Kỹ Thuật Màng và Ứng Dụng

Bài 5: Cấu trúc các loại mô đun màng

Giảng viên: Nguyễn Minh Tân

Bộ môn QT-TB CN Hóa học & Thực phẩm
Trường Đại học Bách khoa Hà nội
Tannm-dce@mail.hut.edu.vn

Cấu trúc các loại mô đun màng

Nguyên lý cấu tạo Mô đun màng
Mô đun 3 đầu ra
Dịch vào Dịch đặc
F R

Bơm

màng
Bơm chân không

Nước trong
R

Nguyên lý cấu tạo Mô đun màng

1
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Bố trí dòng trong mô đun

Cùng chiều Ngược chiều

Khuấy trộn

Chuyển động tự do
Vuông góc

Cấu trúc các loại mô đun màng

Bố trí dòng trong mô đun

cùng chiều

Ngược chiều

Cùng chiều
Ngược chiều
Ngược chiều Cùng chiều

2
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Bố trí dòng trong mô đun
Trường Trường
hợp 1 hợp 2

Phân bố nồng độ và áp suất trong mô đun với các phương án bố trí dòng
khác nhau

Cấu trúc các loại mô đun màng

Các tiêu chuẩn đối với việc chế tạo các mô đun

Định nghĩa: Mô đun màng là một kết cấu kỹ thuật dùng màng

Yêu cầu đối với một mô đun màng:

- Dòng thấm qua màng lớn, đều (không có khu vực chết)
- Bền nhiệt, hóa, cơ học
- Kết cấu nhỏ gọn
- Giá thành rẻ
- Chi phí thay màng rẻ
- Mất mát áp suất ít

3
 Cấu trúc các loại mô đun màng

Màng phẳng Màng ống

Mô đun bản Mô đun ống

Mô đun hộp Mô đun mao quản

Mô đun cuốn Mô đun sợi rỗng

Mật độ bố trí màng Khả năng vệ sinh

Giá thành chế tạo Khả năng chịu cặn

Phân loại mô đun

Cấu trúc các loại mô đun màng

Mô đun màng ống
Nước trong

Dòng vào

Đường kính: 5-25mm

Nước trong Dòng vào

ống thu nước lọc

Dịch đặc Ren nối

Vòng đệm

Ống tăng bền

Màng

Nguyên lý hoạt động của màng ống

4
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun màng ống

Đầu vào và đoạn cong trong mô đun ống

Cấu trúc các loại mô đun màng

Mô đun màng ống

Kênh dẫn dịch vào

Màng ống bằng gốm

Mô đun màng gốm có bộ

phận đun nóng

Mô đun màng ống bằng gốm của công ty Sulzer Chemtech

5
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun màng ống

Màng Zeolith lắp trong ống thép không gỉ

Cấu trúc các loại mô đun màng

Mô đun màng ống
Đặc điểm Ưu điểm

-Đường kính 6- 24 mm -Vận hành với dòng chảy xoáy

-Dòng chảy trong tâm ống -Ít đóng cặn

-Kèm theo ống tăng bền -Rửa dễ dàng

-Trong Mô đun có trở lực nhỏ

Nhược điểm
- Diện tích riêng nhỏ (<= Phạm vi ứng dụng
80m2/m3) Ít đóng cặn
- Vi lọc, Siêu lọc, Thẩm thấu
-Trở lực của hệ thống khi có ngược một bậc
chuyển hướng lớn
-Trong Mô đun có trở lực nhỏ

6
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun màng sợi rỗng/ màng mao quản

IN-OUT OUT - IN

Sợi rỗng Vỏ chịu áp Keo dán

Cấu tạo mô đun mao quản và mô đun sợi rỗng

Cấu trúc các loại mô đun màng

Mô đun màng sợi rỗng/ màng mao quản
Màng mao quản Vỏ

Dịch vào/Feed Dịch đặc

Konzentrat

Nước trong
Permeat

Đường kính
0,5 – 5mm
Keo

Màng

Nguyên lý hoạt động của mô đun mao quản và mô đun sợi rỗng

7
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun màng sợi rỗng/ màng mao quản

Khớp nối
Vòng đệm

Vỏ chịu áp

Lõi mô đun

Lắp màng trong một ống vỏ

Cấu trúc các loại mô đun màng

Mô đun màng sợi rỗng/ màng mao quản

Multibore của công ty inge, CHLB Đức

8
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun màng sợi rỗng/ màng mao quản

Lớp đế Lớp đế
Lớp hoạt Lớp hoạt động
động

Bố trí dòng và cấu tạo màng sợi rỗng dùng trong quá trinh tách khí

Cấu trúc các loại mô đun màng

Mô đun mao quản/ Capillary Module
Đặc điểm
-Đường kính 0,6 - 6 mm
-Dòng chảy trong tâm ống
-Tự tăng bền

Ưu điểm
-Diện tích riêng lớn hơn Mô đun ống
-Giá thành chế tạo nhỏ hơn

Nhược điểm
- Dòng chảy trong Mô đun thường là
dòng chảy màng (chuyển khối kém)
-Độ bền áp nhỏ

Phạm vi ứng dụng

- Siêu lọc, Tách khí, Thẩm tích, Bay
hơi qua màng

9
Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun sợi rỗng/ Hollow Fiber Module
Đặc điểm
-Đường kính 0,04 – 0,5 mm
-Dòng chảy hướng tâm và ly tâm
-Tự tăng bền

Ưu điểm
-Diện tích riêng rất lớn
-Giá thành chế tạo nhỏ
-Chịu áp tôt

Nhược điểm
- Dễ bị bẩn và tắc
-Tổn thất áp suất trong màng lớn

Phạm vi ứng dụng

- Tách khí, Thẩm thấu ngược

Cấu trúc các loại mô đun màng

Mô đun màng sợi rỗng/ màng mao quản

10
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun màng phẳng
Mô đun khung bản/ Plate and Frame Module
Ưu điểm
-Các mảnh màng được thay thế riêng rẽ
-Ít bị đóng cặn bẩn
-Có thể được sử dụng mà không cần keo
dán

Nhược điểm
- Dùng nhiều bản phụ trợ
-Tổn thất áp suất cao khi chuyển hướng dòng
chảy trong mô đun
-Diện tích riêng tương đối nhỏ (<400m2/m3)

Phạm vi ứng dụng

- Vi lọc, Siêu lọc, Thẩm thấu ngược, Bay hơi qua
màng, Điện thẩm tích

Cấu trúc các loại mô đun màng

Cấu tạo một bản

phẳng

Cửa dẫn
dịch vào

Kênh thu
nước trong

Cửa ra
nước
trong

Mô đun màng phẳng Pleiade của công ty Rhodia

11
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun màng phẳng

Mô đun màng phẳng

vỏ thép không gỉ với
diện tích 50m2 và 10m2

Mô đun màng phẳng dùng trong thấm bốc của Sulzer Chemtech

Cấu trúc các loại mô đun màng

Mô đun túi
Ưu điểm
-Ít dùng đệm hơn mô đun cuốn
- Tính chịu áp cao
-Tổng thất ap suất phía nước trong
thấp
-Ít bị dóng cặn

Nhược điểm
- Diện tích riêng nhỏ (< 400m2/m3)
- Phải dùng đến keo để kết dính

Phạm vi ứng dụng

- Thẩm thấu ngược, Lọc Nano, Tách khí

12
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun túi
2000mm
HÌnh chiếu bằng một
túi màng

Dịch vào
ống thu Dịch
nước trong đặc
Nước nước nước
trong trong trong

Vỏ
Dịch vào

Bản Màng
Túi Lớp đệm
chuyển
màng bằng sợi
hướng
Spacer

Dịch đặc
Dịch đặc

Vòng dẫn
nước nước ra
trong Viền

Mô đun túi dùng trong UF, MF hoặc PV, Dp và GP

Cấu trúc các loại mô đun màng

Mô đun hộp
Hộp màng

nước
trong
Lớp đỡ

Dịch
vào
màng Spacer

Chiều cao hộp 1-3mm

Mô đun hộp kiểu FM của Rocher

13
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun quấn
Ưu điểm
-Chế tạo đơn giản, chi phí thấp
-Diện tích riêng tương đối cao (1000 m2/m3)
-Quá trình chuyển khối hiệu quả thông qua các
lớp đệm

Nhược điểm
- Không gian di chuyển của dịch trong tương
đối lớn
-Khó vệ sinh
-Phải dùng đến keo để kết dính

Phạm vi ứng dụng

- Thẩm thấu ngược, Lọc Nano, Bay hơi qua màng,
Tách khí

Cấu trúc các loại mô đun màng

Trạm tách nước muối từ nước biển Maagan (Israel) với

công suất 8.500.000 m3 nước/năm
(Suất đầu tư 100.000 USD do Công ty Ionic Inc)

14
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun màng phẳng

Cấu trúc các loại mô đun màng

Mô đun nhúng dùng trong xử lý nước

Bơm chân
Nước thải không Nước trong

Nguyên lý sử dụng các mô đun nhúng chìm trong xử lý nước thải

15
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun nhúng dùng trong xử lý nước
Tích bùn bẩn Tích bùn bẩn
phía trên phía dưới

Khi không sục khí hiệu quả,

bùn đọng phía dưới chân mô
đun

Dòng khí thổi tạo điều

kiện cho các vật thể xơ
tích phía trên mô đun

Các vấn đề gặp phải khi sử dụng mô đun màng nhúng, dùng màng
mao quản cố định cả hai đầu

Cấu trúc các loại mô đun màng

Mô đun nhúng dùng trong xử lý nước
Tạo cặn trên Tạo cặn trong
thành kênh

Vận tốc dòng nhỏ tạo điều

kiện cho việc tích cặn trên
màng

Sục khí không đều dẫn đến

hiện tượng tắc một số rãnh
nhỏ

Các vấn đề gặp phải khi sử dụng mô đun màng nhúng, dùng màng phẳng

16
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun nhúng dùng trong xử lý nước
Lấy nước
trong Khí vào

Sục
ngược Đầu mô đun
có gắn ống
thu nước
trong
Màng mao
quản

Khung đỡ có
gắn lỗ thổi
khí

Chân mô đun

Đầu thổi khí

Mô đun nhúng chìm dùng màng mao quan của công ty Zenon

Cấu trúc các loại mô đun màng

Mô đun nhúng dùng trong xử lý nước
Bọt khí

Màng mao
quản

Nước
trong

Sục khí ở tâm

Mô đun nhúng chìm của công ty Koch

17
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Mô đun nhúng dùng trong xử lý nước
Giữ các sợi
màng Bó màng

Một mô đun Khí vào Dãy mô đun

Độ linh động cao

Lắp ráp mô đun nhúng chìm của công ty Koch

Cấu trúc các loại mô đun màng

Tối ưu hóa cấu trúc mô đun

Hút chân
không Khí vào
Thanh
Đầu ống Ống phân Màng sợi đổi ống
tăng bền phối rỗng hướng thu Vỏ

Dòng Dòng
nước nước

Mô đun Liqui-cel

18
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Tối ưu hóa cấu trúc mô đun

Đan chéo các ống màng

Cấu trúc các loại mô đun màng

Tối ưu hóa cấu trúc mô đun

Màng phẳng có hình dạng khác nhau

19
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Tối ưu hóa cấu trúc mô đun

Mô đun quay

Cấu trúc các loại mô đun màng

Tối ưu hóa cấu trúc mô đun
Nước
trong

Màng

Dịch vào

Cấu trúc mô đun màng quay dùng trong MF/UF của Westfalia

20
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Tối ưu hóa cấu trúc mô đun

Mô
Van xoay đun

Nước trong

Màng

Dịch Dịch
đặc vào
Mô đun gắn với hệ thống sục ngược

Cấu trúc các loại mô đun màng

Tối ưu CHI PHÍ CHẾ TẠO

Các bước tối ưu hóa mô đun màng

Hàm mục Thông số tối Điều kiện biên Phương trình
tiêu ưu hóa

- Giá thành - Kích thước hình -Áp suất cao nhất/ - Cân bằng: vật
-Tiêu hao năng lượng học thấp nhất chất, nhiệt lượng
- Chất lượng sản phẩm - Áp suất - Nhiệt độ cao - Mô hình chuyển
- Bề mặt màng -Nhiệt độ dòng nhất/thấp nhất khối
- Năng suất riêng của vào -Hệ chất -Hàm mục tiêu
thiết bị (tính trên mọt - Bố trí dòng -Đặc trưng màng
đvi thể tích )

21
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Tối ưu hóa mô đun sợi rỗng dùng trong RO
• Các yếu tố thay đổi
– - Áp suất trước màng
– - Đặc trưng của sợi màng ( chiều dài, đường kính)
– - Tính thẩm thấu của màng
• Các yếu tố không thay đổi
– Áp suất tại đầu cuối của mô đun
– Tỉ lệ đường kính ngoài/đường kính trong
– Tỉ lệ màng trong môđun, độ rỗng của mô đun
• Các giả thiết:
– Tổn thất áp suất trước màng pF không phải là hàm của vị trí
– Phân cực nồng độ phía dịch đặc có thể được bỏ qua
– Bỏ qua áp suất thẩm thấu

Cấu trúc các loại mô đun màng

Năng suất riêng của toàn mô đun nFa m& P , Fa
m& P , Spec =
VMod
πD 2
(L + Ls ) = πnFa d a (L + Ls )
2

4 m& P , Fa (1 − ε ) VMod =
4 4(1 − ε )
m& P , Spec =
πd 2
a (L + L s )

Dịch vào Nước

trong

ống phân Các ống

phối màng

Dịch đặc

Sơ đồ nguyên lý mô đun sợi rỗng dùng trong thẩm thấu ngược

/RO

22
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Năng suất lọc của một sợi màng
Dòng nước lọc đi vào mô đun màng
dựa vào phương trình cân bằng vật liệu

dm& P = Aρ P ( pF − p p ( z ) )πd a d z
Tổn thất áp suất theo phương trình
Hagen-Poiseulle:

dp p 128μ mP ( z )
=
dz di4π ρ P
Điệu kiện: chảy dòng ổng định
Dòng thấm qua màng nhỏ hơn dòng chảy trong Sơ đồ phân tố màng
ống rất nhiều
m& ′P′ ( z )πdi2
<< 1
4m& P ( z )
Tổn thất áp suất trong một ống màng
cosh( H .z )
p p ( z ) = pF − ( p F − p P ( z = L ) )
128μd a A
H= 4
cosh( H .L) di

Cấu trúc các loại mô đun màng

Áp suất tương đối tương đối

Hệ số dẫn của màng A

Chiều dài tương đối

cosh( H .z )
p p ( z ) = pF − ( pF − pP ( z = L ) )
cosh( H .L)

23
 Cấu trúc các loại mô đun màng
Tối ưu CHI PHÍ CHẾ TẠO

Năng suất riêng

Dòng nước lọc trong ống dài L

tanh( H .L)
m& p , Fa = πd a Aρ P ( pF − pP 0 )
H + H 2 Ls tanh( H .L)

i m ài
g
sợ iều d
àn
Đường
Ch
kính tro
màng ng của
sợi

Năng suất lọc riêng của toàn mô đun

nm& P , Fa 4(1 − ε ) tanh( H .L)

m& p , spec = = Aρ P ( pF − pP 0 )
VMod d a (L + Ls ) H + H 2 Ls tanh( H .L)

Cấu trúc các loại mô đun màng

Năng suất riêng
h đ ất
dịc p su
ặc
Á

Đường
ía

k ính tron
ph

g của sợ
i màng

24
 Cấu trúc các loại mô đun màng

Phạm vi sử dụng của các loại mô đun màng

Cấu trúc các loại mô đun màng

Tổng kết

25