İstanbul Depremi Hasar Tahmin

Japon Uluslararas birli i Ajans (JICA)
stanbul Büyük ehir Belediyesi ( BB)
Türkiye Cumhuriyeti
stanbul li Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil
Afet Önleme/Azaltma Temel Plan" Çal"$mas"
Son Rapor
Cilt V
Eylül 2002
The Study on
A Disaster Prevention / Mitigation Basic Plan
In Istanbul
Including Microzonation
In The Republic of Turkey
Final Report
Volume V
September 2002
Pacific Consultants International

OYO Corporation
Japon Uluslararas birli i Ajans (JICA)
stanbul Büyük ehir Belediyesi ( BB)
Türkiye Cumhuriyeti
stanbul li Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil
Afet Önleme/Azaltma Temel Plan" Çal"$mas"
Son Rapor
Döküman V
Eylül 2002
The Study on
A Disaster Prevention / Mitigation Basic Plan
In Istanbul
Including Microzonation
In The Republic of Turkey
Final Report
Volume V
September 2002
Pacific Consultants International

OYO Corporation
Sonuç Raporu – Ana Rapor
Ç NDEK LER
KISIM 1. GENEL.......................................................................................................................1-1
1.1. G R ....................................................................................................................................1-1
1.2. ÇALI MANIN ARKA PLANI ....................................................................................................1-2
1.3. ÇALI MA KAPSAMI ÜZER NE ANLA MA ................................................................................1-3
1.3.1. Taslak Ba lang ç Raporu üzerine Aç klama ve Tart ma........................................1-3
1.4. ÇALI MANIN KAPSAMI..........................................................................................................1-3
1.4.1. Çal man n Amac .......................................................................................................1-3
1.4.2. Çal ma Alan ..............................................................................................................1-4
1.4.3. Çal ma Program .......................................................................................................1-6
1.4.4. Uygulay c Kurumlar..................................................................................................1-7
KISIM 2. DENEY MLERDEN KAZANILAN DERSLER .........................................................2-1
2.1. 1999 KOCAEL DEPREM NDEN ALINAN DERSLER ................................................................2-1
2.2. 1995 KOBE DEPREM NDEN ALINAN DERSLER .....................................................................2-4
KISIM 3. DEPREM AFET YÖNET M DAR KO ULLARI ...................................................3-1
3.1. G R ....................................................................................................................................3-1
3.2. TÜRK YE’DE AFET YÖNET M LE LG L YASAL S STEMLER .................................................3-4
3.2.1. dare Konusunda Mevcut Yasalar.............................................................................3-4
3.2.2. mar Yasalar ..............................................................................................................3-9
3.2.3. Afet Yasalar .............................................................................................................3-17
3.3. TÜRK YE’DEK AFET YÖNET M KONUSUNDAK KURUMSAL S STEM .................................3-28
3.3.1. dari Yap ..................................................................................................................3-28
3.3.2. Afet Yönetim Organizasyonu...................................................................................3-40
3.4. TÜRK YE’DEK AFET YÖNET M PLAN VE FAAL YETLER ....................................................3-50
3.4.1. Merkezi Hükümet.....................................................................................................3-50
3.4.2. Valilik ........................................................................................................................3-55
3.4.3. stanbul Büyük ehir Belediyesi...............................................................................3-63
3.4.4. lçe ve Belediye Yönetimi .........................................................................................3-76
3.5. JAPONYA VE AMER KA’DAK AFET YÖNET M S STEM ........................................................3-81
3.5.1. Japonya’daki Afet Yönetim Sistemi ........................................................................3-81
3.5.2. Amerika’daki Afet Yönetim Sistemi ........................................................................3-90
3.6. TÜRK YE ‘DE Y LE T R LM AFET YÖNET M Ç N ÖNER LER ..........................................3-97
3.6.1. Yasal Önlemler ile lgili Öneriler ............................................................................3-97
3.6.2. Kurumla malar ile lgili Öneriler .........................................................................3-102
3.6.3. Afet Yönetim Plan ile lgili Öneriler ....................................................................3-103
KISIM 4. AFET YÖNET M NE YÖNEL K S V L TOPLUM KURULU LARI .......................4-1
4.1. TÜRK S V L TOPLUM KURULU LARININ ÖZELL KLER .........................................................4-1
4.1.1. Sivil Toplum ................................................................................................................4-1
4.1.2. Ortaya Ç kan Sivil Toplum Giri imleri ve Güçlü Devlet.........................................4-1
4.2. GEÇM DEPREMLERDE S V L TOPLUM KURU LARININ YER ..............................................4-2
4.3. S V L TOPLUM KURULU LARI’NIN AFET YÖNET M ETK NL KLER .......................................4-2
4.4. TOPLUM TABANLI AFET YÖNET M ETK NL KLER NE YÖNEL K B R BELED YE YAKLA IMI .4-3
4.4.1. Kad köy Belediye’sinin Temel Yakla m ..................................................................4-3
4.4.2. Kad köy Belediyesi’nde Afet Yönetim Projesi...........................................................4-4
4.5. S V L TOPLUM KURULU LARININ DURUMLARI ....................................................................4-8
4.6. ÖZET .....................................................................................................................................4-9
KISIM 5. KAMU B L NC VE AFET HASARININ AZALTILMASI Ç N AFETE HAZIRLIK
EH T M 5-1
5.1. VAL L K BÜNYES NDEK ÇALI MALAR .................................................................................5-1
çindekiler 1
Türkiye Cumhuriyeti stanbul li Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Plan" Çal"$mas"
5.1.1. ÖIrencilere Yönelik EIitimler ...................................................................................5-1

5.1.2. Afet Yönetim Merkezi’ne Yönelik EIitimler .............................................................5-1
5.2. BELED YE .............................................................................................................................5-3
5.2.1. Vatanda EIitim Etkinlikleri ....................................................................................5-3
5.2.2. Memur EIitim Etkinlikleri ........................................................................................5-4
5.3. AFET EH T M YLE LG L S V L G R MLER .........................................................................5-4
5.3.1. Afet EIitim Merkezi ...................................................................................................5-4
5.3.2. Üniversite Giri imleri ................................................................................................5-4
5.3.3. Binalar n yile tirilmesi ve Güçlendirilmesi için Özel Giri imler ..........................5-5
5.4. AFET EH T M ÜZER NE MEDYA G R MLER ......................................................................5-5
5.5. AFET EH T M ÜZER NE ÖNER LER .......................................................................................5-6
5.6. GELECEKTEK EYLEMLERE YÖNEL K ÖNER LER .................................................................5-8
5.6.1. Topluma Dayal Afet Yönetim Etkinliklerinin GerekliliIi ......................................5-8
KISIM 6. DEPREM AFET YÖNET M Ç N KENTSEL DURUM .........................................6-1
6.1. DOHAL DURUMA L K N VER LER .......................................................................................6-1
6.1.1. TopoIrafya...................................................................................................................6-1
6.1.2. Jeoloji Verileri.............................................................................................................6-8
6.1.3. Jeoteknik Veriler ......................................................................................................6-14
6.1.4. Deprem Verileri ........................................................................................................6-18
6.1.5. Risk DeIerlendirmesi için Deprem Hasar Verileri ................................................6-29
6.2. SOSYAL DURUMLARA L K N VER LER...............................................................................6-32
6.2.1. Nüfus .........................................................................................................................6-32
6.2.2. Bina Verileri..............................................................................................................6-38
6.2.3. Yol Verileri ................................................................................................................6-60
6.2.4. Köprüler ....................................................................................................................6-69
6.2.5. Altyap Verileri .........................................................................................................6-82
6.2.6. ehirdeki Ba l ca Tesislere Ait Veriler ...................................................................6-89
6.2.7. Yan c -Parlay c Madde Tesisleri...........................................................................6-108
KISIM 7. DEPREM ANAL Z ...................................................................................................7-1
7.1. SENARYO DEPREM ...............................................................................................................7-1
7.2. YER HAREKET .....................................................................................................................7-3
7.2.1. Anakayada Hareket....................................................................................................7-4
7.2.2. Yüzey alt Büyütmesi .................................................................................................7-4
7.2.3. Yer Modeli ...................................................................................................................7-7
7.2.4. Senaryo Depremler için Yer Hareketi .....................................................................7-11
7.3. SIVILA MA POTANS YEL HESAPLAMALARI ........................................................................7-30
7.3.1. Genel..........................................................................................................................7-30
7.3.2. Hesaplama Metodu...................................................................................................7-31
7.3.3. Analizler çin Ön Ko ul ............................................................................................7-33
7.3.4. S v la ma Potansiyeli ...............................................................................................7-45
7.4. EH M DURUMU HESAPLAMASI............................................................................................7-53
7.4.1. EIim Durumu Hesaplama Yöntemi ........................................................................7-53
7.4.2. EIim Durumu ...........................................................................................................7-58
KISIM 8. HASAR VE CAN KAYBI HESAPLARI .....................................................................8-1
8.1. B NALAR ...............................................................................................................................8-2
8.1.1. Yöntem.........................................................................................................................8-2
8.1.2. Hasar Hesaplamas için Sismik Hareket................................................................8-12
8.1.3. Hasar Hesaplamas ..................................................................................................8-14
8.1.4. Sismik iddete baIl Bina Hasarlar .......................................................................8-24
8.2. CAN KAYBI .........................................................................................................................8-28
8.2.1. Yöntem.......................................................................................................................8-28
8.2.2. Hasar Tahmini..........................................................................................................8-35
8.2.3. Geçerlik .....................................................................................................................8-43
KISIM 9. KENTSEL HASAR GÖREB L RL K HESAPLAMASI.............................................9-1
2
Sonuç Raporu – Ana Rapor
9.1. B NALAR ...............................................................................................................................9-1

9.1.1. Bina Projelendirme ve Yap m na li kin Genel Durum...........................................9-1
9.1.2. Yap larla lgili Tart mal Hususlar .........................................................................9-9
9.1.3. Deprem Dayan rl I n n Artt r lma Konusunda Öneriler.......................................9-12
9.2. ÖNEML KAMU TES SLER ..................................................................................................9-19
9.2.1. Tesislerle lgili Veriler..............................................................................................9-21
9.2.2. Tesislerin Özellikleri ................................................................................................9-23
9.2.3. Hasar Hesaplamalar n n Sonuçlar .........................................................................9-28
9.3. YANGINLAR.........................................................................................................................9-30
9.3.1. Depremdem Sonra Yang n .......................................................................................9-31
9.3.2. Yang n Yay lma Olas l I .........................................................................................9-35
9.4. ALTYAPILAR........................................................................................................................9-38
9.4.1. çme Suyu Boruhatlar .............................................................................................9-38
9.4.2. Kanalizasyon Boru Hatlar ......................................................................................9-46
9.4.3. DoIalgaz Boruhatlar ve Servis Kutular ...............................................................9-50
9.4.4. Elektrik Hatlar ........................................................................................................9-58
9.4.5. leti im Kablolar ......................................................................................................9-64
9.5. KÖPRÜLER ..........................................................................................................................9-69
9.5.1. Köprü Proje ve n as n n Durumu ..........................................................................9-69
9.5.2. Tart mal noktan n belirtilmesi .............................................................................9-75
9.5.3. Deprem Dayan rl I n Artt rma Konusunda Öneriler ...........................................9-79
9.6. YOLLAR VE TRAF K .............................................................................................................9-87
9.6.1. Giri ...........................................................................................................................9-87
9.6.2. Ula m AI n n Önemi Derecelerinin Belirlenmesi.................................................9-87
9.6.3. Çöken Binalar Nedeniyle Kapanma Olas l I Olan Yollar n Hesaplanmas ......9-130
9.6.4. Yol yile tirme Çal malar nda Depreme Dayan rl I n n Dikkate Al nmas .....9-138
9.7. SKELE VE L MANLAR .......................................................................................................9-142
9.7.1. Liman Tesislerinin Durumu ..................................................................................9-142
9.7.2. Acil Durumlarda skele ve Limanlar n Rolü ........................................................9-145
9.7.3. Liman Tesislerinin Deprem Dayan rl I n n Artt r lmas ....................................9-146
9.7.4. Limanlarda Afet Önleme Merkezlerinin Geli tirilmesinin Önemi .....................9-147
KISIM 10. HASAR GÖREB L R KENTSEL YAPI VE B NALARIN GÜÇLEND R LMES NE
YÖNEL K ALINACAK ÖNLEMLER ......................................................................................... 10-1
10.1. STANBUL Ç N KENTSEL YAPININ VE B NALARIN HASAR GÖREB L RL K ANAL Z ........10-1
10.1.1. Kentsel Yap n n ve Binalar n Hasar GörebilirliIi ile Deprem Afetinin YaratacaI
Zarar n Nedensel li kisi..........................................................................................................10-1
10.1.2. Kentsel Yap ve Binalar n Hasar Görebilirlik Analizi ...........................................10-3
10.1.3. Hesaplanan Bina Hasarlar .....................................................................................10-7
10.1.4. Bina/Kentsel Yenilenme EIilimleri.......................................................................10-11
10.1.5. A r YoIun Arazi ve Bina Kullan m : Kat Kentsel Arazi Kullan m .................10-14
10.1.6. Kentle mi Alan çindeki Yol YoIunluIu (m/ha) .................................................10-18
10.1.7. Dar ve Yetersiz Yollar n Durumu: Güvenli Tahliye ve Acil Müdahale
Operasyonlar S ras nda Olu acak Zorluklar.......................................................................10-23
10.1.8. Güvenli Tahliye için Parklar n ve Aç k Alanlar n Elde EdilebilirliIi.................10-27
10.1.9. Kentsel Yap n n ve Binalar n Sorunlu OlduIu Bölgelerin Belirlenmesi ............10-32
10.2. HASAR GÖREB L R KENTSEL YAPI LE B NALARIN GÜÇLEND R LMES NE YÖNEL K
ÖNER LEN ÖNLEMLER..................................................................................................................10-35
10.2.1. Sit Alanlar için Önerilen Özel yile tirme Önlemleri .........................................10-37
10.2.2. Kentsel Yap n n yile tirilmesi için Arazi Elde EdilebilirliIi..............................10-46
10.2.3. Binalar n ve Kentsel Yap n n Hasar Görebilir olduIu Sorunlu Mahalleler için
Önerilen Staratejik yile tirme .............................................................................................10-57
10.2.4. Tarihi ve Kentsel Sit Alanlar için Önerilen Özel ve Stratejik Kentsel Dönü üm
Önlemleri.................................................................................................................................10-61
10.2.5. Bina Yap s n n yile tirilmesi için Önerilen Stratejik Önlemler ........................10-66
10.3. ARAZ KULLANIMINA VE MEVZUATA YÖNEL K ÖNER LER ............................................10-68
10.3.1. DoIal Tehlikeli Alanlar için Arazi Kullan m Zonlamas .....................................10-68
çindekiler 3
10.3.2. Arazi Kullan m Zonlamas ve Tehlikeli Tesislere li kin Al nmas Gereken

Önlemler 10-69
10.3.3. Arazi Kullan m Master Plan için Önerilen Kentsel Geli im Yönü ....................10-72
10.3.4. stanbul Metropolü için Önerilen Ayr nt l Kentsel Geli im Yönetim Sistemi ..10-72
10.4. DEPREME DAYANIKLI B NALARIN YAPIMININ TE V K VE DESTEKLENMES ...............10-75
10.4.1. Özel Sektör Taraf ndan Zay f Yap lar n yile tirilmesi için Önerilen Stratejik
Önlemler 10-75
10.4.2. Etkili yile tirme Yöntemi ve n aat Sanayi için Önerilen Destekleyici Önlemler
10-76
10.5. AC L MÜDAHALE VE REHAB L TASYON LER .............................................................10-77
10.5.1. Yerel Tahliye Alanlar ............................................................................................10-77
10.5.2. Önerilen Acil Ula m AI Üzerindeki Enkaz n Acilen Kald r lmas ...................10-81
10.5.3. Acil Kurtarma Operasyonunun Kapsam .............................................................10-83
10.5.4. lk Yard m ...............................................................................................................10-85
10.5.5. Acil T bbi Bak m .....................................................................................................10-87
10.5.6. Acil Durumda Yang nla Mücadele ........................................................................10-89
10.5.7. Acil Durumda Ta nabilir Su ve Yiyecek Gereksinimi ........................................10-91
10.5.8. Çad r Kentler ..........................................................................................................10-94
10.5.9. Geçici skan .............................................................................................................10-95
10.5.10. Mezarl k, Cenaze ve Gömme Hizmetlerinin Haz rlanmas .................................10-97
10.5.11. Acil Durum Altyap Rehabilitasyon leri.............................................................10-99
10.5.12. Enkaz n Kald r lmas ...........................................................................................10-100
10.6. AC L ULA IM AHINI OLU TURMAK Ç N ÖNER LEN ÖNLEMLER ................................10-103
10.7. AFET YÖNET M MERKEZLER N N GÜÇLEND R LMES Ç N ÖNER LEN ÖNLEMLER ....10-109
10.7.1. Afet Yönetim Merkezlerinin Mevcut Durumu....................................................10-109
10.7.2. Afet Yönetim Merkezlerinin Kurulmas için Önerilen Önlemler......................10-109
10.7.3. Yeni Yap lan l Afet Yönetim Merkezi için Önerilen Tesisler ...........................10-110
10.7.4. lçe Afet Yönetim Merkezleri için Önerilen Tesisler ..........................................10-111
KISIM 11. DEPREM AFET N AZALTMAYA YÖNEL K ÖNER LEN TEDB RLER ......... 11-1
11.1. G R ..............................................................................................................................11-1
11.2. KISA VADEL TEDB RLER................................................................................................11-1
11.3. ORTA-UZUN VADEL TEDB RLER ....................................................................................11-5
4
Sonuç Raporu –Ana Rapor
EK L VE TABLO L STES
EK L 1.4.1 ÇALI MA ALANI ........................................................................................................1-5

EK L 1.4.2 ÇALI MANIN AKI EMASI ...................................................................................1-7
EK L 1.4.3 ÇALI MANIN KURUMSAL YAPISI...............................................................................1-7
EK L 3.1.1 TÜRK YE’DE YA ANAN DEPREMLERDEK ÖLÜ SAYISI ..............................................3-2
EK L 3.2.1 TÜRK YE’DEK N AAT SÜREC N N BAS TLE T R LM AÇIKLAMASI ......................3-14
EK L 3.2.2 1996’DA DEH T R LM HAL LE ULUSAL DEPREM BÖLGELER HAR TASI ..........3-24
EK L 3.3.1 TÜRK YE’DE MERKEZ YÖNET M YAPISI .................................................................3-28
EK L 3.3.2 BA BAKANLIK MERKEZ ORGAN ZASYONU’NUN YAPISI .........................................3-31
EK L 3.3.3 MERKEZ VE L YÖNET MLER N N YAPISI ...............................................................3-32
EK L 3.3.4 STANBUL BÜYÜK EH R BELED YES ’N N ÖRGÜTSEL YAPISI ..................................3-39
EK L 3.3.5 MERKEZ AFET KOORD NASYON KONSEY N N ÖRGÜTLEN ................................3-42
EK L 3.3.6 L KURTARMA VE YARDIM KOM TES N N ÖRGÜTLEN ........................................3-46
EK L 3.3.7 VAL L K AFET YÖNET M MERKEZ N N ÖRGÜTLEN .............................................3-46
EK L 3.3.8 BB’DEK AFET KOORD NASYON MERKEZ ’N N ÖRGÜTLEN ...............................3-48
EK L 3.5.1 JAPONYA’DAK DOHAL AFETLERDE ÖLENLER N SAYISI .........................................3-81
EK L 3.5.2 JAPON AFET ÖNLEME KURUMLARI VE SORUMLULUKLARI.....................................3-85
EK L 3.5.3 FEMA ORGAN ZASYON EMASI .............................................................................3-92
EK L 4.4.1 BELED YE LE LG L AFET YÖNET M YAPISI............................................................4-4
EK L 4.4.2 KATILIMSAL PLANLAMASI KOORD NASYONUNUN YAPISI ........................................4-5
EK L 4.4.3 KADIKÖY BELED YES KATILIM PLANLAMASI KOORD NASYONU (MAG) .................4-6
EK L 4.4.4 KADIKÖY BELED YES AFET YÖNET M ORGAN ZASYONU .........................................4-6
EK L 5.6.1 TOPLUM TABANLI AFET YÖNET M STRATEJ S .......................................................5-9
EK L 5.6.2 MUHTAR MERKEZL KURUMSAL YAPI ....................................................................5-11
EK L 5.6.3 YEREL ORGAN ZASYONLAR Ç N FARKLI YAPILA MALAR .......................................5-12
EK L 6.1.1 ÇALI MA EK B TARAFINDAN KULLANILAN TOPOHRAFYA HAR TALARININ KAPSADIHI
ALAN ........................................................................................................................6-2
EK L 6.1.2 LÇELERE GÖRE EH M YÜZDES N N DAHILIMI ..........................................................6-4
EK L 6.1.3 YÜKSEKL K ...............................................................................................................6-6
EK L 6.1.4 EH M .........................................................................................................................6-7
EK L 6.1.5 JEOLOJ HAR TASI (IBB MASTER PLANI, 1:50,000)...............................................6-11
EK L 6.1.6 JEOLOJ HAR TASI (IBB, 1:5,000) ..........................................................................6-12
EK L 6.1.7 JEOLOJ HAR TASI (MTA, 1:25,000) ......................................................................6-13
EK L 6.1.8 JEOLOJ K ETÜDLER N LOKASYON HAR TASI ..........................................................6-16
EK L 6.1.9 TÜRK YE ÇEVRES NDE MEYDANA GELM HASAR VER C DEPREMLER (UTSU, 1990) .6-
18
EK L 6.1.10 TAR HSEL DEPREMLER N EP SANTIRLARININ DAHILIMI, M.S. 32 – 1896 .............6-22
EK L 6.1.11 1905 – 2001, M>=5 OLAN DEPREMLER N EP SANTIRLARININ DAHILIMI ..............6-23
EK L 6.1.12 1905 – 2001 DEPREMLER N N EP SANTIRLARININ DAHILIMI ................................6-24
EK L 6.1.13 KUVVETL HAREKET STASYONLARININ YERLER ..................................................6-25
EK L 6.1.14 KUVVETL YER HAREKET KAYITLARI OLAN DEPREMLER N DAHILIMI ..................6-26
EK L 6.1.15 KUVVETL YER HAREKET S SMOGRAFLARININ LOKASYONU ..................................6-27
EK L 6.1.16 STANBUL’DA 1999 KOCAEL DEPREM LE OLU AN HASARLI B NALARIN DAHILIMI 6-
30
EK L 6.1.17 1999 KOCAEL DEPREM YLE AVCILAR DA OLU AN B NA HASAR ORANI – AHIR VE
ÜSTÜ– .....................................................................................................................6-31
EK L 6.2.1 MAHALLERE GÖRE NÜFUS......................................................................................6-36
EK L 6.2.2 NÜFUS YOHUNLUHU...............................................................................................6-37
EK L 6.2.3 MAHALLELERE GÖRE B NA SAYILARI .....................................................................6-40
EK L 6.2.4 MAHALLELERE GÖRE B NA YOHUNLUHU ...............................................................6-41
EK L 6.2.5 YAPISINA GÖRE B NA ORANININ DAHILIMI (KARKAS YAPI: BETONARME) .............6-44
EK L 6.2.6 YAPISINA GÖRE B NA ORANININ DAHILIMI (YIHMA YAPI: BR KET, TUHLA) ..........6-45
EK L 6.2.7 YAPIM YILINA GÖRE B NA ORAN DAHILIMI (1949 VE ÖNCES ) ...............................6-48
EK L 6.2.8 YAPIM YILINA GÖRE B NA ORAN DAHILIMI (1950-1959) .......................................6-49
3ekil ve Tablo Listesi 1

EK L 6.2.9 YAPIM YILINA GÖRE B NA ORAN DAHILIMI (1960-1969)) ......................................6-50

EK L 6.2.12 YAPIM YILINA GÖRE B NA ORAN DAHILIMI (1990 VE SONRASI) .............................6-53
EK L 6.2.13 KAT ADETLER NE GÖRE B NA ORAN DAHILIMI (1-3 KATLI) ...................................6-56
EK L 6.2.14 KAT ADETLER NE GÖRE B NA ORAN DAHILIMI (4-7 KATLI) ...................................6-57
EK L 6.2.15 KAT ADETLER NE GÖRE B NA ORAN DAHILIMI (8-15 KATLI).................................6-58
EK L 6.2.16 KAT ADETLER NE GÖRE B NA ORAN DAHILIMI (16 KAT VE ÜSTÜ) .........................6-59
EK L 6.2.17 YOL GEN L KLER NE GÖRE MEVCUT ULA IM AHI ................................................6-64
EK L 6.2.18 YOL GEN L KLER NE GÖRE MEVCUT ULA IM AHI (16M VE ÜSTÜ)........................6-65
EK L 6.2.19 YOL GEN L KLER NE GÖRE MEVCUT ULA IM AHI (7-15M)...................................6-66
EK L 6.2.20 YOL GEN L KLER NE GÖRE MEVCUT ULA IM AHI (2-6M).....................................6-67
EK L 6.2.21 MAHALLELERE GÖRE YOL YOHUNLUKLARI ............................................................6-68
EK L 6.2.22 KÖPRÜLER N LOKASYONLARI .................................................................................6-71
EK L 6.2.23 HAZIR ÖNGER LMEL KUTU HÜCREL T P N ENKES T ..........................................6-74
EK L 6.2.24 ARTGER LMEL SÜREKL LEVHALI K R ...............................................................6-75
EK L 6.2.25 DOHALGAZ EBEKES .............................................................................................6-84
EK L 6.2.26 ÇME SUYU DAHITIM EBEKES ..............................................................................6-85
EK L 6.2.27 KANAL ZASYON EBEKES ......................................................................................6-86
EK L 6.2.28 YÜKSEK GER L M ELEKTR K HATLARI ...................................................................6-87
EK L 6.2.29 TÜRK TELEKOM F BER OPT K KABLO AHI .............................................................6-88
EK L 6.2.30 LÇELERE GÖRE LKÖHRET M OKULLARI VE L SELER N SAYILARI ........................6-91
EK L 6.2.31 LÇELERE GÖRE LKÖHRET M OKULLARI VE L SELERDEK NÜFUS ........................6-92
EK L 6.2.32 LKÖHRET M OKULLARI VE L SELER: GEÇ C SKAN Ç N PLANLANAN OKUL B NA
ALANI (M2/NÜFUS).................................................................................................6-94
EK L 6.2.33 SAHLIK TES S : LÇELERE GÖRE HASTANE VE POL KL N K SAYISI .......................6-97
EK L 6.2.34 SAHLIK TES S : LÇELERE GÖRE YATAK SAYISI ..................................................6-100
EK L 6.2.35 SAHLIK TES S : LÇELERE GÖRE 100,000K YE DÜ EN YATAK SAYISI .............6-101
EK L 6.2.36 TFA YE B R MLER N N YERLER ..........................................................................6-103
EK L 6.2.37 LÇELERE GÖRE EMN YET B R MLER N N SAYISI VE LÇE EMN YET
MÜDÜRLÜKLER N N YERLER ..............................................................................6-105
EK L 6.2.38 LÇELERE GÖRE RESM B NALARIN SAYISI VE BELED YE LE KAYMAKAMLIKLARIN
YER .....................................................................................................................6-107
EK L 6.2.39 LÇELERE GÖRE YANICI-PARLAYICI TES SLER N N SAYISI ..................................6-110
EK L 7.1.1 SENARYO DEPREMLER..............................................................................................7-2
EK L 7.2.1 DEPREM ZEM N HAREKET ANAL Z AKI D YAGRAMI .............................................7-3
EK L 7.2.2 MOD F YE ED LM AMPL F KASYON FONKS YONU .................................................7-6
EK L 7.2.3 ZEM N SINIFLANDIRMASI AKI D YAGRAMI .............................................................7-7
EK L 7.2.4 ZEM N SINIFLANDIRMA HAR TASI ..........................................................................7-10
EK L 7.2.5 EN YÜKSEK ZEM N VMES DAHILIMI: MODEL A....................................................7-12
EK L 7.2.6 EN YÜKSEK ZEM N VMES DAHILIMI: MODEL B....................................................7-13
EK L 7.2.7 EN YÜKSEK ZEM N VMES DAHILIMI: MODEL C....................................................7-14
EK L 7.2.8 EN YÜKSEK ZEM N VMES DAHILIMI: MODEL D....................................................7-15
EK L 7.2.9 EN YÜKSEK ZEM N HIZI DAHILIMI: MODEL A .......................................................7-17
EK L 7.2.10 EN YÜKSEK ZEM N HIZI DAHILIMI: MODEL B .......................................................7-18
EK L 7.2.11 EN YÜKSEK ZEM N HIZI DAHILIMI: MODEL C .......................................................7-19
EK L 7.2.12 VME TEPK SPEKTRUMU DAHILIMI (0.2 SN): MODEL A.........................................7-21
EK L 7.2.13 VME TEPK SPEKTRUMU DAHILIMI (1.0 SN): MODEL A.........................................7-22
EK L 7.2.14 VME TEPK SPEKTRUMU DAHILIMI (0.2 SN): MODEL B.........................................7-23
EK L 7.2.15 VME TEPK SPEKTRUMU DAHILIMI (1.0 SN): MODEL B.........................................7-24
EK L 7.2.16 VME TEPK SPEKTRUMU DAHILIMI (0.2 SN): MODEL C.........................................7-25
EK L 7.2.17 VME TEPK SPEKTRUMU DAHILIMI (1.0 SN): MODEL C.........................................7-26
EK L 7.2.18 VME TEPK SPEKTRUMU DAHILIMI (0.2 SN): MODEL D........................................7-27
EK L 7.2.19 VME TEPK SPEKTRUMU DAHILIMI (1.0 SN): MODEL D........................................7-28
EK L 7.3.1 SIVILA MA ANAL Z N N AKI D YAGRAMI ..............................................................7-31
EK L 7.3.2 PART KÜL BOYUTU DAHILIMI .................................................................................7-34
EK L 7.3.3 Ç MENTOLA MAMI UHRAMAMI ZEM N KATMANLARININ N DEHER ARALIHI ....7-35
EK L 7.3.4 YAPAY DOLGU ZEM N VE KUVATERNAR DEPOS T DAHILIMI ..................................7-36
2
EK L 7.3.5 SIVILA MA POTANS YELL ZEM NLER N LÇELERE GÖRE DAHILIMI ......................7-38
EK L 7.3.6 QAL-KUM (ÖRNEK).................................................................................................7-40
EK L 7.3.7 ZEM N MODEL N N EMAT K D YAGRAMI ..............................................................7-43
EK L 7.3.8 SIVILA MA POTANS YEL ALANI .............................................................................7-44
EK L 7.3.9 SIVILA MA POTANS YEL DAHILIMI: MODEL A.......................................................7-46
EK L 7.3.10 SIVILA MA POTANS YEL DAHILIMI: MODEL C ......................................................7-47
EK L 7.3.11 LÇELERE GÖRE SIVILA MA ANAL Z SONUÇLARI (MODEL C) VE SIVILA MA
POTANS YELL ALANLARININ ORANI ......................................................................7-50
EK L 7.4.1 EH M YÜZDES , S SM K KATSAYI VE M N MUM KESME KUVVET DENGE SAYISI
ARASINDAK L K .................................................................................................7-54
EK L 7.4.2 EH M TAHR BATI HESAPLAMASININ AKI D YAGRAMI ...........................................7-56
EK L 7.4.3 EH M STAB L TES R SK : MODEL A.......................................................................7-59
EK L 7.4.4 EH M STAB L TES R SK : MODEL C.......................................................................7-60
EK L 7.4.5 LÇELERE GÖRE EH M N DENGEDE OLMAYAN SAYISI (ALAN ORANI) ....................7-64
EK L 7.4.6 JEOLOJ K FORMASYONA GÖRE EH M N STAB L OLMAYAN SKORU (ALAN ORANI) .7-64
EK L 8.1.1 B NA HASAR TAHM NLER Ç N EMAT K AKI D YAGRAMI .....................................8-3
EK L 8.1.2 “B RDEN FAZLA DERECEDEN SERBESTL HE SAH P MODEL” EMAT K Ç Z M ( K KATLI
B NA ÖRNEH ) ...........................................................................................................8-5
EK L 8.1.3 KAPAS TE SPEKTRUMUNUN EMAT K Ç Z M ...........................................................8-5
EK L 8.1.4 1970’TEN SONRA N A ED LM OLAN B NALAR Ç N KAPAS TE SPEKTRUMU .........8-10
EK L 8.1.5 1970’TEN SONRA N A ED LM B NALAR Ç N HASARGÖREB L RL K FOKS YONU
( SD(CM) VS HASAR ORANI (%) ).............................................................................8-11
EK L 8.1.6 HASAR HESAPLAMASI Ç N S SM K HAREKET ÖRNEH ...........................................8-13
EK L 8.1.7 YIHMA B NALARIN HASAR SINIFLANDIRMASI.........................................................8-15
EK L 8.1.8 BETONARME B NALARIN HASAR SINILANDIRMASI .................................................8-16
EK L 8.1.9 AHIR HASARLI B NA ORANI: MODEL A...................................................................8-18
EK L 8.1.10 AHIR HASARLI B NA ORANI: MODEL C...................................................................8-19
EK L 8.1.11 AHIR HASARLI B NA SAYISI: MODEL A ..................................................................8-20
EK L 8.1.12 AHIR HASARLI B NA SAYISI: MODEL C ..................................................................8-21
EK L 8.1.13 S SM K DDET: MODEL A......................................................................................8-26
EK L 8.1.14 S SM K DDET: MODEL C......................................................................................8-27
EK L 8.2.1 CAN KAYBI HESAPLAMASININ AKI D YAGRAMI ....................................................8-28
EK L 8.2.2 B NA HASARI LE CAN KAYBI ARASINDAK B RÇOK BAHINTI .................................8-29
EK L 8.2.3 TÜRK YE’DE B NA HASARI VE CAN KAYBI ARASINDAK AMP R K BAHINTI VE HASAR
FONKS YONU ..........................................................................................................8-31
EK L 8.2.4 KAT SAYISINA BAHLI OLARAK B R B NADAK HANE SAYISI...................................8-33
EK L 8.2.5 TÜRK YE’DE AHIR YARALI VE ÖLÜ SAYILARI ARASINDAK AMP R K BAHINTI VE
HASAR FONKS YONU ..............................................................................................8-34
EK L 8.2.6 ÖLÜ NSAN SAYISI: MODEL A.................................................................................8-37
EK L 8.2.7 ÖLÜ NSAN SAYISI: MODEL C.................................................................................8-38
EK L 8.2.8 ÖLÜ ORANI: MODEL A............................................................................................8-39
EK L 8.2.9 ÖLÜ ORANI: MODEL C............................................................................................8-40
EK L 8.2.10 TOPLAM ÖLÜ SAYISI F GÜRLER VE TOPLAM B NA HASARI STAT ST KLER
ARASINDAK L K (GEL T R LM COBURN SPENCE 1992) ...........................8-44
EK L 9.1.1 HASAPLAMA LEMLER (IS) .....................................................................................9-5
EK L 9.1.2 ÜSKÜDAR T CARET MESLEK L SES Ç N HESAPLAMA VER S NE B R ÖRNEK
(ZAYIF YÖNDE)..........................................................................................................9-6
EK L 9.1.3 IS SONUÇ DEHER LE GERÇEKLE EN HASAR ORANI ARASINDAK L K (1992
ERZ NCAN DEPREM )................................................................................................9-8
EK L 9.1.4 KOLONUN UCUNDA YAPILAN SL T N EMAT K Ç Z M .............................................9-14
EK L 9.1.5 JAPONYA’DA DEPREM DAYANIRLIHI GÜÇLEND RME KONSEPT ...............................9-15
EK L 9.1.6 ÇEL K ÇERÇEVEYE B R ÖRNEK ................................................................................9-16
EK L 9.1.7 DENEY Ç N TEST NUMUNES ..................................................................................9-16
EK L 9.1.8 Y VE X EKL NDEK ÇEL K ÇERÇEVELER ................................................................9-17
EK L 9.1.9 “B RLE K MALZEMEL BRACE” YADA “UN-BONDED BRACE” N EMAT K Ç Z M ” ....9-17
EK L 9.2.1 TES SLER N KARAKTER ST KLER VE HASAR HESAPLAMALARININ SONUÇLARI ....9-25
EK L 9.3.1 1996 – 2000 YILLARI ARASINDA MEYDANA GELEN YANGIN SAYISI .........................9-30

EK L 9.3.2 1996 – 2000 ARASI YANGINLARIN NEDENLER .......................................................9-31

EK L 9.3.3 YANGIN OLASILIHI: MODEL A ................................................................................9-33
EK L 9.3.4 YANGIN OLASILIHI: MODEL C ................................................................................9-34
EK L 9.3.5 YANAN ALAN ORANI VE AH AP B NALARIN KAPLADIHI ALAN ORANI
ARASINDAK L K .................................................................................................9-35
EK L 9.3.6 AH AP B NALARIN KAPLADIHI ALAN ORANI (TAKS) ..............................................9-36
EK L 9.4.1 DÖKME DEM R (CI) SU BORU HASARLARI LE PGV ARASINDAK L K .................9-41
EK L 9.4.2 ÇME SUYU BORU HATTI HASAR DAHILIMI: MODEL A...........................................9-43
EK L 9.4.3 ÇME SUYU BORU HATTI HASAR DAHILIMI: MODEL C...........................................9-44
EK L 9.4.4 KANAL ZASYON BORU HATLARI HASARI DAHILIMI: MODEL A...............................9-47
EK L 9.4.5 KANAL ZASYON BORU HATLARI HASARI DAHILIMI: MODEL C...............................9-48
EK L 9.4.6 KAYNAKLI ÇEL K GAZ BORULARI VE PGV ARASINDAK L K ..............................9-51
EK L 9.4.7 DOHALGAZ BORU HATLARI HASAR DAHILIMI: MODEL A .......................................9-53
EK L 9.4.8 DOHALGAZ BORU HATLARI HASAR DAHILIMI: MODEL C .......................................9-54
EK L 9.4.9 DOHALGAZ SERV S KUTULARI HASAR DAHILIMI: MODEL A...................................9-55
EK L 9.4.10 DOHALGAZ SERV S KUTULARI HASAR DAHILIMI: MODEL C...................................9-56
EK L 9.4.11 HAVA ELEKTR K KABLOLARI HASAR ORANI LE PGA ARASINDAK L K ...........9-59
EK L 9.4.12 YERALTI ELEKTR K KABLOLARI HASAR ORANI LE PGA ARASINDAK L K ........9-60
EK L 9.4.13 ELEKTR K KABLO HASARI UZUNLUHU (KM) : MODEL A ........................................9-61
EK L 9.4.14 ELEKTR K KABLO HASARI UZUNLUHU (KM) : MODEL C ........................................9-62
EK L 9.4.15 TELEKOMÜN KASYON F BER OPT K KABLO DAHILIMI ...........................................9-65
EK L 9.4.16 F BER OPT K KABLO BOYUNCA PGA ÖZET ...........................................................9-66
EK L 9.4.17 F BER OPT K KABLO BOYUNCA SIVILA MA POTANS YELL ALAN ÖZET ................9-66
EK L 9.5.1 METODOLOJ N N EMAT K Ç Z M ..........................................................................9-70
EK L 9.5.2 HASAR DERECES TAHM NLER DAHILIMI ...............................................................9-73
EK L 9.5.3 S SM K ZOLASYON ALET N N B R ÖRNEH “KUR UN KAVUÇUK MESNET” .............9-81
EK L 9.5.4 “DÜ ME ÖNLEY C S STEM”E T P K ÖRNEK ...............................................................9-84
EK L 9.5.5 DEPREM DDET N N HERB R DERECES NDEK ETK S N N AÇIKLANMASI ...............9-85
EK L 9.5.6 DAMPER LE DEPLASMAN KONTROLÜNE B R ÖRNEK ...............................................9-86
EK L 9.6.1 ÖNEM DEHERLEND RMES N N NCELENME AKI I ..................................................9-88
EK L 9.6.2 B R NC DERECE YOLLARIN GEN L H ..................................................................9-89
EK L 9.6.3 K NC DERECE YOLLARIN GEN L H ....................................................................9-90
EK L 9.6.4 KENT Ç TOPLAYICI YOLLARIN GEN L H .............................................................9-91
EK L 9.6.5 GÜZERGAHTA ÖZELL K VE DEHERLEND RME .........................................................9-92
EK L 9.6.6 YOL DERECELEND RMES : AFET ÖNLEME: YOLLARIN AYRIMI ...............................9-95
EK L 9.6.7 YOL DERECELEND RMES : AFET ÖNLEME FAKTÖRÜ: BAHLANTILAR .....................9-96
EK L 9.6.8 YOL DERECELEND RMES : TRAF K KARAKTER ST H : YOHUNLUK T P .................9-97
EK L 9.6.9 YOL DERECELEND RMES : TRAF K KARAKTER ST H : YÖN ....................................9-98
EK L 9.6.10 YOL DERECELEND RMES : GÜZERGAH KARAKTER ST H : ARAZ KULLANIMI ........9-99
EK L 9.6.11 YOL DERECELEND RMES : GÜZERGAH KARAKTER ST H : B NA YIKILMA R SK ..9-100
EK L 9.6.12 YOL DERECELEND RMES : ANA GEÇ TLER (BÜYÜK KÖPRÜLER VE V YADÜKLER).....9-
101
EK L 9.6.13 ÖZELL K BAZINDA GÜZERGAH VE KES TLERDE ÖNEM PUANI “IA” DAHILIMI ......9-103
EK L 9.6.14 ÖZELL KLER NE GÖRE YOL ÖNCEL H .................................................................9-104
EK L 9.6.15 B R NC DERECE AC L ULA IM YOLLARIYLA BAHLANACAK TES SLERE A T ÇALI MA
.............................................................................................................................9-107
EK L 9.6.16 B R NC , K NC VE ÜÇÜNCÜ AC L ULA IM YOLLARIYLA BAHLANACAK TES SLERE
A T ÇALI MA ........................................................................................................9-108
EK L 9.6.17 EN KISA YOL ANAL Z Ç N YOL AHI VE TES S (BAHLANTI) NOKTALARI ..............9-111
EK L 9.6.18 B R NC DERECE AC L YOL AHINDA EN KISA YOL ANAL Z ; A DURUMU: HASARSIZ .9-
112
EK L 9.6.19 B R NC DERECE AC L YOL AHINDA EN KISA YOL ANAL Z ; B DURUMU:2 KÖPRÜDE
HASAR HAL NDE...................................................................................................9-113
EK L 9.6.20 YOL DERECELEND RMES : B R NC DERECE TES SLER KAPSAMINDA YAPILAN EN
KISA YOL ANAL Z NE GÖRE DEHERLEND RME.....................................................9-114
EK L 9.6.21 B R NC , K NC VE ÜÇÜNCÜ DERECE AC L YOL AHINDA EN KISA YOL ANAL Z ; A
DURUMU: HASARSIZ .............................................................................................9-115
4
EK L 9.6.22 B R NC , K NC VE ÜÇÜNCÜ DERECE AC L YOL AHINDA EN KISA YOL ANAL Z ; B

DURUMU: 2 KÖPRÜDE HASAR HAL NDE ..............................................................9-116
EK L 9.6.23 YOL DERECELEND RMES : B R NC , K NC VE ÜÇÜNCÜ DERECE TES SLER
KAPSAMINDA YAPILAN EN KISA YOL ANAL Z NE GÖRE DEHERLEND RME ..........9-117
EK L 9.6.24 AFET YÖNET M KAPSAMINDAK TES SLER Ç N YAPILAN EN KISA YOL
ANAL ZLER NE GÖRE YOL ÖNCEL KLER .............................................................9-118
EK L 9.6.25 YOL ÖNCEL KLER : SONUÇ...................................................................................9-120
EK L 9.6.26 KÖPRÜ YIKILMASININ ETK PUAN DAHILIMI .......................................................9-123
EK L 9.6.27 HASAR GÖRME OLASILIHI YÜKSEK KÖPRÜ: YOL AHI Ç N ÖNCEL K ...................9-126
EK L 9.6.28 HASAR GÖRME OLASILIHI YÜKSEK KÖPRÜ: HASAR GÖRME OLASILIHINA VE
ÖNCEL KL YOL AHINA GÖRE GÜÇLEND RME ÖNCEL KLER ...............................9-129
EK L 9.6.29 YOL KAPANMASI’NIN TANIMI ................................................................................9-130
EK L 9.6.30 YOL KAPANMASINA L K N FAKTÖRLER .............................................................9-131
EK L 9.6.31 B NA YIKILMASI SONUCU YOL KAPANMASI DAR (2-6M) YOL ................................9-133
EK L 9.6.32 B NA YIKILMASI SEBEB YLE YOL KAPANMASI ORTA GEN L KTE (7-15M) YOL) .9-134
EK L 9.6.33 B NA YIKILMASI SEBEB YLE YOL KAPANMASI GEN (16M VE ÜSTÜ) YOL ..........9-135
EK L 9.6.34 YOL KAPANMASI SONUCU ZOLE OLACAK ALAN HESAPLAMALARI .......................9-137
EK L 9.7.1 B R NC L VE K NC L AC L YOL ÇALI MASI Ç N L MANLAR .................................9-144
EK L 10.1.1 KENTSEL YAPININ VE B NALARIN HASAR GÖREB L RL H LE DEPREM AFET N N
YARATACAHI ZARARIN NEDENSEL L K S ............................................................10-3
EK L 10.1.2 KENTSEL YAPININ VE B NALARIN HASAR GÖREB L RL H ANAL Z N N AKI EMASI
...............................................................................................................................10-6
EK L 10.1.3 AHIR/ORTA HASARLI B NA ORANI ........................................................................10-10
EK L 10.1.4 B NA VE KENTSEL YEN LENME EH L M ..............................................................10-13
EK L 10.1.5 MAHALLELERE GÖRE ARAZ VE B NA KULLANIM DURUMU .................................10-17
EK L 10.1.6 YOL YOHUNLUHU(M/HA).......................................................................................10-22
EK L 10.1.7 DAR YOLLARIN ORANI ..........................................................................................10-26
EK L 10.1.8 ÖN TAHL YE ALANININ SAHLANMASI Ç N GEREKL OLAN PARK/AÇIK ALANLARIN
ELDE ED LEB L RL H ...........................................................................................10-31
EK L 10.1.9 DEPREM AFET NE YÖNEL K B NA VE KENTSEL YAPININ HASAR GÖREB L RL K
DURUMU ...............................................................................................................10-34
EK L 10.2.1 S T ALANLARI(KORUMA KURULU TARAFINDAN LAN ED LEN) .............................10-38
EK L 10.2.2 TAR H YARIMADA Ç NDEK KÜLTÜR VARLIKLARININ YOHUNLA TIHI ALANLAR10-43
EK L 10.2.3 YAPILANMI VE KENTLE M ALAN ORANI ..........................................................10-49
EK L 10.2.4 TAKS ...................................................................................................................10-52
EK L 10.2.5 KENTSEL YAPININ Y LE T R LMES Ç N KENTSEL ELDE ED LEB L RL K...........10-56
EK L 10.2.6 MAHALLELERE GÖRE B NALAR VE KENTSEL YAPI SORUNLARI Ç N ÖNER LEN
STARATEJ K Y LE T RME ÖNLEMLER N N LOKASYON HAR TASI ........................10-59
EK L 10.2.7 TAR H -KENTSEL S T ALANI Ç N ÖNER LEN STRATEJ K KENTSEL DÖNÜ ÜM LE
ÖZEL ÖNLEMLER N LOKASYON HAR TASI ............................................................10-64
EK L 10.6.1 ÖNER LEN AC L ULA IM AHI..............................................................................10-106
TABLO 1.4.1 DAR DANI MA KOM TES N N ÜYELER ...................................................................1-8

TABLO 1.4.2 B L MSEL DANI MA KOM TES N N ÜYELER ............................................................1-8
TABLO 1.4.3 E -UZMANLARIN L STES ..........................................................................................1-9
TABLO 1.4.4 JICA YÖNET M KADROSU ........................................................................................1-9
TABLO 1.4.5 JICA DANI MA KOM TES ......................................................................................1-10
TABLO 1.4.6 JICA ÇALI MA EK B .............................................................................................1-10
TABLO 3.1.1 TÜRK YE’DE DOHAL AFETLER N YIKTIHI MESKEN SAYISI .......................................3-2
TABLO 3.1.2 STANBUL’DA AFET YÖNET M KONUSUNDA MEVCUT B RL H ..............................3-3
TABLO 3.2.1 1982 ANAYASASI’NIN ÇER H ...................................................................................3-6
TABLO 3.2.2 BÜYÜK EH R BELED YELER YASASI’NIN ÇER H ....................................................3-9
TABLO 3.2.3 TÜRK YE CUMHUR YET ’N N BE YILLIK KALKINMA PLANI’NIN ANA AMAÇLARI ..3-10
TABLO 3.2.4 8. ULUSAL KALKINMA PLANININ ÇER H ..............................................................3-11
TABLO 3.2.5 MAR YASASI’NIN ÇER H .......................................................................................3-13
TABLO 3.2.6 AFET YASASI’NIN ÇER H (7269 SAYILI YASA) .......................................................3-21
TABLO 3.2.7 AFETLERLE LG L OLARAK AC L YARDIM ORGAN ZASYONUNUN VE PLANLAMASININ
TEMELLER NE DA R DÜZENLEMELER ....................................................................3-23

TABLO 3.2.8 TÜRK YE’DEK DEPREMSELL K DÜZENLEMELER N N GEL M .............................3-24

TABLO 3.2.9 TCIP PR MLER Ç N TAR FE (S GORTALANAN DEHER N YÜZDES ) .......................3-26
TABLO 3.3.1 BB’DEK KAMU H ZMET RKETLER N N L STES .................................................3-40
TABLO 3.3.2 S V L SAVUNMANIN GEL M ................................................................................3-43
TABLO 3.4.1 HÜKÜMET TARAFINDAN VER LEN HAK SAH PL H VE MADD YARDIM ..................3-51
TABLO 3.4.2 1992-2001 TAR HLER ARASINDA S V L SAVUNMA B R MLER N N FAAL YETLER 3-53
TABLO 3.4.3 YAKIN ZAMANLI DEPREMLERDE S V L SAVUNMA B R MLER NDE GÖREV ALMI
K LER N SAYISI ...................................................................................................3-54
TABLO 3.4.4 DEPREM BÖLGELER NE GÖRE DEPREM S GORTASI SAH PLER N N DAHILIMI .......3-55
TABLO 3.4.5 DEPREM S GORTASI TARAFINDAN ÖDENEN M KTAR..............................................3-55
TABLO 3.4.6 AKOM TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN FAAL YETLER ....................................................3-65
TABLO 3.5.1 JAPONYA’NIN “AFET YÖNET M Ç N TEMEL YASA” ÇER H ..................................3-84
TABLO 3.5.2 AFET ÖNLEME Ç N HAZIRLANAN TEMEL PLANIN ÇER H ....................................3-86
TABLO 3.5.3 DEPREM AFET ÖNLEME YASASININ ÇER H ..........................................................3-87
TABLO 3.5.4 TOKYO METROPOL TAN YÖNET M Ç N 7. DEPREM AFET ÖNLEME PLANI
Ç NDEK LER TABLOSU...........................................................................................3-89
TABLO 3.5.5 FEMA’NIN KAPSAMLI DEPREME HAZIRLIK PLANLAMASI REHBER N N
Ç NDEK LER TABLOSU ..........................................................................................3-94
TABLO 3.5.6 LOS ANGLES EHR ’N N AC L DURUM OPERASYON MASTER PLANINA A T ÇER K
TABLOSU ................................................................................................................3-96
TABLO 4.5.1 S V L TOPLUM ÇE TLER .........................................................................................4-8
TABLO 5.1.1 AFET RADYO PROGRAMLARI .....................................................................................5-2
TABLO 6.1.1 ÇALI MA EK B TARAFINDAN KULLANILAN TOPOHRAFYA HAR TALARI ...................6-1
TABLO 6.1.2 STANBUL’ DA KULLANILAN PROJEKS YONLAR ........................................................6-3
TABLO 6.1.3 LÇELERE GÖRE EH M YÜZDES N N ALAN ORANI .....................................................6-5
TABLO 6.1.4 STANBUL’UN STRAT GRAF K SINIFLANDIRMASI ......................................................6-9
TABLO 6.1.5 STANBUL KENT N N YERLE ME UYGUNLUK DEHERLEND RMES ........................6-14
TABLO 6.1.6 MEVCUT SONDAJ VER S N N SAYISI .......................................................................6-14
TABLO 6.1.7 STANBUL’U ETK LEM OLAN TAR HSEL DEPREMLER ...........................................6-20
TABLO 6.2.1 LÇELERE GÖRE NÜFUS DAHILIMI ..........................................................................6-32
TABLO 6.2.2 MAHALLE L STES (500 K /HA DAN FAZLA) ..........................................................6-34
TABLO 6.2.3 LÇELERE GÖRE B NA DAHILIMI .............................................................................6-38
TABLO 6.2.4 LÇELERE GÖRE YAPI TÜRLER N N DAHILIMI.........................................................6-43
TABLO 6.2.5 LÇELERE GÖRE YAPIM YILI ...................................................................................6-46
TABLO 6.2.6 LÇELERE GÖRE KAT ADETLER ..............................................................................6-54
TABLO 6.2.7 YOL GEN L KLER NE GÖRE LÇELERDEK YOL UZUNLUKLARI .............................6-62
TABLO 6.2.8 LÇELERE GÖRE YOL YOHUNLUKLARI ....................................................................6-63
TABLO 6.2.9 KÖPRÜLER N L STES .............................................................................................6-70
TABLO 6.2.10 LKOKUL VE L SELER N SAYISI, ÇALI MA ALANI Ç NDEK HER LÇEYE DÜ EN
NÜFUS SAYISI.........................................................................................................6-89
TABLO 6.2.11 OKULLARIN VE NÜFUSUN TABAN ALANI ................................................................6-93
TABLO 6.2.12 LÇELERE GÖRE HASTANE VE POL KL N K SAYISI .................................................6-95
TABLO 6.2.13 LÇELERE GÖRE YATAK SAYISI...............................................................................6-98
TABLO 6.2.14 LÇELERE GÖRE TFA YE TES SLER N N SAYISI ...................................................6-102
TABLO 6.2.15 LÇELERE GÖRE LÇE EMN YET B R MLER N N, POL S N, JANDARMA VE D HEN
LG L TES SLER N SAYISI ....................................................................................6-104
TABLO 6.2.16 LÇELERE GÖRE BAKANLIKLARA, L MÜDÜRLÜKLER NE VE BELED YELERE A T B NA
SAYISI ...................................................................................................................6-106
TABLO 6.2.17 YANICI-PARLAYICI MADDE TES SLER N N DAHILIMI ...........................................6-109
TABLO 7.1.1 FAY MODEL PARAMETRELER .................................................................................7-3
TABLO 7.2.1 ÇALI MADA UYGULANAN ZEM N SINIFLANDIRMASI.................................................7-5
TABLO 7.2.2 JEOLOJ K FORMASYONLARIN DEPREM ANAL Z NDE UYGULANAN KESME DALGA
HIZLARI ....................................................................................................................7-8
TABLO 7.2.3 BB 1:50,000 JEOLOJ HAR TALARI VE MTA 1:25,000 JEOLOJ HAR TALARI
ALANLARI Ç N ZEM N SINIF TANIMLARI .................................................................7-9
TABLO 7.3.1 LÇELERE GÖRE SIVILA MA POTANS YELL ZEM N DAHILIMININ ÖZET ...............7-37
TABLO 7.3.2 ÇE TL ZEM N T PLER N N B R M AHIRLIK, ORTALAMA PARÇACIK BOYU VE NCE
PART KÜL ÇER H YAKLA IK DEHERLER ...............................................................7-40
6
TABLO 7.3.3 SIVILA MA ANAL Z Ç N ZEM N ÖZELL KLER ÖZET ............................................7-41

TABLO 7.3.4 SIVILA MA ANAL Z N N ÖZET ................................................................................7-45
TABLO 7.3.5 YÜKSEK SIVILA MA POTANS YELL ALANLARDA ARAZ KULLANIMI......................7-48
TABLO 7.3.6 LÇELERE GÖRE SIVILA MA ANAL Z SONUÇLARI ..................................................7-52
TABLO 7.4.1 500M GR D Ç N EH M DURUMUNDAK R SK HESAPLAMASI ...................................7-57
TABLO 7.4.2 EH M DURUM HESABINDA UYGULANAN KESME KUVVET AÇISI ...........................7-58
TABLO 7.4.3 LÇELERE GÖRE EH M DURUM ANAL Z SONUÇLARI .............................................7-63
TABLO 7.4.4 JEOLOJ K FORMASYON B R M NE GÖRE EH M DURUM ANAL Z N N SONUÇLARI ...7-63
TABLO 8.1.1 HASAR HESAPLAMASI Ç N SINIFLARINA GÖRE B NA SAYILARI...............................8-4
TABLO 8.1.2 B NA HASARLARININ TANIMLANMASI ....................................................................8-14
TABLO 8.1.3 B NA HASARLARININ ÖZET ....................................................................................8-17
TABLO 8.1.4 LÇELERE GÖRE B NA HASARI: MODEL A ..............................................................8-22
TABLO 8.1.5 LÇELERE GÖRE B NA HASARI: MODEL C ..............................................................8-23
TABLO 8.1.6 EMS-98’DE S SM K DDET TANIMI ......................................................................8-24
TABLO 8.1.7 ÇALI MADAK S SM K DDET N TANIMI ................................................................8-25
TABLO 8.2.1 KOCAEL DEPREM NEDEN YLE STANBUL’DAK B NA HASARI VE CAN KAYBI ( LÇE
BAZINDA)................................................................................................................8-30
TABLO 8.2.2 TÜRK YE’DEK DEPREMLER DEK B NA HASARI VE CAN KAYIPLARI ......................8-32
TABLO 8.2.3 CAN KAYBI HASARI TANIMLAMASI .........................................................................8-35
TABLO 8.2.4 CAN KAYIPLARI VE YARALANMALARIN ÖZET ........................................................8-35
TABLO 8.2.5 LÇELERE GÖRE CAN KAYBI: MODEL A..................................................................8-41
TABLO 8.2.6 LÇELERE GÖRE CAN KAYBI: MODEL C .................................................................8-42
TABLO 9.1.1 K B NANIN IS DEHER N N K YÖNDE DEHERLEND R LEN SONUCU (ÜSKÜDAR
T CARET MESLEK L SES ).................................................................................9-7
TABLO 9.1.2 K B NANIN IS DEHER N N K YÖNDE DEHERLEND R LEN SONUCU (HAZERFEN
AHMET ÇELEB LKÖHRETIM OKULU) ..........................................................9-7
TABLO 9.1.3 DEPREM DDET NE YANIT VEREN TEDB RLER .......................................................9-13
TABLO 9.2.1 VER VE PARAMETRELER ........................................................................................9-22
TABLO 9.2.2 B NA YAPISI: BETONARME ÇERÇEVE VE YIHMA (%)...............................................9-24
TABLO 9.2.3 KAT SAYISI VE TES S T P ........................................................................................9-26
TABLO 9.2.4 EH T M VE SAHLIK TES SLER : 1980’DEN ÖNCE,1980’DE VE SONRASINDA .............9-27
TABLO 9.2.5 DDET 9 YADA YUKARI OLAN TES SLER N ORANI ..................................................9-27
TABLO 9.4.1 ÇME SUYU BORUHATLARI HASAR HESAPLAMASININ TANIMI ...............................9-42
TABLO 9.4.2 ÇME SUYU BORUHATTI HASARI ............................................................................9-45
TABLO 9.4.3 KANAL ZASYON BORUHATTI HASAR HESAPLAMASININ TANIMI .............................9-46
TABLO 9.4.4 KANAL ZASYON BORUHATTI HASARI ......................................................................9-49
TABLO 9.4.5 DOHALGAZ BORUHATTI HASAR HESAPLAMASI TANIMI ..........................................9-52
TABLO 9.4.6 DOHALGAZ BORUHATLARI VE SERV S KUTULARI HASARI ......................................9-57
TABLO 9.4.7 ELEKTR K KABLOSU HASAR HESAPLAMASININ TANIMI .........................................9-60
TABLO 9.4.8 ELEKTR K KABLO HASARI ......................................................................................9-63
TABLO 9.5.1 UYGULANAN ÖZELL KLER ......................................................................................9-69
TABLO 9.5.2 MADDELER, GRUPLAR VE GRUP KATSAYISI ...........................................................9-71
TABLO 9.5.3 SINIF (A) YADA (B) OLARAK DEHERLEND R LEN KÖPRÜLER ...................................9-74
TABLO 9.5.4 KÖPRÜLER (ARAZ N N EN YÜKSEK ZEM N VMES 300GAL’DAN FAZLA, AYAK
YÜKSEKL H 10 M’DEN FAZLA) ................................................................................9-75
TABLO 9.5.5 DEPREM DDET NE UYGUN ÖNLEM .......................................................................9-80
TABLO 9.6.1 DEHERLEND RME PUANLARI VE KATSAYI FAKTÖR AHIRLIKLARI .........................9-102
TABLO 9.6.2 YOL AHI Ç N ÖNEM DEHERLEND RME MATR S ..................................................9-106
TABLO 9.6.3 YOL AHI ANAL Z NDE D KKATE ALINAN TES SLER ..............................................9-106
TABLO 9.6.4 GÜZERGAH VE KES TLER N ÖNEM DEHERLEND RME MATR S ............................9-119
TABLO 9.6.5 KÖPRÜLER N DEPREM AFET N ÖNLEME KONUSUNDA ÖNEM DEHERLEND RME
MATR S ................................................................................................................9-122
TABLO 9.6.6 DEHERLEND RMEDEK ETK FAKTÖRÜ VE PUAN AHIRLIHI ..................................9-122
TABLO 9.6.7 DEPREM DAYANIRLIK TEDB RLER GEREKL L H NE GÖRE ÖNCEL KLER.............9-123
TABLO 9.6.8 DEPREM DAYANIRLIK DEHERLEND RMES VE KÖPRÜLER N ÖNCEL K
DEHERLEND RMES ..............................................................................................9-124
TABLO 9.6.9 KÖPRÜLER N ÖNEM DEHERLEND RMES ..............................................................9-125
TABLO 9.6.10 KÖPRÜLER N ÖNEM DEHERLEND RMES ..............................................................9-127

TABLO 9.6.11 DEPREM AFET ÖNLEME LE LG L ÖNEM DEHERLEND RMES ...........................9-128

TABLO 9.6.12 DEPREM DAYANIRLIHI TEDB RLER ÖNCEL K SEV YES ......................................9-128
TABLO 9.6.13 GRUPLAR ARASI L K LER VE YOL KAPANMA DEHERLEND RMES .....................9-136
TABLO 9.7.1 TCDD L MANLARI ................................................................................................9-142
TABLO 10.1.1 MAHALLELERE GÖRE HESAPLANAN B NA HASARLARI: SENARYO DEPREM -C ......10-7
TABLO 10.1.2 MAHALLELERE GÖRE B NA HASARGÖREB L RL H VE B NA HASAR DURUMLARI ...10-9
TABLO 10.1.3 MAHALLELERE GÖRE B NALARIN DURUMU VE B NA VE KENTSEL YEN LENME
EH L M ................................................................................................................10-12
TABLO 10.1.4 A IRI YOHUN ARAZ KULLANIM DURUMU ............................................................10-16
TABLO 10.1.5 YOL GEN L H NE VE T P NE GÖRE YOL UZUNLUHU VE DAR YOLLARIN UZUNLUK VE
ORANI ...................................................................................................................10-19
TABLO 10.1.6 MAHALLELERE GÖRE MEVCUT YOL YOHUNLUHU ................................................10-21
TABLO 10.1.7 MAHALLELERE GÖRE DAR YOLLARIN ORANI .......................................................10-25
TABLO 10.1.8 MAHALLELERE GÖRE ÖN TAHL YE ALANI Ç N GEREKL OLAN PARK VE AÇIK
ALANLARIN ELDE ED LEB L RL H .......................................................................10-30
TABLO 10.1.9 B NA/KENTSEL YAPININ HASARGÖREB L RL H NE GÖRE BEL RLENEN
MAHALLE/OTURANLAR/KENTLE M ALAN .........................................................10-33
TABLO 10.2.1 MAHALLELERE GÖRE YAPILANMI (KENTLE M ) ALAN ORANI ..........................10-48
TABLO 10.2.2 MAHALLELERE GÖRE TAKS.................................................................................10-51
TABLO 10.2.3 KENTSEL YAPIYI Y LE T RME ÖNLEMLER Ç N KENTSEL ELDE ED LEB L RL K ...10-
55
TABLO 10.2.4 MAHALLELERE GÖRE B NA VE KENTSEL YAPI SORUNLARI Ç N ÖNER LEN
STARATEJ K Y LE T RME ÖNLEMLER ................................................................10-60
TABLO 10.2.5 TAR H -KENTSEL S T ALANI Ç N ÖNER LEN STRATEJ K KENTSEL DÖNÜ ÜM LE
ÖZEL ÖNLEMLER ..................................................................................................10-65
TABLO 10.2.6 MAHALLELERE GÖRE ÖNER LEN B NA Y LE T RMELER ....................................10-67
TABLO 10.3.1 KAYITLI TEHL KEL TES SLER VE YANGIN ÇIKACAHI HESAPLANAN NOKTALAR..10-71
TABLO 10.5.1 YEREL TAHL YE ALANI Ç N PARK/AÇIK ALAN TALEB VE ELDE ED LEB L RL H ...10-
80
TABLO 10.5.2 AC L ULA IM AHINDAN ENKAZIN KALDIRILMASI .................................................10-82
TABLO 10.5.3 KURTARMA OPEARASYONLARINDA KURTARILACAK NÜFUS .................................10-85
TABLO 10.5.4 AC L DURUM LK YARDIM H ZMETLER Ç N HESAPLANAN YARALI SAYILARI .....10-86
TABLO 10.5.5 AFET TIBB BAKIM TES SLER ..............................................................................10-88
TABLO 10.5.6 TEHL KEL TES SLERDEN ÇIKACAHI HESAPLANAN YANGIN NOKTALAR ..............10-90
TABLO 10.5.7 DOHAL GAZ S STEM NDE OLU ACAHI HESAPLANAN HASARLAR ..........................10-91
TABLO 10.5.8 AC L DURUM Y YECEK VE SU ARZI.......................................................................10-93
TABLO 10.5.9 ÇADIR KENTLER ...................................................................................................10-95
TABLO 10.5.10 GEÇ C SKAN .......................................................................................................10-97
TABLO 10.5.11 CENAZE VE MEZARLIKLAR ....................................................................................10-98
TABLO 10.5.12 ALTYAPI REHAB L TASYON LER .....................................................................10-100
TABLO 10.5.13 ENKAZIN KALDIRILMASI VE DÖKÜMÜ ................................................................10-102
TABLO 10.6.1 AC L ULA IM AHIYLA BAHLANMASI GEREKEN MERKEZLER ..............................10-104
TABLO 10.6.2 AC L ULA IM YOLUNUN UZUNLUHU VE GEN L H ...........................................10-105
8
KISALTMALAR
Genel
LÇE District
Mahalle Sub-distirct
Organizasyon
AKOM Afet Koordinasyon Merkezi, stanbul Büyük%ehir Belediyesi
AKTA' Anadolu Yakas) Elektrik
AKUT Arama Kurtarma Toplulu-u
ASK Afete Kar%) Sivil Koordinasyon
AASHTO American Associat)on of State H)ghway and Transportat)on Off)c)als
AYM Afet Yönetim Merkezi, stanbul li Valili-i
BEDA' Bo-aziçi Elektrik
BIMTA' Bo-aziçi Peyzaj n%aat Mü%avirlik Teknik Hizmetleri A-aç Sanayi Tic. A.'.
BSSC Bina Sismik Güvenlik Konseyi (ABD)
CBO Mahalle Bazl) Organizasyon
CNRS Ulusal Bilim Ara%torma Merkezi (Fransa)
DMC Afet Yönetim Merkezi
EC Avrupa Toplulu-u
EOO Acil Operasyon Kurumlar)
ERD Deprem Ara%t)rma Dairesi, Afet %leri Genel Müdürlü-ü, Bay)nd)rl)k ve skan
Bakanl)-)
DASK Do-al Afetler Sigorta Konseyi
FEMA Federal Emergency Management Agency
GDDA Afet %leri Genel Müdürlü-ü
HUD Department of Housing and Urban Development (Japonya)
GDA' stanbul Do-algaz Da-)t)m 'irketi
ETT stanbul tramvay ve Tünel daresi Genel Müdürlü-ü
IMM/ BB stanbul Büyük%ehir Belediyesi
INSU National Institute of Universal Science (Fransa)
ISKI stanbul Su ve Kanalizasyon %leri
ISSMFE International Society of Soil Mechanics and Foundation Engineering
ITU stanbul Teknik Üniversitesi
JICA Japonya Uluslar aras) %birli-i Ajans)
KIPTA' stanbul Konut mar Plan Sanayi ve Tic. A.'.
KOERI Kandilli Rasathanesi ve Deprem Ara%t)rma Enstitüsü, Bo-aziçi Üniversitesi
MTA Maden Tetkik Arama Genel Müdürlü-ü
MPWS Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)
DE Devlet statistik Enstitüsü, Ba%bakanl)k
DPT Devlet Planlama Te%kilat)
TBAG Türkiye Bilimsel ve Teknik Ara%t)rma Konseyi
TCDD Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollar)
TCIP Türk Afet sigorta Havuzu
TEA' Türkiye Elektrik Anonim 'irketi
TGNA Türkiye Büyük Millet Meclisi
E%-uzman kurulu% Zemin ve Deprem nceleme Müdürlü-ü, stanbul Büyük%ehir Belediyesi
Çal)%ma stanbul li Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Plan)
Çal)%mas)
TL Türk Liras)
TÜB TAK Türkiye Bilim ve Teknoloji Ara%t)rmalar) Kurumu
BM/UN Birle%mi% Milletler
UNDP Birle%mi% Milletler Geli%im Program)
K"saltmalar 1
UNESCO United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization

USAID United States Agency for International Development
USGS United States Geological Survey
Bilimsel / Teknik
CAD Computer Aided Design
CI Buried Iron Cast
DTM Digital Terrain Models
EMS European Macroseismic Scale
ES Deprem Dayan)rl)-) Temel ndeksi
GIS/CBS Co-rafi Bilgi Sistemi
HAZUS Hazards US
IS Sismik Indeks
ISO Required Seismic Index
JMAI Japan Meteorological Agency Intensity
NG Do-al Gaz
MDOFM Çok Dereceli Serbestlik Modeli
MDPE Middle Density Poly Ethylene
PVC Poly Vinyl Chloride
SDOFM Tek Dereceli Serbestlik Modeli
Mw Moment Magnitüdü (Büyüklü-ü)
NAF Kuzey Anadolu Fay)
PGA En Yüksek Zemin vmesi
PGV En Yüksek Zemin H)z)
RC Betonarme
SPT Standart Penetration Test
UTM Universal Transverse Mercator
2
K s m 1. Genel
1.1. Giri
Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinden gelen talep üzerine (bundan böyle “TCH” olarak
an)lacakt)r), Japonya Hükümeti (bundan böyle “JH” olarak an)lacakt)r) “ stanbul li Sismik
Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Plan) Çal)%mas)” n) (bundan böyle
“Proje” olarak an)lacakt)r) Türkiye Cumhuriyetinde uygulamaya karar vermi%tir.
JH’nin teknik yard)m programlar)ndan sorumlu resmi kurum olan, Japonya Uluslararas)
%birli-i Ajans) (bundan böyle “JICA” olarak an)lacakt)r) Japonya’da yürürlükte bulunan
ilgili kanun ve yönetmeliklere uygun olarak Projeyi üstlenmi%tir. Ayr)ca Proje, stanbul
Büyük%ehir Belediyesi (bundan böyle BB olarak an)lacakt)r) ve JICA aras)nda Çal)%ma
Kapsam) ile ilgili anla%maya uygun olarak uygulanm)%t)r.
Planlama ve mar Dairesine ba-l) Zemin ve Deprem nceleme Müdürlü-ü (bundan böyle
“E%-uzman kurulu%” olarak an)lacakt)r), BB’ni temsilen çal)%maya fiilen kat)larak, BB
bünyesinde bulunan müdürlükler, kurumlar ve ilgili di-er kurum ve kurulu%lar ile
koordinasyonu sa-l)yacakt)r.
JICA taraf)ndan organize edilen Çal)%ma Ekibi, tarihinde a%a-)da belirtilen a%amalarda
projeyi uygulamak üzere 13 Mart, 2001 stanbul’a gelmi%tir. Proje Kas)m 2002 tarihinde
Final Raporunun resmi olarak teslim edilmesine kadar yakla%)k 19 ay sürecektir
1. A%ama: Çal)%ma konular)n)n tespiti için mevcut bilgilerin toplanmas), analiz edilmesi
ve de-erlendirmesi
2. A%ama: Zemin durumu, nüfus, bina durumlar) ve di-er konular ile ilgili arazide ve
yerinde incelemeler yap)lmas)
3. A%ama: CBS veritaban)n)n olu%turulmas) ve verilerin analiz edilmesi
4. A%ama: Deprem hareketinin analizi
5. A%ama: Sismik tehlike ve hasar)n hesaplanmas)
6. A%ama: Tehlike haritalar)n)n ve sismik mikrobölgeleme haritalar)n)n de-erlendirilmesi
7. A%ama: Kentsel afet önleme ve hasar azalt)m) konular)nda detayl) inceleme yap)lmas)
Bu Son Rapor yukar)da belirtilen a%amalara ili%kin bilgileri içermektedir.
K"s"m 1:Genel 1-1

1.2. Çal man n Arka Plan

Türkiye’nin bat)s)nda bulunan stanbul %ehri, on yüzy)llardan fazla sürede Do-u Roma
mparatorlu-u ve Osmanl) mparatorlu-u’nun ba%kenti olarak geli%mi%tir. Osmanl)
mparatorlu-u’nun sona ermesinden sonra stanbul, modern Türkiye’nin ekonomik,
endüstriyel ve turistik yönünü temsil eden, Orta Do-unun en büyük %ehirlerinden biri
olarak büyümeye devam etmi%tir. 'ehrin bugünkü nüfusu on milyondur.
Jeolojik olarak Türkiye, Arabistan ve Afrika kara parçalar)n)n kuzeye Avrasya’ya do-ru
sürüklendi-i s)n)r bölgesinde bulunmaktad)r. Türkiye’nin kuzey bölgesinde do-udan bat)ya
do-ru Kuzey Anadolu Fay) olarak adland)r)lan 1000 km’den uzun, büyük bir fay hatt)
uzan)r ve tarih boyunca bu fay hatt)nda pek çok kuvvetli deprem meydana gelmi%tir. Son
y)llarda Türkiye’nin do-u bölgesinde bulunan Erzincan %ehrinde çok kuvvetli depremler
olmu%tur (1939 ve 1992). 1939 depreminde 30 binden fazla ki%i ölürken, 1992’de 700 ki%i
kaybedilmi%tir. Birkaç binan)n ve altyap)n)n çökmesiyle beraber yüksek oranda mal kayb)
görülmü%tür.
17A-ustos 1999 tarihinde stanbul’un 110 km do-usunda bulunan zmit ve

Adapazar) çevresinde Kocaeli depremi ad) verilen bir deprem felaketi ya%anm)%t)r.
Büyüklü-ü 7.4 olarak kaydedilen bu deprem, bölgede çok yüksek oranda insan
hayat)na ve mal)na zarar vermi%tir. 7.2 büyüklü-ünde di-er bir kuvvetli deprem, 12
Kas)m 1999 tarihinde yine kuzey Anadolu fay hatt)nda meydana gelmi%tir. Binin
üstünde insan ölmü% ya da ciddi boyutlarda yaralanm)%t)r.
Sismologlar, bu kuvvetli depremlerin merkezlerinin kuzey Anadolu Fay hatt) boyunca

do-udan bat)ya do-ru kayd)-) öngörüsü üzerinde yo-unla%makta, ve kuzey Anadolu
Fay)n)n bat) ucunda bulunan stanbul’u büyük bir depremin sarsabilece-i olas)l)-)na dikkat
çekmektedirler.
stanbul’daki potansiyel deprem felaketinin üstesinden gelebilmek için, bir sismik

afet önleme/azaltma plan), acil kurtarma plan) ve depreme maruz kalm)% bölgenin
orta ila uzun vadelerde yeniden yap)land)r)lmas) plan) haz)rlamak gerekmektedir.
Ancak, stanbul %ehri belediyesinin ayr)nt)l) bir sismik afet önleme/azaltma plan)
bulunmamaktad)r.
Dolay)s)yla TC, JH’den bir teknik i%birli-i program) kapsam)nda bu çal)%may)

yürütmesini talep etmi%tir. Bu Çal)%man)n resmi uygulay)c) ajans) JICA, projenin
görü%ülmesi ve olu%turulmas) için 1999 sonlar)nda Türkiye’ye iki defa bir Proje
1-2
Olu%turma Çal)%ma Grubu yollam)%t)r. Gerekli konular konu%ulduktan sonra, Ekim

2000 tarihinde S/W imzalanm)%t)r.
1.3. Çal ma Kapsam Üzerine Anla ma

1.3.1. Taslak Ba lang ç Raporu üzerine Aç klama ve Tart ma
Çal)%ma Ekibi 8 Mart, 2001 tarihinde stanbul’a gelmeden önce Çal)%ma için temel
yakla%)m ve yöntembilimlerini içeren Taslak Ba%lang)ç Raporunu Japonya’da haz)rlad).
Ekibin stanbul’a gelmesiyle birlikte Taslak Ba%lang)ç Raporu E%-uzman kurulu%a
sunularak aç)kland). Taslak Ba%lang)ç Raporuna dayal) olarak a%a-)daki üç konu üzerinde
tart)%)lm)%t)r:
1) Çal)%man)n Kapsam) ve Temel Yakla%)mlar;
- Çal)%man)n sonuçlar)n)n neler olabilece-inin belirlenmesi
- Sismik mikrobölgeleme sonuçlar)n)n afet önleme ve hasar azalt)m) planlamalar)nda

etkili olarak kullan)lmas)
2) Teknik Aktar)mlar
- Teknik transfer yap)lacak ba%l)ca alanlar; sismik mikrobölgeleme yöntembilimi, afet

önleme/azalt)m planlamas) ve CBS’nin kullan)lmas)
- Teknik taktar)mlar ile ilgili e-itim yöntemi
3) dari Komitenin ve Teknik Komitenin Olu%turulmas)
Çal)%ma Ekibinin 13 Mart ila 18 Nisan, 2001 tarihleri aras)ndaki ilk kal)%lar) süresince idari
ve teknik konu olmak üzere toplam 38 konuda görü%meler gerçekle%tirilmi%tir. Sonuç
olarak çal)%man)n kapsam), prosedürü ve program) üzerine kar%)l)kl) olarak anla%maya
var)lm)% ve Kesin Ba%lang)ç Raporunda özetlenmi%tir.
1.4. Çal man n Kapsam

1.4.1. Çal man n Amac
Çal)%man)n amaçlar), stanbul %ehri ve çevresi için sismik afet önleme/hasar azaltma
plan)n)n temelini olu%turabilecek sismik mikrobölgeleme haritalar)n) derlemek, depreme
dayan)kl) %ehirle%me için yap) in%aat) tavsiyelerinde bulunmak ve ilgili planlama teknikleri
hakk)nda etkin teknik aktar)mlar yürütmektir.
K"s"m 1:Genel 1-3

Çal)%ma özellikle a%a-)daki kurumlar) hedeflemektedir:
1) stanbul’da yürütülmekte olan afet önleme/hasar azaltma planlamas)n)n teknik temeli olan
sismik mikrobölgeleme çal)%malar)n)n tamamlanmas) ve geli%tirilmesi;
2) Bölgelerde yap)lan ayr)nt)l) sismik mikrobölgeleme çal)%mas) ve bina dayan)kl)l)k
de-erlendirmesine dayanarak bina ve altyap)larda olas) hasarlara kar%) %ehir kapsam)nda
önleme/hasar azaltma program) tavsiye edilmesi;
3) Arazi kullan)m plan) ve depreme dayan)kl)l)k kurallar), v.b. gibi hususlar dahil, stanbul
'ehri %ehir planlamas)nda göz önünde bulundurulacak afet önleme yollar)n)n tavsiyesi; ve
4) Çal)%ma süresince planlama tekniklerinin teknolojilerinin Türk taraf) personeline

aktar)lmas).
1.4.2. Çal ma Alan

Çal)%ma alan) stanbul Büyük%ehir Belediyesi s)n)rlar) içinde bulunan 27 ilçeyi ve ek olarak
seçilen 3 ilçenin (Büyükçekmece, Silivri and Çatalca) ilçe merkezlerini (yap)la%m)% alan))
kapsamaktad)r. Çal)%ma alan) 'ekil 1.4.1 de gösterilmi%tir.
1-4
%ekil 1.4.1 Çal ma Alan
Çal ma Alan
%ekil 1.4.1
K"s"m 1:Genel 1-5

1.4.3. Çal ma Program

Çal)%ma farkl) birçok görevden olu%maktad)r. 'ekil 1.4.2 de görevler, görevler aras)ndaki
ili%ki ve görevlerin ak)%) görülmektedir.
Yil Ay % Ak)%) Seminer Rapor A ama
1. Taslak Ba lang ç Raporunun 2. Gerekli Veri Mevcudiyetinin

3. Aç klanmas ve Tart lmas Tan mlanmas
DIC/R
4. 3. Ba lang ç Raporu ve 1nceleme Plan n n Haz rlanmas
4. Ba lang ç Raporunun Aç klanmas ve Tart lmas 5.MikroBölg.

5. Semineri Seminer B/R
A ama 1
6.
A ama 2
7.
2001
6. Mevcut Verinin
7. Ek 9. Geli me Raporu1 A ama 3
8. Toplanmas
1ncelemeler in Haz rlanmas G/R1
ve
De7erlendirilmesi 10. Veri
9. 8. GIS Analizi
Veritaban
Geli tirilmesi
10.
11. Potansiyel
Deprem Varsay m
11.
12. Zemin
Durumu A ama 4
Analizi
12. Arz/R
17. 14. 13. Sismik

1. 16. 15. Altyap larda Analiz
Taslak Ara Binalar için
RiskHaritalar n n Hasargörebilirli7in
Raporun Hasargörebilirlik
Haz rlanmas De7erlendirilmesi
Haz rlanmas De7erlendirilmesi
2.
18. Ara Raporun Haz rlanmas

A/R
3.
19. Ara Raporun Aç klanmas ve Tart lmas
4. 20. Seminer
Seminer
21.Bina ve Altyap lar A ama 5
22. Simülasyon için hasar fonksiyonunun
5. 23. Sismik Mikro Modellemesi ile
Bölgeleme olu turulmas
Hasar
24. Geli me Raporu2 Haritalar)n)n Analizi A ama 6
2002 6. nin Haz rlanmas Tamamlanmas
7. 26. Tavsiyeler 25. 1stanbul için Kentsel Afet Önleme/Azaltma Plan n n Tart lmas A ama 7
GR/R2
27. Taslak Sonuç Raporun Haz rlanmas t

8.
28. Taslak Sonuç Raporun Yaz m
9.
29. Taslak Sonuç Raporun Aç klanmas /Tart lmas 30. Final Semineri
Seminer TS/R
10.
31. Sunuç Raporunun Tamamlanmas
11.
S/R
12.
Japon’ya daki Çal ma
1-6
%ekil 1.4.2 Çal man n Ak %emas
Bu çal)%ma devam ederken 3 'ubat 2002 tarihinde Ankara’n)n 250 km güneybat)s)nda

bulunan Afyon ilinde maalesef bir deprem meydana gelmi%, baz) binalar)n y)k)lmas)na ve
54 ki%inin hayatlar)n) kaybetmesine neden olmu%tur. Bu deprem stanbul’da meydana
gelebilecek olas) bir depremi yeniden gündeme getirmi%tir. Sonuçta, sismik afet hasar
azalt)m planlar)n)n haz)rlanmas)na ba%lanmas) aç)s)ndan JICA Çal)%mas)n)n sonuçlar)n)n,
en k)sa zamanda yetkililere sunulmas) talep edildi. Bu yüzden, JICA çal)%may) planlanan
tarihten üç ay daha önce bitirme karar) olarak orijinal i% ak)% %emas) yap)lan yeni programa
göre de-i%tirildi.
1.4.4. Uygulay c Kurumlar

(1) Türk Taraf Taraf ndan Olu turulan Komiteler
Çal)%man)n ak)c) ve ba%ar)l) uygulamas) için, Türk taraf) 'ekil 1.4.3 gösterildi-i üzere iki
komite olu%turdu, dari Dan)%ma Komitesi ve Bilimsel Dan)%ma Komitesi.
Yönlendirme Komitesi
Steering Committee Türk Hükümeti
Government of Turkey Japon Hükümeti
Government of Japan
Administrative Consulting
dari Dan)%ma Km.
Committee Istanbul Metropolitan
BB
Municipality
JICA Dan)%ma
Advisory Km.
Committee
BilimselDan)%maKm.
Technical Consulting
Committee
Gerçekle%tiren
Study ImplementingYap)
Body
Zemin ve ofDeprem
Department Soil and
JICA JICA
Study Team
Earthquake Research
nceleme Müd. Çal)%ma Ekibi
%ekil 1.4.3 Çal man n Kurumsal Yap s
dari Dan)%ma Komitesi, esasen stanbul’da bulunan ve konu ile ilgili iki kurum olan BB
ve stanbul Valili-i aras)ndaki i%birli-ini sa-lamak amac)yla bu kurumlardan
görevlendirilmi% temsilcilerden olu%maktad)r, komite üyeleri Tablo 1.4.1 de gösterilmi%tir.
Çal)%ma kapsam)na uygun olarak Tablo 1.4.2 de gösterilen Bilimsel Dan)%ma Komitesi
olu%turulmu%tur.
K"s"m 1:Genel 1-7

Tablo 1.4.1 dari Dan ma Komitesinin Üyeleri
1sim Kurum Görev
Alicafer AKYÜZ 1stanbul Valili7i Vali Yard mc s
1rfan UZUN 1stanbul Büyük ehir Belediyesi 1mar ve Planlama Dairesi,
Daire Ba kan
Tablo 1.4.2 Bilimsel Dan ma Komitesinin Üyeleri
1sim Kurum Uzmanl k Alan
Prof. Dr.Nafi TOKSÖZ Massachusetts Teknoloji Enstitüsü, ABD Risk Analizi ve

Mikrobölgeleme
Prof. Dr. O. Metin 1LKIHIK 1stanbul Üniversitesi (Emekli) Jeofizik
Prof. Dr. Aykut BARKA 1stanbul Teknik Üniversitesi Jeoloji
Prof. Dr. Fazl Y. OKTAY 1stanbul Teknik Üniversitesi (Emekli) Jeoloji
Prof. Dr. M. Hasan BODUROKLU 1stanbul Teknik Üniversitesi 1n aat
Prof. Dr. Ömer ALPTEK1N 1stanbul Üniversitesi Sismoloji
Prof. Dr. Mustafa ERD1K Bo7aziçi Üniversitesi Deprem Mühendisli7i
Prof. Dr. Kutay ÖZAYDIN Y ld z Teknik Üniversitesi Jeoteknik
Prof. Dr. Cengiz ERUZUN Mimar Sinan Üniversitesi Hehir Planc s , Mimar
Prof. Dr. Nuray AYDINOKLU Bo7aziçi Üniversitesi 1n aat
Ekrem DEM1RBAH Bay nd rl k ve 1skan Bakanl 7 , Jeoloji Mühendisli7i
Afet 1 leri Genel Müdürlü7ü
Hüseyin IHIK IBB Mikrobölgeleme çal mas 1n aat Mühendisi
Gökmen ÇÖLOKLU 1GDAH Jeofizik
1 'ubat 2002 tarihinde de-erli bi yerbilimci olan Prof. Dr. Aykut Barka beklenmedik bir
ölümle aram)zdan ayr)ld). JICA Çal)%ma Ekibi kendisinin çal)%maya yapt)-) katk)lara içten
te%ekkürlerini sunar ve üzüntülerini bildirir.
1-8
(2) Görevlendirilen E -uzmanlar
Tablo 1.4.3 de gösterildi-i gibi uzmanl)k alanlar) do-rultusunda toplam 8 çal)%an E%-
Uzman olarak görevlendirilmi%tir.
Tablo 1.4.3 E -uzmanlar n listesi
1sim Uzmanl k Alan
Mahmut BAH Afet Yönetimi
Dr.Ali 1SKENDEROKLU CBS Geli imi
Hikmet KARAOKLU Jeofizik
Mehmet AKTAH Jeoloji
1skender AKMEHE Jeoloji
Öner TAYMAZ Jeofizik
Mine Nilay ÖZEYRANLI Hehir Planlama
Mustafa Özhan YAKCI Bina ve Altyap
(3) Japon Üyeler
Tablo 1.4.4 JICA Yönetim Kadrosu
1sim Ünvan
Mr. Toshio HIRAI Müdür, Birinci Geli me Çal malar Birimi, Sosyal Geli me Çal malar
Dairesi (Mart 2001- Eylül 2002)
Mr. Takeshi NARUSE Müdür, Birinci Geli me Çal malar Birimi, Sosyal Geli me Çal malar
Dairesi (Ekim 2002 - Kas m 2002)
Mr. Yodo KAKUZEN Müdür Yard mc s , Birinci Geli me Çal malar Birimi, Sosyal Geli me
Çal malar Dairesi
Mr. Susumu YUZURIO Görevli, Birinci Geli me Çal malar Birimi, Sosyal Geli me Çal malar
Dairesi
Mr. Kenshiro TANAKA Görevli, Birinci Geli me Çal malar Birimi, Sosyal Geli me Çal malar
Dairesi
Mr. Shinichi TANAKA Görevli, Birinci Geli me Çal malar Birimi, Sosyal Geli me Çal malar
Dairesi
K"s"m 1:Genel 1-9

Tablo 1.4.5 JICA Dan ma Komitesi
1sim Kurum
Prof. Dr. Yoshimori HONKURA Profesör, Dünya ve Gezegen Bilimleri Dairesi, Tokyo Teknoloji Enstitüsü
Prof. Dr. Ken SUDO Profesör, Tokyo Üniversitesi
Prof. Dr. Itsuki NAKABAYASHI Profesör, Kent Çal malar için Merkez, Kent Bilimi, Tokyo Metropolitan
Üniversitesi
Dr. Hiroshi FUKUYAMA K demli Ara t rmac , Bina Ara t rma Enstitüsü
Mr. Akio Mizutani Chubu Bölgesel Büro, Arazi Bakanl 7 , Altyap ve Ula m
Mr. Masayuki TANAKA Müdür Yard mc s , Deprem ve Yanarda7 Birimi, Afet Önleme Bürosu,
Kabine
Tablo 1.4.6 JICA Çal ma Ekibi
1sim Görevlendirme
Noboru IKENISHI Ekip Lideri / Veritaban
Takashi KADOTA Ekip Lideri Yard mc s / Kend Afet Önleme
Yutaka KOIKE Jeoteknik Mühendis / Zemin Dinami7i
Shukyo SEGAWA Deprem Mühendisi
Osamu NISHII Jeofizik Mühendisi
Akio HAYASHI Yap / Sismik Davran Mühendisi
Yasuhito MORIMOTO Yap Mühendisi
Osamu IDE Altyap (Yol, Köprü, vb..)
Ryoji TAKAHASHI Altyap (Altyap ) / Bina ve Arazi Kullan m 1ncelemesi
Kanao ITO Hehir Planc s
Hiroyuki MAEDA CBS Geli tirme (1)
Hitoshi SUZUKI CBS Geli tirme (2)
Yoshitaka YAMAZAKI Afet Önleme Yönetimi
Tomoko SHAW Koordinatör (1)
Miho NAKANO Koordinatör (2)
1-10
K s m 2. Deneyimlerden Kazan lan Dersler
Bu bölümde 1999 Kocaeli ve Düzce Depremleri s)ras)nda ya%ananlar ve al)nan dersler, acil
müdahale döneminde görev alm)% birçok yetkili ile yap)lan görü%melere dayan)larak
tan)mlanm)%t)r.
2.1. 1999 Kocaeli Depreminden Al nan Dersler

(1) Yo;un nüfusu ve sanayile mi yap s olan bir bölge büyük bir depremle sars lm t r.
Türkiye’nin sanayi kalbi olan ve yo-un bir nüfusa sahip olan bölgede 7.4 büyüklü-ünde bir
deprem meydana gelmi%tir. Sonuç olarak 1999 Kocaeli Depremi 20. yy da ikinci büyük
can kayb)na Türkiye’de neden olmu%tur.
Deprem yedi ilde etkili olmu%, ve 15,000 den daha fazla insan)n hayat)n) kaybetmesine,
77,000 den daha fazla binan)n da a-)r hasar görmesine yol açm)%t)r.
(2) Kamu binalar ve altyap depreme kar dayan ks zd r
Depremden etkilenen bölgede 43 okul binas) çökerken, 377 okul binas) da hasar görmü%tür..
Kocaeli ve Adapazar)ndaBelediye binas) güvenli bulunmad)-) için belediye çal)%anlar)

%öförlerin bulundu-u daha az katl) bir binaya ta%)nm)% ve çal)%malar)na buradan devam
etmi%lerdir.
Yerel hastanelerin ço-u y)k)ld)-) için yabanc) sa-l)k ekipleri çad)r hastaneler kurmu%tur.
(3) Resmi ofisler de hasar görmü tür ve ayn zamanda yetkililer de depremzededir
Depremin olu%tu-u fay hatt) Gölcük’de bulunan askeri üsten geçiyordu, bu yüzden askeri
üs depremden do-rudan etkilendi ve birçok asker hayat)n) kaybetti.
(4) lk ba larda haberle me sa;lanamam t r
Adapazar) ve zmit ile Ankara aras)nda ileti%imi sa-layan ana kablolar faydaki hareket
yüzünden kopmu%tur.
Cumhurba%kan) ve Ba%bakan dört saat kadar stanbul’la ileti%im kuramam)%t)r.
lk 48 saat süresince tüm telefonlar kullan)m d)%)nda kalm)%t)r.
K"s"m 2:Deneyimlerden Kazan"lan Dersler 2-1

Sonuçta telefonlar ve araç telefonlar) kullan)lamaz haldeydi, sadece telsiz ileti%imi

çal)%maktayd). Ancak telsiz kullan)m)nda yedek bataryalar yoksa, ya da bo% ise sorunlar
ç)km)%t)r.
Durumun vahametini tam olarak anlamak iki gün alm)%t)r.
(5) lk birkaç gün kaos hakimdi, kurtarma faaliyetleri mahalleliler taraf ndan
gerçekle tirildi.
ilk Türk kurtarma ekibi zmit’e ikinci günün ak%am üzeri saat 5 civar) zmit d)%)ndan
gelmi%tir.
Avc)lar’da, halk ilk gün sabahtan gönüllü kurtarma faaliyetlerine ba%lam)%t)r. n%aat
%irketleri ilk günün sabah)ndan a-)r i% makinelerini kurtarma ve yard)m faaliyetleri için
kullan)ma sunmu%tur.
Her ilde 50 ila 150 ki%iden olu%an sivil savunma ve yard)m ekipleri ancak ka-)t üzerinde
görülebiliyordu, çünkü ekiplerin ço-u e-itimsiz, seferberlik ve çal)%ma planlar) olmayan,
ya da bölgeye ula%t)klar)nda malzeme eksi-i bulunan ekiplerdi.
(6) Arama ve kurtarma faaliyetleri organize edilmemi tir ve etkisiz kalm t r
Ya%ayanlar)n birbirini pek tan)mad)-) ve kom%ular)n bilinmedi-i yazl)k bölgelerde

y)k)nt)lar)n alt)nda insanlar)n kal)p kalmad)-)n) anlamak çok zor olmu%tur.
Bölgede ya%amayan ve bölgeyi bilmeyenler için bir rehber olmadan kurtarma faaliyetlerini
gerçekle%tirmek çok zor olmu%tur.
Arama yap)lan binalar i%aretlenmedi-inden ayn) binada birbiri ard)na birden fazla kurtarma
ekibi çal)%m)%t)r.
Y)k)nt)lar)n alt)nda canl) olup olmad)-)n) anlamak için sesleri dinleyenler ile hasarl)
binalar) kald)rmak için molozlar) buldozerlerle toplamaya çal)%anlar aras)nda sürtü%meler
ya%anm)%t)r.
Bina yap) bilgisine sahip olmayan amatör kurtarma görevlileri tehlike olu%turmu%tur.
A-)r i% makineleri ve yak)t sa-lanmas) gibi lojistik destekler yetersiz kalm)%t)r.
Elektrik kesintisi ve )%)-)n az olmas)ndan dolay) geceleri kurtarma faaliyetleri çok zor
yürütülmü%tür.
2-2
Yard)m için resmi prosedür ile protokol yaz)s) gereksinimi yard)mlar) ve müdahaleyi
geciktirmi%tir.
(7) Y k lan binalarda kurtarma faaliyetleri çok zor olmu tur
Dört katl) binalara kadar hafif kurtarma çal)%malar) yap)lm)%t)r.
A-)r kurtarma faaliyetleri için itfaiyenin elinde yeterli malzeme yoktu, ayr)ca a-)r kurtarma
faaliyetlerine yabanc)yd)lar.
çinde ceset olmayan ve yasal bir engelle kar%)la%)lmayan durumlarda y)k)lan binalar)n
kald)r)lmas) için on ki%inin iki gün boyunca çal)%mas) gerekmi%tir, ancak içinde ceset
olmas) ya da yasal bir engelle kar%)la%)lmas) halinde i% çok gecikmi%tir
A-)r i% makineleri y)k)lan binalar)n kolonlar)n) kesmekte yetersiz kalm)%t)r.
(8) Bina hasarlar n n de;erlendirilmesi organize edilmelidir
Öncelikle, belediye halk)n taleplerini kar%)layabilmek amac)yla mimarlar)n ve

akademisyenlerin de deste-iyle ilk birkaç gün içinde, bina güvenli-ini ölçmek için genel bir
inceleme yapm)%t)r. Mimarlar ve mühendisler odas) hasar de-erlendirme formu temin
etmi%tir.
Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)na ba-l) mühendisler resmi bina hasar de-erlendirmesini

yapmak için 12 gün sonra gelmi%lerdir. Ancak yap)lan genel incelemenin sonuçlar) resmi
de-erlendirmede kullan)lmam)%t)r. Ayr)ca resmi hasar de-erlendirme sonuçlar) resmi olarak
belediyeye iletilmemi%tir.
(9) Yard m faaliyetleri organize edilmelidir
Belediyeler ba-)%lar için banka hesaplar) açmaya çal)%m)%t)r, ama sadece ba-)% olarak gelen
malzemelerle sorumlu tutulmu%lard)r. Ba-)% yap)lacak paran)n sorumlulu-u yaln)zca
Valilik’te bulunmaktayd).
Yiyecek ve kalacak yerleri olmayan ve yard)m için gelen gönüllüler sorun olmu%tur.
Ba-)% yap)lan giysilerin aras)nda yiyecekler de bulunmaktayd), bilinmedi-i ya da

farkedilmedi-i için yiyecekler çürümü%tür.
(10) lk yard m
Geçen afetlerde, depremzedelere kar%) yap)lan beceriksiz, amatör tav)r ve davran)%lar sorun
yaratm)%t)r.

T)bbi stok ilk üç gün için yeterli olmal)d)r. Bu dönemden sonra gerekli olan t)bbi malzeme
ve ilaç ba-)% yoluyla sa-lanmal)d)r.
(11) Psikolojik sorunlar
Depremden korkan bir k)s)m halk hala prefabrik evlerde kalmaktad)r.
Ailelerinin sa-l)-)ndan haber alamayan kurtarma görevlileri ruhsal sorunlar ya%am)%lard)r.
(12) Uluslararas yard m n kabulü
Acil yönetim merkezinde tercüman bulunmad)-)ndan dolay) yabanc) kurtarma ekipleri ile
çal)%mak çok zor olmu%tur.
Yurt d)%)ndan hibe edilen ilaçlar)n bir k)sm) üstlerindeki talimatlar okunamad)-) için
kullan)lamam)%t)r.
(13) Yerle im sorunlar
Kal)c) konutlar için seçilen bölgelerde zemin sa-lam ancak %ehir merkezinden çok
uzaktad)r. Yeni bölgelerde yeterli toplu ta%)ma araçlar) ve okul, poliklinik gibi sosyal
tesisler yoktur. Bunun sonucunda insanlar hala %ehir merkezine yak)n geçici konutlarda
ya%amay) tercih etmektedir.
Altyap) eksikli-i bulunan çad)r alanlar)nda sorunlar ya%anm)%t)r.
2.2. 1995 Kobe Depreminden Al nan Dersler

Metropol alanlarda meydana gelen depremlerin yol açt)-) hasarlar)n benzerliklerini
göstermek amac)yla 1995 y)l)nda Japonya’n)n Kobe %ehrinde meydana gelen depremde
ya%anan ba%l)ca sorunlar a%a-)da belirtilmi%tir.
(1) Hasar
Depremin yol açt)-) hasar, sava%tan sonra Japonya’da ya%anan en büyük hasard)r. Kobe
%ehri Japon ölçeklerine göre %imdiye kadar meydana gelen en yüksek sismik sars)nt)y)
ya%am)%t)r. Toplam ölü say)s) 6,000 den fazla ve yaral) say)s) da 14,000 den fazlad)r. Evsiz
kalan ki%ilerin say)s) en fazla 230,000 olmu%tur.
Ölümlerin ba%l)ca nedenleri y)k)lan evlerin veya mobilyalar)n alt)nda kalmaktan

kaynaklanmaktayd). ncelemeler ölümlerin ço-unun ilk 15 dakika içinde meydana geldi-ini
göstermektedir.
Mevcut binalardan eski bina yasalar)na göre in%a edilmi% olanlar daha çok hasar görmü%tür.
2-4
(2) Haberle me
Telefon hatlar)ndaki yo-unluk ya da telsiz ba-lant)lar)ndaki sorunlardan dolay) hasarlarla

ilgili bilgi toplamak çok zor olmu%tur.
Sö-ütme sistemindeki k)r)lmalardan dolay) jeneratör a%)r) )s)nm)%t)r ve uydu ileti%im

sisteminin çal)%mas)n) engellemi%tir.
Polisten kurtarma faaliyetlerinde yard)mc) olmalar) istendi-i için, ilk hasar bilgilerini
toplayamam)%t)r.
(3) Bilgi
Kitle leti%im örgütleri, hükümetten daha h)zl) ve seri bir %ekilde hasar bilgilerini
toplam)%t)r, hükümetin durumu ö-renmesini sa-layan ba%l)ca örgüt olmu%tur. Ancak
toplad)klar) bilgiler ço-unlukla a-)r hasarl) binalar üzerine odaklanm)%t)r ve genel durum
hakk)nda yeterli bilgi sa-lamam)%t)r.
Ilk ba%larda halka durum hakk)nda bilgi vermek aç)s)ndan en etkili yol radyo olmu%tur.
Bölgede çal)%an yerel hükümet görevlileri genel hasar durumu hakk)nda bilgi sahibi de-ildi.
Yerel hükümetin halk için yay)nlad)-) gazeteler de bu konuda bilgilendirici ve yararl)
olmu%tur.
(4) lk Müdahale
Yerel hükümet çal)%anlar) da depremzede olduklar)ndan, yo-un trafik ofislere ula%may) ve

görev almay) geciktirmi%tir.
Belediye binalar) ve ofisleri yap)sal veya yap)sal olmayan hasarlar alm)%t)r ve bir süre
kullan)lamam)%t)r.
(5) Trafik Kontrol
Trafik kontrolünün yetersiz olmas), trafik t)kan)kl)-) yaratarak müdahale faaliyetlerini

geciktirmi%tir.
Y)k)lan binalardan dolay) dar yollar)n kapanma yüzdesi daha yüksektir.
Terkedilmi% araçlar trafik t)kan)kl)-)na neden olmu%tur.
Acil ula%)m) sa-lamak amac)yla helikopter kullan)lm)%t)r, ancak havayollar)n)n kullan)m),

hava trafi-inin kontrolü ve helikopter pistlerinin kullan)m) sorun olmu%tur.
Deniz ula%)m) da kullan)lm)%, ama limanlarda meydana gelen hasar sorun olmu%tur.

(6) Molozlar n Kald r lmas
Büyük i% makinalar) moloz y)-)nlar)na girememi%tir, bu yüzden ilk ba%larda küçük a-)r i%
makinalar) daha kullan)l)%l) olmu%tur.
Ancak i% makinalar) birkaç saat çal)%t)ktan sonra ar)zalanm)% ya da yak)tlar) bitmi% ve i%e
yaramaz olmu%lard)r.
Binalar)n y)k)m) esnas)nda ç)kan toz sa-l)k sorunlar)na neden olmu%tur. Ayr)ca hasarl)
binalardan dolay) olu%an çok miktardaki çöp, çevre kirlili-ine ve sorunlara yol açm)%t)r.
(7) Arama ve Kurtarma Etkinlikleri
Ba%l)ca sorun betonarme binalarda bulunan çelik çubuklar) kesmek olmu%tur.
Y)k)lan binalar) kald)rmakta bocurgat ve manivela yararl) olmu%tur.
Ya%ayanlar)n birbirini iyi tan)d)-) bir köyde kurtarma faaliyetleri birinci günde
tamamlanm)%t)r.
Hesaplamalar bize, betonarme binadan bir ki%iyi kurtarman)n itfaiye için 188 ki%i-dakika
ald)-)n) göstermektedir. Tokyo itfaiyesi taraf)ndan yap)lan ba%ka bir hesaplama da yang)na
dayan)kl) bir binadan bir ki%iyi kurtarman)n 21 ki%i-saat ald)-)n) göstermektedir.
Bir ceset bulundu-unda i%lemler için polisin gelmesi gerekti-inden çal)%maya devam
edemeyen kurtarma ekipleri ba%ka binalarda çal)%maya gitmi%tir.
Havada dola%an helikopterlerden gelen gürültü y)k)nt)lar)n alt)nda kalanlar) duymay)

engellemi%tir.
(8) Acil T bbi Yard m
Triyaj (hastaneye sevk edilecek hastalar)n seçimi), depremzedelerin öncelikle durumlar)na

göre ayr)lmas), hemen an)nda ve yerinde yap)lmam)%t)r. Bu yüzden tüm yaral)lar
hastanelere ak)n etmi%tir. Doktorlar triyaj hakk)nda deneyim sahibi de-illerdi ama öncelikle
bunu yapmalar) gerekmekteydi.
T)bbi ihtiyaç ve tedavi kapasitesi konular)nda bilgi, hastanelerde meydana gelen yap)sal ve
yap)sal olmayan hasarlar, t)bbi malzemeler ve depremzedelere ili%kin lojistik bilgiler
eksiktir Sonuç olarak, en a-)r hasar gören bölgelerdeki hastaneler hastalar)n ak)n)na
u-ram)%t)r. tfaiye birimleri ve tahliye alanlar) da hastalarla dolmu%tur.
2-6
Molozun alt)nda uzun süre kalan ki%ilerin tedavisinde “ezilme sendromu” riski
bulunmaktayd). Hernekadar ilk ba%ta sa-l)kl) görünseler de hayatta kalabilmeleri için,
kurtar)ld)ktan sonra diyaliz gibi ön tedavilere ihtiyaç bulunuyordu.
Binalar)nda hasar olmasada su ve elektrik kesintisi hastanelerin fonksiyonlar)n)

sürdürmesini engelleyen faktörler olmu%tur. Su kesintisi özellikle diyaliz için sorun
olmu%tur. Ayr)ca kazan ve jeneratör için gerekli olan so-utma suyu sa-lanamam)%t)r.
(9) Tahliye Bar naklar
Tahliye bar)naklar) için, sa-l)k, temizlik, s)n)rl) yiyece-in da-)t)m), ölülerin saklanmas) gibi
konularda bilgi veren ve i%leyi%i anlatan k)lavuz kitapç)klar gerekliydi.
Güvenlik aç)s)ndan kurtar)lan ki%ilerin listesini yapmak gerekliydi.
Tuvaletler büyük bir sorundu. 100 ki%ilik kapasitesi olan geçici bir tuvalet yeterli olurken,
75 ki%ilik kapasitesi olan tuvalet ile ilgili baz) sorunlar vard).
Gönüllüler yemeklerin ve ihtiyaç malzemelerinin da-)t)m)nda yard)mc) olmu%tur.
Yang)na kar%) tedbir aç)s)ndan )s)t)c)lar)n bar)naklarda kullan)m) yasakland), ve bu yasak

sa-l)k sorunlar) yaratmaktayd).
Ailelerini ve akrabalar)n) kaybedenlerin ruhsal sorunlar) büyük bir problem olmu%tur.
(10) Altyap lar
Uzun süren elektrik kesintisi ve telefonlara a%)r) yüklenme santrallerdeki yedek bataryalar)
tüketmi%tir.
Hasar gören bölgelere elektrik verilmesi, aç)k kalan elektrik cihazlar), hasarl) kablolar ya da
gaz kaça-)ndan dolay) yang)nlara sebep olmu%tur.
Altyap)n)n onar)m)nda d)%ar)dan gelecek yard)m için park yeri, kalacak yer ve
malzemelerin koyulaca-) depolar yoktu. Altyap)n)n onar)m) ve durumu ile ilgili bilgi ak)%)
yoktu.
Yüksek bas)nçl) gaz tesislerinde bulunan LPG tanklar)ndan s)zan gaz yüzünden tahliye
i%lemlerine gerek görülmü%tür.
(11) D Yard mlar
Çal)%ma alan)n)n bulunmamas), deneyimsizlik ve yerel hükümetin organizasyon eksikli-i

yüzünden d)%ar)dan gelen resmi yard)m)n kabulü zor olmu%tur .

D)%ar)dan birçok gönüllü gelmesine ra-men yerel idare gönüllülerle çal)%ma konusunda
deneyimsizdi.
2-8
K s m 3. Deprem Afet Yönetimi "dari Ko#ullar
3.1. Giri
Deprem, sel, toprak kaymas), %iddetli kar vb. anormal do-a olaylar) zaman zaman
gerçekle%ebilir. E-er bu olaylar yerle%imin olmad)-) alanlarda gerçekle%irse, sadece bir
do-a olay) olarak kalabilirler. Ancak, e-er bu tür bir olay yerle%imin oldu-u bir alanda
gerçekle%irse, insan hayat)n) oldu-u kadar bir çok toplumsal durumu da ciddi bir biçimde
etkileyebilir ve bu olay bir do-al afet haline gelir. Bu bölümde, afet yönetimi; do-al afete
kar%) haz)rl)kl) olmak, afet zararlar)n)n azalt)m) ve afete müdahale amac)yla organize olmu%
insani çabalar)n çe%itli biçimleri olarak tan)mlanm)%t)r. Afet yönetimi gereklidir, çünkü:
- Anormal bir do-a olay)n)n gerçekle%mesi, insani çabalarla engellenemez.
- Bir do-al afet, bir çok can ve mal kayb)na neden olur, ve ulusal geli%imi engeller.
- E-er uygun bir biçimde idare edilmezse, afetin etkileri büyüyecektir.
Bu Çal man n Faaliyet Alan
Bu çal)%man)n amac) iki yönlüdür. Bir amac), özelliklerini ö-renmek amac)yla,

Türkiye’deki ulusal ve yerel yönetimlerin güncel afet yönetim sistemlerini incelemektir.
Di-er amaç, stanbul’daki yerel yönetimlere bugünkü yasal çerçeveleri dahilinde, olas)
te%kilatlanma ve planlama de-i%iklikleri önermektir.
lk bölüm, Türkiye’deki do-al afetlerin durumunu ve varolan i%birli-i çabalar)n) gözden

geçirmektedir. kinciden dördüncü bölüme kadar olan k)s)m, Türkiye’deki afet yönetiminin
durumunu s)ras)yla yasal, kurumsal ve i%letimsel bak)% aç)lar)ndan incelemektedir.
Bibliografik çal)%malar, önemli ki%ilerle görü%meler, önemli yasal belgelerden yap)lan
ele%tirel okumalar ve günümüzde Türkiye’de kullan)lan uygulama planlar) bu çal)%man)n
esas yöntemleri olarak uygulanm)%t)r. Be%inci bölümde, k)yaslama amac)yla, Japonya ve
ABD’deki afet yönetim sistemleri anlat)lm)%t)r. Alt)nc) bölümde, yerel yönetim yasas),
organizasyon ve planlamaya dair baz) tavsiyeler sunulmu%tur.
Türkiye’deki Do;al Afetler
Tablo 3.1.1 Türkiye’de son 70 y)l içinde ya%anan do-al afetler sonucu y)k)lan hanelerin
yüzdesini göstermektedir. Depremler, ülkedeki en zarar verici do-al afetler olarak
gözükmektedir.
K"s"m 3:Deprem Afet Yönetimi dari Ko$ullar" 3-1

Tablo 3.1.1 Türkiye’de Do al Afetlerin Y kt Mesken Say s

Do-al Afet Tipi %si
Deprem 61
Sel 14
Toprak Kaymas) 15
Kaya dü%mesi 5
Yang)n 4
Ç)-, f)rt)na, ya-mur 1
Kaynak: (Ergunay, 1999)
'ekil 3.1.1 son yüzy)lda Türkiye’de meydana gelen depremler sonucu olu%an kay)plar)n ve
a-)r hasarl) binalar)n say)s)n) göstermektedir. Toplam olarak, 130 olay kay)tlara geçmi%tir.
Toplam ölü say)s) 80,000’i a%maktad)r ve eski zamanlara ait baz) kay)tlarda yaral)
gözükmemesine ra-men, toplam yaral) say)s) ise 54,000’den fazlad)r. A-)r hasarl) binalar)n
say)s) 440,000’i a%maktad)r. Bu olaylar aras)nda, en kötüsü 32,000’den fazla insan)n
hayat)n) kaybetti-i 1939 Erzincan depremidir. 15,000’den fazla insan)n ölümüyle
sonuçlanan 1999 Kocaeli Depremi ise en kötü ikinci olayd)r.
35,000
30,000
Number of Death by Earthquakes
25,000
20,000
15,000
10,000
5,000
0
1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000
Year
%ekil 3.1.1 Türkiye’de Ya anan Depremlerdeki Ölü Say s

Kaynak: Bay"nd"rl"k ve skan Bakanl"D" (www.deprem.gov.tr). 1999 haritas", Ba$bakanl"k Kriz
Yönetim Merkezi verilerine göre haz"rlanm"$t"r
Afet Yönetimi Konusunda Varolan birli;i
Tablo 3.1.2 ‘de gösterildi-i üzere, stanbul’da afet yönetimini hedefleyen iki ayr)
uluslararas) i%birli-i projesi vard)r. Bo-aziçi Üniversitesi ile gerçekle%tirilen “Afete Haz)rl)k
3-2
E-itim Projesi” yap)sal olmayan azalt)ma a-)rl)k vererek, esas olarak, acil müdahale
gönüllüleri geli%tirmek konusunda yerel topluluklarla çal)%maktad)r. “ABCD Temel Afete
Haz)rl)k E-itim Projesi” ise, afet önleme gönüllüleri yeti%tirmek konusuna odaklanm)%t)r.
Projenin 2001 y)l)nda sonland)r)lmas)na ra-men, e-itim ve ara%t)rmalar, yeni kurulan “Afet
Yönetim Merkezi” nde devam etmektedir
Tablo 3.1.2 stanbul’da Afet Yönetimi Konusunda Mevcut birli i

Projenin ad) Afete Haz rl k E;itim Projesi ABCD Temel Afete Haz)rl)k E-itim
Projesi
E% Uzman Bo-aziçi Üniversitesi stanbul Teknik Üniversitesi
Kurum
Ba-)% sahibi USAID, UNDP, Federal Acil Yönetim Ajans), ABD
sviçre Geli%im ve %birli-i Ajans) vb.
17kurulu%
Hedef Yerel topluluklar Ço-unlukla ulusal seviyede
Süre Devam etmekte 2000-2001
Özellikleri Halk acil müdahale gönüllüleri Afet önleme gönüllüleri yeti%tirme.
Yap)sal olmayan azalt)m Esas olarak ulusal seviyede odakl)
Kad)köy Belediyesi’nde örnek bölge. "Afet Yönetim Merkezi" afet yönetimi
konusunda kurslar ve projeler sunuyor..
Referans www.iahep.org atlas.cc.itu.edu.tr/~achieve

www.cedm.itu.edu.tr/
Bölüm 3.1 için Referanslar
Ergunay, O. 1999, A Perspective of Disaster in Turkey: Issues and Prospects, Urban

Settlements and Natural Disasters, Proceedings of UIA Region II Workshop,
Chamber of Architects of Turkey

3.2. Türkiye’de Afet Yönetimi ile ilgili Yasal Sistemler

3.2.1. dare Konusunda Mevcut Yasalar
(1) 1982 Anayasas
Türkiye Cumhuriyeti yönetimi, anayasayla uyumlu olarak i%lemektedir. 1923 y)l)nda

Cumhuriyet’in ilan edilmesinden bu yana, anayasa, askeri darbelerin ard)ndan gelen askeri
rejim dönemlerinden sonra olmak üzere, iki defa de-i%tirilmi%tir. Bugün geçerli olan
anayasa, 1961 anayasas)n)n yerini almak üzere 1982 y)l)nda kabul edilmi%tir.
1982 anayasas)yla, yasama meclisinde gerçekle%en temel de-i%im, Cumhuriyet

Senatosu’nun yürürlükten kald)r)lmas)d)r. Böylece Türkiye Büyük Millet Meclisi tek bir
meclis haline gelmi%tir. Cumhurba%kan) ve Bakanlar Kurulu yürütmeye ili%kin görevleri
yerine getirirken, ba-)ms)z mahkemeler hukuki yetkiyi kullan)rlar. 1982 anayasas)
cumhurba%kan)n)n otoritesini artt)rmakta ve bireysel ve kurumsal haklar)n s)n)rlar)n)
çizmektedir. 1982 anayasas) sadece cumhurba%kan)n)n de-il, ayn) zamanda ba%bakan)n da
güçlerini art)rm)%t)r.
1982 anayasas), temel görev ve haklar), cumhuriyetin temel örgütlenmesini, finansal ve

ekonomik hükümleri öngörmektedir. 1982 Anayasas)’n)n cumhuriyetin örgütlenmesine dair
olan içeri-i Tablo 3.2.1 ‘de gösterilmektedir. 1982 Anayasas), merkezi yönetimi a%a-)daki
gibi tan)mlamaktad)r:
MADDE 1, devletin %eklini “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir” diye öngörmektedir.
MADDE 2 “Cumhuriyetin Nitelikleri”ni belirtmektedir.
“Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayan)%ma ve adalet anlay)%) içinde, insan
haklar)na sayg)l), Atatürk milliyetçili-ine ba-l), ba%lang)çta belirtilen temel ilkelere
dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.”
MADDE 123 “ darenin Bütünlü-ü ve Kamu Tüzelki%ili-i”ni a%a-)daki gibi

tan)mlamaktad)r:
“ dare, kurulu% ve görevleriyle bir bütündür ve kanunla düzenlenir. darenin kurulu% ve

görevleri, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslar)na dayan)r. Kamu tüzelki%ili-i,
ancak kanunla veya kanunun aç)kça verdi-i yetkiye dayan)larak kurulur.”
MADDE 124 “yönetmelikler”in ç)kar)lmas)na a%a-)daki gibi de-inmektedir:
3-4
“Ba%bakanl)k, bakanl)klar ve kamu tüzelki%ilikleri, kendi görev alanlar)n) ilgilendiren

kanunlar)n ve tüzüklerin uygulanmas)n) sa-lamak üzere ve bunlara ayk)r) olmamak %art)yla
yönetmelikler ç)karabilirler. Hangi yönetmeliklerin Resmi Gazete’de yay)mlanaca-)
kanunda belirtilir.”

Tablo 3.2.1 1982 Anayasas ’n n çeri i

SUNU'
B R NC KISIM GENEL ESASLAR
K NC KISIM TEMEL HAKLAR VE ÖDEVLER
ÜÇÜNCÜ KISIM CUMHUR YET N TEMEL ORGANLARI
B R NC BÖLÜM YASAMA
I. Türkiye Büyük Millet Meclisi
II. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Görev ve Yetkileri
III. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Faaliyetleri ile lgili Hükümler
IV. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Bilgi Edinme ve Denetim Yollar)
K NC BÖLÜM YÜRÜTME
I. Cumhurba%kan)
A. Nitelikleri ve Tarafs)zl)-)
B. Seçimi
Andiçmesi
D. Görev ve Yetkileri
a) Yasamaya li%kin:
b) Yürütmeye li%kin:
c) Yarg)ya li%kin:
E. Sorumluluk ve Sorumsuzluk Hali
F. Cumhurba%kan)na Vekillik Etme
G. Cumhurba%kan) Genel Sekreterli-i
H. Devlet Denetleme Kurulu
II. Bakanlar Kurulu
A. Kurulu%
B. Göreve Ba%lama ve Güvenoyu
C. Görev S)ras)nda Güvenoyu
D. Görev ve Siyasi Sorumluluk
E. Bakanl)klar)n Kurulmas) ve Bakanlar
F. Seçimlerde Geçici Bakanlar Kurulu
G. Tüzükler
H. Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin Cumhurba%kan)nca Yenilenmesi
I. Milli Savunma
A. Ba%komutanl)k ve GenelKurmay Ba%kanl)-)
B. Milli Güvenlik Kurulu
III. Ola-anüstü Yönetim Usulleri
A. Ola-anüstü Haller
1. Tabi Afet ve A-)r Ekonomik Bunal)m Sebebiyle
Ola-anüstü Hal lan)
2. 'iddet Olaylar)n)n Yayg)nla%mas) ve Kamu Düzeninin Ciddi 'ekilde Bozulmas)
Sebepleriyle Ola-anüstü Hal lan)
3. Ola-anüstü Hallerle lgili Düzenleme
B. S)k)yönetim, Seferberlik ve Sava% Hali
IV. dare
A. darenin Esaslar)
1. darenin Bütünlü-ü ve kamu Tüzelki%ili-i
2. Yönetmelikler
B. Yarg) Yolu
C. darenin Kurulu%u
1. Merkezi dare
2. Mahalli dareler
D. Kamu Hizmeti Görevlileriyle lgili
k 1. lGenel lkeler
2. Görev ve Sorumluluklar) Disiplin Kovu%turulmas)nda Güvence
E. Yüksekö-retim Kurumlar) ve Üst Kurulu%lar)
1. Yüksekö-retim Kurumlar)
2. Yüksekö-retim Üst Kurulu%lar)
3. Yüksekö-retim Kurumlar)nda Özel Hükümlere Tabi Olanlar
F. Radyo ve Televizyon daresi ve Kamuyla li%kili Haber Ajanslar)
G. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
H. Kamu Kurumu Niteli-indeki
I. Diyanet
l k %leri
l lBa%kanl)-)
J. Kanunsuz Emir
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YARGI
DÖRDÜNCÜ KISIM MAL VE EKONOM K HÜKÜMLER
BE' NC KISIM ÇE' TL HÜKÜMLER
ALTINCI KISIM GEÇ C HÜKÜMLER
YED NC KISIM SON HÜKÜMLER
Kaynak: Türkiye Büyük Millet Meclisi internet sitesi (www.tbmm.gov.tr/anayasa/constitution.htm)
3-6
Merkezi ve Mahalli dare
1982 Anayasas), merkezi ve mahalli idareyi a%a-)daki gibi tan)mlar:
MADDE 126 “Merkezi dare”in anlam)n) a%a-)daki gibi öngörmektedir:
"Türkiye, merkezi idare kurulu%u bak)m)ndan, co-rafya durumuna, ekonomik %artlara ve

kamu hizmetlerinin gereklerine göre, illere, iller de di-er kademeli bölümlere ayr)l)r. llerin
idaresi, yetki üstünlü-ü esas)na dayan)r. Kamu hizmetlerinin görülmesinde verim ve uyum
sa-lamak amac)yla, birden çok ili içine alan merkezi idare te%kilat) kurulabilir. Bu te%kilat)n
görev ve etkileri kanunla düzenlenir.”
MADDE 127 “Mahalli dare”nin anlam)n) a%a-)daki gibi öngörmektedir:
"Mahalli idareler; il, belediye veya köy halk)n)n mahalli mü%terek ihtiyaçlar)n) kar%)lamak
üzere kurulu% esaslar) kanunla belirtilen ve karar organlar), gene kanunda gösterilen
seçmenler taraf)ndan seçilerek olu%turulan kamu tüzel ki%ileridir.
Mahalli idarelerin kurulu% ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak
kanunla düzenlenir.
Mahalli idarelerin seçimleri, 67’nci maddedeki esaslara göre be% y)lda bir yap)l)r. Ancak
milletvekili genel veya ara seçiminden önceki veya sonraki bir y)l içinde yap)lmas) gereken
mahalli idareler organlar)na veya bu organlar)n üyelerine ili%kin genel veya ara seçimler,
milletvekili ara veya genel seçimleriyle birlikte yap)l)r. Kanun, büyük yerle%im merkezleri
için özel yönetim biçimleri getirebilir.
Mahalli idarelerin seçilmi% organlar)n)n, organl)k s)fat)n) kazanmalar)na ili%kin itirazlar)n

çözümü ve kaybetmeleri konusundaki denetim yarg) yolu ile olur. Ancak görevleri ile ilgili
bir suç sebebi ile hakk)nda soru%turma veya kovu%turma aç)lan mahalli idare organlar) veya
bu organlar)n üyelerini, çi%leri Bakan), geçici bir tedbir olarak, kesin hükme kadar
uzakla%t)rabilir.
Merkezi idare, mahall idareler üzerinde mahalli hizmetlerin idarenin bütünlü-ü ilkesine
uygun bir %ekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birli-in sa-lanmas), toplum yarar)n)n
korunmas) ve mahalli ihtiyaçlar)n gere-i gibi kar%)lanmas) amac)yla, kanunda belirtilen
esas ve usuller dairesinde idari vesayet yetkisine sahiptir.
Mahalli idarelerin belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amac) ile, kendi aralar)nda
Bakanlar Kurulu’nun izni ile birlik kurmalar), görevleri, yetkileri, maliye ve gvenlik i%leri

ve merkez idare ile kar%)l)kl) ili%kileri kanunla düzenlenir. Bu idarelere, görevleri ile orant)l)
gelir kaynaklar) sa-lan)r."
(2) Belediyeler Kanunu (1580 say l yasa)
stanbul’da ilk belediye örgütü 1854 y)l)nda kurulmu%tur. Di-er %ehirlerdeki belediyeler
1868 ve 1876 belediye kanunlar)n) esas alm)%lard)r. Mahalli idareler ça-da% niteliklerini
1923’te Cumhuriyet’in ilan)ndan sonra kazanm)%lar.
Belediyelere yetki ve sorumluluk veren esas yasa, 1930 y)l)nda kabul edilen ve halen
geçerli olan Belediyeler Kanunu (1580 say)l) yasa)’dur. Belediyelerin örgütlenme ve
sorumluluklar)n) detayl) olarak tan)mlayan Kanun, Frans)z sistemine dayal)d)r.
Bu kanuna göre, belediye yönetimi, 2,000’den fazla nüfusa sahip yerlerde bir referandum
arac)l)-)yla kurulabilir. l ve ilçeler içinse, belediye yönetimi, nüfusa bak)lmaks)z)n
kurulmal)d)r. Türkiye’deki belediyelerin say)s), nüfusta art)%la orant)l) olarak artm)%t)r.
Madde 15 “Belediyelerin kanunlar ve nizamnamelerle muayyen hukuku, buna mukabil

beldenin ve belde halk)n)n s)hhat, selamet ve refah)n) temin, intizam)n) halelden vikaye
maksadiyle yapaca-) vazifeleri vard)r” diye belirtir.
Madde 19, “Belediye idareleri kanunun kendilerine tahmil etti-i vazife ve hizmetleri ifa
ettikten sonra belde sakinlerinin mü%terek ve medeni ihtiyaçlar)n) tesviye edecek her türlü
te%ebbüsat) icra ederler” diye belirtir.
Türkiye’deki sosyo-ekonomik ve teknolojik geli%meler nedeniyle, 1930’lardan bu yana

yerel seviyedeki kamu ihtiyaçlar)nda ve beklentilerinde, ve kentsel yerle%imin yap)s)nda
göze çarpan de-i%iklikler olmu%tur. Belediyenin baz) i%levleri zaman içinde eskimi%tir.
Ancak, genel olarak, kentsel ya%am)n h)zla de-i%en ihtiyaçlar)n) kar%)lamak amac)yla,
belediye faaliyetlerinin alan)nda önemli bir yeniden de-erlendirme ve geni%leme süreci
gerçekle%mi%tir.
En temel de-i%im, kinci Dünya Sava%) sonras) dönemde, 1950’lerdeki kentle%menin

h)zlanan ritmi belediyenin i%levlerine yans)d)-)nda ya%and). 1960’larda, belediyenin kentsel
ekonmik aktiviteleri ve tüketimi denetim alt)na alan otorite sahas) geni%letildi. 1970’lerde,
çevresel koruma alan)ndaki belirli görevler de eklendi.
(3) Büyük ehir Belediyeleri Kanunu (3030 say l yasa)
1984’te, “Büyük%ehir Belediyesi” ad) alt)nda, “s)n)rlar) içinde birden fazla ilçe bar)nd)ran
%ehir” olarak tan)mlanan, farkl) bir belediye yönetimi türü; Büyük%ehir Belediyeleri
3-8
Kanunu (3030 say)l) yasa) ile tan)mland). Bu yönetim türü ilk olarak stanbul, Ankara ve
zmir’de kuruldu ve daha sonra 15 büyük%ehir belediyesine yay)ld).
1984 Büyük%ehir Belediyeleri Kanunu, bütün %ehir içi hizmetlerin, Ulusal Kalk)nma
Plan)’n)n amaçlar) çerçevesinde, büyük%ehir belediyeleri taraf)ndan haz)rlanan plan ve
programlarla uyumlu bir biçimde yürütülmesi gereklili-ini getirdi.
Tablo 3.2.2 Büyük ehir Belediyeleri Yasas ’n n çeri i

Bölüm Ba%l)k Madde çerik
1 Amaç, kapsam ve tan)mlar 1-3 Amaç, kapsam ve kanunun tan)m)
2 Kurulu% ve S)n)rlar 4-5 Kurulu% ve büyük %ehir belediyesinin s)n)rlar)
3 Görev ve Haklar 6-8 Büyük %ehir belediyesinin görev ve haklar)
4 Büyük %ehir belediyesinin 9-15 Organlar, büyük %ehir belediye meclisi, büyük %ehir
organlar) belediye ba%kan)
5 Büyük %ehir belediyesinin 16-17 Genel sekreter ve yard)mc)lar)
organlar)
6 Büyük %ehir belediyesi gelirleri 18-20 Gelir, gider, plan, bütçe
7 Hükümler 21-26 Tart)%ma karar), büyük %ehir belediyesine geçi%
3.2.2. mar Yasalar

(1) 1982 Anayasas
1982 Anayasas)’n)n 57. Maddesi, “Konut Hakk)”n) aç)klar. “Devlet, %ehirlerin özelliklerini
ve çevre %artlar)n) gözeten bir planlama çerçevesinde, konut ihtiyaçlar)n) kar%)layacak
tedbirleri al)r, ayr)ca toplu konut te%ebbüslerini destekler.”
(2) Ulusal Kalk nma Plan
1930’larda, Türkiye Cumhuriyeti 5 y)ll)k kalk)nma planlar)n)n ilkini tan)tt). Devlet

Planlama Te%kilat) (DPT) sosyal karma%an)n ard)ndan ekonomide istikrar) sa-lamak
amac)yla 1961’de kuruldu. DPT ilk be% y)ll)k kalk)nma plan)n) 1962’de yapt). 'u anda,
2001’den 2023’e kadar olan uzun vadeli geli%ime referansl) olarak haz)rlanan ve 2001’den
2005’e kadar geçerli olan sekizinci ulusal kalk)nma plan) yürürlüktedir. Her bir be% y)ll)k
kalk)nma plan)n)n ana amaçlar) Tablo 3.2.3. ‘de özetlenmi%tir.
Tablo 3.2.4 8. Ulusal Kalk)nma Plan)’n)n içeri-ini göstermektedir. Planda, “Sosyal ve

Ekonomik Sektörlere Yönelik Kalk)nma Amaçlar)” adl) sekizinci k)s)mdaki yedinci bölüm
olan “Kentsel ve K)rsal Altyap)”, kentle%me ve konutla ilgilidir. Buna ek olarak, dokuzuncu
k)s)mdaki yedinci bölüm “Kamu Hizmetlerinde Etkinli-in Art)r)lmas)”, do-al afetlerle
ilgilidir.

Tablo 3.2.3 Türkiye Cumhuriyeti’nin Be Y ll k Kalk nma Plan ’n n Ana Amaçlar
Plan Dönem Amaçlar

Endüstriyelle%me giri%imlerinin bir parças) olan ilk kalk)nma planlar) altyap),
1930'lar
madencilik, ve üretimin geli%tirilmesi için bir rehberlik sa-lam)%t)r.
1940'lar Planlar)n tasla-) çizilmi%, fakat 2. Dünya sava%) nedeniyle k)smen uygulanm)%t)r.
1950'lar Demokrat Parti (DP) merkezi ekonomik planlamay) elemi%tir. .
1961 1961 Anayasas) sosyal ve ekonomik planlamay) bir devlet görevi haline getirmi%tir.
1. 1963-1967 1970lerin ortalar)nda nelerin ba%ar)ya ula%aca-)
2. 1968-1972 1970lerin ortalar)nda nelerin ba%ar)ya ula%aca-)
3. 1973-1977 1995 y)l) için, AB ile gümrük birli-ini de içeren amaçlar.
1970'lerin sonu Ekonomik ve politik karga%a planlanan hedeflerin ba%ar)lmas)n) olanaks)zla%t)rm)%t)r. .
Özel sektörü, yo-un emek gerektiren ve ihracata yönelik projeleri ve giderlerini
4. 1979-1983
Nispeten h)zl) kar%)layacak yat)r)mlar) desteklemek için de-i%iklik yap)lm)%t)r.
Daha küçük bir devlet sektörü amaçlanm)%t)r. Devlet özel ekonomik giri%imleri
cesaretlendirme Odaklanarak geçmi%tekine göre daha genel bir denetim rolü üstlenmi%tir
5. 1984-1989
Bununla birlikte devlet, enerji, ula%)m ve d-er sektörlerdeki dar bo-az) geçebilmek için
altyap) yat)r)mlar)nda daha agresif bir program uygulamaya devam etmi%tir.
Y)lda %7’lik bir ekonomik büyüme amaçlanm)%t)r. Özel sektör yat)r)m)n)n y)lda
6. 1990-1995 ortlama %11 artmas) ve ayn) zamanda ihracat)n y)lda %15 artmas) hedeflenmi%tir.
Enflasyon oran) y)lda %10 olarak hedeflenmi%tir.
Bölgeler aras) geli%im e%itsizliklerini azaltmak amac)yla kalk)nma ve fiziksel planlama
7. 1996-2000
çal)%malar)na önem verilmi%tir. .
Toplumun ya%am standard)n) yükseltme, devaml) ve sabit bir büyüme sürecinin
8. 2001-2005 ba%lamas), Avrupa Birli-i üyeli-i süreci içerisinde temel de-i%imlerin gerçekle%mesi,
ve dünya ile kayna%ma amaçlanm)%t)r. .
3-10
Tablo 3.2.4 8. Ulusal Kalk nma Plan n n çeri i
B R NC BÖLÜM 8. BE' YILLIK KALKINMA PLANI ÖNCES NDE DURUM

K NC BÖLÜM UZUN VADEL GEL 'MEN N TEMEL AMAÇLARI VE STRATEJ S (2001-2003)
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 8. BE' YILLIK KALKINMA PLANININ TEMEL AMAÇ, LKE,
VE POL T KALARI (2001-2005)
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 8. BE' YILLIK KALKINMA PLANININ MAKROEKONOM K POL T KALARI,
HEDEFLER VE TAHM NLER
BE' NC BÖLÜM AVRUPA B RL Y LE L 'K LER
ALTINCI BÖLÜM TÜRK YEN N BÖLGE ÜLKELER VE D YER ÜLKELERLE EKONOM K L 'K LER
YED NC BÖLÜM BÖLGESEL GEL 'ME HEDEF VE POL T KALARI
SEK Z NC BÖLÜM SOSYAL VE EKONOM K SEKTÖRLERLE LG L GEL ME HEDEF VE POL T KALARI
I. G R '
II. NSAN KAYNAKLARININ GEL 'T R LMES
III. KÜLTÜR
IV. SOSYAL REFAHIN ARTIRILMASI
V. SINA LE'ME
VI. B L M VE TEKNOLOJ YETENEY N N GEL 'T R LMES
VII. B LG VE LET ' M TEKNOLOJ LER
VIII. TARIMSAL GEL 'ME
IX. ENERJ
X. ULA'TIRMA
XI. TUR ZM VE TANITMA
XII. KENTSEL VE KIRSAL ALTYAPI
1. YERLE ME VE EH RLE ME
2. KONUT
3. ÇMESUYU, KANAL ZASYON, ARITMA S STEMLER VE KATI ATIK YÖNET M
4. KENT Ç ULA IM
5. N AAT, MÜHEND SL K, M MARLIK, TEKN K MÜ AV RL K
VE MÜTEAHH TL K H ZMETLER
6. HAR TA, TAPU KADASTRO, COMRAF B LG S STEMLER VE
UZAKTAN ALGILAMA S STEMLER
7. KIRSAL ALTYAPI
XIII. ÇEVRE
DOKUZUNCU BÖLÜM KAMU H ZMETLER NDE ETK NL M N ARTIRILMASI
I. KAMU YÖNET M N N Y LE'T R LMES VE
YEN DEN YAPILANDIRILMASI
II. ADALET H ZMETLER NDE ETK NL K
III. GÜVENL K H ZMETLER NDE ETK NL K
IV. MAHALL DARELER
V. KAMU YATIRIMLARININ PLANLANMASI VE UYGULANMASINDA ETK NL K
VI. S V L TOPLUM ORGAN ZASYONLARI
VII. DOMAL AFETLER
VIII. TRAF K VE CAN GÜVENL Y
ONUNCU BÖLÜM EKONOM DE ETK NL Y N ARTIRILMASI
TÜRK YE’N N TEMEL HEDEF VE STRATEJ LER
UZUN VADEL KALKINMA (2001-2023) VE SEK Z NC BE YILLIK KALKINMA PLANI (2001-2005)
I. DÜNYADAK GEL 'MELER
II. TÜRK YE’N N DENEY M VE BA'LICA SORUN ALANLARI
III. UZUN VADEL KALKINMANIN TEMEL HEDEF VE STRATEJ LER (2001-2023)
IV. 8. BE YILLIK KALKINMA PLANININ TEMEL HEDEFLER , LKELER VE POL T KASI (2001-2005)
1. AVRUPA B RL Y ’NE G R ' SÜREC VE YABANCI
EKONOM K L 'K LER
2. MAKRO-EKONOM K HEDEF TAHM NLER VE POL T KALARI
3. NSAN KAYNAKLARININ GEL ' M
4. KÜLTÜR VE SANAT
5. SOSYAL REFAHIN ARTIRILMASI
6. SANAY LE'ME
7. B L M VE TEKNOLOJ YETENEKLER N N GEL 'T R LMES
8B LG VE LET ' M TEKNOLOJ LER
9. TARIMSAL GEL 'MELER
10. ENERJ
11. ULA'TIRMA
12. TUR ZM VE TANITMA
13. BÖLGESEL GEL ' M
14. YERLE ME, EH RLE ME, KENTSEL VE KIRSAL ALTYAPI
15. ÇEVRE
16. DOMAL AFETLER
17.KAMU H ZMETLER NDE ETK NL Y N ARTTIRILMASI
18.EKONOM DE ETKDeprem Performans
NL Y N ARTTIRILMASI Seviyesi
EK SÖZLÜK
Kaynak: Devlet Planlama Te$kilat" nternet Sitesi (www.dpt.gov.tr/dptweb/ingin.html)

(3) mar Yasas ( 3194 say l yasa)
Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-), (önceki ad) mar ve skan Bakanl)-)), nüfusun deprem ile
di-er do-al afetlerden do-acak ölüm ve yaralanma riskini azaltmak ve ekonomik risklerin
boyutunu aza indirgemek için ilk olarak 1958 y)l)nda kurulmu%tur. En önemli görevi, 1959
y)l)nda mar ve skan Bakanl)-) taraf)ndan haz)rlanan iki yasay), “ mar Yasas)” ve “Afet
Yasas)”n) yürürlü-e koymu% olma)d)r.
Bugünkü mar Yasas) (3194 say)l) yasa), 1985 y)l)nda kanunla%t)r)lm)% olup Türkiye’de bu
tür bir yasama gelene-inin dördüncü neslini te%kil etmektedir. çeri-i, Tablo 3.2.5. de
verilmi%tir.
mar Yasas), binalar)n nas)l in%a edilece-ini belirleyen esas yasal araçt)r. Bu yasa, yerle%im
alanlar)n)n ve binalar)n, planlama, sa-l)k ve çevresel ko%ullara uygun olarak tesbit
edilmesini garanti etmek amac)yla tasarlanm)%t)r.
Türkiye’deki in%a süreci 'ekil 3.2.1 ‘deki %ematik diyagramda gösterilmi%tir. Bu yasan)n,
Bölüm 4’te, bina in%as)n)n denetimini düzenleyen bir kaç maddesi bulunmaktad)r. Yasa,
proje denetimi için belediyeleri (ya da kentsel alan)n d)%)ndaki bölgeler çin valilikleri)
sorumlu tutmaktad)r. n%a denetimi “kontrol mühendisleri” olarak adland)r)lan memurlar)n
sorumlulu-una verilmi%tir. Belediye dahilinde olmayan arazilerde belirli bina s)n)flar)n)n
in%a edilmesi için, mühendislik derecesi olmayan ki%iler de bu mevkide hizmet
verebilmektedir. K)rsal yerle%imler için ba%ka istisnalar konmu%tur. Belediyeye dahil veya
yerle%meye ayr)lm)% alanlar dahilinde ya da d)%)nda kalan alanlar için yap)lm)% planlar ile
in%a edilecek tüm yap)lar bu kanunun maddelerine ba-l)d)r.
Türkiye’de, yasal sistem, belirlenmi% yasalar)n nas)l infaz edilece-ini düzenleyen

yönetmelikler, düzenlemeler veya tüzükleri yoluyla i%lemektedir. Bir çok düzenleme, mar
Yasas)’n) a%a-)daki gibi tamamlamaktad)r:
- Büyük%ehir olmayan belediyeler için standart bina düzenlemeleri
- 18. Madde uyar)nca yenilenmi% olan düzenlemeler ile arazi ve mülk payla%)m)
- Planlar)n haz)rlanmas) ve gözden geçirilmesi için standartlar ve i%lemler
- Plan) olmayan araziler için bina düzenlemeleri
3-12
Tablo 3.2.5 mar Yasas ’n n çeri i

K)s)m Madde çerik
B R NC BÖLÜM 1-5 Amaç
Genel Hüküm Kapsam
Genel Esaslar
stisnalar
Tan)mlar
K NC BÖLÜM 6-14 Planlama Kademeleri
mar Planlar) Halihaz)r Harita ve mar Planlar)
Ile ilgili Esaslar Planlar)n Haz)rlanmas) ve Yürürlü-e Konmas)
mar Planlar)nda Bakanl)-)n Yetkisi
mar Programlar), kamula%t)rma ve K)s)tl)l)k Hali
Kamuya Ait Gayr)menkuller
Cephe Hatt)
mar Planlar)nda Umumi Hizmetlere Ayr)lan Yerler
Irtifak Haklar)
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 15-19 fraz ve Tevhid
Ifraz ve Tevhid Tescil ve 'üyuun zalesi
%leri Kamula%t)rmadan Artakalan K)s)mlar
Arazi ve Arsa Düzenlemesi
Parselasyon Planlar)n)n Haz)rlanmas) ve Tescili
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 20-37 Yap)
Yap) ve Yap) ile lgili Yap) Ruhsatiyesi
Esaslar Ruhsat Alma 'artlar)
Geli%tirme Alanlar)nda Yap) Ruhsat)
Yeminli Serbest Mimarl)k ve Mühendislik Bürolar)n)n S)n)fland)r)lmas)
Kamuya Ait Yap) ve Tesisler ile Sanayi Tesislerinde Ruhsat
Ruhsata tabi Olmayan Yap)lar ve Uyacaklar) Esaslar
Fenni Mesuller ve Mesuliyetleri ile Müteahhit Sicilleri
Ruhsat Müddeti
Yap) Kullanma zni
Kullanma zni Al)nmam)% Yap)lar
Ruhsats)z veya Ruhsat ve Eklerine Ayk)r) Olarak Ba%lanm)% Yap)lar
Umumi Hizmetlere Ayr)lan Yerlerde Muvakkat Yap)lar
n%aat, Tamirat ve Bahçe Tanzimi ile lgili Tedbirler ve Mükellefiyetler
Bina Ön Cephe Hatt) ile Yol Aras) ve Tabii Zeminin Kaz)lmas)
Kap)c) Daireleri ve S)-)naklar
Otoparklar
BE' NC BÖLÜM 38-45 Halihaz)r Haritalar)n, mar Planlar)n)n ve Yap) Projelerinin Haz)rlanmas) ve
Uygulanmas)
Çe%itli Hükümler Y)k)lacak Derecede Tehlikeli Yap)lar
Kamunun Selameti için Al)nmas) Gereken Tedbirler
Arsalar)n Yola Bakan Yüzleri
Cezai Hükümler
Yürürlükten Kald)r)lan Hükümler
Yönetmelik
Mücavir Alan
ALTINCI bÖLÜM 46-48
2960 Say)l) Bo-aziçi
Kanunu ile lgili Hükümler
YED NC BÖLÜM 49-50 Yap)lar)n Amac)nda Kullan)lmas)
Geçici Hükümler ve Ba%ka Amaçla Kullan)lan Otopark Yerleri
Yürürlük Yürütme Önce Verilen Ruhsat ve zinler
Mü%terek Giri%
Örfü Belde, Paftos
Yönetmeliklerin Ç)kar)lma Süresi
Etkinlik
Yürürlük

B NA
TP
ÖZEL MÜLK
BÜROKRAT K
A'AMA
KURUMSAL
Tek Kooperatifler Mülkün payla%)m) B NA
Müstakil Arac)l)-)yla toplu Için kar%)l)kl)
Bina konut De-i%tirmedeki arazi
( % veya Kira (Yap-sat)
Tesisi)
1 Arazi mülkiyeti Tapu Dairesi ya da Kontrat/Sözle%me Bürosu: Senet ve/veya
tesis edilmesi Tapu ya da kontrat evrak)n)n edinimi istimlak
2. Finansal Bireysel Üyelerden Müteahhit ile Bütçe ve fonlar)
düzenlemeler Para toplanmas) Parsel sahibi
Aras)ndaki
özel anla%ma
3. Kalk)nma Plan) Bay)nd)rl)k ve skan bakanl)-) Belediye veya
ile l Müdürlü-ü
uyumluluk Tapu sahibi Tapu sahibi Tapu sahibi Son kullan)c) tapu+
ba%vurur veya Koop. Kurulu ba%vurur dilekçe ile ba%vurur.
ba%vurur
Plan) olmayan araziler için yeni planlar ili%tirilmelidir.
4. Tasar)m: Tasar)m ofisleri Konutiçi kontrolü
mimari, (Mimar-mühendisler) Ya da konut içi
yap)sal, Tasar)m) ile alt sözle%me
tesisatlar Bay)nd)rl)k ve skan bakanl)-) Belediye veya
l Müdürlü-ü
5. n%a izni Kontrol mühendisi atanmal)d)r.
Kontratlar)n takibi
6. n%aat için Müteahhite özel hüküm, Özel Yasa i%lemleri
haz)rl)k/ Teklif için davet ya da anahtar anla%ma
sözle%me teslimi düzenlemesi Müteahhit+ alt-
7. n%aat müteahhit + (altmüteahhit) + kontrol mühendisi müteahhit + %antiye
mühendisi
(Belediye sadece temeli, bodrumu ve
Kat yükselmelerini kontrol eder) Arac) birimler,
8. Denetim, Özel denetçiler Taraflar Denetim birimleri,
lerleme ödemesi, aras)ndaki her bir Kay)tl) mühendis
Nicelik incelemeleri, anla%ma için
i%plan),
uyumluluk kontrolü Kontrol mühendis Esas sorumluluk

9. Mühendislik Iznin al)nmas) s)ras)nda kontrol kay)tl) mühendis atanmas) sadeceyoktur: in%aat
sorumlulu-u Ka-)t üzerindedir. Yasa, tasar)m hatalar) için bile çal)%anlar) sorumlu
Müteahhiti sorumlu tutar. Müteahhit Ço-u zaman bunu tutulamaz
'antiye mühendisine devredebilir. . Arac) birim içindeki
10. Oturma %çilerin tazminatlar) için Sosyal Sigorta Kurumu kontrolü, Denetm birimi
izni: i%in Projenin tamamlanmas)na dair kontrol Tamamland) sertifikas)
Sahibe teslimi (belediye, halk sa-l)-), itfaiye, Mimarlar ve Verir.
Mühendisler odas), kamu kurulu%u ba-lant)lar))
%ekil 3.2.1 Türkiye’deki n aat Sürecinin Basitle tirilmi Aç klamas

Kaynak: (Gulkan, 2000)
3-14
(4) Yasad Konut n as Kanunu:
Türkiye’de, konut in%as) alan)nda resmi olmayan yerle%im sektörü önemli bir rol
oynamaktad)r. Yasad)%) konut, ya da ba%ka bir deyi%le “gecekondu”lar ilk olarak 1940’larda
ortaya ç)kmaya ba%lam)%t)r. Ba%lang)çta, hükümet bu gecekondular) ortadan kald)rmaya
çal)%m)% ancak, gecekondulardaki h)zl) art)% ve sakinlerinin muazzam politik gücü, hükümet
politikas)n) daha uygulanabilir önlemler almaya zorlam)%t)r. (Hirayama,2001;Kobayashi et
al.,2001).
1953’te yeni gecekondu in%as)n) yasaklayan fakat varolan yasad)%) konutlara ruhsat veren
bir yasa ç)kar)ld). 1950’lerin sonunda, yasad)%) konut in%as) sanayile%meye ba%lad). Planl)
fakat yasad)%) konutlardaki geli%im, bunlar)n sat)lmas) ve kiralanmas); ticari bir sistem
olu%turdu.
1963’te, Türkiye Cumhuriyeti’nin be% y)ll)k ulusal kalk)nma plan) haz)rland) ve yasad)%)
konut yasa-) da plana dahil edildi.
1966’da bir gecekondu yasas) ç)kar)ld)-)nda, konut politikas)nda büyük bir yön de-i%imi
yap)ld). Kanun, belirli ko%ullara uyan gecekondu alanlar)n) “geli%me alanlar)” olarak
belirledi ve bu alanlar)n geli%imi ve altyap)s) desteklendi. Belirlenmi% ko%ullara uymayan
gecekondu alanlar) “yasaklanm)% alanlar” olarak belirlendi ve bu alanlardaki konutlar)n
y)k)m)yla, alternatif konutla%man)n yasaklanmas) desteklendi. Kamu alanlar)nda yasad)%)
olarak oturanlar)n k)sa bir dönem içinde, araziyi parsellenmi% olarak sat)n almalar) istendi
ve emlak vergisine tabi oldular. Elde edilen gelir gecekondu arazilerinin geli%tirilmesi için
kullan)lacakt).
stanbul’da 1950’lerde resmi olmayan sektör, konut in%as)n)n %45’ini te%kil ediyordu.
1970’te resmi olmayan sektör konut in%as)n)n üçte ikisini olu%turuyordu. Gecekondu yasas)
daha sonra 1976’da ve 1983’te ilk yay)nlanmas)ndaki temel prensipler korunmak kayd)yla
tekrar gözden geçirildi.
1985’te, 5. Ulusal Kalk)nma Plan)’nda, Toplu Konut Yasas) ve Toplu Konut Fonu gibi
konut edimine ili%kin finansal destek sistemlerinin tasla-) olu%turuldu. Ayn) sene, yeni bir
in%a yasas), 1000 m2’den fazla yer kaplayan yasad)%) konut geli%imlerini cezaland)rd) fakat
1000 m2’den küçük alanlar) kaplayan konut geli%imlerini yasalla%t)rd).
(5) Güvenilir in aatla ilgili son kararnameler
1999’daki iki depremi takiben, güvenli bina yap)m)n) garanti etmek amac)yla yeni
kararnameler yay)nland) (Gülkan, 2001).

a. Bina n a Denetimi (595 say l kararname, 10 Nisan, 2000)
595 No’lu Kararname, bina in%as) sürecinde, sözde kalite standartlar)n)n yerle%mesini
garanti etmek amac)yla ç)kar)lm)%t)r. Kurumsal binalar dahil de-ildir. Belirli bir binan)n
sorumlular) olarak adledilen ki%iler tasar)m mühendisi, müteahhit, %antiye mühendisi ve
bina denetleme firmas)d)r. Tasar)m mühendislerinin, profesyonel mühendise benzer olan
“uzman mühendis” ünvan)na sahip olmalar) gerekmektedir. Özünde, bina denetim firmas),
hem tasar)m)n do-rulu-unu garanti etmek, hem de tasar)m)n gerçek in%aata uygunlu-unu
garanti etmek konular)nda belediye ya da hükümet ofislerinin görevini yerine getirir.
50.000’den fazla nüfusa sahip her bir bölgedeki il ve kasaba için Bay)nd)rl)k ve skan
Bakanl)-)’n)n yerel ofisinin genel koordinasyonu alt)nda bir bina denetim idare komisyonu
kurulur. Ankara’n)n “Yap) Denetim Yüksel Kurulu” ayn) bakanl)-)n içinde yer almaktad)r
ve bu hiyerar%ik yap)y) yönetir.
Tasar)m ve in%aat denetimi için konulan ücret, binan)n hesaplanan de-erinin yüzde 4 ila 8’I
aras)nda de-i%ir ve sahibi taraf)ndan belediye arac)l)-)yla ödenir. E-er binan)n as)l tasar)ma
uygun olarak tamamland)-)na dair bir tasdik bulunmuyorsa, belediyeler insanlar)n binaya
ya da mü%temilat)na yerle%meleri için oturma izni veremez.
Bina in%aat denetim firmas), do-al afetler de dahil olmak üzere, oturma izni verildikten
sonraki on y)l içinde meydana gelen ve sahibinin maruz kalaca-) tüm hasarlar)n
kar%)lanmas)ndan sorumludur. Telafi etmeye yarayan bu mesuliyetin garanti edilebilmesi
için, firmalar denetledikleri her i% için sigorta yapt)rmak zorundad)r. Bu tür bir faaliyetle
me%gul olan tüm firmalar bu sigortaya sahiptir.
Bu kararnamenin uygulamas)na 1999 depremlerinde zarar görenlerin tümü de dahil olmak

üzere 27 pilot bölgede ba%lanm)%t)r. Bu kararname metninde atlanan nokta, etkili bir kalite
teminat) için gerekli olan detayl) in%aat denetim prosedürleridir. n%aat mühendisli-i
kolunun bu konuda birincil sorumlulu-u almas)n)n yan)nda, Mimarlar, denetim
prosedürlerinin d)%)nda b)rak)lm)%t)r. Kararnamenin yürürlü-e konmas)n) kolayla%t)rmak
için daha sonra bir çok düzenleme de yap)lm)%t)r.
b. n aat Denetiminin Yürülü;e Konmas için Düzenleme (26 May s, 2000)
n%aat denetim firmalar), azalt)lm)% sorumluluk ve insan gücü ihtiyac)na ba-l) olarak üç
gruba ayr)lmaktad)r. Bu firmalar)n sahipleri ço-unlukta mühendis ve mimarlar olmal)d)r.
Ana görevleri, tasar)mlar)n depremsellik ile igili yasaya oldu-u kadar binalar ile ilgili
yasalara da uydu-unu garantiye almakt)r. Yerel arazi de-erlendirmelerine, s)v)la%ma ve
zemin ta%)ma gücü konusundaki geçmi% deneyimler nedeniyle özellikle de-inilmi%tir. Bu
3-16
düzenleme ayr)ca farkl) seviyelerdeki denetim kurullar)n)n nas)l i%lemesi gerekti-i ve

kay)tlar)n)n nas)l tutulaca-) konusunda da aç)klamalar içermektedir.
c. 3458 No’lu Mühendislik ve Mimarl k Kanunu ile 6235 No’lu Türk Mühendisler ve
Mimarlar Odalar Birli;i Kanunu’nun Düzenlemesi (601 say l kararname, 28
Haziran, 2000)
Mühendislik ve mimarl)-)n uygulamas) ile mühendislerle mimarlar)n odalar ve de-i%ik

odalar) kapsayan birlikler çerçevesinde biraraya gelmeleri için verilen yetki, bu iki yasayla
düzenlenmektedir.
Yap) denetim sürecine “uzman” mühendislerin ve mimarlar)n dahil olmas)yla birlikte, ana
yasalara tekabül eden de-i%iklikler gerekmi%tir. Bu kararname, bu hedefi sa-lamaktad)r.
Odalar, uzman ünvan)n)n müzakeresi için ana noktalar) belirlemekle yetkilidir fakat esnek
geçi% maddeleri de kabul edilmi%tir.
d. n aat Denetim Firmalar için Zorunlu Finansal Güvenilirlik Sigortas için Genel
Ko ullar(10 Temmuz, 2000)
Hazine Müste%arl)-) taraf)ndan ç)kar)lan bu genelge, denetim firmalar)n)n idaresini

üstlendikleri her bir i% için almalar) gereken zorunlu finansal güvenilirlik sigortas) için
gerekli olan kurallar) ve i%lemleri belirler. Sigorta maddeleri, afet nedeniyle meydana gelen
“mant)ks)z” hasarlar) taahhütün maksad) d)%)nda olarak belirler fakat belirgin ana noktalar
konulmam)%t)r.
Müteakip maddelerde, fiziksel hasara yol açan olaylar oldu-unda, sigortac)n)n ve sigorta
edilenin zorunluluklar) ayr)nt)lar)yla aç)klanm)%t)r; çünkü bina güçlendirme sürecinde,
hasar)n basitçe kolayl)kla tek bir tarafa atfedilemez. Sigorta primi, sigorta edilen de-erin
yüzde 1.3’üdür.
e. 595 Say l Kararname için Test Laboratuar Gerekleri: (30 Temmuz, 2000)
Ba-)ms)z test laboratuarlar), in%aatta kullan)lan bina malzemeleri için minimum gereklerin
kar%)land)-)n) teyit etmelidir. Bu direktif ve bir elkitab) bu laboratuarlar için olan
gereklilikleri belirler.
3.2.3. Afet Yasalar

(1) 1982 Anayasas
1982 Anayasas), temel haklar)n kullan)m)n)n durdurulmas) ve ola-anüstü hal ilan edilmesi
durumunda uyulacak kurallar)n ve i%lemlerin tasla-)n) belirlemektedir.
15. Madde, “Temel Hak ve Hürriyetlerin Kullan)lmas)”n)n durdurulmas)n) a%a-)daki gibi

tan)mlar:

“Sava%, seferberlik, s)k)yönetim veya ola-anüstü hallerde, milletleraras) hukuktan

do-an hükümlülükler ihlal edilmemek kayd)yla, durumun gerektirdi-i ölçüde temel
hak ve hürriyetlerin kullan)lmas) k)smen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar
için Anayasada öngörülen güvencelere ayk)r) tedbirler al)nabilir.”
Madde 119, anayasadaki " Tabii Afet ve A-)r Ekonomik Bunal)m Sebebiyle Ola-anüstü
Hal lan)" ola-anüstü halin faaliyete geçirilmesini tan)mlar. Madde, “Tabii afet, tehlikeli
salg)n hastal)klar veya a-)r ekonomik bunal)m hallerinde, Cumhurba%kan) ba%kanl)-)nda
toplanan Bakanlar Kurulu, yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde süresi
alt) ay) geçmemek üzere ola-anüstü hal ilan edebilir” diye belirtir.
Madde 121, “Ola-anüstü Hallerle lgili Düzenleme”yi a%a-)daki gibi belirtir:
"Anayasan)n 119 ve 120'nci maddeleri uyar)nca ola-anüstü hal ilan)na karar verilmesi
durumunda, bu karar Resmi Gazetede yay)mlan)r ve hemen Türkiye Büyük Millet
Meclisinin onay)na sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplant)ya
ça-r)l)r. Meclis, ola-anüstü hal süresini de-i%tirebilir, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine,
her defas)nda dört ay) geçmemek üzere, süreyi uzatabilir veya ola-anüstü hali kald)rabilir.
119'uncu madde uyar)nca ilan edilen ola-anüstü hallerde vatanda%lar için getirilecek para,
mal ve çal)%ma yükümlülükleri ile ola-anüstü hallerin her türü için ayr) ayr) geçerli olmak
üzere, Anayasan)n 15'inci maddesindeki ilkeler do-rultusunda temel hak ve hürriyetlerin
nas)l s)n)rl)naca-) veya nas)l durdurulaca-), halin gerektirdi-i tedbirlerin nas)l ve ne suretle
al)naca-), kamu hizmeti görevlilerine ne gibi yetkiler verilece-i, görevlilerin durumlar)nda
ne gibi de-i%iklikler yap)laca-) ve ola-anüstü yönetim usulleri, ola-anüstü hal kanununda
düzenlenir.
Ola-anüstü hal süresince, Cumhurba%kan)n)n ba%kanl)-)nda toplanan Bakanlar Kurulu,

ola-anüstü halin gerekli k)ld)-) konularda, kanun hükmünde karanameler ç)karabilir. Bu
kararnameler, Resmi Gazetede yay)mlan)r ve ayn) gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin
onay)na sunulur; bunlar)n Mecliste onaylanmas)na ili%kin süre ve usul, çtüzükte belirlenir."
(2) Ulusal Kalk nma Plan
Daha önceki planlar)n aksine, 8. Ulusal Kalk)nma Plan) “Kamu Hizmetlerinde Etkinli-in
Art)r)lmas)” adl) dokuzuncu k)s)mda ve “Do-al Afetler” adl) yedinci bölümde do-al
afetlere tam olarak de-inmektedir.
Plan, amaçlar) ve ilkeleri a%a-)daki gibi aç)klamaktad)r:
3-18
“Al)nacak etkili önlemlerle afet zararlar)n)n en aza indirilmesine yönelik sosyal, hukuki,
kurumsal ve teknik yap)n)n olu%turulmas) esast)r. Bu yap)n)n olu%turulmas)nda
koordinasyonun tek elden sa-lanmas) temel ilkedir.
Sürekli ve sistemli e-itim çabalar) ile deprem ve di-er afetlere kar%) önlem almak, bu
afetlerin birlikte ya%anabilen ola-an birer do-a olay) olarak alg)lanmas) sa-lanacakt)r. Halk
e-itimi çal)%malar), toplumsal etik kurallar)n) da kapsayacak biçimde sürdürülecektir.
Mevcut ve yeni yap)lacak olan tüm alt ve üst yap)lar)n yeterli afet güvenli-ine
kavu%turulmas) için gerekli çal)%malar tamamlanacakt)r.
Afet sonras)nda kullan)lan ve verimli sonuçlar vermeyen büyük miktardaki kaynaklar)

yerine daha küçük bir bölümü afet öncesinde bilinçli ve planl) bir biçimde kullan)larak afet
zararlar)n)n azalt)lmas) için gerekli tedbirler al)nacakt)r.
Afetlere dayan)kl) yap) tasar)m) uzmanl)k gerektirdi-inden mühendislik lisans

programlar)nda deprem ve di-er afetlerle ilgili konulara daha fazla a-)rl)k verilmesi
sa-lanacakt)r. Ayr)ca, mühendisin sorumluluk duygusunu geli%tiren ve meslek eti-i
kavramlar)n) yerle%tiren programlara yer verilecektir. Teknik aç)dan yeterli bulunan
üniversitelerde Deprem Mühendisli-i yüksek lisans programlar) olu%turulacak, mevcutlar
geli%tirilecektir. Mühendislerin uygulamadaki eksikliklerini azaltmaya yönelik çal)%malar
ba%lat)lacakt)r.
Ülkedeki yap) sto-unun büyük bir bölümü yeterli deprem güvenli-i ta%)mad)-)ndan,
deprem tehlikesinin yüksek oldu-u yerlerden ba%layan bir öncelik s)ras) içinde, bu
yap)lar)n deprem dayan)m) bak)m)ndan sistematik bir biçimde de-erlendirilmeleri ve
güçlendirilmeleri gerçekle%tirilmektedir.
Mevcut yap)lar)n deprem güvenli-i bak)m)ndan de-erlendirilmesi ve güçlendirilmesi için

yetkin mühendislerin görev yapaca-) Yap) De-erlendirme Merkezleri olu%turulmas)
desteklenecektir.
Arazi kullan)m) ve imar planlar)n)n ilke ve yöntemlerinin afete duyarl) niteli-e

kavu%turulmas) amac)yla, ilgili mevzuat gözden geçirilecek ve bunlar)n ödünsüz
uygulanmas) için etkin mekanizmalar geli%tirilecektir. Kurallara ayk)r) uygulama
yapanlar)n sorumluluklar) ve bunlara uygulanacak yapt)r)mlar yeniden düzenlenecektir.
Afet s)ras)nda ve öncesinde; afet zararlar)n)n azalt)lmas) amac)yla h)zl), etkili ve kapsaml)
bir kurtarma ve ilk yard)m çal)%mas)n) kapsayan, afet sonras)nda afetin neden oldu-u
ekonomik, toplumsal ve psikolojik hasarlar)n giderilmesine yönelik i%levlerin yerine

getirilmesini sa-layan ve mevcut hukuki ve kurumsal yap) ile uyumlu, Ulusal Ola-anüstü
Hal Plan) çal)%malar)n) da içeren bir afet yönetim sistemi olu%turulacakt)r.”
Plan, hukuki ve kurumsal düzenlemeleri a%a-)daki gibi tan)mlamaktad)r:
“Türkiye Acil Durum Yönetimi Kurumuna i%lerlik kazand)rmak amac)yla mevzuatta

gerekli düzenlemeler yap)lacakt)r.
Mühendislerin görev, yetki ve sorumluluklar)n) düzenleyen Mühendislik ve Mimarl)k

Yasas) ile meslek odalar)n)n görev ve yetkilerini belirleyen Türk Mühendis ve Mimar
Odalar) Birli-i Yasas) yeniden düzenlenerek Yetkin Mühendislik kavram) getirilecektir.
mar Yasas), sa-l)kl) bir yap) denetim sistemi getirecek ve kurallara ayk)r) uygulama
yapanlar)n sorumluluklar)n) ve bunlara uygulanacak yapt)r)mlar) da içerecek biçimde
yeniden düzenlenecektir.
Belediyeler Kanunu ile Büyük 'ehir Belediyeleri Kanunu, sa-l)kl) bir yap) denetim sistemi
getirecek ve yerel yönetimlerin do-al afet tehlikesi ve riskinin belirlenmesi ve zararlar)n)n
azalt)lmas) konusundaki görev yetki ve sorumluluklar)n) düzenleyecek biçimde yeniden ele
al)nacakt)r.
Afet Yönetmeli-inin depremle ilgili ko%ullar)n)n bilinçli ve eksiksiz olarak uygulanmas),

bundan sonra yap)lacak yap)lar)n depreme dayan)kl) olmas)n) sa-lamak için yeterli
görülmektedir. Afetlerle ilgili di-er mevzuat da yeterli bir düzeye getirilecek ve
uygulanmalar) sa-lanacakt)r.
Medeni Kanun, Borçlar Kanunu ve Ticaret Kanununun ilgili maddeleri, yap)da denetim,
sorumluluk ve sigorta konular) bak)m)ndan gözden geçirilerek bu amaca yönelik yasal
düzenlemeler yap)lacakt)r.
Konutu hasar gören herkesi hak sahibi yaparak devleti do-al sigorta durumuna getiren
Umumi Hayata Müessir Afetler Dolay)s)yla Al)nacak Tedbirlerle Yap)lacak Yard)mlara
Dair Kanun de-i%tirilerek bu uygulaman)n kapsam) sigortalaman)n mümkün olmad)-)
ko%ullar ile s)n)rland)r)lacak ve kamunun sorumluluk alan) daralt)lacakt)r.
Di-er ülkelerdeki kurulu%lar ve uluslararas) kurulu%larla da i%birli-i yapabilecek bir ulusal

afet bilgi sistemi olu%turulacakt)r.
Afet s)ras)nda aksamadan hizmet verebilecek bir ulusal afet haberle%me sistemi
olu%turulacakt)r.”
3-20
(3) Afet Yasas (7269 say l yasa)
“Toplumsal ya%ama etki eden afete yönelik tedbirlerin al)nmas) ve yap)lacak yard)mlar)n
belirlenmesi üzerine bir kanun”, ya da ba%ka bir deyi%le “Afet Yasas)” 1959 y)l)nda
afetlerle ilgili temel yasa olarak ç)kar)lm)%, daha sonra 1968’de de-i%ikli-e u-ram)%t)r.
çeri-i ve ilgili maddeleri Table 3.2.6’de gösterilmektedir.
Bu kanunun esas kapsam), deprem, yang)n, sel, erozyon, toprak kaymas), ç)- vb. afetler
sonras)nda kamu müdahale kapasitesi sa-lamak ve kurtarma operasyonlar)ndaki etkinli-i
art)rmakt)r.
Bu amaç için kanun; il ve ilçe yönetimlerine ola-anüstü yetkiler vererek, onlar) müdahale
faaliyetlerini yönetmeleri için bütün kamu, özel ve hatta askeri kaynaklar)n tek otoritesi
haline getirmektedir.
Her yönetici, bir afetin hemen ard)ndan etkin hale getirilmesi amac)yla bir kurtarma plan)
yapmakla sorumludur. lgili bakanl)klar, il yönetimleri, ve mahallelerin kendi acil durum
haz)rl)k planlar)n) olu%turmalar) gereklidir.
Bütün kurtarma masraflar) için her y)l ulusal bütçeden bir afet fonu tahsis edilmektedir.
Tablo 3.2.6 Afet Yasas ’n n çeri i (7269 say l yasa)

Maddeler Ba%l)klar
1-5 Genel Prensipler
6 Devlet Memurlar)na Verilen Yetkiler
7-11 Yükümlülükler
12 Tazminat,ve Ön Ödemeler
13-15 Afet Alanlar)nda Teknik Operasyonlar
16 Halk)n Afet Bölgelerinden Di-er Bölgelere Nakli
17-32 De-er, Birim ve Da-)l)m
33-46 Fon Yaratmak ve Fonlar ve Ödeme Formlar) Arac)l)-)yla Yard)m
47-49 Ceza Ko%ullar)
50-53 Çe%itli Ko%ullar
Afet Yasas)’yla ilgili olarak haz)rlanan yedi yönetmelik a%a-)dad)r:
- Afetlerle ilgili olarak acil yard)m organizasyonunun ve planlamas)n)n temellerine dair

düzenlemeler
- Genel kamunun afetlerden ne ölçüde etkilendi-ine belirleyen temel ilkelere dair

düzenlemeler
- Afetten etkilenen bireylerin tan)mlanmas)na dair düzenlemeler

- Afetlerin sonucu olarak in%a edilmesi gereken binalarla ba-lant)l) olarak borç al)nan
mebla-lar)n aff)na dair düzenlemeler
- Afetlerden sonra tahsis edilmi%, artan binalar)n, arazilerin ve alanlara de-er biçilmesine
dair düzenlemeler
- 7269-1051 Say)l)Yasa’ya uygun olarak kurulan afet fonunun giderlerine dair

düzenlemeler
- Afet bölgelerinde in%a edilecek yap)lara dair düzenlemeler
(4) Afetlerle lgili Olarak Acil Yard m Organizasyonunun ve Planlamas n n Temellerine

Dair Düzenlemeler (88-12777 say l kararname)
Afet Yasas)’n)n 4. Maddesi’ne göre haz)rlanm)% tüzüklerden biri olarak, bu düzenleme

1988 y)l)nda Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-) taraf)ndan yay)nlanm)%t)r. Düzenlemelerin
içeri-i Table 3.2.7’de gösterilmektedir.
Bu düzenlemelerin amac), bir do-al afet durumunda, devletin do-al afet alanlar)na en h)zl)
eri%imi sa-lamas) ve hayatta kalanlar)n etkin bir yard)m alabilmesi amac)yla; do-al afetler
gerçekle%meden önce devletin tesislerini ve kaynaklar)n) etkin bir biçimde planlayarak acil
yard)m organizasyonlar)n)n olu%umunu ve görevlerini tan)mlamakt)r.
l ve ilçe yöneticilerine afet durumunda insana, araçlara, araziye ve mülke el koymalar)n)

sa-layacak ola-anüstü yetkiler verilmi%tir.
Bu düzenleme, valiliklere ba-l) l Acil Yard)m Komitesi ile Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)
l Müdürlükleri’ne ba-l) Kal)c) l Afet Yönetim Merkezi kurulmas)n) %art ko%maktad)r.
l Afet Yönetim Merkezi, çe%itli kamu kurulu%lar) taraf)ndan kurulmu% dokuz hizmet grubu
ve ilgili alt-hizmet gruplar)ndan olu%maktad)r. Hizmet gruplar), hizmetin biti% tarihi
uzat)labilir olsa da, afetin ba%lang)c) itibariyle 15 gün boyunca, afetzedeler için çal)%acakt)r.
Bu düzenleme ayr)ca, ilçe yönetimlerinin, belediye ba%kan)n) da içermek suretiyle ilçe

yöneticisine ba-l) ilçe acil yard)m komiteleri kurmas)n) ve %ehirdekilere benzer ya da oran
olarak küçültülmü% hizmetler sa-lamas)n) %art ko%maktad)r.
3-22
Tablo 3.2.7 Afetlerle lgili Olarak Acil Yard m Organizasyonunun ve Planlamas n n

Temellerine Dair Düzenlemeler
Bölüm çerik Madde

1 GENEL LKELER 1-5
2 OLAYANÜSTÜ GÜÇLER VE ZORUNLULUKLAR 7-9
3 AC L YARDIM PLANLAMASININ GENEL LKELER 10-13
4 L VE MAHALLE AC L YARDIM ORGAN ZASYON VE GÖREVLER
1 L AC L YARDIM ORGAN ZASYON VE GÖREVLER 14-45
2 MAHALLE AC L YARDIM ORGAN ZASYON VE GÖREVLER 46-48
5 YARDIM STEME 49-50
6 MERKEZ PLANLAMA VE KOORD NASYON 51-53
7 BA'BAKANLIK 54-69
AFET MERKEZ KOORD NASYON KURULUNA ÜYE BAKANLIKLAR
VE KIZILAY’IN GÖREVLER
8 ÇE' TL 70-76
(5) Afet Alanlar nda n a Edilecek Yap lara Dair Düzenlemeler
Türkiye’de depremsellik ile ilgili düzenlemeler, ülke kapsam)nda bir bölgelendirme haritas)
ve ilgili yasalar ile birlikte geli%tirilmektedir. Türkiye’deki ilk depremsellik düzenlemesi,
30.000’den fazla insan)n ölümüne sebep olan 1939 Erzincan depreminin verdi-i ciddi
hasar)n etlkilemesi sonucu, 1944 y)l)nda iki bölgeyle yap)lm)%t). Ulusal bölge haritas) o
zamandan beri üç kere tekrar gözden geçirilmi%tir. De-i%iklikler, Tablo 3.2.8’de gösterildi-i
gibi, bölgelerin art)%)yla, esas temel kesme katsay)s)n)n art)%)yla ve yap)sal tip, zemin türü,
spektral ve önem gibi katsay)lar)n eklenmesi %eklinde ortaya ç)km)%t)r.
Bugünkü depremsellikle ilgili yasa olan “Afet Alanlar)nda n%a Edilecek Yap)lara Dair
Yönetmelik”, Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-) taraf)ndan Afet Yasas)n)na ek olarak farkl) bir
yönetmelik olarak yay)nlanm)%t)r.
Deprem bölgeleri haritas)n)n en son gözden geçirilip düzeltilmesi 1996 y)l)nda yap)lm)%t)r.
Bir önceki harita olan 1972 haritas)nda, her bir bölgenin s)n)r) gözlemlenen zemin
hareketlerine dayan)larak olu%turulmu%tu. Ancak, yeni haritada, her bir bölgenin s)n)r), 475
y)ll)k bir tekrarlama periyodu için yap)lan maksimum etkili ivme hesaplamalar)na
dayanmaktad)r.
'ekil 3.2.2 deprem bölgeleri haritas)n)n 1996’daki en son de-i%tirilmi% halini

göstermektedir. Kuzey Anadolu Fay Hatt)’n)n varl)-) nedeniyle, en riskli bölge (Bölge I)
Türkiye’nin do-u bat) yönünde uzanmaktad)r. Haritaya göre, stanbul ilinin Avrupa
yakas)n)n büyük bir k)sm) 2. bölgeden 4. bölgeye kadar olan bölümde yer al)rken, ilin
Anadolu yakas)n)n güneydo-u k)sm) 1. bölgede yer almaktad)r.

Tablo 3.2.8 Türkiye’deki Depremsellik Düzenlemelerinin Geli imi

Y)l Olay Esas Temel Kesme Katsay)s) Yap)sal Zemin Tipi Spectral Önem
(fundemental base shear) Katsay) Katsay)s) coefficient Katsay)s)
1939 Erzincan depremi
1944 lk depremsellik Düzenlemesi Bölge I 0.02-0.04 Bölge II 0.01-
Bölge I-II 0.03
1949 Kanun de-i%ikli-i Bölge birimlerinde editörel
de-i%iklik
1953 Kanun de-i%ikli-i Bölge birimlerinde editörel
de-i%iklik
1961 Kanun de-i%ikli-i Kat kesme katsay)s) ve bölgesel Zemin ve yap) tipine gore katsay) tan)t)lm)%t)r.
katsay)
1963 Bölge Haritas De;i ikli;i
Bölge I-IV
1968 Kanun de-i%ikli-i Bölge I 0.06, Bölge II 0.04, Bölge III 0.02, Tan)t)lm)% Tan)t)lm)% Tan)t)lm)%
Bölge IV 0
Bölge I-V
1975 Kanun De-i%ikli-i Tan)t)lm)% Zemin tipi ve spectral Ayn)
katsay) tan)t)lm)%t)r
1998 Kanun De-i%ikli-i Bölge I 0.4, Bölge II 0.3, Bölge III De-i%iklik Zemin tipi ve spectral De-i%iklik
0.2, Bölge IV 0.1, Bölge V 0 katsay) de-i%ikli-i
Kaynak: Kobayashi, K. et al. (2001)
%ekil 3.2.2 1996’da De i tirilmi Hali ile Ulusal Deprem Bölgeleri Haritas
Kaynak: Bay"nd"rl"k ve skan Bakanl"D" (www.deprem.gov.tr)
(6) Sivil Savunma Kanunu (7126 say l yasa)
Sivil Savunma Kanunu (7126 say)l) yasa) 1959 y)l)nda ç)kar)lm)%t)r ve halihaz)rdaki sivil
savunma için yasal bir esas te%kil etmektedir. Bu yasa, sivil savunmaya kurtarma
3-24
çal)%malar) yapma yetkisi vermektedir. Kurtarma faaliyetlerinde bulunan organizasyonlar)n

sivil savunma protokolleri olmas) gerekmektedir.
(7) tfaiye le lgili Kanunlar
Itfaiyenin hizmetleri ve tehlikeli faaliyetlerin kontrolu, Belediyeler Kanunu ve Büyük%ehir

Belediyeleri Kanunu’nda oldu-u gibi, belediyenin görevleri olarak tan)mlanmaktad)r. Buna
ek olarak, özel yang)n yasalar) olmamas)na ra-men, yang)na ili%kin toplam 30 adet yasa,
kural ve düzenleme bulunmaktad)r.
(8) Zorunlu Deprem Sigortas ile lgili Kanunlar
A%a-)da, 1999 Marmara Depremi’nde sonra ç)kar)lan deprem sigortas)na ili%kin

kararnameler yer almaktad)r, (Gülkan, 2001):
a. Zorunlu Deprem Sigortas (587 say l kararname)
Zorunlu deprem sigortas), bi yasa olarak 27 Aral)k 1999 tarihinde ç)kar)lm)%t)r. Varolan ve
gelece-e dönük tüm özel mülklerin, Türk Afet Sigorta Havuzu (TCIP)’e kat)lmas)
gerekmektedir. Mühendislerce yap)lmam)% k)rsal konutlar ve tamamen ticari binalar buna
dahil de-ildir. Bu kararnamenin maksad), afetlerde kullan)lmak üzere, evsahiplerinin y)ll)k
ödemeleriyle kat)ld)klar) bir fon olu%turmakt)r ve böylece kimse evsiz kalmayacak, evsiz
kalan ev sahiplerine, güncel olarak 28.000 ABD Dolar) il s)n)rl) olan bir tutar derhal
ödenecektir.
Bu kararnamenin önemli bir özelli-i, ev sahiplerinin TCIP’ye kat)lmamas) halinde 7269

No’lu afet yasas)na uygun olarak, yard)m yap)lmas)n) reddetmesidir. Bu madde Mart
2001’de geçerli hale gelmi%ir. Yasa tasar)s), Hazine Müste%arl)-) taraf)ndan Parlamento’ya
gönderildi-inde orjinal metinde eksik olan bir çok ceza maddesi eklenmi%tir.
b. Zorunlu Deprem Sigortas le lgili Genel Ko ullar (8 Eylül, 2000)
Hazine Müste%arl)-) taraf)ndan ç)kar)lan bu genelge, sigortal) ki%ilerin kay)plar) için Do-al
Afetler Sigorta Kurumu’na (DASK) yapacaklar) talebi nas)l gerçekle%tireceklerini düzenler.
DASK taraf)ndan ödenebilen miktar, esasen yeni, makul bir yer almak için gerekli olan
minimum miktar) kapsamaktad)r. E-er mülklerinin ederi daha fazla ise, ev sahipleri tabi ki
ek gönüllü sigortalar yapt)rabilirler. Ancak, ek sigortan)n al)nabilmesi için, zorunlu sigorta
poliçesi sigortac)ya sunulmal)d)r. TCIP sigortas) sadece mülk içindir ve mülkün içindekileri
ya da ya%am) kapsamaz.
TCIP sigortad)r, tazminat de-ildir. Bu demektir ki, ödemeler gerçek kay)plara orant)l)
olacakt)r. Örnek olarak, bir zarar) ödeme söz konusu olacakt)r. TCIP, özel olarak deprem
tehlikesini kapsayan bir poliçedir. Depremin yol açt)-) yang)n, patlama ve/veya toprak

kaymalar) sonucu olu%an zararlar da otomatik olarak kar%)lanacakt)r. Ev sahipleri e-er arzu
ederlerse, mülkleri için ek özel sigorta yapt)rabilirler.
c. Zorunlu Deprem Sigortas için Tarife ve Talimatlar (8 Eylül, 2000)
2000 y)l) için s)n)rlay)c) tazminat 20 milyar TL’ya (yakla%)k 28.000 ABD Dolar)) e%it
oldu-u halde, primler deprem bölge haritas)na göre olan yere ve yap)n)n türüne ba-l) olarak
farkl)l)k göstermektedir. Güçlendirilmemi% ta% gibi yüksek riskli binalar için prim, 20
milyar TL’y) a%mas) mümkün olmayan biçilen de-erin yüzde 0.5 i olarak oranlanm)%t)r.
Güçlendirilmi% beton bina için, primler yüzde 0.2 olarak belirlenmi%tir. Buna dayanarak,
yüksek tehlike bölgesinde yer alan s)radan, güçlendirilmi% bir beton binan)n y)ll)k primi
50 ABD Dolar) civar)nda olacakt)r. Bu tutar)n ödenebilir olmas)na kar%)n bir çok evin y)ll)k
emlak vergisi bu miktardan daha dü%üktür. Bunun nedeni, emlak de-erlerinin tam olarak
hesaplanmam)% olmas) ve ev sahiplerinin, emlaklar)n)n vergilendirme de-erleri için
istedikleri de-eri bildiriyor olmas)d)r. Evlerin sat)% fiyatlar) vergilendirme amac)yla
bldirilen de-erlerini fazlas)yla a%arken bu çeli%kiye dikkat edilmemi%tir. DASK,
Türkiye’de i% görmekte olan sigorta %iketlerinin varolan sat)% a-lar)ndan yararlanacakt)r. Bu
%irketlere ödenecek olan komisyon, primlerin yüzde 12.5’idir. buna ra-men bir çok sigorta
%irketi DASK için prim toplamak istememektedir çünkü yenileme tarihini ev sahiplerine
bildirme görevi üzerlerine yüklenmi%tir. Bir noter arac)l)-)yla iletilmesi gereken bildirilerin
masraf)n)n a%)r) yüksek oldu-unu belirtmektedirler. DASK, %u anda depremsellik aç)s)ndan
daha az tehlikeli alanlarda daha büyük bir nüfûz oran) elde edebilmek için, farkl)la%t)r)lm)%
bir komisyon yap)s) üzerinde dü%ünmektedir. Tablo 3.2.9 temel TCIP prim yap)s)n)
göstermektedir.
Tablo 3.2.9 TCIP Primleri için Tarife (Sigortalanan De erin Yüzdesi)

Yap) tipi Birim fiyat) I II III IV V
(US$/m2)
Çelik veya Güçlendirilmi% 220 0.20 0.14 0.08 0.05 0.04
Beton
Ta% 150 0.35 0.25 0.13 0.05 0.04
Di-er 75 0.50 0.32 0.16 0.07 0.05
Kaynak: (Gülkan 2001)
Hirayama, Y., 2001, Housing and Urban Reconstruction, Report on the Damage
Investigation of the 1999 Kocaeli Earthquake in Turkey, Architectural Institute of
Japan, Japan Society of Civil Engineers, The Japanese Geotechnical Society, pp.
410-419
3-26
Kobayashi, K., Nagano, T., and Kobayashi, J., 2001, Earthquake Resistant Design Code of
Turkey, Report on the Damage Investigation of the 1999 Kocaeli Earthquake in
Turkey, Architectural Institute of Japan, Japan Society of Civil Engineers, The
Japanese Geotehnical Society, pp. 439-451
Law on the Measures to be Taken and Assistance to be Directed due to Disaster Having
Influence on Social Life, 1959, Law No. 7269, Published in the Official Gazette of:
25/5/1959 No. 10213
Gülkan, P., 2000, Code Enforcement at Municipal Level in Turkey: Failure of Public
Policy for Effective Building Hazard Mitigation?, Proceedings of the 6th
International Conference on Seismic Zoning, Earthquake Engineering Research
Institute, No. 21
Gülkan, P., 2001, Rebuilding the Sea of Marmara Region: Recent Structural Revisions in
Turkey to Mitigate Disasters, Issues Paper for a Wharton-World Bank Conference
on Challenges in Managing Catastrophic Risks: Lessons for the the US and
Emerging Economies
Reconstruction Act, 1985, Act No. 3194, Published in the Official Gazette of 9/5/1985, No.
18749
Regulations Concerning the Fundamentals of Emergency Aid Organization and Planning

Associated with Disasters, 1988, Decree No 88/12777, Published in the Official
Gazette of 8/5/1988, No. 19808
Regulations for Structures to be Built in Disaster Areas, 1997, Published in the Official
Gazette No.23098
State Planning Office, 2001, Long-Term strategy and Eight Five-Year Development Plan
2001-2005, Decision No. 697
Istanbul Fire Department, 2001, Fire and Fire Brigade Legislation
The Constitution of the Republic of Turkey, 1982, Turkish National Grand Assembly,
Published in the Official Gazette of 9/11/1982, No. 17863

3.3. Türkiye’deki Afet Yönetimi Konusundaki Kurumsal Sistem

3.3.1. dari Yap
(1) Merkezi Hükümette Örgütlenme
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, 1982 Anayasas) hükümlerine uyumlu olarak görev

yapmaktad)r. Yönetim 'ekil 3.3.1‘de gösterildi-i üzere, yasama, yürütme ve yarg)
kurumlar)na bölünmü%tür.
Yasama Yürütme Yarg
Cumhunba%kan)
atama
TBMM Yüksek
Ba%bakan Mahkemeler
Bakanlar Kurulu
%ekil 3.3.1 Türkiye’de Merkezi Yönetim Yap s
a. Yasama
Yasama yetkisi, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) verilmi%tir. TBMM 550
milletvekilinde olu%ur. Meclis seçimleri her be% y)lda bir yap)l)r. Milletvekilleri bütün
ülkeyi temsil ederler ve göreve ba%lamadan önce, Anayasa’ya da yaz)l) olan metin üzerine
yemin ederler.
TBMM’nin görevleri ve yetkisi a%a-)da özetlenmi%tir.:
- Kanunlar) kabul etmek, de-i%tirmek ve yürürlükten kald)rmak

- Bakanlar Kurulu’nu ve bakanlar) denetlemek
- Bakanlar Kurulu’na kanunun gücünde kararname ç)karma yetkisi vermek
- Bütçe kanununu kabul etmek
- Para bas)m)n) onaylamak
- Sava%, seferberlik hali ve ola-anüstü hal ilan) için karar almak; uluslararas)
anla%malar)n imzalanmas)n) onaylamak
- Genel veya özel af ilan) için karar almak
b. Yürütme
Türkiye’deki yürütme bölümünün ikili bir yap)s) vard)r. Cumhurba%kan) ve Bakanlar

Kurulu’ndan olu%ur.
3-28
Cumhurba kan
Devletin ba%) olan cumhurba%kan), Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk Ulusu’nun

bütünlü-ünü temsil eder. Cumhurba%kan), anayasan)n i%leyi%ini kontrol eder ve devlet
organlar)n)n düzenli ve uyumlu bir %ekilde i%lemesini garantiye al)r. TBMM’nin
üyelerinden ya da 40 ya%)n) tamamlam)% ve TBMM’ye seçilebilir ki%ilerden, standart
e-itimi tamamlam)% olanlar aras)ndan, yedi y)l süren tek seferlik bir dönem için seçilir.
Cumhurba%kan)n)n yasamayla ilgili görev ve yetkileri %unlard)r:
- Gerekli gördü-ü durumlarda, yasama y)l)n)n ilk gününde aç)l)% konu%mas) yapmak
- Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni toplant)ya davet etmek
- Kanunlar) yay)nlamak
- Kanunlar) tekrar gözden geçirilmek üzere meclise iade etmek
- Gerekli gördü-ü durumlarda, Anayasa’daki de-i%iklikleri halk referandumuna sunmak.
- Kanunlar)n baz) ya da bütün maddelerinin, kanuna vekaleten ç)kar)lan kararnamelerde,
veya Büyük Millet Meclisi iç tüzüklerinin Anayasa’n)n ko%ullar)na ya da içeri-ine
ayk)r) olmas) durumunda; bu kanunlar)n, kararnamelerin ve tüzüklerin yürürlükten
kald)r)lmas) için Anayasa mahkemesinde dava açmak
- Meclis seçimlerinin yenilenmesi hususunda karar vermek
Yürütme gücünün uygulanmas) konusunda cumhuba%kan)n)n görev ve yetkileri %unlard)r:
- Ba%bakan) atamak veya istifas)n) kabul etmek

- Ba%bakan)n tavsiyesi üzerine, bakanlar) bakanl)-a atamak ya da bakanl)ktan ç)karmak
- Gerekli gördü-ü bir durumda, Bakanlar Kurulu toplant)s)na ba%kanl)k etmek ya da
kurulu kendi ba%kanl)-) alt)nda toplanmas) için davet etmek
- Yetki verilen elçileri Türk Devleti’ni yabanc) ülkelerde temsil etmesi için atamak ve
yabanc) ülkelerin temsilcilerini Türkiye Cumhuriyeti’ne kabul etmek
- Uluslararas) anla%malar) onaylamak ve yay)mlamak
- Türkiye Büyük Millet Meclisi ad)na Türk Silahl) Kuvvetlerinin Ba%komutan)n) temsil
etmek
- Türk Silahl) Kuvvetleri’nin kullan)m) üzerine karar almak
- Genel Kurmay Ba%kan)’n) atamak
- Milli Güvenlik Kurulu’nu toplant)ya ça-)rmak ve bu konseyin toplant)lar)na ba%kanl)k
etmek
- Kendi ba%kanl)-)nda toplanacak olan Bakanlar Kurulu toplant)s)nda kararla%t)r)lan bir
kararnameyle seferberlik ilan etmek ya da ola-anüstü hal kabul etmek ve Kanun
gücünde kararnameleri ç)karmak
- mza sahibi olarak kararnameleri onaylamak
- Belirli mahkumlar)n cezalar)n); ileri ya%, kronik hastal)k veya güçsüzlük nedeniyle
hafifletmek ya da ba-)%lamak
- Devlet Denetleme Kurulu üyelerini ve ba%kan)n) atamak

- Devlet Denetleme Kurulu arac)l)-)yla soru%turma, ara%t)rma ve incelemeler yürütmek

- Yüksek Ö-renim Kurulu’nun üyelerini seçmek
- Üniversite rektörlerini atamak
Cumhurba%kan)n)n yarg) ile ilgili görev ve yetkileri:
- Anayasa Mahkemesi’nin üyelerini, Devlet Konseyi üyelerinin dörtte birini, Yarg)tay’)n

Ba%savc)s) ve Yard)mc)s)’n), Askeri Yarg)tay’)n üyelerini, Askeri Yüksek dare
Mahkemesi’nin üyelerini ve Hakimler ve Savc)lar Yüksek Kurulu’nun üyelerini atamak.
Cumhurba%kan)n)n direkt olarak imzalad)-) karanameler ve emirlere kar%) Anayasa

Mahkemesi de dahil olmak üzere herhangi bir kanuni kurulu%a temyize gidilemez.
Ba bakan ve Bakanlar Kurulu
Ba%bakan, Bakanlar Kurulu’nun uyumlu bir tav)r içerisinde i%lemesinden sorumludur.

Hükümet politikas)n)n uygulanmas)n) denetler. Ba%bakan, yürütme kolunun esas ba%)d)r.
Her bakan, kar%)l)-)nda bakanlar)n i%levlerini anayasa ve kanunlar)yla uyumlu olarak yerine
getirmelerini garanti eden ba%bakana kar%) sorumludur.
Bakanlar Kurulu, Cumhurba%kan) taraf)ndan TBMM üyeleri aras)ndan atanan Ba%bakan, ve

Ba%bakan taraf)ndan aday gösterilip Cumhurba%kan) taraf)ndan atanan bir çok bakandan
olu%maktad)r. Bakanlar, gerekli görüldü-ü halde, Cumhurba%kan) taraf)ndan ya da
ba%bakan)n önerisi üzerine görevlerinden al)nabilirler.
Bakanlar kurulu olu%turuldu-unda, hükümet program) TBMM’de okunur ve güven oyu

al)n)r. Bakanlar Kurulu’nun üyeleri, genel politikalar)n uygulanmas)ndan sorumludur.
Bakanlar iki tür sorumluluk üstlenirler. Birincisi, bütün bakanlar taraf)ndan e%it olarak
payla%)lan, hükümet genel politkas)d)r. kinci olarak, her bir bakan kendi bakanl)-)n)n yarg)
yetkisi dahilinde bulunan meselelerden ve astlar)n)n hareketlerinden sorumludur.
Bakanlar Kurulu’nun esas görevi, devletin iç ve d)% politikalar)n) aç)k ve kesin bir biçimde
belirtmek ve uygulamakt)r. Kurul, bu görevinin icras) konusunda parlamentoya kar%)
sorumludur.
Anayasa, ayr)ca Bakanlar Kurulu ile ilgili olan bölüme, ulusal savunmay) da dahil
etmektedir. Ba%komutanl)k ve Genel Kurmay Ba%kanl)-) ile Milli Güvenlik Kurulu ulusal
savunma için yetki sahibi organizasyonlar) te%kil olu%tururlar.
3-30
'ekil 3.3.2, Ba%bakanl)k Merkez Organizasyonu’nun yap)s)n) göstermektedir. Türkiye’de

acil durum yönetiminin genel idaresini sa-lamak müste%ar yard)mc)s)’na verilmi% ana
görevlerden biridir.
Ba%bakanl)k Merkezi Te%kilat)
BA'BAKAN
MÜSTE'AR
MÜSTE'AR YARDIMCILARI (Be%)
Ana Hizmet Birimleri Dan ma ve Denetim Birimleri
Kanun ve Kararnameler Genel Müdürlü-ü Yard mc Birimler Tefti% Kurulu Ba%kanl)-)
Personel ve Prensipler Genel Müdürlü-ü Bakanlar Kurulu Sekreterli-i Ba%bakan Mü%avirleri
Mevzuat Geli%tirme ve Yay)n Genel Müdürlü-ü dari ve Mali %ler Daire Ba%kanl)-) Hukuk Mü%avirli-i
Devlet Ar%ivleri Genel Mdürlü-ü Halkla li%kiler Daire Ba%kanl)-) Ba%bakanl)k Mü%avirleri
Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlü-ü Savunma Sekreterli-i Bas)n Mü%avirleri
Güvenlik %leri Ba%kanl)-) Özel Kalem Müdürleri
D)%i%leri Ba%kanl)-) Koruma Müdürlü-ü
Ekonomik ve Mali %ler Ba%kanl)-)
Sosyal ve Kültürel %ler Ba%kanl)-)
dareyi Geli%tirme ba%kanl)-)
Bilgi %lem ba%kanl)-)
nsan Haklar) Ba%kanl)-)
%ekil 3.3.2 Ba bakanl k Merkezi Organizasyonu’nun Yap s

Kaynak: Ba$bakanl"k nternet Sitesi (www.basbakanlik.gov.tr)
c. Yarg
Türkiye’deki yarg) sistemi devletin di-er organizasyonlar)ndan ba-)ms)zd)r; özerkli-i

Hakimler ve Savc)lar Yüksek Kurulu taraf)ndan korunur. Yüksek mahkemeler, Anayasa
Mahkemesi, Devlet Konseyi, Uyu%mazl)k Mahkemesi, Yüce Divan, ve Askeri Yüce Divan)
içerir. Sivil ve cezai hukukun sa-lanmas) amac)yla, Yüce Divan en üst mahkeme olarak
hizmet verir.
Anayasan)n yarg)yla ilgili bölümü, hukuk devletini temel alma ilkesiyle, mahkemelerin ve
hakimlerin ba-)ms)zl)-) ve hakimin karar)n)n garantisi üzerine kurulmu%tur. Hakimler,
anayasa hükümleri, kanun ve hukuk temeline dayanarak karar verirler.
Yasama ve yürütme organlar), mahkemelerin kararlar)na uymal)d)r ve bu kararlar)n

uygulanmas)n) de-i%tiremez veya erteleyemez. Hakimler ayr)ca seçimlerin denetlenmesi
görevini de üstlenirler.
%levsel olarak, üç k)s)ml) yarg) sistemi anayasa taraf)ndan kabul edilmi%tir ve buna ba-l)
olarak, idari adliye, yasal adliye ve özel adliye olarak ayr)l)r.

Anayasa Mahkemesi, Yarg)tay, Devlet Konseyi, Askeri Yarg)tay, Askeri Yüksek dari
Mahkemesi ve Uyu%mazl)k Mahkemesi, Anayasan)n yarg) bölümünde belirtilen yüksek
mahkemelerdir. Hakim ve Savc)lar Yüksek Kurulu ve Say)%tay, Anayasan)n yarg)
bölümünde özel i%levleri olan iki organizasyondur. .
(2) l Yönetiminin Örgütlenmesi
Günümüzde, Türkiye Cumhuriyeti 81 l’e bölünmü%tür. Her il ilçelere ve her bir ilçe de alt
bölgelere ayr)lmaktad)r.
1982 Anayasas), Türkiye’nin merkezi idare sistemini muhafaza etmektedir. Her il,
Cumhurba%kan)’n)n onay)yla Bakanlar Kurulu’nun atad)-) bir vali taraf)ndan idare
edilmektedir. Valiler, merkezi hükümetin ba%l)ca arac)lar) olarak i%lev görürler ve ç %leri
Bakan)’na rapor verirler. Merkezi yönetimle ili%kili olarak yerel yönetimin yap)s) 'ekil
3.3.3’te gösterilmi%tir.
Merkezi Hükümet
Cumhurba%kan) Büyük Millet Meclisi taraf)ndan atan)r
Ba%bakan Bakanlar Kurulu
Büyük ehir l Yönetimi

Belediyesi l: Vali
BB: Bld. Ba%kan) l Müdürlü-ü
lçe Belediyesi lçe Yönetimi Merkezi hükümet

Belediye: Bld. Ba%kan) lçe: Kaymakam taraf)ndan atan)r.
Vatanda%lar taraf)ndan seçilir
Mahalle: Muhtar
%ekil 3.3.3 Merkezi ve l Yönetimlerinin Yap s
l Valisi
Merkezi idarenin temsilcisi olan vali, ayn) zamanda il yerel idaresinin ba%) ve esas
yöneticidir. Vali, genellikle l Genel Meclisi taraf)ndan verilen kararlarla ayn) do-rultuda
hareket eder.
Örgütlenmenin en yetkili heyeti olan l Genel Meclisi, dört y)ll)k bir dönem için seçilen
üyelerden olu%ur. Her y)l valinin yönetiminde k)rk günlü-üne bir araya gelen meclis, il
bütçesini onaylar ve ilin kurumsal hizmetlerine ili%kin kararlar verir.
lin ba% yöneticisi ve merkezi hükümetin esas arac)s) olarak her vali kendi ilinde bakana ait
görevler yürütecek di-er hükümet memurlar)n) denetler. Ulusal hükümetin e-itim, ekonomi,
3-32
sa-l)k ve tar)mdan sorumlu il müdürlükleri bulunmaktad)r. Her bir ilde, valinin

ba%kanl)-)nda olmak üzere l dare Kurulu’ndan gelen bu yöneticiler önemli idari kararlar
verirler ve gerekti-inde hatal) il çal)%anlar) cezaland)r)labilir.
Vali, ayr)ca l Meclisi’ne, esas olarak yerel ticaretle ilgili bir çok hizmet koluna ve
endüstriyel meselelere ba%kanl)k eder.
l Genel Meclisi
l idari Kurulu’na tavsiyelerde bulunan ve kurulla yak)ndan çal)%an l Genel Meclisi, her
be% y)lda bir seçilir. l Meclisi, her y)l valinin yönetiminde, il bütçesini onaylamak ve ilin
idari komitesinde hizmet vermek üzere her ilçeden seçilecek olan birer ki%iyi seçmek için
toplan)r. Valini ba%kanl)-)nda, idari komite kar%)l)kl) dan)%ma için her hafta toplan)r. l
bütçesi gelirlerini kiralardan, hizmet ücretlerinden, cezalardan, devlet yard)m)ndan ve
ulusal vergi gelirinin yüzde birlik pay)ndan elde eder.
l Genel Meclisi’nin üyeleri, partilerinin oylar)n en az yüzde onunu almas) ko%uluyla,

orant)l) temsil sistemiyle seçilir. Her ilçe l Genel Meclisi seçimleri için birer seçim bölgesi
olu%turur.
l Komisyonu
l Genel Meclisi taraf)ndan kendi üyeleri aras)ndan bir y)ll)-)na seçilen dört üyeden olu%an
l Kurulu, mali konular) görü%ür ve onaylar, meselelerinin durumu hakk)nda l Genel
Meclisi’ni haberdar eder ve Belediye Ba%kan)’n)n iste-i üzerine yerel idare çal)%malar)
konusundaki görü%lerini bildirir.
levler
l Yönetimi, sa-l)k ve sosyal destek, kamu i%leri, kültür ve e-itim, tar)m ve hayvanc)l)k, ve
ekonomik ve ticari konularda ulusal programlar)n uygulanmas)ndan sorumludur.
Anayasa, merkezi idarenin, yerel hizmetlerin etkin olarak yürütülmesi ve kamu

görevlerinde birli-in sa-lanmas) amac)yla yerel kurulu denetlemesini öngörmektedir. ç
i%leri bakan), görevleriyle ilgili olarak suç i%lemek nedeniyle soru%turmaya al)nan ya da
dava edilen yerel idarecileri görevden alma yetkisine sahiptir.
(3) lçe Yönetiminin Örgütlenmesi

lçe Yöneticisi
Bir ildeki her ilçe, ilçe merkezinde kurulmu% bir idareye sahiptir. lçe idaresi, ilçe
yöneticisinden (kaymakam), merkezi yönetim temsilcilerinden ve de bir ilçe idare

kurulundan olu%ur.. ç i%leri Bakan)’n)n aday göstermesi sonucu, 500’den fazla ilçe
yöneticisi cumhurba%kan) taraf)ndan atanm)%t)r.
Her bir ilçe yöneticisi, asl)nda ilçedeki memurlar)n faaliyetlerini ara%t)ran ve denetleyen bir
arac) olarak hizmet eder ve valiye rapor verir. l merkezinin içinde bulundu-u bölgede bir
ilçe yöneticisi olmayabilir; bunun yerine ilçe direk olarak vali taraf)ndan yönetilebilir.
(4) Mahallenin Örgütleni i
Türkiye’de yerel yönetimin en küçük birimi mahalledir. Mahallenin esas yetkilisi, seçilen
bir muhtar ve yeti%kinlerden olu%an meclistir. Bu resmi olmayan meclis, köyün
meseleleriyle ilgili kararlar al)r ve okul ö-retmenini ve imam) içeren bir ya%l)lar heyeti
seçer.
Muhtar, toplumsal projelerin ve hizmetlerin planlanmas) ve uygulanmas)n) denetler ve daha

yüksek otoritelerden gelen direktifleri yönetir. Idari memurlar) kar%)lar, düzeni sa-lar,
vergi toplar ve sivil törenlere ba%kanl)k eder.
Köy Meclisi, köy maliyesini denetler; okul ya da di-er ortakla%a kullan)lan binalar için
araz) al)r ya da istimlak eder, yol bak)m) ve di-er toplumsal geli%imler için köylülerin
yapaca-) i% ya da parasal kat)l)mlar) kararla%t)r)r. Köy meclisi ayr)ca köylüler aras)ndaki
anla%mazl)klara hakemlik eder ve paylar)na dü%en hizmetleri yerine getirmeyenleri para
cezas)na çarpt)r)r.
(5) lçe Belediyesi’nin Örgütleni i
Her il merkezi, ilçe merkezi ve 2000’den fazla nüfusa sahip kasaba, seçilmi% bir belediye
ba%kan) taraf)ndan yönetilen bir belediye olarak örgütlenir. Bütün belediyeler kamu
kurumudur. Belediyeler bölgenin ve bölgesel nüfusun ortak bölgesel ve kentsel ihtiyaçlar)n)
kar%)lamak için gereklidir.
Belediye Ba kan
Belediye Ba%kan) ana yönetici ve belediyenin temsilcisidir. Belediye Ba%kan) be% y)ll)k bir
dönem için seçilir. Belediye Ba%kan) yard)mc)s), bölüm ba%kanlar) ve %ube yöneticileri
belediyeyle ilgili görevlerin yerine getirilmesinde belediye ba%kan)na yard)m ederler.
Belediye s)n)rlar) içerisinde birden fazla ilçe bulunan büyük %ehirlerde, büyük%ehir belediye
ba%kan)n)n seçilece-i seçim bölgesi; büyük%ehirin belediye s)n)rlar)yla k)s)tlanm)%t)r Her
ilçe kendi belediye ba%kan)n) ve belediye meclisi üyelerini seçer..
3-34
Belediye Meclisi
Belediye idaresi bir meclisten ve bir belediye ba%kan)ndan olu%ur. Basit ço-unlu-un genel
oylar)yla seçilen Belediye Meclisi’nin büyüklü-ü nufüsa ba-l) olarak de-i%iklik gösterir.
Belediye seçimleri her be% y)lda bir yap)l)r. Her y)l düzenli olarak üç toplant) yapan meclis,
belediyenin y)ll)k bütçesini, planlar), bay)nd)rl)k ve %ehir planlamas) ilgili projeleri onaylar,
vergilere, görev, para cezas) ve bilumum tarifelerin oranlar)na karar verir.
Belediye ba%kan) ve belediye daire yöneticileri taraf)ndan atanan ya da belediye meclisi

taraf)ndan kendi içlerinden seçilen çe%itli daimi komiteler, finansal konularla ilgilenir ve
belediye personelinin atanmas) ya da terfisine karar verir.
Yine orant)l) temsil sistemiyle be% y)l için seçilen Belediye Meclislerinin büyüklü-ü, her
kasaban)n nufüsuna göre de-i%iklik gösterir. Belediye Meclisleri, y)lda üç defa bütçe, konut
planlar), yeniden in%a programlar), vergi oranlar) ve belediye hizmetlerinin ücretleri gibi
konularda karar vermek üzere toplan)r.
Belediye Meclisi; belediye ba%kan), belediye dairelerinin yöneticileri ve Belediye

Meclisi’nin kendi üyeleri aras)ndan seçti-i üyelerden olu%ur. Ula%)m tarifelerini ve
ücretlerini haz)rlar, e%ya fiyatlar)n) belirler, belediye para cezalar)na karar verir, bütçeleri
kontrol eder ve çal)%anlar)n i%e al)nmas), i%ten ç)kar)lmas) ve terfi edilmesi üzerine karar
verir.
lev
Büyük %ehirlerin yak)nlar)ndaki ve son nüfus say)m)na göre nüfusu 300.000’den fazla olan
belediyeler ve köyler; temel belediye hizmetlerinin e%it ve etkin bir %ekilde ve tamamlay)c)
planlar)n dahilinde yürütülebilmesi amac)yla büyük%ehir belediyesine ba-lanabilir.
Hizmetlerin birle%tirilebilir olmas) kadar, büyük%ehir belediyesi ile ba-lanacak belediye
veya köy aras)ndaki mesafe; ba-lanma sürecinde gidi%at)nda göz önüne al)nmal)d)r.
Belediye yönetimleri, sa-l)k, sosyal yard)m, bay)nd)rl)k, e-itim ve ula%)m konular)ndaki

ulusal programlar)n uygulanmas)ndan sorumludur ve a%a-)dakilerin yürütülmesiyle
yetkilidir:
- Kanunda buyrulan belediye yasaklar)n) ve kurallar) koymak, uygulamak

- Yasaklara uymayanlar) cezaland)rmak
- Belediye ile ilgili vergileri, görevleri ve ücretleri toplamak
- çme suyu, do-algaz, elektrik, ula%)m tesislerini ve a-lar)n) kurmak ya da i%letme
haklar)n) devretmek
- Belediye s)n)rlar) içinde ula%)m araçlar) çal)%t)rmak

- Kentsel planlama ve uygulama, haritaland)rma, in%aat düzenleme, ve in%aat izinlerinin

ç)kar)lmas)
- Arazi geli%tirme ve yeni yerle%im alanlar)n)n aç)lmas)
- Kentsel yenileme
- Sosyal konutlar)n planlamas) ve in%as)
- Toplu ula%)m sistemlerinin, yolcu ve kargo terminallerinin ve park yerlerini
organizasyonu ve yönetimi
- Parklar)n ve di-er ye%il alanlar)n in%as) ve bak)m)
- 'ehir yollar)n)n, kamu meydanlar)n)n ve köprülerin in%as) ve bak)m)
- Su, kanalizasyon ve kamu yarar) için do-algaz hizmetlerinin sa-lanmas)
- Çöp toplama ve bo%alt)m); kamu alanlar)n)n temizlenmesi
- Yang)n önleme ve itfaiye hizmetlerinin yürütülmesi
- Mezbaha ve toptan sat)% tesislerinin kurulmas) ve i%letilmesi
- E-lence, spor ve kültür tesislerinin kurulmas) ve i%letilmesi
- Veteriner hizmetlerinin yerin getirilmesi
- Hastane, kre%, yurt, yetimhane ve iyile%tirme yurtlar) vb. sa-l)k ve sosyal refah
tesislerinin kurulmas) ve i%letilmesi
- Belediye denetimleri
- Çevre kirlili-iyle ili%kili olarak endüstriyel at)klar)n denetim alt)na al)nmas)
- Do-al ve tarihi de-eri olan bölgeler ile k)y)lar)n korunmas) ve muhafaza edilmesi
- Evlenme hizmetleri
- Mesleki e-itim
- Özürlü, yoksul vb ki%ilere yard)m ve destek
(6) Büyük ehir Belediyesinin Örgütlenmesi
Büyük ehir Belediye Ba kan
'ekil 3.3.4 stanbul Büyük%ehir belediyesi’nin örgütsel yap)s)n) göstermektedir. Belediye

ba%kan) her be% y)lda bir seçilir. Büyük%ehir alan)n)n esas yöneticisi ve koordinatorüdür ve
büyük%ehir belediyesini temsil eder. Büyük%ehir Meclisi ya da Bölge Belediye meclisleri
taraf)ndan verilen bütün kararlar) veto etme yetkisine sahiptir. Bu meclisler üçte ikilik bir
ço-unluk oyuyla bu vetoyu geçersizle%tirebilirler.
Büyük ehir Belediye Meclisi
Meclis, en büyük karar verme örgütüdür. Büyük%ehir s)n)rlar) içerisindeki bölge ve daha
dü%ük s)radaki belediye üyelerinden en çok oyu alanlar)n be%te biri ve belediyelerin
ba%kanlar)ndan olu%ur. Meclis, büyük%ehir belediye ba%kan) taraf)ndan yönetilir. Meclis
üyelerinin görev süresi be% y)ld)r.
3-36
Kendi görevlerine yürütmesine ek olarak, Büyük%ehir Belediye Meclisi, bölge

belediyelerinin karalar)n) tart)%ma ve onaylama yetksiine sahiptir. Örnek olarak, bölge
belediyelerince kabul edilen bölge bütçeleri tart)%)l)r ve yat)r)mlarla hizmetlerin
bütünlü-ünü garanti etmek amac)yla Büyük%ehir Belediye meclisi taraf)ndan de-i%tirilebilir.
Bölge belediyelerince yürütülen hizmetlerde, büyük %ehirin genel bütünlü-ü içinde
dayan)%ma, birlik ve uyumu sa-layacak, yürütmeye ve düzenlemeye ili%kin kararlar
verebilir.
Belediye Meclisi’nin önemli i%levleri %unlard)r:
- Sözle%me hükümlerini gözden geçirmek ve kontrol etmek

- Beklenmeyen giderlerin kar%)lanmas) amac)yla reservlerin kullan)lmas)n) onaylamak
- Belediye ula%)m) için yol paralar)n) belirlemek
Büyük ehir Yürütme Kurulu
Büyük%ehir Belediye Meclisi, hem bir karar verme ve yürütme organ), hem de belediyenin
tavsiye heyetidir. Kurulda, belediye ba%kan)ndan ba%ka seçilmi% üye yoktur. Belediye
ba%kan)n)n kendisi, ya da görev verdi-i birisi taraf)ndan yönetilen kurul, genel sekreter;
yap), bay)nd)rl)k, yasal meseleleler, muhasebe birimlerinin ba%lar) ve personel müdürleri
taraf)ndan olu%turulur.
3030 say)l) kanunda, kurulun toplant), çal)%ma ilkeleri ve görevleri ile ilgili belirlenmi% bir
düzenleme olmad)-)ndan, 1580 numaral) kanunla di-er belediye yürütme komiteleri için
düzenlenmi% ilkeler geçerlidir.
Hizmetler
stanbul Büyük%ehir Belediyesinde (20/1/2000 itibariyle) hizmet veren toplam i%çi ve

memur say)s); %60’)n) i%çiler ve %40’)n) memurlar te%kil etmek suretiyle, 13,235’tir.
Personel say)s)n)n 1000’i a%t)-) dört birim bulunmaktad)r. Bunlar, Merkez tfaiye 2000, Yol
Tamir ve Bak)m Müdürlü-ü ve Bak)m 1269, Belediye Zab)tas) 1166, ve Sosyal ve dari
%ler 1134’tür.
Özellikle büyük%ehir belediyesince verilen hizmetler d)%)nda kalanlar, ilçe belediyelerince

ya da hem büyük%ehir hem de ilçe belediyelerince icra edilmektedir.
Bu ba-lamda, büyük%ehir belediyesinin sorumluluklar) a%a-)daki gibi özetlenmi%tir:
- 'ehir ana planlar)n) çizmek

- lçe belediyelerince haz)rlanan ana planlar)n uygulanmas)n) onaylamak ve uygulamay)
denetlemek

- Su ve kanalizasyon sistemleri, at)k su ve kat) at)k ar)tma üniteleri ile do-algaz ve

merkezi )s)tma sistemleri gibi ana altyap) tesislerinin in%as) ve i%letilmesi
- Kat) at)k imha mevkilerinin seçilmesi
- Büyük yollar)n, köprülerin, meydanlar)n, vb. in%as) ve bak)m)
- 'ehir çap)ndaki projelerin tamamlanmas)
- Büyük parklar)n geli%tirilmesi
- Yolcu ve kargo terminallerinin in%as) ve i%letilmesi
- Mezarl)klar)n konumland)r)lmas), in%as) ve i%letilmesi
- Halk traf-ine aç)k, i%lek caddelerin isimlendirilmesi ve numaraland)r)lmas)
- Mezbahalar)n ve toptan sat)% pazar)n)n in%as) ve i%letilmesi
- Belediye polis ve itfaiye hizmetlerinin i%letilmesi ve koordinasyonu
- 'ehir çap)ndaki ortak giri%imlerin uygulanmas) ve koordinasyonu
- lçe belediyelerinin kapasitesini a%an hizmetlerle ilgilenmek
- Belediyelerin kendi s)n)rlar) içerisindeki faaliyetlerinin koordine ve kontrol etmek
- Belediyelerin kendi s)n)rlar)n içerisindeki uyu%mazl)klar)n) çözmek
Belediye tirakleri
BB, vatanda%lar)na gerekli kamu hizmetlerini sa-lamak amac)yla, ço-unlu-u Tablo

3.3.1‘te gösterilmekte olan 23 %irket sahiptir. Belediye %tirakler Daire Ba%kanl)-), 21
%irketin günlük idare ve finansal koordinasyonundan sorumludur. Tümü belediyeye gerekli
hizmetler sa-layan 18 %irkette ço-unluk hissesine sahiptir ve 3 %irkette az)nl)k pay) vard)r.
Bu %irketler; su, do-algaz, ekmek, ula%)m, in%aat vb gibi geni% çapl) hizmetler sunmaktad)r.
Bu %irketlerin toplam çal)%an say)s) 26,000’den fazlad)r. 1999 marmara Depremi’nde bu
ki%ilerin ço-u, afet bölgesindeki kurbanlara gönüllü yard)m sa-lam)%lard)r.
3-38
Direct orate for Foreign Relations

Direct orate of Press, Media & Public Relations
Department of Direct orate of Cit y Theatres
Cultural & Social
Affairs Direct orate of Libraries & Museums
Direct orate of Cit y Orchestra
Direct orate of Health
Direct orate of Cemeteries
Department of Direct orate of Emergency & Rescue Services
Health Direct orate of Veterinary Services
SECRETARY
Direct orate of Slaughter Houses
GENERAL
DEPUTY
Direct orate of Public Health Protection
Direct orate of Personal Affairs
Department of Direct orate of Educat ion
Personal Training Direct orate of Social Admin istrative Affairs
TRANSPORTATION COORDINATION CENTRE

Direct orate of Touristic Facilities
Direct orate of Registers Office
MUNICIPAL ASSEMBLY
Direct orate of Municipal Co uncil Transactions

Direct orate of Legal p roceedings Transactions
Direct orate of Municipal Police
DIRECTORATE of ECONOMICAL INSPECTION BOARD

Department of
I nspection Direct orate of Flammable, Burning & Chemical Materials Storage
Direct orate of Security & Protection
Direct orate of Investment Planning
(UKOME)
Department of
Project Direct orate of Hist orical Sites Protection
SECRETARY
Direct orate of Const ruction Affairs
GENERAL
DEPUTY
Department of Direct orate of Technical Affairs
Technical Affairs Direct orate of Infrastructure Coord ination
Direct orate of Economic Planning & Ultimate Accounting
1ST LEGAL ADVISORY
Direct orate of Environmental Protection & Control

Department of Direct orate of City Park & Garden
Envi ronmental Protection Direct orate Workshops
& Development Direct orate of Maintenance, Repair, Cleaning & Garbage Coll
Direct orate of Licence & Inspection
MAYOR'S OFFICE
Direct orate of Bosphorus Reconstruction

SECRETARY
Direct orate of Planning & Public Works

EXECUTIVE BOARD of MUNICIPALITY
GENERAL
DEPUTY
Department of Direct orate of Public Works

Planning & Direct orate of City Planning
Construction
Direct orate of Photogrammetry
Direct orate of Ground & Earthquake Studies
SECRETARY GENERAL
Department of Direct orate of Data Processing Coordination

Data Processing Direct orate of Data Processing
Department of Direct orate of Research

Res earch Planning
Direct orate of Archives
Coordination
Direct orate of Traffic
Department of Direct orate of Transportation Planning
Transportation Direct orate of Road Maintenance & Repairment
ADVISORS to LOAD MAYOR
Direct orate of Transportation Coordination

BOARD of INSPECTION
Direct orate of Center Fire Brigade

Department of Direct orate of Istanbul Region Fire Brigade
Fire Brigade Direct orate of Bosphorus Region Fire Brigade
Direct orate of Anatolian Region Fire Brigade
SECRETARY
Direct orate of Supplies

GENERAL
DEPUTY
Direct orate of Vehicle & Equipment Purchasing

Department of
INFRASTRUCTURE COORDINATION CENTRE
Purchasing Direct orate of Construction Materials

Direct orate of Warehouses
LOAD MAYOR of ISTANBUL METROPOLITAN MUNICIPALITY
Direct orate of Municipal M arkets

Direct orate of Expenditures
Direct orate of Revenues
Direct orate of Budget Financing & Inspection
Department of
Direct orate of Sea Food Wholesale Market
(AYKOME)
Accounting
SECRETARIAT of DEFENCE
Direct orate of Auctions

Direct orate of Credits
Direct orate of Wholesale Markets
Direct orate of Real Estate

DIRECTORATE of
TRAM TUNNEL
Department of
ELECTRICITY
Direct orate of Legal Expropriation

Real Estate &
ISTANBUL
GENERAL
Expropri ation Direct orate of New Settlements

(IETT)
Direct orate of Housing & Squatter Housing
Department of
Resource
Development & Directo rate of Liaison
Munici pal Economic
Enterpris es
ISTANBUL WATER
ADMINISTRATION
DIRECTORATE of
GENERAL
SEWAGE
%ekil 3.3.4 stanbul Büyük ehir Belediyesi’nin örgütsel yap s

Tablo 3.3.1 BB’deki Kamu Hizmet %irketlerinin Listesi
'irket Ad) Kurulu% Çal)%an Sermaye

Say)s) (Milyon
USD)
stanbul Elektrik Tramvay ve Tünel daresi Genel Müdürlü-ü (IETT) N/A 8,068 N/A
stanbul Su ve kanalizasyon %letmesi Genel Müdürlü-ü ( SK ) N/A 7,306 N/A
Istanbul Ula%)m San. Tic. A'.(ULA'IM) 1988 3,050 20.0
Istanbul Gaz Da-)t)m San. Tic. A'. (IGDA') 1986 2,677 340.0
stanbul Halk Ekmek Un ve Unlu Maddeler G)da San.Tic. A.' 1978 564 20.0
stanbul Belediyeleri Bilgi %lem San. Ve Tic. A.' (BELB M) 1987 552 2.0
stanbul deniz Otobüsleri San. ve Tic. A.' (IDO) 1987 550 40.0
stanbul Kültür ve Sanat Ürünleri Ticaret A.' (KÜLTÜR) 1989 455 2.6
stanbul Çevre Koruma ve At)k Maddeleri De-erlendirme San. ve Tic. A.' 1994 432 8.7
(ISTAC)
stanbul Asfalt Fabrikalar) San. ve Tic. A.' (ISFALT) 1986 366 1.2
stanbul Beton Elemanlar) ve Haz)r Beton Fabrikalar) San. ve Tic. A.' 1986 358 6.0
(ISTON)
stanbul Belediyeler Bak)m San. ve Tic. A.' (ISBAK) 1986 352 4.0
Hamidiye Kaynak Sular) San. ve Tic. A.' (HAMIDIYE) 1979 346 3.0
Bo-aziçi Peyzaj n%aat Mü%avirlik Teknik Hizmetleri A-aç San.Tic. A.' 1997 276 1.4
(BIMTAS)
stanbul Spor Etkinlikleri ve %letmecili-i San. ve Tic. A.' (SPOR) 1989 252 2.0
stanbul Konut mar Plan San. ve Tic. A.' (KIPTAS) 1995 210 22.0
Büyük stanbul Turizm ve Sa-l)k Yat)r)mlar) %letme ve Tic. A.' 1996 190 3.0
(BELTUR)
stanbul A-aç ve Peyzaj San. Ve Tic. A.'. (AGAC) 1998 111 3.0
Akaryak)t ve Mü%taklar) Ticaret A.' (BELPET) 1962 30 0.6
stanbul Sa-l)k Yat)r)mlar) ve %letmecili-i San.ve Tic. A.' (SAGLIK) 1998 22 18.0
Kaynak: BB nternet Sitesi (www.ibb.gov.tr)
3.3.2. Afet Yönetim Organizasyonu

1999’da Türkiye’de ya%anan iki depremin verdi-i tecrübeyle, ba%bakanl)ktan belediyelere
kadar çe%itli seviyelerde bir çok afet yönetim organizasyonu kuruldu. A%a-)daki bölüm, bu
organizayonlar)n kurulu%unu, örgütleni%ini ve i%levini anlatmaktad)r:
(1) Merkezi Hükümet

a. Ba bakanl k Kriz Yönetim Merkezi
Ba%bakanl)k Kriz Yönetim Merkezi 1999 Marmara Depremi döneminde, hükümetin afet
müdahalesini birle%tirmek amac)yla kurulmu%tur. Daha sonra, ba%bakanl)-)n alt)nda,
Ola-anüstü Hal Yönetim Genel Müdürlü-ü, ola-anüstü hal yönetiminde etkinli-i garanti
etmek amac)yla kal)c) bir organizasyon olarak kurulmu%tur.
Genel Müdürlü-ün faaliyetleri a%a-)daki gibidir:
- Yerel yönetimler içerisinde ola-anüstü hal yönetim merkezleri kurmak, ilkelerini

belirlemek ve kurumlar aras) koordinasyonu yürütmek
3-40
- Ön haz)rl)k faaliyetleri yürütmek, k)sa ve uzun-dönem planlar) yapmak, afetleri

önlemek ve azaltmak için veri tabanlar)n) denetlemek ve de-erlendirmek
- Acil durumlarda kamu ve sivil araçlar)n)n ve tesislerin kullan)m)n) koordine etmek
- Acil durumlarda organizasyonlar ve %ah)slar taraf)ndan gerçekle%tirilecek gönüllü
çabalar)n geli%mesine yard)mc) olmak
- Yard)m malzemelerinin sa-lanmas), depolanmas)n) ve da-)t)m)n) koordine etmek
b. Bay nd rl k ve skan Bakanl ;
Türkiye’de s)k kar%)la%)lan depremlerin yönlendirmesi ile, mar ve skan Bakanl)-) 1958
y)l)nda kurulmu%tur. Amaçlar), nüfusun maruz kalaca-) ölüm ve yaralanma riskini azaltmak
ve ekonomik risklerin ölçe-ini küçültmekti. Bakanl)-)n ad), örgütsel yeniden yap)lanma
sonucunda bugünkü ad)yla de-i%tirilmi%tir.
Afet leri Genel Müdürlü;ü
Bakanl)k dahilinde, afet yönetiminden sorumlu olan kurulu%, Afet %leri Genel
Müdürlü-ü’dür. Müdürlükte, Deprem Ara%t)rma Birimi, deprem ara%t)rmalar)na odaklanm)%
üç alt birime sahiptir.
- Deprem Mühendislik Bölümü, depreme dayan)kl) yap)lar)n in%a edilmesi için gerekli
önlemlerin sa-lanmas)ndan ve depremde zarar gören yap)lar)n rehabilitasyonu için
temel ilkeler geli%tirmesinden sorumludur.
- Sisimoloji Bölümü, Ulusal Sismik Gözlem A-)’n)n kurulmas), i%letilmesi ve
geli%tirilmesinden; deprem tahminlerinde yard)mc) olmas) ve artç) faaliyetlerin
incelenmesi amac)yla mikro sismik faaliyetlerin izlenmesinden sorumludur.
- Laboratuar Bölümü, uluslaras) ortak projeler yürütmekle görevlidir ve bütün ülke için
deprem ve di-er bilgileri kapsayan bir CBS’nin kurulmas) ve güncellenmesinden
sorumludur. Ayr)ca, bütün ülkeyi kapsayan güçlü hareket kay)t istasyonlar) kurar ve
i%letir.

Merkezi Afet Koordinasyon Konseyi
Merkez Afet Koordinasyon Konseyi bir afet halinde a%a-)da gösterildi-i gibi biçimlenir
Ancak, ba%bakanl)k, idari yönle ilgilenecek bir kriz yönetim merkezi kurmu% oldu-undan,
bu bakanl)k günümüzde esas olarak teknik boyutla ilgilenmektedir.
Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-) Müste%ar Yard)mc)s)
Ulusal Müdafaa * D)% %leri
içi%leri Maliye ve Gümrük
Ulusal E-itim Sa-l)k
Ula%t)rma Tar)m, Ormanc)l)k
% ve Sosyal Güvenlik Sanayi ve Ticaret
Enerji ve Do-al Kaynaklar Türk K)z)lay Kurumu
* Bakanl)klar kar%)l)k gelen müste%ar yard)mc)lar)nca temsil edilir. .
%ekil 3.3.5 Merkezi Afet Koordinasyon Konseyinin Örgütleni i

Kaynak: Oktay (1999)
c. Sivil Savunma
Sivil Savunma, 1928 y)l)nda ordunun bir bölümü olarak örgütlenmi%tir. Bugünkü Sivil
Savunma 1959’daki “Sivil Savunma Yasas)” ile ba-)ms)z bir organizasyon haline gelmi%tir.
Ya%anan büyük depremlerle birlikte, Savil Savunma kendi kurtarma ekiplerini
güçlendirmi%tir. Sivil Savunma’n)n k)sa tarihi Tablo 3.3.2 ‘de özetlenmi%tir.
Sivil savunma, silahs)zd)r, koruyucudur ve kurtarma önlemleri ile faaliyetlerinin

geli%tirilmesinde görev al)r. Sivil Savunma Genel Müdürlü-ü ç %leri Bakanl)-)’n)n deste-i
alt)nda bu hizmetleri yürütmektedir.
Organizasyon hem merkezi hem de il baz)nda heyetlerden olu%ur. Merkez organizasyon

genel Müdürlü-ü, Sivil Savunma Kolejini, ve Uyar) ve Alarm Merkezilerini içerir. lsel
organizasyonlar, lçe ve Kasaba Sivil Savunma Müdürlükleri, Sivil Savunma Yerel Güçleri
ile Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birimleri müdürlükleri olarak düzenlenmi%tir.
Buna ek olarak, her hükümet organizasyonunun itfaiye, kurtarma, ilk yard)m ve her bir
organizasyonun güvenli-i için bir sivil savunma bölümü olmal)d)r. Her bir
organizasyondaki sivil savunma bölümü, merkezi hükümet taraf)ndan atan)r. Sivil Savunma
Müdürlü-ü’nün görevleri a%a-)daki gibidir:
3-42
- Ülke çap)nda sivil savunma hizmetleri kurmak ve kamu ile özel kurulu%lar taraf)ndan
al)nan önlemlerin planlanmas)n), uygulanmas)n), koordinasyonunu ve denetimini
garanti etmek
- Silahs)z, koruyucu acil durum kurtarma ve ilk yard)m faaliyetlerinin tümünü planlamak
ve yürütmek
- tfaiyeler için standartlar) belirlemek, çal)%anlar)n) e-itmek, yang)n önleme ve korunma
çal)%malar)n) denetlemek ve kontrol etmek
- Sivil savunma çal)%anlar)n) e-itmek ve halk) Sivil Savunma konusunda bilgilendirmek
- Sivil savunma fonlar)n) yönetmek
- Bakanl)-)n Savunma müdürlü-ü görevini yerine getirmek
- Özel yasalar taraf)ndan istenen di-er görevleri gerçekle%tirmek
Sivil Savunma Organizasyonu’nun amac) ve hedefi, sava% ya da herhangi bir do-al afet
s)ras)nda hayat ve di-er türden kay)plar) en aza indirgemektir. Organizasyonun ana
amaçlar) a%a-)daki gibidir:
- Sava% s)ras)nda sivillerin can ve mal)n) güvenceye almak

- Do-al afetler s)ras)nda insanlar)n can ve mallar)n) kurtarmak
- Yang)nda kurbanlar)n canlar)na ve mallar)na gelebilecek zarar) azaltmak
- Zarar görmeleri halinde, hayati önem ta%)yan kamu ve özel kurumlar)n) yenilemek,
tamir etmek ve korumak
- Sava% zaman)nda her türlü savunma çal)%mas)na destek vermek
- Sava% zaman)nda sivillerin moralini yükseltmek
Tablo 3.3.2 Sivil Savunman n Geli imi
Y)l Olay
1928 Türk Silahl) Kuvvetleri Denetiminde Örgütleni%
1938 Pasif Korunma Yasas)
1952 Türkiye’nin NATO’ya girmesi, Sivil Savunman)n rolünün yeniden incelenmesi
1959 Sivil Savunma Yasas)
1983 Erzurum depremi
1986 Ankara’da ilk sivil savunma arama/kurtarma birimi kuruldu
1992 Erzincan depremi
1993 Ankara’da sivil savunma organizasyonlar)nda gere-inden fazla say)daki asker ve memurun
yerini profesyoneller al)r
1996 Yine profesyobllerden olu%an iki yeni sivil savunma birimi 1996 y)l)nda stanbul ve
Ankara’da kuruldu
1999 Ankara’da 61 sivi savunma personeli, stanbul’da 24 personel, Erzurum’da 30 personel
1999 Marmara ve Düzce depremleri
1999 Sekiz sivil savunma arama ve kurtarma birimi illerde mevkilendirildi (Adana, Afyon,Bursa,
Diyarbak)r, zmir, Sakarya, Samsun ve Van). Sivil savunma birimlerinin kurulmad)-) bütün
illerde sivil savunma ekipleri kuruldu.
Kaynak: Sivil Savunma Genel Müdürlü-ü nternet Sitesi (www.ssgm.gov.tr)

d. Türk K z lay
Uluslararas) K)z)l Haç ve K)z)lay Dernekleri Federasyonu 1919’da kurulmu%tur ve 176

üyeye sahiptir (dünyan)n en büyük yard)m organizasyonunu te%kil etmektedir). Uluslararas)
federasyon, ulus, )rk, din, s)n)f ve siyasi görü% ay)rdetmeksizin yard)m sa-lamaktad)r.
Federasyonun müdürlü-ü Cenevre’de bulunmaktad)r ve dünyan)n her yan)nda faaliyetlere
destek vermek amac)yla 60’dan fazla delegasyon, dünya çap)nda stratejik olarak
konumlanm)%t)r.
Federasyonun misyonu, insanl)-)n gücünü seferber ederek korunmas)z insanlar)n

ya%amlar)n) geli%tirmektir. Korunmas)z insanlar, ya%amlar)n) veya sosyal, ekonomik
güvenlik ve insani sayg)nl)klar)n) tehdit eden durumlarda en büyük riski ta%)yanlard)r.
Federasyon, afetzedelere destek amac)yla kurtarma çal)%malar) gerçekle%tirir, ve bunu üye

olan Ulusal Dernekler’in kapasitesini güçlendirmek amac)yla gerçekle%tirdi-i geli%tirme
çal)%malar)yla birle%tirir. Federasyonun çal)%malar) dört ana alanda odaklanmaktad)r:
insanc)l de-erleri yükseltmek, afet müdahalesi, afet haz)rl)-) ile sa-l)k ve halk bak)m).
Türk K)z)lay Derne-i, uluslararas) federasyonun bir üyesidir. Türk K)z)lay Derne-i, ilk
olarak 11 Haziran 1868 y)l)nda “Hasta ve Yaral) Osmanl) Askerlerine Yard)m Derne-i” ad)
alt)nda kurulmu%tur. 14 Haziran 1877 tarihinde “Osmanl) K)z)lay Derne-i”, 1923’te “Türk
K)z)lay Birli-i”, 1935’te “Türk K)z)lay Kurumu” ve son olarak 1947’de “Türk K)z)lay
Derne-i” olarak isim de-i%tirmi%tir.
Türk K)z)lay)’n)n hükümetten ba-)ms)z bir fon kayna-) vard)r. Türk K)z)lay)’n)n
planlanmas), yiyecek ve çad)rlar)n da-)t)m)n) planlayan Ankara Planlama Müdürlü-ü’nün
alt)nda merkezile%tirilmi%tir. Türkiye’de bütün illeri kapsayan 600 %ubesi bulunmaktad)r.
Türk K)z)lay Derne-i’nin hizmetleri, kurtarma, gençlik, kan ve sa-l)k servisleridir.
e. Do;al Afetler Sigorta Kurumu
27 Mart 2001 tarihinde kentsel alanlardaki bina sahipleri için deprem sigortas)n)n zorunlu
hale gelmesiyle birlikte, sigorta birikiminin yönetimi, Hazine Bakanl)-)n)n Sigortalar
Genel müdürlü-ü alt)nda kurulan “Do-al Afet Sigorta Kurumu” (DASK) adl) yeni bir
organizasyonun sorumlulu-una verilmi%tir. Birikimin yönetim modeli, Yeni Zelanda’n)n
Deprem Komisyonu (EQC) ve Kalifornia Deprem Otoritesi üzerindeki etrafl) incelemelere
uygun olarak %ekillendirilmi%tir.
Asl)nda, DASK bu iki kamu enstitüsünden de farkl)d)r. DASK, üyeleri kar)%)k olarak kamu
ve özel geçmi%e sahip yedi ki%ilik bir kurulla yönetilmektedir. Kendine ait çal)%an) yoktur
ve gereklerinin tümünü d)%ar)dan kar%)lar. Türkiye’deki en büyük özel sigorta %irketi olan
3-44
Milli Re, be% y)ll)-)na “i%letmeci yönetici” olarak tutulmu%tur. Türkiye’deki hayat sigortas)
d)%)ndaki 40 sigorta %irketinden 34’ü Türk felaket Sigortas) Fonu poliçelerini satmak üzere
anla%m)%t)r.
(2) l Yönetimi
l Kurtarma ve Yard m Komitesi
Marmara Depremi’nden önce 'ubat 1999’da, stanbul Valili-i, 'ekil 3.3.6’de gösterildi-i
gibi, düzenlemeye uygun olarak, bir il afet yard)m komitesi ve yürütme gruplar) kurmu%tur.
Komite, vali taraf)ndan yönetilen bir karar verme heyetidir. De-i%ik hizmet kategorilerinde
acil yard)m çal)%malar) yürütmek için dokuz il acil hizmet grubu olu%turulmu%tur.
Valilik Afet Yönetim Merkezi (AYM)
stanbul l Valili-i, 1999 Marmara depreminden hemen sonra Cumhurba%kan)’n)n emriyle,

entegre bir afet yönetimi için, Afet Yönetim Merkezi’ni (AYM) kurmu%tur.
Afet Yönetim Merkezi 'ekil 3.3.7’te gösterildi-i gibi; konsey, bilimsel dan)%manl)k
komitesi, idari kurul ve yönetim dairesinden olu%maktad)r. Normal %artlar alt)nda, ilgili
organizasyonlar)n afet haz)rl)-)n) geli%tirmeye yard)mc) olmay) ve koordine etmeyi amaçlar
ve kriz durumlar)nda l Afet Yönetim Merkezi’ne devrolacakt)r.
Ek olarak, bir çok ili etkileyen büyük bir afet halinde, Bay)nd)rl)k Bakanl)-)’n)n
yönetiminde bir Bölgesel Afet Yönetim Merkezi kurulur.

l Valisi (ya da yard mc s )
Etkilenen %ehrin Belediye Ba%kan) Acil Yard m Hizmet Gruplar
Jandarma Komutan) lk Yard)m ve T)bbi Hizmet
Polis Müdürü Ön Hasar De-erlendirmesi
Tar)m müdürü Kamu Güvenli-i
Sivil Savunma Müdürü Tahsis, Kiralama, Da-)t)m.
Ulusal E-itim Müdürü leti%im Hizmetleri
Sa-l)k Müdürü Ula%)m Hizmetleri
Türk K)z)lay derne-i temsilcisi Kurtarma, Enkaz kad)rma
Bay)nd)rl)k Müdürü Tar)msal Hizmetler
Yerel Askeri Komutan Cankurtaran hizmetleri
%ekil 3.3.6 l Kurtarma ve Yard m Komitesinin Örgütleni i

Kaynak: Oktay (1999)
Afet Yönetim Merkezi(AYM)nin

Örgütsel %emas )
stanbul Valili i, 1999 % )
% )’ ) % )
Ü öü
Afet Yönetim Merkezi Ü öü
Kurulu - ç Ü öü
(AYM) Ü öü
) ) Ü öü
)
ö % )
)
ö % )
ü )
% )
) ) )
dari
Kurul
ü üü Bilimsel
%) ) Dan manl k
ü ü ü-ü Komitesi
) ) ) )-)
ü ü ü-ü
%Ü
ü ü ü-ü %) ) ü ü ü-ü
-) ü ü ü-ü
) ) - ç Ü
ü ü ü-ü
Yönetim
Planlama Gönüllü
CBS Ofisi
Dairesi Organizasyon
%ekil 3.3.7 Valilik Afet Yönetim Merkezinin Örgütleni i
3-46
(3) Büyük ehir Belediyesi Yönetimi
stanbul Büyük%ehir Belediyesi Afet Koordinasyon Merkezi (AKOM), valinin emri ve

Belediye Meclisi’nin verdi-i yetkiyle, BB içerisinden bir ileti%im kanal) olu%turulmas)
gereklili-inden dolay) 2000 y)l)nda kuruldu. Merkezin ilk üyeleri itfaiye bölümü, sa-l)k
bölümü, SK ve GDA'’ t). Planlama, haritalama, ve di-er bölümler bugünkü
organizasyonu olu%turmak amac)yla daha sonra kat)lm)%t)r.
AKOM’un amac), görevleri stanbul Büyük%ehir Belediyesi içerisindeki organizasyonlar

aras)nda koordine etmektir.
AKOM’un örgütleni% yap)s) 'ekil 3.3.8 ‘te gösterilmektedir. AKOM’da Valilik Afet
Yönetim Merkezi’nin hizmet gruplar)n)n tersine, organizasyonlar önemle dahil edilmi%tir.
AKOM’un ba%kan) BB genel sekreteri yard)mc)s)d)r. AKOM’un yard)mc) ba%kan), itfaiye
bölümünün ba%)d)r.
BB’nin ilgili %irketleri hissedarlar bölümü arac)l)-)yla dahil edilmi%tir. SK ve GDA'

gibi AKOM’un baz) anahtar organizasyonlar) ayr)ca AYM’de de görevlendirilmi%tir.
AKOM’un BB içerisindeki belediyelerle direkt ili%kileri yoktur.
AKOM SK ’nin alan)nda BB’nin bütçesiyle in%a edilmi% olan kendi yeni binas)na sahiptir.
'u anda, AKOM’un i%letme bütçesi itfaiye taraf)dan kar%)lanmaktad)r fakat AKOM
nihayetinde kendi bütçesine sahip olacakt)r.

AKOM Ba%kan)n)n Dan)%man)
tfaiye Departman)
Sa-l)k Departman)
Ula%)m Departman)
Teknik %ler Departman)

AKOM Ba%kan): BB
Yard)mc) Genel Sekreteri
Hisse Sahipleri Departman)
Ba%bakanl)k Savunma Müdürlü-ü

AKOM kinci
ba%kan): tfaiye D)% i%leri Müdürlü-ü
Bölüm Ba%kan)
Sosyal ve dari %ler Müdürlü-ü
AKOM Müdürü
Zemin ve Deprem Ara%t)rmalar) Müdürlü-ü
Yol Bak)m ve Onar)m Müdürlü-ü
Su ve kanalizasyon daresi (ISKI)
Gaz Da-)t)m daresi (IGDAS)
%ekil 3.3.8 BB’deki Afet Koordinasyon Merkezi’nin Örgütleni i
(4) lçe Afet Yönetim Merkezi
lçe afet düzenlemesi; her ilçede, ilçe ba%kan)n)n merkez ba%kan) olarak hizmet verece-i
kal)c) bir ilçe afet yönetim merkezi kurulmas)n) gerektirmektedir. Her bir belediyenin
ba%kan) valilik bünyesinde ilçe ba%kanlar)yla birlikte çal)%acakt)r.
Her afet yönetim merkezi AYM’ye ba-l)d)r fakat AKOM’la direkt bir ili%kisi yoktur. SK
ve GDA'’)n her ilçede %ube ofisleri bulunmaktad)r ve her ilçenin yönetim merkeziyle
birlikte çal)%makla görevlendirilmi%lerdir.
lçe afet yönetim merkezlerinin gerçek durumlar) ilçeden ilçeye de-i%iklik göstermektedir.
Baz) belediyelerde, belediyeler kendi afet yönetim merkezlerini in%a etmi%lerdir ve ilçe
ba%kan)na ofis alan) sa-lamaktad)rlar. Bu %ekilde, belediye afet yönetim merkezi hemen
hemen bir ilçe afet yönetim merkezi olarak i%lemektedir.
Di-er belediyelerde, varolan binalar ilçe afet yönetim merkezi olarak kullan)lmaktad)r ve
ilçe ba%kan)yla ilgili hizmet grubu organizasyonlar) dahil edilmi%tir.
3-48
Ergunay, O. 1999, A Perspective of Disaster in Turkey: Issues and Prospects, Urban

Settlements and Natural Disasters, Proceedings of UIA Region II Workshop,
Chamber of Architects of Turkey

3.4. Türkiye’deki Afet Yönetimi Plan ve Faaliyetleri

3.4.1. Merkezi Hükümet
(1) Bay nd rl k ve skan Bakanl ;
a. Deprem Gözlemi
Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)Afet %leri Genel Müdürül-ü Laboratuvar Birimi, ulusal

proje niteli-inde, ülke kuvvetli yer hareketi a-) i%letmektedir. 1999 Marmara Depremi
s)ras)nda 24 istasyonda yer ivmesi de-i%imleri kaydetilmi%tir.
Sismoloji Bölümü, ulusal sismoloji gözlemleri a-)n) kurmu% ve çal)%t)rmaktad)r, ayn)

zamanda deprem tahmini ile ilgili Türk-Alman projesi için mikro-sismik aktivitelere
kat)lm)%t)r.
Ayr)ca 1993 y)l)nda Japonya, JICA ile deprem afet önleme ara%t)rmas) projesi yürütülmü%
ve tamamlanm)%t)r. Proje bünyesindeki üç alt merkezin bir parças) olarak, Ankara’da
bulunan deprem veri toplama ve hasar görebilirlik de-erlendirmesi alt merkezi Ankara
çevresine 10 istasyon yerle%tirmi%tir, ve elde edilen veriler hasar hesaplamalar)n)n h)zl) bir
%ekilde yap)lmas)nda kullan)lmaktad)r.
b. Deprem Hasar ncelemesi
Hasara yol açan bir deprem olay)ndan sonra, bina hasar incelemesi yapabilecek tek yetkili
kurum Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)’d)r. Bay)nd)rl)k ve skan Bakan)l)-)’nda görevli
mühendisler say)ca yetersiz kald)-)nda Mimarlar Odas) ve n%aat Mühendisleri Odas)ndan
destek talep edilir. Bölgeyi iyi tan)yan Mahalle Muhtarlar), mühendislere rehberlik ederler.
Hasar de-erlendirmesi iki a%amada gerçekle%tirilir. Üniversitelerin yard)m)yla

de-erlendirme için kullan)lan format olu%turulmu%tur. De-erlendirmenin ilk a%amas) ç)plak
gözle ve d)%ar)dan gözlemle binalar)n incelenmesidir. kinci a%ama ise hasar derecesini
s)n)fland)rmak için yap)l)r. Sonuçlar onaylar)n) almak için mülk sahiplerine gösterilir.
Sonuçlar yeniden in%a için gerekli maddi deste-i belirlemek aç)s)ndan temel te%kil eder.
A-)r hasarl) binalar o bölgenin üst yetkililerinin emri ile y)k)l)r.
Hak sahipli-i ve hükümet taraf)ndan yap)lan maddi yard)m Tablo 3.4.1. de gösterilmi%tir.
Sadece mülk sahipleri hükümetin verdi-i yard)mdan yararlanabilir. Ancak, mülk sahibi
olsun ya da olmas)n evsiz kalan her depremzede için bar)nak sa-lanm)%t)r.
Mülk sahiplerinden gelen talep üzerine, Marmara depreminden sonra hükümet, bünyesinde
görevli 2000 mühendisi bina hasar incelemelerinde çal)%mak üzere görevlendirmi%tir.
Gölcük’de bulunan 20 ilçeyi incelemek 4 ay sürmü% ve sonuç olarak, 96,000 bina a-)r
3-50
hasarl), 58,000 bina orta hasarl), 122,000 bina az hasarl) ve 33,000 bina hasars)z olarak
belirlenmi%tir.
Tablo 3.4.1 Hükümet Taraf ndan Verilen Hak Sahipli i ve Maddi Yard m
Hak sahipli-i Hükümet taraf)ndan verilen maddi yard)m
Az hasarl) daire sahibi 600milyon TL.
Az hasarl) iki y)ldan daha uzun süreli kirac) 100milyon TL ya da kira bedeli
Orta hasarl) daire sahibi Bina onar)m ücreti olarak 10% kredi (2 ila 4 milyar TL)
A-)n hasarl) daire sahibi Binay) tekrar in%a etmek için kredi
Apartman sahibi Güvenli konut temin edildi, ya da hükümet yeni ev in%a edecek.
Düzensiz konut alanlar)nda ikamet edenler Ev a-)r hasarl) ise bar)nak sa-land)
Gecekonduda ya%ayanlar Yasada herhangi bir yard)mdan bahsedilmiyor.
Evsiz kalanlar Herkesin bar)nak sahibi olma hakk) var.
(2) Sa;l k Bakanl ;

a. Operasyon Merkezi
Acil durumlarda Sa-l)k Bakanl)-), Ba%bakanl)k Kriz Merkezine ba-l) çal)%acakt)r.

Ba%bakanl)k ya da l Sa-l)k Müdürlüklerinden bilgi sa-lanacakt)r. Ankara, Sa-l)k Bakanl)-)
bünyesinde dört daire afet olas)l)-)na kar%) 24 saat görev yapmaktad)r. Bunlar; Bilgi Ak)%)n)
Toplama ve Koordinasyon, dare ve Maliye, Haberle%me ve Dökümentasyon, Bilgi %lem
Daireleridir.
b. Kaynak Envanteri
Bakanl)k bünyesinde, her il baz)nda, çal)%anlar, ilaç, kamyon, ve ambulans bilgilerinin

bulundu-u kaynak envanteri 2000 y)l) için haz)rlanm)%t)r. Bu bilgiler her alt) ayda bir
güncelle%tirilmektedir. Yatak say)s), otellerdeki ve pansiyonlardaki yataklar) da
içermektedir. Bu bilgiler kar%)l)kl) yard)m)n ihtiyaç olabilece-i dü%ünülerek kom%u illere de
gönderilmektedir.
c. Acil Müdahale Planlamas
Bakanl)k hasar gören bölgelere yard)m gönderebilmek amac)yla ula%)m güzergahlar)n)

planlamaktad)r. l hastaneleri listelenmi% durumda, ancak acil t)bbi müdahale hastahane
içinde yap)lmayacakt)r. Acil müdahalelere yer olarak da aç)k alanlarda kurulacak çad)r
hastaneleri dü%ünülmü%tür. D)%ar)dan gelecek t)bbi yard)m organizasyonlar) için de aç)k
alan dü%ünülmü%tür.

d. ller Aras nda Kar l kl Yard m Sistemi
Sa-l)k Bakanl)-) kom%u iller aras)nda kar%)l)kl) yard)m sistemi geli%tirmi%tir. Bölgesel kriz
merkezi kom%u illere yard)m etmek üzere programlanm)%t)r. Bu bilgilerin birer kopyas)
Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)na gönderilmi%tir.
Hasar derecesine, yere ve nüfusa ba-l) olarak kar%)l)kl) yard)m üç a%amal) olarak
planlanm)%t)r. stanbul ili için yard)m)n ilk a%amas)nda yedi kom%u il ve ikinci a%amas) için
de be% il belirlenmi%tir.
(3) Sivil Savunma

a. Sivil Savunma Koleji
Sivil Savunma Koleji 1960 y)l)nda e-itim ve ö-retim faaliyetleri gerçekle%tirmek için
Ankara’da kurulmu%tur. Kolej daha çok arama ve kurtarma ile ilk yard)m konular)na a-)rl)k
vermi%tir. E-itim alanlar yerel sivil savunma merkezlerinin hocalar), kamu çal)%anlar),
itfaiye görevlileri ve gönüllü kurulu%larda çal)%an ki%ilerdir, 1960 ile 2002 y)llar) aras)nda
18,266 çal)%an e-itim alm)%t)r. 1982 y)l)ndan bu yana itfaiyeden 1,374 ki%i e-itimlere
kat)lm)%t)r.
b. Kurtarma Çal malar
Afet yönetimi konusunda çal)%an sivil savunman)n görevleri a%a-)daki gibidir.
- Sava%, do-al afet ve büyük yang)nlar esnas)nda, arama ve kurtarma, ilk yard)m ve
sosyal yard)m hizmetlerini gerçekle%tirmek.
- Afet an)nda hem yabanc) hemde yerel arama ve kurtarma ekiplerinin yürüttü-ü arama
ve kurtarma faaliyetlerinin koordinasyonunu sa-lamak.
- Evsiz kalan ki%iler için hem sosyal yard)m hemde geçici iskan sa-lamada yard)mc)
olmak.
- Çal)%anlar)n fiziksel becerilerini artt)rmak için hem pratik hem teorik bilgiler içeren
haftal)k, ayl)k ya da y)ll)k e-itim ve ö-retim programlar) haz)rlamak ve bunlar)
uygulamak.
- Kamu, özel sektör ve gönüllü kurulu%lar)n bünyesinde olu%turulmu% arama ve kurtarma
ekiplerine e-itim vermek.
- Gündüz ve gece egzersizlerini planlamak ve uygulamak.
- Ülke içinde ve d)%)nda organize edilen e-itim ve egzersiz programlar)na kat)lmak ve
gerek oldu-unda ya da talep geldi-inde ülke d)%)nda yürütülen arama ve kurtarma
çal)%malar)na kat)lmak.
- Kurtarma, ilk yard)m ve sosyal yard)m kurslar)n)n pratik uygulamalar)nda Sivil
Savunma Koleji ve Valili-e destek vermek, yard)mc) olmak.
- Gerekti-inde afet bölgesine h)zl) ve seri bir %ekilde ula%abilmek amac)yla, haberle%me,
seferberlik ve toplanma egzersizlerini gerçekle%tirmek.
- çi%leri Bakanl)-) ve Valilik taraf)ndan verilen di-er görevleri yerine getirmek.
3-52
1999 Marmara Depreminden önce, sadece üç ilde arama ve kurtarma birimi bulunmaktayd).
Depremden sonra sivil savunma sekiz ilde daha arama ve kurtarma ekibi kurdu. Ayr)ca sivil
savunma biriminin olmad)-) bütün illerde sivil savunma ekipleri olu%turuldu.
Son zamanlarda gerçekle%tirilen kurtarma çal)%malar) Tablo 3.4.2. de gösterilmi%tir. Farkl)

illerden görevlendirilmi% kurtarma personelinin say)s) Tablo 3.4.3. de gösterilmi%tir.
Tablo 3.4.2 1992-2001 Tarihleri Aras nda Sivil Savunma Birimlerinin Faaliyetleri
Kurtar"lan Ki$i Say"s"
Kurtarma
Afetin Tarihi Afetin Yeri ve Türü Ölü Canl Toplam
Çal an
13.03.1992 Erzincan - Deprem 34 4 38
24.04.1993 stanbul / Hekimba%) - Metan Gaz) Patlamas) 12 0 12
13.07.1995 Isparta / Senirkent- Sel 37 1 38
01.10.1995 Afyon / Dinar - Deprem 23 9 32
04.11.1995 zmir - Sel 2 0 2
27.11.1995 Alanya - Sel 1 0 1
22.03.1998 Bingöl and Tunceli - Ç)- Dü%mesi 4 0 4
21.05.1998 West Black Sea- Sel 1 101 102
27.06.1998 Ceyhan - Deprem 62 2 64
11.08.1998 Trabzon / Köprüba%) - Sel 1 0 1
14.01.1999 K.Mara%/ Ekinözü - Ç)- Dü%mesi 0 3 3
07.02.1999 Denizli / Honaz - Ç)- Dü%mesi 1 1 2
01.04.1999 Ni-de / Çamard) - Ç)- Dü%mesi 0 1 1
07.07.1999 Erzurum A%kale - Sel 2 0 2
08.08.1999 Antalya / Elmal) - Sel 1 0 1
17.08.1999 Marmara Depremi 110 349 194 543
11.11.1999 Bolu-Duce Depremi 108 56 30
86
06.06.2000 Çank)r) / Orta - Deprem 1 - 1
08.05.2001 Hatay and Samanda- - Sel 0 3 3
10.06.2001 Sivas / Kangal - Toprak Kaymas) 4 0 4
03.02.2002 Afyon Depremi 197 14 0 14

Toplam 605 349 954
Kaynak: Sivil Savunma Genel MüdülrüDü internet sayfas" (www.ssgm.gov.tr)

Tablo 3.4.3 Yak n Zamanl Depremlerde Sivil Savunma Birimlerinde Görev Alm
Ki ilerin Say s
Deprem
1999
Yerin Ad) Marmara 1999 Duzce 2002 Afyon
Afyon 72
Ankara 60 59 40
Bursa 13
Sakarya 36
zmir 36
Istanbul 24 24
Erzurum 26 25
Toplam 110 108 197
Kaynak: Sivil Savunma Genel MüdülrüDü internet sayfas" (www.ssgm.gov.tr)
(4) Türk K z lay Derne;i
Türk K)z)lay Derne-i, Türkiye’deki devlete ait olmayan en büyük kurulu%tur. Derne-in afet
yard)m çal)%malar)nda önemli bir rolü vard)r ve hükümetin acil yönetim sistemi içinde yer
almaktad)r. 1999 y)l)nda, yard)mlar için verilen iç destek toplam 541,630,369,000 TL idi ve
bunun 6,165,000,000 TL si afet yard)m)nda kullan)lm)%t)r.
Acil durumlarda, gerek duyulan yard)m) belirlemek ve de-erlendirmek için Ankara’da

bulunan genel merkez taraf)ndan bir ekip bölgeye gönderilmektedir. Ayr)ca, bir temsilci
ba%bakanl)k kriz merkezine ve di-er bir temsilci de il valili-ine ba-l) acil yönetim
merkezine gönderilir. Ba%bakanl)k, Ankara K)z)lay Genel Müdürlü-ü ve Valilik i%birli-i
içinde çal)%)r. Bar)nak sa-lanmas)n) da içeren Acil Müdahale Plan) geli%tirilmi%tir. Plan)n
içinde ayr)ca gerekli çad)r alanlar) ve çad)r say)s)da bulunmaktad)r.
(5) Do;al Afet Sigortalar Kurumu
Henüz yeni bir yap)lanma olan bu kurumda toplanan paran)n idaresi ve riski en büyük
sorunlar aras)ndad)r. Türkiye’de en fazla poliçe hamili stanbul’da bulunmaktad)r, Mart
2002 tarihi itibari ile 931,554 police hamili Türkiye’deki toplam police
sahiplerinin %39’unu kar%)lamaktad)r. Poliçe sahiplerinin deprem bölgelerine (I ila V)
da-)l)m) Tablo 3.4.4 de gösterilmi%tir. Tabloda Bölge I’in en yüksek paya sahip oldu-u
görülmektedir. Devlet Tapu yetkilileri mal al)m-sat)m) ya da miras durumunda TCIP
kaplama alan)n)n kan)t olarak sunulmas)n) istemekte, ancak bu mülkün çok küçük bir
parças)n) etkilemektedir.
3-54
Tablo 3.4.4 Deprem Bölgelerine Göre Deprem Sigortas Sahiplerinin Da l m

Sismik Zon
I II III IV V Toplam (%)
67 11 4 18 0 100
Kaynak: DoDal Afet Sigortalar" Kurumu internet sayfas" (www.dask.gov.tr)
Tablo 3.4.5 yak)n zamanda ya%anm)% depremlerde ödenen tazminat miktar)n), dosya ba%)na
ortalama de-erlerle göstermektedir. 3 'ubat, 2002 de ya%anan Afyon depremi en çok
dosyaya sahiptir, ve 1,450 dosyan)n ortalama tazminat de-eri 961,880,350 TL’d)r.
Tablo 3.4.5 Deprem Sigortas Taraf ndan Ödenen Miktar
Büyük Geri Ödeme Yap lan

Tarih Depremin Yeri Dosya No. Geri Ödeme (TL) /Dosya
lü;ü Toplam Miktar (TL)
15.12.2000 Afyon / Bolvadin 5,8 7 23.022.000.000 3.288.857.143
17.01.2001 Osmaniye / Merkez 4,9 1 960.000.000 960.000.000
29.05.2001 Erzurum / Pasinler 4,6 2 815.000.000 407.500.000
22.06.2001 Bal)kesir / Sava%tepe 5,0 3 537.500.000 179.166.667
25.06.2001 Osmaniye / Merkez 5,5 132 43.546.400.000 329.896.970
26.06.2001 zmir / Merkez 3,9 6 5.724.200.000 954.033.333
11.07.2001 Erzurum / Pasinler 5,4 10 8.206.250.000 820.625.000
30.07.2001 Yalova/Merkez 3,8 3 372.000.000 124.000.000
09.08.2001 Osmaniye/Merkez 4,0 4 1.275.000.000 318.750.000
26.08.2001 Düzce/Y)-)lca 5,4 7 820.000.000 117.142.857
12.09.2001 Siirt/ Pervari 4,5 1 1.421.000.000 1.421.000.000
13.10.2001 Osmaniye/Merkez 5,2 136 29.215.000.000 214.816.176
18.10.2001 Adana/Merkez 4,9 45 14.540.250.000 323.116.667
02.12.2001 Van / Merkez 4,5 3 3.920.000.000 1.306.666.667
03.02.2002 Afyon 6,2 1.090 1.260.351.907.522 1.156.286.154
Toplam 1.450 1.394.726.507.522 961.880.350
(Ortalama)
Kaynak: DoDal Afet Sigortalar" Kurumu internet sayfas" (www.dask.gov.tr)
3.4.2. Valilik
(1) Valilik Afet Yönetim Merkezi
Bilimsel Dan)%ma Komitesi 2000 y)l)nda stanbul için afete kar%) haz)rl)k ve hasar azalt)m)
çal)%malar)n) iyile%tirmek ve geli%tirmek için faaliyet plan) önerisinde bulunmu%tur. Plan)n
içeri-i:
- Sismik mikrobölgelemeye dayal) hasar/risk de-erlendirme simulasyonu

- Sismik risk haritalar)n) haz)rlamak
- Kent master plan)n) gözden geçirmek

- Kültür miras)n) korumak

- Binalar) iyile%tirmek/güçlendirmek
- Yürürlükte olan bina- izin prosedürünü iyile%tirmek
Buna göre Valilik alt)nda çal)%an afet yönetim merkezinin mevcut görevleri:
- Afet müdahalesinde kullan)lmak üzere CBS kullanarak toplanan veri ve bilgiler ile
kaynak envanteri olu%turmak
- Kaynak haritalar)n) ilçe afet yönetim merkezlerine temin etmek
- Geçici iskan alanlar)n) planlamak
- Acil müdahale hizmet gruplar)n)n afet haz)rl)k planlar)n) gözden geçirmek
- Geçici iskan alanlar)nda altyap)y) haz)rlamak
- Afet tatbikatlar)n) koordine etmek
- Afet önleme için FM radyo istasyonunu çal)%t)rmak
- nternet üzerinden bilgi sa-lamak
- Helikopter pistleri in%a etmek
- Yeni afet yönetim merkezinin in%aat) uluslararas) havaalan)na yak)nd)r
A%a-)da belirtildi-i gibi AYM’nde iki çe%it toplant) yap)lmaktad)r, ve toplant) gündemi ile
toplant)da al)nan kararlar AKOM’a iletilmektedir.
Her ay)n ilk Sal) günü Valinin kat)l)m) ile gerçekle%tirilen idari toplant).
Her Sal) Vali yard)mc)s)n)n kat)l)m) ile gerçekle%tirilen karar alma toplant)s).
Halihaz)rda AYM stanbul’un merkezinde iki katl) prefabrik bir yap)da çal)%malar)n)
sürdürmektedir. Yeni merkezin yeri hava, kara ve deniz ula%)m)n)n elveri%li olmas)
gözönüne al)narak kararla%t)r)lm)%t)r. Yeni merkezin alan)nda ana bina olarak afet yönetim
merkezi ile lojman, sivil savunma için e-itim binas) ve malzeme deposu ile geçici iskan
alan) bulunacakt)r.
AYM’nde polis ve askeri görevlileri, merkezi hükümet ile ileti%imi sa-layan uydu ba-lant)
donan)m)yla, 24 saat süreyle çal)%maktad)r. stanbul linde bulunan 32 ilçenin afet yönetim
merkezleri ile ba-lant), uydu haberle%mesi ve internet, UHF radyo band) üzerinden
gerçekle%tirilecektir. Ayr)ca gönüllü amatör radyo operatörleri haberle%mede yard)mc)
olmaktad)r.
Acil durumlarda acil hizmet gruplar)n)n temsilcileri herhangi bir ça-r) beklemeden valilikte
bir araya geleceklerdir. lçe ba%kanlar) ve yetkilileri ile ileti%im sa-lanacak ve hasar durumu
ile ilgili bilgi toplanacakt)r. Karar verici grup ile durum inceleme grubu ayn) odada
toplanacakt)r. Karar verici, farkl) kurumlardan görevli onbir ki%iden olu%maktad)r. Durum
3-56
inceleme grubu 22 görevli, ve ilgili kurumlardan olu%makta, ve vardiye usulü 24 saat görev
yapmaktad)r. Marmara Depreminde oldu-u gibi acil durumlarda Merkezi Hükümet
taraf)ndan görevli Bakanl)k Valili-e gelecektir.
lçe belediye ba%kanlar) kaymakam arac)l)-)yla Valilik ile çal)%acakt)r. IBB ve AKOM
Valili-in alt)nda görev alacak, ama di-er belediye ba%kanlar) ile ba-lant)l) olmayacaklard)r.
Acil durumu takib eden 15 gün içinde, tüm yetkiler valiye devredilir. Acil durum
hizmetlerini yerine getirmek için valinin organizasyonlar) koordine etme ve seferber etme
yetkisi vard)r. A%a-)dakiler de Valinin yetkileri aras)nda yer almaktad)r.
- 18 ila 65 ya% tüm erkekleri görevlendirme.

- n%aat makineleri dahil, kamu ya da özel sektöre ait tüm araçlara el koyma ya da
kiralama.
- lk yard)m, yard)m, ia%e ve bar)nma ile ilgili tüm ihtiyaçlar) temin etmek.
- Hak sahipli-ine bakmadan geçici olarak tüm arazileri kullanma.
Ancak, valinin arazilere, binalara, makinelere ve gerek duyuldu-unda araçlara el koymak

ya da kiralamak için, operasyon gücü ve mali kaynaklar) yoktur. Valilik, merkezi
hükümetten, askeri güçten ve di-er illerden destek istemek durumundad)r.
(2) Türk Telekom
Türk Telekom ulusal hizmet veren ve devlete ait bir %irkettir, ve 12 %irketten olu%an
haberle%me hizmet gruplar)n)n ba% organizasyonunun ofisi Avrupa yakas)nda
bulunmaktad)r.
Türk Telekomun Avrupa yakas)nda 12 ve Anadolu yakas)nda 8 ofisi bulunmaktad)r ve

Avrupa yakas)nda 6,000 ki%i çal)%maktad)r. Acil durumlarda 570 mühendis belirtilen
bölgelere ya da yak)n yerlere görevlendirilmekte ve AYM’nin alt)nda görev yapmaktad)r.
Avrupa ve Anadolu yakas) ofisinde 522 ki%i çal)%makta ve 179 araç bulunmaktad)r. Her
çal)%an)n önceliklerine göre sorumlu oldu-u bölgeler ve alternatif görevlileri vard)r.
Her %irketin gönüllü olarak çal)%an sivil savunma gruplar) vard)r, ve hafif kurtarma
konusunda düzenli olarak e-itim almaktad)rlar. Türk Telekomun bünyesinde 249 sivil
savunma görevlisi bulunmaktad)r. Her ne kadar çad)rlar) varsa da araç ve ekipmanlar)
yoktur. Haberle%me hizmet gruplar)nda Avrupa yakas)nda bulunan 12 %irket içinde 176
çal)%an arama ve kurtarma konusunda e-itim alm)%t)r.
l Sivil Savunma müdürlü-ü arama ve kurtarma e-itimini dört seviyede vermektedir. lk

seviye e-itimi, 5 gün süreyle toplamda 35 saat olmak üzere Türk Telekom bünyesindeki

sivil savunma birimine verilmi%tir. BB sivil savunma birimi de üç günlük e-itim kursu
sunmaktad)r.
Türk Telekom haberle%me hizmet gruplar) aras)nda s)k s)k toplant)lar düzenlemektedir, ve
her birimin, kendi içinde haz)rlam)% oldu-u acil eylem plan) hizmet grubu bünyesinde
birle%tirilmi%tir. Ayr)ca acil haberle%me tesis ve gereçleri bu birimler aras)nda ortakla%a
kullan)labilmektedir..
Türk Telekom, hükümet kurumlar) aras)nda acil durumlarda haberle%mede kulan)lmak

üzere, NMT (Kuzey Ço-unluk Sistemi / Northern Majority System) sistemini sa-lam)%t)r.
NMT 400Mhz band kullanan analog bir sistemdir ve 90,000 abone kapasitesi vard)r.
Kullan)m)na ilk kez 1987 y)l)nda akü ile çal)%an ve araba telefon sistemi olarak ba%lanm)%t)r.
NMT kullan)c)lar)n)n say)s) 23,000 oldu-undan acil durumlarda herhangi bir hat yo-unlu-u
ya da haberle%me problemi ya%anmas) beklenmemektedir. Planlanm)% çad)r alanlar)nda
ankesörlü ya da halka aç)k telefonlar)n kurulmas) planlanm)%t)r. Genelde 500 çad)r)n
bulundu-u alanlara 20 hat dö%enmesi ve 250 çad)r)n bulundu-u alanlara 10 hat dö%enmesi
planlanm)%t)r.
Türk Telekom binalar) kendi mühendisleri taraf)ndan gözlem yoluyla incelenmi%tir. Be%
binaya TÜ taraf)ndan güçlendirme gerekti-i te%hisi konmu%tur. 1998 bina yönetmeli-i
uygun güçlendirme projesine ba%lanm)%t)r.
Türk Telekom bünyesinde sekiz mimar bulunmaktad)r, ancak bütün binalar) kontrol etmek
için yeterli de-ildir. Bina hasarlar) Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-) taraf)ndan yap)lacakt)r.
Telefon hatlar)na gelen hasar kontrolü ise Türk Telekom taraf)ndan yap)lacakt)r. Üst
yetkililer hasarlar) valili-e bildirmekle sorumludur.
(3) Karayollar 17. Bölge Müdürlü;ü
Ula%)m Hizmetleri Grubuna Karayollar) 17. Bölge Müdürlü-ü ba%kanl)k etmektedir. Bu

müdürlük Avrupa yakas) otoyollar)ndan sorumludur, ve Karayollar) 1. Bölge Müdürlü-ü
Anadolu Yakas) otoyollar)ndan sorumludur. Ula%)m Hizmetleri grubu alt)nda yedi alt grup
bulunmaktad)r. Her alt grup a%a-)da belirtildi-i gibi organize olmu% durumdad)r.
- Otoyol ve çevre yolu... Karayollar) 17. Bölge Müdürlü-ü

- Devlet ve l karayollar).... Karayollar) 1. Bölge Müdürlü-ü
- 'ehir içi yollar ... BB
- Köy yollar) ... Köy %leri
- Deniz ula%)m) ... Denizcilik
- Demiryollar) ... Türkiye Demiryollar)
3-58
- Hava yollar) ... Türk Havayollar)
Acil durumlarda yedi alt gruptan birer ki%i valili-e gelir. Di-er görevliler ise Karayollar)
17. Bölge Müdürlü-ü’nde toplan)r. Molozlar)n kald)r)lmas)nda Karayollar) Müdürlü-ü ve
Köy %leri Müdürlü-ü birer çal)%an)n) de-i% toku% ederek i%birli-i yapar. Acil hasar
belirlemesi karayollar) memurlar) ve valilik taraf)ndan görevlendirilen ekiplerce yap)l)r.
Di-er hizmet gruplar) ile i%birli-i konusunda bilgi, valilik arac)l)-)yla de-i% toku% edilir.
Hasar ile ilgili bilgiler halka Televizyon ya da radyo arac)l)-)yla aktar)l)r. Valilik ilk hasar
belirlemeleri için helikopter kullan)m)n) planlamaktad)r, ancak bu müdürlü-e bu bilgi
verilmemi%tir.
17. Karayollar) müdahale plan) ve önlem plan) olu%turmu%tur. Plan her üye birime yolun
acil müdahalede sorumluluklar)n) belirtmektedir. Planda a-)r i% makineleri ve görevlilerin
listesi vard)r. E-er ellerinde bulunan kaynaklar yetersiz ise askeriye ve özel %irketlerden,
yasalar çerçevesinde ek malzeme ve makine temin edilebilmektedir. Planda ayr)ca
kullan)labilecek olas) farkl) güzergahlar harita ve liste halinde haz)rlanm)%t)r.
(4) l Köy Hizmetleri Müdürlü;ü
l Köy Hizmetleri Müdürlü-ü kurtarma faaliyetleri ve enkaz kald)r)lmas) konusunda görevli

hizmet gruplar)na ba%kanl)k eetmektedir. Hizmet grubu bünyesinde üç alt grupta toplanan
13 tane birim bulunmaktad)r. Bu müdürlük, kurtarma faaliyetlerinin yürütülebilmesi için
enkazlar)n kald)r)lmas)ndan sorumludur. Ba%l)ca birimler ve alt grup içindeki görevleri
a%a-)daki gibidir,
- BB yol bak)m ve onar)m, yollar)n aç)lmas) için enkazlar)n kald)r)lmas)ndan sorumlu

- Sivil Savunma arama ve kurtarma faaliyetlerinden sorumlu
- BB itfaiye birimi yang)n söndürme çal)%malar)ndan sorumlu
stanbul’da acil müdahalede kullan)lmak üzere valili-e kay)tl) 7,000 a-)r i% makinesi
bulunmakta, bunlar)n %20’si valili-e aittir. Mevcut a-)r i% makineleri yaln)zca enkaz
kald)rmak için kullan)lmaktad)r. Bina kolonlar)n) kesmede kullan)lacak a-)r i% makineleri
yoktur, ancak bu tür makinelerin al)m) plan a%amas)ndad)r. Sivil savunman)n enkaz
kald)rmakta kullan)lacak a-)r i% makinesi bulunmamaktad)r. Her ne kadar sivil savunman)n
kesmekte kullan)lan malzemeleri varsa da bunlar bina kolonlar)n) kesmek için yetersizdir.
stanbul’da, stadyum, büyük otopark alanlar) gibi belirlenmi% 34 toplanma noktas)

bulunmaktad)r. Acil durumlarda, Avrupa Yakas) ve Asya Yakas) birbirinden ba-)ms)z
çal)%acaklard)r. Enkazlar)n dökülece-i alanlar planlanm)%t)r.

stanbul ile çevre 19 il aras)nda stanbul’a yard)m etmek amaçl) protokol imzalanm)%t)r.
Çevre illerin hangi belediyeye yard)m edecekleri belirlenmi%tir. Ancak kom%u illerde
bulunan kaynaklar Avrupa yakas)na yard)m için yeterli olmayabilir. Avrupa yakas)na
yard)m gönderme konusunda, Asya yakas)ndan deniz ula%)m) da dü%ünülmü%tür.
(5) l Sivil Savunma Müdürlü;ü
l Sivil Savunma Müdürlü-ü, kurtarma ve enkaz kald)rma hizmet grubu alt)nda kurtarma alt
hizmet grubuna ba%kanl)k etmektedir.
stanbul li Sivil Savunma birli-inin Avc)lar’da e-itim merkezi ve deposu, Fatih’te de idari
ofisi bulunmaktad)r. Daha önce Avc)larda bulunan idari ofis %ehir merkezine ta%)nd)ktan
sonra, daha önce kullan)lan bina art)k Avc)lar için ilçe afet yönetim merkezi olarak
kullan)lmaktad)r.
Günlük hayatta araba kazalar)ndan ya da çöken binalardan yap)lan kurtarma faaliyetleri

itafiye dairesi taraf)ndan yap)lmaktad)r. Ancak zor bir kurtarma i%i ise sivil savunmadan
yard)m talep edilmektedir. Merkezi Hükümet taraf)ndan acil durum ilan edilirse kurtarma
ile ilgili tüm sorumluluk öncelikle sivil savunmaya geçmektedir.
1999 y)l)nda ya%anan her iki depremde de stanbul sivil savunmadan 24 ki%i görev alm)% ve
toplam 50 ki%i kurtar)lm)%t)r.
(6) l Sa;l k Müdürlü;ü
l Sa-l)k Müdürlü-ü ilk yard)m ve sa-l)k hizmet grubuna ba%kanl)k etmektedir. Devlet
hastaneleri, sigorta hastaneleri, kamu hastaneleri, il hastaneleri listelenmi% ve yatak say)lar),
adresleri ve ba%hekimlerin isimleri ile valili-e gönderilmi%tir. Sa-l)k Bakanl)-)na ba-l)
hastaneler için deprem güvenirli-i incelemesi yap)lm)%t)r ve ço-u sorunlu ç)km)%t)r.
Be% alt grup içinde 12 organizasyon bulunmaktad)r. 1999 Marmara depreminden önce
hizmet grubuna ba-l) dört alt grup çal)%maktayd), ancak daha sonra ölülerin gömülmesi için
be%inci alt grup olu%turulmu%tur. Alt gruplar ve görevleri a%a-)da belirtildi-i gibidir:
lk yard m ve acil yard m hizmetleri alt grubu
Görevleri, triyaj (hastaneye gidecek hastalar)n belirlenmesi) ve yaral)lar)n hastaneye sevki.

Ilk 48 saat çal)%maktad)rlar.
Hastaneye Sevk - alt hizmet grubu
Bu grup yaral)lar)n derecelendirmesi ve hastaneye gitmesi gerekenlerin seçilmesi, tedavi ve

hastaneye sevk konular)nda çal)%m)%t)r. ki ilçede yerel kapasite çok s)n)rl)yd) bu yüzden
3-60
yaral)lar di-er ilçelere ve üniversite hastanelerine sevk edilmi%tir. Helikopter ya da karayolu

arac)l)-)yla hastalar stanbul’daki hastanelere gönderildi. Bu grup depremden sonra birkaç
ay çal)%m)%t)r.
Malzeme ve Lojistik Destek - alt hizmet grubu
Görevleri, yurtd)%)ndan gönderilen ilaçlar)n kabulü, da-)t)m) ve hastanelere iletilmesi,

personel bak)m), doctor ve hem%ire ihtiyac)n) gidermektir.
Rehabilitasyon ve Temel Sa;l k – alt hizmet grubu
Bu grup çevre sa-l)-), salg)n hastal)klar gibi konular üzerinde uzun süreli çal)%m)%t)r.
Ölülerin Gömülmesi – alt hizmet grubu
As)l görevleri mezarl)klarda gömün hizmetleri vermektedir. Bu grubun içinde Nüfus

Müdürlü-ü ve diyanet i%leri bulunmaktad)r.
(7) K z lay
K)z)lay sa-l)k, al)m ve ön de-erlendirme ve belirleme hizmet gruplar)nda görev almaktad)r.

K)z)lay’)n stanbul’da bulunan l Müdürlü-ünde 58 ki%i çal)%maktad)r. Ayr)ca stanbul’da
iki kan ba-)% merkezi, ve iki adet merkez deposu bulunmaktad)r. Bu birimler her ilde
birbirinden ba-)ms)z ve genelde do-rudan Ankara genel müdürlü-üne ba-l) çal)%maktad)r.
Birimler aras) düzenli bir ileti%im bulunmamaktad)r.
Acil durumlarda Valilik’te bulunan afet yönetim merkezine temsilciler gönderilmektedir.

K)z)lay, Ba%bakanl)k, Ankara K)z)lay Genel Müdürlü-ü ve Valili-i aras)nda olu%turulan
üçgen i%leyi% çerçevesinde görev yapmaktad)r.
(8) l Bay nd rl k ve skan Bakanl ; Müdürlü;ü
l Bay)nd)rl)k ve skan Müdürlü-ü ön hasar belirlemesi ve geçici iskan hizmet grubuna

ba%kanl)k eden kurumdur. Bu hizmet grubuna ba-l) iki alt grup bulunmaktad)r. Bunlar ön
hasar belirlemesi ve geçici iskand)r.
Afet Yasas)na göre l Bay)nd)rl)k ve skan Müdürlü-ü afet yönetim merkezi olarak görev
yapmal)d)r. Ancak bugün l Bay)nd)rl)k ve skan Müdürlü-ü içinde sadece bilgi ve veri
toplama konusunda çal)%an bir birim bulunmaktad)r. Alt hizmet gruplar) aras)ndaki ileti%im
ve haberle%me halen bu müdürlü-ün bünyesinde bulunan bir ofis taraf)ndan
yürütülmektedir.
stanbul ilinde ön hasar belirlemesinde çal)%an 450 ki%i bulunmaktad)r. kinci a%amada
hasar belirleme çal)%malar) için her ekibe ba%kanl)k edecek iki mühendisle beraber 120 ekip
olu%turulacakt)r. Geçici iskan tipi, çad)r ya da prefabrik yap) olarak iklime göre

belirlenmektedir. htiyaç duyulan geçici iskan say)s) Bo-aziçi Üniversitesi ve Bay)nd)rl)k

ve skan Bakanl)-)n)n yapm)% oldu-u senaryoya göre hesaplanm)%t)r. Bakanl)k ev
sahiplerine yeniden in%a etmeleri için parsel vermektedir. Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)
BB’ne dan)%arak yeniden in%a ve planlama konular)nda karara var)r.
Baz) bakanl)k binalar)nda depreme kar%) güçlendirme yap)lm)%t)r. Milli E-itim Bakanl)-)
okullar)n güçlendirilmesinden sorumludur. Diyanet i%leri dini tesislerin
güçlendirilmesinden sorumludur.
(9) l Emniyet Müdürlü;ü
l Emniyet Müdürlü-ü emniyet ve güvenlik hizmet grubuna ba%kanl)k etmektedir. stanbul

ili 10 bölgeye ayr)lm)%t)r. Polis kentsel bölgelerden, Jandarma ve askeriye ise k)rsal
bölgelerden sorumludur. Ayr)ca BB, ula%)m planlama müdürlü-ü bünyesinde görevli 15
zab)ta ile yard)mc) olmakta ve i%birli-i yapmaktad)r.
Polisin sorumluluklar), trafik s)k)%mas) ve kapanmas)na kar%) önlemler almak, ihtiyaç

malzemelerinin yerine ula%t)r)lmas)nda refakat etmek, kurtarma ekiplerine refakat etmektir.
900 sayfal)k afet planlar) bulunmaktad)r. Planlardaki bilgiler esas olarak, ilçelerde görevli
polis ya da say)s)n)n listesi, tarfik planlar), sivil savunma için lojistik merkezler, ilçe araç
toplanma merkezleri, yo-un trafik yerlerinin bilgisi, ve arama kurtarma ekiplerinin öncelik
verecekleri yerler olarak kahvehanelerin, camilerin, yan)c) parlay)c) madde bulunduran
yerlerin listesini içermektedir.
Emniyet Müdürl-üne ait iki helikopter bulunmakta ve iki helikopterin daha al)m)
planlanmaktad)r. Helikopterler, acil durumlarda havadan denetlemek amac)yla
kullan)lacakt)r. Emniyet Müdürlü-ünün çevre illerle imzalanm)% protokolü bulunmaktad)r.
Okullar, yurtlar, yan)c) tanklar)n bulundu-u yerler kontrol edilmektedir. Emniyet
binalar)n)n bir k)sm)nda depreme dayan)kl)l)k incelemesi yap)lm)%t)r.
Acil durumlarda hasar gözlemleri yaya, bisiklet ya da helikopter ile yap)lacakt)r. Hasar
durumu kaymakaml)-a bildirilmekte ancak belediyelere bilgi verilmemektedir.
Haberle%mede telsiz yada cep telefonlar) kullan)lmaktad)r. Radyo haberle%me kanallar)
polis, askeriye ve jandarma aras)nda farkl)d)r, ama tüm haberle%me AYM de birle%mektedir.
Ya-mac)l)-) önlemek amac)yla polis al)%-veri% merkezlerinde ve tarihi alanlarda
görevlendirilecektir. Afet esnas)nda olas) bir sabotaj eylemine kar%) tedbirler al)nm)%
durumdad)r.
3-62
(10) l Tar m Müdürlü;ü
l Tar)m Müdürlü-ü tar)m hizmet grubuna ba%kanl)k etmektedir. l müdürlü-ünde görevli

370 ki%i bulunuyor. Temel faaliyetleri yiyecek temin edilebilecek ba%l)ca tesislerin,
depolar)n ve %irketlerin listelenmesidir. Listede özel %irketlerden al)nan lokasyon, adres,
bulunan g)da maddesi gibi bilgiler yer al)yor. Liste her y)l güncelle%tirilmektedir. Afet
durumunda ayn) liste merkezi hükümete gönderilecektir. stanbul’da g)da maddelerinin
yakla%)k %80’i il d)%)ndan temin edilmektedir, ve il müdürlü-ü nereden oldu-u hakk)nda
bir bilgiye net olarak sahip de-ildir.
Afet yasas) ve görevler müdürlük taraf)ndan bilinmemektedir. Valilik taraf)ndan afet

koordinasyonu ile ilgili herhangi bir bilgi iletilmemi%tir, müdürlük bünyesinde tar)m hizmet
grubu üyeleri aras)nda da herhangi bir koordinasyon ve çal)%ma bulunmamaktad)r.
Herhangi bir tatbikat yap)lmamaktad)r.
Tar)m müdürlü-ü içinde afete müdahale kapsam)nda teknik bir sorun bulunmaktad)r.
Çiftçilerin hasar belirlemesi çal)%mas)n)n kimin sorumlulu-unda oldu-u belirsizlik
ta%)maktad)r. Ziraat Bankas) çiftçilere kredi sa-l)yacakt)r. Müdürlük bünyesinde sivil
savunma biriminde çal)%an 66 ki%i bulunmakta ve itfaiye ile sivil savunma taraf)ndan e-itim
almaktad)rlar.
3.4.3. stanbul Büyük ehir Belediyesi

(1) Afet Koordinasyon Merkezi (AKOM)
AKOM, Büyük%ehir Belediye Ba%kan)n)n 'ubat 2000 tarihinde talep etmesi üzerine, 14
A-ustos, 2000 tarihinde kurulmu%tur. BB meclisi Aral)k 2000 tarihinde AKOM’a yetki
vermi%tir. AKOM’un amac) BB’si bünyesinde bulunan müdürlüklerin, kurum ve
birimlerin görev da-)l)m)n) ve koordinasyonunu sa-lamakt)r. BB’nin, bünyesinde ki özel
%irketler dahil 30,000 çal)%an), 70 müdürlü-ü, 30 daire ba%kanl)-) bulunmakta. AKOM’un
bütçesi Büyük%ehir Belediye Yönetmeli-ince BB taraf)ndan sa-lanmaktad)r.
AKOM bünyesinde kurumlar önemlerine göre gruplanm)% durumdad)r. %tirakler Daire

Ba%kanl)-) arac)l)-)yla BB’ye ba-l) küçük %irketlerde AKOM’a dahil edilmi%tir.
AKOM’un ba%kanl)-)n) BB Genel Sekreter Yard)mc)s) yapmaktad)r. AKOM Ba%kan
yard)mc)s) tfaiye Daire Ba%kan)d)r.
AKOM binas) BB bütçesinden in%a edilmi%tir. Bugün için AKOM’un i%leyi%ini sürdürmek
için itfaiye dairesi bütçe sa-lamaktad)r, ama giri%imleriyle sonuçta kendi bütçesini
olu%turacakt)r. BB ula%)m daire ba%kanl)-) trafik müdürlü-ü taraf)ndan kameralar ile
izlenen gerçek zamanl) trafik ve yol görüntüleri AKOM’a da aktar)lmaktad)r. Kandilli

Rasathanesi, Sivil Savunma, Valilik temsilcisi, itfaiye ve ilgili di-er bütün kurum ve
kurulu%lara birer oda tahsis edilmi%tir. Haberle%me her odada bulunan telsizler arac)l)-)yla
yap)lacakt)r.
Ola-an zamanda AKOM’da 15 ki%i çal)%maktad)r. Envanter bilgilerini toplayarak her ay

valili-e bildirmektedir. Her Sal) günü bir temsilci Valilikte yap)lan toplant)ya kat)lmaktad)r.
AKOM her Çar%amba toplan)yor ve di-er üyeler sal) günleri Valilikte konu%ulan gündem
hakk)nda bilgilendirilmektedir.
Acil durumlarda ilgili kurum ve müdürlüklerden 120 ki%i AKOM’da toplanacakt)r.

Valilikten gelecek karar ve emirleri bekleyeceklerdir. Temel görevleri karar almaktan çok
verilen emirleri uygulamaya koymaktad)r. AKOM’da vardiye usulü çal)%)lacakt)r. AKOM
bünyesinde yaln)zca BB Savunma Sekreterli-i, tfaiye Daire Ba%kanl)-), SK ve GDA'
kurtarma birli-ine sahiptir. Bu birlikler valili-e yard)m edeceklerdir.
AKOM bünyesinde bulunan SK ya da GDA' gibi önemli baz) %irket ve kurumlar

AYM’de de görevlidir. Acil durumlarda her iki yerde görevli olan bu yap)lar)n müdürleri
AYM ve müdür yard)mc)lar) AKOM’da görev alacaklard)r. SK ve GDA'’)n ilçelerde
%ubeleri bulunmakta ve %ubeler ilçe afet yönetim merkezleri ile beraber çal)%acakt)r. Her
ilçe belediye ba%kan) kaymakam ile beraber valilik emri alt)nda çal)%acakt)r. lçe afet
yönetim merkezleri valili-e ba-l)d)r. BB’nin di-er büyük%ehir belediyeleri ile kar%)l)kl)
yard)m portokolü yoktur. Valilik di-er illerin valilikleri ile kar%)l)kl) yard)m protokolü
imzalam)%t)r.
Geçmi%te ya%anan son depremde her kurum kendi ba%)na duyuru ve aç)klama yapm)% bu da
karma%aya neden olmu%tur. AKOM binas)nda bas)na da oda ay)r)lm)%, ancak duyuru ve
aç)klama yapma yetkisi sadece valilikte ya da izin verilirse Büyük%ehir belediye
ba%kan)ndad)r. Tesisin internet sa-lay)c)s) aksettirilmemekte ve güncelleme özel %irketler
taraf)ndan yap)lmaktad)r.
Valilikten gelen talep üzerine BB helikopter pistleri planlam)% ve in%a etmi%tir. BB tar)m
alan)nda kullan)lmak üzere bir helikoptere ve ula%)m %irketinde bulunan iki helikoptere
sahiptir. Ancak toplam helikopter say)s) ve acil durumlarda kullan)mlar) ile ilgili bilgi
yaln)zca valilikte bulunmaktad)r.
Afet önleme e-itimleri, acil yard)m müdürlü-ü, tfaiye Daire Ba%kanl)-) ve sivil savunma
taraf)ndan gerçekle%itrilmektedir. Geçen Kas)m ay)nda bir konferans düzenlemi%lerdir.
A-ustos ay)nda bir konferans daha düzenleyeceklerdir. Zeytinburnu ilçesinde binan)n
sismik güçlendirmesini de içeren bir pilot çal)%ma yürütülmektedir. Tablo 3.4.6 da AKOM
3-64
taraf)ndan yürütlen çal)%malar, faaliyet alan) ve durum bilgisine göre s)n)fland)r)lm)% olarak
liste halinde gösterilmektedir.
Tablo 3.4.6 AKOM taraf ndan yürütülen faaliyetler
Çal)%man)n çeri-i
Ç )% Pilot bölge olarak seçilen Zeytinburnu ilçesine ait jeolojik ve geoteknik raporlar Zeytinburnu )
belediyesi taraf)ndan haz)rlanm)%t)r.
Ç )% 2001 y)l)n)n Kas)m ay)nda “ stabul Depremi ve Güvenli Yap)lar” ba%l)kl) bir toplant) )
düzenlendi. Kat)l)mc) akademisyen ve uzmanlar)n notlar) derlenerek kitap haline getirildi ve
ilgili kurumlara gönderildi.
Ç )% CBS ile ilgili çal)%malar ço-unlukla tamamland). Veri girdisi devam etmekte. )
Ç )% stanbul’un jeoloji altl)kl) 1/5000 ölçekli in%aat/iyile%tirme haritalar) tamamland). )
Ç )% BB ile yürütülen JICA Projesi 2002 y)l)nda tamamlanacak. )
Ç )% Olimpiyatlar konusunda yürütülen çal)%malar tamamland), ve gerekli kontroller yap)ld). )
Koordinasyonu sa-layan birimler, D)%i%leri Bakanl)-), SK , GDA', Ula%)m Planlama
Müdürlü-ü, Yol Bak)m ve Onar)m Müdürlü-ü.
Ç )% l Afet Yönetim Merkezinin Yönetim Kurulunca al)nan karar do-rultusunda, BB’nden talep )
edilen çal)%malar ve i%ler tamamlanarak l Afet Yönetim Merkezine bir dosya içinde
sunulmu%tur.
Ç )% Kriz Merkezinin Fonksiyon sistemi
) Marmara Depreminin ard)ndan BB’ne ait 15 bina için projelendirme ve dan)%manl)k hizmeti )
üç dahil in%aat i%leri ve güçlendirme çal)%malar) için 18.719.440.000.000 TL. (2001 y)l) birim
in%aat de-eri Yap) %leri Müdürlü-ü) ve 30.887.074.500.000TL. (2002 y)l) birim in%aat de-eri
Yap) %leri Müdürlü-ü) de-erinde ihale aç)lm)%.
) Kartal ve Cebeci Halk Ekmek Fabrikalar)n)n static projeleri ve hesaplamalar) gözden )

üç geçirilmi% ve deprem gözönüne al)narak kontrol edilmi%tir. Sonuçlar Halk Ekmek Genel
Müdürlü-üne iletilmi%tir.
) BB ana binaya Acil Ç)k)% Kap)lar), yap)lacakt)r, güçlendirme projesine yang)n ç)k)%) )
üç (merdiven), ve acil ç)k)% eklenmi%tir. Güçlendirme çal)%mas) esnas)nda bunlar dikkate
al)nacakt)r.
) Edirnekap) Halk Ekmek Genel Müdürlü-ü binas)nda deprem gözönüne al)narak yap)lan )
üç inceleme tamamlanm)%t)r.
) Kartal Halk Ekmek Fabrikas)n)n güçlendirilmesi ile ilgili olarak BIMTA'’dan al)nacak beton ü
üç inceleme sonuç raporuna göre, STON A. '. ne yap)lacka teklif ile ilgili çal)%malar devam
ediyor.
) stanbul için bina envanterini olu%turmak, sismik dayan)m)n) anlamak için bina
üç incelemelerinde bulunmak ve deprem güvenirli-i aç)s)ndan s)n)fland)rmak (Zeytinburnu pilot
bölge olabilir)
) Bütün birimler fikir vermek, öneride bulunmak ve afet yönetiminden sorumlu ve kurturma
üç çal)%malar)nda görevli ki%ilerin ev ve binalar)n)n sismik dayan)m) için ne yap)laca-) aç)s)ndan
ayr)t)l) çal)%ma plan) haz)rlamal)
) Terk edilmi% evler, özelliklede stanbul’un ikamet edilen tarihi alanlar)nda bulunanlar, çökme
üç olas)l)-)na kar%) do-ru bir %ekilde say)lmal).
E-itim stanbul metrosunda çal)%an güvenlik görevlilerinin e-itimi tamamland). Acil kurtarma )
ekipleri olu%turuldu, ve güvenlik sistemleri kontrol edildi, hatalar onar)ld) ya da kald)r)ld).
E-itim Kas)m 13-15, 2001 tarihleri aras)nda Milli Güvenlik kurulu, stanbsul Valili-i ve AKOM )
taraf)ndan koordine edilen Afet 2001 Kriz Yönetimi ba%l)kl) tatbikat tamamland).
E-itim 12 Nisan, 2001 tarihinde tfaiye Daire Ba%kanl)-) taraf)ndan yang)n ve kurtarma tatbikat) )
yap)ld).
E-itim Amerikadan gelen Avrupa komisyonu ekibi ve Çin Ekibi ile afet öncesi ve sonras) yap)lmas) )
gereken aktiviteler ve haz)rl)klar görü%üldü.

E-itim CNR Uluslararas) Fura Merkezinde 17-21 A-ustos, 2001 tarihleri aras)nda S.O.S 2001 Afet )
Öncesi Haz)rl)k Fuar) düzenlendi. AKOM malzemelerini, araçlar)n) ve BB taraf)ndan
yürütülen afet haz)rl)k çal)%malar)n) sergilemek üzere bir stand açt)
Afet Önar)m Sistemi 16 May)s, 2002 tarihinde ba%ar)yla tamamland). Proje de-erlendirildi, test edildi ve
gerçek zamanl) olarak çal)%makta. AKOM’un veri i%lem sistemi tamamland)ktan sonra, sistem yedekleme
sistemi dahil tam rand)manl) çal)%acak.
“özel konumu olan ofis ve i%yerler” için, ula%)m, yang)n ç)kma kapasitesi, faaliyet alan), ü
çal)%an ki%i say)s), çal)%ma %ekli, izinli olup olmad)-) gibi konular) denetlemek için Mahalle
ölçe-inde adresler belirlenecek. Bütün birimler ortak bir form üzerinde çal)%acak daha sonra
toplanan bilgi bilgisayara girilecek ve, harita üzerine i%aretlenecek.
Afet ile ilgili faaliyetlerde kullan)lmak üzere hava ve yer foto-raflar) çekmek için, her birim
foto-raf)n) çekmek istedi-i yer ve yapmak istedi-i çal)%ma ile ilgili AKOM’u bilgilendirmeli.
ö Afet haz)rl)k faaliyetleri çerçevesinde kullan)lmak üzere lojistik depolar)n yerleri belirlendi. )
Bu yerlerin zemin etüdleri yap)ld) ve depolar)n in%aat)na ba%land).
ö Olas) bir afet an)nda, destek ve yard)m sa-layacak %ehirlerle ba-lant) kuruldu. Yap)lacak )
faaliyetler ile ilgili bilgi edinildi.
ö Afet temelli CBS faaliyetleri konusunda yap)lan çal)%malar ile ilgili bilgilendirme. ü
ö Yeni kurulacak “Acil Müdahale stasyonlar)” ile ilgili birimler, karar verilen 15 yerde ü
incelemelerde bulunuyor.
ö lçe beledilyelerinde bulunan bilgilerin ortak kullan)ma (de-i%ik yap)lmamas) kayd)yla)
aç)lmas) konusunda belediyeler ile görü%melerin yap)lmas). BB ve di-er birimlere bu
bilgileri görebilme izininin verilmesi.
ö Uygun bir tarihte Sivil Toplum Örgütleri ile toplant)lar düzenlemek, örgütlerin afet
konular)nda yürüttükleri faaliyetler hakk)nda bilgilenme ve mümkün olan i%birli-inin
ara%t)r)lmas).
% SETKOM %irketi taraf)ndan BB’nin ilgili birimlerine, Motorola Dimetra Kablosuz (Telsiz) )
leti%im Çözümleri ile ilgili tan)t)m semineri verilmi% ve kullan)m) ile ilgili gösterim
yap)lm)%t)r.
%) 22 May)s, 2002 tarihi itibariyle stanbul’un çe%itli yerlerine helikopter pistleri in%a edilmi%tir. )
%) Ula%)m Koordinasyon Merkezine kav%aklar ile ilgili gelen görüntüler ayn) zamanda AKOM’a )
iletilmektedir.
%) A%)r) kar ve ya-mur ya-)%) halinde, “Alternatif U a%)m Yolu” planlar) tamamlanm)% ve )
uygulama Eminönü ilçesinde belli bir plan çerçevesinde test edilmi%tir.
%) Ula%)m önceli-ine sahip ancak kritik olan 39 yolun geni%letilmesi ve bak)m) tamamlanm)% ve )
harita üzerine i%aretlenmi%tir.
%) stanbul’un yol ve dar yollar)n)n evnanteri tamamlanm)% ve harita üzerine i%aretlenmi%tir. )
%) Baz) bölgesel ve yol ba-lant)lar)n) belirlemek ve mezarl)klar) kolay bulmak amac)yla )
kay)tlar)n girmek
%) Tahliye alanlar) için uygun yerleri belirlemek ad)na cadde ve geni% caddelerin envanterini ü
haz)rlamak. (alandaki insane say)s), malzemeler, kullan)lacak ekipman vb. ) (Zeytinburnu
pilot bölge seçilebilir)
%) A%)r) kar ve ya-mur ya-)%)nda uygulanmak üzere haz)rlanm)% olan “Alternatif Ula%)m Yolu” ü
plan) üzerine ilçelerden gelen bilgiler girilecek ve haritaya i%lenecek.
ISKI ve itaiyenin dö%emeyi dü%ündü-ü yang)n musluklar)n)n say)s) yakla%)k 5.000 dir. May)s )
2002 tarihi itibariyle dö%enen musluk say)s) 3113’e ula%m)%t)r.
Yan)c) Parlay)c) ve Kimyasal Depo Müdürlü-ü tehlikeli tesislerin ve %ehir merketinde )
bulunan kimyasal ve yan)c) depolar)n envanterini haz)rlam)%t)r. Bu bilgi çal)%mam)zda
kullan)lm)%t)r.
Mevcut yang)n musluklar)n) CPS sistemi ile kontrol etmek, koordinatlar) do-ru belirlemek, ü
yeni yang)n musluklar)n)n yerlerini belirlerken dar yollar) ve sokaklar) de-erlendirmeye
almak, ve bu noktalar) harita üzerinde i%aretlemek ve say)salla%t)rmak gerekir.
stanbul’un Yang)n Risk Haritas)n) haz)rlamak için Üniversiteler ile i%birli-i yapmak, projeler ü
haz)rlamak ve çal)%ma alan)n) geni%letmek, son 10 y)lda meydana gelen yang)n bilgilerini ve
analizini haz)rlamak ve bir yaz)l)m olu%turmak .
SKI ve tfaiye daire ba%kanl)-) 60-100 ton kapasiteli su tanklar) ve yang)n musluklar) ile ü
ilgili çal)%malar)n sürdürmekte.
Yang)n risk haritas) ile ilgili çal)%ma, son 10 y)l)n yang)n bilgilerinin haz)rlanmas) ve analiz ü
çal)%malar) ile devam ediyor.
stanbul li içinde bulunan patlay)c), tehlikeli, yan)c) malzemelerin üretim tesislerinin ve
depolar)n)n yerlerini belirlemek, belediyenin yasal sorumluluk ve yetki konusuna aç)kl)k
getirmek ve mevcut veriler üzerine çal)%ma yapmak.
3-66
tfaiye istasyonlar)n)n alt)na yerle%tirilen su depolar) so-uk hava deposu olarak kullan)labilir
mi? Ayr)ca stanbul’un belli yerlerinde buzpistleri in%a edebilir miyiz? Bu konularda
ara%t)rma yapmak.
Suni göletler ve benzeri alanlarda ya-mur suyunu toplamak ve gelecekte bundan yararlanmak.
Yan)c) Parlay)c) ve Kimyasal Depo Müdürlü-ü Belediye’ye ait depolardan yararlanmak için
çal)%ma yapmal). Özel %irketlere ait depolar)n kullan)m)n) kolaylat)racak çal)%ma yap)lmal).
Emanet yöntemi çerçevesinde olas) bir deprem zaman)nda kullan)lmak üzere, üç bölgede )
(Anadolu, stanbul ve Bak)rköy) a-)r i% makinelerinin kiralanmas) ile ilgili ihale yap)lm)%t)r.
Ayn) zamanda Yol Bak)m ve Onar)m Müdürlü-ü taraf)ndan kullan)lmak üzere a-)r i%
makinelerinin sat)n al)nmas) ile ilgili talepte bulunulmu%tur.
) T)bbi malzemeleri ve ekipmanlar) daha etkili ve verimli kullanmak amac)yla, Acil Yard)m ve )
) Cankurtarma Müdürlü-ü malzemelerin ve ekipmanlar)n sakland)-) iki depo haz)rlam)%t)r.
Depolar)n birtanesi Anadolu Yakas), Üsküdar’da (Zeynep Kamil Hastanesinin bahçesinde)
birtanesi de Avrupa yakas) Gaziosmanpa%a’da ( tfaiye istasyonunda) bulunmaktad)r.
) Sa-l)k mazlemeleri ve ekipman) DO deniz otobüslerine yerle%tirilmi% ve yaral)lara an)nda )
) müdahale edebilmek için gerekli düzenlemeler tamamlanm)%t)r.
) Olas) bir krizin ilk a%amas)nda kullan)lmak üzere basit ama etkili 2500 adet Acil Sa-l)k )
) Setleri haz)rlad)k.
% 6 adet cenaze arabas), 10 adet seyyar ölü y)kama arabas), 5 adet Acil Ambulans, 3 adet kapal) )
so-utuculu araba al)mlar) tamamlanm)%t)r.
% stanbul’da olas) bir depremden sonra büyük mezarl)k alan) olarak kullan)lmak üzere 3 yer )
belirlenmi%tir.
% Olas) bir deprem s)ras)nda, ceset torbas) ve kimlik kart) al)m) ihtiyac) kar%)lamak üzere )
50.000 e kadar ç)kmaktad)r.
% stanbul genelinde mevcut olan mezarl)klar ile ilgili bilgileri harita üzerinde i%aretlemeye )
ba%lad)k. (doluluk oranlar), bo% mezar say)s), ölü y)kama yerleri, ayn) anda kaç defin i%lemi
yap)labilir)
% Buz pistlerinin ve so-uk hava depolarn)n say)lar)n) arttarmaya ek olarak, mevcut olan so-uk
hava deposu, buz fabrikas), kesimhane ve karbon buzu üretim tesislerinin belirlenmesi ve
tespit edilmesi.
) Sosyal ve idari i%ler müdürlü-ü taraf)ndan günde 20.000 ki%iye hizmet verebilecek seyyar )
mutfak sa-lanm)%t)r. Haz)r durumda beklemektedir.
) Afet zamanlar)nda yüksek besin de-eri ve kalorisi olan ve vitamin katk)l) ekmek üretimi, )
saklanmas) ve da-)t)m) çal)%malar) tamamlanma%t)r. htiyaç durumunda istenildi-i kadar
üretim yap)labilir.
) Afet s)ras)nda kurtarma birliklerine ve halka da-)t)lmak üzere 25.000.000 adet g)da paketi )
al)m) yap)lm)%t)r.
) Olas) bir afet s)ras)nda üç büyük ekmek üretim tesisine giden do-al gaz kesilecektir. Enaz bir )
hafta LPG ile çal)%acak yeni bir sistemin çal)%malar) tamalanm)%t)r.
) Kriz zamanlar)nda ekmek da-)t)m noktalar) (Halk ekmek büfeleri, I.E.T.T duraklar), )
Muhtarl)klar, Polis karakollar), Hamidiye su sat)% istasyonlar)) belirlenmi% ve hazirat üzerinde
i%aretlenerek say)salla%t)r)lm)%t)r.
) Seyyar yiyecek evleri için çad)r alanlar)n)n de-erlendirilmesi, her bölgede yemek pi%irme ü
faaliyetinin de-erlendirilmesi, yemek servisi yap)cak ve yemek yenecek yerlerin ço-alt)lmas).
) TUBITAK-MAM ve Halk Ekmek Genel Müdürlü-ü aras)nda dayan)kl) tüketim (g)da)
malzemeleri için i%birli-i yap)lmas)
Kaynak: AKOM (2002)
(2) stanbul tfaiye Daire Ba kanl ;
tfaiye Dairesinin yasal dayana-) Belediyeler Kanunudur. stanbul tfaiye Daire Ba%kanl)-)
Belediye’ye ba-l) çal)%makta, ve AKOM’da kilit birim konumundad)r. tfaiye ayn)
zamanda valilik afet yönetim merkezinde, kurtarma ve enkaz kald)rma hizmet alt grubunun
ba%kanl)-)n) yürütmektedir.
tfaiye Daire Ba%kanl)-), merkezi hükümetin de-il stanbul Belediyesinin bir birimidir. BB
1985 y)l)nda kuruldu-unda, her ilçe belediyesinde bulunan 16 itfaiye birimi birle%erek BB

bünyesinde tfaiye daire Ba%kanl)-)n) olu%turmu%tur. BB tfaiye daire ba%kanl)-)na ba-l)

38 istasyon bulunmaktad)r, ve ihtiyaç duyuldu-unda BB s)n)rlar) içinde bulunan
belediyelere yard)m göndermektedir.
tfaiyeye ait 38 itfaiye istasyonu, 307 araç, ve 2180 çal)%an bulunmaktad)r. Görsel i%itsel
arama ekipmanlar), kesici ve k)r)c) aletler ile donat)lm)%, 4 ila 7 ki%iden olu%an kurtarma
ekipleri bulunmaktad)r. Bütün itfaiye istasyonlar) günde 3 vardiye %eklinde 24 saat
çal)%maktad)r. Ayr)ca, afet yönetim merkezi sorumlulu-unda çal)%mak üzere 20 donan)ml)
araçla yeni kurtarma ekipleri olu%turulmaktad)r.
Teoride her 1000 ki%i için bir itfaiye te%kilat) gerekmektedir. Bu anlamda stanbul’un
gerçek ihtiyac)n) kar%)lamak üzere 9,000 itfaiye te%kilat)na gerek vard)r. BB tfaiye Daire
Ba%kanl)-) görev alan)na göre üç birime ayr)lm)%t)r. Bo-aziçi biriminde 543 ki%i, stanbul
biriminde 650 ki%i ve Asya biriminde 709 ki%i çal)%maktad)r. Bunlar)n d)%)nda 119 lojistik
personeli bulunmaktad)r. Avrupa ve Asya Yakas)nda itfaiye daire ba%kanl)-)n)n 50 çal)%anl)
afet merkezi bulunmaktad)r.
Bütçenin dörtte biri proje lisanslar)ndan, proje uygulamalar)ndan, sigorta %irketlerinden ve

günlük i%lerden, geri kalan) ise belediyeden sa-lanmaktad)r. 2000 y)l)nda y)ll)k bütçe 20.1
trilyon TL.’yd). Bu miktar)n 1.5 trilyon TL çal)%anlar)n maa%lar) için harcanm)%t)r. 2001
y)l)nda, 4.5 trilyon TL yeni araç al)m) için harcanm)%t)r. Be% y)l içinde 30 milyon Alman
Mark) kar%)l)-) yeni araç al)m) yap)lacakt)r.
Orman yang)nlar) sivil savunman)n sorumlulu-undad)r. Yollarda ç)kan yang)nlar resmi

olarak Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)n)n sorumlulu-u alt)ndad)r, acak itfaiye birimleri bu
yang)nlara müdahale etmektedir. Türkiye’de di-er ülkelerden farkl) olarak, sivil savunma
bütün yard)m faaliyetlerini yönetmektedir. E-itim, kontrol, standardize etmek itfaiyenin
sorumlulu-undad)r. Halk e-itimleri ba%kalar)na yard)m etmekten çok hayatta kalmaya
odaklanm)%t)r.
Afet Yasas)na göre, itfaiyenin her tür afet için haz)rl)k plan) yapmas) gerekmektedir, yine
de belli bir senaryo dikkate al)nmam)%t)r. Acil durumlarda itfaiye öncelikle yang)n)n
söndürülmesinden sorumludur. Enkaz)n kald)r)lmas), yol bak)m ve onar)m müdürlü-ünün
ve köy hizmetleri il müdürlü-ünün sorumlulu-undad)r. Bu konuda tfaiye ikinci derecede
sorumludur. Öncelikli sorumluluklar) aras)nda yang)ndan kurtarma bulunmaktad)r. tfaiye
kendi bünyesindeki çal)%anlar) ile günlük hayatta kurtarma faaliyetleri gerçekle%tirdi-inden
deneyim sahibi ve avantajl)d)r. tfaiye herhangi bir d)% yard)m almadan, ba-)ms)z çal)%abilir.
Sivil Toplum Örgütleri kurtarma faaliyetleri aç)s)ndan deneyimsiz, bu yüzdenden itfaiyenin
3-68
kontrolü alt)nda olmas) istenmektedir. Acil durumlarda, itfaiye her istasyonda toplanan
bilgi do-rultusunda gönüllü olarak çal)%abilir.
Valilik, sivil savunma, ve itfaiye telsiz haberle%me sistemi ile ba-lant)l)d)r. Kandilli
Rasathanesinden gelen deprem bilgileri do-rudan itfaiye daire ba%kanl)-)na rapor
edilmektedir. Vatanda% taraf)ndan yap)lan ça-r)lar en yak)n itfaiye istasyonuna
yönlendiriliyor. Son zamanlarda, bütün ça-r)lar tek bir ça-r) merkezinde toplanmaktad)r.
Marmara depreminde ilk zamanlarda depremin hasar bilgisi mevcut de-ildi ve itfaiye
çal)%anlar)n) tahminlere göre görevlendirdi.
(3) stanbul Su ve Kanalizasyon leri ( SK )
ISKI, elektrik, su ve kanalizasyon hizmet grubuna ba%kanl)k eder. SK , BB’nin

yap)la%m)% alan)ndan ve küçük su depolar)ndan sorumludur. Köy Hizmetleri ve Devlet Su
%leri ise BB d)%)nda kalan alandan ve barajlardan sorumludur.
1999 Marmara depreminde, stanbul Su ve Kanalizasyon daresi Körfez bölgesinde, %ehir

suyu sistemindeki ar)zay) onarm)% ve hayatta kalanlar için temiz ve içilebilecek elde
etmi%tir.
Altyap) hizmet grubunda, haberle%me hizmet grubuna dahil oldu-u için, yaln)zca telefon
hariç b)rak)lm)%t)r. Altyap) hizmet grubunda, su, elektrik, do-algaz, kanalizasyon ve destek
olmak üzere be% alt grup bulunmaktad)r. Acil durumlarda, yetkililer AKOM’da toplan)rken,
her organizasyonun sivil savunma biriminden bir görevli emirleri almak üzere valilikte
görevlendirilir. Arama kurtarma için l merkez ofisi sivil savunma ekibinden yedi ki%i haz)r
bulunmaktad)r.
Olas) bir acil durumda, görevlendirilmi% dokuz yetkili, alt) daire ba%kan), GDA' genel
müdürü ve operatör AKOM’a geleceklerdir.
Boru hatt)n)n %95’i de-i%tirildi; geri kalan %5 ise tarihi alanlarda bulunuyor. SK ’de iki
y)ldan bu yana SCADA (Kontrol ve Veri Kazan)m) Süper Kullan)c)) sistemi çal)%maktad)r.
SK ve GDA' jeoloji ve boru hatlar)n)n da-)l)m)n) gösteren harita haz)rlam)%t)r. Acil
müdahale için gerçek bir tatbikat planlanmaktad)r. Su depolar)n)n takviyesi ile ilgili çal)%ma
netlik kazanmam)%t)r.
Acil durumlarda kom%u illerden gelecek bölgesel yard)m valilik arac)l)-)yla yap)lmaktad)r.
SK ’nin %ehir suyu onar)m çal)%malar)nda devlet daireleri, hastaneler ve toplanma
merkezleri gibi öncelikleri bulunmaktad)r. SK , olas) bir sava% durumunda boru

hatt)n)n %30’unun hasar görmesi durumuna kar%) onar)m için gerekli malzemeleri haz)r
bulundurmaktad)r.
(4) Zemin ve Deprem nceleme Müdürlü;ü
Zemin ve Deprem nceleme Müdürlü-ü 1997 y)l)nda kurulmu%tur. Bugün 70 çal)%an) ile
faaliyetlerini sürdürmektedir, mar Müdürlü-ü’nün ise 90 çal)%an) bulunmaktad)r. Her iki
müdürlük kentsel geli%im için çal)%an daire ba%kanl)-) alt)nda görev yapmaktad)r. BB’nin
afet konusundaki temel görevi müdahale de-il önleme çal)%malar) yapmakt)r.
Müdürlük, BB ve di-er kurumlar taraf)ndan yap)lan sondaj çal)%malar)na dayal) olarak,

BB alan) için 1/5,000 ölçekli jeoloji haritalar) haz)rlam)%t)r. Belediyeler 1/1,000 ölçekli
jeoloji haritalar)n) haz)rlar ve bu müdürlü-e sunar.
Bu haritalar halka aç)kt)r. Haritalar sayesinde yeni in%aat planlar)nda alan)n hasar
görebilirlik derecesi görülebilmektedir. BB’nin görevi belediyelerden gönderilen jeolojik
haritalar ile BB’nin haz)rlad)-) jeolojik haritalar)n örtü%üp örtü%medi-ini control etmekdir.
Haritalar sonuçland)-)nda onay için Afet %leri Genel Müdürlü-ü’ne gönderilmektedir.
S)n)flama Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)’n)n bina yönetmeli-inde kulland)-) s)n)flamayla
ayn)d)r. Her jeoloji haritas)nda jeolojik yap) dört türe göre s)n)flanmaktad)r,
1) Yerle%ime uygun alanlar
2) Baz) önlemler al)nmas) halinde yerle%ime uygun alanlar
3) Yerle%ime uygun ancak ayr)nt)l) jeolojik çal)%maya ihtiyaç olan alanlar
4) Yerle%ime Uygun olmayan alanlar
Müdürlük yeni in%aat planlar)n) kontrol etmekte, ve jeolojik duruma göre yeni incelemeler
talep etme ya da yasaklama yetkisi bulunmaktad)r. mar müdürlü-ü imar yasalar)na uygun
olarak yeni in%aat planlar)na izin vermektedir.
Bu müdürlük ayr)ca, baz) derin tektonik incelemeleri ve kentsel rehabilitasyonu için pilot
çal)%malar) yürütmektedir.
BB, deprem master plan) çal)%malar)n) gerçekle%tirmek için 12 üyeden olu%an bir komite
kurarak haftada birgün toplanmaktad)r. Üyeler jeoloji, jeofizik, harita, mimarl)k, in%aat
mühendisli-i, %ehir planlama ve yasalar gibi farkl) alanlarda uzmanla%m)% ki%ilerden
olu%maktad)r. BB Zemin ve Deprem nceleme Müdürlü-ü bu komitenin ba%kanl)-)n)
3-70
yürütmektedir. Komite ba%l)ca üniversitelerin dan)%manl)-)n) almak amac)yla bu

üniversiteler ile protokol haz)rl)-) içindedir.
1999’dan önce bu Müdürlü-ün mikro depremleri izlemek üzere çevirmeli hatl) sekiz adet
sismik kay)t istasyonu bulunmakta idi. JICA bu sisteme alt) istasyon daha ekleyecektir.
Veri analizi müdürlük bünyesinde yap)lmakta ve ihtiyaç duyulursa veriler görü% al)nmak
üzere TUB TAK’a gönderilmektedir. TUB TAK’)n Marmara ve çevresinde hidrolik, radon,
geo-kimyasal hareketlerini izlemek için gözlem istasyonlar) bulunmaktad)r. Bu hareketler
bilgisayar üzerinden de izlenebilmektedir. Gözlemlenen ivme ve deprem merkez üssü
bilgileri ilk üç dakika içinde ön hasar de-erlendirilmesi için valilik, polis ve BB’nin afet
koordinasyon merkezine rapor edilecektir.
Müdürlük daha çok inceleme ve ara%t)rma çal)%malar) yürütmektedir. 'u a%amada e-itim
çal)%malar) dü%ünülmemektedir. E-itim müdürlü-ü afet önleme konusunda bir bro%ür
haz)rlam)%t)r. Haz)rlanan bu bro%ürün okullarda da-)t)lmas) amaçlanm)% ancak daha sonra
de-i%iklik yap)ld)-)ndan ve da-)t)m yap)lmam)%t)r.
(5) stanbul Do;algaz Da; t m irketi ( GDA )
GDA'’)n Beyo-lu, stanbul ve Anadolu’da ki üç ilçe merkezinde kriz yönetim merkezi

bulunmaktad)r. Bu merkezlerin koordinasyonu GDA' genel müdürlü-ü taraf)ndan
sa-lanmakta ve AKOM ile birlikte çal)%maktad)r. GDA'’)n kendi acil eylem plan)
bulunmaktad)r. Hasar derecesi üç s)n)fa ayr)lm)%t)r, ve AKOM’a rapor edilecektir. GDA'
itfaiye ile ortak radyo frekans band)n) kullanmaktad)r.
GDA' boru hatlar) için Avrupa tasar)m standartlar)n) kullanmaktad)r. Çe%itli %irketler için
altyap)n)n onar)m) BB Altyap) Koordinasyon Müdürlü-ü taraf)ndan koordine edilmektedir.
Her %irketin y)ll)k bütçesi farkl) oldu-u için koordinasyonu sa-lamak zor olmaktad)r.
stanbul’un do-algaz hatt) gece vardiyal) çal)%an 250 teknik eleman ile 24 saat gözetim
alt)ndad)r. Seyyar ekipler hat boyunca sürekli devriye gezmektedir.
GDA'’)n, gerekti-inde bütün çal)%anlar)n)n görev ba%)na ça-r)laca-), “Acil Eylem Plan)”
bulunmaktad)r. Marmara Depreminden sonra, plan yeni deprem senaryolar) ile
geli%tirilmi%tir. Eylem Plan)nda %irketin denetimi alt)nda yap)lacak arama ve kurtarma
faaliyetlerinde görevli ki%iler ve do-algaz %irketlerinin ekipman bilgileri de bulunmaktad)r.
Acil bir durum olu%tu-unda, bünyesindeki 30 alt-istasyona ba-l) mobil ekip do-algaz boru
hatlar)n) itfaiyeden daha h)zl) bir %ekilde kapatacakt)r. GDA'’)n acil durumda destek
verecek ve görev noktalar)na yak)n yerlerde ikamet eden 280 çal)%an) bulunmaktad)r. ki
saat içinde bölgeye gitmeye haz)r durumdad)rlar. Bursa ve Ankara’da bulunan do-algaz

%irketleri ile kar%)l)kl) destek konular)nda toplant) yap)lmaktad)r. l sivil savunma, kurtarma
çal)%malar), ilk yard)m ve yang)n söndürme konular)nda e-itim vermektedir.
Üç kontrol merkezi hemen kapanacak, ve AYM’den gelen emir do-rultusunda a%amal)

olarak aç)lacakt)r. AYM’nin sorumluluklar) aras)nda do-algaz onar)m)n) istemek
bulunmaktad)r. Altyap) onar)mlar) her %irketin kendi bünyesinde yap)lacakt)r.
1999 Marmara Depremi s)ras)nda, %irket deprem gibi durumlar için l Sivil Savunma
Müdürlü-ü ve Büyük%ehir Belediyesi tfaiye Daire Ba%kanl)-) ile i%birli-i içinde 50 ki%iden
olu%an arama ve kurtarma ekibi olu%turmu%tur.
GDA'’)n AYM’de temsilcisi yoktur, ve do-rudan AKOM’a ba-l) çal)%maktad)r. Yaln)zca

AKOM arac)l)-)yla AYM ile ba-lant)l)d)r. AYM’de dört %irketi içeren do-algaz ve petrol
hizmet grubu olu%turulmas) planlanm)% ancak yasal sorunlardan dolay) hayata
geçirilememi%tir.
(6) Sa;l k leri Daire Ba kanl ;
1985 y)l)ndan önce ambulans hizmetleri hastaneler taraf)ndan ayr) ayr) verilmekteydi. 1985
y)l)nda stanbul’da ambulans hizmeti vermesi için Sa-l)k %leri Dairesi Ba%kanl)-) kuruldu.
Acil ça-r) hatt) olan 112 Türkiye’deki ilk örnektir. 1994 y)l)nda l Sa-l)k Müdürlü-ü
ambulans servisi kurmu% ve acil ça-r) numaras)n) kendi üstlerine alm)%t)r. Il Sa-l)k
Müdürlü-ünün görev yerleri belirlenirken Sa-l)k Dairesi Ba%kanl)-)’n)n mevcut görev
yerleri ile çak)%mamas)na dikkat edilmi%tir.
BB Sa-l)k %leri Dairesi Ba%kanl)-)’n)n ço-unlukla itfaiye istasyonlar) içinde olmak üzere
toplam 13 istasyonda 21 ambulans) bulunmaktad)r. tfaiye kurtarma çal)%malar) yapmakta
ve ambulans sa-l)k hizmeti vermektedir.
l Sa-l)k Müdürlü-ü’nün ba-)ms)z 40 istasyonda 40 adet ambulans) bulunmaktad)r. BB

günlük ambulans faaliyetlerinden çok e-itim hizmetlerine odaklanm)%t)r. BB Sa-l)k %leri
Dairesi Ba%kanl)-) ve l Sa-l)k Müdürlü-ü ortak hedef do-rultusunda iyi ili%kiler içinde
çal)%maktad)r.
Normal zamanlarda hastalar sigorta kapsam)na göre uygun hastaneye götürülmektedir.

Sosyal sigortalara ba-l) i%çi sigortas)na sahip hastalar Çal)%ma ve Sosyal Güvenlik
Bakanl)-)’na ba-l) sigorta hastanesine götürülmektedir. Emekli sand)-)ndan sigortal) devlet
memurlar) sa-l)k bakanl)-)na ba-l) devlet hastanelerine götürülmektedir. Özel sigortas)
olan hastalar üniversite hastaneleri ya da sa-l)k bakanl)-)na ba-l) özel hastanelere
götürülmektedirler. Acil durumlarda, bu tür ayr)mlar uygulanmamaktad)r.
3-72
Yasaya göre her hastanenin acil servisi bulunmal)d)r. Vergi toplayan bir kurum olarak
belediye hastane binas) in%a edebilir. Ancak yasalar belediyelere döner sermaye hakk)
tan)mad)-) için hastane i%letemez. Belediyede görevli doktorlar ambulans ya da tedavi
merkezlerinde çal)%maktad)r. Bir üniversite hastanesinin kapasitesi be% devlet
hastanesininkine e%ittir. Toplam kapasite aç)s)ndan devlet ve sigorta hastaneleri en büyük
kapasiteye sahiptir.
AKOM bünyesinde sadece Sa-l)k i%leri Dairesi Ba%kanl)-) ekipmanlar)n haz)rlanmas)ndan

sorumludur. BB Sa-l)k %leri Dairesi Ba%kanl)-)’n)n Acil Yard)m Plan) bulunmaktad)r.
Müdürlük biri Anadolu yakas) di-eri Avrupa yakas)nda olmak üzere iki t)bbi gereç deposu
kurmu%tur. Depolarda malzeme ve ekipman bulundurulmaktad)r, son kullan)m tarihi olan
ilaçlar saklanmamaktad)r. laçlar ihtiyaç an)nda özel %irketler ile imzalanan protokol
do-rultusunda geri ödemesi yap)lacak %ekilde merkezlere gönderilecektir. Yaral)lar)n sevki
için Deniz Otobüsü %letmeleri ile imzalanan bir protokol bulunmaktad)r. Acil durumlarda
deniz otobüslerinin koltuklar) hasta yata-) olarak kullan)labilmektedir.
lk üç gün en kritik zaman olarak tan)mlan)r. Bu dönem geçtikten sonra deneyimlerde de

göstermi%tir ki ilaç ihtiyac) çevreden ve yurt d)%)ndan ba-)% olarak gönderilmektedir.
Acil servis hastane hizmetleri tek katl) hastanelerde yap)lacakt)r. Deprem s)ras)nda mevcut
hastane binalar)n)n sa-laml)-)na güvenilmemektedir. Çad)rlara ve hastane olarak
kullan)lacak deniz otobüslerine güvenilmektedir. BB Sa-l)k %leri Müdürlü-ü ambulans
servisinde görev alacakt)r. Hastanelerin çal)%mas) ve su ya da elektrik ihtiyaçlar) için
haz)rl)k yap)lmas) her hastanenin kendi sorumlulu-undad)r.
BB Sa-l)k %leri Müdürlü-ü AKOM toplant)lar)na kat)lmakta, ve acil durumlarda AKOM

ile birlikte çal)%maktad)r. Ancak AYM ile do-rudan bir çal)%ma içinde de-ildir, ama acil
durumlarda BB Sa-l)k %leri Müdürlü-ü müdür yard)mc)s) Valili-e rapor vermektedir.
BB Sa-l)k %leri Müdürlü-ünün protokol imzalama yetkisi yoktur. Deniz otobüsü

i%letmeleri ile portokol imzalamalar) bir y)l sürmü%tür. Baz) binalar)n sismik güçlendirmesi
yap)lm)% durumdad)r. Birçok kurum ba-)ms)z çal)%makta ve yap)lan çal)%malar ve al)nan
sonuçlar bilgilendirilmemektedir.
Günlük hayatta bile hastane say)s) yetersizdir. Afet durumda ise birçok görevli ya da
ambulans %öförü kendinin ya da ailesinin yaralanmas), ya da trafik s)k)%)kl)-) halinde görev
ba%)na gelemiyebilir. D)%ar)dan yard)m al)nmas) gerekebilir. Anadolu yakas)nda oturan
görevliler Avrupa yakas)na gelemeyebilir. Kar%)l)kl) protokollerin imzalanmas)na ra-men,
stanbul’un kapasitesi kom%u be% ilin kapasitesinden daha fazlad)r.

Tarihte ya%anan depremlerden edinilen deneyimler, ilk yard)m yapmaya çal)%an amatör ve
yeteneksiz ki%ilerin yaral)lar ve hastalar için çok daha zarar verici oldu-unu göstermi%tir.
Bu yüzden ihtiyaç duyuldu-unda yaral) ve hastalar)n durumlar)n) amatör ilk yard)m
çal)%malar) ile kötüle%tirmemek için halka verdikleri ilk yard)m e-itimleri üzerine
odaklan)lm)%t)r. E-itim alan ki%iler daha çok trafik polisi, itfaiye gibi meslek alanlar) ile
s)n)rl) tutulmaktad)r. Bir s)n)fta 20 ö-renci bulunuyor, ayn) anda iki s)n)fa e-itim veriliyor.
E-itim program) ‘Amerikan ilk yard)m standard)n)” kullanmakta ve üç gün boyunca günde
yedi saat uygulanmaktad)r. Sadece alt) e-itmen doktor bulundu-u için programlar s)n)rl)
say)da uygulanmaktad)r. lk yard)m konusunda en önemli etken gönüllülük oldu-u için
e-itimler gönüllülük ko%uluyla herhangi bir ücret al)nmadan yap)lmaktad)r. Seminerde
da-)tt)klar) kitapç)kla 20,000 gönüllü toplam)%lar ve aralar)ndan 3,750 ki%iye e-itim
verilmi%tir. Öncelikli hedefleri her binada bir e-itimli ki%inin bulunmas), daha sonrada her
ailede bir e-itimli ki%inin bulunmas)d)r. Uluslararas) hastaneler ve K)z)lay da kar amaçl) ilk
yard)m e-itimleri düzenlemektedir.
(7) BB Sivil Savunma Sekreterli;i
stanbul’da kurtarma konusunda çal)%an iki organizasyon bulunmaktad)r. çi%leri

Bakanl)-)na ba-l) ve stanbul Valili-i alt)nda çal)%an l Sivil Savunma Müdürlü-ü. Müdür
çi%leri Bakanl)-) taraf)ndan atanmaktad)r. l sivil savunman)n profesyonel çal)%an 44
kurtarma görevlisi ve yedi arac) bulunmaktad)r.
BB sivil savunma biriminin profesyonel çal)%an 41 kurtarma görevlisi ve alt) arac)

bulunmaktad)r. l sivil savunma arac)l)-)yla valilik alt)nda çal)%maktad)r. Kurtarma
konusunda biraz e-itimli ki%iler ile birlikte, Sivil savunmada görevli eleman say)s) 7000’
dir. Emniyet müdürlü-ünün köpek e-itim tesislerinde, üç kurtarma köpe-i hergün e-itim
almaktad)r.
BB sivil savunman)n üç farkl) kanall) telsiz ileti%imi bulunmaktad)r. Birinci kanal valilik
ve il sivil savunma aras)nda haberle%me için kullan)lmaktad)r. Ikinci kanal BB sivil
savunma biriminin kendi içinde haberle%mesi için ve üçüncü kanal emniyet müdürlü-ü ile
haberle%mede kullan)lmaktad)r. htiyaç durumunda ilk be% dakika içinde haberle%me
sa-lanmakta ve üç dakika içinde de görev yerine gitmek üzere ofisten ç)k)lmaktad)r. BB
sivil savunma biriminde halk)n do-rudan arayabilece-i bir telefon numaras) yoktur.
Gerekti-inde il sivil savunma müdürlü-ü taraf)ndan göreve ça-r)lmaktad)r.
Her iki sivil savunma organizasyonu da Avrupa yakas)nda bulunmaktad)r, ve Anadolu

yakas)nda sivil savunma ofisi yoktur. Acil durumlarda BB sivil savunma birimi Eminönü
ve Fatih ilçelerinden sorumludur. Di-er ilçeler, il sivil savnuma müdürlü-ünün
3-74
sorumlulu-undad)r. tfaiye de kurtarma çal)%malar) yap)yor, ancak a-)r kurtarma

çal)%malar) hakk)nda fazla bilgileri yoktur. Kurtarma çal)%malar)nda askeriyenin katk)s) ve
gücü oldukça fazlad)r.
Kurtarma çal)%malar) s)ras)nda, gerekli komutlar) vermek için vali ya da vali yard)mc)s)
çal)%ma alan)nda bulunmak zorundayd), ancak son zamanlarda bu durum de-i%mi%tir.
Komut vermek için kaymakam)n çal)%ma alan)nda bulunmas) gerekmekte ve kurtarma
çal)%mas)ndan sorumlu birim itfaiyedir. BB sivil savunma birimi ancak çok tehlikeli ve
ciddi durumlarda ça-)r)lmaktad)r. 2002 y)l)nda, %imdiye kadar bina çökmesine ba-l) sekiz
kurtarma çal)%mas) yap)lm)%t)r. Ancak itfaiye biriminin kurtarma görevlileri aras)nda
ya%anan koordinasyon eksikli-inden dolay) baz) kurtarma çal)%malar) ba%ar)s)z olmu%tur.
tfaiyenin esas görevi yang)nlar)n söndürmek ve hafif kurtarma çal)%malar) yapmakt)r.
BB sivil savunma biriminde e-itim çal)%malar) ile görevlendirilmi% üç eleman

bulunmaktad)r. Ö-rencilere, lise ve üniversite hocalar)na e-itim verilmektedir. Ayr)ca, ilçe
belediyelerine, spor kulüplerine ve Sivil toplum örgütlerine de e-itim verilmektedir.
E-itimler AKOM’da gerçekle%tiriliyor . Bir e-itim program) bir hafta süreyle günde dört
saatten haftada 20 ila 25 saat sürmektedir. S)n)flarda en fazla 15 ö-renci bulunmaktad)r.
Kurtarma çal)%malar)n)n temel disiplinini ö-retebilmek amac)yla 25 saatlik bir e-itim süresi
gereklidir. E-itim tamamland)ktan sonra kat)l)mc)lara sertifika verilmektedir. l sivil
savunma sürekli olarak her devlet dairesinde bulunan sivil savunma birimlerine kurtarma
e-itimi vermektedir. E-itim alan toplam ki%i say)s) 10,000 den fazlad)r.
(8) Ula m Daire Ba kanl ;
Ula%)m daire ba%kanl)-) alt)nda üç müdürlük afet yönetimi çal)%malar) ile ilgili. Ula%)m
Koordinasyon Müdürlü-ü, di-er kurumlar ile yürütülen koordinasyondan sorumludur. BB
Yol Bak)m ve Onar)m Müdürlü-ü, Karayollar) 17. Bölge Müdürlü-ü arac)l)-)yla Valilik
hizmet grubuna dahildir.
Ula%)m Planlama Müdürlü-ü, ula%)m ile ilgili planlamalardan sorumlu ve düzenli olarak
AKOM toplant)lar)na kat)lmaktad)r. Müdürlük, AYM ve AKOM’un talepleri üzerine
helikopter pistlerinin in%aat)n) planlam)%t)r, ancak acil müdahaleden sorumlu de-ildir.
Görevi helikopter pistlerinin planlamas) ile s)n)rl)d)r. Helikopter pistleri yaln)zca acil
durumlarda kullan)lacakt)r. Bugüne kadar planlanan 76 helikopter pistinden 50’si
tamamlanm)%t)r. Ancak valilik toplam helikopter say)s) ve kullan)m) ile ilgili herhangi bir
bilgi vermedi.

Trafik izleme odas)nda, çevreyolunda 21 nokta, yo-un trafi-in oldu-u ana yollar 1997
y)l)ndan beri izlenmektedir. Gerçek zamanl) trafik bilgileri 22 radyo istasyonundan ve be%
televizyon kanal)ndan günde iki ila üç kez olmak üzere halka aktar)lmaktad)r. Bu bilgiler
ayn) zamanda internet üzerinden de yay)nlanmaktad)r. Haberle%me on istasyondan say)sal
olarak ve onbir istasyondan analog olarak yap)lmaktad)r. Kameralarda batarya bulunmuyor,
ancak birkaç saat çal)%abilecek güç kayna-) yerle%tirilmi%tir. Sürücülere yol durumu
hakk)nda bilgi vermek için be% noktaya elektronik levha yerle%tirildi.
Afet yönetimi ile ilgili olarak, ula%)m planlama müdürlü-ü yaln)zca planlama
çal)%malar)nda bulunmaktad)r. Trafik kontrol müdürlü-ü ise, bünyesinde görevli 15
zab)tay) polise trafik kontrolünde yard)m etmesi için görevlendirmektedir.
Ula%)m Planlama Müdürlü-ünün valilik ile do-rudan ba-lant)s) yoktur. Karayollar) 17.
bölge müdürlü-ü ile aras)nda afet yönetimi ile ilgili koordinasyon yoktur. Ula%)m hizmet
grubunda bulunan bu birimler aras)nda toplant) yap)lmamaktad)r.
Normal zamanda, ula%)m koordinasyon merkezi bilgilenme ve ileti%im sa-lamak amac)yla

ayda bir toplat) düzenlemektedir. Bu merkezin üyeleri; Karayollar) 1. ve 17. bölge
Müdürlükleri, BB Ula%)m A.'., .E.T.T, Büyük%ehir Belediye Ba%kan), Ula%)m Daire
Ba%kan), Ula%)m Koordinasyon Müdürü ve, trafik amirli-inden bir yetkilidir.
3.4.4. lçe ve Belediye Yönetimi

Avc)lar ilçesi 230,000’den daha yüksek bir nüfusa sahiptir. stabul l S)n)r) içinde, 1999
Marmara Depreminden, 281 ölü, 40 adet y)k)lan bina, 86 adet a-)r hasarl) bina ve 488 adet
orta hasarl) bina ile en çok zarar gören ilçedir.
(1) Avc lar lçesi

lçe Afet Yönetim Merkezi
Avc)lar ilçesi, il sivil savunma müdürlü-ünün arsas)nda daha önce sivil savunma taraf)ndan
idari bina olarak kullan)lan, iki katl) eski bir binada ilçe afet yönetim merkezini kurmu%tur.
Olas) bir durumda hasar görmesi ihtimaline kar%) alternatif iki bina daha planlanm)%t)r. 'u
a%amada telefon, faks ve telsiz kullan)lmaktad)r.
Avc)lar belediyesinden iki görevli bu merkezde çal)%maktad)r. Acil durumlarda, karar alma
komitesine üye 11 ki%i ve yürütme komitesine üye 9 ki%i bu merkezde toplanacakt)r.
Yürütme komitesinde itfaiye, polis, do-algaz %irketinden bir yetkili, v.b. yetkililer
bulunmaktad)r. Birinci kat yürütme komitesinin çal)%ma odas) olarak planlanm)%t)r. kinci
katta karar alma komitesinin toplant) odas) ve bir de sekreter odas) bulunmaktad)r.
3-76
Valilik ilçeye ait afet haz)rl)k haritas)n) temin etmi%tir. Harita deneyimlere dayal) olarak
haz)rlanacak afet senaryolar) do-rultusunda güncelle%tirilecektir. Senaryoda ele al)nacak
hasar seviyesi ise henüz bilinmemektedir.
Belediye
Belediyede sivil savunma birimine ait iki kurtarma ekibi bulunmaktad)r. 'u a%amada
yaln)zca görevlilerin isimleri ve görev tan)mlar) listelenmi% durumdad)r. Hasar ya da
ya%anan deneyimler ile ilgili bir rapor haz)rlanmam)%t)r. Marmara Depremi s)ras)nda
belediye taraf)ndan kurulan ilçe afet merkezi kaymakaml)k bünyesinde bulunan ilçe afet
yönetim merkezine ta%)nm)%t)r. Belediye, valilikten her üç ayda bir gündem hakk)nda bilgi
ya da yaz)l) k)sa bilgiler almaktad)r, ve konular)n ço-u kurtarma çal)%malar) ile ilgilidir.
Belediye, Marmara Depreminden sonra bölgedeki jeolojik çal)%malar )%)-)nda plan

bilgilerinde de-i%iklik yapm)%t)r. Jeolojik haritalar esas al)narak zemin dört s)n)fa
ayr)lm)%t)r. Marmara Depreminden önce y)lda ortalama 200 in%aata izin verilmekteydi.
Depremden sonra ise sadece 18 in%aata izin verilmi%tir. Bu dü%ü%ün sebebi ise daha çok
ekonomide ya%anan durgunluktur.
(2) Kad köy lçesi

Belediye
Kad)köy lçesi 660,000 den daha yüksek bir nüfusa sahiptir, ve BB içerisinde en
büyü-üdür. lçede, nüfusa göre 10 bölgeye gruplanm)%, toplam 28 mahalle bulunmaktad)r.
Belediye, gönüllülerin geni% çapl) kat)l)m) ile afet öneleme konular)nda birçok çal)%ma
yürütmektedir.
Belediye bünyesinde proje koordinasyon müdürlü-ü, temel ald)klar) “sorunun çözümü

bölge sakinleri ile ve bölge sakinleri taraf)ndan olmal)” prensibine dayal) olarak sivil
toplum örgütlerinin dan)%manl)-)nda afet öneleme plan)n) haz)rlad). Planlar)nda,
organizasyon %emas) ve çal)%mas), afet yönetim merkezinin yeri, önemli tesislerin harita
üzerinde ve CBS’nde i%lenmesi, vatanda%)n kat)l)m) ve beton ve zemin testleri
bulunmaktad)r.
Belediye koordinasyon grubu belediye ba%kan), belediye ba%kan yard)mc)s), planlama

müdüründen olu%maktad)r. Dan)%ma grubunda ise Bo-aziçi üniversitesi ve odalar
bulunmaktad)r. Yürütme komitesi her 15 günde bir toplanmaktad)r. AYM hizmet
gruplar)na paralel olarak dü%ünülmü% on hizmet grubu ve ayr)ca 28 gönüllü destek grubu
bulunmaktad)r. Her hizmet grubunda bir müdür ve e-itmen bulunuyor, tabandan tavana bir

organizasyon hedeflenmektedir. Ayr)ca çal)%ma grubu, mali i%ler grubu, ve yürütme grubu
bulunmaktad)r.
Afet yönetimi için önemli ve gerekli olan, hastane, eczane, itfaiye istasyonlar), akaryak)t,
askeriye, ilçe sa-l)k merkezi, mezarl)klar ve depolar gibi önemli tesislerin ve doktor,
hem%ire gibi görevlilerin bilgileri CBS kullan)larak haz)rlanan kent bilgi sistemine
i%lenmi%tir. Yer ve özellikleri i%lenen bu bilgiler internet üzerinden görülebilecektir. Bu tür
CBS verileri AYM’ne iletilmi%tir. Takip eden 2.5 y)l içerisinde, bina kimlik bilgileri ve
mahalli örgütlenmeler tamamlanacakt)r.
Merkezi Hükümet yap)larla ilgili in%aat yönetmeli-ini ç)karm)%t)r. Belediyeler ise ancak kat
say)s)n) ve yeni binan)n mimari özelli-ini belirleyen imar planlar)n) haz)rlayabilmektedir.
Belediyenin bina güvenlik denetlemeleri yönetmeli-inde de-i%iklik yap)lmas) %artt)r.
Denetlenen yeni yap), yönetmeli-in belirtilen %artlar)na uymuyor ise in%aat) durdurma
yetkisi vard)r.
Kad köy Belediyesi Afet Yönetim Merkezi
Belediye, 90,000 m2 alanda, e-itim salonu dahil olmak üzere afet yönetim merkezini in%a
etmi%tir. Merkez içinde kaymakam ve on sivil toplum örgütü dahil olmak üzere ilgili tüm
kurumlar için çal)%ma ofisi sa-lanm)%t)r. Merkez ayn) zamanda ilçe afet merkezi olarak da
çal)%acakt)r. Valilik ile irtibat kaymakam arac)l)-)yla sa-lanacakt)r. Belediyenin stanbul
Büyük%ehir Belediyesi ve AKOM ile do-rudan resmi ili%kisi bulunmamaktad)r.
Afet yönetim merkezinde, jeneratör, acil durumlar için su tank) bulunmaktad)r. AYM ile
uydu ba-lant)s) kurulacakt)r, Yerel ba-lant) a-) tamamlanm)%t)r, afet bilgi yönetimi için
servis sa-lay)c) yerle%tirilecektir. Marmara depreminde yap)lan kurtarma çal)%malar)ndan
kazan)lan deneyim sayesinde çad)r, )%)kland)rma gibi malzemeler depolanm)% durumdad)r.
Tek katl) biti%ik alt) küçük yap) AKUT ve kurtarma çal)%malar) yapan önemli baz) sivil
toplum örgütlerinin çal)%malar) için haz)rlanm)%t)r.
Afet yönetim merkezinin içinde acil durumlar için yemekhane bulunmaktad)r, %u a%amada
ba%ka bir proje için mutfak olarak kullan)lmaktad)r. Mutfakta görev yapan ahç)lar sekiz ay
süresince meslek e-itimi almaktad)r. Merkez hafta sonlar) seminer salonu ve e-itim
merkezi olarak kullan)lmaktad)r.
(3) Laboratuarda Yürütülen Bina Kalite Çal malar
Belediye afet yönetim merkezi içinde, belediye taraf)ndan ve belediye personelince i%letilen
beton kalite testi ve zemin testi laboratur) bulunmaktad)r. Marmara depreminin ortaya
koydu-u sonuçlar bu laboratuar) kurulmas)na yol açm)% ve 2001 y)l)nda laboratuar
3-78
kurulmu%tur. Laboratuar kurulmadan önce, özel %irketler 1994 y)l)nda ba%layarak bina
kalite kontrol çal)%malar) yapmaktayd). Kar amaçl) olmayan bu çal)%mada, uzmanlar
bölgeye gidiyor, binadan örnek beton al)yor, binada kullan)lan demir çubuklar rontgen
cihaz) ile görüntüleniyordu. Bu hizmeti ço-unlukla kendi belediye s)n)rlar) içinde vermekte,
ancak talep oldu-u takdirde di-er belediyelere de ayn) hizmet verilmektedir.
Beton testlerini yapmak için bir ekip bulunmaktad)r, bu yüzden programlar) çok s)k)%)kt)r.
Bina sahipleri ya da binada ikamet edenler güvenlik incelemesi için istekleri do-rultusunda
ba%vurabilmektedir, inceleme sonucunda raporlar kendilerine iletilmektedir. 'imdiye kadar
6,000 beton karto örne-i test edilmi%tir. Belediye s)n)rlar) içinde bulunan 40,000 bina
CBS’ne i%lenmi%tir. Ancak belediye binalarda ihtiyaç duyulan güçlendirme çal)%malar)n)
zorunlu k)lamamakta ya da bütçe deste-i sa-layamamaktad)r. Yap)lan çal)%malar)n sonucu
ihale a%amas)nda olan yeni bir proje de binalar)n s)n)fland)rmas) için kullan)lacakt)r.
BB bünyesinde bulunan bir kurulu% olan B MTA' bina kalite kontrolünü, be% yetkili
eleman) arac)l)-)yla kar amaçl) olmaks)z)n yapmaktad)r. Ancak bu kurulu%un yapt)-) test
projesinin ve yap)lm)% binan)n kar%)la%t)r)lmas)na dayanmakta ve sonuç raporu di-er
çal)%mada oldu-u kadar detay içermemektedir.
Belediye 93 noktada toplam 1500 m. yeni sondajlar gerçekle%tirmi%tir. Bunlar)n yan) s)ra
ilçe s)n)rlar)nda yap)lm)% 84 sondaj bilgisi BB’den temin edilmi%tir. Toplanan veriler ile
Jeoloji haritas), geoteknik harita ve yerle%ime uygunluk haritas) haz)rlanm)%t)r. Haritalar
internet üzerinde görülebilecektir.
Her nekadar belediye, güçlendirme çal)%malar)n)n gereklili-ini bilse de, bu çal)%malar)n

kar%)s)nda iki büyük problem bulunmaktad)r. Birinci problem, belediyenin özel binalar)n
güçlendirilmesi ile ilgili yap)t)r)m gücü bulunmamaktad)r. Ayr)ca, e-er binan)n y)k)l)p
yeniden in%a edilmesi gerekirse o zaman da yeni in%aat)n kat yüksekli-i Bay)nd)rl)k ve
skan Bakan)-)n)n yeni binalara getirdi-i kat s)n)rlamas) yüzünden daha alçak olacakt)r.
kinci problem ise güçlendirme çal)%mas)n)n maliyeti in%aat maliyetinin %70’i kadad)r.
Mevcut ekonomik yap)da belediye mali destek sa-layamamaktad)r. Ödemelerini aylara
bölebilecek olsa bile kredi de sa-layamamaktad)r.

Bölüm 3.4 ün Kaynaklar :
Ergunay, O. “A Perspective of Disaster in Turkey: Issues and Prospects, Urban Settlements

and Natural Disasters.” Proceedings of UIA Region II Workshop. Chamber of
Architects of Turkey, 1999.
AKOM, 2002, Faaliyet Raporu.
3-80
3.5. Japonya ve Amerika’daki Afet Yönetim Sistemi

3.5.1. Japonya’daki Afet Yönetim Sistemi
(1) Japonya’daki Ulusal Afet Yönetim Sistemi
Jeolojik konumu ve Muson ya-murlar)n)n çok oldu-u bir bölgede bulunan Japonya’da
tayfun , a%)r) ya-)% , deprem , volkanik patlamalar gibi do-al afetler sürekli ya%anmaktad)r.
kinci dünya sava%)n)n bitimi olan 1946 y)l)ndan itibaren Japonya’da do-al afetler
yüzünden meydana gelen ölü say)s)n) göstermektedir .
Sava%) izleyen dönemlerde Japonya’n)n arazisi do-al afetlerden çok kolay zarar
görmekteydi. 1959 y)l)nda 5.000 den fazla insan) öldüren tayfun felaketinin yaratt)-) etki,
1963 y)l)nda “Afet Önleme ile ilgili Temel Yasa” n)n ç)kmas)n) sa-lam)%t)r. Bu yasa
Japonya’n)n Ulusal Afet Yönetim Politikas)nda o güne kadar süre gelen afet sonras) yap)lan
çal)%malara verilen önem yerine afet öncesi hasar azalt)m) çal)%malar)na önem verilmesinin
gereklili-ini savunuyor ve bu önemli de-i%imi gerçekle%itirmeyi hedefliyordu.
7000
6000
Number of Death by Natural Disaster
5000
4000
3000
2000
1000
0
1946 1951 1956 1961 1966 1971 1976 1981 1986 1991 1996
Year
%ekil 3.5.1 Japonya’daki Do al Afetlerde Ölenlerin Say s

Kaynak: Kabine (2002)
Temel Yasada bulunan konular a%a-)da gösterilmi%tir, ve Japonya’n)n yasada yer alan afet
yönetim organizasyonlar) 'ekil 3.5.2 de gösterilmi%tir.

- Afet Önleme için sorumluluklar her seviye ve a amada tan mlanm t r.
Hükümetin, bölgesel idarenin, belediyenin, ulusal ve yerel seviyede görev yapan kamu
hizmetlerinin ve vatanda%lar)n sorumluluklar) tan)mlanm)%t)r. Önleme, acil müdahale ve
onar)m döneminde yap)lmas) gereken çal)%malar ulusal ve yerel idareler için tan)mlanm)%t)r.
- Ulusal, bölgesel ve belediye seviyelerinde meclisler kurulmu tur.
Afet önleme konusu için Hükümet bünyesinde ba%bakan ba%kanl)-)nda kapsaml)

koordinasyon birimi olarak merkezi meclis olu%turulmu%tur. Vali ba%kanl)-)nda, yerel
ba%kanl)k birimlerini ve görevlendirilmi% kamu hizmetlilerinin de dahil oldu-u bölgesel
meclis olu%turulmu%tur. Belediye de benzer bir meclis olu%turmu%tur.
- Her seviyede Temel Ulusal Plana dayal afet önleme plan haz rlanm t r.
Afet önleme çal)%malar) için kurulan merkezi meclis, afet önleme kapsaml) ve uzun vadeli
planlar) içeren temel bir plan haz)rlam)%t)r. Görevlendirilmi% idari kurumlar ve kamu
hizmetlileri temel Ulusal Plana dayal) hareket planlar) haz)rlar. Afet önleme için çal)%an
bölgesel ve belediye meclisleri de temel Ulusal Plana dayal) kendi planlar)n) haz)rlar.
-Hükümet bünyesinde afet önleme ara t rmalar organizasyonunun kurulmas .
Do-al afetlerin yol açt)-) hasarlar) azaltabilmek için ulusal hükümet seviyesinde bilimsel
ara%t)rmalara ihtiyaç duyuldu-u görülmü%tür.
- Afete kar yeniden in aat çal malar tesislerin iyile tirilmesini hedeflemelidir.
Ya%anan bir afetten sonra yap)lan yeniden in%aat çal)%malar) yaln)zca hasar görmü%
altyap)n)n onar)lmas)n) de-il ayn) zamanda gelecekte olabilecek afetlere kar%)
güçlendirmeyi içermelidir.
Tablo 3.5.2 de içeri-i gösterilen Japonya’n)n “Afet Önleme için Temel Plan)”, Temel (Ana)
Yasaya uygun olarak 1963 y)l)nda ç)kar)lm)%t)r. Planda her türlü ve do-al sanayi afeti ile
ilgili çal)%malar bulunuyor, ancak deprem konusuna öncelik verilmektedir. Her bölümde
ba%l)klar alt)nda acil müdahale, onar)m ve yeniden in%aa konular), önlem için al)nmas)
gereken tedbirler aç)klanmaktad)r.
Yasan)n afet önleme konusunda ki bölümünde çok önemli olan bir olgu da %ehir
planlamas)n) içermesi ve afet önleme çal)%malar)nda ulusal geli%melerin göz önüne
al)nmas)n)n gereklili-ini vurgulamas)d)r. Üçüncü bölümde hasar hesaplamalar) vb.
çal)%malar ile halk)n potansiyel riski bilmesi ve olas) bir afete kar%) aktif bir kat)l)mla
haz)rlanmas) konusunda merkezi ve yerel idarelerin görevleri anlat)lmaktad)r. Dördüncü
bölümde afet önleme konusunda hükümetin bilimsel, mühendislik ve sosyal çal)%malar)
desteklemesi anlat)lmaktad)r. Hasarl) tesislerde görevli personelin, daha detayl) çal)%malara
3-82
veri haz)rlanmas), sorumluluklar)n aç)k olarak belirlenmesi ve standartlar)n iyile%tirilmesi

için hasar bilgilerini toplamak, hasar nedenini analiz etmek ve sonuçlar) gerekti-inde
de-erlendirilmek üzere hükümete bildirmek zorunlulu-u vard)r.
1963 y)l)nda ç)kar)lan temel yasan)n ard)ndan ölü say)s)nda ki a%amal) azalma bize,
uygulanan politikalardaki büyük de-i%im ile kapsaml) uzun vadeli hasar azalt)m çal)%malar)
birle%tirildi-inde bir dereceye kadar can kayb) ve yaral) say)s)n)n azald)-)n) gösermektedir.
Ancak, 1995 y)l)nda Kobe’de meydana gelen ve 6.000 den fazla insan)n ölümüyle
sonuçlanan (ki ölümlerin ço-u eski yap)lar)n çökmesi sonucu meydana geldi) deprem, bize
halen Japonya’da hasar görebilirli-i yüksek kentsel, yap)la%m)% alanlar)n oldu-unu
göstermektedir. Kobe depreminin ard)ndan kazan)lan deneyimler do-rultusunda a%a-)daki
maddeler de-i%tirilmi%tir.
- Acil ula%)m yolunu açmak için günlük trafik ak)%)n) yasaklamak

- Ulusal acil durumun ilan)n) beklemeden acil müdahale merkezinin kurulmas)
- Afet müdahalesi için, sivil savunma güçlerini valilikten talep etmesi konusunda,
belediye ba%kan)na yetki verilmesi

çindekiler çerik Maddeler

Yasan)n amac), terimlerin tan)mlar), ulusal, il, belediye
K)s)m 1 Genel Kurallar idarelerinin sorumluluklar), belirlenmi% kamu hizmetleri, ve 1-10
halk, yerel yönetimler aras)nda kar%)l)kl) i%birli-i.
K)s)m 2 Afet önleme konusunda ilgili kurumlar
Bölüm 1 Merkezi afet önleme komitesi Merkezi konseyin kurulmas) ve sorumluluklar). 11-13
Bölüm 2 Yerel afet önleme komitesi Bölge ve belediye konseylerinin kurulmas) ve sorumluluklar).
14-23
Bölüm 3 Acil harekat merkezi Acil harekat merkezinin kurulmas) ve sorumluluklar). 24-28
Bölüm 4 Acil durumlarda personel görevlendirmesi Personel görevlendirilmesi ile ilgili talep 29-33
ulusal, bölgesel, ve belediye yönetimleri seviyelerinde
K)s)m 3 Afet önleme konusunda planlama Planlama ve afet önleme plan)n)n ortaya ç)kmas) ve kamu 34-45
hizmetlerinin belirlenmesi
K)s)m 4 Afetin önlenmesi Önleme tedbirlerinin sorumluluklar). Afet tatbikatlar) 46-49
K)s)m 5 Acil müdahale tedbirleri Acil müdahale sorumlular), uyar)lar)n bildirilmesi
Bölüm 1 Genel Kurallar tahliye emri durumunda belediye ba%kan)n)n yetkisi ve 50-53
Bölüm 2 Uyar)lar)n yap)lmas) vb. tedbir alanlar), valili-e yard)m talebinde bulunmak, acil
54-57
durumlarda trafik düzenlemesi
Bölüm 3 Önleme ile ilgili tedbirler ve tahliye haberle%mede öncelikler 58-61
Bölüm 4 Acil müdahale kay)plar)n kar%)lanmas) 62-86
yile%tirme sürecinde sorumluluklar, iyile%tirme çal)%malar) için
K)s)m 6 Afetten sora iyile%tirme gerekli maliyetin hesaplanmas), konseye rapor sunulmas), 87-90
ulusal hükümetten mali yard)m.
Belediye taraf)ndan yürütülen iyile%tirme çal)%malar) için
K)s)m 7 Mali yard)m tedbirleri 91--104
bölgesel ve ulusal yard)m
Ülke çap)nda acil durum ilan edilmesi ve kald)r)lmas), ulusal
K)s)m 8 Ülke çap)nda acil durum konumuna geçilmesi 105-109
diyetin kabul edilmesi.
K)s)m 9 Çe%itli kurallar 110-112
K)s)m 10 Cezalar ile ilgili kurallar 113-117
Tablo 3.5.1 Japonya’n n “Afet Yönetimi için Temel Yasa” çeri i
3-84
Ulusal Düzey Sorumluluklar

Ba%bakan Temel planlar)n haz)rl)k, yürütme & koordinasyonu
Afet Önleme Merkez Konseyi Afet önleme için Temel Plan Haz)rlama
Görevlendirilmi% 29 dari Kurum Afet önleme için her kuruma Harekat Plan
Görevlendirilmi% 37 Kamu 'irketi haz)rlama
Bölgesel Düzey (47 Bölge)

Vali Harekat)n ayr)nt)l) ve kapsaml) yürütümü ve
koordinasyonu
Afet Önleme için Bölgesel Konsey
Afet önleme için Bölgesel Plan
Görevlendirilmi% Yerel dari Kurumlar haz)rlama
Görevlendirilmi% Yerel Kamu 'irketler
Belediye Düzeyi (3000+ Belediye)

il, ilçe ve köylerin belediye ba%kanlar) Arazide afet haz)rl)klar)n)n yürütülmesi
Afet Önleme için Belediye Meclisi Afet Önleme için Belediye Plan haz)rlama
Halk Ki%inin yeterlili-ine oranla kat)l)m)
%ekil 3.5.2 Japon Afet Önleme Kurumlar ve Sorumluluklar

Tablo 3.5.2 Afet Önleme için Haz rlanan Temel Plan n çeri i
Bölüm çindekiler
1 Genel
2 Deprem Afeti Önleme
K)s)m 1 Afet Önleme
Bölüm 1 Bina sismik dayan)m) ülke ve %ehirler
Bölüm 2 H)zl) ve ak)c) acil müdahale, onar)m ve imar için haz)rl)klar
Bölüm 3 Halk)n afet önleme faaliyetlerinin desteklenmesi
Bölüm 4 Afet ve afet önleme konular)nda ara%t)rma ve gözlemlerin desteklenmesi
K)s)m 2 Acil müdahale
Bölüm 1 Bilgi toplama ve haberle%me ile komuta zincirinin güvenli-i
Bölüm 2 Acil müdahale sisteminin kurulmas)
Bölüm 3 Kurtarma, ilk yard)m, t)bbi müdahale ve yang)n söndürme
Bölüm 4 Acil trafik yolunun güvenli-i, acil ula%)m yolu
Bölüm 5 Tahliye ve Kabulü
Bölüm 6 Yiyecek ve içecek sa-lanmas) ve da-)t)m)
Bölüm 7 Hijyen, hastal)klar)n önlenmesi, vucut bak)m)
Bölüm 8 Sosyal düzenin sa-lanmas) ve fiatlar)n sabit tutulmas)
Bölüm 9 Tesislerin Acil Onar)m)
Bölüm 10 Afetzedelere do-ru halkla ileti%im
Bölüm 11 kincil afetlerin önlenmesi
Bölüm 12 Gönüllü yard)m)n kabulü
K)s)m 3 Onar)m ve mar çal)%malar)
Bölüm 1 Onar)m ve imar çal)%malar) için temel oryantasyon ile ilgili karar al)m)
Bölüm 2 H)zl) onar)m için yöntem
Bölüm 3 Planlanm)% imar çal)%malar) için yöntem
Bölüm 4 Afet zedelerin günlük hayatlar)n)n onar)m) için destek
Bölüm 5 küçü-orta ölçekli i% alanlar) ve di-er ekonomik iyile%melerin onar)m) için destek
K)s)m 4 Büyük dalgalara kar%) tedbirler
Bölüm 1 Afete kar%) önlem
Bölüm 2 Acil müdahale
3 F)rt)na ve Sel afetlerine kar%) önlem
4 Yanarda- felaketine kar%) önlem
5 Kar felaketine kar%) önlem
6 Deniz ile ilgili felakete kar%) önlem
7 Hava trafik felaketine kar%) önlem
8 Demiryolu felaketine kar%) önlem
9 Yol felaketine kar%) önlem
10 Nükleer felakete kar%) önlem
11 Tehlikeli madde felaketine kar%) önlem
12 Büyük ölçekli yang)n felaketine kar%) önlem
13 Orman yang)n) felaketine kar%) önlem
14 Di-er afetlere kar%) önlem çe%itleri
(2) Tokyo Büyük ehir Belediyesinde Afet Yönetimi
17.yy dan bu yana Tokyo Japonya’n)n ba%kentidir ve devaml) olarak büyük depremlere
sahne olmu%tur. Tokyo’da en son 1 Eylül 1923’te büyük bir deprem ya%anm)% ve depremin
ard)ndan ç)kan yang)n sonucu 140.000 den fazla insan ya%am)n) yitirmi%tir. Bu ac) olay)n
anma günlerinde Japonya’daki birçok devlet kurumu afet tatbikat) düzenler.
3-86
1961 y)l)nda ç)kar)lan “Afet Önleme Temel Yasas)na” dayanarak Tokyo Büyük%ehir
Belediyesi, Afet Önleme Meclisini olu%turmu% ve 1963 y)l)nda Afet Önleme Plan)n)
ç)karm)%t)r.
1971 y)l)nda Tokyo Büyük%ehir Belediyesi “Deprem Afetini Önleme Yasas)” n) ç)kard).
Yasan)n içeri-i Tablo 3.5.3 de gösterilmektedir. Yasada yap)lar)n sismik güçlendirilmesi
vurgulanmaktad)r. Buna ek olarak afet önleme organizasyonlar) kurmalar) ,e-itim almalar)
ve tatbikatlara kat)lmalar) konular)nda vatanda%lardan i%birli-i talebinde bulunmaktad)r.
Yasada bulunan maddeleri uygulamaya koymak ve Büyük%ehir Belediyesi’nde, farkl)

dairelerde, ba-)ms)z yürütülen afet önleme konusundaki projelerin entegrasyonu amac)yla ,
1973 y)l)nda ç)kar)lan yasaya dayal) olarak ‘‘ Tokyo için 5 y)ll)k Deprem Felaketini
Önleme’’ plan) ç)kar)lm)%t)r.
Sismik hasar hesaplamalar) Japonya yerel idareleri içinde ilk olarak 1978 y)l)nda Tokyo’da
23 ilçe için yap)lm)%t)r. Hasar sonuçlar) gerçekçi afet önleme insiyatifini geli%tirmek ve
toplum bilincini olu%turmak için halka aç)lm)%t)r.
Tablo 3.5.3 Deprem Afet Önleme Yasas n n çeri i
K"s"m 1 Genel Maddeler
Bölüm 1 Tan"m 1
Bölüm 2 Valinin sorumluluklar" 2-8
Bölüm 3 il, ilçe ve köylerin sorumluluklar" 9-10
Bölüm 4 Metropolde ya$ayan vatanda$lar"n sorumluluklar" 11-12
Bölüm 5 Özel sektörün sorumluluklar" 13-15
K"s"m 2 Afet Önleme konusunda kentsel planlama 16-19
K"s"m 3 Y"k"mlar"n Önlenmesi
Bölüm 1 Sismik dayan"m"n güçlendirilmesi 20-26
Bölüm 2 Dolgu alanda afetin önlenmesi 27-28
Bölüm 3 Çökü$ün Önlenmes 29
K"s"m 4 Yang"nlar"n Önlenmesi
Bölüm 1 Yang"nlar"n ç"kmas"n" önlemek 30-32
Bölüm 2 Yang"nlar"n yay"lmas"n" önlemek 33-36
K"s"m 5 Tahliye 37-42
K"s"m 6 Bilgilendirme ve haberle$me sistemleri 43-44
K"s"m 7 Halk"n i$birliDi
Bölüm 1 Afet önleme için organizasyonlar 45-47
Bölüm 2 Afet önleme konusunda eDitimler 48
Bölüm 3 Afet önleme tatbikatlar" 49-50
Bölüm 4 Metropolde ya$ayan vatanda$lar"n görü$leri 51-52
K"s"m 8 Yetkilendirmek 53

Her 3 ila 6 y)lda bir plan düzenli olarak güncelle%tirilmektedir. Tokyo Metropolitan idaresi
için 1999 y)l)nda haz)rlanan 7. deprem afet önleme plan) a%a-)da Tablo 3.5.4.’de gösterilen
içeri-e sahiptir.
3-88
Tablo 3.5.4 Tokyo Metropolitan Yönetimi için 7. Deprem Afet Önleme Plan
çindekiler Tablosu
I. Genel
1 Deprem Afetini Önleme ile ilgili temel özellikler
2 Yedinci plan)n haz)rlanmas) ile ilgili çal)%malar
3 Plan haz)rlaman)n temel prensipleri
4 Plan dönemi
5 Plan sistemi
6 Plan çerçevesi
7 Projelerin büyüklükleri
II. Sektörel planlar
Bölüm 1 Sismik Dayan)ml) %ehir yaratmak
K)s)m 1 Kentsel yap)n)n yeniden geli%imi
Bölüm 1Afet önlemli kentsel plan)n desteklenmesi
Bölüm 2 Ah%ap yap)lar)n bulundu-u bölgelerin yeniden geli%imi
Bölüm 3 Yollar)n, köprülerin, nehirlerin, k)y)lar)n ve limanlar)n güçlendirilmesi
Bölüm 4 Altyap) tesislerinin güçlendirilmesi
Bölüm 5 Kentsel alanda aç)k alan sa-lanmas)
Bölüm 6 Binalar)n güçlendirilmesi
Bölüm 7 S)v)la%maya kar%) güçlendirme
K)s)m 2 Deprem hasar)n)n azalt)m)
Bölüm 1 Yang)nlar)n önlenmesi
Bölüm 2 'ev ve duvar kaymalar)n)n ve dü%en objelerin önlenmesi
Bölüm 3 Tehlikeli maddelerin riskinin önlenmesi
Bölüm 2 Bina sismik dayan)m örgütleri
K)s)m 1 Difüzyon ve e-itim
Bölüm 1 Afet önleme ile ilgili bilinçlendirme çal)%malar)n)n desteklenmesi
K)s)m 2 Halk aras)nda i%birli-i
Bölüm 1 Kar%)l)kl) yard)m a-)n)n olu%turulmas)
Bölüm 2 Afet önleme için sivil örgütlerin güçlendirilmesi
Bölüm 3 'irketlerde afet önleme sisteminin güçlendirilmesi
Bölüm 4 Gönüllülerin desteklenmesi
K)s)m 3 Güçsüzlere yard)m
Bölüm 1 Güçsüzler için güvenli-i sa-lamak
Bölüm 2 Yabanc)lara destek sa-lamak
Bölüm 3 Eve varmada ya%anacak zorluklar için gerekli tedbirleri desteklemek
Bölüm 3 Sismik dayan)ml) sistemler yaratmak
K)s)m 1 Ön müdahale sisteminin güçlendirilmesi
Bölüm 1 Ödenekler için haz)rl)k yapmak
Bölüm 2 Faaliyet merkezleri için haz)rl)k yapmak
Bölüm 3 Haberle%menin güçlendirilmesi
K)s)m 2 Kurtarma ve destek sisteminin güçlendirilmesi
Bölüm 1 Tahliye alan) ve güzergah)n haz)rlanmas)
Bölüm 2 Tahliye alan)nda fonksiyonlar)n güçlendirilmesi
Bölüm 3 çme suyu ve yiyecek sa-lanmas)
Bölüm 4 tfaiye ve kurtarma çal)%malar) için haz)rl)k yapmak
Bölüm 5 Ambulans ve t)bbi gereçlerin haz)rlanmas)
Bölüm 6 Ula%)m ve lojisti-in haz)rlanmas)
K)s)m 3 Deprem afetinden sonra iyile%tirme
Bölüm 1 Deprem afetinden sonra iyile%tirme
K)s)m 4 %birli-inin güçlendirilmesi
Bölüm 1 Kar%)l)kl) yard)m)n güçlendirilmesi
Bölüm 2 Afet tatbikatlar)n)n güçlendirilmesi
K)s)m 5 Ara%t)rma ve çal)%malar
Bölüm 1 Hasar hesaplamalar) ve yerel risk için ara%t)rma ve çal)%ma yap)l
Bölüm 2 Afet önleme tedbirleri konusunda bilgi toplamak

3.5.2. Amerika’daki Afet Yönetim Sistemi

(1) ABD de ki Ulusal Afet Yönetim Sistemi
Tarihçe
ABD de afet yasas) ile ilgili ilk çal)%malar New Hampshire ‘ da meydana gelen büyük
yang)n sonras) destek sa-layan 1803 Meclis yasas)nda bulunmaktad)r. Takip eden yüzy)lda
kas)rgalar , depremler , seller ve di-er do-al afetlere kar%)l)k 100’den fazla yasa
ç)kart)lm)%t)r.
1930’larda belli ba%l) kamu tesislerinin deprem sonras) onar)m) ve yeniden in%aas) için
Yeniden mar Mali 'irketi, afet kredileri vermek konusunda yetkilendirilmi%tir. Bu yetki
daha sonra di-er afetler içinde geçerlilik kazanm)%t)r.
1934 y)l)nda Ulusal Yollar Bürosu , do-al afetlerden hasar gören karayollar) ve köprüler
için bütçe olu%turmak üzere yetkilendirildi. ABD Askeri Mühendisler Kolordusunu, sel
kontrolu projelerini uygulamaya koymak üzere yüksek yetki sahibi k)lan Sel Kontrol
Yasas) ç)kar)lm)%t)r. Afet yard)mlar) konusunda a%ama a%ama yakla%)m çok problemli
olmas) federal kurumlar aras)nda daha büyük bir i%birli-ini ve Ba%kan)n da bu faaliyetleri
koordine etmek konusunda yetki sahibi olmas)n) gerektirmi%tir.
1960 ‘l) y)llar ve 1970’lerin ba%lar)nda ya%anan büyük felaketler , kentsel Geli%im ve skan
Dairesi içinde kurulan Federal Afet Yard)m daresi’nin federal müdahalede bulunmas)n) ve
onar)m çal)%malar) yapmas)n) gerektirmi%tir. Bu olaylar do-al afet konusuna
odaklanlan)lmas)na yol açm)% ve daha fazla yasa ç)kar)lmas)n) sa-lam)%t)r. 1968 y)l)nda
Ulusal Sel Sigorta Yasas) ev sahiplerine yeni haklar sa-lad) . 1974 y)l)nda Afet Yard)m)
Yasas) ba%kanl)-a ait afet deklarasyonlar)n)n yöntemini olu%turdu.
Ancak acil yard)m ve afet aktiviteleri hala parça parçayd). Nükleer güç tesisleri ve
tehlikeli maddelerin nakliyesi tehlike ile birle%ti-inde ve do-al afetlere dahil edildi-inde
afetler , tehlike ve acil durumlar ile ilgili 100 den fazla kurum çal)%maktayd). Ulusal ve
yerel çerçevede paralel birçok program ve politika bulunmaktayd) ve federal afet yard)m
çal)%malar)n) karma%)k bir hale getirmekteydi. Ulusal Valiler Birli-i, ulusal ve yerel
yönetimlerin çal)%mak zorunda b)rak)lan, çok ba%l) say)ca çok olan bu kurumlar)n say)s)n)
azaltman)n yolunu arad) ve dönemin ba%kan) Jimmy Carter’a federal acil yard)m
fonksiyonlar)n) bir merkezde birle%tirmeyi teklif etti.
3-90
FEMA ‘n n Kurulu u ve Geli imi
Ba%kan Carter’)n 1979 tarihli 12127 nolu yürütme emri, ayr) ayr) çal)%malar yürüten afet
ile ilgili sorumlular) tek bir kurulu% FEMA (Federal Emergency Management Agency)
alt)nda birle%tirdi
- Ayn) alanda benzer acil müdahale çal)%malar) yürüten federal hükümetin masraflar)n)
azaltmak.
- Merkezi yönetim bünyesinde birle%ik koordinasyon organizasyonu kurarak , merkezi

ve yerel yönetim aras)nda etkili bir ortakl)k olu%turmak.
FEMA kurulunca Federal Sigorta daresi, Ulusal Yang)n Önleme ve Kontrol daresi,
Ulusal Hava Servis Toplum Haz)rl)k Program), Genel hizmetler daresi. Federal Haz)rl)k
Kurulu%u ve Federal Afet Yard)m dare’sini bünyesinde toplam)%t)r . Savunma Dairesi Sivil
Savunma Haz)rl)k kurulu%u alt)nda çal)%an sivil savunma sorumlular) da FEMA bünyesine
kat)lm)%t)r .
FEMA, afet durumlar)nda müdahale etmek, plan yapmak, onar)m yapmak ve hasar
azalt)m)n) sa-lamak konusunda sorumluluklar) olan ve do-rudan ba%kana rapor veren
ba-)ms)z bir kurulu%tur. Bugün FEMA bünyesinde yakla%)k 2600’den fazla tam gün
çal)%an personel bulunmaktad)r. Yine yakla%)k 4000 yard)mc) personel afet an)nda ve
sonras)nda destek olmak üzere haz)r beklemektedir. Ço-unlukla FEMA, ulusal acil
yönetim sisteminde görevli di-er organizasyonlar ile ortak çal)%maktad)r. Bu ortaklar
aras)nda yerel acil yönetim kurulu%lar), 27 federal kurulu% ve Amerika K)z)l Haç’)
bulunmaktad)r . FEMA organizasyon %emas) 'ekil 3.5.3 ‘de gösterilmi%tir.
FEMA’n)n ilk ba%kan) John Macy’dir. Macy, do-al tehlikelere kar%) yap)lan haz)rl)klar ile
sivil savunma faaliyetleri aras)ndaki benzerlikleri vurgulam)%t)r. FEMA, kontrol ve uyar)
sistemlerini de içeren ve küçük, ula%)lamayan olaylardan sava%lara kadar her türlü acil
durum için bütün tehlike yakla%)mlar) ile birlikte Entegre Acil Yönetim Sistemini
geli%tirmeye ba%lam)%t)r.
Bu yeni kurulu% ilk senelerinde acil yönetimin ne kadar karma%)k ve zor oldu-unu
vurgulayan al)%)lmam)% engellerle kar%)la%m)%t)r. 1989 y)l)nda meydana gelen Loma Prieta
depremi ve 1992 y)l)ndaki Andrew kas)rgas) ulusal dikkati FEMA üstüne toplam)%t)r.
1993 y)l)nda Ba%kan Clinton, ilk eyalet acil yönetim deneyimi olan James L. Witt’i FEMA
n)n yeni ba%kan) olarak atam)%t)r. Witt haz)rl)k ve hasar azalt)m çal)%malar)na a-)rl)k
vererek afet yard)m ve onar)m çal)%malar)nda reformlar ba%latm)% ve kurulu% çal)%anlar)n),

mü%teri hizmetlerine yo-unla%t)rm)%t)r. So-uk sava% döneminin sona ermesi de Witt’e

FEMA’n)n s)n)rl) kaynaklar)n), sivil savunma alan)ndan, afet yard)m, onar)m ve hasar
azalt)m programlar)na kayd)rmas)na olanak sa-lam)%t)r.
%ekil 3.5.3 FEMA Organizasyon %emas

Source: Federal Emergency Management Agency website (www.fema.gov)
FEMA’n n Deprem Program
FEMA’n)n deprem program) 101-614 say)l) ve 1977 tarihli Deprem Tehlikelerinin

Azalt)m) yasas) yetkisinde 1977 y)l)nda ç)kart)lm)%t)r. Ulusal Deprem Tehlikeleri Azalt)m
Program) (NEHRP) amac); gelecekte olabilecek depremlerde can ve mal kayb)n) ve riskini
azaltabilmektir.
Ba%l)ca dört NEHRP ortaklar) aras)nda FEMA önder kurulu)% olarak çal)%maktad)r . Ulusal
Bilim Vakf)n’da bulunan ara%t)rma merkezlerinden, Ulusal Standartlar ve Teknoloji
Enstitüsü ve ABD Jeolojik Ara%t)rmalar dairesi FEMA Program Planlama ve Koordinasyon
çal)%malar)ndan sorumludur.
FEMA’n)n deprem program)n)n, depremden dolay) meydana gelebilecek tehlikelerin

azalt)m) konusunda dört temel hedef bulunmaktad)r.
- Deprem olgusunun ve etkilerini anla%)lmas)n) desteklemek
3-92
- Deprem riskini daha iyi tan)mlayabilmek için çal)%malar yapmak
- Depreme dayan)kl) tasar)m ve in%aat tekniklerini geli%tirmek

- Deprem-Güvenli-i politikalar) ve planlama çal)%malar)n) te%vik etmek,
yayg)nla%t)rmak
FEMA çe%itli do-al afetlere kar%) haz)rl)k yapabilmek amac)yla deprem program)n)n bir
parças) olarak, rehber kitapç)klar) yay)nlamakta ve güvenlik kontrol listesi haz)rlamaktad)r.
1980 y)l)nda ba%layan , federal hükümet ve California eyaleti taraf)ndan bütçelendirilen

“Güney California Deprem Haz)rl)-) Projesi” ba%l)kl) deneysel proje 3 y)l sürmü%tür.
Projenin amac) deprem haz)rl)-) plan) olu%turmak ve potansiyel büyük bir depreme kar%)
deprem önleme tedbirlerini desteklemektir.
Bu proje kapsam)nda deprem riski yüksek bölgeler için bir prosedür olu%turulmu%tur.
Ayr)ca, resmi organlar) ve özel sektörü de içine alan, deprem tahminini hem mümkün hem
imkans)z olarak ele alan bir deprem afet önleme plan) haz)rlanm)%t)r.
Proje sonuçlar) 1985 y)l)nda, kurulu%lar, ülkeler ve %ehirler için s)ras)yla FEMA 71 ,72 ve
73 olarak, Ana Hatlar) ile Deprem Haz)rl)-) Planlamas) içinde yay)nlanm)%t)r . Tablo 3.5.5,
ülkeler için ana hatlar) belirten FEMA 72 ‘nin içeri-ini göstermektedir.
Bu temel esaslar, deprem tahmininin mümkün oldu-unu varsayarak uzun ve k)sa vadeli
haz)rl)klar) bir depremden sonraki ilk birkaç hafta içinde gerçekle%tirilen acil müdahaleyi
ve birkaç ay içinde yap)lan ‘k)sa vadeli onar)m)’ içermektedir. lgili kurumlar aras)ndaki
görev da-)l)m)n) tan)mlayan matriks, ba%l)ca sorumlu organizasyonlar ile destek verecekleri
aç)kça belirtmek için her a%ama için haz)rlanm)%t)r.

Tablo 3.5.5 FEMA’n n Kapsaml Depreme Haz rl k Planlamas Rehberinin

çindekiler Tablosu
Bölüm 1 Kullan)c) K)lavuzu
A. Giri%
B. A%ama 1: Planlama hakk)nda
C A%ama 2: Plan haz)rlanmas)
D A%ama 3: Plan uygulanmas)
Bölüm 2 Planlama K)lavuzu
A Plan)n unsurlar)
B Deprem müdahalesi için rollerin da-)l)m) ve faaliyetler
C Uzun vadeli haz)rl)k (Depremden önce birkaç ila on y)l ve daha uzun vadede yap)lmas) gerekenler)
1 Depreme kar%) güvenlik tedbirleri
2 Hasar azalt)m) için te%vikler
3 Kar%)l)kl) yard)m protokolü
4 Afet yard)m)
5 Deprem haz)rl)-)
6 Yap)sal hasar)n azalt)m)
7 Yap)sal olmayan unsurlar ve tesisler için sismik dayan)m tedbirleri
8 Halkla ili%kiler ve e-itim
9 Acil durum bar)naklar) ve büyük çapl) yard)m
10 Afet yönetimi
11 Okullar)n güvenli-i
Uzun vadede haz)rl)klar için görevler ve rollerin da-)l)m)
D K)sa vadede haz)rl)klar
(Depremden önce birkaç gün ila berkaç hafta içinde yap)lmas) gerekenler, e-er deprem öngörülebilirse)
1 Acil müdahale için haz)rl)k yapmak
2 Trafik ve ula%)m
3 Haberle%me
4 Halkla ili%kiler ve ikaz
5 nsan ve materyal kaynaklar) yönetimi
6 Lojistik destek
7 Tehlikeli ve zehirli maddelerin yönetimi ve yang)na kar%) koruma
8 Güvenlik
9 Tahliye
10 Acil durum bar)naklar) ve büyük ölçekli yard)m
11 Acil durum ilaçlar)
12 Yasal düzenin sa-lanmas)
K)sa vadede haz)rl)klar için görevler ve rollerin da-)l)m)
E Acil müdahale (Depremi takip eden ilk 72 saat ile birkaç hafta içinde yap)lmas) gerekenler)
1 Trafik ve ula%)m
2 Haberle%me
3 Enkaz)n/molozlar)n kald)r)lmas)
4 Yang)n söndürme ve tehlikeli ve zehirli madde yönetimi
5 Yollar)n ve köprülerin onar)m)
6 Hasar incelemesi, yasaklama ve y)k)m
7 nsan ve materyal kaynaklar) için destek ve lojistik
8 Acil ilaç ve halk sa-l)-)
9 Afetzedeler için arama ve kurtarma
10 Nekroskopi
11 Halkla ili%kiler
12 Acil durum bar)naklar) ve büyük ölçekli yard)m
13 Hasar durumunun ara%t)r)lmas)
14 Altyap) ve kamu hizmetinin iyile%tirilmesi
15 Afet yönetimi
16 Yasal düzenin sa-lanmas)
Acil müdahale durumu için görevler ve rollerin da-)l)m)
F K)sa vadede iyile%tirme (Depremi takip eden ilk ila iki ay içinde yap)lmas) gerekenler)
1 Trafik a-)n)n iyile%tirilmesi
2 Afet yard)m)
3 Halkla ili%kiler, bilgi ak)%)
4 Hükümet faaliyetlerinin tekrar hayata geçirilmesi
5 Kamu hizmetinin ba%lamas)
6 Tehlikeli yap)lar)n y)k)lmas)
7 Hasar bedelinin hesaplanmas) ve geri ödemesi
8 Yeniden geli%im ve yeniden in%a
K)sa vade için görevler ve rollerin da-)l)m
G Terimler sözlü-ü
3-94
(2) Los Angeles ehri Acil Durum Operasyonlar
Kaliforniya, Los Angeles %ehrinde, Acil Operasyon Organizasyonu (AOO), 1980 y)l)nda
ABD’de türünün ilk örne-i olan yerel yönetim organizasyonu olarak Acil Operasyon
Yönetmeli-i taraf)ndan olu%turulmu%tur.
Los Angeles’)n operasyon dairesi olan AOO, planlamay), koordinasyon ve afet haz)rl)k
yönetimini, hasar azalt)m)n), müdahale ve onar)m çal)%malar)n) emir komuta zinciri alt)nda
birle%tirmeyi sa-lamak için komuta ve bilgi koordinasyonunu merkezile%tiren bir birimdir.
'ehrin acil haz)rl)k hedefi, kriz zamanlar)nda sorunlara kar%) dayanabilmek için mevcut
bütün kaynaklar) etkili bir biçimde toplamakt)r. Bu görevi ba%arabilmek, çok yönlü,
daireler ve kurulu%lar aras) i%birli-ini ve kompleks operasyonel, yasal, ve yönetimsel
konular)n çözünürlü-ünü gerektirmektedir. AOO’nun operasyonla ilgili öncelikleri a%a-)da
belirtildi-i gibidir:
- Can kayb)n) önlemek , mal ve mülkü korumak

- Temel sistemleri ve hizmetleri onarmak ve iyile%tirmek
- Acil durum operasyonunun yönlendirilmesi ve kontrolü için temel haz)rlamak
- Kalan kaynaklar)n korunmas)n) , kullan)m)n) ve da-)t)m)n) sa-lamak
- Hükümetin i%levini sürdürmesini sa-lamak
- Di-er yetki alanlar)ndaki acil hizmet organizasyonlar) ile operasyonlar) kontrol etmek
1980 Los Angeles Acil Yönetim Yasas)’n)n 8. k)s)m, 3.bölüm, 1.maddesi ile uyumlu L.A
Acil Operasyon Ana Plan) haz)rlanm)% ve yasan)n 8. k)s)m 3. bölümü Acil Operasyon
Yönetmeli-inde de-i%iklik yap)lm)%t)r. Acil Operasyon Ana Plan), Devlet Acil Plan) ile
ba-da%maktad)r. 1996 y)l)nda Acil operasyon Ana Plan) ‘n)n Tablo 3.5.6 ‘da gösterilen
içeri-i a%a-)daki özellikleri de kapsamaktad)r:
- 1. Bölümde plan)n süreklili-inin sa-lanmas) ve da-)t)m)

- 4.Bölümde Acil Operasyon Merkezinin görev ve organizasyonu tan)mlanm)%t)r.
- 5. Bölümde çok kurulu%lu koordinasyon vurgulanm)%t)r.
- Acil kamu bilgilendirilmesinin önemi 6. bölümde vurgulanm)%t)r. 'ehirdeki her birim
için haz)rlanan plam 7.bölümde tan)mlanm)%t)r.
Çe%itli afetlere kar%) müdahale planlar) ek maddelerde aç)klanm)%t)r.
Bölüm 3.5 için Referanslar:
United States Cabinet Office. White Paper on Disaster Prevention, 2002.

Tablo 3.5.6 Los Angles %ehri’nin Acil Durum Operasyon Master Plan na ait
çerik Tablosu
Bölüm 1 Giri%
1 Planlaman)n temeli
2 Plan)n amac)
3 Hedefler
4 Planlama varsay)mlar)
5 Plan)n faaliyete geçirilmesi
6 Yetkililer ve referanslar
7 Plan)n korunmas) ve da-)t)m)
8 Plan)n organizasyonu
Bölüm 2 Acil durumlar ile ilgili yetkililer
1 Acil durum yasalar) ve yönetmelikleri
2 Acil durumun tan)m)
3 Yerel acil durumlar için yetkililer ve faaliyetler
4 Hükümetin devaml)l)-)
Bölüm 3 Acil durum operasyonlar)
1 Giri%
2 Acil durum operasyonlar)n)n organizasyonu
3 Acil durum operasyonlar) organizasyon koordinasyonu
4 Acil durum operasyon organizasyonu yetki ve güç
5 Acil durum operasyonlar) organizasyonun hayata geçirilmesi
Bölüm 4 Acil durum operasyon merkezleri
1 Öncelikli acil operasyon merkezi
2 Acil durum operasyon merkezinin organizasyonu
3 Acil durum operasyon merkezi bölümlerinin görevleri ve sorumluluklar)
4 Acil durum operasyon merkezi hayata geçirilmesi
5 Acil durum operasyon merkezi operasyonlar)n)n gözden gecirilmesi
6 Acil durum operasyon merkezi faaliyet planlamas)
7 Acil durum operasyon merkezi malzeme ve destek sistemleri
8 Acil durum operasyon merkezi bilgi yönetim sistemi
9 Acil durum operasyon merkezi içinde bilgi ak)%)
10 Acil durum operasyon merkezi içinde kurumlar)n koordinasyonu
11 Seyyar acil durum operasyon merkezi
Bölüm 5 Kurumlar)n koordinasyonu
1 Kar%)l)kl) yard)m
2 'ehir ve ilçe birle%ik acil durum operasyon prosedürleri
3 Birçok kurulu%un ya da iç kurulu%lar)n koordinasyonu
4 Devlet ve federal koordinasyon
5 Amerika k)z)l haç yard)m)
6 Gönüllü ve özel sektör yard)m)
7 Acil durum hizmetleri için ödeme
Bölüm 6 Acil durum kamu bilgilendirmesi
1 Arka plan
2 Kamu bilgisinin gel%tirilmesi
3 Di-er kurumlarla i%birli-i
4 Da-)t)m)n araçlar)
Bölüm 7 Acil durum operasyonlar) organizasyonu – fonksiyonlar) ve kaynaklar)n özeti
1 Fonksiyon ve kaynak tablosu
Bölüm 8 Bölümün planlar)
Acil durum operasyonu master plan) için ekler
Toplumsal çat)%ma
Depremin öngörülmesi
F)rt)na
Deprem
Büyük yang)nlar
Tehlikeli maddeler
Uçak kazalar)
yile%tirme ve yeniden in%a
Kaynak: Los Angels 3ehri web sitesi (www.lacity.org/epd/epdep.htm)
3-96
3.6. Türkiye ‘de yile tirilmi Afet Yönetimi için Öneriler

Mevcut yap)n)n ve durumun incelenmesi, gerçekle%tirilen görü%meler ve di-er yönetim
sistemleri ile k)yaslamalar sonucu, Türkiye’de uygulanmakta olan mevcut afet yönetim
sisteminin iyile%tirilmesi için kendi içinde kategorilendirilen yasal tedbirler, organizasyon
yap)s) ve planlama konular)nda önerilerde bulunulmu%tur. Bu bölümde bu öneriler
tart)%)lacakt)r.
3.6.1. Yasal Önlemler ile lgili Öneriler

Birçok ara%t)rmac) Türkiye’deki afet yönetim sisteminin zay)fl)-)n) vurgulam)%t)r. (Ergunay
(1999), Gulkan (2000), Balamir (1999)). Yasadaki konuyla ilgili sorunlar tart)%)lm)%t)r.
(1) mar Yasas
mar yasas) in%aat sürecinin tamam)n) kapsamal)d)r.
Yasa in%aat s)ras)nda, yaln)zca in%aat evresini de-il, ayn) zamanda yat)r)mlar)n ve
müesseselerin, arazi ve altyap) sa-lanmas)n)n, teknik yöntemlerin kontrollerini de
kapsamal)d)r.
mar yasas) afet hasar azalt)m) ile ilgili konular) da içermelidir.
Yasa afet hasar azalt)m) için gereken önlemlere do-rudan referans sa-lamal)d)r. Arazi
kullan)m) ve bölgelere ay)rma, ula%)m ve altyap), arazi kullan)m) ve farkl), de-i%ken
yo-unluk ile aç)k alanlar)n planlanmas) yasa taraf)ndan ele al)nmal)d)r. Böylece afet
yönetiminin oldukça tutarl) bir temeli olu%turulmu% olur.
mar yasas) mal yönetimi ile ilgili entegre yakla%)mlar)da ortaya koymal)d)r.
Yasa günümüzde özel konuma sahip olanlar içinde (belediye arazisi, milli parklar ve
rezervler, tarihi ve do-al özelli-i olan alanlar, turizm merkezleri, ekolojik özelli-i ve sahil
%eridi için) arazi kullan)m)n) entegre bir %ekilde kontrol etmelidir.
Yetki da-)n)kl)-)n) ortadan kald)rmak için planlama kontrolü tek bir elde toplanmal)d)r.
stanbul ili içinde, arazi kontrolü ile ilgili 4 kurum bulunmaktad)r. Bunlar; Valilik, BB,
BB’ne ba-l) ilçeler ve BB d)%)ndaki ilçelerdir. BB %ehir planlamas) ile ilgili çal)%malar)
ancak yap)la%m)% alanlar BB’ye sunuldu-unda yapmaktad)r. Ayn) %ekilde BB yeni geli%im
ve yerle%im alanlar)n) kontrol edememektedir. Plan geli%tirmenin a%amalar)n)n ve içeri-inin
kontrolünü –özellikle de afet hasar azalt)m) amaçl)- tek elde birle%tirmeyi sa-lamak için,
tek bir yetkili kurum olmal)d)r.

(2) Yap la ma ve Yönetmeliklerini Uygulama Zorunlulu;u

a. Proje Gözetimi
BB bünyesindeki kamu hizmeti veren %irketlerde görevli mühendisler, yap)sal tasar)lar)

incelemek ve kontrol etmekle görevlendirilmelidir.
Üst makamlar, görevlendirilmi% denetim kadrolar)na gözetim olana-) sa-lamal)d)r.
Tüketicilerin, ya%anacak kay)plar durumunda, tasar)m mühendislerini, kontrol inceleme

mühendisini ya da tasar)ya onay veren kurulu%u dava edebilecekleri yasal düzenlemeler
yap)lmal)d)r.
Belli s)n)rlar) a%an in%aat projeleri için, proje yerinde arazi mühendisinin bulunmas)n)
sa-layacak yasal tedbirler gerektirmelidir.
Basit s)radan tasar)mlar için, basitle%tirilmi% kontrol yöntemi geli%tirilmelidir.
S)radan ve s)rad)%) mühendislik projeleri aras)nda ayr)m yap)lmal)d)r.
b. n aat n Denetimi
Denetleme mühendisinin sahip olmas) gereken profesyonel nitelikleri haz)rlanmal)d)r.
mar yasas), tasar)mlar) kontrol eden denetçilerin niteliklerini belirtmemektedir. Gözlem

denetçilerinin –yasada kontrol mühendisleri olarak geçiyor – yaln)zca geçerli
diplomalar)n)n olmas) yetmektedir. Deneyim ya da profosyenel nitelikler hesaba
kat)lmamaktad)r. Asl)nda baz) belediyeler bu görevi resmi olmayan anla%malar arac)l)-)yla
n%aat Mühendisleri Odas)’na ve Mimarlar Odas)’na devretmi%tir.
Denetçiler yetkilendirilmeli ve sorumluluk sigortas)na sahip olmal)d)r.
Denetçilerin sorumlul)klar) var ama yetkileri yoktur. Mahkeme taraf)ndan bedeli ödemeleri
istense de bunu yapamamaktad)r. Sorumluluk sigortalar) bulunmamaktad)r.
Denetçi, müteahhitten ayr) tutulmal) ve alabilecekleri en dü%ük ücretleri belirlenmelidir.
Yasa, denetçilerin gözlemledikleri müteahitin yasay) çi-nemesi ya da ihlal etmesi

durumunda belediye ya da valili-e rapor etmelerini gerektirir. Ayr)ca yasa herhangi bir
ihlal durumunda, düzeltme için yap)lmas) gerekenleri ve cezalar) tan)mlar. Ancak denetçiler
genellikle mal sahibi taraf)ndan de-il, müteahhit taraf)ndan i%e al)nmaktad)r. Denetçilerin
rapor etmesi çok zordur, çünkü müteahhitler ço-u zaman i%verenleridir. Buna ek olarak
gözlem mühendisleri için minimum bir ücret bulunmamaktad)r .
3-98
Müteahhitlerde a%a-)daki nitelikler aranmal)d)r;
'u a%amada, insanlar)n müteahhitli-i meslek olarak kabul etmelerini sa-layacak belirli
%artlar bulunmamaktad)r. Bu konuda tek aç)klama “Ticaret Yasas)”nda bulunmaktad)r.
Bina denetimi süreci, hizmet %irketlerine verilmeli ve özelle%tirilmelidir.
Bina planlar), yasaya uyma sorumlulu-u olan proje mühendislerinin imzas) ile belediye
yetkililerine verilmektedir. Ancak belediyede görevli mühendisler i% yo-unlu-u nedeniyle
bütün tasar)m hesaplamalar)n) tam anlam)yla kontrol edememektedir . Buna ek olarak,
yasal düzenlemeleri çi-neyen yasak in%aatlardan haberdar olma ancak vatanda%lar)n ihbar)
ile olabilmektedir, bunun d)%)nda belediyelerin yasal olmayan in%aatlar) saptamak için
herhangi bir yöntemi bulunmmamaktad)r.
Sismik yönetmelikler di-er proje bilgi safhalar)n) ve bina planlar)n) da içermelidir.
Mevcut yönetmelik yaln)zca yap)sal bilgiyi içermektedir. Yönetmelik, yang)n ve çat)

malzemelerini de içerecek %ekilde geli%tirilmelidir.
Yasal düzenleme, yetkililerin etkili ve do-ru hareketi yapmalar)n) garantilemek için

basitle%tirilmelidir.
zinsiz in%aatlar)n y)k)lmas) için izlenmesi gereken yasal i%lemler yakla%)k bir y)l
sürmektedir. Mahkeme y)k)m emrini verse bile, belediyelerin elinde y)k)m gerçekle%tirecek
gerekli malzeme ve insan gücü bulunmamaktad)r. Her ko%ulda, binalar)n y)k)m i%lemi
yüksek maliyet gerektirir ve yasalar) çi-neyenler genellikle genel af ilan)n)n ç)kmas)na
kadar bekleyebilmektedir. Müteahhitlerden al)nacak telafi ücretlerinin ödenmesi çok uzun
zaman almakta ve ödeme yap)ld)-)nda da enflasyon sebebiyle de-eri oldukça dü%mü%
olmaktad)r. Müteahhit hatalar) ya da ihmalleri ile ilgili cezalar ancak eski Borçlar Yasas)
‘n)n maddelerinde bulunmaktad)r. Bu maddelerin içeri-i sahtekarl)-) önlemekte yeterli
olmamaktad)r.
(3) Kaçak n aatlar ile lgili Yasalar
Afet fonu ya da afet sigorta havuzlar), düzensiz yap)lanman)n iyile%tirilmesi ya da

olabilecek bir afete kar%) uygun bir yere ta%)nmas) için kullan)lmal)d)r.
Mevcut haliyle yasa taraf)ndan belirtilmi% “alan iyile%tirilmesi” için bir fon
bulunmamaktad)r. Istanbul’da düzensiz yap)lanma çerçevesinde 1980 y)l)na kadar mal
sahiplerinin yaln)zca %10’u uygun bir alana transfer edilebilmi%tir. Buna ek olarak

‘yerle%ime yasak’ olan bölgelerde oturanlar için alternatif bir yerle%im alan)
bulunmamaktad)r.
Yeni geli%tirmeleri ba%latabilmek için küçük ölçekli pilot iyile%tirmelere ihtiyaç vard)r.
1985 y)l)nda ç)kart)lan ‘Gecekondu Yasas)’ 1000 m2 den küçük ve 3 kat dan az in%aatlar
için in%aat izni talep etmemektedir. Bu da yasal olmayan yeni geli%imleri
cesaretlendirmektedir.
(4) Afet Yasas
Yasada afet öncesi çal)%malar vurgulanmal)d)r.
Mevcut yasa özellikle afet sonras) müdahalelere ve çal)%malara odaklanmaktad)r. Yaln)zca

birkaç yerde haz)rl)klar ve afet öncesi sorumluluklardan bahsedilmektedir. Japonya’da afet
öncesi çal)%malara yönelik yap)lan ba%l)ca de-i%imlere dayal) olarak, do-al afetlerden
kaynaklanan can kayb)n)n azalmas), afet öncesi çal)%malar)n)n uzun dönemde yararl)
oldu-unu göstermi%tir. Meydana gelebilecek olas) hasar)n azalt)m) ile ilgili çal)%malar
ulusal strateji olarak yasaya ilave edilmelidir.
Yasa, afetlerden ders alacak %ekilde standartla%t)r)lmal)d)r.
Yasa, acil durumlarda müdahale için verilen ola-and)%) yetkileri belirtmektedir. Bu ise bir
afet durumunda, politik alanda siyasi yetkilililerin özel kararlar almalar)na izin vermekte,
ancak bu gelecek için ders olacak geçmi% deneyimlerin unutulmas)na sebep olmaktad)r.
Standardize edilmi% bir afet yönetimi, %ahsi kararlar)n al)nmas)n) engellemek ve geçmi%
afetlerden ders almak için gereklidir.
Yasa, kalk)nma yönetmeli-i ile uyumlu olan ve olmayanlar) ay)rt etmelidir.
Her afetten sonra herkese e%it yard)m sa-lamak, kaynaklar)n etkili ve e%it da-)t)m) için,
teknik sürecin bütününde sayg)nl)k sa-lamak ve uzun dönemde sorumlu geli%meyi te%vik
etmek için standart bir müdahale olmamal)d)r.
Yeniden yap)lacak in%aat çal)%malar) için özel fon olu%turulmal)d)r.
Siyasi olu%umlar)n ve belli çal)%malar için ayr)lan özel fonlar) popülerlik kazanmak için
kullanmalar)n)n engellenmesi gerekmektedir. Mali kaynaklar)n da-)t)m)nda daha etkili ve
do-ru davranmak için bir fonun kullan)m) ile ilgili kararlar daha alt kademedeki teknik
komite taraf)ndan al)nmal)d)r.
(5) Acil Yard m Organizasyonu ve Planlama ile ilgili Yönetmelikler
3-100
Bu yönetmelikler daha çok bir afetten sonra yürütülecek çal)%malar)n etkili olmas) için
gereken planlamay) ve görevleri tan)mlamaktad)r. Uzun dönemde hasar azalt)m) ve imar
için yap)lmas) gerekli çal)%malar) da kapsamal)d)r. Ayr)ca afet tatbikat)na ve e-itimine
duyulan ihtiyaç da belirtilmelidir .
Yönetmelikler farkl) afet çe%itlerinide ayr) ayr) ele almal)d)r.
Mevcut yönetmelikler afeti genel olarak ele almaktad)r. Ancak afet durumlar) ve gereken
müdahale, depremler ve farkl) afet çe%itleri için farkl) olacakt)r. Bu yüzden farkl) afet
çe%itleri için gereken tedbirler farkl) bölümlerde anlat)lmal)d)r.
Afet müdahalesi ile ilgili son çal)%malar yönetmeliklere dahil edilmelidir.
Yönetmeli-in yürürlü-e girdi-i tarihte konu edilmeyen endüstriyel, çevresel ya da

psikolojik yakla%)mlar eklenmelidir.
Kentsel deprem afeti ile ilgili özel kanunlar ç)kar)lmal)d)r.
Yönetmelikler, afet durumunun etkisinin tamamen il genelinde olaca-)n) farzederler ancak

Istanbul’un baz) ilçelerinin nüfusu neredeyse bir ilin nüfusuna yak)nd)r ve Istanbul’u
sarsacak büyük bir depremin etkisi, ba%ka bir ille kar%)la%t)r)ld)-)nda daha büyük olacakt)r.
Bu yüzden Tokyo belediyesi taraf)ndan haz)rlanan “Deprem Afeti Önleme Yasas)” gibi
özel yasalar deprem olas)l)klar) için ç)kar)lmal)d)r.
(6) Yang nla lgili Yasalar
Belirli bir yang)n yasas), yasal sisteme entegre edilmelidir.
Belediyeler taraf)ndan haz)rlanm)% ve çok say)da kural ve düzenlemeler, merkezi bir

yönetmelikte toplayan özel bir yang)n yasas) ç)kart)lmal)d)r. Yasa ayn) zamanda, yang)n
önleme hesaplamalar), yang)n direnci ve yang)n kuvveti gibi bilimsel çal)%malar) da
içermelidir. Bunlara ek olarak yasa gönüllülerle ilgili çal)%malar) da kapsamal)d)r.
(7) Deprem Sigortas
Güçlendirme çal)%malar) sigorta primlerine yans)mal)d)r.
'u a%amada ödenecek sigorta primlerinin hesaplanmas)nda yanl)zca yap) tipleri

de-erlendirmeye al)nmaktad)r. Sismik güçlendirmeyi te%vik etmek için, güçlendirme
yap)lm)% binalar)n primleri daha dü%ük olmal)d)r.
Sigorta kapsam)na daha çok il dahil edilmelidir.

Yayg)nla%may) sa-lamak için yaln)zca pilot il de-il, di-er iller de gelecekte sigortaya dahil
edilmelidir.
3.6.2. Kurumla malar ile lgili Öneriler

(1) Afet yönetimi tabandan-tavana sistemi ile da; t lmal d r
Geçmi%te ya%anan deneyimlerin de ortaya koydu-u gibi, bir afet durumunda yetkililerin ilk
etapta afet yönetim merkezinde toplanmalar), kendi güvenlikleri ve trafik sorunlar)
yüzünden cok zor ve yava% olacakt)r. Afet s)ras)nda merkezi ve yerel ofisler aras)ndaki
haberle%me ve ula%)m çok s)n)rl) olacakt)r. Böyle bir durumda ilk bir kaç gün için d)%ar)dan
gelecek s)n)rl) yard)mlar)n da deste-i ile yerel ofisler afet yönetimi ile ilgili çal)%malar)n)
ba-)ms)z yürütecektir. Bu nedenle, yerel ofisler kaynak, bilgi ve yetkiyle desteklenmeli,
güçlendirilmelidir.
Bütün bunlara ek olarak, sistemin tavandan-tabana olan hiyerar%ik do-as) insiyatif

kullan)m) aç)s)ndan yerel yönetimin cesaretini k)rmakta ve afetin etkiledi-i halk ile yüz
yüze gelen yerel yönetimlerin fonksiyonunu zay)flatmaktad)r.
(2) Merkez ve Yerel Yönetim aras ndaki ba;lant aç kça ortaya konmal d r
Vali, bakanl)klar)n il müdürlükleri ve hükümet bünyesinde bulunan bakanl)k birimlerinin

aras)nda uygun i%birli-i olu%turulmal)d)r. Büyük bir afet durumunda, bir kaç ili kapsayacak
%ekilde görev yapmak üzere olu%turulan afet yönetim merkezlerinin görevleri ve rolü net
olarak tan)mlanmal)d)r.
(3) Komuta sistemi net ve do;ru bir ekilde tan mlanmal
Ba%bakanl)k Kriz Yönetim Merkezi ve Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)na ba-l) Afet i%leri
Genel Müdürlü-ü ve ayn) %ekilde AYM ile Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)na ba-l) l
Müdürlü-ü aras)ndaki komuta sistemi aç)k olarak tan)mlanmal)d)r. AYM ve AKOM’e
ba-li kamu hizmetleri veren %irketlere ( SK , GDA') uygulanacak komuta sistemi basit
olmal)d)r, zira birkaç %irket her ikisine ba-l)yken di-erleri AKOM alt)nda faaliyet
göstermektedir.
(4) Organizasyonlar aras ndaki zay f ba;lant lar güçlendirilmelidir
AYM ve AKOM aras)ndaki ba-lant)lar oldu-u kadar ilçe belediye ba%kanlar) ve

kaymakamlar) aras)ndaki ba-lant)lar da gerekti-i kadar güçlü de-ildir. Genelde ilde afet
yönetimi ile görevlendirilmi% yetkililer, çal)%makta olduklar) ilden de-ildir ve yerel duruma
yabanc) olabilmektedir. Hükümet görevlilerinin sürekli de-i%mesi, yap)lan planlar)n
geçersizle%mesine ve eskimesine yol açabilmektedir. Yetkililer planlar)n) güncelle%tirmek
yerine daha ba%ka önceliklerle ilgilenmek zorundad)r. Ancak afet müdahalesinin esas
3-102
itibar)yla yerel olarak yap)lmas) gerekti-i için bahsedilen ba-lant)lar) olu%turmak çok
önemlidir. Özellikle de yeterli d)% yard)m)n bölgeye ula%mas)n)n beklenmedi-i ilk
dönemde büyük önem ta%)maktad)r. Buna ek olarak, mevcut durumda AYM üzerinden
yap)lan BB ve di-er ilçe belediyeleri aras)ndaki ba-lant)lar, kamu hizmetlerinde afet
yönetimi için çok önemlidir.
(5) Yerel halk ve gönüllüler yönetim sistemine dahil edilmelidir
Yerel halk, afet bölgesine en yak)n grup olmalar)ndan ve bölgeyi çok iyi tan)d)klar)ndan
dolay), e-itildikleri ve iyi organize edildikleri takdirde afet müdahalesinde büyük rol
oynayabilmektedirler. Ancak yürürlükteki afet yönetim isteminde gizli kalm)% kaynak
durumundad)rlar. Büyük bir deprem oldu-u taktirde resmi kurtarma görevlilerinin say)s),
hem kendileri depremzede olabilecekleri hem de haberle%me ve trafik engelleri yüzünden
bölgeye ula%mada zorlanabilecekleri için, yeterli olmayabilecektir.
3.6.3. Afet Yönetim Plan ile lgili Öneriler

(1) Her kurum kendi plan n haz rlamal ve plan n uygunlu;u kontrol edilmelidir
Acil durum hizmetinden sorumlu her kurum kendi planlar)n) haz)rlamal)d)r. Üstelik Türk
telekom’un kendi sorumululu-u alt)nda bulunan haberle%me hizmet guruplar)na yapt)-) gibi
AYM ya da ilgili hizmet gurubunun ba%kanl)-)n) yürüten kurum, hizmet gurubu ve acil
hizmetlerin bütünü için kendi içlerinde haz)rlad)klar) plana uygunluklar)n) kontrol etmelidir.
Bu sürece yard)mc) olmas) amac)yla her bir görev ve sorumlu kurum aras)ndaki ili%kiyi
gösteren sorumluluk matriksi haz)rlanmal)d)r. Bu her üye kurumun üstlendi-i
sorumluluklara aç)kl)k getirmek ve üye kurumlar aras)ndaki i%birli-ini geli%tirmek için
gereklidir.
(2) Hizmet Gruplar aras nda ileti im sa;lanmal d r
Hizmet Gruplar)n)n ba%kanl)-)n) yürüten kurumlar, ve alt-gruplar)n ba%kanl)klar), alt-gruba

mensup kurumlar ve üye kurumlar aras)nda ileti%im sa-lamal)d)r. Ula%)m hizmet grubunda
oldu-u gibi, günlük konular)n görü%üldü-ü düzenli toplant)lar)n yap)lmas) halinde afet
yönetimi görü%ülen konu ba%l)klar)na dahil edilmelidir. Ayr)ca bir afet durumundan önce
gerçekle%tirilecek bireysel ba-lant)lar afet durumunda gruplar)n daha verimli çal)%malar)n)
sa-layacakt)r. Bu da ileti%min sa-lad)-) bir di-er avantajd)r.
(3) Kurumlar aras nda gerçekle ecek i birli;i dikkate al nmal d r
.Hizmet gruplar) içinde görevli kurumlar)n farkl) birimleri taraf)ndan yarat)lan bölgecili-i
engellemek için kurumlar aras)nda yap)lacak i%birli-i dikkate al)nmal)d)r. A%a-)da hizmet
gruplar)n)n i%birli-i yapmas) gereken görevlere örnekler verilmi%tir.

Haberle%me hizmet grubu, kurtarma ve onar)m çal)%malar)n) desteklemek için yollar,

limanlar, kamu tesisleri ve depolarda meydana gelen hasar durum bilgisini toplamal) ve bu
bilgiyi ilgili yerlerle payla%mal)d)r.
Ula%)m hizmet grubu kurumlar aras) i%birli-i kapsam)nda; farkl) güzergahlar)n belirlenmesi,
molozlar)n nakliyesi, yaral)lar)n hastaneye sevki, ba-)% malzemelerinin ula%)m), trafik
kontrolü ve yol onar)mlar) konular)nda bilgi sa-lamakla ilgili görevleri yerine getirecektir..
Bir çok durumda bina molozlar)n)n kald)r)lmas)ndan önce yollarda bulunan molozlar)n
kald)r)lmas) gerekecektir.
lk yard)m grubu, altyap) hizmetlerinin teminat)na ve hizmet gruplar)n)n alabilmesi için

ba-)% yap)lan ilaçlar)n da-)t)m)na ihtiyaç duyacakt)r.
Hasar De-erlendirme ve Geçici skan Hizmet Grubu, molozlar)n kald)r)lmas) ile ilgili
gruptan ve sat)nalma grubundan hasar ile ilgili bilgilere ihtiyaç duyacakt)r. Geçici
skanlar)n kurulmas) hususunda altyap) konusunda çal)%an hizmet grubuyla i%birli-ine
gidilmesi gerekecektir.
Güvenlikten sorumlu hizmet grubu, trafik kontrolünün sa-lanmas)nda ula%)m hizmet

grubuyla, kurtarma çal)%malar)n)n yap)ld)-) yerlerde güvenli-i sa-lamak amac)yla kurtarma
hizmet grubuyla ve mallar)n ya-malanmas)n) engellemek üzere sat)nalma hizmet grubuyla
i%birli-i içinde çal)%mal)d)r.
Tar)m hizmet grubu haz)rlam)% olduklar) ve yiyecek depolar)n)n belirtildi-i listeleri

sat)nalma hizmet grubuna vererek yard)mc) olabilmektedir.
Sat)nalma hizmet grubunun, da-)t)m) gereken ihtiyaç malzemesinin miktar)n) belirlemek

için, kurtar)lan depremzedelerin say)s) hakk)nda kurtarma ya da hasar de-erlendirmesi
hizmet gruplar)ndan bilgi almas) gerekecektir.
Telefon, elektrik, su, gaz gibi kamu hizmetleri ço-unlukla yeralt)ndad)r. Telefon %irketleri
haberle%me hizmet grubuna dahilken, di-er hizmetler altyap) hizmet grubu içindedir. Bu
durum beraber yap)lmas) gereken onar)m çal)%malar)n) zorla%t)rmaktad)r. Günlük hayat
içinde bile kamu hizmetleri aras)ndaki onar)m çal%)malar)n)n koordinasyonu düzgün bir
%ekilde i%lememektedir.
(4) Halka bilgi aktarman n yöntemleri incelenmelidir
Bilgi sa-lamak ve aktarmak için cep telefonu mesajlar)ndan, telefon, faks, radyo, tv., gazete
ve internete kadar birçok yol bulunmaktad)r. Sa-lanan bilgiler olabilecek artç) sars)nt)lar)
3-104
ya da ikincil bir felaketi uyarmada, hasar durumu ve müdahale operasyonlar) hakk)nda bilgi
vermede, d)% yard)m)n koordine edilmesinde ve ortaya ç)kan söylenti ve dedikodular)n
azalt)lmas)nda yararl) olacakt)r. Hizmet gruplar)ndaki yetkililere ve halka bilgi sa-lanmas)
afet yönetiminde çok önemli rol oynamaktad)r. Bu sebeple halkla ili%kiler için mevcut
araçlar ve yollar de-erlendirilmelidir. AYM içindeki FM radyo istasyonu daha fazla
tan)t)lmal), internet üzerindeki web sayfalar); di-er resmi hükümet sayfalar)na, hasar
durumu ile ilgili bilgi veren sayfalara ve uluslar aras) izleyicileri bilgilendirmek için
ingilizce sayfalara ba-lant) yapmal)d)r. Web sayfalar) afet yönetim merkezinin
bünyesindeki ba-lant) listelerinde bulunmal)d)r.
(5) Ö;rencilerin e;itimi ve basitle tirilmi kurslar de;erlendirmeye al nmal d r
Hem yetkililere, hem de halka kurtarma ve ilk yard)m konular)nda e-itim verilmesi
amac)yla çe%itli kurumlar birçok giri%imde bulunmu% ve çaba göstermi%tir. Ancak bu
çabalarda gözlemlenen ortak sorun e-itimci say)s)n)n azl)-)d)r. Bu tür e-itimler, daha çok
e-itimle daha geni% kat)l)mlara hitab edebilmektedir. Bu yüzden ilk a%amada e-itimcilerin
e-itimi ele al)nmal)d)r. Bunun ötesinde, mevcut e-itim 20 saatten fazla sürmektedir. Bu
süre e-itim içeri-i için yeterli olabilir, ancak halk için çok uzun gelebilmektedir.
Dolay)s)yla daha fazla ö-renci kazanabilmek için daha basitle%tirilmi% bir kurs program)
gerekli olabilir.
(6) Helikopterlerin kullan m iyi planlanmal d r
AYM ve AKOM’da yap)lan ba%l)ca çal)%malardan bir tanesi de araç trafi-inin kapanmas)
durumuna kar%) haz)rl)k olmas) aç)s)ndan yeni helikopter pistleri in%a etmektir. Farkl)
kurumlarda bulunan helikopterlerin say)s), amaçlar), kapasiteleri, lojistik deste-i
palnlanmal) ve bu bilgi her birimde yedeklenerek saklanmal)d)r. Buna ek olarak,
kurtulanlar)n aranmas) esnas)nda ihtiyaç duyulan sessizli-in sa-lanmas) ve korunmas) için
kurtarma ekipleri ile hava trafik kontrolü aras)nda i%birli-i sa-lanmal)d)r. Bu durum Kobe
depremi s)ras)nda yürütülen operasyonlar içinde kar%)la%)lan ba%l)ca sorunlardan biriydi.
(7) Kaynak envanterleri haz rlanmal ve kontrol edilmelidir
CBS kullan)larak afet yönetimine yararl) olacak bir kaynak envanteri olu%turmak için konu
olan kaynaklara ait kapasite, tür ve konum, yer bilgileri gibi özellikler sisteme girilmelidir.
Ayr)ca farkl) kurumlardan toplanan verilerin lokasyon bilgisinden ba%l)yarak tüm bilgilerin
ayn) tarzda i%lenip i%lenmedi-i kontrol edilip sa-lamas) yap)lmal)d)r.

(8) Halk n kat l m n n sa;land ; tatbikatlar, kurumlar n ortak kat l m yla

düzenlenmelidir
Tam kapsaml) ve gerçe-e uygun afet tatbikatlar) düzenlenmelidir. Bunun için AYM,
AKOM yetkililerinin ve çal)%anlar)n, gönüllülerin ve halk)n kat)l)m) gerçekle%tirmelidir.
Tatbikatlar farkl) yerlerde e% zamanl) yap)lmal)d)r. Farkl) hizmet gruplar) aras)ndaki
i%birli-i s)nanmal)d)r. Kilit ekipmanlar olan helikopter, radyo gibi araçlar)n kullan)m) test
edilmelidir. Afet tatbikatlar) ba%ar)yla sonuçlanmak durumunda de-ildir. Tam tersine as)l
amaç, mevcut sistemin iyile%tirilmesi için tatbikatlar s)ras)nda sorunlar) görmek ve
ö-renmektir.
(9) Bina hasar incelemeleri daha k sa bir zamanda tamamlanmal d r
Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)n)n yapt)-) bina hasar incelemesinde ki amaç hak

sahiplerinin tazminatlar) için hasar derecesini de-erlendirmektir. ncelemeden sorumlu
mühendislerin say)s) s)n)rl) oldu-undan Marmara Depreminin ard)ndan incelemeleri
tamamlamak 4 ay sürmü%tür. ncelemelerin daha k)sa zamanda sonuçlanabilmesi için
mühendislik odalar)ndan profesyonel mühendisler de bu göreve dahil edilmelidir. Ayr)ca
vatanda%lardan gelen acil talepleri kar%)lamak amac)yla, profesyonellerin gönüllülük
çerçevesinde yapt)klar) incelemelerin sonuçlar) referans olarak kullan)lmal) ve resmi
sonuçlar, imar için bilgi te%kil etmesi amac)yla belediyelere verilmelidir.
(10) Zemin inceleme sonuçlar n n de;erlendirilmesi ve yetersiz kullan mlar
Marmara Depreminin ard)ndan gerekli görüldü-ünde in%aatlardan önce zemin etüdlerinin

yap)lmas) zorunluluk kazanm)%t)r. Ancak çal)%ma sonuçlar)n)n yorumlar) hala bulan)kt)r.
Dengeli mühendislik kararlar)n)n al)nmas) için in%aat mühendisleri, jeofizikçiler, ve zemin
etüdlerinde çal)%an jeologlar aras)ndaki ileti%im güçlendirilmelidir.
Bölüm 3.6 için Referanslar:
Balamir, M. “Reproducing the Fatalist Society: An Evaluation of the 'Disasters' and

'Development' Laws and Regulations in Turkey, Urban Settlements and Natural
Disasters.” Proceedings of UIA Region II Workshop.Chamber of Architects of
Turkey, 1999.
Ergunay, O. “A Perspective of Disaster in Turkey: Issues and Prospects, Urban Settlements

and Natural Disasters.” Proceedings of UIA Region II Workshop. Chamber of
Architects of Turkey, 1999.
3-106
Gulkan, P. “Code Enforcement at Municipal Level in Turkey: Failure of Public Policy for
Effective Building Hazard Mitigation” Proceedings of the 6th International
Conference on Sesimic Zoning, No. 21. Earthquake Engineering Research Institute,
2000.

K s m 4. Afet Yönetimine Yönelik Sivil Toplum Kurulu#lar
4.1. Türk Sivil Toplum Kurulu lar n n Özellikleri

4.1.1. Sivil Toplum
Bu bölümde, sivil toplumlar; gönüllü dernekler, özel %irketler, aileler, uzmanla%m)%
dernekler vs. gibi sosyal birimler ve kurulu%lar olarak tan)mlanmaktad)r. Bu sosyal birimler,
insanlar)n temel ilke ve haklar)n) esas al)r. Sivil toplumlarda yer alan vatanda%lar,
meraklar)n) ve dü%üncelerini dile getirmek, kar%)l)kl) hedeflerine ula%mak ve kamu
otorilerine talepte bulunmak için toplu bir %ekilde hareket ederler.
4.1.2. Ortaya Ç kan Sivil Toplum Giri imleri ve Güçlü Devlet

Türk hükümeti’nden s)k s)k “güçlü devlet” olarak söz edilmektedir. Sivil toplumlar ise
halen devlet1 taraf)ndan k)s)tlanmaktad)r. Bu k)s)tlamaya ra-men sivil toplumlar, say) ve
etki aç)s)ndan ço-almaktad)rlar. Türk sivil toplumlar)n)n de-i%iminde, üç dönüm noktas)
bulunmaktad)r: Bunlar)n ikisi, BM konferanslar) olan 1992 Rio Zirvesi ve 1996 y)l)
HABITAT II’dir. Di-eri ise 1999 y)l) Marmara Bölgesi Depremleridir.
Rio Zirvesi Yerel Gündem 21, iyi bir yerel idare sisteminin olu%turulmas) ve yerel
demokrasinin geli%mesi için araç olmu%tur. Yasal ve yasal olmayan kurulu%lar (tabandan
gelen hareketler gibi), Gündem 21’in uygulanmas)nda i%bilimciler olarak benimsemi%lerdir.
stanbul HABITAT II Konferans) ile kabul edilen eylem program), sivil toplumun önemini
vurgulamaktad)r: “Genelde afet sonras) müdahale için; en verimli ve en etkili afete haz)rl)k
sistemleri ile yeterlilikleri, yerel düzeydeki gönüllerin kat)l)m) ve yerel otoritelerin
kat)l)mlar) sa-lanmaktad)r. Bu yüzden, sanayi ve geli%mekte olan ülkelerin %ehirleri
aras)nda olu%an uluslaras) i%birli-i, büyük önem ta%)maktad)r.” Türkiye’de bu ölçektekilerin
ilk olmas)ndan dolay), Habitat II Konferans), Türk sivil toplumlar) için büyük bir kapasite-
olu%turma çal)%mas) olmu%tur.
Sivil toplumlar)n gerçek dayan)%mas), Marmara Bölgesi’nde ya%anan iki depremden sonra
gündeme gelmi%tir. O zamanlarda, STK’n)n baz) çal)%malar) (afetten etkilenen bölgelerden
STK’lar)n, Afet Yasas)’ndan güç alan bir l Müdürlü-ü taraf)ndan STK’lar)n)n sürülmesi
gibi) kamu otoritelerince engellenmi%tir. Fakat, Türk Sivil Toplum Kurulu%lar)n)n ço-u,
1
Civil Society and Statet: Turkey after the Earthquake, Rita Jalali, Disaster, 2002, 26(2): 120-139
K"s"m 4:Afet Yönetimine Yönelik Sivil Toplum Kurulu$lar" 4-1

uluslararas) kurulu%larla ola-anüstü ba-lant)l) ve koordineli çal)%m)% ve ili%kilerini

geli%tirmi%lerdir.
4.2. Geçmi Depremlerde Sivil Toplum Kuru lar n n Yeri

Marmara Bölgesi’ndeki 17 A-ustos ve 12 Kas)m 1999’daki iki depremden sonra birçok
yeni sivil toplum kurulu%u kurulmu%tur, mevcut olanlar da aktif hale gelmi% ve çal)%ma
kapasitelerini uluslararas) geli%im ajanslar) ve yabanc) sivil toplum kuru%lar) ile i%birli-i
yaparak geli%tirmi%lerdir. Sivil derneklerin, devlet vak)flar)n)n, genel müdürlüklerin ve
uzmanla%m)% derneklerin etkinliklerini tek çat) alt)nda toplamak için, Deprem Sivil
Koordinasyon’u kurulmu%tur. Bu dernek, insanlar)n ihtiyaçlar)yla, bu ihtiyaçlara uygun
kaynaklar)n yarat)lmas)nda, arabulucu rolünü üstlenmi%tir. Ayr)ca, bu koordinasyon derne-i,
hükümet kuumlar)n)n, yerel yönetimlerin, STK’lar)n ve sivil insiyatiflerin yap)s) ve
operasyonlar)na ili%kin tüm verileri toplayarak, veriyi gereksinim duyan kurumlara
da-)tm)%t)r. Bu koordinasyon, çok etkili bir %ekilde çal)%m)%t)r.
Rehabilitasyon a%amas)nda ise, depremin negatif etkilerini silmek, dayan)%ma ve yard)m

sa-lamak için birçok yerde depremzede dernekleri kurulmu%tur. Travma bak)m), birlikte
mücadalele, sorunlar)n ortak çözümü, el sanatlar) ile gelir sa-lama, vs. gibi konularda
destek vermi%lerdir.
4.3. Sivil Toplum Kurulu lar ’n n Afet Yönetim Etkinlikleri

Marmara depreminden 3 y)l sonraki dönemde, bu kurulu%lar)n baz)lar) afet s)ras)nda h)zla
ço-alm)%, baz)lar) ise etkinliklerinin azalmas)yla çal)%an say)s)n) dü%ürmü% veya çal)%anlar
aras)ndaki fikir ayr)l)klar)ndan dolay) bölünmü%tür. Bunlara ra-men sivil toplum kurulu%lar),
deprem afetinin, acil durum müdahale ve iyile%tirme sürecindeki yeterliliklerini
artt)rm)%lard)r.
Bu organizasyonlar)n tümü, stanbul’da gerçekle%mesi yak)n olan depreme haz)rlanmak

için kaybedecek vaktin olmad)-)n) söylemektedirler. Asl)nda, çok say)da arama ve
kurtarma kurulu%u bulunmaktad)r. Bunlar)n baz)lar), yakla%an depreme haz)rl)kl) olmay)
amaçlayan, mahalle-esasl) öz-verili afet yönetim organizasyonlar)d)r. l ve belediye
düzeyindeki kamu otoriteleri ise, depremden etkilenen bölgelerde mücadele ve müdahale
konusunda deneyim sahibi olmu% olan bu kurumlar), kendi afet yönetim sistemlerinin
kapsam)na almay) hedeflemektedirler.
Kad)köy Belediyesi, örne-ine az rastlan)r bir örnek olarak, ve tabandan tavana olan bu
yakla%)m) benimsemi% ve afet yönetiminin planlama sürecine sivil kurulu%lar) da dahil
etmi% bir kurumdur. Ayr)ca da bu kurulu%lar)n etkinliklerini gerçekle%tirmeleri için, paras)z
4-2
olarak kullan)ma haz)r mekanlar sa-lamaktad)r. Buna ra-men, bu kurulu%lar)n ço-u,

etkinliklerini sürdürmeleri için gerekli masraflar) kar%)layamamaktad)r. Türkiye’de, sivil
toplum kurulu%lar), yaln)zca gönüllülerden olu%maktad)r. Üyelerin ço-unun kendi ba%ka
i%leri bulunmakta, kurulu%lara zamanlar)n) ve kendi paralar)n) harcamaktad)rlar. Yeni
kurulan sivil toplum kurulu%lar)n)n bir ço-u, özel %irketlerin veya kalifiye mesleklerin
yöneticilerinden pozisyonundakilerden olu%maktad)r.
Resimde(solda), Kad)köy Belediyesi taraf)ndan kendilerine yer sa-lanm)% olan, “Moda

Sakinleri Deprem Komitesi” görülmektedir. Ofisin yer ald)-) yer mahallenin merkezi olma
özelliklerine sahip, yerel halk)n gelip toplanabilece-i bir yerdedir. Yerel-bazl) sosyal
kurulu%lar)n, bir avluyu çevreleyen küçük dükkanlar)n ve caminin yan)nda yer almas),
mahalle-bazl) etkinlikler için ideal bir fiziki olu%umdur (sa-daki resim).
Foto 4.3.1 Moda Sakinleri Deprem Komitesi Ofisinin çi (Solda) ve D (Sa da)
4.4. Toplum Tabanl Afet Yönetim Etkinliklerine Yönelik Bir Belediye

Yakla m
4.4.1. Kad köy Belediye’sinin Temel Yakla m
Bu bölümde, kat)l)mc), disiplinler aras) afet hasar)n)n azalt)m) ve afete haz)rl)k yakla%)m)
üzerine, stanbul’daki en iyi uygulamalardan biri olan bir durumu ele alaca-)z. Kad)köy
Belediyesi, belediyelerin esas görevlerinin yerel halk)n ihtiyaçlar)n) kar%)lamak oldu-unu
belirtmekte ve demokratik ve kat)l)mc) bir yakla%)m)n üzerinde durmaktad)r.
1992 BM Rio Zirvesi, yerel sorunlar)n, yerel yönetimlerin i%birli-i ve koordinasyonuyla en

iyi %ekilde çözülece-ini vurgulamaktad)r. Kad)köy Belediyesi afet yönetiminin; yerel
belediye insiyatiflerinin, sivil toplum, bilim dünyas), merkezi yönetim ve gönüllü
kurulu%larla koordinasyonla yürütlülebilece-ini dü%ünmektedir. Böylece, Belediyenin

Ara%t)rma ve Planlama Koordinasyon Müdürlü-ü bünyesinde afet yönetim projesi

ba%lam)%t)r. Bu Müdürlük, afet öncesi, an) ve sonras)ndan sorumludur.
4.4.2. Kad köy Belediyesi’nde Afet Yönetim Projesi

Kad)köy Belediyesinin en iyi uygulamalar) iki %ekilde özetlenebilir. Birisi koordinasyon
düzenlemesi, di-eri ise deprem etkisini azaltma ve haz)rl)k için uygulamal) operasyondur.
S)ras)yla %u üç koordinasyon organ) kurulmu%tur; Kurumsal Planlama Koordinasyonu,
Fiziki Planlama Koordinasyonu ve Kat)l)mc) Planlama Koordinasyonu. Yürütme için ise,
yerel STK’lar) ve halk) dahil eden, Belediye Afet Yönetim Merkezi ve güvenli yap)la%ma
için, Beton-Zemin Laboratuvar) kurulmu%tur. Kurumsal yönetim ve fiziki planlama, afet
riskiyle direk olarak ili%kili olan bina için iyi bir kombinasyondur. Belediye, toplumun
kat)l)m)yla ba-lant)l) olarak, hem sivil toplumlara hem de bireylere yetki vermektedir.
Afete haz)rl)k mekanizmas)n)n kurumsal çerçevesini ise, STK’lar) ve halk) dahil eden sivil
toplum ve il-ilçedeki merkezi yönetim aras)nda arabulucu olmak için düzenlemi%tir.
Kurumsal Planlama Koordinasyonu
Koordinasyon Fiziksel Planlama Koordinasyonu
Kat"l"m Planlamas" Koordinayonu (MAG)
Afet Yönetim Merkezi

Operasyon
Beton ve Zemin Laboratuvar"
%ekil 4.4.1 Belediye ile lgili Afet Yönetim Yap s
Kurumsal Planlama Koordinasyonu, Belediyede hizmet gruplar)n) ve merkezi hükümet,

yerel hükümet, üniversite profesörleri, i% sektörü, yerel gönüllüler ve STK’lardan olu%an
kent ortaklar)n) olu%turmak için kurulmu%tur. Fiziksel Planlama Koordinasyonu, Afet
Yerle%im Plan)’n)n Co-rafi Bilgi Sistemi’ne entegresyonunu sa-lamak ve kent ortaklar)n)n
bilgisine sunmak için kurulmu%tur. Bu planda ilçe; nüfus, yo-unluk ve kapasitenin
dengelenmesi için, 10 bölgeye ayr)lm)%t)r. Kat)l)m Planlamas) Koordinasyonu, resmi ya da
örgütlü kurtarma çal)%malar)n) ve her mahalleden iki ki%iden olu%an 28 mahalle gönüllüsü
ile mahalle-tabanl) olan Afet Yönetimi Gönüllü Program)n) (MAG) örgütlemek için
olu%turulmu%tur. Kat)l)m planlamas) koordinasyonunun (MAG) yap)s), a%a-)daki %emada
gösterilmektedir. Kat)l)m Planlamas) Koordinasyonu 3 çal)%ma grubundan olu%maktad)r:
gönüllü e-itim, lojistik destek ve yerel tespit. Her çal)%ma grubunun, arama kurtarma, ilk
yard)m ve sa-l)k, da-)t)m ve yard)m, haberle%me ve ileti%im, ula%t)rma, güvenlik ve nakliye,
veri toplama ve envanter, ön hasar, tespit ve geçici iskan gibi hizmet gruplar)
bulunmaktad)r.
4-4
LÇE AC L YÖNET M PLANI
BELED YE BA3KANI
KOORD NASYON
BA3KAN YARDIMCISI
YÖNLEND RME KURULU

APK MÜDÜRÜ DANI3MA
YÜRÜTME KURULU
TOPLUMSAL BOYUT SORUMLUSU (KATILIM PLANLAMASI) KURULU
GRUBU
EKONOM K BOYUT SORUMLUSU (BETON ZEM N LABORATUARI)
MEKANSAL BOYUT SORUMLUSU (F Z KSEL PLANLAMA-AFET YÖNET M MERKEZ )
KENT ORTAKLARI
PROJE KOORD NASYON GRUBU
H ZMET GRUBU
MAG TEMS LC LER
DAR BÜRO SEKRETERYASI
GRUPLARI
DAR F NANSMAN
ÇALI3MA
H ZMET GRUPLARI 28 MAHALLE TEMS LC S
%ekil 4.4.2 Kat l msal Planlamas Koordinasyonunun Yap s

%ekil 4.4.3 Kad köy Belediyesi Kat l m Planlamas Koordinasyonu (MAG)
%ekil 4.4.4 Kad köy Belediyesi Afet Yönetim Organizasyonu
Operasyonda, Afet Yönetim Merkezi afet öncesi ve sonras) etkinlikleri koordine etmekte ve
afet sonras) müdahale aktiviteleri için gerekli ekipmanlar) depolamaktad)r. Beton ve Zemin
Laboratuvar), güvenli kent yaratmak için Afet Yönetim Merkezi gibi i%lemekte ve güvenli
in%aatlar)n yap)m)n) zorlamak için yap)lan çal)%malar) koordine etmektedir. Bu laboratuvar,
Yerle%ime Uygunluk Haritas)n) belirleyen temel tiplerini tan)mlamak için zemin türlerini
4-6
inceler ve sonuç olarak bina kat say)lar)n) düzenler. Bu kat yükseklikleri, Türkiye’deki
güvenli binalar için gerekli görülen, niteliksel ve niceliksel %artlar) belirleyen pratik
yakla%)mlard)r. Mevcut binalar için, donat) tespiti, karot testi gibi beton dayan)kl)l)k
analizleri yap)lmaktad)r. Vatanda%)n talebi üzerine her çe%it bina incelenebilmektedir.
Binalar)n tümü için incelemenin yap)labilmesine ra-men, güvenli yap)la%ma için dan)%ma
hizmeti henüz sa-lanmam)%t)r. Belediye bu tip hizmetleri de sa-lamay) hedeflemektedir. Bu
yakla%)m, afetin do-uraca-) hasar)n)n azalt)lmas) için, binalar) güçlendirmek ve güvenli
çevreler yaratmak anlam)nda büyük bir potansiyel ta%)maktad)r.

4.5. Sivil Toplum Kurulu lar n n Durumlar

Türkiye’de yakla%)k 4,500 vak)f, 72,800 dernek ve di-er organizasyonlar (profesyonel
kurumlar, ticari sendikalar,i%çi sendikalar) ve kooperatifler) bulunmaktad)r. Bunlar)n ço-u
1980 sonras)nda, özelliklede son y)llarda kurulmu%lard)r. 1990’l) y)llar, Türkiye’de sivil
toplum kurulu%lar)n)n h)zl) geli%ti-i bir dönem olmu%tur. Son zamanlarda, Türkiye’deki
gazeteler s)k s)k sivil toplum kurulu%lar)n)n etkinliklerini halk)n ilgisini çekmek ve te%vik
etmek için haber yapmaktad)rlar.
Sivil toplum kurulu%lar)n)n kurulmas) için devlet izni gerekmekte ve adliye kay)tlar)
ara%t)r)lmaktad)r. Fakat bu kurulu%lar)n organize olmas)na, devlet genelde olumsuz
bakmaktad)r. Afet yönetimine dayal) olarak kurulan sivil toplum kurulu%lar), vak)f ve
dernek olmak üzere iki çe%it olarak s)n)fland)r)land)r)labilir.
Vak)flar’)n uzun bir tarihi bulunmaktad)r. Selçuklu döneminde (1078-1293) geli%mi% ve

Osmanl) Döneminde (1299-1920) kurumsalla%m)% ve alt)n ça-)n) ya%am)%t)r. Vakf)n
aktivitelerinin tek dayana-), kamu ç)karlar) için kamu hizmetleri ve sosyal refah gibi
konularla ilgili ara%t)rmalar) desteklemek için kullan)lan ba-)%lards)r. Vak)flara yap)lan
ba-)%lar vergiden dü%ülmektedir. Vak)flar) kurmak kolayd)r, fakat etkinlikleri tek bir
giri%im üzerine yo-unla%mak zorundad)r. Vak)flar’)n kar güden veya dini aktiviteler
yapmas) yasakt)r.
Derneklerin kurulu%unun zorlu-una ra-men, derneklerde birçok etkinlik yap)labilmekte ve

maddi kaynak; aidat, ba-)%, halktan toplanan hükümetin vergi gelirlerinden pay,
piyangolardan, konserlerden, sergilerden vs. den sa-lanmaktad)r. Derneklerin, haklar) ve
özgürlükleri garantili de-ildir. A%a-)daki tablo iki organizasyon çe%idinide özetlemektedir.
Tablo 4.5.1 Sivil Toplum Çe itleri

Çe it Yasal Zemin Ba;l Kay tl Say s levi
Oldu;u etkinlik
Bakanl k
Vak)f Vak)f Yasas) Ba%bakanl)k Tek 4,500 Sadece ba-)%la
(1935)
Dernek 2908 say)l) Dernek ç %leri Birçok 72,800 Üye ba-)%)
yasas) Bakanl)-)
(Aidat)
(1983)
Afet yönetimine dayal) olan sivil toplumlar)n di-er bir çe%iti ise, meslek odalar)d)r. Odalar,
kamunun ba-)ms)z otoriteleri olarak tarafs)z kalmakta ve zorlay)c) bir grup olarak hizmet
4-8
vermektedirler. n%aat Mühendisleri, Mimarlar, 'ehir Planc)lar), Doktorlar, Avukatlar,

Ticaret Odalar) vs. gibi çok çe%itli oda bulunmaktad)r.
Çok az rastlan)r olmas)na kar%)n baz) sivil toplum kurulu%lar), vak)f, dernek veya odalar)nda
d)%)nda farkl) statülerde bulunmaktad)r. Bunlardan biri “kooperatif”tir. Kooperatifler,
i%levlerini kar%)layacak kadar kapitale sahiptirler ve üyelerinin ekonomik ç)karlar) için
çal)%maktad)rlar. Bazende kooperatifler, konut yapmak veya toplu tar)m aktiviteleri
gerçekle%tirmek için kurulurlar.
Kamu otoritelerince gereksiz kontrolü ve formaliteleri engellemek için, öz-verili

mahallelerin kurduklar) organizasyonlarda “komite” statüsü bulunmaktad)r. Komiteler yerel
belediyeler ile yap)lan protokollerle kurulabilirler.
4.6. Özet
Yukar)dada belirtildi-i gibi, sivil toplum kurulu%lar)n)n farkl) yasal çerçeveleri
bulunmaktad)r. S)n)rland)r)lmalar)na ra-men, amaçlar)na ve hedeflerine uyan, en do-ru
çözümleri bulmak için çal)%maktad)rlar.
A%a-)daki öneriler, Sivil Toplum Kuru%lar)n)n afet yönetimindeki etkinli-ini artt)rabilir:
(1) Sivil toplum kurulu lar için esneklik
Afetin etkisini azaltmay) hedefleyen giri%imlerin, toplumun farkl) k)s)mlar)nda yer alan
esnek yakla%)ma ve toplumlar aras)ndaki güçlü ileti%im a-)na ihtiyac) vard)r. Derne-in
mevcut yasal durumu, bir seferde birden fazla giri%imde yer almalar)na izin vermemekte ve
farkl) türdeki etkinlikleri içeren, afet yönetiminde etkili olmaya zorlamaktad)r.
Yukar)da da belirtildi-i gibi, Türkiye’de, Sivil toplumlar)n yasal durumu bazen sorunlar)n
ç)kmas)na neden olan kar)%)k bir yap)dad)r. Kar amac) gütmeyen kurulu%lar için bu yasal
çerçevenin basitle%tirilmesi ve tüm Sivil Toplum Kurulu%lar)n)n, afet yönetimi içinde,
topluma daha etkili bir %ekilde hizmet verebilmesi için tek kategoride toplanmas)
gerekmektedir.
(2) Düzgün kaynak kullan m ve Sivil Toplum Kurulu lar n n yönetimi
Sivil toplum kurulu%lar)n)n ço-u, üyelerinin deste-iyle zaman ve kaynak aç)s)ndan gönüllü
olarak yürütülmektedir. Üyelerin ço-unun i%leri bulunmakta ve Sivil Toplum aktivitelerine
gönüllü olarak kat)lmaktad)rlar. Ba%ar)l) bir insiyatif, profosyonel anlamda girdi ve kapsam
gerektirmektedir. Sürdürülebilirli-i içinde bu kaynaklar anahtar faktörlerdir. Bu yüzden,
uygun kaynaklar)n kullan)m) ve yönetimi, afet yönetiminde Sivil Toplum Kuru%lar)n)n
sürdürülebilirli-i için anahtar faktörlerdir.

(3) Sorumluluklar n do;ru payla lma
Afet yönetimi detayl) olarak incelendi-inde, farkedilir say)da Arama ve Kurtarma

Operasyonlar)ndan sorumlu Sivil Topluluklar)n oldu-u anla%)lm)%t)r. tfaiye, sivil savunma,
askeriye vs. gibi hükümet organizasyonlar) ile Arama ve Kurtarma Operasyonlar)ndan
sorumlu Sivil Toplum Kurulu%lar)n)n operasyonlar) çak)%maktad)r. Kamu otoriteleri ile
Sivil Toplum Kurulu%lar)n)n rolleri, Arama ve Kurtarman)n daha etkili olabilmesi için
aç)kca belirlenmelidir.
(4) Binalar n güçlendirilmesi fikrinin benimsenmesi
Türkiye’deki ve ba%ka yerlerdeki geçmi% depremlerden, can kay)plar)n)n genelde binalar)n

y)k)lmas)ndan kaynakland)-) ve can kay)plar)n)n azalt)lmas) içinde binalar)n
güçlendirilmesi gerekti-i anla%)lm)%t)r. Bunun içinde toplumda binalar)n güçlendirilmesi
bilinci artt)r)lmal)d)r. Bu do-rultuda, Sivil Toplum Kurulu%lar)na büyük rol dü%mektedir.
4-10
K s m 5. Kamu Bilinci ve Afet Hasar n n Azalt lmas için Afete

Haz rl k E-itimi
Kamunun bilgisinin ve bilincinin artmas), depremden korunmada en güçlü araçt)r. Afet

e-itimi, afete haz)rl)k ve hasar)n azalt)lmas)nda, en önemli ve temel eleman olarak kabul
edilmektedir. E-itimsel görü%ün farkl) hedef gruplar) vard)r. Bunlar) k)saca belitirsek,
birinci hedef grubu ö-renciler, hedef ise afet e-itiminin gelecek nesillere aktar)lmas)d)r.
Ayr)ca toplumda bilinci artt)rmak, deprem riskini bilerek riski azaltacak etkili önlemleri
almak aç)s)ndan çok önemlidir. Kamu yöneticileride afet yönetiminde, afet öncesi, an) ve
sonras)nda önemli rol oynamaktad)r. Farkl) hedef gruplar) için farkl) yakla%)mlar
gözetilmelidir. Bundan sonraki bölümlerde afet yönetiminin mevcut durumu analt)lmakta
ve gelecekteki eylemler için önerilerde bulunulmaktad)r.
5.1. Valilik Bünyesindeki Çal malar

5.1.1. Ö;rencilere Yönelik E;itimler
2000 y)l)nda, Marmara depreminden sonra Milli E-itim Bakanl)-) okul ça-)ndaki çocuklar
için 150 bin kitap basm)%t)r. Bu kitaplarda deprem mekanizmas) anlat)lm)% ve depremlerden
insanlar)n kendilerini nas)l koruyacaklar) resimlenmi%tir. Tüm ilkö-retim okullar)nda,
deprem afetinin yönetimi konusunda e-itim verilmeye ba%lanm)%t)r. Lise seviyesinde ise
afet e-itimi, co-rafya dersinin kapsam)na dahil edilmi%tir. Yakla%)k 2.900 ö-retmen 2001
y)l)nda, Kandilli Rasathanesinin yürüttü-ü “ stanbul Afete Haz)rl)k E-itim Projesi”
taraf)ndan verilen bir günlük e-itim seminerine kat)lm)%lard)r. 1999 Düzce depreminden
sonra 12 Kas)m, depremi anma günü olarak ilan edilmi%tir. Tüm okullarda, depremin her y)l
dönümünde, sivil savunma ile ortak deprem tatbikatlar) yap)lmaktad)r.
5.1.2. Afet Yönetim Merkezi’ne Yönelik E;itimler

Afet Yönetim Merkezi’ ndeki ço-u çal)%an, Sivil Savunma, Bay)nd)rl)k Bakanl)-), Askeriye
ve K)z)lay taraf)ndan verilen afet yönetim ilkeleri ve afete haz)rl)k e-itimini alm)%lard)r.
Fakat acil müdahaleye yönelik belirli sorumluluklar aç)k olarak tan)mlanmam)% ve
belirlenmemi%tir. Binanen, acil müdahale e-itimi de henüz yap)lmam)%t)r.
Afet Yönetim Merkezi, Sivil Savunma için ilk yard)m, yang)nlar, kimyasal mücadele ve
deprem felaketinde kullanaca-), kitapç)klar ve bro%ürler bast)rm)%t)r.
K"s"m 5:Kamu Bilinci ve Afet Hasar"n"n Azalt"lmas" için Afete Haz"rl"k EDitimi 5-1
Valilik Afet Yönetim Merkezi’ nin 2. Kat)nda, Afet FM radyo istasyonu bulunmaktad)r.
(bak)n)z Resim 5.1.1). Radyo, deprem felaketinin yönetimine yönelik,tüm gün boyunca
programlar yapmaktad)r. Haftan)n her gününde farkl) konularda farkl) konuklar)
bulunmakta ve dinleyicilerde tart)%malara kat)labilmektedir. Programlar)n baz)lar); çocuklar
için soru-cevap, ö-renciler ve ö-retmenler için tart)%ma, depremlerle ilgili gazetelerin
ba%l)klar), davet edilen bilim adamlar) taraf)ndan depremle ilgili genel bilgilendirme ve
Sivil Savunma taraf)ndan ilk yard)m konular)n) içermektedir.
Tablo 5.1.1 Afet Radyo Programlar

Gün Saat Kapsam
Pazartesi 10:30-11:00 Ö-renciler için Soru-Cevap
14:30-15:00
Sal) 14:00-15:00 Depremle nas)l ya%an)laca-) üzerine
dersler
Çar%amba 14:00-15:00 Afet yönetimi üzerine dersler
Per%embe 14:00-15:00 Depremlerle ilgili gazete man%etlerinin
tan)t)lmas)
Cuma 10:30-11:00 Ö-renciler için Soru-Cevap
14:30-15:00
Resim 5.1.1 AYM’ ndeki Afet FM Radyo stasyonu
5-2
5.2. Belediye
5.2.1. Vatanda E;itim Etkinlikleri
2001 y)l)nda Belediye, depreme haz)rl)k ve hasar) azaltmaya yönelik Zemin ve Deprem
nceleme Müdürlü-ü taraf)ndan okullara da-)t)lmak üzere, depremlerden bireylerin
kendilerini korumalar)n)n temel yöntemlerini resimleyen bir bro%ür ç)karm)%t)r. Fakat,
okullar belediyenin sorumlulu-unda olmad)-)ndan ve resmi kanallarla da-)t)lamad)-)ndan,
stanbul Büyük%ehir Belediyesi ( BB) bu bro%ürleri, ancak talep eden okullara ve
vatanda%lara da-)tm)%)r.
Kültür ve Sosyal %ler Daire Ba%kanl)-)’na ba-l) Bas)n ve Halkla li%kiler Müdürlü-ü’nün
medyayla yak)n ba-lant)lar) bulunmakta ve halk için ayl)k dergiler yay)nlamaktad)r. Bu
yay)n kolayca bilgiyi elde edebilir, deprem felaketi üzerine kamu bilincini artt)rabilir ve
BB’nin üzerinde çal)%t)-) afet hasar)n) azaltma ve afet yönetim aktivitelerini halka
tan)tmak için güzel bir araç olabilir.
Sa-l)k Daire Ba%kanl)-)’na ba-l) Acil Kurtarma Hizmetleri Müdürlü-ü, Sivil Savunma ve
tfaiye ile birlikte tatbikatlar düzenlemektedir. Ayr)ca da gönüllülerin e-itimini
hedeflemekte ve kat)l)mlar)n) sertifikalamaktad)r.(bak)n)z a%a-)daki resimlere).
Resim 5.2.1 BB Taraf ndan Düzenlenen Deprem Tatbikat
BB’ nin Sivil Savunma Sekreterli-i’ne ba-l) Sivil Savunma Müdürlü-ü vatanda%lar)n
yan)s)ra lise ve üniversite ö-rencilerine de kurtarma e-itimi vermektedir. Di-er genel
bilinci artt)rmaya yönelik çal)%malara nazaran, Sivil Savunma’n)n e-itim programlar) daha
profosyoneldir. Program hafta boyunca 25 saat sürmekte ve hem ders hemde uygulamay)
kapsamaktad)r. Bir seferde üç profosyonel ile maksimum 15 ki%iyi e-itmektedirler.
Müdürlük kursu tamalayanlara sertifika vermektedir. E-itim aktiviteleri ile ilgili bilgi,
seçilmi% resmi lider (muhtar), okul ve üniversitelerin müdürleri taraf)ndan verilmektedir.
Sivil savunman)n halka hizmet etmesine ra-men, genel halk ve belediye çal)%anlar) sivil
savunma ve sivil savunman)n aktiviteleri ve halka verdi-i hizmetlerle ilgili fazla bilgisi
bulunmamaktad)r.
5.2.2. Memur E;itim Etkinlikleri

Personel ve E-itim Daire Ba%kanl)-)’na ba-l) E-itim Müdürlü-ü, BB çal)%anlar)na 2-5
günlük genel afet yönetimi e-itim program) sa-lamaktad)r. Daha üst kademedeki memurlar
için, d)% ülkelerde özel programlar sa-lanmaktad)r. Memurlar, üniversiteler ve di-er
organizayonlarca düzenlenen deprem afet yönetim konferanslar)na, atölye çal)%malar)na ve
e-itim programlar)na kat)lmaktad)rlar. E-itim Müdürlü-ü de atölye çal)%malar)
düzenlemekte ve BB’nin internet sayfas)nda bu aktivitelerle ilgili bilgiyi yay)nlamaktad)r.
5.3. Afet E;itimiyle ilgili Sivil Giri imler

5.3.1. Afet E;itim Merkezi
Özel bir sigorta %irketi olan Ak Sigorta’n)n; randevuyla çal)%an, paras)z e-itim veren, okul
gruplar)na ve halka aç)k bir simulasyon merkezi bulunmaktad)r. Merkez, deprem ve
yang)ndan korunma simulasyonlar)yla donat)lm)%t)r. Ve haftada iki gün temel yang)n ve
deprem afeti e-itimi üzerine paket program sunmaktad)r (bak)n)z a%a-)daki resimlere).
Merkez 1996 da aç)lm)% ve aç)ld)-) günden bugüne kadar, geneli 7-14 ya% aras)
ö-rencilerden olu%an 30.000 ki%i taraf)ndan ziyaret edilmi%tir.
Resim 5.3.1 Deprem Simulasyonu Resim 5.3.2 Yang n Söndürme Egzersizleri
5.3.2. Üniversite Giri imleri

Bo-aziçi Üniversitesi’ne ba-l) Kandilli Rasathanesi ve Deprem Ara%t)rma Enstitüsü,
USAID’den ald)-) fon ile “Abcd Temel Afet Bilinci” program)n) yürütmü%tür. Bu program
topluma gerekli olan do-ru ve temel bilgiyi mahalle düzeyindeki e-itimlerle vermektedir.
E-itimin ve program)n yap)m kapasitesiyle ilgili en önemli ç)kt), depremle ilgili
kitapç)klar)n, posterlerin ve bro%ürlerin ç)kar)lmas) ve e-itilmi% topluluklard)r. Bo-aziçi
5-4
Üniversitesi Kandilli kampüsünde in%aat mühendisli-i ara%t)rma program)na ek olarak,

kamu bilincinin artt)r)lmas) deneylerinde kullan)lmak üzere, sars)nt) masas) in%a edilmi%tir.
Di-er bir ilginç giri%im ise Ekim 2002’de stanbul Teknik Üniversitesi’nde ( TU) aç)lacak
olan afet yönetim yüksek lisans program)d)r. nsiyatif, Ameraka’ n)n Federal Acil Yönetim
Ajans) (FEMA) ile ortak bir programa dayanmaktad)r. Amac) ise, insan kaynaklar)n)n
geli%imini ve özel alanlarda uzmanla%may) sa-lamakt)r.
5.3.3. Binalar n yile tirilmesi ve Güçlendirilmesi için Özel Giri imler

Özel banka olan 'eker Bank, güçlendirme kredisi da-)tmaya haz)rlanmaktad)r. Banlan)n
teknik destek ve proje formülasyonu konusunda yard)m sa-lamak için, bir deprem destek
merkezi bulunmaktad)r. Gazi Üniversitesi Mimarl)k, n%aat Mühendisli-i, Jeoloji ve
Jeofizik bölümlerinden profesörler, binalar)n sismik durumunu de-erlendirerek
güçlendirme projesini çizmektedirler. Bu ön safhadan sonra, gerçek güçlendirme
ba%layacakt)r. Kredi sistemi, ön çal)%may) kapsamamaktad)r. 100 m2’lik bir daire için
yakla%)k 300 US$ tutan ön çal)%ma, kredi sistemine dahil de-ildir. Fakat gerçek
güçlendirme maliyeti banka kredisinin kapsam)ndad)r.
Kadiköy Belediyesi’nin afet yönetim merkezinde, betonu test etmek için bir laboratuvar
bulunmakta ve bu laboratuvar, belediye s)n)rlar) içerisindeki mevcut binalar)n kalitesini
kontrol etmektedir. Belediye binalar)n güçlendirilmesini sa-layabilmek için bir çözüm
bulmaya çal)%maktad)r.
Mahalle bazl) aktivitelerden Gayrattepe’de ise o bölgede oturan in%aat mühendisleri

taraf)ndan binalar)n ön incelemesi yap)lm)%t)r. Bir apartman, oturanlar)n çabalar)yla
güçlendirilmi%tir. Güçlendirmeyi desteklemek için, hiçbir kamu müdahalesi olmam)%t)r.
5.4. Afet E;itimi üzerine Medya Giri imleri

Afet e-itiminin desteklenmesi için, ana araç olan medyan)n rolü çok önemlidir. Marmara
depremi s)ras)nda medya taraf)ndan üstlenilen en önemli rollerden bir di-eride, halka
yard)m malzemeleri ile ilgili bilgi sa-lamakt). Uzun dönemli iyile%tirme sürecinde medya,
sadece bilgi sa-layan rolünü, e-itimci rolüyle de-i%tirmi%tir. Ve birçok farkl) ya%
grubundaki ö-renciler için e-itim hedefleri geli%tirmi%tir. Ayr)ca, topluma yönelik deprem
an)nda “ yap)lacaklar ve yap)lmayacaklar” la ilgili e-itim programlar) geli%tirilmi%tir.
Kandilli Rasathanesi’ nden Profesör Ahmet I%)kara “deprem dede” olarak bilinmekte ve TV
de çizgi filmlerde afete haz)rl)k aktivitelerini desteklemek için yer almaktad)r. 17 A-ustos
ve 12 Kas)m’ da ba%l)ca TV kanallar)nda, anma programlar) yap)lmaktad)r.
5.5. Afet E;itimi üzerine Öneriler

Afet e-itimi, sadece bilgiyi elde etmek için de-il ayn) zamanda sorumlu ki%i ve kurumlar)n
kapasitesine ve kaynaklar)na göre yeterlilik ve esnekli-ini artt)rarak do-ru önlemleri
almakt)r. Özetle, afetin hasar)n)n)n azalt)m) ve afete haz)rl)k kapsam)nda, kamu bilincinin
artt)r)lmas) ve e-itimin iyile%tirilmesi için a%a-)daki öneriler yap)labilir:
(1) Medyan n Etkili Kullan m
Medyan)n rollerinden biri, kamuya bilgiyi ve e-itimi aktarmal)d)r. Toplumun görü% aç)s)
fatalizm oldu-undan, baz) insanlar afetlerle ilgili bilgiden kendilerini uzak tutmaya
çal)%)rlar. Yine de cehalet tehlikelidir. Medyan)n yakla%)m) cesaretlendirme olmal)d)r.
Medyan)n bilgilendirmesinin, birçok sorumlu ki%i ve kurulu%larca yürütülen ve halk)n
sinerjetik(görevde%lik) çabalar)yla kat)lmalar)n) te%vik eden ve motive eden gerçek
uygulamalara dayand)r)lmas) önerilmektedir. Gazetelerde, , konferanslar)n ve anma
günlerinin vesilesiyle, deprem afetinin yönetimi konusunun özel yaz)lar halinde
yay)nlanmas) önerilir.
(2) Medyan n Hareketi için Ortak Kodlar n Geli tirilmesi
Ortak dil, do-ru haber ve afet yönetimiyle ilgili bilgi, medya için gerekli ve kritiktir.
Medyan)n deprem an)ndaki hareketleri için, ortak kodlar)n geli%tirilmesi önerilmektedir. Bu
kodlar, geçmi%teki afet deneyimlerine dayand)r)lmal)d)r ki, medyan)n rolleri ve
sorumluluklar) aç)kca belirlenebilsin ve daha etkin afet yönetimi yap)labilsin.
(3) Kapsaml Haberin Sirkülasyonu
Özellikle Marmara Bölgesi’nde meydana gelen iki büyük depremden sonra, deprem
hasar)n)n azalt)lmas) ile ilgili birçok çaba sarfedildi-i gözlenmi%tir. nsanlar)n ço-u, afet
yönetim etkinliklerine kat)lmaya duyarl)d)r ve kamuya haberin duyurulmas), muhtar
arac)l)-)yla olabilece-i gibi bir a-)n olu%mas)na dayal)d)r. Fakat ne yaz)k ki haber, her
zaman do-ru ki%ilere iletilememektedir. Madem ki haber bir sonraki ad)mlar için ilk
kaynakt)r, o zaman çok çe%itli medyan)n kullan)lmas)nda e%it f)rsat, habere kolay ula%ma ve
kapsaml) bilgi sirkülasyonu dikkatlice kararla%t)r)lmal)d)r.
(4) Depreme Dayan rl Okul Programlar n n Tan t m
Ço-u çocuk zaman)n)n büyük bir k)sm)n) okulda geçirmektedir. Okul binalar)n)n
güçlendirilmesi çok önemlidir, ama ayn) zamanda, ö-retmenler ve yöneticiler de etkili
müdahale için haz)rlanmal)d)rlar. Okul yönetim kuruluna ve yöneticilerine deprem acil
müdahale sistemini kurmalar) konusunda yard)mc) olmak gerekir. Okullarda, s)n)flarda
kullanmak ve daha sonra eve götürerek ailesiyle payla%mak üzere, Milli E-itim Bakanl)-)’
n)n ç)kard)-) kitaplara ek olarak, bilgilendirici bro%ürler ç)kar)labilir. Deprem tatbikatlar)
5-6
önemlidir ve rutin olarak sivil savunma ve itfaiye ile ortak yap)lan tatbikatlarda, ö-rencilere
binalarda nas)l güvenli kal)naca-) ve gerekli durumlarda tahliyenin nas)l yap)laca-)
ö-retilmelidir.
Ayr)ca, deprem ve binalar konusunun ilkö-retim okullar)n)n ve liselerin fen bilimleri

derslerinin kapsam)na al)nmas) önerilmektedir. Deprem mekanizmas)n) aç)klayan jeofizik
bilgisi, depremlerin anla%)labilmesi için temel olu%turmaktad)r. Binan)n deprem
dayan)rl)-)n)n deneyi, en önemli konudur. Sars)nt) düzene-i üzerindeki iki modelden,
güçlü olan)n)n ayakta kalmas), ve güçlendirilmemi% olan)n ise y)k)lmas) hem göze hitap
edecek hemde neden güvenli bina yap)lmas) gerekti-inin kolayca anla%)lmas)n)
sa-layacakt)r.
(5) Farkl Ki i ve Kurumlar için Kapasite Yarat lmas ve nsan Gücünün Geli tirilmesi
Tüm sorumlu ki%iler ve kurumlar için kapasitenin yarat)lmas) kritiktir. Fakat, insan
gücünün geli%imi, karma%)k ve uzun dönemli bir çal)%ma ortam) içinde iyi i%leyen
organizasyonlar)n kurulmas)n) ve kurumlar)n elemanlar)n)n verimini iyile%tirmek için
destekleyici sosyo-politik çevre gibi çabalar gerekir. Kapasitenin yarat)lmas) kaynaklara,
ustal)-a ve bilginin elde edilebilirli-ine göre yönlendirilmelidir. Koordineli yürürtülecek
çabalar için, kapasite yaratmada kaynaklar)n payla%)m) ve bilgi ak)%) kritik rol
oynamaktad)r. Tüm sorumlu kurum ve ki%ilerin birbirlerinin çabalar)n) tamamlamalar),
verimli bir afet yönetim sistemini elde etmek için çok önemlidir. nsan gücünü afet
yönetiminde kullanmak için stratejik bir plan geli%tirilmelidir. Kamu-özel ortakl)-)nda
do-ru bir giri%im gereklidir. Bu çabalara ba%lamak için, toplum düzeyinde afet yönetim
etkinlikleri, ilgili tüm insanlar) kapsamal), gerçekçi ve uygulanabilir olmal)d)r.
(6) Hasargörebilirli;in Temel Nedenlerini Belirlemek için Toplumu Bilgilendirme
Arama ve kurtarma konusunda halk) e-itmek için çok çaba sarf edildi-i gözlenmi%tir.
Fakat, binalar)n ve %ehre ait yap)lar)n güçlendirilmesi, deprem afetinin hasar)n) azaltan ve
hasar görebilirli-in nedenlerini kökten çözen en etkin yakla%)md)r. Bu ise, en çok zaman ve
kaynak gerektiren konudur; onun için, toplum bilincinin artt)r)lmas) ve sorumlu ki%ilerin ve
kurumlar)n deste-i ve arac)l)-) ile, daha gerçekçi bir yakla%)m)n gerçekle%tirilmesi
gerekmektedir.
5.6. Gelecekteki Eylemlere Yönelik Öneriler

5.6.1. Topluma Dayal Afet Yönetim Etkinliklerinin Gereklili;i
Afet yasas)nda, yerel ve merkezi idarenin sorumluluklar) belirlenmi%, fakat ilçe
belediyelerinin, sivil toplum kurulu%lar)n)n ve özel sektörün sorumluluklar) belirtilmemi%tir.
Etkili afet yönetimi, yerel aktivitelerin ve yerel toplumun yetkisiyle oldu-u kadar, çok
sektörlü disiplinleraras) yakla%)m) da gerektirmekte, ayr)ca da gelecekteki afet risklerinin
azalt)lmas)n) sa-layacak planlama sürecinde gerçek ihtiyaçlar) ve amaçlar) bilmek için
toplumun kat)l)m)n) sa-lamak gerekmektedir.
Üstelik, kalk)nma planlar), tüm alanlardaki uygun süreç için önceden gerekli olan etkili
desentralizasyonu belirtmektedir. Karma%)k kurumsal düzenlemelerin, yasal
yönetmeliklerin, esnek olmayan bütçeyle ilgili konular)n, parçalara ayr)lm)% kaynaklar)n,
valilik ile belediyeler aras)nda payla%)lan otoritenin ve zorlayan yerel giri%imlerin kamu ve
özel ortakl)klar zoruyla iyile%tirilmesi gerekmektedir. Yerel kapasitenin yarat)lmas) ve sivil
halk)n i%birli-inin artt)r)lmas) vurgulanmal)d)r.
Marmara bölgesindeki son depremlerden sonra, Istanbul bölgesi’nde, depremin meydana

gelece-inin fark)nda olan bilincli bir toplumun var oldu-u gözlenmi%tir. Ço-u afet hasar)n)
azaltma ve afet yönetim çal)%malar), çok çe%itli mahalli aktiviteleri içeren farkl) birimlerce
yap)lmaktad)r. Afete ilk müdahale edecek toplumdur ve toplum bazl) çal)%malar mahalle
sakinlerinin orada oturanlar) ve bölgeyi tan)mas)ndan dolay) daha ba%ar)l) olmaktad)r.
nsanlar)n gerçek ihtiyaçlar)n) ve önceliklerini ifade etmelerini, sorunlar)n daha do-ru
tan)mlanmas)n) ve daha etkin azaltma önlemlerinin tasarlanmas)n) sa-layacaklard)r. Kamu
ve bireysel sinerjetik(görevde%lik) a-)n)n geli%tirilmesi gerekmektedir.
Öncelikle, kamu otoritelerince bilginin payla%)m), akademik zincirler, özel sektörler, ve

sivil toplumlar bu ortakl)-)n geli%mesindeki en temel faktördür. kinci olarak, mevcut
kaynaklar)n ve aktivitelerin yönetilmesi ve a-a dahil edilmesi gerekmektedir. Mahallelerde
aç)k alanlar)n)n yarat)lmas) mahalli bazl) aktivitelerin halk aras)nda yayg)nla%mas)n)
sa-layacakt)r. Son olarak, do-ru kurumsalla%ma farkl) seviyelerde yap)lan çal)%malar)n
maksimuma ula%mas)n) sa-lar.
A%a-)daki stratejiler ve hareketler, toplumun kat)l)m)n) ve disiplinleraras) yakla%)m) odak

alarak, etkin toplum tabanl) afet yönetimini oluturmak için önerilmi%tir:
Ana kategoriler üç kategori alt)nda özetlenmi%tir: bilgi payla%)m), kaynak yönetimi ile
aktar)m ve kurumsalla%ma.
5-8
Bilginin Payla m
Kaynak Kurumsal
Yönetimi/a Çaba
%ekil 5.6.1 Toplum Tabanl Afet Yönetimi Stratejisi
Strateji 1: Bilgi payla m
Bilginin payla%)m)n)n, özellikle kamu otoriteleri ve halk aras)ndaki bilginin payla%)m)n)n,

etkin afet yönetimi için önemli bir konu oldu-u gözlenmi%tir. En önemlisi de, halk, ilçelere
göre tehlikenin ve risk hesaplamalar)n)n sonuçlar) konusunda bilgilendirilmelidir. Bu
bilgiye göre, bir afet yönetim plan) yap)lmal)d)r. Önceki depremlerden al)nan derslere göre,
kat)l)mc) planlama sürecine sadece kamu sektörünü ve halk) de-il, ayn) zamanda afetten
etkilenen alanlardaki akademik ve profosyonel topluluklar) da dahil etmelidir. Bunu
ba%armak için, a%a-)daki aktiviteler önerilebilir:
Aktivite 1.1: Halka tehlike ve risk hesaplamalar)yla ilgili bilgiyi ilan etmek
Aktivite 1.2: Afet haritalar)n) ve mahalle düzeyinde ki bilgiyi yaymak
Aktivite 1.3: Tarihsel depremleri ve ç)kar)lan dersleri belgelemek
Aktivite 1.4: Topluluk seviyesinde kat)l)mc) planlama süreçlerini sa-lamak
Aktivite 1.5: Medyay) kullanarak halk)n hassasla%t)r)lmas) ve do-ru haberin ilan edilmesi
Strateji 2: Kaynak yönetimi ve aktar m
Afet yönetiminde toplum bazl) aktiviteleri yayg)nla%t)rmak için, yeterli insan, bütçe, ve alan
gereklidir. Yerel aktiviler için aç)k alan ve mahalle park) (alan)), toplumun tüm zorluklar)
yenme gücünü artt)racak yerel hizmetlerin iyile%tirilmesi için, mahalle bazl) etkinlikleri
desteklemeye yönelik bir merkezi içerebilir. Her lçe’nin Afet Yönetim Merkezi di-er
AYM ile daha geni% alan i%birli-inin bir parças) olarak ba-lanmal)d)r. Üstelik, yerel
organizasyonlar da AYM’ lerine ba-lanmal)d)r.
Genel olarak, toplum giri%imlerinse arama ve kurtarma konusuna kar%) güçlü bir odaklanma
olmu%tur. Arama ve kurtarma her ne kadar vazgeçilmez bir konu olsa da, binalar)n
güçlendirilmesi ve daha güvenli ya%am ko%ullar)n)n olu%turulmas) için insanlar)n harekete
geçmesi gereklili-i vurgulanmal)d)r.
Etkin bir afet hasar)n) azaltma ve afet yönetimi için, normal ve acil zamanlardaki etkinlikler
aras) ba-lant)n)n ve do-al ak)%)n planlanmas) gerekmektedir. A%a-)daki etkinlikler bu
amaçla önerilmi%tir:
Aktivite 2.1: Günlük aktiviteler için mahallede ortak bir alan)n yarat)lmas)
Aktivite 2.2: Toplum seviyesinde afet azalt)m araçlar)n)n haz)rlanmas)
Aktivite 2.3: Toplumsal giri%imler, binalar)n güçlendirilmesiyle ilgili reklamlar ve

uygulamalar yapmal)
Aktivite 2.4: Afet yönetim merkezleriyle olan bilgi aktar)m)n)n artt)r)lmas)
Strateji 3: Kurumsalla ma Çal malar :
Toplum bazl) afet yönetiminin sürdürülebilirli-i için, halk gruplar) ve liderler yaratarak
çal)%malar) kurumsalla%t)rmak çok önemlidir. Muhtar, seçilmi% mahalle lideri, baz) sorumlu
ki%i ve kurulu%lar aras)nda anahtar rolü oynayabilir. Muhtarlar, ilçe belediyeleri ve
Kaymakaml)k arac)l)-)yla Valili-e ula%abilmesinden dolay) Valilik, ilçe belediyeleri, yerel
kurumlar, akademik ve özel sektörler aras)nda merkez olabilir. Muhtar ayr)ca kendi insan
il%kilerini de kullanabilir.
Tarihi Yar)mada’da ki baz) mahalleler binlerce oturana sahiptir, oysa mahallelerin geneli
onbinden fazlad)r. Afet yönetim çal)%malar) küçük birimlerde daha etkin olmaktad)r. Çünkü
oturanlar birimleri kendilerince tan)y)p, payla%)p, oturanlar aras)nda ki yayg)n meraklar)
gözlemleyebilir. Bu yüzden, mahalleden daha küçük bir birim, kom%uluk, yol veya
apartman kompleksi afet yönetiminin çerçevesini olu%turmak için önerilir. Belirlenen farkl)
birimlere göre, yerinde etkinliklerde önerilmektedir. Özellikle stanbul’ da, toplu konutlar
yayg)n oldu-undan, apartman kompleksleri toplum bazl) afet yönetim aktiviteleri için en
küçük birim olabilir.
5-10
Ulusal Hükümet
l Valilik IBB
lçe Kaymakam lçe

Belediyeleri
Mahalle Muhtar
Kom uluk Kom%uluk Kom%uluk

Lideri Lideri
Sokak Sokak Sokak Sokak Sokak Sokak Sokak
Apt
Apt Apt
Apt Apt
Apt Apt
Apt Apt
Apt Apt
Apt
Apartman Apt Apt Apt Apt Apt Apt
%ekil 5.6.2 Muhtar Merkezli Kurumsal Yap
Yerel bölgesel insan ili%kilerine dayal) öz-verili sosyal organizasyonlar), anahtar güçtür. Bu
organizasyonlar)n afet yönetimine e-iliminide dahil ederek, yerel sosyal refah)n ve ya%am
ko%ullar)n)n iyile%tirlmesi, sürdürülebilirlik anlam)nda idealdir.
Toplum bazl) öz-verili organizasyonlar) kurumsalla%t)rmak için, öncelikle, üç çe%it

organizasyonel yap) tan)mlanabilir: çat), öz/merkez ve a-. Çat), dü%ey kumanda zinciri
güçlendirilmi% ve güçlü bir temsilci organizasyon alt)ndaki tüm organizasyonlar) koordine
etmektedir. A-’da ise, hiyerar%i yoktur, ama her organizasyon di-eri ile ili%kilendirilmi%tir.
Öz/Merkez yap) ise a- ve çat) yap)s)n)n aras) olarak tan)mlanabilir. Merkez organizasyon
di-er organizasyonlar) birle%tiren bir merkez görevindedir. Toplumun seçti-i organizasyon
yap)s), mevcut organizasyonun stiline ve ilçe belediyesinin o alana kar)%mas)na
dayanmaktad)r. Fakat en önemli olan konu, toplumun çal)%malar)n)n kamu otoriteleri ile
toplum bazl) organizasyonlar aras)nda nas)l ili%kilendirilece-idir.
core
o
Çat) Öz/Merkez A-
%ekil 5.6.3 Yerel Organizasyonlar için Farkl Yap la malar
Odalarla ba-lant)l) üniversite profesörleri ve profösyonel topluluk üyelerinden fikir almak

önemlidir. Talebe ba-l), toplum bazl) etkinliklerin bir parças) olarak ilçe belediyelerine bu
tip profosyonellere ula%abilmek için kurumsalla%ma sistemini sa-lamas) önerilmektedir.
Bu amaç için a%a-)daki aktiviteler önerilmektedir:
Aktivite 3.1: Potansiyel afet yönetim birimi olarak hizmet vermesi için, mahalleden daha
küçük kom%uluk veya sokak gibi birimler belirenmeli
Aktivite 3.2: Her mahallede kom%uluk düzeyi etkinliklerin yayg)nla%t)r)lmas)
Aktivite 3.3: Toplumda farkl) ki%ilerin ve kurumlar)n belirlenmesi ve a-)n güçlendirilmesi
Aktivite 3.4: Rol payla%)m)n) ve her ki%i ve kurumun sorumluluklar)n)n belirlenmesi
Aktivite 3.5: Toplum-bina ve planlama için profosyonel girdinin artt)r)lmas)
5-12
K s m 6. Deprem Afeti Yönetimi için Kentsel Durum
6.1. Do;al Duruma li kin Veriler

6.1.1. Topo;rafya
(1) Topo;rafya Haritas
a. Haritalar
Çal)%mada CBS veritaban) için temel veri olarak büyük ölçekli topo-rafik veriler gereklidir.
Bu veriler ayn) zamanda e-im durumunun hesaplanmas) için de gereklidir.
1995 ve 1997 y)l)nda BB’ nin Harita Müdürlü-ü taraf)ndan “Microstation” format)nda
1:1,000 ölçekli haritalar olu%turulmu%tur. Daha sonra bu haritalar, 3 boyutlu say)sal CAD
dosyalar) halinde, 1:5000 (472 pafta) ölçekli haritalarda toplanm)%t)r. Özellikler 62 ayr)
katmanla kategorilenmi%tir. Bu haritalar Adalar ilçesi hariç IBB’nin tüm sorumluluk alan)n)
kapsamaktad)r.
Bu haritalar)n d)%)nda, 1987 y)l)nda Adalar ilçesini de kapsayan haritalar olu%turulmu%tu.

Bu gruba ili%kin 1:1000 ölçekli ka-)t haritalar ve benzer say)sal CAD dosyalar)
bulunmaktad)r.
BB haritalar)n)n kapsamad)-) alanlar için, SK ’nin 1:50,000’lik haritalar) kullan)lm)%t)r.
Tablo 6.1.1 Çal)%ma Ekibi taraf)ndan kullan)lan topo-rafik haritalar) göstermektedir.

Kapsad)klar) alan ise 'ekil 6.1.1 de gösterilmi%tir.
Tablo 6.1.1 Çal ma Ekibi Taraf ndan Kullan lan Topo rafya Haritalar
Paftalra
Kapsad 7 Pafta Toplam
Veri Kaynak Ölçek göre Alan Yl
Alan Say s Alan (km2)
(km2)
Adalar
IBB, Harita 1995 –
Topo7rafik Harita 1,5:000 hariç tüm 5.8 472 2,754
Müdürlü7ü 1997
IBB
Adalar 1987 69 25
Bak rköy
IBB, Harita 1 0.37
Topo7rafik Harita 1:1,000 liman 0.37 1995
Müdürlü7ü
1:5,000 3,899 1,422
liklerle ayn 1997 2,926 1,066
”1çmesuyu ve At ksu
Tüm
Hatlar , Barajlar ve IBB, Harita
1:50,000 Çal ma 1,538 2000 5 7,608
Havzalar” Müdürlü7ü
Alan
Topo7rafik Haritas
Kaynak: JICA Çal"$ma Ekibi
K"s"m 6:Deprem Afeti Yönetimi için Kentsel Durum 6-1

%ekil 6.1.1 Çal ma Ekibi Taraf ndan Kullan lan Topo rafya Haritalar n n
Kapsad Alan
Kaynak: IBB (1987, 1995 and 1997), ISKI (2000)
b. Datum
stanbul için kullan)lan geodetik datum, “Avrupa 1950” (ED50) dir.
c. Projeksiyon
Tablo 6.1.2 de gösterilen üç projeksiyon Istanbul için en yayg)n olanlard)r.
“UTM, 3 Derece” genelde IBB’nin, 1:1,000 ve 1:5,000 gibi, geni% ölçekli haritalar) için
kullan)lm)%t)r, çünkü merkezi meridyen (30° Do-u) stanbul’a çok yak)nd)r ve hatas) “UTM,
6 Derece” den daha küçüktür. Çatalca Belediyesi ve Silivri Belediyesi’ nin bat)s)ndaki
alanlar)n baz)lar), bat)da bir sonraki bölgenin merkezi 27° Do-u meridyeni esas almaktad)r.
Çal)%ma ekibi CBS veritaban)n) “UTM, 3 Derece” üzerinden geli%tirilmi%tir.
6-2
Tablo 6.1.2 stanbul’ da Kullan lan Projeksiyonlar

1sim Faktörler
“UTM, 3 derece”
Di7er Ad
“UTM, 1stanbul”
Projeksiyon Universal Transverse Mercator
28.5° E and 31.5° E aras için 30° E (IBB, Büyükçekmece ve
Çatalca’n n do7usu),
UTM, 3 Merkez Meridyen
25.5° E and 28.5° E aras için 27° E( Silivri ve Çatlaca’n n
Derece
bat s )
Referans Enlem 0
Ölçek Faktörü 1.0000
Sa7 De7er 500,000
Yukar de7er 0
Di7er Ad “UTM, Zone 35”
Projeksiyon Universal Transverse Mercator
Merkezi Meridyen 27° E
UTM, 6
Referans Enlem 0
Derece
Ölçek Faktörü 0.9996
Sa7 De7er 500,000
Yukar de7er 0
Projeksiyon Bilinmiyor
Kadastral
Uzakl k Birimleri Metre
d. DTM & E;im Yüzdesi Verisi
Çal)%ma Ekibi, DTM & e-im analizleri için, IBB’nin 1:1,000 say)sal haritalar)n), orjinal
veri olarak kullanm)%t)r. 1:1,000 lik haritalar)n yükseklik verisi, 50 m lik hücre DTM
verisinin olu%turulmas)yla yap)lm)%t)r. Yükseklik haritas) 'ekil 6.1.3. te, e-im yüzdesinin
da-)l)m haritas) ise 'ekil 6.1.4 te gösterilmi%tir.
(2) Çal ma Alan n n Topo;rafik Özellikleri
stanbul’un en belirgin özelliklerinden biri Asya ve Avrupa’y) birbirinden ay)ran Istanbul

Bo-az)’d)r. Bo-az)n her iki yakas) dik da-l)k bir topo-rafya sergilerken, di-er alanlar daha
hafif e-imli bir topo-rafyaya sahiptir. stanbul’un bir di-er ay)r)c) topo-rafik özelli-i de
stanbul genelinin geni% düzlüklerden olu%mas)d)r. Genelde, stanbul’ da dereler, Avrupa
yakas)nda Kuzey-Güney yönünde, Asya yakas)’nda ise KD-GB yönünde akmaktad)r. Bu
yönler, Marmara Denizinin k)y)s)na diktir. Güneyde Marmara Denizini, kuzeyde ise
Karadenizi s)n)rlayan su bölüm hatt)n)n yerleri lokasyonlar), Avrupa ve Asya yakas)nda
farkl)l)k göstermektedir. Su bölüm hatlar), Avrupa yakas)nda Karadeniz’e yak)n iken, Asya
yakas)nda ise Marmara Denizine yak)nd)r. Her iki yaka aras)nda su bölüm hatt)ndaki fark,
kentsel alan)n da her iki yakada farkl)la%mas)na neden olmaktad)r. Avrupa yakas)nda,
kentsel alan içlere do-ru yay)l)rken, Asya yakas)nda ise deniz taraf)nda s)k)%m)%t)r. Bu
nedenlerle stanbul’un genel topo-rafyas), yumu%ak orta zemin grubundad)r.

Yükseklik, çal)%ma alan)n)nda 0 ila 500 m aras)nda de-i%irken, kentsel alan genelinde 150
m den azd)r. Vadilerin yüksekli-i yakla%)k olarak 50 m den daha alçak, derelerin e-imide
oldukça dü%üktür. Zemin yüzeyinin e-im yüzdesi, 0 ila %100 aras)nda de-i%mekte ve
kentsel alan)n genelinde %10’nun alt)na dü%mektedir. Avrupa yakas)n)n kuzeydo-usunda
ve Asya yakas)n)n kuzeyinde, zemin yüzeyinin e-imi %10 nun üzerindedir. Avrupa
yakas)n)n bat)s)nda ve Asya yakas)n)n genelinde ki, vadilerin her iki taraf)ndada zemin
yüzeyinin e-imi %10 ila %15 aras)ndad)r. Avrupa yakas)n)n kuzeydo-usunda ve Asya
yakas)n)n kuzeyindeki vadilerin e-im yüzdesi ise %30 un üzerindedir.
(3) E;im Yüzdesinin Durumu

EDim yüzdesinin daD"l"m" hesaplandiktan sonra ilçelere gore özetlenerek
'ekil 6.1.2, Tablo 6.1.3 de gösterilmi%tir. Adalar, Beykoz, Sar)yer ilçeleri e-imin en yüksek
oldu-u alanlard)r. Bu ilçelerdeki e-im yüzdesinin alan oran) ise %10 ila %30 aras)ndad)r.
100.0
80.0
Slope
Gradient %
Area Ratio %
60.0 40-
30-40
20-30
40.0
10-20
0-10
20.0
0.0
KARTAL
MALTEPE
TUZLA
BAKIRKÖY
BE3 KTA3
BÜYÜKÇEKMECE
BAYRAMPA3A
EYÜP
GAZ OSMANPA3A
KADIKÖY
KAMITHANE
KÜÇÜKÇEKMECE
PEND K
ÜMRAN YE
ÇATALCA
ADALAR
AVCILAR
BEYKOZ
SARIYER
ESENLER
BAHÇEL EVLER
BAMCILAR
BEYOMLU
EM NÖNÜ
FAT H
GÜNGÖREN
ÜSKÜDAR
ZEYT NBURNU
3 3L
S L VR
District
%ekil 6.1.2 lçelere göre E im Yüzdesinin Da l m

Not: JICA Çal"$ma Ekibi taraf"ndan haz"rlanm"$t"r
6-4
Tablo 6.1.3 lçelere göre E im Yüzdesinin Alan Oran

lçe E-im yüzdesinin kategorisi %
0-10 10-20 20-30 30-40 40 ve üstü
Adalar 11.2 26.6 32.1 23.0 7.1
Avcilar 71.6 25.5 2.7 0.2 0.0
Bahçelievler 86.7 13.1 0.2 0.0 0.0
Bakirköy 96.7 3.2 0.2 0.0 0.0
Ba-cilar 76.8 22.5 0.6 0.1 0.0
Beykoz 19.1 28.7 28.3 17.1 6.7
Beyo-lu 40.9 38.0 18.4 2.6 0.1
Be%ikta% 40.5 34.4 17.0 6.2 1.8
Büyükçekmece 59.2 33.5 6.7 0.6 0.0
Bayrampa%a 77.7 21.7 0.5 0.0 0.0
Eminönü 72.8 24.3 2.3 0.5 0.0
Eyüp 42.9 35.5 14.8 5.4 1.4
Fatih 83.7 14.3 1.9 0.1 0.0
Güngören 75.6 24.3 0.1 0.0 0.0
Gaziosmanpa%a 37.1 34.4 16.3 7.9 4.2
Kadiköy 83.7 13.8 2.2 0.3 0.0
Kartal 70.9 19.1 7.2 1.8 0.9
Ka-ithane 37.0 32.7 20.7 8.5 1.2
Küçükçekmece 51.1 38.1 8.9 1.6 0.4
Maltepe 48.3 31.9 13.4 5.5 0.9
Pendik 67.1 25.7 6.1 0.9 0.2
Sariyer 24.2 37.3 24.0 9.8 4.8
'i%li 38.4 39.2 15.1 5.8 1.6
Tuzla 68.4 25.4 5.7 0.4 0.0
Ümraniye 69.1 24.7 4.6 1.2 0.4
Üsküdar 42.5 37.0 15.8 4.0 0.7
Zeytinburnu 94.4 5.4 0.1 0.0 0.0
Esenler 67.0 29.7 2.9 0.2 0.1
Çatalca 75.2 13.4 5.4 3.6 2.4
Silivri 91.7 6.3 1.0 0.4 0.7
Not: JICA Çal"$ma Ekibi taraf"ndan haz"rlanm"$t"r.

%ekil 6.1.3 Yükseklik
Yükseklik
%ekil 6.1.3
6-6
%ekil 6.1.4 E im
E im
%ekil 6.1.4

6.1.2. Jeoloji Verileri

(1) Jeoloji Haritas
1994 y)l)nda, çal)%ma alan)n)n 1:50,000 ölçekli jeoloji haritas) Prof. Dr. F.Y.Oktay ve Doç.
Dr.R.H.Eren taraf)ndan haz)rlanm)%t)r. Bu harita, daha sonra 1995 y)l)nda E%-uzman
Kurulu%a ba-l) 'ehir Planlama Müdürlü-ü taraf)ndan say)salla%t)r)lm)%t)r. Bu haritan)n
ölçe-i küçültülmü% versiyonu 'ekil 6.1.5 te gösterilmi%tir.
BB bu temel haritay) jeolojik etüdler yaparak ve mevcut sondajlar), jeofizik incelemelerini

ve gözlem verilerini ekleyerek geli%tirmi%tir. Bu haritalar daha sonra say)sal ortamda
1:5,000 lik haritalara indirgenmi%tir. JICA Çal)%ma Ekibi, bu haritalar) 'ekil 6.1.6 da
gösterilen %ekilde, CBS format)nda olu%turmu%tur.
Ek üç ilçe için, M.T.A (Maden Tetkik ve Arama.Enstitüsü)’n)n, 1:25.000 ölçekli say)sal

haritalar) kullan)lm)%t)r. Bu haritalar CBS format)na, JICA ekibi taraf)ndan çevrilmi%tir.
('ekil 6.1.7).
Jeolojik kesitler, Çal)%ma Ekibi ve E%uzman Kurulu%un kar%)l)kl) i%birli-i ile derlenmi%tir.
Bu kesitler, 1.000 m lik ölçekte ve hücre sistemle haz)rlanm)% olup, 1:5,000 ölçekli jeoloji
haritalar)na dayanmaktad)r. Detaylar bölüm 7 de aç)klanm)% ve eklerde verilmi%tir.
(2) Genel Jeoloji
stanbul ve Kocaeli yar)madas)n)n stratigrafik kesiti litostratigrafik birimlere; gruplara ve

formasyonlara ayr)lm)%t)r (Oktay ve Eren 1994). stanbul’ da ki ve çevresindeki en ya%l)
istif, Paleozik ya%l) birimlerden olu%mu%tur. S)n)fland)rmaya göre, en ya%l) Paleozik
dönemden kalma birimler stanbul grubu olarak adland)r)lm)%t)r. Bunlar üzerinde Triyas
ya%l) istif Gebze Grubu, Üst Kretase- Alt Eosen ya%l) tortullar Dar)ca Grubu, Eosen ya%l)
tortullar Çatalca Grubu, Oligosen ya%l) istif Terkos Grubu ve Üst Miyosen ya%l) istif
Parateiyan ise Halkal) grubu olarak adland)r)lm)%t)r. Genç çökeller litostratigrafik birimler
olarak ayr)lmam)%t)r. Bunlar)n içinden yaln)zca Geç Kuvaterner ya%l) havza dolgular)
Ku%dili Formasyonu olarak adland)r)lm)%t)r. Stratigrafik s)n)fland)rma Table 2.4.5. te
özetlenmi%tir.
6-8
Tablo 6.1.4 stanbul’un Stratigrafik S n fland rmas

THICKNESS
EGE GROUP FORMATION SYMBOL EXPLANATION
(m)
Güncel Dolgu 30 Yd Çöp, antic ve yapay dolgular

Kuvaternar-Güncelt Alüvyon 15 Qa Gev%ek, çak)l,kum, kil
Geç Kuvaternar (Holosen) Ku%dili 70 K%f Kil, kum-çak)l mercekli
Kuvaternar Alüvyon Yelpazeleri 30 Q (Suf) Gev%ek blok, çak)l, kum-kil
Üst Miyosern Halkal) Bak)rköy 40 Baf Maktra-kireçta%-marn-kil ard)%)m)
Üst Miyosern Güngöre 175 Gnf Kum mercekli gri killer
n
Üst Miyosern Çukurçe%me 50 Çf Gev%ek blok-çak)l-kum-kil
Kil-marn ard)%)m),merceksel çak)lta%)-
Orta Miyosen Çamurluhan 100 Çmf Çak)ll) kumta%)-kumta%)-kireçta%)
aratabakal)
Çak)lta%)-kireçta%), marn, kömür-kil, tüf /
Oligosen Terkos Karaburun/Gürp)nar 900 Kbf/Güf
Tüfit,kumta%)-çak)lta%),kil
K)r)nt)l) kireçta%),marn ve aratabakal) çamurta%)
Çatalca Ceylan 50 Cef
Orta Eosen-Oligosen So-ucak 200 Sf Resif ve resif önü karbonatlar)

Hamamdere 600 Haf Kireçta%) marn ard)%)m)
Mikrit-marn-çamurta%)-tuffit ard)%)m) / Andezit,
Dar)ca 'emsettin/Sar)yer 300 'f/Saf
Basalt ve aglomera tüf tüfit,kireçta%) aratabakal)
Üst Kretas-Alt Eosen Kutluca 56 Ktf Rudistli kireçta%)
Micritik-Dolomitik kireçta%), dolomit
Hereke Pudingi 75 Hpf
arakatk)l)
Tepecik 140 Tef Halobial)%eyl
Gebze Hereke 800 Hf Dolomitik kireçta%), kireçta%)
Triassi Erikli 40 Ef Sar) kumta%), kumlu kireçta%)

c
Kapakl) 1000 Kaf K)rm)z) karasal k)r)nt)lar
Kocatarla Kof Bazalt
Seyl türbiditik kumta%) ve
Alt Karbonifer Trakya 1500 Trf
çak)lta%)
Alt Karbonifer Baltaliman) 30 Blf Radiolarial) çört
Orta-Üst Devoniyen Tuzla 100 Tf Yumrulu kireçta%)
alt-Orta Devoniyen stanbul Kartal 750 Kf 'eyl, kalsitürbidit aratabakal)
Silüriyen-Alt Devoniyen Dolayoba 500 Df Kireçta%) (biyolitit, biyosparit, biyomikrit)
Orta Ordovisiyen Gözda- 700 Gf Laminal) %eyl, kuvarsaranit mercekli
Orta Ordovisiyen Aydos 310 Af Kuvarseranit, kuvars çak)lta%)
Alt Ordovisiyen Kurtköy 150 Kuf Merceksel çak)lta%), kumta%), %eyl

K s m 6.1.2 in Kaynaklar
Ça-layan M. A., Yurtsever A., 1998, Maden Tetkik Vearama Genel Müdürlü-ü Türkiye
Jeoloji Haritalar) No. 20, 21, 22, 23, Jeoloji Etütleri Dairesi Ankara
Oktay F. Y., Eren R. H., 1994, Geology of Istanbul Megapolitan Area, Istanbul Greater
City Municipality, Directorate of Reconstruction, Department of City Planning
Jeolojik / Jeoteknik Etüd Raporu – stanbul Avrupa Yakas) Güneyi 1/5000 Ölçekli mar
Planalar)na Esas, 2001, T. C. stanbul Büyük%ehir Belediyesi, Planlama ve mar
Daire Ba%kanl)-), Zemin ve Deprem nceleme Müdürlü-ü
6-10
%ekil 6.1.5 Jeoloji Haritas (IBB Master Plan , 1:50,000)
Jeoloji Haritas (IBB Master Plan , 1:50,000)

%ekil 6.1.5

%ekil 6.1.6 Jeoloji Haritas (IBB, 1:5,000)
Jeoloji Haritas (IBB, 1:5,000)

%ekil 6.1.6
6-12
%ekil 6.1.7 Jeoloji Haritas (MTA, 1:25,000)
Jeoloji Haritas (MTA, 1:25,000)

%ekil 6.1.7

6.1.3. Jeoteknik Veriler

(1) Yerle ime Uygunluk Haritas (Zemin S n fland rma Haritas )
E%uzman Kurulu%, Istanbul’un 1:5,000 ölçekli zemin s)n)fland)rma haritas)n)n büyük

k)sm)n) yeni tamamlam)%t)r. Avrupa yakas)n)n final raporu çoktan yay)nlanm)%, Asya
yakas) içinse son toparlamalar yap)lmaktad)r. Bu haritalar yap)la%man)n kontrolünde ve
planlamada kullan)lmaktad)r. 1:5,000 lik topo-rafya ve jeoloji haritalar) %ehir planlar)n)n
yap)m)nda kullan)lmakta ve zemin Tablo 6.1.5 te gösterildi-i gibi s)n)flara ayr)lmaktad)r.
Ayr)nt)larda Avrupa ve Asya yakas)n)n, s)n)fland)rmas)n)n farkl) olmas)na ra-men, temel
kabuller neredeyse ayn)d)r. Ayr)nt)l) s)n)fland)rmada temel parametreler, jeolojisi ve zemin
yüzeyidir.
Tablo 6.1.5 stanbul kentinin Yerle ime Uygunluk De erlendirmesi

Alan Kategori Kullan)m S)n)rland)rmas)
Avrupa Yakas) YU Yerle%ime uygun alanlar
AJ Ayr)nt)l) jeoteknik çal)%ma gerektiren alanlar
SA Yerle%ime uygun olmayan alanlar (planlama yap)labilir
alan)
ÖA Önlem al)nmadan yap)la%maya izin verilmeyecek alanlar
Asya Yakas) YU Her tür yap)la%ma için uygun alanlar
YÖUA(ÖA) Stabilite çal)%mas) tavsiye edilen alanlar
AJE(AJ) Ayr)nt)l) jeoteknik çal)%ma gerektiren alanlar
YUOA(SA) Özel yap)lanma do-rultusunda planlama yap)labilir alanlar
Kaynak:Zemin ve Deprem nceleme MüdürlüDü, stanbul Büyük$ehir Belediyesi, 2001
(2) Sondaj ve Zemin Verileri, Jeofizik Veriler
E%uzman kurulu%un, mevcut zemin incelemeleri ve jeofizik etüdlerinin raporlar)n) içeren

bir ar%ivi bulunmaktad)r. Çal)%ma kapsam)nda, tüm sondaj kuyular), laboratuvar testleri ve
etüd sonuçlar) toplanm)% ve analiz edilmi%tir. Tablo 6.1.6 özet veriyi göstermektedir.
Tablo 6.1.6 Mevcut Sondaj Verisinin Say s

Sondaj Say)s) Toplam Uzunluk (m)
Avrupa yakas) 1063 2832.86
Anadolu yakas) 703 27780.45
JICA Sondajlar) 48 10596.46
Toplam 1814 41209.77
Kaynak JICA Çal"$ma Ekibi
6-14
Ek sondaj ve jeofizik etüdler Çal)%ma Ekibi taraf)ndan, s)- ve derin Vs yap)s)n) anlamak
için Istanbul alan)nda özelliklede kal)n Tersiyer formasyonun hakim oldu-u Avrupa
yakas)nda yap)lm)%t)r.
Çal)%mada Japonya’da geli%mi% olan Suspensiyon PS logging metodu uygulanm)%t)r.

Sondaj kuyular)nda, her 1 m derinlikteki Vs ölçülmü%tür. Üçlü yatay a- mikrotremor
ölçümleri ise, PS logunun al)nd)-) yerlerde, yakla%)k 500 m derinli-e kadar, derin Vs
yap)s)n) elde etmek için yap)lm)%t)r.
Baz) basit sondaj ve toprak örneklemeleri, alüvyon çökellerin hakim oldu-u alanlardaki
s)v)la%ma potansiyelinin hesaplanmas) için yerinde ve laboratuvar toprak testleri halinde
yürütülmü%tür. S)v)la%ma potansiyeli analizi için yeralt) zemin suyu seviyesi de izlenmi%tir.
- Sondaj: 48 yerde, toplam uzunluk 2826.85 m
- Standart penetrasyon testi: 1092 nos.
- Örselenmemi% ve örselenmi% örneklemeler: 59 nos.
- Laboratuvar testi: 85 set (Do-al su içeri-i, Atterberg'in limiti, Tane boyutu, Birim
a-)rl)k ve özgül a-)rl)k)
- Dü%ey su borusun yerle%tirilmesi ve izlenmesi: 9 lokasyonda
- PS logging: 39 lokasyonda, toplam uzunluk 2288 m
- Üçlü yatay a- mikrotremor ölçümleri: 40 noktada
Bu ek zemin etüdlerinin lokasyonlar) 'ekil 6.1.8 de gösterilmi%tir. Jeolojik veritaban)

Çal)%ma s)ras)nda haz)rlanm)%t)r. Tüm sondaj kuyular) say)salla%t)r)larak bu veritaban)
sistemine yüklenmi% ve E%uzman Kurulu%a teslim edilmi%tir.

%ekil 6.1.8 Jeolojik Etüdlerin Lokasyon Haritas
Jeolojik Etüdlerin Lokasyon Haritas

%ekil 6.1.8
6-16
(3) Zemin ve Kayan n Dinamik Özelli;i
Dinamik zemin test cihaz) stanbul Teknik Üniversitesi n%aat Mühendisli-i Bölümünden
sa-lanm)%t)r. Okur ve Ansal (2001) bu cihaz) kullanarak, Türkiye’nin deprem bölgelerinden
ald)klar) plastik killerin, dü%ükten ortaya do-ru, drenajs)z çekme-gerilme davran)%lar)n)
incelemi%lerdir. Zemin çe%itleri, normal konsolide olmu% kil ila hafif a%)r) konsolide olmu%
kil aras)nda s)n)rl) oldu-undan, a%a-)daki amprik denklemi, kesme modülü ve çekme e-risi
için önermi%lerdir:
G 35.09
=
G max a
+ 34.74
1 0.99 exp( 18.97 × PI 1.27
)
G: kesme modulü, Gmax: küçük gerilmedeki kesme modulü, a: kesme

gerilmesi genli-i, PI: Plastisite ndeksi
Prof. Dr. A. Ansal’la yap)lan tart)%malarda, zeminin dinamik deformasyon özelli-inin

incelenmesinin yak)n zamanda ba%lad)-) ve bununla ilgili bilginin s)n)rl) oldu-u ortaya
konmu%tur. Çal)%ma alan)nda hakim olan yumu%ak kayaçlar)n dinamik deformasyon
özelli-i, henüz detayl) olarak incelenmemi%tir.
K s m 6.1.3 ün Kaynaklar
Avc)lar Belediesi, Avc)lar lçesi 1000 Hektarl)k Alan)n mara Esas Jeolojic - Jeofizik -
Jeoteknik Etüt Raporu, Nisan 2001 stanbul.
Cihat Saglam, Ba-cilar Belediyesi Genel Zemin, Arastirmalari ile imar Planlarina Esas
Jeolojik Jetekik Etudler ve Deprem Risk Analizlerine Dair Rapor, haziran, 2000.
Istanbul-Beyo-lu Ilcesi, Imar Plani Revizyonuna Esas, Jeolojik-Jeoteknik Etut Raporu.S
T.C. Istanbul Büyük%eh)r Belediesi, Planlama ve mar DarieBa%kanl)-), Zemin ve Deprem

nceleme Müdürlü-ü, stanbul Avrupa Yakas) Güneyi 1/5000 Ölçekli mar
Planlarina Esas, Jeoloji / Jeoteknik Etüd Raporu, Ocak 2001, stanbul.
V.Okul and A. Ansal (2001): Dynamic characteristics of clays under irregular cyclic
loadings, XV ICSMGE TC4 Satellite Conference on “Lessons Learned from
Recent Strong Earthquakes”, 25 August 2001, pp.267-270.

6.1.4. Deprem Verileri

(1) Tektonik yap
Anadolu yar)madas)n)n tektonik özellikleri, Arap ve Afrika levhalar)n)n çarp)%mas)yla

karakterize edilmektedir. Arap levhas) kuzeye Avrasyaya do-ru yakla%)k 25 mm/y)l h)zla,
Afrika levhas) da yine kuzeye do-ru yakla%)k 10mm/y)l h)zla hareket etmektedir. Arap
levhas), Anadolu mikro levhas)n)n güneydo-u s)n)r)na çarparak, Kuzey Anadolu Fay)ndaki
sa- yanal at)mla, Anadolu mikro levhas)n) saat yönüne ters yönde harekete zorlamaktad)r.
Son zamanlarda elde edilen GPS verileri, KAF fay)n)n her iki taraf)ndaki Anadolu mikro
levhas) ile Avrasya levhas)n)n aras)ndaki ba-)l hareketin, yakla%)k 18 ila 25mm/y)l
oldu-unu göstermektedir. Çarp)%ma ku%a-)ndaki kabuksal deformasyon karma%)kt)r ve
Anadolu yar)madas)n)n bat)s)nda, Ege Denizi’ne kadar olan bölegede birçok normal fay ve
graben bulunmaktad)r.
(2) Sismik durum
Istanbul 'ekil 6.1.9 de görüldü-ü gibi, geçmi%te bir çok depremin meydana geldi-i Java-
Myanmar- Himalaya – ran- Türkiye ve Yunanistan yönünde s)ralanan bir aktif sismik
ku%a-)n üzerindedir.
%ekil 6.1.9 Türkiye çevresinde meydana gelmi hasar verici depremler (Utsu,
1990)
6-18
Utsu (1990) gibi dünyan)n tamam)n) kapsayan tarihsel kataloglarda, stanbul’un bir çok
kere depremden hasar görü-ü belirtilmekteir. Table 6.1.10, 20. Yy’dan önce stanbul’da,
literatürde geçen depremleri veya hasar kay)tlar)n)n özetlerini göstermektedir. Sismik %iddet,
stanbul’ daki baz) depremlerin kesin hasar bilgilerine göre hesaplanm)%t)r. Geçmi% y)llarda
stanbul, en az 14 kere, maksimum %iddetin dokuzun üzerinde oldu-u deprem ya%am)%t)r.
Bu, ortalama olarak her 100 y)lda bir stanbul’un depreme maruz kald)-) anlam)na
gelmektedir.
Listelenen depremlerden, Ambraseys & Finkel (1991)’e dayanarak a%a-)da özetlenen, üç

deprem stanbul’da ciddi anlamda hasara neden olmu%tur.
1509/ 09/ 10 M=7.7
Y)k)c) bir deprem, Marmara Denizi boyunca, Gelibolu’ dan Bolu’ya ve Edirne ve
Dimetoka’dan kadar, oldukça büyük bir hasara neden olmu%tur. Birçok caminin, binan n,
surlar n n bir k sm n n ve yakla k 1000 konutun y k ld ; , 5000 ki inin öldü;ü bu
depremde, özellikle stanbul’da ki hasar oldukça a; rd . Dimetoka, Gelibolu, Iznik ve
Bolu’da ki birçok konut ve kamu binas)da çe%itli derecelerde hasar olmu%tur. 'ok 750 km
lik bölge içinde hissedilmi%tir. Bunu, Marmara Denizinin do-u k)s)mlar)ndaki deprem
dalgas) (tsunami) takip etmi%tir.
1766/ 05/ 22 M=6.5
Marmara Denizi’nin do-u k)s)mlar)nda meydana gelen y)k)c) deprem, Tekirda-’dan zmit’e
ve Marmara Denizi’nin güney sahiline, Mudanya’dan Karamürsel’e kadar uzanan bölgede
a-)r hasar meydana getirmi%tir. Gelibolu, Edirne, zmit ve Bursa’da ki binalarda ve yüksek
yap)larda da hasar olu%mu%tur. stanbul’da ise, depremde birçok ev ve kamu binas
y k lm ve 880 ki inin ölümüne neden olmu tur. Yeralt)ndaki su kanallar) suyu arz
sisteminin bir k)sm) da harap olmu%tur. Istanbul’un kuzeyinde, Ka-)thane’de Ayvad bendi
hasar görmü% ve Sultanahmet’in çevresindeki yerebatan sarn)c)n)n tavan) çökmü%tür.
Bo-az boyunca %iddetli bir tsunami gözlenmi%tir.
1894/ 07/ 10 M=6.7
zmit Körfezi’nde y)k)c) bir deprem meydana gelmi% ve daha do-usunda bulunan Silivri,
stanbul, Adapazar) ve Kat)rl) aras)ndaki bölgede, büyük hasarlara neden olmu%tur. En çok
hasar, köylerin tamamen yok oldu-u ve ölü says)n)n yüksek oldu-u, Heybeliada, Yalova ve
Sapanca aras)ndaki bölgede, meydana gelmi%tir. 'ok, Sakarya Nehrinin ta%mas)na ve çamur
volkanlar)n)n olu%mas)na neden olmu%tur. Adapazar)’nda 83, Sapanca’da ise 990 ki%i

ölmü%tür. stanbul’da hasar, a; rd ve çok geni bir alana yay lm t . Birçok kamu
binalar n n, camilerin ve evlerin ço;u paramparça olmu tur. Binalar n ço;u ise
çökmenin e i;inde iken, baz eski yap lar y k larak, 276 ki inin ölümüne ve 321 ki inin
yaralanmas na neden olmu tur. stanbul’da, içme suyunun sa-land)-) barajlardan üç
tanesi fena halde hasar görmü%tür. 'ok tüsunami ile birle%mi%, dalgalar Ye%ilköy’de 1.5m
ye ula%m)% ve yeralt) kablolar)n)n ar)zalanmas)na neden olmu%tur.
Tablo 6.1.7 stanbul’u Etkilemi olan Tarihsel Depremler

Tsunami Hasar 1stanbul’daki
Yl Ay Gün Enlem Boylam Ma7nitüd Hasarl alan
Gözlenmi derecesi iddeti
427 40.5 28.5 Turkiye:Istanbul A7 r 10
438 40.8 29 6.6 Turkiye:Istanbul 9
440 10 26 41 29 Turkiye:Istanbul A7 r 7
441 Turkiye:Istanbul A7 r
447 11 8 40.2 28 7.3 Evet Turkiye:Marmara Denizi,Istanbul A7 r 9
477 9 25 41 29 7.0 Turkiye:Istanbul A7 r 10
533 11 29 36.1 37.1 Suriye:Aleppo(Halep)/ Turkiye:Istanbul Çok yüksek
541 8 16 40.7 39 6.6 Turkiye:Istanbul 9
553 8 15 40.7 29.3 7.0 Turkiye:Istanbul A7 r 10
555 8 16 41 29 7.6 Evet Turkiye:Izmit(Nicomedia),Istanbul Hafif
557 10 6 41 29 Turkiye:Istanbul
557 12 14 41.8 29 7.2 Evet Turkiye:Istanbul A7 r 10
732 41 29 Turkiye:Istanbul
740 10 26 40.7 29.3 7.3 Evet Turkiye:Marmara Denizi,Istanbul,Izmit A7 r
815 8 41 29 Turkiye:Istanbul
865 5 16 40.8 28 6.7 Turkiye:Istanbul 9
957 10 26 Evet Turkiye:Istanbul
975 10 26 Evet Turkiye:Istanbul,Trakya k y lar Hafif
989 10 26 40.9 29.3 7.3 Turkiye:Istanbul/Yunanistan Hafif
1037 12 18 41 29.5 Turkiye:Buccellariis,Istanbul Hafif
1063 9 23 40.8 28.3 7.0 Turkiye:Istanbul 9
1082 12 6 40.5 28.5 Turkiye:Istanbul (1083?) Hafif 10
1087 12 6 40.9 28.9 6.5 Turkiye:Istanbul 9
1346 Turkiye:Istanbul Hafif
Oldukça
1419 5 11 41 28.6 Turkiye:Istanbul büyük 9
1509 9 14 40.8 28.1 7.7 Evet Turkiye:Tsurlu,Istanbul A7 r 10-11
1556 3 10 41 29 Turkiye:Istanbul
1556 5 10 41 29 Turkiye:Rosanna Istanbul’a yak n Orta
1646 4 5 Evet Turkiye:Istanbul Hafif
1719 3 6 Turkiye:Istanbul,Villanova Hafif
1719 5 25 40.8 29.5 7.0 Turkiye:Istanbul,Izmit A7 r
1754 9 2 Turkiye:Istanbul,Izmit/M s r:Kahire Hafif
1766 5 22 40.8 29 6.5 Evet Turkiye:Istanbul Hafif 9-10
1856 2 22 41.3 36.3 6.1 Turkiye:Karpan?,Korgo?,Istanbul S n rl
1894 7 10 40.6 28.7 6.7 Evet Turkiye:Gebze,Istanbul,Adapazari S n rl
Kaynak: Utsu(1990)
6-20
(3) Deprem Katalo;u
Veriler a%a-)da belirtilen, 5 katalogtan toplanm)%t)r;
(a) Ayhan, E., E. Alsan, N. Sancakl) and S. B. Üçer: Türkiye ve Dolaylar) Deprem
Katalo-u, 1881 – 1980, KOERI, Bo-az)çi Universitesi
(b) Kalafat, D., G. Öz, M. Kara, Zç Ö-ütçü, Kç K)l)ç, A. P)nar and M. Y)lmazer
(2000): Türkiye ve Dolaylar) Deprem Katalo-u, 1981 – 1997, M>=4.0, KOERI,
Bo-az)çi Üniversitesi.
(c) Kalafat, D. (personal communication): Between B.C.2100 – A.D.1900 Years

Earthquake Information around Istanbul, KOERI, Bo-az)çi University.
(d) Kalafat, D. (personal communication): Between 1900 – 2000 Years Earthquake

Information around Istanbul, KOERI, Bo-az)çi University.
(e) Ambraseys, N.N., and C.F. Finkel, 1991, Long-term seismicity of Istanbul and the
Marmara Sea region, Terra Nova, 3.
(a) ve (b) katologlar), Türkiye ve çevresindeki magnitüdü 4.0’ ün alt)ndaki alanlar için, (c)
ve (d) katologlar) ise Istanbul ve çevresi içindir. Geçmi% y)llarda yakla%)k olarak 1900
öncesinde, ana veri kayna-) “Soysal, H., S. Sipahi., D. Kolk., Y. Altok (1981), Türkiye ve
çevresinin tarihsel deprem katalo-u (M. 2100 - M.S. 1900), TÜB TAK, Proje No. TBAG
341, 1981.”. d)r. 1990 sonras)nda ise temel veri kayna-) “Depremler Katalo-u, Balkanlar
Bölgesi’nin UNDP/UNESCO tarafa)ndan yap)lan depremsellik etüdü, UNESCO Project
Office, Skopje, 1974”, Uluslararas) Sismoloji Merkezinin Bültenleri, 1964-1987.” ve
KOERI. (e) Marmara Denizi’nin uzun dönemli depremselli-ini ve bu alanda hesaplanan
tarihsel depremlerin, magnitüdlerini ve lokasyonlar)yla ilgilidir. Bu konuyla ilgili
çal)%malar)n ço-u, bu kaynaklar kullan)larak yap)lmaktad)r.
'ekil 6.1.10 Ambraseys & Finkel (1991)’ den al)nan, M.S.32 ila 1897 y)llar) aras)ndaki
tarihsel depremlerin odak yerlerinin da-)l)m)n) göstermektedir. Marmara Denizi ve
çevresinde, özellikle zmit Körfezi dahil do-u k)sm)nda, birçok deprem meydana gelmi%tir.
'ekil, Istanbul’u çok ciddi bir %ekilde etkilemi% olan 1509, 1766, 1894 depremlerini de
göstermektedir., Marmara Denizi’ne k)yasla Kuzey kesimlerde hiç bir zarar verici depremin
meydana gelmedi-i, dikkati çekmektedir.
'ekil 6.1.11 1905 ila 2001 y)llar) aras)nda ve aletsel büyüklü-ü 5 in üzerinde olan
depremlerin da-)l)m)n) göstermektedir. Büyüklü-ü 7’nin üzerinde olan üç deprem; 1912

(Ms=7.3), 1964 (Ms=7.0) ve 1999 zmit depremi (Ms=7.8, Mw=7.4) olmu%tur. Marmara
Denzinin kuzey k)sm)nda, büyüklü-ü 6 n)n üzerinde olan hiçbir deprem olmam)%t)r.
'ekil 6.1.12 de 1905 ila 2001 y)llar) aras)nda aletsel olarak gözlemlenen depremlerin
da-)l)m)n) göstermektedir. Marmara Denzinin do-u ucunda zmit Körfezine kadar olan
y)-)lma, 1999 zmit depreminin artç) %oklar)d)r. Marmara Denizi’nin kuzey k)y)lar)
boyunca, bat) yar)s)nda yüksek sismisite olmas)na ra-men do-u yar)s)nda sismisite
dü%üktür. Karada meydana gelen olaylar)n ço-unun magnitüdü üçten küçüktür.
%ekil 6.1.10 Tarihsel Depremlerin Episant rlar n n Da l m , M.S. 32 – 1896

Kaynak: Ambraseys & Finkel (1991)
6-22
%ekil 6.1.11 1905 – 2001, M>=5 Olan Depremlerin Episant rlar n n Da l m

Kaynak: D. Kalafat

%ekil 6.1.12 1905 – 2001 Depremlerinin Episant rlar n n Da l m
Kaynak: D. Kalafat
1905 – 2001 Depremlerinin Episant rlar n n Da l m

%ekil 6.1.12
6-24
(4) Kuvvetli yer hareketi kay tlar
A%a-)da belirtilen üç kurumunda stanbul çevresinde, sürekli kuvvetli zemin hareketi kay)t
istasyonlar) vard)r.
- KOER : Bo-aziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Ara%t)rma Enstitüsü
- TÜ : stanbul Teknik Üniversitesi
- DAM : Afet %leri Genel Müdürlü-ü, Deprem Ara%t)rma Dairesi
Kuvvetli yer hareketi dalgalar), ASCII format)nda say)sal olarak kay)t edimektedir.
Veritaban) 1976 dan bu yana 1000 den fazla olay) içermektedir. 'ekil 6.1.13 ve 'ekil 6.1.14
s)ras)yla kuvvetli hareket istasyonlar)n) ve dalga kayd) al)nm)% depremlerin da-)l)m)n)
göstermektedir. Bu kay)tlar, deprem dalga hareketinin analizi a%amas)nda kullan)lm)%t)r.
'ekil 6.1.15 jeoloji haritas) ile kuvvetli hareket istasyonlar)n)n lokasyonlar)n) birlkte
göstermektedir.
%ekil 6.1.13 Kuvvetli Hareket stasyonlar n n Yerleri

Not: JICA Çal"$ma Ekibi taraf"ndan haz"rlanm"$t"r.

%ekil 6.1.14 Kuvvetli Yer Hareketi Kay tlar olan Depremlerin Da l m

Kaynak: Özbey et al. (2001) JICA Çal"$ma Ekibi taraf"ndan haz"rlanm"$t"r
6-26
%ekil 6.1.15 Kuvvetli Yer Hareket Sismograflar n n Lokasyonu
Kuvvetli Yer Hareket Sismograflar n n Lokasyonu

%ekil 6.1.15

K s m 6.1.4 ün Kaynaklar
Ambraseys, N.N., and C.F. Finkel, 1991, Long-term seismicity of Istanbul and the
Marmara Sea region, Terra Nova, 3.
Ayhan, E., E. Alsan, N. Sancakl) and S. B. Üçer: An earthquake catalogue for Turkey and
surrounding area, 1881 – 1980, KOERI, Bo-az)çi University.
Kalafat, D. (personal communication): Between B.C.2100 – A.D.1900 Years Earthquake

Kalafat, D. (personal communication): Between 1900 – 2000 Years Earthquake

Kalafat, D., G. Öz, M. Kara, Zç Ö-ütçü, Kç K)l)ç, A. P)nar and M. Y)lmazer (2000): An
earthquake catalogue for turkey and surrounding area, 1981 – 1997, M>=4.0,
KOERI, Bo-az)çi University.
Özbey, C., Y Fahjan, M. Erdik and E. Safak,2001, Strong Ground Motion Database for 18
August, 1999 Kocaeli and 12 November, 1999 Düzce Earthquakes, KOERI,
Bo-az)çi University.
Utsu, T., 1990, Table of world hazardous earthquakes.
6-28
6.1.5. Risk De;erlendirmesi için Deprem Hasar Verileri

Hasar hesaplama metodunun seçilmesi için, geçmi% depremlere ili%kin bilgi önemlidir ve bu
bilgiler senaryo depremler için tahmin edilen hasar)n hesaplanmas)nda da kullan)lmaktad)r.
Çal)%ma Ekibi, stanbul’da 17.08.1999 zmit depremiyle meydana gelen bina hasarlar)na
ili%kin bilgiyi çal)%man)n ba%)nda toplam)%t)r.
'ekil 6.1.16 zmit depremiyle meydana gelen binalar)n hasar oran)n) göstermektedir.
Verinin kayna-), Valili-e ba-l) Afet Yönetim Merkezi taraf)ndan derlenen bina hasar
listesidir. Liste, mahallelere gore, y)k)lm)%, a-)r hasarl) ve orta hasarl) bina say)lar)n) ve
hane halk) say)lar) içermektedir. Çal)%ma alan)m)z içinde, y)k)lm)% 77 bina, a-)r hasarl) 305
bina ve orta hasarl) 1724 bina bulunmaktad)r. Bu %ekilde, bir tek AVCILAR’ da de-il,
BÜYÜKÇEKMECE ve BAYCILAR’ da da hasar olu%tu-u görülmektedir.
AVCILAR’ daki bina hasar da-)l)m), daha ayr)nt)l) bir %ekilde haritalanm)%t)r. AVCILAR
belediyesi, her binan)n hasar derecesini tespit ederek, 1/5000 ölçekli haritas)n) ç)karm)%t)r.
'ekil 6.1.17, 500x500 m lik kare hücrelerle, hasar oran) da-)l)m)n) göstermektedir. Hasars)z
binalar dahil olmak üzere hücrelere göre toplam bina say)s), IBB’nin 1/5000 ölçekli haritas)
kullan)larak say)lm)%t)r.

%ekil 6.1.16 stanbul’da 1999 Kocaeli Depremi ile olu an Hasarl Binalar n Da l m
stanbul’da 1999 Kocaeli Depremi ile olu an Hasarl Binalar n Da l m

%ekil 6.1.16
6-30
Damage: Heavily or more (%)

0 1 2
2 - 5
1 - 2
0.5 - 1 kilometers
0 - 0.5
%ekil 6.1.17 1999 Kocaeli Depremiyle AVCILAR da Olu an Bina Hasar Oran – A r
ve üstü–
Kaynak: Avcilar Belediyesi, JICA Çal"$ma Ekibi taraf"ndan haz"rlanm"$t"r.

6.2. Sosyal durumlara ili kin Veriler

6.2.1. Nüfus
Ba%bakanl)k, Devlet statistik Enstitüsü (D E), 2000 Nüfus Say)mlar)na göre, stanbul’un 27
ilçesi ve ek 3 ilçesinin (Büyükçekmece, Silivri ve Çatalca) nüfusu 8.831.766 ki%i ve nüfus
yo-unlu-u 89 Ki%i/ha d)r. Mahallelere göre nüfus da-)l)m) Tablo 6.2.1 de görülmektedir.
Tablo 6.2.1 lçelere göre Nüfus Da l m

Nüfus Yo7unlu7u
Mahalle Say s
Nüfus Yo7unlu7u
Nüfus Yo7unlu7u
Yüksek
Mahalle No. su
Nüfus (Ki i)
(ki i/ bina)
Alan (ha)
(ki i / ha)
500 ki i / ha’dan
700 ki i / ha’dan
Mahalle Kodu
1lçe Kodu 1lçe 1smi
fazlla olan
fazla olan
Yo7unluk
(ki i/ha)
1 ADALAR 11 1,100 0 0 80 1 17,738 16 3
2 AVCILAR 9 3,861 0 0 304 6 231,799 60 17
3 BAHÇEL1EVLER 11 1,661 5 2 711 8 469,844 283 24
4 BAKIRKÖY 15 2,951 0 0 321 11 206,459 70 21
5 BAKCILAR 22 2,194 3 0 673 16 557,588 254 15
6 BEYKOZ 19 4,156 0 0 132 5 182,864 44 6
7 BEYOKLU 45 889 5 2 935 22 234,964 264 9
8 BEH1KTAH 23 1,811 1 0 621 15 182,658 101 13
9 BÜYÜKÇEKMECE 6 1,474 N/A N/A N/A N/A 34,737 24 10
10 BAYRAMPAHA 11 958 0 0 466 4 237,874 248 12
12 EM1NÖNÜ 33 508 0 0 394 10 54,518 107 4
13 EYÜP 20 5,050 0 0 450 12 232,104 46 9
14 FAT1H 69 1,045 25 3 864 56 394,042 377 12
15 GÜNGÖREN 11 718 6 2 870 7 271,874 378 26
16 GAZ1OSMANPAHA 29 5,676 2 0 548 23 667,809 118 12
17 KADIKÖY 28 4,128 0 0 365 11 660,619 160 17
18 KARTAL 20 3,135 0 0 211 19 332,090 106 14
19 KAKITHANE 19 1,443 5 0 643 4 342,477 237 12
20 KÜÇÜKÇEKMECE 23 12,173 0 0 399 15 589,139 48 13
21 MALTEPE 21 5,530 0 0 284 2 345,662 63 14
22 PEND1K 29 4,731 0 0 192 23 372,553 79 9
23 SARIYER 23 2,774 0 0 234 9 212,996 77 7
26 H1HL1 28 3,543 4 0 616 8 271,003 76 12
28 TUZLA 11 4,998 0 0 119 8 100,609 20 7
29 ÜMRAN1YE 14 4,561 0 0 298 904 443,358 97 10
30 ÜSKÜDAR 54 3,783 5 1 738 40 496,402 131 12
32 ZEYT1NBURNU 13 1,149 6 1 833 13 239,927 209 15
902 ESENLER 18 3,890 8 2 745 13 388,003 100 17
903 ÇATALCA 2 5,263 0 0 3 901 15,624 3 6
904 S1L1VR1 5 3,828 0 0 226 902 44,432 12 5
Toplam 642 98,981 75 13 - - 8,831,766 89 12
Note: N/A, nüfus verisinin Mahallere tekrar bölünmediDini göstermektedir, bu yüzden, nüfus ayr"
tutulamam"$t"r.
Kaynak: 2000 Nüfus Say"m" , D E
6-32
En fazla nüfusa sahip ilçe 667,809 ki%i ile GAZ OSMANPA'A, ikinci en yüksek nüfusa
sahip ilçe ise 660,619 ki%i ile KADIKÖY’dür. En az nüfusa sahip ilçe ise 15,624 ki%i ile
ÇATALCA’d)r. stanbul daki 27 ilçe içinde ise ADALAR’d)r. Mahallelere göre nüfus
da-)l)m) 'ekil 6.2.1 de gösterilmi%tir.
D E taraf)ndan yap)lan 2000 Nüfus Say)m) sonuçllar) kullan)larak, mahallelere göre nüfus
yo-unlu-uda hesaplanm)%t)r. 'ekil 6.2.2 Mahallelere göre nüfus yo-unlu-unu, yani
t)kanm)% bölgelerin karakteristiklerini göstermekteidr. Çal)%ma alan) içerisindeki ortalama
nüfus yo-unlu-u 89 ki%i/ha d)r. Nüfus yo-unlu-u en fazla olan ilçe 378 ki%i/ha ile
GÜNGÖREN ve 377 ki%i/ha ile FAT H tir. Buna kar%)n, ADALAR, BÜYÜKÇEKMECE,
ÇATALCA ve S L VR , s)raya gore 16 ki%i/ha, 24 ki%i/ha, 3 ki%i/ha ve 12 ki%i/ha ile en
dü%ük yo-unlu-a sahip ilçelerdir.
Tablo 6.2.1 de gösterildi-i üzere, FAT H ilçesinin, yo-unlu-u 500 ki%i/ha dan fazla olan 25
Mahallesi bulunmaktad)r. Tablo 6.2.2 de, referans olarak, nüfus yo-unlu-u 500 ki%i/ha dan
fazla olan mahalleler belirtilmi%tir.
Ayr)ca, Mahallelere göre nüfus listesi de, raporun sonundaki ekler k)sm)nda verilmektedir.

Tablo 6.2.2 Mahalle Listesi (500 ki i/ha dan fazla)
Nüfus Yo7unlu7u
1lçe 1smi Mahalle 1smi Alan (ha) Nüfus
(ki i/ha)
HÜRR1YET 57 40,385 707
SOKANLI 96 60,481 630
BAHÇEL1EVLER S1YAVUHPAHA 81 57,692 711
ZAFER 108 62,016 573
H1R1NEVLER 108 55,563 513
YEN1GÜN 29 19,628 673
BAKCILAR YILDIZTEPE 61 32,596 533
FAT1H 62 35,328 570
ÇUKUR 5 4,741 928
F1RUZAKA 10 5,488 526
BEYOKLU KADIMEHMET 14 8,056 576
KALYONCU KULLUKU 5 4,525 935
YEN1HEH1R 11 5,982 567
BEH1KTAH MURAD1YE 9 5,865 621
ABD1 ÇELEB1 10 6,710 646
AL1 FAK1H 14 8,572 627
ARABACI BEYAZIT 16 9,340 580
BEYCEK1Z 11 7,000 623
CAMBAZ1YE 16 8,109 514
DERV1HAL1 19 11,793 628
HACI HAMZA 17 8,673 502
HAMAM1 MUH1TT1N 8 4,843 640
HAYDAR 12 5,983 501
HIZIR ÇAVUH 5 3,446 659
HOCAÜVEYS 24 13,503 557
1BRAH1M ÇAVUH 14 8,777 630
FAT1H 1SKENDERPAHA 11 5,750 504
KOCAMUSTAFAPAHA 6 3,821 627
KASIM GÜNAN1 9 5,651 625
KAT1P MUSL1H1TT1N 8 4,590 545
KEÇEC1 KARABAH 12 9,000 744
KOCADEDE 11 6,036 555
MELEKHATUN 14 9,891 717
MUHTES1P 1SKENDER 14 8,868 653
MÜFTÜ AL1 12 10,351 864
NEVBAHAR 17 8,940 514
SANCAKTAR HAYRETT1N 13 7,258 548
S1NANAKA 17 10,398 622
UZUNYUSUF 16 10,781 687
AKINCILAR 26 20,689 805
GÜNEHTEPE 73 43,222 593
MERKEZ 79 43,852 558
GÜNGÖREN
GÜVEN 32 18,085 571
HAZNEDAR 35 22,024 628
M.ÇAKMAK 35 30,440 870
6-34
Nüfus Yo7unlu7u
1lçe 1smi Mahalle 1smi Alan (ha) Nüfus
(ki i/ha)
GAZ1OSMANPAHA HÜRR1YET 47 25,248 538

HEMS1PAHA 35 19,348 548
ÇEL1KTEPE 52 28,600 551
GÜLTEPE 20 12,627 643
KAKITHANE HARMANTEPE 29 18,568 633
ORTABAYIR 37 20,904 560
YAHYA KEMAL 30 16,028 530
BOZKURT 18 10,570 587
DUATEPE 14 7,512 545
H1HL1
ESK1HEH1R 18 11,318 616
FER1KÖY 24 12,912 532
ARAK1YEC1 HACI CAFER 10 6,481 643
SOLAK S1NAN 10 5,855 562
ÜSKÜDAR TABAKLAR 6 4,522 738
TAVAH1 HASANAKA 7 4,277 622
VAL1DE-1 AT1K 13 6,893 518
ÇIRPICI 38 25,081 663
GÖKALP 29 17,012 592
NUR1PAHA 36 22,130 623
ZEYT1NBURNU
VEL1EFEND1 40 24,564 611
YEN1 DOKAN 16 8,816 564
YEH1LTEPE 21 17,621 833
DAVUTPAHA 21 13,958 670
FAT1H 49 34,825 706
KARABAYIR 69 42,464 620
KAZIM KARABEK1R 50 30,452 615
ESENLER
MENDERES 44 29,840 676
M1MAR S1NAN 17 10,887 632
NENE HATUN 50 37,209 745
ORUÇ RE1S 66 36,715 553
Kaynak: 2000 Nüfus say"m Sonuçlar", D E

%ekil 6.2.1 Mahallere göre Nüfus
Mahallere göre Nüfus

%ekil 6.2.1
6-36
%ekil 6.2.2 Nüfus Yo unlu u
Nüfus Yo unlu u
%ekil 6.2.2

6.2.2. Bina Verileri

Sismik Mikrobölgeleme çal)%mas)nda hasar hesaplamalar)n)n yap)labilmesi için, Çal)%ma
alan) içerisindeki her binaya ili%kin veri gerekmektedir. Çal)%ma ekibi, D E taraf)ndan
yap)lan Bina Say)m sonuçlar)n) talep etmi% ve 16 Ocak 2002’de alm)%t)r. Say)m sonuçlar),
Çal)%ma için gerekli olan, binalar)n 1)Yap)s), 2) Yap)m Y)l) ve 3) Kat say)s)n) içermektedir.
Say)m)n, çok geni% çapl) olmas)na kar%)n, hata pay) çok azd)r. Örne-in, Çal)%ma Alan)
içindeki toplam binalar)n (724,609 bina), Yap)s), Yap)m Y)l), Kat Adeti ile ilgili
bilnimeyen veri s)ras)yla %0.9, %1.3 ve %0.4 dür. Bu nedenle, Çal)%mada bu hatalar
dikkate al)nmam)%t)r. Tablo 6.2.3 ilçelere göre bina say)s) ile bina yo-unlu-unu (bina
say)s)/ha) göstermektedir.
Tablo 6.2.3 lçelere göre Bina Da l m
Bina Yo7unlu7u
1lçe Kodu 1lçe 1smi Alan (ha) Nüfus Bina Say s
(Bina say s /ha)
1 ADALAR 1,100 17,738 6,517 6

2 AVCILAR 3,861 231,799 14,030 4
3 BAHÇEL1EVLER 1,661 469,844 19,690 12
4 BAKIRKÖY 2,951 206,459 10,067 3
5 BAKCILAR 2,194 557,588 36,059 16
6 BEYKOZ 4,156 182,864 28,280 7
7 BEYOKLU 889 234,964 26,468 30
8 BEH1KTAH 1,811 182,658 14,399 8
9 BÜYÜKÇEKMECE 1,474 34,737 3,347 2
10 BAYRAMPAHA 958 237,874 20,195 21
12 EM1NÖNÜ 508 54,518 14,149 28
13 EYÜP 5,050 232,104 25,716 5
14 FAT1H 1,045 394,042 31,946 31
15 GÜNGÖREN 718 271,874 10,655 15
16 GAZ1OSMANPAHA 5,676 667,809 56,483 10
17 KADIKÖY 4,128 660,619 38,615 9
18 KARTAL 3,135 332,090 24,295 8
19 KAKITHANE 1,443 342,477 28,737 20
20 KÜÇÜKÇEKMECE 12,173 589,139 45,816 4
21 MALTEPE 5,530 345,662 25,311 5
22 PEND1K 4,731 372,553 39,877 8
23 SARIYER 2,774 212,996 30,781 11
26 H1HL1 3,543 271,003 22,576 6
28 TUZLA 4,998 100,609 14,726 3
29 ÜMRAN1YE 4,561 443,358 43,473 10
30 ÜSKÜDAR 3,783 496,402 43,021 11
32 ZEYT1NBURNU 1,149 239,927 15,573 14
902 ESENLER 3,890 388,003 22,700 6
903 ÇATALCA 5,263 15,624 2,573 0
904 S1L1VR1 3,828 44,432 8,534 2
Toplam 98,981 8,831,766 724,609 7
Kaynak: 2000 Bina Say"m sonuçlar", D E
6-38
Daha once de belirtildi-i gibi, D E taraf)ndan yap)lan 2000 Bina Say)m sonuçlar)na göre,
Çal)%ma Alan) içindeki toplam bina say)s) 724,609 dur. 'ekil 6.2.3 Mahallelere göre Bina
Say)lar)n), 'ekil 6.2.4 te Mahallelere göre Bina Yo-unlu-unu göstermektedir. Detayla
inceledi-inde, stanbul’da en fazla binaya sahip ilçe, 56,483 binayla
GAZ OSMANPA'A’d)r, fakat ilçenin alan) geni% oldu-undan, bina yo-unlu-u 10 bina
say)s)/ha’d)r.
Bina yo-unlu-unda ise, FAT H ve BEYOYLU, nüfus yo-unlu-unun en yüksek oldu-u

ilçelerdir ve nüfus yo-unluklar) s)ra ile 31 ki%i/ha ve 30 ki%i/ha d)r. Buna kar%)n ÇATALCA,
Çal)%ma Alan) içerisindeki en dü%ük nüfus yo-unlu-una sahip ilçedir.
Mahallelere göre listeler, raporun sonundaki ekler k)sm)nda yer almaktad)r.

%ekil 6.2.3 Mahallelere göre Bina Say lar
Mahallelere göre Bina Say lar

%ekil 6.2.3
6-40
%ekil 6.2.4 Mahallelere göre Bina Yo unlu u
Mahallelere göre Bina Yo unlu u

%ekil 6.2.4

(1) Yap
2000 Bina Say)m Sonuçlar)nda, binalar)n yap)s) belirli tiplere ayr)lm)%t)r. Yap) için, iki
madde eklenmi%tir. Biri karkas yap) tipi (1: Çelik Karkas, 2: Betonarme Karkas, 3: Ah%ap
Karkas, ve 4: Di-er Karkas) ve di-eride dolgu duvar malzemesidir. (1: Çelik Levha, 2:
Beton blok, 3: Briket, 4: Tu-la, 5: Ah%ap, 6: Ta%, ve 7: Kerpiç), bu kombinasyonlar çapraz
ele al)narak, çok çe%itli bina yap) tiplerini olu%turmu%lard)r. Profesör Dr. Nuray Ayd)no-lu
ile yap)lan görü%melerde, duvar dolgu malzemesindeki farkl)l)klar)n, binan)n dayan)m)n)
s)n)fland)ramayaca-) sonucuna var)ld)-)ndan, bu projede bu konu dikkate al)nmam)% ve
iskelet tipi üzerine yo-unla%)lm)%t)r. Di-er yap) tipi ise Y)-ma yap)d)r. Y)-ma yap)larda,
malzeme farkl)l)klar) (6) kategoriye ayr)lm)%t)r (1: Briket, 2: Tu-la, 3: Ah%ap, 4: Ta%, 5:
Kerpiç, ve 6: Di-erleri). Ah%ap Y)-ma kategorisi konusunda çok fazla %üphe oldu-undan,
bu kategorideki bina say)lar) Ah%ap Karkas Yap)yla birle%tirilmi%tir.
Tablo 6.2.4 lçelere gore Yap) Tipini göstermektedir. Çal)%ma Alan) içinde ki, Betonarme
karkas yap) oran) %74.4 ve Briket/Tu-la Y)-ma yap) oran) %21.7 oldu-undan, yap)lar)n %
96.1 s) bu yap)lardan olu%mu%tur. Son otuz y)l içinde, yeni geli%en alanlar Betonarme
yap)lardan olu%mu%tur. Bunlar %90’ dan fazla betonarme yap)ya sahip, AVCILAR,
BAHÇEL EVLER, BAYCILAR, BÜYÜKÇEKMECE, GAZ OSMANPA'A ilçeleridir.
Buna kar%)n, ADALAR, BEYOYLU, EM NÖNÜ ve FAT H gibi eski yerle%imlerdeki
yap)lar)n, %30 undan fazlas) y)-ma yap)dad)r. Y)-ma yap)lar)n ço-u, briket ve tu-lad)r.
Eminönü’ndeki yap)lar)n, %19 u, ta% y)-ma binalardan olu%maktad)r.
'ekil 6.2.5 mahallelere göre Betonarme binalar)n da-)l)m oran)n) göstermektedir.'ekil

6.2.6 mahallere göre Y)-ma yap)daki (Briket ve Tu-la) Binalar)n da-)l)m oran)n)
göstermektedir.
6-42
Tablo 6.2.4 lçelere göre Yap Türlerinin Da l m

%ekil 6.2.5 Yap s na göre Bina Oran n n Da l m (Karkas Yap : Betonarme)
Yap s na göre Bina Oran n n Da l m (Karkas Yap : Betonarme)

%ekil 6.2.5
6-44
%ekil 6.2.6 Yap s na göre Bina Oran n n Da l m (Y ma Yap : Briket, Tu la)
Yap s na göre Bina Oran n n Da l m (Y ma Yap : Briket, Tu la)

%ekil 6.2.6

(2) Yap m Y l
2000 Bina Say)m)nda, Yap)m Y)l) ondört kategoriye ayr)lm)%t)r (1: 1923 ve öncesi, 2:
1924-1929, 3: 1930-1939, 4: 1950-1959, 5: 1960-1969, 6: 1970-1979, 7: 1980-1989, 8:
1980-1989, 9: 1990-1995, 10: 1996, 11: 1997, 12: 1998, 13: 1999, ve 14: 2000). Çal)%ma
Ekibi, orjinal veriyi, 6 kategoriye indirgemi%tir (1: 1949 ve öncesi, 2: 1950-1959, 3: 1960-
1969, 4: 1970-1979, 5: 1980-1989, 6: 1990 ve sonras)). Tablo 6.2.5 ilçelere göre yap)m
y)llar)n) gösteren özet tablodur.
Tablo 6.2.5 lçelere göre Yap m Y l

Yap m Y l (Bina say s ) Yap m Y l (Yüzde)
1lçe 1949 1990 1949 1990
1lçe 1smi 1950- 1960- 1970- 1980- 1950- 1960- 1970- 1980-
Kodu ve ve ve ve
1959 1969 1979 1989 1959 1969 1979 1989
öncesi sonras öncesi sonras
1 ADALAR 1,910 719 845 969 1,185 813 29.7 11.2 13.1 15.0 18.4 12.6
2 AVCILAR 24 71 197 1,105 3,928 8,690 0.2 0.5 1.4 7.9 28.0 62.0
3 BAHÇEL1EVLER 15 51 468 3,398 7,453 8,096 0.1 0.3 2.4 17.4 38.3 41.6
4 BAKIRKÖY 359 439 1,292 2,886 2,740 2,166 3.6 4.4 13.1 29.2 27.7 21.9
5 BAKCILAR 26 50 321 4,826 15,604 14,982 0.1 0.1 0.9 13.5 43.6 41.8
6 BEYKOZ 1,170 755 2,727 7,150 11,063 4,982 4.2 2.7 9.8 25.7 39.7 17.9
7 BEYOKLU 8,113 2,679 3,576 4,084 3,709 4,052 31.0 10.2 13.6 15.6 14.1 15.5
8 BEH1KTAH 1,783 1,842 1,792 3,509 3,068 2,247 12.5 12.9 12.6 24.6 21.5 15.8
9 BÜYÜKÇEKMECE 22 55 113 301 1,552 1,269 0.7 1.7 3.4 9.1 46.9 38.3
10 BAYRAMPAHA 27 341 2,977 5,721 6,302 4,538 0.1 1.7 15.0 28.7 31.7 22.8
12 EM1NÖNÜ 6,016 1,369 1,949 2,554 1,389 615 43.3 9.9 14.0 18.4 10.0 4.4
13 EYÜP 1,474 2,353 4,860 6,074 5,937 4,670 5.8 9.3 19.2 23.9 23.4 18.4
14 FAT1H 7,067 3,303 5,589 8,785 4,187 2,323 22.6 10.6 17.9 28.1 13.4 7.4
15 GÜNGÖREN 6 51 426 2,216 4,275 3,556 0.1 0.5 4.0 21.0 40.6 33.8
16 GAZ1OSMANPAHA 307 2,810 4,222 9,582 14,897 24,383 0.5 5.0 7.5 17.0 26.5 43.4
17 KADIKÖY 1,140 1,459 4,250 11,735 11,885 7,657 3.0 3.8 11.1 30.8 31.2 20.1
18 KARTAL 205 405 2,053 5,873 9,385 6,251 0.8 1.7 8.5 24.3 38.8 25.9
19 KAKITHANE 57 704 5,481 8,316 6,934 6,911 0.2 2.5 19.3 29.3 24.4 24.3
20 KÜÇÜKÇEKMECE 149 396 2,528 6,801 12,613 22,133 0.3 0.9 5.7 15.2 28.3 49.6
21 MALTEPE 158 284 1,645 4,900 9,027 9,068 0.6 1.1 6.6 19.5 36.0 36.2
22 PEND1K 197 394 1,792 5,167 14,174 17,748 0.5 1.0 4.5 13.1 35.9 45.0
23 SARIYER 1,783 1,418 2,635 6,575 10,746 7,250 5.9 4.7 8.7 21.6 35.3 23.8
26 H1HL1 2,379 2,639 4,111 4,656 3,939 4,550 10.7 11.8 18.5 20.9 17.7 20.4
28 TUZLA 183 141 389 1,582 4,605 7,588 1.3 1.0 2.7 10.9 31.8 52.4
29 ÜMRAN1YE 64 183 962 4,894 13,279 23,203 0.2 0.4 2.3 11.5 31.2 54.5
30 ÜSKÜDAR 2,094 1,273 3,559 9,525 12,334 13,692 4.9 3.0 8.4 22.4 29.0 32.2
32 ZEYT1NBURNU 208 513 1,148 2,443 4,815 6,254 1.4 3.3 7.5 15.9 31.3 40.7
902 ESENLER 27 83 919 4,409 8,901 8,221 0.1 0.4 4.1 19.5 39.5 36.4
903 ÇATALCA 211 94 234 551 705 728 8.4 3.7 9.3 21.8 27.9 28.9
904 S1L1VR1 270 102 275 1,201 2,589 4,063 3.2 1.2 3.2 14.1 30.5 47.8
Toplam 37,444 26,976 63,335 141,788 213,220 232,699 5.2 3.8 8.9 19.8 29.8 32.5
Kaynak: 2000 Bina Say"m", D E
2000 Bina say)m)na göre, stanbul’daki bina say)s), 1969’a kadar 127,755’ti. (2000
y)l)ndaki binalar)n toplam)n)n % 17.9’u). stanbul’da, betonarme yap)lar)n geli%imi, 1970
6-46
ten sonra h)zla art)% göstermi%tir. Bu h)zl) yap)la%ma, özellikle konut amaçl) kullan)lan
yap)larda, bina kalitesinin dü%mesine neden olmu%tur.
Yap)m y)l) verisi, stanbul’un kentsel geli%imini görselle%tirmek için kullan)lm)%t)r ('ekil
6.2.7 ila 'ekil 6.2.12). Bu %ekiller, stanbul’un kentsel geli%imini aç)kça göstermektedir.

%ekil 6.2.7 Yap m Y l na göre Bina Oran Da l m (1949 ve öncesi)
Yap m Y l na göre Bina Oran Da l m (1949 ve öncesi)

%ekil 6.2.7
6-48
%ekil 6.2.8 Yap m Y l na göre Bina Oran Da l m (1950-1959)
Yap m Y l na göre Bina Oran Da l m (1950-1959)

%ekil 6.2.8

%ekil 6.2.9 Yap m Y l na göre Bina Oran Da l m (1960-1969))
Yap m Y l na göre Bina Oran Da l m (1960-1969))

%ekil 6.2.9
6-50

%ekil 6.2.10


%ekil 6.2.11
6-52
%ekil 6.2.12 Yap m Y l na göre Bina Oran Da l m (1990 ve sonras )
Yap m Y l na göre Bina Oran Da l m (1990 ve sonras )

%ekil 6.2.12

(3) Kat Adeti
2000 y)l) Bina Say)m) sonuçlar), kat adetleri verisini de kapsamaktad)r. Ankette, kat say)s)
bölümüne, çat) katlar) ile bodrumlar)nda dahil edilmesi gerekti-i belirtildi-inden, özellikle
i%yeri ve ticari amaçl) kullan)lan binalar)n, zeminin üstünde kalan kat say)lar), kesin de-ildir.
Bu tür farkl)l)klar)n nedenleri belirlenemedi-inden, elde edilen veri, oldu-u gibi
kullan)lm)%t)r. E-er ilerki y)llarda bina say)mlar), veri güncelleme çal)%malar)nda
kullan)lacak ise, bu farkl)l)klar)n ayr) ayr) belirtilmesi önerilmektedir. Tablo 6.2.6 lçelere
göre bina yüksekli-inin özetini göstermektedir. Hasar hesaplamalar) için kat adeti verisi,
dört (4) kategoride s)n)flanm)%t)r(1: 1-3, 2: 4-7, 3: 8-15, 4: 16 ve üstü).
Tablo 6.2.6 lçelere göre Kat Adetleri

Kat Adeti (Bina Say s ) Kat Adeti (Yüzde)
1lçe Kodu 1lçe 1smi 16 kat ve 16 kat ve
1-3 4-7 8-15 1-3 4-7 8-15
üstü üstü
1 ADALAR 5,294 1,214 0 0 81.3 18.7 0.0 0.0
2 AVCILAR 4,901 8,745 348 1 35.0 62.5 2.5 0.0
3 BAHÇEL1EVLER 3,559 14,027 1,972 0 18.2 71.7 10.1 0.0
4 BAKIRKÖY 3,147 6,514 323 18 31.5 65.1 3.2 0.2
5 BAKCILAR 13,224 22,222 541 8 36.7 61.7 1.5 0.0
6 BEYKOZ 25,036 2,733 67 0 89.9 9.8 0.2 0.0
7 BEYOKLU 11,961 13,806 608 7 45.3 52.3 2.3 0.0
8 BEH1KTAH 6,020 7,692 629 23 41.9 53.6 4.4 0.2
9 BÜYÜKÇEKMECE 1,242 2,059 19 0 37.4 62.0 0.6 0.0
10 BAYRAMPAHA 7,170 12,842 112 0 35.6 63.8 0.6 0.0
12 EM1NÖNÜ 7,886 5,713 486 1 56.0 40.6 3.5 0.0
13 EYÜP 19,380 6,153 44 0 75.8 24.1 0.2 0.0
14 FAT1H 11,765 19,655 304 0 37.1 62.0 1.0 0.0
15 GÜNGÖREN 1,383 8,472 733 1 13.1 80.0 6.9 0.0
16 GAZ1OSMANPAHA 30,299 25,754 319 0 53.7 45.7 0.6 0.0
17 KADIKÖY 16,134 17,063 4,961 188 42.1 44.5 12.9 0.5
18 KARTAL 13,980 9,017 1,224 10 57.7 37.2 5.1 0.0
19 KAKITHANE 14,145 13,883 681 1 49.3 48.4 2.4 0.0
20 KÜÇÜKÇEKMECE 25,527 18,843 1,217 31 56.0 41.3 2.7 0.1
21 MALTEPE 14,318 10,087 779 6 56.8 40.0 3.1 0.0
22 PEND1K 27,614 11,544 557 2 69.5 29.1 1.4 0.0
23 SARIYER 24,245 6,320 106 0 79.0 20.6 0.3 0.0
26 H1HL1 8,858 11,454 2,106 31 39.5 51.0 9.4 0.1
28 TUZLA 10,922 3,709 40 1 74.4 25.3 0.3 0.0
29 ÜMRAN1YE 30,525 12,508 306 29 70.4 28.8 0.7 0.1
30 ÜSKÜDAR 24,113 18,292 369 0 56.4 42.8 0.9 0.0
32 ZEYT1NBURNU 4,471 10,448 558 20 28.9 67.4 3.6 0.1
902 ESENLER 7,509 14,742 401 0 33.1 65.1 1.8 0.0
903 ÇATALCA 2,084 453 2 0 82.1 17.8 0.1 0.0
904 S1L1VR1 6,363 2,069 81 0 74.7 24.3 1.0 0.0
Toplam 383,075 318,033 19,893 378 52.9 43.9 2.7 0.1
Kaynak: 2000 Bina say"m", D E
Kat adetleri verisi incelendi-inde, Çal)%ma Alan)’ndaki binalar)n toplam)n)n %52.9’unun, 4

ve üstü katl) binalardan olu%tu-u gözlenmi%tir. ADALAR, BEYKOZ, EYÜP, SARIYER,
6-54
TUZLA, ÜMRAN YE, ÇATALCA ve S L VR ilçesindeki yap)lar)n %70’ten fazlas), 1 ila

4 katl) yap)lardan olu%maktad)r. Genellikle d%ük yo-unluklu olan bu ilçelerde, yo-unluk
100 ki%i/ha’)n alt)ndad)r. Buna kar%)n, en yüksek katl) binalara sahip, BAHÇEL EVLER,
KADIKÖY, ve ' 'L ilçelerinde, 16 kat ve üstü binalar %9.4 ila %12.9 aras)ndad)r.
Kat adetleri verisi de, CBS kullan)larak görselle%tirilmi%tir. 'ekil 6.2.13 den 'ekil 6.2.16’ya
kadar s)n)fland)rma kategorilerine göre Kat Adetlerinin Bina Da-)l)m) gösterilmektedir.

%ekil 6.2.13 Kat Adetlerine göre Bina Oran Da l m (1-3 Katl )
Kat Adetlerine göre Bina Oran Da l m (1-3 Katl )

%ekil 6.2.13
6-56

%ekil 6.2.14


%ekil 6.2.15
6-58
%ekil 6.2.16 Kat Adetlerine göre Bina Oran Da l m (16 Kat ve üstü)
Kat Adetlerine göre Bina Oran Da l m (16 Kat ve üstü)

%ekil 6.2.16

6.2.3. Yol Verileri

Yollar, ula%)m ve kentsel ya%am)n sürdürülebilirli-i aç)s)ndan, en önemli altyap)d)r.
Altyap) ve ileti%im hatlar)n)n, yollar)n alt)na dö%enmi% olmas) nedeniyle, yollar)n altyap)
(lifelines) ve ileti%im gibi fonksiyonlar) da bulunmaktad)r. Deprem afetinin yol a-)
üzerinde belirgin iki etkisi bulunmaktad)r; bu etkilerden birincisi yap) hasar), di-eri ise bu
hasara ba-l) olarak tüm ula%)m sisteminin fonksiyonunu yitirmesidir. Üstelik yollar)n, hem
yard)m gereçlerinin ula%t)r)lmas) ve rehabilitasyon aktivitelerinde, hem de, tahliye,
yang)nla mücadele operasyonlar) ve t)bbi hizmetlerde önemli bir rolü bulunmaktad)r.
Yol a-)n)n, mevcut yap)s)n) ve fonksiyonunu kavramak, deprem afeti önleme ve yeniden
yap)lanman)n planlamas) için gereklidir. Bu amaçtan yola ç)karak, deprem s)ras)nda, yol
a-)nda meydana gelebilecek hasarlar) tahmin etmek çok önemlidir.
(1) Toplanan Veriler
Çal)%ma alan) içindeki, yol a-) verisi, 1/5,000’lik topo-rafik haritalardan elde edilmi%tir.
Toplanan veri, dar yollardan geni% yollara do-ru derecelendirilmi%tir. Dar yollar)n,
binalar)n çökmesi nedeni ile, fonksiyonunu yitirme olas)l)-) bulunmaktad)r. Ba%l)ca geni%
yollar, tahliye yolu olmalar)n)n yan) s)ra, yard)m gereçlerinin ula%t)r)lmas) ve rehabilitasyon
aktiviteleri aç)s)ndan da önem arz etmektedir.
(2) Çal ma Alan çindeki Ula m A; n n Durumu

a. Yol Uzunlu;u ve Yol Yo;unlu;u Analizleri
Toplanan yol verisine göre, yollar)n uzunlu-u yakla%)k 13,700 km’dir. Trafik kapasitesi ve
geni% alanlar)n ba-lamas) gibi fonksiyonlar) dikkate al)nd)-)nda, yollar uygun standartdad)r.
Bu çal)%ma kapsam)nda, yollar a%a-)daki gibi üç kategoride s)n)fland)r)lm)%t)r.
1) Geni% bir alana hizmet eden ana yol olma fonksiyonuna sahip ise, 16 m den daha geni%
yollar ('ekil 6.2.17),
2) Ana a-) destekleyen yol fonksiyonunu üstlenmi% ise, 7-15 m geni%likteki yollar ('ekil
6.2.18)
3) Sokak olma fonksiyonuna sahip,2-6 m geni%likteki yollar ('ekil 6.2.19).
Tablo 6.2.7 lçelerin, geni%liklerine göre yol uzunluklar)n)n özetlemektedir. Tablo 6.2.8 ise
lçelerde, üç s)n)fta kategorize edilmi% olan yollar)n, birim alana (ha) göre yol yo-unlu-u
ile, ki%i ba%)na dü%en yol yo-unlu-unu göstermektedir.
6-60
- Dar yollar)n (2-6 m) Toplam uzunlu-a oran), di-er iki gruptan kategoriyi a%maktad)r.
Dar yollar)n, toplam uzunlu-a oran) %64.7, alana oran) 89.5 m/ha ve ki%iye oran)
ortalama 1.00 m/ki%i dir.
- Bu oranlar 7-15 m geni%likteki yollarda ise s)ras)yla, % 29.9, 41.4 m/ha ve 0.46
m/ki%idir.
- 16 m den daha geni% yollarda ise s)ras)yla, %3.5, 4.9 m/ha and 0.05m/ki%idir.
Bu sonuçlara göre, Çal)%ma alan)ndaki dar yollar)n yo-unlu-u oldukça yüksektir. Yani bu
dar yollar, halk)n günlük ya%am) içinde önemli bir yer tutmaktad)r. Ayr)ca, bu dar yollar,
binalar)n çökmesiyle olu%acak kapanmalara kar%) en duyarl) yollar oldu-undan, deprem
afetinin önlenmesi çal)%malar) s)ras)nda en çok dikkat edilmesi gereken, patika hatlard)r.
Yol yo-unluklar), kentsel alan kullan)m)n) da direk olarak etkilemektedir. 'ekil 6.2.21
lçelere göre yol yo-unlu-unu (m/ha) göstermektedir. Yüksek yo-unluklu konut
alanlar)nda, dar yollar)n yo-unlu-uda yüksektir.
b. Çal ma Alan içindeki Ula m A;
Çal)%ma alan)nda, tüm metropol içindeki en önemli yol aks)n) olu%turan ve do-u ila bat)
yönünde uzanan, iki çevreyolu bulunmaktad)r. Kuzey ila güney yönünde uzanan ve ba%l)ca
yol akslar)n) (birinci derece yol) olu%turan yollar, do-u-bat) yönündeki bu çevreyollar)na
ba-lanmaktad)r. Yani, tüm metropole hizmet eden bir ula%)m a-) sistemi mevcuttur.
Bo-az)n, iki yakas), insan ve yük ta%)mac)l)-)nda önemli rol oynayan, do-u-bat) yönündeki
çevreyollar)yla ba-lanm)%t)r.
Çevreyollar) hariç, 16 m nin üstündeki tüm ba%l)ca yollar (birinci derece yollar), do-u-bat)
ve kuzey-güney yönlerinde uzanmaktad)r. Bu yollar, çevreyolu ba-lant)s) olmalar)n)n
yan)nda, ana arter olarakta i%lemektedirler.
7-5 m geni%likteki yollar konut alanlar)n)n içinde ve çevresinde bulunmaktad)r. Bu yollar,

ana yollara ba-lanan ba-lant) yolu olmalar)n)n yan)nda, geni% bir alana hizmet vermeyen,
ikinci derece yol olarak ta i%lemektedirler.
2-6m geni%likteki yollar)n, ula%)m a-)nda önemli bir fonksiyonu bulunmamaktad)r.

Tablo 6.2.7 Yol Geni liklerine göre lçelerdeki Yol Uzunluklar

lçe Geni li e göre Uzunlu u Yol Uzunluk Oran
g<6 7< g < 15 16 < g N/A Toplam g<6 6 < g < 15 16 < g
Kod sim (m) (m) (m) (m) (m) (%) (%) (%)
1 ADALAR 99,022 23,778 147 0 122,947 80.5 19.3 0.1
2 AVCILAR 269,529 116,037 25,517 20,702 431,785 62.4 26.9 5.9
3 BAHÇEL1EVLER 185,643 165,880 16,811 4,430 372,762 49.8 44.5 4.5
4 BAKIRKÖY 168,905 140,382 30,135 10,127 349,549 48.3 40.2 8.6
5 BAKCILAR 344,580 190,211 11,025 15,830 561,646 61.4 33.9 2.0
6 BEYKOZ 429,220 99,796 6,973 19,675 555,665 77.2 18.0 1.3
7 BEYOKLU 178,216 47,568 14,339 963 241,087 73.9 19.7 5.9
8 BEH1KTAH 165,920 134,243 15,919 10,336 326,418 50.8 41.1 4.9
9 BÜYÜKÇEKMECE 71,499 45,020 6,361 9,987 132,868 53.8 33.9 4.8
10 BAYRAMPAHA 119,838 84,005 18,479 12,973 235,296 50.9 35.7 7.9
12 EM1NÖNÜ 71,743 29,207 11,087 5,662 117,699 61.0 24.8 9.4
13 EYÜP 322,735 129,096 20,783 15,748 488,362 66.1 26.4 4.3
14 FAT1H 196,096 57,976 13,718 285 268,076 73.1 21.6 5.1
15 GÜNGÖREN 66,512 112,883 5,377 1,143 185,916 35.8 60.7 2.9
16 GAZ1OSMANPAHA 609,456 213,975 27,748 10,381 861,559 70.7 24.8 3.2
17 KADIKÖY 394,559 298,476 30,496 9,517 733,047 53.8 40.7 4.2
18 KARTAL 323,302 255,500 21,912 11,784 612,499 52.8 41.7 3.6
19 KAKITHANE 216,051 112,712 12,880 2,394 344,036 62.8 32.8 3.7
20 KÜÇÜKÇEKMECE 863,115 354,648 25,025 13,436 1,256,224 68.7 28.2 2.0
21 MALTEPE 464,426 252,413 18,276 5,305 740,421 62.7 34.1 2.5
22 PEND1K 561,643 155,510 14,981 8,876 741,010 75.8 21.0 2.0
23 SARIYER 388,241 92,382 7,991 7,912 496,527 78.2 18.6 1.6
26 H1HL1 301,116 134,316 24,049 15,081 474,562 63.5 28.3 5.1
28 TUZLA 383,206 141,423 18,657 14,874 558,160 68.7 25.3 3.3
29 ÜMRAN1YE 659,072 291,135 27,831 4,374 982,412 67.1 29.6 2.8
30 ÜSKÜDAR 498,332 221,470 27,608 9,423 756,833 65.8 29.3 3.6
32 ZEYT1NBURNU 112,752 98,426 15,591 8,507 235,275 47.9 41.8 6.6
902 ESENLER 395,479 99,421 13,214 8,951 517,065 76.5 19.2 2.6
903 ÇATALCA N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A
904 S1L1VR1 N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A
Toplam 8,860,208 4,097,889 482,930 248,689 13,699,706 - - -
Ortalama - - - - - 64.7 29.9 3.5
Kaynak: JICA Çal"$ma Ekibi taraf"ndan haz"rlanm"$t"r.
6-62
Tablo 6.2.8 lçelere göre Yol Yo unluklar

Yol Yo unlu u (m/ha) Yol Yo unlu u (m/ki i)
Yol Geni li i (m) Yol Geni li i (m)
lçe Alan <6 7 - 15 16 < Toplam Nüfus <6 7 - 15 16 < Toplam
(m(ki i)
(m/ki i)
(m/ki i)
(m/ki i)
(m/ha)
(m/ha)
(m/ha)
(m/ha)
(ki i)
(ha)
Kod sim
1 ADALAR 1,100 90.1 21.6 0.1 111.8 17,738 5.58 1.34 0.01 6.93
2 AVCILAR 3,861 69.8 30.1 6.6 111.8 231,799 1.16 0.50 0.11 1.86
3 BAHÇEL1EVLER 1,661 111.8 99.9 10.1 224.4 469,844 0.40 0.35 0.04 0.79
4 BAKIRKÖY 2,951 57.2 47.6 10.2 118.5 206,459 0.82 0.68 0.15 1.69
5 BAKCILAR 2,194 157.1 86.7 5.0 256.0 557,588 0.62 0.34 0.02 1.01
6 BEYKOZ 4,156 103.3 24.0 1.7 133.7 182,864 2.35 0.55 0.04 3.04
7 BEYOKLU 889 200.4 53.5 16.1 271.1 234,964 0.76 0.20 0.06 1.03
8 BEH1KTAH 1,811 91.6 74.1 8.8 180.3 182,658 0.91 0.73 0.09 1.79
9 BÜYÜKÇEKMECE 1,474 48.5 30.5 4.3 90.1 34,737 2.06 1.30 0.18 3.82
10 BAYRAMPAHA 958 125.0 87.7 19.3 245.5 237,874 0.50 0.35 0.08 0.99
12 EM1NÖNÜ 508 141.2 57.5 21.8 231.7 54,518 1.32 0.54 0.20 2.16
13 EYÜP 5,050 63.9 25.6 4.1 96.7 232,104 1.39 0.56 0.09 2.10
14 FAT1H 1,045 187.6 55.5 13.1 256.4 394,042 0.50 0.15 0.03 0.68
15 GÜNGÖREN 718 92.6 157.1 7.5 258.8 271,874 0.24 0.42 0.02 0.68
16 GAZ1OSMANPAHA 5,676 107.4 37.7 4.9 151.8 667,809 0.91 0.32 0.04 1.29
17 KADIKÖY 4,128 95.6 72.3 7.4 177.6 660,619 0.60 0.45 0.05 1.11
18 KARTAL 3,135 103.1 81.5 7.0 195.4 332,090 0.97 0.77 0.07 1.84
19 KAKITHANE 1,443 149.7 78.1 8.9 238.5 342,477 0.63 0.33 0.04 1.00
20 KÜÇÜKÇEKMECE 12,173 70.9 29.1 2.1 103.2 589,139 1.47 0.60 0.04 2.13
21 MALTEPE 5,530 84.0 45.6 3.3 133.9 345,662 1.34 0.73 0.05 2.14
22 PEND1K 4,731 118.7 32.9 3.2 156.6 372,553 1.51 0.42 0.04 1.99
23 SARIYER 2,774 140.0 33.3 2.9 179.0 212,996 1.82 0.43 0.04 2.33
26 H1HL1 3,543 85.0 37.9 6.8 133.9 271,003 1.11 0.50 0.09 1.75
28 TUZLA 4,998 76.7 28.3 3.7 111.7 100,609 3.81 1.41 0.19 5.55
29 ÜMRAN1YE 4,561 144.5 63.8 6.1 215.4 443,358 1.49 0.66 0.06 2.22
30 ÜSKÜDAR 3,783 131.7 58.5 7.3 200.1 496,402 1.00 0.45 0.06 1.52
32 ZEYT1NBURNU 1,149 98.1 85.7 13.6 204.8 239,927 0.47 0.41 0.06 0.98
902 ESENLER 3,890 101.7 25.6 3.4 132.9 388,003 1.02 0.26 0.03 1.33
903 ÇATALCA 5,263 N/A N/A N/A N/A 15,624 N/A N/A N/A N/A
904 S1L1VR1 3,828 N/A N/A N/A N/A 44,432 N/A N/A N/A N/A
Toplam 98,981 - - - - 8,831,766 - - - -
Ortalama - 89.5 41.4 4.9 138.4 - 1.00 0.46 0.05 1.55
Kaynak: JICA Çal"$ma Ekibi taraf"ndan haz"rlanm"$t"r.

%ekil 6.2.17 Yol Geni liklerine göre Mevcut Ula m A
Yol Geni liklerine göre Mevcut Ula m A

%ekil 6.2.17
6-64
%ekil 6.2.18 Yol Geni liklerine göre Mevcut Ula m A (16m ve üstü)
(16m ve üstü)
%ekil 6.2.18

%ekil 6.2.19 Yol Geni liklerine göre Mevcut Ula m A (7-15m)
(7-15m)
%ekil 6.2.19
6-66
%ekil 6.2.20 Yol Geni liklerine göre Mevcut Ula m A (2-6m)
(2-6m)
%ekil 6.2.20

%ekil 6.2.21 Mahallelere göre Yol Yo unluklar
Mahallelere göre Yol Yo unluklar

%ekil 6.2.21
6-68
6.2.4. Köprüler
(1) Genel
Deprem s)ras)nda köprülerin y)k)lmas), ambulans, itfaiye vb. ta%)tlar)n ak)%)n)

engellemektedir. Köprülerin hasar görebilirlik analizini yapmak için stanbul’daki tüm
köprülerin verisi toplanm)%t)r.
Çal)%ma için, Köprülerin yap)m y)l), mesnet tipi, kiri% tipi, köprü aya-)n)n yüksekli-i,
yap)s) vb. özelliklerine ve lokasyon bilgisine gerek duyulmaktad)r. Bu tablo, Ula%t)rma
Bakanl)-)’ na ba-l) 17. Bölge Karayollar) Müdürlü-ü’nden elde edilen orjinal veriden
olu%turulmu%tur. Çal)%ma Ekibi, orjinal veriyi, Çal)%ma için tasarlanan formata uyabilmesi
için de-i%tirmi%tir.
(2) Köprülerle ilgili Kurumlar
A%a-)da belirtilmi% olan kurumlar, köprülerin tasar)m, yap)m ve bak)m)ndan sorumludur.
1) Karayolu Köprüleri
- 17. Bölge Karayollar) - E80 (Edirne ile Ümraniye aras)), E5 ( stanbul daki tüm
yollar)
- 1. Bölge Karayollar) – E80 (Ümraniye ile Tuzla aras))
2) Yollardaki Köprüler
- BB Yap) %leri Müdürlü-ü (1994’ ten sonra yap)lan köprüler)
- BB Altyap) Koordinasyon Müdürlü-ü (1994’ ten sonra yap)lan köprüler)
- BB Yol Bak)m Müdürlü-ü (Yukar)da belirtilen Köprülerin d)%)nda kalanlar)
- BB Ula%)m Müdürlü-ü (Her köprünün lokasyonu)
3) Demiryolu Köprüleri
- TCDD Devlet Demiryollar) (Tüm Demiryollar)’ndaki Köprüler)
4) Metro Köprüleri
- BB Teknik %ler Müdürlü-ü
(3) Verinin Düzenlenmesi
lgili Kurumlar)n baz)lar)nda, köprülerle ilgili, verinin s)n)rl) olmas)ndan dolay), Çal)%ma
için gerekli olan verilerin, nas)l bir yöntemle olu%turulaca-)n) kararla%t)rmak çok önemlidir.

Çal)%ma Ekibi, köprülerle ilgili temel veriyi ilgili kurumlardan sa-lam)% ve bu verilere ek
olarakta arazide kendi inceleme çal)%malar)n) yapm)%t)r.
Tablo 6.2.9 Çal)%ma Ekibi’nin envanterini ve ilgili kurumlardan elde edilen köprülerin
listesini göstermektedir. 'ekil 6.2.22 Köprülerin özeliklerini ve yerlerini göstermektedir.
Tablo 6.2.9 Köprülerin Listesi

Dayanak/ Ayak
Dayanak/ Ayak
Kiri Tipi Mesnet Tipi Maksimum Temel Tipi
Malzemesi
Yüksekli7i
1 Aç kl kl 2 veya daha azla aç kl kl
Dü me Önleyici Sistem
Tek ve Süereklinin Birle imi
Kurum
1 den Fazla Sürekli
10mden fazla
Çelikl/Geçici
5 m den az
Betonarme
5 ila 10 m
Normal
yayg n
Y 7ma
Ark/Ramen
Kaz k
MM
Sürekli
Basit
Basit
0 12 202 120 2 0 0 0 336 1 269 66 336 0 0 76 260

17. Bölge Karayollar
336 336 336 336 336
0 0 8 38 1 2 0 0 49 0 0 49 49 0 0 1 48
1. Bölge Karayollar
49 49 49 49 49
0 5 7 3 0 0 0 0 15 0 14 1 13 0 2 - -
IBB-Yap Müdürlü7ü
15 15 15 15 -
IBB-Altyap Koordinasyon 1 17 11 1 0 0 0 0 29 18 11 1 28 2 0 22 8
Müd. 30 29 30 30 30
13 41 20 44 10 5 0 0 120 105 26 2 133 0 0

IBB Yol Bak m Müd.
133 120 133 133
0 12 3 0 0 5 0 0 20 8 12 0 20 0 0 6 14
IBB Metro
20 20 20 20 20
TCDD Demiryollar Asya 13 20 5 1 0 0 0 16 10 13 26 0 31 1 7

Yakas
39 26 39 39
TCDDDemiryollar 2 18 17 0 0 0 0 26 9 15 22 0 37 0 0 - -
Avrupa Yakas
37 35 37 37
Not: JICA Çla"$ma Ekibi taraf"ndan haz"rlanm"$t"r.
6-70
%ekil 6.2.22 Köprülerin Lokasyonlar
Köprülerin Lokasyonlar
%ekil 6.2.22

(4) Ula m Tipine gore Köprülerin Yap Nitelikleri

a. Otoyol Köprüsü
Yap Tipi
Üstten geçi%li köprülerin ço-u tek mesnetli yap)lard)r. 2 den fazla aç)kl)-a sahip köprüler,
Foto 6.2.1 de gösterildi-i gibi tek mesnetlidir. Foto. 6.2.2 deki köprüde, haz)r öngerilmeli
beton kiri%in kullan)ld)-) ve mesnet tipinin neopren oldu-u görülmektedir. Sürekli köprüler
de, neopren mesnetlerle in%a edilmi%tir. Bu mesnetlerin, üstyap)lara ve altyap)lara
sabitlenmemi% oldu-u görülmektedir. Foto 6.2.3 te görüldü-ü gibi sürekli köprüler
viyadüklerde kullan)lm)%t)r. Sürekli köprülerin ço-u, Türkiyede prekast kiri%in ba-lanmas)
standart metod olmad)-)ndan yerinde döküm ile yap)lm)%t)r. Neopren mesnet, sürekli
köprülerin yap)m)nda kullan)lmaktad)r.
Üstyap
Otoyol köprülerinin ço-u betonarme köprülerdir. Çelik konstrüksiyonun, maliyetinin

yüksek olmas) nedeniyle genelde, altyap) için gerekli alan)n s)n)rl) oldu-u ve h)zl) yap)m)n
gerekti-i yerlerde, yap)y) olu%turmak amac)yla kullan)l)r.
Altyap
Betonarme kiri%, 2 aç)kl)kl) tek mesnetli üstten geçi%li köprülerin ara/orta kiri%inde
uygulanmaktad)r. Baz) köprülerdede, Betonarme ramen tipi kiri%ler bulunmaktad)r.
Köprülerin hemen hemen ço-unda T-tipi ayak, nadiren de kiri% ayak kullan)lm)%t)r.
Temel
JICA çal)%ma ekibi ilgili müdürlüklerden, köprünün temel tipinin do-rulanmas)n) istemi%tir.
Çal)%ma Ekibi, 1. ve 17. Bölgelerin Karayollar)na ba-l) yollarda temel tipini do-rulam)%t)r.
17. Bölge Kararyollar)’na ba-l) olan, 336 köprünün 226 (%77) s)nda ve 1. Bölge
Karayollar)’na ba-l) 50 köprünün 49 (%98) unda geni% yayg)n temel kullan)lm)%t)r.
Di-erlerinde ise kaz)k temel kullan)lm)%t)r.
Dü me Önleyici Yap (Unseating Prevention Sructure)
Arazi tespiti yap)lan köprülerin ço-unda, dü%me önleyici yap)ya rastlanmam)%t)r. Olan
durumlarda da oturma geni%li-i yakla%)k 50 cm dir.
b. TCDD
Yap Tipi
Foto 6.2.4 and Foto 6.2.5. te gösterildi-i gibi, köprülerin ço-u iki ayakl) tek aç)kl)kl) veya 2
aç)kl)kl) tek mesnetli yap)dad)r. Mesnet tipi, çelik rulodur. Köprünün ara aya-) de-ildir,
fakat her iki taraftaki ayaklarda yanal kuvvet ta%)maktad)r. Avrupa yakas)nda hiç bir
6-72
viyadü-e rastlanmamaktad)r. Foto 6.2.7 and Foto 6.2.8. de görüldü-ü gibi, Anadolu
Yakas)’nda çok aç)kl)kl) tek mesnetli yap) bulunmaktad)r. Anadolu yakas)nda, çok farkl)
üstten geçi%li kemer tipi (ta% y)-ma) köprüler gözlenmektedir (Foto 6.2.9).
Üstyap
Demiryolu köprülerinin ço-unda, çelik konstrüksiyon benimsenmi%tir. I-kiri% tipi’ne s)k

rastlan)rken, kafes tipi kiri% az rastlanmaktad)r. Aç)kl)-) 20 mden fazla olan eski
köprülerde, kafes tipi kiri% kullan)lm)%t)r. Aç)kl)-) 10 m den küçük olan di-er köprülerde
menfez kutusu (box culvert) vard)r.
Altyap
Otoyol köprülerinde de oldu-u gibi, ters T-tipi ayakl) tek aç)kl)kl) köprülerdir. TCDD den
elde edilen verilere göre, Anadolu yakas)ndaki köprüler, 1912 y)l)nda yap)lmalar)ndan
dolay) oldukça eskidirler. Foto 6.2.10’da gösterildi-i gibi köprülerin baz)s) y)-mad)r. 2
aç)kl)kl) tek mesnetli köprülerin ço-unun ara aya-), duvar tipindedir. Baz) ayaklarda
Betonarme rijit karkas yap)dad)r (ramen).
Temel
TCDD’nin teknik bilgisine göre, Anadolu yakas)’ndaki köprülerde, geni% yayg)n temel
kullan)lm)%t)r. Gerçekten bu bölgede, sert zeminde yap)lan kemerli köprüye rastlanmaktad)r.
Dü me Önleyici Yap (Unseating Prevention Structure)
Arazi incelemelerinde, dü%me önleyici yap)ya rastlanmam)%t)r. TCDD köprülerinin, oturma

geni%li-i, otoyol köprülerine k)yasla daha geni%tir. Oturma geni%li-inin 70 cm’den fazla
oldu-u tahmin edilmektedir.
c. BB Metro
Yap Tipi
Foto 6.2.11’den görüldü-ü gibi uzunluklar) birkaç yüzden fazla baz) viyadükler
bulunmaktad)r. Viyadüklerin toplam uzunlu-u, brut demiryolu köprü uzunlu-unun
de-erinin, fazla oldu-unu aç)klamaktad)r. Viyadük, çok aç)kl)kl) tek mesnetli tip, yap)dad)r.
Mesnet malzemesi neoprand)r. Di-er köprüler ise genelde, yollar)n veya derelerin
üzerinden geçen, 20m’den küçük spanli, tek kiri%li köprülerdir.
Üstyap
TCDD ile kar%)la%t)r)ld)-)nda, IBB Metro Köprüleri daha yenidir. Bu köprüler 1990’l)
y)llarda, PC haz)r öngerilmeli kiri%lerle yap)lm)%t)r. Çelik kiri% haz)r öngerilmeli kiri%lerde
kullan)lmam)%, uzun aç)kl)kl) veya e-imli köprülerde kullan)lm)%t)r.

Altyap
ki ayakl), Betonarme rijit karkas yap)daki (ramen) viyadükler Metronun stanadart tipidir.
Foto 6.2.12’de gösterildi-i gibi Duvar tipli köprü aya-), e-ik köprülerde kullan)lm)%t)r.
Temel
Kaz)k temel, birkaç yüz metre uzunluktaki viyadüklerde benimsenmi% bir temeldir.
Dü me Önleyici Yap (Unseating Prevention Structure)
Arazi incelemesinin yap)lan köprülerin hiçbirinde, dü%me önleyici yap)ya, rastlanmam)%t)r.

Oturma geni%li-i neredeyse otoyol köprülerinin oturma geni%li-ine e%it ve yakla%)k 50 cm
dir.
(5) Yola ve Alana göre Yap sal Karakteri

a. TEM
Anadolu Yakas
Anadolu yakas)nda hiçbir viyadü-e rastlanmam)%t)r. Ço-u haz)r öngerilme kiri%li üstten
geçen köprülerdir. Birkaç) tanesi, alttan geçen, iki ayakl) altyap)ya sahip köprülerdir.
Foto 6.2.13 ve Foto 6.2.14 de standart üst geçitler göaterilmi%tir. 'ekil 6.2.23 te gösterildi-i
gibi, kiri%, haz)r öngerilmeli kutu hücreli kiri%tir. 2 aç)kl)kl) tek mesnet yap)dad)r. Köprüler,
1990 ila 1991 y)llar)nda yap)ld)-)ndan, yeni say)lmaktad)r. Köprüler boyutlar)na göre
de-erlendirsek, düzgün ve güçlü olarak in%a edilmi%lerdir. Duvar tipi kiri%in oturma
geni%li-i 50 cm dir. Bu de-er, otoyol köprülerinin spesifikasyonuna göre düzenlenmi% olan
de-er ile kar%)la%t)r)ld)-)nda, küçük kalmaktad)r.
%ekil 6.2.23 Haz r Öngerilmeli Kutu Hücreli Tipin Enkesiti
6-74
Avrupa Yakas
Anadolu yakas) ile kar%)la%t)r)d)-)nda, üstten geçi%li köprülerin yap) tipi ayn)d)r. Foto
6.2.15’te e-imli köprü gösterilmi%tir. Üstyap) ise, haz)r öngerilmeli tek sand)k kiri%
tipindedir. E-imden dolay) oturma geni%li-i geni%lemi% görünmemektedir.
Bu yakada, birçok viyadü-e rastlanmaktad)r. Foto 6.2.16’daki köprü, çok aç)kl)kl), tek
mesnetli tipli ve malzemesi ise neoprand)r. Altyap)n)n üstüne izdü%üm köprünün
niteliklerinden biridir. Bu projeksiyonlar)n amaçlar) belirlenememi%tir. Fakat bu
projeksiyonlar)n kiri%lerin deprem s)ras)nda birbirlerine çarp)%malar)n)n engellenmesi için
yap)ld)-) tahmin edilmektedir. Mesnet malzemesi neoprand)r ve mesnet ayaklar) altyap)ya
ve üstyap)ya sabitlenmemi%tir.
b. E5
Anadolu Yakas
Köprülerin say)s) TEM’deki köprülerin say)s)ndan daha azd)r. Genelde, 2 aç)kl)kl) tek
mesnetli köprüler yap)lm)%t)r.
Avrupa Yakas
Genelde, haz)r öngerilmeli betonarme kiri%lere TEM’de rastlanmaktad)r. E5 üzerindeki

köprülerin ço-u, üstyap)l), artgerilmeli sürekli levhal) kiri%e sahiptir ('ekil 6.2.24)
%ekil 6.2.24 Artgerilmeli Sürekli Levhal Kiri
c. Tarihi Yar mada
13 numalar) foto-raf ön germeli beton rijit çerçeveye bir örnek te%kil etmektedir. Üstyap)
artgerilmeli sürekli dolu gövdeli bile%ik kiri%den olu%ur. Bindirme kat) çubuklarla
desteklenmi%tir. Ayaklar)n yüksekli-i yatay do-ruya göre düzensizdir. Bu yüzden, deprem
esnas)nda k)sa kolona yo-un yanal kuvvet bask)s)n)n olmas) muhtemeldir.

6.2.17 numaral) foto-raf çok aç)kl)kl) tek mesnetli çelik köprüyü göstermektedir. Üst ve
altyap)ya büyük bir ayg)t yerle%tirilmi%tir. Bu ayg)t oturmam)% bir önleme yap)s) gibi
durmaktad)r. Kenar hizas)na ra-men basit destek uygulanm)%t)r. Üstyap)y) sabitlemek ve
dengesini sa-lamak için yerle%tirilmi% olabilir. Görece eski bir köprü oldu-u için detayl) bir
gözlemle köprü yap)m kalitesinin özelliklede kaynak kalitesinin iyi olmad)-)n) görüyor.
d. Yüksek Ayakl Köprü
6.2.18 numaral) foto-rafta gördü-ümüz köprü Bo-aziçi köprüsüne ba-lanan köprüdür. Yap)
tipi çok aç)kl)kl) tek mesnetli öngermeli beton köprüdür. Altyap)n)n büyüklü-ü, a-)r beton
üstyap)ya göre oldukça zay)f durmaktad)r.
6.2.19 numaral) foto-raf Haliç’in üstünden geçen köprüdür. Çok aç)kl)kl) sürekli köprüdür.
Üstyap)s) dümen sand)k kiri% tipidir. Ta%)ma plakas) metaldir. Statik olarak yüksek ayaklara
nazaran belirsiz güç daha küçüktür, bu yüzden çok noktal) sabit destek alabilir.
e. Çelik Köprü
6.2.20 numaral) foto-raf kenar hizas) olan sürekli çelik kiri%li köprüdür. Her sand)k kiri% iki
(2) ta%)ma plakas) ile donat)lm)%t)r ve altyap) betonarmedir. Altyap) çok zay)ft)r, üstyap)ya
hafif çelik yap) uygulanm)%t)r.
18 numaral) foto-rafta görülen köprünün altyap)s) çelik köprü aya-)d)r. Üstyap)n)n

stabilitesini iyile%tirmek için köprü oturma alan) geni%letilmi%tir.
Foto 6.2.21 numaral) foto-rafta görülen köprü çapraz yönlerde geni% üstyap)ya sahiptir ve
köprü uzunlu-u (861 m) çal)%ma alan)nda ki en büyük uzunluktur. Sa- ve sol köprü
ayaklar) aras)ndaki aç)kl)k oldukça geni%tir ve aralar)ndan yol geçmektedir. Iki kiri% kaz)k
ba%lar)n) ba-layan ba%l)k ile ba-lanm)%t)r. Üstyap)n)n büyüklü-ü ile kar%)la%t)rd)-)m)zda
altyap) oldukça küçüktür.
f. Yaya Köprüsü
Araç geçit köprüsü ile kar%)la%t)r)ld)-)nda çelik yaya geçit köprülerinin oran) beton
köprülerden daha çok gibidir. Çelik yaya köprüleri daha çok E5 ve di-er ana yollar
üzerinde görülmektedir. Neredeyse tüm çelik köprüler sürekli kiri%tir ve altyap)s)
betonarmedir. Üstyap) altyap)n)n sonunda ask)da durmaktad)r, buda kiri%in deprem
esnas)nda dü%mesini önlemektedir.
Beton köprüler daha çok TEM üzerinde görülmektedir. 6.2.22 numaral) foto-raf standart
biri yaya geçit köprüsünü göstermektedir. TEM üzerinde ayn) tip birçok köprü vard)r. Bu
tip köprüler TEM üzerinde ki standart köprü tipi olarak isimlendirilmektedir. Üstyap)
6-76
betondur ve yap) tipi çok aç)kl)kl) tek mesnetlidir. Ta%)ma plakas) neoprand)r. Köprü
oturma uzunlu-u 50 cm olarak hesaplanm)%t)r.

Foto 6.2.1 Foto 6.2.2
Foto 6.2.3 Foto 6.2.4
Foto 6.2.5 Foto 6.2.6
Foto 6.2.7 Foto 6.2.8
Foto 6.2.9 Foto 6.2.10
6-78
Foto 6.2.11 Foto 6.2.12
Foto 6.2.13 Foto 6.2.14
Foto 6.2.15 Foto 6.2.16
Foto 6.2.17 Foto 6.2.18
Foto 6.2.19 Foto 6.2.20

Foto 6.2.21 Foto 6.2.22
Foto 6.2.23 Foto 6.2.24
g. De;erlendirme
Çal)%ma alan)m)z içindeki köprülerin mevcut durumunu birçok aç)dan de-erlendirdik.

Bugünkü durumlar) itibariyle çal)%ma alan) içinde bulunan köprülerde a%a-)da belirtilen
sorunlara rastlanm)%t)r.
1) Tek mesnetli köprü yaln)zca köprülerde de-il ayn) zamanda viyadüklerde de

uygulanm)%t)r. Ve kiri%ler aras)ndaki yükseklik dard)r. Kiri%ler birbirine kolayca
çarpabilecek %ekildedir ve bu yüzden de olas) bir deprem esnas)nda, köprünün y)k)lma
olas)l)-) yüksektir.
2) Otoyol köprüleri, Japon standartlar)yla kar%)la%t)r)ld)-)nda oturma uzunlu-u oldukça

k)sad)r, ayr)ca üstyap)n)n e-ik aç)ya sahip oldu-u durumlarda bile oturma uzunlu-u
standart de-erin üstünde de-ildir.
3) Birçok durumda, neopran-ta%)ma plakas) üstyap) ve altyap) üzerinde sabitlenmemi%

gibidir. Böylece, depremden sonra deformasyon olu%mas) yüksek bir olas)l)kt)r. Yüksek
ivmeli bir deprem meydana geldi-i takdirde kiri%ler birbirleriyle çarp)%acak ve y)k)lma
olas)l)-) çok yüksek olacakt)r.
4) Birçok köprünün oturmam)% önleme yap)s) bulunmamaktad)r.
5) Üstyap) ölçe-iyle kar%)la%t)r)ld)-)nda, oldukça küçük birçok altyap)lar bulunmaktad)r.
6-80
h. Gelecekte Yap lmas Gerekenler
Katayama yöntemine dayal) olarak yap)lacak hasar analizi için gerekli veriler çal)%ma
kapsam)nda yürüttü-ümüz ara%t)rmalar)m)z s)ras)nda toplanm)%t)r. Her nekadar arazi
incelemeleri esnas)nda dü%me önleyici yap) gözlemlenmediysede, baz) köprülerde bu
yap)n)n bulundu-u söylenmektedir. Dü%me önleyici yap)n)n mevcudiyeti köprülerin
hasar)n)n anla%)lmas) için çok önemlidir. Bir sonraki incelemede, dü%me önleyici yap)n)n
olup olmad)-) do-rulanmal)d)r. Sonuçlar)n belirlenmesi için zemin verileri ve sismik %iddet
gibi veriler köprü envanterine dahil edilecektir.

6.2.5. Altyap Verileri

Çal)%ma kapsam)nda altyap)da meydana gelebilecek hasar hesaplamalar) da ele al)nacakt)r.
Altyap) ile ilgili hasar hesaplamalar), olabilecek en büyük hasar kar%)s)nda h)zl) bir
toparlanma ve onar)m döneminde gerekebilecek acil ihtiyaç malzemelerini
depolayabilmemiz ve ç)kan hesaplama sonuçlar)na dayanarak zay)f yerleri
güçlendirebilmemiz aç)s)ndan büyük önem ta%)maktad)r. Çal)%ma kapsam)nda a%a-)da
belirtilen 5 altyap) ele al)nm)%t)r;
- Do-algaz
- 'ehir suyu ve kanalizasyon
- Elektrik
- Haberle%me
(1) Do;algaz
stanbul’da hem Anadolu hem de Avrupa Yakas)nda do-algaz da-)t)m hizmetlerinden

GDA' sorumludur. GDA', bir deprem an)nda altyap)lar aras)ndan %ehirde en fazla hasar)
verecek ve en büyük tehditi olu%turacak alan)n DOYALGAZ oldu-unun bilincindedir ve bu
noktadan hareketle altyap) hizmeti veren kurum ve kurulu%lar aras)nda CBS ortam)nda
say)sal network olu%turmak konusunda en ileri düzeye sahiptir. Veritabanlar), bas)nç
regülatör vana noktalar), ana boru hatt), boru hatt)n)n da-)l)m) gibi bilgilerin özellikerini de
içerecek %ekilde, gerekli tüm bilgiye sahiptir, ve çok kapsaml)d)r. Ancak GDA'’)n
Büyükçekmece, Çatalca ve Silivriye hizmet sa-lamamas)ndan dolay) temin ettigimiz veriler
bu ilçeleri içermemektedir. Elde etti-imiz veriler proje taraf)ndan haz)rlanan veritaban)na
dahil edilmi% ve analize haz)r durumdad)r. Buna ek olarak, çal)%ma ekibi boru uzunluklar)n)
çe%it ve geni%li-e göre mahalle baz)nda hesaplam)%t)r. 'ekil 6.2.25 stanbul’un mevcut
do-algaz boru hatt) da-)l)m)n) göstermektedir.
(2) ehir Suyu ve Kanalizasyon
Silivri hariç –ki bu ilçe %ehir suyunu kendi sa-l)yor- çal)%ma alan)n)n hepsi için %ehir suyu
ve kanalizasyon hizmetleri SK ’nin sorumlulu-undad)r. SK ’de %ebekeleri ve a-lar) CBS
ortam)nda izlemektedir, ancak henüz %ebeke özellikleri (örnek: boru tipi/çap bilgisi,
ba-lant) noktalar)n)n bilgisi v.b.) sisteme girilmemi%tir. Çal)%ma kapsam)nda temin edilen
verilerin kalitesine göre kaç noktada hasar meydana gelece-i mahalle baz)nda
hesaplanacakt)r. Bunun için su kayna-)ndan ar)tma tesislerine giden boru hatlar)n)n verisi
ve ar)tma tesislerinden servis alan)na giden da-)t)m boru hatlar)n)n bilgisi gereklidir. 'ekil
6.2.26 ve 'ekil 6.2.27 s)ras)yla %ehir suyu ve kanalizasyon için hizmet a-)n) göstermektedir.
6-82
(3) Elektrik
Elektrik hizmetleri iki gruba ayr)lm)%t)r, elektrik sa-lamak ile ilgili alandan sorumlu
kurulu% TEA'’t)r ve TEA'’ta Avrupa Yakas) Tea% ve Anadolu Yakas) Tea% olmak üzere
ikiye ayr)lm)%t)r. Elektrik da-)t)m)ndan sorumlu olan %irketler ise BEDA' (Avrupa Yakas))
ve AKTA' (Asya Yakas)) t)r. Bu yüzden bütün stanbul’un elektrik %ebekesini
haz)rlayabilmek için her kurumun elinde bulunan veriler toplanmal) ve entegre edilmelidir.
Ancak her %irketin verisi farkl) formatta bulunmakta ya da %irketelerin elinde hiçbir veri
bulunmamaktad)r. Bu sebepten dolay) bu alanda verilerin toplanmas) ve olu%turulmas)
gecikmi%tir. %in asl)nda Elektrik %irketlerinde say)salla%t)r)lm)% harita bulunmad)-) için,
Çal)%ma Ekibi %ebekeyle ilgili ka-)t üzerinde toplad)klar) bilgileri say)salla%t)rmaya
ba%lam)%lard)r. 'ekil 6.2.28 TEA'’tan al)nan verilere dayal) olarak yüksek gerilim hatlar)n)
göstermektedir. Ayr)ca temin edilen bu veriler çal)%maya eklenen belediye s)n)rlar)
d)%)ndaki üç ilçeyi kapsamamaktad)r. Çal)%ma Ekibi Beda% ve Akta%’tan kendi hizmet
verdikleri ilçelere yönelik haz)rlam)% olduklar) istatistiki tablolar) temin etmi%lerdir. Bir
sonraki a%amada Her mahalledeki kablo uzunluklar) hesaplanmal)d)r.
(4) Haberle me
Türk Telekom bütün Türkiye için haberle%me hizmeti vermektedir. stanbul’da yetki
alanlar), Avrupa yakas) ve Anadolu yakas) olarak iki bölgeye ayr)lm)%t)r. Bu y)l)n ba%)nda
Türk Telekom Merkez Ofisinden gelen bir emir üzerine fiber optik kablo a-) için CBS a-)
verilerinin olu%turulmas)na ba%lanm)% ve yak)n zamanda say)salla%t)rma i%lemi
tamamlanm)%t)r. Bu CBS verileri 'ekil 6.2.29 gösterildi-i gibi veri taban)m)za entegre
edilmi%tir.

%ekil 6.2.25 Do algaz %ebekesi
Do algaz %ebekesi
%ekil 6.2.25
6-84
%ekil 6.2.26 çme Suyu Da t m %ebekesi
çme Suyu Da t m %ebekesi

%ekil 6.2.26

%ekil 6.2.27 Kanalizasyon %ebekesi
Kanalizasyon %ebekesi
%ekil 6.2.27
6-86
%ekil 6.2.28 Yüksek Gerilim Elektrik Hatlar
Yüksek Gerilim Elektrik Hatlar

%ekil 6.2.28

%ekil 6.2.29 Türk Telekom Fiber Optik Kablo A
Türk Telekom Fiber Optik Kablo A

%ekil 6.2.29
6-88
6.2.6. ehirdeki Ba l ca Tesislere Ait Veriler

(1) E;itim Tesisleri
May)s 2002 tarihinde ilçelerden toplanan veriler do-rultusunda e-itim tesislerinin bugünkü
durumlar) incelenmi%tir. lkokullar)n ve liselerin say)s), nüfus, ve bar)nd)rma kapasiteleri
çal)%ma alan) içerisinde yer alan ilçelere göre Tablo 6.2.10 de özetlenmi%tir. lkokullar)n ve
liselerin toplam say)s) 'ekil 6.2.30 de ilçe baz)nda gösterilmi%tir.
Tablo 6.2.10 lkokul ve Liselerin Say s , Çal ma Alan çindeki her lçeye Dü en
Nüfus Say s
lkokul Lise Dkul ba$"na

Kod lçe Toplam Nüfus Dü$en nüfus
Kamu ÖZel Ara toplam Kamu Özel Ara toplam
1 ADALAR 5 1 6 1 1 2 8 17,738 2,217
2 AVCILAR 22 1 23 8 1 9 32 231,799 7,244
3 BAHÇEL EVLER 36 11 47 17 9 26 73 469,844 6,436
4 BAKIRKÖY 28 12 40 13 5 18 58 206,459 3,560
5 BAYCILAR 50 4 54 17 7 24 78 557,588 7,149
6 BEYKOZ 48 2 50 8 1 9 59 182,864 3,099
7 BEYOYLU 26 6 32 13 18 31 63 234,964 3,730
8 BE' KTA' 29 15 44 14 8 22 66 182,658 2,768
9 BÜYÜKÇEKMECE 50 8 58 9 9 18 76 34,737 457
10 BAYRAMPA'A 22 0 22 12 0 12 34 237,874 6,996
12 EM NÖNÜ 9 3 12 11 1 12 24 54,518 2,272
13 EYÜP 43 3 46 10 0 10 56 232,104 4,145
14 FAT H 51 7 58 17 11 28 86 394,042 4,582
15 GÜNGÖREN 20 4 24 8 6 14 38 271,874 7,155
16 GAZ OSMANPA'A 79 4 83 17 2 19 102 667,809 6,547
17 KADIKÖY 74 20 94 26 17 43 137 660,619 4,822
18 KARTAL 50 6 56 21 4 25 81 332,090 4,100
19 KAYITHANE 46 1 47 12 0 12 59 342,477 5,805
20 KÜÇÜKÇKMECE 61 5 66 17 7 24 90 589,139 6,546
21 MALTEPE 41 5 46 14 9 23 69 345,662 5,010
22 PEND K 56 2 58 13 0 13 71 372,553 5,247
23 SARIYER 40 15 55 10 9 19 74 212,996 2,878
26 ' 'L 30 13 43 16 10 26 69 271,003 3,928
28 TUZLA 25 2 27 8 1 9 36 100,609 2,795
29 ÜMRAN YE 71 5 76 19 4 23 99 443,358 4,478
30 ÜSKÜDAR 66 17 83 22 21 43 126 496,402 3,940
32 ZEYT NBURUNU 21 1 22 14 1 15 37 239,927 6,485
902 ESENLER 24 2 26 3 1 4 30 388,003 12,933
903 ÇATALCA 46 0 46 6 0 6 52 15,624 300
904 S L VR 39 2 41 8 1 9 50 44,432 889
Toplam 1,208 177 1,385 384 164 548 1,933 8,831,766 -
Ortalam - - - - - - 64 294,392 4,569
Kaynak: l Afet Yönetim Merkezi
100 den fazla ilkokul ve lise Kad)köy (137 okul), Üsküdar (126 okul), ve Gaziosmanpa%a
(102 okul) ilçelerinde bulunmaktad)r. 30 dan daha az okulun bulundu-u ilçeler ise Esenler

(30 okul), Eminönü (24 okul), and Adalar (8 okul) d)r. Her ilçede ortalama 64 okul
bulunmaktad)r.
Okul ba%)na dü%en nüfus yo-unlu-u ilçe nüfusunun ilçede bulunan toplam okul say)s)na
bölünmesiyle hesaplanm)%t)r. Çatalca (300 ki%i/okul), Büyükçekmece (457 ki%i/okul), and
Silivri (889 ki%i/okul) ilçeleri okul ba%)na 1.000 ki%iden daha dü%ük yo-unlu-un oldu-u
ilçelerdir. Ba-c)lar (7,149 ki%i/okul), Güngören (7,155 ki%i/okul), Avc)lar (7,244 ki%i/okul),
and Esenler (12,933 ki%i/okul) ilçeleri ise 7.000 ki%i/okul dan daha büyük yo-unlu-un
oldu-u ilçelerdir. Toplamda çla)%ma alan) içinde ortalama say) 4,569 ki%i/okul dur. En fazla
fark Çatalca ve Esenler ilçeleri aras)nda gözlemlenmektedir. Esenler’deki yo-unluk
Çatalca’n)n 43 kat)d)r.
Her ilçedeki okul say)lar)n)n nüfusa oran) 'ekil 6.2.31.’de gösterilmi%tir. 'ekil bize okul
ba%)na dü%en nüfus say)s)n)n, stanbul’un bat)s)nda bulunan üç ilçede göreceli olarak daha
az oldu-unu ve Bak)rköy d)%)nda Eyüp ve Fatih bölgelerinin bat)s)nda yer alan ilçelerde ise
daha yüksek oldu-unu göstermektedir.
6-90
%ekil 6.2.30 lçelere Göre lkö retim Okullar ve Liselerin Say lar
lçelere Göre lkö retim Okullar ve Liselerin Say lar

%ekil 6.2.30

%ekil 6.2.31 lçelere Göre lkö retim Okullar ve Liselerdeki Nüfus
lçelere Göre lkö retim Okullar ve Liselerdeki Nüfus

%ekil 6.2.31
6-92
stanbul ili Acil durumlarda bar)nak/geçici iskan olarak toplamda 280 okul kullanmay)
hesaplamaktad)r. Tablo 6.2.11 bu amaca uygunluklar) aç)s)ndan okullar)n kullan)labilir
taban alan)n), nüfusunu ve nüfus yo-unluklar)n) göstermektedir.
Tablo 6.2.11 Okullar n ve Nüfusun Taban Alan

Geçici iskan alan" olarak planlanan
lköDretim
Okul binalar" Nüfusa dü$en alan
Kod lçe ve Nüfus 2
(m / ki$i)
Lise
say) Kullan"labilir TA
2
)
1 ADALAR 8 6 6,568 17,738 0.37

2 AVCILAR 32 5 18,980 231,799 0.08
3 BAHÇEL EVLER 73 14 20,447 469,844 0.04
4 BAKIRKÖY 58 4 9,300 206,459 0.05
5 BAYCILAR 78 9 10,816 557,588 0.02
6 BEYKOZ 59 8 7,135 182,864 0.04
7 BEYOYLU 63 3 6,131 234,964 0.03
8 BE' KTA' 66 3 6,677 182,658 0.04
9 BÜYÜKÇEKMECE 76 17 89,142 34,737 2.57
10 BAYRAMPA'A 34 4 10,472 237,874 0.04
12 EM NÖNÜ 24 12 51,868 54,518 0.95
13 EYÜP 56 4 19,220 232,104 0.08
14 FAT H 86 3 12,200 394,042 0.03
15 GÜNGÖREN 38 4 18,774 271,874 0.07
16 GAZ OSMANPA'A 102 16 40,419 667,809 0.06
17 KADIKÖY 137 9 24,825 660,619 0.04
18 KARTAL 81 16 25,746 332,090 0.08
19 KAYITHANE 59 8 17,772 342,477 0.05
20 KÜÇÜKÇKMECE 90 18 103,705 589,139 0.18
21 MALTEPE 69 7 36,990 345,662 0.11
22 PEND K 71 16 56,364 372,553 0.15
23 SARIYER 74 4 6,310 212,996 0.03
26 ' 'L 69 5 9,176 271,003 0.03
28 TUZLA 36 9 13,520 100,609 0.13
29 ÜMRAN YE 99 25 60,996 443,358 0.14
30 ÜSKÜDAR 126 14 45,075 496,402 0.09
32 ZEYT NBURUN 37 5 23,358 239,927 0.10
902 ESENLER 30 6 20,156 388,003 0.05
903 ÇATALCA 52 18 18,643 15,624 1.19
904 S L VR 50 8 17,785 44,432 0.40
Toplam 1,933 280 808,570 8,831,766 -
Ortalama 64 9 26,952 294,392 0.09
Taban alanlar) ki%i ba%)na 1 m2 den daha büyük olan okullar Büyükçekmece (2.57m2) ve
Çatalca (1.19m2) ilçelerinde bulunmaktad)r. Birim taban alanlar) ki%i ba%)na 0.03 m2 den
daha küçük olan okullar ise Beyo-lu (0.03 m2), Fatih (0.03 m2), Sar)yer (0.03 m2), Si%li
(0.03 m2), ve Ba-c)lar(0.02 m2) da bulunmaktad)r. Genel anlamda geçici iskan hizmeti
verecek bir alan)n taban alan) ki%i ba%)na 0.09 m2 olmal)d)r. En büyük fark Büyükçekmece
ve Ba-c)lar ilçeleri aras)nda ortaya ç)kmaktad)r: Büyükçekmece birim taban alan)
Ba-c)lar’dan 129 kat daha fazlad)r. 'ekil 6.2.32 her ilçe için ki%i ba%)na dü%en uygun okul
taban alan) bilgisini göstermektedir. 'ekil bize ki%i ba%)na ortalamadan daha az dü%en taban
alanlar)n)n ço-unlukla Avrupa yakas)nda oldu-unu göstermektedir.

%ekil 6.2.32 lkö retim Okullar ve Liseler: Geçici skan çin Planlanan Okul Bina
Alan (m2/nüfus)
lkö retim Okullar ve Liseler: Geçici skan çin Planlanan Okul Bina Alan (m2/nüfus)
%ekil 6.2.32
6-94
(2) T bbi Tesisler
T)bbi tesisler ile ilgili mevcut durum üzerine yap)lan incelemeler May)s 2002 tarihinde
illerden toplanan verilere dayanmaktad)r. Hastanelerin ve polikliniklerin say)lar) özet olarak
Tablo 6.2.12. de gösterilmektedir. Her ilçede bulunan toplam hastane ve poliklinik say)s)
'ekil 6.2.33 de gösterilmektedir.
Tablo 6.2.12 lçelere Göre Hastane ve Poliklinik Say s
Hastane Poliklinik
Kod lçe Toplam
Kamu Özel SSK Üniversite Public Corporation Ara toplam Kamu Özel Ara toplam
1 ADALAR 2 2 0 2
2 AVCILAR 5 5 6 6 11
3 BAHÇEL EVLER 1 11 12 0 12
4 BAKIRKÖY 3 6 1 10 10 10 20
5 BAYCILAR 4 4 1 22 23 27
6 BEYKOZ 2 1 3 1 5 6 9
7 BEYOYLU 2 6 8 15 15 23
8 BE' KTA' 4 4 0 4
9 BÜYÜKÇEKMECE 1 3 4 0 4
10 BAYRAMPA'A 1 4 1 6 2 10 12 18
12 EM NÖNÜ 2 1 3 2 5 7 10
13 EYÜP 1 2 1 4 10 10 14
14 FAT H 1 9 2 4 16 1 15 16 32
15 GÜNGÖREN 5 1 6 1 1 7
16 GAZ OSMANPA'A 1 10 11 0 11
17 KADIKÖY 1 15 3 1 20 42 42 62
18 KARTAL 1 3 1 1 6 9 9 15
19 KAYITHANE 3 3 0 3
20 KÜÇÜKÇKMECE 6 6 21 21 27
21 MALTEPE 4 1 5 2 2 7
22 PEND K 1 4 5 1 10 11 16
23 SARIYER 3 3 15 15 18
26 ' 'L 1 15 3 2 21 0 21
28 TUZLA 0 0 0
29 ÜMRAN YE 4 4 1 23 24 28
30 ÜSKÜDAR 3 8 1 1 4 17 16 16 33
32 ZEYT NBURUN 2 4 6 10 10 16
902 ESENLER 3 3 11 11 14
903 ÇATALCA 1 1 0 1
904 S L VR 1 2 3 0 3
Toplam 31 141 15 6 8 201 9 24 267 468
Ortalama - - - - - 7 - - 9 16

Not: SSK - Sosyal Sigortalar Kurumu
Hastane ve poliklinik birlikte hesaplanmak üzere toplam 30 dan fazla t)bbi tesis
Gaziosmanpa%a (62 tesis), Üsküdar (33 tesis), ve Eyüp (32 tesis) ilçelerinde bulunmaktad)r.
Tesis say)s) 3 ya da daha az olan ilçeler ise are Ka-)thane (3 tesis), Silivri (3 tesis), Adalar

(2 tesis), Çatalca (1 tesis), and Tuzla (0 tesis) d)r. Ortalamada her ilçede 16 tesis
bulunmaktad)r.
6-96
%ekil 6.2.33 Sa l k Tesisi : lçelere Göre Hastane ve Poliklinik Say s
Sa l k Tesisi : lçelere Göre Hastane ve Poliklinik Say s

%ekil 6.2.33

Sa-l)k Bakanl)-)ndan Temmuz 2002 tarihinde al)nan veriler do-rultusunda mevcut durum
yatak say)lar)na ba-l) olarak incelenmi%tir. Yatak say)lar) ve her ilçe için nüfus ba%)na
dü%en yatak Tablo 6.2.13 de gösterilmi%tir. 'ekil 6.2.34 t)bbi tesislerde bulunan yatak
say)lar)n) ilçe baz)nda göstermektedir..
Tablo 6.2.13 lçelere Göre Yatak Say s
100,000 ki$iye dü$en

Kod lçe Yatak say"s" Nüfus Yatak say"s"
1 ADALAR 685 17,738 3862

2 AVCILAR 323 231,799 139
3 BAHÇEL EVLER 1,126 469,844 240
4 BAKIRKÖY 4,229 206,459 2048
5 BAMCILAR 177 557,588 32
6 BEYKOZ 300 182,864 164
7 BEYOMLU 861 234,964 366
8 BE3 KTA3 173 182,658 95
9 BÜYÜKÇEKMECE 134 34,737 386
10 BAYRAMPA3A 259 237,874 109
12 EM NÖNÜ 420 54,518 770
13 EYÜP 75 232,104 32
14 FAT H 1,081 394,042 274
15 GÜNGÖREN 207 271,874 76
16 GAZ OSMANPA3A 491 667,809 74
17 KADIKÖY 1,127 660,619 171
18 KARTAL 918 332,090 276
19 KAMITHANE 285 342,477 83
20 KÜÇÜKÇKMECE 334 589,139 57
21 MALTEPE 85 345,662 25
22 PEND K 244 372,553 65
23 SARIYER 510 212,996 239
26 3 3L 1,597 271,003 589
28 TUZLA 0 100,609 0
29 ÜMRAN YE 87 443,358 20
30 ÜSKÜDAR 2,036 496,402 410
32 ZEYT NBURUNU 1,325 239,927 552
902 ESENLER 147 388,003 38
903 ÇATALCA 50 15,624 320
904 S L VR 147 44,432 331
Toplam 19,433 8,831,766 -
Ortalama 648 294,392 220
Kaynak: SaDl"k Bakanl"D"
T)bbi tesisler içinde 2,000 den fazla yata-a sahip olan ilçeler Bak)rköy (4,299 yatak) ve
Üsküdar (2,036 yatak) d)r. 100 den daha az yata-a sahip olan ilçeler ise Ümraniye (87
yatak), Maltepe (85 yatak), Eyüp (75 yatak), Çatalca (50 yatak), Tuzla (0 yatak) d)r.
Ortalamada her ilçede 648 yatak bulunmaktad)r.
6-98
100,000 ki%i için 2,000 den fazla yata-a sahip ilçeler Adalar (3,862 yatak) ve Bak)rköy
(2,048 yatak) d)r. 100,000 ki%i için 40tan az yata-a sahip ilçeler ise: Esenler (38 yatak),
Ba-c)lar (32 yatak), Eyüp (32 yatak), Maltepe (25 yatak), Ümraniye (20 yatak), ve Tuzla (0
yatak) d)r.
Ortalamada her ilçede her 100,000 ki%iye 220 yatak dü%mektedir.
lçelere göre her 100,000 ki%iye dü%en yatak say)s) 'ekil 6.2.35 da gösterilmektedir. 'ekile
göre, her 100,000 ki%i için Avrupa yakas)nda Anadolu Yakas)nda oldu-undan daha çok
yatak bulunmaktad)r. Her 100,000 ki%iye dü%en yatak say)s)n)n 100 den az oldu-u birçok
ilçe Avrupa yakas)n)n iç kesimlerinde bulunmaktad)r.

%ekil 6.2.34 Sa l k Tesisi : lçelere Göre Yatak Say s
Sa l k Tesisi : lçelere Göre Yatak Say s

%ekil 6.2.34
6-100
%ekil 6.2.35 Sa l k Tesisi : lçelere Göre 100,000Ki iye Dü en Yatak Say s
Sa l k Tesisi : lçelere Göre 100,000Ki iye Dü en Yatak Say s

%ekil 6.2.35

(3) tfaiye Tesisleri
tfaiye tesislerinin mevcut durumu BB tfaiye Daire Ba%kanl)-)ndan May)s 2002 tarihinde
al)nan verilere dayal) olarak incelenmi%tir. Tablo 6.2.14 her ilçede bulunan tesis say)s)n)
göstermektedir. 'ekil 6.2.36 itfaiye tesislerinin yerlerini göstermektedir. Tablo
6.2.14 lçelerin ço-unda birden fazla itfaiye tesisi bulunmaktad)r. 'ekilde belirtildi-i gibi
birçok itfaiye tesisi BB taraf)ndan, birinci derece yol olarak belirlenen yollara yak)n
yerlerde kurulmu%tur.
Tablo 6.2.14 lçelere Göre tfaiye Tesislerinin Say s
Kod lçe tfaiye
1 ADALAR 4
2 AVCILAR 1
3 BAHÇEL EVLER 1
4 BAKIRKÖY 1
5 BAYCILAR 1
6 BEYKOZ 2
7 BEYOYLU 0
8 BE' KTA' 1
9 BÜYÜKÇEKMECE 1
10 BAYRAMPA'A 2
12 EM NÖNÜ 0
13 EYÜP 2
14 FAT H 1
15 GÜNGÖREN 1
16 GAZ OSMANPA'A 1
17 KADIKÖY 2
18 KARTAL 1
19 KAYITHANE 2
20 KÜÇÜKÇKMECE 2
21 MALTEPE 1
22 PEND K 1
23 SARIYER 2
26 ' ' L 2
28 TUZLA 2
29 ÜMRAN YE 1
30 ÜSKÜDAR 2
32 ZEYT NBURUNU 1
902 ESENLER 0
903 ÇATALCA 1
904 S L VR 1
Toplam 40
Kaynak: BB tfaiye Daire Ba$kanl"D"
6-102
%ekil 6.2.36 tfaiye Birimlerinin Yerleri
tfaiye Birimlerinin Yerleri

%ekil 6.2.36

(4) Emniyet Tesisleri
Emniyet tesislerinin mevcut durumu May)s 2002 tarihinde ilden al)nan verilere dayal)
olarak incelenmi%tir. Tablo 6.2.15 her ilçe için ilçe emniyet birimlerini, polis te%kilatlar)n),
jandarma birimlerini ve ilgili di-er tesisleri göstermektedir.
Tablo 6.2.15 lçelere Göre lçe Emniyet Birimlerinin, Polisin, Jandarma ve Di en

lgili Tesislerin Say s
Kod lçe lçe Polisi Polis Jandarma DiDer Toplam
1 ADALAR 1 0 0 0 1
2 AVCILAR 1 3 0 0 4
3 BAHÇEL EVLER 1 3 0 0 4
4 BAKIRKÖY 1 6 2 1 10
5 BAYCILAR 1 2 0 0 3
6 BEYKOZ 1 5 1 0 7
7 BEYO YLU 1 5 0 0 6
8 BE' KTA ' 1 7 0 0 8
9 BÜYÜKÇEKMECE 1 1 1 0 3
10 BAYRAMPA 'A 1 2 1 0 4
12 EM NÖNÜ 1 6 0 0 7
13 EYÜP 1 5 1 0 7
14 FAT H 1 13 0 1 15
15 GÜNGÖREN 1 3 0 0 4
16 GAZ OSMANPA'A 1 6 1 1 9
17 KADIKÖY 1 0 0 0 1
18 KARTAL 1 5 1 0 7
19 KAYITHANE 1 4 0 0 5
20 KÜÇÜKÇKMECE 1 5 0 1 7
21 MALTEPE 1 4 0 0 5
22 PEND K 1 2 1 0 4
23 SARIYER 1 7 1 1 10
26 ' 'L 1 7 1 0 9
28 TUZLA 1 1 0 1 3
29 ÜMRAN YE 1 1 2 0 4
30 ÜSKÜDAR 1 9 1 0 11
32 ZEYT NBURUNU 1 2 0 1 4
902 ESENLER 1 1 0 0 2
903 ÇATALCA 1 0 0 0 1
904 S L VR 1 0 0 0 1
Toplam 30 115 14 7 166
Drtalama - - - - 6
Emniyet tesislerinin 10 dan fazla binas) Fatih (15 bina) ve Üsküdar (11 bina)’dad)r.
Ortalamada her ilçede emniyet ile ilgili 6 bina bulunmaktad)r
'ekil 6.2.37 emniyet tesislerine ait binalar)n ilçelere göre say)s)n) ve ilçe emniyet
birimlerinin yerlerini göstermektedir. 'ekile göre, ilçe emniyet binalar) IBB taraf)ndan
birici derece öncelikli yol olarak belirlenen yollara yak)n yerlerde bulunmaktad)r.
6-104
%ekil 6.2.37 lçelere Göre Emniyet Birimlerinin Say s ve lçe Emniyet

Müdürlüklerinin Yerleri
lçelere Göre Emniyet Birimlerinin Say s ve lçe Emniyet Müdürlüklerinin Yerleri

%ekil 6.2.37

(5) Resmi Tesisler
Resmi tesislerinin mevcut durumu May)s 2002 tarihinde ilden al)nan verilere dayal) olarak
incelenmi%tir. Tablo 6.2.16 her ilçe için bakanl)k binalar)n)n, il müdürlük binalar)n)n ve
belediye binalar)n)n say)lar)n) göstermektedir.
Tablo 6.2.16 lçelere Göre Bakanl klara, l Müdürlüklerine ve Belediyelere ait Bina
Say s
Kod lçe Bakanl"k l Belediye Toplam
1 ADALAR 0 1 1 2
2 AVCILAR 2 1 12 15
3 BAHÇEL EVLER 7 1 11 19
4 BAKIRKÖY 21 1 11 33
5 BAYCILAR 0 1 1 2
6 BEYKOZ 8 1 11 20
7 BEYOYLU 26 1 8 35
8 BE' KTA' 21 1 14 36
9 BÜYÜKÇEKMECE 1 1 8 10
10 BAYRAMPA'A 3 1 6 10
12 EM NÖNÜ 10 2 5 17
13 EYÜP 19 1 14 34
14 FAT H 11 1 28 40
15 GÜNGÖREN 1 1 3 5
16 GAZ OSMANPA'A 3 1 8 12
17 KADIKÖY 27 1 10 38
18 KARTAL 21 1 13 35
19 KAYITHANE 3 1 4 8
20 KÜÇÜKÇKMECE 3 2 16 21
21 MALTEPE 3 1 3 7
22 PEND K 7 1 7 15
23 SARIYER 5 1 9 15
26 ' 'L 10 1 4 15
28 TUZLA 7 1 8 16
29 ÜMRAN YE 0 1 2 3
30 ÜSKÜDAR 0 1 1 2
32 ZEYT NBURUN 8 1 2 11
902 ESENLER 2 1 8 11
903 ÇATALCA 0 1 1 2
904 S L VR 0 1 1 2
Toplam 229 32 230 491
Drtalama - - - 16
Resmi tesisler kapsam)nda 35 den fazla bina Fatih (40 bina), Kad)köy (38 bina), ve
Be%ikta% (36 bina)’ta bulunmaktad)r. Ortalamada her ilçede 16 bina bulunmaktad)r. 'ekil
6.2.38 resmi tesislere ait binalar)n say)s)n) ve her ilçe için il merkezi idarelerinin
(Kaymakaml)k), ve belediye binalar)n)n yerlerini göstermektedir. 'ekile göre, il merkezi
idareleri ve belediye binalar) BB taraf)ndan belirlenen birinci derece öncelikli yollara
yak)n mevkilerde bulunmaktad)r.
6-106
%ekil 6.2.38 lçelere Göre Resmi Binalar n Say s ve Belediye ile Kaymakaml klar n
Yeri
lçelere Göre Resmi Binalar n Say s ve Belediye ile Kaymakaml klar n Yeri
%ekil 6.2.38

6.2.7. Yan c -Parlay c Madde Tesisleri

Bir deprem oldu-unda, yan)c) parlay)c) madde tesisleri ikincil bir felakete yol
açabilmektedir. Bu veritaban) sadece tehlikeli tesislerin yerlerini ve da-)l)m)n) anlamak için
de-il ama ayn) zamanda tehlike oran) yüksek kritik durumdaki tesislerin hangileri oldu-unu
anlamak için olu%turulmu%tur. Kay)tl) 882 Tehlikeli Madde Tesisi aralar)nda 1) Büyük LPG
deposu 2) Boyama/cila maddeleri üreten fabrika 3) Kimyasal Madde Deposu 4) Yak)t/LPG
dolum istasyonlar) 5) Yak)t dolum istasyonlar) olarak s)n)fland)r)lm)%t)r. Tesisler ile ilgili
bilgiler IBB Ruhsat %leri Müdürlü-ü taraf)ndan derlenmi%tir. Bu veriler bina ile ilgili bilgi
içermemektedir.
Çal)%ma kapsam)nda BB Ruhsat %leri Müdürlü-ünden al)nan veriler do-rultusunda

Yang)n ç)kma olas)l)-) hesaplanm)%t)r. Da-)l)m ile ilgili bilgi özet halinde ve ilçe baz)nda
Tablo 6.2.17 de gösterilmi%tir.
6-108
Tablo 6.2.17 Yan c -Parlay c Madde Tesislerinin Da l m

Büyük LPG Boya/Cila Kimyasal LPG Dolum Benzin
1lçe 1stasyonlar Üreten Madde içeren Tesisleri 1stasyonu
1lçe TOPLAM
Kodu Fabrika Depolar
Say s
1 ADALAR 0 0 0 0 0 0
2 AVCILAR 3 0 10 4 0 17
3 BAHÇEL1EVLER 7 0 11 16 2 36
4 BAKIRKÖY 0 0 17 2 0 19
5 BAKCILAR 17 0 28 16 0 61
6 BEYKOZ 0 0 11 2 0 13
7 BEYOKLU 4 1 14 1 2 22
8 BEH1KTAH 7 0 10 1 0 18
9 BÜYÜKÇEKMECE N/A N/A N/A N/A N/A N/A
10 BAYRAMPAHA 2 1 8 5 5 21
12 EM1NÖNÜ 4 0 3 0 0 7
13 EYÜP 6 7 10 4 2 29
14 FAT1H 13 0 12 4 0 29
15 GÜNGÖREN 4 1 8 4 1 18
16 GAZ1OSMANPAHA 14 12 30 1 2 59
17 KADIKÖY 6 0 35 5 0 46
18 KARTAL 9 9 22 5 1 46
19 KAKITHANE 15 7 10 7 5 44
20 KÜÇÜKÇEKMECE 9 10 16 6 2 43
21 MALTEPE 6 3 12 4 1 26
22 PEND1K 5 29 25 3 5 67
23 SARIYER 6 0 11 3 0 20
26 H1HL1 9 2 18 3 1 33
28 TUZLA 1 0 5 0 0 6
29 ÜMRAN1YE 8 6 29 8 3 54
30 ÜSKÜDAR 2 0 20 11 0 33
32 ZEYT1NBURNU 6 3 19 6 1 35
902 ESENLER 0 0 10 2 0 12
903 ÇATALCA N/A N/A N/A N/A N/A N/A
904 S1L1VR1 N/A N/A N/A N/A N/A N/A
Toplam 163 91 404 123 33 814
Kaynak: IBB Ruhsat $leri MüdürlüDü (2002)

%ekil 6.2.39 lçelere Göre Yan c -Parlay c Tesislerinin Say s
lçelere Göre Yan c -Parlay c Tesislerinin Say s

%ekil 6.2.39
6-110
K s m 7. Deprem Analizi
7.1. Senaryo Depremi

Çal)%man)n ba%)ndan itibaren, senaryo depremleri belirlemek üzere ilgili kurum ve
ara%t)rmac)larla birçok kere ayr)nt)l) müzakereler yap)lm)%t)r. Bu müzakereler ve hali
haz)rda Kuzey Anadolu Fay Hatt) (KAF) konusunda yap)lm)% alan birçok ara%t)rma
çal)%malar) temel al)narak, afet önleme planlamas)n) gerçekle%tirebilmek amac)yla uygun
hasar tahminlerini ortaya koyabilecek olan senaryo depremler olu%turulmu%tur. Marmara
Denizi içerisindeki KAF’)n lokasyonu, CNRS-INSU, TÜ ve TÜB TAK taraf)ndan
yap)lm)% olan en son çal)%malar)n sonuçlar) dikkate al)narak belirlenmi%tir.
A%a-)daki dört senaryo deprem modeli belirlenmi% ve 'ekil 7.1.1’de gösterilmi%tir.
Model A: Yakla%)k 120 km. uzunlu-undaki hat 1999 zmit depremi fay)n)n tam bat)s)ndan
Silivri’ye kadar uzanan hatt)r. Bu model dört senaryo deprem içinde meydana
gelme olas)l)-) en yüksek olan)d)r, zira sismik aktivite bat)ya do-ru
ilerlemektedir. Moment büyüklü-ünün (Mw) 7.5 olaca-) tahnim edilmektedir.
Model B: Yakla%)k 110 km. uzunlu-undaki hat 1912 Mürefte-'arköy depremi fay)n)n do-u
ucundan Bak)rköy aç)klar)na kadar uzanan hatt)r. Mement büyüklü-ünün 7.4
olaca-) tahmin edilmektedir.
Model C: Bu model Marmara Denizindeki 170 km.uzunlu-undaki KAF’n)n ayn) anda

k)r)laca-)n) varsaymaktad)r. Moment büyüklü-ünün 7.7 olaca-) tahmin
edilmektedir. Bu büyüklük bugüne kadar bölgede meydana gelmi% olan en
yüksek de-erdir, zira Marmara Denizi civar)nda meydana gelmi% olan en büyük
tarihsel depremin büyüklü-ü 7.6’d)r. Tüm hatt)n ayn) anda k)r)lmas)yla ilgili bir
delil yoktur ancak; e-er fay)n maksimum uzunlu-u varsay)l)rsa, May)s 1766
depreminde do-u taraf)nda hatt)n 1/3’ü ve geri kalan) da A-ustos 1766’da
k)r)lm)%t)r. Di-er bir deyi%le makul ölçüler dahilinde bu model en kötü durumu
ifade etmektedir.
Model D: Marmara Denizi’nin kuzeyinde devam eden fay hatt) Ç)narc)k Çukuruna
kuzeyden dik e-imle girmektedir. Birçok yeni ara%t)rma çal)%malar) referans
al)narak, Ç)narc)k Çukurunun kuzey yamac)n) takip eden Normal faylanma
modeli olu%turulmu%tur. Normal faylanma için kullan)lan ampirik formülasyon
ile Moment büyüklü-ünün (Mw) 6.9 olaca-) tahmin edilmektedir.
K"s"m 7:Deprem Analizi 7-1

Model A
Model B
Model C
Model D
%ekil 7.1.1 Senaryo Depremler
7-2
Senaryo depremlerin fay modelleriyle ilgili belirlenen parametreler Tablo 7.1.1’ deki
gibidir.
Tablo 7.1.1 Fay Modeli Parametreleri

Model A Model B Model C Model D
Uzunluk (km) 119 108 174 37
Moment Büyüklü7ü (Mw) 7.5 7.4 7.7 6.9
1ni aç s (derece) 90 90 90 90
Üst kenar derinli7i (km) 0 0 0 0
Tip Do7rultu at ml Do7rultu at ml Do7rultu at ml Normal Fay
7.2. Yer Hareketi

'ekil 7.2.1’de deprem analizinin ak)% diyagram) gösterilmektedir. Fay modeli temel
al)narak, maksimum ivme, maksimum h)z ve ivme tepki spektrumu seçilen ampirik
atenüasyon formülleri kullan)larak hesaplan)r. Bir sonraki ad)mda amplifikasyon faktörü ile
çarp)larak zemin yüzeyindeki, Maksimum Zemin vmesi (PGA), Maksimum Zemin H)z)
(PGV) ve vme Tepki Spektrumu (Sa) hesaplan)r.
Senaryo Deprem
Fay Modeli
vme/H)z Atenüasyon Tepki Spektrumu

Formülleri Atenüasyon Formülleri
Sismik Mühendislik Sismik Mühendislik

Kaya Zeminde Kaya Zeminde Tepki
vme/H)z Spektrumu
Üst 30 m.’de
Ortalama Sismik
S H)z)na Ba-l)
Amplifikasyon Yüzeyde Yüzeyde Tepki
vme/H)z Spektrumu
Altyap) Hasar Bina Hasar

Tahminleri Tahminleri
%ekil 7.2.1 Deprem Zemin Hareketi Analizi Ak Diyagram

7.2.1. Anakayada Hareket

Bugüne kadar birçok ara%t)rmac) de-i%ik ampirik sönüm fonksiyonlar) ortaya koymu%tur.
vme, h)z ve ivme tepki spektrumu için ayr) sönüm ba-)nt)s) seçimi yap)lm)%t)r. 1999 zmit
depreminde gözlemlenen verileri aç)klayabilen formül seçilmi%tir. Bu tercih zmit depremi
ile senaryo depremler aras)ndaki benzerlikleri ( zmit depreminin büyüklü-ü 7.4 ve senaryo
depremlerin ise 6.9 – 7.7 aras)ndad)r, ve Model D hariç hepsi do-rultu at)ml)d)r) temel
almaktad)r .
(1) vme
7 sönüm ba-)nt)s) incelenmi% ve Boore et al. (1997)’)nki Model A,B ve C için PGA
analizinde kullan)lmak üzere seçilmi%tir. Spudich et al. (1999) ise normal faylanma
mekanizmas)na sahip olan Model D için kullan)lm)%t)r.
(2) H z
4 sönüm ba-)nt)s) incelenmi% ve Campbell (1997) PGV analizi için seçilmi%tir ve formülle
hesaplanan de-erin % 200’ü kullan)lm)%t)r. Normal faylanma için uygun PGV sönüm
ba-)nt)s) bulunmad)-)ndan dolay) senaryo deprem D için PGV hesaplanmam)%t)r.
(3) vme Tepki Spektrumu (Sa, h=5%)
4 sönüm ba-)nt)s) incelenmi% ve Boore et al. (1997) Sa analizi için seçilmi%tir ve formülle
hesaplanan de-erin %130’u kullan)lm)%t)r.
7.2.2. Yüzey alt Büyütmesi

Yüzey alt) büyütmesi, S)n)f A’dan E’ye yüzeyden 30 m derinli-e kadar ortalama S dalga
h)z) (AVS30) ile s)n)fland)r)lm)% olan herbir zemin s)n)f) için büyütme katsay)s)
kullan)larak hesaplanm)%t)r. Bu tercih NEHRP’i (“National Earthquake Hazards Reduction
Program”-Ulusal Deprem Riski Azaltma Program)) temel almaktad)r. (“Recommended
Provisions for Seismic Regulations for New Buildings and Other Structures”, 1997 bask)s)
(FEMA-302, 303) (BSSC (1997)”). Bu yöntem zemin s)n)f) farkl)l)-)n) ve güçlü hareket
s)ras)ndaki do-rusal olmayan etkiyi dikkate almaktad)r.
vme tepki spektrumunun büyütme katsay)s) 0.2 sn. ve 1.0 sn.’de tan)mlanm)%t)r. Zemin
s)n)f) B’nin (760m/sn < AVS30 1500 m/sn) büyütme katsay)s) sismik mühendislik
aç)s)ndan kabul edilen ana kayada 1.0 olarak tan)mlanm)%t)r.
Zemin s)n)f) D ve E’nin byütme katsay)lar)n)n fark) büyüktür. Bundan dolay), bu çal)%mada
zemin s)n)f) D 5 alt gruba bölünmü%tür (D1 - D5). E-er bu alt gruplara ait yeterli veri
mevcut de-ilse basit olarak D s)n)f) kullan)lm)%t)r. Zemin s)n)fland)rmas) ve bunlar)n
7-4
büyütme katsay)s) s)ras)yla Tablo 7.2.1 ve 'ekil 7.2.2’de gösterilmi%tir. PGA ve PGV
büyütmelerinin s)ras)yla 0.2s.’de Sa (h=5%) ve 1.0sn.’de Sa (h=5%) de-erleri ile benzerlik
gösterdi-i kabul edilmektedir ( Wald et al. (1999)).
Tablo 7.2.1 Çal mada Uygulanan Zemin S n fland rmas

Zemin S n f Üst 30 m.’de Ortalama S Dalga H z
A >1500m/sn
B 760 – 1500m/sn
C 360 – 760m/sn
D 180 – 360m/sn
D1 300 – 360m/sn
D2 250 – 300m/sn
D3 220 – 250m/sn
D4 200 – 220m/sn
D5 180 – 200m/sn
E <180m/sn
Kaynak: NEHRP
Not: AVS30: Üst 30 m.’de Ortalama S Dalga H"z"

Sa 0.2sn. için modifiye Amplifikasyon Faktörü
3.0 <0.25g
Amplifikasyon E D5
2.5 0.5g
D4 0.75g
2.0 D3
D2 1g
1.5 D1
C >1.25g
1.0
0.5
150 200 250 300 350 400
Vs (m/sec)
Sa 0.1sn. için modifiye Amplifikasyon Faktörü
4.0 <0.1g
E
Amplifikasyon
3.5 D5 0.2g
D4 0.3g
3.0
D3 D2
2.5 0.4g
2.0 D1 >0.5g
C
1.5
1.0
150 200 250 300 350 400
Vs (m/sec)
%ekil 7.2.2 Modifiye Edilmi Amplifikasyon Fonksiyonu
7-6
7.2.3. Yer Modeli

Zemin hareketi hesaplamalar) için 500 m.’ye 500 m. ‘lik bir Kare Grid Sistemi (Birim
Hücre Modeli) uygulanm)%t)r. Jeolojik modeller; jeolojik haritalar, jeolojik kesitler, sondaj
ve kesme dalga h)z) verilerine göre herbir birim hücre için tan)mlanm)%t)r. Zemin
modellemesinin ak)% diyagram) 'ekil 7.2.3’te gösterilmektedir.
stanbul Alan) Silivri, Çatalca, Büyükçekmece
MTA Jeoloji
BB Jeoloji Hay)r Haritas) 1:25000
Haritas) 1:5000
(1) BB Master Plan
Jeoloji Haritas)
Evet 1:50000
Kesit
(3)
(2)
Jeolojik
Kolon Modeli Jeolojik Kolon Modeli
S)n)f
S)n)f
AVS30’a göre A
A B
B
S)n)fland)rma AVS30’a göre S)n)fland)rma C
C D
D E
D1
D2
D3
D4
D5
E Zemin Modeli
%ekil 7.2.3 Zemin S n fland rmas Ak Diyagram
1:5000’lik jeolojik haritalar)n mevcut oldu-u alanlarda 1 km.’lik aral)klarda jeolojik

kesitler haz)rlanm)%t)r. Herbir 500 m.’lik birim hücre (grid) için üst 30 m.’nin jeolojik
modelleri tamamlanm)%t)r. Di-er bölgelerde sadece yüzey jeolojisi kullan)lm)%t)r.

Kesme dalga h)zlar) “Suspension PS logging” yöntemi ile ayr)nt)l) %ekilde hesaplanm)%t)r.
Sondaj kuyusunda her 1 m.’lik derinlikteki zeminin kesme dalga h)z) Çal)%ma alan)
içerisindeki jeolojik birimlerin ço-uyla direkt olarak ili%kilendirilmi%tir. Herbir jeolojik
birimin kesme dalga h)zlar) detayl) %ekilde istatistiki olarak; 1) SPT’deki N de-eri ile olan
korrelasyonlar) ve 2) ölçülen derinlik ya da rak)mla de-i%kenlikleri dikkate al)narak
incelenmi%tir. Herbir jeolojik formasyon için belirlenmi% olan kesme dalga h)zlar) Tablo
7.2.2’de gösterilmi%itir.
Tablo 7.2.2 Jeolojik Formasyonlar n Deprem Analizinde Uygulanan Kesme Dalga

H zlar
Ortalama S Dalga Uygulanan S Dalga
Jeolojik Formasyon ve alt s n flar
H z (m/sn) H z (m/sn)
Yd/Sd 280 150
Qal 240 220
K f 190 150
Ym - 150
Tüm veri 430 -
105m < Rak m 260 260
Baf 51m < Rak m < 105m 470 470
7m < Rak m < 51m 330 330
Rak m <7m 600 600
Tüm veri 340 -
Gnf 0m < Derinlik< 15m 260 260
15m < Derinlik 360 360
Çf/Sbf 410 410
Çmlf 460 460
Tüm veri 440 -
Küçükçekmece Tüm veri 380 -
Gölü’nün bat s -76m <Rak m 330 330
-131m < Rak m < -76m 410 410
Rak m < -131m 550 550
Güf
Küçükçekmece Tüm veri 480 -
Gölü’nün 60m < Rak m 300 300
do7usu
-10m < Rak m < 60m 600 600
-45m < Rak m < -10m 390 390
Rak m < -45m 510 510
Cef - 850
Sf 850 850
Trf 1310 1310
Kf 1360 1310
Df 2620 1310
Di7er Kaya Formasyonlar - 1310
Bu de-erleri kullanarak, her 500 m. grid (birim hücre) modelinde üst 30 m.’de ortalama
kesme dalga h)z) hesaplanm)%t)r. Her grid modelinin zemin s)n)fland)rmas) Tablo 7.2.1’e
7-8
göre belirlenmi%tir. 1:5000’lik jeolojik haritalar)n olmad)-) bölgeler için s)n)fland)rma

Tablo 7.2.3’te görüldü-ü gibi yap)lm)%t)r. Tamamlanm)% zemin s)n)fland)rmas) haritas)
'ekil 7.2.4’te gösterilmektedir.
Tablo 7.2.3 BB 1:50,000 Jeoloji Haritalar ve MTA 1:25,000 Jeoloji Haritalar

Alanlar çin Zemin S n f Tan mlar
Yüzey Jeolojisi Zemin S n f
Allüvial çökeller tabakas D
Tersiyer Tabakas C
Kaya Formasyonu B

%ekil 7.2.4 Zemin S n fland rma Haritas
Zemin S n fland rma Haritas

%ekil 7.2.4
7-10
7.2.4. Senaryo Depremler için Yer Hareketi

(1) En Yüksek Zemin vmesi (PGA)
'ekil 7.2.5 ‘den 'ekil 7.2.8.’e kadar PGA da-)l)m haritalar) gösterilmi%tir.
a. Model A
Avrupa yakas)n)n sahil kesimi ile Adalar’da ivme 400 gal’) a%maktad)r. Haliç’ten kuzeye
uzanan vadide de ivme 400 gal üzerindedir. Eminönü’nden Büyükçekmece’ye kadar olan
kesimde ivme 300-400 gal aras)ndad)r. 'ehrin yeni kesimlerinin büyük k)sm)nda, Çatalca
ve Silivri’de ivme 200-300 gal aras)ndad)r. Anadolu yakas), k)y) kesimleri hariç 300 gal)n
alt)nda bir ivme de-erine sahiptir.
b. Model B
PGA da-)l)m) Avrupa yakas) için Model A ile benzer özellik gösterir. Anadolu yakas)n)n
büyük k)sm)nda Adalar, Kad)köy ve Üsküdar hariç olmak üzere 200 gal’dan dü%ük bir ivme
de-eri görülmektedir.
c. Model C
Bak)rköy’ün sahil kesimi ve Adalar’)n bir bölümü 500 gal’)n üzerinde bir ivme de-eri
göstermektedir. Tuzla, Fatih ve Avc)lar’da ve Haliç’ten kuzeye uzanan vadide ivme
de-erinin 400 gal’)n üzerinde olmas) beklenmektedir. Model A ile kar%)la%t)r)ld)-)nda, 400-
500 gal aras) ivme de-eri gösteren alanlar)n kuzeye do-ru biraz daha geni%ledi-i
görülmektedir. Dört senaryo deprem içinde, her bir grid en büyük PGA de-erini Model
C’de göstermektedir.
d. Model D
Adalar ve Bak)rköy’ün bir k)sm) 400 gal’)n üzerinde bir ivme de-eri göstermektedir. Yine
Bak)rköy ve Tuzla’n)n bir k)sm) 300-400 gal aras)nda bir ivme de-erine sahiptir.
Eminönü’nden Avc)lara kadar olan kesimle Asya yakas)n)n sahil kesimi 200-300 gal
aras)nda bir ivme de-erini göstermektedir.

%ekil 7.2.5 En yüksek Zemin vmesi Da l m : Model A
En yüksek Zemin vmesi Da l m : Model A

%ekil 7.2.5
7-12
%ekil 7.2.6 En yüksek Zemin vmesi Da l m : Model B
En yüksek Zemin vmesi Da l m : Model B

%ekil 7.2.6

%ekil 7.2.7 En yüksek Zemin vmesi Da l m : Model C
En yüksek Zemin vmesi Da l m : Model C

%ekil 7.2.7
7-14
%ekil 7.2.8 En yüksek Zemin vmesi Da l m : Model D
En yüksek Zemin vmesi Da l m : Model D

%ekil 7.2.8

(2) En Yüksek Zemin H z (PGV)
'ekil 7.2.9 ‘den 'ekil 7.2.11’e kadar PGV da-)l)m haritalar) gösterilmi%tir.. Model D için
PGV hesaplanmam)%t)r çünkü normal fay için yeterli yeterli sönüm ba-)nt)s) mevcut
de-ildir.
- Zemin durumu (gridin zemin s)n)f)) PGV da-)l)m)n) PGA da-)l)m)ndan daha fazla
etkilemektedir. Bu fark %u %ekilde aç)klanabilir; Sismik hareketin k)sa periyod bile%eni
daha çok PGA de-erini yans)t)r ve uzun periyod bile%eni ise daha çok PGV de-erini
yans)t)r.
- Senaryo depremin büyük olmas)ndan ötürü k)sa periyodlu sismik hareket zeminin non-
do-rusal olmayan özelli-inden fazlaca etkilenir.
- Uzun periyodlu sismik hareket (PGV) bu özellikten fazla etkilenmez.
a. Model A
Avrupa yakas)ndaki D4, D5 ve E s)n)f) zemine sahip gridler 80 kine üzerinde bir de-ere
sahiptir. Fatih, Bayrampa%a, Ba-c)lar, Avc)lar ve Avrupa yakas)n)n güney ilçelerindeki D1,
D2 ve D3 s)n)f) zemine sahip olan gridler 80 kine üzerinde bir de-er göstermektedir.
Anadolu yakas)n)n k)y) kesimindeki C s)n)f) gridler 40-60 kine aras)nda bir de-ere sahiptir.
b. Model B
Avrupa yakas)ndaki PGV da-)l)m) Model A’daki da-)l)ma benzemektedir. Maltepe’den

Tuzla’ya kadar olan k)y) kesimi ve vadi boyu hariç Anadolu yakas)n)n büyük ço-unlu-u 40
kine de-erinden dü%ük bir da-)l)m göstermektedir.
c. Model C
Avrupa yakas)nda 40 kine de-erinin üzerindeki alanlar)n da-)l)m) Model A’dakinden daha
geni%tir.
Her bir grid, üç senaryo deprem içinde en büyük PGV de-erlerine bu modelde ula%maktad)r.
7-16
%ekil 7.2.9 En Yüksek Zemin H z Da l m : Model A
En Yüksek Zemin H z Da l m : Model A

%ekil 7.2.9

%ekil 7.2.10 En Yüksek Zemin H z Da l m : Model B
En Yüksek Zemin H z Da l m : Model B

%ekil 7.2.10
7-18
%ekil 7.2.11 En Yüksek Zemin H z Da l m : Model C
En Yüksek Zemin H z Da l m : Model C

%ekil 7.2.11

(3) vme Tepki Spektrumu (Sa, h=5%)
0.1 ve 2.0 sn. periyodlar)nda %5 söndürülmü% Sa hesaplanm)%t)r. 'ekil 7.2.12 ‘den 'ekil
7.2.19 ‘ye 0.2 ve 1.0 sn.’deki Sa da-)l)m haritalar) gösterilmi%tir.
a. Model A
0.2 sn: Avrupa yakas)n)n Eminönü’nden Büyükçekmece’ye olan kesimi ve Anadolu

yakas)n)n k)y) kesimleri 500-1000 gal aras)nda bir de-er göstermektedir. Di-er
bölgeler 200-500 gal aras)nda de-erlerden etkilenecektir.
1.0 sn: Bak)rköy’ün k)y) kesimindeki D ve E s)n)f) zemine sahip gridler 500 gal üzerinde
bir etkiye maruz kalacakt)r. Eminönü’nden Büyükçekmece’ye ve Anadolu
yakas)n)n k)y) kesimleri 200-500 gal aras)nda de-erlerden etkilenecektir.
b. Model B
Avrupa yakas)n)n Sa da-)l)m) Model A’dakinin benzeridir. Anadolu yakas)n)n neredeyse

tümü 0.2 sn.’de 200-500 gal ve 1.0 sn.’de 200 gal’dan az bir etkiye maruz kalacaklard)r.
c. Model C
0.2 sn: Sa da-)l)m) Model A’dakiyle neredeyse ayn)d)r.
1.0 sn: Bak)rköy’ün neredeyse tümü 500 gal üzerinde bir etkiye maruz kalacakt)r ve 200-
500 gal aras)nda bir etkiye maruz kalacak olan alanlar Model A’dakinden daha
geni%tir.
d. Model D
0.2 sn: Avrupa yakas)ndaki Sa da-)l)m) Model A’dakinin benzeridir. K)y) %eridi hariç
Anadolu yakas)n)n büyük bölümü 200-500 gal aras)nda bir etkiye maruz
kalacakt)r.
1.0 sn: Bak)rköy’ün bir k)sm) 500 gal’)n üzerinde bir etkiye maruz kalacakt)r. Avrupa
yakas)nda Bahçelievler ve güneydeki ilçeler ve Anadolu yakas)n)n k)y) kesimleri
200-500 gal aras)nda de-erlerden etkilenecektir. Çal)%ma alan)n)n büyük k)sm)
200 gal’dan dü%ük de-erler göstermektedir.
7-20
%ekil 7.2.12 vme Tepki Spektrumu Da l m (0.2 sn): Model A
vme Tepki Spektrumu Da l m (0.2 sn): Model A

%ekil 7.2.12

%ekil 7.2.13 vme Tepki Spektrumu Da l m (1.0 sn): Model A
vme Tepki Spektrumu Da l m (1.0 sn): Model A

%ekil 7.2.13
7-22
%ekil 7.2.14 vme Tepki Spektrumu Da l m (0.2 sn): Model B
vme Tepki Spektrumu Da l m (0.2 sn): Model B

%ekil 7.2.14

%ekil 7.2.15 vme Tepki Spektrumu Da l m (1.0 sn): Model B
vme Tepki Spektrumu Da l m (1.0 sn): Model B

%ekil 7.2.15
7-24
%ekil 7.2.16 vme Tepki Spektrumu Da l m (0.2 sn): Model C
vme Tepki Spektrumu Da l m (0.2 sn): Model C

%ekil 7.2.16

%ekil 7.2.17 vme Tepki Spektrumu Da l m (1.0 sn): Model C
vme Tepki Spektrumu Da l m (1.0 sn): Model C

%ekil 7.2.17
7-26
%ekil 7.2.18 vme Tepki Spektrumu Da l m (0.2 sn): Model D
vme Tepki Spektrumu Da l m (0.2 sn): Model D

%ekil 7.2.18

%ekil 7.2.19 vme Tepki Spektrumu Da l m (1.0 sn): Model D
vme Tepki Spektrumu Da l m (1.0 sn): Model D

%ekil 7.2.19
7-28
Te ekkür
Bu bölümdeki deprem analizleri Prof. Dr. Mustafa Erdik ve Bo-aziçi Üniversitesi Kandilli
Rasathanesi ve Deprem Ara%t)rma Enstitüsü, Deprem Mühendisli-i Bölümünün ara%t)rma
elemanlar) ile yap)lan müzakereler )%)-)nda gerçekle%tirilmi%tir. Özellikle, yüzey alt)
büyütmelerin hesap yöntemi kendilerinin önerilerini temel alm)%t)r. Çal)%ma Ekibi
kendilerinin Çal)%maya olan katk)lar)ndan dolay) müte%ekkirdir.
Referanslar:( K s m 7.2)
Boore K.M., W.B. Joyner and T.E. Fumal, 1997, Equations for Estimating Horizontal
Response Spectra and Peak Acceleration from Western North American
Earthquakes: A Summary of Recent Work, Seism. Res. Lett., Vol. 68, No. 1, 128-
153.
BSSC, 1997, NEHRP Provisions for Seismic Regulations for New Buildings and Other
Structures 1997 Edition, Part 1: Provisions, FEMA 302, Federal Management
Agency.
Campbell, K.W., 1997, Empirical Near-Source Attenuation Relationships for Horizontal

and Vertical Components of Peak Ground Acceleration, Peak Ground Velocity, and
Pseydo-Absolute Acceleration Response Spectra, Seism. Res. Lett., Vol. 68, No.1,
154-179.
Spudich, P., W.B. Joyner, A.G. Lindh, D.M. Boore, B.M. Magraris and J.B. Fletcher, 1999,
SEA99: A Revised Ground Motion Prediction Relation for Use in Extensional
Tectonic Regimes, Bull. Seism. Soc. Am., Vol. 89, No. 5.
Wald, D.J., V. Quitoriano, T.H. Heaton, H. Kanamori, C.W. Scrivner and C.B. Worden,
1999, TriNet “ShakeMaps”: Rapid Generation of Peak Ground Motion and
Intensity Maps for Earthquakes in Southern California, Earthquake Spectra, Vol.
15, No. 3, 537-555.

7.3. S v la ma Potansiyeli Hesaplamalar

7.3.1. Genel
S)v)la%ma potansiyeli hesaplamalar), Çal)%ma Alan) içerisinde potansiyel olarak
s)v)la%abilecek alanlar)n da-)l)m)n)n ve bu alanlar)n bölgesel özelliklerinin gözden
geçirilmesi amac)yla gerçekle%tirilmi%tir.
TC4, ISSMFE(1993) taraf)ndan yay)mlanm)% olan “Sismik Jeoteknik hasarlar)n

Bölgelendirme K)lavuzu”nda a%a-)daki üç a%ama, s)v)la%ma potansiyeli tahminleri olarak
tarif edilmi%tir.
Metod A%ama 1: Jeolojik ve topografik haritalar ile tarihsel afet bilgilerini kullanarak
yap)lan basit ve sentetik analizler
Metod A%ama 2: Arazi gözlemlerinin sonuçlar), yerel halkla yap)lan görü%meler, ve

benzeri verilerle daha ayr)nt)l) bir analiz
Metod A%ama 3: Jeolojik ara%t)rmalar)n sonuçlar)n)n ve nümerik alanizlerin

kullan)ld)-) daha ayr)nt)l) bir analiz
Çal)%man)n di-er de-erlendirme maddeleriyle k)yasland)-)nda, Metod A%ama 3 kalite ve

içerik aç)s)ndan uygun görülmü%tür. S)v)la%ma potansiyelinin hesaplanmas)n)n ana içeri-i,
sismik hareketle zemin mukavemetinin kar%)la%t)r)lmas)d)r. Bu de-erleri belirlemek için
birçok yöntem vard)r. Zemin özellikleri, basit fiziksel özellik deneyleri ya da detayl)
dinamik labaratuar deneyleriyle belirlenir. Sismik hareket, bölgenin zemin s)n)f)yla ilgili
bilgilerin kullan)lmas)yla ya da hedef depremler için bir tahmini dalga formu kullan)larak
belirlenir. kinci yol izlenecekse, dalgaformu bir deprem s)ras)nda ivmenin maksimum
de-erini ya da ivmenin zamana ba-l) de-i%imini elde etmek için kullan)l)r. Yöntem, tahmin
hedefleri dikkate alarak belirlenmelidir. Önemli tesislerin dizayn)nda öngörülmü% olan
kritik durumlar söz konusu oldu-unda, ayr)nt)l) yöntemler kullan)larak nokta bazl) analizler
gerçekle%tirilmelidir. Bu sismik mikrobölgeleme çal)%mas)nda, tüm Çal)%ma Alan)
içerisinde ise zemin mukavemeti ve sismik hareket ayn) kalite düzeyinde belirlenmelidir.
Bu bak)mdan baz) istatistik metodlar)n kullan)lmas) uygundur.
Çal)%mada, zemin özellikleri ve sismik hareket ile ilgili a%a-)daki bilgiler mevcuttur.
Standart Penetrasyon Testleri (SPT) ile birlikte Sondaj kuyusu loglar),
Fiziki zemin özellikleri,
Senaryo depremler için en yüksek zemin ivmesi,
7-30
Yukar)dakiler dikkate al)narak, Çal)%mada FL metodu ile PL metodunun bir kombinasyonu

kullan)lm)%t)r. Bu metod pratik amaçlar için Japonya’da yayg)n olarak kullan)lmaktad)r.
De-erlendirmenin amac) yapay dolgu zemin ve Kuavternar depozit alanlard)r. Deprem

analizinde kullan)lm)% olan 500 m grid sistemi bu modelleme içinde haz)rlanm)%t)r.
'ekil 7.3.1 ‘de s)v)la%ma potansiyeli analizinin ak)% diyagram) gösterilmektedir.
Yapay dolgu zeminin ve kuvaternar

depozit alanlar)n da-)l)m)
Analiz Alan)n)n
Seçilmesi Jeolojik kesitlerin geli%tirilmesi
- Sondaj loglar)
500 m. gridde - Jeoteknik özellikler
Zemin Modeli - Jeoloji haritas)
- Jeolojik kesitler
Veri Giri%i
FL Metodu -Yeralt) su seviyesi
-Jeoteknik özellikler
-En yüksek zemin ivmesi
PL Metodu
S)v)la%ma Potansiyelinin
Derecelendirilmesi
%ekil 7.3.1 S v la ma Analizinin Ak Diyagram
7.3.2. Hesaplama Metodu

Herbir tabaka için s)v)la%ma potansiyeli FL metodu kullan)larak analiz edilir. PL metoduyla
da, analiz edilen noktan)n bütünü için s)v)la%ma potansiyeli FL metodu sonuçlar) temel
al)narak analiz edilir.
FL Metodu (Japanese Design Specification of Highway Bridge, 1996)
De-erlendirilecek olan zemin durumu

Zemin yüzeyinden 20 m derinli-e kadar Kuvaternar kumlu zemin
Zemin yüzeyine 10 m’den daha yak)n yeralt) su seviyesi

FL = R/L
FL: s)v)la%ma dayan)m faktörü
FL 1.0 : s)v)la%ma öngörülür
FL>1.0 : s)v)la%ma öngörülmez
R: periyodik kesme mukavemeti etkin örtü bas)nc) olup
R = Cw × R L
Cw: deprem tipi için korrelasyon katsay)s)
Tip 1 deprem (plaka s)n)rl) tip, büyük ölçekte)
Cw = 1.0
Tip 2 deprem (karasal tip)
Cw = 1.0 (RL 1.0)
= 3.3RL+0.67 (0.1<RL 0.4)
= 2.0 (0.4 < RL)
RL: labaratuar deneylerinden elde edilen periyodik dayan)m oran)
RL = 0.0882 (Na/1.7)0.5 (Na<14)
= 0.0882 (Na/1.7)0.5 + 1.6×10-6 (Na-14)4.5 (14 Na)
Kumlu Zeminde
Na = c1 N + c2
c1 = 1 (0% Fc < 10%),
= (Fc + 40) /50 (10% Fc < 60%)
= Fc/20 –1 (60% Fc)
c2 = 0 (0% Fc < 10%)
= (F-10)/18 (10% Fc)
Fc : ince taneli içerik
Çak)ll) Zeminde
Na = {1-0.36log10(D50/2.0)}Nl
N: SPT darbe say)s)
Na: tane boyu için ili%kilendirilmi% olan N de-eri
Nl : 1.7N/( v’+0.7)
D50: %50 geçen ortalama tane çap) (mm)
L: etkin örtü yük bas)nc) kesme gerilimi
L= /g× v/ v’ × rd
rd : bas)nç azal)m faktörü
rd = 1.0 – 0.015x
x : zemin yüzeyinin alt)ndaki derinlik (m)
: en yüksek zemin ivmesi (gal)
g: yerçekimi ivmesi (= 980 gal)
7-32
v: toplam örtü bas)nc)

v’: etkin örtü bas)nc)
PL Metodu (Iwasaki et al. 1982)
20
PL = F w (z)dz
0
15 < PL Çok yüksek potansiyel
5 < PL 15 K)smen yüksek potansiyel
0 < PL 5 K)smen dü%ük potansiyel
PL = 0 Çok dü%ük potansiyel
F = 1-FL (FL<1.0)
=0 (FL 1.0)
w(z) = 10 - 0.5z
PL: s)v)la%ma potansiyeli indisi
FL: s)v)la%ma dayan)m katsay)s)
w(z): derinlik için a-)rl)k fonksiyonu
z: zemin yüzeyinin alt)ndaki derinlik (m)
7.3.3. Analizler çin Ön Ko ul

(1) Analiz Edilen Alan
Genellikle s)v)la%ma, yumu%ak alüvyon esasl) suya doygun kumlu çökellerde meydana gelir.
Japanese Design Specification of Highway Bridge, s)v)la%ma potansiyeli de-erlendirmesi
gerektiren zemin yap)s) durumlar)n) a%a-)daki gibi tan)mlamaktad)r.
Prensipte, a%a-)daki üç durumu da içeren suya doygun alüvyon kumlu çökeller için
s)v)la%ma potansiyeli analizi gereklidir.
Mevcut zemin yüzeyinden 20 m. derinlik içinde doygun kumlu tabaka ile mevcut
zemin yüzeyinden 10 m. derinlikte yeralt) su seviyesi.
nce tane içeri-i(FC) %35’den az olan toprak tabakas), ya da FC %35’ten fazla olsa
da plastisite indeksi %15’ten az toprak tabakas).
Ortalama parçac)k boyutu (D50) 10 mm.’den az olan ve efektif tane boyu 1mm.’den
az olan toprak tabakas)
S)v)la%ma potansiyeli hesaplanmas) dü%ük N de-erine sahip ya da sertle%memi% Dilüvyonlu
depozit için tavsiye edilir.
Hesaplanacak alanlar a%a-)daki ad)mlar sonucunda seçilir.
1) Kumlu zeminin ço-unlukla bulundu-u ya da yatay olarak süreklilik gösterdi-i alanlar) seç.

'ekil 7.3.2 ‘de gösterilen parçac)k boyutu da-)l)m)ndan, Qal, Ksf, Cf ve Sbf kumlu zemindir
ya da kumlu zemin tabakas)na sahiptir.
Ç ) Ç )
Ç ) Ç )
Ç
%
Ç ) Ç )
%ekil 7.3.2 Partikül Boyutu Da l m
2) Yumu%ak topra-)n ço-unlukta oldu-u alan) seç
7-34
Çf ve Sbf s)v)la%ma potansiyeline sahip de-ildir zira bu tabakalar Tersiyer çökeldirler ve

tortulla%ma sonucu k)smi sertle%me göreceli olarak yüksektir. 'ekil 7.3.3‘te her katman)n N
de-er aral)-) gösterilmi%tir. Tersiyer çökel (Çf, Sbf) yapay dolgu zeminden ve Kuvaternar
depozitten (Qal, K%f) aç)k bir %ekilde daha yüksek N de-erini göstermektedir.
500
350
300
250
N 200
Max
Max.
N value
De-eri Average
Ort.
150
Min
Analiz Konusu Min.
100
50
0
K$f
B af
Gnf
Çf
S bf
Çm lf
Güf
Qal
Yd
%ekil 7.3.3 Çimentola mam U ramam Zemin Katmanlar n n N De eri Aral
S)v)la%ma zemindeki taneciklerin yeniden düzenlendi-i ve depremle birlikte olu%an

dairesel titre%im sonucu zeminin bas)nçla parçalara ayr)ld)-) bir olayd)r. Bu sebepten,
s)v)la%ma potansiyeli dü%ük N de-erlerine sahip olan gev%ek ve yumu%ak zeminde daha
yüksektir. Bundan dolay), s)v)la%ma potansiyeli çal)%mas) sadece yapay dolgu (Yd) ve
Kuvaternar depozit (Qal, K%f) alanlarda gerçekle%tirilmi%tir.
'ekil 7.3.4 ‘de yapay dolgu ve kuvaternar çökeller alanlar gösterilmi%tir.

%ekil 7.3.4 Yapay Dolgu Zemin ve Kuvaternar Deposit Da l m
Yapay Dolgu Zemin ve Kuvaternar Deposit Da l m

%ekil 7.3.4
7-36
Yapay dolgu ve Kuvaternar çökeller bak)m)ndan ilçelerin özellikleri a%a-)da gösterilmi%tir:
Her bir ilçedeki yapay dolgu ve Kuvaternar depozit ortalama oran) yakla%)k olarak
s)ras)yla %3 ve %11’dir. Di-er bir de-i%le; s)v)la%ma potansiyeli ile ilgili olarak çal)%)lan
alan, toplam Çal)%ma Alan)n)n %14’ünü te%kil etmektedir.(Bkz. Tablo 7.3.1 ve 'ekil 7.3.5).
Çatalca ilçesi en yüksek orana sahiptir (yakla%)k 40%). Di-er taraftan, en dü%ük orana sahip
ilçe ise Gaziosmanpa%a’d)r (yakla%)k 3%).
Tablo 7.3.1 lçelere Göre S v la ma Potansiyelli Zemin Da l m n n Özeti
Alan (ha) oran (%)
IMM Master Plan MTA

Kod lçe
Yapay DolguKuvaternar
Yapay Dolgu Zemin Kuvaternr Depozit DiDer Topla DiDer
Zemin Depozit
m
Yd Sd Qal K% f Oa Q-21-k
1 ADALAR 10 0 73 0 0 0 1,016 1,100 0.9 6.7 92.4
2 AVCILAR 40 0 0 350 0 0 3,471 3,861 1.0 9.1 89.9
3 BAHÇEL EVLER 42 0 125 154 0 0 1,340 1,661 2.5 16.8 80.7
4 BAKIRKÖY 131 0 80 350 0 0 2,390 2,951 4.4 14.6 81.0
5 BA YCILAR 117 0 163 0 0 0 1,914 2,194 5.3 7.4 87.2
6 BEYKOZ 0 0 0 0 503 0 3,653 4,156 0.0 12.1 87.9
7 BEYO YLU 74 0 59 143 0 0 614 889 8.3 22.7 69.0
8 BE ' KTA' 51 0 101 27 0 0 1,632 1,811 2.8 7.0 90.1
9 BÜYÜKÇEKMECE 0 0 0 0 0 321 1,153 1,474 0.0 21.8 78.2
10 BAYRAMPA 'A 67 0 27 0 0 0 865 958 7.0 2.8 90.3
12 EM NÖNÜ 32 0 0 102 0 0 374 508 6.4 20.0 73.6
13 EYÜP 156 0 9 297 529 0 4,059 5,050 3.1 16.5 80.4
14 FAT H 81 0 1 55 0 0 909 1,045 7.8 5.3 86.9
15 GÜNGÖREN 1 0 68 0 0 0 649 718 0.2 9.5 90.3
16 GAZ OSMANPA 'A 4 0 0 4 153 0 5,515 5,676 0.1 2.8 97.2
17 KADIKÖY 110 114 407 0 0 0 3,496 4,128 5.4 9.9 84.7
18 KARTAL 87 56 260 0 0 0 2,733 3,135 4.5 8.3 87.2
19 KA YITHANE 35 0 2 247 0 0 1,158 1,443 2.5 17.3 80.2
20 KÜÇÜKÇKMECE 657 0 641 434 309 0 10,133 12,173 5.4 11.4 83.2
21 MALTEPE 76 78 309 0 0 0 5,066 5,530 2.8 5.6 91.6
22 PEND K 13 97 424 0 0 0 4,197 4,731 2.3 9.0 88.7
23 SARIYER 0 0 0 0 465 0 2,309 2,774 0.0 16.8 83.2
26 ' ' L 244 0 79 128 0 0 3,092 3,543 6.9 5.9 87.3
28 TUZLA 12 164 384 0 0 0 4,437 4,998 3.5 7.7 88.8
29 ÜMRAN YE 47 0 100 0 13 0 4,401 4,561 1.0 2.5 96.5
30 ÜSKÜDAR 98 42 150 0 29 0 3,463 3,783 3.7 4.7 91.5
32 ZEYT NBURUNU 39 0 29 29 0 0 1,052 1,149 3.4 5.0 91.6
902 ESENLER 154 0 121 0 0 0 3,616 3,890 4.0 3.1 92.9
903 ÇATALCA 0 0 0 0 0 2,127 3,137 5,263 0.0 40.4 59.6
904 S L VR 0 0 0 0 0 125 3,703 3,828 0.0 3.3 96.7
Topla 13,435 85,546 98,981 13.6 86.4

m
ortalama - - - 3.2 10.9 86.0

Not: Jeolojik birim alan" 50m kare gridler kullan"larak say"lm"$t"r. Say"lan birim herbir jeolojik birimdeki
50m grid say"s"d"r.

100% 2,500
80% 2,000
60% 1,500
Oran%
Alan (ha)
40% 1,000
20% 500
0% 0
BÜYÜKÇEKMECE
GAZ OSMANPA3A
BAHÇEL EVLER
ZEYT NBURUNU
KÜÇÜKÇKMECE
BAKIRKÖY
BE3 KTA3
BAYRAMPA3A
KAMITHANE
ÜMRAN YE
BAMCILAR
BEYOMLU
GÜNGÖREN
ÜSKÜDAR
ESENLER
MALTEPE
PEND K
TUZLA
ÇATALCA
KARTAL
ADALAR
AVCILAR
EM NÖNÜ
SARIYER
BEYKOZ
KADIKÖY
FAT H
EYÜP
S L VR
3 3L
DiDer
Kuvaternar depozit
Yapay Dolgu Zemin
S"v"la$ma potansiyelli Alan
%ekil 7.3.5 S v la ma Potansiyelli Zeminlerin lçelere Göre Da l m
(2) Zemin parametrelerinin olu turulmas
1) Zemin bilgilerinin toplanmas)
Analiz edilen alan içindeki zemin durumlar)yla ilgili bilgi kaynaklar)na göre a%a-)daki
veriler kullan)lm)%t)r:
Analiz alan)nda Çal%ma Ekibi taraf)ndan yürütülen sondajlar) temel alan sondaj loglar) (No.
C1-C5, D1-D5 ve E1-E5) ve labaratuar testlerinin sonuçlar) (46 örnek).
Ayn) alan)n mevcut sondaj loglar) (480 sondaj kuyusu için) ve geçmi% labaratuar testlerinin
sonuçlar) ( 93 sondaj kuyusu için, 214 örnek).
Geçmi% zemin laboratuvar deneylerinin eldeki sonuçlar)n)n say)s) mevcut sondaj loglar)n)n
say)s)ndan çok daha azd)r, ve geçmi% sondaj loglar)n)n zemin s)n)fland)rmalar)n)n ço-u
mühendislerin ampirik ve kualitatif de-erlendirmelerinin sonucu olarak belirlenmi%tir.
Bundan dolay), sadece “Zemin Tan)mlamas)” bölümünde tan)mlanan matriks bilgisi
mevcut sondaj loglar)ndan kullan)lm)%t)r.
2) Zemin özelliklerinin s)n)fland)r)lmas)
Birçok durumda, zemin özelli-i da-)l)m) çok karma%)k bir yap) ortaya koymaktad)r, ve
Çal)%ma Alan)n)n özellikle vadilerine da-)lm)% olan kuvaternar çökel tabakalar)n)n
evrelerinin yatay ve dikey do-rultuda karma%)k olmalar) beklenir bir durumdur.
7-38
Bununla birlikte zemin bilgisinin s)n)rl) olmas)ndan dolay) bu karma%)k tabakalar) yans)tan
ayr)nt)l) çal)%man)n gerçekle%tirilmesi zordur. Bu durumda, s)n)rl) bilgiyi a%a-)da
gösterildi-i gibi, zemin özelliklerinin s)n)fland)r)lmas)n)n sadele%tirilmesi ile en etkin
%ekilde kullanarak, mümkün olabilecek en geni% alan için zemin s)v)la%ma potansiyelinin
çal)%)lmas)na karar verilmi%tir:
Yapay Dolgu: Yapay dolgu zeminde çe%itli malzemenin kullan)ld)-) tahmin edilmektedir ve
her zemin için bir sabit belirlemek zordur. Bundan dolay), Yapay Dolgu, ortalama zemin
özelliklerine sahip kabul edilerek, ba%l) ba%)na bir zemin özellik bölümü olarak al)nmaya
karar verilmi%tir.
Kuvaterner çökel: S)v)la%ma incelenirken, zemin özellikleri temel ve ihtiyaci olarak killi
zemin, kumlu zemin ve çak)l) zemin olarak s)n)fland)r)lm)%t)r. Mevcut sondaj loglar)ndan
al)nan etkin verinin matriksler oldu-u dikkate al)n)rsa, Qal ve K%f s)n)flar)n)n kendi
içlerinde üçer bölüme ayr)lmas) mant)kl)d)r. Sonuç olarak, kuvaternar depozit Qal-Kil, Qal-
Kum, Qal-Çak)l, K%f-Kil, K%f-Kum ve K%f-Çak)l olarak s)n)fland)r)lm)%t)r
3) Zemin parametrelerinin olu%turulmas)
Çal)%ma için gerekli olan zemin parametreleri N de-eri, Birim A-)rl)k, nce Tane çeri-i,
etkin tane boyutu, ortalama tane çap) ve Plastisite indeksidir. Herbir parametre istatistiki
olarak i%lenmi% ve herbir zemin s)n)fland)rmas) için olu%turulmu%tur. Qal-Kum için
sabitlerin olu%turulmas)nda 'ekil 7.3.6‘de örnek olarak gösterildi-i gibi veri da-)l)m)
kullan)lm)% ve sonuç olarak sabitler olu%turulmu%tur.
Zemin özelli-i ile ilgili i%lenmemi% veri ve grafikler için “Ekler”e bak)n)z.

FC (% ), PI D 10, D 50 (mm) N value
0 10 20 30 40 50 0.001 0.01 0.1 1 10 0 20 40 60 80 100

0 0 0
-1 -1 -1
-2 -2 -2
-3 -3 -3
-4 -4 -4
-5 -5 -5
-6 -6 -6
-7 -7 -7
-8 -8 -8
D epth (m)
D epth (m)
D epth (m)
-9 -9 -9
-10 -10 -10
-11 -11 -11
-12 -12 -12
-13 -13 -13
-14 -14 -14
-15 -15 -15
-16 -16 -16
-17 -17 -17
-18 -18 -18
-19 -19 -19
-20 -20 -20
FC(Ex isting) P I(E xisting) D10(E xisting) D50(E xis ting) N(E xisting)
FC(JICA ) P I(JICA ) D10(JICA ) D50(JICA ) N(JICA )
A verage : FC A verage : P I Average : D10 A verage : D50 A verage : N
(a) nce taneli çerik : FC (b) Ortalama ve Etkin (c) N deDeri

Plastisite ndeksi : PI Tane Boyu
%ekil 7.3.6 Qal-Kum (Örnek)
7 çe%it zemin s)n)f)n)n herbiri için birim a-)rl)k verisi mevcut olmad)-)ndan bu veriler,
çe%itli zemin s)n)flar)n)n yakla%)k birim a-)rl)klar)n) içeren Tablo 7.3.2 kaynak al)narak
olu%turulmu%tur. (Japanese Design Specification of Highway Bridge”, 1990).
Tablo 7.3.2 Çe itli zemin tiplerinin birim a rl k, ortalama parçac k boyu ve ince
partikül içeri i yakla k de erleri
Yeralt Suyu Yeralt Suyu Ortalama Tane 1nce taneli

Alt ndaki Birim Üstündeki Birim Çap 1çerik
Zemin Tipi Jeoloji S n fland rmas
A7 rl k t2 A7 rl k t1 D50 FC
(tf/m3) (tf/m3) (mm) (%)
Üst Toprak 1.7 1.5 0.02 80 -

Silt 1.75 1.55 0.025 75 -
Kumlu Silt 1.8 1.6 0.04 65 Qal-Kil, K f-Kil
Siltli 1nce Kum 1.8 1.6 0.07 50 -
Çok 1nce Kum 1.85 1.65 0.1 40 -
1nce Kum 1.95 1.75 0.15 30 -
Orta Kum 2.0 1.8 0.35 10 -
Kal n Kum 2.0 1.8 0.6 0 Qal-Kum,Qal-Çak l,K f-Kum
Çak ll Kum 2.1 1.9 2.0 0 Yapay Dolgu, K f-Çak l
Kaynak: Japanese Design Specification of Highway Bridge (K"smen Uyarlanm"$)
Tablo 7.3.3 ’te hesaplamalarda kullan)lan zemin özellik katsay)lar) listelenmi%tir.
7-40
Tablo 7.3.3 S v la ma Analizi için Zemin Özellikleri Özeti

Jeoloji FC D10 D50 t2 t1
PI N
S n fland rmas (%) (mm) (mm) (tf/m3) (tf/m3)
Yapay Dolgu 22 4 0.15 2.7 17 2.1 1.9
Qal-Kil 59 23 no data 0.036 21 1.8 1.6
Qal-Kum 10 1 0.12 0.58 26 2.0 1.8
Qal-Çak l 11 3 0.11 1.3 26 2.0 1.8
K f-Kil 67 43 0.006 0.037 12 1.8 1.6
K f-Kum 6 0 0.12 0.50 17 2.0 1.8
K f-Çak l 9 0 0.69 4.2 27 2.1 1.9
FC : 1nce Taneli içerik
PI : Plastisite 1ndeksi
D10 : Efektif Tane Çap
D50 : Ortalama Tane Çap
N : N de7eri
t1 : Yeralt Suyunun Üstünde Birim A7 rl k
t2 : Yeralt Suyunun Alt nda Birim A7 rl k
(3) Yeralt suyu seviyesi
Mevsimlere ve gel-git seviyelerine ba-l) yeralt) su seviyesi de-i%imleri bilinmemektedir.

Bu nedenle hesaplamalarda kullan)lan yeralt) su seviyesi, Çal)%ma Ekibi’nin sondaj
çal)%malar) süresince ve gözlem sondajlar)nda gözlemlenen en s)- yeralt) su seviyesi
dikkate al)narak GL-1 m (GL:Zemin Yüzeyi) olarak olu%turulmu%tur. Bu, aç)k olarak
güvenlik tarafda kalan bir tahmindir.
(4) Zemin Modellemesi
Her nekadar s)v)la%ma üzerine yap)lacak çal)%ma daha geni% bir alan) kapsayacak %ekilde
planlanm)% olsada, Çal)%ma Alan)’nda mevcut zemin verisi s)n)l)d)r ve zemin özellikleri
s)n)fland)rmas) 7 s)n)fta toplanacak %ekilde sadele%tirilmi%tir. Yüksek riske sahip olan
ilçeleri belirlemek için s)v)la%ma potansiyeline sahip zemin da-)l)m)n) elde etmek, bu
çal)%man)n amac) oldu-undan dolay), mümkün olan en geni% alan) kapsayacak s)v)la%ma
potansiyeli de-erlendirmesiyle ilgili yarg)ya varmak gereklidir.
Bu noktadan hareketle, Çal)%man)n amaçlar) ve mevcut zemin bilgileri dikkate al)narak

a%a-)daki prosedürleri izleme yoluyla zemin modellemesi olu%turulmu%tur.
- Zemin tabakalar)n)n kesitleri, Yapay Dolgu ve Kuvaternar Depozit yap)lar) kapsayan 7

jeolojik s)n)f (Qal-Kil, Qal-Kum, Qal-Çak)l, Ksf-Kil, Ksf-Kum and Ksf-Çak)l) temel
al)narak haz)rlanm)%t)r.
- Zemin konfigürasyonu ve kesitler temel al)narak üç boyutlu zemin tabakas) yap)lar)

belirlenmi%tir.

- Sismik hareket hesaplamas) için en küçük birim olan 500 m. gridler kullan)larak ve
herbir gride ortalama bir zemin yap)s) girilerek, zemin tabakalar)n)n model kolonlar)
haz)rlanm)%t)r. (Ref. 'ekil 7.3.7).
- Yüzeyden maksimum 20 m derinli-e kadar olan zemin tabakalar)n) kapsayan modeller

olu%turulmu%tur.
<Örnek>
- Yapay Dolgu yada Kuvaternar Çökel, ya da her ikisi birden sürekli biçimde
20 m. yada daha kal)n bir zemin tabakas) olu%turacak %ekilde da-)l)m
gösterdi-inde, yüzeyden 20 m. derinli-e kadar zemin tabakas) modellenir.
- Yapay Dolgu yada Kuvaternar Depozit, yada her ikisi birden 20 m.’den daha
az bir derinlikte da-)l)m gösterdi-inde, 20 m.’den daha az derinli-e kadar
zemin tabakas) modellenir.
'ekil 7.3.8 ’de Yapay Dolgu ve Kuvaternar Depozit yap)lar)n ço-unlukta oldu-u
alanlardaki 500 m. gridler gösterilmektedir. (1492 grid). Özellikle, zemin verisi mevcut
olan ve s)v)la%ma çal)%mas) gerçekle%tirilmi% spesifik bölgeler k)rm)z) çizgilerle
çerçevelendirilmi%tir. (179 grid).
(5) En yüksek zemin ivmesi
Deprem analizinin sonuçlar)ndan elde edilen en yüksek zemin ivme de-erleri

hesaplamalara dahil edilmi%tir. S)v)la%ma çal)%malar) iki durum için gerçekle%tirilmi%tir,
Model C and Model A.
7-42
500m
500m
Grid 1 Grid 2
20m
MODELLEME
Grid 1 Grid 2
m
3.0
m
.0
5
m
5.5
m
6.5
Jeoloji Modeli LEJANT

Grid 1 Grid 2 Jeoloji Model YapayDolgu
Kal)nl)k Kal)nl)k Zemin
Zemin (m) Zemin (m)
Qal
Qal-Kil
Yapay
Çak"l 3.0
Dolgu
1.5
Jeoloji S)n)r)
Qal Qal
Qal-Kum
5.0 9.5
kum Kil
Qal Qal- Çak)l
5.5 - - Modelleme
Çak"l
Tersiyer Blok S"n"r"
Qal 6.5 - -
kil
%ekil 7.3.7 Zemin Modelinin %ematik Diyagram

%ekil 7.3.8 S v la ma Potansiyeli Alan
S v la ma Potansiyeli Alan
%ekil 7.3.8
7-44
7.3.4. S v la ma Potansiyeli
Herbir grid için analizin sonuçlar) Ek’te gösterilmi%tir. Bu sonuçlar Tablo 7.3.4 ve 'ekil
7.3.9 - 'ekil 7.3.10 de özetlenmi%tir.
Tablo 7.3.4 S v la ma Analizinin Özeti

Grid Say"s"
S"v"la$ma
Kriter Aç"klama Model Model
Potansiyeli
A C
Çok Yüksek 15<PL Zemin iyile$tirmesi kaç"n"lmazd"r. 38 40
Zemin iyile$tirmesi gereklidir.

Göreceli Yüksek 5<PL 15 Önemli yap"lar"n incelenmesi 35 42
kaç"n"lmazd"r.
Önemli yap"lar"n incelenmesi

Göreceli Dü$ük 0<PL 5 36 28
gereklidir.
Çok Dü%ük PL=0 Önlem gerekli deDildir. 70 69
Bilinmeyen - Zemin bilgisi mevcut deDil. 1,313 1,313

%ekil 7.3.9 S v la ma Potansiyeli Da l m : Model A
S v la ma Potansiyeli Da l m : Model A
%ekil 7.3.9
7-46
%ekil 7.3.10 S v la ma Potansiyeli Da l m : Model C
S v la ma Potansiyeli Da l m : Model C
%ekil 7.3.10

Deprem Modeli C’nin sonuçlar) Model A’dan biraz daha yüksek bir s)v)la%ma potansiyeli
göstermektedir.
S)v)la%ma potansiyeli farkl) alanlarda de-i%iklik göstermektedir. Baz) alanlar dü%ük s)v)la%ma
potansiyeli gösterirken di-er bir alan yüksek bir s)v)la%ma potansiyeli göstermektedir. Yüksek
s)v)la%ma potansiyeli gösteren alanlar a%a-)daki gibidir;
(1) Küçükçekmece Gölü’nün bat)s)nda, K-KD’dan G-GB yönünde yay)lan

batakl)k boyunca uzanan alan
(2) Küçükçekmece Gölü’nün güneyindeki kum y)-)n)
(3) Zeytinburnu s)n)r)na yak)n k)y) kesimi
(4) Fatih ve Eminönü aras)ndaki s)n)ra yak)n k)y) kesimi
(5) Haliç’in k)y) kesimi
(6) Haliç boyunca uzanan batakl)k
(7) Beyo-lu’ndaki Gazi Hasan Pa%a Park)’na uzanan batakl)-)n ortas)ndaki alan
(8) Be%ikta% iskelesi civar)ndaki alan
(9) Avrupa yakas)nda Bo-aziçi Köprüsü’nün kuzeyindeki civar k)y) kesimi
(10) Tuzla’daki Sak)z Adas) yar)madas)na yak)n alan
Tablo 7.3.5 yukar)da belirtilen alanlardaki genel arazi kullan)m)n) göstermektedir.
Tablo 7.3.5 Yüksek S v la ma Potansiyelli Alanlarda Arazi Kullan m

Alan Arazi Kullan m n n Genel Özellikleri
a Batakl)k. Bina yok.
Sulukumun ortas)ndan çevreyolu geçmektedir. Az ve orta katl) ticari binalar ve
b
konutlar bulunmaktad)r.
Ço-unlukla park ve aç)k alan olarak kullan)lmaktad)r. Kentsel planlama alan)nda az
c
say)da bina mevcuttur.
d Yo-un olarak az ve orta katl) ticari binalar ve konutlar mevcuttur.
Körfez boyunca uzanan alan liman olarak kullan)lmaktad)r. Yollarla liman aras)ndaki
e
alan park olarak ve karada kalan k)s)m genelde ticari bölge olarak kullan)lmaktad)r.
f Nehir boyunca zay)f toprak. Ço-unlukla park yada ye%il alan olarak kullan)lmaktad)r.
Ço-unlukla park yada ye%il alan olarak kullan)lmaktad)r. Birçok az katl) konut
g
bulunmaktad)r.
Bir liman mevcuttur. Yollar ile deniz aras)ndaki k)s)m park olarak ve karada kalan
h
k)s)m genelde ticari bölge olarak kullan)lmaktad)r.
i Alan park ve ye%il alan olrak kullan)lmaktad)r.
j Sahil endüstri bölgesi olarak kullan)lmaktad)r.
Kaynak: JICA Çal)%ma Ekibi
7-48
Tablo 7.3.6 ve 'ekil 7.3.11 ilçe baz)nda s)v)la%ma potansiyeli analizinin sonuçlar)n)
göstermektedir. Tablodaki alan, jeolojik zemin yap)s) üzerindeki 500 m grid sonuçlar)n)
yans)tacak %ekilde hesaplanm)%t)r.
- S)v)la%ma analizi yap)lan alan)n s)v)la%ma potansiyelli alana oran) %17 dir.
- S)v)la%ma analizi yap)lmam)% olan ilçeler; Adalar, Büyükçekmece, Bayrampa%a,

Sar)yer, 'i%li, Esenler, Çatalca ve Silivri’dir.
- Potansiyelin “Çok Yüksek (Model C)” olarak de-erlendirildi-i alanlar)n 40 ha.’dan

geni% oldu-u ilçeler ise Küçükçekmece, Eyüp, Avc)lar ve Beyo-lu’dur.

2,500 50
Ratio ; Liquefaction Potential Area / District Area (% )

Oran: S)v)la%ma Pot. Alan)/ lçe Alan) (%)
2,000 40
(ha)Area (ha)
1,500 30
Potential
Pot. Alan)
1,000 20
Liquefaction
S)v)la%ma
500 10
0 0
BAKIRKÖY
BAYRAMPA3A
GAZ OSMANPA3A
KADIKÖY
ÇATALCA
TUZLA
BE3 KTA3
BÜYÜKÇEKMECE
EYÜP
KAMITHANE
KÜÇÜKÇKMECE
PEND K
ÜMRAN YE
BEYKOZ
BAHÇEL EVLER
BAMCILAR
BEYOMLU
EM NÖNÜ
FAT H
GÜNGÖREN
ÜSKÜDAR
ZEYT NBURUNU
MALTEPE
KARTAL
ADALAR
AVCILAR
SARIYER
ESENLER
3 3L
S L VR
Hesaplanmayan
No Calculation
Very Lowük
ÇokDü
Relatively Low
GöreceliDü ük
Relatively High
GöreceliYüksek
Very High
Çok
RatioYüksek
of Liquefaction Potential Area
S v la ma Potansiyelli Alan Oran
%ekil 7.3.11 lçelere Göre S v la ma Analizi Sonuçlar (Model C) ve S v la ma

Potansiyelli Alanlar n n Oran
S)v)la%ma de-erlendirmesinin sonuçlar) )%)-)nda gelecekte yap)lmas) gereken i%ler a%a-)da

belirtilmi%tir:
- Tercihen yüksek s)v)la%ma potansiyeli gösteren alanlar için daha kesin de-erlendirme
gerçekle%tirmek amac)yla ayr)nt)l) çal)%malar yap)lmal)d)r.
- Dolgu alanlar) yada Alüvyonlu zeminde bu çal)%mada ayr)nt)l) de-erlendirme

yap)lmam)%t)r, veri toplanmas) ve ek zemin çal)%mas) ile bu alanlar)n yeniden
de-erlendirmesinin yap)lmas) gerçekle%tirilmelidir.
- Bu çal)%man)n amac) yüksek s)v)la%ma potansiyeline sahip alanlar)n i%aretlenmesidir.

Bundan dolay), yapay dolgu ve Alüvyonlu zeminde bulunan önemli tesisler için özel
detayl) çal)%ma yap)lmas) gereklidir.
7-50

Tablo 7.3.6 lçelere Göre S v la ma Analizi Sonuçlar
Kuvaternar Depozit
S v la ma Potansiyelli
Liquefaction Alan
Potential Area(ha)
(ha)
Hesaplanan alan
Man Made
Yapay Dolgu ve
Calculation
/S v la ma Pot.
Ground Model A Model C Area /
Code District
ilçe and Liquefaction
Göreceli
Göreceli
Göreceli
Göreceli
Alan (%)
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Hesap
Hesap
Dü ük
Dü ük
Dü ük
Dü ük
Yüksek
Potential
Çok
Çok
Çok
yok
Quatenary
yok
Relatively Relatively No Relatively Relatively No
Deposit (ha) Very High Very Low Very High Very Low Area (%)
Çok
(ha)
High Low Calculation High Low Calculation
1 ADALAR 84 0 0 0 0 84 0 0 0 0 84 0
2 AVCILAR 390 45 0 0 11 334 45 0 7 4 334 14
3 BAHÇEL EVLER 321 0 11 17 51 242 0 11 17 51 242 25
4 BAKIRKÖY 561 0 96 23 246 196 0 96 23 246 196 65
5 BA CILAR 280 0 0 0 91 189 0 0 0 91 189 32
6 BEYKOZ 503 0 0 0 0 503 0 0 0 0 503 0
7 BEYO LU 275 41 29 15 2 188 41 29 15 2 188 32
8 BE KTA 179 18 0 0 0 160 18 0 0 0 160 10
9 BÜYÜKÇEKMECE 321 0 0 0 0 321 0 0 0 0 321 0
10 BAYRAMPA A 93 0 0 0 0 93 0 0 0 0 93 0
12 EM NÖNÜ 134 31 10 0 0 93 31 10 0 0 93 31
13 EYÜP 991 95 73 27 38 757 103 65 27 38 757 24
14 FAT H 137 26 34 22 0 55 26 34 22 0 55 60
15 GÜNGÖREN 70 0 0 0 4 66 0 0 0 4 66 6
16 GAZ OSMANPA A 161 0 3 0 0 158 0 3 0 0 158 2
17 KADIKÖY 631 0 15 95 104 418 0 48 62 104 418 34
18 KARTAL 402 0 4 3 0 395 0 4 3 0 395 2
19 KA ITHANE 285 0 60 0 0 225 0 60 0 0 225 21
20 KÜÇÜKÇKMECE 2,041 108 7 0 39 1,886 108 7 0 39 1,886 8
21 MALTEPE 464 0 42 65 45 312 0 90 17 45 312 33
22 PEND K 534 0 0 94 98 341 0 0 94 98 341 36
23 SARIYER 465 0 0 0 0 465 0 0 0 0 465 0
26 L 451 0 0 0 0 451 0 0 0 0 451 0
28 TUZLA 561 13 79 100 178 190 32 133 26 178 190 66
29 ÜMRAN YE 160 0 0 1 11 148 0 0 1 11 148 7
30 ÜSKÜDAR 320 9 16 35 14 246 9 33 18 14 246 23
32 ZEYT NBURUNU 97 23 20 1 5 47 23 20 1 5 47 51
902 ESENLER 275 0 0 0 0 275 0 0 0 0 275 0
903 ÇATALCA 2,127 0 0 0 0 2,127 0 0 0 0 2,127 0
904 S L VR 125 0 0 0 0 125 0 0 0 0 125 0
Total
Toplam 13,435 409 500 499 938 11,089 436 644 335 931 11,089 17
7-52
7.4. E;im Durumu Hesaplamas

7.4.1. E;im Durumu Hesaplama Yöntemi
(1) Mevcut Topografik Durum ve E;im Durumu
Kutay Özayd)n(2001) e-imlerin genel durumunu a%a-)daki gibi özetlemi%tir:
Yüzey jeolojisinin Güngören ve Gürp)nar Formasyonu oldu-u alanlarda birçok yerde

toprak kaymas) meydana gelir. Bu kayma olay), 1) zemin yüzey e-im
yüzdesi %30’dan fazla ise 2) kazma ve doldurma i%lemleri gerçekle%tirilmi% ise 3) yer
alt) su seviyesinde de-i%iklik oluyorsa, aç)kça görülebilir.
Erdo-an Yüzer (2001) e-imlerin genel durumunu a%a-)daki gibi özetlemi%tir:
Anadolu yakas)nda, yüzey jeolojisi genellikle kaya oldu-undan toprak kaymas)

olmaz. Avrupa yakas)nda, k)y) kesimi boyunca ve kom%u alanlarda toprak kaymas)
gözlenir. Bu olay Silivri ilçesinin ilersine kadar gözlenir. Kayman)n ölçe-i 50 ile
100’lerce metrelik kayan bloklar %eklinde karma%)kt)r. Özellikle Büyükçekmece
Gölü’nün do-u yakas)ndaki e-im, Avc)lar ilçesinin güney k)y)s) ve Küçükçekmece
Gölü’nün güneybat) sahili tipik toprak kaymas) alanlar)d)r. Bu alanlarda zemin
dayan)m), yerel ko%ullar gibi dikkate al)n)r.
JICA Çal)%ma Ekibi, baz) kaya formasyonlar)nda da e-imden kaynaklanan yüzey

tahribatlar) gözlemlemi%tir. Bu alanlarda, e-im yüzdesi %100’ün üzerinde bir de-er
göstermekte ve bu yüzeylerin önünde ya da üstünde konutlar bulunmaktad)r.
Yukar)daki e-im durumlar)n) dikkate alarak, büyük e-im tahribatlar) a%a-)daki gibi
s)n)fland)r)l)r;
Kaya Formasyonu Alan)

Ayr)%m)% alan ya da talus’un yüzey tahribatlar) dikkate al)n)r. Yüzlerce metre
boyutunda geni% kaya kütle göçmeleri dikkate al)nmaz. Bu tip geni% tahribat
alanlar)n)n durayl)l)-) syr)nt)l) ara%t)rmalar temel al)narak incelenmelidir.
Tersiyer Formasyon Alanlar)

Güngören ve Gürp)nar Formasyonu gösteren alanlar daima toprak kaymas) ya%arlar.
Zemin dayan)m) yerel ko%ullar olarak dikkate al)n)r. A%)nm)% alan yada %ev yüzey
tahribatlar) di-er Tersiyer ço-unluklu alanlarda dikkate al)nm)%t)r.
Kuvaterner Formasyon ve Dolgu Malzeme Alanlar)

Genel dairesel kayma dikkate al)nm)%t)r.

(2) E;im Durum Hesaplama Metodu
Bilge Siyahi ve Ansal mikrobölgeleme amaçl) e-im durum i%lemlerini irdelemi%tir. Bu

i%lemler “Sismik Jeoteknik Riskler’in Bölgelendirme K)lavuzu”nu (TC4, ISSMFE (1993))
ortaya koymaktad)r. Bu i%lemlerin uygulanabilir oldu-u Adapazar) bölgesinde, Akyoku%
kasabas)nda meydana gelen 1967 depreminde görülmü%tür. Bilge Siyahi (1998) bu
i%lemleri yeniden gözden geçirmi%tir.Kesme kuvvetindeki derinlikle olan de-i%im dikkate
al)n)r ve potansiyel tahribat yüzeyi dönel yüzey olarak al)n)r. Sonuç olarak, e-im stabilitesi
için güvenlik faktörü Fs %u %ekilde formüle edilir;
Fs = N1 tan (eq.7.4.1)
N1: stabilite say)s)
: iç sürtünme aç)s)
Böylece güvenlik faktörü, kesme kuvveti aç)s) ve e-im ve tahribat yüzeyinin birle%imini
temsil eden denge say)s)na (N1 ) ba-l)d)r. Denge say)s)n)n en dü%ük de-eri e-imin ve N’in
birle%imi üzerine parametrik bir çal)%ma gerçekle%tirerek, 'ekil 7.4.1’de verilen en kritik
tahribat yüzeyini bulmak için belirlenir. Minimum N1 de-erindeki de-i%im (e-im aç)s))
ve A (deprem ivmesi)’nin bir fonksiyonu olarak ifade edilebilir. Böylece e-er de-eri
belirlenebilir yada tahmin edilebirse, minimum güvenlik faktörünü (Fs) hesaplamak
mümkün olacakt)r.
Yatay Eksen: E-im Yüzdesi (derece)

Dikey Eksen: Minimum kesme kuvveti indeksi
A: vme
g: Yerçekim ivmesi
%ekil 7.4.1 E im Yüzdesi, Sismik Katsay ve Minimum Kesme Kuvveti Denge

Say s Aras ndaki li ki
Kaynak: Siyahi (1998)
7-54
(3) Analiz Prosedürünün rdelenmesi
Çal)%ma Alan) içerisinde e-im karakteristi-i de-i%iklikler göstermektedir ve her e-im için
deteyl) biçimde e-im tahribat parametrelerinin tan)mlanmas) zordur. Bundan dolay), e-im
tahribat s)n)fland)rmas) kabulü yap)larak e-im stabilitesinin kalitatif olarak hesaplanmas)
gereklili-i vard)r.
Siyahi’nin i%lemleri, yüzey tahribat)n)n ve e-imin de-i%ik %ekilleri için minimum güvenlik
faktörünü elde etmek aç)s)ndan fikir vermektedir. %lemler dönel kayma dairesel ark
tahribat)n) ve normal olarak konsolide edilmi% zemini kabullenir. Sadece e-im yüzdesi ve
kesme kuvveti hesaplama için gerekli veriyi olu%turmaktad)r.
Dahas), parametrik yakla%)m)n sonucu olarak, bu i%lem yolu sadece dönlel yüzey tahribat)n)
de-il, bir ölçüde di-er tip yüzey tahribat)n)da dikkate almaktad)r. Çal)%ma Alan)
içerisindeki e-imler ve tahribat tipleri daima Siyahi’nin i%lemlerindeki kabuller gibi
de-ildir. Bununla birlikte bu yol e-im tahribat s)n)fland)rmas) dikkate al)nd)-)nda
avantajl)d)r.
Bu çal)%mada, Siyahi yöntem küçük analiz birimleri için e-im durum hesaplan)rken
uygulanm)%t)r. Her hesaplama sonucu mikrobölgeleme birimleri içine i%lenmi%tir.
(4) Analiz Yöntemi ve Denge Hesaplamas
Hesaplama metodunun ba%l)klar) a%a-)da tan)mlanm)% ve 'ekil 7.4.2’de gösterilmi%tir.

Topographic Condition
Topografik Durum
Gradient of Slope for each 50 m Grid

Her 50m grid için E-im Yüzdesi
Peak
En Ground
Yüksek Acceleration
Zemin vmesi
Soil Strength
Zemin Dayan)m)
Judgement
Her 50m gridofiçin
Slope Stability
E-im Dengesifor 50m Grid
Yarg)s)
Unstable Score for

500m grid için 500m
Dengede
Grid Olmayan Skor
Her 500mGrading
Stability grid için
for Denge Derecesi
each 500m Grid
%ekil 7.4.2 E im Tahribat Hesaplamas n n Ak Diyagram

a. 50 m. Gridler için E;im Stabilitesi Hesaplamas
Bütün Çal)%ma Alan)n) kapsayan, her 50 m. Grid için e-im yüzdesi ilk olarak hesaplan)r.
Daha sonra, en yüksek zemin ivmesi ve zemin mukavemeti dikkate al)narak ve Siyahi’nin
denklemi (eq. 7.4.1) kullan)larak her nokta için e-im stabilitesi belirlenir. Dengedeki bir
nokta için skor Fi = 0 (Fs > 1.0) ya da dengede olmayan bir nokta için skor Fi = 1 (Fs <
1.0) olarak verilir.
b. 500 m. Grid için E;im Durum Hesaplamas
Her 500 m. gridde toplam 100 tane 50 m. grid vard)r ve 500 m. grid için e-im stabilite
say)s) a%a-)daki gibi belirlenir:
100
Unstable
Dengede Score
Olmayan Say) (500m Grid ) = Say) Fi (50m Grid )
Score
i =1
Fi (50m Grid ) = 1 ((dengede

unstableDe) il)yada
or 0 (De ngede)
stable
7-56
E-er tüm 50m gridler dengede de-il olarak hesaplan)rsa, 500 m grid için skor 100 olarak
hesaplan)r. E-er tüm 50 m gridler dengede olarak hesaplan)rsa, skor 0 olarak hesaplan)r. Bu
say) direkt olarak herbir 500m grid içindeki 50m gridlerin yüzde kaç)n)n dengede olmad)-)
sonucunu vermektedir. Nihayetinde, sonuçlar herbir 500m grid için riski temsil etmektedir
ve Tablo 7.4.1 ’de gösterilmi%tir.
Tablo 7.4.1 500m grid için E im Durumundaki Risk Hesaplamas

Dengede Olmayan Skor (500m 500m grid için Risk hesaplamas
Grid)
0 Çok Dü ük
1-30 Dü ük
31-60 Yüksek
61-100 Çok Yüksek
(5) Hesap Parametreleri

a. E;im Yüzdesi
E-im yüzdesi 50 m grid temelinde belirlenmi%tir.
b. Zemin Hareketi
Senaryo depremler, Model A ve Model C dikkate al)nm)%t)r çünkü bu iki senaryo deprem
risk durumunun en genel halini temsil etmektedir.
c. Zemin Kesme Kuvveti
Kesme kuvveti hesaplama için en önemli parametredir. Zeminin kesme kuvveti ile ilgili
mevcut veri s)n)rl)d)r ve bütün jeolojik formasyonlar) kapsamamaktad)r. Bundan dolay),
de-erler mevcut iki referans dikkate al)narak hesap edilmi%tir. lki, “Design Guideline for
Road Construction, Slope Treatments and Stabilization, Japan Road Association, 1999)”
yay)n)ndaki “Strength of Sliding Surface for Weathered Rocks”. Bir di-eri “E-im
Stabilitesi ve Stabilizasyon Metodlar) (Slope Stability and Stabilization Methods, L.
Abramson , 1996)” yay)n)ndaki “Strength of Sliding Surface for Weathered Rocks”dir.
Herbir formasyonun belirlenmi% olan mukavemeti ve dikkate al)nan tahribat tipi Tablo
7.4.2’de özetlenmi%tir.

Tablo 7.4.2 E im Durum Hesab nda Uygulanan Kesme Kuvveti Aç s

Zemin Jeoloji Formasyonu Kesme Aç)klamalar
Tipi Kuvveti
Aç)s)
Jeoloji Haritas) Fromasyon (Derece)
Kaya IBB 1:5,000 Kuf, Af, Gf, Df, Kf, Tf, Blf, Trf, Bg, V 25 A nm bölge yada
MP 1:50,000 Kuf, Af, Gf, Df, Kf, Tf, Blf, Trf, Kz, Saf talusun e7im tahribat
dikkate al n r
MTA 1:25,000 tsk, ts, tq, ptq
Tersiyer IBB 1:5,000 Sf, Cf, Baf 25 A nm bölge yada
çökeltiler talusun e7im tahribat
MP 1:50,000 Sf, Cf, Baf
IBB 1:5,000 Cmlf 15 Güf,Gnf ile Ayn
IBB 1:5,000 Sbf, Çf, Saf 30 A nm bölge yada

MP 1:50,000 Çf, talusun e7im tahribat
dikkate al n r. Çak ll durum
MTA 1:25,000 m2m3-19-k dikkate al n r.
IBB 1:5,000 Güf , Gnf 15 Toprak kaymas bu

MP 1:50,000 Güf , Gnf formasyonlarda meydana
gelmekte, Rezidual kuvvet
MTA 1:25,000 e3-ol1-10-s, ebed-20-s, ebed-8-s, dikkate al n r.
m3-pl-18k, ol2-18-k, ol2m1-19-k, ol-8-s,pgg
IBB 1:5,000 Ksf, Qal, Ym 25 Genel e7im tahribat .

Kuvaternar A nm bölgeler ile ayn d r
Çökeltiler MP 1:50,000 Oa, Q
MTA 1:25,000 Q-21-k
Dolgu IBB 1:5,000 Yd, Sd 25
7.4.2. E;im Durumu

(1) E;im Durum Riski
E-im durum riskinin sonuçlar) 'ekil 7.4.3 ve 'ekil 7.4.4’de gösterilmi%tir.
Model A durumunda, “Çok Yüksek Risk” gridleri Adalar ve Silivri’de bulunmaktad)r.

Buralar dik falez ve konut alan) olmayan alanlara denk gelmektedir. “Dü%ük Risk” gridleri
Avc)lar, Küçükçekmece ve Büyükçekmece’de bulunmaktad)r. Buralar konut alanlar)d)r.
Model C durumunda, “Çok Yüksek Risk” gridleri Avc)lar’da , “Yüksek Risk” gridleri
Büyükçekmece’de ço-unluktad)r. Buralar konut alanlar)d)r. “Dü%ük Risk” gridleri
Bahçelievler, Bakirköy ve Güngören’e uzanmaktad)r. Buralar konut alanlar)d)r.
7-58
%ekil 7.4.3 E im Stabilitesi Riski: Model A
E im Stabilitesi Riski: Model A

%ekil 7.4.3

%ekil 7.4.4 E im Stabilitesi Riski: Model C
E im Stabilitesi Riski: Model C

%ekil 7.4.4
7-60
(2) Her lçe ve Jeolojik Formasyon Birimi için E;im Stabilite Durumu
E-im riskleri daha ayr)nt)l) seviyede incelenmi%tir. Dengeli olmayan say)lar her ilçe ve
jeolojik formasyon için özetlenmi%tir.
Her ilçe için denge Say)s) skoru a%a-)daki gibi belirlenir;
Dengede
NumberOlmayan 50m 50m
of Unstable grid say)s
grid
DengedeScore
Unstable (District ) =
Olmayan × 100 (%)
Say) ( lçe) Numberlçedeki
of 50m grid
50m in Say)s)
grid the District
lk olarak; her 50 m. grid için e-im stabilitesi hesaplan)r. Daha sonra, bir ilçedeki dengede
olmayan gridlerin say)s) hesaplan)r. Sonraki ad)mda bu gridler için alan oran) hesaplan)r.
Bu skor direkt olarak her ilçe içindeki alan)n yüzde kaç)n)n dengede olmayan alan
oldu-unu gösterir.
Herbir jeolojik formasyon için denge say)s) a%a-)daki gibi belirlenir;
Dengede Olmayan 50m grid Say)s)

Number of Unstable 50m grid
Unstable
Dengede Score (Geological
Olmayan (Jeolojik ) =
Say) Formation × 100 (%)
Formasyon) Number of 50m grid
Formasyondaki in the
50m gridFormation
Say)s)
lk olarak; her 50 m. grid için e-im durumu hesaplan)r. Daha sonra herbir jeolojik
formasyondaki dengede olmayan grid say)s) hesaplan)r. Sonraki ad)mda bu gridler için alan
oran) hesaplan)r. Bu say) direkt olarak her jeolojik formasyon içindeki alan)n yüzde kaç)n)n
stabil olmayan alan oldu-unu gösterir
Herbir ilçe ve jeolojik formasyon için stabil olmayan skorlar özetlenmi% ve sonuçlar
s)ras)yla Tablo 7.4.3 ve Tablo 7.4.4 ‘de gösterilmi%tir.
Büyükçekmece ilçesinde, “dü%ük risk” ve “yüksek risk” alanlar ço-unluktad)r. Stabil

olmayan skorlar Model A için yakla%)k %3 ve Model C için yakla%)k %7’dir. Bu alan
toprak kaymas) ile karakterize edilebilir. Stabil olmayan alan Büyükçekmece Gölü’nün
do-u k)y)s) e-iminde yo-unla%m)%t)r. Güf formasyonunun dü%ük mukavemeti e-im
yüzdesinin çok fazla olmamas)na kar%)n yüksek hasar oran)n)n bir sebebidir.
Adalar ilçesinde, “yüksek risk” ve “çok yüksek risk” alanlar) Büyükada’n)n güney
k)sm)ndad)r. Bu alan kaynak fay hatt)na en yak)n noktad)r. Stabil olmayan skorlar Model

A’da yakla%)k %2 ve Model C’de yakla%)k %5’tir. Stabil olmayan alanlar Büyükada’da
yo-unla%m)%t)r çünkü bu ilçe deprem kaynak fayhatt)na en yak)n noktadad)r.
Avc)lar ilçesinde, “yüsek risk” ve “çok yüksek risk” alanlar) ilçenin güney k)s)mlar)ndad)r.
Stabil olamayan skorlar Model A’da yakla%)k %1 ve Model C’de yakla%)k %4’tür. Bu alan
da toprak kaymas) ile karakterize edilir. Stabil olmayan alan, Gnf formasyonunun
ço-unlukta oldu-u güney k)y) kesiminde yo-unla%m)%t)r. Baz) stabil olmayan alanlar
Bahçelievler, Bakirköy, Güngören, Çatalca ve Silivri ilçelerinde bulunmaktad)r.
7-62
Tablo 7.4.3 lçelere Göre E im Durum Analizi Sonuçlar

Model A Model C
Hesaplama Dengede l Dengede Dengede Dengede
1lçe Ad Noktalar Olmayan Noktalar Olmayan Skor Olmayan Noktalar Olmayan Skor
(50m grid) (50m grid) (Ort. Dengede (50m grid) (Ort. Dengede
Olmayan Alan Olmayan Alan
Oran % ) Oran % )
Adalar 3786 75 1.98 185 4.89
Avcilar 15358 140 0.91 608 3.96
Bahçelievler 6638 26 0.39 111 1.67
Bakirköy 11678 49 0.42 95 0.81
Ba7cilar 8768 0 0.00 8 0.09
Beykoz 15208 0 0.00 0 0.00
Beyo7lu 3487 0 0.00 0 0.00
Be ikta 7217 0 0.00 0 0.00
Büyükçekmece 5520 166 3.01 402 7.28
Bayrampa a 3840 1 0.03 14 0.36
Eminönü 2001 0 0.00 0 0.00
Eyüp 20208 0 0.00 1 0.00
Fatih 4157 3 0.07 23 0.55
Güngören 2880 6 0.21 24 0.83
Gaziosmanpa a 22680 0 0.00 0 0.00
Kadiköy 16304 0 0.00 0 0.00
Kartal 12462 0 0.00 0 0.00
Ka7ithane 5778 0 0.00 0 0.00
Küçükçekmece 47949 59 0.12 256 0.53
Maltepe 22038 0 0.00 0 0.00
Pendik 18822 0 0.00 0 0.00
Sariyer 11040 0 0.00 0 0.00
Hi li 14161 0 0.00 0 0.00
Tuzla 19641 0 0.00 0 0.00
Ümraniye 18252 0 0.00 0 0.00
Üsküdar 15059 0 0.00 0 0.00
Zeytinburnu 4583 0 0.00 2 0.04
Esenler 15552 0 0.00 16 0.10
Çatalca 21054 50 0.24 144 0.68
Silivri 15262 116 0.76 141 0.92
Toplam 391383 691 0.18 2030 0.52
Tablo 7.4.4 Jeolojik Formasyon Birimine Göre E im Durum Analizinin Sonuçlar
Model A Model C
1lgili Dengede Dengede Dengede Dengede
Hesaplama
Formasyon Olmayan Olmayan Say Olmayan Olmayan Say
Jeolojik Noktalar
Ad (50m grid) Noktalar (Ort. Dengede Noktalar (Ort. Dengede
Harita
(50m grid) Olmayan Alan (50m grid) Olmayan Alan
Oran % ) Oran % )
IBB Gnf 18562 259 1.59 1063 6.69
1:5,000 Çmlf 3284 1 0.03 18 0.55
MP Güf 1991 24 1.21 77 3.87
1:50,000 Tf 2104 3 0.14 3 0.14
Af 4497 52 1.16 144 3.20
Kuf 24427 16 0.07 31 0.13
V 436 4 0.92 7 1.61
MTA ebed-8-s 908 25 2.75 73 8.04
1:25,000 ol2-18-k 19289 282 1.46 544 2.82
ol-8-s 488 24 4.92 60 12.30
pgg 1026 1 0.10 10 0.97
Toplam 391383 691 0.18 2030 0.52

8
7
Model A
Unstable Score (max 100)

Dengede Olmayan Skor (max 100)
6 Model C
5
4
3
2
1
0
BÜYÜKÇEKMECE
KÜÇÜKÇEKMECE
BAHÇEL1EVLER
ÜSKÜDAR
BAYRAMPAHA
ÜMRAN1YE
ADALAR
AVCILAR
GÜNGÖREN
ESENLER
BAKCILAR
ZEYT1NBURNU
EM1NÖNÜ
SARIYER
BAKIRKÖY
GAZ1OSMANPAHA
KADIKÖY
PEND1K
KARTAL
S1L1VR1
BEYOKLU
ÇATALCA
EYÜP
BEH1KTAH
KAKITHANE
BEYKOZ
H1HL1
MALTEPE
FAT1H
TUZLA
District
ilçe
%ekil 7.4.5 lçelere Göre E imin Dengede Olmayan Say s (Alan Oran )
14
Model A
Unstable Score (max 100)
12
Stabil Olmayan Skor (max 100)
Model C
10
8
6
4
2
0
ol-8-s ebed-8-s Gnf Güf Af ol2-18-k V pgg Çmlf Tf Kuf
Formation
Formasyon Name
Ad)
%ekil 7.4.6 Jeolojik Formasyona Göre E imin Stabil Olmayan Skoru (Alan Oran )
7-64
Te ekkür
Bu bölümdeki e-im durum analizi, Prof. Dr. Kutay Özayd)n, Y)ld)z Teknik Üniversitesi,
n%aat Mühendisli-i Fakültesi, Jeoteknik Bölümü, Prof. Dr. Erdo-an Yüzer, TÜ, Maden
Fakültesi, Jeoloji Mühendisli-i Bölümü, ve Prof. Dr. Bilge G. Siyahi, Bo-aziçi Üniversitesi,
Kandilli Rasathanesi ve Deprem Ara%t)rma Enstitüsü, Deprem Mühendisli-i Bölümü, ile
gerçekle%tirilen müzakereler do-rultusunda gerçekle%tirilmi%tir. Çal)%ma Ekibi kendilerine
Çal)%maya olan katk)lar)ndan ötürü te%ekkür eder.
Kaynaklar : (K s m7.4)
Bilge G. Siyahi, 1998, Deprem Etk)sindeki Normal Konsolide Zemin 'evlerinde Yari-
Statik Stabilite Analizi, MO Teknik Dergi, Yaz) 112, 1525-1552.
Erdo-an Yüzer, 2001, Privarte Interview.
ISSMFE, 1993, Manual for Zonation on Seismic Geotechnical Hazards, Technical

Committee for Earthquake Geotechnical Engineering, TC4, International Society of
Soil Mechanics and Foundation Engineering.
Japan Road Association, 1996, Japanese Design Specification of Highway Bridge (in
Japanese).
Japan Road Association, 1999, Design Guideline for Road Construction, Slope Treatments
and Stabilization, pp. 352. (in Japanese)
Kutay Özayd)n, 2001, Private Interview.
Lee Abramson, Tom Lee, Suil Sharma, Glenn Boyce, 1996, Slope Stability and
Stabilization Methods, John Willy & Sons, pp94.

K s m 8. Hasar ve Can Kayb Hesaplar
Deprem hasar) s)ras)yla Model A ve Model C senaryo depremleri için hesaplanm)%t)r.

Bölüm 7’de gösterilen dört farkl) senaryo depremin sismik hareket da-)l)ma ili%kin
sonuçlar) kar%)la%t)r)ld)-)nda a%a-)daki sonuçlara var)labilir:
Model D’deki En yüksek zemin ivmesi da-)l)m %ekli (PGA) Model A’dakine
benzemektedir.
Bundan dolay), Model D’deki hasar)n bölgelere da-)l)m oran) Model A’dakine
benzer olmas) beklenir.
Model D’nin PGA de-eri Model A’n)nkinden dü%üktür, bundan dolay) Model
D’deki hasar Model A’dan az olacakt)r. Avrupa yakas)nda, Model B’nin en
yüksek zemin ivmesi (PGA) da-)l)m) ise Model C’deki ile benzerdir.
Bundan dolay), Model B’nin hasar da-)l)m oran)n)n Model C’dekine benzer
olmas) beklenir.
Model B’nin PGA de-eri Model C’ninkinden dü%üktür.
Bundan dolay), Model B’deki hasar miktar) Model C’den az olacakt)r.
Sonuç olarak, Model A için yap)lan hasar hesaplamas) “en muhtemel durum”, ve Model C
için yap)lan hasar hesaplamas) ise “en kötü durum” olarak ortaya konm%tur.
Uyar
Sismik mikrobölgeleme gelecek depremlerin
kestirilmesi de-ildir. Senaryo depremler gelecekteki
depremlerin tahmin edilmesi de-ildir. Bu modellerden
birisinin bir sonraki deprem olaca- söylenemez.
Hernekadar analizler en son bilimsel bilgiler temel
al narak yap lm # olsada, sonuçlarda hatalar olabilir.
Bu raporda hesaplanan hasar miktar ve da- l m
sadece, "stanbul için bir afet önleme/azaltma plan
olu#turmak için kullan labilir.
K"s"m 8:Hasar ve Can Kayb" Hesaplar" 8-1

8.1. Binalar
8.1.1. Yöntem
(1) Genel
a. Hasar Hesaplamas n n Ak Diyagram
Bu çal)%mada hasar “binan n tepki yer de;i tirmesi” ile “binada hasara yol açan yer
de;i tirme” nin kar%)la%t)r)lmas) yoluyla hesaplanm)%t)r. 'ematik Ak)% Diyagram) 'ekil
8.1.1’de gösterilmi%tir.
“Binan n tepki deplasman ” dikkate al)narak;
Deprem hareketi “ vme Tepki Spektrumu Sa” olarak tarif edilebilir.
Her bina, tipine göre Tablo 8.1.1 ’daki gibi s)n)fland)r)labilir ve kinetik bir modelleme
gerçekle%tirilir. Sonuç olarak “Kapasite Spektrumu” olu%turulur.
“Binan n Tepki Yer De;i tirmesi”, “ vme Tepki Spektrumu Sa” ve “Kapasite
Spektrumu” kullan)larak elde edilir.
Yukar)da bahsedilen i%lemlerde, “kapasite Spektrumu”, binan)n özel bir eleman)n)n

hasarda yol açaca-) do-rusal olmayan etkiler dikkate al)narak olu%turulur. Bundan dolay)
“Binan n Tepki Yer De;i tirmesi” ivme yada kuvvetten daha kesin bir göstergedir. Bu ise,
bu yöntemin getirece-i bir avantajd)r.
“Binada hasara yol açan yer de;i tirme” dikkate al)narak;
Hasar durumu “A-)r“, “Orta“ ve “Az“ olmak üzere 3 s)n)fa ayr)lm)%t)r. Her hasar durumu
kat yer de-i%tirmesi de-eri ile tan)mlanm)%t)r. Herbir kat yer de-i%tirmesi de-eri spektral
deplasmana dönü%türülür. Bununla birlikte deprem hareketinin ve bina modelinin
teknolojik belirsizli-ini dikkate al)nm)%t)r. Burada bir çe%it olas)l)k yöntemine ihtiyaç vard)r
zira hasar durumu hesaplamas) baz) istatistiki da-)l)mlara sahip olabilir. Bu da-)l)m)
yans)tmak amac)yla lognormal da-)l)m uygulan)r, ve sonuç olarak “Hasargörebilirlik
Fonksiyonu” elde edilir. “Hasargörebilirlik Fonksiyonu” binan)n u-rayaca-) “Hasar
Oran n ” verir.
“Hasarl Bina Say s ”, “Hasar Oran ”n)n “Bina Envanteri”nde say)lm)% olan bina
say)s)yla çarp)lmas) sonucu elde edilir.
Bina hasarlar) senaryo depremler Model A ve Model C temel al)narak hesaplanm)%t)r. Bu

hesaplamalara 2000 y)l) bina say)m)ndaki herbir bina tipi dahil edilmi%tir. Okullar,
8-2
hastaneler ve itfaiye istasyonlar) gibi önemli kamu tesisleri di-er bir bölümde ayr) olarak
incelenmi%tir.
Binalar “a-)r”, “orta” ve “az” hasarl) olmak üzere hesaplanm)%lard)r. “A-)r” hasarl) binalar,
çok hasar görecek yada y)k)lacak olan binalard)r. Bu binalar onar)lmadan ya da yeniden
in%a edilmeden kullan)lmas) sak)ncal) olan binalard)r. “Orta” hasarl) binalar, riskin
olu%mas)ndan hemen sonra tahliye amaçl) geçici s)n)rl) süreyle kullan)labilecek olan
binalard)r fakat sürekli olarak kullan)lmaya ba%lanmadan önce onar)lmal)d)rlar. “Az”
hasarl) binalar ise, içinde ya%anabilir binalard)r ancak onar)lmalar) tavsiye edilir, zira yap)
azda olsa hasar görmü%tür ve deprem dayan)rl)-) azalm)%t)r.
Hasar)n nedeni sismik titre%imle s)n)rl)d)r. S)v)la%ma, toprak kaymas) ya da yang)n gibi
di-er sebeplerden olu%an hasarlar dahil edilmemi%tir. Bu kabul sonucu etkilemeyecektir
çünkü bu durumlar stanbul’daki deprem felaketinin ana sebepleri de-ildir.
Hasar
Bina Yap Bina
Senaryo Deprem Durumunun
Modellemesi Envanteri
Tan m
Olas l k Yöntemi
Hasar
Zemin Yüzeyi için vme Kapasite
görebilirlik
Tepki Spektrumu S a Spektrumu
Fonksiyonu
Binan n Tepki Deplasman Sd
Hasar Oran P
Hasarl Bina
Say s
%ekil 8.1.1 Bina Hasar Tahminleri için %ematik Ak Diyagram
b. Hasar Hesaplamalar nda Kullan lan Bina Envanteri
Bu çal)%mada, bina tipleri Tablo 8.1.1. ’de gösterildi-i gibi s)n)fland)r)lm)%t)r. Her bir bina
tipi grubu “Yap)”, “Kat Say)s)” ve “Yap)m Y)l)” kombinasyonu olarak tan)mlanm)%t)r.
Hasargörebilirlik fonksiyonu her bir bina tipi için verilmi%tir.

Tablo 8.1.1 Hasar Hesaplamas çin S n flar na Göre Bina Say lar
Yap m Y l
Snf Yap Kay Say s 1960 - Toplam
-1959 1970 -
1969
7,120 13,757 200,950 221,827
1 1 - 3F
(1.0%) (1.9%) (27.7%) (30.6%)
Tu7la Duvarl
Betonarme 6,280 15,449 280,231 301,961
2 4 - 7F
Çerçeve (0.9%) (2.1%) (38.7%) (41.7%)
481 886 18,468 19,835
3 8F -
(0.1%) (0.1%) (2.5%) (2.7%)
4,755 697 1,583 7,035
4 1 - 2F
(0.7%) (0.1%) (0.2%) (1.0%)
Ah ap Çerçeve
3,611 222 358 4,191
5 3F -
(0.5%) (0.0%) (0.0%) (0.6%)
1 0 13 13
6 1 - 3F
(0.0%) (0.0%) (0.0%) (0.0%)
Betonarme Perde 0 0 200 200
7 4 - 7F
Duvar (0.0%) (0.0%) (0.0%) (0.0%)
0 0 564 564
8 8F -
(0.0%) (0.0%) (0.1%) (0.1%)
25,967 24,881 83,215 134,063
9 1 - 2F
(3.6%) (3.4%) (11.5%) (18.5%)
Y 7ma
16,952 8,208 8,877 34,037
10 3F -
(2.3%) (1.1%) (1.2%) (4.7%)
20 12 864 896
11 Prefabrike
(0.0%) (0.0%) (0.1%) (0.1%)
65,188 64,113 595,322 724,623
Toplam
(9.0%) (8.8%) (82.2%) (100.0%)
(2) Modelleme ve Kapasite Spektrumu

a. Modelleme
Bundan sonra MDOFM olarak an)lacak olan “Birden fazla dereceden serbestli-e sahip
model”i herbir bina tipi için olu%turulmu% ve %ematik olarak 'ekil 8.1.2 ’de gösterilmi%tir.
Daha sonra özde-er analizi uygulanarak bir dizi eigenvalue (do-al periyod ve eigen
vektörü) elde edilir.
Bundan sonra SDOFM olarak an)lacak olan “Birden fazla dereceden serbestli-e sahip
model”i, MDOFM’ye bir dizi özde-er analizi uygulanarak ç)kart)labilir. Binan)n Tepki
Yer De-i%tirmesi S d , SDOFM kullan)larak hesaplanabilir.
8-4
%ekil 8.1.2 “Birden fazla dereceden serbestli e sahip model”i ematik çizimi (iki
katl bina örne i)
b. Kapasite Spektrumu
Kapasite Spektrumu, yukar)da aç)klanan prosedür ile elde edilen temel özde-erler
kullan)larak belirlenmi%tir. Kapasite Spektrumu kavram) 'ekil 8.1.3 ’de gösterilmi%tir.
Sa
S a max
Sdy Sd
%ekil 8.1.3 Kapasite Spektrumunun %ematik Çizimi
Kapasite Spektrumu 'ekil 8.1.2 ’de aç)klanan MDOFM’nin temel özde-erler’nin bile%enini
temsil eden özel bir SDOFM’ni tan)mlamaktad)r.
'ekil 8.1.3‘teki dü%ey eksen, MDOFM S a ’n)n temel eigenvalue’nun bile%enini temsil eden
tepki ivmesini göstermektedir. Yatay eksen, MDOFM S d ’nin temel eigenvalue’nun
bile%enini temsil eden tepki yer de-i%tirmesini göstermektedir.
'ekil 8.1.3 ‘teki ikinci çizginin yatay oldu-u kabul edilir. (S a )max ’nin kayma uzakl)-)
de-eri Denk.. (8.1.1) ‘de verilmi%tir.
V G
(S a )max = E (Denk.. 8.1.1)
W 1

(S a )max Kapasite ivmesi
V
Yatay sismik yükün a-)rl)-a oran)
W
G Yerçekimi ivmesi
1 Temel moddan etkin kütle oran)
M x1
1 = (Denk. 8.1.2)
mn
M x1 Temel moddan etkin kütlesi
mn Toplam kütle
'ekil.8.1.3’deki ilk çizgi temel peiyodu temsil eder ve Denk. (8.1.3) ‘ile verilmi%tir.
2
S a _ max 2
= (Denk.
Sd _ y T
8.1.3)
(3) Olas l k Yöntemi ve Hasargörebilirlik Fonksiyonu
a. Olas l k Yöntemi
Bu çal)%mada, hasar hesaplamas) spektral yer de-i%tirmenin bir stokastik de-i%ken olarak
uyguland)-) bir lognormal da-)l)m olarak verilen hasargörebilirlik fonksiyonu kullanarak
gerçekle%tirilecektir. Temel bir denklem Denk. (8.1.4) ’de gösterilmi%tir.
" Sd
ln
S d ,d s
P[D d s Sd ] = #
ds (Denk.
!
8.1.4)
P[D d s S d ] Hasar Oran) : Bu, binan)n hasar durumu d s ’in etkisindeki bina hasar
durumu D anlam)na gelir.

Sd Spektral yer de-i%tirme
S d ,d s Bina d s hasar durumuna ba-l) olarak spektral yer de-i%tirmenin istatistiki
maksimum (medyan) de-eri
8-6
ds Bina d s hasar durumunu gösterdi-indeki yer de-i%tirmenin logaritmas)n)n
standart sapmas)
# Y)-)%m)% standart normal da-)l)m fonksiyonlar)n)n elde edilmesi için i%lemler
sonucu hesaplama
b. Hasargörebilirlik Fonksiyonu
Hasargörebilirlik fonksiyonu bina tepki modeli ile hasar oran) ars)nda ili%ki kurmak üzere
olu%turulur. Bina herbir S d ,d s hasar durumunu gösterdi-i spektral yer de-i%tirmenin
medyan de-erleri ve bina herbir ds hasar durumunu gösterdi-indeki yer de-i%tirmenin
logaritmas)n)n standart sapmas) ile belirtilir. ( Bkz.Denk. (8.1.4))
S d ,d s de-eri, kat yer de-i%tirmenin oran)n) Ds e ba-l) olarak Denk. (8.1.5) denklemi ile
verilir.
Ds
S d ,d s = (Denk.
" j j +1
Fp E
! Hj max
8.1.5)
Ds Hasar durumu d s ’e ula%t)-)ndaki Kat yer de-i%tirmenin oran)

Fp Kat)l)m Faktörü
j Kat)n Eigen Vektörü j
Hj Kat)n Yüksekli-i j
Di-er katsay) ds , S d de-erinin da-)l)m)n) temsil eder. Denk. (8.1.6) ve (8.1.7) ’de
tan)mlanm)% olan sapma katsay)s) CV , ds de-erini belirler.
1+ 1+ 4
(
exp ln S d ,d S )
ds = ln (Denk. 8.1.6)
2
= CV ES d , d s (Denk. 8.1.7)
sapma

CV sapma katsay)s)
(4) Parametrelerin Belirlenmesi
Kapasite spektrumunu ve hasargörebilirlik fonksiyonunu belirtmek için birçok katsay)

belirlenmelidir. Bu katsay)lar temel olarak bina yap)s)ndan ve özelde sismik zemin
hareketinden belirlenir. Çal)%mada kullan)lan hasar hesaplamas) yönteminin bir avantaj) da,
bina özellikleri ve sismik zemin hareketini ayr) olarak ele alabilmemizdir.
Katsay)lar)n belirlenmesinin ba%lang)c)nda, a%a-)daki maddeler dikkate al)nm)%t)r;
1) Yap)n) kapasitesiyle ilgili mevcut çal)%ma
2) Çal)%ma Alan) içerisinde deprem dayan)m standard) yönelimi
3) Çal)%ma Alan) içerisinde yap) mühendisinin genel sa-duyusu
4) Çal)%ma Alan) içerisinde arazi incelemesinde edinilen izlenim (özellikle tamamlama

kalitesi)
Geçmi% depremlerde meydana gelmi% olan hasarlar da ikna edici bilgi vermektedir. Di-er
bir de-i%le, bu gerçek boyutlu deney olarak al)nabilir. Bundan dolay) bu temelde belirlenen
katsay)lar kontrol edilir ve mevcut geçmi% deprem hasar oranlar) verileri kaynak al)narak
yeniden de-erlendirilir. Sonuç olarak katsay)lar a%a-)daki i%lemler izlenerek belirlenmi%tir.
1) Arazi incelemeleri sonuçlar) dikkate al)narak stanbul’a uyarlanm)% olan deprem

dayan)m stardard)ndaki tan)mlamalara ili%kin katsay)lar)n geçici olarak tan)mlanmas)
2) Kapasite Spektrumu ve hasargörebilirlik fonksiyonlar)n)n olu%turulmas) ve geçmi%

depremlerden hasar görmü% bölgelere mevcut veriler )%)-)nda uygulanmas)
3) Uygulanan sismik hareket; gerçek sismik hareketi iyi %ekilde temsil edece-i dü%ünülen
gözlemlenmi% ivme dalga formu temel al)narak hesaplanm)% olan ivme tepki spektrumudur.
4) Hasar oran) ve sismik %iddet aras)ndaki ili%ki genellikle geçmi% deprem hasar
verilerinden rapor edilmi%tir. Bu durumda, her bina noktas)ndaki düzeltilmi% olan ivme
tepki spektrumu rapor edilmi% olan sismik %iddet yard)m)yla hesaplan)r.
8-8
a. Kapasite spektrumu
'ekil 8.1.4’de kapasite spektrumuna örnekler gösterilmi%tir.

Betonarme Çerçeve + Tu la Duvar Betonarme Perde Duvar

Az
1-3K
Orta
A-)r
1-3K 4-7K
4-7K 8K-
8K-
Ah ap Çerçeve Y ma
1-2K
3K-
1-2K
3K-
Prefabrike
%ekil 8.1.4 1970’ten sonra in a edilmi olan binalar için Kapasite Spektrumu
b. Hasargörebilirlik Fonksiyonu
'ekil 8.1.5’de hasargörebilirlik fonksiyonlar)n)n örnekleri gösterilmi%tir.
8-10
Betonarme Çerçeve Betonarme Perde Duvar

+Tu-laDuvar(1-3K) (1-3K) Ah%ap Çerçeve (1-3K) Y)-ma (1-2K)
Hasar
Oran)
(%)
Betonarme Çerçeve Betonarme PerdeDuvar Ah%ap Çerçeve (3K- ) Y)-ma (2K- )

+Tu-laDuvar(4-7K) (4-7K)
Hasar
Oran)
(%)
Betonarme Çerçeve
+Tu-laDuvar(8K-) Betonarme PerdeDuvar Prefabrike
(8K-)
Az
Hasar
Oran)
(%) Orta
A-)r
%ekil 8.1.5 1970’ten sonra in a edilmi binalar için Hasargörebilirlik Foksiyonu

( Sd(cm) vs Hasar Oran (%) )

8.1.2. Hasar Hesaplamas için Sismik Hareket

Her mahalle için toplanm)% olan 2000 y)l) bina say)m)ndan bina envanteri veritaban)
olu%turulmu%tur. Veri, her mahelledeki toplam bina say)s)n) Tablo 8.1.1’de gösterilmi% olan
11 yap)sal s)n)fla belirtilecek %ekilde içermektedir. Sismik hareket PGA, PGV ve Sa
de-erleri 500 m gridlerde (birim hücre) hesaplanm)%t)r. Mahalle baz)nda bina hasarlar)n)
hesaplamak için, her mahalle için sismik %iddet verisi gereklidir. E-er mahalle içinde bina
da-)l)m yo-unlu-u çok farkl) de-ilse, k)smen yada tamamen bir mahalle s)n)r) içinde olan
birçok 500 m gridler içindeki basit ortalama bina da-)l)m)n)n kullan)lmas) kabuledilebilirdir.
Bununla birlikte, stanbul’daki bina da-)l)m) bazen, bir mahalle içinde bile büyük farklar
göstermektedir. Bundan dolay), mahalle baz)nda sismik hareketi hesaplamak için a%a-)daki
yol seçilmi%tir;
1) 1/1.000 ölçekli bir harita kullanarak her 500m grid içindeki bina say)s)n) belirle ve
bunu CBS’i, BB’nin elinde mevcut yakla%)k 1,000,000 binan)n lokasyonunu içeren veri
dosyas)n) ve bir 1/1.000 ölçekli harita kullanarak geli%tir. Veri dosyas)nda her bina için
katsay)s) ve lokasyon bilgisi mevcut olmas)na kar%)n ne yap) tipi ne de in%a y)l) bilgisi
mevcut de-ildir. Bundan dolay) bu veritaban) sadece her 500m griddeki bina say)s)n)
belirlemek için kullan)lm)%t)r.
2) Her mahalledeki bina say)s)n) belirle.
3) A%a-)daki formülü kullanarak sismik hareketi hesapla:
Sg i Bgf i + Sg j Bgp j
i j
Sm =
Bm
Sm : seismic motion of mahalle
Sm : Mahalledeki sismik hareket
Sg i : seismic motion of i - th grid
Sgi : i nolu griddeki simik hareket
Bgf i : number of builgings in i - th grid, which are fully included in mahalle
Bgfi : tamam) mahalle içinde kalan i nolu griddeki bina say)s)
Bgp j : number of buildings in the part of j - th grid that is included in mahalle,
Bgpj : bir k)sm) mahalle içinde kalan j nolu griddeki bina say)s)
which are partially included in mahalle
Bm = $i Bgfi + $j Bgpj : mahalledeki bina say)s)
Bm = Bgf i + Bgp j : mahalledeki bina say)ay
i j
'ekil 8.1.6 ’de mahalleler için sismik hareket hesaplamas)n)n bir örne-i gösterilmi%tir. 'ekil
8.1.6 a) herbir 500m grid için sismik hareketi göstermektedir. Siyah çizgiler mahalle
s)n)rlar)n) göstermektedir ve herbir siyah nokta mevcut bir binay) temsil etmektedir. 'eklin
ortas)nda yeralan mahallenin sadece güneydo-u kenar k)sm) sar) renktedir, geri kalan k)sm)
ye%ildir. Bundan dolay), bu mahalledeki binalar)n ço-u sar) alandad)r. 'ekil 8.1.6 b)
mahallelerin bu prosedür temel al)narak hesaplanan sismik hareketidir. Bu mahallenin basit
8-12
ortalamas) ye%ildir, fakat bina yo-unluk da-)l)m)ndan dolay) bu mahalle sar) olarak
de-erlendirilmi%tir. Bu i%lemler kullan)larak sismik hareketin belirlenmesi, hasar analizinin
daha iyi yap)lmas)n) sa-lar, çünkü bu tek düze olmayan bina yo-unlu-unu yans)tmaktad)r.
a) 500m Grid Birim Hücre Baz)nda Sismik Hareket
b) Hasar Hesaplamas) için Mahalle Baz)nda Sismik Hareket
%ekil 8.1.6 Hasar Hesaplamas için Sismik Hareket Örne i

8.1.3. Hasar Hesaplamas

Bina hasarlar) Model A ve Model C deprem senaryolar) temel al)narak hesaplanm)%t)r. Bu
hesaplamalara 2000 y)l) bina say)m) verilerinde yer alan her bina tipi dahil edilmi%tir.
Okullar, hastaneler ve itfaiye istasyonlar) gibi önemli kamu tesisleri di-er bir bölümde ayr)
olarak incelenmi%tir.
Binalar “a-)r”, “orta” ve “az” hasarl) olmak üzere hesaplanm)%lard)r. “A-)r” hasarl) binalar,
çok hasar görecek yada y)k)lacak olan binalard)r. Bu binalar onar)lmadan yada yeniden in%a
edilmeden kullan)lmas) sak)ncal) olan binalard)r. “Orta” hasarl) binalar, riskin
olu%mas)ndan hemen sonra tahliye amaçl) geçici s)n)rl) süreyle kullan)labilecek olan
binalard)r fakat sürekli olarak kullan)lmaya ba%lanmadan önce onar)lmal)d)rlar. “Az”
hasarl) binalar ise, içinde ya%anabilir binalard)r ancak onar)lmalar) tavsiye edilir, zira yap)
azda olsa hasar görmü%tür ve deprem dayan)rl)-) azalm)%t)r.
Hasar)n nedeni sismik titre%imle s)n)rl)d)r. S)v)la%ma, toprak kaymas) yada yang)n gibi
di-er sebeplerden olu%an hasar dahil edilmemi%tir. Bu kabul sonucu etkilemeyecektir çünkü
bu durumlar stanbul’daki deprem afetinin ana sebepleri de-ildir.
Tablo 8.1.2 Bina Hasarlar n n Tan mlanmas

Hedef 2000 Say n mdaki Tüm Binalar
Hesaplama Birimi Her binan n hasar olas l 7 hesaplanm t r ve mahalle baz nda hasar say lar
özetlenmi tir.
Hasar Nedeni Sismik Titre im
Hasar Derecesinin Tan m Y k lma yada a7 r yap sal hasar
A7 r Tahliye için: Stabil de7il, Tehlikeli
Ya amak için: onar lmadan yada yeniden in a edilmeden stabil de7il
(EMS-98’e göre Hasar Derecesi 4 & 5;bkz. Hekil 8.1.7, Hekil 8.1.8)
Orta yap sal hasar
Orta Tahliye için: Stabil de7il
Ya amak için: Onar m gereklidir
(EMS-98’e göre Hasar Derecesi 3; bkz. Hekil 8.1.7, Hekil 8.1.8)
Az yap sal hasar

Az Tahliye için: Stabil de7il
Ya amak için: Stabil de7il, onar m tavsiye edilir
(EMS-98’e göre Hasar Derecesi; bkz Hekil 8.1.7, Hekil 8.1.8)
8-14
Y ma Binalar n Hasar S n fland rmas

1. Derece: ihmal edilebilir-az hasar
(yap sal hasar yok,
yap sal olmayan az hasar)
çok az say da duvarda k lcal çatlaklar.
Küçük s va parçalar dökülmeleri.
Nadiren binalar n üst k s mlar ndan hafif ta lar n dü mesi
2. Derece: Orta hasar

(az yap sal hasar,
orta yap sal olmayan hasar)
birçok duvarda çatlaklar.
Büyük s va barçalar n n dökülmesi.
Bacalar n k smen y k lmas .
3. Derece: önemli- A r hasar

(orta yap sal hasar,
a r yap sal olmayan hasar)
Birçok duvarda geni ve yayg n çatlaklar.
Çat kiremitlerinin dökülmesi. Çat hatt nda bacalar n k r lmas , yap sal
olmayan ayr elemanlar n tahribat (dam,ay r c duvarlar).
4. Derece: Çok A r hasar

(a r yap sal hasar,
çok a r yap sal olmayan hasar)
duvarlarda ciddi tahribat; çat ve dö emelerde k smi yap sal tahribat.
5. Derece: Y k m
(çok a r yap sal hasar)
Tamamen yada tamama yak n y k m.
%ekil 8.1.7 Y ma Binalar n Hasar S n fland rmas

Kaynak: EMS-98

Betonarme Binalar n Hasar S n land rmas

1. Derece: ihmal edilebilir-az hasar
(yap sal hasar yok,
yap sal olmayan az hasar)
Çerçeve elemanlar nda yada temeldeki duvarlarda ince s va çatlaklar .
Ay r c ve dolgu duvarlarda ince çatlaklar.
2. Derece: Orta hasar

(az yap sal hasar,
orta yap sal olmayan hasar)
Çerçeve kolon ve kiri lerde ve yap sal duvarlarda çatlaklar.
Ay r c ve dolgu duvarlarda çatlaklar; k r lgan kaplma ve s valar n
dökülmesi. Duvar panellerinin ba7lant lar ndan harç dökülmeleri.
3. Derece: önemli- A r hasar

(orta yap sal hasar,
a r yap sal olmayan hasar)
Kolonlarda ve temeldeki kolon kiri ba7lant lar nda ve duvar
ba7lant lar nda çatlaklar. Beton s van n dökülmesi, betonarme
demirlerinin bükülmesi.
Ay r c ve dolgu duvarlarda geni çatlaklar, ayr dolgu panellerinde
tahribat.
4. Derece: Çok A r hasar

(a r yap sal hasar,
çok a r yap sal olmayan hasar)
betonun bas nç tahribat yla yap sal elemanlarda geni çatlaklar,
betonarme demirlerde tahribat, kiri lerdeki betonerme demirlerin
ba7lant tahribat ; kolonlarda e7ilme. Bir kaç kolon göçnesi yada üst
katlardan birinin göçmesi.
5. Derece: Y k m
(çok a r yap sal hasar)
Zemin kat n yada binan n bir k sm n n (ç k nt lar gibi) göçmesi.
%ekil 8.1.8 Betonarme Binalar n Hasar S n land rmas

Kaynak: EMS-98
Hasar her mahalle ve bina s)n)f) için hesaplanm)%t)r. Sonuçlar)n bir özeti Tablo 8.1.3 ’de
gösterilmi%tir. Bu tabloda zmit depreminin bir simülasyon sonucu da gösterilmi%tir. Baz)
mahalleler için bina hasar)n)n mecvut olmamas) durumunda sadece hasar oran)
gösterilmi%tir. Bina hasar analizi bir önceki bölümde gösterilmi% olan zmit ve Erzincan
depremlerinde gözlenen hasar verileriyle kar%)la%t)r)lm)%t)r. Bu çal)%ma için hesaplanan
sonuçlar gözlemlenmi% olan hasarla k)yasland)-)nda yak)n sonuçlara ula%)lm)%t)r.
8-16
Tablo 8.1.3 Bina Hasarlar n n Özeti

A7 r A7 r A7 r
+Orta +Orta
+Az
Model A 51,000 (7.1%) 114,000 (16%) 252,000 (35%)
Model C 59,000 (8.2%) 128,000 (18%) 300,000 (38%)
Simülasyon (0.15%) (0.50%)
1zmit Dep.
Gözlenen (0.06%) (0.33%)
Her ilçe için hasarlar Tablo 8.1.4 ve Tablo 8.1.5 ‘de özetlenmi%tir. Her mahalle için hasarlar
ise 'ekil 8.1.9 - 'ekil 8.1.12 aras)nda gösterilmi%tir.
ki senaryo deprem için hasar karakteristikleri a%a-)daki gibidir:
(1) Model A
Toplam a-)r hasarl) bina say)s) 51,000 olarak hesaplanm)%t)r. Bu say) Çal)%ma Alan)
dahilindeki toplam bina say)s)n)n % 7.1’idir. Kullan)lmak için onar)ma ihtiyaç duyulan a-)r
ve orta hasarl) binalar)n say)s) 114,000 olarak hesaplanm)%t)r. Sonuçlar göstermektedirki,
deprem %iddetinin farkl) da-)l)m)ndan dolay) stanbul’un güney kesimindeki hasar kuzey
kesiminden daha a-)r olacakt)r. Avrupa yakas)n)n güney sahili en ciddi %ekilde etkilenecek
aland)r. Sahil kesimi boyunca birçok mahallede binalar)n % 30’undan fazlas) a-)r hasr
görecektir. Avrupa yakas)nda birçok mahallede ve Anadolu yakas)nda baz) mahallelerde
200’den fazla bina a-)r hasar görecektir. Vurgulanmas) gereken bir nokta da Silivri ve
Büyükçekmece’de 300’den fazla bina a-)r hasar görecektir.
(2) Model C
Toplam a-)r hasarl) bina say)s) 59,000 olarak hesaplanm)%t)r. Bu say) Çal)%ma Alan)
dahilindeki toplam bina say)s)n)n % 8.2’sidir. Kullan)lmak için onar)ma ihtiyaç duyulan
a-)r ve orta hasarl) binalar)n say)s) 128,000 olarak hesaplanm)%t)r. Hasar da-)l)m %ekli
Model A ile neredeyse ayn)d)r. Avrupa yakas) sahil kesimindeki bir mahallede binalar)n %
40’)ndan fazlas) a-)r hasar görecektir. Avrupa yakas)nda birçok mahallede ve Anadolu
yakas)nda baz) mahallelerde 200’den fazla bina a-)r hasar görecektir. Vurgulanmas)
gereken bir nokta da Silivri ve Büyükçekmece’de 400’den fazla bina a-)r hasar görecektir.

%ekil 8.1.9 A r Hasarl Bina Oran : Model A
A r Hasarl Bina Oran : Model A

%ekil 8.1.9
8-18
%ekil 8.1.10 A r Hasarl Bina Oran : Model C
A r Hasarl Bina Oran : Model C

%ekil 8.1.10

%ekil 8.1.11 A r Hasarl Bina Say s : Model A
A r Hasarl Bina Say s : Model A

%ekil 8.1.11
8-20
%ekil 8.1.12 A r Hasarl Bina Say s : Model C
A r Hasarl Bina Say s : Model C

%ekil 8.1.12

Tablo 8.1.4 lçelere Göre Bina Hasar : Model A

A7 r A7 r A7 r
Toplam Bina + Orta + Orta
1lçe Kodu 1lçe Ad
Say s + Az
Say % Say % Say %
1 Adalar 6,522 1,614 24.8 2,703 41.4 4,131 63.3
2 Avc lar 14,030 1,975 14.1 4,172 29.7 7,781 55.5
3 Bahçelievler 19,690 2,577 13.1 5,748 29.2 11,287 57.3
4 Bak rköy 10,067 1,839 18.3 3,686 36.6 6,434 63.9
5 Ba7c lar 36,059 2,384 6.6 5,915 16.4 14,353 39.8
6 Beykoz 28,280 476 1.7 1,268 4.5 4,225 14.9
7 Beyo7lu 26,468 2,335 8.8 4,940 18.7 10,197 38.5
8 Be ikta 14,399 584 4.1 1,410 9.8 3,744 26.0
9 Büyükçekmece 3,348 351 10.5 800 23.9 1,680 50.2
10 Bayrampa a 20,195 2,493 12.3 4,929 24.4 9,488 47.0
12 Eminönü 14,149 1,967 13.9 3,798 26.8 6,902 48.8
13 Eyüp 25,718 1,890 7.3 4,122 16.0 8,979 34.9
14 Fatih 31,947 5,111 16.0 9,908 31.0 17,689 55.4
15 Güngören 10,655 1,253 11.8 2,846 26.7 5,813 54.6
16 Gaziosmanpa a 56,484 1,888 3.3 4,932 8.7 14,113 25.0
17 Kad köy 38,615 1,944 5.0 4,755 12.3 12,206 31.6
18 Kartal 24,295 1,986 8.2 4,351 17.9 9,465 39.0
19 Ka7 thane 28,737 1,107 3.9 2,747 9.6 7,367 25.6
20 Küçükçekmece 45,817 4,299 9.4 9,219 20.1 19,293 42.1
21 Maltepe 25,313 1,600 6.3 3,709 14.7 8,779 34.7
22 Pendik 39,877 2,835 7.1 6,365 16.0 14,343 36.0
23 Sar yer 30,781 410 1.3 1,117 3.6 4,082 13.3
26 Hi li 22,576 727 3.2 1,874 8.3 5,386 23.9
28 Tuzla 14,727 1,331 9.0 2,844 19.3 6,024 40.9
29 Ümraniye 43,473 1,005 2.3 2,730 6.3 8,662 19.9
30 Üsküdar 43,021 1,093 2.5 2,978 6.9 9,335 21.7
32 Zeytinburnu 15,573 2,592 16.6 5,296 34.0 9,525 61.2
902 Esenler 22,700 1,355 6.0 3,312 14.6 8,216 36.2
903 Çatalca 2,573 67 2.6 176 6.8 529 20.6
904 Silivri 8,534 359 4.2 885 10.4 2,342 27.4
Toplam 724,623 51,447 7.1 113,535 15.7 252,370 34.8
8-22
Tablo 8.1.5 lçelere Göre Bina Hasar : Model C

A7 r A7 r A7 r
Toplam Bina + Orta + Orta
1lçe Kodu 1lçe Ad
Say s + Az
say % say % Say %
1 Adalar 6,522 1,710 26.2 2,830 43.4 4,254 65.2
2 Avc lar 14,030 2,311 16.5 4,696 33.5 8,270 58.9
3 Bahçelievler 19,690 3,184 16.2 6,764 34.4 12,305 62.5
4 Bak rköy 10,067 2,119 21.0 4,103 40.8 6,792 67.5
5 Ba7c lar 36,059 2,899 8.0 6,949 19.3 15,771 43.7
6 Beykoz 28,280 521 1.8 1,376 4.9 4,481 15.8
7 Beyo7lu 26,468 2,644 10.0 5,495 20.8 10,989 41.5
8 Be ikta 14,399 692 4.8 1,644 11.4 4,175 29.0
9 Büyükçekmece 3,348 415 12.4 914 27.3 1,806 53.9
10 Bayrampa a 20,195 2,846 14.1 5,532 27.4 10,261 50.8
12 Eminönü 14,149 2,156 15.2 4,106 29.0 7,279 51.4
13 Eyüp 25,718 2,044 7.9 4,414 17.2 9,426 36.7
14 Fatih 31,947 5,776 18.1 10,996 34.4 18,900 59.2
15 Güngören 10,655 1,550 14.6 3,376 31.7 6,402 60.1
16 Gaziosmanpa a 56,484 2,183 3.9 5,628 10.0 15,511 27.5
17 Kad köy 38,615 2,312 6.0 5,554 14.4 13,569 35.1
18 Kartal 24,295 2,236 9.2 4,841 19.9 10,198 42.0
19 Ka7 thane 28,737 1,286 4.5 3,148 11.0 8,134 28.3
20 Küçükçekmece 45,817 4,915 10.7 10,325 22.5 20,641 45.1
21 Maltepe 25,313 1,824 7.2 4,167 16.5 9,503 37.5
22 Pendik 39,877 3,128 7.8 6,956 17.4 15,263 38.3
23 Sar yer 30,781 462 1.5 1,255 4.1 4,437 14.4
26 Hi li 22,576 884 3.9 2,232 9.9 6,093 27.0
28 Tuzla 14,727 1,456 9.9 3,079 20.9 6,344 43.1
29 Ümraniye 43,473 1,152 2.6 3,095 7.1 9,434 21.7
30 Üsküdar 43,021 1,301 3.0 3,477 8.1 10,361 24.1
32 Zeytinburnu 15,573 3,036 19.5 5,999 38.5 10,184 65.4
902 Esenler 22,700 1,655 7.3 3,922 17.3 9,111 40.1
903 Çatalca 2,573 74 2.9 194 7.5 564 21.9
904 Silivri 8,534 407 4.8 981 11.5 2,498 29.3
Toplam 724,623 59,176 8.2 128,047 17.7 272,953 37.7

8.1.4. Sismik iddete ba;l Bina Hasarlar

Sismik %iddet, sismik %iddet ölçe-i tan)m)nda belirtilmi% olan bina hasarlar) temel al)narak
hesaplan)r. Birçok mikrobölgeleme çal)%mas)nda sismik %iddet PGA ve Sismik %iddet
aras)ndaki ampirik bir ili%ki temel al)narak hesaplan)r, asl)nda sismik %iddet do-rudan
yerinde gözlemlenen bina hasar derecesi ile ilgilidir. E-er PGA de-eri ayn)da olsa bir
bölgedeki bina hasar) bina yap)s)na ba-l) olarak de-i%iklik gösterir. Bundan dolay), sismik
%iddeti bina hasar) temel alarak hesaplamak, PGA ile sismik %iddet aras)ndaki ampirik
ba-)nt)lar kullanarak hesaplamaktan daha iyidir.
Bu çal)%mada, hasar hesaplamas) için sismik %iddet, sismik hareket indeksi olarak
kullan)lmam)%t)r. Sismik %iddet hesaplamas) sadece sismik %iddet ile ilgili mühendislerin
sorular)na )%)k tutmak amac)yla gerçekle%tirilmi%tir.
Sismik %iddet “the European Macroseismic Scale 1998, EMS-98” kullan)larak

hesaplanm)%t)r. EMS-98’de, binalar hasargörebilirliklerine göre en zay)f s)n)ftan ba%layarak
A’dan F’ye s)n)fland)r)lm)%t)r. Prof. Erdik (2001)’e göre, stanbul’daki binalar)n ço-u C
s)n)f)nda toplanm)%t)r. Tablo 8.1.6 ’da, C s)n)f) binalat) ilgilendiren VII-XI aras) %iddetin
EMS-98 tan)m) gösterilmi%tir.
Tablo 8.1.6 EMS-98’de Sismik %iddet Tan m

EMS-98 Tan m
Hiddet
XI Hasargörebilirlik s n f C olan ço7u bina 4. derece, birço7u 5. derece hasarl d r.
X Hasargörebilirlik s n f C olan ço7u bina 4. derece, birkaç 5. derece hasarl d r.
IX Hasargörebilirlik s n f C olan birçok bina 3. derece, birkaç 4. derece hasarl d r.
VIII Hasargörebilirlik s n f C olan birçok bina 2. derece, birkaç 3. derece hasarl d r.
VII Hasargörebilirlik s n f C olanbirkaç bina 2. derece hasarl d r.
“Az,” “çok,” ve “en çok” ifadeleri EMS-98’deki bir ölçe-i temel al)r. Bu çal)%mada, %0-15
aras), %15-55 aras), ve %55-100 aras) de-erler s)ras)yla “A-)r”, “Orta” ve “Az” hasarl)
binalar için kullan)lm)%t)r ki bunlar s)ras)yla hasar derecesi 4 - 5, 3, ve 2’ye denk
gelmektedir. Bu ili%kiler temel al)narak sismik %iddetin tan)m) Tablo 8.1.7 ‘de gösterildi-i
gibi yeniden yaz)lm)%t)r.
8-24
Tablo 8.1.7 Çal madaki Sismik %iddetin Tan m

Hiddet Tan m
XI: A7 r Hasar Oran > 55%
X: 55% > A7 r Hasar Oran > 15%
IX: 15% > A7 r Hasar Oran ve A7 r+Orta Hasar Oran > 15%
VIII: 15% > A7 r+Orta Hasar Oran ve A7 r+Orta+Az Hasar Oran >15%
- VII: 15% > A7 r+Orta+Az Hasar Oran
Her mahellede bina yap) türleri gerçekte farkl)d)r, fakat Çal)%ma Alan)n)n ortalama tipi,
sadele%tirme amaçl) olarak tüm mahalle için kullan)lm)%t)r. Hesaplanan sismik %iddet 'ekil
8.1.13 ve 'ekil 8.1.14 ‘de gösterilmi%tir. Her iki Modelde de, stanbul’daki %iddet VII – X
aras)nda hesaplanm)%t)r. Avrupa yakas)n)n büyük kesiminin X %iddetinden etkilenece-i
tahmin edilmektedir.
Te ekkür
Bu bölümdeki bina hasar analizi Prof. Dr. Nuray Ayd)no-lu, Bo-aziçi Üniversitesi
Kandilli Rasathanesi ve Deprem Ara%t)rma Enstitüsü, Deprem Mühendisli-i Bölümü, ile
yap)lan müzakereler )%)-)nda gerçekle%tirilmi%tir. Vurgulanmas) gereken önemli nokta, bina
s)n)fland)rmas) ve bina hasar hesaplamas)nda kendilerinin önerileri temel al)nm)%t)r.
Çal)%ma Ekibi kendilerinin Çal)%maya olan bu katk)lar)na müte%ekkirdir.
Kaynaklar:( K s m 8.1 )
Erdik, M., E. Durukal, Y. Biro, B. Siyahi and H. Akman, 2001, Earthquake Risk to
Buildings in Istanbul and a Proposal for its Mitigation, Bogaziç) University,
Kandilli Observatory and Earthquake Research Institute, Department of Earthquake
Engineering, Department Report No: 2001/16,
http://www.koeri.boun.edu.tr/earthqk/earthqk.html.
European Macroseismic Scale 1998, EMS-1998,

http://www.gfz-potsdam.de/pb5/pb53/projekt/ems.

%ekil 8.1.13 Sismik %iddet: Model A
Sismik %iddet: Model A

%ekil 8.1.13
8-26
%ekil 8.1.14 Sismik %iddet: Model C
Sismik %iddet: Model C

%ekil 8.1.14

8.2. Can Kayb

8.2.1. Yöntem
Depremden kaynaklanan can kay)plar)n)n do-rudan nedenleri, bina göçmeleri, yang)nlar,
tsunami, kaya dü%mesi, toprak kaymas), vb dir. Bunlar aras)nda, bina göçmelerinden dolay)
meydana gelen can kay)plar) deprem felaketlerine maruz tüm bölgelerde gözlenen genel bir
olayd)r. Türkiye’de, 1999 zmit depreminde 17,000’in üzerinde insan öncelikle bina
göçmeleri nedeniyle hayat)n) kaybetmi%tir. stanbul’daki binalar)n zay)fl)-) dikkate
al)nd)-)nda, gelecek bir depremde bina göçmelerinin can kay)plar)n)n en önemli nedeni
olaca-)n) belirtmek gerekir.
Bundan dolay), beklenen can kayb)n)n hesaplanmas) için Türkiye’deki deprem riski temel
al)narak bina hasar) ile can kayb) aras)ndaki ili%ki irdelenmi%tir. Can kay)plar) ve a-)r yaral)
say)s) için hasar fonksiyonlar) bu analiz sonucunda ç)kart)lm)%t)r. Can kayb) ve a-)r yaral)
say)s) ampirik ili%kiler ve bina hasar da-)l)mlar) temel al)narak hesaplanm)%t)r. 'ekil
8.2.1 ’de can kay)plar)na ili%kin hesaplamalar)n ak)% diyagram) gösterilmi%tir.
Depremlerde Depremlerde Depremlerde

Existing D ata of
Existing D ata of Existing D ata of
olu%an mevcut
Severely Injured by
olu%an mevcut
D eath tollby
olu%an mevcut
H eavily D am aged
A-)rEar
Yaral)
thquakeverisi ÖlüEar
Say)s) verisi
thquake A-)r Hasarl)
H ousi ng U nitHane
by
Earthquake
Say)s) verisi
Ölü DSay)s)
am age için Senaryo
H eavily B uilding
Hasar Fonksiyonu
Funct ion for
D am age by
Depremlerden A-)r 2000 Bina
lding CSay)m)
B ui ensus
Scenario 2000
D eath Toll Hasarl) Bina Say)s)
Earthquakes
Relation betw een

Binadaki hane
H ousing U nit in one
say)s) ile kat say)s)
B uilding and Floor
aras)ndaki ili%ki
N um ber
D am age
A-)rFunct
Yaral)lar
ion foriçin N um ber of
HasarSever
Fonksiyonu
ely Ölü Say)s)
D eath
Injured
N um ber of
A-)r Sever
Yaral)el
Say)s)
y
Injured
%ekil 8.2.1 Can Kayb Hesaplamas n n Ak Diyagram
8-28
Tablo 8.2.1 1999 zmit depreminde stanbul’da meydana gelen bina hasarlar) ve can
kay)plar)n)n özetidir. Hasarlar ilçe baz)nda belirlenmi%tir. Bu tabloda hasarl) bina say)s)n)n
yan) s)ra hasarl) ba-)ms)z birim say)s) da gösterilmektedir. Bu veri stanbul’da meydana
gelebilecek muhtemel can kayb)n) hesaplamak aç)s)ndan önemlidir, zira farkl) kat
yüksekliklerine sahip birçok apartman mevcuttur.
Can kayb) ve bina hasarlar) ile ilgili en uygun göstergeleri bulabilmek için birçok ba-)nt)
irdelenmi% ve 'ekil 8.2.2. ’de gösterilmi%tir. Can kayb) parametresi için ölü say)s) ve ölü
oran) kullan)lm)%t)r. Bina hasar) parametresi için a-)r hasarl) bina say)s), a-)r hasarl) bina
oran), a-)r hasarl) ba-)ms)z birim (hane) say)s), orta-a-)r hasarl) bina say)s), orta-a-)r
hasarl) bina oran), ve orta-a-)r hasarl) hane say)s) kullan)lm)%t)r. Bu %ekil, can kayb)
say)s)yla a-)r hasarl) hane say)s) aras)ndaki ba-)nt)y) göstermektedir. (üst sa-da 'ekil 8.2.2)
bina hasar) ile can kayb) aras)ndaki en uygun ili%kiyi göstermektedir.
Öl
Öl ü Öl
ü O ü
Sa ra Sa
y) n) y)
s) % s)
A-)r Hasarl) Bina Say)s) -) ) ) A-)r hasarl) Hane Say)s)
Öl
Öl ü Öl
ü O ü
sa ra Sa
y) n) y)
s) % s)
Orta ve Üstü hasarl) Bina Say)s) Orta ve Üstü Hasarl) Bina Orta ve Üstü hasarl) Hane Say)s)
)
%ekil 8.2.2 Bina Hasar ile Can Kayb Aras ndaki Birçok Ba nt

Tablo 8.2.1 Kocaeli Depremi nedeniyle stanbul’daki Bina Hasar ve Can Kayb
( lçe Baz nda)
ilçe Bina A7 r Hasarl A7 r+ Orta Hasarl A7 r + Orta ölü A7 r Yaral Hafif

A7 r Hasarl
Hasarl Hane Nüfus
Kodu Say s Hane Say s Yaral
Say s
Say % Say % Say % Say %
1 6,522 0 0.000 0 0.000 0 0 17,738 0 0.000 0

2 14,030 126 0.898 614 4.376 1,706 8,679 231,799 281 0.121 630 0.272 0
3 19,690 5 0.025 62 0.315 48 1,131 469,844 0 0.000 40
4 10,067 15 0.149 49 0.487 92 396 206,459 14 0.007 450
5 36,059 83 0.230 339 0.940 404 2,890 557,588 67 0.012 85 0.015
6 28,280 0 0.000 0 0.000 0 0 182,864 0 0.000 32
7 26,468 3 0.011 15 0.057 17 88 234,964 17 0.007 4 0.002 125
8 14,399 3 0.021 9 0.063 4 55 182,658 0 0.000
9 3,348 9 0.269 118 3.524 37 971 34,737 1 0.003 163 0.469
10 20,195 8 0.040 19 0.094 73 142 237,874 44 0.018 3
12 14,149 4 0.028 12 0.085 7 29 54,518 4 0.007 0
13 25,718 7 0.027 19 0.074 19 159 232,104 0 0.000 0
14 31,947 9 0.028 40 0.125 54 303 394,042 753 0.191 64
15 10,655 1 0.009 25 0.235 19 368 271,874 87 0.032 0
16 56,484 0 0.000 32 0.057 0 237 667,809 0 0.000 151
17 38,615 0 0.000 4 0.010 0 24 660,619 6 0.001 0
18 24,295 2 0.008 7 0.029 18 65 332,090 6 0.002 714
19 28,737 1 0.003 10 0.035 3 84 342,477 0 0.000 29
20 45,817 17 0.037 146 0.319 186 1,785 589,139 42 0.007 8 0.001 302
21 25,313 0 0.000 15 0.059 0 88 345,662 0 0.000 0
22 39,877 0 0.000 39 0.098 0 216 372,553 0 0.000 210
23 30,781 2 0.006 7 0.023 2 12 212,996 0 0.000 5
26 22,576 0 0.000 4 0.018 0 120 271,003 0 0.000 602
28 14,727 13 0.088 71 0.482 86 387 100,609 8 0.008 11 0.011
29 43,473 2 0.005 18 0.041 12 60 443,358 6 0.001 0
30 43,021 1 0.002 15 0.035 1 78 496,402 0 0.000 1,380
32 15,573 1 0.006 12 0.077 60 143 239,927 1 0.000 0
902 22,700 0 0.000 11 0.048 0 95 388,003 11 0.003 0
903 2,573 5 0.194 10 0.389 34 80 15,624 2 0.013 3
904 8,534 1 0.012 20 0.234 1 70 44,432 2 0.005 3 0.007 125
Toplam 724,623 318 0.044 1,742 0.240 2,883 18,755 8,831,766 418 0.005 1,838 0.021 4,235
Kaynak: Afet Yönetim Merkezi, stanbul ValiliDi
'ekil 8.2.3 Türkiye’de a-)r hasarl) hane say)s) ile can kayb) aras)ndaki ampirik ba-)nt)
gösterilmektedir. Bu %ekilde, 1992 Erzincan ve 1999 Kocaeli ( stanbul dahil ve hariç
olarak) ve Düzce depremlerindeki hasar i%aretlenmi%tir. Tüm veri Tablo 8.2.2’de
gösterilmi%tir. Düzce deprem verisi di-er depremlerden özellikle daha az hasar
8-30
göstermektedir. Bunun sebebi bu depremin Kocaeli depreminden sadece üç ay sonra

meydana gelmi% olmas) ve birçok insan)n hali haz)rda evlerini bo%altm)% olmas), bundan
dolay) da olay an)nda göçen birçok binan)n bo% olmas)d)r.'ekil 8.2.3 ’daki siyah çizgi, bu
Çal)%mada can kay)plar)n) hesaplamak için kullan)lm)% olan hasar fonksiyonunu
göstermektedir. Bu çizgi genelde zmit depreminde meydana gelen hasar dikkate al)narak
çizili%tir. Uygun olarak hesaplanan hasar bir gece olay) olarak uygulanabilir, zira zmit
depremi gece 3 ’de meydana gelmi%tir.
Ölü Say5s5 için Hasar Fonksiyonu
100000
1999 Izmit eq. Istanbul

10000 1999 Izmit eq.
1999 Duzce eq.
1000
1992 Erzincan eq.
ÖlüSay"s
Hasar Fonksiyonu
Damage Function
100
10
1
1 10 100 1.000 10.000 100.000
A85rHasarl5 BinalardakiHane Say5s5
%ekil 8.2.3 Türkiye’de Bina Hasar ve Can Kayb Aras ndaki Ampirik Ba nt ve
Hasar Fonksiyonu

Tablo 8.2.2 Türkiye’deki Depremlerideki Bina hasar ve Can Kay plar

a) 1999 Düzce depremi b) 1999 Izmit depremi
A7 r Hasarl
A7 r Yaral A7 r Hasarl
Alan Hane Ölü Say s Alan Ölü Say s
Say s Hane Say s
Say s
Bolu Merkez 2,532 48 354 Bolu Bolu 7 270
Düzce Merkez 9,928 463 2,800 Düzce 3,088
Akçakoca 272 2 96 Bursa Bursa 63 268
Cumayerr 122 0 39 Sakarya Sakarya 19,043 3,891
Çilimli 119 0 0 Yalova Yalova 9,462 2,504
Gölyaka 123 1 68 Kocaeli Kocaeli 19,315 9,477
Gümü ova 54 0 34 Gölcük 12,310
Kayna l 1,537 244 544 Istanbul Istanbul 3,073 981
Y 7 lca 358 0 42 Eski ehir Eski ehir 80 86
Eski ehir 10 0 0 Kaynak: Ba bakanl k Kriz Yönetim Merkezi (2000)
Kocaeli 2,355 1 61
Sakarya 5,675 3 168
Yalova 3,511 1 25
Zonguldak 108 0 189
Kaynak: : n$aat Mühendisleri Odas" ve n$aat
MühendisliDi Bölümü (2000)
c) 1992 Erzincan depremi d) 1966 Varto depremi

A7 r A7 r
Hasarl A7 r Yaral Hasarl A7 r Yaral
Alan Ölü Say s Alan Ölü Say s
Hane Say s Hane Say s
Say s Say s
Erzincan city 1,344 526 Erzurum 161 0 181
village 1,469 104 Hns 7,008 123 181
3,400
Uzumlu city 23 7 Tekman 591 10 38
village 406 40 Çat 453 2 2
Kaynak: Japon Mimari Enstitüsü, Japon 1n aat Mühendisleri Bulan k 2,626 97 38

Cemiyeti ve Bo7aziçi Üniversitesi,1stanbul,Türkiye Ortak Varto 6,366 2,266 1,192
Ara t rma Ekibi (1993);
Karl ova 1,808 31 49
Kaynak: Wallace(1966)
'ekil 8.2.3 ’deki hasar fonksiyonunu kullanarak can kay)plar)n) hesaplamak için, a-)r
hasarl) hane say)s) gereklidir. Bina hasar) bina say)s)na uygun olarak hesaplanm)%t)r;
bundan dolay) bir bina içerisindeki hane says)s) hesaplaman)n yap)labilmesi aç)s)ndan
gereklidir.
2000 Bina Say)m) bina ba%)na hane say)s) bilgisini içermektedir. stanbul’daki hane say)s)
bina ba%)na kat say)s) temel al)narak analiz edilmi%tir ve 'ekil 8.2.4’de gösterilmi%tir. Bu
ba-)nt) can kayb) analizinde kullan)lm)%t)r.
8-32
60
50
40
HaneS/Bin
30
20
10
0
0 5 10 15 20
Kat Say5s5
%ekil 8.2.4 Kat Say s na Ba l Olarak Bir Binadaki Hane Say s
A-)r yaral) insan say)s)n) hesaplamak için ölü insan say)s) ile a-)r yaral) insan say)s)
aras)ndaki ampirik ba-)nt) adapte edilmi%tir. (Bkz 'ekil 8.2.5).. Bu %ekil Tablo 8.2.1 ve
Tablo 8.2.2. ’daki veriden olu%turulmu%tur. 'ekil 8.2.5 ’deki siyah çizgi bu Çal)%mada a-)r
yaral) say)s)n) hesaplamak için kullan)lm)% olan hasar fonksiyonunu göstermektedir. Bu
çizgi daha çok zmit depreminde stanbul’da meydana gelmi% olan hasar dikkate al)narak
olu%turulmu%tur.

A85rYaral5lar için Hasar Fonksiyonu
10000
1999 Izm it eq.Istanbul
1999 Duzce eq.
A85rYaral5Say5 1000 1992 Erzincan eq.
1966 Varto eq.
Hasarage
Dam Fonksiyonu
Function
100
10
1
0,1 1 10 100 1000 10000
Ölü Say5s5
%ekil 8.2.5 Türkiye’de A r Yaral ve Ölü Say lar Aras ndaki Ampirik Ba nt ve
Hasar Fonksiyonu
8-34
8.2.2. Hasar Tahmini

Can kay)plar) senaryo depremler Model A ve Model C için hesaplanm)%t)r. Bu hesaplama,
olay)n gece olaca-) kabul edilmi%tir. Hasar)n en önemli nedeni bina göçmesidir. Büyük
depremlerde, insanlar tahliye kamplar)nda hastal)klardan ölebilir, fakat bu ölümler buradaki
kabullere dahil edilmemi%tir. Can kayb), ani ölümler yada bina göçmesinden sonra birkaç
gün içinde meydana gelenler olarak kabul edilmi%tir.
Tablo 8.2.3 Can Kayb Hasar Tan mlamas

Olay n Zaman Gece
Hesaplama Birimi Ki i
Hasar n Nedeni Öncelikle Bina göçmesi
Hasar derecesinin tan m Ölü - Çöken bina yap s alt nda ani ölüm
- Çöken çat yada duvarlar alt nda s k arak ölüm
- Çöken bina alt nda kal p derhal kurtar lamama sonucunda
ölüm
A7 r Yaral - Kemik k r lmas , iç organlar n tahrib olmas , ezilme
sendromu, vb.; hastaneye kald r lmad rlar
Can kayb) ve yaralanmalar ilçe baz)nda hesaplanm)%, ve sonuçlar)n özeti Tablo 8.2.4’de
gösterilmi%tir. Bu tabloda, zmit depremi temel al)narak yap)lan benze%im sonuçlar) da
gösterilmi%tir. Can kayb) analizi metodu, önceki bölümde gösterilmi% olan zmit ve
Erzincan depremlerinin yerald)-) mevcut deprem hasarlar) temel al)narak olu%turulmu%tur.
Benze%im sonuçlar) gözlemlenen hasarla sonuçlar göstermektedir.
Tablo 8.2.4 Can Kay plar ve Yaralanmalar n Özeti

Ölü A7 r Yaral
Model A 73,000 (0.8%) 120,000 (1.4%)
Model C 87,000 (1.0%) 135,000 (1.5%)
Simülasyon 700 1,200
1zmit Dep.
Gözlenen 418 1,838
nsanlara gelecek zarar ilçe baz)nda 'ekil 8.2.6 - 'ekil 8.2.9 aras)nda ve Tablo 8.2.5 ile
Tablo 8.2.6 ‘da gösterilmi%tir. ki senaryo depreme ili%kin hasar karakteristi-i a%a-)daki
gibidir:

(1) Model A
Can kayb) 73,000 olarak hesaplanm)%t)r, bu da Çal)%ma Alan) içindeki nüfusun % 0.8’idir.
A-)r yaral) say)s) 120,000’dir. Fatih’te, 6,000’den fazla insan)n ölece-i tahmin edilmektedir.
Adalar % 8.4 ile en yüksek ölü oran)n) göstermektedir.
(2) Model C
Can kayb) 87,000 olarak hesaplanm)%t)r, bu da Çal)%ma Alan) içindeki nüfusun % 1.0’idir.
A-)r yaral) say)s) 135,000’dir. Bahçelievler Fatih ve Küçükçekmece’de, 6,000’den fazla
insan)n ölece-i tahmin edilmektedir. Adalar % 9.3 ile en yüksek ölü oran)n) göstermektedir.
8-36
%ekil 8.2.6 Ölü nsan Say s : Model A
Ölü nsan Say s : Model A

%ekil 8.2.6

%ekil 8.2.7 Ölü nsan Say s : Model C
Ölü nsan Say s : Model C

%ekil 8.2.7
8-38
%ekil 8.2.8 Ölü Oran : Model A
Ölü Oran : Model A

%ekil 8.2.8

%ekil 8.2.9 Ölü Oran : Model C
Ölü Oran : Model C

%ekil 8.2.9
8-40
Tablo 8.2.5 lçelere göre Can Kayb : Model A

Ölü A7 r Yaral
1lçe Kodu 1lçe Ad Nüfus
Say % Say %
1 Adalar 17,738 1,496 8.4 3,001 16.9
2 Avc lar 231,799 4,064 1.8 6,154 2.7
3 Bahçelievler 469,844 5,768 1.2 7,630 1.6
4 Bak rköy 206,459 3,689 1.8 5,735 2.8
5 Ba7c lar 557,588 4,263 0.8 6,376 1.1
6 Beykoz 182,864 304 0.2 646 0.4
7 Beyo7lu 234,964 2,956 1.3 4,914 2.1
8 Be ikta 182,658 972 0.5 2,108 1.2
9 Büyükçekmece 34,737 763 2.2 1,661 4.8
10 Bayrampa a 237,874 3,670 1.5 5,713 2.4
12 Eminönü 54,518 2,512 4.6 4,418 8.1
13 Eyüp 232,104 1,684 0.7 3,316 1.4
14 Fatih 394,042 6,202 1.6 7,873 2.0
15 Güngören 271,874 2,995 1.1 4,959 1.8
16 Gaziosmanpa a 667,809 2,000 0.3 3,846 0.6
17 Kad köy 660,619 3,207 0.5 5,196 0.8
18 Kartal 332,090 2,375 0.7 4,265 1.3
19 Ka7 thane 342,477 1,290 0.4 2,654 0.8
20 Küçükçekmece 589,139 5,685 1.0 7,583 1.3
21 Maltepe 345,662 2,071 0.6 3,925 1.1
22 Pendik 372,553 2,610 0.7 4,528 1.2
23 Sar yer 212,996 277 0.1 585 0.3
26 Hi li 271,003 1,120 0.4 2,369 0.9
28 Tuzla 100,609 1,354 1.3 2,762 2.7
29 Ümraniye 443,358 972 0.2 2,108 0.5
30 Üsküdar 496,402 1,355 0.3 2,764 0.6
32 Zeytinburnu 239,927 4,629 1.9 6,785 2.8
902 Esenler 388,003 2,683 0.7 4,610 1.2
903 Çatalca 15,624 30 0.2 47 0.3
904 Silivri 44,432 492 1.1 1,080 2.4
Toplam 8,831,766 73,487 0.8 119,609 1.4

Tablo 8.2.6 lçelere Göre Can Kayb : Model C

Ölü A7 r Yaral
1lçe Kodu 1lçe Ad Nüfus
Say % Say %
1 Adalar 17,738 1,648 9.3 3,255 18.4
2 Avc lar 231,799 4,678 2.0 6,841 3.0
3 Bahçelievler 469,844 6,724 1.4 8,165 1.7
4 Bak rköy 206,459 4,204 2.0 6,310 3.1
5 Ba7c lar 557,588 5,167 0.9 7,294 1.3
6 Beykoz 182,864 374 0.2 807 0.4
7 Beyo7lu 234,964 3,464 1.5 5,482 2.3
8 Be ikta 182,658 1,226 0.7 2,547 1.4
9 Büyükçekmece 34,737 926 2.7 2,010 5.8
10 Bayrampa a 237,874 4,180 1.8 6,283 2.6
12 Eminönü 54,518 2,871 5.3 4,820 8.8
13 Eyüp 232,104 1,938 0.8 3,742 1.6
14 Fatih 394,042 6,866 1.7 8,245 2.1
15 Güngören 271,874 3,703 1.4 5,750 2.1
16 Gaziosmanpa a 667,809 2,526 0.4 4,435 0.7
17 Kad köy 660,619 4,040 0.6 6,127 0.9
18 Kartal 332,090 2,905 0.9 4,858 1.5
19 Ka7 thane 342,477 1,662 0.5 3,278 1.0
20 Küçükçekmece 589,139 6,515 1.1 8,049 1.4
21 Maltepe 345,662 2,532 0.7 4,441 1.3
22 Pendik 372,553 3,114 0.8 5,091 1.4
23 Sar yer 212,996 372 0.2 802 0.4
26 Hi li 271,003 1,520 0.6 3,040 1.1
28 Tuzla 100,609 1,597 1.6 3,169 3.2
29 Ümraniye 443,358 1,262 0.3 2,607 0.6
30 Üsküdar 496,402 1,803 0.4 3,516 0.7
32 Zeytinburnu 239,927 5,455 2.3 7,455 3.1
902 Esenler 388,003 3,358 0.9 5,365 1.4
903 Çatalca 15,624 41 0.3 65 0.4
904 Silivri 44,432 604 1.4 1,322 3.0
Toplam 8,831,766 87,273 1.0 135,169 1.5
8-42
8.2.3. Geçerlik
Coburn ve Spence (1992) bina hasarlar) ile can kay)plar) aras)ndaki ba-)nt)y) belirlemek
üzere dünya çap)nda deprem hasarlar)n) incelemi%lerdir. Ba-)nt) 'ekil 8.2.10 ’de
gösterilmi%tir. Ba-)nt)lar)n genel trendi ve Çal)%man)n sonuçlar) bu %ekile eklenmi%tir.
“Bina hasarlar)” sadece a-)r hasarl) ve tamam y)k)lm)% binalardan müte%ekkildir, yang)n
yada tsunamiden hasar görmü% olanlar dahil de-ildir.
Hasarl) bina say)s) 1,000 oldu-u durumda, can kay)plar)n)n da-)l)m) 0 ile 1,000 aras)nda
de-i%ecektir. Bu aral)k a-)r hasarl) bina say)s) artt)-)nda azal)r.
20.yy’)n en çok can kayb)na yol açan en büyük depremi 1976 y)l)nda Çin’de meydana
gelen Tangshan Depremidir. Bu depremde 240 bin ki%i hayat)n) kaybetmi% ve 1 milyon
bina a-)r hasar görmü%tür. E-er ölümler ço-unlukla, 1999 zmit, 1986 Ermenistan ve 1985
Mexico City depremlerinde görüldü-ü gibi, yüksek katl) betonarme binalar)n y)k)lmas)
sonucu meydana gelmi% ise, can kayb) say)s) bina hasar) ile kar%)la%t)r)ld)-)nda yüksektir.
Can kayb)n)n bina hasar)na oran) Japon ah%ap binalar) durumunda dü%üktür, çünkü bina
göçse bile baz) bo%luklar kal)r. Can kay)plar) ile zay)f y)-ma binalar aras)ndaki ili%ki ise üst
ve alt trend çizgileri aras)nda yer almaktad)r. 1975 Haicheng depremi istisnad)r zira bu
deprem önceden tahmin edilmi%tir.
ki senaryo depremde, a-)r hasarl) bina say)s) ile ölü say)s) aras)ndaki ba-)nt) yüksek katl)
betonarme binalar)nki ile örtü%mektedir.

% Ç ç
Zay)f Y)-maYap)
Tu-la Y)-ma Yap)
-) %
Ö ) )
Çö
öü
Ölü
Say)s)
-) ) ) )
%ekil 8.2.10 Toplam Ölü Say s Figürleri ve Toplam Bina Hasar statistikleri
Aras ndaki li ki (Geli tirilmi Coburn Spence 1992)
8-44
Kaynaklar: ( K s m 8.2 )
Ba%bakanl)k Kriz Yönetim Merkezi, 2000, DEPREMLER 1999.
Coburn, A.W. and R.J.S. Spence, 1992, Earthquake Protection, John Wiley.
n%aat Mühendisleri Odas) ve n%aat Mühendisli-i Bölümü, 2000, Marmara ve Düzce

Depremleri Mühendislik Raporuç.
Joint Reconnaissance Team of Architectural Institute of Japan, Japan Society of Civil

Engineers, and Bogazici University, Istnabul, Turkey, 1993, Damage Report on
1992 Erzincan Earthquake, Turkey.
Wallance, R. E., 1968, Eartquake of August 19, 1966, Varto Area, Eastern Turkey, Bull.
Seism. Soc. Am., Vol. 58, No. 1.

K s m 9. Kentsel Hasar Görebilirlik Hesaplamas
9.1. Binalar
9.1.1. Bina Projelendirme ve Yap m na li kin Genel Durum
(1) Yap m lemleri ve Kalite Kontrol
Türkiye’de binalar)n hasargörebilirli-i yayg)n olarak bilinmektedir, bununla birlikte

özellikle konut olarak böyle zay)f binalar in%a edilmesinin nedeni aç)k de-ildir. Yap)m
süresince ne tür düzenlemeler ve kalite kontrollerinin yap)ld)-)n)n anla%)lmas) önemlidir.
Bu bölümde, binalar)n güçlendirme ve büyük bir depremde can kay)plar)n) minimize
etmenin yollar)n)n bulunmas) amac)yla, stanbul’daki yap)m i%lemlerindeki sorunlar aç)k
olarak tan)mlanacakt)r.
a. Bina Ruhsatlar
Yeni binalar)n yap)m süreci için, bina in%aat ruhsatlar) in%aat alan)n)n yönetim s)n)rlar)
içerisinde bulundu-u lçe Belediyeleri taraf)ndan onaylanmal)d)r. BB, mar Daire
Ba%kanl)-), mar ve Planlama Müdürlü-ü de kay)t formlar)n) ve ek dökümanlar) rasgele
seçip kontrol ederek lçe Belediyelerinden gelen dökümanlar)n güvenirli-ini
denetlemektedir. Planlama ve mar Müdürlü-ü ile yap)lan toplant)da, 1999 Kocaeli
Depremi’nden sonra bina ruhsatlar) konusunda s)n)rlamalardan söz edilmi%tir. Sonuç olarak
daha fazla say)da ruhsats)z bina in%a edilmi% ve bina ruhsat) için ba%vurular)n say)s) önemli
ölçüde dü%mü%tür. Gerçekte bina ruhsatlar)ndaki s)n)rlamalar beklenenin tersine zay)f
binalar)n say)s)n) artt)rm)%t)r.
b. Yap m
Kocaeli Depremi’nden önce, %antiyede hiç yap) denetim uygulamas) yoktu ve

sorumluluklar net bir %ekilde tan)mlanmam)%t). Bundan dolay), sadece büyük ve ekonomik
olarak güçlü %irketler taraf)ndan in%a edilen ofis binalar), al)%veri% merkezleri, gibi büyük
binalar yüksek kaliteye sahiptirler. Buna kar%)n, deprem olgusu ciddi olarak dikkate
al)nmam)% yada depreme kar%) dayan)kl) binalar in%a etmek için gerekli bütçesi olmayan
konutlar ço-unlukla bir %üphe duyulmadan kabul edilmektedir. Böyle bir e-ilimi en aza
indirmek için, “YAPI DENET-M KANUNU #4708” 2000 y)l)nda Bay)nd)rl)k ve skan
Bakanl)-) kontrolünde yürürlü-e girmi%tir ve A-ustos 2001 tarihinde düzeltilmi%tir.
Kanunun amaçlar) a%a-idaki gibidir,
1) nsan hayat)n) ve yap)lar)n güvenli-ini sa-lamak,
K"s"m 9:Kentsel Hasar Görebilirlik Hesaplamas" 9-1

2) Kaynaklar)n israf)na yol açan plans)z/kontrolsüz ve dü%ük kalitedeki yap)lardan

kaç)nmak,
3) Mevcut standartlar) kar%)layacak yap)lar in%a etmek,
4) Bir önceki maddeyi gerçekle%tirmek için yap) denetiminin güvenli-ini sa-lamak,
5) Yap)lar)n hasar görmesiyle kaybedilecek olan bireysel haklar)n güvenceye al)nmas),

ve
6) Gelecekte meydana gelebilecek olan kay)plar) sigorta etmektir
Bu kanunla, her %antiyede Yap) Denetim 'irketinden denetleyici(ler) bulunmal)d)r. Bu

%irketler, denetim i%inin düzgün yürümesinin sa-lanmas) aç)s)ndan denetimden farkl) bir
fonksiyon icra edemezler.
Bu kanun, bodrum kat) olmayan tek katl) ve taban alan) 180 m2 ‘den az binalar hariç
uygulanmaktad)r. Denetim süresi bina ruhsat)n)n verildi-i ba%lang)ç tarihinden itibaren
iskan izninin onayland)-) tarihe kadard)r.
Bu kanunun yürürlü-e girmesi ile birlikte, binalar)n daha güçlü bir %ekilde in%a edilece-i
do-rudur, ancak, bu kanunun etkinli-ini azaltabilecek ve gelecekte dü%ük kalitede binalar)n
say)s)n)n azalmas)n) engelleyebilecek birçok yön vard)r. Bu kanunun tam olarak
uygulanabilmesinin bir yolunun bulunmas) kaç)n)lmazd)r.
(2) Deprem Dayan m Yasas
En son depreme dayan)m yönetmeli-i, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, mar ve skan

Bakanl)-) taraf)ndan 1997 y)l)nda yay)nlanm)% olan “Afet Bölgelerinde Yap)lacak Yap)lar
Hakk)nda Yönetmelik” (Bölüm III- Deprem Afetini Önleme)’dir.
Bu kod, bina yap) sistemi, sismik yük ve yap) detaylar)n)n temel prensiplerini, ilgili en son
bilgilere dayanarak tan)mlamaktad)r. Bununla birlikte, yönetmelikte yer bas)nc) meydana
getiren deprem bilgisi dahil edilmemi%tir.
n%aat Mühendisleri Odas) “DEPREM MÜHEND-SL-9-NE G-R-: ve DEPREME

DAYANIKLI YAPI TASARIMI” ad) alt)nda, hesaplama ile güvenli-i sa-layabilecek bir
referans kitab) yay)mlam)%t)r.
Bununla birlikte, bina ruhsat süreci yeterli biçimde tarif edilmedi-inden dolay), yeni in%a
edilecek olan binalar)n hesaplama ile bir güvenlik sa-layabilece-ini söylemek zordur.
9-2
(3) Mevcut Binalar n Deprem Dayan rl ;
Bina etüdünün ilk ad)m), Çal)%ma Alan) içindeki binalar)n deprem dayan)rl)-)n)n say)sal
olarak anla%)lmas)d)r.
ncelenen binalar a%a-)da gösterilen 2 okul binas)d)r.
- ÜSKÜDAR T CARET MESLEK L SES (S-1)
- HAZERFEN AHMET ÇELEB LKÖYRET M OKULU (S-2)
Foto. 9.1.1 ÜSKÜDAR T CARET MESLEK L SES
Foto. 9.1.2 HAZERFEN AHMET ÇELEB LKÖTRETIM OKULU

Projesi 1977 y)l)nda ve in%as) 1985 y)l)nda tamamlanm)% olan birinci okul nispeten eski bir
binad)r. Projesi 1987 y)l)nda tamamlanm)% olan ikinci okul ise nispeten yeni bir binad)r.
Her iki okul da 10403 ad) verilen bina proje standard) temel al)narak dizayn edilmi%tir.
Bu binalar)n incelenmesinde uygulanm)% olan yöntem “Mevcut Betonarme Binalar)n Te%his

Spesifikasyonu – 2001 düzenlemesi (Yap)m mar %leri, Japonya)”da yer alan “ilk ad)m
te%his (first step diagnosis)”i temel al)r . Bu yöntem, “kolon ve duvarlar)n kesit alanlar)n)”,
“ilgili kat üzerindeki yap)n)n toplam a-)rl)-)” ve “Betonun Uniaxial Bas)nç Dayan)m)”n)
dikkate alarak binan)n kapasitesi olarak Yap)n)n Sismik ndeksi ( IS ) verir.
Bu indeks durumu say)sal olarak kavramaya yönelik etkin bilgi sa-lamaktad)r, ancak
tekyanl) bir de-erlendirme verisi sa-lamaz. Dahas) Türkiye’de in%a edilen betonarme bina
yakla%)mlar) ile Japonya’dakiler aras)nda baz) farklar olabilir.
Hesaplama i%lemleri 'ekil 9.1.1’de gösterilmi%tir. ÜSKÜDAR T CARET MESLEK

L SES için hesaplanm)% verinin bir örne-i 'ekil 9.1.2’de yer almaktad)r.
9-4
%ekil 9.1.1 Hasaplama lemleri (IS)

%ekil 9.1.2 ÜSKÜDAR T CARET MESLEK L SES için hesaplama verisine bir
örnek (Zay f yönde)
9-6
Tablo 9.1.1 ve Tablo 9.1.2’de her iki binan)n IS de-erinin iki yönde de-erlendirilen
sonuçlar) gösterilmi%tir.
Tablo 9.1.1 ki Binan n Is De erinin iki Yönde De erlendirilen Sonucu (ÜSKÜDAR

T CARET MESLEK L SES )
Temel Kapasite Plandaki Ya lanma Yap n n Sismik 1ndeksi

1ndeksi Düzensizlik 1ndeksi A nmas IS
EO SD T
5 .kat 2.068 0.540 0.800 0.893
4 .kat 1.004 0.540 0.800 0.434
Güçlü yönde 3 .kat 0.734 0.540 0.800 0.317
2 . kat 0.645 0.540 0.800 0.279
1 .kat 0.606 0.540 0.800 0.262
5 .kat 2.569 0.540 0.800 1.110
Zay f 4 .kat 1.235 0.540 0.800 0.534
Yönde 3 .kat 0.895 0.540 0.800 0.387
2 . kat 0.771 0.540 0.800 0.333
1 .kat 0.718 0.540 0.800 0.310
Tablo 9.1.2 ki Binan n Is De erinin iki Yönde De erlendirilen Sonucu (HAZERFEN

AHMET ÇELEB LKÖTRETIM OKULU)
Temel Kapasite Plandaki Ya lanma Yap n n Sismik 1ndeksi

1ndeksi Düzensizlik 1ndeksi A nmas IS
EO SD T
4 .kat 1.683 0.600 0.800 0.808

3 .kat 0.822 0.600 0.800 0.395
Güçlü yönde 2 . kat 0.632 0.600 0.800 0.303
1 .kat 0.556 0.600 0.800 0.267
4 .kat 1.861 0.600 0.800 0.893
Zay f yönde 3 .kat 0.909 0.600 0.800 0.436
2 . kat 0.697 0.600 0.800 0.334
1 .kat 0.613 0.600 0.800 0.294
Tablo 9.1.1 ve Tablo 9.1.2 ’de gösterilen Yap<n<n Sismik -ndeksi ( IS ) , binan)n
dayan)rl)-)n) temsil eder ve bu indeks Gerekli Sismik -ndeks ( ISO ) ile kar%)la%t)r)larak
binan)n depreme kar%) güvenirli-i de-erlendirilebilir. Tablo 9.1.1 ve Tablo 9.1.2’de
gösterildi-i gibi, Gerekli Sismik -ndeks ( ISO ), “Deprem Dayan<rl< < Temel -ndeksi ( ES )”
ne dayan)r ve de-eri 0.8’dir.
Deprem dayan)rl)-) temel indeksinin ( ES ) spesifik de-eri 1968 Tokachi ve 1978 Miyagi
ES 0.7
Depremi’nin hasar da-)l)m)n) dikkate alarak sabitlenmi%tir. olmas) durumunda
ES 0.8 durumunda ise hasarl) bina yoktur.
sadece bir bina hasarl)d)r ve
“Mevcut Betonarme Binalar)n Te%his Spesifikasyonu (2001 düzenlemesi)”, Deprem

Dayan)rl)-) Temel ndeksinin ( ES ) Sismik Bölge Faktörü ( Z ), Co-rafik Konfigürasyon

ndeksi ( G ) ve Önem Faktörü ( U ) ile çarp)lmas)n) içeren bir denklemi ispatlamaktad)r.

'ekil 9.1.2 ’de gösterildi-i gibi, ISO de-eri a%a-)daki de-erler uyguland)-)nda 1.32
olmal)d)r. (“Sismik Bölge Faktörü Z=1.0”, “Co-rafik Konfigürasyon ndeksi G=1.1”, bu
binalar)n öncelikleri dikkate al)narak “Önem Faktörü U=1.5”)
Benzer bir metod 1992 Erzincan Depremi için gerçekle%tirilen hasar incelemesinde de
uygulanm)% ve 'ekil 9.1.3 ’de, gösterilen IS’in sonuç de-eri ile gerçekle%en hasar oran)
aras)ndaki ili%ki kar%)la%t)r)lm)%t)r.
Güçlü
Yönde
Is
De;eri
Y)k)m yada A-)r Hasar

Orta, Az Hasar
Hasars)z, ihmal edilebilir
Zay f Yönde Is De;eri
%ekil 9.1.3 Is sonuç de eri ile gerçekle en hasar oran aras ndaki ili ki (1992
Erzincan Depremi)
- IS=0.4 0.5 de-erine sahip binalar 1992 Erzincan Depremi durumu alt)nda az hasar
görebilirler.
- IS 0.2 de-erine sahip binalar)n yar)s) 1992 Erzincan Depremi durumu alt)nda a-)r
hasar yada tamamen y)k)mla kar%)la%abilirler.
ncelenen binalar)n en dü%ük IS de-eri 1. katta; Üsküdar Ticaret Meslek Lisesi için 0.108 ve
Hazerfen Ahmet Çelebi lkö-retim Okulu için 0.189’dur. Bundan dolay), 1992 Erzincan
Depremi durumu alt)nda her iki binan)n da a-)r hasar görmesi yada tamamen y)k)lmas)
olas)d)r. Neredeyse tüm okul binalar)n)n benzer deprem dayan)rl)-)na sahip olduklar)n)
tahmin etmek kolayd)r, çünkü incelenen bu binalar ayn) okul binalar) proje standard) temel
al)narak dizayn edilmi%tir.
9-8
Ek olarak, incelenen binalar)n neden yeterli deprem dayan)rl)-)na sahip olmad)klar)n)

gösteren a%a-)daki noktalar)n alt) çizilmelidir.
- Bodrum olarak projelendirilmi% olan kat bilinmeyen bir nedenle 1. kat olarak
yap)lm)%t)r. Bu durum, in%aat)n tamamlanmas)ndan sonra yasal olmayan biçimde kat
eklenmi% olan binalarla benzerlik göstermektedir. Dahas), kolon ve duvarlar)n kesit
alanlar) uygun %ekilde artt)r)lmam)%t)r. Bundan dolay), binalar)n IS de-eri 1992
Erzincan Depremi ile benzer bir deprem hareketine kar%) koyabilecek gerekli de-erden
azd)r. E-er Hazerfen Ahmet Çelebi lkö-retim Okulu’nun 1. kat) orjinal çizimde
oldu-u gibi bodrum olarak in%a edilseydi ve su s)zmas) gözlenmeseydi, IS de-eri
0.189’dan 0.429’a yükselirdi. Bu kabul, binan)n orijinal projesinin izlenmesi ve
dikkatlice uyularak in%a edilmi% olmas)yla Hazerfen Ahmet Çelebi lkö-retim
Okulu’nun 1992 Erzincan Depremi ile benzer bir deprem hareketine kar%) koyabilece-i
anlam)na gelir.
- Perde duvar da-)l)mlar), kullan)m rahatl)-)na öncelik verilmek amac)yla orjinal dizayn
standard)ndan farkl) gerçekle%tirilmi%tir. Bundan dolay), perde duvarlar)n ihmal
edildi-i yöndeki kapasite orijinal dizayndan daha dü%ük olur. Örne-in, Üsküdar Ticaret
Meslek Lisesi durumunda, güçlü yönde etkin olan perde duvar yoktur, sonuç olarak IS
de-eri bu yönde 0.108 ile en dü%ük de-eri vermektedir.
- E-er duvar e%it olarak düzenlenmemi% ise burulma davran)%) meydana gelebilir.
- Duvarlar dikkatsizce düzenlendi-inde baz) kritik gerilim yo-unla%mas) olu%ur, yani

sütunlardaki burulma duvar) parçalar.
Benzer gözlemler Prof. Zekeriya POLAT (Y.T.Ü) taraf)ndan Avc)lar ilçesindeki okul
binalar) ile ilgili hazarlanm)% raporda da mevcuttur.
9.1.2. Yap larla lgili Tart mal Hususlar

Türkiye’deki binalar)n ço-u a%a-)daki eksiklikleri göstermektedir.
(1) Kolonlar n kesit alan genellikle yetersizdir
Okul binalar) ile ilgili yap)lan incelemenin sonucu Tükiye’deki binalar)n genel deprem
dayan)rl)k derecelerini yans)tmaktad)r. ncelenen binalar için Yap<n<n Sismik -ndeksinin (IS)
çok dü%ük olmas) dü%ey elemanlar)n (kolon ve duvar) kesit alanlar)n)n yetersiz oldu-u
anlam)na gelmektedir. IS de-eri sadece Japonya’daki s)radan binalar)n seviyesinden dü%ük
de-il ayn) zamnda 1992 Erzincan Depremi’nde hasar görmü% binalar)n seviyesinden daha
iyi de-ildir.

Ek olarak, stanbul’da yap)lan arazi incelemelerinde, incelenen bu okul binalar)yla

kar%)la%t)r)ld)-)nda daha da yetersiz kolon say)s)na sahip olan birçok bina gözlenmi%tir.
(2) Kolon donat lar genellikle yetersizdir
Kolon ve duvarlar)n yetersiz kesit alanlar)na ek olarak kesit alan) içindeki donat) say)s) da
yetersizdir.
Kat boyunca donat)lar uygun olarak ba-lanmam)%lard)r. Bu nokta, Türkiye’de kolon-kiri%

ba-lant) noktalar)nda meydana gelen tahribat)n yol açt)-) bina göçmelerinin meydana
geli%inin nedenini aç)klamaktad)r. Bununa ili%kin olarak, 2002 AFYON Depremi’nde de bu
tip bina göçmeleri gözlenmi%tir. Bu da kolon-kiri% ba-lant)s)ndaki problemlerin, 1992
Erzincan Depremi’nden beri bu noktan)n k)r)lganl)-)n)n tüm uyar)lara ra-men
giderilmedi-ini göstermektedir.
Etriyelerin kesit alanlar) ve aral)klar) yeterli de-ildir. Ek olarak, Türkiye’deki baz) proje
yönetmeliklerinde yeterli derecede ayr)nt)ar) verilmemi% olan (ör; etriyeler iki tarafta daima
135 derece çengellere sahip olmal) ve çengeller dairesel %ekilde sar)larak sabitlenmelidir)
olmas)na ra-men etriye sonlar) genellikle 90 derece çengeller ile sabitlenmektedir.
E-er etriye sonlar)n)n sabitlenmesi yetersiz ise betonarme demiri yerinden ç)kabilir ve
kolonun kendisi dü%ey yük ta%)ma kapasitesini gerçekle%tiremez.
Kolon-kiri% ba-lant)s)ndaki problem giderildikten sonra bile kolonda kesme tahribat) ve

betonun burkulmas) meydana gelebilir.
Foto. 9.1.3 Kolon ve kiri aras ndaki tahribata bir örnek
9-10
(3) Kolon ve duvar mekanizmalar aras ndaki fark belirlenmemi tir
Genellikle, deprem kuvvetinden kaynaklanan büyük kat-deplasman) alt)nda bile kolonun

yük ta%)ma kapasitesine sahip olmas) beklenir, bundan dolay), kolon yeterli bir sünekli-e de
sahip olmal)d)r.
Bununla birlikte, bir miktar rijitlik gereklidir zira büyük kat-e-ilmesi ya%ad)-)nda kolonun
yük ta%)ma kapasitesi azal)r. Yeterli miktarda perde duvar, bu kat-e-ilmesini kontrol etmek
aç)s)ndan etkindir. Perde duvar güçlü ve zay)f yönlerde düzenlenmeli ve e%it olarak
da-)t)lmal)d)r.
Türkiye’deki binalarla ilgili olarak, sadece kolondan olu%an birçok örnek mevcuttur.
Özellikle düz kesit kolon yatay yönde rijitli-i kontrol etmek amac)yla kullan)lmaktad)r. Bu
çe%it kolonlar)n yeterli esnekli-e sahip olup olmad)klar) %üphelidir, çünkü yeterli miktarda
olsalar dahi etriyeler bu tip kesitte etki sa-lamazlar. 1995 Kobe Depremi’nde metro
yap)lar)n)n kolonlar)nda birçok tahribat örne-ine rastlanm)%t)r.
(4) Birçok bina yap s nda iskelet yap karma kt r
Birçok konut bina durumunda kiri% aç)k olarak belirtilmemi%tir. Bu tip iskelet yap) yatay
kuvvetler aç)s)ndan etkin de-ildir.
(5) stenilen beton mukavemeti ile gerçekteki aras nda büyük fark vard r
'antiyede kar)%t)r)larak haz)rlanan beton hala s)kça kullan)lmaktad)r. Bu tür betonun

kalitesi birçok Türk mühendisin vurgulad)-) gibi %üphelidir, çünkü kalite incelemesi ve
kontrolü yeterli de-ildir.
(6) Güçlü yöndeki kapasite ve sertlik kentsel alandaki birçok binada dikkate
al nmamaktad r
Örnek olarak, bir blokun bir parças)n) olu%turan bir bina y)k)ld)-) zaman kom%u binalar
aras)na genellikle baz) payandalar (strut) yerle%tirilmektedir. Bu uygulama göstermektedirki,
kom%u bina bir deprem olmasa bile zarar görebilir ve hatta y)k)labilir durumdad)r.
(7) Delikli tu;lan n yanl kullan m
Delikli tu-lalar genellikle ay)r)c) duvarla olarak kullan)lmaktad)r, fakat bu duvarlardan yük
ta%)ma kapasitesi ve kesme kapasitesi beklenemez. Bununla birlikte, sadece delikli
tu-lalardan olu%an baz) binalar gözelmlenmi%tir. Kanunlar bu tip yap)lar) yasaklamaktad)r
ancak bunlar s)kça görülmektedir.

(8) Deprem dayan m yasalar na kat bir ekilde uyulmamaktad r
Deprem dayan)m yasalar) bugüne kadar oldukça iyi %ekilde geli%tirilmi%tir fakat, özellikle
konutlarda bu yasay) uygulayan bina say)s) oldukça s)n)rl)d)r.
9.1.3. Deprem Dayan rl ; n n Artt r lma Konusunda Öneriler

Deprem dayan)rl)-)n) artt)rma konusunda somut yöntemler için birçok a%ama vard)r.
Hedeflenen deprem %iddeti dikkate al)nd)-)nda;
1999 zmit Depremi’nin yol açt)-) deprem %iddeti: stanbul’daki birçok

vatanda% taraf)ndan kolayl)kla hissedilirmi%tir. stanbul’daki %iddet çok yüksek
olmamas)na ra-men %ehirde bina hasarlar) meydana gelmi%tir.
Deprem dayan)kl) yap)lanma yönetmeli-inde tan)mlanm)% olan deprem %iddeti:

o büyüklükte bir depremden daha %iddetli bir depremin gelecek 50 y)ll)k bir
periyodda olma olas)l)-) yakla%)k %10’dur.
Senaryo depremlerin meydana getirdi-i deprem %iddeti: bu stanbul bölgesi için

beklenebilecek en büyük depremdir.
Yukar)da bahsedilen deprem %iddetinin hasar etkisini ne ölçüde kontrol etmemiz gerekti-i
a%a-)daki a%amalarla belirlenir;
a) Yap)y) tam olarak i%ler %ekilde muhafaza etmek gereklidir,
b) %ler %ekilde tutarken baz) onar)mlar yap)lmas) gerekmektedir, ve
c) Tamamen y)k)lmay) önlemek (kaday)f tipi y)k)m) ; çok say)da insan hayat)
kurtar)labilir.
Bundan dolay), ne tür tedbirlerin hangi deprem %iddetine cevap verebilece-i çok önemlidir
3 ve a). maddesine cevap verebilecek oldu-unu söylemek çok realistik de-ildir. Senaryo
depremin ana tedbirleri yap)sal hasar) önlemek de-il, fakat deprem hasar)n) azaltma
sistemini geli%tirmektir. Tablo 9.1.3 ’de baz) geçerli yan)tlar seçilmi%tir. En önemli tedbir
3 ve c) ’ye cevap vermektir.
9-12
Tablo 9.1.3 Deprem iddetine yan t veren tedbirler

Deprem Performans Seviyesi
a) Tam Kullan)labilir b) Kullan)labilir c) Komple Y)k)m)
Durumda Durumda Onar)m Önlemek
1- S)k Deprem
Durumu %
2- Mevcut Deprem
Dayan)m Kodundaki
Deprem Durumu
%
3- Senaryo Deprem
Durumu %
stanbul’da baz) binalarda deprem dayan)rl)k güçlendirmesi halihaz)rda gerçekle%tirilmektedir.
Yap)m yöntemleri %unlard)r;
- Betonarme ile kolon mantolama
- Betonarme ile kiri% mantolama
- Betonarme duvar ekleme
- Delikli tu-lalar) Betonarme duvar ile de-i%tirme
n%aat Mühendisleri Odas) deprem dayan)rl)-)n) güçlendirme dizaynlar) hakk)nda düzenli

olarak seminerler düzenlemektedir. Proje Mühendisli-i ad) verilen deprem dayan)rl)-)
güçlendirme projecileri için Sertifikasyon Sistemi Türkiye’de mevcuttur.
Mantolama konusunda Türkiye’deki anlay)%la Japonya’daki aras)nda temel bir fark

mevcuttur.
Türkiye’deki binalar)n tipik y)k)lma nedeni kolon kiri% ba-lant)s)ndaki betonarme

demirlerinin d)%a f)rlamas)d)r çünkü yeterince sabitlenmemi%lerdir. Bu nedenle, Seminer
elkitab) kat boyunca betonarme demirlerinin uygun %ekilde ba-lanmas) gerekti-ini
vurgulamaktad)r. stanbul’da kolonun çelik levha ile giydirilmesine rastlanmam)%t)r, fakat
bu metod elkitab)nda mevcuttur. Çelik levha ile giydirme yap)lsa bile kemer ile kat
boyunca birle%tirme tavsiye edilir.
Di-er taraftan, giydirmenin kat boyunca birle%tirilmesi Japonya’da engellenmektedir. Slit

genellikle 'ekil 9.1.4 ’de gösterildi-i gibi giydirmenin eksenel kuvvet yüklememesini
sa-lamak için yap)lmaktad)r. Japonya’da mantolaman)n temel amac) kesme tahribat)na ve

kolonun beton burkulmas)na kar%) dayan)m) artt)rmakt)r, çünkü Japonya’daki binalar)n tipik
y)k)m modu kolonlar)n ortalar)nda meydana gelen kesme tahribat)d)r
Betonarme
Mantolama
Mevcut kolon
Betonarme Etriyesi
Slit bu noktaya
yerle%tirilmeli
%ekil 9.1.4 Kolonun ucunda yap lan slitin ematik çizimi
Japonya’daki deprem dayan)rl)-)n) güçlendirme yakla%)m) 'ekil 9.1.5’de gösterilmi%tir.
9-14
Perde duvar eklemek

Perde Duvar Perde duvar kal)nla%t)rmak
Duvar aç)l)m)n) kapatmak
Kanat duvar eklemek
Çelik Çerçeve Çaprazlama(brace) ile çelik çerçeve eklemek
Çelik duvar ile çelik çerçeve eklemek
D)% çelik çerçeve Çaprazlama(brace) ile d)% çelik çerçeve eklemek
Güçlendirme
Çekirdek çerçeve eklemek
MEGA çerçeve eklemek
D)% çerçeve
Buttress eklemek
Çerçeve eklemek
Öngermeli betonblok ile perdeduvar eklemek
Di-er Güçlendirme tipleri Öngerilmeli perde duvar eklemek
Giydirilmi% braca(diagonal) eklemek
Improving method of existing buildings
Betonarme Mantolama Wire mesh ile güçlendirmek

Etriye demirleri ile güçlendirmek
Düktiliteyi Artt)rmak Çelik Levha ile Mantolama Çelik kafes plaka ile mantolama
Çelik kolon plaka ile mantolama
Fiberle Mantolama Plastik levha ile mantolama
Plastik plaka ile mantolama
Configürasyon düzensizli-ini iyile%tirmek

Hasar noktas) kontrolü Sertli-i kontrol etmek
Yap) Kontrolü Ba-lant) noktalar)n) iyile%tirmek
K)smi izolasyon isolasyon sliti uygulamak
stres yo-unla%mas)n) engellemek
Su tank)n) indirmek
Kütle azalt)m) Çat)daki beton tabakay) azaltmak
Üst katlar) azaltmak
zemin izolasyonu
Eylemsizlik Kuv. Azaltma Sismik zolasyon Full Sismik-Izolasyon
K)smi sismik-izolasyon
Enerji emici uygulamak (Metal)
Damping(tesir az.)özelli-ini artt)rmak Enerji emici uygulamak (Viscous malzeme)
Aktif- kütle damperi uygulamak (AMD)
Tuned-kütle-damperi uygulamak (TMD)
Temel Güçlendirmesi Temel aya-) kiri%ini güçlendirmek
Kaz)k güçlendirmesi
%ekil 9.1.5 Japonya’da deprem dayan rl güçlendirme konsepti
Her durumda, deprem dayan)rl)-)n) güçlendirmenin ana prensibi dengesiz kapasiteyi

düzenlemek ve binan)n her eleman)n) kendi kapasitesini gösterebilecek hale getirmektir.
Tüm elemanlar) mantolamaktan kaç)n)lmal)d)r. E-er bu tür bir önlem gerekiyorsa y)k)p
yeniden in%a etmek maliyet aç)s)ndan daha etkin bir çözümdür.
Etkin olarak nitelendirilen güçlendirme yöntemleri a%a-)daki gibidir;
(1) Kolon ve kiri i mantolama, Betonarme duvar ekleme
Bu tip metodlar Türk mühendislerce bilinmekte ve uygulanmaktad)r.
(2) Çelik çerçeve ekleme
Çelik çerçeve kat e-ilmesini kontrol etmek için etkindir. Bu metod rijitli-in düzensiz
da-)l)m)n) da düzeltir.
Bina büyük kat e-ilmesi alt)nda iken çelik çerçevenin dü%ey elemenlar)n)n da dü%ey
yüklerin bir k)sm)n) ta%)mas) beklenir.

Bubnunla birlikte, Türk ve Japon bina özellikleri aras)nda baz) farklar vard)r, bundan dolay)
numuneler üzerinde baz) deneysel dizayn ve yükleme testleri yap)lmas) gereklidir.
%ekil 9.1.6 Çelik çerçeveye bir örnek
%ekil 9.1.7 Deney için test numunesi
(3) Dinamik Yap Kontrolü Uygulamas
Y %eklindeki çelik çerçeve uyguland)-)nda, Y %eklinin ba-lanma noktas)na enerji emici alet
yerle%tirilebilir. Genellikle enerji emici alet sünek çelik plakadan olu%ur. Bu kavram
“dinamik yap) kontrolü” olarak adland)r)l)r.
9-16
a) Y-%eklinde diagonal ba-lama ‘çerçeve’ b) X-%elinde diagonal ba-lama ‘çerçeve’
%ekil 9.1.8 Y ve X eklindeki çelik çerçeveler
X-%eklindeki çelik çerçeve uyguland)-)nda, yüksek süneklili-e sahip çelik “çerçeve”

kullan)labilir. Bu durumda, süneklilik düzeyi yüksek çelik “çerçeve” burkulmay) önlemek
için çelik mantolama ile giydirilir. Brace ve mantolama aras) kaymaya izin verecek %ekilde,
eksenelkuvveti ta%)yacak ayn) zamanda burkulmaya kar%) koyacak %ekilde yap)l)r. Bu tip
yöntem Japon %irket taraf)ndan geli%tirilmi% ve “birle%ik malzemeli çerçeve” yada
“ba-lanmam)% çerçeve” ad) verilmi%tir.
Çelik
Plaka
Beton Çelik
Manto Birle%ik Malzemeli Çerçeve
%ekil 9.1.9 “Birle ik malzemeli brace” yada “un-bonded brace”in ematik çizimi”
(4) Sismik yal t m kavram n n uygulanmas
Dinamik yap) kontrolü kavram)na do-al periyodu uzatma prensibi eklendi-inde sonuç
sismik yal)t)m kavram)d)r. Japonya’da bu yakla%)mla projelendirilen binalar)n say)s) h)zl)
%ekilde artmaktad)r. Bu konsept depremin neden oldu-u eylemsizlik kuvvetini azaltmakta
çok etkilidir, fakat Türkiye’deki mevcut binalar)n kapasitesi dikkate al)nd)-)nda dikkatli
bir inceleme gerektirir.
(5) Hedef binalar
E-er mevcut binalara baz) malzemeler eklenirse, yap)n)n kütlesi paralel olarak artar ve
depremin neden oldu-u eylemsizlik kuvveti artar. Baz) çe%it onar)m teklif ili%kilerinde
dikkat edilmesi gereken daha etkin %ekilde eylemsizlik kuvvetini de-il kapasiteyi artt)rmak
gereklili-idir. E-er orjinal yap) çok zay)fsa, onar)m teklifi yap)lmayabilir. Çok geli%mi% bir

teknik uyguland)-)nda yap)m maliyeti artabilir. Maliyet performans) de-erlendirmesi

dikkate al)nmal)d)r.
Hedef binalar seçildi-inde, ilk olarak a%a-)da s)ralanan Deprem Afeti Azaltma konusunda
önemli tesisler dikkate al)narak pilot çal)%ma gerçekle%tirilmelidir. Çal)%may) öncelikleri
dikkate alarak sürdürmek realistik olacakt)r.
- Okul binalar)
- Hastaneler
- Kamu merkez binalar)
- Hükümet tesisleri
- tfaiye tesisleri
- Polis tesisleri
- Genel finansal kurulu%lar
- Tehlikeli madde tesisleri
9-18
9.2. Önemli Kamu Tesisleri

Birçok önemli kamu tesisi bir deprem an)nda kritik öneme sahiptir. Örnek olarak, afet
yönetim binas), tahliye bar)naklar) ve hastaneler gibi sa-l)k tesisleri söylenebilir.
Depremden dolay) kamu tesislerine gelecek hasarlar insan ya%am)n)n fiziki, sosyal ve
ekonomik yanlar)n) etkiler. Bundan dolay) depreme dayan)kl) kamu tesislerine sahip
olunmal)d)r. Bu bölümde a%a-)daki kamu tesisleri için hasar hesaplamalar)
gerçekle%tirilmi%tir.
1) E-itim Tesisleri: lkö-retim Okullar) ve Liseler
- E-itim tesisleri, yerel topluluk için toplanma noktalar) olabilir.
- Okullardaki aç)k alanlar tahliye edilen insanlar için kullan)labilir.
- Okul binalar) e-er ciddi %ekilde hasar görmemi%lerse geçici iskan ve bar)nma alanlar)
olarak hizmet edebilir.
- Okullar gelecek nesiller için önemlidir.
2) Sa-l)k Tesisleri: Hastaneler ve Poliklinikler
- Sa-l)k tesisleri t)bbi müdahale için çok önemlidir.
- Hastalar deprem s)ras)nda da sonras)nda da sürekli t)bbi tedaviye ihtiyaç duyarlar ve

çok nazik durumlar) vard)r. T)bbi tedavileri sekteye u-rayabilir ya da deprem
olay)ndan zarar görebilirler.
3) tfaiye Tesisleri: tfaiye stasyonlar)
- tfaiye tesisleri yang)n tehlikesine kar%) ve insanlar) kurtarmak için gerekli tüm
fonksiyonlar ve ekipmanla donat)lm)%t)r.
- stasyonlarda konu%lanan ve iyi %ekilde e-itilmi% olan itfaiyeciler acil durumlarda

h)zl) %ekilde hareket edebilirler.
- tfaiye istasyonlar) kurtarma misyonu için bir merkez olabilir.
4) Güvenlik Tesisleri: lçe emniyet, Jandarma
- Güvenli tesisleri kurtarma, kamu düzeninin korunmas) ve trafik kontrolü, ve di-er iç

güvenlik önlemleri için hayati kurumlard)r.
5) Hükümet Tesisleri: Bakanl)k, Valilik ve Belediye

- Hükümet tesisleri deprem hasarlar)yla ilgili tedbirleri, afet azalt)m) ve yönetimini, ve

deprem s)ras)nda/sonras)nda onar)m sürecini gerçekle%tirecek ba%l)ca önemli
noktalard)r.
- Hükümet tesislerinin fonksiyonlar)n) depremden dolay) yerine getirememesi yerel

ya%am) ve çal)%malar) olumsuz %ekilde etkiler.
Yukar)da belirtilen bu tür önemli kamu tesisleri güçlü %ekilde in%a edilmelidir ki büyük
depremlere kar%) dayanabilmelidirler. Genellikle kamu tesislerinin yap)s) normal binalardan
farkl)d)r. A%a-)da Foto. 9.2.1 ve Foto. 9.2.2 ’da tipik okul ve itfaiye istasyon yap)lar)
görülmektedir.
Foto. 9.2.1 lkö retim Okulu: Geni Kat Alan (A) - Yükseklik (H) Oran
Foto. 9.2.2 tfaiye stasyonu: Ayn bina içinde Garaj ve Ofis
9-20
Bundan dolay), kamu tesisleri için hasargörebilirlik fonksiyonu, hasar saplamas) için ayr)ca
olu%turulmal)d)r. Bununla birlikte, kamu tesisleri için hasargörebilirlik fonksiyonunu
belirlemek için yeterli veri halihaz)rda mevcut de-ildi. Bundan dolay) kamu tesisleri için
hasar hesaplamas) K)s)m 8.1’ de de-inilen bütün binalarla ilgili hasar hesaplamas)
ölçümleri kullan)rak gerçekle%tirilmi%tir.
Sonuç olarak ilerideki analizler için ak)lda tutulmas) gereken %ey önemli kamu tesisleriyle
ilgili hasar hesaplamalar)n)n tüm binalar)n fonksiyonu ile belirlenmi% olmas)d)r. Böyle bir
yakla%)m)n zorluklar) a%a-)da belirtilmi%tir;
1) Bütün binalar için hasargörebilirlik fonksiyonu sadece kamu tesislerine benzer yap)lara
sahip binalar) de-il di-er binalar) da içermektedir. Bundan dolay) sonuçtaki hasar
hesaplamas) kendine has yap) özellikleri gösteren kamu tesislerini tam olarak temsil
etmez.
2) Kamu tesisleri normal binalardan genellikle daha dayan)kl) yap)lmaktad)r. Bundan

dolay) tahmin edilen hasarlar gerçekten daha yüksek olabilir.
Hatta sismik güçlendirme i%lemi devam eden baz) kamu binalar) buradaki hasar
hesaplamas)nda dikkate al)nmam)%t)r.
Yukar)daki durumlar )%)-)nda, tüm Çal)%ma Alan) içerisindeki önemli kamu tesisleriyle
ilgili hasar hesaplamas) tümü ifade etmektedir, tek tek ilçeler hesaplanmam)%t)r. Önemli
kamu tesislerine gelecek hasar özellikleri K)s)m 8.1’de belirtilen tüm binalarla ilgili
hasarlar ile kar%)la%t)r)larak tan)mlanm)%t)r.
9.2.1. Tesislerle lgili Veriler

Senaryo deprem çal)%mas)nda kullan)lan veri ve paremetreleri a%a-)da Tablo 9.2.1 ’de
gösterilmi%tir. Ayr)nt)l) veri Ek’te mevcuttur.

Tablo 9.2.1 Veri ve Parametreler

Veri Hasar
hesaplama
Birim Yap Kat say s 1n a y l Veri say s s nda
Tip Kaynak kullan lan
veri
2000 y l say m Bina O O O 2,253 O

E7itim
1l Afet Yönetimi
Tesis X X X 1,933 X
(May s, 2002)
2000 y l say m Bina O O O 635 O

Sa7l k
1l Afet Yönetimi
Tesis X X X 468 X
(May s, 2002)
1BB 1tfaiye Müdürlü7ü
1tfaiye Tesis O O X 40 O
(May s, 2002)
1l Afet Yönetimi
Güvenlik Bina O O X 166 O
(Hubat, 2002)
1l Afet Yönetimi
Hükümet Bina O O X 491 O
(Hubat, 2002)
Not: ( ) içindeki tarih verinin Çal"$ma Ekibine verildiDi tarihtir.
May)s 2002 tarihinde Valilik’ten elde edilen veride e-itim kurumlar) her ilçe için tablo
biçiminde e-itim düzeyine göre (anaokulu, ilkö-retim okulu, lise gibi) özetlenmi%tir.
Bununla birlikte, tablo sadece okullar)n say)s) hakk)nda bilgi içermekte fakat binalar)n
yap)s), kat say)s), ve yap)m y)l) ile ilgili bilgi içermemektedir. Bundan dolay) okullar için
kullan)labilecek bina verisi say)m verisinden seçilmi% ve hasar hesaplamas) için
kullan)lm)%t)r.
Elde edilen veriye göre, okullardaki ya da enstitü olarak d)%)ndaki toplam bina say)s) 2,252
ve okul say)s) 1.933’tür (1,385 ilkö-retim okulu ve 548 lise). Okul ba%)na ortalama 1.2 bina
dü%mektedir. Arazi incelemelerinde de birçok okulun 1 yada 2 binaya sahip oldu-u
gözlenmi%tir. Bundan dolay), say)mdan elde edilen bina verisi okullardaki bina say)s)n)
yakla%)k olarak temsil etmektedir.
(2) Sa;l k Tesisleri
May)s 2002 tarihinde Valilik’ten elde edilen veride sa-l)k kurumlar) her ilçe için tablo
formunda hastane, poliklinik, sa-l)k merkezi, ve dispanser olarak özetlenmi%tir. Bununla
birlikte, tablo sadece tesislerin say)s) hakk)nda bilgi içermekte fakat binalar)n yap)s), kat
say)s), ve yap)m y)l) ile ilgili bilgi içermemektedir. Bundan dolay), sa-l)k tesisleri için
9-22
kullan)labilecek bina verisi say)m verisinden seçilmi% ve hasar hesaplamas) için

kullan)lm)%t)r.
Elde edilen veriye göre, sa-l)k tesislerindeki toplam bina say)s) 635 ve toplam sa-l)k tesisi
say)s) da 468’dir (hastane ve poliklinikler). Tesis ba%)na ortalama 1.4 bina dü%mektedir.
Arazi incelemelerinde de birçok okulun 1 yada 3 binaya sahip oldu-u gözlemlenmi%tir.
Bundan dolay), say)mdan elde edilen bina verisi hastane ve polikliniklerin bina say)s)n)
yakla%)k olarak temsil etmektedir.
Veri güncellenmeli ve eklenmelidir, böylece daha güvenilir hasar tahmini yap)labilir.

Mevcut problemler %u %ekilde s)ralanabilir:
- Tablodaki yatak say)s) SSK verisini içermemektedir.
- statistikler birbirini tutmamaktad)r: May)s 2002 tarihinde Valilik’ten elde edilen

veriye göre hastane say)s) 201 iken bu say) Sa-l)k Bakanl)-) taraf)ndan 185 olarak
rapor edilmi%tir.
May)s 2002 tarihinde BB’den elde edilen veri tesis say)s), yap)s), ve kat say)s) bilgilerini
kapsamaktad)r. Bundan dolay) hasar hesaplamas) için bu veri kullan)lm)%t)r.
(4) Güvenlik Tesisleri
May)s 2002 tarihinde Valilik’ten elde edilen veri tesislerin bina say)s), yap)s) ve kat say)s)
bilgilerini içermektedir. Bundan dolay) bu veri hasar hesaplamas)nda kullan)lm)%t)r.
(5) Hükümet Tesisleri
May)s 2002 tarihinde Valilik’ten elde edilen veri tesislerin bina say)s), yap)s) ve kat say)s)
bilgilerini içermektedir. Bundan dolay) bu veri hasar hesaplamas)nda kullan)lm)%t)r.
9.2.2. Tesislerin Özellikleri

Kamu tesisleri ile ilgili bina yap)s), kat say)s), yap)m y)l) ve deprem %iddeti verileri 'ekil
9.2.1. ’de özetlenmi%tir. Hasar hesaplamalar)n)n sonuçlar) da %ekilde özetlenmi% ve K)s)m
9.2.3 ’de tart)%)lm)%t)r.
Yap).

Tablo 9.2.2 betonarme çerçeveli binalar)n ve y)-ma binalar)n yüzdelerini özetlemektedir.
Tablo 9.2.2 Bina Yap s : Betonarme Çerçeve ve Y ma (%)
Tesis Betonarme Çerçeve Y 7ma
E7itim 84.4% 12.4%

1lkokul ve Lise (+10.0%) (-10.4%)
Sa7l k 80.5% 16.5%
Hastane ve Poliklinik (+ 6.1%) (- 6.3%)
95.0% 5.0%
1tfaiye
(+20.6%) (-17.8%)
Güvenlik 83.7% 15.1%

Polis ve Jandarma (+ 9.3%) (- 7.7%)
Hükümet 72.1% 19.6%

Bakanl k, 1l ve Belediye (- 2.3%) (- 3.2%)
Bütün Binalar 74.4% 22.8%
Not: ( ): Tesisler(%) – Bütün Binalar(%)
Tabloda görüldü-ü gibi kamu tesislerinin %70’den fazlas) betonarme çerçevelidir ve

ard)ndan y)-ma tipi yap)lar gelmektedir. Kamu tesislerinin (hükümet tesisleri hariç)
betonarme çerçeveli yap) oran) bütün binalardan yüksektir. Bundan dolay), tablo
göstermektedir ki kamu tesisleri normal binalardan daha fazla deprem dayan)rl)-)na
sahiptirler.
9-24
%ekil 9.2.1 Tesislerin Karakteristikleri ve Hasar Hesaplamalar n n Sonuçlar
Tesislerin Karakteristikleri ve Hasar Hesaplamalar n n Sonuçlar

%ekil 9.2.1

(1) Kat
Tablo 9.2.3 kamu tesisleri ve tüm binalar için 1-3 katl) ve 4-7 katl) binalar)n oran)n)
göstermektedir.
Tablo 9.2.3 Kat say s ve tesis tipi
Tesis 1 – 3 katl binalar 4 – 7 katl binalar
E7itim 46.2% 50.1%

1lkokul ve Lise (- 6.7%) (+ 6.2%)
Sa7l k 45.8% 45.2%

Hastane ve Poliklinik (- 7.1%) (+ 1.3%)
97.5% 2.5%
1tfaiye
(+44.6%) (-41.4%)

Polis ve Jandarma (+ 1.9%) (-12.6%)
Hükümet 49.9% 23.6%

Bakanl k, 1l ve Belediye (- 3.0%) (-20.3%)
Not: ( ): Tesisler(%) – Bütün Binalar(%)
Kamu tesislerinin %70’inden fazlas)n)n kat say)s) 7’den azd)r. Bunlar aras)nda 1-3 kat
aras)ndaki e-itim tesisleri ve sa-l)k tesislerinin toplam bina say)s)na oran), di-er tüm 1-3
katl) binalar)n oran)ndan çok az dü%üktür. Ayn) tesislerin 4-7 kat aras)nda in%a edilmi%
olanlar)n)n oran) tüm binalar)n oran)ndan az yüksektir. Itfaiye istasyonlar)/tesislerinin ço-u
1-3 katl) binalardan olu%maktad)r. Güvenlik ve hükümet binalar)n)n %10’undan daha
fazlas) için kat bilgisi rapor edilmemi%tir. Bununla birlikte, arazi çal)%malar)nda bu
binalar)n ço-unun 7 kattan daha dü%ük yükseklikte oldu-u gözlemlenmi%tir. Bundan dolay),
güvenlik ve hükümet binalar)n)n oranlar)n)n di-er tüm binalar)nki ile benzer olaca-)
söylenebilir.
9-26
(2) Yap m Y l
Tablo 9.2.4 E itim ve Sa l k Tesisleri: 1980’den önce,1980’de ve sonras nda
Tesis 1979 ve önce 1980 ve sonra
E7itim 43.2% 52.4%

1lkokul ve Lise (+ 6.0%) (- 9.1%)
Sa7l k 45.4% 50.7%

Hastane ve Poliklinik (+ 8.2%) (-10.8%)
Not: ( ): Herbir Tesis(%) – Bütün Binalar(%)
1979 y)l)ndan önce di-er tüm binalardan daha çok e-itim ve sa-l)k tesisi in%a edilmi%tir (ref.
'ekil 9.2.1). Bu da göstermektedirki e-itim ve sa-l)k tesisleri di-er binalardan göreceli
olarak daha eskidir.
(3) Tesislerin Bulunduklar Yerdeki Sismik iddet
K)s)m 8.1.4 ’te hesaplanan bina hasarlar) temel al)narak her mahalle için sismik %iddet
hesaplanm)%t)r. Sismik %iddet herbir kamu tesisinin bulundu-u yerde senaryo depremler
yard)m)yla bulunmu% ve Tablo 9.2.5 ’de özetlenmi%tir.
Tablo 9.2.5 %iddeti 9 yada yukar olan tesislerin oran

Model A Model C
Tesis
Hiddet 9 Hiddet 9
E7itim 43.6% 53.1%

1lkokul ve Lise (+ 0.8%) (+ 4.6%)
Sa7l k 48.0% 53.0%

Hastane ve Poliklinik (+ 5.2%) (+ 4.5%)
55.0% 57.5%
1tfaiye
(+12.2%) (+ 9.0%)

Polis ve Jandarma (+10.2%) (+ 8.7%)
Hükümet 59.4% 69.6%

Bakanl k, 1l ve Belediye (+16.6%) (+21.1%)
Not: ( ): Herbir Tesis(%) – Bütün Binalar(%)

Tabloda görüldü-ü gibi Model C’ye göre tüm tesislerin %50’sinden fazlas) IX’dan büyük
bir %iddete maruz kalacakt)r. Hükümet tesislerinin neredeyse %70’i bu aral)kta da-)lm)%t)r.
Dahas) IX’dan büyük bir %iddete maruz kalacak olan kamu tesislerinin yüzdesi di-er tüm
binalar)nkinden göreceli olarak fazlad)r. Yukar)daki sonuçlar göstermektedir ki kamu
tesisleri deprem merkezine yak)n ve/yada yumu%ak zemine (kuvaternar çökeller) in%a
edilmi%lerdir.
9.2.3. Hasar Hesaplamalar n n Sonuçlar

Gerçek hasar derecesi hesaplanandan daha dü%ük olabilir, çünkü:
Baz) okullar yeni yap)m standard)na (1998) göre deprem dayan)rl)k teknolojileri ile in%a
edilmi%lerdir.
Hasargörebilirlik fonksiyonu tüm binalar temel al)narak belirlenmi%tir ve kat alan)-

yükseklik oran) dikkate al)nmam)%t)r.
Okul yap)s)n)n bir etkisi bulunmaya çal)%)lm)%t)r. Bu özel durumda, deprem dayan)rl)
yap)ya sahip okullar 287’dir ki bu toplam okul say)s)n)n %10’undan biraz azd)r: “A-)r +
Orta +Az” hasarl), “A-)r + Orta” hasarl), “A-)r” hasarl) okullar s)ras)yla %32, %14,
ve %6’d)r. E-itim kurumlar)n)n hasar oranlar) di-er bütün binalarla kar%)la%t)r)ld)-)nda çok
farkl) de-ildir. Bundan dolay), okullar)n acil bar)nma yeri olarak de-erlendirilmesinden
önce, binalar)n gücü ve deprem dayan)rl)-) detayl) %ekilde incelenmeli ve
de-erlendirilmelidir. Dahas) pratik acil müdahale yönetim plan), bar)naklara yak)nl)-) ve
temel/zemin tipi gibi noktalar dikkate al)narak yeni deprem dayan)rl)-) yap)s)na sahip
okullar in%a edilmelidir.
(2) Sa;l k Tesisleri
Hasar hesaplamas)n)n sonuçlar)na göre sa-l)k tesislerinin di-er tüm binalar)n

u-rayabilece-i hasarla ayn) hasara u-rayabilece-i görülmektedir. Sonuçlar göstermektedir
ki, sa-l)k tesisleri di-er s)radan binalardan daha güçlü de-illerdir. Bundan dolay), deprem
an)nda sa-l)k tesislerinin fonksiyonlar)n) sürdürmelerinin sa-lanmas) için deprem
dayan)rl)-)na sahip mevcut sa-l)k tesislerinin kesin say)s) ve yerleri dikkate al)narak bir
plan dahilinde güçlendirilmeleri/takviye edilmeleri gereklidir.
9-28
tfaiye tesislerinin hasar oran) di-er binalar)nkinden %4-%2 oran)nda daha azd)r. Bunun
nedeni binalar)n betonarme ve 3 yada daha az katl) olu%lar olabilir. Bununla birlikte, bir
itfaiye istasyonu depreme kar%) zay)f yap) %eklini göstermektedir: binan)n ilk kat) garaj
olarak kullan)lan ve sadece tu-ladan yap)lm)% 3 duvar) olan ve geri kalan) caddeye aç)k bir
yap)d)r. Bu yap)lar deprem dayan)rl)-) bak)m)ndan incelenmeli ve güçlendirilmelidir.
(4) Güvenlik Tesisleri
Hasar heasaplams)n)n sonuçlar)na göre güvenlik tesislerinin di-er tüm binalar)n

u-rayabilece-i hasarla ayn) hasara u-rayabilece-i görülmektedir. Bu paralellik, tesislerin
yap)s)n)n konut binalar)nki ile benzer olmas)ndan dolay) kabul edilebilirdir. Güvenlik
tesisleri acil müdahale önlemleri için bir merkez olarak fonksiyon icra edecekleri için
deprem dayan)rl)klar) incelenmeli ve yap)sal olarak güçlendirilmelidirler.
(5) Hükümet Tesisleri
Hasar heasaplams)n)n sonuçlar)na göre hükümet tesislerinin di-er tüm binalardan daha
fazla hasara u-rayabilece-i görülmektedir. Bu sonuç, tesislerin yap)s)n)n konut binalar)nki
ile benzer olmas)n)n yan) s)ra bu tesislerin sisimik %iddetin daha yüksek olaca-) yerlerde
bulunmas)ndan dolay) kabul edilebilirdir. Hernekadar baz) tesisler halihaz)rda deprem
dayan)rl)-)na sahip görünselerde, acil müdahale önlemleri için merkez olacak hükümet
tesisleri deprem dayan)rl)-) aç)s)ndan detayl) %ekilde incelenmeli ve yap)sal olarak
güçlendirilmelidirler.

9.3. Yang nlar

Tarih boyunca stanbul büyük yang)nlardan etkilenmi%tir. 1782 y)l)ndaki yang)n %ehrin
neredeyse yar)s)n) kül etmi%tir. stanbul’daki en son büyük yang)nlar 1865 y)l)ndaki
Hocapa%a, 1870 y)l)ndaki Beyo-lu ve 1912 y)l)ndaki Laleli yang)nlar)d)r. Bu yang)nlardan
sonra, bir itfaiye te%kilat) kurulmu% ve %ehir içerisinde ah%ap bina yap)m) durdurulmu%tur.
Bu uygulama ba%ar)l) olmu% ve Çal)%ma Alan) içerisinde 1912 y)l)ndan sonra büyük bir
yang)n ya%anmam)%t)r. Çal)%ma Alan) içerisindeki ah%ap bina say)s) halihaz)rda çok
dü%üktür, sadece toplamda %1.6, ve s)n)rl) bir alan içerisinde bulunmaktad)rlar.
'ekil 9.3.1, 1996- 2000 y)llar) aras)nda meydana gelmi% olan yang)nlar)n 20 ilçe itfaiye
istasyonu verisine göre say)s) gösterilmektedir. Baz) ilçelerde veri eksikli-i olmas)ndan
dolay), 12 ilçedeki yang)n toplam say)s) mukayese edilmek amac)yla siyah çizgi ile
gösterilmi%tir. Bir y)l içerisinde bu 12 ilçede meydana gelmi% olan toplam yang)n say)s)
yakla%)k 9000’dir ve dereceli olarak dü%tü-ü görülmektedir. Bu bir ölçüde özellikle k)%
süresince kömürden do-algaza dönü% ve fabrikalar)n kentsel alan d)%)na ta%)nmas) süreci
neticesinde ya%anm)% olabilir.
15000 L
KAVACIK
PEND K
BA CILAR
M ALTEPE
Ç5kan Yang5n Say
BAYRAM PA A
10000 AVCILAR
ÜM RAN YE
KO CAS NAN
G.O SM ANPA A
KARTAL
BE KTA
5000 SARIYER
ADALAR
BAKIRKÖY
ST NYE
KADIKÖY
ÜSKÜDAR
0 BEYO LU
1996 1997 1998 1999 2000 FAT H
Y5llar Total(Fatih-Kocasinan)
%ekil 9.3.1 1996 – 2000 y llar aras nda meydana gelen yang n say s
Kaynak: tfaiye Müdürlü-ü
9-30
'ekil 9.3.2 stanbul’daki yang)nlar)n nedenlerini göstermektedir. En önemli neden sigaran)n

dikkatsiz kullan)m), yakla%)k olarak %40, ve ikinci en büyük neden elektrik kaçaklar) yada
k)sa devrelerdir. Baca yada k)v)lc)mdan dolay) ç)kan yang)nlar)n say)s)nda dikkate de-er
bir azalma gözlenmektedir. Bu yine k)% aylar)nda kömürden do-al gaz kullan)m)na geçilmi%
olmas)n)n bir sonucudur.
Yang5n Nedeni
FuelO il
100
Kundaklama
Arson
80
Ate%le oynama
Playing wi
th Fire
Oran (
60
Ev aletleri
Household Appliance
40
LPG
LPG
20 Baca/k)v)lc)m
Chim neys/ Sparks
0 Electric Leakage/
Elektrik Short Circuit
kaça-)/k)sadevre
1996 1997 1998 1999 2000
Sigara
Cigarettes
Y5llar
%ekil 9.3.2 1996 – 2000 aras yang nlar n nedenleri

Kaynak: tfaiye MüdürlüDü
9.3.1. Depremdem Sonra Yang n

Bir depremden sonra birçok bina ve tesiste yang)n ç)kabilir. E-er deprem yemek saatlerinde
meydana gelirse yang)nlar)n ana nedeni ocak ve f)r)nlar olabilir. Elektrik kaçaklar) yada
k)sa devre de yang)nlar)n önemli nedenleri olabilir. 1999 zmit Depreminde Avc)lar’da
100’den fazla yang)n rapor edilmi%tir ve bunlar)n ço-unun elektrik kaça-)ndan
kaynakland)-) tahmin edilmektedir. Di-er binalara s)çrayan yang)n da rapor edilmemi%tir.
Bina hanelerinin yang)n potansiyeli yerel durumla direkt olarak ilgilidir, ocakta kullan)lan
yak)t, mutfa-)n yap)s), )s)tma sistemi, gibi… Bundan dolay), geçmi% depremler süresince
meydana gelmi% olan yang)nlar istatistik olarak analiz edilmeli ve yerel alan için bir
hasargörebilirlik fonksiyonu geli%tirilmelidir. Fakat stanbul’da bu tip veri mevcut de-ildir.
Bundan dolay), bu Çal)%mada yan)c)/parlay)c) maddelerin bulunduruldu-u tesislerin yang)n

potansiyelleri hesaplanm)%t)r. Bu tesisler a%a-)daki gibi s)n)fland)r)l)m)%t)r:

1) Büyük LPG Depolar)
2) Boya/Cila Üretilen Fabrikalar
3) Kimyasal Madde Depolar)
4) LPG Dolum stasyonlar)
5) Yak)t Dolum stasyonlar)
Hesaplama kavramlar) a%a-)daki gibidir:
1) Deprem hareketinden dolay) hasar görecek tesisler alt bölümde 8.1’de gösterilen
binalara uygulanan i%lemlerin ayn)s)n) uygulayarak hesaplanm)%t)r.
2) Tesislerin hasar derecesinin tesis ofislerininki ile ayn) olmas) beklenir.
3) Yan)c)/patlay)c) s)v) ve gazlar a-)r hasar görecek olan tesislerin borular)ndan ve

depolama tanklar)ndan s)zar.
4) S)zan s)v) ve gazlar a%a-)daki olas)l)klara göre yang)na yol açar:
- Büyük LPG Deposu, LPG Dolum stasyonu %

57.9
- Boya/Cila Üretim Fabrikalar), Kimyasal Madde Depolar) % 3.66
- Yak)t Dolum stasyonu % 2.55
( Kanagawa Prefecture 1986’den sonra)
5) Yukar)daki de-erler Japon tecrübelerine dayan)larak hesaplanm)%t)r. Türkiye’de yang)n

vakalar) ile ilgili bilgi mevcut de-ildir. Sonuçlar sadece göreceli bir yang)n ç)kma
olas)l)-)n) göstermektedir.
6) Mahalle baz)nda yng)n say)s) özetlenmi% ve daha sonra riskli tesislerinden

kaynaklanacak bir yang)n oran) belirtilmi%tir.
Hasargörebilirlik oran) da-)l)m) mahalle baz)nda 'ekil 9.3.3 ve 'ekil 9.3.4’de gösterilmi%tir.
9-32
%ekil 9.3.3 Yang n Olas l : Model A
: Model A
Yang n Olas l
%ekil 9.3.3

%ekil 9.3.4 Yang n Olas l : Model C
: Model C
Yang n Olas l
%ekil 9.3.4
9-34
9.3.2. Yang n Yay lma Olas l ;

E-er bir bölgede birçok ah%ap bina mevcutsa ve binalar aras)ndaki alan s)n)rl) ise yang)n bir
binadan di-erine kolayl)kla s)çrayabilir. Japon %ehirlerinde birçok ah%ap bina mevcuttur
bundan dolay), yang)n yay)lma durumu Japon ara%t)rmac)lar taraf)ndan ayr)nt)l) %ekilde
ara%t)r)lmaktad)r.
'ekil 9.3.5 Japon n%aat Bakanl)-) (1982) taraf)ndan yap)lm)% olan “yanan alan oran)” ve
“ah%ap binalar)n kaplad)-) alan oran)” aras)ndaki ba-)nt)ya göre yap)lm)% olan say)sal
simülasyonun sonuçlar)n) göstermektedir. Tan)m a%a-)daki gibidir:
Burnt
YananFloor
Kat Area
Alan)
Burnt Alan
Yanan Ratio =
Area Oran)
Total Area
Toplam Alan
Ah%ap Binalar)n Wooden BuildingKaplad)-)
Ah%ap Binalar)n CoverageAlan
Area
Wooden BuildingKaplad)-)
Coverage Alan Oran)
Area Ratio =
Total
Toplam Area
Alan
100
80
Yanan Alan Oran5
Rüzgar H5z5
60 12m /s
8m /s
40
3m /s
20
0
0 20 40 60 80 100
AhMap Binalar5n Kaplad585 Alan O ran5
(%)
%ekil 9.3.5 Yanan Alan Oran ve Ah ap Binalar n Kaplad Alan Oran

Aras ndaki li ki
Bu %ekilden e-er ah%ap binalar)n kaplad)-) alan % 30’dan az ise yang)n)n yay)lmayaca-)
sonucunu göstermektedir. Her mahallede ah%ap binalar)n kaplad)-) alan 'ekil 9.3.6’de
gösterilmi%tir ve bütün mahalleler % 10’un alt)nda bir oran göstermektedir. Bu Çal)%ma
Alan) içerisinde yang)n yay)lmas)n)n tahmin edilmedi-i anlam)na gelir.
Sonuç olarak, birçok bina beton ve tu-ladan in%a edilmi% oldu-undan büyük bir yang)n
ç)kma olas)l)-) çok azd)r. Bununla birlikte, bir deprem an)nda ayn) anda birçok noktada
yang)n ç)kabilece-i ve itfaiye ekiplerinin yang)n mahaline ula%malar) ve müdahale
etmelerinin y)k)nt) molozlar)ndan dolay) bloke olmu% yollar dikkate al)nd)-)nda daha fazla
zaman alaca-) unutulmamal)d)r.

%ekil 9.3.6 Ah ap Binalar n Kaplad Alan Oran (Taks)
Alan Oran (Taks)

Ah ap Binalar n Kaplad
%ekil 9.3.6
9-36
Kaynaklar: (K s m 9.3)
Kanagawa Prefecture, 1986, Investigation Study Report on Earthquake Damage Estimation,

Fire Outbreak and Hazardous Materials. (in Japanese)
Ministry of Construction, 1982, Report on the Development of Fire Prevention Measures in

the City. (in Japanese)

9.4. Altyap lar

Geni% bir bak)% aç)s)yla altyap)lar sadece su ve elektrik %ebekeleri sistemleri de-il ayn)
zamanda yol ve ula%)m sistemlerini de içermektedir. Bu raporda körü hasarlar) K)s)m 9.5’te
ve ula%)m a-)yla ilgili hasarlarda K)s)m 9.6’da tan)mlanm)%t)r.
Kentlerde ya%ayan insanlar altyap) sistemlerine çok güvenerek modern ve rahat kent
hayat)n) ya%ar. Bir deprem an)nda kendi evleri çok hasar görmese bile su ve elektrik
servisleri kesilen evlerinde ya%amalar) çok zorla%acakt)r. Bundan dolay), altyap)lara gelecek
olan sismik hasar bilgisi bir sismik afet yönetim plan) haz)rlamak aç)s)ndan çok önemlidir.
Bu bölümde a%a-)daki 5 tip altyap) dikkate al)nm)%t)r:
1) çme Suyu Boruhatlar)
2) Kanalizasyon Boruhatlar)
3) Do-al Gaz Boruhatlar) ve Servis Kutular)
4) Elektrik Hatlar)
5) Telekomünikasyon Hatlar) (Fiberoptik)
Altyap) sistemleri, tesisler ve ba-lant)lar olarak iki büyük s)n)fta toplanabilir. Tesisler
trafolar ve ar)tma tesisleri gibi yap)lard)r. Ba-lant)lar tedarik ve da-)t)m amaçlar)na hizmet
eden borular ya da kablolar gibi yap)lard)r. Bu Çal)%mada ba-lant)lar için istatistiki bir
yakla%)m uygulanm)%t)r.
Bu çal)%mada tesislere gelecek olan hasar hesaplanmam)%t)r, çünkü bu yap)lar amaçlar) ve

yerleri bak)m)ndan farkl)l)k göstermektedir ve analiz için istatistiki bir yakla%)m
uygulanamamaktad)r. Bu tesislerin hasar hesaplamas) için ayr)ca detayl) ara%t)rmalar
yap)lmas) gereklidir.
Silivri, Çatalca, ve Büyükçekmece ilçeleri altyap) hasar hesaplamalar)na dahil edilmemi%tir

çünkü yeterli bilgi mevcut de-ildir yada sa-lanamam)%t)r.
9.4.1. çme Suyu Boruhatlar

(1) Hasar Hesaplama Yöntemi
Birçok ara%t)rmac) boruhatlar) hasar) ile en yüksek zemin ivmesi (PGA) yada en yüksek
zemin h)z) (PGV) gibi sismik parametreler aras)nda bir ba-)nt) ortaya koymu%lard)r. Kubo
ve Katayama (1975), konuyla ilgili ilk çal)%malardan birini, içme suyu %ebekesi hasar oran)
9-38
ile PGA aras)ndaki ba-)nt)y) Japonya, ABD, ve Nicaragua’daki tecrübelerden yola ç)karak
rapor etmi%lerdir. 1995 Kobe depreminde Kobe %ehrinde içme suyu boru hatt)nda meydana
gelen hasar en iyi bilinen örneklerden biridir ve %ehir ve çevresindeki hasar da-)l)m) ve
sismik hareket detayl) %ekilde incelenmi%tir. Isoyama (1998) boru hasarlar) ile sismik
hareket, zemin durumu, boru malzemesi, vb. gibi çe%itli parametreler aras)ndaki ili%kiyi
incelemi%tir. Sismik parametre olarak PGA ve PGV de-erleri kullan)lm)% ve PGV’nin kendi
analizlerine göre daha iyi bir ili%ki gösterdi-i ortaya ç)km)%t)r. Japon Sui%leri Birli-i (1998),
kendi çal)%malar)n) temel alarak “ çme Suyu Boruhatlar) için Sismik Hasar Hesaplamas)
%lemleri” ad)yla bir rapor yay)nlam)%t)r.
Toprak (1998), 1994 Northridge Depremi’ni ayr)nt)l) olarak detayl)ca incelemi%tir. PGA,
PGV, ve birçok di-er sismik parametreleri kullanarak bunlar)n hasar oranlar)yla olan
ili%kisini ara%t)rm)%t)r. Çal)%mas)nda PGV’nin en iyi ili%kiyi gösterdi-i PGA’nin ise ikinci
en iyi ili%kili parametre oldu-u sonucuna varm)%t)r.
Bu çal)%malar temel al)narak, Çal)%mada boru hasarlar)n)n hesaplanmas) için sismik

parametre olarak PGV seçilmi%tir.
'ekil 9.4.1 Japon Sui%leri Birli-i (1998) ve Toprak (1998) taraf)ndan toprak alt) dökme
demir (CI) su borular) için geli%tirilmi% olan hasar fonksiyonunu göstermektedir. Bu %ekil
HAZUS99 (FEMA, 1999)’da kullan)lm)% olan hasar honksiyonunu da göstermektedir.
Türkiye’de boruhatlar) ile ilgili sismik hasarlar konusunda yap)lm)% olan nicel çal)%malar
çok azd)r. Sar)kaya ve Koyuncu (1999) zmit depreminden dolay) Spanaca’da meydana
gelmi% olan su boruhatt) hasarlar)n) rapor etmi%lerdir. Sar)kaya ve Koyuncu (1999)’ya göre,
Spanca’da depremden önce yakla%)k 90km içme suyu boruhatt) mevcutken 400 hasarl)
nokta rapor edilmi%tir ki bu da km’de ortalama 4.4 hasar noktas) anlam)na gelir. Ek olarak
neredeyse bütün borular)n AC (asbestli çimento) malzemeli oldu-una dikkat çekmi%lerdir.
Bu tip borular)n CI ve PVC borularla kar%)la%t)r)ld)-)nda k)r)lgan olduklar) bilinmektedir.
Japonya’da AC (asbestli çimento) borular)n hasar oran)n)n CI borular)nkinin 1-4 kat) daha
fazla oldu-u hesaplanm)%t)r. Malesef Sapanca’daki deprem hareketi PGV
gözlemlenememi%tir. Kudo (2001) zmit Depremi s)ras)nda Adapazar) %ehir merkezinde
sismik hareketin 108 - 127 kine (cm/sec) aras)nda oldu-unu hesaplam)%t)r. Sapanca’daki
sismik hareketin de bundan çok farkl) olmayaca-) tahmin edilebilir. Yukar)da bahsedilen
analiz ile hesaplanm)% olan zmit depreminden dolay) Sapanca’da meydana gelen hasar
oran) 'ekil 9.4.1 ’de gösterilmi%tir. Sapanca’daki hasar oran) HAZUS99 ve Japon Sui%leri
Birli-i’nin hasar fonksiyonlar)n)n aras)nda bir de-er göstermektedir.

HAZUS99 hasar fonksiyonu Japon Sui%leri Birli-i’de dahil olmak üzere di-er hasar
fonksiyonlar)ndan daha fazla hasar oran) göstermektedir. HAZUS99 hasar fonksiyonunda
O’Rourke ve Ayala (1993)’nin yapm)% oldu-u çal)%ma temel al)nm)%t)r. Toprak (1998)
çal)%malar)n)n, çok uzun süreli olmas)ndan dolay) yüksek hasar oranlar) ortaya ç)karm)%
olan 1985 Michoacan, Mexico Depremi hasarlar) temel al)narak gerçekle%tirildi-inin alt)n)
çizmektedir.
Toprak (1998)’)n hasar fonksiyonu HAZUS99’den daha az bir oran göstermektedir. .

Toprak çal)%mas)nda Los Angeles 'ehri’ni zemin durumunu dikkate almayan güçlü hareket
kay)tlar)ndan enterpolasyonu yap)lm)% olan birçok “izosismal alanlara” bölmü%, ve a%)nm)%
ve korozyona u-ram)% olan borular)n etkisini azaltmak amac)yla sadece 150km’den fazla
boruhatt) bulunan alanlar) analizde kullanm)%t)r. Bu ortaya ç)kan dü%ük hasar oranlar)n)n bir
nedeni olabilir. Toprak döküman)nda bu yakla%)m)n “geni% sistem- geni% tepki(the large
system-wide response)”yi temsil etti-ini belirtmektedir.
Kobe depreminin büyüklü-ü (M=7.4) senaryo depremlerin büyüklükleri (M=7.5, 7.7) ile
yak)nd)r. Isoyama (1998) analiz için güçlü hareket istasyonlar)n)n 2km çevresindeki
borular)n hasarlar)n) kullanm)%t)r. Bu yakla%)m zemin durumunun hasar oranlar)na etkisini
daha kesin %ekilde yans)tmaktad)r.
Yukar)daki de-erlendirmeler )%)-)nda, analizde hasar hesaplamas) için Japon Sui%leri Birli-i
(1998) taraf)ndan geli%tirilmi% olan hasar fonksiyonu seçilmi%tir.
9-40
Göm ülü Su Borusu hasar fonksiyonu - Dökm e Dem ir (CI)-
5
AC(Asbestos Cem ent)
/Dökm eDem ir(CI)için HAZUS99, O'Rourke
HAZUS, O’Rourke
4 and Ayala(1993)
hasar oran5=1.0 ve Ayala(1993)
(nokta/k
Hasar O
3 Sapanca ,
Sapanca Town ZM
(IzmitT
AC(Asbestos Cem ent) Eq.)
Depremi
/Dökm eDem ir(CI)için
2 hasar oran5=2.0 Japan Waterworks
Association(1998)
AC(Asbestos Cem ent)
1 /Dökm eDem ir(CI)için
hasar oran5=4.0
Toprak(1998)
0
0 50 100 150
PGV (kine)
%ekil 9.4.1 Dökme Demir (CI) Su boru hasarlar ile PGV aras ndaki ili ki
stanbul için hasar fonksiyonu, Japon Sui%leri Birli-i (1998)’nin hasar fonksiyonu temel
al)narak a%a-)daki gibi formüle edilmi%tir:
Rm(PGV) = R(PGV) x Cp x Cd x Cg x Cl
Rm(PGV): Hasar Oran) (nokta/km)
PGV: En Yüksek Zemin H)z) (kine = cm/sn)
R(PGV) = 3.11 x 10-3 x (PGV-15)1.3
Cp: boruhatt) malzemesi katsay)s)
1.0 Beton
0.3 Çelik
0.3 Düktil Demir
1.0 Galvanize Demir
0.1 Polietilen
0.0 Yüksek Yo-un Polietilen
Cd: boruhatt) çap) katsay)s)
1.6 90mm’den az
1.0 100-175mm aras)
0.8 200-450mm aras)
0.5 500mm’den fazla

Cg: zemin durumu katsay)s)

1.5 Yd, Sd, Ym
1.0 Qal, Ksf, Oa, Q
0.4 Di-er
Cl: s)v)la%ma katsay)s)
2.0 Ym, Yd, Sd, Qal, Ksf, Oa, Q
1.0 Di-er
(2) Hesaplanan Hasar
Hasar hesaplamas)n)n tan)m) Tablo 9.4.1’de gösterilmi%tir.
Tablo 9.4.1 çme Suyu Boruhatlar Hasar Hesaplamas n n Tan m

Amaç Da-)t)m, Servis Borular)
Hasar)n çeri-i Boru yada ba-lant)lar)n k)r)lmas)
Ba-lant)lar)n ç)kmas)
Hasar Miktar) Hasarl) nokta say)s)
Hasar her bir 500m gridde hesaplanm)% ve 'ekil 9.4.2 ile 'ekil 9.4.3’de gösterilmi%tir. lçe
baz)nda hasarlar toplanm)% ve Tablo 9.4.2’de gösterilmi%tir.
Model A ve Model C için hesaplanan hasarlar s)ras)yla 1,400 ve 1,600 noktad)r. Boruhatt)
%ebekesindeki hasar Avrupa yakas)nda yo-unla%m)%t)r. En yüksek hasar oran) Fatih ve
Güngören’de ortaya ç)kmaktad)r.
9-42
%ekil 9.4.2 çme Suyu Boru Hatt Hasar Da l m : Model A
çme Suyu Boru Hatt Hasar Da l m : Model A

%ekil 9.4.2

%ekil 9.4.3 çme Suyu Boru Hatt Hasar Da l m : Model C
çme Suyu Boru Hatt Hasar Da l m : Model C

%ekil 9.4.3
9-44
Tablo 9.4.2 çme Suyu Boruhatt Hasar

9.4.2. Kanalizasyon Boru Hatlar

Kanalizasyon boruhatlar) için hesaplama formülü içme suyu hatlar) ile ayn)d)r. A%a-)daki
de-erler halihaz)rda Japonya’da kullan)lmakta olan %ekiller temel al)narak herbir faktör için
kullan)lm)%t)r.

0.5 malzeme hakk)nda bilgi yok
Beton boru olarak tahmin edilmekte (Hume Pipe)
Cd: boruhatt) çap) katsay)s)
0.6 çap hakk)nda bilgi yok
150 - 500mm aras)nda oldu-u tahmin edilmekte
1.5 Yd, Sd, Ym
1.0 Qal, Ksf, Oa, Q
0.4 Di-er
1.0 Di-er
Hasar hesaplamas)n)n tan)m) Tablo 9.4.3 ’de gösterilmi%tir.
Tablo 9.4.3 Kanalizasyon Boruhatt Hasar Hesaplamas n n Tan m

Amaç Tüm Borular
Hasar)n çeri-i Boru yada ba-lant)lar)n k)r)lmas)
Ba-lant)lar)n ç)kmas)
Hasar Miktar) Hasarl) nokta say)s)
Hasar herbir 500 mlik gridde hesaplanm)% ve 'ekil 9.4.4 ile 'ekil 9.4.5 ’de gösterilmi%tir.
Hasarlar ilçe baz)nda toplanm)% ve Tablo 9.4.4 ’de gösterilmi%tir. Birçok ilçe bu tabloda
bulunmamaktad)r çünkü bu ilçelerle ilgili yeterli bilgi mevcut de-ildir.
Model A ve Model C için hesaplanm)% olan hasar s)ras)yla yakla%)k olarak 1,200 ve 1,300
noktad)r. Bu rakamlar yeterli bilgi mevcut olmayan birçok ilçeyi kapsamamaktad)r.
9-46
%ekil 9.4.4 Kanalizasyon Boru Hatlar Hasar Da l m : Model A
Kanalizasyon Boru Hatlar Hasar Da l m : Model A

%ekil 9.4.4

%ekil 9.4.5 Kanalizasyon Boru Hatlar Hasar Da l m : Model C
Kanalizasyon Boru Hatlar Hasar Da l m : Model C

%ekil 9.4.5
9-48
Tablo 9.4.4 Kanalizasyon Boruhatt Hasar

9.4.3. Do;algaz Boruhatlar ve Servis Kutular

a. Boruhatt
'ekil 9.4.6 ’de kaynakl) çelik gaz borular) için Tokyo Büyük%ehir Bölgesinin Afet Önleme
Konseyi (1997) taraf)ndan deprem hasar hesaplamalar)nda kullan)lm)% olan hasar
fonksiyonu gösterilmektedir. Bu hasar fonksiyonu, 1995 Kobe Depremi s)ras)nda Kobe
%ehrinde meydana gelmi% olan hasardan yola ç)k)larak geli%tirilmi%tir. Polietilen borular
hasar görmemi% olarak dikkate al)nm)%t)r.
Baz) dökümanlarda zmit depremi s)ras)nda do-algaz boruhatlar)nda meydana gelen

hasarlar rapor edilmi%tir. Tohma et al. (2001)’da Avc)lar bölgesinde a-)r bina hasarlar)
meydana gelmi% olmas)na ra-men polietilen borulardan olu%an do-algaz da-)t)m hatlar)nda
hasar meydana gelmemi% oldu-u rapor edilmi%tir. Kudo et al. (2002) zmit depremi
s)ras)nda Avc)lar bölgesindeki PGV de-erini 35 kine olarak hesaplam)%t)r.
O’Rourke et al. (2000) zmit %ehrindeki hasar) rapor etmi%tir. zmit’te 367 km
uzuznlu-unda orta yo-unlukta polietilen (MDPE) boru mevcut iken hasara rastlanmam)%t)r.
zmit’te bir güçlü hareket sismometresi vard)r ve PGV de-eri 40 kine olarak kaydedilmi%tir,
fakat sismometre istasyonu sert kaya zeminde kurulmu% oldu-undan %ehir genelinde PGV
de-eri daha yüksek olabilir.
Tokyo Büyük%ehir Bölgesi Afet Önleme Konseyi (1997) taraf)ndan olu%turulmu% olan hasar
fonksiyonu temel al)narak zmit’teki boruhatlar)nda meydana gelen hasar çelik borular için
0.14 nokta olarak hesaplanm)%t)r. Bu da zmit’te “hasars)z” sonucunu yans)tmaktad)r. E-er
zmit’te çelik borularda bir noktada hasar meydana gelirse hasar oran) 0.026 nokta/km
olarak meydana ç)kmaktad)r. Bundan dolay) 0.0 ile 0.026 nokta/km aras)ndaki de-erler
istatistiksel olarak “hasars)z” olarak dikkate al)nmal)d)r.
Yukar)daki de-erlendirmelerden sonra, bu analizde hasar hesaplamalar) için Tokyo

Büyük%ehir Bölgesi Afet Önleme Konseyi (1997)’nin hasar fonksiyonu kullan)lm)%t)r.
9-50
Göm ülü Gaz Borusu hasar fonksiyonu - kaynakl5 çelik -
0,06
0,04
(nokta/k
Hasar O
Tokyo(1997)
Izm it((I
zmit zm itDep.)
zmit Eq.)
0,02
0
0 50 100 150
PGV (kine)
%ekil 9.4.6 Kaynakl Çelik Gaz Borular ve PGV Aras ndaki li ki
stanbul için hasar fonksiyonu Tokyo Büyük%ehir Bölgesi Afet Önleme Konseyi (1997)
temel al)narak a%a-)daki %ekilde formüle edilmi%tir:
Rm(PGV) = R(PGV) x Cp x Cg x Cl
Rm(PGV): Hasar Oran) (nokta/km)

PGV: En Yüksek Zemin H)z) (kine = cm/sn)
R(PGV) = 3.11 x 10-3 x (PGV-15)1.3
0.01 çelik
0.00 Polietilen
1.5 Yd, Sd, Ym
1.0 Qal, Ksf, Oa, Q
0.4 Di-er
1.0 Di-er
b. Servis Kutusu
D E say)m verileri do-algaz tesisatlar)yla ilgili bilgi içermektedir. Toplamda, 186,000 bina
(=%25.6) do-algaz sistemine sahiptir.

Do-algaz servis kutular) binalar)n zemin kat)na yada d)% duvarlar üzerine
yerle%tirilmektedir. E-er bina çökerse, servis kutusu hasar görecektir. Gaz boruhatt) hasar
görmese dahi servis kutusundan bir patlamaya neden olabilecek gaz s)z)nt)s) meydana
gelebilir. Bu Çal)%mada, tüm a-)r hasarl) binalardaki servis kutular) ile orta hasarl)
binalar)n yar)s)ndaki servis kutular)n)n hasar görece-i tahmin edilmektedir. A%a-)daki
de-erlendirmeler bu öngörüyü desteklemektedir:
O’Rourke et al. (2000)’a göre zmit depreminden önce zmit’te 26,000 do-algaz
kullan)c)s) vard) ve 860 servis kutusu hasar gördü. zmit’te bir binadaki hane say)s)
ortalamas)n)n stanbul’daki ile ayn) oldu-u öngörülmü%tür (4.2 hane/bina). Bundan dolay),
yakla%)k 6,190 binada servis kutusu bulunmaktayd). zmit için bina hasar tahmini mevcut
olmad)-)ndan dolay), zmit için hasar oran) Gölcük ve De-irmendere’nin yar)s) olarak
öngörülmü%tür. Kabeyasawa et al. (2001) bu alanlarda a-)r hasarl) bina oran)n)n %16 ve
orta hasarl) bina oran)n)n %18 oldu-unu rapor etmi%tir. Bu öngörülere dayanarak zmit’te
774 servis kutusunda hasar meydana geldi-i hesaplanm)%t)r.
Hasar hesaplamas)n)n tan)m) Tablo 9.4.5 ’te gösterilmi%tir.
Tablo 9.4.5 Do algaz Boruhatt Hasar Hesaplamas Tan m

Amaç Da7 t m,Servis Borular Servis Kutusu
Hasar n 1çeri7i Borular n yada ba7lnt lar n K r lmas Kutunun K r lmas
Ba7lant lar n ç kmas
Hasar Miktar Hasarl nokta say s Hasarl kutu say s
Hasar herbir 500m gridde hesaplanm)% ve 'ekil 9.4.7 ile 'ekil 9.4.10’de gösterilmi%tir.
Hasar ilçe baz)nda toplanm)% ve Tablo 9.4.6 ’de gösterilmi%tir.
Do-algaz boruhatt) sisteminde hasar çok azd)r. Bunun ana nedeni stanbul’daki do-algaz
boruhatlar)n)n yeni in%a edilmi% olmas) ve GDA'’)n geçmi% deprem hasar tecrübelerine
göre yüksek esneklik ve deprem dayan)rl)-)na sahip olan polietilen borular) kullanm)%
olmas)d)r. Bununla birlikte, servis kutusu hasarlar) zay)f bina yap)lar)ndan dolay) 25,000’in
üzerindedir.
9-52
%ekil 9.4.7 Do algaz Boru Hatlar Hasar Da l m : Model A
Do algaz Boru Hatlar Hasar Da l m : Model A

%ekil 9.4.7

%ekil 9.4.8 Do algaz Boru Hatlar Hasar Da l m : Model C
Do algaz Boru Hatlar Hasar Da l m : Model C

%ekil 9.4.8
9-54
%ekil 9.4.9 Do algaz Servis Kutular Hasar Da l m : Model A
Do algaz Servis Kutular Hasar Da l m : Model A

%ekil 9.4.9

%ekil 9.4.10 Do algaz Servis Kutular Hasar Da l m : Model C
Do algaz Servis Kutular Hasar Da l m : Model C

%ekil 9.4.10
9-56
Tablo 9.4.6 Do algaz Boruhatlar ve Servis Kutular Hasar

9.4.4. Elektrik Hatlar

Yüksek gerilimli elektrik hatlar) için, ka-)t üzerindeki hatlar)n haritas) GIS verisine
dönü%türülmü%tür. Bununla birlikte orta ve dü%ük gerilimli hatlar da-)t)m %irketi taraf)ndan
haz)rlanm)% olan istatistiki tablolar %eklinde mevcut bulunmaktad)r. Herbir 500m grid
içerisindeki kablo uzunlu-u 1/1,000 ölçekte bina da-)l)m haritas) temel al)narak
hesaplanm)%t)r.
(1) Hasar Hesaplama Methodu
O’Rourke et al. (2000), zmit depreminde elektrik da-)t)m sisteminde meydana gelmi% olan
hasar) rapor etmi%tir. Üretim, iletim ve da-)t)m ekipmanlar)nda California, Japonya, ve
di-er yerlerdeki geçmi% deprem tecrübelerine benzer fiziksel hasarlar meydana geldi-i
i%aret edilmi%tir. Baz) gözlemler a%a-)daki gibidir:
- Üretim tesisleri genellikle deprem s)ras)nda önemli bir hasara kar%) dayan)rl)-a ve
geni% deformasyonlara yol açmayacak temellere sahiptir.
- letim kuleleri ve kablolar) deprem hasar)na kar%) dayan)rl)-a sahiptir, hatta yüzey
faylanmas) sonucunda yerde-i%tirme meydana gelse dahi durum böyledir.
- Toprak alt) hatlar) binalara yada yüzey elektrik hatlar)na ba-land)klar) noktada kablo
izolasyonlar)n)n azalmas) ve fiziksel ve elektriksel etkilerden dolay) hasara kar%)
dayan)ks)zd)rlar.
Bu raporlar be% önemli ilçe için deprem öncesi toplam uzunlu-u ile hasarl) kablo uzunlu-u
ve di-er tesisler ile ilgili istatistiki bilgi sa-lamaktad)r. Toprak alt) ve üstü (havai)
kablolar)n hasar oranlar) 'ekil 9.4.11 ve 'ekil 9.4.12. ’de gösterilmi%tir. Herbir ilçedeki
sismik %iddet ERD’in izosismal haritas)ndan okunmu% ve Trifunac and Brady (1975)
kullan)larak PGA’ye çevrilmi%tir.
1992 Erzincan depremi s)ras)nda Erzincan’da meydana gelen toprak üstü (havai) hatlardaki
hasar da 'ekil 9.4.11 ve 'ekil 9.4.12. ’de gösterilmi%tir. Kawakami et al. (1993) taraf)ndan
50km’lik havai hatlar)n 4km’sinin ve 32km’lik toprak alt) hatlar)n 1.8km’sinin onar)ma
ihtiyaç duyacak %ekilde hasar gördü-ü rapor edilmi%tir. Erzincan’da bir tane güçlü hareket
sismometresi yerle%tirilmi% ve 480gal PGA kaydedilmi%tir.
1995 Kobe Depreminde, sismik %iddetin (MMI) 8’den dü%ük oldu-u alanlarda elektrik
direkleri hasar görmemi%tir. Di-er taraftan sismik %iddetin (MMI) 9 ve üstünde oldu-u
alanlardaki direklerin %0.55’i ve yeralt) kablolar)n)n %0.3’ü hasar görmü%tür. Bu hasar ve
hasar fonksiyonu ATC-13 ve HAZUS99, 'ekil 9.4.11 ve 'ekil 9.4.12 ’de gösterilmi%tir.
9-58
Toprak üstü (havai) hatlar için, Türkiye’deki hasar Yalova’daki hariç ABD’dekinden çok
fazla farkl)l)k göstermemektedir. Aksine, zmit depreminden dolay) yeralt) kablolar)nda
meydana gelen hasar HAZUS99’dan çok daha fazla bir hasar oran) göstermektedir. E-er
yeralt) kablolar) uygun %ekilde yerle%tirilirlerse yani boru yada koruyucu beton kanallar
içine yerle%tirilirler ise Kobe örne-inde görüldü-ü gibi hasar oran) genellikle havai
hatlardan daha az olmaktad)r. O’Rourke et al. (2000) Türkiye’de özellikle kentsel alanlarda
kablolar)n direkt olarak gömüldü-ünü ve bu hatlar)n zemin tahribat), binalar)n temel
tahribat) ve deprem sonras) kurtarma ve hafriyat çal)%malar) dolay)s)yla hasar gördü-ünü
belirtmektedir. Bundan dolay), 'ekil 9.4.12’de gösterilen, zmit depreminden dolay)
meydana gelmi% olan yeralt) kablolar) hasar) deprem sonras) olu%an hasarlar) da
içermektedir.
Türkiye’de gözlemlenen hasar ve mevcut hasar fonksiyonlar) temel al)narak havai kablolar
için yeni bir hasar fonksiyonu olu%turulmu% 'ekil 9.4.11’de gösterilmi%, ve hasar analizi
için kullan)lm)%t)r. Yeralt) kablo hasar) için, Erzincan’daki hasar temel al)narak HAZUS99
hasar fonksiyonu kullan)lm)%t)r. Yüksek gerilim iletim hatlar)n)n geçmi% deprem
tecrübelerine dayanarak hasar görmeyece-i tahmin edilmektedir.
Yerüstü (Havai)Kablo
100 Yalova
Sakarya
Kocaeli
10 Bolu
HasarOr
Istanbul
(%)
Kobe
ATC-13
1
HAZUS99
Erzincan
Önerilen
Pr oposed
0,1
10 100 1000
PGA (gal)
%ekil 9.4.11 Havai Elektrik Kablolar Hasar Oran ile PGA Aras ndaki li ki

Yeralt5 Kablolar5
100
Yalova
Sakarya
HasarOr
10 Kocaeli
Bolu
(%)
Istanbul
1 Kobe
Erzincan
HAZUS99
0,1
10 100 1000
PGA (gal)
%ekil 9.4.12 Yeralt Elektrik Kablolar Hasar Oran ile PGA Aras ndaki li ki
Hasar hesaplama tan)m) Tablo 9.4.7 ’de gösterilmi%tir.
Tablo 9.4.7 Elektrik Kablosu Hasar Hesaplamas n n Tan m

Amaç Da-)t)m Hatt) (Dü%ük ve Orta Gerilim)
Hasar)n çeri-i Kablo kopmas)
Hasar)n Miktar) De-i%tirilmesi gereken kablo uzunlu-u
Herbir 500 mlik gridde hasar hesaplanm)% ve 'ekil 9.4.13 ile 'ekil 9.4.14’de gösterilmi%tir.
Hasar ilçe baz)nda toplanm)% ve Tablo 9.4.8 ’de gösterilmi%tir.
Model A ve Model C için hasar s)ras)yla yakla%)k olarak 800 ve 1,100 km olarak
hesaplanm)%t)r. Hasar Avrupa yakas)nda yo-unla%m)%t)r. En fazla hasar Zeytinburnu,
Güngören, ve Bahçelievler’de görülmektedir.
9-60
%ekil 9.4.13 Elektrik Kablo Hasar Uzunlu u (km) : Model A
Elektrik Kablo Hasar Uzunlu u (km) : Model A

%ekil 9.4.13

%ekil 9.4.14 Elektrik Kablo Hasar Uzunlu u (km) : Model C
Elektrik Kablo Hasar Uzunlu u (km) : Model C

%ekil 9.4.14
9-62
Tablo 9.4.8 Elektrik Kablo Hasar

Kablo Uzunlu7u Hasarl Kablo
Model A Model C
YerÜstü(Havai) (km)
YerÜstü Yer Alt toplam YerÜstü YerAlt toplam
(Havai) (Havai)
Toplam (km)
YerAlt (km)
No 1lçe Ad
Uzunluk (km)
Uzunluk (km)
Uzunluk (km)
Uzunluk (km)
Uzunluk (km)
Uzunluk (km)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
2 Avc lar 875 368 1,243 39 4.5 25 6.9 64 5.2 44 5.1 31 8.4 75 6.1
3 Bahçelievler 300 965 1,265 11 3.8 59 6.1 70 5.6 11 3.6 58 6.0 68 5.4
4 Bak rköy 195 408 604 9 4.9 34 8.3 43 7.2 9 4.9 36 8.7 45 7.5
5 Ba7c lar 618 923 1,540 17 2.8 32 3.4 49 3.2 22 3.6 47 5.1 69 4.5
6 Beykoz 349 421 770 2 0.5 2 0.5 4 0.5 3 0.9 4 0.9 7 0.9
7 Beyo7lu 390 850 1,240 7 1.8 16 1.9 23 1.8 9 2.4 23 2.7 32 2.6
8 Be ikta 169 336 506 2 1.0 4 1.1 6 1.1 2 1.2 4 1.3 6 1.2
10 Bayrampa a 556 474 1,030 13 2.3 14 2.9 27 2.6 18 3.3 22 4.6 40 3.9
12 Eminönü 23 397 419 1 2.9 14 3.6 15 3.5 1 3.3 18 4.6 19 4.5
13 Eyüp 659 529 1,188 12 1.8 12 2.3 24 2.0 16 2.4 17 3.2 33 2.8
14 Fatih 57 943 1,000 2 3.5 46 4.8 48 4.8 2 3.9 56 6.0 59 5.9
15 Güngören 181 706 887 7 3.9 41 5.8 48 5.4 8 4.4 51 7.2 59 6.7
16 Gaziosmanpa a 1,152 761 1,913 11 1.0 7 0.9 18 1.0 18 1.6 12 1.6 30 1.6
17 Kad köy 1,490 1,794 3,284 29 1.9 35 2.0 64 2.0 38 2.5 52 2.9 89 2.7
18 Kartal 433 522 955 12 2.8 17 3.2 29 3.0 14 3.3 23 4.3 37 3.8
19 Ka7 thane 465 498 963 5 1.0 6 1.3 11 1.2 7 1.6 9 1.8 16 1.7
20 Küçükçekmece 691 1,084 1,775 17 2.5 44 4.1 61 3.5 23 3.4 65 6.0 88 5.0
21 Maltepe 610 735 1,345 14 2.3 18 2.5 32 2.4 18 3.0 27 3.7 45 3.4
22 Pendik 600 723 1,324 13 2.1 16 2.2 29 2.2 16 2.7 23 3.2 40 3.0
23 Sar yer 1,505 1,212 2,717 6 0.4 4 0.4 10 0.4 9 0.6 7 0.6 17 0.6
26 Hi li 500 648 1,149 4 0.8 5 0.8 9 0.8 6 1.2 8 1.3 14 1.2
28 Tuzla 205 247 452 7 3.2 10 4.2 17 3.8 8 3.7 14 5.6 21 4.7
29 Ümraniye 601 724 1,325 5 0.8 6 0.8 10 0.8 8 1.3 9 1.2 17 1.3
30 Üsküdar 928 1,118 2,046 11 1.2 12 1.1 23 1.1 17 1.8 19 1.7 36 1.8
32 Zeytinburnu 310 603 912 12 3.7 37 6.1 48 5.3 15 4.7 51 8.4 65 7.1
902 Esenler 630 562 1,192 16 2.5 18 3.2 34 2.8 20 3.2 25 4.5 45 3.8
Toplam 14,492 18,551 33,044 282 1.9 535 2.9 817 2.5 364 2.5 711 3.8 1,075 3.3

9.4.5. leti im Kablolar

leti%im kablolar) ile ilgili olarak, sadece ana fiber optik kablo sistemiyle ilgili CBS verisi
mevcuttur. Di-er bak)r kablo ve ba-lant)lar ile ilgili veri Çal)%ma Alan) içerisindeki toplam
uzunluklar)yla ilgili olarak dahi toplanamam)%t)r.
Genellikle, fiber optik kablolar)n deprem s)ras)ndaki hasargörebilirlikleri yeterince

bilinmemektedir. Geçmi% depremlere dayanan say)sal hasar istatistikleri hasar
hesaplamalar)nda kullan)lacak olan hasargörebilirlik fonksiyonunu geli%tirebilmek için
gereklidir. Fakat fiber optik kablo hasar) tecrübeleri sadece Türkiye’de de-il di-er ülkelerde
de çok azd)r. Türkiye’deki mevcut tek bilgi zmit depremi s)ras)nda zmit’in do-usundan
geçen fay hasar)d)r (Erdik, Online).
Bundan dolay), fiber optik kablo hasarlar)n) say)sal olarak hesaplamak mümkün de-ildir.
Fakat e-er deprem hareketi fazla ise yada s)v)la%ma meydana gelirse buralarda
hasargörebilirli-in daha fazla olaca-) i%aret edilebilir 'ekil 9.4.15 Model C için PGA
da-)l)m) ve s)v)la%ma potansiyeli alanlar) ile fiber optik kablo lokasyonunu göstermektedir.
Göreceli olarak hasargörebilir kesitler bu haritada görülebilir. 'ekil 9.4.16 ve 'ekil
9.4.17’de PGA aral)-) ve s)v)la%ma potansiyeli ile kablo uzunluk da-)l)m) gösterilmektedir.
9-64
%ekil 9.4.15 Telekomünikasyon Fiber Optik Kablo Da l m
Telekomünikasyon Fiber Optik Kablo Da l m

%ekil 9.4.15

350
300
KabloUzunl.(km)k
250
200 Model A
150 Model C
100
50
0
100 - 200 200 - 300 300 - 400 400 - 500 500 - 600
PGA (gal)
%ekil 9.4.16 Fiber Optik Kablo boyunca PGA Özeti
600
500
KabloUz.(km)
400
300
200
100
0
S vLiquefaction
la ma Potansiyelli Alan Di7er
Other
Potential Area
%ekil 9.4.17 Fiber Optik Kablo boyunca S v la ma Potansiyelli Alan Özeti
9-66
Kaynaklar: (K s m 9.4)
Disaster Prevention Council of the Tokyo Metropolitan Area, 1997, Report on the Damage
Estimation in Tokyo by the Earthquake Right Under the Area. (in Japanese)
Erdik, M., Online, Report on 1999 Kocaeli and Düzce (Turkey) Earthquake,
http://www/koeri.boun.edu.tr/depremmuh/kocaeloreport.pdf.
FEMA, 1999, Earthquake Loss Estimation Methodology, HAZUS99 Technical Manual,

National Institute of Building Science, Washington, D. C.
Isoyama, R. E. Ishida, K. Yune and T. Sirozu, 1998, Seismic Damage Estimation Procedure
for Water Pipes, Proceedings of 10th Japan Earthquake Engineering Symposium.
(in Japanese with English abstract)
Japan Waterworks Association, 1998, Seismic Damage Estimation Procedure for Water
Pipes. (in Japanese)
Kabeyasawa, T., K. Kusu and S. Kono edited, 2001, Inventory Survey in Golcuk and
Degirmendere, Report on the Damage Investigation of the 1999 Kocaeli
Earthquake in Turkey, Architectural Institute of Japan, Japan Society of Civil
Engineers and The Japan Geotechnical Society, pp. 200-251.
Kawakami, H., S. Morichi and M. Yoshimine, 1993, Damage to Civil Engineering

Structures, Damage Report on 1992 Erzincan Earthquake, Turkey, Joinr
Reconnaissance Team of Architectural Institute of Japan, Japan Society of Civil
Engineers and Bogazici University, Istanbul, Turkey.
Kubo, K. and T. Katayama, 1975, Chap.7 Damage Estimation of Underground Water

Supply Pipeline, Investigation Study Report on the Earthquake Disaster Prevention
of Kawasaki City. (in Japanese)
Kudo, K., T. Kanno, H. Okada, O. Özel, M. Erdik, T. Sasatani, S. Higashi, M. Takahashi

and K. Yoshida, 2002, Site Specific Issues for Strong Ground Motions during the
Kocaeli, Turkey Earthquake of August 17, 1999, as Inferred from Array
Observations of Microtremors and Aftershocks, Bull. Seism. Soc. Am., Vol. 92, No.
1.
O’Rourke, M. J. and G. Alaya, 1993, Pipeline Damage Due to Wave Propagation, Journal
of Geotechnical Engineering, Vol. 119, No. 9, pp.1490-1498.

O’Rourke, T. D., F. H. Erdogan, W. U. Savage, L. V. Lund and A. T. Manager, 2000,

Water, Gas, Electric Power, and Telecommunications Performance, Earthquake
Spectra, Supplement A to Vol.16, 1999 Kocaeli, Turkey, Earthquake
Reconnaissance Report, pp. 377-402.
Sar)kaya, H. Z., and I. Koyuncu, 1999, Evaluation of the Effects of Kocaeli Earthquake on
Water and Wastewater Systems, Proceedings of ITU-IAHS International
Conference on the Kocaeli Earthquake 17 August 1999, December 2-5, 1999, ITU.
Tohma, J., R. Isoyama, S. Tanaka and M. Miyajima, 2001, Damage to Lifelines, Report on
the Damage Investigation of the 1999 Kocaeli Earthquake in Turkey, Architectural
Institute of Japan, Japan Society of Civil Engineers and The Japan Geotechnical
Society, pp. 194-199.
Toprak, S., 1998, Earthquake Effects on Buried Lifeline Systems, Doctoral Dissertation
Presented to Cornel University.
Trifunac, M. D. and A. G. Brady, 1975, On the correlation of seismic intensity scales with
the peaks of recorded strong ground motion, Bull. Seism. Soc. Am., Vol. 65, No. 1.
9-68
9.5. Köprüler
9.5.1. Köprü Proje ve n as n n Durumu
(1) Depreme Dayan m Yönetmeli;i
Türkiye’deki en son deprem dayan)m yönetmeli-i Türkiye Cumhuriyeti Bay)nd)rl)k ve

skan Bakanl)-) taraf)ndan 1997 y)l)nda yay)mlanm)% olan “Afet Bölgelerinde -n@a Edilecek
Yap<lara -li@kin Yönetmelik (Bölüm III-Deprem Afetini Önleme)” d)r.
Bununla birlikte, bu yönetmelik yap)lar için bina tipinden ayr) olarak sadece eylemsizlik
kuvvetlerini tan)mlamaktad)r. Köprü yap)lar) için özel bir projelendirme yönetmeli-i yoktur.
D)%ar)dan proje yönetmelikleri kaynak olarak al)nm)%t)r çünkü Tablo 9.5.1 ’de pratikte de
görüldü-ü gibi köprü projelendirme s)ras)nda gerekli birçok kural vard)r.
Tablo 9.5.1 Uygulanan Özellikler

Projede Kullan"lan
Köprülerin Lokasyonu Yap"m Y"l"
Spesifikasyonlar
Köprüler için Teknilk
1.Çevreyolu (E5)
Spesifikasyonlar
üzerindeki köprüler 1973-1987 aras"nda (Frans"z Spesifikasyonlar")
2.Çevreyolu (TEM)
1987’den sonra AASHTO
üzerindeki köprüler
(2) Mevcut köprülerin deprem dayan rl ;
Köprü yap)s)ndaki tahribat ula%)m sistemi içerisinde kendi ba%)na bir nokta gibi görünse de
sistemin fonksiyonunu sürdürememesi sonucunu do-urabilir. 'ehrin yeniden in%a
döneminde e-er köprüler güvenli ise ula%)m sisteminin katk)s) çok büyüktür. Fakat ula%)m
a-) üzerindeki baz) köprüler y)k)l)rsa bunlar)n onar)m) uzun zaman alacakt)r. Bu nedenle
köprülerin y)k)lmas)n)n mümkün olan seviyede önlenmesi gereklidir.
Bu bölümün amac) özel köprüleri i%aret ederek bunlar)n hasar görerek ula%)m a-)n) olumsuz
yönde etkilemeleri durumunu minimize etme gereklili-ini ortaya koymakt)r. Bu “First
screening ( lk Gözlem)” olarak adland)r)l)r.

Bunlar dikkate al)nd)-)nda köprü kiri%inin dü%mesi ula%)m sistemini en ciddi %ekilde
etkileyecek olan durumdur. Bundan dolay), Çal)%mada Kubo/Katayama taraf)ndan
önerilmi% olan metodoloji (bundan sonra Katayama Metodu olarak an)lacakt)r)seçilmi%tir,
çünkü bu metod kiri% dü%mesi aç)s)ndan köprülerin de-erlendirilmesinde çok etkindir. Bu
de-erlendirme sistemi 'ekil 9.5.1 ’de gösterilmi%tir.
Senaryo
Arazi incelemesi
Deprem
Çizim ve
Yönetmelik
ncelemesi
Kategoriler
Zemin Profili
S v la ma Potansiyeli
Kiri Tipi
Mesnet Tipi
Max. Ayak Yüksekli;i
Min. Oturma Geni li;i
JMAI P.G.A. &
(Deprem Hareketinin P.G.V.
iddeti) de;erleri
Temel Tipi
Ayak Malzemesi
Katayama Metodu ile

Hesaplama
%ekil 9.5.1 Metodolojinin %ematik Çizimi
'ekil 9.5.1 ’de görüldü-ü gibi, köprü arazide incelenerek çok az) hariç neredeyse tüm
gerekli veri elde edilebilir. Temel tipi genel çizimden tan)mlanabilir, deprem %iddeti ve
s)v)la%ma potansiyeli di-er bir yolla tart)%)lmal)d)r.
Katayama Methodunda kiri%in dü%me olas)l)-)n) etkileyebilecek 10 madde üzerinde

durulmu%tur. Herbir madde birkaç kategoriden olu%ur ve bunlar karma%)k hesaplamalar
gerektirmeyecek %ekilde seçilebilir. Maddeler, kategoriler ve kategori katsay)s) Tablo
9.5.2 ’de gösterilmi%tir. Kategori katsay)s) herbir gruba bir a-)rl)k faktörü olarak verilir.
stanbul’daki köprüler dikkate al)narak düzeltilen grup say)s) bu tabloda gösterilmi%tir.
9-70
Tablo 9.5.2 Maddeler, Gruplar ve Grup Katsay s

Grup
Madde Grup
Katsay s
Zemin Tipi Sert 0.5
Orta 1.0
Yumu ak 1.5
Çok Yumu ak 1.8
S v la ma
Yok 1.0
Olas l 7
Orta 1.5
Var 2.0
Kiri Tipi Tek aç kl k Ark yada Rijit Çerçeve 1.0
Basit Kiri 3.0
2 yada fazla aç kl k Basit Kiri 5.25
Tek Sürekli Kiri 3.5
Birden fazla Sürekli Kiri 4.2
Sürekli ve Basit Kiri Kombinasyonu 6.3
Mesnet Tipi Özel bir aletle (kiri in dü mesini önleyen) 0.6
Mesnet (aç k dizayn konsepti ile) 1.0
Eksenel yönde hareket edebilen iki mesnet bulunmas 1.15
Max. Ayak
5 m’den az 1.0
Yüksekli7i
5 - 10 m ars 1.35
10m’den fazla 1.7
Min.Oturma
Geni 0.8
Geni li7i
Dar 1.2
JMA sismik
5 (4.5 - 5.0) 1.0
iddet ölçe7i
5.5 (5.0 - 5.5) 1.7
6.0 (5.5 - 6.0) 2.4
6.5 (6.0 - 6.5) 3.0
7.0 (6.5 ve üstü) 3.5
Temel Tipi Ayak 1.0
Kaz k 0.9
Ayak
Y 7ma 1.4
Malzemesi
Betonarme 1.0

Hesaplama sonucu verinin Denk. (9.2.1) ‘e girilmesi sonucu belirlenebilir;
N Mj
( jk )
y i = && X jkj
'
(Denk. 9.2.1)
j =1 k =1
yi i nolu köprünün hasar derecesi tahmini
N tüm maddelerin numaras)

Mj j nolu maddenin kategori numaras)
' i ( jk ) yard)mc) de-i%ken
' i ( jk ) =1 i nolu köprünün karakteristi-i o maddedeki k grubuna kar%)l)k geliyorsa

' i ( jk ) =0 di-er durumda
X jk j nolu maddenin k nolu grubu için grup katsay)s)
N
& j =1
E j-N de-erleri aras)nda çarpma i%areti
E-er pratik bir aç)klama gerekli ise, yukar)da bahsedilen i%lemler %u anlama gelmektedir;
“Herbir madde için belirli grup de-eri seç, ve katsay)lar) birbirleriyle çarp”.
Burada belirtilen sismik %iddet JMA “Japon Sismolojik Gözlemevi” taraf)ndan tan)mlanm)%
olan ölçektir, MMI’e kar%)l)k gelmemektedir. JMA %iddeti, Katayama Metodu temelde bu
ölçe-ine dayanmakta oldu-undan seçilmi%tir.
3 depremde (1923 Kanto, 1948 Fukui, 1964 Niigata) gözlemlenmi% olan 30 örnek köprü
hasar)n) temel alan analizler a%a-)daki kritik de-erlerle sonuçlanm)%t)r.
- Dü%en ve dü%meyen örnek köprü kiri%leri 30 35 katsay)s) de-erlerindeki noktalarda

ayr)lmaktad)rlar.
- Dü%en tüm örnekler ve dü%menin e%i-inde olan örnekler 26 katsay)s) de-erindeki

noktada ayr)lmaktad)r.
Bundan dolay), bu Çal)%madaki hasar derecesi tahmini s)n)r de-erleri a%a-)daki gibi
belirlenmi%tir;
Hasar Derecesi S n f Hasar Derecesi Tahminleri S n r De7erleri
(A) Yüksek dü me olas l 7 30 ve 30’dan yüksek
(B) Orta Olas l k 26 –30 aras
(C) Problem yok 26’dan az
9-72
Çal)%mada 480 köprü incelenmi%tir. Hasar derecesi tahminleri da <l<m< 'ekil 9.5.2‘de
gösterilmi%tir. 21 örnek Orta Olas<l<k ve 4 örnek Yüksek Dü@me Olas<l< < ‘na sahip olarak
tan)mlanm)%t)r. Birçok örnek 10 hasar derecesi civar)nda toplanm)%t)r.
500 94,8% 100%

450 model A 90%
400
94,5% 80%
model C
350 70%
ratio_A
Köprü Say s
300 Oran-A 60%
Oran (%)
ratio_C
250 Oran-C 50%
200 40%
150 30%
100 20%
50 10%
0 0%
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100
Skor
%ekil 9.5.2 Hasar derecesi tahminleri da l m
S)n)f (A) yada (B) olarak de-erlendirilmi% olan köprülerin listesi Tablo 9.5.3 ‘de
gösterilmi%tir.
S)n)f (A) yada (B)’ye dahil olmayan iki örnek Tablo 9.5.4 ‘de gösterilmi%tir. Bu iki köprü
a%a-)daki durum alt)ndad)r;
- Arazinin En Yüksek Zemin vmesi 300gal’dan fazlad)r.
- Ayak yüksekli-i 10 m’den fazlad)r.
Tablo 9.5.3 ve Tablo 9.5.4. ‘te gösterilen köprüler bir sonraki detayl) incelemeye tabi
tutulmal)d)r ve kabul edilebilir deprem dayan)rl)-) güçlendirmesi gereklidir.

Tablo 9.5.3 S n f (A) yada (B) olarak de erlendirilen köprüler
S n f (A) yada (B) olarak de erlendirilen köprüler

Tablo 9.5.3
9-74
Tablo 9.5.4 Köprüler (Arazinin En Yüksek Zemin vmesi 300gal’dan fazla, Ayak
yüksekli i 10 m’den fazla)
JM A sism ik H a sar d e rec e le ri H a sa r d ere ce si

K ö p rü P G A (g a l)
K a y n ak %id d e ti ö lç e - i p red ü k tö rle ri s)n )f)
N o.
M o d e l M o d el M o d e l A M o d el C M o d e l M o d el M o d e l M odel
M 1 -3 -A IB B Y o l B a k )m 5 ,3 5 ,4 2 7 6 ,8 3 0 7 ,6 7 ,0 7 ,0 C C
Y IM 5 IB B -in %a at 5 ,7 5 ,7 3 4 2 ,4 3 7 9 ,9 9 ,9 9 ,9 C C
Yukar)da bahsedildi-i gibi, Katayama metodu köprülerin niteliksel ve niceliksel

karakteristiklerini yans)tacak %ekilde hasargörebilirli-i hesaplayabilmektedir. Örne-in
“kiri% tipi düzenlenmesi”, “mesnet”, “temel”, ve “köprü aya-) malzemesi” niteliksel
karakteristikleri temsil etmektedir.
Ba%ta Kobe Depremi olmak üzere birçok deprem afetiyle ilgili raporda “kiri% tipi
düzenlemesi”nin kiri%in dü%me ba%lang)ç noktas)n)n bulunmas)nda etkili oldu-u rapor
edilmi%tir.
Yukar)da belirtildi-i gibi Katayama metodunun ana hedefi köprü kiri%inin dü%me olas)l)-)n)
de-erlendirmektir. Kiri%in ba-lant) noktas) hasar) ve ayakta çatlama gibi di-er tipteki
hasarlar ba%ka metodlar kullan)larak incelenmelidir.
Bununla birlikte, bu metod bir “ilk inceleme (first screening)” olarak kullan)larak yüksek
riske sahip köprülerin de i%aret edilmesi gereklidir.
Bu metodun istatistiki analizi faylanman)n yol açt)-) toprak kaymas) yada faylanma
durumu alt)ndaki zemin yüzeyi deplasman) sonucu olu%an hasar örneklerini içermemektedir.
E-er faylanma olas)l)-)na ili%kin belirgin ipuçlar) varsa di-er bir inceleme yap)lmas)
gereklidir..
9.5.2. Tart mal noktan n belirtilmesi

“Yüksek dü%me olas)l)kl): 30 puandan yüksek” olarak hesaplanan köprü say)s) 20 dir.
Bununla birlikte her bir köprü için ayr)nt)l) aç)klama yap)lmas) gereklidir, ayn) zamanda
stanbul’un köprülerinin özel durumlar) da aç)klanmal)d)r. Bundan dolay) a%a-)da 5 örnek
içinde bu gerekli aç)klamalar tan)mlanm)%t)r.

(1) No.52 (Skor; 93.7)
Bu köprünün hesaplama sonucu 93.7 ile en yüksek de-eri göstermektedir, fakat bu örnekle
ilgili olarak baz) aç)klamalar yapmak gereklidir. Bu en yüksek katsay)n)n elde edilmesinin
skoru meydana gelmesinin nedeni bu köprüde basit kiri% ile sürekli kiri%in birlikte
kullan)lm)% olmas) ve ayak yüksekli-inin fazla olmas)d)r. Fazla kütleye sahip olan sürekli
kiri% ile daha hafif kütleye sahip basit kiri%in birbirlerine çarpma olas)l)-) mevcuttur.
Böylece sürekli kiri%in basit kiri% üzerinde büyük etki olu%turmas) beklenebilir. Bundan
dolay) bu temas)n dikkatli bir %ekilde incelenmesi gereklidir. Daha sonra üzerinde
durulacak olan dü%me önleyici alet bu durum için etkin olabilir.
9-76
(2) No.188 (Katsay ; 89.8))
Bu köprünün hesaplama sonucu katsay)s) 89.8’dir. bu yüksek say)n)n nedeni köprüde basit
kiri%lerin kullan)lm)% olmas) ve ayak yüksekli-inin göreceli %ekilde yüksek olmas)d)r. Her
bir kiri% temas)yla yer de-itirmelerin artmas) ve sonucunda da kiri% dü%mesi meydana
gelebilir.
(3) No.89 (Katsay ; 79.2)
Bu köprünün hesaplama sonucu katsay) 79.2’dir. Bu yüksek katsay)n)n nedeni köprüde

basit kiri%lerin kullan)lm)% olmas) ve ayak yüksekli-inin göreceli %ekilde yüksek olmas)d)r.

(4) T5 (Katsay ; 62.0)
Bu köprünün hesaplama sonucu katsay) 62.0’d)r. bu yüksek skorun nedeni köprüde basit
kiri%lerin kullan)lm)% olmas)d)r. Ek olarak ayak üzerindeki iki mesnet kiri%in yüz yüze
göreli yer de-%tirmesine yol açar. Bu tip mesnet durumu çok büyük göreli yer
de-i%tirmesine neden olabilir, çünkü kom%u ayakta iki mesnet bulunabilir ve bu da kiri%in
yüz yüze göreli yer de-i%tirmesine müsaade etmeyebilir. Köprünün bu iki çe%it yap) bölümü
çok farkl) do-al periyoda sahiptir ve bundan dolay) köprü kiri%inde büyük göreli deplasman
meydana gelebilir.
Bununla birlikte alt taraftaki kom%u yap)lar, zemine ba-l) olan ve bundan dolay) do-al
periyodu o kadar uzun olmayan ayaklard)r. Katayama metodunda ciddi olarak
de-erlendirilen bu tip istisnalar birkaç tanedir fakat bu çe%it mesnet tipi durumu uyar)lmas)
gereken durumlard)r.
(5) No.57 (Katsay ; 59.9)
The evaluated result of this bridge is 59.9. The reason why this bridge possesses the
high value is that this bridge is composed of simple beam of the girder and that pier is
comparatively high. The collision between each girder can cause contingent boost of
displacement and falling-off of the girder.
Bu köprünün hesaplama sonucu skoru 59.9’dur. Bu yüksek skorun nedeni köprüde basit
kiri%lerin kullan)lm)% olmas) ve ayak yüksekli-inin göreceli %ekilde yüksek olmas)d)r. Her bir
kiri% temas)yla deplasmanlar)n artmas) ve sonucunda da kiri% dü%mesi meydana gelebilir.
9-78
Bununla birlikte kiri% ucu ile ayak yüzü aras)ndaki bo%luk göreceli olarak geni%tir, ve
bundan dolay) bu bölümde temas olmayabilir.
Bu Çal)%mada her bir kiri% ile köprü aya-) aras)ndaki bo%luk tan)mlanamam)%t)r. E-er
bo%luk kabul edilebilir %ekilde muhafaza edilmi% ise temas /çarp)%ma engellenebilir.
Minimum oturma geni%li-i dikkate al)n)rsa, geni%lik kabul edilebilir %ekilde korundu-unda
kiri%in dü%me problemi ortadan kald)r)labilir.
Sonuç olarak bu köprü için kom%u kiri%leri birbirine ba-layan baz) dü%me önleyici aletlerin
tart)%)lmas) gereklidir.
9.5.3. Deprem Dayan rl ; n Artt rma Konusunda Öneriler

(1) Temel Nokta
Köprü ve bina projelendirme aras)nda temel prensipler ayn) olsa da baz) pratik farkl)l)klar
olabilir. Farl)l)-)n nedenleri %unlard)r;
1) Binalar)n ço-unun %ah)slara ait olmas)na kar%)n köprüler kamu mal)d)r.
2) Kurtarma operasyonlar)nda ve %ehrin yeniden in%as)nda köprülerden çok yüksek

derecede kullan)labilir olmas) beklenir.
3) Köprülerin deprem dayan)rl)-) proje ile garanti alt)na al)nm)% olmal)d)r.
Yukar)daki noktalar) dikkate alarak bina projesinden farkl) olarak köprüler için ayr)
tedbirlere ihtiyaç vard)r.
Hedeflenen deprem %iddetinin nas)l belirlenece-i dikkate al)nacak olursa yöntem bina
projeleri için olan ile ayn)d)r..
1999 zmit depreminde stanbul’daki deprem %iddeti.
Deprem dayan)m proje yönetmeli-inde öngörülmü% olan deprem %iddeti; gelecek 50

y)l içerisinde bu depremden büyük bir deprem olma olas)l)-) yakla%)k %10’dur.
Senaryo depremin deprem %iddeti; bu stanbul için beklenebilecek en büyük

depremdir.
Yukar)da bahsedilen deprem %iddetlerine kar%) ne kadar hasar) kontrol edebilece-imiz de

a%a-)daki gibidir;

a) Yap)y) tam kapasite ile çal)%)r halde tutabilmek,
b) Yap)y) temel olarak çal)%)r tutabilmek.
Kaç)n)lmaz olarak hasar meydana gelirse derhal onar)lmal)d)r. (1 yada 2 günde).
Elastik projelendirme metodu uygulanabilir.
c) Köprünün a%)r) redüksiyonu önlenerek hasar kontrol edilmelidir.
Yap)n)n baz) k)s)mlar)nda bir k)s)m deformasyona müsade edilse de yeterli

süneklilik korunmal)d)r. Bu tip projelendirme metoduna “Kapasite
Projelendirmesi” denir. Bu metodda yap) modeli içine baz) plastik aks noktalar)
belirlenir, daha sonra tüm yap)n)n stabilitesi ve deplasman tart)%)l)r.
Tablo 9.5.5 ‘de deprem %iddeti ile önlemler aras)nda baz) kabul edilebilir uygunluklar
seçilmi%tir.
Tablo 9.5.5 Deprem iddetine uygun önlem
Deprem Performans Seviyesi

a) Tam Kullan)labilir b) Kullan)labilir c) Komple Y)k)m)
Durumda Durumda Onar)m Önlemek
Gerekli
1- S)k Deprem
Meydana Gelme %
Durumu
2- Arada S)rada Lineer
Deprem Meydana
Gelme Durumu Dizayn
3- Çok Nadir Kapasite

Deprem Meydana Dizayn)
Gelme Durumu
E-er köprü Tablo 9.5.5 ‘de “ Çok Nadir Deprem” olarak gösterilmi% olan deprem dikkate
al)narak planlan)rsa, yanl)zca kuvvetlendirmek etkili de-ildir. Sismik izolasyon yada
dinamik yap) kontrolünün etkin çözüm sa-lad)-) durumlar olabilir. Bununla birlikte
aletlerin yüksek fiyatlar)ndan dolay), maliyet performans)n) dikkate alan baz) çözümler
tart)%)lmal)d)r. Sismik izolasyon aletinin bir örne-i olan “Kur%un kavuçuk mesnet” 'ekil
9.5.3 ‘de gösterilmi%tir.
9-80
Kesme-
Kuvveti
Analiz
Deney
Kesme-gerilmesi
%ekil 9.5.3 Sismik zolasyon Aletinin bir Örne i “Kur un kavuçuk mesnet”
(2) Proje önlemleri
Temel olarak her köprünün çizimleri ve özelliklerini, ilgili otorite taraf)ndan korunmal)d)r
ve bunlar köprüler için mevcut deprem dayan)m tasar)m koduna uygun olmal)d)r. Bu
amaçla köprüler için uygun proje yönetmeli-i tart)%)lmal) ve olu%turulmal)d)r zira henüz
Türkiye’de köprü pratik proje kurallar)n) içeren yönetmelik mevcut de-ildir. Ayr)nt)l)
projeler eksikli-i önceden meydana gelmi% birçok afette bildirilmi% oldu-u gibi ciddi
hasarlara neden olabilir.

“Afet Bölgelerinde n%a Edilecek Yap)lara li%kin Yönetmelik (Bölüm III-Deprem Afeti
Önleme)” de tan)mlanm)% olan deprem projelendirme kriteri gerçekçi öneriler sunmaktad)r,
fakat Yap<sal Davran<@ Faktörlerini ( R ) dikkate alan daha ayr)nt)l) tart)%malar gereklidir.
Bu faktör, dizayn deprem kriteri non-lineer analiz gerektirecek büyüklükte olsa bile,
do-rusal analizin basitle%tirilmi% metod olarak uygulanabilmesi için haz)rlanm)%t)r.
Bununla birlikte bu tip basitle%tirilmi% metod büyük depremler için yeterli kesinlikte garanti
veremeyebilir, çünkü stanbul için muhtemel deprem hareketi mevcut yönetmelikte
tan)mlanm)% olan proje depreminden daha büyüktür.
Büyük bir depremde köprülerin önemli rolü dikkate al)narak, en kötü durumlarda bile
köprülerin deprem güvenli-ini kesinle%tirmek için kapasite projelendirme metodunun
uygulanmas) tart)%)lmal)d)r. Bu tart)%mada dizayn deprem noktas) belirlenirken bu
Çal)%mada senaryo deprem olarak öngörülen deprem hareketi etkin bir öneri olarak
de-erlendirilebilir.
(3) Acil önlemler
Köprülerin güçlendirilmesiyle ilgili önemli noktalar kesin dizayn metodu ve uygulama

yönetimidir. Projelendirme metodu ve uygulama yönetiminin geli%tirilmesi oldukça uzun
zaman gerektirir, çünkü yeterli deneysel tart)%ma ve i%birli-i gereklidir. Di-er taraftan acil
olarak al)nabilecek baz) etkin tedbirler %unlar olabilir;
a. Köprü envanteri
Köprü envanterinin belli bir formatta haz)rlanmas) gereklidir ve bu envanter deprem

dayan)rl)-) ve günlük bak)m konular)ndaki tart)%malar için gerekli etkin bilgiyi içermelidir.
Baz) eski köprülerle ilgili yeterli bilgi yoksa gerekli ara%t)rma yap)lmal)d)r.
b. Zor tart malar gerektirmeyen mümkün olan etkin önlem durumu
Uzun tart)%malar gerektirmeyen ve etkin önlem durumu almak için acil güçlendirme in%as)
yap)lmal)d)r. Böyle bir durumda Japonya’daki otoyol özelliklerinde tan)mlanm)% olan
“dü%me önleyici sistem” etkin olabilir. “Dü%me önleyici sistem” a%a-)daki üç bile%enden
olu%ur;
1) Ayaklar üzerindeki oturma geni%li-inin geni%letilmesi
2) Ayak ile kiri% aras)ndaki göreli yer de-i%tirmenin kontrolü
3) Kom%u iki kiri% aras)ndaki göreli yer de-i%tirmenin kontrolü
9-82
Köprüler için en kötü durum kiri%in dü%mesidir. E-er bu önlenirse köprününü acil servis
fonksiyonu yeniden sa-lanabilir.
Acil servis fonksiyonu, kiri%in kenar) deprem hareketi alt)nda a%)r) bir yer de-i%tirmeye
maruz kalarak hasar görse dahi kom%u iki kiri% aras)ndaki bo%luk çelik plaka ile kaplanarak
korunabilir.
Ayakta ciddi çatlak meydana gelmi% ve yük ta%)ma kapasitesi dü%mü% olsa da kiri%in
boyundurluk ile desteklenmi% olmas) acil kullan)m için bir sonraki en iyi çözümü verebilir.
A%a-)da Japonya’daki “dü%me önleyici sistem”in %ematik çizimi görülmektedir. 'ekil 9.5.4
‘da bu aletin baz) tipik örnekleri görülmektedir.
'ekil 9.5.5 deprem %iddetinin herbir derecesindeki etkiyi aç)klamaktad)r. 'ekil 9.5.6‘de iki
kom%u kiri% aras)ndaki göreli yer de-i%tirmenin özel s)v) malzemeli sönümleyici ile kontrol
edildi-i bir örnek gösterilmektedir.

Malzeme ematik Konfigürasyon Notlar
Bet onar me /
Ot ur ma geni %l i -i ni ar t t ) Des t ek ( par ça) ekl emek
Çel i k l evha
Dü%me önleyici parça
Ki r i %l er ar as ) ba-l ay)
par ça
ayak ba%) ve
Boylamas)na yönle ilgili olarak
ki r i %i
bi r l e%t i r me
Destek aya-)
Kiri%i Alt k)s)mla birle%tirme
P/ C Tel yada
Çel i k zi nci r
Ki r i % yan yüzüne
yada al t )na t ut t ur
ki r i %i al t
k)s )ml a
Dü%me önleyici alet ve relatif deplasman kontrolü
ba-l ama
Ki r i % yan yüzüne
ayak
yada al t )na t ut t ur
Ayakt a ç)k)nt )
Ç)k)nt )
kombi nas yonu
ç)k)nt)
Bet onar me
yada çel i k Ki r i %i n d)% daha i ç
Ayakt a ç)k)nt )
Enlemesine yönde
t ar af )na
pl aka
Çi k)nt )
kombi nas yonu
Ot ur ma yüzeyi ni Ayak üzer i ndeki

ar t t )r ma ot ur ma yüzeyi
%ekil 9.5.4 “Dü me önleyici sistem”e tipik örnek
9-84
1. Normal Dururm
Mesnet fonksiyonel kapasite

durumda; kiri uzant s ndan
kaynaklanan uzunlamas na
deprasman alt nda
2.S k Deprem Dururmunda
Mesnet ucundaki stoper

(durdurucu) çal r
3.Nadiren olan Depremlerde
Mesnet ucundaki stoper

k r ld ktan sonra, relatif
deplasman kontrolörü
çal maya ba lar
4.Beklenmeyen Büyük Depremde
Relatif deplasman kontrolörü

k r l r, dü me önleyici düzenek
oturma geni li7inde
fonksiyonunu sürdürür
%ekil 9.5.5 Deprem iddetinin herbir derecesindeki etkisinin aç klanmas

%ekil 9.5.6 Damper ile deplasman kontrolüne bir örnek
9-86
9.6. Yollar ve Trafik

9.6.1. Giri
Yollar, kentsel fonksiyonlar) destekleme çerçevesinde ula%)m ve trafik aç)s)ndan en önemli
araçlard)r. Do-rusal olarak artan yolllar boyunca birçok çe%it ileti%im, arz ve i%leme
tesisleri ve %ebekeleri ( %ehir suyu, at)k su, elektrik, gaz %ebekeleri vb.) gömülüdür, ve
böylece yollar)n sadece insan ve malzeme ta%)mac)l)-)n) de-il bilgi iletimini de sa-lad)-)
görülmektedir. Bundan dolay), deprem s)ras)nda yollarda meydana gelecek olan hasarlar
sadece yol boyunca gömülü yap)larda fiziksel hasar meydana getirmenin yan)s)ra bu
hasarlar sonucunda tüm sistemin i%lememesi olas)l)-) sonucunu da do-urur. Bundan
dolay) yollar herbiri depremden hemen sonra acil olarak gerekli olan tahliye, bilgi toplama,
kurtarma, t)bbi yard)m, vb., konularda önemli rol oynarlar ve ek olarak deprem sonras)nda
ihtiyaç malzemelerinin ta%)nmas)nda ve restorasyon etkinliklerinde kaç)n)lmaz olarak çok
önemlidirler. Bu noktalar dikkate al)nd)-)nda deprem hasar)na kar%) önleyici tedbirler
almak ve restorasyon planlar)n) haz)rlamak için ilk olarak “Çal)%ma”n)n sonuçlar) ile
yollar)n ve fonksiyonlar)n)n mevcut durumu temel al)narak muhtemel bir depremde
meydana gelebilecek olan hasar)n boyutlar)n)n hesaplanmas) gereklidir. Ek olarak, yol
a-)n)n önemi de-erlendirilerek, hangi güzergah ve geçitlerin önemli oldu-unun net olarak
belirlenmesi, ve depreme kar%) önleyici tedbirlerin önceliklerinin pe%inen olu%turulmas)
mümkün olur ve böylece daha güvenilir ula%)m sistemi in%a edilebilir.
Yukar)daki görü%lerden yola ç)karak, bu bölümde, ula%)m a-)n)n önemi, depreme kar%)
güçlendirme önceliklerinin belirlenmesi, ve yol kenarlar)ndaki binalar)n göçmesi
sonucunda yol kapanmalar)ndan olu%acak hasar)n hesaplanmas) tan)mlanacakt)r.
9.6.2. Ula m A; n n Önemi Derecelerinin Belirlenmesi

Çal)%ma Alan) içerisindeki yollar üzerinde ula%)m a-) özellikleri ve topo-rafik nedenlerden
ötürü birçok köprü in%a edilmi%tir. Bundan dolay), afet önleme amac)na yönelik olarak yol
a-)n)n önemi de-erlendirilirken, sadece tüm a-)n bölümleri boyunca güzergahlar)n önemi
üzerinde durulmamal) ayn) zamanda etraf)ndaki bölgelere olan etkisi dikkate al)narak
köprülerin hasar görmesi durumunda meydana gelecek etkinin de incelenmesi gereklidir.
Dahas), herbir güzergah)n öneminin belirlenerek önceliklendirilmesi ve bu çal)%malar)n
dikkatli %ekilde gözden geçirilip de-erlendirilmesi sonucu, deprem afetine kar%) köprüleri
koruma konusunda al)nacak tedbirlerle ilgili önerilerin ortaya konmas) etkili olacakt)r.
'ekil 9.6.1 ‘de yol a-)n)n önem de-erlendirilmesi ile ilgili çal)%man)n ak)%) gösterilmektedir

Güzergah ve Kesit (Özellik) Önemi Güzergah ve Kesit Önemi Köprü Y k lma Etkisi
Afet Önleme Faktörü (A Karakteristi i.)
Ana Hatta Büyük
Trafik Karakteristi7i Faktörü Afet Önleme Faktörü Köprü
Güzergah Karakteristi7i Faktörü Trafik Karakteristi7i Köprünün Alt nda
Faktörü Ne Oldu7u
Büyük Köprü/Viyadük Geçi i
Köprü Y k lma Olas l 7

Özelliklere Göre Önem YolA KarakterineGöre
De erlendirmesi Önem De erlendirmesi
Yol Kesitinde Önem Köprü Y k lmas n n

De erlendirmesi Etki De erlendirmesi
Deprem Afetinde Yol ve Köprülerin

Önem De erlendirmesi
Köprü Güçlendirme Önceli i
%ekil 9.6.1 Önem De erlendirmesinin ncelenme Ak
'ekil 9.6.2 - 'ekil 9.6.4 aras)nda gösterildi-i gibi, BB yollar) fonksiyonlar)na göre
s)n)fland)rm)%t)r. Yol a-)n)n önemi de-erlendirilirken, BB’nin yapm)% oldu-u
s)n)fland)rma kaynak olarak al)nm)%t)r.
9-88
%ekil 9.6.2 Birinci Derece Yollar n Geni li i
Birinci Derece Yollar n Geni li i

%ekil 9.6.2

%ekil 9.6.3 kinci Derece Yollar n Geni li i
kinci Derece Yollar n Geni li i

%ekil 9.6.3
9-90
%ekil 9.6.4 Kentiçi Toplay c Yollar n Geni li i
Kentiçi Toplay c Yollar n Geni li i

%ekil 9.6.4

(1) Yol A; Boyunca Güzergah ve Geni liklerin Önem De;erlendirmesi

a. Özelliklere Göre Güzergah ve Geni lik Önem De;erlendirmesi
De;erlendirme Metodu
'ekil 9.6.5, ‘de gösterildi-i gibi, çal)%)lacak olan güzergah 500 mlik gridlere ayr)larak,
güzergah ve yol bölümleri boyunca afet önleme önemi için, trafik özelliklerini, güzergah
özelliklerini, ve herbir güzergah)n nehir geçi% durumunu içeren faktörler belirlenmi%tir. “j”
özelli-inin de-erlendirme “katsay)s)” “Xj” olarak ifade edilmi%tir ve Wj ("j”özelli-inin
a-)rl)k katsay)s)) ile çarp)lm)%t)r. “Xj x Wj” sonuçlar)n)n toplam), belirli bir güzergah ve
kesitin nihayi önemini belirlemektedir. Yani bir güzergah ve geni%li-in de-erlendirme
katsay)s), IA, a%a-)daki formülasyon kullan)larak ifade edilir:
n
IA = Wj EXj
j =1
IA Hedef Güzergah ve Kesitin Önem Skoru

Wj Özellik j ‘nin A-)rl)k Katsay)s)
Xj D-erlendirmedeki Özellik j Puanlar)
50
0m
Kesit 1 Kesit 2 Kesit 3 Kesit 4

500m
iüzergah ve kesit uzunlu-u500m. gridde olu%turulmu%tur
g
Afet Önleme Faktörü : Güzergah Ayr)m), Ba-lant)

Trafik Karakteristi-i Faktörü : Hacim Tipi, Yön
Güzergah Karakteristi-i Faktörü: Arazi Kullan)m), Bina Y)k)lma Riski
Ana nehir gibi geçi%ler
%ekil 9.6.5 Güzergahta Özellik ve De erlendirme
IA de-eri artt)kça güzergah)n önemi artmaktad)r. Göreceli olarak geni%likler,

de-erlendirilen geni%liklerin katsay)s) (yada puan) histogram)nda gösterildi-i gibi “birinci”,
“ikinci”, ve “di-er” %eklinde s)n)fland)r)lm)%t)r. A%a-)da 'ekil 9.6.5‘de gösterilen 4 etkenin
aç)klamas) year almaktad)r.
Afet Önleme Faktörü
Afet önleme faktörüyle ilgili olarak, yolun fonksiyonu ve (güzergah) ayr)m) gibi özellikler
dikkate al)nabilir.
9-92
Yollar n (Güzergahlar n) Ayr m ('ekil 9.6.6)
Güzergahlar 4 tip yol oldu-u farzedilerek Tip 1- Tip 4 aras)nda s)n)fland)r)lm)%t)r: 1)

tahliye ve ç)k)% yollar), 2) acil ula%)m yollar), 3) öncelikli acil durum kullan)m) için
geli%tirilmi% olan yollar, 4) di-er yollar. Tip 1 yollar kurtarma operasyonlar)na yönelik
yollar olman)n yan)s)ra depremzedeler için ç)k)% yollar)d)r ve en yüksek puana sahiptirler.
Tip 2 ve 3’ün önem derecesi bunu izlemektedir.
Ba-lant lar ('ekil 9.6.7)
Farkl) alanlar için kritik ba-lant)lar olarak hizmet gören güzergah ve geni%liklerin, kurtarma
faaliyetleri ve d)%ar)dan gelecek olan yard)m malzemelerinin ul%at)r)lmas)nda önemli bir
fonksiyon gerçekle%tirmesi beklenmektedir. Bundan dolay), bu özelliklere sahip
güzergahlara yüksek bir puan verilmi%tir.
Trafik Özelli;i Faktörü
Trafik özelli-i faktörünün parçalar) olarak trafik hacim kapasitesi ve yollar)n yönleri
dikkate al)nm)%t)r.
Hacim Tipi ('ekil 9.6.8)
Bu faktör hesaplama s)ras)nda trafik hacmine eklenmi%tir. Geni% ve h)zl) trafik ak)%)n)n
gerçekle%mesini en güvenilir %ekilde sa-layacak olan yollar yüksek puanla
de-erlendirilmi%tir.
Yön ('ekil 9.6.9)
Çal)%ma alan) içerisinde, do-u-bat) yönünde uzanan iki ulusal trafik aks) bulunmaktad)r.
Di-er trafik akslar) bu ulusal akslar) birbirine ba-layacak %ekilde ve kuzey-güney yönünde
uzanmaktad)r ve bu güzergahlar %ehiriçi trafik a-)n) olu%turmaktad)rlar. Do-u-bat) yönünde
uzanmakta olan otoyollar stanbul’daki ana ba-lant) yollar)d)r. Kuzey-güney yönünde
uzanmakta olan ba-lant) yollar) ve bunlara olan di-er ba-lant) yollar) ise “)%)nsal yollar”
olarak de-erlendirilmi%tir. Yol a-)nda, da-)l)m hatlar) aras)nda dola%abilmek için ana
ba-lant) yollar)n) kullanmak gereklidir. Bundan dolay), yol yönleriyle ilgili olarak, ana
ba-lant) yollar) da-)l)m hatlar)ndan daha yüksek puan almaktad)r. Da-)l)m hatlar)n)n
d)%)ndaki ana yollar funksiyonlar)na ba-l) olarak, da-)l)m hatlar)nda olan ana yollardan
daha az puan almaktad)r.
Güzergah Özelli;i Faktörü
Güzergah özelli-i faktörünün bir parças) olarak, arazi kullan)m durumu ve yol kenar)ndaki
binalar)n deprem s)ras)nda y)k)lma risk derecesi dikkate al)nm)%t)r.

Arazi Kullan m ('ekil 9.6.10)
Arazi kullan)m durumunun belirlenmesi için, BB (2000) verisi kullan)lm)%t)r. Yol

kenarlar)ndaki arazi kullan)m) ile ilgili olarak alanlar “konut”, “endüstri”, “kamu tesisi”,
“ula%t)rma tesisi”, “park”, ve “di-er alanlar” olarak s)n)fland)r)lm)% ve bu alanlardan geçen
güzergah ve yol bölümleri bu s)n)fland)rmaya göre farkl) puanlarla de-erlendirilmi%lerdir.
Depremden sonra hasar meydana geldi-inde kamu tesisleri ile ula%t)rma tesislerinin
korunmas) ve fonksiyonlar)n) sürdürmeleri afetle mücadelenin gerçekle%tirilmesi aç)s)ndan
ilk öncelikli kurtarma merkezleri olmalar)ndan dolay) zaruridir. Bundan dolay), arazi
kullan)m faktörüne göre, hasar gördüklerinde önemli etkiye yol açabilecek olan, kamu
tesislerinden ya da ula%t)rma tesislerinden geçen güzergahlar en yüksek puanla
de-erlendirilmi%lerdir.
Bina Y k lma Riski ('ekil 9.6.11)
Depremden dolay) yol kenar)ndaki binalar)n y)k)lmas)n)n, yollar)n etkinli-ini önemli

ölçüde azaltt)-) ve etkin ula%t)rmay) sekteye u-ratt)-) ve trafik s)k)%)kl)-)na yol açt)-)
varsay)lm)%t)r. Bundan dolay), Model C’deki sars)nt)dan kaynaklanan bina y)k)lma say)s)
herbir 500 mlik grid içinde say)larak herbir yolun bina çökme riski belirlenmi%, ve bina
y)k)lma riski yüksek olanlar yüksek puanla de-erlendirilmi%lerdir.
Büyük Köprü ve Viyadük Geçi#leri ('ekil 9.6.12)
Nehirlerden ve bo-azlardan geçen yollar afet önleme güzergahlar) gibi deprem afeti için
çok önemli faktörlerdendir. stanbul’da nehirlerden ve bo-azdan geçen köprülerin hasar
görmesinin bölgeler aras)ndaki ba-lant)n)n kopmas)na ve tahliye, kurtarma ve yeniden
yap)lanma etkinliklerinin yerine getirilememesine yol açmas) muhtemeldir. Bu noktadan
hareketle üzerinde 50 m yada daha uzun köprü bulunan güzergah ve yol kesitleri çok
önemli olarak dikkate al)nm)% ve ek olarak yüksek puanla de-erlendirilmi%lerdir.
Tablo 9.6.1 ‘de güzergah ve yollar)n önem de-erlendirmesinde kullan)lm)% olan herbir
özelli-in puan ve a-)rl)k katsay)lar) gösterilmi%tir.
9-94
%ekil 9.6.6 Yol Derecelendirmesi: Afet önleme: Yollar n Ayr m
Yol Derecelendirmesi: Afet önleme: Yollar n Ayr m

%ekil 9.6.6

%ekil 9.6.7 Yol Derecelendirmesi: Afet Önleme Faktörü: Ba lant lar
Yol Derecelendirmesi: Afet Önleme Faktörü: Ba lant lar

%ekil 9.6.7
9-96
%ekil 9.6.8 Yol Derecelendirmesi: Trafik Karakteristi i: Yo unluk Tipi
Yol Derecelendirmesi: Trafik Karakteristi i: Yo unluk Tipi

%ekil 9.6.8

%ekil 9.6.9 Yol Derecelendirmesi: Trafik Karakteristi i: Yön
Yol Derecelendirmesi: Trafik Karakteristi i: Yön

%ekil 9.6.9
9-98
%ekil 9.6.10 Yol Derecelendirmesi: Güzergah Karakteristi i: Arazi Kullan m
Yol Derecelendirmesi: Güzergah Karakteristi i: Arazi Kullan m

%ekil 9.6.10

%ekil 9.6.11 Yol Derecelendirmesi: Güzergah Karakteristi i: Bina Y k lma Riski
Yol Derecelendirmesi: Güzergah Karakteristi i: Bina Y k lma Riski

%ekil 9.6.11
9-100
%ekil 9.6.12 Yol Derecelendirmesi: Ana Geçitler (Büyük Köprüler ve Viyadükler)
Yol Derecelendirmesi: Ana Geçitler (Büyük Köprüler ve Viyadükler)

%ekil 9.6.12

Tablo 9.6.1 De erlendirme Puanlar ve Katsay Faktör A rl klar

De-erlendirme A-)rl)k
Faktör
Puanlar) j Katsay)s) j
Tip-1 3
Tip-2 2
Afet Önleme Güzergah Ayr)m) 10
Tip-3 1
Faktörü
Tip-4 0.5
Ba-lant) 2 5
Çevreyolu 3
Derece Yollar
2
Hacim Tipi Çevreyolu Hariç 4
. Derece Yollar 1.5
Trafik Toplay)c) Yollar 1
Karakteristi-i Ana Loop (ba-lant)) Yolu 3
Faktörü Ana Radyal (da-)l)m) Yolu 2
1.DereceYol
Yön 1 3
(yukar)dakiler hariç)
. Derece Yol 0.5
Di-er 0
Kamu Tesisi
3
Ula%)m Tesisi
Konut Alan)
Arazi Kullan)m) 2 3
Endüstri
Park
Güzergah 1
Di-er
Karakteristi-i
Faktörü 200 500 3
100 200
2
Bina Y)k)lma 50 100
5
Riski 20 50
1
1 20
0 0
Ana Nehrin Geçti-i Kesit 3
Ana Nehirler gibi Geçi%ler 10
Yukar)daki d)%)ndakiler 0
Toplam 40
De;erlendirme Sonucu
'ekil 9.6.13 ve 'ekil 9.6.14 ‘de yukar)daki durumlar alt)nda gerçekle%tirilmi% olan
analizlerin sonuçlar) gösterilmi%tir. Herbir güzergah ve yolun önem derecesi, daha önce
gösterilmi% olan formül kullan)larak hesaplanm)%t)r. 'ekil 9.6.13 ‘de 10~100 puan
aras)ndaki yollar)n uzunluklar) ile akümülasyon frakans)n) (toplan)m s)kl)-)) gösterilmi%tir.
Güzergah ve yol bölümlerinin önemi 'ekil 9.6.14‘de gösterilmi%tir. Önem derecesi, ana
ba-lant) yollar) ve )%)nsal yollar)n önem katsay)s) “IA” ve “IA” n)n bölgede da-)l)m) esas
al)narak belirlenmi%tir.
Güzergah ve yol bölümlerinin özellikleri temel al)narak gerçekle%tirilen önem

de-erlendirmesinin sonucunda her ikisi de çevreyolu olan ana “loop”lar(ana ba-lant) yollar)
ve ana “radyal yollar” (ana da-)l)m hatlar)) ve bunlarla ba-lanan güzergahlar en önemli
güzergah ve yol kesitleri olarak seçilmi%lerdir. kinci önemli olarak k)rsal trafik a-)n)
olu%turan güzergahlar seçilmi%tir.
9-102
Di-er
Other kinci
Secondary Birinci
Primary
1600 100%
90%
Distanc e(km)
1400
(km)
Ac c umulation Frequency(%)
80%
Akümülasyon Frekans (%)

1200
Yanchang Mesafesi
70%
(Toplan m S kl 7 )
1000 60%
800 50%
Route Yanchang
600 40%
30%
400
Güzergah
20%
200 10%
0 0%
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Point
önem of puan)
Importance
“I ” IA
A
%ekil 9.6.13 Özellik Baz nda Güzergah ve Kesitlerde Önem Puan “IA” Da l m

%ekil 9.6.14 Özelliklerine Göre Yol Önceli i
Özelliklerine Göre Yol Önceli i

%ekil 9.6.14
9-104
b. Yol A; Özelli;ine Göre Önem De;erlendirmesi
Yol a-) özelli-ine göre önem de-erlendirmesi, depremin hemen sonras), bilgi toplama ve
kurtarma periyodu ve acil iyile%tirme gibi periyodlar) içeren birçok a%ama için
de-erlendirilmelidir. Yol a-) konusunda geni% bir perspektiften de-erlendirme
yap)labilmesi için, mevcut yol kullan)m), yön ve trafik hacmi, trafi-in ve yol kenarlar)n)n
özelli-i gibi noktalar)n de-erlendirmeye al)nmas) gereklidir. Deprem sonras) a%amalar) için,
kurtulan depremzedelerin tahliyesi noktas)nda bireylerin hareket ve geçi%lerinin genellikle
k)sa olmas) dikkate al)nm)%t)r. Bundan dolay), depremin hemen sonras)nda yol a-)n)n
fonksiyon de-erlendirmesi gerekli görülmemi%tir. Bu noktadan hareketle, deprem sonras)
yol a-) özelli-ine göre yap)lan de-erlendirme sadece bilgi toplama ve kurtarma ayn)
zamanda acil yeniden yap)lanma a%amalar) için gerçekle%tirilmi%ti.
De;erlendirme Yöntemi
A%a-)daki de-erlendirme yöntemi uygulanm)%t)r:
Her a%amada, insanlar)n istedikleri noktaya öngörülen süre içinde ula%malar)na imkan veren
trafik durumunu ifade eden “kesinlik” en önemli nokta olarak dikkate al)nm)%t)r. Bu
nedenle, seçilen önemli tesisler aras)nda mümkün olan en k)sa güzergah)n ne s)kl)kta
kullan)ld)-) ve herbir güzergah)n kullan)m s)kl)-) hesaplanm)%t)r. Daha sonra kullan)m
s)kl)-) baz al)narak özellikle ay)rd edilebilir olan güzergah ve bölümler seçilmi%tir. Ayr)ca
yukar)da bahsedilen benzer de-erlendirmeler bu güzergah üzerindeki köprülerin
kullan)lamama durumu için de gerçekle%tirilmi%tir. Bu sonçlardan yola ç)karak, yol a-)n)n
kar%)la%t)rmal) önemi hesaplanm)% ve üç derecede.
IN, (yol a-) önemi), Tablo 9.6.2‘de gösterilen ve bilgi toplama, kurtarma ve acil iyile%tirme
a%amas)nda herbir güzergah ve bölümün önem de-erlendirmesi sonucunda haz)rlanm)% olan
hesaplama matrisiyle belirlenmi%tir. A- analizinde kullan)lmak üzere seçilmi% olan önemli
tesisler Tablo 9.6.3, 'ekil 9.6.15 ve 'ekil 9.6.16 ‘de listelenmi%tir. Bunlar aras)nda, bilgi
toplama ve kurtarma periyodunda önemli olarak seçilen tesisler Tablo 9.6.3 ‘de (1)de
gösterilmi% ve yerleri 'ekil 9.6.15‘de i%aretlenmi%tir. Acil iyile%tirme döneminde önemli
olarak seçilen tesisler ise Tablo 9.6.3 ‘te (1) ve (2)de gösterilmi% ve yerleri 'ekil 9.6.16‘da
i%aretlenmi%tir.

Tablo 9.6.2 Yol A çin Önem De erlendirme Matrisi
Acil Restorasyon
Geni%lik ç K)s)m Küçüklük
Geni%lik lk
Bilgi
Toplama
/
ç K)s)m kinci
Kurtarma
Küçüklük Di-er
Tablo 9.6.3 Yol A Analizinde Dikkate Al nan Tesisler

(1)Kurtarma Periyodu Tesisleri Nokta Say)s)
Kriz Merkezleri 4
BB 1
lçe Belediye, Kaymakaml)k 60
lçe Afet Yönetim Merkezi 29
Havaalan) 4
Limanlar 5
TOPLAM 103
(2) Acil Restorasyon Periyodu Tesisleri Nokta Say)s)
tfaiye 44
Sa-l)k Tesisleri (Not : Hastane Acil Sa-l)k Servisi veSa-l)k Ocaklar) dahil)
95
Askeri 46
BB Yard)m ve Müdehale Birimleri 18
Makinelerin Ana Toplanma Merkezi 2
1. lçe Arama-Kurtarma Ekipleri Toplanma Alan) 15
1. lçe Makineleri Toplanma Alan) 9
1. Derece Heliport Alanlar) : Mevcut ve Planlanan 200
skeleler 44
ALT_TOPLAM 473
Lojistik Destek ve Koordinasyon Merkezi 2
Yükleme ve Bo%altma Merkezleri : Deniz ve Kara Ula%)m) için 6
A-)r Vas)ta Yükleme Bo%altma Merkezleri : Kamyon Terminali 9
Yard)m Malzemesi Yükleme ve Bo%altma Merkezleri 4
A-)r Vas)ta Ekipman) Yükleme ve Bo%altma Merkezleri 3
A-)r Makine Yükleme 5
ALT_TOPLAM 29
9-106
%ekil 9.6.15 Birinci Derece Acil Ula m Yollar yla Ba lanacak Tesislere Ait Çal ma
Birinci Derece Acil Ula m Yollar yla Ba lanacak Tesislere Ait Çal ma
%ekil 9.6.15

%ekil 9.6.16 Birinci, kinci ve Üçüncü Acil Ula m Yollar yla Ba lanacak Tesislere
Ait Çal ma
Birinci, kinci ve Üçüncü Acil Ula m Yollar yla Ba lanacak Tesislere Ait Çal ma
%ekil 9.6.16
9-108
Yol a-) analizinde, özelliklerine göre önem de-erlendirmesinde oldu-u gibi ayn) güzergah
ve kesitler seçilmi% ve yakla%)k 1.300 tesis noktas)ndan olu%an bir a- incelenmi%tir. 'ekil
9.6.17 ‘de analiz için kullan)lan a- gösterilmi%tir. Bu tesisler aras)nda Tablo 9.6.3, 'ekil
9.6.15 ve 'ekil 9.6.16‘da gösterilen önemli tesisler trafi-in ba%lang)ç ve var)% noktalar)
olarak seçilmi%tir. Tüm tesislerden ç)kan trafik hacminin ayn) oldu-u kabul edilmi% ve
trafik ak)% h)zlar) a%a-)da gösterildi-i gibi yol özelliklerine/geni%liklerine göre
belirlenmi%tir.
- Çevreyolu: 80km/saat
- Geni%lik, 16m yada daha geni%: 40km/saat
- Geni%lik, 7m~15m: 30km/saat
- Di-er geni%likler: 20km/saat
Analiz sonuçlar) a%a-)daki gibi aç)klanm)%t)r:
Bilgi toplama dönemi – Kurtarma dönemi
'ekil 9.6.18 bilgi toplama ve kurtarma a%amalar) için a- analiz modelini göstermektedir. En
yo-un trafik ana “loop”un (D100 – O-1 ) güney bölgelerinde meydana gelmektedir. Yani,
Haliç boyu olan alanla Bo-aziçi köprüsü bölgesi aras)ndaki güzergah ve yol parçalar)n)n
kapsaml) %ekilde incelenmesi gerekti-i söylenebilir. Bundan dolay), bir sonraki ad)m olarak
Haliç üzerindeki köprü ile Bo-aziçi köprüsüyle ba-lant)s) olan Avrupa yakas)ndaki
viyadü-ün kullan)lamayaca-) varsay)larak bir a- analizi gerçekle%tirilmi%tir. 'ekil 9.6.19
yukar)da bahsedilen geçi%lerin kullan)lamad)-) durum için gerçekle%tirilmi% olan a- analiz
modeli durumunu göstermektedir. Analiz sonuçlar)na göre, bu iki köprü kullan)lamad)-)
durumda trafik hacmi kuzeydeki “loop” hatt)na (O-2) kaymakta ve ayn) zamanda güney
kuzey “loop” hatlar)n) ba-layan )%)nsal yollardaki trafik yo-unlu-u da artmaktad)r.. 'ekil
9.6.20, 'ekil 9.6.18 ve 'ekil 9.6.19‘un üst üste konmas) sonucunu yans)tmaktad)r.
Acil -yile@tirme Dönemi
'ekil 9.6.21 acil restorasyon a%amas) için a- analiz modelini göstermektedir. Genel olarak
yukar)daki analizlerin sonuçlar)yla kar%)la%)r)ld)-)nda seçili tesislerin daha geni% bir alana
yay)lm)% olmas)ndan ötürü daha fazla geçi% say)s) ve fazla geçi% say)l) uzun kesitler
görülmektedir. Bununla birlikte, bu analizde en yo-un trafik hacmine sahip güzergah ve
kesitler yukar)daki analizle ayn) olan güney k)s)mda Haliç civar)ndaki alandan Bo-aziçi
köprüsü bölgesine uzanan bölge (D100 – O-1) üzerinde olu%maktad)r. Daha sonra,
yukar)daki analizle benzer %ekilde Haliç üzerindeki köprü ile Bo-aziçi köprüsüne ba-lant)

sa-layan viyadükten geçi%in aksayaca-) varsay)larak bir a- analizi uygulanm)%t)r. Analiz

sonucu 'ekil 9.6.22‘de gösterilmi%tir. Sonuçlar yukar)daki sonuçlarla ayn) e-ilimi
göstermektedir; yani, Haliç üzerinden geçen güzergah (O-1) kullan)lamayaca-)ndan, trafik
ak)%) ana güzergah haline gelen kuzeydeki “loop” hatt)na (O-2) kaymaktad)r. 'ekil 9.6.23,
'ekil 9.6.21 ve 'ekil 9.6.22 ‘nin üst üste konmas) sonucunu yans)tmaktad)r.
'ekil 9.6.24 ‘de a- karakteristi-ine göre önem derecesini ifade eden “IN” de-eri
gösterilmektedir. Bu de-er Tablo 9.6.2 ‘de gösterilen, iki analiz sonucunun entegre %ekilde
de-erlendirilmesine olanak sa-layan matris kullan)larak elde edilmi%tir. Bu sonuç ana
“loop” hatlar) ile bunlara ba-l) ana )%)nsal yollar)n öneminin göreceli olarak yüksek olmas)
e-ilimini göstermektedir.
9-110
%ekil 9.6.17 En K sa Yol Analizi için Yol A ve Tesis (Ba lant ) Noktalar
ve Tesis (Ba lant ) Noktalar

En K sa Yol Analizi için Yol A
%ekil 9.6.17

%ekil 9.6.18 Birinci Derece Acil Yol A nda En K sa Yol Analizi; A Durumu:
Hasars z
Birinci Derece Acil Yol A nda En K sa Yol Analizi; A Durumu: Hasars z

%ekil 9.6.18
9-112
%ekil 9.6.19 Birinci Derece Acil Yol A nda En K sa Yol Analizi; B Durumu:2
Köprüde Hasar Halinde
Birinci Derece Acil Yol A nda En K sa Yol Analizi; B Durumu:2 Köprüde Hasar Halinde
%ekil 9.6.19

%ekil 9.6.20 Yol Derecelendirmesi: Birinci Derece Tesisler Kapsam nda Yap lan En
K sa Yol Analizine Göre De erlendirme
Yol Derecelendirmesi: Birinci Derece Tesisler Kapsam nda Yap lan En K sa Yol Analizine Göre De erlendirme
%ekil 9.6.20
9-114
%ekil 9.6.21 Birinci, kinci ve Üçüncü Derece Acil Yol A nda En K sa Yol Analizi;
A Durumu: Hasars z
Birinci, kinci ve Üçüncü Derece Acil Yol A nda En K sa Yol Analizi; A Durumu: Hasars z
%ekil 9.6.21

%ekil 9.6.22 Birinci, kinci ve Üçüncü Derece Acil Yol A nda En K sa Yol Analizi;
B Durumu: 2 Köprüde Hasar Halinde
Birinci, kinci ve Üçüncü Derece Acil Yol A nda En K sa Yol Analizi; B Durumu: 2 Köprüde Hasar Halinde
%ekil 9.6.22
9-116
%ekil 9.6.23 Yol Derecelendirmesi: Birinci, kinci ve Üçüncü Derece Tesisler

Kapsam nda Yap lan En K sa Yol analizine Göre De erlendirme
Yol Derecelendirmesi: Birinci, kinci ve Üçüncü Derece Tesisler Kapsam nda Yap lan En K sa Yol analizine Göre
De erlendirme
%ekil 9.6.23

%ekil 9.6.24 Afet Yönetimi Kapsam ndaki Tesisler çin Yap lan En K sa Yol
Analizlerine Göre Yol Öncelikleri
Afet Yönetimi Kapsam ndaki Tesisler çin Yap lan En K sa Yol Analizlerine Göre Yol Öncelikleri
%ekil 9.6.24
9-118
c. Güzergah ve Yol Bölümlerinde Önem De;erlendirmesi
Güzergah ve yöl bölümlerinin entegre olmu% önem derecesi IM , Tablo 9.6.4‘daki

de-erlendirme matrisinin özelliklere göre güzergah ve bölkümlerin önem de-erlendirmesi
olan IA ‘e ve a- özelli-ine göre güzergah ve bölümlerin de-erlendirmesi IN ‘e uygulanmas)
sonucu belirlenir. De-erlendirme sonucu temel al)narak güzergah ve bölümler “çok
önemli”, “önemli” ve “genel” olarak 3 s)n)fa ayr)lm)%t)r.
'ekil 9.6.25 böyle bir de-erlendirme matrisini temel alan güzergah ve yol bölümlerinin
önem de-erlendirmesi sonucunu göstermektedir. Çal)%ma alan) içerisindeki yollar)n
güzergah ve kesitleri 'ekil 9.6.25‘de gösterilen önem derecelerine göre
s)n)fland)r)lm)%lard)r. De-erlendirme sonucu pratik ve kabul edilebilir görünmektedir:
ulusal trafik akslar) olan ana ba-lant) yollar) ve bunlara ba-l) )%)nsal yollar öncelikle önemli
güzergah ve kesitleri olu%turmaktad)rlar. Böylece, ula%)m a-)n) deprem afetinden korumak
ve etkin %ekilde güçlendirmek için al)nacak tedbirler içerisinde, köprülerin deprem
etkisinden korunmas)na ve yol bak)m çal)%malar)na öncelik verilmesi gereklilidir. Buradaki
öncelik s)ralamas)nda güzergah ve bölümlerle ilgili önem de-erlendirmesi temel al)nmal)d)r.
Tablo 9.6.4 Güzergah ve Kesitlerin Önem De erlendirme Matrisi
A- Karakteristi-ine Göre Önem IN
Çok Önemli Önemli Göreceli

önemli
Çok Önemli lk
Özelli e
Göre
Önem
IA Önemli kinci
Göreceli Di-er
önemli

%ekil 9.6.25 Yol Öncelikleri: Sonuç
Yol Öncelikleri: Sonuç

%ekil 9.6.25
9-120
(2) Köprü Y k lmas n n Etki De;erlendirmesi

De;erlendirme Metodu
Köprülerin deprem dayan)rl)-)yla ilgili olarak K)s)m 9.5 ‘ten iki tip köprü seçilmi%tir.
Deprem dayan)rl)-) tedbirleri al)nmas) gerekli olan köprüler: 1) “y)k)lma ihtimali olan
köprüler” ve 2) “PGA >= 300g de-erine sahip alüviyal zeminde bulunan ve ayak yüksekli-i
10m’den fazla olan köprüler”. Bu bak)mdan, bu iki tip köprü için deprem dayan)rl)k
tedbirleri de-erlendirilmi%tir. Daha sonra, bu köprülerin y)k)lmalar)n)n etkisi
de-erlendirilmi%tir.
Bir köprününü y)k)lmas)n)n etki yay)l)m), bu köprünün y)k)lmas) ve/veya alt yap)s)nda
önemli hasar meydana gelmesi durumlar)ndaki etkilerinin de-erlendirilmesi ile
gerçekle%tirilmi%tir. Dikkate al)nan faktörler bu köprülerin ana yollar üzerinde uzun yada
geni% köprüler olup olmad)klar) ve ne tür zeminde bulunduklar)d)r. Bu bak)mdan, köprü
hasar)ndan kaynaklanan etki yay)l)m) ve ayn) zamanda ilgili güzergah ve bölümlerin önem
derecesi dikkate al)nm)%t)r. Bu faktörler için verilen katsay)lar K)s)m 9.5 ‘de gösterilmi%tir.
Deprem dayan)rl)-) tedbirlerinin uygulanmas) gerekli olarak seçilmi% olan köprüler ve bir
köprünün y)k)lma etkisinin gücü, bu katsay)lar)n (puanlar)n) a-)rl)k katsay)lar)yla
çarp)lmas) sonucu elde edilen de-erlerin toplanmas) ile ifade edilmi%tir. Yani, bir köprünün
y)k)lma etkisi “E”, a%a-)daki formülle ifade edilir:
m
E= ƒYk EYk
k =1
E Köprünün y)k)lma etkisi

k Faktör k’nin A-)rl)k Katsay)s)
Yk Faktör k’nin De-erlendirme Puanlar)
E de-eri artt)kça köprü y)k)lmas)ndan kaynaklanan etki artmaktad)r. Bunun derecesinin

yada yay)l)m)n)n hesaplamas)nda etki “çok büyük”, “büyük” ve “genel” olarak 3 grupta
s)n)fland)r)lm)%t)r (Tablo 9.6.5‘te gösterilen E puanlar)n)n histogram) referans edilerek).
Tablo 9.6.6‘da faktörler, toplam kaysay)lar), ve Etki E’nin hesaplanmas)nda kullan)lan

herbir faktör için a-)rl)k katsay)s) gösterilmi%tir.

Tablo 9.6.5 Köprülerin Deprem Afetini Önleme Konusunda Önem De erlendirme

Matrisi
Deprem Dayan)m Tedbirlerinin

önemi

önemli
Çok Büyük Çok Önemli
Y k lma
Etkisi Büyük Önemli
Genel Göreceli
önemli
Tablo 9.6.6 De erlendirmedeki Etki Faktörü ve Puan A rl

De7erlendirme A7 rl k Katsay s
Faktör
Puanlar Xj Wj
Güzergah ve kesit Önemi
3
“En Önemli”dir.
Ana Hatta Uzun 2
Yol Köprü Tipi “Önemli”dir. 10
Köprü
1
“Genel” dir.
Di7erleri 0.5
Ana Hatta Uzun
Trenyolu Köprüsü Yolcu Hatt 2 10
Köprü
3
“En Önemli” dir
2
Yol “Önemli” dir.
Köprü Alt Tipi 5
1
“Genel” dir.
Di7erleri 0.5
Tren Yolu 2
Gerekli Deprem Dayan<rl<k Tedbirlerini Temel Alan Öncelik De erlendirmesi
Tablo 9.6.7 ve Tablo 9.6.8 ‘de “y)k)lma ihtimali olan köprüler” ve “PGA >= 300g
de-erine sahip alüviyal zeminde bulunan ve ayak yüksekli-i 10m’den fazla olan
köprüler” için gerekli deprem dayan)rl)-) tedbirlerini temel alan öncelik de-erlendirilmesi
matrisi ve tablosu gösterilmektedir. Tablo 9.6.7‘deki say)lar çal)%)lan köprülerin say)s)n)
göstermektedir. Deprem dayan)rl)k tedbirlerine ilk öncelikli olarak ihtiyaç duyan 4 köprü
bulunmaktad)r; 17 köprü ikinci öncelikli ve 6 köprü üçüncü öncelikli olarak belirlenmi%tir.
9-122
Tablo 9.6.7 Deprem Dayan rl k Tedbirleri Gereklili ine Göre Öncelikler
Judge1-1 1-1; Dü%me

Yarg);Dropping Bridges
1 2 3
1 4 2 2
Judge1-2 ; Pier
Yarg)
1-2;
2 0 0 37
Ayak
Rest
Di-erof
3 15 4 Köprüler
Bridges
Köprü Y<k<lmas<n<n Etki De erlendirmesi
'ekil 9.6.26 köprüler depremden hasar gördüklerinde meydana gelen etkiyi gösteren bir
histogram görülmektedir. Etki derecesi “çok büyük”, “büyük” ve “genel” olarak 3 grupta
s)n)fland)r)lm)%t)r ve 'ekil 9.6.26‘de gösterilmi%tir.
Genel Geni% Çok Geni%
10 100%
Accumulation Frequency (%
9 90%
8 80%
Say)s)of Bridges
Akümülasyon Frekans (%)
7 70%
(Topaln m S kl 7 )
6 60%
5 50%
Number
4 40%
3 30%
Köprü
2 20%
1 10%
0 0%
2.5 5 10 15 20 30
Point of Impact
Etki Puan)
%ekil 9.6.26 Köprü Y k lmas n n Etki Puan Da l m

Tablo 9.6.8 Deprem Dayan rl k De erlendirmesi ve Köprülerin Öncelik

De erlendirmesi
Dü%en Köprüler Ayak Deprem- Y)k)m Etkisi

Kod Köprü dayan)rl) öncelik
_NO De-erlendir De-erlendir
Yarg) 1-1 10m ve PGA_GAL Yarg) 1-2 Yarg) 1 Skor Yarg) 2
me_A me_C üstü _model_C
94 1 B B 2 1 333.5 1 2 30 1 1
223 52 A A 1 1 480.1 1 1 30 1 1
103 55 B B 2 1 325.1 1 2 30 1 1
95 57 A A 1 1 456.4 1 1 30 1 1
89 58 A A 1 1 473.6 1 1 30 1 1
88 89 A A 1 0 475.5 3 2 20 2 2
143 188 A A 1 1 479.3 1 1 30 1 1
157 190 A A 1 0 326.9 3 2 2.5 3 3
114 191 A A 1 0 352 3 2 5 3 3
262 AK3 C A 2 0 473.2 3 3 2.5 3 3
264 AK4 C A 2 0 471.4 3 3 2.5 3 3
265 AK5 A A 1 0 476.1 3 2 2.5 3 3
308 MT110 A A 1 0 329.2 3 2 15 2 2
310 MT112 A A 1 0 328.4 3 2 15 2 2
349 MT86 A A 1 0 476 3 2 30 1 1
350 MT87 A A 1 0 476 3 2 30 1 1
351 MT88 A A 1 0 476 3 2 15 2 2
355 MT94 A A 1 0 419.4 3 2 30 1 1
380 T28A A A 1 0 413.2 3 2 10 2 2
381 T28B A A 1 0 413.2 3 2 10 2 2
384 T30 B B 2 0 479.5 3 3 2.5 3 3
386 T33 A A 1 0 302.6 3 2 2.5 3 3
388 T4 A A 1 0 402.4 3 2 5 3 3
389 T5 A A 1 0 493.8 3 2 10 2 2
434 UAS17 C B 2 0 470.4 3 3 10 2 3
279 M1-3-A C C 3 1 307.6 1 3 10 2 3
455 YIM5 C C 3 1 379.9 1 3 5 3 3
Daha sonra, gerekli deprem dayan)rl)k tedbirleri ve köprülerin y)k)lmas) etkisini temel alan
öncelik de-erlendirmesinde kullan)lan matris Tablo 9.6.9 ‘da ve de-erlendirme sonucu
'ekil 9.6.27‘de gösterilmi%tir. Deprem dayan)rl)-) tedbirlerinde yüksek önceli-e sahip ve
y)k)ld)-)nda oldukça fazla etki yaratacak olarak s)n)fland)r)lan köprüler, ana
“loop”lar(ba-lant) yollar)) üzerinde olanlar , vadiler üzerinde yer alanlar, vb. dir.
9-124
Tablo 9.6.9 Köprülerin Önem De erlendirmesi
Yarg)1 ; Deprem Dayan)m Tedbirlerinin

önemi
Judge1 ; Importance of Earthquake-Proof Measures

Very Important Importanct önemli
Relatively
Important
Extremely Large
Çok Büyük
52, 57, 58, 188 1, 55, MT86, MT87
Judge2 ; Impact when Struck

Yarg 2;
Y k lma
89, MT110,
Etkisi Büyük
Large
MT112, MT88,
M1-3-A
MT94,T28A, T28B,
T5
General
Genel 190, AK5, T33, T4

AK3, AK4, T30,
UAS17,YIM5

%ekil 9.6.27 Hasar Görme Olas l Yüksek Köprü: Yol A için Öncelik
için Öncelik
Yüksek Köprü: Yol A
Hasar Görme Olas l
%ekil 9.6.27
9-126
(3) Deprem Afeti Önleme Konusunda Yol ve Köprülerle ilgili Önem De;erlendirmesi
Yukar)da tan)mlanan de-erlendirme sonuçlar)nda görüldü-ü gibi, Çal)%ma Alan) içerisinde

ana ba-lant) yollar) ve bunlar) ba-layan ana “)%)nsal” yollar en önemli yollar olarak
de-erlendirilebilir. Daha önceden aç)kland)-) gibi, bu “ana yollar” ve )%)nsal” yollar ulusal
trafik akslar)ndan gelen güzergahlard)r ve de-erlendirme sonucu genel olarak mevcut trafik
durumunu yans)tmaktad)r. kinci derecede önemli olarak seçilen güzergahlar ise %ehrin
modern k)sm)nda öncelikli kentsel trafik fonksiyonunu yerine getiren yollard)r ve bu
de-erlendirme sonucu da mevcut trafik durumunu genel olarak yans)tmaktad)r.
Yollar)n önem de-erlendirmesi deprem afeti önleme konseptini dikkate almaktad)r.

Yukar)da tan)mland)-) gibi de-erlendirme sonuçlar) genel olarak yollar)n mevcut yap),
i%leyi% ve fonksiyonlar)yla kesi%mektedir. Bununla birlikte, bu önem de-erlendirmesi
sonuçlar)na göre depreme kar%) haz)rl)klar)n sürdürülmesi ve deprem dayan)rl)-) ve yol
bak)m çal)%malar)n)n gerçekle%tirilmesi temenni edilen durumdur.
Daha sonra, yol a-)n)n ve köprülerin önem de-erlendirmesi sonuçlar)ndan yola ç)karak
deprem dayan)rl)k tedbirlerinin önceliklendirilmesi yap)lm)%t)r. Ek olarak depremden
dolay) köprülerin y)k)lmas)n)n etkileri dikkate al)narak Tablo 9.6.10 ‘da güçlendirilmesine
ihtiyaç duyulan köprülerin önemi de-erlendirilmi% ve sonuçlar gösterilmi%tir. Yollar ve
köprüler, yukar)daki sonuçlar ve güzergah ve kesitlerin önemi temel al)narak haz)rlanm)%
olan Tablo 9.6.11‘de gösterilen matris kullan)larak toplu olarak de-erlendirilmi%tir. Yani,
köprülerin deprem dayan)rl)k tedbirleri önceli-ine bu de-erlendirmenin sonuçlar) temel
al)narak karar verilmi%tir.
Tablo 9.6.10 Köprülerin Önem De erlendirmesi
Köprü NO
Köprünün Köprü
Önemi Ayak Yüksekli7i Ayak Yüksekli7i Say s
H>=10m H<10m
En Önemli 52, 57, 58, 188, 1, 55 MT86, MT87, MT94 9
89, MT110, MT112, MT88,

Önemli 7
T28A, T28B, T5
190, 191, AK5, T33, T4,
Genel M1-3-A, YIM5 11
UAS17, AK3, AK4, T30

'ekil 9.6.28 ’de, Tablo 9.6.11 ‘deki matris ile yap)lan de-erlendirme sonuçlar) ile yol a-)
önem de-erlendirme sonuçlar) birle%tirilerek gösterilmi%tir. Köprüler için deprem
dayan)rl)-) tedbirlerinde en yüksek öncelik, köprü ve yol önceli-i yüksek olanlara
verilmi%tir. Tablo 9.6.12‘de deprem dayan)rl)k tedbirleri ile ilgili olarak ortaya konan 5
öncelik seviyesi gösterilmi%tir, ve herbir seviye yakla%)k 6 köprüyü içermektedir. Deprem
güçlendirmesi, burada elde edilen öncelik s)ras) temel al)narak sistematik %ekilde
gerçekle%tirilirse, afet önleme çal)%malar)n)n sonuçlar) en etkili %ekilde sa-lanabilecektir.
Tablo 9.6.11 Deprem Afeti Önleme ile lgili Önem De erlendirmesi
Güzergah ve Kesit Önemi
lk kinci Di-er
Çok Önemli lk
Köprünün
Önem
Derecelendirmesi
Önemli kinci
Göreceli Üçüncü
önemli
Tablo 9.6.12 Deprem Dayan rl Tedbirleri Öncelik Seviyesi
Tedbir Alma
Köprü NO Köprü Say s
Önceli7i
1 52, 57, 58, 188 4
2 MT86, MT87, MT94, 1, 55 5
89, MT110, MT112, MT88, T28A,

3 7
T28B, T5
190, 191, UAS17, M1-3-A, AK5,
4 7
T33, T4
5 YIM5, AK3, AK4, T30 4
9-128
%ekil 9.6.28 Hasar Görme Olas l Yüksek Köprü: Hasar Görme Olas l na ve
Öncelikli Yol A na Göre Güçlendirme Öncelikleri
na ve Öncelikli Yol A na Göre Güçlendirme Öncelikleri

Yüksek Köprü: Hasar Görme Olas l
Hasar Görme Olas l
%ekil 9.6.28

9.6.3. Çöken Binalar Nedeniyle Kapanma Olas l ; Olan Yollar n

Hesaplanmas
Yollar)n hem bir trafik i%levi, hem de yer olarak i%levi vard)r ve yürüyen ki%ilerle
otomobillerin yol kenarlar)ndaki çe%itli tesislere ula%)m trafi-i için veya normal ko%ullar
alt)nda, altyap)lar)n (elektrik, telefon, do-algaz vb.) konumland)r)lmas) için hizmet
vermektedir. Di-er taraftan, afete yol açan bir deprem gibi acil durumlarda, acil kurtarma
araçlar)n)n trafi-i ile tahliye ve yang)n)n yay)lmas)n) önlemek için hizmet verirler. Bu
nedenle, acil durumlarda yol i%levlerinin yeterli-ini güvenceye almak amac)yla yollar)n
kapanmas)n) önlemek için düzenlemeler yap)lmas) gereklidir. Özellikle stanbul’da, yollar,
büyük%ehir hizmetlerini desteklemek için en önemli ula%)m ortam)n) te%kil etmektedir. Bu
nedenle, acil durumlarda yollar)n i%levinin hangi dereceye kadar güvenceye al)nabilece-ini
detayl) olarak hesaplamak ve hesaplaman)n sonucuna göre yollar)n ve kentsel alanlar)n
gelecekteki düzenlemeleri için bir plan yap)lmas) arzu edilir. Bu aç)dan, çöken binalara
ba-l) olarak olas) yol kapanmalar), binalara gelecek olas) zarar hesaplar)na dayand)r)larak
tart)%)lacakt)r. Bu rapordaki ”yol kapanmas)” terimi, üç (3) metreden daha geni% geçitlerin,
yani binalar)n vb. y)k)lmas)ndan sonra en küçük araçlar)n geçi%ine izin verilmesinin
güvenceye al)namad)-) durumlar olarak tan)mlanmaktad)r ('ekil 9.6.29).
3m
%ekil 9.6.29 Yol Kapanmas ’n n tan m
9-130
(1) Olas Yol Kapanmas n n Hesaplanma lemleri
Bir yolun, tahripkar bir depremin sonucunda kapanaca-)n) ya da binalar)n durumu, y)k)lan
binan)n geni%li-i, ve yollar ile güzergahlar)n durumlar) gibi çe%itli faktörler nedeniyle
kapanmayaca-)n) hesaplamak mümkündür. Bir konu, 'ekil 9.6.30 ‘te gösterildi-i gibi
çe%itli faktörler ile ili%kilidir.
Binalar)n Yollar)n ve
Durumlar) Güzergahlar)n Durumu
1. Binan)n Yap)s) 5. Yolun geni%li-i
2. Binan)n Y)k)lma 6. Yol ba-lant)s)ndaki
Olas)l)-) binalar)n toplam
3. Y)k)lan binalar)n say)s)
toplam say)s)na 4.Y)k)lan vb.
kar%)l)k, yollar)n binalar)n
üzerine y)k)lan geni%li-inin
binalar)n yüzdesi
da-)l)m)
7. Y)k)lan Binalar Sonucu Yol Ba-lant)s)n)n

Kapanmas) Olas)l)-)
%ekil 9.6.30 Yol Kapanmas na li kin Faktörler
Yol kapanmas) olas)l)-), baz) durumlar), ve yukar)da belirtilen faktörlerin her birine uyan
de-erleri varsay)mland)rarak hesaplanabilir. Yol kapanmas) olas)l)-)n) hesaplamak için
a%a-)daki durum ve de-erler al)nm)%t)r.
- Yol kapanmas) olas)l)-) 500x500 metrelik her bir alan için hesaplanacakt)r.
- Her bir 500x500 metrelik alandaki bina y)k)lma olas)l)-) Model-C’deki deprem
hareketine göredir.
- Binalar)n yollar)n üzerine y)k)lma olas)l)-) %100 olarak varsay)lacakt)r.
- Bu raporun konusu olan yollar, daha önce de s)n)fland))rld)-) gibi 2 ila 6 metre, 7 ila 15
metre ve 16 metreden geni% olan yollard)r.
- Yol ba-lant)lar) 500x500 metrelik bir alan içindeki toplam yollar olacakt)r ve binalar)n
güzergahlara cephesi oldu-u varsay)lm)%t)r.
Ba%ka bir deyi%le,
- Binalar)n yollar)n üzerine y)k)lmas) olas)l)-) 500x500 metrelik bir alandaki bina
y)k)lma olas)l)-) x 1,0’a e%ittir.

- Yolun iki taraf)ndaki binalar)n y)k)lma olas)l)-), 500x500 metrelik bir alandaki
binalar)n y)k)lma olas)l)klar)n)n karesi x 1,0’a e%ittir.
- Binan)n y)k)lmas)ndan sonra, arac)n içinden geçebilece-i en dar bir geçitin geni%li-i 3
metre olarak varsay)lmaktad)r.
- Y)k)lan binalar)n geni%likleri toplam)n)n kalan yolar)n geni%li-inden büyük olmas)

olas)l)-), Kobe depreminde elde edilen vakalara göre s)ras)yla; geni%li-i 2 ila 6 metre
olan yollar için %98, 7 ila 15 metre olan yollar için %11 ve 16 metreden geni% yollar
için % 0,3’tür.
(2) Her bir Yol Tipinin Yol Kapanma Olas l ; Hesab

a. 2 ila 6 metre Geni li;indeki Yollar için Yol Kapanma Olas l ;
2 ila 6 metre geni%li-indeki yollar)n kapanma hesaplar) 'ekil 9.6.31 ‘te görülmektedir. Yol
kapanma olas)l)-)n)n %50’den yüksek oldu-u alanlar Avrupa yakas)n)n güneyi ve Asya
Yakas)nda yer almaktad)r. Bu alanlar yo-un yerle%ime sahip alanlard)r ve yol kapanmas),
bina y)k)lma olas)l)-)n)n yüksek olarak hesapland)-) alanlarda meydana gelmektedir. Bu tür
dar yollar binalar)n birbirine yak)n durdu-u alanlarda geli%mi%tir ve bu yollar sokak olarak
kullan)lmaktad)r. Bu nedenle, y)k)lan binalar)n sebep olaca-) yol kapanmalar)n)n tahliye ve
kurtarma faaliyetlerinde ciddi zorluklar yarataca-)ndan kayg)lan)lmaktad)r.
b. 7 ila 15 metre Geni li;indeki Yollar n Kapanma Olas l ;
7 ila 15 metre geni%li-indeki yollar)n kapanma olas)l)-) hesaplar) 'ekil 9.6.32 ‘te verilmi%tir.
Yol kapanma olas)l)-)n)n %50’den yüksek oldu-u alanlar Avrupa yakas)n)n bir bölümüdür.
7 ila 15 metre geni%li-indeki yollar)n ne ana yol olarak bir i%levi olmas)na ne de geni% bir
a- i%levi olmas)na ra-men ana yollara eri%imleri bulunmaktad)r ve yerle%im alanlar)n)n içi
ile etraf)nda yer almaktad)rlar. Dolay)s)yla, bu tür i%levleri olan yollar)n kapanmas) halinde
ya%am alanlar)na ve di-erlerine eri%mek zorla%acak ve baz) bölgeler izole olacakt)r.
c. 16 metre yada Daha geni Yolalr n Kapanma olas l ;
16 metre geni%li-inde ya da daha geni% yollar)n kapanma olas)l)-) hesaplar) ise 'ekil 9.6.33
‘te gösterilmektedir. 16 metreden geni% yollar)n y)k)lan binalar sonucunda kapanmas)yla
kar%)la%)lmas)n)n zor oldu-u varsay)lmaktad)r. Dolay)s)yla, binalar)n yollar)n üzerine
y)k)lmas) halinde bile, bu tür yollar)n araçlar)n geçi%i için zorluk ç)karmas) olas)l)-)n)n
dü%ük olaca-) san)lmaktad)r.
9-132
%ekil 9.6.31 Bina y k lmas Sonucu Yol kapanmas Dar (2-6m) Yol
Bina y k lmas Sonucu Yol kapanmas Dar (2-6m) Yol

%ekil 9.6.31

%ekil 9.6.32 Bina Y k lmas sebebiyle Yol Kapanmas Orta Geni likte (7-15m) Yol)
Bina Y k lmas sebebiyle Yol Kapanmas Orta Geni likte (7-15m) Yol)
%ekil 9.6.32
9-134
%ekil 9.6.33 Bina Y k lmas Sebebiyle Yol Kapanmas Geni (16m ve üstü) Yol
Bina Y k lmas Sebebiyle Yol Kapanmas Geni (16m ve üstü) Yol

%ekil 9.6.33

(3) Yol Kapanmas na Ba;l Olarak zole Olaca; Varsay lan Bölgeler
Özellike yol kapnmas) sonucu bölgelerin izolasyon (ula%)lamama) olas)l)-), yukar)da

bahsedilen, y)k)lan binalar sonucu kapanan yollar)n hesaplamalar)ndan elde edilen
sonuçlara dayand)r)larak de-erlendirilmi%tir. Hesaplama sonuçlar), adlar) “çok riskli”,
“riskli”, orta riskli” ve dü%ük riskli” olmak üzere dört gruba ayr)lm)%t)r. Gruplar aras)
ili%kiler ve yol kapanma de-erlendirmesi a%a-)dakli gibi hesaplanm)%t)r:
Tablo 9.6.13 Gruplar Aras li kiler ve Yol Kapanma De erlendirmesi
Yol Kapanmas n n Durumu

1zolasyon Riski
2-6 metre geni li7indeki yol 7-15 metre geni li7inde yol
Yollar n ço7u kapal .
Kapanma olas l 7 %50’den yüksek. 7-15 metre geni li7inde yol

Çok Riskli
bulunmamaktad r.
Kapanma olas l 7 %50’den yüksek. Kapanma olas l 7 %50’den yüksek. .
Kapanma olas l 7 %50’den yüksek. Kapanma olas l 7 %30 ila 50 aras ya

Riskli
da daha yüksek.
Kapanma olas l 7 %30 ila 50 aras ya 7-15 metre geni li7inde yol
da daha yüksek. bulunmamaktad r
Orta riskli
Kapanma olas l 7 %50’den yüksek. Kapanma olas l 7 %10 ila 20 aras ya
da daha yüksek.
Dü ük Riskli Yukarda belirtilenlerden farkl Yukarda belirtilenlerden farkl
Yol kapanmas) sonucu izole olaca-) san)lan bölgeler Tablo 9.6.13’de gösterilen
de-erlendirme göstergelerine dayan)larak 'ekil 9.6.34 ‘te gösterilmektedir. Bu
de-erlendirmeye göre, Avrupa yakas)n)n güneyindeki bir çok alan)n izole olaca-)
san)lmaktad)r. Yol kapanmas) sonucu izole olan bu tür alanlarda tahliye ve kurtarma
faaliyeleri, y)k)lan binalar)n temizlenmesi ve mallar)n ta%)nmas)nda dikkate de-er
zorluklarla kar%)la%)lacakt)r. Dolay)s)yla, izolasyon riskini azaltmak amac)yla, yol
düzenlemelerinde ve arazi kullan)m)n)n geli%tirilmesinde yeni bir politikaya gereksinim
duyulmaktad)r.
9-136
%ekil 9.6.34 Yol Kapanmas Sonucu zole olacak Alan Hesaplamalar
Yol Kapanmas Sonucu zole olacak Alan Hesaplamalar

%ekil 9.6.34

9.6.4. Yol yile tirme Çal malar nda Depreme Dayan rl ; n n Dikkate
Al nmas
Bu bölümde, gelecekteki yol geli%tirme çal)%malar)nda depreme dayan)rl)-)n)n nas)l dikakte
al)naca-) aç)klanmaktad)r. Bu öneriler, yol a-) önem de-erlendirmesinin ve yol kenar)ndaki
binalar)n y)k)lmas) sonucu yol kapanmas)n)n etkileri üzerindeki çal)%man)n sonuçlar)ndan
al)nm)%t)r.
(1) Yol A; n n Plan
Yüksek güvenilirli-e sahip bir yol a-), a%a-)daki iki %art) yerine getirmelidir:
1) Yol a-) sistemi, fazladan kapasiteye sahip olmal)d)r: Bu, yol sisteminin yap)l)%)n)n;
acil durumlarda alternatif güzergahlar sa-layarak trafi-i aktarmak aç)s)ndan sistemin
güvenilirli-ini emniyete alan bir fazlal)-a sahip olmas) anlam)na gelmektedir. Köprüler
gibi, depreme dayan)r yol yap)lar), bir depremle sars)ld)-)nda ya da di-er bir acil durumla
kar%)la%)ld)-)nda yol sisteminin i%levini korumal)d)r.
2) Yollar)n “yatay kesit tasar)lar)” da fazladan kapasitesi olmal)d)r: Bu kapasite, bahsi

geçen yol bölümlerinin yüksek güvenilirli-ine katk)da bulunmaktad)r. Yani, yol
kenar)ndaki binalar)n bir deprem sonucunda y)k)lmas) durumunda bile, en az gerekli yol
i%levi, güvenceye al)nmal)d)r.
Yukardaki iki bak)% aç)s)ndan, yol sisteminin gelecekte nas)l olmas) gerekti-i a%a-)da
aç)klanmaktad)r:
a. Fazladan Kapasiteli Ula m A; Sistemi
'u anki yol a-) planlar)na ve önem de-erlendirmesinin daha önceden aç)klanan sonuçlar)na
dayal) olarak, yol sisteminin a%a-)daki gibi geli%tirilmesi önerilmektedir:
- Ana döngüden bat)ya ve do-uya do-ru uzanan iki otoyol, ve ana döngüyü ba-layan
radyal hatlar) olu%turan kuzey ve güney otoyollar) “ulusal trafik eksenleri” olarak
adland)r)lmaktad)r. Bu eksenler, birle%me, ba-lant) ve giri% ç)k)% i%levi sa-lamaktad)r.
Bu otoyollar)n geni%li-i yeterlidir ve geni% bir bölgeyi kaplayan ana yollar olarak i%lev
görürler. Ancak, Avrupa yakas)n)n güney k)sm)nda, do-u ile bat)y) yatay bir biçimde
ba-layan ulusal otoyol (D-100) ayn) zamanda %ehir içi trafi-i için de kullan)lmas)
nedeniyle ulusal trafik eksenini ve %ehir trafi-ini birbirinden ay)rmak için ba%ka bir
güzergah)n planlanmas) gerekmektedir.
9-138
- Yukar)dakiler de, bir deprem olmas) durumundaki yol a-) analizinin sonuçlar)ndan
al)nm)%t)r. Yani, %u belirtilmi%tir ki; bir depremden sonra, Avrupa yakas)ndaki trafik
ak)%) ana döngünün güney k)sm)nda (D-100’den O-1’e) a%)r) derecede yo-unla%acakt)r
ve geni% çapl) bir trafik s)k)%)kl)-) ya%anacakt)r. Burada sunulan analiz, kurtarma ve
acil onar)m sürecinde önem ta%)yan ana tesisler aras)ndaki trafik ak)%)na
dayanmaktad)r. Ancak, bu tür yollar)n ayn) zamanda acil kaç)% için de kullan)lmas)
sebebiyle, bölgenin depremle sars)lmas) halinde olu%acak trafik s)k)%)kl)-)n)n
önlenmesine yard)m etmek amac)yla ek yollar yap)lmas) gereklidir.
- Önem de-erlendirmesinin sonuçlar)ndan anla%)ld)-) üzere, BB taraf)ndan 1. derece

olarak gösterilen yollar, bölgedeki yol a-)n) olu%turan ana yollard)r. Ço-u, gereken
i%levleri yerine getirecek kadar geni% olsa da baz)lar) dard)r. Dolay)s)yla, yol
geni%li-inin yetersiz oldu-u k)s)mlarda, yeterli yol geni%li-ini güvenceye al)nmas)n)
planlamak ve ek yollar in%a etmek gereklidir.
- Yollar, boyunca konumlanan köprüler vb yap)larla birlikte, do-rusal sistemlerdir.

Özellikle, önemli yol a-lar) olu%turulurken, baz) köprüler depreme dayan)rl) ya da afet
önleyici önlemlere gereksim duymaktad)r. Ancak, uygulanan in%aat i% çizelgeleri ve
bütçe k)s)tlamalar) nedeniyle, bütün bu depreme dayan)rl)kl) önlemlerin ayn) anda
uygulanmas) zordur. Dolay)s)yla, daha önce de belirtildi-i üzere, depreme kar%)
önlemlerin, her önlemin önem derecesine ve iyi planlanm)% bir zaman çizelgesine göre
yürütülmesi gerekmektedir. Bu çal)%mada sadece köprülerin hedef al)nm)% olmas)na
kar%)n, gelecekte istinat duvarlar), vb di-er yap)lar üzerinde benzeri çal)%malar
yürütülmesi arzu edilir.
- Afetler sonucu olu%an bina enkaz) ve di-er art)k malzemeler trafik ko%ullar)n)
kötüle%tirebilir. Kurtarma çal)%malar)n)n ilk ve sonraki a%amalar)nda trafik ko%ullar)n)
kolayla%t)rmak amac)yla, deprem sonucunda olu%an at)klar)n mümkün olan en k)sa
zamanda temizlenmesi ve ortadan kald)r)lmas) çok önemlidir. Dolay)s)yla, molozlar)n
temizlenmesi ve ortadan kald)r)lmas) için, daha önceden, s)radan yol a-)n)n bir parças)
olmayan bir güzergah)n kararla%t)r)lmas) ya da bir yolun belirlenmesi gerekmektedir.
- Yol a-) kullan)m)n)n s)kl)-) üzerine yap)lan analizin sonuçlar)na göre, kurtarma ve acil
onar)m dönemlerindeki faaliyetler, öncelikli olarak ana tesisler aras)nda varolan yollar)
de-erlendirmektedir. Ayr)ca, bu dönemlerdeki trafi-in, ana döngü hatlar)nda ve
bunlara ba-l) radyal hatlarda yo-unla%acak olmas) beklenmektedir. Afet at)klar)n)n
temizlenmesi ve ortadan kald)r)lmas)na ili%kin önerilen bir seçenek, at)klar)n deniz
ula%)m) yoluyla ortadan kald)r)lmas)n) sa-lamak amac)yla deniz kenar)ndaki
çöplüklerin güvenceye al)nmas)d)r. Böylece, bir deprem sonras)nda deniz kenar)ndaki

yollarda, oldukça dü%ük yo-unlukta bir trafik olmas) beklendi-i ve baz) liman tesisleri
%imdiden varoldu-u için yollar)n ve liman tesislerinin a%a-)daki gibi geli%tirilmesi
edilmektedir:
- Güneye ve kuzeye do-ru uzanan yollar) güçlendirmek ve deniz kenar)ndaki

ana yollar) ba-lamak (yeterli yol geni%li-ini sa-lamak vs. için).
- Varolan ana limanlarda, afet at)klar)n)n geçici olarak toplanmas)n) ve

ta%)nmas)n) sa-layacak yeni tesisler in%a etmek.
- Afet at)klar)n) geçici çöplükten at)k ar)tma ve tanzim alanlar)na deniz yoluyla
ta%)mak.
- 'u anda, at)k ar)tma ve tanzim alan)n)n en son yeri belli olmasa da, Karadeniz
k)y)s)nda terkedilmi% bir kömür madeni, bu i% için aday alan olarak
dü%ünülmektedir. Terkedilmi% maden hakk)ndaki detaylar)n bilinmemesine
ra-men, at)klar)n madenin yan)ndaki liman tesisine deniz yoluyla ve limandan
madene kamyonlar vb. ile ta%)nmas) etkin bir yol olarak dü%ünülmü%tür.
b. Geni lik kesitlerinde fazladan kapasitesi olan yollar n geli tirilmesi:
Yol kenar)nda y)k)lan binalar sebebiyle kapanan yollara ili%kin, en büyük riskin dar yollara
sahip bölgelerde oldu-u varsay)lmaktad)r. Dar yollar)n yo-unlu-unun çok oldu-u ve
binalar)n birbirine yak)n durdu-u bölgelerde yol kapanma sonucu kapanma bölgelerin izole
olmas) da beklenmektedir. Dolay)syla, yol kenar)ndaki binalar)n y)k)lmas) sonucu yol
kapanmas)n) engellemek amac)yla, yollar)n a%a-)da tan)mlananlar gibi geli%tirilmesi
gerekmektedir:
- Yol kapanmalar)n) önlemek amac)yla yeterli geni%li-e sahip yollar)n güvenceye

al)nmas) gerekmektedir. Hyogo Bölgesi’nin güneyinde meydana gelen depremden
edinilen deneyimden ö-renilen; yol kenar)ndda bir binan)n y)k)lmas) halinde bile araç
trafi-inin geçebilmesi için minimum 3 metrelik yol geni%li-ini sa-lamak amac)yla en
az)ndan 11 ila 12 metrelik yol geni%li-inin temin edilmesi gerekti-idir. Acil kaç)% ve
kurtarma malzemelerinin ta%)nmas) için kullan)lan yollar)n acil durum an)nda yaya ve
araç trafi-i için fazladan kapasiteye sahip bir enine kesti plan)na sahip olmas) arzu
edilmektedir.
- 2 ila 6 metre geni%li-e sahip olan dar yollar)n, yol kenar)ndaki arazinin %u anki
kullan)m) da göz önüne al)narak geli%tirilmesi gerekmektedir. Kentsel bir bölgenin,
yo-un imara sahip alanlar)n tekrar geli%tirilmesiyle; binalar)n ve yollar)n depreme
dayan)rl) oldu-u bir alana dönü%türülmesi arzu edilmektedir.
9-140
- stanbul’da bir çok araba kentsel bölgedeki sokaklara park etmektedir. Yollar)n
geni%lik kesitlerinde yeterli kapasiteye sahip olmalar) durumunda bile sokaklardaki
arabalar)n kurtarma ve onar)m çal)%malar)n) rahats)z etmesi beklenmektedir.
Dolay)s)yla, yollar)n ve kentsel bölgelerin geli%imi üzerinde çal)%man)n yan)s)ra, halka
aç)k otopark tesisleri (örne-in, geni% çapl) yeralt) otopark tesisleri) in%a edilmesi
gerekmektedir.
Yol sistemlerinin güvenilirli-ine ili%kin olarak yol a-lar)n)n hiyerar%isi yukarda aç)klanan 2
maddeye ek olarak önemli bir faktör olarak dü%ünülmektedir. stanbul’da, ulusal trafik
ekseni, %ehir içi trafik sistemi ve bölge içi trafik sistemi gibi yol a-lar) i%levlerine uygun
gözükmektedir. Ancak, %u anda ulusal trafik aks) ve %ehir içi trafik sistemi kar)%)k bir
biçimde birle%mi%tir ve %ehir içi trafik sistemi tesadüfi a-lardan olu%maktad)r. Ancak,
gelecekteki yol a-lar)n)n geli%tirilmesinde hiyerar%iye sahip yol a-lar)n)n in%as) dikkate
al)nmal)d)r.
(2) Deprem sonras nda deniz trafi;iyle birle me
stanbul denizlerle çevrili oldu-undan, deniz trafi-i s)radan zamanlarda bile malzeme
ta%)mas)nda ve insanlar)n ula%)m)nda önemli bir rol oynamaktad)r. Alanlar deprem ile
sars)ld)ktan sonra yo-unla%an trafik sonucunda kalabal)kla%an yollar)n, onar)m faaliyetlerini
ve kurtarma mazlemelerinin ta%)mas)n) belirgin bir %ekilde rahats)z edece-i beklenmektedir.
Dolay)s)yla, yo-unla%an yol trafi-inin ferahlamas)n), kurtarma malzemelerinin daha iyi
ta%)nmas)n) ve daha once belirtilen afet at)klar)n)n ta%)nmas)n) sa-lamak için yol ve deniz
trafi-inin birle%tirilmesinin önemli oldu-u dü%ünülmektedir. Bu aç)dan, iyi planlanm)% bir
çizelgeye dayanarak, mallar)n nakliyat)ndan sorumlu liman tesislerinin ve limanlara ula%an
yollar)n geli%tirilmesi gerekmektedir.
Deniz trafi-i için üs niteli-i ta%)yan limanlar ayn) zamanda afet önleme merkezleri olarak
da etkilidirler. Bu konu, K)s)m 9.7., “Liman ve R)ht)mlar”’da tart)%)lmaktad)r.”

9.7. skele ve Limanlar

9.7.1. Liman Tesislerinin Durumu
Istanbul, Bo-az’a ve Marmara Denizi’ne bakt)-) için, k)y) boyunca bir çok liman yer
almaktad)r. 'ekil 9.7.1 ana limanlar)n konumlar)n) göstermektedir. 'ekil 9.7.1 ‘de
gösterilen limanlar)n detaylar) (i%levleri, boyutlar) ve r)ht)m yap)lar)) bilinmekle beraber, en
büyükleri Haydarpa%a Liman)d)r. A%a-)da, Haydarpa%a Liman)’n)n %u anki durumunun
özeti verilmektedir:
Haydarpa%a Liman) TCDD kontrolünde bir limand)r ve Türkiye’deki en önemli limanlardan

biridir. Tablo 9.7.1 TCDD konrolündeki limanlar hakk)nda genel bilgi vermektedir.
Tablo 9.7.1 TCDD Limanlar

PALAMAR TOPLAM KONTEYNER DEPO KAPAS TES
TCDD L MAN MAX ÇALI3AN YÜKLEME PALAMAR
BOYU ALANI DER NL K GEM PALAMAR GENEL
KAPAST. KAPAS TES KONTEYNER
L MANLARI SAYISI KABULÜ (*1000Ton/Y"l) EK P.KAPAS TES KARGO
H (m) (*1000M2) (m)
(gemi/y"l)
(*1000 TEUS/Yil)
(*1000 TEUS/Yil)
(*1000
(*1000 Tons/Y"l) TEUS/Y"l)
Haydarpa%a 2,765 320 -12 827 2,651 5,427 8,558 354 689 269
Mersin 4,605 994 -14.5 1,186 4,692 5,560 10,967 266 8,505 371
zm"r 2,959 902 -13 554 3,640 5,439 11,100 443 884 343
Samsun 1,756 588 -12 322 1,130 2,380 4,300 40 6,866 50
Band"rma 2,788 246 -12 282 4,280 2,771 7,008 40 2,013 50
Derince 1,092 312 -15 289 862 2,288 2,991 40 2,984 100
skenderun 1,426 750 -12 567 640 3,247 6,097 20 9,286 146
Total 17,391 4,112 4,027 17,895 27,112 51,021 1,203 31,227 1,329
Kaynak : TCDD TÜRK YE DEVLET DEM RYOLLARI VE L MANLARI GENEL MÜDÜRLÜMÜ
Bu tabloya göre, liman alan)n)n di-er limanlar)n baz)lar)ndan daha küçük olmas)na ra-men
Haydarpa%a Liman) Türkiye’deki toplam yük kapasitesinin %20’sini elinde tutmaktad)r.
Dolay)syla liman bir depremle sars)ld)-)nda ve önemli bir liman olarak i%levini yerine
getiremez hale geldi-inde, sadece Istanbul de-il tüm Türkiye ekonomisine inecek olan
darbe çok önemli olacakt)r.
Gerçekte, 1999’daki Kocaeli Depreminde, zmit körfezi k)y)s)nda da-)lm)% bulunan

limanlardaki bir çok tesis ciddi %ekilde hasar görmü%tür. Hasarlar)n büyüklü-ü liman
yap)lar)n)n büyüklükleri ile türlerine ve zemin ko%ullar)na dayal) oalrak de-i%iklik gösterse
de, 21 liman tesisinden 3’ü ciddi %ekilde, 9’u k)smen hasar görmü%tür.Haydarpa%a
Liman)’nda bu depremle gelen hasar azd)r, yani, deprem sadece r)ht)mlarda baz)
çatlamalara sebep olmu% ve liman i%levleri etkilenmemi%tir. Ancak, Haydarpa%a
Liman)’ndaki r)ht)m)n yap)s) Kocaeli Depremi ile a-)r hasar göre, Derince Liman)’ndaki
yap) türüyle ayn) olan yo-un hücresel blok temel tipinde oldu-u için, ve özellikle yo-un
hücresel blo-un arka taraf) kumla doldurulmu% oldu-u için, kumun s)v)la%mas) ve liman)n
9-142
kayarak y)k)lmas) beklenmektedir. Bu nedenle, Haydarpa%a ve di-er önemli limanlar)n

depreme kar%) dayan)rl)-)n) de-erlendirmek ve gelecekteki depremler sebebiyle
gerçekle%ecek hasarlar) önlemek için yap)lar)n)n iyile%tirilmesi ve güçlendirilmesi
önerilmektedir.

%ekil 9.7.1 Birincil ve ikincil Acil Yol Çal mas için Limanlar
Birincil ve ikincil Acil Yol Çal mas için Limanlar

%ekil 9.7.1
9-144
9.7.2. Acil Durumlarda skele ve Limanlar n Rolü

Kobe Awaji depremi bir çok liman tesisine ciddi biçimde hasar vermi%tir. Deprem
sebebiyle olu%an hasar, geni% bir alandaki ekonomik ve sosyal faaliyetleri belirgin %ekilde
etkilemi%tir fakat canland)rma ve yeniden yap)lanman)n ilerlemesi için bir merkez te%kil
eden limandan çe%itli %ekillerde gittikçe artarak yararlan)lmas) sebebiyle iyile%tirme
çal)%malar) geli%im göstermi%tir ve liman)n önemi insanlar taraf)ndan bir kez daha
farkedilmi%tir. Bu farkedi%in sonucunda sadece liman)n i%levi art)r)lmakla kalmad), ayn)
zamanda liman) afet önleme merkezi olarak güçlendirmek amac)yla bir çok önlem de al)nd).
stanbul’da insanlar)n ve mallar)n ta%)nmas) için hizmet veren ana trafik sistemleri do-u ve
bat)daki alanlar) birbirine ba-layan yollar) (ulusal trafik ekseni), havaalanlar)n) ve limanlar)
içermektedir. stanbul’un co-rafi ko%ullar) nedeniyle (denizlerle çevrili olmas) ve devaml)
bir k)y) %erisine sahip olmas)) bir çok küçük ve büyük liman tesisi in%a edilmi%tir. Bu liman
tesislerinin baz)lar) uluslararas) kargo i%lemleri muamelesi için depo terminalleri, yolcu
feribotlar) ve di-er feribotlar için r)ht)m, ve bal)kç) tekneleri için tesisler olarak hizmet
vermektedir. Bu durumdan dolay), alan)n depremle sars)lmas) ve yol i%levlerinin felç
olmas) ya da bitmesi halinde limanlar)n kurtarma malzemeleri için harici depo,
malzemelerin afet bölgelerine ta%)nmas), y)k)nt)lar)n ve çöplerin ar)t)m) ile nakliyat),
s)-)nak vb de-i%ik i%levleri yerine getirmesi beklenmektedir. Bir depremden sonra
limanlar)n i%levleri beklendi-i gibi yerine getirebilmeleri için limanlara a%a-)daki
bak)mlar)n uygulanmas) gerekmektedir:
Öneme ba;l olarak liman tesisinin depreme dayan rl ; n tesis etmek ve art rmak
Günlük operasyonlar)n bir parças) olarak yerine getirilmesi gereken s)radan i%levlere ek
olarak, bir liman tesisinin depremden sonrada çe%itli i%levler vermesi gerekmektedir. Bunlar,
tahliye, kurtarma, yeniden yap)land)rma vb a%amalar s)ras)nda ihtiyaç duyulacak hizmetleri
içermektedir. Dolay)s)yla, günlük çal)%malar için gereken i%levlere ek olarak, deprem
sonras)nda gerekecek fonskiyonlar)n önemini ve onar)m)n kolayla%t)r)lmas)n) göz önüne
alarak depreme kar%) önlemler al)nmas) gerekmektedir. Bundan ba%ka, depremden hemen
sonra bir liman)n terminal olarak i%lev görmesini sa-lamak amac)yla liman tesislerinin
uygun %ekilde tasarlanmas) ve depreme dayan)rl)klar)n)n güçlendirilmesi gerekmektedir.
Bunu gerçekle%tirmek için, sadece r)ht)mdaki de-il, depolama ve iskelelerle eri%im
güzergahlar)ndaki deprem dayan)rl)klar)n)n da art)r)lmas) gerekmektedir.
Afet Önleme Üssü olarak liman n i levlerinin art r lmas
Deniz trafi-i depreme kar%) nispeten sars)lmaz oldu-u ve geni% hacimdeki ta%)mayla ba%a
ç)kabildi-i için, limanlar bir depremin hemen sonras)nda bir nakliyat üssü olarak uygun

olmalar)n) sa-layan mükemmel özelliklere sahiptir. stanbul’da bir çok liman, kentsel
bölgelerin k)y) %eridinde yer almas) gibi bir co-rafi avantaj sayesinde bu i%levin
beklenebilece-i ko%ullara sahiptir. Bu liman tesisleri, depremin hemen ard)ndan onar)m ve
iyile%tirme a%amalar)na kadarki dönemde çe%itli amaçlara hizmet edecek arazi kullan)m)
ihtiyaçlar) için esnek ve uygun alanlara sahiptir. Afet bölgelerindeki onar)m ve iyile%tirme
çal)%malar)na geni% katk)larda bulunmak amac)yla, limanlar)n bu tür bir alana sahip oldu-u
gerçe-inden de yararlanarak liman i%levlerinin kurtarma malzemeleri için nakliyat üssü ve
onar)mla iyile%time çal)%malar) için üs olarak art)r)lmas)na gidilmesi önem ta%)maktad)r. Bu
durumda, sadece r)ht)mlar gibi liman tesislerinin ço-alt)lmas) de-il, ayn) zamanda, afet
durumunda tesislerin arkas)ndaki alanlar)n acil durum kullan)m) için korunmas) ve
geli%tirilmesi, böylece afetle ba%a ç)kmak için tesislerle bu alanlar)n bir birim olarak
kullan)lmas)n) sa-lamak da önem ta%)maktad)r.
Liman tesisleri aras i birli;i sisteminin kurulmas
Yukar)da aç)kland)-) üzere, bir çok liman tesisi stanbul’da konumlanm)%t)r ve liman
sisteminin güçlendirilmesi ve böylece bir depremden sonra bütün liman tesislerinin
birbiriyle i%birli-i yapmas) ve boyutlar) ile i%levlerine göre bireysel roller oynamalar) önem
ta%)maktad)r
9.7.3. Liman Tesislerinin Deprem Dayan rl ; n n Artt r lmas

Türkiye’de, liman tesisleri fonksiyonlar) ya da önemlerine göre s)n)fland)r)lmam)%t)r.
Ancak, bu limanlar) a%a-)da gösterildi-i gibi “uluslararas) deniz nakliyat) a-)ndaki önemli
limanlar”, “yurt içi deniz nakliyat)ndaki önemli limanlar”, ve “di-erleri” olarak
s)n)fland)rmak mümkündür:
Yüksek Önem Derecesine Sahip Limanlar: Samsun (TCDD), Kdz. Ere-li, H.Pa%a
(TCDD), TD stanbul Sal)pazar) Yolcu Liman), Ambarl) Liman Tesisleri, Derince (TCDD),
Sedef Liman Tesisleri, Gemlik, Band)rma (TCDD), zmir Alsancak (TCDD), Ku%adas),
Antalya, Mersin (TCDD), Yumurtal)k-ATA' (Fueloil Port), skenderun (TCDD) Limanlar)
say)labilir.
Önemli Limanlar: Hopa, Rize, Trabzon, Giresun, Sinop, Zonguldak, Bart)n (now on going
project and construction), Tekirda-, Çanakkale, zmir-Alia-a (Cargo-Fueloil), Mersin-
Ta%ucu, skenderun- sdemir Limanlar) say)labilir.
Yerel Limanlar: Gezi hizmetleri ve bal)kç) limanlar) olarak i%lev gören di-er tesisler.
Depreme dayan)rl)kl) liman tesislerinin ço-alt)lmas) ve güçlendirilmesine ili%kin olarak,

TCDD’nin Mersin, izmir Alsancak vb. limanlar)nda depreme dayan)kl) limanlar)
9-146
hedefleyen faaliyeler sürekli olarak yürütülmektedir fakat bundan sonra r)ht)mlar ve afet
önleme üsleri gibi tesislerin de depreme dayan)rl)klar)n) geli%tirmek amac)yla önlemler
al)nmas) gerekmektedir.
Liman tesislerinin depreme dayan)rl)-)n) art)r)rken, sadece r)ht)m ve di-er liman tesisilerini
de-il, ayn) zamanda limanlar)n bir bütün olarak geli%tirilmesi gerekmektedir. Yani,
limanlar) ve arkalar)ndaki %ehirleri ba-layan depreme dayan)rl) eri%im güzergahlar)n)n
geli%iminin ve bu güzergahlar)n bak)m)n)n farkl) bak)% aç)lar)ndan detayl) olarak
incelenmesi de gerekmektedir.
9.7.4. Limanlarda Afet Önleme Merkezlerinin Geli tirilmesinin Önemi

Liman tesislerinin ço-unun ye%il alanlar ve terminaller gibi aç)k alanlar) bulunmaktad)r. Bu
aç)k alanlar, onar)m faaliyetlerinin in%aat üssü, geçici evleri için alan, binalar)n y)k)nt)lar)
ve çöpleri için geçici at)k alan) gibi bir çok amaç için kullan)labilir. Dolay)syla, liman
alan)n); mükemmel özelliklerini detayl) olarak tan)yarak, bir afet önleme merkezi olarak
geli%tirmek ziyadesiyle etkili olacakt)r. A%a-)da aç)klananlar, afet önleme merkezi olarak
kullan)lacak limanlar)n bak)mlar)na ili%kin temel önerilerdir:
Afet Önleme Merkezinin Bak m
Limanlar bir çok amaç için kullan)labilecek aç)k alanlara, bir çok ek tesise (palamar yeri,
vinçler vb), aç)k alanlara biti%ik liman yollar)na vs sahiptir. Bu özellikleri de gözönüne
alarak, limanlar)n geli%tirlmesi ve bak)m)na afet önleme merkezi olarak devam edilmesi
arzu edilmektedir. E-er liman)n varolan aç)k alanlar), tesisleri ve yollar) planlara uygun ise,
bu merkezler, deprem afetiyle ba%a ç)kabilmek için acil durum malzemeleri, ileti%im ve
bilgi yay)n) ve y)k)nt)larla çöplerin geçici olarak elden ç)kar)lmas) için depolama tesislerine
sahiptir.
S ; nak Ye il Arazilerin Bak m
Liman tesislerinde ye%il alanlar)n, s)radan zamanlarda çevrenin görünümünü iyile%tirmek

için deniz kenar)ndaki ye%il parklar olarak i%lev görmesi beklenebilir. Bir deprem an) gibi
acil durumlarda, ye%il alan)n kendisi, afet önleyici i%levi olan bir tesis haline gelir. Bu
aç)dan bak)ld)-)nda, tesislerin planlar), çe%itli ak)% hatlar) ve aç)k alanlar vs de göz öününde
bulundurularak ye%il alanlar)n bak)m)na olumlu bir biçimde devam edilmesi
arzulanmaktad)r.
Liman Alanlar n n Afet Önlemleri Aç s ndan Önemi
Baz) limanlar, yan)c) maddeler için depolama tanklar) gibi, bir depremden sonra ikincil bir
afetin ya%anmas)na katk)da bulunacak tesislere sahiptir. Bunun yan)nda, bir tsunami

ya%anmas) durumunda, liman tesisinin kendisi hasar görebilir. Durum böyle oldu-undan,
liman tesislerini bu tür potansiyel tehlikelerden korumak amac)yla dikkatli olunmas)
gereklidir. Ayr)ca, ikincil afetlerin meydana gelmesi durumunda onar)m faaliyetlerini
rahatça destekleyebilmek amac)yla su ve ye%illik kullan)larak ve liman tesisleri ile tesislere
ba-lanan geni% yollar)n bak)m)yla emniyetli alanlar)n güvenceye al)nmas) önem
ta%)maktad)r.
stanbul’da, oldukça büyük liman tesisleri Bo-aziçi’nin iki yakas)nda da konumlanm)%t)r.

Buna ek olarak, Haliç ve Marmara Denizi k)y)lar)nda bir çok küçük ve büyük liman tesisi
de bulunmaktad)r. Bu durumdan dolay), bireysel afet önleme üslerinin uygun bir biçimde
bak)m) sayesinde oldu-u kadar, acil durumlarda liman tesisleri aras)ndaki i%birli-i
sayesinde çok daha etkili afet önleme tedbirleri elde edilebilir. Acil durum zamanlar)nda
küçük ve büyük liman tesisleri aras)nda olu%turulan a-, düzgün bir biçimde örgütlenmi%
kurtarma çal)%malar)n)n uygulanmas)na olanak verir. Bu faaliyetler, acil durum zaman)nda
kentsel bölgelere nispeten ak)c) bir nakliyat)n geçekle%tirilmesinin sa-lanmas) amac)yla
y)k)nt)lar)n ve onar)m malzemelerinin büyük gemilerle ve çe%itli mallar)n küçük gemilerle
ta%)nmas)n) içermektedir. Haydarpa%a Liman) konteyner kargolar) için bir nakliyat tesisine
sahip oldu-u ve geni% liman yollar)na ba-lanabildi-i için, Haydarpa%a Liman) ve çevresinin
birincil afet önleme tesisi olarak tan)mlanmas)n)n, daha etkin bir afet önleme i%levi
sa-layaca-) dü%ünülmü%tür. Ayr)ca, Haydarpa%a Liman) ve çevresindeki alanlar) di-er
liman tesisleriyle ba-layan bir a- kurulmal)d)r. Tesadüfi olarak, Haydarpa%a Liman) ve
çevresindeki alanlar)n Bo-aziçi’ne do-ru devam eden bir k)y) %eridi bulunmaktad)r ve di-er
yakadaki tarihi binalar ve ev s)ralar) oradan görülebilmektedir. Dolay)syla, aç)k alanlara ve
ye%il araziye sahip olan iyi bak)lm)% afet önlem merkezlerinden gezinti alanlar) olarak da
yararlan)labilir çünkü bu alanlar s)radan zamanlarda deniz kenar) parklar) vb olarak i%lev
görebilirler.
9-148
K s m 10. Hasar Görebilir Kentsel Yap ve Binalar n

Güçlendirilmesine Yönelik Al nacak Önlemler
10.1. stanbul için Kentsel Yap n n ve Binalar n Hasar Görebilirlik

Analizi
10.1.1. Kentsel Yap n n ve Binalar n Hasar Görebilirli;i ile Deprem
Afetinin Yarataca; Zarar n Nedensel li kisi
Istanbul’da olacak bir depremle hasar görebilir durumdaki binalar ve kentsel yap), sadece
binalarda y)k)mlara ve do-rudan can kay)plar)na de-il, ikincil felaketler olarakta
tan)mlanan, acil müdahale operasyonlar)n)n gecikmesine de neden olacakt)r. Ciddi boyutta
hasar görecek olan alanlar, a%a-)daki kriterlere göre belirlenmi%tir:
- Kuvvetli Yer Hareketinden Etkilenmesi Tahmin Edilen Alan: Marmara Denizi

sahil kesimi ile Adalar, Kuzey Anadolu fay)na yak)n olmalar)ndan dolay) tehlikeli
alanlard)r;
- Binalarda Yüksek Hasar Beklenen Alan: Kuvvetli yer hareketinden etkilenecek

alanlarda (gecekondu ve düzensiz geli%mi% konut alanlar)) sismik dayan)rl) yap)lar)n
yetersizli-i
- Güvenli Tahliye Yolunun Yetersizli;i: Uygun geni%likte tahliye yollar)n)n

yetersizl-i;
- Güvenli Tahliye Alan n n Yetersizli;i: Artç) depremlerden korunmak amac)yla

kullan)lan güvenli tahliye alanlar) için, parklar)n ve aç)k alanlar)n yetersizli-i ve s)n)rl)
olmas);
- Acil Durum Araçlar için Sokaklar n Yetersizli;i: Uygun olmayan geni%likteki dar
yollar)n yo-unla%t)-) alanlara ula%)lamayacak ve kurtarma, yang)nla mücadele,
ilkyard)m, acil t)bbi bak)m ve acil yiyecek/içecek arz)na yönelik acil müdahale
operasyonlar) yap)lamayacakt)r;
- Acil Müdahale Kaynaklar n n Yetersizl;i: Kurtarma, yang)nla mücadele, ilkyard)m,

acil t)bbi bak)m ve acil ihtiyaçlar)n arz)na yönelik operasyonlar için merkezlerin ve
insan gücünün yetersizli-i;
- Hasar Görebilir Altyap Sistemi: Halk (ciddi hasar) olmayan binalarda ya%ayanlar)
altyap) hizmetleri olmadan hayatta kalamaz;
K"s"m 10:Hasar Görebilir Kentsel Yap" ve Binalar"n Güçlendirilmesine Yönelik Al"nacak Önlemler 10-1
- kincil Felakete Neden Olabilecek Tehlikeli Alanlar: Tehlikeli tesislerin (yan)c) ve

parlay)c) tesisler) yo-unla%t)-) alanlar ile s)v)la%ma potansiyeli olan alanlarda, tehlikeli
maddeler, do-algaz ve elektrik hatlar) yang)nlara ve patlamalara neden olacakt)r;
- Ön Hasara li kin Güvenilir Bilgi Toplama Sistemindeki Eksiklikler: Güvenilir

bilgi olmadan s)n)rl) miktardaki acil müdahale kaynaklar) uygun bir %ekilde temin
edilemez ve da-)t)lamaz, ki e-er birde düzensiz biçimde hareket geçilirse bu sonuçlar,
a-)r hasarl) alanlarda daha ciddi can kay)plar)n) ve ikincil felaketleri do-urur.
A%a-)da gösterilen ak)% %emas), afet hasarlar) ile hasar görebilirlik aras)ndaki nedensel
ili%kiyi ve Kentsel Afet Önleme Plan)n)n formüle edilmesi gereklili-ini betimlemektedir.
Altyap : Hebekede/ Boru ve kablo Depremzedelere/hizme
Tesislerde sismik dayan)rl)-)n hasarlar) tGruplar)na yetersiz
yetersizli-i altyap) hizmeti
Mahalli Park/Aç k Alan: tahliyeL için Depremzedeler için Dempremzedelerin

için alan yetersizli7i Yetersiz güvenli alan Kurtulmas) için zor ko%ullar
Y ma Yap : YetersizSismik daya

n)rl)-)n yetersizli-i
Gecekondu: Yap)m tekni-inden

Tekni7inden yoksun Ölü/A7 r Yaral say s nda art
Düzensiz müdahaleden
A7 rOrta//Hafif
Dolay hasarl binalar n alt nda ölme
Hasarl Bina Building
s)k)%ma
Düzensiz: Bina kodlar)na ayk)r
Artan Can Kay plar

Kentsel Geli imin Kontrolü:Bina
Kodlar na ayk r ve
zinsiz geli%im
Mahalli Yol A : Acil durum araçlar n

Iacil durum araçlar n n geçi ini zorlayan Araçlar)n)n opera
Dar yollar Syonlar nda sorunlar
S n rl acil müdahale operasyo

Enkaz ve özel ara
Acil Ula m Sistemi: acil (Kurtarma/yang nla mücadele
operasyonlar
Ula%)m sistemin olu%turulmama Tbbi bak m/ Acil ihtiyaçlar
engelleyecek
s) /vs)
Acil durum ekipleri: Kapasite/merkez Yetesiz/geciken

yetersizli7i Acil operasyonlar
Do al gaz borular : lgüvenlik

yetersizli-i
Yang n/patlamalar 1kincil felaketlerin

Elektrik Hatlar : lgüvenlik
Ayn) zamanda Olu%umu
yetersizli-i
Tehlikeli Stoklar:Kontrol/izleme
Sisteminin yetersizli-i
10-2
%ekil 10.1.1 Kentsel Yap n n ve Binalar n Hasar Görebilirli i ile Deprem Afetinin
Yarataca Zarar n Nedensel li kisi
10.1.2. Kentsel Yap ve Binalar n Hasar Görebilirlik Analizi

A%a-)daki çal)%ma, Afet hasarlar)n)n azalt)lmas) amac)yla, hasar görebilir binalar)n ve kent
yap)s)n)n güçlendirilmesinde al)nacak önlemleri formule etmek için önerilmektedir.
Çal)%mada hasar görebilirlik faktörü, bina ve kentsel yap) olmak üzere iki ana ba%l)k alt)nda
incelenmi%tir. leride yap)lacak olan kentsel yap)n)n iyile%tirilmesi ve yeniden
geli%imi/dönü%ümü çal)%malar)na altl)k olmas) için, arazi elde edilebilirlik analizleri
eklenmi%tir.
Al)nmas) gereken önlemler %unlard)r:
Hasar Görebilir: Binalar / Kentsel Yap Hasar Görebilirli7i Dü ük: Binalar /

Kentsel Yap
Mevcut: Kentsel Yap n n

1yile tirilmesi için Gereken Binalar n/Kentsel Yap n n 1yile tirilece7i Alan Binalar n 1yile tirilece7i Alan
Arazi
Mevcut De7il: Kentsel

Yap n n 1yile tirilmesi için Kentsel Dönü üm Alan Binalar n 1yile tirilece7i Alan
Gereken Arazi
Hasar görebilirlik çal)%mas), stanbul’un istatistiksel aç)dan birimi olan 642 mahalle esas
al)narak yap)lm)%t)r. 3 ana ba%l)k alt)nda yap)lm)% olan 8 analitik analiz a%a-)daki gibidir:
1) Mevcut Yap)lar)n Hasar Görebilirli-i:
- Hesaplanan Bina Hasarlar): JICA Mikrobölgeleme Çal)%mas)’n)n sonuçlar)

(mahallelere göre hesaplanm)% olan a-)r ve orta hasarl) bina oran)) kullan)lm)%t)r.
Hesaplanm)% olan bina hasarlar), mahallelere göre yap)lm)% olan yer hareketi
(hesaplanan deprem senaryolar)/ zemin durumu/ vs.) ve bina durumu (hasar
fonksiyonuna göre) ile ilgili kompleks analizlerin sonuçlar)ndan biridir.
- Bina/Kentsel Yenilenme E-ilimi: 2000 Bina Say)m Sonuçlar) (yap)m y)l) verisi) ile
IBB 1/50000 ölçekli Naz)m Plan-Kronolojik Kentsel Geli%im Haritas),
2) Mevcut Kentsel Yap)n)n Hasar Görebilirli-i:
- Kentsel Geli%im Tipine göre A%)r) Yüksek Taban/Kat Kullan)m): 2000 Bina Say)m
Sonuçlar) (parsel büyüklü-ü, bina taban alan) ve kat adetleri verisi),
- Kentsel Alan)n Yol Yo-unlu-u (m/ha): JICA Çal)%mas)’n)n, CBS ula%)m a-)
veritaban), güncellenmi% CBS Mahalle Haritas) ve CBS bina/yap)lanm)%/kentle%mi%
alan verisi,
- Dar Yollar)n Oran): JICA Çal)%ma Ekibi taraf)ndan haz)rlanan, CBS ula%)m a-)
veritaban)-yol geni%likleri verisi ve CBS Mahalle Haritas),
- Tahliye Alanlar)n)n Sa-lanmas) için Park ve Aç)k Alanlar)n Elde Edilebilirli-i:

Istanbul için yap)lm)% olan, park/aç)k alan elde edilebilirli-i çal)%mas)n)n (IBB
Harita Müdürlü-ü taraf)ndan desteklenen Istanbul Teknik Üniversitesi’ne ait bir
çal)%ma) listesi
- Stratejik iyile%tirme önlemlerinin ölçüsü için karar noktas): Kompleks faktör olan
deprem ve binalar)n hasar görebilirli-i (mahallelere göre a-)r/orta hasarl) bina
oran) %10’un alt)nda)
3) Kentsel Yap)n)n yile%tirilmesi için Arazi Elde Edilebilirli-i
- Kentle%mi% alan içindeki Yap)lanm)% Alan Oran): 2000 Bina Say)m sonuçlar) (parsel
verisi) ve JICA Çal)%mas) ile haz)rlanm)% olan CBS bina/yap)la%m)%/kentle%mi% alan
verisi
- Yap)la%m)% Alan)n Ortalama Net Taban Alan) Katsay)s) (TAKS): 2000 Bina Say)m
sonuçlar) (parsel verisi ve taban alan) verisi)
10-4
%emas
Kentsel Yap n n ve Binalar n Hasar Görebilirli i Analizinin Ak
%ekil 10.1.2
%ekil 10.1.2 Kentsel Yap n n ve Binalar n Hasar Görebilirli i Analizinin Ak

%emas
10-6
10.1.3. Hesaplanan Bina Hasarlar

JICA Mikrobölgeleme Çal)%mas)’nda, deprem senaryolar)n)n herbiri için, bina hasar
oranlar) hesaplanm)% ve bu senaryolardan en kötüsü olan Senaryo Depremi-C , bina hasar
görebilirlik analizlerinde kullan)lm)%t)r. Her mahallede hesaplanan a-)r ve orta hasarl)
binalar)n oran), bina yap)s)n)n hasar görebilirli-i aç)s)ndan s)n)fland)r)lm)% ve
de-erlendirilmi%tir. Bu bilgi bize, gelecekte teknik, finansal ve vergi tedbirleri aç)s)ndan
uygun kamu deste-iyle sismik dayan)rl) güçlendirmelerin yap)laca-) binalar)
göstermektedir.
A-)r ve orta hasarl) bina oran) baz al)narak Mahallelerin hasar durumu, , a%a-)dakilere göre
de-erlendirilebilir:
1) %40’)n üstü (toplam içinde %63’ün üstünde): felaket hasarl) mahalle,
2) %30 ila 39 (toplam içinde %52 ila 68): a-)r hasarl) mahalle,
3) %10 ila 29 (toplam içinde %26 ila 58): orta hasarl) mahalle
Analizlerde, mahalledeki a-)r ve orta hasarl) binalar)n pay) %10 ve alt) ise, bu mahalleler
hasar görebilir bina yap)s)na sahip olmayan mahalleler olarak de-erlendirilmi%tir.
Tablo 10.1.1 Mahallelere göre Hesaplanan Bina Hasarlar : Senaryo Depremi-C

A7 r ve Orta Hasarl A7 r Hasarl Orta Hasarl Hafif Hasarl Toplam Hasarl Hasar Durumu
Binalar n Toplam Bina
% 50 nin üstü %33 - 41 %18 – 23 %18 - 22 %74 - 80

Mahalle
Felaket
Hasarl
%45 – 50 %24 - 31 %17 – 23 %20 - 28 %66 - 76

%40 – 45 %20 - 27 %17 – 22 %21 - 28 %63 - 73
Hasarl Bina Yap s
%35 – 40 %17 - 22 %15 –22 %22 - 29 %58 - 68

Mahalle
Hasarl
A7 r
%30 – 35 %14 - 18 %14 – 18 %21 - 29 %52 - 63
%25 – 30 %12 - 16 %13 – 16 %21 - 29 %47 - 58

Mahalle
%20 – 25 %8 - 12 %11 – 15 %20 - 28 %41 - 53

Hasarl
Orta
%15 – 20 %6 - 9 %8 – 12 %19 - 26 %34 - 46

%10 – 15 %3 - 7 %6 – 9 %16 -24 %26 - 38
%5 – 10 %2 - 4 %3 – 6 %11 - 20 %16 - 30
%0 – 5 %0 - 2 %0 – 3 %3 -15 %4 - 20
Bina hasar görebilirlik analizlerinin sonuçlar) %unlard)r:
1) Felaket Hasarl Mahalle: 54 mahalle (toplam)n %8’i) Avrupa Yakas)’nda Tarihi

Yar)mada, Marmara Sahili/ ç K)s)mlar) ve Adalar’da bulunmaktad)r.
2) A; r Hasarl Mahalle: 105 mahalle (toplam)n %16’s)) Bo-az’)n kuzey kesimleri hariç
geni% bir alana da-)lmaktad)r
3) Orta Hasarl Mahalle: 298 mahalle (toplam)n %46) Çatalca ve Adalar hariç hemen
hemen tüm ilçelere (bu iki ilçedeki yap)lanm)% tüm mahalleler Felaket veya A-)r hasarl)
mahalleler olarak de-erlendirilmi%tir) da-)lmaktad)r.
Hasar görebilir bina yap)s)na sahip 457 mahalle, Çal)%ma Alan) içindeki 642
mahallenin %71’ine denk gelmektedir. Hasar görebilir olarak de-erlendirilen mahalleler;
Tarihi Yar)mada (143 mahalle, alan)n %97’si), Avrupa Yakas) Marmara Sahil Kesimleri
(52 mahalle, alan)n %98’i), Avrupa Yakas) ç K)s)mlar) (52 mahalle, alan)n %98’i), Asya
Yakas) Marmara Sahili ve Adalar’da (105 mahalle, alan)n %88’i) yo-unla%maktad)r.
10-8
Tablo 10.1.2 Mahallelere göre Bina Hasargörebilirli i ve Bina Hasar Durumlar

Alan 1lçe Mahalle Say s
Kod 1sim Felaket Hasarl A7 r Hasarl Orta Hasarl HasarGörebilir
Mahalle
Mahalle % Mahalle % Mahalle % Mahalle %
12 EMINÖNÜ 6 18 7 21 17 52 30 91
Yar mad
14 FAT H 11 16 41 59 17 25 69 100
Tarihi
7 BEYOMLU 6 13 8 18 30 67 44 98
Ara-Toplam 23 16 56 38 64 44 143 97
32 ZEYT NBURNU 8 62 3 23 2 15 13 100
Avrupa Yakas :
Marmara sahili
4 BAKIRKÖY 10 67 4 27 1 7 15 100
15 CÜNGÖREN 0 0 8 73 3 27 11 100
3 BAHÇEL EVLER 1 9 7 64 3 27 11 100
2 AVCILAR 4 44 3 33 1 11 8 89
Ara-Toplam 23 39 25 42 10 17 58 98
8 BES KTA3 0 0 1 4 9 39 10 43
19 KAMITANE 0 0 0 0 10 53 10 53
Yakas :
Avrupa
Bo7az
26 3 3L 0 0 0 0 11 39 11 39
23 SARIYER 0 0 0 0 1 4 1 4
Ara-Toplam 0 0 1 1 31 33 32 34
13 EYÜP 0 0 1 5 14 70 15 75
16 GAZ OSMANPA3A 0 0 0 0 13 45 13 45
Avrupa Yakas :
1ç K s mlar
10 BAYRAMPA3A 1 9 5 45 4 36 10 91
902 ESENLER 0 0 2 11 11 61 13 72
5 BAMCILAR 0 0 0 0 21 95 21 95
20 KÜÇÜKÇEKMECE 3 13 4 17 13 57 20 87
Ara-Toplam 4 3 12 10 76 62 92 75
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 50 12 94 22 181 43 325 77
1 ADALAR 4 36 2 18 0 0 6 55
17 KADIKÖY 0 0 1 4 25 89 26 93
Marmara sahili
Asya Yakas :
21 MALTEPE 0 0 1 5 16 76 17 81
18 KARTAL 0 0 0 0 19 95 19 95
22 PEND K 0 0 3 10 24 83 27 93
28 TUZLA 0 0 2 18 8 73 10 91
Ara-Toplam 4 3 9 8 92 77 105 88
30 ÜSKÜDAR 0 0 0 0 16 30 16 30
6 BEYKOZ 0 0 0 0 2 11 2 11
Bo7az
Asya:
yakas
29 ÜMRAN YE 0 0 0 0 2 14 2 14
Ara-Toplam 0 0 0 0 20 23 20 23
Asya Yakas Toplam/Ortalama 4 2 9 4 112 54 125 60
9 BÜYÜKÇEKMECE 0 0 2 33 3 50 5 83
d nda
IBB’nin
903 ÇATALCA 0 0 0 0 0 0 0 0
kalan
904 S L VR 0 0 0 0 2 40 2 40
Ara-Toplam 0 0 2 15 5 38 7 54
Toplam 54 8 105 16 298 46 457 71
%ekil 10.1.3 A r/Orta Hasarl Bina Oran
A r/Orta Hasarl Bina Oran

%ekil 10.1.3
10-10
10.1.4. Bina/Kentsel Yenilenme E;ilimleri

Her mahalledeki binalar)n yeniden yap)lanma aktiviteleriyle ilgili geçmi% e-ilimler, modern
toplumun ihtiyaçlar)na uyarlanm)%, sosyo-ekonomik aktivitelerin artt)-)n) gösterir. Ayn)
zamanda, bu e-ilimler her mahallede iyile%tirilerek daha iyi bir yap)ya kavu%mu% olan;
yap)lar), yollar) ve altyap)y) yani, kentsel yenilenme sürecini göstermektedir.
Analizlerde, IBB’nin yapm)% oldu-u 1/50000 Naz)m Plan (Master Plan)’daki Kronolojik
Kentsel Geli%im Haritas) ile 2000 Bina Say)m sonuçlar) bina yap)m y)l) verisi çak)%t)r)larak,
son otuz y)l içinde her mahalledeki binalar)n yeniden in%a edilmeleri ve kentsel yenilenme
süreci gösterilmi%tir. Fakat, mevcut kentle%mi% mahallelerin büyük bir bölümü,
kentle%menin geli%me ila olgunluk dönemi olarak ta s)n)fland)r)ld)-) 1970 y)l)ndan sonra
geli%mi%tir. Bu mahallelerin verisinin s)n)rl) olmas)ndan dolay), binalar)n yeniden
yap)lanma ve kentsel yenilenme e-ilimi de-erlendirilememi%tir.
Çal)%mada, son otuz y)ldaki, binalar)n yeniden yap)lanmas) ve kentsel yenilenme durumu 3
kategoride de-erlendirilmi%tir:
- Kentsel Yenilenmesi Dü ük ve Gecikmi olan Mahalle: binalar)n yar)s)ndan fazlas)

yenilenmemi%tir;
- Kentsel Yenilenmenin Orta Oldu;u Mahalle: binalar)n %50 ila 75’i yenilenmi%tir;
- Kentsel Yenilenmenin Yüksek Oldu;u Mahalle: binalar)n %75’i bu dönemde

yenilenmi%tir.
stanbul Bo-az), Tarihi Yar)mada ve çevresi, 20. y.y.dan önce geli%ti-inden, Türk
Hükümeti ve UNESCO taraf)ndan dünya miras) alanlar) olarak, arkeolojik ve tarihi koruma
alan) olarak belirlenmi%lerdir. Belirlenmi% olan alanlar)n büyük bir bölümü, kültür varl)klar)
yönetmeli-ine ba-l) olarak korunan, geleneksel kentsel yap) ve dar sokaklardan
olu%maktad)r. Di-er taraftan, bu yap)lar beklenen deprem hareketine dayan)rl)
olmad)-)ndan, bu alanlardaki binalar a-)r hasar görecektir. Tarihi-kentsel koruma alanlar)
ulusal koruma politikas) a%a-)da belirtilen bak)% aç)s)yla tekrar gözden geçirilmelidir:
- Deprem riskine ba-l) olarak halka güvenli çevre yaratmak,
- Mevcut güçsüz yap)lar)n güçlendirilmesi için özel sektör’ün yeniden yap)lanma

çal)%malar)n) teknik, mali ve vergilendirme ölçütleri ile desteklemek, ve
- Bölgede ya%ayanlar için güvenli ula%)m a-)n) sa-lamak. Mevcut geleneksel sokak
yap)s) tahliye yolu ve acil müdahale araçlar)n)n operasyon yolu olarak kullan)lamaz
(bu alanlar izole olacak yani ula%)lamayacakt)r.),
- Tarihi ve kentsel sit alanlar) için destekleyici ölçütleri olmayan kat) koruma sistemi,
kenar mahalleler ve hayalet semtler yaratmaktad)r. Mevcut dar sokaklar, bölgede,
binalar)n bireysel-yeniden yap)lanma e-ilimi ile yenilenme giri%imini engellemekte ve
modern toplumun ihtiyaçlar)n) kar%)layamamaktad)r.
Tablo 10.1.3 Mahallelere göre Binalar n Durumu ve Bina ve Kentsel Yenilenme

E ilimi
Alan 1lçe Dü ük Orta Yenilenme Yüksek Yeni Kentle mi 1lçe Toplam nda
Yenilenme H z Hz Yenilenme Hiz Mahalle
%50’den az % 50 ila 75 %75 üstü
Kod 1sim Mahalle Alan (ha) Mahalle Alan (ha) Mahalle Alan (ha) Mahalle Alan (ha) Mahalle Alan (ha)
12 EMINÖNÜ 20 312 10 134 3 62 0 0 33 508
Yar mad
14 FAT1H 29 422 26 419 14 205 0 0 69 1,045

Tarihi
7 BEYOKLU 28 356 11 290 6 243 0 0 45 889

Ara Toplam 77 1,090 47 843 23 510 0 0 147 2,443
32 ZEYT1NBURNU 1 142 0 0 10 940 2 67 13 1,149
4 BAKIRKÖY 4 1,488 4 799 6 307 1 357 15 2,951
Avrupa Yakas :
Marmara sahili
15 CÜNGÖREN 0 0 1 83 0 0 10 636 11 718

3 BAHÇEL1EVLER 0 0 0 0 0 0 11 1,661 11 1,661
2 AVCILAR 0 0 5 819 0 0 4 3,042 9 3,861
Ara Toplam 5 1,630 10 1,701 16 1,248 28 5,762 59 10,340
8 BES1KTAH 3 231 12 991 8 588 0 0 23 1,811
Avrupa Yakas :
19 KAKITANE 0 0 2 64 3 352 13 945 18 1,362

Bo7az
26 H1HL1 11 357 9 508 4 163 4 2,516 28 3,543

23 SARIYER 1 136 9 1,242 2 352 11 1,045 23 2,774
Ara Toplam 15 724 32 2,805 17 1,455 28 4,506 92 9,489
13 EYÜP 1 42 10 721 6 1,500 1 142 20 5,050
16 GAZ1OSMANPAHA 2 93 7 364 0 0 19 2,310 29 5,676
Avrupa Yakas : 1ç
10 BAYRAMPAHA 0 0 1 23 10 936 0 0 11 958

K s mlar
902 ESENLER 0 0 0 0 0 0 18 3,890 18 3,890

5 BAKCILAR 0 0 7 375 0 0 15 1,819 22 2,194
20 KÜÇÜKÇEKMECE 0 0 3 273 1 132 18 9,501 23 12,173
Ara Toplam 3 136 28 1,756 17 2,567 71 17,663 123 29,942
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 100 3,579 117 7,104 73 5,780 127 27,930 421 52,214
1 ADALAR 3 201 1 48 2 151 0 0 11 1,100
Asya Yakas : Marmara
17 KADIKÖY 1 60 6 485 16 2,398 5 1,185 28 4,128

21 MALTEPE 0 0 0 0 13 1,714 6 1,324 21 5,530
sahili
18 KARTAL 0 0 1 145 2 448 17 2,542 20 3,135

22 PEND1K 0 0 0 0 1 78 28 4,653 29 4,731
28 TUZLA 0 0 0 0 0 0 10 3,959 11 4,998
Ara Toplam 4 261 8 678 34 4,788 66 13,664 120 23,621
30 ÜSKÜDAR 4 204 20 972 18 1,177 12 1,429 54 3,783
6 BEYKOZ 8 1,583 7 881 0 0 4 1,692 19 4,156
IBB’nin d
29 ÜMRAN1YE 0 0 0 0 0 0 14 4,561 14 4,561

Ara Toplam 12 1,787 27 1,854 18 1,177 30 7,682 87 12,500
Asya Yakas Toplam/Ortalama 16 2,048 35 2,532 52 5,965 96 21,345 207 36,121
IBB Toplam 116 5,627 152 9,636 125 11,745 223 49,276 628 88,335
10-12
%ekil 10.1.4 Bina ve Kentsel Yenilenme E ilimi
Bina ve Kentsel Yenilenme E ilimi

%ekil 10.1.4
10.1.5. A r Yo;un Arazi ve Bina Kullan m : Kat Kentsel Arazi Kullan m

A%)r) yo-un arazi kullan)m) a%a-)daki deprem afeti hasarlar)n)n olu%umunu ve artmas)n)
sa-layacakt)r:
- Y k lan Binalar n Tahliye Yolunu Kapatmas – Can Kay plar n n Artmas : kat
alan) kat say)s)n)n (KAKS) yüksek olmas) durumunda,
- Y k lan Binalar n Tahliye Yolunu Kapatmas – Acil Müdahale Araçlar n n
Operasyonunu Etkilemesi: kat alan) kat say)s)n)n (KAKS) yüksek olmas) durumunda,
ve Oturanlar için güvenli Tahliye Alanlar n n Yetersizli;i - Can Kay plar n n
Artmas : uygun büyüklükte kamuya ve özele ait aç)k alanlar)n olmad)-), orta ve
yüksek-katl) binalar)n yo-unla%t)-) durumlarda.
Arazi kullan)m)n)n de-erlendirilmesi analizinde, kat alan kat say)s) (KAKS) ve bina taban
alan) katsay)s) (TAKS) kullan)lm)%t)r.
Net Kat Alan) Kat Say)s) (KAKS) JICA Çal)%ma Ekibi taraf)ndan, 2000 Bina Say)m
sonuçlar)ndaki bina taban alan), kat say)s) ve parsel büyüklü-ü verisinin kullan)lmas)yla
bulunan, toplam kat alan) verisine göre hesaplanm)%t)r. Taban Alan) Kat Say)s) (TAKS)’ta,
JICA Çal)%ma Ekibi taraf)ndan, 2000 Bina Say)m Sonuçlar)nda yer alan, bina taban alan) ve
parsel alan) verilerinin kullan)lmas)yla hesaplanm)%t)r.
A%)r) yo-un arazi kullan)m), a%a-)da belirtilen bina ve konut tiplerine göre
de-erlendirilmi%tir:
Taban Konut Tipine göre Kat Alan Kat Say s (KAKS) (%)
Alan Çok katl Konut Biti ik Nizam Ayr k Nizam
Katsay s 500 ün 500-400 400-350 350-300 300-250 250-200 200-150 150-46 200 ün 200-150 150-60 100ün 100-75 50-75 50-25
(TAKS) üstü üstü üstü
%90 üstü 5: A r Yüksek Arazi Kullan m
85-90
80-85 5
75-80 4
70-75 3
65-70 2
60-65 4:Yüksek Arazi Kullan m
55-60
50-55 4
45-50 3: Orta Yüksek Arazi 3
Kullan m
40-45
35-40 2
30-35 2: Daha 1yi Arazi Kullan m 1:
25-30
20-25
15-20 1: 1yi Arazi Kullan m
10-15 1:
10-14
Veriye ve özelliklerine göre, a%)r) yo-un arazi kullan)ma sahip mahalleler a%a-)da
belirlenmi%tir:
- A r yo;un arazi kullan m : 102 mahalle (toplam)n %16 s)) ve yakla%)k 2,000 ha
(kentle%mi% alan)n %4 ü), Avrupa yakas)’nda Tarihi Yar)mada’da, Marmara K)y)
Kesimi ve Bo-az ve Asya Yakas)’nda Üsküdar’da yo-unla%maktad)r.
- Yo;un arazi kullan m : 119 mahalle (toplam)n %19’u) ve yakla%)k 4,300 ha

(kentle%mi% alan)n %8’i), Avrupa Yakas)’nda Avc)lar ve Sar)yer hariç hemen hemen
tüm ilçelerde, Asya Yakas)’nda ise Kad)köy ve Üsküdar ilçelerinde yo-unla%maktad)r.
- Orta yo;unlukta arazi kullan m : 120 mahalle (toplam)n %19’u) ve yakla%)k 9,700
ha (kentle%mi% alan)n 19%’u), Bak)rköy, Adalar, Kartal, Tuzla ve Çatalca hariç tüm
ilçelere yay)lmaktad)r.
Afet hasarlar)n)n azalt)lmas) konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli üç ilçe, Tarihi
Yar)mada’da yer almaktad)r. Kentle%mi% alan)n %36, %37, ve %13 oldu-u ilçeler, a%)r)
yo-un, yo-un ve orta yo-unlukta olarak s)n)fland)r)lmaktad)r.
Avrupa Yakas) K)y) Kesiminde yer alan, kentle%mi% alanlar) %7, %13 ve %19 olan ve
s)ras)yla a%)r) yo-un, yo-un ve orta yo-unlukta olarak s)n)fland)r)lan be% ilçede, ciddi
kentsel arazi kullan)m sorunlar) bulunmaktad)r.
Avrupa Yakas) Bo-az kesimi’nde, kentle%mi% alanlar) %12, %10 ve %20 olan s)ras)yla
a%)r) yo-un, yo-un ve orta yo-unlukta olarak s)n)fland)r)lan dört ilçe bulunmaktad)r.
Avrupa Yakas) iç k)s)mlar)nda, kentle%mi% alanlar), yo-un ve orta yo-unlukta olarak

s)n)fland)r)lan ve kentle%mi% alan) s)ras)yla %16 ve %37 olan alt) ilçe bulunmaktad)r.
Asya Yakas) Sahil Kesimi’nde a%)r) yüksek arazi kullan)ma sahip ilçe bulunmamakta fakat
s)n)rl)da olsa yo-un ve orta yo-unlukta arazi kullan)ma sahip 6 ilçe bulunmaktad)r.
Asya Yakas) Bo-az Kesimi’nde yer alan üç ilçenin hemen hemen tümünde, ciddi bir
kentsel arazi kullan)m sorunu bulunmamakta fakat Üsküdar’)n bir k)sm), a%)r) yo-un, yo-un
olarak s)n)fland)r)lan kentsel arazi kullan)ma sahiptir.
BB s)n)rlar)n)n d)%)nda yer alan üç ilçede ise ciddi kentsel arazi kullan)m sorunlar)
bulunmamaktad)r.
Tablo 10.1.4 A r Yo un Arazi Kullan m Durumu

Alan 1lçe 1lçe Alan (ha) A r Yo7un Yo7un Orta Yo7un Arazi Kullan ma Di7er
Yo7unlukta sahipToplam Mahalle No Mahalleler
Kod 1sim
Daha iyir
Mahalle
Alan(ha)
Mahalle
Alan(ha)
Mahalle
Alan(ha)
Pay (%)
Alan(ha)
Pay (%)
Mahalle
Mahalle
Mahalle
Toplam
Kentsel
Kentsel
Kentsel
Kentsel
Kentsel
Say s
Say s
Say s
Say s
Alan
1yi
12 EMINÖNÜ 508 453 18 199 8 100 3 30 29 88 329 73 3 1
Yar mada
14 FAT1H 1,045 982 27 382 28 392 9 121 64 93 895 91 2 3

Tarihi
7 BEYOKLU 889 828 21 225 14 341 6 152 41 91 718 87 3 1

Ara Toplam 2,443 2,263 66 806 50 833 18 303 134 91 1,942 86 8 5
32 ZEYT1NBURNU 1,149 939 4 121 3 188 3 391 10 77 701 75 1 2
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 2,951 1,429 2 46 5 240 0 0 7 47 286 20 4 3

15 CÜNGÖREN 718 677 1 95 3 137 3 130 7 64 362 53 1 3
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 1,661 1,430 2 164 2 188 3 208 7 64 560 39 1 3

2 AVCILAR 3,861 1,531 0 0 0 0 1 407 1 11 407 27 7 1
Ara Toplam 10,340 6,006 9 426 13 753 10 1,136 32 54 2,315 39 14 12
8 BES1KTAH 1,811 1,517 4 70 2 74 2 135 8 35 279 18 9 6
19 KAKITANE 1,443 1,221 7 339 6 248 5 461 18 100 1,048 86 0 1
Avrupa :
Bo7az
26 H1HL1 3,543 1,476 11 352 7 281 6 393 24 86 1,026 69 1 3

23 SARIYER 2,774 2,096 0 0 0 0 4 262 4 17 262 12 11 8
Ara Toplam 9,570 6,311 22 761 15 603 17 1,250 54 59 2,615 41 21 18
13 EYÜP 5,050 1,522 0 0 5 267 2 133 7 35 400 26 6 5
Avrupa: 1ç K s mlar
16 GAZ1OSMANPAHA 5,676 2,458 0 0 2 140 18 1,541 20 69 1,681 68 5 3

10 BAYRAMPAHA 958 766 0 0 5 282 5 384 10 91 666 87 1 0
902 ESENLER 3,890 1,022 0 0 10 541 4 157 14 78 698 68 4 0
5 BAKCILAR 2,194 1,939 0 0 9 531 8 599 17 77 1,130 58 1 4
20 KÜÇÜKÇEKMECE 12,173 4,139 0 0 2 133 8 1,581 10 43 1,714 41 6 6
Ara Toplam 29,942 11,846 0 0 33 1,894 45 4,394 78 63 6,288 53 23 18
Avrupa Yakas : Toplam/Ortalama 52,295 26,426 97 1,993 111 4,083 90 7,083 298 71 13,159 50 66 53
1 ADALAR 1,100 376 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 1
Asya: Marmara Sahili
17 KADIKÖY 4,128 3,530 0 0 2 129 1 53 3 11 182 5 21 4

21 MALTEPE 5,530 2,317 0 0 0 0 3 261 3 14 261 11 13 3
18 KARTAL 3,135 2,619 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 18 2
22 PEND1K 4,731 3,559 0 0 0 0 5 419 5 17 419 12 17 7
28 TUZLA 4,998 1,980 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 1
Ara Toplam 23,621 14,381 0 0 2 129 9 733 11 9 862 6 83 18
30 ÜSKÜDAR 3,783 3,299 5 42 6 105 10 416 21 39 563 17 24 9
6 BEYKOZ 4,156 2,340 0 0 0 0 2 313 2 11 313 13 14 3
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 4,561 3,600 0 0 0 0 4 849 4 29 849 24 9 1

Ara Toplam 12,500 9,239 5 42 6 105 16 1,578 27 31 1,725 19 47 13
Asya Yakas Toplam/Ortalama 36,121 23,619 5 42 8 234 25 2,311 38 18 2,587 11 130 31
9 BÜYÜKÇEKMECE 1,474 446 0 0 0 0 3 273 3 50 273 61 2 0
903 ÇATALCA 5,263 426 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0
IBB d
904 S1L1VR1 3,828 841 0 0 0 0 2 50 2 40 50 6 3 0

Ara Toplam 10,565 1,713 0 0 0 0 5 323 5 38 323 19 7 0
Toplam 98,981 51,759 102 2,035 119 4,318 120 9,717 341 53 16,069 31 203 84
10-16
%ekil 10.1.5 Mahallelere göre Arazi ve Bina Kullan m Durumu
Mahallelere göre Arazi ve Bina Kullan m Durumu

%ekil 10.1.5
10.1.6. Kentle mi Alan çindeki Yol Yo;unlu;u (m/ha)

(1) stanbul’daki Mevcut Ula m A; ve Yap s
stanbul’da, bölgesel ana yol (otoyollar) a-) iyi geli%mi%tir. Bu yollar, son yirmi y)l içinde
olu%mu% ve ana ula%)m a-) yap)s)n) desteklemektedir. Di-er taraftan, kentsel arterden,
toplay)c) yoldan ve sokaklardan olu%an hiyerar%ik kentsel ula%)m a-) sistemi iyi geli%memi%
ve yap)lanmam)%t)r. 1950 den sonraki düzensiz ve kaçak yap)lanma, geometrik dizaynlar)n
ve plana uygun olmadan yap)lan yollar)n geli%mesine neden olmu%tur.
1) Ula%)m A-) Hiyerar%isi ve Mevcut Durumu
Istanbul’ da ki mevcut ula%)m a-), hiyerar%ik ula%)m sisteminin olu%turulmas) için bir
basamak niteli-indedir. Metropolitan alanda, yol uzunluklar)n)nn ve kentsel arterler ile
toplay)c) yollar)n sosyo-ekonomik aktivitelerin gerçekle%tirilmesi için gerekli olan
pay)n)n yeterli oldu-u söylenemez. Ayr)ca, dar yollar a%a-)da belirtildi-i gibi bölgesel,
kentsel arter ve toplay)c) yol olma görevinide üstlenmektedirler:
- Tip-1: Bölgesel Yol: yollar)n mevcut uzunlu-u ve pay) yeterlidir. Fakat standarda
uygun yol geni%li-i toplam yol uzunlu-unun üçte ikisi olan yollar yetersiz ve dard)r
(6m den az: %5, 7 – 15m: %58).
- Tip-2: Kentsel Arter: mevcut yollar)n yol uzunlu-u, oran) ve geni%li-i yeterli
de-ildir. Ve dar yollar, ana yol fonksiyonuna sahiptir.
- Tip-3: Toplay c Yol: mevcut yol uzunlu-u, oran) ve pay) yeterli de-ildir. Ve
yollar)n yar)s)ndan fazlas), yetersiz kalan dar yollardan olu%maktad)r (6m den dar
yollar).
- Tip-0: Sokaklar (Konut eri im yollar ): mevcut yol uzunlu-u ve pay) çok
yüksektir. Mevcut sokaklar)n baz)lar)n)n, ana arter ve toplay)c) yol olarak kullan)s)
gerekir. Bununla birlikte, mevcut yollar)n geni%li-inin, gerçektende çok dar oldu-u
söylenemez.
10-18
Tablo 10.1.5 Yol Geni li ine ve Tipine göre Yol Uzunlu u ve Dar Yollar n Uzunluk
ve Oran
Alan 1lçe Toplam Tip-1: Bölgesel Yol Tip-2:Kentsel Arter Tip-3: Collector Road Tip-0: Sokaklar(10,848km, Tüm Dar
Yol (1,109km 8%) (835km, 6%) (908km, 7%) 79%) Yollar
Kod 1sim Uzunlu 2-6m 7-15m 16m NA 2-6m 7- 16m NA 2-6m 7- 16m NA 0- 2-6m 7- 16m NA Uzunluk oran
7u (km) üstü 15m üstü 15m üstü 1m 15m ütsü (km) (%)
12 EMINÖNÜ 118 0 23 77 0 34 66 0 0 76 24 0 0 0.0 78 14 1 7 72 61
Yar mada
14 FAT1H 268 3 30 67 0 6 94 0 0 72 27 1 0 0.0 87 12 0 0 196 73

Tarihi
7 BEYOKLU 241 8 46 47 0 44 56 0 0 75 25 0 0 0.4 86 13 0 1 178 74

Ara-toplam 627 5 36 59 0 27 73 0 0 73 26 1 0 0.1 85 13 0 2 446 71
32 ZEYT1NBURNU 235 2 57 41 0 2 93 6 0 14 82 4 0 0.0 66 29 0 5 113 48
Avrupa: Marrmara
4 BAKIRKÖY 350 2 43 55 0 14 85 0 0 21 75 1 3 0.2 62 32 2 4 169 48

15 CÜNGÖREN 186 10 66 24 0 0 100 0 0 19 80 0 0 0.0 44 55 0 1 67 36
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 373 1 56 43 0 3 93 4 0 19 77 4 0 0.0 61 37 1 1 186 50

2 AVCILAR 432 0 49 50 0 18 82 0 0 46 54 0 0 0.0 74 18 2 6 270 62
Ara-toplam 1,575 3 52 45 0 10 88 2 0 25 72 2 0 0.0 64 31 1 4 804 51
8 BES1KTAH 326 1 60 39 0 6 94 0 0 37 63 0 0 0.0 65 30 1 4 166 51
Avrupa: Bo7az
19 KAKITANE 344 4 64 32 0 16 84 0 0 41 58 0 0 0.1 79 20 0 1 216 63

26 H1HL1 475 2 51 46 1 27 60 13 0 38 59 3 0 0.0 72 24 0 4 301 63
23 SARIYER 497 1 75 24 0 27 70 0 2 74 25 0 0 0.0 87 11 0 2 388 78
Ara-toplam 1,642 2 61 37 0 18 79 2 1 57 43 0 0 0.0 76 20 0 3 1,072 65
13 EYÜP 488 2 54 44 1 21 77 2 0 62 38 0 0 0.1 78 17 0 4 323 66
16 GAZ1OSMANPAHA 862 7 38 50 5 19 81 0 0 45 55 0 0 0.1 81 18 0 1 609 71
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPAHA 235 6 49 41 5 2 87 7 4 43 56 0 0 0.0 64 26 3 6 120 51

902 ESENLER 517 0 55 41 4 13 87 0 0 66 31 0 2 0.0 84 14 0 2 395 76
5 BAKCILAR 562 0 74 26 0 14 86 0 0 37 63 0 0 0.0 74 22 0 4 345 61
20 KÜÇÜKÇEKMECE 1,256 3 71 26 0 27 72 1 1 50 50 0 1 0.0 77 21 1 1 863 69
Ara-toplam 3,920 3 58 37 2 20 79 1 1 52 48 0 0 0.0 78 19 0 2 2,655 68
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 7,764 3 55 41 1 18 81 1 0 51 48 1 0 0.0 75 21 1 3 4,977 64
1 ADALAR 123 0.1 80 19 0 0 99 81
17 KADIKÖY 733 8 60 32 0 19 76 5 0 22 76 1 0 0.0 67 31 0 2 395 54

21 MALTEPE 740 5 59 36 0 18 82 0 0 17 83 0 0 0.0 70 28 0 1 464 63
18 KARTAL 612 4 74 22 0 7 90 3 0 36 64 0 0 0.0 66 30 1 3 323 53
22 PEND1K 741 16 71 12 0 30 64 6 0 79 21 0 0 0.0 87 11 1 1 562 76
28 TUZLA 558 9 67 24 0 30 70 0 0 75 25 0 0 0.0 74 20 2 3 383 69
Ara-toplam 3,508 9 67 25 0 20 77 3 0 48 51 0 0 0.0 73 24 1 2 2,226 63
30 ÜSKÜDAR 757 4 54 42 0 18 82 0 0 48 52 0 0 0.0 79 19 0 2 499 66
6 BEYKOZ 556 18 50 16 16 65 35 0 0 69 31 0 0 0.2 85 12 0 3 429 77
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 982 1 56 43 0 11 88 1 0 43 55 1 0 0.1 78 21 1 1 659 67

Ara-toplam 2,295 7 54 35 4 27 73 1 0 51 48 0 0 0.1 80 18 0 1 1,587 69
Asya Yakas Toplam/ Ortalama 5,803 8 62 28 1 23 75 2 0 50 50 0 0 0.0 76 22 1 2 3,813 66
9 BÜYÜKÇEKMECE 133 0 0 100 0 0.0 56 35 1 8 72 54
903 ÇATALCA NA
IBB nin d
904 S1L1VR1 NA
Ara-toplam 133 0 0 100 0 0.0 56 35 1 8 72 54
Toplam 13,700 5 58 36 1 20 79 2 0 51 49 0 0 0.0 75 22 1 2 8,861 65
Kaynak: Orjinal CBS Ula$"m AD" IBB taraf"ndan saDlanm"$t"r.Yol geni$likleri JICA Çal"$ma Ekibi
taraf"ndan IBB nin GIS ortam"nda bulunan halihaz"rlar"ndan elde edilmi$tir.
(2) Yol Yo;unlu;u
Normalde, altyap) ile desteklenmi% olan ula%)m a-), sosyo-ekonomik kentsel aktiviteler için
damar kadar önemli bir fonksiyona sahiptir. Uygun yol yo-unlu-u, afet döneminde, etkili
acil müdahale aktivitelerinin yap)lmas) ve halka tahliye yollar)n)n sa-lanmas) için
gereklidir.
Kentsel alandaki mevcut yol yo-unlu-u CBS deki ula%)m a-) kullan)larak hesaplanm)%;
mahallere ve bina ve kentsel yap)ya göre a%)r) dü%ük, orta dü%üklükte, dü%ük, kabul
edilebilir yo-unlukta ve yeterli yo-unlukta olmak üzere 5 kategoride s)n)fland)r)lm)%t)r.
Yol yo-unluk analizleri a%a-)da belirtildi-i kadar kritik de-ildir.
- A r Dü ük Yo;unluk (gerekli yol yo-unlu-unun %50’sinden az): Sadece Em)nonu,

Sar)yer, ve Beykoz ilçelerindeki 160 ha’l)k alana sahip (Kentle%mi% alan)n %0.3) 3
mahalle (IBB içindeki 628 mahallenin %0.5 i).
- Orta Dü ük Yo;unluk (gerekli olan yol yo-unlu-unun %50 ila 75’i): 3,460 ha
(toplam kentsel alan)n %7 si) l)k alan) kapsayan Eminonu, Beyo-lu, Sar)yer Eyüp,
Gaziosmanpa%a Adalar Pendik ve Asya Yakas) Bo-az kesiminde kalan 3 ilçedeki, 40
mahalle (toplam)n %6s))
- Dü ük Yo;unluk (gerekli olan yol yo-unlu-unun % 75 ila 99’u): 16 ilçede yer alan ve
4,785 (toplam kentsel alan)n %9’u) hal)k geni% bir alana yay)lm)% olan 54
mahalle(toplam)n %8’i).
- Kabul Edilebilir Yol Yo;unlu;u (gerekli olan yol yo-unlu-unun %100 ila 125’i): 52
mahalle (toplam)n %8 I)
- Yeterli Yol Yo;unlu;u (gerekli olan yol yo-unlu-unun %125inden fazlas)): 470
mahalle (toplam)n %75i)
Toplamda 97 mahallenin (IBB içindeki toplam mahalle say)s)n)n %15i), 8,400 ha’) (IBB
nin kentle%mi% alan)n)n %18i) a%)r) dü%ük yo-unluk, orta dü%ük ve dü%ük yo-unlu-a
sahiptir.
10-20
Tablo 10.1.6 Mahallelere göre Mevcut Yol Yo unlu u

Alan 1lçe A r Dü ük Orta Dü üklükte Dü ük Dü ük Yol Yo7unllu7unun Toplam Di7er Mahalle
Kod 1sim Mahalle Kentle m Mahalle Kentle m Mahalle Kentle m Mahalle 1lçedeki Kentle m 1lçedeki Kabul Yeterli
i Alan i Alan i Alan Pay i Alan Pay Edilir Yo7unluk
(ha) Yo7unluk
12 EMINÖNÜ 1 64 8 127 0 0 9 27 191 42 1 20

Yar mada
14 FAT1H 0 0 0 0 3 41 3 4 41 4 7 59
Tarihi
7 BEYOKLU 0 0 1 44 2 48 3 7 91 11 1 41
Ara-toplal 1 64 9 171 5 89 15 10 324 14 9 120
32 ZEYT1NBURNU 0 0 0 0 1 262 1 8 262 28 0 12
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 0 0 0 0 1 64 1 7 64 4 3 11
15 CÜNGÖREN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 10
sahili
3 BAHÇEL1EVLER 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 10
2 AVCILAR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 8
Ara-toplam 0 0 0 0 2 326 2 3 326 5 6 51
8 BES1KTAH 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 21
19 KAKITANE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 18
Avrupa;
Bo7az
26 H1HL1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8 20
23 SARIYER 1 10 2 158 10 620 13 57 788 38 0 10
Ara-toplam 1 10 2 158 10 620 13 14 788 12 11 69
13 EYÜP 0 0 7 649 5 370 12 60 1,018 67 0 6
16 GAZ1OSMANPAHA 0 0 1 175 5 323 6 21 498 20 2 20
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPAHA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 11
902 ESENLER 0 0 0 0 2 76 2 11 76 7 0 16
5 BAKCILAR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 21
20 KÜÇÜKÇEKMECE 0 0 0 0 1 343 1 4 343 8 3 18
Ara-toplam 0 0 8 824 13 1,112 21 17 1,935 16 6 92
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 2 75 19 1,152 30 2,147 51 12 3,373 13 32 332
1 ADALAR 0 0 1 99 3 220 4 36 318 85 0 2
17 KADIKÖY 0 0 0 0 4 374 4 14 374 11 5 19

21 MALTEPE 0 0 0 0 2 175 2 10 175 8 1 16
18 KARTAL 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 20
22 PEND1K 0 0 7 992 4 617 11 38 1,610 45 4 14
28 TUZLA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 8
Ara-toplam 0 0 8 1,091 13 1,386 21 18 2,477 17 12 79
30 ÜSKÜDAR 0 0 2 106 6 537 8 15 643 19 3 43
6 BEYKOZ 1 86 10 1,006 4 592 15 79 1,684 72 1 3
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 0 0 1 105 1 124 2 14 229 6 3 9

Ara-toplam 1 86 13 1,217 11 1,253 25 29 2,556 28 7 55
Asya yakas Toplam/Ortalama 1 86 21 2,308 24 2,639 46 22 5,032 21 19 134
Toplam 3 160 40 3,460 54 4,785 97 15 8,406 18 51 466
pay (%) 0.5 0.3 6.2 6.9 8.6 9.6 8.3 74.8
%ekil 10.1.6 Yol Yo unlu u(m/ha)
Yol Yo unlu u(m/ha)

%ekil 10.1.6
10-22
10.1.7. Dar ve Yetersiz Yollar n Durumu: Güvenli Tahliye ve Acil

Müdahale Operasyonlar S ras nda Olu acak Zorluklar
Mevcut yollar)n durumu ile ilgili konular, deprem afeti s)ras)nda dar yollar)n dikkate
al)nmas)yla belirlenebilir. Dar yollar a%a-)da belirtildi-i gibi, güvenli tahliye ve acil durum
araçlar)n)n operasyonunda zorluklar ç)kartabilir:
1) 4m den daha dar geni%likteki yollar
Normal %artlarda, 4m den daha dar yollar acil durum araçlar) taraf)ndan a%a-)da belirtilen
nedenlerden dolay) etkin olarak kullan)lamamaktad)r:
- Araçlar)n operasyonu için uygun olmayan geometrik yol tasar)mlar) (özellikle Tarihi
Yar)madada); ve
- Yolüstü otoparklar) acil araç trafi-ini kilitlemektedir.
Üstelik, deprem afeti s)ras)nda y)k)lm)% ve a-)r hasarlanm)% binalardan dü%en molozlar
sokaklar) kaplayarak, sokaklar)n 3m’den daha dar olan büyük k)sm) kapatacakt)r.
2) 4 ila 6m geni%likteki dar yollar
Deprem afeti s)ras)nda, 6m den daha dar yollar kapanarak acil araç operasyonlar) için
kullan)lamaz hale gelecek ve güvenli tahliye yollar) olarak kullan)lamayacakt)r.
Hasarl) binalar)n ve dar yollar)n oran)n)n yüksek oldu-u alanlara, ula%)lamayacak ve e-er
bu alanlarda kurtarma ve acil müdahale operasyonlar) yap)lmazsa, afete varan hasarlar
olu%acakt)r.
Istanbul’da 2 ila 6m den daha dar yollar)n uzunlu-u 8,785 km dir. (13,567 km olan toplam
yol uzunlu-unun %65’i). Mahallelere göre, Dar yollar)n oran analizi a%a-)daki gibi 5
kategoride s)n)fland)r)lm)%t)r:
- Yol uzunlu-unun %80’den fazlas dar yollardan olu%maktad)r: 149 mahalle

(toplam)n %23’ü) veya yap)la%m)% alan)n 9,385 ha (toplam)n %19’ü) bina
hasarlar)ndan kaynaklanan ula%)lamama riskine sahiptir.
Avrupa yakas) Marmara K)y) kesimleri, Be%ikta% ve Kad)köy hariç tüm mahallelerde
gözlenmektedir.
- %61 – 80: 247 mahalle (%38) ve 19,294 ha (%38) kentle%mi% alan)nda ula%)lamama
riski bulunmaktad)r. Bu kategoriye giren 247 mahalle Güngören hariç hemen hemen
tüm ilçelere yay)lm)%t)r.
- 41 – 60%: 179 mahallenin (%28) ve 16,610 ha (%33) kentle%mi% alanda tahliye

aktiviteleri ve acil durum araç operasyonlar) engellenecek ve bu mahallelerin geni% bir
kesimi kapanan yollardan dolay) izole olacakt)r. Bu kategorideki mahalleler hemen
hemen tüm ilçelerde gözlenmektedir.
- 21 – 40%: 50 mahalle (8%) ve 4,657 ha (9%) kentle%mi% alanda da, tahliye ve acil
durum araç operasyonlar) rahatça yap)lamayacak fakat alt kategorideki yollar)n
belirlenmesi ile müdahale yap)labilir. Bu kategoriye giren mahalleler s)n)rl)d)r ve
düzenli geli%mi% yollara sahip ilçelerde gözlenmektedir.
- 0-20%: sadece 10 mahalle (2%) ve 731 ha’l)k kentle%mi% alanda tahliye ve acil
operasyon aktiviteleri yol kapanmalar)ndan etkilenecektir. Bu mahalleler genelde
Marmara Sahilindeki ilçelerde yer almaktad)r.
10-24
Tablo 10.1.7 Mahallelere göre Dar Yollar n Oran

Alan 1lçe Toplam %80nin üstü %61-80 %41-60 %21-40 %0-20 Dar Yollar
Uzunluk
Kodu 1sim (km) Mahalle Kentle mi Mahalle Kentle mi Mahalle Kentle m Mahalle Kentle m Mahalle Kenttle Uzunlu Oran (%)
alan(ha) alan(ha i i mi k (km)
alan(ha) alan(ha) alan(ha)
12 EMINÖNÜ 118 8 63 14 178 8 133 2 71 1 7 72 61

Yar mada
14 FAT1H 268 27 340 24 377 14 223 4 41 0 0 196 73

Tarihi
7 BEYOKLU 241 20 345 16 274 7 190 2 19 0 0 178 74

Ara Toplam 627 55 749 54 829 29 547 8 132 1 7 445 71
32 ZEYT1NBURNU 235 0 0 3 183 7 320 2 353 1 83 113 48
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 350 0 0 5 318 7 963 2 268 1 64 169 48

15 CÜNGÖREN 186 0 0 0 0 4 322 4 199 3 156 67 36
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 373 0 0 4 281 5 578 1 286 1 285 186 50

2 AVCILAR 432 1 407 3 355 4 686 1 83 0 0 270 62
Ara Toplam 1,575 1 407 15 1,137 27 2,871 10 1,189 6 587 803 51
8 BES1KTAH 326 0 0 9 455 9 604 5 459 0 0 166 51
19 KAKITANE 344 3 101 9 411 7 710 0 0 0 0 216 63
Avrupa:
Bo7az
26 H1HL1 475 5 372 11 449 6 353 6 303 0 0 301 63

23 SARIYER 497 10 1,034 12 1,052 0 0 0 0 1 10 388 78
Ara Toplam 1,642 18 1,506 41 2,367 22 1,667 11 761 1 10 1,071 65
13 EYÜP 488 3 91 10 650 7 781 0 0 0 0 323 66
16 GAZ1OSMANPAHA 862 7 526 13 1,081 8 824 0 0 1 27 609 71

10 BAYRAMPAHA 235 1 23 3 211 4 300 2 132 1 100 120 51
902 ESENLER 517 7 302 9 663 2 57 0 0 0 0 395 76
5 BAKCILAR 562 1 62 13 987 7 568 1 322 0 0 345 61
20 KÜÇÜKÇEKMECE 1,256 5 1,111 9 1,284 7 1,636 2 108 0 0 863 69
Ara Toplam 3,920 24 2,116 57 4,874 35 4,166 5 563 2 127 2,654 68
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 7,764 98 4,778 167 9,207 113 9,251 34 2,645 10 731 4,974 64
1 ADALAR 123 6 227 4 148 1 0 0 0 0 0 99 80
Asya: Marmara sahili
17 KADIKÖY 733 0 0 9 980 13 1,709 6 841 0 0 395 54

21 MALTEPE 740 4 542 4 222 10 1,083 3 470 0 0 464 63
18 KARTAL 612 1 89 3 611 12 1,471 4 447 0 0 323 53
22 PEND1K 741 12 1,575 11 1,245 6 738 0 0 0 0 562 76
28 TUZLA 558 2 144 7 1,499 2 337 0 0 0 0 383 69
Ara Toplam 3,508 25 2,578 38 4,705 44 5,339 13 1,758 0 0 2,226 63
30 ÜSKÜDAR 757 14 524 26 1,657 11 864 3 254 0 0 499 66
6 BEYKOZ 556 11 1,222 6 906 2 211 0 0 0 0 428 77
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 982 1 284 9 2,750 4 566 0 0 0 0 659 67

Ara Toplam 2,295 26 2,030 41 5,313 17 1,642 3 254 0 0 1,586 69
Asya Yakas Toplam/Ortalama 5,803 51 4,608 79 10,019 61 6,981 16 2,012 0 0 3,811 66
9 BÜYÜKÇEKMECE 133 0 0 1 69 5 378 0 0 0 0 72 54
903 ÇATALCA NA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 NA NA
IBB D
904 S1L1VR1 NA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 NA NA
Ara Toplam NA 0 0 1 69 5 378 0 0 0 0 NA NA
Toplam 13,567 149 9,385 247 19,294 179 16,610 50 4,657 10 731 8,785 65
Pay (%) 23 19 38 38 28 33 8 9 2 1
%ekil 10.1.7 Dar Yollar n Oran
Dar Yollar n Oran

%ekil 10.1.7
10-26
10.1.8. Güvenli Tahliye için Parklar n ve Aç k Alanlar n Elde Edilebilirli;i

Türkiye’de tahliye sisteminin henüz geli%memi% olmas)na ra-men, stanbul’da 486 küçük
(500m2 az) ve büyük ölçekli çad)rkentlerden olu%an bir Çad)rkent Sistemi planlanm)%t)r.
Vatanda%lar) güvende tutmak için kentsel afete yönelik, nedenleri ile yeni bir acil tahliye
sistemi önerilmi%tir:
- kinci/üçüncü artç) %oklardan kaynaklanan can kay)plar)n) azaltmak,
- kincil afetlerden kaynaklanan can kay)plar)n) azaltmak, ve
- Müdahale ekiplerinin ve acil ihtiyaç malzemelerinin da-)t)m)n)n v.s. etkili bir %ekilde
yap)lmas) için tahliye edilen bölge halk)ndan ön hasara ili%kin etkin bilginin
toplanmas).
Önerilen tahliye sitemi, Yerel ve Bölgesel Tahliye Alanlar) a%a-)da da belirtildi-i gibi iki
a%amal)d)r,
1) Ön Tahliye Alan):
Ön tahliye ve toplanma alan) sadece vatanda%lar)n güvenli-ini sa-lamak için de-il,

do-ru/etkin ön hasara ili%kin bilginin tahliye edilen bölge halk)ndan h)zl) bir %ekilde
gerçekle%mesi gereken olan hizmet bireysel-organize topluluk hizmet gruplar) taraf)ndan
toplanmas) için de gereklidir. Bu bilgi organize olabilmek ve afet yönetim merkezinin
bile direktifi olmadan acil hizmet gruplar)n)n harekete geçmesi içindir.
Tahliye alan)n)n, tüm vatanda%lar ve o bölgenin oturanlar) (brüt minimum alan: 1.5
m2/ki%i) için, her kom%uluk biriminde (ilkokul ünitesi) olmas) önerilmi%tir. Tahliye alan),
a%a-)dada belirtildi-i gibi, kamuya ait arazilerden/tesislerden seçilmeli ve belirlenmelidir,
- Aday: genelde her mahallede yer alan, park/aç)k alan, okul ve camiler.
- Depreme Dayan kl Bina: bugünkü durumda, kamu okullar) ve camiler tüm

mahallelerde bulunmaktad)r. Fakat yeni yap)lan okul binalar) hariç bu kategorideki
yap)lar sismik dayan)kl) de-ildir.
- Güvenli Aç k Alanlar: Istanbul’da ki 2000m2 ye sahip (min 500m2) parklar ve aç)k

alanlar ön tahliye alan) olarak kullan)labilecek en uygun yerlerdir.
- Di;er Tehlikeler: stabil olmayan e-imli alanlar (toprak kaymas)), tehlikeli tesislerin
LPG/benzin istatsyonlar), vb. biti%i-inde bulunan alanlar (yang)n ve patlama
gibiikincil afetler), ve çevresindeki binalar)n çökmesiyle olu%an etkiler.
2) Bölgesel Tahliye Alan):
Bölgesel tahliye alan) stanbul’da depremzedeler için çad)r kent alanlar)yla ayn)
fonksiyonlar) üstlenen yerler olarak dü%ünülebilir. Japon standartlar)na göre depremzede
ba%)na brütte 5m2 den az alan dü%mekte iken bu Türkiye standartlar)nda depremzede
ba%)na 9 ila 10m2 dir. Buda Istanbul’daki çad)rkent alanlar) için çok geni% alanlar
gerekti-i anlam)na gelmektedir.
3) Tahliye Yolu:
Afet öncesinde, vatanda%lar)n tahliye s)ras)ndaki güvenli-ini sa-lamak için tahliye

yollar) tespit edilmeli ve tasarlanmal)d)r.
Analizlerden, elde edilebilirlik ve parklar)n ve aç)k alanlar)n eksikli-i, her mahallenin

oturan say)s)na göre gerekliolan ön tahliye alan)n)n hesaplanmas) sonucunda
de-erlendirilmi%tir. Ön tahliye alan) olarak kullan)labilecek park/aç)k alanlar)n arazi elde
edilebilirli-i, mahalle oturanlar)n)n)n, afet s)ras)nda güvenlik içinde olup olmayacaklar)n)n
belirtilerinden biri olabilir.
Park ve aç)k alanlar)n analizinde kullan)lan kaynak veritaban), IBB’nin Harita Müdürlü-ü
ile i%birli-i sonucunda Aksoy,Y2 taraf)ndan ara%t)r)lm)% ve geli%tirilmi%tir. JICA Çal)%ma
Ekibi bu veriyi güncelleyerek, park ve aç)k alanlar verisini CBS Veritaban)n)nda
olu%turmu%tur.
Arazi elde edilebilirlik analizi a%a-)daki gibi 5 kategoriye ayr)lmaktad)r,
- Gerekli olan alan n %25 inden az: Ön tahliye alan) için gerekli olan park ve
aç)k alanlar 340 mahallede (tüm mahallelerin %53’ü) yetersizdir. Bu kategoriye giren
mahalleler 27 ilçede gözlenmektedir. En yüksek pay) alan ilçeler; Fatih, Beyo-lu,
Zeytinburnu, Güngören, Ka-)thane, 'i%li, Gaziosmanpa%a, Esenler, Ba-c)lar,
Küçükçekmece, Kad)köy, Maltepe, Kartal, Pendik, Ümraniye, Çatalca ve Silivri’dir.
- Gerekli olan alan n %25 ila 49%’u: 79 mahallede(tüm mahallelerin %12’si) ön

tahliye alan) için gerekli olan park ve aç)k alnlar s)n)rl) say)dad)r. Bahçelievler,
Avc)lar, Kag)tane, Eyüp, Bayranpasa, and Ümraniye’deki mahaller, di-er mahallerede
bulunan park ve aç)k alanlar)n %20 sinden fazlas)na sahiptir.
2
Aksoy, Y., (2001) “ stanbul Kenti Ye%il Alan Durumunun rdelenmesi” Doktora Tezi, .T.Ü.,Fen Bilimleri Enstitüsü, 'ehir
ve Bölge Planlama Anabilim Dal), Peyzaj Planlama Program), 2001, Istanbul, Türkiye.
10-28
- Talepin %50 ila 99’u: 68 mahallede (tüm mahallelerin % 11’i) ön tahliye alan) için
gerekli olan park ve aç)k alanlar k)s)tl)d)r.
- Talepin %100 ila 150’si: 23 mahallede( tüm mahallelerin %4’ü) ön tahliye alan) için
gerekli park ve aç)k alanlar, talepi kar%)lamak için yeterlidir. lçe Afet Yönetim Plan)
çal)%mas)nda ön tahliye alan) için kullan)lacak olan net kullan)m alan) ile çevresi
dikkatlice irdelenmelidir.
- Talepin %150’sinden fazlas : 115 mahallede (tüm mahallelerin %18’i), mevcut

park ve aç)k alanlar, ön tahliye alan) için gerekli olan park ve aç)k alanlar)n 1.5
kat)ndan fazlad)r. Ayr)ca, lçe Afet Yönetim Plan) Çal)%mas)nda net kullan)m alan)n)n
önerilmeside gerekmektedir.
Yukar)da anlat)lan analize göre, stanbul’un kentsel geli%iminde, Gecekondu ve Düzensiz

yap)la%man)n da etkisiyle park ve aç)k alanlar standardize edilmemi% ve iyi geli%memi%tir.
Toplam içindeki 485 mahalle (tüm mahallelerin %76’s)), mahalle oturanlar)n)n güvenli-ini
sa-layamayan, sorunlu mahaller olarak belirlenmi%tir.
Di-er taraftan, mahalleler topluluk birimi olan kom%uluklarla standardize edilmemi%tir. Ön

tahliye alan), ayr)nt)l) olarak ilçe afet yönetim plan)n)n haz)rlanmas)nda, kendi içinde
organize olmu% topluluk afet hizmet gruplar)n)n olu%turulmas) için önerilmi%tir.
Ayr)ca refüjler, yol kenar)ndaki e-imli alanlar ve kav%aklarda IBB’nin Park ve Bahçeler
Müdürlü-ünün haz)rlam)% oldu-u park listesinde kategorize edilmi%tir. Fakat bu alanlar
sadece yollar)n peyzaj alan) olup park ve aç)k alanlar de-ildir.
Tablo 10.1.8 Mahallelere göre Ön Tahliye Alan için Gerekli Olan Park ve Aç k
Alanlar n Elde Edilebilirli i
Alan 1lçe %25 ten az %25 - 49 %50 - 99 %100 - 150 %150’ninüstü Bilinmeyen Toplaml
Kod 1sim mahalle (%) mahalle (%) mahalle (%) mahalle (%) mahalle (%) mahalle mahalle
12 EMINÖNÜ 13 39 2 6 2 6 1 3 15 45 0 33
Yar mada 14 FAT1H 43 62 5 7 5 7 3 4 13 19 0 69
Tarihi
7 BEYOKLU 31 69 0 0 4 9 2 4 8 18 0 45
Ara toplam 87 59 7 5 11 7 6 4 36 24 0 147
32 ZEYT1NBURNU 7 54 2 15 3 23 0 0 1 8 0 13
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 1 7 2 13 3 20 1 7 8 53 0 15
15 CÜNGÖREN 8 73 2 18 1 9 0 0 0 0 0 11
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 5 45 3 27 3 27 0 0 0 0 0 11
2 AVCILAR 4 44 2 22 0 0 0 0 3 33 0 9
Ara toplam 25 42 11 19 10 17 1 2 12 20 0 59
8 BES1KTAH 5 22 2 9 3 13 3 13 10 43 0 23
19 KAKITANE 11 58 5 26 1 5 1 5 1 5 0 19
Avrupa:
Bo7az
26 H1HL1 21 75 2 7 2 7 0 0 3 11 0 28
23 SARIYER 9 39 4 17 5 22 2 9 3 13 0 23
Ara toplam 46 49 13 14 11 12 6 6 17 18 0 93
13 EYÜP 5 25 4 20 4 20 0 0 7 35 0 20
16 GAZ1OSMANPAHA 22 76 5 17 0 0 0 0 1 3 1 29
10 BAYRAMPAHA 1 9 5 45 3 27 0 0 2 18 0 11
902 ESENLER 14 78 1 6 1 6 1 6 0 0 1 18
5 BAKCILAR 17 77 4 18 1 5 0 0 0 0 0 22
20 KÜÇÜKÇEKMECE 19 83 2 9 1 4 0 0 1 4 0 23
Ara toplam 78 63 21 17 10 8 1 1 11 9 2 123
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 236 56 52 12 42 10 14 3 76 18 2 422
1 ADALAR 0 0 1 9 1 9 1 9 2 18 6 11
17 KADIKÖY 18 64 3 11 1 4 0 0 6 21 0 28
21 MALTEPE 14 67 2 10 0 0 0 0 3 14 2 21
18 KARTAL 12 60 3 15 4 20 0 0 1 5 0 20
22 PEND1K 16 55 5 17 3 10 1 3 4 14 0 29
28 TUZLA 2 18 1 9 3 27 4 36 0 0 1 11
Ara toplam 62 52 15 13 12 10 6 5 16 13 9 120
30 ÜSKÜDAR 19 35 9 17 9 17 3 6 14 26 0 54
6 BEYKOZ 7 37 0 0 4 21 0 0 8 42 0 19
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 9 64 3 21 1 7 0 0 1 7 0 14
Ara toplam 35 40 12 14 14 16 3 3 23 26 0 87
Asya Yakas Toplam/Ortalama 97 47 27 13 26 13 9 4 39 19 9 207
9 BÜYÜKÇEKMECE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6 6
903 ÇATALCA 2 100 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2
IBB d
904 S1L1VR1 5 100 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5

Ara toplam 7 54 0 0 0 0 0 0 0 0 6 13
Toplam 340 53 79 12 68 11 23 4 115 18 17 642
Not: % ile gösterilen kolonlar mahalledeki park ve aç"k alanlar"n(500m2 den büyük) elde edilebilirlik
oran"n" (=park/aç"k alan ÷ ön tahliye için gerekli olan alan)göstermektedir.
10-30
%ekil 10.1.8 Ön Tahliye Alan n n Sa lanmas için Gerekli olan Park/Aç k Alanlar n
Elde Edilebilirli i
Ön Tahliye Alan n n Sa lanmas için Gerekli olan Park/Aç k Alanlar n Elde Edilebilirli i
%ekil 10.1.8
10.1.9. Kentsel Yap n n ve Binalar n Sorunlu Oldu;u Bölgelerin

Belirlenmesi
Bina ve Kentsel Yap) üzerine yap)lan 6 hasargörebilirlik analizine ba-l) olarak, a%a-)da da
belirtildi-i gibi hasargörebilirlik 3 kategoride toplanarak de-erlendirilmi%tir,
1) Bina ve Kentsel Yap n n Hasargörebilir Oldu;u Mahalleler: 361 Mahalle (çal)%ma

alan)n)n %56’s))
Bu mahallelerde hem zay)f binalar)n ciddi anlamda hasargörebilirlik durumu hem de

depreme afete kar%)n uygun olmayan kentsel yap)s) bulunmaktad)r.
Avrupa yakas) ç K)s)mlar) ile Marmara sahili’ndeki mahallelerin yar)s)ndan fazlas) bu

kategoriye girmektedir. En ciddi duruma sahip 11 ilçe olan, Eminönü, Fatih, Beyo-lu,
Zeytinburnu, Güngören, Ba-c)lar, Küçükçekmece, Adalar, Maltepe, Pendik ve Tuzla
ilçelerinde, kentle%mi% alanlar veya nüfusun %80’den fazla oldu-u yerler bu kategorideki
mahallerden olu%maktad)r.
361 mahallede, her iki hasar görebilir yap)y) güçlendirmek için birle%ik etkili önlemler
2) Kentsel Yap n n Hasar görebilir Oldu;u Mahalleler: 39 mahalle (%6)
lk kategori kentsel yap)n)n ciddi anlamda hasargörebilir oldu-u 400 mahalleyi

kapsamaktad)r. ciddi hasargörebilirlik durumu olmayan binalar)n oldu-u 39 mahalle
çal)%ma alan)n)n merkez k)sm)nda bulunmaktad)r.
3) Binalar n Hasar görebilir oldu;u Mahalleler: 51 mahalle (%8)
ilk kategori Binalar)nda ciddi anlamda hasargörebilir oldu-u 412 mahalleyide

kapsamaktad)r. Kategorize edilmi% olan 51 mahalle, Avrupa ve Asya Yakas)’n)n Sahil
Kesimi ve Avrupa Yakas)n)n ç k)s)mlar)nda bulunmaktad)r.
4) Di;er Mahalleler: 191 mahalle (30%)
Bu kategoriye giren 191 mahalle yukar)da belirtilmi% olan ciddi bina ve kentsel yap) riski
bulunmamakta fakat a%a-)da beliritilen konulara ve karakteristiklere rastlanmaktad)r.
- Hesaplanan a-)r ve orta hasarl) bina oran) %10’un alt)ndaki mahalleler, ve
- Ciddi kentsel yap) sorunu olmayan mahalleler /veya
- Henüz kentle%memi% olan mahalleler,
10-32
- Alana ili%kin özel veya detayl) konular, ilçe kentsel afet önleme plan)n)n
haz)rlanmas)nda dikkate al)nmal)d)r.
Tablo 10.1.9 Bina/Kentsel Yap n n Hasargörebilirli ine göre Belirlenen

Mahalle/Oturanlar/Kentle mi Alan
Alan 1lçe Bina/Kentsel Hasargörebilirl7i Bina Hasargörebilirl7i olan Kentsel Hasargörebilirl7i olan Di7er Mahalleler
olan Mahalleler Mahalleler Mahalleler
Kod 1sim
Alana (ha)
Alana (ha)
Alana (ha)
Alana (ha)
Nüfus(000
Nüfus(000
Nüfus(000
Nüfus(000
kentle mi
kentle mi
kentle mi
kentle mi
Mahalle
Mahalle
Mahalle
Mahalle
ki i)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
ki i
ki i
ki i
12 EMINÖNÜ 27 46 83 365 81 3 6 11 39 9 0 0 0 0 0 3 3 5 49 11
Tarihi Yar mada
10
14 FAT H 67 393 966 98 0 0 0 0 0 2 1 0 16 2 0 0 0 0 0
0
7 BEYOMLU 39 190 81 706 85 5 41 17 117 14 0 0 0 0 0 1 5 2 5 1
Ara toplam 133 628 92 2,036 90 8 47 7 156 7 2 1 0 16 1 4 7 1 54 2
32 ZEYT NBURNU 10 200 83 701 75 0 0 0 0 0 3 40 17 238 25 0 0 0 0 0
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 9 68 33 537 33 0 0 0 0 0 6 139 67 1,076 67 0 0 0 0 0

15 CÜNGÖREN 10 250 92 598 88 0 0 0 0 0 1 22 8 80 12 0 0 0 0 0
Sahili
3 BAHÇEL EVLER 8 352 75 676 47 0 0 0 0 0 3 118 25 754 53 0 0 0 0 0

2 AVCILAR 6 174 75 1,069 70 0 0 0 0 0 2 44 19 297 19 1 14 6 165 11
Ara toplam 43 1,043 73 3,581 58 0 0 0 0 0 15 362 26 2,445 39 1 14 1 165 3
8 BES KTA3 4 26 14 227 15 3 22 12 46 3 1 2 1 48 3 15 132 72 1,195 79
Avrupa: Bo7az
19 KAMITANE 6 100 29 279 23 2 33 10 98 8 2 43 12 362 30 9 167 49 483 40

26 3 3L 7 58 21 185 13 3 36 13 98 7 1 3 1 33 2 17 175 65 1,159 79
23 SARIYER 0 0 0 0 0 1 5 2 56 3 0 0 0 0 0 22 208 98 2,040 97
Ara toplam 17 0 0 691 11 9 96 12 299 5 4 47 6 444 7 63 683 83 4,878 77
13 EYÜP 7 90 39 652 43 6 64 28 304 20 2 8 4 174 11 5 70 30 391 26
16 GAZ OSMANPA3A 7 162 24 602 25 6 115 17 326 13 0 0 0 0 0 16 391 58 1,529 62
10 BAYRAMPA3A 7 147 62 432 57 0 0 0 0 0 3 74 31 279 37 1 16 7 50 7

902 ESENLER 12 284 73 523 51 0 0 0 0 0 1 3 1 18 2 5 101 26 482 47
5 BAMCILAR 21 517 93 1,831 94 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 40 7 108 6
20 KÜÇÜKÇEKMECE 19 505 86 2,414 58 0 0 0 0 0 1 12 2 114 3 3 72 12 1,611 39
Ara toplam 73 1,705 64 6,455 55 12 179 7 631 5 7 98 4 585 5 31 690 26 4,171 35
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 266 3,376 60 12,763 48 29 322 6 1,085 4 28 509 9 3,489 13 99 1,395 25 9,268 35
10
1 ADALAR 6 18 356 100 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 0 0 0 0
0
17 KADIKÖY 16 431 65 2,245 64 5 73 11 395 11 5 119 18 609 17 2 38 6 281 8

21 MALTEPE 14 257 74 1,855 80 0 0 0 0 0 3 70 20 277 12 4 19 5 180 8
18 KARTAL 14 242 73 1,995 76 0 0 0 0 0 5 76 23 480 18 1 14 4 144 6
22 PEND K 25 334 90 3,037 85 0 0 0 0 0 2 26 7 161 5 2 13 4 361 10
28 TUZLA 8 82 81 1,622 82 0 0 0 0 0 2 19 19 337 17 1 0 0 21 1
Ara toplam 83 1,363 75 11,110 77 5 73 4 395 3 17 309 17 1,865 13 15 85 5 986 7
30 ÜSKÜDAR 7 28 6 144 4 5 37 7 115 4 2 40 8 183 6 40 392 79 2,805 86
Asya: Bo7az
6 BEYKOZ 2 10 5 150 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 17 173 95 2,189 94

29 ÜMRAN YE 2 72 16 368 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 12 371 84 3,232 90
Ara toplam 11 110 10 662 7 5 37 3 115 1 2 40 4 183 2 69 936 83 8,226 90
Asya Yakas Toplam/Ortalama 94 1,473 50 11,772 50 10 109 4 510 2 19 349 12 2,048 9 84 1,021 35 9,212 39
9 BÜYÜKÇEKMECE 1 0 NA 69 15 0 0 NA 0 0 4 0 NA 376 84 1 0 NA 2 0
IBBnin d
903 ÇATALCA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 16 100 426 100

904 S L VR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 44 100 841 100
Ara toplam 1 0 0 69 4 0 0 0 0 0 4 0 0 376 22 8 60 100 1,268 74
Toplam 361 4,849 56 24,603 47 39 431 5 1,595 3 51 858 10 5,913 11 191 2,476 29 19,748 38
%ekil 10.1.9 Deprem Afetine Yönelik Bina ve Kentsel Yap n n Hasar görebilirlik
Durumu
Deprem Afetine Yönelik Bina ve Kentsel Yap n n Hasar görebilirlik Durumu

%ekil 10.1.9
10-34
10.2. Hasar Görebilir Kentsel Yap ile Binalar n Güçlendirilmesine

Yönelik Önerilen Önlemler
De-erlendirilen hasargörebilirlik konular)na yönelik, hasargörebilir durumdaki binalar)n ve
kentsel yap)n)n iyile%tirlmesi için al)nacak önlemler a%a-)da belirtilmi%tir,
1) Hasar Görebilir Binalar)n yile%tirilmesine Yönelik Al)nacak Önlemler
- Afet Yönetim Merkezi, Acil Müdahale Merkezleri, Acil htiyaçlara li%kin

Merkezler ve Kamu Tesislerinde, uygun depreme dayan)kl)l)k incelemelerinin
uygulanmas) ve binalar)n iyile%tirlmesine için uygulama programlar)n)n ba%lat)lmas)
edilmesi gerekmektedir,
- Kamu ve dari Tesis binalar)n)n Güçlendirilmesi
- Belirlenen Kamu ve dari Tesislerin yeniden yap)m)
- Özel müliyete ait konutlar için ön depreme güvenlilik de-erlendirme sisteminin

olu%turulmas), de-i%tirilmesi ve tan)t)lmas),
- Özel mülkiyete ait binalarda, Ön Deprem Güvenli De-erlendirmesinin uygulanmas),
- Kaynaklara ula%arak, özel sektöre ait binalar)n (özellikle de depreme dayan)kl)l)k

incelemesi ile belirlenen zay)f bina yap)lar)) güçlendirilmesi ve yeniden yap)m) için
Geri dönü%ümlü Kredi Sisteminin olu%turulmas),
- Özel mülkiyete ait konut/ticari binalar)n ada gruplar) halinde, güçlendirilmesi veya
yeniden yap)m) projelerinin uygulanmas), ve
- Yukar)da belirtilen ve gerekli olan tüm önlemler Metropoliten ve lçe Afet Önleme
Planlar)n)n haz)rlanmas) s)ras)nda koordine edilmelidir.
2) Hasar görebilir Kentsel Yap)n)n yile%tirilmesine Yönelik Al)nacak Önlemler
- Güvenli tahliye ve kusursuz müdahalenin yap)labilmesi için dar yollar)n (2 ila 6m

geni%likteki yollar) yol hiyerar%isine uygun olarak geni%letilmesi,
- Acil durumlarda belirlenen acil ula%)m a-)n)n fonksiyonunu koruyabilmesi (yol

üzerindeki enkazlar)n kald)r)lmas) gerekmeden) geni%letilmesi,
- Belirlenen tahliye güzergah)n)n geni%letilmesi ve güvenlik önlemlerinin al)nmas) (bu

ilçe afet önleme plan)nda belirtilmelidir)
- Tahliye alan) sa-lamak ve halk)n rekreasyonel anlamda kullanabilece-i mekanlar

için standartla%m)% park ve aç)k alanlar yarat)lmal),
- A%)r) arazi/bina kullan)m durumunu azalt)lmas) (özelliklede, yüksek taban alan)

katsay)s) TAKS, tahliye güvenli-i aç)s)ndan negatif bir etmendir) gerekmektedir.
De-erlendirilen ve belirlenen hasar görebilirlikle ilgili konular a%a-)dada belirtildi-i gibi, 4

kategoride s)n)fland)r)lm)%t)r,
- Kompleks konular-1: Kentsel yap) ve Binalar)n Hasar Görebilirli-i
- Konu-2: Kentsel Yap)n)n Hasar Görebilirli-i
- Konu-3: Binalar)n Hasar Görebilirli-i, ve
- Konu-4: Binalar)n Hasar Görebilirli-i ile ilgili Ba-)ms)z Konular
Kentsel yap) ve binalarla ilgili sorunlar)n çözümü için önerilen ba%l)ca önlemler, mevcut
sorunlar)n karakteristiklerine göre iyi koordine edilmelidir.
Kompleks Konu-1 için Önerilen Stratejik Önlemler, a%a-)da belirtilen stratejik

önlemlerin ikiside binalar)n ve kentsel yap)n)n hasar görebilirli-i ilgili konular)n çözümüne
yöneliktir.
- Binalar)n ve kentsel yap)n)n hasar görebilirli-i için tan)mlanan konular için

birle%ik/koordineli önlemler al)nmal) ve
- Elde edilebilir arazinin k)stl) olmas)ndan dolay) kent yeniden yap)lanmal)d)r.
Konu-2 için Önerilen Stratejik Önlemler, a%a-)da belirtilen her iki önlemde kentsel
yap)n)n hasar görebilirlik sorununu çözmeye yöneliktir.
- Kentsel yap)n)n hasar görebilir durumunun güçlendirilmesine yönelik yo-un önlemler

al)nmal),
- Kentsel yap)n)n iyile%tirilmesi için gerekli arazinin elde edilememesinden olay) kent
yeniden yap)lanmal) (kentsel dönü%üm),
- Hesaplanm)% olan bina hasarlar)na (%10 ila %30 a-)r ve orta hasarl)) göre, binalar)n
bireysel olarak güçlendirilmesini destekleyen ek önlemler al)nmal)d)r.
Konu-3 için Önerilen Stratejik Önlemler, Bina hasar oran)n)n yüksek oldu-u (a-)r ve
orta hasarl) bina oran) %30’tan fazla) alanlarda, bu tan)mlanan ve önerilen tedbirlerin
al)nmas) ve binalar)n tümünde iyile%tirmenin yap)lmas) gerekmektedir. Bunun d)%)nda, ilçe
afet önleme plan)n)n formulasyonunda, kentsel yap)n)n iyile%tirilmesi için al)nmas) gereken
önlemler, ayr)nt)l) olarak tan)mlanmal)d)r.
10-36
Konu-4 için Önerilen Stratejik Önlemler, Bina hasar oran)n)n yüksek oldu-u (a-)r ve
orta hasarl) bina oran) %10’dan fazla) alanlarda, bu tan)mlanan ve önerilen tedbirlerin
al)nmas) ve binalar)n tümünde iyile%tirmenin yap)lmas) gerekmektedir. Bunun d)%)nda, ilçe
afet önleme plan)n)n formulasyonunda, çok riskli olmayan kentsel yap)n)n iyile%tirilmesi
için al)nmas) gereken önlemler, ayr)nt)l) olarak tan)mlanmal)d)r.
10.2.1. Sit Alanlar için Önerilen Özel yile tirme Önlemleri

Arkeolojik kal)nt)lar, tarihi ve geleneksel kent yap)s), iklim ve do-al çevre kaynaklar)
kapsayan ve dört kategoride tan)mlanan sit alanlar) %öyledir;
- Sit Alan -1: Arkeolojik Sit Alan) (Tarihi Yar)mada’n)n do-usu): Yer alt)nda veya yer
üstünde bulunan tüm arkeolojik varl)klar,Koruma Kurulu taraf)ndan korunmakta ve
tüm yeniden yap)m ve in%a çal)%malar) gibi aktiviteler Kurul taraf)ndan
denetlenmektedir.
- Sit Alan -2: Tarihi-Kentsel Sit Alan) (Suriçi, Beyo-lu, Eyüp ve Adalar vs.): Bu
alanlarda amaç, tarihi yap)lar ile bunlar) çevreleyen yap)lar)n ve geleneksel dar
sokaklar)n korunmas)d)r.
- Sit Alan -3: Bo-aziçi Tarihi Görünüm Koruma Alan) (Avrupa ve Asya Yakas)’n)n
Bo-az taraf)nda kalan lçeleri): Bo-az’dan görülebilen yani ön görünümde kalan
alanlarda, yap)larda cephe kontrolü, yükseklik ve görünüm kontrolü vard)r.
- Sit Alan -4: Do-al Sit Alan) (Sit Alan)-3’ün etki alan)nda kalan alanlar): Bo-az,
Adalar, vs.)
- Karma Sit Alanlar)
Ve tarihi stanbul’un Kronolojik Sur 'ehri olanYar)mada yani Eminönü ve Fatih ilçeleri,
1992 y)l)nda UNESCO taraf)ndan Dünya Varl)-) olarak kaydetilmi%tir.
Baz) alanlarda (özelliklede Tarihi Kentsel Sit Alanlar)nda), hasar görebilir binalar)n ve kent
yap)s)n)n iyile%tirilmesi için önerilen önlemler, koruma yönetmelikleriyle çeli%mektedir.
Koruma anlay)%)yla çeli%en ve hasar görebilir olarak tan)mlanan bölgeler için özelle%tirilmi%
(yani o bölge için özel tan)mlanm)%) veya de-i%tirilmi% iyile%tirme önlemleri önerilmi%tir.
%ekil 10.2.1 Sit Alanlar (Koruma Kurulu taraf ndan ilan edilen)
Sit Alanlar (Koruma Kurulu taraf ndan ilan edilen) Sit Alanlar
%ekil 10.2.1
10-38
(1) Arkeolojik Sit Alan
Mevcut Durum: Çal)%ma alan)nda, Koruma Kurulu, IBB ve ilçe belediyeleri taraf)ndan,
kamu/özel sektörün imar ve iyile%tirme aktivitelerinin, s)k) olarak denetlendi-i 7 sit alan)
bulunmaktad)r.
En ciddi çeli%ki, Tarihi Yar)mada’da, Dünya Varl)klar)ndan biri olarakta kayda geçen
k)sm)nda bulunan, Tarihi Yar)mada Arkeolojik Sit Alan) (Topkap) ve çevresi) ile Karma
Arkeolojik/Tarihi-Kentsel Sit Alanlar) (Ayasofiya/Sultanahmet Cami ve çevresi)
aras)ndad)r. ki sit alan)ndada, binalar ve kentsel yap)n)n hasar çok ciddi %ekilde hasar
görece-i hesaplanm)%t)r.
IBB ve sorumlu birimler taraf)ndan, burada oturanlar)n (yakla%)k 12,500 ki%i) güvenli-inin
sa-lanmak üzere a%a-)daki önlemlerin al)nmas) gerekmektedir,
- Zay)f yap)ya sahip oldu-u belirlenen binalar)n (kamu ve özel sektöre ait) güçlendirme,
restorasyon ve yeniden in%a faaliyetlerinin, otoritelerce sa-lanmas),
- Park ve aç)k alanlar)n güvenli tahliye alan) olarak dzenlenmesi,
- Mevcut yol/dar yol %ebekesinin, güvenli tahliye ve acil durum araç yolu olarak
kullan)labilmesi için iyile%tirilmesi.
- Her iki sit alan)na (s)k) denetim alt)ndaki özel afet önleme plan)na sahip alanlar)
yönelik yukar)da aç)klanan ve al)nmas) gerekti-i belirtilen önlemler, Arkeolojik
Koruma Plan) ve Program) içinde birle%tirilmelidir.
Bunlara ek olarak, devlet otoritelerine, sosyo-ekonomik faaliyetleri canland)rmak ve bu

alanlar)n s)k) denetimini k)smen yumu%atmak için baz) önerilerde bulunulmu%tur,
- Otoritelerce sat)n alan)nan mallara hak talep edilmeli,
- Koruma/Güzelle%tirme aktiviteleri için para yard)m) sa-lanmal), ve
- Bu alanlar, emlak vergisinden muaf tutulmal), vs.
Avc)lar ilçesi’nin Küçükmece Gölünün bat) sahilindeki geni% alanda Arkeolojik Sit Alan)
bulunmakta ve l Afet Plan)nda bu alan, evsiz kalacak depremzedeler için Çad)rkent ve
helikopter pistleri olarak tasarlanm)% ve planlanm)%t)r. Baz) altyap)lar)n (su tank)/hatt),
at)ksu ar)tma tesisi ve helikopter pisti) yap)m), gömülü arkeolojik kal)nt)lara olumsuz etki
yaratacakt)r. Afet yönetim plan)nda, sürekli ve a-)r tonajdaki bir tesisin önerilmemesi için
arkeolojik koruma plan) ile koordineli olarak yap)lmas) gerekmektedir.
(2) Tarihi ve Kentsel Sit Alan
Tarihi ve Kentsel Sit Alanlar), bina ve kentsel yap) hasar)n)n en çok olaca-) alanlar olarak,
de-erlendirilmi% ve kategorize edilmi%tir. Hesaplanan hasar) minimuma indirmek ve
azaltmak ve belirlenmi% olan hasar görebilir alanlar) iyile%tirmek için al)nmas) gereken
önlemler %unlard)r,
Hasar Görebilirlik Konular Gerekli yile tirme Önlemleri Sit Yönetmeli i

eski/zay f yap daki binalar: yüksek sismik dayan rl k de7erlendirmesi: Tarihi yap lar n veya bina
bina hasar oran ve can kay plar yeniden yap m/ güçlendirme gruplar n n korunmas /ve
oran
Geleneksel dar yollar: güvenli Yol geni letmesi /veya ek yeni Sokak ölçe7inde dar yollar n
tahliye yolu olarak ve acil araç yollar n geli imi korunmas ve geni letilmemesi ve
geçi inde kullan lamazlar yeni yollar n aç lmamas
Tarihi ve Kentsel Sit Alan) içindeki binalar)n ve kentsel yap)n)n iyile%tirilmesine yönelik
için al)nmas) gereken önlemler, mevcut yönetmelikler kapsam)nda kabul edilemezdir.
Mevcut duruma ba-l) olarak, a%a-)da önerilen iyile%tirme önlemlerinin geli%tirilerek
de-i%tirilmesi, ayr)cada korumaya ve afet önlemeye yönelik yönetmeliklerin modifiye
edilerek uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.
a. Mevcut Durum
Tarihi ve kentsel sit alanlar)n)n ço-u, en çok hasar görecek ve sorunlu alanlar olarak
de-erlendirilmi% ve kategorize edilmi%tir. A%a-)dakilere göre, Hasar görebilirlik konular)n)n,
Geleneksel Eski Kentin korunmas) hedefine ayk)r) oldu-u belirlenmi%tir,
- Geri çekmesi olmayan / veya dar yolu s)n)rlayan binalar: Gölgeli dar yol yaratmak için,
- Avlulu özel ark-tipi: ç k)s)mda alan yaratmak ve d)%ar)ya kapatmak için,
- Kar)%)k yol a-), 20. yy öncesinin eski toplumuna uyarlamak için.
Temel Koruma hedeflerine yönelik tüm kentsel yap), 21. Yy deprem riski alt)ndaki halk
için güvenli çevre sa-lanmas)na ayk)r) olarak kategorize edilmi%lerdir. Ayr)cada, deprem
riski alt)ndaki milli servet, Türkiye’nin milli kapital fonksiyonlar), sit alanlar) üzerinde
konumlanmaktad)r.
Yukar)daki duruma ba-l) olarak, Tarihi ve Kentsel Sit Alanlar) için önerilen özel
iyile%tirme önlemleri %unlard)r,
b. stanbul Suriçi - Tarihi Yar mada (Eminönü ve Fatih):
Bu alan, y)llar boyunca Bizans ila Osmanl) mparatorlu-u’nun duvarla çevrili ba%kenti
olmu%, Dünya Varl)-)na kay)tl) alanlard)r. Bu Alan stanbul halk) ve Türk insan) için
Istanbul’un veya Eski Kentin kalbidir. Önceki bina ve kentsel yap)n)n hasargörebilirili-i
10-40
analizlere göre, bu alan içinde kalan mahalleler ciddi anlamda hasar görecektir. Bu alanlar
için BB, Koruma kurulu’nun yönetmeli-ine de ba-l) olarak koruma planlar) yapmaktad)r.
A%a-)daki yakla%)mlar, plan)n yap)l)rken, koruma plan)yla da birle%tirilmesi için

önerilmi%tir.
Yönetmelik: Belirlenmi% olan alan, o kadar geni%ki (15.5km2, yar)m milyon nüfusu ve
kapital fonksiyonlar)n)n bir k)sm)n) içermektedir) tek bir koruma alan) sistemi yöntemiyle
idare edilemez. Koruma hedefleri, alan)n, öncelikli koruma kontrol sistemiyle
ba-da%t)r)lmas) veya yeniden derlenmesi için a%a-)daki gibi, alansal, çizgisel ve noktasal
olarak önerilmi%tir,
Alansal (Area): ki veya üç a%amal) Arkeolojik/Tarihi Sit Bölgeleme Sistemi önerilmi%tir.

stanbul’un Tarihi Kent Bölgesi’nin içinde bulunan; lk bölge, Tarihi Bölge ve Kutsal Alan,
Tarihi Yar)mada Arkeolojik/Tarihi Kentsel Sit Alan) olarak belirlenebilir. kinci Bölge,
otoriteler ve IBB planlama grubu taraf)ndan belirlenen ve haritadada gösterilen 14 bölgedir.
Ve Üçüncü bölge, Sur’un öbür taraf)nda kalan aland)r( çevresindeki tarihi kentsel dokuyada
uyum sa-lamas) için alan)n yönetmeli-i: bina yüksekli-i, KAKS ve cephe kontrolü için
yap)m malzemesi/renk kontrolü).
Çizgisel (Line): Geleneksel yol ölçekli koruma sistemi, öncelikli ve seçilmi% olan dar yol
a-) için uygulanmak üzere önerilmi%tir, ki buda kap)lara/giri%lere ve baz) ana Kuzey-Güney
ba-lant) dar yollar)na giden ana radyal dar yollar olabilir. Tarihi Yar)mada içinde kalan
tüm dar yollar)n korunmas) en önemli faktörlerden biridir. Fakat bu 21. Yy’a giren Tarihi
Bölge’de ciddi THROMBOSIS/NECROSIS’e neden olaca-)ndan, tüm yol a-)na de-il
seçilmi% olan yollara uygulanmal)d)r.
Noktasal (Point): Tarihi an)tlar, tarihi binalar ve an)t alanlar otorite taraf)ndan kay)tl) ve
listelidir.
- Hasar Görebilir Yap Sto;unun Güçlendirilmesi/Desteklenmesi için Al nmas

Gereken Önlemler: Bugün, Thrombosis/Necrosis i%lemi, tarihi kentsel sit alan)n)n bir
k)sm)nda ba%lam)% bulunmaktad)r. Alan’daki eski, zay)f ve sismik güvenli-i olmayan,
ço-unun a-)r ve orta hasarl) olarak hesapland)-) yap)lar)n, desteklenmesi o alanlar)n
varo%lara ve hayalet mekanlara dönü%memesi için al)nmas) gereken ve vazgeçilmez bir
önlemdir.
Tarihi Kentin Canland r lmas ve Güvenli A; Sisteminin Sa;lanmas : Alandaki sosyo-

ekonomik aktiviteleri canland)rmak için fiziksel önlemeleri uygulanmal): Yol ve
Altyap) iyile%tirmeleri al)nmas) gereken, vazgeçilmez önlemlerdir
10-42
%ekil 10.2.2 Tarihi Yar mada içindeki Kültür Varl klar n n Yo unla t Alanlar
Alanlar
Tarihi Yar mada içindeki Kültür Varl klar n n Yo unla t
%ekil 10.2.2
c. Beyo;lu’nun Kötüle en Bina/Kentsel Yap s :
Mevcut Durum; Belirlenmi% olan alan, o kadar geni%ki (3.6km2, 77,000 nüfusu ve kapital
fonksiyonlar)n)n bir k)sm)n) içermektedir) tek bir koruma alan) sistemi yöntemiyle idare
edilemez. Alanda. bina ve kentsel hasar görebilirli-in oldu-u mahalleler, ciddi sorunlu
mahalleler olarak kategorize edilmi% ve de-erlendirilmi%lerdir. Alanda sadece, anayol
üzerindeki yap)lar yeniden yap)lm)% ve 1900’den sonra yeni arterlerin geli%mesiyle
canlanm)%t)r. Buna ra-men, di-er alanlarda binalar)n yenilenme e-ilimi çok yava%
oldu-undan, baz) zay)f yap)lar varo%lar ve hayalet kentler yarat)rken baz)lar)da
kendili-inden y)k)lmaktad)r. Alan için koruma plan) henüz yap)lmam)%t)r.
A%a-)daki önlemler, halk için güvenli ortam yaratmak ve yak)n gelecekte yap)lacak olan
koruma plan) ile birle%tirilmesi için önerilmi%tir.
- Yönetmelik: Tarihi Yar)mada’daki gibi alansal, çizgisel ve noktasal bazl) zonlama

yönetmelik sistemi önerilmi%tir,
- Hasar Görebilir Bina Sto;unun Güçlendirilmesi/Desteklenmesi için Al nmas

Gereken Önlemler: Bugün, tarihi kentsel sit alan)n)n bir k)sm)nda varo%, hayalet kent
sürecinin olu%tu-u aç)kca gözlenmektedir. Alan’daki eski binalardan kalma mevcut
yap) sto-unun ve sismik dayan)rl)-) olmayan, ço-unun a-)r ve orta hasarl) olarak
hesapland)-) yap)lar)n, desteklenmesi o alanlar)n varo%lara ve hayalet mekanlara
dönü%memesi için al)nmas) gereken ve vazgeçilmez bir önlemdir.
- Tarihi Kentin Canland r lmas ve Güvenli A; Sisteminin Sa;lanmas : Alandaki

sosyo-ekonomik aktiviteleri canland)rmak için fiziksel önlemeleri uygulanmal): Yol ve
Altyap) iyile%tirmeleri al)nmas) gereken, vazgeçilmez önlemlerdendir.
d. Eyüp
Haliç boyunca Tarihi Yar)mada’n)n kuzeyindeki s)n)rda% bölgede, 1.8km2 ve 30,000

ki%inin ya%amakta ve alan uygun olmayan tek koruma sitemiyle korunmaktad)r. Alan
bina/kentsel yap), kentsel yap) ve bina yap)s)n)n sorunlu oldu-u mahalleler olarak üç
kategoride incelenmi%tir. Geleneksel ah%ap bina gruplar)n)n bir k)sm), otoritelerce restore
edilmektedir.
Bu alan içinde, ayn) bölgeleme yönetmelik sistemi ve iyile%time önlemleri önerilmi%tir.
e. Eski Kad köy
Koyun önünde kalan sit alan) çok geni% bir alan) kapsamamaktad)r. Fakat alandaki arazi
kullan)m ve ula%)m)n de-erlendirilmesi sonucunda; baz) mahallelerin, deprem afetine kar%)n
ciddi anlamda hasar görebilir oldu-u, özellikle de dar yollar)n güvenli tahliye fonksiyonuna
10-44
sahip olmad)-) ve binalardan dü%en enkazlar)n yollar) kapataca-) ve acil durum araçlar)n)n
geçi%inin zorla%t)raca-) belirlenmi%tir. Bunun için, a%a-)da belirtilen olas)l)kl)
çözümlerinden baz)lar)n)n seçillerek iyile%tirici önlemlerin al)nmas) gerekmektedir,
Çözüm-1: alanda yer alan tüm binalar)n güçlendirilmesi veya yeniden yap)lmas)
(hesaplanan yer hareketine dayan)rl) bina yap)s): binada hasar)n olu%umunu önler, yolun
fonsiyonunu etkilemez),
Çözüm -2: çözüm-1 ile çözüm-3’ün kar)%)m)
Çözüm -3: dar yollar)n geni%letilmesi ve kentsel yap)n)n iyile%tirilmesi ve yeniden

geli%imi ile güvenli tahliye alaan) olarak kullan)labilecek parklar)n olu%turulmas)
gerekmektedir. Ve %10 ila %20 aras)ndaki bina hasarlar)n)n, ön sismik dayan)rl)k yap)
de-erlendirmesi sonucuna ba-l) olarak, yap)y) destekleyici iyile%tirme önlemlerinin
f. Adalar
19.Yy’da geli%mi% olan Adalar’)n tümü, do-al sit alan)(da-l)k alan) ve tarihi kentsel sit
alan) (yerle%im alan))d)r. Bina ve kentsel yap)n)n hasar görebilirlik de-erlendirmesine göre,
tarihi ve kentsel sit alan) içindeki hasar, a%a-)da belirtilen nedenlerden dolay) çok ciddi
olacakt)r,
- Hesaplanan yer hareketi ve aktif faya yak)nl)-)ndan dolay) çal)%ma alan) içinde,
binalar)n en çok hasar görece-i yer,
- Adalar’daki yollar)n %80’den fazlas) dar yollardan olu%maktad)r.
- skeleler sismik yer hareketi ve s)v)la%maya kar%)n dayan)rl) olmad)-)ndan, Adalar’)n

tümü izole olacakt)r (ula%)lamayacakt)r)
- Bu alana içinde, ayn) bölgeleme yönetmelik sistemi ve iyile%tirme önlemleri

önerilmektedir.
(3) Bo;aziçi Tarihi Sit Alan
Bo-aziçi Sit alan) Bo-az boyunca hem Avrupa hem de Asya yakas)nda geni% bir alan)
tan)mlamaktad)r. Bu kategori için beklirlenmi% olan koruma anlay)%) ile yönetmeli-in
hedefleri, kentsel yap) ve binalar)n haar görebilirli-ine kar%) önerilen önlemlerle
çeli%memektedir.
(4) Do;al Sit Alan
Do-al sit alan), genelde do-al ormanlar) veya do-al bir %ekilde olu%mu% olan arazi kullan)m
alanlar)n) tan)mlamaktad)r. Kentsel yap) ve binalar)n hasar görebilirli-i konusu do-al sit
alanlar)n) kapsamamaktad)r.
10.2.2. Kentsel Yap n n yile tirilmesi için Arazi Elde Edilebilirli;i

Her mahalledeki arazi elde edilebilirli-inin mevcut durumu ile arazi/bina kullan)m), kentsel
yap)n)n iyile%tirilmesi ve kentsel dönü%üm gibi stratejik önlemlerin al)nmas) için anahtar
faktörlerdir. Çal)%mada, analizler ana iki k)s)m olan, yap)la%m)% alan (kentle%mi% alan) ve
TAKS’tan olu%maktad)r.
Yap)la%m)% alan oran) mahalle içindeki binalar)n olmad)-), kentsel yap)n)n iyile%tirilmesi
için gerekli olan, park ve aç)k alan gibi bo% arazileri ve di-er arazi kullan)mlar)
göstermektedir.
TAKS ise mahalle içindeki, dar yollar)n, acil ula%)m a-)n)n ve tahliye güzergahlar)n)n
geni%letilmesi için kullan)labilecek olan, ortalama ön geri çekme durumunu göstermektedir.
Yol geni%letme durumunun saptanmas) için yap)lan arazi elde edilebilirlik analizinde,
yukar)da belirtilen istatistiksel veritaban) analizi, gerekli olan gerçek arazi elde
edilebilirli-in belirlenmesine, büyük s)n)rlamalar getirmektedir. Bu durum, Metropoliten ve
lçe Afet Önleme Planlar)n)n yap)m) sürecinde halihaz)r harita üzerinde ayr)nt)l) ve fiziki
olarak incelenmelidir.
(1) Yap la m (kentle mi alan) alan oran
Yap)la%m)% alan, JICA Çal)%ma Ekibi taraf)ndan IBB’nin CBS Halihaz)r haitalar)n)n
hesaplanmas)yla elde edilmi%tir. Sonuçlar de-erlendirilerek, 5 kategoride toplanm)%t)r,
- %100 Tamamen Geli mi : 174 mahalle (çal)%ma alan)n)n %27’si) kentle%mi% alan)n
50km2 tamamen yap)la%m)%t)r. Bu mahallelerde kentel iyile%tirme için gerekli olan bo%
arazi elde edilebilir de-ildir yada ba%ka bir deyi%le bulunmamaktad)r.
- % 95-99 K smen Gelimi : 130 mahalle (%13) kentle%mi% alan)n 91km2 hemen hemen
tamam) yap)lanm)%t)r. Bu mahallelerde, elde edilebilirlik durumu yukar)daki
kategoriyle ayn)d)r.
- %90-94 S n rl Kalan Arazi: 84 mahallede (%13), kentle%mi% alan)n 74km2 sinde,

kentsel yap)n)n iyile%tirmesi için kullan)labilecek, %5 ila 10 aras)nda yap)lanmam)%
arazi bulunmaktad)r.
10-46
- %80-89 Elde Edilebilir Arazi: 95 mahallede (%15), kentle%mi% alan)n 94km2 sinde,
kentsel yap)n)n iyile%tirmesi için kullan)labilecek, %10 ila 20 aras)nda yap)lanmam)%
arazi bulunmaktad)r.
- %80’den az: 154 mahallede (%24), kentle%mi% alan)n 210km2 sinin henüz geli%mekte
oldu-u anla%)lmaktad)r. Kentsel yap)ya ili%kin tan)mlanan bu sorunlar gelecekteki
geli%im a%amas)nda çözümlenmelidir.
Tablo 10.2.1 Mahallelere göre Yap lanm (Kentle mi ) Alan Oran

Alan 1lçe 5. %100 4. %95-99 3. %90-94 2. %80-89 1. %80nin alt
Kentle mi Alan
Kod 1sim
Bilinmeyen
Nüfus(000
Nüfus(000
Nüfus(000
Nüfus(000
Nüfus(000
Pay (%)
Pay (%)
Pay (%)
Pay (%)
Pay (%)
Mahalle
Mahalle
Mahalle
Mahalle
Mahalle
Toplam
ki i)
ki i)
ki i)
ki i)
ki i)
12 EMINÖNÜ 13 112 25 7 84 19 3 52 12 6 98 22 4 105 23 0 452
Yar mada
14 FAT1H 43 561 57 9 155 16 5 107 11 7 74 8 5 84 9 0 982

Tarihi
7 BEYOKLU 25 326 39 6 132 16 6 135 16 6 142 17 2 93 11 0 828

Ara toplam 81 1,000 44 22 371 16 14 294 13 19 315 14 11 282 12 0 2,262
32 ZEYT1NBURNU 5 159 17 2 102 11 1 36 4 2 371 39 3 271 29 0 939
Avrupa: Marmara Sahili
4 BAKIRKÖY 0 0 0 5 260 16 0 0 0 1 258 16 9 1,095 68 0 1,613

15 CÜNGÖREN 4 127 19 5 390 58 1 67 10 0 0 0 1 93 14 0 677
3 BAHÇEL1EVLER 2 189 13 4 279 20 3 391 27 1 285 20 1 286 20 0 1,430
2 AVCILAR 0 0 0 2 176 11 0 0 0 3 392 26 4 963 63 0 1,531
Ara toplam 11 476 8 18 1,208 20 5 494 8 7 1,305 21 18 2,709 44 0 6,191
8 BES1KTAH 3 84 6 5 256 17 4 307 20 7 495 33 4 375 25 0 1,517
Avrupa: Bo7az
19 KAKITANE 7 219 18 6 348 28 1 99 8 2 147 12 3 408 33 0 1,221

26 H1HL1 11 243 16 4 151 10 4 161 11 2 129 9 7 792 54 0 1,476
23 SARIYER 0 0 0 4 268 13 3 181 9 5 578 28 11 1,069 51 0 2,096
Ara toplam 21 546 9 19 1,023 16 12 749 12 16 1,350 21 25 2,643 42 0 6,311
13 EYÜP 3 113 7 4 315 21 3 171 11 2 160 11 8 762 50 0 1,522
16 GAZ1OSMANPAHA 8 464 19 8 672 27 4 235 10 2 244 10 7 843 34 0 2,458
10 BAYRAMPAHA 3 188 25 2 126 17 0 0 0 3 170 22 3 277 36 0 761

902 ESENLER 6 231 23 3 167 16 2 111 11 1 58 6 6 455 45 0 1,022
5 BAKCILAR 7 371 19 6 457 24 4 330 17 3 350 18 2 431 22 0 1,939
20 KÜÇÜKÇEKMECE 3 138 3 8 579 14 4 532 13 1 313 8 7 2,577 62 0 4,139
Ara toplam 30 1,505 13 31 2,316 20 17 1,380 12 12 1,296 11 33 5,344 45 0 11,841
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 143 3,526 13 90 4,918 18 48 2,916 11 54 4,265 16 87 10,979 41 0 26,605
1 ADALAR 5 346 97 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 9 3 5 356
17 KADIKÖY 2 237 7 10 1,046 30 6 965 27 9 975 28 1 306 9 0 3,530

21 MALTEPE 0 0 0 7 705 30 4 400 17 3 498 22 7 709 31 0 2,312
18 KARTAL 2 85 3 6 710 27 4 550 21 2 330 13 6 944 36 0 2,619
22 PEND1K 4 235 7 4 430 12 5 718 20 6 719 20 10 1,457 41 0 3,559
28 TUZLA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 284 14 8 1,696 86 0 1,980
Ara toplam 13 904 6 27 2,891 20 19 2,634 18 23 2,806 20 33 5,121 36 5 14,356
30 ÜSKÜDAR 17 432 13 9 516 16 10 812 25 8 746 23 10 742 23 0 3,247
Asya: Bo7az
6 BEYKOZ 0 0 0 1 87 4 4 454 19 4 366 16 10 1,433 61 0 2,340

29 ÜMRAN1YE 1 124 3 2 249 7 3 618 17 3 1,024 28 5 1,585 44 0 3,600
Ara toplam 18 556 6 12 852 9 17 1,883 21 15 2,136 23 25 3,759 41 0 9,186
Asya Yakas Toplam/Ortalama 31 1,460 6 39 3,743 16 36 4,517 19 38 4,942 21 58 8,880 38 5 23,542
9 BÜYÜKÇEKMECE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 145 32 4 302 68 0 446
903 ÇATALCA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 426 100 0 426
IBB D
904 S1L1VR1 0 0 0 1 433 52 0 0 0 1 11 1 3 397 47 0 841

Ara toplam 0 0 0 1 433 25 0 0 0 3 156 9 9 1,124 66 0 1,713
Total 174 4,986 10 130 9,094 18 84 7,434 14 95 9,363 18 154 20,983 40 5 51,860
10-48
%ekil 10.2.3 Yap lanm ve Kentle mi Alan Oran
ve Kentle mi Alan Oran

Yap lanm
%ekil 10.2.3
(2) Taban Alan Kat Say s (TAKS)
Mahallelere göre ortalama TAKS, JICA Çal)%ma Ekibi taraf)ndan 2000 Bina say)m
sonuçlar)na göre, parsel alan) ve taban alan) verisinden hesaplanm)%t)r. Kentsel yap)n)n
iyile%tirilmesi için gerekli olan elde edilebilirlik analizinin sonuçlar), a%a-)daki gibi 5
kategoride toplanm)%t)r,
- % 90’n n üstü: Parsel Tamamen Yap lanm , 40 mahallede (çal)%ma alan)n)n %6’s))
kentle%mi% alan)n 6km2‘sinde, parsellerin tamam) binalar ile kaplanm)%t)r. Bu
mahallelerde, kentsel iyile%irme için gerekli olan bo% arazi bulunmamaktad)r.
- %80-89: Büyük K sm Yap lanm -1, 72 mahallede (%11) kentle%mi% alan)n 15km2’
sinde, parsellerin ço-u, tamamen yap)lanm)%t)r. Bu mahallelerde, elde edilebilirlik
durumu yukar)daki kategoriyle ayn)d)r.
- %79: Büyük K sm Yap lanm -2, 90 mahallede (%14), kentle%mi% alan)n 34km2
‘sinde, binalar)n ön geri çekmeleri, yol geni%letme projelerinde kullan)labilir. Fakat, bu
kullan)labilir alanlar talebi kar%)layamamaktad)r.
- %60-69: K smen Yap lanm , 119 mahallede (%19), kentle%mi% alan)n 68km2 sinde,
parsel alan)n)n %10 ila 20’si kentsel yap)n)n iyile%tirmesi için kullan)labilir.
- %60’tan az: Orta ila Dü ük Yap lanm , 316 mahallede (%49), kentle%mi% alan)n
397km2 sinde, kentsel yap)n)n iyile%tirilmesi için gerekli olan bo% arazi, geri çekmeden
elde edilebilir. lçe Afet Önleme Plan)n)n formulasyonu s)ras)nda bu konu incelenmeli
ve detayl) bir %ekilde planlanmal)d)r.
Tamamen ve yüksek TAKS’a sahip ciddi problemli mahallelerin ço-u, Avrupa yakas)nda,
Tarihi Yar)mada’daki ilçelerde bulunmaktad)r.
10-50
Tablo 10.2.2 Mahallelere göre TAKS

Alan 1lçe 5. % 90 n n üstü 4. %80-89 3. %70-79 2. %60-69 1. % 60 alt
Kentle mi Alan
Kod 1sim
Bilinmeyen
Nüfus(000
Nüfus(000
Nüfus(000
Nüfus(000
Nüfus(000
Pay (%)
Pay (%)
Pay (%)
Pay (%)
Pay (%)
Mahalle
Mahalle
Mahalle
Mahalle
Mahalle
Toplam
ki i)
ki i)
ki i)
ki i)
ki i)
12 EMINÖNÜ 14 118 26 8 120 26 7 145 32 1 10 2 3 59 13 0 452
Yar mada
14 FAT1H 5 48 5 28 433 44 17 217 22 14 198 20 5 87 9 0 982

Tarihi
7 BEYOKLU 10 88 11 14 230 28 10 242 29 8 202 24 3 67 8 0 828

Ara toplam 29 254 11 50 782 35 34 604 27 23 409 18 11 213 9 0 2,262
32 ZEYT1NBURNU 0 0 0 2 50 5 4 271 29 4 380 40 3 238 25 0 939
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 1 19 1 0 0 0 3 132 8 2 179 11 9 1,284 80 0 1,613

15 CÜNGÖREN 0 0 0 1 95 14 0 0 0 4 163 24 6 419 62 0 677
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 0 0 0 0 0 0 2 164 11 4 330 23 5 936 65 0 1,430

2 AVCILAR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 1,531 100 0 1,531
Ara toplam 1 19 0 3 145 2 9 567 9 14 1,052 17 32 4,409 71 0 6,191
8 BES1KTAH 0 0 0 3 48 3 1 22 1 3 121 8 16 1,326 87 0 1,517
Avrupa: Bo7az
19 KAKITANE 3 156 13 8 314 26 3 175 14 3 213 17 2 362 30 0 1,221

26 H1HL1 3 142 10 4 74 5 8 259 18 5 232 16 8 770 52 0 1,476
23 SARIYER 0 0 0 0 0 0 2 28 1 6 503 24 15 1,565 75 0 2,096
Ara toplam 6 298 5 15 436 7 14 485 8 17 1,070 17 41 4,022 64 0 6,311
13 EYÜP 0 0 0 1 24 2 6 367 24 9 651 43 4 480 32 0 1,522
16 GAZ1OSMANPAHA 0 0 0 0 0 0 1 86 3 17 1,265 51 11 1,107 45 0 2,458
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPAHA 0 0 0 1 49 6 4 233 31 3 237 31 3 242 32 0 761

902 ESENLER 0 0 0 0 0 0 10 541 53 4 157 15 4 324 32 0 1,022
5 BAKCILAR 0 0 0 0 0 0 3 141 7 11 748 39 8 1,051 54 0 1,939
20 KÜÇÜKÇEKMECE 0 0 0 0 0 0 1 98 2 6 417 10 16 3,624 88 0 4,139
Ara toplam 0 0 0 2 73 1 25 1,466 12 50 3,475 29 46 6,827 58 0 11,841
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 36 571 2 70 1,435 5 82 3,121 12 104 6,006 23 130 15,471 58 0 26,605
1 ADALAR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6 356 100 5 356
17 KADIKÖY 0 0 0 0 0 0 2 102 3 2 147 4 24 3,281 93 0 3,530

21 MALTEPE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 84 4 20 2,228 96 0 2,312
18 KARTAL 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 20 2,619 100 0 2,619
22 PEND1K 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 29 3,559 100 0 3,559
28 TUZLA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 11 1,980 100 0 1,980
Ara toplam 0 0 0 0 0 0 2 102 1 3 231 2 110 14,022 98 5 14,356
30 ÜSKÜDAR 4 29 1 2 21 1 5 98 3 6 76 2 37 3,024 93 0 3,247
Asya: Bo7az
6 BEYKOZ 0 0 0 0 0 0 1 72 3 1 125 5 17 2,142 92 0 2,340

29 ÜMRAN1YE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 14 3,600 100 0 3,600
Ara toplam 4 29 0 2 21 0 6 170 2 7 201 2 68 8,766 95 0 9,186
Asya Yakas Toplam/Ortalama 4 29 0 2 21 0 8 273 1 10 431 2 178 22,788 97 5 23,542
9 BÜYÜKÇEKMECE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 273 61 3 174 39 0 446
903 ÇATALCA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 426 100 0 426
IBB D
904 S1L1VR1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 50 6 3 791 94 0 841

Ara toplam 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 323 19 8 1,390 81 0 1,713
Toplam 40 600 1 72 1,456 3 90 3,394 7 119 6,761 13 316 39,650 76 5 51,860
%ekil 10.2.4 TAKS
TAKS
%ekil 10.2.4
10-52
(3) Kentsel Yap n n yile tirilmesi için Arazi Elde Edilebilirli;i
ki analize ba-l) olarak, her mahalledeki arazi elde edilebilirli-i, yukar)da yap)lan iki
analizin ortalama de-eri ile gösterilebilir. Arazi elde edilebilirlik analizlerinin sonuçlar)da
a%a-)da belirtildi-i gibi 5 kategoride s)n)fland)r)lm)%t)r,
- Kategori-5: Elde Edilemez (uygun arazi yok), 77 mahallede (çal)%ma

alan)n)n %12’si), kentlemi% alan)n 11km2 sinde (çal)%ma alan)n)n %2’si), kentsel
yap)n)n iyile%tirmesi için gerekli olan bo% arazi ile geri çekmenin her ikiside, tamamen
yap)la%m)% rijit arazi kullan)ma sahip alanlarda elde edilememektedir. Bu mahalleler
Avrupa Yakas)’nda; Tarihi Yar)mada, Marmara Sahili ve Bo-az kesiminde, Asya
Yakas)’nda ise Uskudar’da yo-unla%maktad)r.
- Kategori -4: K smen Elde Edilebilir (arazi neredeyse yok), 119 mahallede(çal)%ma
alan)n)n %19’u), kentlemi% alan)n 37km2 sinde (çal)%ma alan)n)n %7’si), kentsel
iyile%tirme için gerekli arazi uygun de-ildir. Ama baz) bo% arazi veya geri çekme
alanlar) talepin bir k)sm)n) kar%)layabilir. Bu mahallelerin da-)l)m)n) incelersek,
genelde Avrupa Yakas)nda ç K)s)mlarda, Asya Yakas)nda ise Üsküdar/Kad)köy
ilçelerinde yo-unla%maktad)r.
- Kategori -3: Elde Edilebilirli;i Dü ük, 169 mahallede (çal)%ma alan)n)n %26’s)),
kentlemi% alan)n 119km2 sinde (çal)%ma alan)n)n %23’ü), mahallede park yarat)lmas)
için gerekli olan bo% arazi ile yol geni%letmesi için gerekli olan geri çekme mesafesi
uygundur yani elde edilebilmektedir. Bu mahalleler Tuzla hariç ilçelerin ço-unda
gözlenmektedir.
- Kategori -2: Elde edilebilir -1, 157 mahallede (çal)%ma alan)n)n %24’ü), kentlemi%
alan)n 167km2 sinde (çal)%ma alan)n)n %32’si), kentsel geli%im henüz olu%mam)% ve
TAKS çok yüksek de-ildir. Bu sebepten dolay) kentsel iyile%tirme her mahalle için
tan)mlanamamaktad)r.
- Kategori -1: Elde edilebilir -2, 115 mahallede (çal)%ma alan)n)n %18’i), kentlemi%
alan)n 185km2 sinde (çal)%ma alan)n)n %36’s)), kentsel iyile%tirme için gerekli olan
arazi elde edilebilirlik sorunlar)na sahip de-ildir.
Elde edilebilirlik sorununun çok ciddi oldu-u oldu-u alanlar ve ilçeler %öyledir,
- Tarihi Yar mada: en ciddi olan kategori-1 ve 2, kentle%mi% alan)n %60’)n)

kapsamaktad)r. Kategori-3 ise %19’unu kapsamaktad)r. kentsel yap)n)n iyile%tirme
gerekli olan alanlar)n yakla%)k %80’i arazi elde edilebilirlik sorunlar) ile kar%)
kar%)yad)r.
- Avrupa Marmara Sahili: Kategori-1 ve 2 kentle%mi% alan)n %9’una kapsarken,

Kategori-3 ise %23’ünü kapsamaktad)r. Elde edilebilirli-in s)n)rl) oldu-u alanlar ise
Zeytinburnu ve Güngören ilçeleridir.
- Avrupa Bo;az Kesimi: En ciddi kategori olan 1 ve 2 alandaki kentle%mi% alan)n %16
s)n) kapsamaktad)r. Kategori-3 ise %19unu kapsamaktad)r. (elde edilebilirli-in s)n)rl)
toplam alan): %35). Arazi elde edilebilirli-in s)n)rl) oldu-u alanlar, Ka-)thane and 'i%li
ilçeleridir.
- Avrupa ç K s mlar: Kategori-2 nin pay) %13 ken, kategori 3ün kasad)-) alan % 27
sidir (toplamda %40). KÜÇÜKÇEKMECE hariç di-er ilçelerin hemen hemen
hepsinde, kategori-2 ve 3 ün kapsad)-) alan, ilçelerdeki kentle%mi% alan)n %47 ila 55
idir.
- Asya Yakas : Arazi elde edilebilirlik sorunu çok s)n)rl)d)r ve Kad)köy ile Üsküdar
ilçelerinde bulunmaktad)r.
10-54
Tablo 10.2.3 Kentsel Yap y yile tirme Önlemleri için Kentsel Elde Edilebilirlik
Alan 1lçe 5. Elde Edilemez 4. K smen Elde 3. Elde Edilebilirli7i 2. Elde Edilebilir-1 1. Elde Edilebilir-2
Toplam Kentle mi
Edilemez Dü ük
Kod 1sim
Nüfus(000
Nüfus(000
Nüfus(000
Nüfus(000
Nüfus(000
Di7erleri
Pay (%)
Pay (%)
Pay (%)
Pay (%)
Pay (%)
Mahalle
Mahalle
Mahalle
Mahalle
Mahalle
Alan
ki i)
ki i)
ki i)
ki i)
ki i)
12 EMINÖNÜ 12 100 22 10 115 25 7 118 26 4 119 26 0 0 0 0 452
Yar mada
14 FAT1H 24 307 31 27 386 39 9 159 16 9 130 13 0 0 0 0 982

Tarihi
7 BEYOKLU 20 250 30 11 200 24 7 154 19 7 224 27 0 0 0 0 828

Ara toplam 56 657 29 48 701 31 23 431 19 20 473 21 0 0 0 0 2,262
32 ZEYT1NBURNU 2 50 5 2 51 5 5 304 32 2 353 38 2 180 19 0 939
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 1 19 1 1 22 1 3 219 14 5 547 34 5 807 50 0 1,613

15 GÜNGÖREN 0 0 0 4 191 28 6 393 58 0 0 0 1 93 14 0 677
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 0 0 0 3 245 17 4 314 22 3 585 41 1 286 20 0 1,430

2 AVCILAR 0 0 0 0 0 0 2 176 11 3 392 26 4 963 63 0 1,531
Ara toplam 3 69 1 10 510 8 20 1,408 23 13 1,876 30 13 2,329 38 0 6,191
8 BES1KTAH 1 9 1 4 112 7 5 257 17 9 764 50 4 375 25 0 1,517
Avrupa: Bo7az
19 KAKITANE 7 220 18 5 321 26 5 318 26 0 0 0 2 362 30 0 1,221

26 H1HL1 5 87 6 9 254 17 5 263 18 4 235 16 5 638 43 0 1,476
23 SARIYER 0 0 0 0 0 0 6 387 18 10 841 40 7 868 41 0 2,096
Ara toplam 13 316 5 18 688 11 21 1,225 19 23 1,840 29 18 2,243 36 0 6,311
13 EYÜP 0 0 0 6 240 16 5 481 32 5 321 21 4 480 32 0 1,522
16 GAZ1OSMANPAHA 0 0 0 6 322 13 12 896 36 8 872 35 3 368 15 0 2,458
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPAHA 0 0 0 4 236 31 2 123 16 3 237 31 2 164 22 0 761

902 ESENLER 0 0 0 8 340 33 4 227 22 3 189 18 3 266 26 0 1,022
5 BAKCILAR 0 0 0 6 308 16 9 652 34 6 657 34 1 322 17 0 1,939
20 KÜÇÜKÇEKMECE 0 0 0 2 113 3 11 824 20 3 625 15 7 2,577 62 0 4,139
Ara toplam 0 0 0 32 1,559 13 43 3,204 27 28 2,900 24 20 4,177 35 0 11,841
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 72 1,042 4 108 3,457 13 107 6,267 24 84 7,090 27 51 8,749 33 0 26,605
1 ADALAR 0 0 0 0 0 0 5 346 97 0 0 0 1 9 3 5 356
17 KADIKÖY 0 0 0 2 102 3 11 1,260 36 14 1,861 53 1 306 9 0 3,530

21 MALTEPE 0 0 0 0 0 0 8 789 34 6 814 35 7 709 31 0 2,312
18 KARTAL 0 0 0 0 0 0 8 795 30 6 880 34 6 944 36 0 2,619
22 PEND1K 0 0 0 0 0 0 8 665 19 11 1,437 40 10 1,457 41 0 3,559
28 TUZLA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 284 14 8 1,696 86 0 1,980
Ara toplam 0 0 0 2 102 1 40 3,856 27 40 5,276 37 33 5,121 36 5 14,356
30 ÜSKÜDAR 5 36 1 9 149 5 16 813 25 14 1,507 46 10 742 23 0 3,247
Asya: Bo7az
6 BEYKOZ 0 0 0 0 0 0 2 159 7 8 872 37 9 1,308 56 0 2,340

29 ÜMRAN1YE 0 0 0 0 0 0 3 373 10 6 1,642 46 5 1,585 44 0 3,600
Ara toplam 5 36 0 9 149 2 21 1,345 15 28 4,021 44 24 3,634 40 0 9,186
Asya Yakas Toplam/Ortalama 5 36 0 11 251 1 61 5,201 22 68 9,298 39 57 8,755 37 5 23,542
9 BÜYÜKÇEKMECE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 273 61 3 174 39 0 446
903 ÇATALCA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 426 100 0 426
IBB D
904 S1L1VR1 0 0 0 0 0 0 1 433 52 2 50 6 2 357 42 0 841

Ara toplam 0 0 0 0 0 0 1 433 25 5 323 19 7 957 56 0 1,713
Toplam 77 1,078 2 119 3,708 7 169 11,901 23 157 16,711 32 115 18,461 36 5 51,860
%ekil 10.2.5 Kentsel Yap n n yile tirilmesi için Kentsel Elde Edilebilirlik
Kentsel Yap n n yile tirilmesi için Kentsel Elde Edilebilirlik

%ekil 10.2.5
10-56
10.2.3. Binalar n ve Kentsel Yap n n Hasar Görebilir oldu;u Sorunlu

Mahalleler için Önerilen Staratejik yile tirme
Bina/Ketsel Yap)n)n ve Kentsel Yap)n)n hasargörebilir oldu-u sorunlu mahalller
a%a-)dakiler gibi tan)mlanmaktad)r,
- Bina/Kentsel Yap n n Sorunlu oldu;u Mahalleler: 361 mahalle (çal)%ma

alan)n)n %56’s)), 246km2 kentle%mi% alan (%47) ve 4.8 milyon oturan (%56), ve
- Kentsel Yap n n Sorunlu oldu;u Mahalleler: 39 mahalle (%6), 16km2 kentle%mi%

alan (%3) ve 0.4 milyon oturan (%5).
Yukar)da iki kategoriyle tan)mlanm)% olan sorunlu mahalleler için, arazi elde edilebilirlik
analizlerine ba-l) olarak iyile%tirme veya dönü%ümden olu%an stratejik önlemler
belirlenmi%tir. Kentsel yap)n)n hasar görebilir oldu-u alanlarda, iyile%tirme projelerinde
kullan)labilecek bo% arazinin, elde edilebilir olarak tan)mland)-) stratejik iyile%tirme alanlar),
Bina/kentsel Yap) ve Kentsel Yap)n)n sorunlar) %öyledir,
- Bina/kentsel Yap Sorunlar na yönelik Birle ik Stratejik yile tirme Önlemleri:,

213km2 lik kentle%mi% alana (%87) ve 3,6 milyon oturana (%75) sahip 214 mahalle
(tüm sorunlu mahallelerin % 60’))
- Kentsel Yap n n Sorunlar na yönelik Stratejik yile tirme Önlemleri: 11km2 lik
kentle%mi% alana (%66) ve 0.23 milyon oturana sahip (%58), 19mahalle (tüm sorunlu
mahallelerin % 49)
(1) Bina/Kentsel Yap n n Sorunlar na yönelik Birle ik Stratejik yile tirme Önlemleri
213km2 lik kentle%mi% alana ve 3.6 milyon oturana sahip, 214 mahalle, toplam mahallelerin
kentle%mi% alan)n)n %42’si, oturanlar)n %42’si, mahallerin %33 üyle en yüksek paya
sahiptir. Bu alanlar için 5 stratejik önlem belirlenmi%tir.
Asya Yakas) ve Avrupa Yakas)’n)n Marmara Sahili ve Avrupa Yakas) iç k)smlar)ndaki

Ba-c)lar ve Küçükçekmece ilçelerini de kapsayan 11 ilçe, kentle%mi% alan)n %50 sinden
fazlas)na sahiptir ve stratejik önlemlerin önerildi-i mahalllerin yo-unla%t)-) alanlard)r.
Ba%l)ca önlem olarak önerilen, binalar)n ve kentsel yap)n)n güçlendirilmesi, Metropoliten

ve lçe Afet Önleme plan) bünyesinde uygulanmal)d)r. Ayr)ca, tüm uygulama önlemleri ve
projeler yukar)da belirtilen plan haz)rlama i%lemi ile koordine edilmeli ve öncelikleri
belirlenmelidir.
Tarihi ve Kentsel Sit Alan) için önerilen özel ve geli%tirilmi% önlemler, korumadan yetkili
kurumlar)n birbiriyle koordinasyonu ile, alanda dikkatlice uygulanmal)d)r.
(2) Kentsel Yap n n Sorunlar na yönelik Stratejik yile tirme Önlemleri
11km2 lik kentle%mi% alana ve 0.24 milyon oturana sahip, 19 mahalle, çal)%ma alan)
içindeki mahallerin, ketle%mi% alan)n ve nüfusun %2 ila 3 üne sahiptir. Bu 19 mahalle, 8
ilçenin, 1ila 4 mahallesinde toplanm)%t)r.
Bu 19 mahallede, kentsel yap)n)n güçlendirilmesi için al)nmas) gereken temel önlemler

yo-un bir %ekilde uygulanmal)d)r. Hesaplanan bina hasar) (a-)r ve orta hasarl) bina
oran) %10 ila %30) olan yerler için önerilen, ön sismik dayan)rl)k de-erlendirmesi sonucu
binalar)n güçlendirilmesi için al)nmas) gereken ek önlemlerdir.
10-58
%ekil 10.2.6 Mahallelere göre Binalar ve Kentsel Yap Sorunlar için Önerilen
Staratejik yile tirme Önlemlerinin Lokasyon Haritas
Mahallelere göre Binalar ve Kentsel Yap Sorunlar için Önerilen Staratejik yile tirme Önlemlerinin Lokasyon Haritas
%ekil 10.2.6
Tablo 10.2.4 Mahallelere göre Bina ve Kentsel Yap Sorunlar için Önerilen
Staratejik yile tirme Önlemleri
Alan 1lçe Bina/Kentsel Yap n n 1yile tirilmesi Kentsel Yap n n 1yile tirilmesi
Kod 1sim Mahalle Mahalledeki Alan Mahallenin Mahalle Mahalledeki Alan Mahallenin
Say s Kentle mi Alan pay (%) Nüfusu Say s Kentle mi pay (%) Nüfusu
(ha) (000ki i) Alan (ha) (000ki i)
12 EMINÖNÜ 9 197 44 26 0 0 0 0
Kentsel Sit
Yar mada
Tarihi ve
14 FAT1H 16 273 28 89 0 0 0 0
Tarihi
7 BEYOKLU 10 271 33 52 4 107 13 35

Ara toplam 35 741 33 167 4 107 5 35
32 ZEYT1NBURNU 6 600 64 134 0 0 0 0
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 7 497 31 55 0 0 0 0
15 CÜNGÖREN 6 407 60 167 0 0 0 0
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 5 431 30 192 0 0 0 0

2 AVCILAR 6 1,069 70 174 0 0 0 0
Ara toplam 30 3,003 49 722 0 0 0 0
8 BES1KTAH 3 212 14 23 0 0 0 0
Avrupa: Bo7az
19 KAKITANE 2 145 12 26 1 78 6 20
26 H1HL1 2 84 6 24 1 40 3 16
23 SARIYER 0 0 0 0 1 56 3 5
Ara toplam 7 441 7 74 3 174 3 41
13 EYÜP 4 510 33 51 3 207 14 36
16 GAZ1OSMANPAHA 7 602 25 162 2 133 5 43
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPAHA 3 196 26 52 0 0 0 0
902 ESENLER 5 235 23 100 0 0 0 0
5 BAKCILAR 15 1,523 79 364 0 0 0 0
20 KÜÇÜKÇEKMECE 17 2,301 56 463 0 0 0 0
Ara toplam 51 5,367 45 1,193 5 340 3 79
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 123 9,552 36 2,156 12 620 2 154
1 ADALAR 6 356 100 18 0 0 0 0
17 KADIKÖY 15 2,192 62 411 4 345 10 66

21 MALTEPE 14 1,855 80 257 0 0 0 0
18 KARTAL 14 1,995 76 242 0 0 0 0
22 PEND1K 25 3,037 85 334 0 0 0 0
28 TUZLA 8 1,622 82 82 0 0 0 0
Ara toplam 82 11,057 77 1,343 4 345 2 66
30 ÜSKÜDAR 4 120 4 19 3 95 3 29
Asya: Bo7az
6 BEYKOZ 2 150 6 10 0 0 0 0
29 ÜMRAN1YE 2 368 10 72 0 0 0 0
Ara toplam 8 638 7 101 3 95 1 29
Asya Yakas Toplam/Ortalama 90 11,695 50 1,444 7 440 2 95
9 BÜYÜKÇEKMECE 1 69 15 0 0 0 0 0
903 ÇATALCA 0 0 0 0 0 0 0 0
IBB D
904 S1L1VR1 0 0 0 0 0 0 0 0
Ara toplam 1 69 4 0 0 0 0 0
Toplam 214 21,316 41 3,600 19 1,060 2 249
Not: Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alan"
10-60
10.2.4. Tarihi ve Kentsel Sit Alanlar için Önerilen Özel ve Stratejik

Kentsel Dönü üm Önlemleri
Stratejik kentsel dönü%üm önlemleri, tamamen yap)lanm)% ve hasar görebilir kentsel
yap)n)n iyile%tirilmesi için gerekli bo% arazinin yetersiz oldu-u baz) özel mahallelerde,
uygulanmas) için önerilmi%tir. 38.2km2 lik kentle%mi% alana ve 1.6 milyon oturana sahip,
167 mahalle, toplam mahallelerin kentle%mi% alan)n)n %7.5’ini, çal)%ma alan) içinde
oturanlar)n %18.8’ini, mahallerin ise %26’s)na sahiptir. Bu alanlar, a%a-)dada belirtilen, üç
stratejik önlemden olu%maktad)r,
- Bina/Kentsel Yap) Sorunlar) için Stratejik Kentsel Dönü%üm Önlemi,
- Kentsel Yap) Sorunlar) için Stratejik Kentsel Dönü%üm Önlemi, ve
- Tarihi ve Kentsel Sit Alanlar) için Özel yile%tirme Önlemleri
(1) Bina/Kentsel Yap Sorunlar için Stratejik Kentsel Dönü üm Önlemi
Arkeolojik ve tarihi-kentsel sit alanlar)n), yakla%)k 85 mahalleyi (çal)%ma alan)n)n %13’ü),

12 km2 lik kentle%mi% alan) (%2) ve 444,000 nüfusa sahip Tarihi Yar)mada, Eyüp, Adalar
ve Kad)köy ilçelerini içeren Binalar)n/Kentsel Yap)n)n Dönü%ümünün gerekli odu-u alanlar
listelenmektedir.
Stratejik Kentsel Dönü%üm Önlemlerinin al)nmas) gereken net alan, 26.2km2 kentle%mi%
alana (%5) ve 1.2 milyon nüfusa (%14) sahip yakla%)k 82 mahalle (%13) bulunmaktad)r.
lçe Afet Önleme Plan)n)n Formulasyonu çal)%mas) s)ras)nda kentsel iyile%tirme için gerekli
olan ve al)nmas) önerilen önlemler, tekrar dikkatlice kontrol edilmeli ve hava
foto-raflar)/halihaz)r haritalar üzerinde, proje alanlar) hasar görebilirlik analizleride göz
önüne al)narak detayl) olarak tekrar belirlenmelidir.
- Yol geni%letmeleri/iyile%tirme projelerini içeren Acil Ula%)m A-) Plan)
- Yeni tahliye alanlar)n)n yarat)lma)n) ve mevcut parklar)n iyile%tirilmesini içeren

Tahliye Plan)
- Dar yollar)n geni%letilmesi ve iyile%tirilmesi
- Afet yönetim merkezleri, acil müdahale merkezleri, acil ihtiyaç merkezleri ve kamu
tesisleri için Sismik Dayan)rl)k Te%hisi
- Yukar)da belirtilen merkezlere yönelik Güçlendirme/Yeniden Yap)m Planlar) ve

Programlar)
- Konut ve ticari amaçl) binalar)n (hesaplanan hasarl) bina oran) tüm

binalar)n %30’undan fazla olan) kadastral verisiyle birlikte, Ön Sismik Dayan)rl)k
De-erlendirmesi,
- Güçlendirme gereken, yeniden yap)m gereken ve depreme dayan)kl) olan binalar)n

belirlenmesi,
- Kentsel dönü%ümün ve kentsel yap)n)n iyile%tirmesi için gerekli olan alan)n kamu ve
özel arazilerden elde edilebilirli-i için, yol ve kamu tesislerinin projelerinin ayr)nt)l)
olarak incelenmesi,
- Yukar)da belirtilen kapsaml) projelerin, uygulama programlar) ile eylem planlar) ve

programlar)n)n yap)lmas),
- Eylem planlar)n)n ve programlar)n)n gerçekle%tirlmesi ve uygulanmas),
(2) Kentsel Yap Sorunlar için Stratejik Kentsel Dönü üm Önlemleri
Arkeolojik ve tarihi-kentsel sit alanlar)n), yakla%)k 5 mahalleyi (çal)%ma alan)n)n %13ü), 0.8
km2 lik kentle%mi% alan) ve 15,000 nüfusa sahip Tarihi Yar)mada, Kad)köy ilçelerini içeren
Kentsel Yap)n)n Dönü%ümünün gerekli oldu-u alanlar listelenmi%tir.
Stratejik Kentsel Dönü%üm Önlemlerinin al)nmas) gereken net alan, 4.6km2 kentle%mi%
alana(%1) ve 170,000 nüfusa (%2) sahip yakla%)k 15 mahalle (%2) bulunmaktad)r. lçe
Afet Önleme Plan)n)n Formulasyonu çal)%mas) s)ras)nda kentsel iyile%tirilme için gerekli
olan ve al)nmas) önerilen önlemler, tekrar dikkatlice kontrol edilmeli ve hava
foto-raflar)/halihaz)r haritalar üzerinde, proje alanlar) hasar görebilirlik analizleride göz
önüne al)narak detayl) olarak tekrar belirlenmelidir.
- Yol geni%letmeleri/iyile%tirme projelerini içeren Acil Ula%)m A-) Plan)
- Yeni tahliye alanlar)n)n yarat)lma)n) ve mevcut parklar)n iyile%tirilmesini içeren

Tahliye Plan)
- Dar yollar)n geni%letilmesi ve iyile%tirilmesi
- Afet yönetim merkezleri, acil müdahale merkezleri, acil ihtiyaç merkezleri ve kamu
tesisleri için Sismik Dayan)rl)k Te%hisi
- Yukar)da belirtilen merkezlere yönelik Güçlendirme/Yeniden Yap)m Planlar) ve

Programlar)
- Konut ve ticari amaçl) binalar)n (hesaplanan hasarl) bina oran) tüm

binalar)n %30’undan fazla olan) kadastral verisiyle birlikte, Ön Sismik Dayan)rl)k
De-erlendirmesi,
10-62
- Güçlendirme, yeniden yap)m ve yeterli sismik dayan)rl)-) olan binalar)n belirlenmesi,,

ve
- Kentsel dönü%ümün ve kentsel yap)n)n iyile%tirmesi için gerekli olan alan)n kamu ve
özel arazilerden elde edilebilirli-i için, yol ve kamu tesislerinin projelerinin detayl)
olarak incelenmesi,
- Yukar)da belirtilen kapsaml) projelerin, uygulama programlar) ile eylem planlar) ve

programlar)n)n yap)lmas),
- Eylem planlar)n)n ve programlar)n)n gerçekle%tirlmesi ve uygulanmas),
(3) Tarihi-Kentsel Sit Alanlar için Önerilen Özel yile tirme Önlemleri
Stratejik Kentsel Yeniden n%a Alan) olarak de-erlendirilen ve Tarihi-Kentsel Sit Alan)
içinde kalan bölgede, a%a-)dada belirtildi-i gibi, oturanlar için güvenli çevre ve kent
yarat)lmas)nda, ciddi sorunlar bulunmaktad)r.
- Alandaki tarihi, rijit ve mozaik arazi kullan)mdan dolay), kentsel yap)n)n iyile%tirilmesi
içingerekli arazi bulunmamaktad)r,
- Mevcut dar yol a-), sadece alandaki günlük sosyo-ekonomik faaliyetlerdeki araç trafik
talepini de-il, zay)f bina yap)s)n)n yeniden yap)m/güçlendirme aktiviteleri için gerekli
olan trafik talebinide kar%)layamamaktad)r,
- S)k) koruma-1: tüm gelenksel dar sokaklar, S)k) koruma-2: tarihi an)tlar, tarihi binalar
ve geleneksel binalar)n oldu-u çok çe%itli bina gruplar), gibi s)k) koruma
yönetmelikleri sitemi ile korunmaktad)r.
Oturanlar için güvenli çevre yaratmak, sa-lamak için özel ve geli%tirlmi% iyile%tirme
önlemleri ile 10.2.1 nci bölümdede belirtildi-i gibi, zonlama yönetmelik sisteminin
geli%tirilmesi gerekmektedir.
%ekil 10.2.7 Tarihi-Kentsel Sit Alan için Önerilen Stratejik Kentsel Dönü üm ile
Özel Önlemlerin Lokasyon Haritas
Tarihi-Kentsel Sit Alan için Önerilen Stratejik Kentsel Dönü üm ile Özel Önlemlerin Lokasyon Haritas
%ekil 10.2.7
10-64
Tablo 10.2.5 Tarihi-Kentsel Sit Alan için Önerilen Stratejik Kentsel Dönü üm ile
Özel Önlemler
Alan 1lçe Bina/Kentsel Yap n n Yeniden Bina/Kentsel Yap n n Yeniden
Geli imi/Dönü ümü Geli imi/Dönü ümü
Kod 1sim Mahalle Mahalledeki Alan Mahallenin Mahalle Mahalledeki Alan Mahallenin
Say s Kentle mi Alan pay (%) Nüfusu (000ki i) Say s Kentle mi Alan pay (%) Nüfusu (000ki i)
(ha) (ha)
12 EMINÖNÜ 18 168 37 20 3 39 9 6
Yar mada
tarihi ve
14 FAT1H 51 693 71 304 0 0 0 0

Tarihi
7 BEYOKLU 29 434 52 138 1 11 1 6

Ara toplam 98 1,295 57 461 4 49 2 12
32 ZEYT1NBURNU 4 101 11 66 0 0 0 0
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 2 41 3 13 0 0 0 0
15 CÜNGÖREN 4 191 28 83 0 0 0 0
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 3 245 17 160 0 0 0 0

2 AVCILAR 0 0 0 0 0 0 0 0
Ara toplam 13 578 9 321 0 0 0 0
8 BES1KTAH 1 15 1 2 3 46 3 22
Avrupa: Bo7az
19 KAKITANE 4 134 11 73 1 20 2 13
26 H1HL1 5 101 7 34 2 59 4 20
23 SARIYER 0 0 0 0 0 0 0 0
Ara toplam 10 250 4 110 6 125 2 55
13 EYÜP 3 143 9 38 3 97 6 28
16 GAZ1OSMANPAHA 0 0 0 0 4 194 8 73
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPAHA 4 236 31 95 0 0 0 0
902 ESENLER 7 288 28 184 0 0 0 0
5 BAKCILAR 6 308 16 153 0 0 0 0
20 KÜÇÜKÇEKMECE 2 113 3 42 0 0 0 0
Ara toplam 22 1,088 9 512 7 291 2 101
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 143 3,211 12 1,404 17 465 2 168
1 ADALAR 0 0 0 0 0 0 0 0
17 KADIKÖY 1 53 1 20 1 50 1 6
21 MALTEPE 0 0 0 0 0 0 0 0
18 KARTAL 0 0 0 0 0 0 0 0
22 PEND1K 0 0 0 0 0 0 0 0
28 TUZLA 0 0 0 0 0 0 0 0
Ara toplam 1 53 0 20 1 50 0 6
30 ÜSKÜDAR 3 24 1 9 2 20 1 8
Asya: Bo7az
6 BEYKOZ 0 0 0 0 0 0 0 0
29 ÜMRAN1YE 0 0 0 0 0 0 0 0
Ara toplam 3 24 0 9 2 20 0 8
9 BÜYÜKÇEKMECE 0 0 0 0 0 0 0 0
903 ÇATALCA 0 0 0 0 0 0 0 0
IBB D
904 S1L1VR1 0 0 0 0 0 0 0 0
Ara toplam 0 0 0 0 0 0 0 0
Toplam 147 3,288 6 1,433 20 535 1 182
Not: Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alan)
10.2.5. Bina Yap s n n yile tirilmesi için Önerilen Stratejik Önlemler

A%a-)da belirtilen baz) mahalleler için bina yap)s)n)n iyile%tirilmesi amac)yla startejik
önlemler önerilmi%tir,
- Mahalle içinde hesaplanan a-)r ve orta hasarl) binalar)n pay) mevcut bina
sto-unun %30’undan fazlad)r ve
- Mahalle, kentsel hasar görebilir durum bulunmamaktad)r.
59.1 km2 lik kentle%mi% alana ve 0.9 milyon nüfusa sahip 51 mahalle, bina yap)s)n)n
iyile%tirilmesi gereken alanlar olarak tan)mlanm)%t)r. Çal)%ma alan)ndaki, mahallelerin,
kentlemi% alan)n ve nüfusun pay) s)ras)yla, %8, %12 ve %10 dur.
Zay)f bina yap)s)n) iyile%tirmek için önerilen staratejik önlemler 10.1.2 de belirtildi-i gibi
yo-un bir %ekilde uygulanmal)d)r.
Stratejik önlem al)nmas) gerekmeyen, 197.5 km2 kentle%mi% alana ve 2.5 milyon nüfusa
sahip, 191 mahallede, 5 kategoride de-erlendirilmi%tir. Çal)%ma alan)ndaki 642 mahallenin
hiçbiri yer hareketinden kaynaklanan bina hasarlar)ndan sak)namaz. Bu mahallelerdeki
hesaplanan bina hasar oran) minimum durum: hafif hasarl) binalar)n %4ü ve maksimum
durum: a-)r/orta/hafif hasarl) binalar)n %58’i aras)nda belirlenmi%tir. Hesaplanan bina
hasar) baz al)nd)-)nda, her mahalledeki mevcut bina sto-unun depreme dayan)kl)l)-)n)n
de-erlendirmesi ile bina yap)s)n)n iyile%tirilmesi amac) ile önlemler al)nmas) önerilmi%tir.
Ayr)ca, bu mahallelerde, kentsel yap)n)n hasar görebilirli-i konusu ciddi anlamda
bulunmamakta fakat, güvenli çevrenin olu%turulmas) için, yol geni%letmesi ve park
yarat)lmas) gibi özel kentsel iyile%tirme projeleri gerekmektedir.
Kategorize edilen bu mahallelerdeki bina ve kentsel yap) için, ek veya özel iyile%tirme
önlemleri, lçe Afet Önleme Plan)n)n haz)rlanmas) çal)%malar)nda ayr)nt)l) olarak
incelenmesi için önerilmi%tir.
10-66
Tablo 10.2.6 Mahallelere göre Önerilen Bina yile tirmeleri

Alan 1lçe Binalar n 1yile tirmesi Önlemi Di7er önlemler
Kodu 1sim Mahalle Mahalledeki Alan Mahallenin Mahalle Mahalledeki Alan Mahallenin
Say s Kentle mi pay (%) Nüfusu (000ki i) Say s Kentle mi Alan pay (%) Nüfusu (000ki i)
Alan (ha) (ha)
12 EMINÖNÜ 0 0 0 0 3 49 11 3
Yar mada
14 FAT H 2 16 2 1 0 0 0 0
Tarihi
7 BEYOMLU 0 0 0 0 1 5 1 5
Ara toplam 2 16 1 1 4 54 2 7
32 ZEYT NBURNU 3 238 25 40 0 0 0 0
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 6 1,076 67 139 0 0 0 0

15 CÜNGÖREN 1 80 12 22 0 0 0 0
Sahili
3 BAHÇEL EVLER 3 754 53 118 0 0 0 0

2 AVCILAR 2 297 19 44 1 165 11 14
Ara toplam 15 2,445 39 362 1 165 3 14
8 BES KTA3 1 48 3 2 15 1,195 79 132
Avrupa: Bo7az
19 KAMITANE 2 362 30 43 9 483 40 167

26 3 3L 1 33 2 3 17 1,159 79 175
23 SARIYER 0 0 0 0 22 2,040 97 208
Ara toplam 4 444 7 47 63 4,878 77 683
13 EYÜP 2 174 11 8 5 391 26 70
16 GAZ OSMANPA3A 0 0 0 0 16 1,529 62 391
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPA3A 3 279 37 74 1 50 7 16
902 ESENLER 1 18 2 3 5 482 47 101
5 BAMCILAR 0 0 0 0 1 108 6 40
20 KÜÇÜKÇEKMECE 1 114 3 12 3 1,611 39 72
Ara toplam 7 585 5 98 31 4,171 35 690
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 28 3,489 13 509 99 9,268 35 1,395
1 ADALAR 0 0 0 0 5 0 0 0
17 KADIKÖY 5 609 17 119 2 281 8 38

21 MALTEPE 3 277 12 70 4 180 8 19
18 KARTAL 5 480 18 76 1 144 6 14
22 PEND K 2 161 5 26 2 361 10 13
28 TUZLA 2 337 17 19 1 21 1 0
Ara toplam 17 1,865 13 309 15 986 7 85
30 ÜSKÜDAR 2 183 6 40 40 2,805 86 392
Asya: Bo7az
6 BEYKOZ 0 0 0 0 17 2,189 94 173

29 ÜMRAN YE 0 0 0 0 12 3,232 90 371
Ara toplam 2 183 2 40 69 8,226 90 936
Asya Yakas Toplam/Ortalama 19 2,048 9 349 84 9,212 39 1,021
9 BÜYÜKÇEKMECE 4 376 84 0 1 2 0 0
903 ÇATALCA 0 0 0 0 2 426 100 16
IBB D
904 S L VR 0 0 0 0 5 841 100 44

Ara toplam 4 376 22 0 8 1,268 74 60
Toplam 51 5,913 11 858 191 19,748 38 2,476
Not: Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alan"
10.3. Arazi Kullan m na ve Mevzuata yönelik Öneriler

10.3.1. Do;al Tehlikeli Alanlar için Arazi Kullan m Zonlamas
(1) Do;al Tehlikeler için Belirlenen Riskler
‘K)s)m 7.- Deprem Analizleri'nde belirtildi-i gibi stabil olmayan zemin durumundan dolay),
tüm üstyap)lar ve altyap)lar, a%a-)da belirtildi-i gibi do-al tehlikelerden kaynaklanan
yüksek risk oran)na sahiptir.
- Stabil olmayan e-imli alanlar
- Sahil ve dere kenarlar) boyunca s)v)la%ma potansiyeli olana alanlar
(2) Önerilen Arazi Kullan m Zonlama Sistemi
Önceden bilinen afet hasarlar)n) azaltmak ve minimuma indirgemek, yönlendirme ve

düzgün, uygun arazi kullan)m) sa-lamak üzere özel bina yönetmeliklerini de içeren arazi
kullan)m zonlama sistemi çok gerekli bir önlemdir.
Park ve aç)k alanlar, mevcut kentle%mi% alan ile çevresindeki tehlikeli alanlarda, can
kay)plar)n) ve ekonomik kay)plar) önlemek için arazi kullan)m kategorisi önerilmi%tir.
Ve ek zonlama sisteminde, temel ve bina yap)s)n)n do-al tehlikelere kar%) dayan)rl) olmas)
için tasar)m yasalar)) ve yönetmelikler önerilmi%tir. Ayr)ca bu sistemin, bu alanlarda, uygun
olmayan binalar)n yap)m)n) ve geli%imini önlemek gibi bir fonksiyonu da olacakt)r.
(3) Uygun Arazi Kullan m için Al nmas Gereken Destekleyici Önlemler
Stabil olmayan e-imli alanlar)n bir k)sm), yasad)%) veya düzensiz konut alanlar)ndan
olu%maktad)r. S)v)la%ma potansiyeli olan alanlar)n bir k)sm)nda ise, konut alanlar), limanlar
ve ilgili tesisler bulunmaktad)r. Yukar)da belirtilen mevcut arazi kulllan)m için, tehlikeli
alanlarda daha düzgün arazi kullan)m)n sa-lanmas) için destekleyici önlemlerin al)nmas)
gerekti-inden a%a-)daki önlemler önerilmi%tir,
Konut Yerinin Yeniden Saptanmas (ta nmas )/Parklar n Geli tirilmesi: Do-al
tehlikeli olan alanlardaki mevcut konut alanlar)n)n daha güvenli yerlere ta%)nmas)
önerilmektedir. Ve bu konut alanlar)n)n Metropoliten darecileri taraf)ndan (Valilik-IBB)
ta%)t)lmas) ve bu alanlar)n yerine parklar)n ve aç)k alanlar)n geli%tirilmesi önerilmektedir.
10-68
Liman/ lgili Tesisler: Stratejik ana ula%)m kav%aklar)/veya acil durum merkezleri olarak
belirlenmi% olan bu tesisler, s)v)la%ma potansiyeli olan alanlarda konumlanm)%t)r ve bu
tesislerin acil durum fonksiyonlar)n) korumalar) için, özel güçlendirme ve iyile%tirme
önlemleri al)nmal)d)r.
Köprü/Yol Tesisleri: Stabil olmayan, s)v)la%ma potansiyeli olan ve dik e-imli alanlarda
yer alan, köprüler, trafik i%aretleri, sokak ayd)nlatma direkleri ve di-er yol tesislerinin afet
gerçekle%meden önce güçlendirilmesi ve iyile%tirilmesi gerekmektedir.
Altyap : S)v)la%ma potansiyeli olan alanlarda bulunan, ana %ehir suyu %ebekesi, do-al gaz
ve kanalizasyon hatlar)n)n ve elektrik ve ileti%im kablolar)n)n, altyap) hizmetlerinin
sürdürülmesi ve ikinci bir afeti önlemek için güçlendirilmesi ve iyile%tirilmesi
gerekmektedir.
10.3.2. Arazi Kullan m Zonlamas ve Tehlikeli Tesislere li kin Al nmas

Gereken Önlemler
Son yüzy)l içinde geli%mi% olan üretim sanayii metropoliten alan d)%)nda bulunmaktad)r.
Yönetim fonksiyonlar) ve baz) tehlikeli tesisler ise halen metropoliten alan içinde
bulunmaktad)r.
Tehlikeli tesisler, IBB Ruhsat Müdürlü-ü ve lçe Belediyeleri taraf)ndan verilen, ruhsatl)
olmas) ve kay)tl) olmas)na göre iki kategoriye ayr)lmaktad)r. A%a-)daki gibi 5 kategoriye
ayr)lan, büyük-ölçekli tehlikeli tesisler ve çevreye negatif etkisine göre ayr)lan ana tehlikeli
tesisler, IBB Ruhsat Müdürlü-ü taraf)ndan ruhsatl) ve kay)tl)d)r.
- Büyük LPG Depolar) (163 tesis)
- Boya ve Cila maddeleri fabrikalar) (91 tesis)
- Kimyasal madde üretim depolar) (404 tesis)
- LPG dolum istasyonu (123 tesis)
- Benzin dolum istasyonu (33 tesis)
Kay)tl) 814 tehlikeli tesis 331 mahallede (mahallelerin %52’si), geni% bir alana yay)lm)%t)r.
Ama kay)tl) tesislerin 5 tanesi, genelde Bahçelievler (2 mahalle), Ba-c)lar (4),
Gaziosmanpa%a (4), Kad)köy (2), Kartal (3), Ka-)thane (2), Küçükçekmece (3), Pendik (5),
Ümraniye (5) ve Zeytinburunu (4) olmak üzere, 40 mahallede yo-unla%m)%t)r. Senaryo-
A’ya göre 14, Senaryo-C’ye göre 16 noktada, 814 tehlikeli tesisten kaynaklanan, yang)nlar
ç)kacakt)r. Yang)nlar)n yay)lma ihtimalinin (s)n)rl) veri taban)ndan dolay)) yüksek
olmad)-) hesaplanm)%t)r. Depremin tehlikeli tesislerde yarataca-) hasar)n çok ciddi
olmad)-) hesaplanm)%t)r. Fakat, tehlikeli tesisleri gözönüne alan bir arazi kullan)m)n, ve
a%a-)da önerilen arazi kullan)m zonlama siteminin ve sistemin uygulamas)n)n düzgün
yönetilmesi gerekmektedir,
- Kentle%mi% alan içindeki, mevcut Sanayi alanlar)n)n arazi kullan)mlar)n)n ve

tasar)mlar)n)n, kentsel arazi kullan)m ve çevresindeki yerle%imlerin güvenli-i aç)s)ndan,
dikkatlice gözden geçirilmesi,
- Kentlemi% alan içinde stabil olmayan alanlarda yer alan sanayi alanlar)n)n ta%)nmas)
için (e-er gerekli ise), yeni sanayi alanlar)n)n belirlenmesi ve geli%imi,
- Sanayi alan)n içinde ve d)%)ndaki tehlikeli tesislerin, mevcut yönetmeliklere göre

dikkatlice irdelenmesi ve gerekmektedir,
Ruhsat Müdürlü-ü, Yan)c)/Parlay)c) Müdürlü-ü, tfaiye Müdürlü-ü ve Sivil Savunma

taraf)ndan, onay, kay)t, kontrol, vergilendirme, yönetmeliklerin uygulanmas) gibi
mevcut fonksiyonlar)n düzgün olarak sistemle%tirilmesi ve ayr)lmas) gerekmektedir.
10-70
Tablo 10.3.1 Kay tl Tehlikeli Tesisler ve Yang n Ç kaca Hesaplanan Noktalar

Alan 1lçe Tehlikeli Madde içeren Kay tl Tesislerin Say s Yang n Ç kaca7
Kod 1sim Topla Büyük Boya/Cila Kimyasal LPG Benzin Hesaplanan
m LPG Üreten Madde Dolum 1stasyonu Noktalar
1stasyonla Fabrika içeren Tesisleri Durum-A Durum-C
r Say s Depolar
12 EMINÖNÜ 7 4 0 3 0 0 0.3 0.3
Yar mada
14 FAT1H 29 13 0 12 4 0 1.8 2.0

Tarihi
7 BEYOKLU 22 4 1 14 1 2 0.3 0.3

Ara toplam 58 21 1 29 5 2 2.4 2.6
32 ZEYT1NBURNU 35 6 3 19 6 1 1.2 1.4
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 19 0 0 17 2 0 0.4 0.4

15 CÜNGÖREN 18 4 1 8 4 1 0.6 0.7
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 36 7 0 11 16 2 1.6 1.9

2 AVCILAR 17 3 0 10 4 0 0.6 0.7
Ara toplam 125 20 4 65 32 4 4.3 5.1
8 BES1KTAH 18 7 0 10 1 0 0.1 0.2
Avrupa: Bo7az
19 KAKITANE 44 15 7 10 7 5 0.6 0.7

26 H1HL1 33 9 2 18 3 1 0.2 0.2
23 SARIYER 20 6 0 11 3 0 0.1 0.1
Ara toplam 115 37 9 49 14 6 1.0 1.1
13 EYÜP 29 6 7 10 4 2 0.6 0.6
16 GAZ1OSMANPAHA 59 14 12 30 1 2 0.3 0.4
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPAHA 21 2 1 8 5 5 0.5 0.6

902 ESENLER 12 0 0 10 2 0 0.1 0.1
5 BAKCILAR 61 17 0 28 16 0 1.4 1.8
20 KÜÇÜKÇEKMECE 43 9 10 16 6 2 0.6 0.7
Ara toplam 225 48 30 102 34 11 3.6 4.2
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 523 126 44 245 85 23 11.2 13.1
1 ADALAR NA NA NA NA NA NA NA NA
17 KADIKÖY 46 6 0 35 5 0 0.4 0.5

21 MALTEPE 26 6 3 12 4 1 0.4 0.5
18 KARTAL 46 9 9 22 5 1 0.7 0.8
22 PEND1K 67 5 29 25 3 5 0.5 0.5
28 TUZLA 6 1 0 5 0 0 0.1 0.1
Ara toplam 191 27 41 99 17 7 2.1 2.3
30 ÜSKÜDAR 33 2 0 20 11 0 0.1 0.2
Asya: Bo7az
6 BEYKOZ 13 0 0 11 2 0 0.0 0.0

29 ÜMRAN1YE 54 8 6 29 8 3 0.2 0.3
Ara toplam 100 10 6 60 21 3 0.4 0.5
Asya Yakas Toplam/Ortalama 291 37 47 159 38 10 2.4 2.8
Toplam 814 163 91 404 123 33 13.7 15.9
Tehlikeli Tesislerin KaynaD": Ruhsat Denetim MüdürlüDü, 2000 ve 2001 y"l" kay"tl" tesisler
Yang"n ç"kacak noktalar"n kaynaD": JICA Çal"$ma Ekibi
10.3.3. Arazi Kullan m Master Plan için Önerilen Kentsel Geli im Yönü
JICA Ekibi taraf)ndan yap)lan 4 deprem senaryosu baz al)narak hesaplanan yer hareketine
göre, BB, Marmara Sahilindeki alanlar yüksek riskli alanlard)r. Yukar)daki bulgulara göre,
BB alan)n)n gelecekte, özelliklede Avrupa Yakas)ndaki Marmara Sahili boyunca olan
geli%im yönünün, iç k)s)mlara do-ru de-i%tirilmesi önerilmektedir.
Marmara Sahili boyunca tasarlanan kentsel geli%im ile yo-unla%may), özelliklede Avrupa
Yakas)’ndaki deprem afet hasarlar)n) önlemek için, master plan ve ilçe imar planlar) tekrar
irdelenmeli ve daha güvenli yerle%imlere dönü%türülmelidir. Arazi kullan)m)n gözden
geçirilmesi çal)%mas)nda, iç k)s)mlara do-ru yönlendirilen kentsel geli%imin, BB master
plan)nda belirlenen, mevcut havza koruma alanlar) ve do-al kaynaklar)n korunmas)
politikas)ylada iyi koordine edilmesi gerekmektedir.
10.3.4. stanbul Metropolü için Önerilen Ayr nt l Kentsel Geli im

Yönetim Sistemi
Istanbul Büyük%ehir Belediyesinin yetki alan) 3030 say)l) yasa ile tan)mlanm)%t)r. BB nin
kentsel geli%imin yönetimi ve %ehir planlar)n)n uygulanmas) gücü sadece 3030 s)n)rlar) ile
belirlenen alan)n, kentle%mi% k)sm)n) (beldeler hariç) kapsamaktad)r. Bu durumdan dolay),
BB s)n)rlar) içindeki mevcut kentle%mi% alan, mevzuata, standartlara ve BB taraf)ndan
yapp)lan naz)m planlara uymadan geli%mi%tir. Yukar)da belirtilen BB’nin yönetim alan) ile
planlama alan)n)n çeli%mesi, BB s)n)rlar) içinde, kontrolü olmayan kaotik kentle%mi%
alanlar)n olu%umuna neden olmaktad)r.
(1) Metropoliten Alan için Önerilen Yönetim(denetim) ve Kentsel Planlama Alan
IBB s)n)rlar) içinde olu%acak afet hasarlar)n) önlemek için binalar)n ve kentsel yap)n)n hasar
görebilirli-e kar%)n güçlendirilmesi ve do-al sit alanlar)n)n korunmas) için; Istanbul
Büyük%ehir Belediyesine istikrarl) bir yönetim alan) sa-lanmas) ve bu alan içinde kentsel
büyümenin/%ehir planlar)n)n tüm yürütme yetkisinin verilmesi önerilmi%tir. Bugünkü
duruma bak)l)rsa, Istanbul Metropoliten Alan)n)n kentsel büyüme e-ilimi, 3030 say)l)
yasan)n sn)rlar)n)n d)%)na ta%maktad)r. Bu önerilen istikrarl) idare ve kentsel büyümenin
denetimi/planlanmas) yetkisinin, 3030 say)l) yasan)n yetki alan)ndan daha geni% bir alana
tan)mlanmas) önerilir.
(2) Afet öncesi/sonras mar Plan n n Planlama ve Uygulama Yetkisi
3030 say)l) yasa, tüm planlama yetkisini Büyük%ehir Belediyesine vermi%tir. stanbul
Büyük%ehir Belediyesi’nin yasas)na ba-l) olarak, BB tafa)ndan metropoliten alan için
master plan, naz)m planlar yap)lmakta ve ilçe belediyeleri taraf)ndan BB’nin kontrolünde
imar planlar) yap)lmaktad)r. Fakat, afet sonras) için metropoliten alandaki yap)la%maya
10-72
ili%kin planlama ve yürütme yetkisi, halen yasal olarak Bay)d)rl)k ve skan Bakanl)-)
taraf)ndan yerelle%tirilerek Büyük%ehir Belediyelerine verilmemi%tir.
Gelecekte (afet olmadan once), ön imar plan)n)n, metropoliten master plan)yla koordine
edilerek formule edilmesi önerilmi%tir. Afet sonras)nda ise, yap)lan ön imar plan) afet
ili%kin do-ru hasar verisi ve imar i%leriyle ilgili uygulama programlar)na göre revize
edilmeli ve sonuçland)r)lmal)d)r.
Gelecek için önerilen imar sistemi, planlama ve yürütme yetkisinin olu%turulmas) için,
Bay)nd)rl)k ve skan Bakanl)-)’n)n koordinasyonu ile Istanbul Büyük%ehir Belediyesi
taraf)ndan yerelle%tirilmesi önerilmektedir.
(3) yile tirme ve Kentsel Büyümenin Denetimine yönelik Planlama ve Yürütme

Fonksiyonlar
Bugün, geni% kapsaml) master plandan, uygulama imar planlar)na kadar olan ve a%a-)da
belirtilen planlama kademesi, zaman ve insan gücü gerektirmektedir,
- stanbul Metropoliten Alan Naz)m mar Plan): BB taraf)ndan yap)lan ve belediye

meclisince onanan 1/50,000 ölçekli plan,
- Çevre Düzeni Plan) (yukar)da belirtilen plan)n dar kapsaml)s)): BB taraf)ndan yap)lan
1/25,000 ölçekli plan
- Naz)m mar Plan): BB taraf)ndan yap)lan 1/5,000 ölçekli plan,
- Uygulama mar Plan): lçe belediyelerince BB nin denetiminde yap)l)p ilçe belediye
meclisince onanan 1/1,000 ölçekli plan.
Mevcut planlama kademelenmesi içindeki, çevre düzeni plan ve uygulama imar plan)
aras)ndaki etaplar)n teknik personel gereksiniminin azalt)lmas) için basitle%tirlmesi önerilir.
Yap)m ve yukar)da say)lan planlar)n uygulanmas) için gerekli insan kayna-) büyük%ehir
belediyesinde özellikle de ilçe belediyelerinde s)n)rl) say)dad)r,
- IBB 'ehir Planlama Müdürlü-ü, 'ehir planc)lar) ve mimarlardan olu%an, sözle%meli

personellerdede dahil, 150 teknik personel master plan, çevre düzeni planlar) ile naz)m
imar planlar)n) yapmakta ve ilçe belediyelerine uygulama imar planlar)n)n yap)m)nda
yol göstermektedir.
- IBB mar Müdürlü-ü, Mimarlar ve in%aat mühendisinleri ve di-er mesleklerden olu%an

37 ki%ilik teknik personel, ilçe belediyelerinin bina uygulamalar)n) denetlemekte ve yol
göstermektedir.
- lçe Belediyeleri, 15 teknik personel; uygulama, bina ruhsatlar) ve binan)n tamamlan)p

tamamlanmad)-)n) kontrol etmektedir.
BB içinde, planlama ve uygulama fonksiyonlar) 'ehir Planlama ve mar Müdürlü-ü içinde

aç)k bir %ekilde belirlenmi%tir. 'ehir planlama Müdürlü-ü’nün yukar)dan tavandan tabana
do-ru olan politikalar) ile mar Müdürlü-ü’nün tabandan tavana do-ru olan bilgisi, BB
içinde daha iyi ve tek bir planlama ve uygulama için iyi koordine edilmelidir.
28 ilçedeki, kapasite binalar için ayr) ayr) yap)lan planlar ve uygulamalar) çok önemli bir
sorun oldu-undan, tüm metropoliten alandaki imar ve bina uygulamalar)n) kapsayan bir
planlama ve uygulama sisteminin olu%turulmas) gerekmektedir.
10-74
10.4. Depreme Dayan kl Binalar n Yap m n n Te viki ve Desteklenmesi

10.4.1. Özel Sektör Taraf ndan Zay f Yap lar n yile tirilmesi için
Önerilen Stratejik Önlemler
Zay)f binalar)n Büyük%ehir Belediyesi s)n)rlar) içinde y)-)%mas), vatanda%lar)n deprem
afetine kar%)n optimistik bak)% aç)s) ve bilinçsizli-i nedeniyle, imar ve bina izni olmadan
yasad)%) ve düzensiz biçimde geli%mi%tir. Deprem hasarlar)na ili%kin elde edilen tüm bilgiler
ve deneyimler, Istanbul halk) aras)nda nesilden nesile aktar)lm)%, fakat bugünkü halka
iletilememi% ve sonucundada deprem olmadan geçen bir yüzy)ldan fazla dönemde
unutularak, son 30 y)l içinde kentin dahada yay)larak geni%lemesine neden olmu%tur.
Ve ne yaz)kki Metropoliten Alan içindeki zay)f yap)ya sahip binalar, hesaplanan deprem
afeti sonucunda, ciddi ve y)k)c) bir %ekilde hasarlanacakt)r. Bina hasarlar)n) ve can
kay)plar)n) azaltmak ve minimuma indirmek için, zay)f bina yap)s)na sahip oldu-u
belirlenen binalar)n, güçlendirilmesi halk)n kurtulmas) için vazgeçilemez tek önlem ve
çözümdür. Deprem afeti hasar mekanizmas)n)n ve zay)f yap)ya sahip binalar)n anla%)lmas)
için yap)lacak bilinçlendirme e-itimleri de, zay)f binalar)n güçlendirmelerini sa-layacak
önlemlerden biridir. Ve özel sektör taraf)ndan zay)f bina yap)s)na sahip binalar)n
güçlendirilmesi için gerekli a-)r yat)r)m önlemlerinin te%vik ve deste-i için, a%a-)da
belirtilen kamu deste-ide vazgeçilmezdir.
- Haz rl k Önlemi-1: STK uzmanlar)n)n deste-i ile yerel hükümetin, tüm özel %ahsa ait
binalar)n depreme dayan)kl)klar)n)n de-erlendirmesi ve sonuçlar)n, güçlendirme/ veya
yeniden yap)m aç)s)ndan belirlemesi gerekmektedir. De-erlendirme i%lemi veya
önceli-i için JICA çal)%mas) kapsam)nda yap)lan bina hasarlar)n)n de-erlendirilmesi
kullan)labilir.
- Haz rl k Önlemi -2: A%a-)daki dü%ük faizli fon sistemi için parasal kaynaklar)n
haz)rlanmas) ve Depreme Dayan)kl) Binalar)n Yap)m Fonunun olu%turulmas)
- Hesaplanan hasarl) binalar)n kat alan) kat say)s);
A-)r: 36milyon,: 46 milyon, toplam: 82milyon m2
- Hesaplanan yile%tirme Maliyeti (birim maliyet için: 100$/ m2);
A-)r: 3.6 milyar, orta: 4.6 milyar, toplam: 8.2 milyar$
- Gerekli orjinal kredi kaynaklar) (3 parçal) rolling shift)
A-)r: 1.2 milyar, orta: 1.5 milyar, toplam: 2.7 milyar $
- Hesaplanan 2.7 milyar $ Haz)rl)k Önlemi –1 deki de-erlendirilen binalar)

kapsayan minimum fondur.
- Haz rl k Önlemi -3: Kolay bir güçlendirme ve yeniden yap)m)n te%viki için Kat
Mükliyeti Kanunu’nun de-i%tirilmesi (kat sahibinin r)zas)n)n, ço-unlu-un r)zas)na
de-i%tirilmesi)
- Te vik-1: yile%tirilmi% depreme dayan)kl) yap)lar için yeni indirimli oranlarda deprem
afet sigortas)n)n ç)kar)lmas),
- Te vik -2: yile%tirilmi% depreme dayan)kl) yap)lar)n (özellikle bina vergisi) emlak
vergisinden muaf tutulmas), ve
- Te vik -3:Haz)rl)k önlemi-1’e göre Yeniden in%a edilmesi/ veya güçlendirilmesi

gerekli olarak de-erlendirilen yap)lar için esnek kredi sisteminin uygulanmas)
Olu%turulan Depreme Dayan)kl) Bina Fonunun kaynaklar) sadece zay)f yap)larda

kullan)lmas) için de-il, bina ve kentsel yap)n)n sorunlu oldu-u alanlar)n kentsel dönü%üm
projelerinde de kullan)lmas) için önerilmektedir.
10.4.2. Etkili yile tirme Yöntemi ve n aat Sanayi için Önerilen

Destekleyici Önlemler
Etkili uygulama sistemini olu%turmak için, güçlendirme/yeniden yap)m teknolojisi, kaliteli
ve fiyat) artt)r)c) in%aat sanayi, kalifiye teknisyenler ve i%çiler gibi destekleyici önlemlere
ihtiyaç vard)r. Bu önlemler %unlard)r,
- Teknolojiye Yönelik Önlem: Dü%ük maliyetli yat)r)mla can kay)plar)n) azaltmak

için, güçlendirme ve yeniden yap)m tasar)m)/malzemesi/metodu geli%tirilmeli,
olu%turmal) ve uygulanmal)d)r.
- n aat Teknolojisine Yönelik Önlem: Metropoliten alan içinde, yönetmeliklerle ve

destekleyici önlemler alarak, uygun ruhsat sistemi ile in%aat sanayinin kalitesini
artt)rmak, vergilendirme ve finansal önlemlerle in%aat sanayinin yeterlili-ini artt)rmak
ve yap)m malzemeleri makinalar vs. ile ilgili kaliteli sanayiyi te%vik etmek.
- Kaliteli nsan Gücü için Önlemler: E-itim sistemleri ve tescil sistemleri ile
alan)nda usta olan ve kalifiye teknisyenlerin/i%çilerin say)s)n) artt)rmakt)r.
10-76
10.5. Acil Müdahale ve Rehabilitasyon leri

Acil müdahale sistemi, depereme maruz kalacak bölge/veya ülke için, bilimsel olarak
hesaplanan deprem senaryolar)n)n en kötü durumunda olu%acak afet hasarlar)na göre, ana
hatlar)yla planlanmal) ve organize edilmelidir. Fakat stanbul metopolü’ndeki mevcut acil
müdahale sistemi bilimsel olarak hesaplanan afet hasarlar)na göre, JICA Mikrobölgeleme
Çal)%mas) yap)lana kadar, organize olmam)%t)r.
Acil Müdahale Operasyonlar)n)n her biri için, en kötü senaryo-Cye göre hesaplanan afet
hasarlar)na göre, talep / kapsam olu%turulmu%tur. A%a-)da anlat)lan acil müdahale ve
rehabilitasyon i%lerinin genel çerçevesi, hesaplanan hasarlara dayanmaktad)r.
- Yerel Tahliye Alan : hasarl) alanda ya%ayan nüfus,
- Öneri Acil Ula m A; ndan Molozlar n Kald r lmas : a-)r ve orta hasarl) binalar)n,
yol boyunca olu%turaca-) moloz miktar),
- Acil Kurtarma Operasyonlar : a-)r ve orta hasarl) binalarda oturan say)s),
- Acil lk Yard m: hesaplanan a-)r ve hafif yaral) insan say)s),
- Acil T bbi Bak m: hesaplanan a-)r yaral) say)s),
- Yang nla Mücadele ( tfaiye) Operasyonlar : kay)tl) ve belirlenen tehlikeli tesislere

göre hesaplanan yang)nlar,
- Acil Ta nabilir Su ve Yiyecek Arz : hesaplanan depremzede say)s),
- Çad r Kentler: a-)r, orta ve hafif hasarl) binalarda oturan say)lar),
- Geçici skan: hesaplanan a-)r hasarl) binalarda oturan say)s),
- Mezarl k, Cenaze Gömme Hizmetlerine Haz rl k: hesaplanan ölü say)s),
- Altyap ya ili kin Acil Rehabilitasyon leri: altyap) hasar noktalar) ve uzunlu-u,
- Enkaz n Kald r lmas : bina hasarlar)ndan ç)kaca-) hesaplanan toplam enkaz miktar)
10.5.1. Yerel Tahliye Alanlar

(1) Mevcut Durum
Halihaz)rda, acil tahliye sistemi Türkiye’de ve stanbul’da henüz olu%turulmam)%t)r. Fakat,

ikinci veya üçüncü artç) depremler ve ikincil afetler, ana depremden sonra olu%an hasarlar)
ve can kay)plar)n) dahada artt)racakt)r. Bu afet hasarlar)n) azaltmak ve can kay)plar)n)
minimuma indirmek için, stanbul metropoliten alan)nda yerel tahliye alanlar)n)n
olu%turulmas) önerilmektedir. Ayr)ca, bu önerilen mahalli tahliye alanlar)n)n ve toplanma
yerlerinin, acil operasyon hizmet gruplar)n)n etkili bir %ekilde organize edilmesi için gerekli
olan hasara ili%kin ilk bilginin, yerel halktan toplanmas) gibi, önemli bir rolüde
bulunmaktad)r.
(2) Önerilen Yerel Tahliye Alanlar
Önerilen yerel tahliye alanlar) ve toplanma yerleri, Mikrobölgeleme Çal)%mas) içinde

hesaplanan bina hasarlar) ve di-er hasarlara göre, her kom%uluk ünitesi için belirlenmeli ve
tasarlanmal)d)r. 625 mahallenin yerle%ik k)s)mlar) içinde hesaplanan bina hasarlar)na göre,
alanda minimum %4 hafif hasarl) bina oran) ila maksimum %80 a-)r, orta ve hafif hasarl)
bina oran) bulunmaktad)r. Deprem senaryosu-C ye göre bina hasar) olmayan mahalle
bulunmamaktad)r. Bu sonuçlara dayal) olarak, mahalli tahliye ve toplanma alanlar), 625
mahalle içindeki tüm kom%uluk birimleri için önerilmektedir.
- Önerilen da-)l)m standard): lkokul ünitesi (300 ila 500 haneli, 1500 ila 2000 nüfus)
- Önerilen alan standart): Kom%uluk ünitesi için belirlenen ve tasarlanan alan, oturanlar)n
tümü için, minimum net alanda 0.5m2/ki%i (1.5 m2/ki%i minimum brüt alan) yi
sa-lamal)d)r.
Tahliye alan) için kullan)lacak alanlar, a%a-)daki durumlara göre belirlenmelidir,
- Stabilize zemin : kamuya ait arazi,
- Stabilize yerle%ilebilik arazi kullan)m durumu: kamu tesisleri ve aç)k alanlar,
- Kom%uluk biriminde en çok bulunanlar: okullar, dini tesisler ve parklar/aç)k alanlar,
- Yeterli depreme dayan)kl) bina yap)s): veri yetersizli-inden dolay) mevcut kamu
tesislerinin yeterli olup olmad)-) kategorize edilemedi. Tüm kamu tesislerinin,
depreme dayan)kl)l)k te%hisinden sonra yeterlili-ine karar verilmesi gerekmektedir.
- Çevrede olu%acak bina hasarlar)na kar%) güvenli olmas): çok küçük parklar ve aç)k
alanlar, uygun de-ildir,
- Di-er güvenlik durumlar): çevresinde hiçbir tehlikeli tesisin yer almamas), ve
- Tahliye alan)n)n yerinin, bölgede ya%ayan halk taraf)ndan kolay farkedilebilir olmas).
Metropoliten alandaki parklar ve aç)k alanlar yukar)da belirtilen durumlardan dolay),

tahliye alan) olarak kullan)labilecek en uygun alanlard)r.
(3) Yerel Tahliye Alan olarak Kullan labilecek Park ve Aç k Alanlar n Elde Edilebilirli;i
Halihaz)rda, metropoliten alan içindeki kom%uluklara (mahalleden küçük ilkokul üniteleri)

ili%kin veri bulunmamaktad)r. Bu yüzden, parklar)n ve aç)k alanlar)n elde edilebilirli-i
10-78
demografik ve co-rafi bilgisi kullan)labilir olan mahallelere göre de-erlendirilmi% ve analiz

edilmi%tir.
Metropoliten alan içinde ya%ayan 8.8 milyon ki%i için yakla%)k 1,320 ha l)k toplum tahliye
alan) gerekmektedir. Metropoliten alan içindeki mevcut park ve aç)k alanlar 1,425 ila 1,782
ha aras)ndad)r ki buda toplum tahliye alan)na olan talepin 1.35 kat fazlas)d)r. Bunun d)%)nda,
mahalli tahliye alan) olarak kullan)labilecek olan park ve aç)k alanlar)n elde edilebilirli-i
%öyledir,
- 138mahalle (%22): mevcut alan(park/aç)k alan) hesaplanan talepin üstünde
- 68mahalle (%11): mevcut alan, hesaplanan talepin %50 ila %99 unu kar%)lamakta
- 419mahalle (%67): mevcut alan, hesaplanan talepin %50’sinden dü%ük
Yukar)daki duruma göre, metropolitan alandaki mevcut park ve aç)k alanlar toplum tahliye
alan)na olan talep için yeterlidir. Fakat mahallelerin geneli, yerel tahliye alan) için yeterli
park ve aç)k alana sahip de-ildir. Her iki sonuca dayal) olarak, mevcut park ve aç)k alanlar,
geçmi% yasal olmayan ve düzensiz kentsel geli%im e-iliminden dolay) düzgün ve
standardize bir %ekilde geli%memi%tir.
Tablo 10.5.1 Yerel Tahliye Alan için Park/Aç k Alan Talebi ve Elde Edilebilirli i
Alan 1lçe Talep:Tahliye 1lçelerdeki Mevcut Park ve Aç k Mahallere göre Elde
Alanlar Edilebilirlik Durumu
Kod 1sim 1. 2000 y l 2.Tahliye 3.Park/aç k 4.Alan (ha) 5.Alan Arz/ 6.Talepin 7. 8.Talepin %
nüfusu Alan alan say s Talep Oran %100 Talepin 50sinden az
Gereksinimi( (4/2) üstü %50
taleo)(ha) ila %99u
12 EMINÖNÜ 54,518 8 49 69 838 16 2 15
Yar mada
14 FAT1H 394,042 59 82 116 196 16 5 48

Tarihi
7 BEYOKLU 234,964 35 36 40 115 10 4 31

Ara toplam 683,524 103 167 225 219 42 11 94
32 ZEYT1NBURNU 239,927 36 29 30 83 1 3 9
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 206,459 31 92 224 725 9 3 3

15 CÜNGÖREN 271,874 41 30 8 20 0 1 10
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 469,844 70 43 20 28 0 3 8
2 AVCILAR 231,799 35 32 35 101 3 0 6
Ara toplam 1,419,903 213 226 317 149 13 10 36
8 BES1KTAH 182,658 27 80 89 325 13 3 7
Avrupa: Bo7az
19 KAKITANE 342,477 51 44 231 449 2 1 16

26 H1HL1 271,003 41 38 57 140 3 2 23
23 SARIYER 212,996 32 53 70 218 5 5 13
Ara toplam 1,009,134 151 215 446 295 23 11 59
13 EYÜP 232,104 35 92 61 177 7 4 9
16 GAZ1OSMANPAHA 667,809 100 91 22 22 1 0 27
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPAHA 237,874 36 44 66 185 2 3 6

902 ESENLER 388,003 58 15 5 8 1 1 15
5 BAKCILAR 557,588 84 44 12 15 0 1 21
20 KÜÇÜKÇEKMECE 589,139 88 39 17 19 1 1 21
Ara toplam 2,672,517 401 325 184 46 12 10 99
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 5,785,078 868 933 1,172 135 90 42 288
1 ADALAR 17,738 3 19 4 142 3 1 1
17 KADIKÖY 660,619 99 66 89 90 6 1 21
21 MALTEPE 345,662 52 38 57 110 3 0 16
18 KARTAL 332,090 50 58 19 38 1 4 15
22 PEND1K 372,553 56 43 130 232 5 3 21
28 TUZLA 100,609 15 27 10 68 4 3 3
Ara toplam 1,829,271 274 251 309 113 22 12 77
30 ÜSKÜDAR 496,402 74 168 100 135 17 9 28
Asya: Bo7az
6 BEYKOZ 182,864 27 36 171 624 8 4 7

29 ÜMRAN1YE 443,358 67 37 30 45 1 1 12
Ara toplam 1,122,624 168 241 302 179 26 14 47
Asya Yakas Toplam/Ortalama 2,951,895 443 492 611 138 48 26 124
9 BÜYÜKÇEKMECE NA NA NA NA NA 0 0 0
903 ÇATALCA 15,624 2 0 0 0 0 0 2
IBB D
904 S1L1VR1 44,432 7 0 0 0 0 0 5

Ara toplam 60,056 9 0 0 0 0 0 7
Toplam 8,797,029 1,320 1,425 1,782 135 138 68 419
(4) Yerel Tahliye Sistemini Olu turmak için Önerilen Önlemler
A%a-)daki etmenler ve önlemler, ilçe belediyeleri taraf)ndan yap)lmas) önerilen, Ayr)nt)l)

Afet Önleme Plan) ile bütünlük sa-lamas) için önerilmi%tir.
10-80
- Kom%uluk ünitesini (mahalleden küçük ilkokul ünitesi) Yerel Tahliye Zonu gibi
düzenlenmeli ve tasarlanmal),
- Yerel Tahliye Zonu içindeki Yerel Tahliye Alan) olarak kullan)labilecek tesislerin,
parklar)n ve aç)k alanlar)n belirlenmesi,
- lkokul ünitesi için Tehlike Haritas)n)n Yap)lmas) (do-al tehlikeler, zay)f bina yap)s),
acil/tahliye kurtarma araçlar için uygun olmayan geni%likteki dar yollar, tehlikeli
tesisler, güçsüz ki%iler (engelli, ya%l), çocuk vs.) dahil),
- Üretilen kom%uluk tehlike haritas)na göre Yerel Tahliye Alan) olarak kullan)labilecek
yerlerin seçilmesi ve tasarlanmas),
- Yap) adalar)ndan Yerel Tahliye Alanlar)na ula%an güvenli tahliye güzergahlar)n)n

(yollar)n)n) belirlenmesi, ve
- Belirlenen yollar ve tahliye alanlar) için yol gösterme ve uyarma levhalar)n)n

konulmas) gerekmektedir.
10.5.2. Önerilen Acil Ula m A; Üzerindeki Enkaz n Acilen Kald r lmas

Önerilen acil ula%)m a-), metropoliten alandaki 14,700 km olan toplam yol
uzunlu-unun %6 s), yani yakla%)k 782 km’sidir. Afetin olu%umundan hemen sonra acil
durum operasyonlar)n etkili, h)zl) ve verimli olmas) için, önerilen ula%)m a-)n)n
fonksiyonunu korunmas) gerekmektedir. Di-er taraftan, a%a-)da belirtilen nedenlerle acil
ula%)m a-), yol üzerindeki baz) binalar)n ve yol tesislerinin y)k)lmas) ile kesilecek ve
kapanacakt)r.
- Ayd)nlatma direkleri, trafik i%aretleri/levhalar), a-açlar ve köprüler gibi y)k)lan yol

tesisleri,
- Y)k)lan binalar ile hasarl) binalardan dü%en molozlar, yol üzerindeki uyar) levhalar) ve
parmakl)klar, ve
- Hasarl) elektrik ve ileti%im kablolar) ve direkleri.
Metropoliten alanda ki, acil ula%)m a-)n)n kesilmesine ve kapanmas)na neden olacak en
önemli faktör y)k)lan ve hasarl) binalardan dü%ecek enkazlard)r. Metropoliten alan içinde
bina hasarlar)yla olu%acak toplam enkaz miktar) 140 milyon tondur. 2.6 milyon ton enkaz
(hesaplanan toplam enkaz)n %1.8’i), acil ula%)m a-)n) kapatacakt)r. Bu acil ula%)m a-)
üzerinde olu%acak enkaz)n, ilk 3 gün içinde yoldan çevrelere do-ru geçici süreyle
kald)r)lmas) ve yolun acil araç operasyonlar)n)n yap)labilmesi için aç)lmas) gerekmektedir.
Enkaz)n kald)r)lmas) ise, acil ula%)m a-)ndaki birinci, ikinci ve üçüncü derece yollar)n
öncelik s)ras)na göre yap)lmal)d)r.
Tablo 10.5.2 Acil Ula m A ndan Enkaz n Kald r lmas

Alan 1lçe Hasarl Yol Uzunlu7u Acil Durum Yolu 3 gün içinde enkaz n
binalardan üzerindeki Enkaz kald r lmas için gerekli
olu acak makineler
Kod 1sim olan toplam Tüm yol Acil durum Acil durum hacim (ton) oran A7 r Araçlar Makina
enkaz (km) yolu (km) yolu oan (%) (8ton/10/gün) (500ton/gü
miktar (ton) n)
12 EMINÖNÜ
3,310,000 118 14 12 100,000 4 400 70
Yar mada
14 FAT1H
7,592,000 268 17 7 109,000 4 500 70
Tarihi
7 BEYOKLU
4,359,000 240 22 9 101,000 4 400 70
Ara toplam
15,261,000 626 53 8 310,000 12 1,300 210
32 ZEYT1NBURNU
7,229,000 235 25 11 150,000 6 600 100
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY
7,519,000 349 49 14 275,000 10 1,100 180
15 CÜNGÖREN
5,946,000 186 16 9 144,000 6 600 100
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER
10,262,000 373 30 8 192,000 8 800 130
2 AVCILAR
5,369,000 432 23 5 83,000 3 300 60
Ara toplam
36,325,000 1,575 142 9 844,000 33 3,400 570
8 BES1KTAH
2,814,000 326 30 9 70,000 3 300 50
19 KAKITANE
2,999,000 344 20 6 38,000 2 200 30
Avrupa:
Bo7az
26 H1HL1
4,550,000 475 25 5 95,000 3 400 60
23 SARIYER
1,123,000 496 25 5 16,000 1 100 10
Ara toplam
11,486,000 1,641 100 6 219,000 9 1,000 150
13 EYÜP
2,669,000 488 30 6 59,000 2 200 40
Avrupa:1ç K s mlar
16 GAZ1OSMANPAHA
5,103,000 861 22 3 38,000 2 200 30
10 BAYRAMPAHA
4,945,000 235 14 6 88,000 3 400 60
902 ESENLER
4,363,000 517 20 4 60,000 2 300 40
5 BAKCILAR
7,974,000 562 30 5 106,000 4 400 70
20 KÜÇÜKÇEKMECE
11,182,000 1,256 63 5 168,000 6 700 110
Ara toplam
36,236,000 3,919 180 5 519,000 20 2,200 350
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 99,308,000 7,761 474 6 1,892,000 74 7,900 1,280
1 ADALAR 839,000 123 0 0 0 0 0 0
17 KADIKÖY 10,688,000 733 60 8 225,000 9 900 150

21 MALTEPE 5,190,000 740 30 4 91,000 3 400 60
18 KARTAL 4,591,000 612 30 5 66,000 2 300 40
22 PEND1K 5,175,000 741 40 5 90,000 3 400 60
28 TUZLA 2,217,000 558 37 7 42,000 2 200 30
Ara toplam 28,700,000 3,508 197 6 514,000 20 2,200 340
30 ÜSKÜDAR 5,078,000 757 52 7 108,000 4 400 70
6 BEYKOZ 793,000 555 29 5 12,000 1 0 10
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 3,548,000 982 29 3 27,000 1 100 20

Ara toplam 9,419,000 2,294 110 5 147,000 6 500 100
Asya Yakas Toplam/Ortalama 38,119,000 5,801 307 5 661,000 26 2,700 440
9 BÜYÜKÇEKMECE 1,401,000 133 10 7 27,000 1 100 20
903 ÇATALCA 181,000 NA 7 NA NA NA NA NA
IBB D
904 S1L1VR1 927,000 NA 19 NA NA NA NA NA

Ara toplam 2,509,000 133 36 NA 27,000 1 100 20
Toplam 139,936,000 13,695 818 6 2,580,000 100 10,700 1,740
10,700 a-)r araç ve 1,740 a-)r makine hesaplanan 2.6 milyon ton enkaz)n, ilk 3 gün içinde,
acil ula%)m yollar)ndan çevresine do-ru kald)r)lmas) için gerekli olacakt)r. Mevcut acil
müdahale plan) öneri acil yollara dayal) olarak yukar)da belirtilen talep ve kapsam
çerçevesinde gözden geçirilmeli ve tekrar organize edilmelidir.
10-82
10.5.3. Acil Kurtarma Operasyonunun Kapsam

(1) Kurtarma Operasyonlar nda Kurtar lacak nsan Say s
Acil Kurtarma operasyonlar) sadece kaybolaca-) ve a-)r yaralanaca-) hesaplanan 223,000

ki%i için de-il, hasar görece-i hesaplanan binalarda oturanlar içinde gereklidir. Kurtarma
operasyonlar)na olan talep, sadece a-)r hasarl) binalarda oturanlar için de-il, orta ve hafif
hasarl) binalarda oturanlar) da kapsamaktad)r. Kurtarma ekiplerinin (hizmet gruplar))
formasyonu, y)k)lan binan)n alt)nda kaybolan ve devrilen mobilyan)n, sabit
kap)n)n)n/pencerenin alt)nda mahsur kalan, ezilen ve korumas)z (çocuklar, ya%l)lar,
engelliler vs.) ki%ilere göre de-i%ecektir.Buna göre,
a. A; r hasarl binalarda: yakla%)k 712,000 oturan
A-)r hasarl) binalarda oturanlar)n büyük bir ço-unlu-u ölecek, a-)r, hafif yaralanacak
veya y)k)lan binan)n alt)nda mahsur kalacakt)r.
Bu oturanlar)n ve insanlar)n ço-u, y)k)lan veya a-)r hasarl) binalardan, a-)r makinalara
sahip uzman ekiplerce kurtar)labilir. Kendi içinde organize olmu% toplum afet ekipleri,
bölgeye ili%kin bilgileriyle uzman kurtarma ekiplerinin operasyonlar)n) destekleyecektir.
b. Orta hasarl binalarda: yakla%)k 912,000 oturan
Orta hasarl) binalarda oturanlar)n bir k)sm) ölecek, a-)r/hafif yaralanacak veya y)k)lan
duvarlar)n, mobilyalar)n veya sabit kap)/pencerelerin alt)nda mahsur kalacakt)r.
Tüm bu oturanlar)n, özelliklede afete kar%)n korunaks)z olanlar)n, kurtar)lmas), mahalli

hizmet gruplar) / veya uzman hizmet gruplar) taraf)ndan gerçekle%ecektir.
c. Hafif hasarl binalarda: yakla%)k 1,939,000 Oturan
Hafif hasarl) binalarda Oturan veya korumas)z s)n)rl) say)daki insan, hafif yaralanacak
veya devrilen mobilyan)n / veya sabit kap) ve pencerenin alt)nda mahsur kalacakt)r.
Tüm bu oturanlar ve insanlar mahalli afet hizmet gruplar) taraf)ndan kurtar)labilir.
(2) Kurtarma Operasyonlar için Önerilen Önlemler ve Kapsam
Hesaplanan 222,700 kay)p ölüler ve a-)r yaral)lar, y)k)lan veya a-)r hasarl) binalardan
kendi kendilerine tahliye olamazlar. Hesaplanan 405,300 hafif yaral)da, hasarl) binalardan
kendi kendilerine tahliye olamazlar. Ve afete kar%)n korumas)z olan, engelliler, yatalaklar,
ya%l)lar, küçük çocuklarda kendi kendilerine tahliye olamazlar. Bu yüzden, metropoliten
alnanda ya%ayan, yakla%)k bir milyon ki%i için kurtarma operasyonu gerekecektir.
Kay)p ve mahsur kalm)% çok say)daki insanlar)n büyük bir k)sm) için yap)lacak kurtarma
operasyonlar) genelde, tam olarak yerinin saptanmas)na veya toplum içinde kurtulmu% olan
yak)nlar)n)n veya oturanlar)n)n bireysel kurtarma operasyonlar)na ba-l) olacakt)r. Bireysel
Toplum Afet Hizmet Grubunun afet öncesinde, her ilkokul ünitesinde (neighborhood
community) olu%turulmas) ve organize edilmesi önerilmektedir.
Di-er taraftan, a-)r hasarl) binalardaki kay)p ve mahsur ki%iler, bilgisi ve makinas) olmayan
bireysel toplum kurtarma ekiplerince kurtar)lamaz. Bunun gibi zor kurtarma operasyonlar)
için Sivil Savunma, Askeriye, tfaiye ve di-er milli ve uluslararas) ekipler gibi uzman
kurtarma ekipleri gerekmektedir.
Acil müdahale plan)n)n içeri-i olan Acil Kurtarma Operasyonu Plan)’n)n yap)m) s)ras)nda,
yukar)da belirtilen kurtarma operasyonlar) kapsam)nda, acil kurtarmayla ilgili organizasyon
ve operasyon programlar), yeterlilik analizleride dikkate al)narak formüle edilmelidir.
10-84
Tablo 10.5.3 Kurtarma Opearasyonlar nda Kurtar lacak Nüfus

Alan 1lçe A7 r hasarl Orta hasarl Hafif hasarl Toplam Tolam ölü Hafif
binalarda outran binalarda oturan binalarda oturan Oturan ve a7 r yaral
Kod 1sim say s say s say s Say s yaral say s
say s
12 EMINÖNÜ 6,700 6,900 12,700 26,300 7,700 14,500
Yar mada
14 FAT1H 61,800 64,000 105,100 230,900 15,100 24,700

Tarihi
7 BEYOKLU 17,100 21,400 49,000 87,500 8,900 16,400

Ara toplam 85,600 92,300 166,800 344,700 31,700 55,600
32 ZEYT1NBURNU 47,700 49,300 67,500 164,500 12,900 22,400
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 47,300 44,100 55,800 147,200 10,500 18,900

15 CÜNGÖREN 39,500 48,100 79,500 167,100 9,500 17,300
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 81,400 91,600 136,600 309,600 14,900 24,500

2 AVCILAR 43,900 45,100 62,500 151,500 11,500 20,500
Ara toplam 259,800 278,200 401,900 939,900 59,300 103,600
8 BES1KTAH 6,100 10,400 31,900 48,400 3,800 7,600
19 KAKITANE 10,700 18,700 58,800 88,200 4,900 9,800
Avrupa:
Bo7az
26 H1HL1 8,000 14,600 47,600 70,200 4,600 9,100

23 SARIYER 2,200 4,600 22,300 29,100 1,200 2,400
Ara toplam 27,000 48,300 160,600 235,900 14,500 28,900
13 EYÜP 13,600 18,500 45,600 77,700 5,700 11,200
16 GAZ1OSMANPAHA 18,900 35,700 118,300 172,900 7,000 13,300
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPAHA 24,600 29,200 59,100 112,900 10,500 18,800

902 ESENLER 30,400 43,500 96,300 170,200 8,700 16,100
5 BAKCILAR 48,500 69,000 144,200 261,700 12,500 21,900
20 KÜÇÜKÇEKMECE 66,000 80,300 148,300 294,600 14,600 24,100
Ara toplam 202,000 276,200 611,800 1,090,000 59,000 105,400
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 574,400 695,000 1,341,100 2,610,500 164,500 293,500
1 ADALAR 4,000 2,900 4,100 11,000 4,900 9,800
17 KADIKÖY 32,600 54,000 144,900 231,500 10,200 18,400
Asian: Marmara
21 MALTEPE 21,000 31,900 79,400 132,300 7,000 13,300

18 KARTAL 23,100 32,600 76,900 132,600 7,800 14,600
22 PEND1K 22,400 32,800 81,500 136,700 8,200 15,300
28 TUZLA 7,200 9,900 22,500 39,600 4,800 9,500
Ara toplam 110,300 164,100 409,300 683,700 42,900 80,900
30 ÜSKÜDAR 12,900 25,100 85,700 123,700 5,300 10,500
6 BEYKOZ 2,600 4,900 20,300 27,800 1,200 2,400
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 9,400 19,200 68,300 96,900 3,900 7,800

Ara toplam 24,900 49,200 174,300 248,400 10,400 20,700
Asya Yakas Toplam/Ortalama 135,200 213,300 583,600 932,100 53,300 101,600
9 BÜYÜKÇEKMECE 0 0 0 0 2,900 6,000
903 ÇATALCA 400 700 2,400 3,500 100 200
IBB D
904 S1L1VR1 2,100 3,400 9,100 14,600 1,900 4,000

Ara toplam 2,500 4,100 11,500 18,100 4,900 10,200
Toplam 712,100 912,400 1,936,200 3,560,700 222,700 405,300
10.5.4. lk Yard m
JICA Mikrobölgeleme Çal)%mas)na göre, Metropoliten alan içinde hesaplanan a-)r yaral)
say)s) 135,000 dir. Genelde, hafif yaral) insan say)s)n)n a-)r yaral) insan say)s)n)n 3 kat)
olaca-) tahmin edilir. Toplamda, yakla%)k 540,000 yaral)n)n, ilaç ve ekipman gerektirecek
yerinde acil ilk yard)m hizmetlerine ihtiyac) olacakt)r.
lk Yard)m hizmeleri, gerekli ilaçlar)n ve ekipmanlar)n miktar)na ve çe%itine göre,

metropoliten alan, ilçe ve mahalli acil müdahale planlar)n)n formulasyonu s)ras)nda,
düzgün bir %ekilde planlanmal) ve stoklanmal)d)r. Tüm ilçe belediyeleri acil müdahale
plan)nda, büyük say)da olu%acak olan yaral)lar için gönderece-i yeterli say)daki ilk yard)m
hizmet ekiplerini, program yapmal) ve organize etmelidir. Ayr)ca, a%a-)da belirtilen felaket
ve a-)r hasarl) ilçelere destek olacak t)bbi ve ilk yard)m hizmet gruplar)n) organize etmek
ve acil stok sistemini olu%turmak için Afet Yönetim Merkezi tüm metropoliten alan için
destekleyici programlar olu%turmal)d)r.
Tablo 10.5.4 Acil Durum lk Yard m Hizmetleri için Hesaplanan Yaral Say lar
Alan 1lçe 2000 y l A7 r yaral Hafif Toplam Pay (%)
nüfusu insan say s yaral yaral (insan)
Kod 1sim say s
12 EMINÖNÜ 54,518 4,800 14,400 19,200 35
Yar mada
14 FAT H 394,042 8,200 24,600 32,800 8

Tarihi
7 BEYOMLU 234,964 5,500 16,500 22,000 9

Ara toplam 683,524 18,500 55,500 74,000 11
32 ZEYT NBURNU 239,927 7,500 22,500 30,000 13
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 206,459 6,300 18,900 25,200 12

15 CÜNGÖREN 271,874 5,800 17,400 23,200 9
Sahili
3 BAHÇEL EVLER 469,844 8,200 24,600 32,800 7

2 AVCILAR 231,799 6,800 20,400 27,200 12
Ara toplam 1,419,903 34,600 103,800 138,400 10
8 BES KTA3 182,658 2,500 7,500 10,000 5
19 KAMITANE 342,477 3,300 9,900 13,200 4
Avrupa:
Bo7az
26 3 3L 271,003 3,000 9,000 12,000 4

23 SARIYER 212,996 800 2,400 3,200 2
Ara toplam 1,009,134 9,600 28,800 38,400 4
13 EYÜP 232,104 3,700 11,100 14,800 6
16 GAZ OSMANPA3A 667,809 4,400 13,200 17,600 3
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPA3A 237,874 6,300 18,900 25,200 11

902 ESENLER 388,003 5,400 16,200 21,600 6
5 BAMCILAR 557,588 7,300 21,900 29,200 5
20 KÜÇÜKÇEKMECE 589,139 8,000 24,000 32,000 5
Ara toplam 2,672,517 35,100 105,300 140,400 5
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 5,785,078 97,800 293,400 391,200 7
1 ADALAR 17,738 3,300 9,900 13,200 74
17 KADIKÖY 660,619 6,100 18,300 24,400 4

21 MALTEPE 345,662 4,400 13,200 17,600 5
18 KARTAL 332,090 4,900 14,700 19,600 6
22 PEND K 372,553 5,100 15,300 20,400 5
28 TUZLA 100,609 3,200 9,600 12,800 13
Ara toplam 1,829,271 27,000 81,000 108,000 6
30 ÜSKÜDAR 496,402 3,500 10,500 14,000 3
6 BEYKOZ 182,864 800 2,400 3,200 2
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN YE 443,358 2,600 7,800 10,400 2

Ara toplam 1,122,624 6,900 20,700 27,600 2
Asya Yakas Toplam/Ortalama 2,951,895 33,900 101,700 135,600 5
9 BÜYÜKÇEKMECE NA 2,000 6,000 8,000 NA
903 ÇATALCA 15,624 100 300 400 3
IBB D
904 S L VR 44,432 1,300 3,900 5,200 12

Ara toplam 60,056 3,400 10,200 13,600 NA
Toplam 8,797,029 135,100 405,300 540,400 6
10-86
10.5.5. Acil T bbi Bak m

Hesaplanan 135,000 a-)r yaral)y) kurtarmak için uygun acil t)bbi hizmetler gerekecektir.
Bunun d)%)nda, metropoliten alanda mevcut t)bbi bak)m tesisleri 19,433 yatakl) (yakla%)k
ortalama 100 yatak/hastane) 201 hastane ve 267 polikliniktir. Mevcut t)bbi bak)m
tesislerinin afet an)nda a%a-)daki nedenlerden dolay) yetersiz kalacakt)r,
- Mevcut yatak say)s)n)n (12,000) yar)s)ndan fazlas) daimi hastalarca i%gal edilecektir,
- 7,000 yatak: Mevcut yatak say)s)n)n yar)s)na yak)n) hesaplanan a-)r yaral) hastalara
tahsis edilecek,
- 7,000 ekstra yatak: hastanelerin içindeki kamu alanlar)na da-)t)lmal) ve hastanelerin

çevresinde ve arazisinde çad)rlar kurulmal), ve
Yukar)da iki etkene göre, a-)r yaral)lar)n sadece, yakla%)k %10’u için yeterli t)bbi bak)m
tesisi ve ekstra yatak bulunmaktad)r. Geriye kalan a-)r yaral)lar)n %90’) ise hükümet ve
STK taraf)ndan kurulan sökülebilir sahra hastanelerinin baz)lar)nda bak)labilir. Bunun
d)%)nda, geriye kalan yaral)lar)n %90’) gemilerle büyük %ehirlere transfer edilerek, altyap)s)
daha iyi olan yerlerde bak)labilir.
Mevcut t)bbi bak)m tesislerinin, metropolitan alanda hesaplanan hasarl) bina oran
ortalamas)n)n neredeyse ayn)s) olan hasar oranlar)n %öyledir; a-)r hasarl) %8, orta
hasarl) %10 ve hafif hasarl) %21’dir. Afet önleme plan)n)n en önemli konular)ndan biri
olan, t)bbi bak)m tesislerinin depreme dayan)rl) yap)s)n)n olmas) ve su ve elektrik arz) ile
ileti%im a-)n)n, düzgün acil durum yedekleme sisteminin olmas) gerekmektedir. Mevcut
güçsüz yap)lar)n güçlendirilmesi için al)nmas) gereken önlemler %unlard)r,
- Y)-ma binalar)n % 16.5’i yeniden in%a edilmesi önerilmektedir
- Geriye kalan binalar)n %83.5’i için, uygun sismik dayan)rl)k te%hisinin yap)lmas)
gerekmektedir, ve
- Te%his sonuçlar)na dayal) olarak, uygulama programlar)yla, acil durum yedekleme

sistemi ile güçlendirme ve yeniden in%a i%leri yap)lmal)d)r.
T)bbi bak)m tesislerinin genel kapsam)nda, a%a-)daki acil durum stoklama sistemleri de
önerilmi%tir,
- Hesaplanan a-)r yaral)lar için gerekli miktar ve çe%itteki ilaçlar)n, kan)n ve kan ürünleri
için, sürekli yenilenen stoklama sisteminin geli%tirilmesi ve iyile%tirilmesi,
- Hesaplanan a-)r yaral)lar için gerekli olan, di-er t)bbi bak)m malzemelerinin ve
ekipmanlar)n)n stoklama sisteminin geli%tirilmesi ve iyile%tirilmesi, ve
- Di-er büyük %ehirlerle ortak, sökülebilir (geçici) yatak ve çad)r stok sisteminin
geli%tirilmesi önerilmektedir.
Tablo 10.5.5 Afet T bbi Bak m Tesisleri

Alan 1lçe A7 r yaral Nüfustan Mevcut T bbi Bak m Tesisleri Yatak/Yaral
ald 7 oran
Kod 1sim pay(%) Hastane Poliklinik Yatak
12 EMINÖNÜ
4,800 9 3 7 420 0.088
Yar mada
14 FAT1H
8,200 2 16 16 1,081 0.132
Tarihi
7 BEYOKLU
5,500 2 8 15 861 0.157
Ara toplam
18,500 3 27 38 2,362 0.128
32 ZEYT1NBURNU
7,500 3 6 10 1,325 0.177
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY
6,300 3 10 10 4,229 0.671
15 GÜNGÖREN
5,800 2 6 1 207 0.036
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER
8,200 2 12 0 1,126 0.137
2 AVCILAR
6,800 3 5 6 323 0.048
Ara toplam
34,600 2 39 27 7,210 0.208
8 BES1KTAH
2,500 1 4 0 173 0.069
19 KAKITANE
3,300 1 3 0 285 0.086
Avrupa:
Bo7az
26 H1HL1
3,000 1 21 0 1,597 0.532
23 SARIYER
800 0 3 15 510 0.638
Ara toplam
9,600 1 31 15 2,565 0.267
13 EYÜP
3,700 2 4 10 75 0.020
16 GAZ1OSMANPAHA
4,400 1 11 0 491 0.112
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPAHA
6,300 3 6 12 259 0.041
902 ESENLER
5,400 1 3 11 147 0.027
5 BAKCILAR
7,300 1 4 23 177 0.024
20 KÜÇÜKÇEKMECE
8,000 1 6 21 334 0.042
Ara toplam
35,100 1 34 77 1,483 0.042
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 97,800 2 131 157 13,620 0.139
1 ADALAR 3,300 19 2 0 685 0.208
17 KADIKÖY 6,100 1 20 42 1,127 0.185

21 MALTEPE 4,400 1 5 2 85 0.019
18 KARTAL 4,900 1 6 9 918 0.187
22 PEND1K 5,100 1 5 11 244 0.048
28 TUZLA 3,200 3 0 0 0 0.000
Ara toplam 27,000 1 38 64 3,059 0.113
30 ÜSKÜDAR 3,500 1 17 16 2,036 0.582
6 BEYKOZ 800 0 3 6 300 0.375
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 2,600 1 4 24 87 0.033

Ara toplam 6,900 1 24 46 2,423 0.351
Asya Yakas Toplam/Ortalama 33,900 1 62 110 5,482 0.162
9 BÜYÜKÇEKMECE 2,000 NA 4 0 134 0.067
903 ÇATALCA 100 1 1 0 50 0.500
IBB D
904 S1L1VR1 1,300 3 3 0 147 0.113

Ara toplam 3,400 6 8 0 331 0.097
Toplam 135,100 2 201 267 19,433 0.144
Kaynak: Afet Yönetim Merkezi ve JICA Çal"$ma Ekibinin acil müdahale plan"na il$kin veri taban"
10-88
10.5.6. Acil Durumda Yang nla Mücadele

Metropoliten alanda 2000 ve 2001 y)llar)nda iBB Ruhsat Müdürlü-ünce kay)t edilmi% 882
tesis bulunmaktad)r. GIS ortam)nda kay)tl) ve tan)mlanm)% olan 814 tehlikeli tesis, deprem
senaryosu A ve C’ye göre s)ras)yla 14 ve 16 noktada yang)n)n ç)kmas)na neden olacakt)r.
Do-al gaz hatt)ndan kaynaklanan 13 noktadaki yang)nlar ve patlamalar ile 185,000 aboneye
ait 28,700 servis kutusundan ç)kacak yang)nlar ve patlamalar)n yeni, JICA Mikrobölgeleme
Çal)%mas) kapsam)nda geçmi% afetlerde bu noktalarda meydana gelen hasarlarla ilgili
yeterli verinin olmamas)ndan dolay) hesaplanamam)%t)r. Ve yine, yukar)da belirlenen
nedenlerden dolay), büyük orandaki a-)r/orta hasarl) binalardan kaynaklanacak elektrik
gerilimi k)sa devreleri de hesaplanam)%t)r. Fakat Avc)lar’da geçmi% depremde olu%an bir
çok yang)n rapor edilmi% olmas)na ra-men istatistiksel veri bulunamam)%t)r.
Yukar)da belirtilenlere ba-l) olarak, veri yetersizli-inden dolay) hesaplanan yang)n ç)kacak
noktalar)n say)s) çok dü%ük olmas)na kar%)n, di-er k)sa devrelerden ve binalar)n
y)k)lmas)yla zarar görecek olan do-al gaz servis kutulardan kaynaklanan yang)nlar ile
patlamalar olaca-)ndan iftaiye güçleri iyimser olmamal)d)rlar.
Di-er taraftan, yang)n)n yay)lma potansiyeli, mahallelere göre ah%ap yap)lar)n taban alan)
ve kat says)n)n analizine göre de-erlendirilmi%tir. Bu analizlerin sonucuna ba-l) olarak,
metropolitan alan içindeki 642 mahallede yang)n)n yay)lma potansiyeline rastlanmam)%t)r.
Tablo 10.5.6 Tehlikeli Tesislerden Ç kaca Hesaplanan Yang n Noktalar

Alan 1lçe Kay tl Tehlikeli
Tehlikeli Tesislerden Ç kaca7 1tfaiye
TesisHesaplanan Yang n Noktalar 1stasyonu
Kod 1sim Senaryo-A Senaryo-C
12 EMINÖNÜ 7 0.3 0.3 0
Yar mada 14 FAT1H 29 1.8 2.0 1
Tarihi
7 BEYOKLU 22 0.3 0.3 2

Ara toplam 58 2.4 2.6 3
32 ZEYT1NBURNU 35 1.2 1.4 1
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 19 0.4 0.4 1

15 CÜNGÖREN 18 0.6 0.7 1
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 36 1.6 1.9 1

2 AVCILAR 17 0.6 0.7 1
Ara toplam 125 4.3 5.1 5
8 BES1KTAH 18 0.1 0.2 1
19 KAKITANE 44 0.6 0.7 2
Avrupa:
Bo7az
26 H1HL1 33 0.2 0.2 2

23 SARIYER 20 0.1 0.1 2
Ara toplam 115 1.0 1.1 7
13 EYÜP 29 0.6 0.6 2
16 GAZ1OSMANPAHA 59 0.3 0.4 1
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPAHA 21 0.5 0.6 2

902 ESENLER 12 0.1 0.1 0
5 BAKCILAR 61 1.4 1.8 1
20 KÜÇÜKÇEKMECE 43 0.6 0.7 2
Ara toplam 225 3.6 4.2 8
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 523 11.2 13.1 23
1 ADALAR NA NA NA 4
17 KADIKÖY 46 0.4 0.5 2

21 MALTEPE 26 0.4 0.5 1
18 KARTAL 46 0.7 0.8 1
22 PEND1K 67 0.5 0.5 1
28 TUZLA 6 0.1 0.1 2
Ara toplam 191 2.1 2.3 11
30 ÜSKÜDAR 33 0.1 0.2 2
6 BEYKOZ 13 0.0 0.0 0
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 54 0.2 0.3 1

Ara toplam 100 0.4 0.5 3
Asya Yakas Toplam/Ortalama 291 2.4 2.8 14
Genel Toplam 814 13.7 15.9 37
Kaynak: JICA Çal"$ma Ekibi taraf"ndan, IBB tfaiye Daire Ba$kanl"D"’ndan elde edilen tfaiye stasyonlar"
verisi, IBB Ruhsat Denetim MüdürlüDü ve diDerlerinden elde edilen Kay"tl" tehlikeli tesisler
verisi
10-90
Tablo 10.5.7 Do al Gaz Sisteminde Olu aca Hesaplanan Hasarlar

Alan 1lçe Hesaplanan Hasar
Kod 1sim Hatlardaki nokta say s Servis Kutusu Hasarl kutu oran
12 EMINÖNÜ 0 100 20
Yar mada
Tarihi 14 FAT1H 1 4,033 26
7 BEYOKLU 0 510 14
Ara toplam 1 4,643 24
32 ZEYT1NBURNU 1 700 33
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 1 2,490 31
15 CÜNGÖREN 0 1,653 23
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 1 2,866 25
2 AVCILAR 1 1,426 33
8 BES1KTAH 0 656 7
19 KAKITANE 1 133 7
Avrupa:
Bo7az
26 H1HL1 0 574 7
23 SARIYER 0 151 2
13 EYÜP 1 498 16
16 GAZ1OSMANPAHA 0 631 8
Avrupa:1ç K s mlar
10 BAYRAMPAHA 0 2,246 19
902 ESENLER 0 589 16
5 BAKCILAR 1 807 17
20 KÜÇÜKÇEKMECE 1 2,023 24
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 9 22,084 19
1 ADALAR NA NA NA
17 KADIKÖY 1 1,868 10
21 MALTEPE 1 1,096 14
18 KARTAL 1 1,272 16
22 PEND1K 1 725 18
28 TUZLA 0 28 19
30 ÜSKÜDAR 0 1,325 6
6 BEYKOZ NA NA NA
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 0 330 5
Asya Yakas Toplam/Ortalama 4 6,645 10
Toplam 13 28,729 16
Kaynak: Orjinal $ebeke verisi ve servis kutusu, IGDA3’tan elde edilmi$ ve hasarlar JICA Çal"$ma
Ekibi taraf"ndan hesaplanm"$t"r.
10.5.7. Acil Durumda Ta nabilir Su ve Yiyecek Gereksinimi

Acil durum ta%)nabilir su ve yiyecek arz), deprem afeti sonras)nda kurtulan depremzedeler
için al)nmas) gereken bir önlemdir. Deprem afeti sonras), yiyecek ve su arz) sistemi hasar
görecek ve fonksiyonunu yerine getiremeyecektir.
- Yiyecek arz sistemi: restorantlar)n, al)%veri% merkezlerinin ve dükkanlar)n ço-u hasar

görecek ve altyap) hasarlar)ndan dolay) aç)lamayacakt)r.
- Yiyecek malzemeleri ve su arz sistemi: ula%)m a-) üzerindeki enkazlardan ve

hasarlardan dolay) malzemelerin ço-u ula%t)r)lamayacakt)r.
Bu durumda, acil durum yiyecekleri ve ta%)nabilir su arz sistemleri a%a-)daki iki kademe
için haz)rlanmal)d)r,
- lk 3 günlük Acil Durum Operasyon Periyodu: yiyecek arz sistemi hasarlanacak ve

fonksiyonunu sürdüremeyecektir. Acil durum yiyecekleri ve ta%)nabilir su, ba-)ms)z
olarak her evde, ilçe belediyesinde ve metropolitan belediyede olu%turulmas) önerilen
acil durum stok sistemiyle tüm halka sa-lanmal)d)r.
- 1 ila 3 hafta aras nda Acil Durum Operasyon Periyodu: önerilen tüm acil durum
yiyecek arz sistemi, çad)rkentlerdeki deremzedeler ile evsiz kalanlar ve altyap)
hizmetlerinin olmad)-) yerlerdeki ailelere, acil ula%)m a-)n)n rehabilitasyonuna dayal)
olarak i%lemelidir.
ki periyod içindeki Acil durum yiyecek/su arz) a%a-)daki gibi hesaplanm)%t)r,
10-92
Tablo 10.5.8 Acil Durum Yiyecek ve Su Arz

Alan 1lçe 1lk 3 gün: 1-3 hafta: Depremzedeler için gerekli Çad r kent (Talep)
Kod 1sim Tüm Nüfus A7 r Hasarl Orta Hasarl Hafif Hasarl Toplam
Binalarda ki Binalardaki Binalardan Depremzede
Depremzedeler Depremzedeler Kurtulanlar Say s
(100%) (50%) (10%)
12 EMINÖNÜ
54,518 4,100 3,300 1,200 8,600
Yar mada
14 FAT H
394,042 63,900 32,600 9,900 106,400
Tarihi
7 BEYOMLU
234,964 17,400 11,800 4,800 34,000
Ara toplam
683,524 85,400 47,700 15,900 149,000
32 ZEYT NBURNU
239,927 42,900 23,500 6,500 72,900
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY
206,459 41,400 20,900 5,500 67,800
15 CÜNGÖREN
271,874 36,000 23,400 7,700 67,100
Sahili
3 BAHÇEL EVLER
469,844 70,600 43,300 13,300 127,200
2 AVCILAR
231,799 38,400 21,700 6,100 66,200
Ara toplam
1,419,903 229,300 132,800 39,100 401,200
8 BES KTA3
182,658 6,200 5,600 3,200 15,000
19 KAMITANE
342,477 13,600 11,100 5,900 30,600
Avrupa:
Bo7az
26 3 3L
271,003 8,400 7,800 4,600 20,800
23 SARIYER
212,996 2,600 2,600 2,200 7,400
Ara toplam
1,009,134 30,800 27,100 15,900 73,800
13 EYÜP
232,104 14,600 9,900 4,400 28,900
Avrupa:1ç K s mlar
16 GAZ OSMANPA3A
667,809 21,800 19,800 11,700 53,300
10 BAYRAMPA3A
237,874 27,300 15,300 5,600 48,200
902 ESENLER
388,003 26,200 20,300 9,100 55,600
5 BAMCILAR
557,588 40,500 31,800 13,800 86,100
20 KÜÇÜKÇEKMECE
589,139 62,300 37,400 13,800 113,500
Ara toplam
2,672,517 192,700 134,500 58,400 385,600
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 5,785,078 538,200 342,100 129,300 1,009,600
1 ADALAR 17,738 3,000 1,500 400 4,900
17 KADIKÖY 660,619 31,600 26,800 13,900 72,300

21 MALTEPE 345,662 23,100 16,500 7,500 47,100
18 KARTAL 332,090 27,600 17,900 7,400 52,900
22 PEND K 372,553 27,000 18,400 7,900 53,300
28 TUZLA 100,609 8,200 5,500 2,200 15,900
Ara toplam 1,829,271 120,500 86,600 39,300 246,400
30 ÜSKÜDAR 496,402 13,700 13,000 8,200 34,900
6 BEYKOZ 182,864 2,900 2,700 2,000 7,600
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN YE 443,358 10,600 10,100 6,600 27,300

Ara toplam 1,122,624 27,200 25,800 16,800 69,800
Asya Yakas Toplam/Ortalama 2,951,895 147,700 112,400 56,100 316,200
9 BÜYÜKÇEKMECE 0 NA NA NA NA
903 ÇATALCA 15,624 400 400 200 1,000
IBB D
904 S L VR 44,432 1,600 1,500 800 3,900

Ara toplam 60,056 2,000 1,900 1,000 4,900
Toplam 8,797,029 687,900 456,400 186,400 1,330,700
Acil durumda, acil durum yiyecek ve su arz) için, merkezle%tirilmi% tek bir merkez sistemi
kurularak, etkili biçimde idaresi ve acil durum yiyecek/su stok sisteminin koordine edilmesi
gerekmektedir. Ayr)ca, çok büyük ölçekte talep edilen acil durum yiyecek ve su da-)t)m)
merkezi tek bir sistemle idare edilemez. Bu yüzden, mevcut acil durum yiyecek ve su
sisteminin olu%turulmas), talepe ba-l) olarak ilçe belediyeleri ve bireysel toplum hizmet
gruplar)nca yap)lmal)d)r.
10.5.8. Çad r Kentler

Türkiyedeki çad)r kent sistemi, Japonya’daki ad)yla bölgesel tahliye alan), evsiz kalanlar ve
depremzedeler için acil durum geçici bar)naklar)n)n sa-lanmas) için olu%turulmu%tur. Çad)r
kente olan talep, a-)r hasarl) binalardan kurtulanlar)n %100’ü, orta hasarl)
binalardakilerin %50’si ve hafif hasarl) binalardakilerin %10’una göre hesaplanm)%t)r.
Çad)r kente olan toplam talep, 1.3 milyon evsiz için 333,000 çad)r (aile) ve 83 ila 117 km2
alan olarak hesaplanm)%t)r. Di-er taraftan, mevcut çad)r kent alan) olarak ayr)lan alan
yakla%)k 100 km2’dir, ki bu, durum-1 ve durum-2 için hesaplanan çad)r kent alan)
gereksiniminin yar)s)d)r. Çad)r kent alanlar) a%a-)daki tablodada görülece-i gibi, 30 ilçede
dengesiz olarak belirlenmi%tir. Bu yüzden acil müdahale plan) kapsam)nda yap)lan çad)r
kent plan)n)n, ilçelere göre hesaplanan çad)r kent alan) talepine göre, gözden geçirilmesi
önerilmektedir.
10-94
Tablo 10.5.9 Çad r Kentler

Alan 1lçe Çad r Kente olan Talep Ayr la Çad r Alan Arz Oran
Kent Alan (ayr lan/gerekli olan)
Kod 1sim Toplam Çad r Durum-1: Durum-2: (ha) Gereken Gereken
Depremze (aile) 35m2/çad r(ha) 25m2/çad r(ha) (Talep) (Talep)
de Say s Durum -1 Durum -2
12 EMINÖNÜ
8,600 2,200 7.7 5.5 0.0 0.0 0.0
Yar mada
14 FAT1H
106,400 26,600 93.1 66.5 10.4 11.2 15.6
Tarihi
7 BEYOKLU
34,000 8,500 29.8 21.3 14.9 50.1 70.1
Ara toplam
149,000 37,300 130.6 93.3 25.3 19.4 27.1
32 ZEYT1NBURNU
72,900 18,200 63.7 45.5 12.9 20.3 28.4
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY
67,800 17,000 59.5 42.5 5.8 9.7 13.6
15 CÜNGÖREN
67,100 16,800 58.8 42.0 15.3 26.1 36.5
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER
127,200 31,800 111.3 79.5 0.0 0.0 0.0
2 AVCILAR
66,200 16,600 58.1 41.5 6.8 11.7 16.3
Ara toplam
401,200 100,400 351.4 251.0 40.8 11.6 16.3
8 BES1KTAH
15,000 3,800 13.3 9.5 4.5 33.5 46.9
19 KAKITANE
30,600 7,700 27.0 19.3 15.3 56.7 79.3
Avrupa:
Bo7az
26 H1HL1
20,800 5,200 18.2 13.0 26.3 144.6 202.5
23 SARIYER
7,400 1,900 6.7 4.8 7.5 113.2 158.4
Ara toplam
73,800 18,600 65.1 46.5 53.6 82.3 115.2
13 EYÜP
28,900 7,200 25.2 18.0 5.7 22.4 31.4
Avrupa:1ç K s mlar
16 GAZ1OSMANPAHA
53,300 13,300 46.6 33.3 11.9 25.5 35.7
10 BAYRAMPAHA
48,200 12,100 42.4 30.3 19.8 46.7 65.4
902 ESENLER
55,600 13,900 48.7 34.8 3.3 6.8 9.5
5 BAKCILAR
86,100 21,500 75.3 53.8 52.7 70.0 98.0
20 KÜÇÜKÇEKMECE
113,500 28,400 99.4 71.0 34.9 35.1 49.2
Ara toplam
385,600 96,400 337.4 241.0 128.2 38.0 53.2
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 1,009,600 252,700 884.5 631.8 247.9 28.0 39.2
1 ADALAR 4,900 1,200 4.2 3.0 6.2 147.1 206.0
17 KADIKÖY 72,300 18,100 63.4 45.3 195.0 307.7 430.8

21 MALTEPE 47,100 11,800 41.3 29.5 18.4 44.5 62.3
18 KARTAL 52,900 13,200 46.2 33.0 26.4 57.2 80.1
22 PEND1K 53,300 13,300 46.6 33.3 166.3 357.3 500.3
28 TUZLA 15,900 4,000 14.0 10.0 7.4 52.9 74.1
Ara toplam 246,400 61,600 215.6 154.0 419.7 194.7 272.5
30 ÜSKÜDAR 34,900 8,700 30.5 21.8 12.0 39.4 55.2
6 BEYKOZ 7,600 1,900 6.7 4.8 14.5 217.3 304.3
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 27,300 6,800 23.8 17.0 37.7 158.6 222.0

Ara toplam 69,800 17,400 60.9 43.5 64.2 105.4 147.6
Asya Yakas Toplam/Ortalama 316,200 79,000 276.5 197.5 483.9 175.0 245.0
9 BÜYÜKÇEKMECE NA NA NA NA 173.8 NA NA
903 ÇATALCA 1,000 300 1.1 0.8 90.0 8,566.9 11,993.7
IBB D
904 S1L1VR1 3,900 1,000 3.5 2.5 0.0 0.0 0.0

Ara toplam 4,900 1,300 4.6 3.3 263.7 5,796.2 8,114.7
Total 1,330,700 333,000 1,165.5 832.5 995.5 85.4 119.6
Kaynak: Çad"r kent alan" olarak ayr"lan alan verisi, l Afet Yönetim Merkezinden elde edilmi$tir. Talep
JICA Çal"$ma Ekibi taraf"ndan hesaplanm"$t"r.
10.5.9. Geçici skan

Deprem felaketinden sonra, geçici konutlardan sorumlu hizmet gruplar), a-)r, orta ve hafif
hasarl) binalarda ya%ayan halk için a%a-)da belirlenen önlemleri almal)d)rlar,
- Çad)r kentlerin haz)rlanmas), kurulmas), aç)lmas) ve idare edilmesi,
- Tüm binalar)n bina hasar durumunlar)n)n de-erlendirilmesi (y)k)k/a-)r

hasarl)/y)k)lmas) gerekli, onar)m gerektiren/kullan)labilir, hafif hasarl), ve hasars)z),
- Onar)lmas) gerekti-i belirlenen yap)lar için onar)m malzemelerinin sa-lanmas) ve

finansal destek,
- Çad)r kentlere ba%vuranlar)n kay)t edilmesi ve seçilmesi ve
- Geçici iskan plan)n)n de-i%tirilmesi ve arazi ve malzeme i%lerinin haz)rlanmas),

altyap)n)n ve geçici konutlar)n yap)m), aç)lmas) ve geçici iskan alanlar)n)n idare
edilmesi.
Japonya’da geçici iskan için gerekli hedef nüfus, depremzedelerin %ehir d)%)na ta%)naca-) ve
akrabalar)n)n yan)nda ikamet edece-i dü%ünülerek, a-)r hasarl) binalardakilerin %30’u
olarak hesaplanmaktad)r. Gerekli geçici iskan alan), a-)r hasarl) binalrdakilerin %30’una
göre hesapland)-)nda, 207,000 depremzede için yakla%)k 52,000 daire ve 516 ha’d)r. Geçici
iskana olan talep minimuma indirmek için a%a-)daki önlemlerin al)nmas) önerilmektedir,
- Onar)labilir olarak de-erlendirilen yap)lar)n onar)m)n) destekleyici önlemlerin al)nmas),
- 'ehir d)%)na ta%)nmay) sa-layacak önlemlerin al)nmas), ve
- Akrabalar)n yan)nda kalmay) sa-layacak önlemlerin al)nmas).
10-96
Tablo 10.5.10 Geçici skan

Alan 1lçe 2000 y l A7 r Hasarl Geçici konuta Geçici Konut Geçici 1skan
Nüfusu Binalardan olan Talep (ki i) Birimine olan Alan na olan
Kurulanlar n Talep (aile) Talep (ha)
Kod 1sim Say s A7 r hasarl 4ki i/ aile 100konut birimi/ha
binalardakilerin %30 u
12 EMINÖNÜ
54,518 4,100 1,200 300 3
Yar mada
14 FAT1H
394,042 63,900 19,200 4,800 48
Tarihi
7 BEYOKLU
234,964 17,400 5,200 1,300 13
Ara toplam
683,524 85,400 25,600 6,400 64
32 ZEYT1NBURNU
239,927 42,900 12,900 3,200 32
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY
206,459 41,400 12,400 3,100 31
15 CÜNGÖREN
271,874 36,000 10,800 2,700 27
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER
469,844 70,600 21,200 5,300 53
2 AVCILAR
231,799 38,400 11,500 2,900 29
Ara toplam
1,419,903 229,300 68,800 17,200 172
8 BES1KTAH
182,658 6,200 1,900 500 5
19 KAKITANE
342,477 13,600 4,100 1,000 10
Avrupa:
Bo7az
26 H1HL1
271,003 8,400 2,500 600 6
23 SARIYER
212,996 2,600 800 200 2
Ara toplam
1,009,134 30,800 9,300 2,300 23
13 EYÜP
232,104 14,600 4,400 1,100 11
Avrupa:1ç K s mlar
16 GAZ1OSMANPAHA
667,809 21,800 6,500 1,600 16
10 BAYRAMPAHA
237,874 27,300 8,200 2,100 21
902 ESENLER
388,003 26,200 7,900 2,000 20
5 BAKCILAR
557,588 40,500 12,200 3,100 31
20 KÜÇÜKÇEKMECE
589,139 62,300 18,700 4,700 47
Ara toplam
2,672,517 192,700 57,900 14,600 146
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 5,785,078 538,200 161,600 40,500 405
1 ADALAR 17,738 3,000 900 200 2
17 KADIKÖY 660,619 31,600 9,500 2,400 24

21 MALTEPE 345,662 23,100 6,900 1,700 17
18 KARTAL 332,090 27,600 8,300 2,100 21
22 PEND1K 372,553 27,000 8,100 2,000 20
28 TUZLA 100,609 8,200 2,500 600 6
Ara toplam 1,829,271 120,500 36,200 9,000 90
30 ÜSKÜDAR 496,402 13,700 4,100 1,000 10
6 BEYKOZ 182,864 2,900 900 200 2
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 443,358 10,600 3,200 800 8

Ara toplam 1,122,624 27,200 8,200 2,000 20
9 BÜYÜKÇEKMECE 0 NA NA NA 0
903 ÇATALCA 15,624 400 100 0 0
IBB D
904 S1L1VR1 44,432 1,600 500 100 1

Ara toplam 60,056 2,000 600 100 1
Toplam 8,797,029 687,900 206,600 51,600 516
10.5.10. Mezarl k, Cenaze ve Gömme Hizmetlerinin Haz rlanmas

Metropoliten alan için IBB Mezarl)klar Müdürlü-ü taraf)ndan hesaplanan, 1.15milyon
kapasiteye göre, brüt 442ha ve net 221ha mezarl)k alan) mevcuttur. Mevcut mezar ba%)na
net alan yakla%)k 1.9 m2 oldu-u hesaplanm)%t)r.
En kötü deprem senaryosu olan senaryo-C’ye göre hesaplanan 87,000 ölü için,
metropoliten alanda net 59.5ha ila 22.3ha mezarl)k alan) gerekecektir.
Afet öncesinde, ölüler için gerekli olan haz)rl)k önlemleri, acil durum müdahale plan)nda
a%a-)dakilere göre yap)lmal) ve uygulanmal)d)r,
- IBB Mezarl)klar müdürlü-ü gerekli mezarl)k alanlar)n) belirlemeli, sat)n almal) ve

tescillendirmelidir,
- Tabut, mezar ta%) ve di-er toplu taleplerin sa-lanma ve sunum sistemleri, ve
- Toplu cenaze ve gömme sistemleri
Tablo 10.5.11 Cenaze ve Mezarl klar

Alan 1lçe Hesaplanan Gereken Gereken
Kod 1sim Ölü Say s Mezarl k Mezarl k
Alan -1: Alan -2:
1.5m2/ki i 3.5m2/ki i
12 EMINÖNÜ 2,871 0.4 1.0
Yar mada
14 FAT1H 6,866 1.0 2.4

Tarihi
7 BEYOKLU 3,464 0.5 1.2

Ara toplam 13,200 2.0 4.6
32 ZEYT1NBURNU 5,455 0.8 1.9
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 4,204 0.6 1.5

15 CÜNGÖREN 3,703 0.6 1.3
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 6,724 1.0 2.4

2 AVCILAR 4,678 0.7 1.6
Ara toplam 24,764 3.7 8.7
8 BES1KTAH 1,226 0.2 0.4
19 KAKITANE 1,662 0.2 0.6
Avrupa:
Bo7az
26 H1HL1 1,520 0.2 0.5

23 SARIYER 372 0.1 0.1
Ara toplam 4,779 0.7 1.7
13 EYÜP 1,938 0.3 0.7
Avrupa:1ç K s mlar
16 GAZ1OSMANPAHA 2,526 0.4 0.9

10 BAYRAMPAHA 4,180 0.6 1.5
902 ESENLER 3,358 0.5 1.2
5 BAKCILAR 5,167 0.8 1.8
20 KÜÇÜKÇEKMECE 6,515 1.0 2.3
Ara toplam 23,685
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 66,428 6.4 15.0
1 ADALAR 1,648 0.2 0.6
17 KADIKÖY 4,040 0.6 1.4

21 MALTEPE 2,532 0.4 0.9
18 KARTAL 2,905 0.4 1.0
22 PEND1K 3,114 0.5 1.1
28 TUZLA 1,597 0.2 0.6
Ara toplam 15,836 2.4 5.5
30 ÜSKÜDAR 1,803 0.3 0.6
6 BEYKOZ 374 0.1 0.1
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 1,262 0.2 0.4

Ara toplam 3,439 0.5 1.2
Asya Yakas Toplam/Ortalama 19,275 2.9 6.7
9 BÜYÜKÇEKMECE 926 0.1 0.3
903 ÇATALCA 41 0.0 0.0
IBB D
904 S1L1VR1 604 0.1 0.2

Ara toplam 1,571 0.2 0.5
Toplam 87,273 9.5 22.3
10-98
10.5.11. Acil Durum Altyap Rehabilitasyon leri

Altyap) %irketlerinin her biri sorumlu olduklar) altyap)yla ilgili acil durum müdahale
planlar)n) l Afet Yönetim Merkezine teslim etmi%tirler. Fakat, bu teslim edilen müdahale
planlar)nda, SK plan) hariç, veri yetersizli-inden dolay) hesaplanan hasarlar büyüklü-ü
nicel olarak formule edilmemi%tir.
Altyap)yla ilgili olan bu acil durum müdahale planlar)n)n, JICA Mikrobölgeleme

Çal)%mas)nda hesaplanan altyap) hasarlar)na göre, a%a-)da belirtilen, haz)rl)k, acil müdahale
ve rehabilitasyon bak)% aç)lar)na içinde gözden geçirilmeleri önerilmektedir,
(1) Haz rl k Önlemleri;

- Kablolardaki veya boru hatlar)ndaki hasarl) noktalardan ve bina hasarlar)ndan do-an
k)sa devre ve servis kutusu hasarlar)ndan kaynaklanan, ikinci afetlerin olu%umunu
önlemek amac)yla, elektirik %alterlerinin ve do-al gaz vanalar) için yeni gözlem ve
kontrol sistemlerinin olu%turulmas),
- Acil durum müdahale ve rehabilitasyon önlemleri için elde etme/stoklama sisteminin

olu%turulmas), ve
- Afet Yönetim Merkezleri, acil durum müdahale merkezleri vs. için, acil durum altyap)
sistemlerinin geli%tirilmesi.
(2) Acil Durum Müdahale Önlemleri;

- Geçici acil durum ta%)nabilir su sistemi: tüm toplum tahliye alanlar)nda, çad)r kentlerde
/veya geçici iskan alanlar)nda, su arz)n)n yap)laca-) noktalar)n düzenlenmesi,
- Geçici acil durum tuvalet sistemi: yukar)da belirtilen su arz)n)n yap)laca-) yerlerde
tuvalet sisemlerinin sa-lanmas),
- Geçici telekomünikasyon sistemi: yukar)da belirtilen su arz)n)n yap)laca-) yerlerde

halk telefonlar)n)n sa-lanmas), ve
- Afet yönetim merkezleri ve acil durum müdahale merkezleri vs. için olu%turulan acil
altyap) sistemleri için acil rehabilitasyon sisteminin uygulanmas).
(3) Rehabilitasyon Önlemleri

- Hedef dönem içinde hasarlar) iyile%tirmek için gerekli, rehabilitasyon hizmet
gruplar)n)n hesaplanmas),
- Mevcut organizasyon yap)s)n)n ve hizmet gruplar) için belirlenen görev da-)l)m)n)n

gözden geçirilmesi,
- Hesaplanan hasarlar) iyile%tirmek için gerekli yedek parçalar)n ve malzemelerin

hesaplanmas),
- Hedef dönem içinde, rehabilitasyon i%leri için gerekli yedek parçalar)n, malzemelerin
ve makinalar)n, mevcut stoklama, i%leme ve sirkülasyon sisteminin gözden geçirilmesi,
Tablo 10.5.12 Altyap Rehabilitasyon leri

Alan 1lçe Hasarlanacak Ekektrik Do7al gaz sitemindeki Su Kanalizasyon
Kablosunun Uzunlu7u hasar ebekesinde ebekesinde
Kod 1sim üstten yeralt toplam Boru Servis olu acak olu acak
(km) noktas kutusu Hasar hasar
12 EMINÖNÜ 1 18 19 0 100 41 NA
Yar mada
14 FAT H 2 56 59 1 4,033 122 NA

Tarihi
7 BEYOMLU 9 23 32 0 510 54 57
Ara toplam 12 97 109 1 4,643 217 57
32 ZEYT NBURNU 15 51 65 1 700 70 NA
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 9 36 45 1 2,490 97 91
15 CÜNGÖREN 8 51 59 0 1,653 70 NA
Sahili
3 BAHÇEL EVLER 11 58 68 1 2,866 115 162

2 AVCILAR 44 31 75 1 1,426 66 85
Ara toplam 87 226 313 4 9,134 417 339
8 BES KTA3 2 4 6 0 656 31 36
19 KAMITANE 7 9 16 1 133 27 70
Avrupa:
Bo7az
26 3 3L 6 8 14 0 574 21 23
23 SARIYER 9 7 17 0 151 19 18
Ara toplam 25 29 54 1 1,514 98 147
13 EYÜP 16 17 33 1 498 69 NA
Avrupa:1ç K s mlar
16 GAZ OSMANPA3A 18 12 30 0 631 30 NA

10 BAYRAMPA3A 18 22 40 0 2,246 55 NA
902 ESENLER 20 25 45 0 589 36 NA
5 BAMCILAR 22 47 69 1 807 98 136
20 KÜÇÜKÇEKMECE 23 65 88 1 2,023 142 165
Ara toplam 118 188 306 3 6,794 429 301
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 242 540 782 9 22,084 1,161 843
1 ADALAR NA NA NA NA NA 21 NA
17 KADIKÖY 38 52 89 1 1,868 85 103

21 MALTEPE 18 27 45 1 1,096 56 73
18 KARTAL 14 23 37 1 1,272 71 81
22 PEND K 16 23 40 1 725 69 51
28 TUZLA 8 14 21 0 28 32 47
Ara toplam 94 138 232 4 4,990 334 354
30 ÜSKÜDAR 17 19 36 0 1,325 42 46
6 BEYKOZ 3 4 7 NA NA 21 28
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN YE 8 9 17 0 330 19 28
Ara toplam 28 32 60 0 1,655 82 102
Asya Yakas Toplam/Ortalama 122 171 292 4 6,645 416 456
Toplam 364 711 1,075 13 28,729 1,577 1,299
10.5.12. Enkaz n Kald r lmas

Deprem afetinden sonra, kentsel yeniden yap)lanma ve ölü bedenlerin aranmas) için
metropoliten alandaki y)k)k/hasarl) binalar)n ve di-er üst/alt yap)n)n kald)r)lmas)
gerekmektedir. Hesaplanan bina hasarlar)ndan olu%acak olan enkaz yakla%)k 140milyon
tondur. Bu kadar enkaz) kentsel yeniden yap)lanma aktivitileri ba%lamadan önceki 60 veya
10-100
enkaz) 100 günlük dönemde kald)rmak için gerekli olan a-)r araç, yakla%)k 44,000 ila
73,000 ve makine ise 2,800 ila 4,700’dür.
Enkaz)n dökülece-i alanlar)n, IBB’nin kuzey k)s)mlar)ndaki maden alanlar)n)n bulunu-u

bo% araziler olmas) önerilmektedir. Enkaz)n dökülmesi için gerekli olan alan)n, bo% arazinin
ortalama 2.5m derinlikte oldu-u gözönüne al)narak, yakla%)k 56km2 olarak hesaplanm)%t)r.
A-)r araçlar)n enkaz) hasarl) bölgelerden kuzeydeki döküm alanlar)na transferi s)ras)nda
olu%acak olan trafik talebi için, günde yakla%)k 175,000 ila 292,000 sefer yap)lmas)
gerekmekte ve bu seferler içinde 12 ila 20 %eritlik yollar gerekmektedir. Kuzeydeki mevcut
ula%)m a-), 60 ila 100 günlük dönemde tamanlanmas) hedeflenen bu trafik talebini
kald)ramayacakt)r.
Ayr)ca hesaplanan enkaz) kald)rmak için olu%acak trafik talebi, baz) felaket hasarl)
ilçelerdeki acil ula%)m a-)n)n kapasitesini dü%ürerek, acil ula%)m a-) üzerinde sürdürülen
acil durum araç operasyonlar)n) etkileyecektir.
Afetin olu%madan önce, enkaz)n kald)r)lmas)na ili%kin mevcut acil durum müdahale plan)
a%a-)daki önlemlere göre tekrar de-erlendirilmeli ve revize edilmelidir,
(1) Önerilen Haz rl k Önlemleri;

- Acil Ula%)m A-) olarak belirlenen dar yollar)n geni%letilmesi projeleri yap)lmal), ve
- Kuzeydeki döküm alanlar)na giden, halk)n haftasonu rekreasyonel aktivitelerinde de

etkin olarak kullan)labilecek enkaz kald)rma yol a-) olu%turulmal)d)r.
(2) Önerilen Acil Müdahale Önlemleri;

- Özel sektörden ve metropoliten alan)n d)%)ndaki bölgelerden %oförleri ve
operatörleriyle birlikte çok say)da a-)r e%ya ta%)yabilen damperli kamyonun ve
kepçenin ayarlanmas) için programlar geli%tirilmeli,
- A-)r araçlar ve makinalar için yak)t sa-layacak ve bak)m yapacak merkezlerin

olu%turulmas) için programlar geli%tirilmeli, ve
- Enkaz döküm alan) olarak bo% maden alanlar)n)n ve ta% ocaklar)n)n kullan)lmas)n)
sa-layan programlar geli%tirilmelidir.
Tablo 10.5.13 Enkaz n Kald r lmas ve Dökümü

Alan 1lçe Hasarl 60 günde Enkaz n Kald r lmas 100 günde Enkaz n Kald r lmas
Binalardan için Gerekli Makine için Gerekli Makine
Kod 1sim Oluca7 A7 r E ya Arac A7 r Makine A7 r Yük Arac A7 r Makine
Hesaplanan (8t/4t/gün) (500t/gün) (8t/4t/gün) (500t/gün)
Toplam
Enkaz(ton)
12 EMINÖNÜ 3,310,000 1,724 110 1,034 66
Yar mada
14 FAT1H 7,592,000 3,954 253 2,373 152

Tarihi
7 BEYOKLU 4,359,000 2,270 145 1,362 87

Ara toplam 15,261,000 7,948 509 4,769 305
32 ZEYT1NBURNU 7,229,000 3,765 241 2,259 145
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 7,519,000 3,916 251 2,350 150

15 CÜNGÖREN 5,946,000 3,097 198 1,858 119
Sahili
3 BAHÇEL1EVLER 10,262,000 5,345 342 3,207 205

2 AVCILAR 5,369,000 2,796 179 1,678 107
Ara toplam 36,325,000 18,919 1,211 11,352 726
8 BES1KTAH 2,814,000 1,466 94 879 56
19 KAKITANE 2,999,000 1,562 100 937 60
Avrupa:
Bo7az
26 H1HL1 4,550,000 2,370 152 1,422 91

23 SARIYER 1,123,000 585 37 351 22
Ara toplam 11,486,000 5,982 383 3,589 230
13 EYÜP 2,669,000 1,390 89 834 53
Avrupa:1ç K s mlar
16 GAZ1OSMANPAHA 5,103,000 2,658 170 1,595 102

10 BAYRAMPAHA 4,945,000 2,575 165 1,545 99
902 ESENLER 4,363,000 2,272 145 1,363 87
5 BAKCILAR 7,974,000 4,153 266 2,492 159
20 KÜÇÜKÇEKMECE 11,182,000 5,824 373 3,495 224
Ara toplam 36,236,000 18,873 1,208 11,324 725
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 99,308,000 51,723 3,310 31,034 1,986
1 ADALAR 839,000 437 28 262 17
17 KADIKÖY 10,688,000 5,567 356 3,340 214

21 MALTEPE 5,190,000 2,703 173 1,622 104
18 KARTAL 4,591,000 2,391 153 1,435 92
22 PEND1K 5,175,000 2,695 173 1,617 104
28 TUZLA 2,217,000 1,155 74 693 44
Ara toplam 28,700,000 14,948 957 8,969 574
30 ÜSKÜDAR 5,078,000 2,645 169 1,587 102
6 BEYKOZ 793,000 413 26 248 16
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN1YE 3,548,000 1,848 118 1,109 71

Ara toplam 9,419,000 4,906 314 2,943 188
9 BÜYÜKÇEKMECE 1,401,000 730 47 438 28
903 ÇATALCA 181,000 95 6 57 4
IBB D
904 S1L1VR1 927,000 483 31 290 19

Ara toplam 2,509,000 1,307 84 784 50
Toplam 139,936,000 72,884 4,665 43,730 2,799
10-102
10.6. Acil Ula m A; n Olu turmak için Önerilen Önlemler

Acil ula%)m a-), metropoliten ve ilçe belediyeleri seviyesindeki afet yönetim merkezlerine
planlanm)% ve olu%turulmu%tur. lk acil ula%)m a-), stanbul metropolü içindeki 1. Derece ile
3. Derece yol hiyerar%isini belileyen ula%)m master plan)yd). Mevcut ilk plan, a%a-)da acil
ula%)m a-) için önerilen sisteme göre irdelenmi%tir,
(1) JICA Çal ma Ekibi taraf ndan önerilen acil ula m a; sistemi
Acil ula%)m a-)nda, acil duruma göre öncelikler belilenmelidir. Bu öncelikler %unlard)r;
birinci müdahale: afete ili%kin hasar bilgisinin toplanmas)/ de-i% toku% edilmesi, ikinci
müdahale: uygun acil durum müdahale operasyonu, ve üçüncü müdahale: afet sonras) acil
ihtiyaçlar)n giderilmesi operasyonu. Öncelikleri belirlenmi% olan acil ula%)m a-); kriz
yönetim merkezlerini, acil müdahale merkezlerini ve acil ihtiyaç sirkülasyon merkezlerini
a%a-)da belirtildi-i gibi ili%kilendirmelidir,
- Birinci Derece (Birincil) Acil Ula m A; ; il, büyük%ehir belediyesi ve ilçe belediye
afet yönetim merkezlerini ve ana ula%)m noktalar) olan havaalanlar) ile limanlar)
ba-lamal)d)r.
- kinci derece ( kincil) Acil Ula m A; seçilmi% olan birincil a-a destek olmal) ve acil
müdahale merkezlerine ba-lanmal)d)r.
- Üçüncü Derece (Üçüncül) Acil Ula m A; birincil ve ikincil a-a destek olmal) ve
acil ihtiyaç stoklama, toplanma ve sirkülasyon merkezlerine ba-lanmal)d)r.
(2) Öneri Acil Ula m A;
Önerilen sisteme dayal) olarak olu%turulan öneri acil ula%)m a-)ndaki, birincil yollar)n
uzunlu-u 455km, ikincil yollar)n uzunlu-u 360km ve üçüncül yollar)n uzunlu-u 3km dir.
Öneri acil ula%)m a-), il afet yönetim merkezince belirlenmi% ve a%a-)da belirtilmi% olan;
afet yönetim merkezleri, acil müdahale merkezleri ve acil ihtiyaç merkezleri ile
ili%kilendirilmi%tir,
Tablo 10.6.1 Acil Ula m A yla Ba lanmas Gereken Merkezler

1l Afet Yönetim Merkezi Taraf ndan Belirlenen Merkezler Merkez Say s
1l Afet Yönetim Merkezleri/Ba kanl klar 4
Gereken Merkezler
Birincil Acil Yolla
IBB Afet Yönetim Merkezi 1
Ba7lanmas
1lçe Afet Yönetim Merkezi 30
1lgili Kamu Daireleri 60
Havaalanlar 4
Limanlar 5
Toplam Tesisi Say s 104
IBB Yard m ve Müdahale birimleri 18
1lçe Arama-Kurtarma ekiplerinin Toplanma Yerleri 23
1kincil Acil Yolla Ba7lanmas
1tfaiye 44
Gereken Merkezler
Askeriye 46
Sa7l k Tesisleri 95
Makinelerin Ana Toplanma Yerleri 2
1lçelerde Makienelerin Yoplanma Yerleri 13
1skeleler 44
Helikopter Pistleri 200
Çad r Kentler 486
Toplam Tesis Say s 244
A7 r Yükleme Makineleri 5
Gereken Merkezler
Üçüncül Acil Yolla
Araç Malzemelerinin Yüklenece7i ve Bo alt laca7 Merkezler 3

Ba7lanmas
1htiyaç Malzemelerinin Yüklenece7i ve Bo alt laca7 Merkezler 4

Araç Bo altma ve Yükleme Merkezleri: Kamyon Terminali 9
Bo altma ve Yükleme Merkezleri :Deniz ve Kara Ta mac l 7 6
Lojistik Destek ve Koordinasyon Merkezleri 2
Toplam Tesis Say s 29
Genel Toplam 377
Kaynak: Veritaban" l Afet Yönetim Merkezinden elde edilmi$tir. Belirlenmi$ olan merkezler JICA
Çal"$ma Ekibi taraf"ndan seçilerek kategorize edilmi$tir.
kincil ve üçüncül acil yollara ba-lanmas) gereken baz) merkezler önerilen birincil veya
ikincil acil ula%)m yollar)yla ba-lanm)%t)r.
10-104
Tablo 10.6.2 Acil Ula m Yolunun Uzunlu u ve Geni li i

Alan 1lçe Öneril Acil Yolun Uzunlu7u(km) Öneril Acil Yolun Geni li7i (km)
Kod 1sim Birincil 1kincil Üçüncül Toplam 2-6m 7-11m 12-15m 15m ve
üstü
Yar mada 12 EMINÖNÜ 12 2 0 14 0 3 0 10

14 FAT H 11 6 0 17 1 3 1 13
Tarihi
7 BEYOMLU 14 8 0 22 1 5 2 13
Ara toplam 37 15 0 53 1 11 4 37
32 ZEYT NBURNU 14 11 0 25 1 7 4 13
Avrupa: Marmara
4 BAKIRKÖY 30 19 0 49 3 18 2 26
15 CÜNGÖREN 7 9 0 16 1 9 1 4
Sahili
3 BAHÇEL EVLER 15 14 0 30 0 9 9 11
2 AVCILAR 16 6 1 23 0 8 4 11
Ara toplam 82 59 1 142 5 51 19 66
8 BES KTA3 10 20 0 30 0 15 2 13
19 KAMITANE 13 7 0 20 0 3 7 10
Avrupa:
Bo7az
26 3 3L 15 10 0 25 0 2 6 17
23 SARIYER 8 17 0 25 1 10 8 6
Ara toplam 46 54 0 100 1 30 22 46
13 EYÜP 14 16 0 30 0 8 5 17
Avrupa:1ç K s mlar
16 GAZ OSMANPA3A 7 15 0 22 1 6 4 10
10 BAYRAMPA3A 13 1 0 14 1 5 1 8
902 ESENLER 14 6 0 20 0 9 1 10
5 BAMCILAR 21 10 0 30 1 11 10 9
20 KÜÇÜKÇEKMECE 13 50 0 63 3 39 5 16
Ara toplam 82 98 0 180 7 78 25 70
Avrupa Yakas Toplam/Ortalama 248 226 1 474 15 171 71 218
Pay (%) 52 48 0 100 3 36 15 46
1 ADALAR 0 0 0 0 0 0 0 0
17 KADIKÖY 34 26 0 60 2 15 21 23
21 MALTEPE 16 14 0 30 1 8 7 14
18 KARTAL 19 10 0 30 1 8 7 14
22 PEND K 25 16 0 40 6 20 5 9
28 TUZLA 14 21 2 37 3 19 6 8
Ara toplam 108 87 2 197 13 70 46 68
30 ÜSKÜDAR 25 27 0 52 1 16 10 25
6 BEYKOZ 22 7 0 29 2 15 0 12
Bo7az
Asya:
29 ÜMRAN YE 16 13 0 29 0 1 9 19
Ara toplam 63 47 0 110 3 32 20 56
Pay (%) 56 43 1 100 5 33 21 40
9 BÜYÜKÇEKMECE 10 0 0 10 0 4 0 6
903 ÇATALCA 7 0 0 7 1 2 1 4
IBB D
904 S L VR 19 0 0 19 0 0 0 19
Ara toplam 36 0 0 36 1 6 1 28
Toplam 455 360 3 818 31 278 137 371
Pay (%) 56 44 0 100 4 34 17 45
%ekil 10.6.1 Önerilen Acil Ula m A
Önerilen Acil Ula m A

%ekil 10.6.1
10-106
(3) Acil Ula m A; n n Olu tulmas için Önerilen Haz rl k Önlemleri
Haz)rl)k önemleri, tüm acil müdahale aktivitelerinde etkin olarak kullan)lmas) için uygun
acil ula%)m a-)n)n olu%turulmas) ve güçlendiririlmesi önerilmi%tir. Önerilen haz)rl)k
önlemleri %öyledir,
- Acil ula%)m plan), de-i%tirilen merkezlere periyodik olarak ba-lanmas) için gözden
geçirilmeli ve güncellenmelidir,
- Acil ula%)m a-)n)n kamu ili%kileri, amaçlar), a-) ve yönetmelikleri (yol üstü parka etme
ve özel araç giri%inin s)k)ca kontrol edilmesi),
- Dura-an dönemler için, acil yolu gösteren ve yol üzerinde park)n kontrollü oldu-unu
gösteren uyar) levhalar)n)n konulmas),
- Bina yap)s) zay)f olarak de-erlendirilen afet yönetim merkezleri, müdahale merkezleri
vs. güçlendirme projelerinin yap)lmas),
- Dar yollar)n geni%letilmesinin önerilmesi: yol kenarlar)ndan olu%acak etkiyi minimuma

indirmek için, en uygun acil yol geni%li-i 15m olarak önerilmi%tir,
- Birinci öncelik: 2 ila 6m geni%li-indeki 31km’lik yollar,
- kinci öncelik: 7 ila 11m geni%li-indeki aras)ndaki 278km lik yollar,ve
- Üçüncü öncelik: 12 ila 15m geni%li-indeki 137km’lik yollar
- Zay)f yap)ya sahip köprüler için öneri köprü güçlendirme projelerinin, uygun depreme
dayan)kl)l)k te%hisiyle birlikte yap)lmas) önerilmektedir.
(4) Acil Ula m A; için Önerilen Acil Müdahale Plan
Acil ula%)m a-)n)n i%levini korumas) için a%a-)da belirtilen acil müdahaleye yönelik
görevler önerilmi%tir,
- Yolun i levini devam ettirmesi için yap lacaklar/görevler: yoldaki hasara ili%kin
bilginin toplanmas) ve incelenmesi, merkezlere ula%an yollar)n düzenlenmesi
/ula%t)r)lmas), yeterli makineye/araca sahip hizmet gruplar)n)n organize edilmesi, enkaz
kald)rma/rehabilitasyon hizmet gruplar)n)n görevlendirilmesi.
- Yollara eri imin ve yoldaki özel araç trafi;inin kontrol edilmesi için
yap lacaklar/görevler: acil durum araçlar)na izin belgesinin sa-lanmas), yoldaki özel
araç trafi-inin kontrol edilmesi ve izin belgelerinin denetlenmesi, özel araç trafi-inin
yola sokulmamas),
- Yol üzerindeki trafi;i yönetmek için yap lacaklar: yolun izlenmesi ve yoldaki trafik
durumuna ili%kin bilginin toplanmas), en k)za zamanda gidelecek yollar)n belirlenmesi
ve acil durum araçlar)na bu k)sa yollar)n bildirilmesi.
10-108
10.7. Afet Yönetim Merkezlerinin Güçlendirilmesi için Önerilen

Önlemler
10.7.1. Afet Yönetim Merkezlerinin Mevcut Durumu
Acil müdahale operasyonlar)yla ilgili fonksiyonlar yasalara göre, bakanl)klar ve bölge
müdürlükleri, valilik ve kaymakaml)klardan olu%an merkezi hükümet sistemine göre
yürütülmektedir. Mevcut yerel hükümet sistemi olan büyük%ehir belediyeleri ile ilçe
belediyeleri ise, sadece acil durum müdahale operasyonlar)ndaki hizmet gruplar) olarak yer
almaktad)rlar. Acil müdahale operasyonuna yönelik görev da-)l)m)nda ise,
kaymakaml)klardan çok bakanl)klar ve valilikler merkezle%mi%tir. Fakat, merkezi karar-
verme ve emretme sisteminin, stanbul gibi büyük bir megapoldeki hasarlar) iyile%tirme ve
yerel talepleri kar%)lamak için h)zl) ve dikkatli haraket edememe gibi dezavantajlar)da
bulunmaktad)r.
Metropoliten alandaki mevcut afet yönetim merkezleri, a%a-)da da belirtildi-i gibi

organizasyonel ve fiziksel aç)dan düzgün olarak geli%memi%tir,
- l Afet Yönetim Merkezi, Valilik içinde, geçici prefabrike yap)da 24 saat operasyon
sistemi ile yürütülmektedir. Yeni Afet Yönetim Merkezi Sivil Savunma merkezi ile
birlikte havaalan)n)n yan)nda yer almas) planlanm)% ve in%a edilmektedir.
- IBB deprem afetine kar%)n yeterli depreme dayan)kl)l) olan yeni bir afet yönetim
merkezi in%a etmi%tir.
- lçe kriz merkezleri, Kaymakaml)k veya ilçe belediyeleri taraf)ndan her ilçede organize
edilerek olu%turulmu%tur. lçe belediyeleri taraf)ndan geli%tirilen ve kurulan
merkezlerin neredeyse tamam), kaymakaml)klara devredilmi%tir. Merkezler
organizasyon, çal)%anlar/uzmanlar ve bina yap)s) aç)s)ndan standartla%t)r)lm)%t)r.
10.7.2. Afet Yönetim Merkezlerinin Kurulmas için Önerilen Önlemler

Daha ugun ve etkili acil durum müdahaleleri için, a%a-)dada belirtildi-i gibi acil durum
müdahale hizmet gruplar)n)n ve merkezi ve yerel hükümetin ortak operasyon sistemi ile
olu%turulmu% organizasyonlar)n desantralizasyonu önerilmektedir,
(1) Önerilen Kurumsal Önlemler:

- Ulusal, l ve lçe düzeyindeki Afet Yönetim Merkezlerinin görevlerinin aç)kca
belirlenmesi
- Valilik ve büyük%ehir belediyesi aras)nda ortak operasyon sisteminin olu%turulmas) ve

organize edilmesi,
- lçe Afet Yönetim Merkezleri için Kaymakaml)k ve lçe belediyeleri aras)nda, ortak
operasyon sistemleri olu%turulmal) ve organize edilmelidir.
(2) Önerilen Fiziksel Önlemler:

- Deprem afeti bilgi merkezi, bilinçlendirme merkezi ve toplum liderlerinin e-itim
merkezi olma fonksiyonuna sahip, yeni bir l Afet Yönetim Merkezinin geli%tirilmesi,
- Kaymakaml)klar veya/ ilçe belediyeleri taraf)ndan, mevcut lçe Afet Yönetim

Merkezlerinin, afet yönetim merkezleri için gerekli olan fonksiyonlara kavu%turulmas),
acil yiyecek/su depolama fonksiyonlar)n)n geli%tirilmesi ve depreme dayan)kl)k için
yap)n)n güçlendirilmesi veya yeniden in%a edilmesi,
- Tüm Afet Yönetim Merkezleri, Acil Müdahale Merkezleri ve Acil htiyaç Merkezleri
aras)nda özel acil ileti%im sisteminin kurulmas) ve geli%tirilmesi önerilmektedir.
10.7.3. Yeni Yap lan l Afet Yönetim Merkezi için Önerilen Tesisler
Yeni yap)lan l Afet Yönetim Merkezinin bünyesinde bar)nd)rmas) gereken foksiyonlar ve
tesisler için a%a-)dakiler önerilmektedir,
(1) Afet Yönetim Merkezinin Fonksiyonlar :
Afet yönetim merkezleri, deprem hasarlar) sonucunda olu%an altyap) hizmetinin

kesilmesine ra-men fonksiyonunu korumal)d)r. Bunu için a%a-)daki tesisler ve fonksiyonlar
önerilmi%tir.
- Bilgi a-)yla desteklenmi% görsel-i%itsel sisteme sahip ana toplant) ve komuta odas)
- Bas)n ve bas)n bildiri odalar)
- Acil durum hizmet gruplar) için bilgi a-)yla desteklenmi% görsel-i%itsel sisteme sahip
toplant) ve komuta odas)
- Tüm hizmet grup birimi için bilgi a-)na sahip bilgisayarlarla desteklenmi% odalar
- Kablosuz, uydu ve normal ileti%im a-)na sahip çok fonksiyonlu ileti%im odas)
- Dinlenme odas) ve mutfak
- Hafif uyku (%ekerleme) için yatak odalar)
- Acil yiyecek ve ta%)nabilir su deposu
- Altyap) acil durum yedekleme sistemleri (jeneratör/pil, sismik dayan)rl) su depolar),

sismik dayan)rl) benzin tanklar) vs.)
(2) Deprem Bilgi Merkezinin Fonksiyonlar

- Depremlere il%kin veritaban)n) içeren kütüphane
10-110
- Deprem ara%t)rma merkezi
- Telemetre a-)na sahip sismograf sistemiyle desteklenmi% deprem hasar simülasyon

modeli
(3) Vatanda a yönelik Deprem Bilinçlendirme Merkezi olma Fonksiyonu

(4) Toplum Liderlerinin E;itim Merkezi olma Fonksiyonu
10.7.4. lçe Afet Yönetim Merkezleri için Önerilen Tesisler

(1) Afet yönetim merkezi fonksiyonu
- Bilgi a-)yla desteklenmi% görsel-i%itsel sisteme sahip ana toplant) ve komuta odas)
- Tüm hizmet grup birimi için bilgi a-)na sahip bilgisayarlarla desteklenmi% odalar
- Kablosuz, uydu ve normal ileti%im a-)na sahip çok fonksiyonlu ileti%im odas)
- Dinlenme odas) ve mutfak
- Hafif uyku (%ekerleme) için yatak odalar)
(2) Altyap lar için Acil Durum Yedekleme Sistemi Fonksiyonu

- Acil yiyecek ve ta%)nabilir su deposu
- Altyap) acil durum yedekleme sistemleri (jeneratör/pil, sismik dayan)rl) su depolar),

sismik dayan)rl) benzin tanklar) vs.)
(3) lçelerin herbirinde depremzedeler için Acil Yiyecek/Ta nabilir Su Deposu

/Sirkülasyon Merkezi Fonksiyonu
K s m 11. Deprem Afetini Azaltmaya Yönelik Önerilen Tedbirler
11.1. Giri
Türk uzmanlar, özelliklede deprem ara%t)rmac)lar), stanbul’u etkileyecek olan muhtemel
depremin Kocaeli depreminden sonra 15 y)l içerisinde meydana gelebilece-ini tahmin
etmekteler ve halihaz)rda afeti azaltma konusunda herhangi bir önlem 3 y)l geçmi%
olmas)na ra-men al)nmam)% durumda. Gerçekle%tirmi% oldu-umuz Çal)%ma göstermektedir
ki hesaplad)-)m)z olas) deprem hasar) büyük ölçekte bir bina hasar) ve insan kayb)na ayn)
zamanda altyap) hasarlar)na yol açacakt)r. Burada Çal)%mam)z)n sonuçlar)ndan yola ç)karak
deprem afetini azaltma konusunda al)nmas) gereken tedbirlerle ilgili önerilerimizi
sunmaktay)z.
Deprem afetini azaltma konusunda yap)lmas) gerekenler ki bunlar genellikle proje

temellidir, k)sa, orta ve uzun vadeli perspektifte s)ralanabilir. K)sa vadeli tedbirler mümkün
olan en k)sa sürede uygulanmal)d)r. Orta ve uzun vadeli tedbirler ise 5-10 y)l yada daha
uzun sürede gerçekle%tirilebilir. K)sa vadeli tedbirler temel olarak önemli tesislerin ve
altyap)n)n güçlendirilmesidir ve böylelikle deprem an)nda önemli olan fonksiyonlar)n)
yerine getirmeleri güvence alt)na al)nmal)d)r. Orta ve uzun vadeli tedbirler yap)sal
olmayan önerileri içermektedir. Kentsel yap)n)n geli%tirilme metodolojisinin temel
çerçeveleri nüfus yo-unlu-unun yüksek oldu-u alanlar)n yeniden yap)land)r)lmas) ve dar
yol a-)n)n geni%letilmesi yada stanbul’un deprem afetini önlemeye yönelik olarak arazi
kullan)m)n) sa-lamak aç)s)ndan daha fazla aç)k alan elde etmek için mevcut arazi
kullan)m)n)n gözden geçirilmesidir. Afet yönetimiyle ilgili olan kurumsal yap)n)n
düzenlenmesi de büyük bir deprem afetine kar%) etkin ve sorunsuz bir müdahale
yapabilmek aç)s)ndan önemli bir tedbirdir.
11.2. K sa Vadeli Tedbirler

(1) Hastanelerin Güçlendirilmesi
Toplanan verilere göre Çal)%ma alan) içerisindeki toplam hastane say)s) 635 tir. Bunlar,
devlet kurumlar), SSK, üniversiteler, özel sektör ve askeri gibi farkl) kurumlar taraf)ndan
kurulmu% ve yönetilmektedirler. Erzincan depreminden sonra Dünya Bankas) 1994 y)l)nda
zmir ve stanbul’da 59 hastanede büyük %iddette bir depreme kar%) bina dayan)m)n) ölçmek
amac)yla bir çal)%ma gerçekle%tirdi. Çal)%ma sonuçlar) gösterdi ki çal)%maya konu olan
K"s"m 11:Deprem Afetini Azaltmaya Yönelik Önerilen Tedbirler 11-1

hastanelerin büyük bir depreme kar%) yap)sal dayan)mlar) çok dü%ük. Hasar görebilirlikleri
çok yüksek olan bu binalar)n güçlendirilmesi önerildi fakat bu henüz gerçekle%tirilmedi.
Al)nmas) gereken çok önemli bir tedbir de deprem felaketi s)ras)nda hastanelerin t)bbi
hizmet fonksiyonunu yerine getirebilmelerinin güvenli-ini sa-lamakt)r. Bundan dolay) ilk
olarak detayl) bir de-erlendirmeyi de içerecek olan depreme kar%) bina dayan)m te%hisinin
gerçekle%tirilmesi gereklidir. Bu de-erlendirme temel al)narak, gerekli güçlendirme yada
yeniden in%a planlar) ilgili kurulu%lar taraf)ndan mümkün olan en k)sa zamanda
haz)rlanmal) ve pratik uygulamalar)nda dahil oldu-u gerekli faaliyetlerin yürütülmesi
gereklidir.
(2) Okul Binalar n n Güçlendirilmesi
stanbul’daki okul binalar)n)n güçlendirilmesine yönelik projeler hali haz)rda ba%lam)%

durumdad)r fakat bu projelerin uygulanma oranlar) yüksek de-ildir. Bu Çal)%maya göre
okullar)n toplam say)s) 2,252’dir. Bu okul binalar)n)n 300 kadar) 1997 y)l)ndaki yeni okul
binas) dizayn standartlar)na göre in%a edilmi%tir.Çal)%ma Ekibimiz arazi çal)%mas)
kapsam)nda, ilgili kurumdan mühendislik çizimlerini temin ederek iki okul binas)nda 1.
a%ama deprem dayan)m te%his çal)%mas) gerçekle%tirdi. Öncelikle bina yap)s) ve malzeme
detayl) olarak kontrol edildi. Sonuç olarak çal)%ma s)ras)nda toplanm)% olan tüm veriler
bilimsel bir formülasyon kullan)larak binan)n depreme kar%) dayan)m)n)n bir göstergesi
olan IS de-eri hesaplanm)%t)r. Sonuçlar göstermi%tir ki yeni bina dizayn standartlar) dahi
okul binalar)n) “yass) kaday)f” tipi dedi-imiz y)k)mdan kurtaramaya yetmemektedir. En
az)ndan bu tip y)k)mlar)n önlenmesi, hafta içi ö-renci ve vatanda%larla dolu olan okullarda
insan hayat) aç)s)ndan çok önemlidir. Okul binalar)n)n güçlendirilmesi h)zland)r)lmal) ve
tüm stanbul geneline geni%letilmesi ve ayn) zamanda dizayn standard)n)n da revize
edilmesi gereklidir.
(3) Kamu Tesislerinin, ehir Meclisi ve Hükümet Binalar n n Güçlendirilmesi
stanbul 'ehir Meclisi ( BB) halihaz)rda bir y)ldan fazla süredir güçlendirme sürecindedir.
Bu kamu tesislerinin güçlendirilmesi konusunda güzel bir örnek te%kil etmektedir. Büyük
bir deprem felaketinin meydana gelmesi durumunda %ehir meclisi, ilçe ofisleri, itfaiye
istasyonlar) ve hükümet binalar) gibi donat)lar)n fonksiyonlar) korunmal) ve bu noktalar
acil kurtarma operasyonlar) merkezi ya da afet yönetim merkezi olarak kullan)lmal)d)r.
Bundan dolay), bu donat)lar büyük bir depreme kar%) güvenli olmal)d)rlar. Mevcut
donat)lar)n deprem dayan)rl)klar) kontrol edilmeli ve gerekli güçlendirme ya da yeniden
in%a planlar) ilgili kurumlar taraf)ndan uygulanmal)d)r.
11-2
(4) Köprülerin Güçlendirilmesi
Bu çal)%mada toplam 480 köprü verisi toplanm)%t)r ve Çal)%ma Ekibi taraf)ndan saha
çal)%mas) yap)lm)%t)r. Sonuç olarak, Bo-az ve Fatih Sultan Mehmet köprüleri hariç
toplanan veriler köprü envanterlerine i%lendi. Köprülerin hasar görebilirlikleri
Katayama Metodolojisi temel al)narak istatistik olarak analiz edilmi%tir. Analizlerin
sonuçlar)na göre, 24 köprü yüksek y)k)lma olas)l)-)na sahip olarak hesaplanm)%t)r ve 2
viyadük senaryo deprem modellerinden Model C’ye göre yüksek hasar görebilirli-e
sahiptir. Köprülerin güçlendirilmesi sadece acil kurtarma operasyonlar) için ula%)m a-)n)n
güvenli-ini sa-lamak aç)s)ndan de-il ayn) zamanda restorasyon ve yeniden in%a
aktivitelerinin yerine getirilmesi aç)s)ndan da gereklidir. Böylelikle, köprülerin
güçlendirilmeleri büyük ölçekli bir deprem afeti s)ras)ndaki ula%)m a-) gereksinmeleri
göz önünde tutularak önceliklendirilmelidir. Baz) köprülerin güçlendirilmesine bu y)l
ba%lanmal), bununla birlikte geri kalan hasar görebilirli-i yüksek köprüler ilgili
kurumlar taraf)ndan mümkün olan en k)sa sürede güçlendirilmelidir.
(5) Limanlar n Güçlendirilmesi
Deprem an)nda deniz ta%)mac)l)-)n)n devaml)l)-)n)n güvenli-ini sa-lamak aç)s)ndan liman

tesislerinin güçlendirilmesi de çok önemlidir. Kocaeli depreminde, s)v)la%madan dolay)
zmit ve çevresindeki liman tesisleri ciddi %ekilde hasar gördü. skeleler hasar gördü ve baz)
vinçler devrildi. Liman tesislerine yada civar)na deprem an)nda gelebilecek hasarlar
önlenmelidir zira limanlar afet önleme temelli aktivitelerde önemli rol oynayacakt)r. Gerek
yerli gerekse yabanc) kaynakl) birçok yard)m malzemesi limanlardan ula%t)r)lacakt)r. Bu
malzemeler hasarl) bölgelere daha küçük boyuttaki gemiler yada kara ta%)ma yoluyla
ula%t)r)lacaklard)r. stanbul’da derin deniz liman) olarak i%lev süren Haydarpa%a Liman)
büyük bir depreme kar%) dayan)kl) hale getirilmeli ve i%levini sürdürmesi sa-lanmal)d)r.
Liman)n deprem dayan)rl)-) ve zemin durumu kontrol edilmeli ve gerekli iyile%tirme ilgili
kurum taraf)ndan gerçekle%tirilmelidir.
(6) Altyap lar n Güçlendirilmesi
stanbul’da gaz, , elektrik, su, kanalizasyon ve telekomünikasyon gibi kentsel altyap)

sistemleri özel yada kamu kurulu%lar) taraf)ndan i%letilmektedir. (bu altyap) sistemleri
Japonya’da “lifelines” olarak adland)r)l)r.) su, elektrik ve gaz arz) toplumlar)n gündelik
ya%amlar)nd) sürdürmede önemlidir, ancak deprem an)nda bu boru hatlar) yada kablolar
birçok noktada hasar göreceklerdir. Özellikle gaz da-)t)m sisteminde gaz arz) yang)n ve
patlamalar gibi ikincil afetleri önlemek aç)s)ndan otomatik olarak kesilmelidir. Depremle
ili%kili olarak entegre gaz arz) ve %ebeke yönetim sistemi konusundaki teknik meseleler

uygulanabilirlik noktas)ndan ba%layarak tart)%)lmal)d)r. Fizibilite çal)%malar) temel al)narak

otomatik kapama sisteminin uygulanmas) tart)%)lmal)d)r.
stanbul’da su %ebekesi son on y)l içerisinde in%a edilmi% ve yenilenmi%tir, bununla birlikte
zemin durumu ve boru malzeme tipine göre birçok hasar noktas) hesaplanm)%t)r. Depremde
hasar görecek bölgelerin k)sa sürede restorasyonu için gerekli olan malzemeler uygun
istasyonlarda depolanmal)d)r.
Toprak alt) elektrik kablolar) birçok noktada hasar görecek. lgili kurum taraf)ndan
müdahale planlar) hasar analizlerinin sonucuna göre haz)rlanmal)d)r. Kanalizasyon sistemi
için, kanalizasyon ar)tma tesislerinin deprem dayan)rl)klar) kontrol edilmeli ve gerekli
iyile%tirme yap)lmal)d)r.
(7) Afet Yönetim Merkezi n aat
stanbul 'ehri Afet Koordinasyon Merkezi 2001 y)l)nda in%a edilmi% ancak afet bilgi
toplama ve de-erlendirme sistemiyle ilgili olan gerekli ekipman)n monte edilmesi henüz
tamamlanmam)%t)r. stanbul Valili-i taraf)ndan di-er bir Afet Yönetim Merkezi in%as)
planlanm)% ve in%aat)na ba%lanm)%t)r. Bunlar stanbul’un kentsel alan)n) ve %ehir s)n)rlar)n)
kapsayan ana afet yönetim merkezleridir. Büyük bir deprem felaketini kontrol edebilmek
için bu merkezler ilçe ofisleriyle yada di-er afetle alakal) ofislerle telekomünikasyon
sistemleriyle etkin bir %ekilde ba-lanmal)d)r. Bu telekomünikasyon sistemlerinin deprem
s)ras)nda fonksiyonlar)n) kesintisiz yerine getirmeleri sa-lanmal) ve böylece hasar
bilgilerinin toplanmas) ve gerekli kurtarma operasyonlar)n) yönlendirme ve ilgili birimlerle
ileti%im kurma gibi i%levleri yerine getirmeleri sa-lanmal)d)r. Bundan dolay), afet yönetim
merkezinin in%as) ana merkez, yedek merkez ve ilçe merkezleri ile birlikte tart)%)lmal)d)r.
Her bir afet yönetim merkezi için temel fonksiyonlar ve tesisler tart)%)lmal)d)r. Çal)%ma
sonuçlar)na göre yüksek hasar riski olan bölgelere öncelik verilerek in%aat öncelikleri
belirlenmelidir.
(8) Afet Önleme Konusunda Halk n Bilincinin Artt r lmas na Yönelik Kampanyalar
stanbul halk)na yönelik deprem afetini önleme kampanyalar) toplum temelli bilgi da-)t)m),
kurtarma tatbikatlar), halk organizasyonlar), NGOs (sivil toplum örgürleri), belediye
idareleri ve akademik ara%t)rmac)lar ile ortak çal)%malar yollar)yla sürekli olarak
gerçekle%tirilmelidir. Afet önleme için özellikle ilk yard)m konusunda halk)n kat)l)m)
kaç)n)lmazd)r. Halk)n afet önleme konusunda bilinçlendirilmesi birçok aktivite ve
kampanyalar)n birle%tirilmesiyle artt)r)labilir.
11-4
11.3. Orta-Uzun Vadeli Tedbirler

(1) Deprem Afeti Önleme Konusunda Master Plan
JICA çal)%mas) ile hasar hesaplamalar) ve kentsel problem alanlar)n)n analizi

gerçekle%tirilmi%tir. Binalar)n yap)sal problemleri de analiz edilmi%tir. Bununla birlikte,
çal)%man)n hata pay) makro düzeydedir ki böylece tüm çal)%ma alan)n) kapsayan deprem
hasar da-)l)m)n)n detayl) özellikleri ve kentsel planlama ve kurumsal yap)lar da dahil olmak
üzere deprem afet yönetiminin mevcut durumunun geli%tirilmesi konusunda önerileri
içermektedir. Bu Çal)%man)n sonuçlar) do-rultusunda stanbul %ehri için ilçe-bazl) plan gibi
detayl) bir deprem afeti önleme plan) olu%turulmal)d)r. Bu durumda bina istatistikleri
yap)sal bazda daha detayl) s)n)fland)r)larak geli%tirilmelidir. Ek olarak nüfus bilgileri de
gündüz ve gece nüfuslar)n) belirtecek %ekilde geli%tirilmelidir. Bu master plan yeterli
güvenli aç)k alanlar), ula%)m a-lar)n), çevresel koruma alanlar)n) ve kentsel donat)lar)n
uygun lokasyonlar)n) belirleyecek olan gelecekteki arazi kullan)m planlar)n) detayl) %ekilde
biçimlendirmelidir. Tahliye alanlar) ve güzergahlar)n)n, acil operasyonlar için ula%)m a-lar)
önceliklerinin ve gerekli acil malzeme stoklar)n)n gözden geçirilmesi, kurtarma
operasyonlar) için halk)n bilinçlendirilmesi ve kat)l)m)n)n sa-lanmas), acil durum t)bbi
sisteminin ve acil durum haberle%mesine yönelik gerekli ekipmanlar)n ve sistemlerin
planlanmas) ve olu%turulmas) gereklidir.
(2) “Depreme Kar Dayan kl ehir” Amac na Yönelik Kentsel Yeniden Yap lanma
Planlar n n Olu turulmas
Detayl) bir deprem afetini önleme master plan)n)n yan) s)ra, bir model çal)%mas) olarak
detayl) alan yeniden in%a plan) temeli üzerinden yüksek hasar riski ta%)yan bölgeler için
yeniden in%a planlar) geli%tirilmelidir. Bu detayl) alan yeniden in%a planlar)n)n metodolojisi
ve konseptleri belediye ve toplum organizasyonlar) i%birli-i ile haz)rlanmal) ve böylece
mevcut kentsel yap)n)n iyile%tirilmesi ve depreme kar%) haz)rl)kl) bir kentsel yap)ya
ula%)lmas) hedeflenmelidir. Bu detayl) yeniden in%a planlar) Avrupa yakas)nda nüfusun
yo-un oldu-u bölgelerde ilk olarak uygulanmal)d)r. Bununla birlikte, mal sahipleri ve
yeniden in%a uygulamas)n)n gerçekle%tirilmesiyle ilgili insanlar aras)nda bir ortak fikir
olu%turulmas) ve temel anla%malar)n yap)lmas) uzun zaman alabilir gibi görünmektedir.
Belediye bu planlar için spesifik olarak yön göstermeli ve bunlar) olu%turmal)d)r.
(3) Depreme Kar Dayan kl Binalara Yönelik Ara t rmalar n Özendirilmesi
Yap), malzeme ve dizayn standartlar)n) da içeren depreme kar%) dayan)kl) binalara yönelik
temel ara%t)rmalar akademik sektörler taraf)ndan desteklenmelidir. E-er deprem
bölgelerinde depreme kar%) güçlü yap)lar standart hale getirilebilirse hasar oranlar) oldukça
azalacakt)r. Bu noktadan hareketle, bina yap)m) ve malzeme konular)na yönelik daha fazla

ara%t)rma ve tavsiyeler ara%t)rma enstitüleri taraf)ndan desteklenmelidir. Bu aktivitelerin

yan) s)ra bina kodlar) ve dizayn standartlar) geli%tirilmelidir. Konut sektöründe faaliyet
gösteren özel sektör kurulu%lar) da bu faaliyetlere kat)lmal)d)r.
(4) Depreme Kar Dayan kl Konutlar için Kredi Sisteminin Olu turulmas
Depreme kar%) dayan)kl) konut in%a etmek isteyen vatanda%lara yard)mc) olmak üzere bir
finansal yard)m plan) olu%turulmas) çok önemli bir politika olarak görülmektedir. Hükümet
taraf)ndan olu%turulacak olan uzun vadeli kredi sistemi tart)%)lmal) ve böylece deprem
bölgesinde ya%ayan vatanda%lar)n cesaretlendirilmeler ve desteklenmeleri sa-lanmal)d)r. Bu
nedenle kredi faiz oranlar) çok dü%ük tutulmal)d)r. Hatta konut ve in%aat sektöründe faaliyet
gösterenlere destek olmak amac)yla gayrimenkul vergileri yeniden düzenlenmelidir. Bu
aktivitelerin uzun dönemli olarak h)zland)r)lmas)n)n bir sonucu olarak daha dayan)kl)
binalar, depreme kar%) dayan)kl) kentsel yap)y) gerçekle%tirecektir. Bundan dolay) bu plan)
gerçekle%tirmek üzere fon kaynaklar) üzerinde çal)%ma ve müzakereler yürütülmelidir.
(5) Afet Yönetimine Yönelik Kurumsal Sistemin Geli tirilmesi
mar Kanunundaki arazi kullan)m sisteminde afet önleme konseptine yer verilmelidir. Bina
dizayn kodlar) yap)sal noktalar)n yan) s)ra malzeme gibi özelliklere de yer vermeli ve afet
önlemeye yönelik detayl) konular) içermelidir. Hasar oranlar)n) azaltmak için afetten önce
afet azaltma faaliyetlerine ili%kin temel konsepti Afet Kanununda yer bulmal)d)r. Acil
yard)m düzenlemeleri sivil organizasyonlar) ve afet bilgileri konular)nda halkla ili%kileri de
içerecek %ekilde olmal)d)r. 1982 anayasas) ile merkeziyetçilik güçlenmi% ve böylece afet
yönetim organizasyonlar) olu%mu%tur. Fakat stanbul’daki bir ilçenin nüfusu neredeyse
kom%u il kadar olmu%tur ve bu nedenle ileti%im ve ula%)m afet an)nda sekteye u-ramaktad)r
ve merkezden yönetilen valilik afet ofisi uygun %ekilde müdahale edememektedir. Bundan
dolay) ilk birkaç gün için ba-)ms)z %ekilde müdahale yeterlili-ine sahip bir ilçe yada bir
toplum kümesini daha güçlü hale getirecek olan gerçekçi bir plan yap)lmal)d)r.bunu
gerçekle%tirmek için valilik afet yönetim merkezi üyelerini ve görevlerini özellikle de
birbiriyle ili%kili görevlerini yeniden organize etmeli ve yeniden yap)land)rmal)d)r. lçe
düzeyinde ilçe kaymakam) ve belediye ba%kan) aras)ndaki ba-)n güçlendirilmesi,
mahallelerde mahalle sakinleri ve gönüllülerden müte%ekkil organizasyon yap)lmas), hasar
tahmini çal)%mas) halka duyurulmas), AYM ve AKOM taraf)ndan toplanan afet önleme
kaynakl) bilginin payla%)lmas) anahtar görevi görecek faaliyetlerdir. Bunun yan) s)ra
BB’ne ve ilçelere ba-l) kamu hizmeti gören kurulu%lar aras)ndaki ba-lar)n güçlendirilmesi
de önemlidir. Acil müdahale merkezleri olarak görev yapacak olan donat)lar)n sismik
aç)dan güçlendirilmeleri ilk ve en önemli önceliktir. Yeni in%a edilen binalar)n kontrolü
i%inin özelle%tirilmesi mühendislerin BB’nin kamu hizmeti gören kurulu%lar)nda
11-6
de-erlendirilmesi konusunda etkili olacakt)r. Kurtarma ve ilk yard)m e-itimleri,

e-itmenlerin e-itimi ve halk)n e-itim saatlerinin dü%ürülmesi e-itim alanlar)n say)s)n)n
artt)r)lmas) kadar etkili olacakt)r. Acil durum haz)rl)klar), hasar tespitinde uzman
mühendislerin kullan)lmas), afet önleme organizasyonlar)na kitle ileti%im imkanlar)n)n
dahil edilmesi, afet bilgilerine yönelik halkla ili%kilerin geli%tirilmesi, uluslar aras) yard)m)
kar%)lamaya haz)rl)kl) olmak gerçekle%tirilmesi gerekli olan noktalard)r.

İstanbul Depremi Hasar Tahmin

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

İstanbul Depremi Hasar Tahmin

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Japon Uluslararas birli i Ajans (JICA)

stanbul Büyük ehir Belediyesi ( BB)

Pacific Consultants International

Pacific Consultants International

5.1.1. ÖIrencilere Yönelik EIitimler ...................................................................................5-1

9.1. B NALAR ...............................................................................................................................9-1

10.3.2. Arazi Kullan m Zonlamas ve Tehlikeli Tesislere li kin Al nmas Gereken

EK L 1.4.1 ÇALI MA ALANI ........................................................................................................1-5

3ekil ve Tablo Listesi 1

EK L 6.2.9 YAPIM YILINA GÖRE B NA ORAN DAHILIMI (1960-1969)) ......................................6-50

3ekil ve Tablo Listesi 3

EK L 9.3.2 1996 – 2000 ARASI YANGINLARIN NEDENLER .......................................................9-31

EK L 9.6.22 B R NC , K NC VE ÜÇÜNCÜ DERECE AC L YOL AHINDA EN KISA YOL ANAL Z ; B

TABLO 1.4.1 DAR DANI MA KOM TES N N ÜYELER ...................................................................1-8

3ekil ve Tablo Listesi 5

TABLO 3.2.8 TÜRK YE’DEK DEPREMSELL K DÜZENLEMELER N N GEL M .............................3-24

TABLO 7.3.3 SIVILA MA ANAL Z Ç N ZEM N ÖZELL KLER ÖZET ............................................7-41

3ekil ve Tablo Listesi 7

TABLO 9.6.11 DEPREM AFET ÖNLEME LE LG L ÖNEM DEHERLEND RMES ...........................9-128

UNESCO United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization

3. A%ama: CBS veritaban)n)n olu%turulmas) ve verilerin analiz edilmesi

4. A%ama: Deprem hareketinin analizi

5. A%ama: Sismik tehlike ve hasar)n hesaplanmas)

6. A%ama: Tehlike haritalar)n)n ve sismik mikrobölgeleme haritalar)n)n de-erlendirilmesi

Bu Son Rapor yukar)da belirtilen a%amalara ili%kin bilgileri içermektedir.

K"s"m 1:Genel 1-1

1.2. Çal man n Arka Plan

17A-ustos 1999 tarihinde stanbul’un 110 km do-usunda bulunan zmit ve

Sismologlar, bu kuvvetli depremlerin merkezlerinin kuzey Anadolu Fay hatt) boyunca

stanbul’daki potansiyel deprem felaketinin üstesinden gelebilmek için, bir sismik

Dolay)s)yla TC, JH’den bir teknik i%birli-i program) kapsam)nda bu çal)%may)

Olu%turma Çal)%ma Grubu yollam)%t)r. Gerekli konular konu%ulduktan sonra, Ekim

1.3. Çal ma Kapsam Üzerine Anla ma

1) Çal)%man)n Kapsam) ve Temel Yakla%)mlar;

- Çal)%man)n sonuçlar)n)n neler olabilece-inin belirlenmesi

- Sismik mikrobölgeleme sonuçlar)n)n afet önleme ve hasar azalt)m) planlamalar)nda

- Teknik transfer yap)lacak ba%l)ca alanlar; sismik mikrobölgeleme yöntembilimi, afet

- Teknik taktar)mlar ile ilgili e-itim yöntemi

3) dari Komitenin ve Teknik Komitenin Olu%turulmas)

1.4. Çal man n Kapsam

K"s"m 1:Genel 1-3

Çal)%ma özellikle a%a-)daki kurumlar) hedeflemektedir:

4) Çal)%ma süresince planlama tekniklerinin teknolojilerinin Türk taraf) personeline

1.4.2. Çal ma Alan

%ekil 1.4.1 Çal ma Alan

K"s"m 1:Genel 1-5

1.4.3. Çal ma Program

Yil Ay % Ak)%) Seminer Rapor A ama

1. Taslak Ba lang ç Raporunun 2. Gerekli Veri Mevcudiyetinin

4. 3. Ba lang ç Raporu ve 1nceleme Plan n n Haz rlanmas

4. Ba lang ç Raporunun Aç klanmas ve Tart lmas 5.MikroBölg.

17. 14. 13. Sismik

18. Ara Raporun Haz rlanmas

27. Taslak Sonuç Raporun Haz rlanmas t

Japon’ya daki Çal ma

%ekil 1.4.2 Çal man n Ak %emas

Bu çal)%ma devam ederken 3 'ubat 2002 tarihinde Ankara’n)n 250 km güneybat)s)nda

1.4.4. Uygulay c Kurumlar

%ekil 1.4.3 Çal man n Kurumsal Yap s

K"s"m 1:Genel 1-7

Tablo 1.4.1 dari Dan ma Komitesinin Üyeleri

1sim Kurum Görev

Alicafer AKYÜZ 1stanbul Valili7i Vali Yard mc s

1rfan UZUN 1stanbul Büyük ehir Belediyesi 1mar ve Planlama Dairesi,