Ang Pamana

Maikling Kuwento Mula sa Tsina ni Zhang Shouchen

Malayang salin ni Paz Belvez

Nangyari ang kuwentong ito may limampung taon na ang nakalilipas.

Tungkol ito sa isang mayamang mag-anak na may tatlong anak na laláki
at bunsong anak na babae. Ang panganay ay si Haogu, pangalawa si
Wei, at pangatlo si Hongpu. Ang bunsong babae ay nagngangalang Lan
Ying. May asawa na ang tatlong laláki at ngayon ay nakatakdang ikasal
si Lan Ying. Mayaman ang angkan nila at dapat nilang ipakita kahit man
lámang sa mga kapitbahay at sa angkan ng mapangangasawa ni Lan
Ying na silá ay mayaman at sagana sa pamumuhay.
Abalá ang lahat sa paghahanda ng animnapu't apat na baul ng bigay-
káya. Walong baul na yari sa kahoy na kampor na punô ng
pinakapinong seda at puntas na tela, baul na punô ng pinakapunong
porselanang kasangkapan, kumpletong set ng kagamitang yari sa metal
na pyuter, mga kandelaryo, tasa, iba pang ilawan, pitsel, at marami pa.
Isang kayamanang maituturing. Ayaw ng magkakapatid na laláki na
masabi ninuman na sila'y mahirap at nang ikasal ang kapatid nilang
babae ay kulang sa kaukulang bigay-káya. Nang sumunod na taon ay
namatay ang kanilang ama. Kailangan na nilang hati-hatiin ang
kayamanan ng angkan. Walang inaksayang panahon sina Haogu, Wei,
at Hongpu.
Ibig nilang mahati na ang kayamanan. Hindi naman nakikialam ang
nalulungkot pang ina. Napunta kay Haogu ang bahay-ancestral at mga
lupain, kay Wei nagawi ang isa pang bahay, mga lupain at siyempre,
ang ganoon din kalaking kayamanan ang napunta kay Hongpu. Tanging
si Lan Ying lámang ang hindi kumuha kahit ano. Sapagkat ang sabi ng
tatlong laláki ay babae lámang si Lan Ying. Isa pang paniniwala nila ay
ang asawa ni Lan Ying ang may pananagutan sa kanya. Aalis na ang
tatlong laláki, kasáma ang kanilang asawa't anak, sakâ lámang nagsalita
si Lan Ying. "Hintay kayo. Mayroon pa kayong hindi napagpapasyahang
kayamanan" sabi ni Lan Ying.
"Ano pa?" ang halos ay magkakapanabay na wika ng tatlong ganid na
anak na halos lumuwa sa kinalalagyan ang nanlalaking mga mata. Ang
ating ina. Titilad-tilarin din ba ninyo tulad ng ginawa ninyo sa mga barang
ginto at pilak na iniwan ng ating ama?" Bahagyang galit na si Lan Ying sa
inaasal ng mga kapatid. Wala man lámang nakaalala sa kanila sa
magiging kalagayan ng ina. Nagturu-turuan ang tatlo kung kanino titira
ang Ina. Ani Haogu, "Ayoko namang mawika ninyo na sa akin na nga
napunta ang matandang bahay ay sa akin pa rin titira si Ina. Ipauubaya
ko siya sa sinuman sa inyo."E, pangit naman na sa akin manirahan si Ina.
Ayokong isipin ninyong paborito akó ng magulang natin" sagot naman ni
Wei. Sa totoo lámang ay wala ni isa sa kanila ang may ibig mag-alaga
sa ina.
Sa dakong huli ay napagkayarian na tig-sasampung araw na titira ang
ina sa tatlong anak na laláki. Sa unang sampung araw, titira ang ina kina
Haogu. Sa susunod na sampung araw ay kina Wei, at ang huling
sampung araw ng buwan ay kina Hongpu. Isinama ni Haogu ang ina.
Ipinagluto ng tinapay na ubod nang tigas. Hindi gaanong nakakain ang
matandang babae. Ang natira niyang pagkain ay siya muling inihain
nang sumunod na dalawang araw. Hindi na naman nakakain ang ina.
Ipinasiya ng ina na umalis na kina Haogu at lumipat na kina Wei. "Aba,
Ina, bakit narito na kayo?" tanong ni Wei sa ina. "Sa ikalabing-lsang
araw pa po namin kayo inaasahan." Malamig din ang pagtanggap ng
asawa ni Wei sa kanyang biyenan. "Karagdagang bibig iyan para sa
atin," bulong nito kay Wei.
Dumating ang pananghalian. Hinainan ang ina ng congee o nilugaw.
Mabuti buti na ito kaysa ubod nang tigas na tinapay na idinulot sa kanya
ni Haogu. Kaya't lugaw sa umaga, lugaw sa tanghali, at lugaw pa rin sa
gabi. "Ibig man namin kayong dulutan ng ulam ay wala naman kaming
maibibili nito. Kayå pasensiya na kayo," sabi ni Wei sa ina. Samantalang
siya at ang kanyang asawa't mga anak ay sa isang mamahaling
restawran kumakain. Sa ikaapat na araw ng pagkain ng lugaw,
pakiramdam ng ina ay nanlalata na siya. Umalis siya. Pumunta siya sa
bahay ni Lan Ying. Hindi naman maaari sa bahay na iyon na tinitirhan ni
Lan Ying siya tumira. Mga kaanak ng asawa ni Lan Ying ang may
karapatang tumira roon.
Awang-awa si Lan Ying sa ina pagkatapos na ikuwento niya kay Lan Ying
ang búhay niya kina Haogu at Wei. Umisip si Lan Ying ng paraan. Sinabi
niya ito sa ina at silá lámang ng ina ang nakaaalam ng lihim na ito.
Inihanda ni Lan Ying ang lahat. Sumakay sa isang rickshaw ang ina.
Nagpahatid sa bahay ng pangatlong anak na laláki. Sinalubong siya ni
Hongpu. Nakita ni Hongpu na binayaran ng ubod laking halaga ng ina
ang may-ari ng rickshaw. "Sa iyo nang lahat iyan" sabi ng ina sa may-ari
ng rickshaw. "Salamat sa mabuti mong paglilingkod" "Ngunit, Ina, kaylaki
naman ng pabuya ninyo," ang tutol ni Hongpu. "Bayaan mo na. Mabuti
naman ang paglilingkod niya sa akin," sabi ng ina. Palihim ngunit sinadya
ng ina na ilaglag ang ilang sentimo. Kukunin ito ni Hongpu ngunit sinaway
ng ina. "Huwag mo nang pulutin 'yan. Bayaan mo na sa mga pulubi.
Marami pa akó niyan. Hindi ko kayang ubusin sa buong buhay ko.
Maiwan ko rin pag ako'y namatay" paliwanag ng ina. Sa nakita at
narinig ni Hongpu at ng asawa nito ay nabago ang malamig na
pagsalubong sa ina. Pinakain ng lalong masarap na pagkain. Binigyan ng
mabuting tulugan. Asikasong-asikaso nila ang ina. Nagtataka si Hongpu
kung saan kinuha ng ina ang maraming pera na halos ay ipamigay at
itapon na lámang. Ipinaliwanag naman sa kanila ng ina ang ganito:
"Alam kong sa pagkakataong mamatay ang ama ninyo at ako'y isang
biyuda na, magiging abá at kawawa ang búhay ko. Kayå palihim na
akong nag-iimpok para sa araw na iyon. Ipinatago ko ang salapi at
bara-barang ginto sa kapatid ninyong babae. Ngayo'y kinuha ko na at
narito lahat sa akin" anang ina.
"Ipamamana ko ito sa kaninuman na magsisilbi nang mabuti sa akin,"
dugtong pa niya. Ayaw mang ipamalita ni Hongpu sa mga kapatid niya
ang sinabi ng ina ay nabalitaan din ng dalawa. Ibig ng bawat Isa na sa
kanila na tumira ang ina, "Ano na lámang ang sasabihin ng tao, kung
maláman nila na hindi sa akin na panganay na laláki, kayo nakatira?"
sabi ni Haogu. Bawat isa sa tatlong anak ay nagnanais na sa kanila
tumira ang ina. Nalutas ang away ng tatlo, nang imungkahi ang dating
takda ng paninirahan ng ina na tigsampung araw bawat anak. Wala
nang mahihiling pa ang matanda. Asikasong-asikaso siya ng mga anak,
manugang, at apo. Maganda ang kanyang silid na tinitirhan. Idinudulot
ang lahat sa ina, kahit na mangutang pa silá. Kinukumutan kung natutulog
na. Dinadala sa mga panooring klasikal at mga opera kahit na ito'y ubod
ng mahal.
Pinaliliguan siya't nililinis ang katawan at nasasalat nila ang malaking
balumbon at kayamanang nakasukbit sa kanyang baywang at paikot sa
kanyang likod tiyan. Nagagalit ang matanda kung tinatangka na ialis sa
kanya ang balumbon ng kayamanan. Nabuhay din nang kung ilang
panahon ang ina na ang bawat anak ay nagtitimpalak sa buti ng
paglilingkod sa kanya upang sa kanila ipamana ang balumbon ng
kayamanan. At nagkasakit ang ina. Ipinatawag niya si Lan Ying. Wala
sinuman sa tationg laláki ang umalis sa pagbabantay sa maysakit nang
ina. Iniutos ng ina kay Lan Ying na ilagay ang balumbon sa isang
nakasusing baul. Lagyan ito ng apat na seladura. Tig-i-tig-isang susi ang
apat na anak. Samakatuwid, wala ni isa sa kanila ang makapagbubukas
nang mag-isa sa baul. At namatay ang ina.
Nagpapatalbugan pa ang tatlong anak niyang lalaki sa paglilingkod.
Ipinagpagawa ni Haogu ng mamahalin at napakagandang ataul ang ina.
Nagpalagay ng magarang damara sa harap ng bahay ng ina ni Wei.
Ditoy Siyam na gabing ipinagdarasal ang kaluluwa ng ina, pinauusukan
ng insenso, pinagtutulos ng kandila na araw-gabi'y nagbibigay-usok.
Ayaw na matalbugan Si Hongpu. Tumawag ito ng mga upahang iiyak, ng
upahang tutugtog at pinaayos ang isang napakagandang prusisyon sa
paglilibing. Puring-puri ng mga kapitbahay at mga kaanak nila ang
magkakapatid dahil sa ginawa nilang napakabuting pagsisilbi sa ina
noong nabubuhay pa ito. At napaka-espesyal na ataul at paglilibing ang
iniukol sa ina. “Pagkat mahal na mahal namin siya," ang laging sinasabi
nila sa mga tao.
Tungkulin namin iyon sa kanya at naging mabuting ina naman siya sa
amin" Ang mga pahayag na lalo pang ikinapuri at inihanga ng mga tao
sa magkakapatid. Napansin ng mga tao na masayang-masaya ang
tatlong anak na laláki. Maging si Lan Ying ay nangingiti rin tuwing
titingnan ang bangkay ng ina, pagkat alam niyang nalasap ng ina ang
magandang búhay at pagsisilbi ng mga anak, manugang, at apo. Iba
naman ang dahilan ng kasiyahan sa mukha ng tatlong laláki. Makukuha
na nila ang balumbon ng kayamanang matagal ding panahong
nakasukbit sa baywang ng ina at ngayo'y nása baul na nasususian. Hindi
halos nagtagal sa libingan ang mga anak. Mabilis na bumalik sa bahay
at bubuksan na nila ang baul. Tanging si Lan Ying ang hindi nananabik,
pagkat sa una pa lámang ay alam niyang hindi siya kahati ng yamang
ito. Binuksan nila ang baul.
Hinalungkat ang balumbon para sa mga barang ginto at salaping pilak.
Ngunit wala silang makita maliban sa ilang pirasong bakal at mga
batong marmol. Ito ang matagal-tagal ding itinali ng ina sa baywang.
Nakabalik na ang mga tao mula sa pakikipaglibing at nagulat ang mga
ito sa malakas na palahaw ng iyak ng tatlong magkakapatid na lalaki.
Napahagulgol na rin si Lan Ying sa awa sa mga kapatid na labis na
mga gahaman sa kayamanan.
• Sa Pagsisimulang bahagi-ipinakikilala ang mga tauhan batay
sa papel na kanilang gagampanan, gayundin ang tagpuan na
pinangyayarihan ng insidente, ang panahon at ang suliraning
lulutasin ng pangunahing tauhan.
• gitnang bahagi -ang saglit na kasiglahan na pagtatagpo ng
mga tauhang sangkot sa suliranin. Nasa bahagi rin ito ang
tunggalian ng mga tauhan at ang kasukdulan ma iniikutan ng
kahihinatnan ng mga tauhan.
• Sa pagwawakas na bahagi- malalaman kung paano nalutas
ng pangunahing tauhan ang kanyang suliranin
 3. pagwawakas

2.pagpapadaloy

1. pagsisimula
Payamanin Natin A. Pilin sa loob ng kahon ang kasingkahulugan
ng salitang may salungguhit sa sumusunod na mga pangungusap.
Pagkatapos, isulat muli ang pangungusap gamit ang
kasingkahulugan ng salita
Arko kaban kandelaryo
Lace palamukos seladura sutla
1 Isang baul ng bigay-káya na naglalaman ng puntas na
tela para sa nalalapit na pag-isang-dibdib ni Lan Ying.
Pangungusap___________________________________
______________________________________________
2 Ang lahat ay humanga sa ibang baul na punó ng
pinakapinong seda.
Pangungusap___________________________________
______________________________________________

3.Nasasalat nila ang balumbon ng kayamanan na nakasukbit sa

baywang ng kanilang ina.
Pangungusap___________________________________
______________________________________________
4.Abalá ang kamag-anak ng mapapangasawa ni Lan Ying sa
paga ng animnapu't apat na baul ng bigay-kaya
Pangungusap___________________________________
______________________________________________

5. Nagpalagay ng magarang damara sa harap ng bahay

upang ipagdasal ang kaluluwa ng kanilang ina.
Pangungusap___________________________________
______________________________________________
Talakayin Natin
Sagutin ang mga tanong
1. Sino-sino ang mga tauhan sa kuwento? Ilawaran ang kanilang
katauhan.

2. llarawan ang paglilingkod na ibinigay ng tatlong anak na

lalaki sa kanilang ina. Bakit ganito ang kanilang naging
paglilingikod sa sariling ina matapos paghatian ang kanilang
pamana?

3 Anong kaugaliang Tsino ang naglalarawan sa konseptong

tinatag na gender sensitivity? Ipaliwanag.
4. Sa ating lipunan sa kasalukuyan, tunay ba na magkatimbang
ang karapatan ng babae at laláki? Ipaliwanag.

5. Ayon sa sarbey, mas maraming ama at ina ng pamilyang

Piipino ang magkatuwang na naghahanapbuhay kayå ang mga
anak ay naiwan sa pangangalaga ng ibang kamag-anak. Ano
ang iyong mungkahi upang ang kaugalian ng ating kultura na
"ang ina ang unang guro ng anak ay manatili sa ating lipunan?