Mga Mahahalagang Tala sa Buhay ng Bayani

- Dr. Jose Protacio Rizal ay ang Pambansang Bayani ng Pilipinas.

- Ang kanyang buong pangalan ay Jose Protacio Rizal Mercado Y Alonzo Realonda
- Siya ay isinilang sa Calamba, Laguna noong Hunyo 19, 1861.
- Siya ay bininyagan noong Hunyo 22, 1861 ni Padre Rufino Collantes.
- Si Padre Cazanas ang kanyang ninong sa binyag

Ang Magkakapatid na Rizal

- • Saturnina
- • Paciano- itinuturing niyang pangalawang ama
- • Narcisa
- • Olimpia
- • Luisa
- • Maria
- • Jose
- • Concepcion
- • Josefa
- • Trinidad
- • Soledad
-
Pinagmulang Lahi
• Ang kanyang nuno sa ama ay si Domingo Lamco, isang Intsik na dumating sa Maynila noong
1690 mula sa Fukien City ng Chang Chow.
• Napangasawa niya si Ines dela Rosa
• Noong 1731, ginamit niya ang apelyidong Mercado dahil sa kanyang pagiging komersyante.
• Naging anak nila si Francisco Mercado na napangasawa naman si Cirila Bernacho.

Mga Alaala ng Kabataan

- • Nagsimulang mag-aral ng abakada sa gulang na tatlong taon.
- • Tahimik at lubhang mapagmasid si Rizal
- • Mahilig siya sa pagbabasa at pakikinig sa usapan ng kanyang mga nakatatandang
kapatid.
- • Walong taong gulang siya nang kanyang isulat ang kanyang unang tula na
pinamagatang “Sa Aking Mga Kababata”.
- • Sumulat din siya ng dula na may himig katatawanan at itinanghal sa isang pistang
bayan sa Kalamba.
- • Nagustuhan ito ng gobernadorcillo ng Paete at binayaran ang manuskrito ng dalawang
piso.
- • Apat na taong gulang siya noon nang unang makaranas ng kasiphayuan sa buhay ang
batang si Rizal dahil sa pagkamatay ng kanyang nakababatang kapatid na si Concha.
- • Sinundan ito nang siya’y sampung taong gulang nang mabilanggo ang kanyang ina
dahil sa bintang na pakikiisa sa tangkang paglason sa asawa ng kanyang kapatid na si
Jose Alberto.
 - • Lalo pa niyang napatunayan ang kawalang katarungan ng lipunan nang masaksihan
niya ang pagbitay sa tatlong paring Pilipino na sina Padre Mariano Gomez, Jose Burgos,
Jacinto Zamora noong Pebrero 17,1872.
- • Maagang natutunan ng batang si Rizal ang pagdarasal, pagrorosaryo at pagsisimba.

Ang Pag-aaral at Paglalakbay

- Ang unang naging guro ng batang si Rizal ay ang kanyang INA.
• Una niyang natutunan dito ang pagbabasa at pagdarasal.
• Unang napansin ng kanyang ina ang kanyang angking katalinuhan nang makapagsulat siya
ng tula.
• Naging guro din niya si Maestro Celestino at Maestro Lucas Padua.
• Ang nagturo sa kanya ng Kastila at Latin ay si Ginoong Leon Monroy, isang matalik na
kaibigan ng kanyang ama.

Sa Ateneo de Manila
- • Labing-isang taong gulang si Rizal nang mag- aral siya sa Ateneo de Manila.
- • Bantulot ang paaralan na siya ay tanggapin sa dalawang dahilan:
- • Una, dahil nahuli siya sa pagpapatala
- • Pangalawa ay dahil maliit siya at mukha siyang masasakitin.
- • Siya ay napiling emperor sa klase nila dahil siya ang pinakamarunong sa kanilang
lahat.

• Natamo ni Rizal ang pinakamataas na karangalan nang matapos niya ang kursong “Bachiller
de Artes” noong Marso 23,1877, sa gulang na 16 na taon.
• Ang tulang “Sa Aking Inspirasyon” na inihandog niya sa kanyang ina ang unang tula na
naisulat niya bilang mag-aaral sa Ateneo.

Sa Unibersidad ng Santo Tomas

- • Siya ay nag-aral sa Unibersidad ng Santo Tomas at nagpatala sa kursong Medisina
upang matulungan niya ang kanyang inang maysakit sa mata.
- • Tinapos din niya at ipinasa ang pagsusulit sa kursong Surbeyor sa Ateneo.
- • Nakita niya sa Unibersidad ng Santo Tomas ang kawalang paggalang sa mga
mag-aaral na Pilipino kung kaya’t labis-labis ang kanyang pagkadismaya sa pag-aaral
niya rito kaya nagpasya siyang magpatuloy na lamang ng kanyang pag-aaral sa ibang
bansa.• Lalong nagtiim ang kanyang desisyong mangibang bansa nang minsang
pagpaluin siya ng isang gwardya sibil dahil nakalimutan niyang magbigay- galang dito.
Nagsumbong siya kay Heneral Primo de Rivera ngunit di siya pinansin.
Sa Espanya
• Noong Mayo 3,1880, lingid sa kaalaman ng kanyang mga magulang at ng
pamahalaan, siya ay palihim na umalis ng bansa. Ginamit niya ang pangalang Jose
Mercado.
• Labis na kalungkutan ang kanyang dinanas nang siya’y nasa Espanya. Kumalat ang
sakit na cholera na hindi nagawan pigilan ng pamahalaan. Maliban dito ay labis niyang
dinamdam ang kalungkutan at pamamayat ni Leonor Rivera na kanyang kasintahan.

Noong Hunyo 18, 1892 ay umuwi ng Pilipinas si Dr. Jose P. Rizal. Nagtatag siya ng samahan
tinawag ito na “La Liga Filipina.” Ang layunin ng samahan ay ang pagkakaisa ng mga Pilipino at
maitaguyod ang pag-unlad ng komersiyo, industriya at agricultura.

Sa Belgium
• Lumipat ng Belgium si Rizal upang magtipid
• Sinimulan niya sa bansang ito ang pagsulat niya ng kanyang nobelang El Filibusterismo.
• Maraming artikulo ang kanyang kanyang isinulat na ipinalathala niya sa pahayagang La
Solidaridad

Sa MADRID
- Humingi ng katarungan para sa kanyang pamilya at kababayan sa Kalamba.
- Nalaman niya na si Leonora ay nagpakasal sa isang inhinyerong Ingles.

• Nabuo ang aklat na karugtong ng Noli Me Tangere dahil sa pagtulong ni Valentin Ventura.
• Sa kakulangan ng salapi ay muntik na niya itong hindi napalimbag

Ang kanyang dalawang nobela “Noli Me Tangere” at “El Filibusterismo” naglalahad ng mga
pang-aabuso ng mga prayle sa mga Pilipino at mga katiwalian sa pamahalaan ng Kastila.

Maximo Viola
Ferdinand Blumentritt
Dahilan sa pagbalik sa Pilipinas:
- operahan ang mata ng kanyang ina
- matulungan ang kanyang kababayan na matagal ng inaapi
- makita ang ibinunga ng kanyang Noli sa bayan at pamahalaang Kastila
- upang alamin ang dahilan ng hindi pagsulat ni Leonor Rivera.

Noong Hulyo 6, 1892, si Jose Rizal ay nakulong sa Fort Santiago at ipinatapon sa Dapitan
Noong Hulyo 14, 1892. Apat na taon siya namalagi sa Dapitan kung saan nanggamot siya sa
mga maysakit at hinikayat niya ang mamamayan na magbukas ng paaralan. Hinikayat din niya
ang ito sa pagpapaunlad ng kanilang kapaligaran.

Noong Setyembre 3, 1896, habang papunta siya sa Cuba upang magsilbi bilang siruhano,
inaresto siya. Noong Nobyembre 3, 1896 ibinalik sa Pilipinas at, sa pangalawang pagkakataon,
ikinulong siya sa Fort Santiago.

Bago dumating ang kanyang katapusan naisulat niya ang “Mi Ultimo Adios” (Ang Huling
Paalam) upang magmulat sa mga susunod pang henerasyon na maging makabayan.

Paglilitis at Kamatayan
• Jose Taviel de Andrade tagapagbantay at matalik na kaibigan ni Rizal.
• Tinyente Luis Taviel de Andrade ibinigay at piniling tagapagtanggol ni Rizalsa paglilitis.
• Noong Disyembre 30, 1896, binaril si Dr. Jose P. Rizal sa Bagumbayan (na ngayon ay Luneta)
sa oras n a7:03 ng umaga.
• Humiling siya na barilin siyang nakaharap ngunit hindi ito pinahintulutan.