Professional Documents
Culture Documents
Tin Hieu Va He Thong Do Tu Anh Bai1 Gioi Thieu Chung (Cuuduongthancong - Com)
Tin Hieu Va He Thong Do Tu Anh Bai1 Gioi Thieu Chung (Cuuduongthancong - Com)
Đỗ Tú Anh
tuanhdo-ac@mail.hut.edu.vn
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Bài 1- Nội dung chính
Kiến thức cơ sở
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Nội dung môn học
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Đánh giá điểm
10% Bài tập về nhà
Được giao sau mỗi chương
Bài tập tính tay
Bài tập với MATLAB
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tài liệu học tập
Sách, giáo trình chính
B. P. Lathi, Signal Processing and Linear
Systems. Berkeley-Cambrigde, 1998.
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Kiến thức cơ sở
Số phức
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Hằng đẳng thức lượng giác
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tích phân bất định
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tích phân bất định (tiếp)
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Vi phân
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chương 1: Giới thiệu về tín hiệu
và hệ thống
1.1 Khái niệm tín hiệu và hệ thống
1.2 Phân loại tín hiệu
1.3 Kích cỡ của tín hiệu
1.4 Một số phép toán cơ bản
1.5 Một số dạng tín hiệu tiêu biểu
1.6 Hệ thống
1.7 Phân loại hệ thống
1.8 Mô hình vào-ra
1.9 Ghép nối hệ thống-Sơ đồ khối
EE3000-Tín hiệu và hệ thống 11
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Hệ thống viễn thông
Bộ thu điện thoại chuyển
âm thanh sang tín hiệu
điện để truyền tải
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Hệ thống điện
Mạch điện RC
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Hệ thống cơ khí
chuyển động
gió
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Khái niệm tín hiệu và hệ thống
Tín hiệu là một hàm biểu diễn một đại lượng vật lý
• Tín hiệu mang thông tin về diễn biến hay bản chất của một
hiện tượng
• Đối số (biến độc lập) của hàm là thời gian hoặc/và vị trí.
Trong chương trình, ta quan tâm đến những tín hiệu là hàm số
của thời gian, ví dụ x (t )
Hệ thống là một thiết bị, một quá trình hay một thuật toán
mà ứng với một tín hiệu vào x (t ) sẽ tạo ra tín hiệu ra y (t )
• Hệ thống là một ánh xạ giữa hàm vào (tín hiệu vào) và hàm ra
(tín hiệu ra)
x(t ) y (t )
• Toán tử T ( x(t )) = y (t ) Hệ thống
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chương 1: Giới thiệu về tín hiệu
và hệ thống
1.1 Khái niệm tín hiệu và hệ thống
1.2 Phân loại tín hiệu
1.3 Kích cỡ của tín hiệu
1.4 Một số phép toán cơ bản
1.5 Một số dạng tín hiệu tiêu biểu
1.6 Hệ thống
1.7 Phân loại hệ thống
1.8 Mô hình vào-ra
1.9 Ghép nối hệ thống-Sơ đồ khối
EE3000-Tín hiệu và hệ thống 16
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Liên tục/Gián đoạn
Tín hiệu liên tục là tín hiệu (hàm số) được xác định tại mọi giá
trị của thời gian t
Tín hiệu gián đoạn là tín hiệu (hàm số) được xác định chỉ tại
các giá trị gián đoạn của thời gian t
x(t0 ), x(t1 ),…, x(tn ),… ⇒ x [ 0] , x [1] ,…, x [ n ] ,…
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tương tự/Rời rạc
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tuần hoàn/Không tuần hoàn
Tín hiệu x(t) đgl tuần hoàn với chu kỳ T, nếu
Ví dụ
x(t ) = A cos(ωt + θ )
ω [rad/sec], θ [rad]
2π
T= [sec]
ω
1 ω
f = = [Hz ]
T 2π
EE3000-Tín hiệu và hệ thống 19
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tuần hoàn/Không tuần hoàn
Tín hiệu x[n] đgl tuần hoàn với chu kỳ N, nếu
Ví dụ N=3
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tuần hoàn/Không tuần hoàn
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Ngoài ra
Tín hiệu nhân quả/tín hiệu phi nhân quả
x(t ) là tín hiệu nhân quả nếu nó không bắt đầu trước t=0, tức là
x(t ) = 0, t < 0
là tín hiệu phi nhân quả nếu nó bắt đầu trước t=0
là tín hiệu phản nhân quả nếu x(t ) = 0, t ≥ 0
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chương 1: Giới thiệu về tín hiệu
và hệ thống
1.1 Khái niệm tín hiệu và hệ thống
1.2 Phân loại tín hiệu
1.3 Kích cỡ của tín hiệu
1.4 Một số phép toán cơ bản
1.5 Một số dạng tín hiệu tiêu biểu
1.6 Hệ thống
1.7 Phân loại hệ thống
1.8 Mô hình vào-ra
1.9 Ghép nối hệ thống-Sơ đồ khối
EE3000-Tín hiệu và hệ thống 23
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Kích cỡ của tín hiệu
Khoảng thời
gian
Độ lớn độ
Biên
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Năng lượng của tín hiệu
2
Năng lượng: diện tích dưới hàm x(t ) .
∞ ∞
x(t )
Năng lượng hữu hạn
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Công suất của tín hiệu
Công suất: trung bình của năng lượng theo thời gian
T 2
1
• Với tin hiệu liên tục P = lim ∫ x(t ) 2 dt
T →∞ T
−T 2
T 2
1
P = lim ∫ x(t ) dt
2
T →∞ T
−T 2
N
1
• Với tin hiệu gián đoạn P = lim ∑ [ ]
2
x n
N →∞ 2 N + 1
n =− N
N
1
∑ [ ]
2
P = lim x n
N →∞ 2 N + 1
n =− N
Tín hiệu hoặc tuần hoàn hoặc đều đặn theo thống kê
EE3000-Tín hiệu và hệ thống 26
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Năng lượng/Công suất Tín hiệu
Tín hiệu năng lượng: khi và chỉ khi 0 < E < ∞ (do đó P = 0 )
- ví dụ
Tín hiệu công suất: khi và chỉ khi 0 < P < ∞ (do đó E = ∞ )
- ví dụ
Không phải tín hiệu năng lượng cũng như tín hiệu công suất:
khi cả E và P đều vô hạn
- ví dụ
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Năng lượng/Công suất Tín hiệu
Xác định “số đo” về năng lượng và công suất của tín hiệu
a) Vì biên độ của tín hiệu → 0 khi t → ∞, chọn năng lượng
b) Biên độ của tín hiệu không → 0 khi t → ∞, nhưng tín hiệu là tuần
hoàn nên tồn tại công suất
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Năng lượng/Công suất Tín hiệu
Ví dụ: Công suất của hàm sin
1 E
T 2 2
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chương 1: Giới thiệu về tín hiệu
và hệ thống
1.1 Khái niệm tín hiệu và hệ thống
1.2 Phân loại tín hiệu
1.3 Kích cỡ của tín hiệu
1.4 Một số phép toán cơ bản
1.5 Một số dạng tín hiệu tiêu biểu
1.6 Hệ thống
1.7 Phân loại hệ thống
1.8 Mô hình vào-ra
1.9 Ghép nối hệ thống-Sơ đồ khối
EE3000-Tín hiệu và hệ thống 30
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Biến đổi trên miền thời gian
Ba phép biến đổi cơ bản
Phép đảo x(−t ), x [ −n ]
Trên trục hoành, co chiều dài tín hiệu khi a>1, giãn chiều dài tín
hiệu khi a<1
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Đảo thời gian
Phép đảo
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Dịch thời gian
Trễ
Vượt
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Co giãn thời gian
Nén lại
Giãn ra
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Kết hợp các phép toán
Phép toán tổng quát f(at-b)
− có thể được thực hiện theo hai cách
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chương 1: Giới thiệu về tín hiệu
và hệ thống
1.1 Khái niệm tín hiệu và hệ thống
1.2 Phân loại tín hiệu
1.3 Kích cỡ của tín hiệu
1.4 Một số phép toán cơ bản
1.5 Một số dạng tín hiệu tiêu biểu
1.6 Hệ thống
1.7 Phân loại hệ thống
1.8 Mô hình vào-ra
1.9 Ghép nối hệ thống-Sơ đồ khối
EE3000-Tín hiệu và hệ thống 36
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu bước nhảy đơn vị
không liên tục
Tín hiệu bước nhảy đơn vị tại t=0
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu xung đơn vị
Ban đầu
diện tích
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tích chất lấy mẫu
φ (t ) liên tục tại t=0
∞ ∞
φ (t )δ (t − T ) = φ (T )δ (t − T ) ∫ φ (t )δ (t − T ) = φ (T ) ∫ δ (t − T )dt = φ (T )
−∞ −∞
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu xung đơn vị
Hàm suy rộng: được định nghĩa bởi ảnh hưởng của nó tới một
hàm khác
Tín hiệu xung đơn vị: được định nghĩa bởi tính chất lấy mẫu của nó
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu mũ
Tín hiệu mũ và tín hiệu sin là lớp những tín hiệu đặc biệt quan
trọng, chúng tạo thành cơ sở cho những tín hiệu khác.
a>0 a<0
C >0 C >0
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu sin
Tín hiệu sin phức (khi a là số thuần ảo)
Khi C là số thực
Công thức Euler
x(t ) = C cos ω t + jC sin ω t 0 0
x(t ) = C e j ( ω0t +φ )
= C cos(ω t + φ ) + j C sin (ω t + φ )
0 0
2π
Tín hiệu sin phức là tín hiệu tuần hoàn với chu kỳ T =
ω 0
vì x(t + T ) = Ce jω 0 ( t + T )
= Ce e
jω 0 t jω0T
= Ce = x(t )
jω 0 t
e jω0T
=e ± j 2π
= cos 2π ± j sin 2π = 1
EE3000-Tín hiệu và hệ thống 42
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu sin
Tín hiệu sin thực
x(t ) = C cos(ω t + φ ) 0
C sin(ω t + φ ) = Im{Ce
0
j ( ω0t +φ )
}
C
= (e j ( ω0t +φ )
−e − j ( ω0t +φ )
)
2
EE3000-Tín hiệu và hệ thống 43
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu mũ phức
Khi C và a là những số phức
x(t ) =
x(t )
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu mũ phức
Re[x(t )] = C e cos(ω t + φ )rt
r>0 r<0
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Hàm mũ
st
Hàm mũ e Công thức Euler
− trong đó s là tần số phức s = σ + jω
Do đó
và
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Hàm mũ
Các trường hợp đặc biệt
Hằng số Hàm sin
Hàm mũ đơn điệu
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tổng hợp tín hiệu
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu chẵn/lẻ
Hàm chẵn/hàm lẻ
Hàm chẵn
Hàm lẻ
chẵn lẻ
x(t)=cos(t) x(t)=sin(t)
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu chẵn/lẻ
Tính chất
chẵn lẻ
Ví dụ
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu chẵn/lẻ
Mọi hàm số đều là tổng của hàm chẵn và hàm lẻ
chẵn lẻ
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu chẵn/lẻ
x[n] là hàm chẵn, nếu x[n]=x[-n]
x[n] là hàm lẻ, nếu x[n]=-x[-n]
Chẵn Lẻ
EE3000-Tín hiệu và hệ thống 52
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tóm tắt: Phân loại tín hiệu
Tín hiệu
1. Tín hiệu liên tục: xác định tại mọi thời điểm trong một khoảng thời gian
Tín hiệu gián đoạn: chỉ xác định trên một tập các thời điểm rời rạc.
2. Tín hiệu tương tự: có biên độ nhận bất cứ giá trị nào trong một khoảng liên tục
Tín hiệu rời rạc: có biên độ chỉ nhận một số (hữu hạn) các giá trị
3. Tín hiệu f(t) là tuần hoàn nếu có f(t+T)=f(t) với mọi t. (*)
Số dương T nhỏ nhất đgl chu kỳ
-Tín hiệu tuần hoàn vẫn là chính nó nếu được dịch đi một số nguyên lần chu kỳ
- Tín hiệu tuần hoàn phải tồn tai trong toàn bộ khoảng thời −∞ < t < ∞
- Tín hiệu không thỏa mãn (*) là tín hiệu không tuần hoàn
Tín hiệu vô hạn bắt đầu từ t = −∞ và kéo dài mãi đến t = ∞.
Do đó tín hiệu tuần hoàn là tín hiệu vô hạn
Tín hiệu nhân quả có giá trị bằng 0 với t < 0
4. Tín hiệu năng lượng: có năng lượng hữu hạn
Tín hiệu công suất: có năng lượng hữu hạn và khác 0
Một tín hiệu hoặc là tín hiệu năng lượng, hoặc là tín hiệu công suất, không thể là cả hai
5. Tín hiệu tiền định: sự thay đổi theo thời gian tuân theo một quy luật đã biết trước.
Tín hiệu ngẫu nhiên: sự thay đổi của nó theo thời gian không theo quy luật, nhưng có
thể biết được thông qua các đặc trưng thống kê, ví dụ: giá trị trung bình
EE3000-Tín hiệu và hệ thống 53
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tín hiệu mũ
Sử dụng MATLAB để vẽ
t = [0:.001:4];
C = 2.0; r = -1.0; w0 = 2*pi;
x = C*exp(r*t).*cos(w0*t);
plot(t,x,'r-',t,C*exp(r*t),'b:',t,-C*exp(r*t),'b:');
xlabel('t'); ylabel('x_1(t)');
1.5
0.5
x 1(t)
-0.5
-1
-1.5
-2
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
t
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Xử lý ảnh
Ví dụ về tín hiệu hai chiều
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt