Grade 10

Quarter 4-Module 3
(with competency in Araling Panlipunan)
Name of Learner: Patricia Soccorro B. Tomboc
Grade and Section: 10-Eagle
Name of School: Zamboanga del Sur National High School
BALIKAN
Gawain 1
Mga Nakapaloob na Karapatang Tao Dokumento
1. Pagbawal sa pagkulong nang walang sapat na
dahilan, at hindi pagdeklara ng batas military Petition of Rights
sa panahon ng kapayapaan.
2. Pag-aalaga sa mga nasugatan at may sakit na
sundalo nang walang anumang First Geneva Conventon
diskriminasyon.
Universal Declaration of Human
3. Deklarasyon ng karaatan ng bawat tao.
Rights
4. Proteksiyon sa karapatan ng lahat na
mamamayan at maging ang iba ang tao na Bill of Rights
nainirahan sa bansa.
Declaration of the Rights of Man and
5. Karaatan ng mga mamamayan.
of the Citizen

TUKLASIN

1. Ang aking mga nakita sa larawan ay mga karaniwang bagay na ginagawa ng mga
botante sa panahon ng halalan tulad ng pagboto.
2. Napakahalaga ng pagboto. Ito ang isa sa mga responsibilidad nating mga mamamayan.
Bagaman hindi pinipilit ng batas na bumoto ang mga mamamayan, nais ko lang na
hikayatin ang bawat isa, na gamitin ang kanilang kapangyarihang bumoto. Pumili tayo
ng mga pinuno na may kakayahang ipaglaban tayong mga tao ng ating bansa at mga
pinunong hindi tayo kayang talikuran.
Gawain 1

PAGLAHOK Paraan ng
pakikilahok para
SA CIVIL sa kaunlaran ng
PAGBOTO
SOCIETY bansa

Gawain 2
Mga Iba’t Ibang Uri ng NGO at PO

Philippine Animal
Philippine Red Cross Welfare Society Bantay Kalikasan

Ang Bantay Kalikasan ay

Ang Philippine Animal
Ang Philippine Red
Cross ay isang Non- Welfare Society ay isang
Non-government
government
Organization sa bansa Organization na
na nakatuon sa iba't naglalayong
ibang mga serbisyong maprotektahan ang mga
panlipunan gaya nalang hayop mula sa
ng pagbibigay ng kalupitan at karahasan,
serbisyong medikal sa sa pamamagitan ng
mga mamamayan. edukasyon at kanilang
adbokasiya.
isang samahang hindi pang-
gobyerno na nagsisilbing
katalista sa pagtugon sa
lumalalang estado ng
kapaligiran ng Pilipinas na
siyang resulta ng polusyon
sa hangin at tubig,
pagwawasak sa mga
kagubatan, iresponsableng
pagtatapon ng basura, at
ang mga epekto nitong
nagbabanta sa buhay ng
mga mamamayan.
 1. Ang mga civil society organization na matatagpuan sa aking komunidad ay ang mga
sumusunod:
 Zamboanga del Sur Crop Farmers Marketing Cooperative (ZDSCFAMACO)
 Federation of Free Farmers’ Cooperative
 Philippine Alliance of Human Rights Advocates
 HARIBON Foundation
 Bantay Kalikasan
 Philippine Red Cross
 Philippine Animal Welfare Society
2. Ang mga sector na kanilang kinakatawan ay ang Non-Government Organizations at
Peoples Organizations na siyang dalawang kategorya ng Civil Society Organization.
3. Ang tungkulin ng mga Civil Society Organizations na ito ay ang maglunsad ng mga
proyektong naglalayong paunlarin ang kabuhayan ng mamamayan na kadalasang
hindi natutugunan ng pamahalaan, ang magsagawa ng mga pagsasanay at
pananaliksik tungkol sa adbokasiyang kanilang ipinaglalaban upang magising ang
kamalayan ng mamamayan, at ang direkta nitong pakikipag-ugnayan sa pamahalaan
tungkol sa mga hinaing at layunin ng kanilang sector na naglalayong mapabuti ang
kalagayan ng mga mamamayan.

Gawain 3
1. Civil Society
2. People’s Organizations (POs)
3. Non-government Organizations (NGOs)
4. Local Government Code of 1991
5. FUNDANGOs (Funding-Agency NGOs)
6. DJANGOs (Development, justice, and advocacy NGOs)
7. PACO (Professional, academic, and civic organizations)
8. GRIPO (Government-run and inititated by POs)
9. Local Development Council
10. People’s Organizations (POs)

Pamprosesong Tanong:
1. Ang mga gawain na naglalayon ng mahalagang konsepto ng politikal na pakikilahok
ay ang pagboto na siyang pinakapayak na paraan ng pakikilahok at paggawa ng mga
aksiyong gumigiit o tumutulak sa mga opisyales sa paggawa ng hakbang upang
magkaroon tayo isang maayos na pamahalaan.
2. Mahalaga ang pakikilahok ng mga mamamayan sa mga samahan dahil sa
pamamagitan ng pakikilahok mas mahuhubog nila ang kanilang sarili. Hinuhulma at
 sinasanay nito ang kasanayan natin sa mga bagay bagay gaya nalang ng pamumuno,
pakikipagtulungan, pagbibigay halaga sa opinyon ng iba, pagpapataas ng
kumpiyansa sa sarili, atbp. Patunay lang ito na hindi lamang ang ating sarili ang
nakikinabang nito, maaari rin itong humantong sa pagkakaroon ng isang organisado
at mapayapang komunidad.

3. Ang mahahalagang tungkulin ng mga NGO at PO sa Pilipinas sa kasalukuyan ay ang

pagbuo nila ng mga programang may malaking pakinabang sa lahat at tiyak na hindi
nababahiran ng kahit anumang kulay ng politika o naiimpluwensiyahan ng kung
sino mang opisyales ng gobyerno. Ginampanan nila ng maayos at mahusay ang
kanilang tungkulin na making sa hinaing ng mga mamamayan at panatilihing puro
ang kanilang hangarin sa pagbibigay serbisyo sa kanila.

PAGYAMANIN
1. PAGBOTO
2. SAMBAYANAN
3. CIVIL SOCIETY
4. CIVIL SOCIETY
5. PARTICIPATORY GOVERNANCE
6. BILL OF RIGHTS
7. DEMOCRACY INDEX
8. PAGBOTO
9. PAKIKILAHOK
10. KATAPATAN

Gawain. Compare and Contrast Matrix

Porto Alegre (Brazil)
Layunin ng prosesong ito na
magkasamang balangkasin
ng pamahalaan at ng mga
mamamayan ang badyet ng
Layunin lungsod.
Paraan ng Hinati ng pamahalaan ang
Participatory lungsod sa labing-anim na
Governance regional assemblies at mga
Lungsod ng Naga (Pilipinas)
Binigyang-diin nito na ang
papel ng mga Pilipino sa
pamamahala ay hindi
limitado tuwing araw
lamang ng eleksiyon sa
halip ay sa pang-araw-araw
na tungkulin ng bawat isa sa
atin.
Mula sa mga miyembro ng
mga NGO na lumahok sa
NCPC ay pipili ang konseho
 thematic assemblies.
Naipararating ng mga
taumbayan ang kanilang
mga pangangailangang
Epekto nararapat paglagakan ng
sapat na badyet.
ng mga magiging miyembro
ng iba’t ibang komite ng
konsehong panlungsod at
labing-apat na espesyal na
kawanihan ng lokal na
pamahalaan.
Binigyan ng sistemang ito
nang mas malawak na boses
ang mga mamamayan ng
Naga sa pagpapanukala ng
mga ordinansa at programa
na makatutulong sa kanila.

Makipag-negosasyon sa Makilahok sa talakayan,

lokal na pamahalaan sa
pagbalangkas ng badyet ng
Papel ng mamamayan kanilang lungsod at pag
alam sa mga patakarang
itinalaga ng governing body
nila.
Nagbibigay ng serbisyo
para sa mga mamamayan at
inilalagak ng wasto ang
budget para sa mga
Papel ng Pamahalaan
programa na lubusang
makakatulong sa mga
mamamayan
bomoto at magpanukala ng
mga batas at ordinansa sa
mga komite ng konseho
Nakikipagdayalogo sa mga
mamamayan upang mas
mapabuti ang pamamalakad
sa mga programang
ipinapatupad at
mapamahalaan ng mas
maigi ang mga
mamamayang nasasakupan

PAMPROSESONG TANONG:
1. Ang participatory governance sa lungsod ng Naga ay umaasa sa active citizenry
habang ang participatory governance sa Porto Alegre ay nagtatabi ng pondo upang
makabuo ng badyet para sa iba’t ibang gawain. Sa kabilang banda, magkatulad ang
participatory governance ng Porto Alegre sa Brazil at sa Lungsod ng Naga sa
Pilipinas sa kakayahan ng kanilang mga mamamayan na magbigay ng suhestiyon sa
kung saang serbisyo o proyekto ilalaan ang bahagi ng pondo.
2. Ang kalakasan ng dalawang paraan ng participatory governance na ito ay
makakakuha sila ng samot saring pananaw ng mga tao na makakatulong sa
pagpapabilis ng proseso ng pagresolba ng isang isyu at ng dahil sa magkakaibang
pananaw ng mga tao, hinding-hindi natin maiiwasan ang maiinit na mga argumento
at debate mula sa magkaibang pangkat, na siyang kahinaan ng dalawang paraan ng
participatory governance
ISAISIP
1. Ang participatory governance ay siyang naging susi sa mas pinabuti at mas
sistemadong pagpapatupad ng mga patakaran at pagbibigay serbisyo sa mga
mamamayan. Ng dahil sa participatory governance nagkakaroon ang gobyerno ng
isang makapangyarihang mekanismo na siyang naging tulong sa pagpriorisa ng mga
bagay na pinaka-kailangan ng mga mamamayan.
2. Mahalaga ang papel ng mga mamamayan sa pakikilahok sa pamamahala ng isang
komunidad dahil sila mismo ang nakaka-alam kung saang banda nagkulang sa
pagbibigay ng atensyon ang gobyerno. Sila ang nagsisilbing tagahila sa atin mula sa
pagtanaw lamang ng iisang perspektibo na maaaring maging biased at hindi patas.
At sila ang pinaka-epektibong katuwang ng pamahalaan sa pagbuo ng mga
karampatang solusyon sa hamon ng lipunan

TAYAHIN
1. A
2. B
3. C
4. D
5. B
6. C
7. D
8. A
9. D
10. B
11. B
12. A
13. D
14. C
15. A