Veganisme is een levenswijze waarin gestreefd wordt naar het volledig vermijden van het

gebruik van dierlijke producten.[1] Hieronder vallen producten als vlees, gelatine, leer, bont,
zijde en wol, alsmede door dieren voortgebrachte producten zoals zuivel, eieren en honing.
Veganisten zijn tegen elke vorm van wreedheid tegenover dieren.[2]

Inhoud
● 1 Etymologie en geschiedenis
● 2 Levenswijze
● 3 Motieven voor veganisme
● 4 Verschil met verwante voedingsprincipes
● 5 Veganisme in religie
● 6 Gezondheid
○ 6.1 Voedingsstoffen
○ 6.2 Vitamine B12-tekort
○ 6.3 Variatie
● 7 Veganistisch voedingspatroon
○ 7.1 Typische gerechten
● 8 Bekende veganisten
○ 8.1 Bekende voormalige veganisten
○ 8.2 Nederland en België
● 9 Demografie
● 10 Zie ook

Etymologie en geschiedenis
De term veganisme is het Nederlandstalige equivalent van het Engelse woord "veganism".[3]
Dit is afgeleid van de term "vegan" die in 1944 werd voorgesteld door Donald Watson,
oprichter van The Vegan Society.[4] De Nederlandse Vereniging voor Veganisme definieert
veganisme als "een levenswijze waarbij – voor zover praktisch haalbaar – wordt afgezien
van alle vormen van exploitatie van, en wreedheid naar, dieren voor eten, kleding of andere
doeleinden."[5]

Levenswijze
Veganisme bepaalt in de eerste plaats de keuze voor een voedings- en kledingwijze, in die
zin dat noch dieren zelf, noch producten van dieren als dierlijke melk, eieren en honing als
voedsel gebruikt worden.

Op het gebied van kleding wordt het gebruik van materialen waarvoor een dier gedood moet
worden (zoals leer, bont, dons en ivoor) vermeden. Materialen die verkregen kunnen worden
zonder dat het dier gedood hoeft te worden (zoals wol) worden eveneens afgewezen, omdat
ze samenhangen met het in gevangenschap houden van deze dieren.

Veganisme heeft ook invloed op keuzes voor bijvoorbeeld vervoermiddelen, werkkrachten,

sportattributen, amusementsattracties en huisdieren. In al deze gevallen wordt het gebruik
van dieren door veganisten in principe afgewezen. Bij de keuze voor consumentenartikelen
(in het bijzonder cosmetica) is het essentieel dat producten "dierproefvrij" zijn.

Veganisme stelt zich voor als een streven - "voor zover mogelijk en in de praktijk
uitvoerbaar". Naleving van de beoogde principes wordt beperkt door de praktische
toepasbaarheid in de maatschappij. Het gebruik van medicatie, vanwege de afwijzing van
dierproeven, is bijvoorbeeld omstreden, aangezien alle medicijnen eerst getest moeten
worden op dieren.

Motieven voor veganisme

Er zijn diverse redenen om te kiezen voor een veganistische levenswijze. De
meestgenoemde redenen zijn gezondheid en de rechten en het welzijn van dieren. De
wereldvoedselsituatie en het milieu worden minder genoemd.[6]

● Dierenwelzijn: De meest genoemde reden om voor het veganisme te kiezen. Het

gaat hierbij om bezwaren tegen toegebracht leed en schade aan dieren bij de
vervaardiging van dierlijke producten, evenals het vermijden van speciësisme.
● Gezondheid: Een veganistisch voedingspatroon zou het risico op diabetes mellitus
type 2,[7] hart-en vaatziekten,[8][9] borst-,[10][11] darm-[12][13][14] en prostaatkanker kunnen
verlagen.[15][16] Een veganistisch voedingspatroon schiet echter tekort in de
voorziening van diverse essentiële voedingsstoffen[17] en leidt zonder aanvulling tot
een chronisch vitamine B12-tekort.[18][19] Om die reden wordt veganisten aangeraden
om zich te laten bijstaan om hun voedselinname zo goed mogelijk aan hun behoeftes
aan te passen[19] en wordt een veganistische levensstijl afgeraden bij zuigelingen en
peuters, voor zwangere vrouwen en moeders die borstvoeding geven[19];
● Wereldvoedselprobleem: Hierbij wordt aangenomen dat er sprake is van
voedselschaarste doordat veeteelt naar verhouding veel landbouwgrond in gebruik
neemt. Bij vervanging van dierlijke producten door plantaardige producten met gelijke
voedingswaarde is in de regel minder landbouwgrond nodig, afhankelijk van het
product. Voor dierlijk voedsel is ook veel meer water nodig[20] dan voor plantaardig
voedsel.[21][22] Dierlijke voeding heeft volgens deze redenatie dus een grotere
ecologische voetafdruk dan plantaardige voeding.[23][24][25][26]
● Zorg voor het milieu: De keuze voor een veganistisch voedingspatroon kan een
manier zijn om de klimaatverandering terug te dringen, aangezien veeteelt een van
de grotere uitstoters van broeikasgassen is.[27][28][29] De uitstoot van broeikasgassen
blijkt in sterkere mate afkomstig van de veestapel dan van het verkeer.[23][30][31][32]

Verschil met verwante voedingsprincipes

Twee nauw aan het veganisme verwante voedingsprincipes zijn het vegetarisme en het
fruitarisme. Het veganisme gaat op voedingsgebied verder dan het vegetarisme, doordat
naast geen dieren zelf ook geen dierlijke voortbrengselen als melk, eieren en honing
gebruikt worden. Fruitarisme gaat nog verder dan het veganisme, doordat hier naast alle
soorten dierlijk voedsel ook al het plantaardig voedsel waarvoor planten gedood of
beschadigd worden afgewezen wordt. Sommige veganisten zijn tevens aanhanger van het
raw-foodisme: het rauw en dus in onverhitte vorm consumeren van de voeding die men
gebruikt. Veel plantaardig voedsel leent zich er volgens hen voor om in natuurlijke vorm
geconsumeerd te worden.

Veganisme in religie
Enkele godsdiensten hebben verwantschap aan het veganisme. Het boeddhisme predikt om
al wat leeft zo voorkomend mogelijk te bejegenen. In wezen impliceert een consequente
naleving hiervan een veganistische houding ten opzichte van dieren. Ongeveer hetzelfde is
het geval bij het jaïnisme uit India. Volgens een islamitische traditie zou Mohammed gezegd
hebben dat wie goed is voor dieren, goed is voor zichzelf.[33][34] Desondanks is veganisme
onder moslims niet wijdverspreid. Bijbelvorsers zullen ter staving van hun persoonlijke keus
voor het veganisme in dat geschrift, teksten vinden als Spreuken 12:10: "De rechtvaardige
kent het leven van zijn beest; maar de barmhartigheden der goddelozen zijn wreed."

Gezondheid
Verschillende onderzoeken tonen aan dat een veganistisch voedingspatroon het risico op
suikerziekte, een hoge bloeddruk, zwaarlijvigheid en vernauwing van de kransslagaders kan
verlagen, al benadrukken de onderzoekers dat er nader onderzoek nodig is.[35][36] Vergeleken
met een vegetarisch voedingspatroon bevat een veganistisch voedingspatroon meer
voedingsvezel en minder verzadigd vet en cholesterol. Veganisten zijn over het algemeen
slanker dan vegetariërs, hebben een lagere bloeddruk en verminderde kans op een
hartziekte. Wel is er bij een veganistisch voedingspatroon een hoger risico op tekorten aan
essentiële voedingsstoffen.[17] Een Italiaanse meta-analyse wijst op significant lagere
niveaus van body mass index, LDL-cholesterol en glucosespiegels bij vegetariërs en
veganisten in vergelijking met vleeseters. De onderzoekers geven echter aan dat deze
resultaten voorzichtig moeten worden geïnterpreteerd, vanwege de kleine steekproefgrootte
en het beperkte aantal onderzoeken dat is bekeken.[37]

De Hoge Gezondheidsraad erkent dat een plantaardig voedingspatroon veel voordelen heeft
voor de gezondheid. Ze raden een veganistisch voedingspatroon af voor zuigelingen en
peuters, voor zwangere vrouwen en moeders die borstvoeding geven.[19] Ze raden
veganisten aan om zich te laten bijstaan om hun voedselinname zo goed mogelijk aan hun
behoeftes aan te passen.[19]

Voedingsstoffen

Een veganistisch voedingspatroon is doorgaans rijker aan magnesium, foliumzuur, de

vitaminen C, E en ijzer.[38] Het is doorgaans armer aan omega 3-vetzuren, vitamine D en
calcium.[38]

Vitamine B12-tekort

Aangezien plantaardige voeding geen bioactieve vitamine B12 bevat, zal een veganistisch
voedingspatroon zonder vorm van B12-suppletie op termijn tot een vitamine B12-tekort
leiden.[18][39] Suppletie van B12 is mogelijk middels een voedingssupplement. Daarnaast
worden sommige voedingsmiddelen verrijkt met vitamine B12, zoals sojamelk,
vleesopvolgers en soms bij edelgistvlokken. Vitamine B12 in voedingssupplementen wordt
geproduceerd door bacteriën en is derhalve niet strijdig met het veganistische principe.

Variatie

Om de risico’s van een tekort aan voedingsstoffen binnen een veganistisch voedingspatroon
te beperken wordt aangeraden om gevarieerd te eten en aandacht te schenken aan de
herkomst, bereiding en conservatie van voedingsmiddelen.[40][19]

Veganistisch voedingspatroon
Een volledig veganistisch voedingspatroon verhoogd het risico op een tekort van bepaalde
voedingsstoffen. Vooral vitamine B12, vitamine D, calcium en omega 3-vetzuren verdienen
extra aandacht.[17][18] Hoewel de Hoge Gezondheidsraad een veganistisch voedingspatroon
afraadt voor zuigelingen en peuters, voor zwangere vrouwen en moeders die borstvoeding
geven[19] kan een goed uitgebalanceerd veganistisch voedingspatroon, mits goed begeleid
en uitgevoerd, geschikt zijn voor elk van die levensfases.[41]

Een veganist sluit naast vleesproducten ook vis, gevogelte, schaaldieren (zoals garnalen),
weekdieren (zoals mosselen) en insecten uit. Verder worden ook geen producten genuttigd
die iets bevatten dat een dierlijke afkomst heeft, zoals zuivel, eieren, honing, dierlijke
gelatine, dierlijk stremsel en levertraan. In medisch opzicht bevat het voedingspatroon geen
dierlijke eiwitten.[42] Meestal worden dierlijke voedingsmiddelen vervangen door plantaardige
alternatieven, zoals melkvervangers, tofoe of egg-replacerpoeder.

Het gebruikelijke assortiment aan plantaardige voedingsmiddelen (voornamelijk alle soorten

fruit, noten, granen en groente) wordt in veel gevallen verbreed met minder gebruikelijke
middelen (sojabonen, andere peulen en specerijen) om voldoende voedingsstoffen binnen te
krijgen. Voorbeelden zijn het calciumrijke chiazaad, maar ook groenten zoals broccoli,
spinazie en Chinese kool bevatten relatief veel calcium. Een bron van omega-3 wordt
gevonden in lijnzaadolie, koolzaadolie en walnoten.

Inspiratie voor veganistische maaltijdrecepten wordt ook wel opgedaan bij exotische
keukens uit landen waar veel gerechten zonder vlees gegeten worden (bijvoorbeeld de
Indonesische en de Indiase keuken).

Typische gerechten

Pompoenzaad-linzenburgers
●

Sushi met komkommer in plaats van vis

Veganistische chocoladefudge

Gefrituurde tempé

Fusillipasta met avocado

●

Falafel

Hummus

Guacamole op een portobello

Havermoutkoekjes
●

Zeewiersalade

Seitantaco's

Tofoewrap

Veganistische pizza
 ●

Sojamelk

Bekende veganisten

Acteur en veganist Joaquin Phoenix.

Bill Clinton stopte op doktersadvies met veganisme

Bekende internationale veganisten zijn Al Gore, Paul Watson, Mayim Bialik, Michelle
Pfeiffer, Alicia Silverstone, Woody Harrelson, Joaquin Phoenix, Bryan Adams, Carl Lewis,
Lewis Hamilton, Donald Watson, Craig Ferguson, Boy George en Lenny Kravitz.[43]

Bekende voormalige veganisten

Veel bekende veganisten, waaronder Liam Hemsworth, Miley Cyrus, Natalie Portman, Ellie
Goulding, Serena Williams en Samuel L. Jackson zijn hier weer vanaf gestapt, meestal
vanwege een gebrek aan voedingsstoffen.[44][45][46]

Ook Zooey Deschanel, Anne Hathaway, Ellen DeGeneres, Derek Hough, Kristen Bell en
Waka Flocka Flame stopten weer met het volgen van veganisme.[47]

Bill Clinton stopte op dringend advies van zijn dokter met veganisme.[48][49]
Nederland en België

Een vereniging voor het bevorderen van het veganisme in Nederland is de Nederlandse
Vereniging voor Veganisme. In België is dat de veganismevereniging BE Vegan en het
Ethisch Vegetarisch Alternatief.

In Nederland staan Volkert van der Graaf, Famke Janssen, Marianne Thieme,[50] Esther
Ouwehand, Miro Kloosterman, Sanne Vogel, Josje Huisman, Eva Meijer, Floris van den
Berg, Milouska Meulens,[51] Anne Fleur Dekker en Teske de Schepper[52] bekend als
veganist.

Demografie

● Europese Unie:
○ Nederland: In 1996 bleek uit onderzoek dat er ongeveer 16.000
veganisten (0,1%) waren in Nederland.[53][54] November 2020 was dit volgens
een onderzoek van De Nederlandse Vegetariërsbond ongeveer 261.000
(1,5% van de bevolking).[55]
○ België: Volgens de vereniging Ethisch Vegetarisch Alternatief (EVA) zou
in 2018 zo'n 1 procent van de Belgen veganist zijn.[56]
○ Duitsland: In 2019 was naar schatting 0,95% van de bevolking
veganist.[57]
○ Frankrijk: Uit een steekproef van Harris Interactive uit 2017 bleek minder
dan 2% van de Fransen veganist te zijn; samen met vegetariërs waren ze 5%
van de Franse bevolking.[58]
○ Oostenrijk: In 2013 meldde dagblad Kurier dat 0,5% van Oostenrijk
veganisme praktiseerde en in de hoofdstad Wenen 0,7%.[59] In 2017 werd het
aantal veganisten op 80.000 geschat (1% van de bevolking).[60]
○ Spanje: Uit een onderzoek van het adviesbureau Lantern, gedaan in
2017, bleek 0,2% (93.000 mensen) van de Spanjaarden veganist.[61]
○ Zweden: 4% zei veganist te zijn in een enquête van Demoskop uit 2014
onder 1000 mensen van 15 jaar en ouder.[62]
● Zwitserland: Marktonderzoeksbureau DemoSCOPE schatte in 2017 het aantal
veganisten op zo'n 3% van de bevolking.[63]
● Israël: In 2018 was 5,2% van de bevolking in Israël veganist.[64]
● Verenigd Koninkrijk: Volgens The Independent waren er 100.000 veganisten
(0,17%) in 1993.[65] In 2019 schatte The Vegan Society het aantal op 600.000
(1,16%).[66]
● Verenigde Staten: Volgens onderzoek van GlobalData was in 2019 6% van de
bevolking in de Verenigde Staten veganist.[67]

Zie ook
● Lijst van vegetarische en veganistische organisaties
Bronnen, noten en/of referenties

● Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel
Veganism op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons
Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.