Ano ang Panitikan?

Ang salitang Tagalog na “panitikan” ay galing sa unlaping PANG- (na naging PAN- kapag ang

kasunod na ugat ay nasisimula sa d,l,r,s,t); sa ugat ng TITIK (letra na nawawalan ng
simulang T sa pagkakasunod sa PAN-; at sa hulaping –AN, samakatuwid: pang*titik*an*. Ang
salitang ito ay panumbas sa Tagalog sa “literatura” o “literature” na kapuwa batay sa ugat na
Lating “litera” na ang kahulugan ay “letra” o “titik”.

Ayon sa Webster’s New Collegiate Dictionary, ang panitikan ay kabuuan o kalipunan ng mga
pinagyamang isinulat o inilimbag sa isang tanging wika ng mga tao.

Ayon naman kay G. Azarias sa kaniyang Pilosopiya ng Literatura, “ang panitikan ay

pagpapahayag ng mga damdamin ng tao tungkol sa iba’t ibang bagay sa daigdig, sa pamumuhay,
sa pamahalaan sa lipunan at sa kaugnayan ng kanilang kaluluwa sa “Dakilang Lumikha”

Saklaw ng Panitikan ng Pilipinas

Ang panitikan ng Pilipinas ay ang “pagpapahayag na pasalita o pasulat man ng mga dadaming
Pilipino tungkol sa kanilang mga gawi at kaugaliang panlipunan, pamumuhay, sa pulitika at sa
kanilang pananampalataya.

Ang bawat anyo ng panitikang umiiral noong panahong bago pa dumating ang mga Kastila sa
Pilipinas. Sa tatlong wika nasusulat ang panitikan ng Pilipinas; sa wika ng Pilipinas, sa Ingles at
sa Kastila. Ang Florante at Laura ay nasusulat sa Tagalog, isang wika sa Pilipinas, ang Noli Me
Tangere, sa Kastila at ang Like the Molave ay halimbawa ng panitikan sa Pilipinas na nakasulat
sa Ingles.

Sa ganitong pagbibigay- katuturan, kung gayon, ang panitikang Tagalog ay ang “pagpapahayag
ng mga damdamin ng mga Tagalog tungkol sa kanilang pamumuhay, sa pulitika at sa kanilang
kaugnayuan sa Diyos.” Ganito rin ang masasabi tungkol sa panitikang Ilokano, panitikang
Kapampangan at iba pa.

Saklaw ng Panitikan ng Pilipinas

Ang panitikan ng Pilipinas ay ang “pagpapahayag na pasalita o pasulat man ng mga dadaming
Pilipino tungkol sa kanilang mga gawi at kaugaliang panlipunan, pamumuhay, sa pulitika at sa
kanilang pananampalataya.

Ang bawat anyo ng panitikang umiiral noong panahong bago pa dumating ang mga Kastila sa
Pilipinas. Sa tatlong wika nasusulat ang panitikan ng Pilipinas; sa wika ng Pilipinas, sa Ingles at
sa Kastila. Ang Florante at Laura ay nasusulat sa Tagalog, isang wika sa Pilipinas, ang Noli Me
Tangere, sa Kastila at ang Like the Molave ay halimbawa ng panitikan sa Pilipinas na nakasulat
sa Ingles.

Sa ganitong pagbibigay- katuturan, kung gayon, ang panitikang Tagalog ay ang “pagpapahayag
ng mga damdamin ng mga Tagalog tungkol sa kanilang pamumuhay, sa pulitika at sa kanilang
kaugnayuan sa Diyos.” Ganito rin ang masasabi tungkol sa panitikang Ilokano, panitikang
Kapampangan at iba pa.

5 Dahilan Kung Bakit Dapat Pag-aralan ang Panitikan ng

Pilipinas
Ang pag-aaral at pagsubaybay sa pagpapayaman at pagpapaunlad ng mga panitikan sa Pilipinas
ay nararapat na maging tungkulin ng bawat Pilipino sapagkat:
1. Bilang Pilipino, dapat na magkaroon ng 3.  Matatalos, na katulad ng ibang lahi,
pagmamalasakit sa katutubong panitikan. ang Pilipinas au mayroon ding dakila at
Tanda ito ng pagkamakabayan ng isang tao. marangal na trdisyong ginagamit na
Ang mga Pilipino lamang ang dapat salalayan sa panghihiram ng mga bagong
tatangkilik sa ating panitikan ng bansa. kalinangan at kabihasnan.

2.  Malalaman mula sa panitikan ang 4. Makikilalaang kagalaingan ng ating

sariling kalinangan, ang minanang yaman ng panitikan at lalong mapahusay at
isip at ang mga henyo ng lahing Pilipino. mapayabong ang kagalingang ito.
Nahahayag dito ang ating kultura, sinig,
agham at kasaysayan. 5. Matanto ang kapintasan at kahinaan
ng ating panitikan at makagawa ng paraan
para mapabuti ito.

5 Dahilan Kung Bakit Dapat Pag-aralan ang Panitikan ng

Pilipinas
       Ang mga akdang pampanitikan ay ginagamitan ng dalawang anyong panlahat: Ang prosa at
ang tula.

      Ang prosa o tuluyan ang malayang pagbuo ng mga salita sa karaniwang takbo ng

pangungusap. Halimbawa ng tuluyan ang kuwento, nobela, dula, alamat, pabula, sanaysay,
talumapati, talambuhay, kasaysayan at marami pang iba.

       Ang akdang patula naman ay binubuo ng mga pahayag na may sukat at tugma.

Ang sukat ay ang bilang ng pantig ng mga salita sa isang taludtod o linya ng tula, samantalang
ang tugma ay ang pagkakapareho o pagkakatulad ng tunog ng huling pantig ng mga huling salita
sa bawat taludtod ng saknong ng tula. Ang mga uri ng tula ay tulang liriko o pandamdamin, ang
tulang pasalaysay, tulang pandulaan at ang tulang patnigan. Mga tulang liriko ang oda, elehiya,
soneto, himo at mga kanta. Ang tulang pasalaysay naman ay maaaring epiko, awit, korido
at balada. Balagtasan dupluhan at karagatan ay mga tulang patnigan naman. Samantala
ang moro- moro, senakulo at panuluyan ay nabibilang sa mga tulang pandulaan. Bahagi rin
ngayon ng panulaang Pilipino ang mga tulang may malayang taludturan o freeverse.

Anyong Tuluyan/ Prosa

Kahulugan: Maluwag na pagsasama-sama ng mga salita sa katutubong takbo ng

pangungusap.

Mga Uri ng Anyong Tuluyan/Prosa:

1. Alamat – Ito ay mga salaysaying na lihis sa katotohanan. Tinutukoy rito ang

pinagmulan ng mga bagay-bagay sa mundo.
2. Anekdota – Kinapapalooban ng kakatwang pangyayari sa buhay ng tao na
kapupulutan ng aral.
3. Mitolohiya/Mito – Kwento tungkol sa Diyos at Diyosa, pinagmulan ng
sandaigdigan. (Halimbawa: Alamat ng Maria Makiling)
4. Nobela  o Kathambuhay – Isang mahabang kwento na nahahati sa kabanata na
bunga ng malikhaing pag-iisip.
5. Pabula – Mga kwento tungkol sa hayop na naglalarawan sa mga tao.
6. Parabula – Mga kwento na hango sa bibliya.
7. Maikling Kwento – Maikling katha, mabilis and daloy ng pangyayari tumutukoy sa
nangungunang tauhan.
8. Balita – paglalahad ng totoong pangyayari sa loob at labas ng bansa.
9. Talambuhay – ito ay nagsasaad ng kasaysayan ng buhay ng isang tao na hango
sa mga tunay na pangyayari o impormasyon.
10. Sanaysay – Maikling komposisyon na naglalaman ng sariling kuro-kuro ng may
akda.
11. Talumpati – Isang buod ng kaisipan na sinasalaysay sa entablado.
12. Kwentong Bayan – Mga salaysay na hingil sa mga likhang-isip ng mga tauhan na
kumakatawan sa mga uri ng mamayan na kapupulutan ng araw.
13. Dula – Mga kwento na isinasabuhay at nahahati ang pangyayari sa yugto.
14. Editoryal – Ito ay pangulong tudling na naglalaman ng kuro-kuro ng editor.
15. Liham – Tumutukoy sa saloobin ng manunulat.

Anyong Patula

Kahulugan: Masining na pagsama-sama ng mga salita upang makabuo ng taludtod na

may sukat at tugma.
 

1. Tulang Liriko/Damdamin:

a. Oda- Tulang nagpaparangal sa dakilang gawain ng isang tao.

b. Dalit- Tulang nagpaparangal sa maykapal.

c. Soneto- Tulang walang saknong, may palagiang anyo na 14 na taludtod at

nagtataglay ng aral sa buhay.

d. Elehiya- Tula na may kaugnayan sa kamatayan.

e. Awit- Awit ng pag-ibig, kantahing bayan.

2. Tulang Pasalaysay

a. Awit- Tula tungkil sa prinsipe at prinsesa mayroong 12 na pantig. Ang mabuting

halimbawa nito ay ang Florante at Laura.

b. Kurido- Tula tungkol sa pagiging maginoo mayroong 8 na pantig. Halimbawa: Ibong

Adarna.

c. Epiko- Tulang tungkol sa pagkabayani. Halimbawa: Biag ni Lam-ang.

3. Tulang Patnigan – Tulang nangagaliangan ng sagutan.

a. Balagtasan- Pagtatalo ng dalawang panig sa paraang patula.

b. Duplo- Tula na nauso sa panahon ng kastila. Ito ay debate na patula na kalimitang

ginagawa kapag may pa-siyam. Kinapapalooban ng mga belyako, belyaka at berdugo.

c. Karagatan- Ito ay isang tula na kadalasang sumusubok sa mga manliligaw ng babae

4. Tulang Pandulaan -Tulang itinatanghal ng padula.

a. Senakulo- Pagsasalarawan sa pagkabuhay at pagkamatay ni Hesus.

b. Moro-moro- Naglalaman ng paglalaban ng Muslim at Kristyano.

c. Sarsuwela- Itinatanghal sa anyong pasayaw na may masayang awit.

Wika at Komunikasyon

Ang komunikasyon o pakikipagtalastasan ay isang proseso ng pagpapalitan ng impormasyon na kadalasan na

ginagawa sa pamamagitan ng karaniwang sistema ng mga simbolo. Ang Araling pangkomunikasyon ang disiplinang
pang-akademya na pinag-aaralan ang komunikasyon. Ito rin ay ang interaksyon ng mga tao sa isa’t isa.

Iba’t ibang kahulugan

 Diksyunaryong Webster: Ang komunikasyon ay pagpapahayag, pagpapabatid o pagbibigay ng
impormasyon sa mabisang paraan, isang pakikipag-ugnayan, pakikipagpalagayan o pakikipag-unawaan.
 Barnhart (American College Dictionary): Ang komunikasyon ay pagpapahayag at pagpapalitan ng ideya,
opinyon o impormasyon sa pamamagitan ng pagsasalita, pagsulat, o pagsenyas.
 Sikologo: Napiling pagtugon o reaksyon.
 Dalubwika: Ang komunikasyon ay ang pakikibahagi ng tao sa kanyang kapwa at pakikibagay niya sa
kanyang kapaligiran.
 Aristotle: Nagsasalita, sinasabi, nakikinig
 Wilbur Schurman:
o Pinanggalingan - taong nagsasalita, sumusulat, gumuguhit, kumukumpas atbp.
o Mensahe – pamamagitan ng simbolo, mga usapan, liham atbp.
o Destinasyon – taong nakikinig, nagbabasa, nanonood atbp.
 Richard Swanson at Charles Marquandt:
o Ang pinanggalingan ng mensahe (participant na nagsulat o nagbasa)
o Ang ideya o mensahe (binuong kaisipan)
o Kodigo (wika, kumpas, ekspresyon ng mukha)
o Tsanel (paraan ng paghahatid sa pamamagitan ng telepono, teleponong selular, liham, karaniwang
usapan, atbp.)
o Tumatanggap ng mensahe (kasali na nagbabasa o nakikinig)

Ayon kay aristotole ang sangkap ng komunikasyon ay ang nagbibigay ng mensahe, ang mensahe, at ang tumanggap
ng mensahe.ano ang ibig sabihin nito

Ang wika ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan. Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na batas
upang maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan. Ginagamit ang pamamaraang ito sa pagpapaabot ng kaisipan at
damdamin sa pamamagitan ng pagsasalita at pagsulat. Isa rin itong likas na makataong pamamaraan ng paghahatid
ng mga kaisipan, damdamin at mga hangarin sa pamamagitan ng isang kaparaanang lumilikha ng tunog; at kabuuan
din ito ng mga sagisag sa paraang binibigkas. Sa pamamagitan nito, nagkakaugnayan, nagkakaunawaan at
nagkakaisa ang mga kaanib ng isang pulutong ng mga tao

. Ang wika ayon kay WEBSTER ay “ang wika ay isang sistema ng komunikasyon sa pagitan ng mga tao sa
pamamagitan ng mga pasulat o pasalitang simbulo.