Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 20

MAGAMA

Disambar 2017/Janairun 2018 Wallafar Ofishin Jakandancin Amurka a Najeriya

Damar da
al’umma ta
samu don
bunqasa
Rayuwa
Jeremy
Guthrie
Tsohon
Gwarzon
Qwallon Baseball

MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018 1


TARO

Mataimakin Sakataren Harkokin


Waje, John J. Sullivan a Abuja Nuwambar 20, 2017/Janairun 2018

Mataimakin Shugaban qasa Yemi Mataimakin Sakataren Harkokin Wajen


Osinbajo yana tarbar Mataimakin Amurka Sullivan tare da Jakadan Amurka,
Sakataren Harkokin wajen Amurka Stuart Symington da Ministan Harkokin Wajen
Sullivan a fadar Shugaban qasa. Najeriya a taron hukumar haxin gwiwa.

Hukumar haxin gwiwar Amurka da Najeriya ta “BNC” ta Gabanin taron haxin gwiwar BNC na wannan shekarar, a
yi taronta ranar 20 ga Nuwambar 2017, a Abuja, Najeriya. tuntuvar 13 ga Fabrairu da qaddamar da buxe taron Majalisar
Hukumar ta BNC ta samu jagorancin haxin gwiwar Geoffrey Xinkin Duniya ranar 20 ga Satumba, Shugaba Donald J.
Onyeama, Ministan Harkokin Waje na Tarayyar Najeriya da Trump da Shugaba Muhammadu Buhari an tuno da qullin
kuma John J. Sullivan, mataimakin Sakataren harkokin wajen dangantaka da ta daxe tsakanin mutanen Amurka da Najeriya.
Amurka. Sun tabbatar da jajircewarsu wajen qarfafa dangantakar haxin
gwiwar tsakanin Amurka da Najeriya.
Taron haxin gwiwar BNC na wannan shekarar ya mayar da
hankali ne kan faxaxa haxin gwiwar Amurka da Najeriya
wajen yalwata al’amuran da suka haxa da tattaunawa kan
al’amura uku: Qari kan hakan, a tuntuvar ranar 17 ga Fabrairu, 2017,
Shugaba Buhari da Sakataren harkokin Wajen Amurka Rex
• Haxin gwiwa kan harkokin tsaro W. Tillerson sun yanke matsaya wajen amfani da damar haxin
gwiwar BNC a matsayin babbar kafar da za a faxaxa haxin
• Bunqasar tattalin arziki da raya qasa gwiwar cimma manufofi.
• Shugabanci da dimokuraxiyya

Domin qarin bayanin Ofishin Jakandanci Amurka ta shafin sadarwa: ng.usembassy.gov

Mataimakin Sakataren Harkokin wajen Mataimakin Sakataren Harkokin wajen


Amurka Sullivan ya shiga cikin ’yan rawar Amurka Sullivan na jawabi ga ma’aikatan
gargajiya da suka tarbe shi kafin ya fara Ofishin Jakadancin, lokacin da Jakada
ziyarar gani da ido a Babban Asibitin Asokoro Symington ke kallon al’amuran da ke gudana
GABATARWAR JADADA

sabuwar shekara. Ina fatan shekarar 2018 A wannan fitowar, za ku karanta labarin
ta kasance mai ximbin albarka a gareka Amurkawan da muka gayyata zuwa
gayyata zuwa Najeriya a fannoni iri xaya,
da iyalanku. Watanni kaxan da suka don su samu gogewa kan dimbin al’adu da
gabata sun kasance cikin annashuwa ga daxaxxen tarihin Najeriya. Labarin gaba
Ofishin Jakadancin Amurka, don haka xauke da maqala kan Jeremy Gutherie,
muke cike da farin cikin nuna muku aikin tsohon taurararon wasan Kwallon Kwando
da muka aiwatar ba dadaxewa ba. (Baseball) wanda ya buga wasa a qungiyar
Kansas City Royals a gasar duniya shekaru
A Nuwambar 2017, Hukumar Haxin kaxan da suka gabata; Kathlyn Horan da
Gwiwar Amurka da Najeriya (BNC) ta Kim Bogucki ya shirya fim (Majigi) da ya
yi taronta a Abuja. Babbar karramawa ce yi matuqar tasirin kyautata rayuwar mata
halartar Mataimakin Sakataren Harkokin da ke tsare a kurkuku; Makaxan Chicago
Waje, John J. Sullivan, domin ya wakilci Bucket Boys sun bayyana yadda suke yin
Amurka a lokacin tarurrukan. Abin da kaxe-kaxe da raye-raye a Kano da Abuja.
hukumar haxin gwiwa ta BNC ta bai wa Za a koyi dimbin al’amura daga basirar
fifiko a wannan shekarar shi ne yalwatawa su, tare da yadda suka yi hulxa da ’yan
da faxaxa haxin gwiwa tsakanin Amurka Najeriya yayin da ake falle waxannan
W. Stuart Symington da Najeriya, kan al’ammuran da suka
haxa da tattaunawa kan muhimman
shafukan.
Jakadan Amirka A Nijeriya
al’amura na: Haxin gwiwar harkokin Fiye da kowane lamari irin wannan,
tsaro; bunqasa tattalin arziki da raya qasa; ina fatan ganin gamsuwarku kan yadda
Zuwa ga makarantan Magama jagoranci da dimokuraxiyya. Tattaunawa muka jajircewa wajen horar da mutane,
da yarjejeniya da aka yi a taron haxin waxanda su ne kan gaba a albarkatun da
Tashin farko, a madadin Amurkawa gwiwa na BNC zai taimaka wajen haxin Najeriya ke tunkaho da su. A sha karatu
da ‘yan Najeria dake aiki a ofishin gwiwar cimma manufofi ga xaukacin lafiya.
Jakadancinmu, zan yi amfani da wananan qasashenmu.
dama wajen yi muku barka da shiga W. Stuart Symington

MAGAMA A Wannan Fitowar Bugu na 24. Lambar ta1

Ana wallafa ta ne a bayan kowane wata


uku a sashen Hulxa da Jama’a na Ofishin
Jakadancin Amurka a Najeriya

TAWAGAR EDITOCI
Aruna Amirthanayagam Shirin Bunqasa Makaxan
(Mai Bayar da Shawar kan Hulxa da Jama’a) Ilimin Kimiya Chicago
Darcy Zotter
(Jami’in Hulxa da Jama’a a Legas)
da Qere-Qere Bucket Boys
Russell Brooks (S.T.E.M.) Shafi na 4 Shafi na 14
(Jami’in Aikin Jarida)
Olaoluwa Aworinde
(Edita da Daukar Hoto) Shirin
Rayuwar Asusun
Xaukacin sakonni a aike ta
wannan adireshi:
Jeremy Guthrie Raya Ilimi
Ga Editan, Mujallar Magama
Sashen Hulxa da Jama’a na Ofishin Shafi na 6 Shafi na 16
Jakadancin Amurka
Plot 1075 Diplomatic Drive,
Central Business Area, Abuja, Nigeria USAID/ Shirin
Tel: (09) 461-4000. Fax: 09-461-4305 Kaptain Baje-kolin
OFISHIN LAGOS: Foods Qwaleji na 2017
Ofishin Jakadancin Amurka Shafi na 10 Shafi na 17
2, Walter Carrington Crescent, Lagos
Tel.: +234-703-150-4867/2444 Babban Taron
Gaisuwa daga CDC kan
E-mail: crossroads@state.gov Amurka (GFA) Qanjamau da
Website: ng.usembassy.gov
Tarin Shiqa
(HIV/TB)
Shafi na 12 Shafi na 18
A biyo mu a:

MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018 3


S.T.E.M.

Amurka na bunqasa ilimin kimiyya da


qere-qere a Najeriya da bayar da horo
Mutum-Mutumin (Robot) da gasa

Daraktan Kamfanin Sarrafa Mutum-Mutumi mai Motsi


na Arewacin Amurka ‘RoboRAVE’ Brian Montoya yana
ganawa da da xaliban makaranta lokacin gasar sarrafa
Mutum-Mutumi mai Motsi ‘Robotics Challenge’

daga Ibrahim Aliyu


Don bunqasa ilimin kimiyya da qere-qere taron tare da tsohon Shugaban qasa Olusegun mutuum-mutumi mai motsi a aikace, inda
da fannin injiniyanci da lissafi, wanda Obasanjo, inda xaukacin mutanen suka ya zaburar da su, tare da qara musu sha’awar
a dunqule aka yi wa laqabin “STEM” a zaburar da mahalarta taron da su yi aiki lissafi da kimiyya da sauran fannonin da ke
vangaren ilimin Najeriya, Ofishin Jakadancin kafaxa-da-kafaxa ta hanyar amfani da fasahar qunshe a fasahar qirqira mai laqabin ‘STEM’
Amurka a Najeriya, tare da haxin gwiwar qere-qere, wajen shawo matsalolin da suka a Turancin ilimin kimiyya da qere-qere.
cibiyar duniya da ke qera mutum-mutumi addabi duniya.
mai motsi na ‘Robot’, wato RoboRAVE Al’amuran da aka aiwatar a mako guda na
INTERNATIONAL, wata cibiyar ilimin “Yaran da suka samu horon bunqasa ilimin sarrafa mutum-mutumin na RoboRAVE a
Amurka da ke yaxa ilimin sarrafa mutum- kimiyya da qere-qere da fannin injiniyanci 2017, ya haxa da gasar qalubale a tsakanin
mutumi mai motsi na Robot, tare da haxin da lissafi, wanda a dunqule aka yi wa laqabin makarantu a xakin karatun Olusegun
gwiwar gidauniyar xakin karatu na Shugaban ‘STEM’ kan yadda ake sarrafa mutum- Obasanjo na Shugaban qasa da ke birnin
qasa Obasanjo ta gudanar da taron qara wa mutumi mai motsi na Robot, sun samu Abeokuta a Jihar Ogun, inda xalibai 302
juna sani da gasar ilimi a tsakanin ranakun 23 kyakkyawan horo kan yadda za su tunkari da masu horarwa 52 daga makarantun da
– 28 ga Oktobar bana a Legas da Abeokuta. matsalolin rayuwa, tare da qirqiro tsarin suka fito daga jihohi biyar na qasar nan
Fiye da xalibai 500 da malamai da qwararru managarcin tunani mai tasirin inganta (Jihohin Legos da Ogun da Oyo, da Edo da
a harkar sadarwa da tsofaffin xaliban da rayuwa. Akwai ximbin kayan aiki da za su Delta), inda suka fafata gasa kan yadda ake
suka halarci manyan makarantu a Amurka buqata don daidaituwa a wajen gasar yin sarrafa mutum-mutumi mai motsi na Robot.
qarqashin tsarin musayar xalibai da ’yan tasiri a tsarin tattalin arzikin duniya,” a cewar Sakamakon fa?
jarida suka halarci taron. Shirin horarwa an babban Jami’in Jakadancin Bray, lokacin da
gudanar da shi qarqashin cibiyar qirqire- yake qaddamar da buxe taron qara wa juna Ga yadda jerin makarantun suka kasance:
qirqire ta Cocreaation Hub (CCHUB) a Yaba sanin. Amazing Challenge Elementary Category
da Legas da kuma xakin karatun shugaban Matakin na Farko – St Bernadette School,
qasa Obansanjo da ke Abeokuta a Jihar Ogun. Masu gudanar da horon sarrafa mutum- Akoka, Lagos
mutumi mai motsi na Robot, wato Daraktan Matakin na Biyu – UPSS, Benin City, Edo
Babban Jami’in Jakadancin Amurka da ke shirin duniya na RoboRAVE da ke Arewacin State
Legas, F. John Bray ya qaddamar da buxe Amurka, Brian Montoya ya yi aiki tare Matakin na Uku – St Bernadette, Ipaja, Lagos
da mahalarta taron kan yadda ake sarrafa

4 MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018


Rukunin qananan makarantun sakandare
(Amazing Middle School Category)
Matakin farko – Makarantar  City of
Knowledge Academy, Ijebu – Ode a Jihar
Ogun
Matakin na biyu– Makarantar City of
Knowledge Academy, Ijebu Ode a Jihar Ogun
Matakin na uku – Makarantar Doregos
School, Ipaja a Jihar Legas State

Rukunin Manyan makarantun sakandare


(Amazing High School Category)
Matakin farko - Heritage Home School,
Ikorodu, Lagos
Matakin na biyu – Makarantar Sakandaren
Christ the King Catholic, Odolewu, a Jihar
Ogun
Matakin na uku – Makarantar Sakandaren
Corona, Agbara a Jihar Ogun

Gasar mutum-mutumin (Robot) ta


‘Sumobot’
Matakin farko – Kwalejin ’yan mata ta
tunawa da Vivian Fowler da  ke Ikeja a Legas
Matakin na biyu - Kwalejin ’yan mata ta
tunawa da Vivian Fowler da  ke Ikeja a Legas
Matakin na uku – Makarantar Blazers  da ke
Egbeda a Jihar Legas Babban Jami’in Jakadanci, John Bray yana
gabatar da jawabin maraba a wajen taro
An bayar da kyautar mutum-mutumi mai
motsi 74 ga makarantun da suka halarci
taron, inda mafi yawansu basu da cikakkiyar Babban Ofishin Jakadancin
Amurka da ke Legas ya
masaniyar yadda ake sarrafa mutum-
mutumin mai motsi na Robot. Wannan ya
bai wa xalibai da malamai damar amfani da
basirarsu a qarshen horon da aka gudanar
musu. Qari a kan haka an bayar da kayan yi bikin cika shekara 14
na watan faxakarwa kan
aikin sarrafa mutum-mutumin mai motsi na
Robot 12 ga waxanda suka lashe gasar.

Tallafin da cibiyar sarrafa mutuum-mutumin


Robo RaVE Najeriya ga Ofishin Jakadancin
Amurka da ke Legas, zai xauki nauyin bibiyar
tsaron shafukan intanet
harkokin a makarantu da suka halarci shirin
daga Ibrahim Aliyu
horarwa a Abeokuta. RoboRAVE qarqashin
jagorancin Darakta Kingsley Imade zai Babban ofishin Jakadancin Amurka da gwamnati da masana’antu da ta qarfafa
gudanar da cibiyar horarwa ta ‘RoboRAVE ke Legas ya yi haxin gwiwa da Cibiyar xaxaixaikun mutane su kare kwamfutocinsu
Academies’ a muhimman birane biyar nan ‘ a Najeriya
duniya ta bunqasa shugabanci da qasarmu daga farmakin kutsen cikin
da watanni biyar masu zuwa. Makarantun (ICLDNG) don faxakarwar watan tsaron intanet.” Shugaban ofishin Jakadancin ya
da suka halarta duk an gayyace su zuwa intanet karo na 14 (NCSAM) a Sashen gayyaci al’umma su ziyarci shafin www.
gasar duniya ta RoboRAVE da za a gudanar Barack Obama da ke Cibiyar Amurka, ranar dhs.gov/stopthinkconnect, shafin www.
Albuquerque a New Mexico da ayyukan 26 ga Oktoba. dhs.gov/stopthinkconnect, ya buqace su
share fage kan mataki nagaba a dabarun da su zama zaqaqurai qungiyar TSAIKON
sarrafa mutuum-mutumi mai motsi na Taron haxin gwiwar qwararru daga TUNANI QULLA ALAQA tare da fafutikar
Robot a Cibiyar Sararin samaniya ta NASA hukumomin gwamnati da kamfanoni faxakarwa. Ya ce: “Ta hanyar shiga qungiyar
da ke Houston Texas da za a gudanar nan da masu zaman kansu, inda shugabanni za TSAIKON TUNANI QULLA ALAQA a
Mayun 2018. su tattauna kan tsaron shafukan intanet tafarkin fafutikar faxakarwa za ka qulla
da miyagun laifukan da ake tafkawa ta dangantaka da abokan haxin gwiwa da
A taron kwana biyar xin, fiye da ’yan jarida shafukan intanet a wajen taron. qwararru a fannin waxanda suka jajirce
50 za su kawo rahoton al’amuran da za su don bayar da kariyar shafukan intanet da
gudana, a kai – a kai gwargwadon yadda suka Da yake gabatar da jawabin maraba ga bayar da dabarun kariya, da aikewa da
samu kansu a dandamalin gudanar da shirin mahalarta taron fiye da mutane 130, saqonni da rubutun maqaloli da gabatar
mutuum-mutumi mai motsi na Robot. waxanda suka haxa da ‘yan jarida 40, da jawabai, tare da tattunawar wata-wata
babban Jami’in mai kula da ofishin da ‑ke yin qarin haske kan al’amuran da ke
Jakadancin Amurka da ke Legas F. John tashe na matsalolin da suka jivinci sadarwar
Bray ya ce: “Wannan faxakarwa ga xaukacin shafukan intanet.
al’umma fafutika ce ta haxin gwiwa tsakanin

MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018 5


BABBAN LABARI

Darussa daga
kwallon baseball
TARE DA JEREMY GUTHRIE

S
daga Sani Mohammed

una yi masa laqabi da wasan Najeriya da xaukaka martabar wasan tare da tsere a qarqashin kulawar tsohon
nishadin Amurkawa saboda baseball. tauraron wasa kuma mai horarwa cikin
kwallon Baseball na daga cikin gida. “Qwallon baseball na koyar da rayuwa
jerin wasannin farko da suka Lokacin da ya yi fafutikar zama qwararre saboda a baseball a mafi yawan lokuta za
shahara da karvuwa a tsakanin a wasan qwallon baseball, Guthrie ya ka kasa kaiwa gaci, kamar yadda Guthrie
ximbin al’umma a Amurka. Tamkar buga wasa qungiyoyin da suka haxa da ya faxa wa yara. Ya ce masu qarfin dukan
kowane wasa, baseball na bayar da dama Cleveland Indians da Baltimore Orioles qwallo sukan samu nasara ne da kashi
ga ’yan wasa su bunqasa dabarun jagoranci da Colorado Rockies da Kansas City 30 cikin 100 na lokacin, al’amarin da ya
da dabarun warware matsaloli. Qimar qulla Royals da Washington Nationals. Ya samu kwatanta a matsayin ‘mafi kyawu’ “Don
danganta da wasu mutane, girmamawa nasara a wasanni 91, inda a fafutikar buga haka sai ku koyi dabarar shawo kan takaici,
daga tsararraki da kuma jagoranci a aikace wasanninsa bai gaza samun qimar da ta kuma ku koyi dabarar tarairayar rashin
(da buga misali) ba su kaxai ba ne nagartar kai a qalla maki 4.42, sannan ya buga wasa samun nasara.”
rayuwa da ake samun juya akalarsu a filin a qungiyar Royal, wadda ta lashe gasar
wasa ba, amma har da kowace harkar duniya ta World Series a shekarar 2015. Guthrie ya shafe lokaci a filin wasa, yana
rayuwar yau da kullum. Waxannan su ne fafatawa tare da yara xaixaiku da kuma
Guthrie ya halarci sansanin horar da waxanda suke tattare. Sannan ya gano
nu’ukan nagartar da tsohon xan wasan
matasa na Baseball Tomorrow Academy’s managartan ’yan wasa daga cikin yara, sai
qwallon Baseball Jeremy Guthrie ya nuna
Youth Baseball da ke Abuja. Sansanin ya zaburar da su su qara kuzari ta hanyar
a aikace tun daga ranar 11 ga Oktoba zuwa
horarwar ya tattaro yara 60 daga jihohi yi musu kyaututtuka, waxanda suka haxa
14 lokacin da ya shafe kwanaki 14 a Abuja,
biyar na Najeriya, waxanda suka yi ta da takalman horon motsa jiki na qwallom
inda ya taimaka wajen horar da matasan
qoqarin fafatawa da kai-kawo a filin wasan,

Jeremy Guthrie yana cilla kwallo a sansanin


6 MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018 horar da ‘yan wasan kwallon baseball a Abuja
baseball da safar hannu da allon buga suka nuna. “Na dai zo nan ne kawai ba
qwallo da qwallaye da malafa mai tambari. tare da sanin wanda yake horar da su ba,
amma anan muna tare da Peter Imonikhe,
Da yake kwatanta qimar qwarewar yaran shugaban cibiyar horar da wasan baseball
Najeriya, Guthrie ya ce, “Na ga zarata ta “Baseball Tomorrow Academy.” Shi da
masu qwanji a cikin waxannan yaran. masu horar da ’yan wasansa a nan Abuja
Akwai ximbin masu basirar qwallon tsawon kwanaki huxu, suka tattara yara
baseball da nike son ganin sun ci gaba da daga xaukacin faxin qasar nan zuwa
samun horo, har su qware. Dole ne ka yi Abuja, inda aka cusa musu son wannan
ta horar da kanka har ka zama xan wasa wasa, aka tattauna kan dabarun wasa a
mai kyau. Lamarin na buqatar ximbin matsayin tsarabar da za su koma da ita, su
basira.” Ya kuma tunatar da yaran cewa nusar da abokansu, don su qara daukaka
al’amura ba su cika gudana yadda aka darajar baseball a hankali a hankali,” inji
tsara ba. Ko a gwaji ko a cikin wasa, dole shi.
ne xan wasa a koda yaushe ya bunqasa
qimar qwarewarsa wajen tunanin yadda A shirin kai-tsaye na rediyo ya faxa wa
zai tsaya da qafafunsa, ya shawo kan masoyan wasan cewa: Baseball na koyar
mummunan yanayi gwargwadon yadda da ximbin darussan rayuwa, kuma sai ka
ya auku. Idan rayuwa ta cillo maka qwallo horar da jikinka da kyau a wannan wasan
mai gudu, qoqarin kawai na dawowa bisa kafin ka samun cikakkiyar qwarewa. Ana

Rayuwar
turba (madogara) ka shawo kan lamarin buqatar aiki tuquru a wasannin baseball,
dabara ce mai matuqar muhimmanci da shi ya sa nike koyar da muhimmanci yin

Jeremy Guthrie
za ta taimaka maka ka cimma kowane irin aiki. Ya bayar da tabbaci ga kowa-da-kowa
buri ka sa a gaba. Akwai ximbin darussa da ya haxu da shi cewa, aiki tuquru da
da Guthrie yake son yara su koya, su riqa jajircewa kan wasan, “’yan Najeriya suna
tunawa tsawon rayuwarsu, ko sun zama duk abin da ake buqata don buga wannan Haihuwa: 8 ga Afirilun, 1979
ko ba su kasance qwararrun ’yan wasan wasa a mafi qololuwar mataki.” a Roseburg, Oregon
baseball ba. Riqe allon bugu: Da dama
Russell Brooks, jami’in yaxa alabarai
(Badame)
Ziyarar da Guthrie ya kawo Abuja ta yi na ofishin jakadancin Amurka da ke
matuqar xaukar hankali a kafafen yaxa Najeriya, ya ce, “Mun yi sa’ar da ganin Jifar fage: Dama (Badame)
labarai, a rediyo da talabijin da jaridun da tsohon qwararren xan wasan baseball
ake wallafawa, saboda qimarsa a matsayin ya amince ya zo Najeriya don taimaka Muhimman wasannin MLB
qwararren xan wasan kwallon Baseball. wa Baseball Tomorrow Academy don debut: 28 ga Augustar, 2004,
xaukaka martabar wasan a nan. Muna da A qungiyar Cleveland Indians
A makon da labaran gasar cin kofin tabbacin cewa idan ’yan Najeriya suka ci Qarshen fitowar muhimman
qwallon duniya da za a gudanar a Rasha ta gaba da aiki tuquru, suna da kyakkyawan wasanni: 8 ga Afirilun 2017, ga
mamaye shi, marubuta wasannni a Abuja fatar kaiwa ga gaci a wannan wasan,” inji ‘yan Washington
sun mayar da hankali kacokam kan shi.
qwallon baseball. A tattaunawa da
dama da aka yi da shi (Guthrie) Ofishin Jakadancin Amurka da ke
Qididdigar nasara da akasinta
a kafafen yaxa labaran Najeriya, Abuja ya shirya ziyarar Guthrie Bayanin nasara–faxuwa: 91–
Guthrie ce: “Na yi matuqar Najeriya a matsayin gudunmuwa ga 109
mamakin jin cewa ana buga wasan cibiyar horar da ’yan wasan baseball Qiyasin cin wasa a qalla: 4.42
qwallon baseball a Najeriya. Na na Baseball Tomorrow Babban yunquri: 1,046
ga wasu qungiyoyin (a gasar wasan Academy, tare da
duniya) kamar irin na xaukar nauyi daga Qungiyoyin wasan da ya buga:
Kenya da Uganda Sashen Bunqasa Cleveland Indians (2004–2006)
amma babu Najeriya.” Ilimi da Yaxa
Baltimore Orioles (2007–2011)
Al’adu a
qarqashin
Colorado Rockies (2012)
shirin Kansas City Royals (2012–2015)
Guthrie ya ce Washington Nationals (2017)
jakadan wasanni.
ya gamsu da
Jeremy Guthrie ya
zaquwa da bayar da shaidun
jajircewar Ritaya: 31 ga Yulin 2017
samun horo da
da yaran kyaututtuka a
Najeriya karshen horar da
’yan wasan Baseball
MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018 7
CIBIYOYIN YAKI DA CUTUTTUKA NA AMURKA (CDC)

Muhimmmin xakin binciken Shirin xakin binciken tantance qimar darajar


sakamakon bincike na SLMTA ya yi matuqar
qara qimar yadda ake gudanar da bincike a

lafiyar al’umma na farko harkar kula da lafiya a Najeriya, ta yadda za


a iya cewa xakin binciken CHVG ya kai ga

a Najeriya da aka tabbatar


matakin daraja na ‘4-star’ a matakin nagarta,
har ta kai ga ya samu amincewar cibiyar
SANAS a shekarar 2016. Bayan an aiwatar

da nagartarsa daga Halilu Usman


da tantancewar, sai xakin binciken ya samu
lambar mai qimar daraja ta ISO 15189:2012
a kan shaida xauke da kwanan wata 25 ga
Agustan 2017. Wannan amincewar ta bai wa
Ma’aikatan Cibiyar Binciken Qwayoyin Cututtuka da Qwayoyin CHVG qimar daraja ta farko a jerin xakunan
Halitta ta CHVG da Cibiyar Binciken Magunguna ta NIMR suna binciken lafiya da qimar tsarin duniya da
aiki tare da a xaya daga xakunan binciken da ya samu shaidar ake bi a Najeriya, sannan ana sa ran zai qara
amincewa kan ingancin aikinsa daga SANAS ta Afirka ta Kudu
inganta nagartarsa kan ximbin kuxin da za a
shigar wajen gudanar da shi, al’amarin da zai
bayar da damar sake bibiyar kadin nazarin
kuxin da ake buqata.

Qimar yawan al’amuran da aka amince da


nagartar bincikensu, sun haxa da gwajin
qanjamau mai bijire wa qwayoyin magani
na ‘HIV-1’ yadda tashin farko za a gano
cutar a jikin jariri (HIV, HB and HC) da ke
bazuwa ba qaqqautawa (Viral loads). Sannan
alamun sun haxa da samfurin jinin mai
qanjamau nau’in laqabin kimiyya na “ELISA”
da cutar hanta ta Hepatitis B da C da ake
samu a qwayoyin halitta da ke xamfare a jini

C
(ELISA). Amincewar da aka yi wa ayyukan
ibiyoyin yaqi da cututtuka na a xaukacin qasa. A sakamakon ba shi da xakin binciken sun haxa da gwajin sinadarai
Amurka (CDC) sun tallafa wa tabbas; babu managarcin tsari wanda a kai – da suka haxa da Alanine Aminotransferase
Gwamnatin Najeriya wajen a kai zai riqa bibiyar ayyukan xakin bincike (ALT) da kitse (total) creatinine da sukari
cimma nasarar kafa xakin don tarairayar nagartarsu wajen kula da (glucose) da fitsari.
binciken lafiyar al’umma mafi lafiyar al’umma.
A wajen biki na musamman da aka yi don
nagarta na farko a Najeriya. An tantance gabatar da shaidar izinin amincewar, wanda
ingancin xakin binciken ne na Cibiyar Da aka qaddamar da managarcin xakin
binciken mai tantance qimar nagartar aka gudanar ranar 11 ga Oktoba a xakin
nazarin qwayoyin cututtukan xan Adam da taro na cibiyar binciken cututtuka ta NIMR
qwayoyin halitta (CHVG), wadda cibiyar sakamako (SLMTA), cibiyar yaqi da yaxuwar
cututtuka ta Najeriya ta hannun shirin a Legas, wakilan cibiyar yaqi da cututtuka
binciken likitoci ta NIMR ta aiwatar a cibiyar reshen xakin bincikensu da ke Najeriya,
Afirka ta Kudu da ke qimanta ayyuka a qasa xaukar matakin gaugawa na Shugaban
Amurka wato PEPFAR, ta shigar da xakin Shugaban Mista McPaul Okoye, wanda shi
(SANAS). Kafin a tantance nagartar xakin ne shugaban reshen xakin binciken da ke
binciken SANAS ta gudanar cikakken aikin Najeriya, ya jaddada goyon bayan cibiyar
tantance ingancin xakin binciken CHVG, ta yaqi da bazuwar cututtuka ta CDC ga xakin
tabbatar da nagartar tsarin ayyukansa daidai binciken CHVG. Annan ya buqaci hukumar
da qimar darajar xakunan bincike na duniya, gudanarwar cibiyar binciken NIMR ta
wato ISO 15189. Xakin binciken na CHVG jajirce wajen tabbatar da xorewar nagartar
a cibiyar binciken ayyukan likitanci ta qasa ayyukansu don amfanin Najeriya da ximbin
sun aminta da da qimar lambar tantancewar al’ummarta.
SANAS M0588. Wannan nasarar da aka
samu ta bai wa Najeriya damar shiga jerin Babban al’amarin da aka fi tsokaci a kai
qasashen da ke da xakin bincike mai inganci Darakta, Cibiyar Bincike (Lab Services),
Dr. Jay Osi Daniels; Dr. Rosemary Audu, lokacin taron shi ne gabatar da shaidar
a duniya. amincewar ga cibiyar a madadin hukumar
Daraktan Cibiyar Binciken CHVG, Babar
Jami’ar Bincike na CDC da kuma Mr. tantance qimar nagarta ta Afirka ta Kudu,
Don kyautata kula da lafiyar al’umma a wato SANAS, da Jakadan qasar Afirka ta
McPaul Okoye na Xakin Bincike na SANAS
Najeriya, cibiyar shawo kan cututtuka ta Kudu ya yi, wato Mista Darkey E. Africa.
Najeriya tana tallafa wa bunqasar tsare- bincike na CHVG a shekarar 2010, inda suka
Babban Daraktan Cibiyar binciken cututtuka
tsaren da ake aiwatarwa don tabbatar shiga rukunin xakunan bincike 23 daga cikin
ta NIMR, Farfesa Babatunde Salako ya
managarci mai tabbacin kyakkyawan fiye da 344 da ke shirin PEPFAR da ke tallafa
karvi shaidar, a madadin cibiyar binciken
sakamakon gwaji, sannan a kai rahoton daga wa ayyuka kan al’amuran da suka jivinci
qwayoyin halitta da cututtas ta CHVG.
xakin binciken lafiya; don yanke matsaya a qanjamau da cuta mai karya garkuwar jiki
matakin asibiti ko kula da lafiyar al’umma (HIV/AIDS) da tarin fuka (TB) a Najeriya.
8 MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018
‘YAN CIN ‘YANJARIDU

QULLA DANGANTAKAR ’YAN JARIDAR


HABASHA (ETHIOPIA) DA NA NAJERIYA
Shirin musayar ma’aikatan yaxa labarai na

S
Ofishin Jakadancin Amurka daga Sani Mohammed
hirin musayar sashen ayyukan haxin gwiwa da su, waxanda suka haxa labarai. Sannan sun samu karramawa daga
hulxa da jama’a na ofishin da gidan talabijin na qasa NTA da tashar ‘yan jarida a Abuja da Addis Ababa, inda suka
Jakadancin Amurka da ke Abuja da Channels da Rediyon Najeriya da jaridar qarfafa dangantaka a fannonin qwarewarsu,
Addis Ababa ya tattaro ‘yan jaridar intanet ta Premium Times da Cool/Wazobia/ tsakanin tawagar ‘yan Najeriya da ma’aikatan
Habasha (Ethiopia) da na Najeriya Nigeria Info da jaridar Daily Trust. Tawagar kafafen yaxa labaran qasar Habasha.
cikin watannin Oktoba da Nuwambar 2017 ‘yan jaridar Habasha (Ethiopia) da suka zo
don musayar managartan dabarun aiki, Najeriya sun samu rakiyar Mista Nicholas Jami’in Hulxa da Jama’a na Ofishin
inda suka koyar da juna yadda ake aiwatar Barnett, Jami’in Yaxa Labarai na Ofishin Jakadancin Amurka da ke Abuja Aruna
da ayyuka a qasashensu, suka tattauna kan Jakadancin Amurka da ke Addis Ababa. Amirthanayagam ya sauki ‘yan jarida da cin
harkokin kasuwanci, sannan su samar da abincin dare tare da ‘yan jarida a masaukinsa,
hanyoyin haxin gwiwa don inganta sana’arsu, Su kuwa tawagar ‘yan jaridar Najeriya da inda Jakadan Amurka W. Stuart Symington
ta yadda za a qarfafa ’yancin samun bayanai ake aiki a kafafen yaxa labarai sun samu ya gana da su, inda ya jadadda muhimmancin
ga’yan jarida. rakiyar Mista Aruna Amirthanayagam, ‘yancin ‘yan jarida, tare da gudunmuwar
Jami’in Hulxa da Jama’a na qasa da Sani kafafen yaxa labarai wajen gina qasa. Ya yaba
Shirin an yi masa laqabin ‘Haxa kan ‘yan Mohammed qwararren babban jami’in yaxa wa qoqarin ‘yan jarida xaukacin qasashen
jaridar Afirka’ wanda aka gina jigonsa kan labarai a ofishin Jakadancin Amurka da ke don samar da managartan hanyoyin gudanar
doron amanna (yarda) da abin da mutum Abuja, suka ziyarci Addis Ababa, tun daga da ayyukansu, ta yadda suke taimakawa
ke yi ta yadda kafafen yaxa labarai da ke da 27 ga Nuwamba zuwa 1 ga Disambar 2017, wajen shawo kan rikici, su kuma zavurar
nagartar aiki na bayar da kariya da inganta inda suka gana da shugabannin kafafen yaxa da aiwatar da ayyukan ci gaban al’umma a
cibiyoyi dimokuraxiyya, da ilimantar labaran Habasha (Ethiopia), inda suka ziyarci nahiyar.
da jama’a kan al’amuran da suka shafi kafafen yaxa labaran da suka haxa da Fortune
zamantakewa da tattalin arziki da bunqasa Newspaper da gidan rediyon Habasha A Addis Ababa ‘yan jarida sun ci abincin
ayyukan ci gaban al’umma, ta yadda za su yi (Ethiopian Broadcast Service – EBC), inda dare tare da Jakadan Amurka Michael
tasirin shawo kan saqonnin tsatsauran ra’ayi. suka yi musayar da rediyon Sheger FM 102 Raynor, wanda ya yaba wa qwazonsu da
da jaridar Capital Newspaper. Sannan sun jajircewar ‘yan jaridar a xaukacin qasashen
Don cimma waxannan manufofi, ‘yan jaridar ziyarci cibiyar yaxa labarai ta Gwamnatin biyu ta yadda za su fahimci juna da bunqasa
biyar daga Habasha sun zo Najeriya tun daga Habasha (EBC), inda suka yi musayar qwarewarsu a qarqashin shirin. “Dangantakar
ranar 30 ga Oktoba zuwa 3 ga Nuwamba, dabarun aiwatar da aiki, suka tattauna kan za ta xore, sannan alaqar tsakanin qasashen
inda suka gana da takwarorinsu daga wasu yadda za su qulla dangantakar haxin gwiwa. biyu za ta daxa xorewa. Kuna wakiltar
zavavvun kafafen yaxa labarai, duk na aikin jarida a xaukacin qasashen biyu kan
mallakar gwamnati da masu zaman kansu. Xaukacin ziyarce-ziyarcen da aka yi tsakanin jiga-jigan al’amura na daban masu matuqar
Sun samu qarin haske daga shugabannin Najeriya da Habasha sun gana da jami’an muhimmanci da ke faruwa ba qaqqautawa, a
kafafen yaxa labaran Najeriya da aka yi Amurkawa da qwararru a kafafen yaxa qasashe masu cukurkuxaxxun al’amura. Don
haka jajircewarku wajen qarfafa kafofin da
kuke aiki a cikinsu, wannan al’amari ne mai
ximbin alfanu,” inji shi.

Lamarin da ya biyo bayan ziyarar musayar


fahimtar juna tsakanin Addis Ababa da
Abuja, wakilan qasashen sun nuna sha’awarsu
game da musayar fahimtar makamar aiki
jarida don faxaxa fahimtarsu da qara wayewa
kan al’amuran da ke faruwa a Afirka, ta yadda
za su faxakar da al’umma kan al’amuran
da ke faruwa a nahiyar, sannan su yaxa
mabambantan al’adun Afirka. Mahalartan
a wani shirin da aka watsa ta rediyo sun
‘Yan jaridar Habasha da na Najeriya a xakin labaran gidan talabajin tattauna kan haxin gwiwa da yarjejeniyar
na Channel da ke Abuja lokacin da suka zo shirin musayar da musayar bayanan da kafafensu ke yaxawa.
Amurka ta shirya tsakaninsu da takwarorinsu na Najeriya

MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018 9


USAID

abin da ake
cin bu
a
uk

qa
Da

ta Tallafin USAID
ya taimaka wa xan
Najeriya ya kafa kamfanin
abinci na Kaptain

O
daga Genevieve Bosah
nyekachi Ekezie, wani xan mintoci ake iya shiryata. Abokan cinikin tunaninsa da qwazonsa wajen bugun qirjin
Najeriya da ya yi karatu a da ya yi hanqoron samu su ne ximbin tarairayar asara, har ya kai ga nasarar qera
Jami’ar Amurka ya yi kewar ‘yan Najeriya da ke karakaina da fafutikar kayayyaki ya tallata hajarsa.
rashin miyar cin abincin harkokin rayuwa a faxin duniya.
gargajiya da ya tashi da ita Ekezie ya samu tallafin jarin farko daga
a Fatakwal, Najeriya. Don haxa abinci “Na cika da mamakin jin cewa zan iya iyayensa, kuma ya samu tallafin Hukumar
cikin sauri, yakan haxa irin waccan miyar shirya wani abu na haqiqa, wato miya mai Raya Ci gaban qasashe ta Amurka USAID,
da romon taliyar gwangwani ya haxa da sauqin haxawa da ke samun karvuwa,” inji al’amarin da ya taimaka masa ya faxaxa
shinkafa ko wake. Ekezie. “Mun yi hasashen ’yan Najeriya da tare da bunqas harkokin kasuwancinsa, ya
ke qasashen waje, musamman xalibai za su samu ximbin jari tare da kai kaya qasashen
Bayan ya kammala Jami’ar Bowie ta Jihar gamsu da wannan tsari a matsayin daidaiton qetare. Wannan tallafi wani yanki ne da
Maryland, inda ya samu digirinsa a fannin jin daxi na “tarairayar rayuwa.” xaukar xawainiya da Hukumar USAID
kimiyyar kwamfuta, Ekezie mai shekara 34, ke yi don bunqasa harkokin kasuwanci a
ya xan tsaya ya yi aiki a Amurka na wani Don haka aka kafa kamfanin sarrafa kayan Najeriya (NEXTT), alamarin da ya zo qarshe
lokaci a fannin sarrafa man fetur da iskar abinci na Kaptain Foods and Ready Stews, a Oktobar 2017. Shirin talllafin Amurka
gas, tare da hanqoron samun aiki wata rana mai daxin xanxano da sauqin sarrafawa a na NEXTT yakan tattaro kamfanoni masu
a Najeriya in ya koma gida. A shekarar xaukacin Najeriya da kasuwannin qasashen zaman kansu da ’yan kasuwa da masu
2016, sai iyaye da abokai suka ja ra’yainsa duniya. Bayan fiye da shekara guda, lokacin sarrafa kayayyaki da masu hada-hadar
ya amince ya komo gida don bayar da da kamfanin Kaptain Foods ya shirya shiga kasuwanci da hukumomin gwamnati don
gudunmuwarsa wajen bunqasa qasarsa ta sababbin harkokin sarrafa wasu abubuwan faxaxa kasuwanci a harkar amfanin gona,
haihuwa. da kasuwanni, sai hakan ta sanya Ekezie a tare da faxaxa damar kamfanoni masu
jerin matasa 30 masu kafa masana’antu na zaman kansu wajen samun ximbin jari.
Lokacin da ya isa Legas bayan dawowarsa Afirka da Mujalar Forbes ta jero a shekarar
gida, harkar man fetur ta faxi qasa warwas, 2017. Sannan a Janairun 2017 ya samu “Juya jarin farko na buqatar aiki mai yawa,”
al’amarin da ya ingiza Ekezie laluben wasu laqabin martaba na “Gwarzon sarrafa a cewar Ekezie, inda ya tuna baya kan yadda
sana’o’in da suka haxa da qere-qere. Kuma amfanin gona na wata - Agropreneur of farkon fara kasuwancinsa ya fara da xakin
yana da abin da yake sarrafawa: Wato miyar the Month” a inda wani shafin intanet girki ne da xakunan kwanansa biyu. Ya
gargajiyar Najeriya (A ‘Naija’ Stew) tamkar da ke bayanin kan harkokin noma, wato fara da tunanin qin neman tallafi, sai da
wadda ya riqa kewar rashinta lokacin da “Agropreneur Naija blog.” Sun yi nuni da ya tuntuvi Hukumar tabbatar da ingancin
yake karatu a kwaleji, wadda kuma cikin nau’ukan abubuwan da ya qirqiro da nisan abinci da magani ta “NAFDAC” kan yadda
10 MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018
Onyekachi Ekezie, zai qulla alaqa da masu samar da kayan
wanda ya kafa haxi, sannan ka sarrafa kaya. Lokacin yana
kamfanin xari-xarin bayar da samfurin kayansa na
Kaptain Foods farko, amma da sakamakon gwaji ya fito sai
ta tabbata kayan na da inganci.

Kamfanin Kaptain Foods ya kafu ne bisa


abin da aka samu daga sakamakon bincike,
har zuwa kan yadda aka inganta tsarin
abincin kansa.

“Abu na farko a harkar kasuwanci shi ne ka


yi komai a rubuce, a cewarsa. “Muhimmin
al’amari dai shi ne ka fara tafiya don ka ga
inda za ta kai ka.”

Sarrafa kyayyaki ana yinsa a qaramar


masana’antar yin abinci da aka fara da jari
kaxan. Sakamakon ximbin nasarar da aka
samu, sai harkar kasuwanci ta yi ta bunqasa,
har ta karkata akala wajen alkinta kaya da
kyau, masu nagarta a farashi mai rahusa,
waxanda aka yi su da kayan da ake samu
a gida. Ana cakuxa tumatur da albasa da
barkono da kayan yaji, ba tare da an zuba
sinadaran qanshin xanxano ko adana kaya
ba.

Kayan da aka sarrafa ana sayar da shi a


manyan shaguna a faxin Legas, inda aka
faxaxxa zuwa qasashen maqwafta na Afirka
ta Yamma, inda ximbin ’yan Najeriya ke
kai-kawo a hanqoronsu na shiga Turai da
Amurka.

Ekezie na da tabbacin cewa sauran mutane


za su iya kwata irin nasarar da ya samu a
fannin sarrafa amfanin gona, tare da tallafa
wa tattalin arzikin Najeriya ya karkata
akalarsa daga dogaro da man fetur da iskar
gas.

“Qarshen lamari dai faxin aikin na samar da


dama mai girma,” inji shi. “Muna buqatar
matasa su shigo a dama da su a harkar aikin
gona. Jari ba ta kamata ya zama matsala ba,
saboda akwai ximbin tallafi daban-daban da
matasa za su iya nema kamar yadda na yi.”

Da yake magana kan yanayin da ya samu


kansa, shawararsa ga masu hanqoron kafa
masana’antu, shi ne su fito da tsari, su fara
da jari kaxan, don ta haka za su samu sauqin
gyara kura-kuran da suka tafka, sannan su
sake bibiyar tsare-tsarensu a duk lokacin
da aka tafka kurakuran da ba za a iya kauce
musu ba.

“Komai na farawa ne da hasashen manufar


inda aka dosa.”

Genevieve Bosah jami’ar USAID ce


qwararriyar mai nazarin a harkar sadarwa
kan yadda za a bunqasa harkokin kasuwanci
da sufuri.
‘YAN CIN ‘YANJARIDU

Amurka: Tarihi da ilimi bazawa a Najeriya. Amma a yau, dangane da


al’amuran da na gani na fahimci kuskurena,
yanzu ina da kyakkyawar fahimta game da

da Al’adu ga masu
Amurka.”

Tsarin al’amuran da aka gudanar a


Washington sun haxa da ziyarce-ziyarce da

shirin Rediyo
mu’amala da mutane a wasu wurare kamar
aikin fahimtar gudumar (Washington DC –
daga Nafisah Ahmad UDC ) wata qungiya da ke aiki don samar
da kyakkyawar fahimta a tsakanin Baqaqen
Amurka ‘yan asalin Afirka da al’ummar
Shugabannin Yahudawa; qungiyar samar
da daidaiton ‘yancin mata ta Beltmont – ta
qasa, cibiyar tarihi ta qasa, inda aka ba su
cikakken bayani game da tarihin qungiyoyin
fafutikar haqqin mata a Amurka; Masallacin
Masjid Muhammad, inda suka gana da
Limamin, wanda ya tattauna da su kan
muhimmancin samar da zaman lafiya a tare
da juna; sai ziyarar gidan rediyon Muryar
Amurka (VOA), inda suka kewaya tashar
rediyon, aka ba su tarihin kafuwarta.

An ci gaba ziyarar a Michigan a wuraren da


suka haxa da babbar makarantar Fordson,
makarantar da kimanin kashi 95 cikin 100
na xalibanta duk Larabawan Amurka ne da
‘Yan jarida da masu nazarin tsare-tsare: David Ruffin na yi wa mahalarta taron bayani, daga hagu ke birnin Dearbon, a wajen Detroit. Tawagar
zuwa dama: Sa’adiya Ibrahim ta Rediyon Progress, Gombe; Ifeoluwa Ademidun Adedokun na ‘yan Najeriya an yi mata bayani kan yadda
Rediyon Grace FM, Lokoja; Junaidu Mu’azu Imamu na Rediyon Rima Radio, Sakkwato; Lawrence waxanda suka yiwo qaura daga qasashensu
Aienlevboise Onime, Mai aikin sa-kai a shigirya shirrin Rediyo (Volunteer Producer), na
Rediyon Gotel; Emmanuel Expensive James na Rediyon WAZOBIA FM, Abuja; Nazeeb Sulayman
da qananan yara suka samu shiga cikin
al’ummar Amurka, tare da qalubalen da

M
Ibraheem na Rediyon Nigeria Globe, Bauchi; Marigayi Tijjani Ado Ahmad na Rediyo Freedom
Radio, Kano; da Hung Grace Gyang na Rediyon Peace FM, Jos. suka fuskanta lokacin da suka iso Amurka.
asu gudanar da shirye- al’adu mutanen Amurka. Ziyarar ta kwana Sannan sun gana da wakilan al’ummar
shiryen rediyo daga 10 an fara ta ne a ranar 23 ga Satumba, inda bunqasa zamantakewa da tattalin arzikin
Arewacin Najeriya aka xauki masu ziyarar daga Washington Larabawa (ACCESSS), yawan al’ummar
an yi musu kwas da DC, zuwa Detroit da Atlanta, al’amarin ya Larabawa a qungiyance da ke aiwatar da
Gwamnatin Amurka haxa da ganawa da xaixaikun muhimman ximbin ayyuka a Detroit, sannan suka kai
ta xaukin nauyinsu don halartar shirin mutane masu zaman kansu da qungiyoyi, ziyara cibiyar kayan tarihin Larabawan
Jagorancin baqon duniya (WLP) mai taken waxanda ba su da alaqa da gwamnatin Amurka (AANM), wanda ya kasance gidan
‘Amurka: Tarihi da ilimi da Al’adu ga masu Amurka. Don haka yana da matuqar tarihi xaya kacal a Amurka da ya sarayar da
shirin Rediyo. muhimmanci ga masu ziyarar su kawar da xaukacin al’amuransa ga al’adun Larabawa
son zuciya wajen fahimtar Amurka. xungurungum. Kuma masu ziyarar da
“Xaukacin mahalartan kwas xin masu suka halarcin wuraren sun ziyarci Cibiyar
gudanar da shirye-shiryen rediyo ne da Tawagar ta isa Washington DC da farko, harkokin Musulmi ta Detroit, inda suka
Gwamnatin Amurka ke gabatar da shirin sai aka fara gudanar da shirin da kai ziyara gana da limamai, waxanda suka bayyana
Gaisuwa daga Amurka (GFA). Shirin GFA wuraren tarihi sannan aka ci gaba da musu yadda cibiyar ke bayar da gudunmuwa
ya bai wa ‘yan Najeriya damar karatu a gudanar da darussan aji da tattaunawa da ga al’umma ta hanyar aiki tare da matasa
qasashen waje ko waxanda ke kan tsarin tarurruka. An xauka daga cikin tarurrukan da taimakawa da gidajen kwana ko gini.
musayar da bayar da dama su bayyana da aka yi da masu shirye-shirye na Amurka Masu gudanar da shirye-shiryen rediyon
al’amuran da suka koyo daga Amurka ga a qarqashin shirin Gaisuwa daga Amurka sun ziyarci gidan talabijin WGPR TV na
masu saurarensu a gida. (GFA), xaya daga cikin ‘yan tawagar ya yi qungiyar tarihin al’umma, mallakar baqaqen
wani bayani da ya tabbatar da cewa shirin ya fata na farko da ke gabatar da shiri a qasar,
Shirin jagorancin baqon duniya (WLP) an samu nasara. A cewarsa: “Na sha gabatar da sannan ya samu damar halartar tantance
tsara shi ne musamman da manufar bai wa shirin gaisuwa daga Amurka (GFA) tun daga fina-finai na bazarar 67 ‘Summer 67’ wani
waxannan masu gudanar da shirye-shirye shekarar 2007 ban tava sha’awarsa ba saboda shirin kundin bayanai kan rikicin da ya auku
damar fahimtar tarihi da da tsarin ilimi da na xauka cewa farfagandar Amurka ce take a shekarar 1967.
12 MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018
A Atlanta da Georgia sun gana da ‘yan
qungiyar Rainbow/PUSH Coalition
da MedShare, waxanda ke nazari kan
matsalolin da suka dabaibaye Afirka a
Fina-finan da suka
fafutikar da take yi na yaqi cin hanci da
rashawa da fatara da talauci, kuma yadda
qungiyar MedShare ta himamtu kaitsaye
zaburar da masu kallo
wajen samar da magunguna da kayan aiki daga Russell Brooks
(na kula da lafiya) a Afirka. Sannan tawagar
ta gana da wakilin baqaqe kan shirin Ofishin Jakadancin Amurka da ke Abuja ya Jakadancin Amurka ne Russell Brooks ya yi
talabijin na Purpose TV, hamshaqiyar tasha xauki nauyin nuna fina-finai na wata-wata don xawainiya gabatar da su tare da haxin gwiwar
amfanar da ‘yan jarida da xalibai masu koyon Cibiyar Rosa Parks, Jami’an gudanarwar
mallakar baqaqen fata a duniya; Hukumar aikin jarida da tsangayar nazarin aikin jarida, harkokin yaxa labarai a cibiyar ofishin
daraktocin qungiyar FAMA, wata qungiya ce al’amarin da ya xauki hankalin ximbin masu jakadancin.
da ke gudanar da tattaunawar masalaha da kallo a faxin babban birnin tarayya. Jerin fina- A qarshen kowane fim Brooks ya jagoranci
aiki kafaxa-da-kafaxa da sauran mutanen da finan an fara nuna su ne cikin watan Agusta, tattaunawa kan al’amuran da aka bijiro da su
ke son qarfafa qaunar juna da zamantakewa har ta kai ga sun yi matuqar tasirin samun a cikin fim xin, ta yadda za a bayyana qarara
nasarar xaukar hankalin yawan masu kallon da kan tambayoyin da ’yan kallo suka bijiro da
mai armashi a tsakanin al’umma; sannan qimarsu ta kai mutum hamsin a qalla.
sun ziyarci qungiyar StoryCorps, wadda ke su, Brooks wanda mi matuqar sha’awar sinima
Jerin fina-finan da aka nuna zuwa yanzu ne yana da tabbacin kan qimar qarfin tasirin
alkinta tarihin mutanen da ba kowan kowa
sun haxa da shafin farko (Page One): cikin fim wajen zaburar tunanin kan ayyukan jarida,
ba. Wajen taronsu na qarshe an gudanar jaridar New York Times; Takarda (The Paper), ta yadda za su taimaka wa ofishin jakadancin
da shi ne a Kwalejin Morehouse, kwalejin wani shirin kundin bayanai da ke nuni ya cimma manufofin bunqasa ‘yancin kafafen
da tarihinta ya nuna ta baqaqen fata ce kan xalibi mai koyon aikin jarida a jami’ar yaxa labarai da qarin qarfafa qwarewa a harkar
maza da ke koyon fasahar zamantakewar Jihar Pennsylvania: Hasken xaukar hankali kafafen yaxa labarai.
(Sportlight) da fim xin da ya lashe gasar “Qimar zaburarwar da fina-finan suka yi ya yi
rayuwa. Tawagar ta kai ziyara wajen tarihi
nazarin karatun jami’a kan bincike a jaridar matuqar tasiri. Ya qara buxe idanun ‘yan jarida
na shahararren baqin fatar nan da ya yi Boston Globe sai da safe da fatan samun sa’a da dama, har ta kai ga sun fara shirin yadda za
fafutikar ‘yanci Martin Luther King Jr., inda (Good night and Good Luck), fim xin da su inganta aikinsu don hidima ga al’ummomi,”
suka shiga gidan da aka haife shi, har ma da George Cooloney ya jagoranci shirya labarin a cewar Mista Ahmed, daraktan yaxa labarai.
Cocin Ebenezer na xariqar Baptist, da gidan shirinsa, inda yake nuni da taqaddama
tsakanin mashahurin xan jarida Edward Don samun bayanai kan fina-finan wata-wata
da aka raini Martin Luther King Jr. na jerin fina-finan aikin jarida, sai a tuntuvi
R. Murrrow da Xan Majalisar Dattijai Joe
McCarthy. Daraktan yaxa labarai na cibiyar (IRC) a
A lokacin wancan balaguron sun fahimci ircabuja@state.gov or tel: 08034081201.
“karamcin qasar.” Akwai iyalai uku daban- Jerin fina-finan jami’in Yaxa Labaran Ofishin
daban da suka sauke ‘yan tawagar, sannan
baqin Najeriya an gaiyace su don tattaunawa
da tanxe-tanxe da lashe-lashe da cin abincin
dare.

Xaukacin al’amuran suna da ban sha’awa


domin shirin ya kasance mai qayatarwa,
duk da mummunan abin alhinin da ya auku
a lokacin gudanar da ziyarce-ziyarce, wato
Tijjani Ado na gidan Rediyon Freedom
Kano da ya yanke jiki ya faxi ya mutu.
A lokacin ziyarar Tijjani ya kasance mai
kazar-kazar. Tijjani Ado na gidan rediyon
Freedom da ke Kano da ya yanke jiki ya faxi
ya mutu ne a asibittin Georgia. Lamarin na
da matuqar tayar da hankali ga takwarorinsa
da suka kawo ziyarar, inda kusan kowa ya yi
jimamin wannan mutuwa ta fat xaya. Da jin
wannan mummunan labara, sai Jakada W.
Stuart Symington ya gaida ‘yan uwan Tijjani,
inda ya yi musu ta’aziyya, kuma daga bisani
mataimakin Shugaban ofishin Jakadancin
David Young ya ziyarci ‘yan uwa da abokan
aikinsa don yi musu ta’aziyya a Kano.

Sun yi masa fatan samun rahama.

MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018 13


AL’ADU

Makaxan Amurka
Chicago Bucket Boys sun
baje basirarsu a Najeriya

O
daga Susan Dauda
fishin Jakadancin Amurka da ke Abuja ya karvi
baquncin Timorthy Stewart da Corey Weathersby,
waxanda aka fi sani da Chicago Bucket Boys da suka
ziyarci Najeriya a tsakanin ranakun 27 ga Nuwamba
zuwa 1 ga Disambar 2017 don numa basirar kixan
Amurkawa. Ta hanyar amfani da kayan kixan bokitin roba ko
gangar Chicago, wata al’ada da aka gano tushen asalinta ayyukan
ginin gidajen al’umma a Kudancin birnin. Matasan makaxan sun
shahara da salon juyi da wasa da sanda. Timothy Stewart ya ce ya daxe yana kixa fiye da shekara huxu, har
ya koyi salo-salo na kixa har 15 daban-daban. “Kowane bokitin da
A ziyararsu ta farko a Najeriya, Stewart da Weathersby sun kai
yaro ke kaxawa shi ya koya da kansa. Mun fahimci babu wanda zai
ziyararsu ta farko Kano, inda suka yi wasa a muhimman gidajen
baka takardun bayanan yadda za ka koya. Kai za ka yi aiki tuquru da
adana kayan tarihi da suka haxa da Gidan Makama da marinar
kanka.”
Qofar Mata. A Gidan xan Hausa, wasu makaxan sun taya su,
waxanda suka lashe gasar kaxe-kaxen gargajiya na Afirka a A ofishin Jakadancin Amurka da ke, Makaxan bokiti (Bucket Boys)
Abeokuta cikin Afirilun bara. Timothy da Corey sun samu sun yi wasa ga matasa da masu fasahar wasanni. Wasu makaxan
karramawa, inda ’yan kallo da suka taru a gaban Mai Martaba Sarkin daga cibiyar Cyprian Ekwensi ta fasahar wasannin gargajiya sun taya
Kano Muhammadu Sanusi II. Mai Martaba ya qarfafi gwiwar matasa su, tare da ‘yan rawa daga xakin xaukar sauti da sarrafa kaxe-kaxe
da su qara bunqasa basirarsu ta yadda saqonsu zai kai zuwa ga da raye-raye na Knup Studios. Mawaqan sun ziyarci makarantu da
Amurka, har a fahimci irin qarfin daidaiton salon kixa da ke zaburar dama a Abuja babban birnin tarayya, sannan sun shiga an dama da
da matasa su qara qwazo. su a ranar bikin tunawa da cuta mai karya garkuwar jiki ta duniya da
aka gudanar a Sakandaren Gwamnati da ke Wuse.
Corey Weathersby ya bayyana cewa ya shafe shekaru yana ‘kixan bokiti’
har shekara 14. “Gangunan bokiti sun tarar da ni,” a cewarsa. “A da Makaxan bokiti “The Chicago Bucket Boys” sun fito daga rukunin
na riqa karakainar rashin manufa, talakawan Chicago, waxanda ke tayar da hankalin juna a tsakanin
na xamfaru da sha’awar kixa maqwabta, sai suka fahimci cewa kaxe-kaxe ne mafita don
kixan bokitan da na samu a nishaxantar da baqi ’yan yawon shaqatawa, kuma su samu halaliyar
maqwaftanmu.” Ya ci gaba abin zaman rayuwa; kuma sukan yi wasanni ga manyan
da cewa: “Lokacin da nike mutanen da ke kai ziyara birnin ko mafi yawan
yi wa ‘yan yawon shaqatawa wuraren da aka sansu. Sautin kixansu yanzu
kixa sai na samu kuxin ya baibaye al’adun birnin Chicago, kuma ba
da na zo da su gida mai haka kawai ake yi ba, har ma ya samar
fataucin qwaya ba musu da kuxi, domin wasu daga
zai samu ba, sai cikin “makaxan bokiti” sukan iya
mutane suka samun xaruruwan daloli a rana
fara gano guda.
ni.

SAMA: Corey Weathersby


da Timothy Stewart na
kaxe-kaxe da raye-raye a
fadar Sarkin Kano
A HAGU: Raye-raye da
kaxe-kaxe lokacin wani
taro a Ofishin Jakadanci

14 MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018


Bikin nunin fina-
jagoranci gudanar da shi. Bikin nunin fina-finan Afirka na duniya
(AFRIFF) ya nuna fina-finai huxu na Amurka da aka zavo daga cibiyar
yaxa Ilimi da Al’adu (ECA) na nuna fina-finan Amurka (AFS). Shirin
aikin IF Project da bambancin qimar matsayi a al’umma (Class Divide)

finan Afirka na Ita ta fare shi (She started it) da xaukacin bambanci (All the difference).

Jakadan Amurka John Bray shi ne mai masaukin masu shirya fina-finai

duniya (AFRIFF)
da masu fafutikar yi wa gidajen kurkuku gyaran fuska da jami’an tsaro
a gidansa don gudanar aikin shirin kawo xauki ga masu zaman kaso
a kurkuku ‘The IF Project’. Shirin IF Prpoject ya bibiyi rukunin masu
zaman gidan kurkuku, waxanda suka kasance wani vangare na taron
daga Russell Brooks qara wa juna sani a fannin rubutu da aka qirqira ta hanyar haxin gwiwa
Shirin nuna fina-finai da taron qara wa juna sani da qulla dangantaka da da jami’an ‘yan sandan ciki na Seattle da wani da ya sha tafka ta’asar
aka qaddamar ranar 29 ga Oktoba a Legas, inda Ministan Yaxa Labarai miyagun laifuka da ke zaman kurkuku na shekara tara. Fim xin na nuni
da Al’adu da Shugaban Bankin Access Herbert Wigwe, da Xan Majalisar da yadda mata suka waiwayi baya kan gaskiyar lamarin abin da ya auku
Dattijai Godswill Akpabio da wakilan difolomasiyar jakadancin a baya har suka kai ga shiga gidan kurkuku. Ofishin jakadancin da ke
qasashen Faransa da Birtaniya da Amurka. A daren qaddamar da fina- Najeriya ya shirya yadda mahalarta taron suka samu halartar mai qawata
finan an nuna fina-finan da suka haxa da taqaitaccen fim xin da aka yi wuri da zayyana daga Los Angeles, Christian Epps, wanda ya gudanar
bayani mai taken Jiran Hassan (Waiting for Hassana) wanda aka gina da rusan ajujuwan qwararru a bikin AFRIFF, inda aka bayar da fifiko
labarinsa kan doron sace ‘yan matan Chibok a shekarar 2014, wanda kan yadda za ririta taqaitaccen kasafin kuxin da aka ware don cimma
Ba’Amurken xan Najeriya mai shirya fina-finai Ifunanya Maduka ya kyakkyawan sakamako.

Ifunanya Maduka, Daraktan da ya bayar da umarnin Kathlyn Horan, Daraktan shirin IF Project da
shirya fim xin Jiran Hassana (Waiting for Hassana) Xan Sandan ciki Kim Boguck da suka fito a shirrin fim

Doug Blush ya farkar da ‘yan


Najeriya masu shirya Fina-finai
daga Russell Brooks Doug Blush yana yi ma qwararrun masu
shirya fina-finai lakca a garin Legas
Sashen Hulxa da jama’a na Ofishin Jakadancin
Amurka (PAS) da ke Abuja ya xauki nauyin
karrama Ba’Amurke mai sarrafa fina-finai,
marubuci kuma Darakta Doug Blush a ziyarar
mako guda da ya kawo Najeriya. Blush wanda
ya yi aiki maqalu tamanin da sarrafa shirin
talabijin a tsawon shekarun da ya kwashe a
sana’arsa, inda ya rubuta ximbin fina-finan
da ya koyar da qwararru a Cibiyar koyar da
shirin fim ta Najeriya da ke Jos. Baya ga haka
an nuna fim xin Amurkawa mai taken Sautin
kixan baqi (the Music of the Strangers) da ya
fito da mashahurin makaxin nan Yo-Yo Ma.
Ya kammala tafiye-tafiyensa zuwa Legas don
horar da qwararrun masu shirya fina-finai
’yan Najeriya.

MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018 15


Shirin Asusun raya ilimi (EducationUSA)

SHIRIN ASUSUN RAYA xauke ta a makarantun Amurka biyar. Ta


samu cikakken tallafin yin karatu a Kwalejin

ILIMI Don inganta rayuwa


Weslesley da ke qarqashin Jami’ar Rochester
da New York da Abu Dhabi. Sai ta zavi ta
halarci Kwalejin Wellesley, kwalejin da ke

S
martaba ‘yancin da bunqasa fasahar mata,
hirin asusun damar samun tallafin daga Malate-Ann Atajiri wadda shahararrun mata suka halarta,
ilimi na Amurka ‘The EducationUSA waxanda suka haxa da Hillary Clinton da
Opportunity Funds Program (OFP)’ EducationUSA Abuja tun farkon Oktobar Madeline Albright shaharariyar mawaqiya
na taimaka wa masu basira da qwazo, 2015, inda aka gayyace ni da halartar taron ‘yar Nigerian, Onyeka Onwenu.
masu jajircewa, sai dai xalibai da suka wayar da kai, amma sai na kasa zuwa Abuja
fito daga zuri’ar matalauta masu qaramin ko Legas in nemi qarin bayani, saboda haka “A halin yanzu ina karatu ne da zai kai ni
qarfi, kuma sun cancanci tallafin xaukar na yanke matsaya wajen kiran ofishin ta ga gacin xaukar kwasa-kwasan haxakar
xawainiyar karatu daga Kwalejoji da Jami’o’in nazarin halittu da kimiyyar sinadarai
Amurka, sannan ba su da qarfin biyan kuxin (Biochemistry) da kimiyyar na’ura mai
samun makaranta. kwakwalwa (Kwamfuta). Tun sa’adda na
halarci Wellesley, na shiga qungiyar Kiristoci
Shirin asusun tallafi na ‘OFP’ na aiki kaitsaye ta ‘Christian Acapella Group’, wadda ake yi
da xalibai, ta yadda aka tsara tarurruka da na wa laqavi da zaburarwar zamani (Awaken the
qara wa juna ilimi don taimaka musu a kai- Dawn), kuma ina cikin shirin Wellsley Plus a
a-kai, tun daga kan neman shiga makaranta, ta Masanan Wellesley masu tasowa (Wellesley
har zuwa kan samun tallafin karatu don Emerging Scholars Initiative). Ba da daxewa
halartar jami’o’i da kwalejoji a Amurka. ba zan zama ‘yar qungiyar masu bunqasa
manhajar karatun kimiyyar sinadarai ta
Ana maraba da masu neman makaranta
‘SeedKit’ (wani shiri da xaliban Wellesley
daga xaukacin jihohin Najeriya. Sai
suka vullo da shi don yaxa ilimin kimiyya
dai ana buqatar dole ne xaliban su je
a tsakanin xaliban Afirka). Kuma na fara
ofisoshin jakadancinmu da ke Abuja da
shirin bincike tare da wasu ‘yan tsangayar
Legas. Mahalarta shirin asusun xaukar
ye
ilimi. Ina fatan shiga makarantar koyon aikin
tallafin karatu (OFP) na shekarar karatu ta
eo

2016/2017, inda za su samu kai ga gaci samun Ad likitanci don samun digiri na biyu da na uku,
la
tallafin karatu daga Dala miliyan biyu da B uko
aka ware wa asusun xaukar tallafin karatu a
manyan makarantun Amurka. Ga labaran waya. Bayan tataunawar da muka yi da masu
waxansu xaliban da suka samu nasarar cin bayar da shawara ban tava tsammanin cewa
gajiyar shirin: zan samu yin karatun Digiri na ukku (Ph.D)
kaitsaye ba, daga digirin farko, amma yanzu
Bukola Adeoye ya kasance xan fari a wajen
na kasance hujja kan lamarin (da ya faru).
iyayensa masu qaramin qarfi da ke da ‘ya’ya
takwas. Shi ne xan fari a wajen iyayensa da A halin yanzu ina cikin rukunin masu
ya fara shiga jam’iar ya kammala digirinsa. Ya bincike kan cuttuka masu yaxuwa a Afirka
kammala karatunsa da darajar farko a fannin ta Yamma, a wani xakin binciken cututtuka
nazarin qananan halittu (Microbiology) masu yaxuwa a qasa (NEIDL) da ke Jami’ar
daga Jami’ar Ilorin. A halin yanzu Bukola na Boston. Labarina ba zai cika ba, ba tare da an
karatun digirinsa na uku (Ph.D) a Jami’ar ambaci asusun tallafin karatu na ‘OFP.’
Boston.
Ifunanya Nwolah ta kasance shugabar ah
ol
w
“Duk da irin burina na zaquwar son ci gaba N
xalibai mata a makarantar kuma ta ya
da karatu bayan da na kammala digirin farko n
kasance wadda ta samu gagarumar nasara If una
a shekarar farko lamarin na da matuqar a makarantar ‘Bishop Otubelu Juniorate’
wahala a gareni in kai ga gaci, tunda ba da ke Enugu. Bayan kammala karatunta a
ni da kuxin xaukar xawainiyar karatuna. al’amarin da zai taimake ni wajen aiwatar
shekarar 2016, inda ta samu kyakkyawan
A shekarar 2015, na samu tallafin xaukar da managarcin bincike a fannonin kimiyyar
sakamako, ta yadda a jarawar WAEC ta samu
nauyin karatun digirina na biyu a Birtaniya, likitanci. Ina mai godiya ga managartan
darajar maki na kwasa-kwasai takwas duk
amma ba zan iya tara kuxin xawainiyar mutanen da suka ba ni shawara da shirin
‘A’, xaya kwas xin ta samu ‘B2’, sai ta nemi
zamana da tafiye-tafiye na ba. A jere-a-jere asusun xaukar xawainiyar karatu.
tallafin karatu, sai aka xauketa tare da wasu
na sha neman ci gaba da karatu a Jami’ar ‘yan mata biyu a qarqashin shirin asusun
Najeriya ba tare da tallafin karatu ba. Ban Mudi Egbunu shi ne na farko a gidansu da
tallafin ilimi na EducationUSA a Legas. ya halarci jami’a bayan kamala sakandare,
san cewa akwai dama mafi kyau da ke jirana, Da taimakon da ta samu daga masu bayar
amma duk da haka sai da na yi jiran shekara Gabriel ba shi da tabbacin halarta jami’a a
da shawara kan tallafin ilimin Amurka na Najeriya, ballantan samun cikakken tallafin
biyu! ‘EducationUSA’, inda suka ba ta gudunmuwa karatu. Ba shi da shirin neman daga tallafi
da tallafin xaukar nauyin shirye-shiryen daga asusun bayar da gudunmuwar xaukar
“Cikin sa’a, sai na samu saqo daga
neman karatunta, har Ifunanya ta samu aka xawainiyar karatu, har zuwa lokacin da
cibiyar tallafin ilimin ta Amurka da ke
16 MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018
masu bayar da shawaraa baje-kolin manyan shirin ba zai yi tasirin taimaka mini ba, duk
makarantun ilimi na EducationUSA suka cewa nasan mutanen da suka yi nasara.
ji labarinsa daga makarantar ‘yan baiwa
da ke Gwagwalada, Abuja. Cewa ya lashe “Da aka yi mini gargaxin jan kunnne kan
gwaggwavan maki a jarabawarsa ta WAEC yadda nike sako-sako da rayuwa a tunanina,
a xaukacin kwasa-kwasai tara da ya xauka, sai na fara yin kazar-kazar. Abin da nasani
wato darajar makinsa ta ‘9A’ sai jami’in da game da neman shiga kwaleji a Amurka
ke nusar da xalibai matakin da ya kamata su bashi da yawa. Duk da haka, mashawartana
xauka game da karatunsu ya qarfafa gwiwarsa sun kasance masu ban mamaki, ta yadda
wajen neman tallafin karatu. A halin yanzu nan da nan na zama zaqaquri mai qwarin
Mudi yana shekarar farko a karatunsa da gwiwa cikin farin ciki na tunkarin ximbin
yake yi a Jami’ar New York, a reshenta na Abu qalubale da suka haxa da ximbin jarabawa

nu
Dhabi da ke Haxaxxiyar Daular Larabawa, da rubuce-rubucen maqala. Yanzu ina sane

bu
g da cewa fafutikar neman cimma buri babu
kuma ya samu cikakken tallafin xaukar
d iE
xawainiyar karatunsa. Mu qaqqautawa da jajircewa kan haifar da
kyakkyawan sakamako.
“Masu zafin nama kan finciko damarsu da
qarfi’ kodayake na tava jin wannan maganar a damu ba, kuma babban burina shi ne in samu Za a buxe kafar neman wannan damar nan
da, to ita ta zaburar da ni na qara qaimi yayin halartar jami’a a Najeriya. Sai dai na cika da da 1 ga Afrilun 2018, inda za a rufe ranar
da Gwaggo Shade ta nusar da ni. A da ban rashin tabbas xin samun kuxin tallafi, har ta 30 ga Yunin 2018.
kai ga tunanina ya rikice, sai na xauka cewa

Qulla alaka da samun dama ta hanyar shirin baje kolin


ilimin kwaleji mai zurfi a Amurka na ‘EducationUSA’

A
daga Shade Adebayo
Wakilin Qwaleji na
ci gaban da ake yi wajen bayar da amsoshin
qarfafa dangantar harkokin tambayoyin da aka
bijirro da su wajen
ilimi tsakanin Amurka da Baje-Qolin Qwaleji
Najeriya, shirin ilimi mai a Abuja
zurfi na ‘EducationUSA’ a
karo na farko ya yi haxin gwiwa da sashen
kasuwanci na Amurka don xaukar nauyin
gudanar da baje kolin ilimin kwaleji a taimaka wa cibiyoyin
shekarar 2017. Wannan dangantakar ilimi ilimin wajen xaukar
da ake yi kowace shekara ta qara bunqasa xalibai. Ma’aikatan
harkokin ilimi da qwararru a fannonin kafafen yaxa labarai
ilimin xaliban Najeriya da ke faxin sun bi kadin shirin
duniya. inda suka yi hira
da waxanda suka yi
An gudanar da baje-kolin kwaleji a jawabi da mahalartan
kwanaki uku wato daga 25 zuwa 27 ga shirin don jin halin
Satumbar 2017. Baje-kolin an yi shi wasu muhimman bayanai, jami’an da suka kasance da
ne a Abuja ranar 25 ga Satumba a otal qaramin ofishin jakadanci sun tattauna ximbin alfanun da suka samu.
xin Sheraton, sannan aka yi wani a da mahalarta taron kan yadda za su samu
tsakanin 26 zuwa 27 ga Satumba a otal izinin shiga qasar da aka ware wa xalibai, Tsawon shekaru, shirin baje-kolin
xin Radisson Blu da Renaissance da inda suka bibiyi tsarin neman shiga harkokin ilimi na EducationUSA da ake
ke Legas, inda kimanin xalibai 4,0000 makarantu. Masu bayar da shawara kan gudanarwa shekara-shekara ya bayar
suka yi rajistar shiga hada-hadar baje- baje-kolin shirin ilimi na EducationUSA da gudunmuwa wajen qara yawan ’yan
kolin. Maitaimakin shugaban ofishin sun kuma bayyana matakai biyar na zuwa Najeriya da ke neman shiga cibiyoyin
jakandanci David Young da Jakada W. Amurka karatu, waxanda suka haxa da ilimin Amurka. A shekarar 2017 baje-
Stuart Symington a jawabansu na buxe zavin yin bincike da xaukar nauyin karatu, kolin kwaleji ya cimma manufofin
taro a Abuja da Legas, duk sun shawarci cike takardun neman shiga makaranta, hada-hadar kasuwanci a harkokin ilimi,
mahalarta da su yi amfani da wannan da neman izinin shiga qasar da aka ware ta hanyar samar da kafar qulla danganta
damar baje-kolin kwaleji da aka yi a halin wa xalibai (Student Visa), sannan a shirya cibiyoyin ilimin Amurka da ‘yan Najeriya
yanzu. tafiya. masu hanqoron zama xalibai, tare da
samar da damar haxin gwiwa tsakanin
Yayin da ximbin manyan makarantu suka Waxanda suka yi aikin sa-kai a wajen cibiyoyin ilimin
bayar da bayanai game da sharuxxan baje-kolin ilimi na Amurka mai laqabin Amurka da na
da ake cikawa don shiga cikinsu a yi EducationUSA sun taimaka wa mahalarta Najeriya.
karatu, tare da tallafin kuxi tattare da da jigilarsu da yin rajista, sun kuma
MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018 17
CDC

BABBAN TARON FARKO KAN CUTAR


QANJAMAU (HIV) DA TARIN FUKA (TB)

R
daga Halilu Usman cutar qanjamau a tsakanin uwa da jaririnta, Baya ga masu ruwa da tsaki a matakin
al’amarin da ya kasance babban jigo a qasa da suka yi bayani a wajen
anar Litinin, 13 ga Nuwamba harkar kula da lafiya. babban taron, matakan jiha sun samu
da ranar Talata 14 ga wakilcin shugabannin siyasa na daga
Nuwambar 2017, sun kasance Tun farko, Jakadan Amurka a Najeriya, kwamishinonin lafiya na jihohi 19 a
muhimman ranakun tarihi W. Stuart Symington, a jawabinsa na buxe Najeriya, inda cibiyar CDC ke aiwatar da
ga Cibiyar Yaqi da Cututtuka taron, ya yi godiya ga masu ruwa da tsaki shirye-shiryenta. Sannan an samu halartar
ta CDC ofishinsu na Najeriya, inda a karo kan ayyukansu, inda ya bayar da fifiko cibiyoyi da qungiyoyin haxin gwiwa na
na farko suka tattaro masu ruwa da tsaki kan al’amari mafi muhimmanci da ya shafi duniya, waxanda suka haxa da Hukumar
don tattaunawa kan tasirin shirin CDC rayuwa, wato ‘ceton rayuka.’ Ya buqace su lafiyar ta Duniya, tare da masu cin gajiyar
wajen shawo kan cutar qanjamau da tarin da su yi tunani kan yadda za su aiwatar shirin, waxanda suka bayar da shaidar
fuka a Najeriya, inda aka mayar da hankali da aikinsu a kan lamarin. ‘Mutum nawa nagartar xaukin da cibiyar CDC ta kawo
kacokam kan ayyukan da aka aiwatar a ne aka yi wa gwaji? Mutum nawa ne ke musu da ya tabbatar musu da kyakkyawan
shekaru biyar xin da suka gabata. Taron na samun magungunan kula da lafiyarsu, sauyi a rayuwarsu.
kwana biyu mai taken xaukin cibiyar CDC kuma ximbin mutane na buqatar a yi musu
a Najeriya kan cutar qanjamau da tarin gwaji?’ A shekaru biyar kaxai da cibiyar CDC da
fuka a Najeriya, inda taron aka gudanar da abokan haxin gwiwarta, tare da sauran
shi da taken Haxin gwiwa hukumomi da suka
mai xorewa don shawo Promise Okafor yana gabatar da jawabin haxa da PEPFAR
fatan alheri lokacin da takwarorinsa a Cibiyar da ke aiwatar da
kan cutar qanjamau a Yaki da Yaxuwar Cututtuka ta CDC ke kallo
Najeriya, wadda cibiyar ayyuka a Najeriya
CDC ta gabatar, tare da sun yi aiki tuquru
haxin gwiwar PEPFAR, wajen kula da lafiyar
abokan haxin gwiwar mutane sama da
aiwatar da ayyuka. Babban dubu 75 da ke fama
taron ya samar da kafa ga da cutar qanjamau,
masu ruwa da tsaki don sannan sun bayar
su tattauna kan shirin da shawarwari ga
qarara dangane da yadda mutane kusan miliyan
ake aiwatar da ayyuka da huxu da gwaji kan
tasirinsa kan mutanen waxanda ke fama
Najeriya, ta yadda CDC da cutar qanjamau.
da abokan haxin gwiwarta Saqonnin kariya daga
za su tabbatar da gaskiyar cutar qanjamau da
lamari qeqe-da-qeqe sauran ayyuka sun
ga xaukacin waxanda kai kimanin 300,000,
al’amuran suka shafa. Daraktan qasa na Cibiyar Yaqi da inda aka gano mutanen da ke tattare da
Cututtuka ta CDC a Najeriya, Dokta barazanar kamuwa da cutar qanjamau.
Lokacin da yake jawabin buxe taron, Mahesh Swaminathan ya yi nuni da Kimanin mata xauke da juna biyu 50,000
Ministan Lafiya na Najeriya, Farfesa Isaac cewa babban taron sakamakon ayyukan sun karvi maganin tarairayar shawo kan
Adewole ya yi nuni da cewa an qiyasta CDC da abokan haxin gwiwarta ne, suka cutar qanjamau na antiretroviral don kange
mutum miliyan uku da dubu 200 ke fama yanke matsaya kan yadda za a tabbatar da yaxuwar cutar a tsakanin uwa da jaririnta,
da cutar qanjamau da mai karya garkuwar gaskiyar lamari qeqe-da-qeqe kan yadda kimanin manyan mutane 750,0000 da qana
jiki a Najeriya, inda su kaxai ke qasa da ake aiwatar da shirin tarirayar shawo kan nan yara ke fama da cutar qanjamau da
Afirka ta Kudu (a jerin qasashen). Daga cututtukan qanjamau da tarin shiqa a mai karya garkuwar jiki da tarin fuka suka
cikin wannan adadin, mutum miliyan Najeriya. An bunqasa lamarin tabbatar da samu kulawar tarairayar harkokin lafiya,
guda ne kawai ke samun magungunan gaskiya qeqe-da-qeqe ta hanyar samar da sannan fiye da mutum miliya guda da dubu
cutar ‘Antiretroviral Theraphy (ART)’, ta kafar tattaunawa da musayar dabaru da 200 da qananan yara da cuta mai karya
yadda samun cikakkiyar kula da tarairayar nasarorin da aka cimmawa da qalubalen da garkuwar jiki ta mayar da su marayu ko
lafiyar jiki babban qalubale ne daga nan ya ake fuskanta a tsawon shekaru biyar da aka suke tattare da haxarin kamuwa da cutar
jadadda matsayin Shugaba Muhammadu yi ana xaukar xawainiyar bayar da kuxin suka samu kulawa da tallafi.
Buhari na qoqarin shawo kan yaxuwar gudanar da shirin.

18 MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018


Shafukan Amurka
Mafi yawan cikakkun bayanan
tarihin Amurka da aka tattara,
an yi musu rajista da Cibiyoyin Amurka na bayar da damar kai wa ga
cikakku ingantattun managartan bayanai game

Cibiyoyin da Amurka ga xaukacin masu buqata . Kundin


bayanan da ke cibiyar Amurka sun karaxe

Amurkawa
xaukacin fannonin da suka haxa da darussa kan
qasar Amurka , waxanda suka haxa da tsare-
tsaren ayyukanta da al’umma da ilimi da al’ada .
Kyauta ake bayar damar amfani da waxannan
ABUJA | LAGOS kayan bincike na ilimi .

A halin yanzu akwai cibiyoyin Amurka 12 a Najeriya:

ABUJA JOS
Chief Bola Ige Information University of Jos
Technology Center 11, Murtala Mohammed
C/o National Center for Way, Jos
Women Development
CBD, Abuja KANO
EdUSA BAUCHI
Kano State Library Board
Murtala Mohammad
Professor Iya Abubakar Library Complex
Community Resource Center Nasarawa, Kano
C/o Bauchi State Library
Complex LAGOS
Abdulkadir Ahmed Road 29, Gafar Animashaun
GRA, Bauchi Street (off Ajose Adeogun St.)
Victoria Island, Lagos
Don yin rajista z ama mai hulxa da cibiyar, s ai a tuntuvi: CALABAR
http://bit.ly/acregistration Cross River State IT Village Co-Creation Hub (CcHUB)
37 Ekpo Archibong Road 6th Floor, 294
Don neman qarin bayani: Calabar Herbert Macaulay Way,
Rosa Parks Center Sabo, Yaba, Lagos
Sashen Hulxa da Jama’a na Ofishin Jakadancin Amurka ENUGU
Plot 1075 Diplomatic Drive Central District Area No. 53 Udoji Street MAIDUGURI
Abuja , Nigeria Ogui New Layout University of Maiduguri
Lambar Waya: 09-461-4000 Fax: 0-9-461-4011 Enugu Library, PMB 1069
Emel: ircabuja@state.gov Maiduguri
Buxewa: Litinin - Alhamis 9am – 3pm IBADAN
Juma’a 9am – 12 noon Nigerian Society for PORT HARCOURT
Information, Donald E. U. Ekong Library
Whitney M. Young American Center Arts and Culture, Leventis University of Port Harcourt
Sashen Hulxa da Jama’a na Ofishin Jakadancin Amurka Building Port Harcourt
2 Walter Carrington Crescent , Victoria Island , Lagos , 54, Magazine Road
Nigeria Jericho, Ibadan SOKOTO
Lambar Waya: 01-460-3400 Fax: 01-261-2218 Telephone: 02 753-5838 Usmanu Danfodiyo University
Emel: wyllagos@state .gov City Campus
Buxewa: Litinin - Alhamis 9am – 3pm Sultan Abubarka Road
Juma’a 9am – 12 noon Sokoto
Domin qarin bayani a ziyarci:
http://ng.usembassy.gov/education-culture/american-centers/

MAGAMA | Disambar 2017/Janairu 2018 19


YADDA AKE
SHIGA SHIRIN YALI
Ka zama a jerin masu hulxa da YALI don bibiyar
al’amuran da aka tanada a shafukan intanet, tare da
samun alaqar dimbin damar bunqasa rayuwa da aka
yi wa matasan jagororin Afirka masu tasowa!

ZIYARCI YALI.STATE.GOV YI KWASA-KWASAN


MATAKIN
FARKO (1)

MATAKIN
NA BIYU (2)
DON SHIGA (TO SIGN UP) KYAUTA YALI.STATE.
GOV/COURSES

KARANTA BAYANAN
MATAKIN NA
UKU (3)

SHAFINMU NA MAKO-MAKO
YALI.STATE.GOV/BLOG
QULLA ALAQA DA MU!
MATAKI NA
HUXU (4)

/GROUPS/YALINETWORK
/YALINETWORK
@YALINETWORK

ZA A IYA KAWO
MATAKI NA
BIYAR (5)

SAUYI TA HANYAR SHIGA


TSARIN #YALILEARNS
A SHIGA SHAFIN
YALI.STATE.GOV/LEARNS

You might also like