Professional Documents
Culture Documents
Tập 1. Kỹ Thuật Chuyển Mạch Cơ Bản
Tập 1. Kỹ Thuật Chuyển Mạch Cơ Bản
Tập 1. Kỹ Thuật Chuyển Mạch Cơ Bản
Với phương pháp tiếp cận từ các giải pháp kỹ thuật cơ bản tới các giải
pháp công nghệ, “Giáo trình Cơ sở kỹ thuật chuyển mạch” cung cấp tới
sinh viên chuyên ngành Viễn thông, Công nghệ thông tin, Điện-Điện tử các
kiến thức cơ sở của lĩnh vực chuyển mạch, hệ thống hóa kiến thức cho sinh
viên tiếp cận các giải pháp kỹ thuật và công nghệ chuyển mạch mới một cách
tốt nhất, làm tiền đề cho các môn học tiếp theo. Giáo trình gồm 5 chương:
Chương 1: Trình bày các khái niệm và lý thuyết cơ bản của kỹ thuật
chuyển mạch, một số mô hình toán học cơ sở ứng dụng trong kỹ thuật
chuyển mạch và xu hướng phát triển của công nghệ mạng trong những năm
gần đây.
Chương 2: Tóm tắt các vấn đề cốt lõi của kỹ thuật chuyển mạch kênh
bao gồm các nguyên lý chuyển mạch cơ bản, các hình thái kết nối trường
chuyển mạch và điều khiển kết nối thông tin qua trường chuyển mạch.
Chương 3: Trình bày kỹ thuật và nguyên tắc của chuyển mạch gói liên
quan tới các vấn đề phức tạp như các kỹ thuật định tuyến, các giao thức định
tuyến và báo hiệu đảm bảo chất lượng dịch vụ. Chương này còn đưa ra một
số vấn đề mở và xu hướng phát triển của kỹ thuật chuyển mạch gói trong
tương lai.
Chương 4: Tập trung vào các giải pháp công nghệ chuyển mạch tiên
tiến được phát triển trên cơ sở công nghệ IP/ATM; công nghệ MPLS là hạ
tầng chuyển mạch cho mạng NGN với kỹ thuật định tuyến và báo hiệu đã
ngày càng đáp ứng được yêu cầu chất lượng dịch vụ trên mạng viễn thông
Chương 5: Trình bày một số vấn đề liên quan đến kỹ thuật chuyển
mạch dưới góc độ điều khiển và báo hiệu – Kỹ thuật chuyển mạch mềm.
Các giải pháp và mô hình kết nối trong mạng thế hệ sau được trình bày
nhằm làm rõ vai trò quan trọng của chuyển mạch mềm trong mạng hội tụ
hiện nay và các thách thức cần phải vượt qua. Một số mô hình ứng dụng
chuyển mạch mềm cũng được đưa ra nhằm giúp bạn đọc tiếp cận tới một số
giải pháp công nghệ tiên tiến đang được ứng dụng và triển khai trên mạng
viễn thông.
Kỹ thuật chuyển mạch là một lĩnh vực rộng và liên quan tới rất nhiều lĩnh
vực khác trong môi trường mạng truyền thông. Vì vậy, sẽ có nhiều phương
pháp tiếp cận khác nhau đối với những vấn đề đưa ra trong giáo trình. Nhóm
biên soạn rất mong nhận được sự góp ý của đồng nghiệp và bạn đọc để giáo
trình sẽ hoàn thiện hơn trong lần xuất bản tiếp theo.
Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc!
3GPP Third Generation Partnership Project Dù ¸n cho c¸c ®èi t¸c m¹ng thÕ hÖ 3
ADSL Asymmetric Digital Subscriber Line §−êng d©y thuª bao sè kh«ng ®èi
xøng
API Application Programmable Interface Giao diÖn lËp tr×nh øng dông
ATM Asynchronous Transfer Mode Ph−¬ng thøc truyÒn t¶i kh«ng ®ång bé
BGCF Border Gateway Control Function Chøc n¨ng ®iÒu khiÓn cæng biªn
BICC Bearer Independent Call Control §iÒu khiÓn cuéc gäi ®éc lËp kªnh mang
B-ISDN Broadband Integrated Service M¹ng sè tÝch hîp dÞch vô b¨ng réng
Digital Network
CSCF Call Session Control Function Chøc n¨ng ®iÒu khiÓn phiªn cuéc gäi
DNHR Dynamic Nonhierarchical Routing §Þnh tuyÕn kh«ng ph©n cÊp ®éng
DSLAM Digital Subscriber Line Access Bé ghÐp kªnh truy nhËp DSL
Multiplexer
DTIC Digital Trunk Interface Controller Khèi ®iÒu khiÓn giao diÖn trung kÕ sè
EGP Exterior Gateway Protocol Giao thøc ®Þnh tuyÕn miÒn ngoμi
GMPLS Generalized MultiProtocol Label ChuyÓn m¹ch nh·n ®a giao thøc tæng
Switch qu¸t
GSM Global System for Mobile HÖ thèng toμn cÇu cho th«ng tin di
communication ®éng
HDLC High level Data Link Control Giao thøc ®iÒu khiÓn ®−êng d÷ liÖu
protocol møc cao
HTTP Hyper Text Transfer Protocol Giao thøc chuyÓn giao siªu v¨n b¶n
ICMP Internet Control Message Protocol Giao thøc b¶n tin ®iÒu khiÓn Internet
IFMP Ipsilon Flow Management Protocol Giao thøc qu¶n trÞ luång cña Ipsilon
IGP Interior Gateway Protocol Giao thøc ®Þnh tuyÕn miÒn trong
IPX Internetwork Packet Exchange Giao thøc trao ®æi gãi liªn m¹ng
IS-IS Intermediate System to Intermediate Giao thøc ®Þnh tuyÕn liªn m¹ng
System
ISP Internet Service Provider Nhμ cung cÊp dÞch vô Internet
M3UA MTP3 User Adaptation Layer Líp t−¬ng thÝch ng−êi dïng MTP3
MGCP Media Gateway Control Protocol Giao thøc ®iÒu khiÓn cæng ph−¬ng tiÖn
MHA Min Hop Algorithm ThuËt to¸n b−íc nh¶y tèi thiÓu
MIRA Min Interference Routing Algorithm ThuËt to¸n ®Þnh tuyÕn nhiÔu tèi thiÓu
MMG Mobile Media Gateway Cæng ph−¬ng tiÖn cho m¹ng di ®éng
MMPP Markov Modulated Poisson Process TiÕn tr×nh Poisson m« pháng Markov
MRFC Media Resource Function Control §iÒu khiÓn chøc n¨ng tμi nguyªn
ph−¬ng tiÖn
MRFP Media Resource Function Processor Bé xö lý chøc n¨ng tμi nguyªn ph−¬ng
tiÖn
MSF MultiService Forum DiÔn ®μn ®a dÞch vô
OSPF Open Shortest Path First Giao thøc −u tiªn ®−êng ng¾n nhÊt
PCC Progressive Call Control §iÖu khiÓn cuéc gäi lòy tiÕn
PDF Policy Decicion Function Chøc n¨ng quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch
PGL Peer Group Leader Tr−ëng nhãm trong nhãm cïng cÊp
PSTN Public Switched Telephone Network M¹ng chuyÓn m¹ch ®iÖn tho¹i c«ng
céng
PTSE PNNI Topology State Element PhÇn tö tr¹ng th¸i cÊu h×nh PNNI
PTSP PNNI Topology State Packet Gãi tin tr¹ng th¸i cÊu h×nh PNNI
QoS Quality of Service ChÊt l−îng dÞch vô
RANAP Radio Access Network Application PhÇn øng dông m¹ng truy nhËp v«
Part tuyÕn
RAS Registration Administration and Giao thøc tr¹ng th¸i, qu¶n lý vμ ®¨ng
Status Protocol ký
RIP Routing Information Protocol Giao thøc th«ng tin ®Þnh tuyÕn
RSVP Resource Reservation Protocol Giao thøc dμnh tr−íc tμi nguyªn
RTCP Realtime Transport Control Giao thøc truyÒn t¶i ®iÒu khiÓn thêi
Protocol gian thùc
RTNR Real-Time Network Routing §Þnh tuyÕn m¹ng thêi gian thùc
RTP Realtime Transport Protocol Giao thøc truyÒn t¶i thêi gian thùc
RLUIC Remote Line Unit Interface Khèi giao tiÕp ®¬n vÞ vÖ tinh
Controller
SAR Segmentation Reassembly Sublayer Ph©n líp c¾t m¶nh t¹o gãi
SCIM Service Capability Interaction Qu¶n trÞ t−¬ng t¸c kh¶ n¨ng dÞch vô
Management
SCTP Stream Control Transport Protocol Giao thøc truyÒn t¶i ®iÒu khiÓn luång
SDS Space Division Switching ChuyÓn m¹ch ph©n chia kh«ng gian
SMTP Simple Message Transfer Protocol Giao thøc truyÒn b¶n tin ®¬n gi¶n
SNMP Simple Network Management Giao thøc qu¶n trÞ m¹ng ®¬n gi¶n
Protocol
SPC Stored Program Control §iÒu khiÓn theo ch−¬ng tr×nh ghi s½n
SUA SCCP User Adaptation layer Líp t−¬ng thÝch ng−êi dïng SCCP
SWPA Shortest Widest Path Algorithm ThuËt to¸n t×m ®−êng réng nhÊt vμ
ng¾n nhÊt
TCP Transport Control Protocol Giao thøc ®iÒu khiÓn truyÒn t¶i
TDS Time Division Switching ChuyÓn m¹ch ph©n chia thêi gian
TUA TCAP User Adaptation Layer Líp t−¬ng thÝch ng−êi dïng
WAP Wireless Application Protocol Giao thøc øng dông kh«ng d©y
WCDMA Wireless Code Division Multiple §a truy nhËp ph©n chia theo m·
R4 Access Release 4 kh«ng d©y phiªn b¶n 4
WDM Wavelength Division Multiplexing GhÐp kªnh ph©n chia theo b−íc sãng
WSPA Widest Shortest Path Algorithm ThuËt to¸n t×m ®−êng ng¾n nhÊt vμ
réng nhÊt
Chương 1
Viễn thông là một phần của khái niệm thông tin - một dạng thức
chuyển giao thông tin. Mạng viễn thông được coi là hạ tầng cơ sở của xã
hội sử dụng kỹ thuật điện, điện tử và các công nghệ khác để chuyển giao
thông tin. Mạng viễn thông dưới góc độ đơn giản nhất bao gồm tập hợp
các nút mạng, các đường truyền dẫn kết nối giữa hai hay nhiều điểm xác
định và các thiết bị đầu cuối để thực hiện trao đổi thông tin giữa người sử
dụng. Khái quát, chúng ta có thể coi tất cả các trang thiết bị, phương tiện
được sử dụng để cung cấp dịch vụ viễn thông tạo thành mạng viễn thông.
Thiết bị đầu cuối là các trang thiết bị của người sử dụng để giao tiếp với
mạng cung cấp dịch vụ. Thiết bị chuyển mạch là các nút của mạng viễn
thông có chức năng thiết lập và giải phóng đường truyền thông giữa các
các thiết bị đầu cuối. Thiết bị truyền dẫn được sử dụng để nối các thiết bị
đầu cuối hay giữa các nút với nhau để thực hiện truyền các tín hiệu một
cách nhanh chóng và chính xác. Tham gia xây dựng mạng viễn thông có các
nhà cung cấp thiết bị, khai thác thiết bị và các nhà cung cấp dịch vụ, v.v.
Cùng với sự phát triển của công nghệ tiên tiến là xu hướng hội tụ cả
về công nghệ và dịch vụ mạng truyền thông giữa các mạng cố định,
mạng di động và mạng Internet đến mạng thế hệ sau NGN (Next
Generation Network). Hạ tầng mạng viễn thông thay đổi không ngừng
nhằm đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của người sử dụng, sự tác động
18 Giáo trình Cơ sở kỹ thuật chuyển mạch
này liên quan và ảnh hưởng tới rất nhiều lĩnh vực trên các yếu tố khoa học
công nghệ và khoa học kỹ thuật, trong đó bao gồm kỹ thuật chuyển mạch.
Cuốn “Giáo trình Cơ sở kỹ thuật chuyển mạch” có hướng tiếp cận từ các
vấn đề cơ bản và mấu chốt nhất trong lĩnh vực chuyển mạch tới các xu
hướng và giải pháp chuyển mạch tiên tiến nhằm giúp người đọc nhận thức
một cách tổng quan các khía cạnh kỹ thuật liên quan tới lĩnh vực này.
Trong phần đầu tiên của giáo trình sẽ giới thiệu các khái niệm cơ sở
liên quan tới lĩnh vực chuyển mạch, nhất là các cơ sở toán học và lý
thuyết liên quan. Sau đó là các kỹ thuật và nguyên tắc hoạt động của các
mạng chuyển mạch kênh và chuyển mạch gói cùng với các vấn đề liên
quan như định tuyến, đánh số và chất lượng dịch vụ. Các kỹ thuật chuyển
mạch mới trong mạng tốc độ cao hiện nay được trình bày trong các
chương cuối là sự kết hợp giữa các giải pháp công nghệ và giải pháp kỹ
thuật, nhằm thể hiện mô hình tổng thể của các công nghệ tiên tiến đang
ứng dụng và triển khai trên mạng viễn thông.
mạch (Tổng đài), trong mạng chuyển mạch gói thường được gọi là thiết
bị định tuyến (Bộ định tuyến). Trong một số mạng đặc biệt, phần tử thực
hiện nhiệm vụ chuyển mạch có thể vừa đóng vai trò thiết bị đầu cuối vừa
đóng vai trò chuyển mạch và chuyển tiếp thông tin.
c) Phân loại chuyển mạch
Các hệ thống chuyển mạch cấu thành mạng chuyển mạch, ta có hai
dạng mạng chuyển mạch cơ bản: Mạng chuyển mạch kênh và mạng
chuyển mạch gói. Tuy nhiên, dưới góc độ truyền và xử lý thông tin,
chuyển mạch còn có thể phân thành bốn kiểu: chuyển mạch kênh, chuyển
mạch bản tin, chuyển mạch gói và chuyển mạch tế bào. Các khái niệm cơ
bản được thể hiện trong hình 1.1 (a,b,c).
Mạng chuyển mạch kênh thiết lập các mạch (kênh) chỉ định riêng
cho kết nối trước khi quá trình truyền thông thực hiện. Như vậy, quá
trình chuyển mạch được chia thành 3 giai đoạn phân biệt: thiết lập,
truyền và giải phóng. Để thiết lập, giải phóng và điều khiển kết nối,
mạng chuyển mạch kênh sử dụng các kỹ thuật báo hiệu để thực hiện như
một thành phần bắt buộc.
Ngược lại với mạng chuyển mạch kênh là mạng chuyển mạch gói,
dựa trên nguyên tắc phân chia các lưu lượng dữ liệu thành các gói tin và
truyền đi trên mạng chia sẻ, mỗi gói tin là một thực thể độc lập chứa các
thông tin cần thiết cho quá trình xử lý thông tin trên mạng. Các giai đoạn
thiết lập, truyền và giải phóng sẽ được thực hiện đồng thời trong một
khoảng thời gian và quyết định đường đi được xác lập bởi thông tin trong
tiêu đề gói tin. Kênh thông tin được hình thành giữa các thiết bị mạng
không phụ thuộc theo logic thời gian mà chỉ có ý nghĩa khi có lưu lượng
chuyển qua được gọi là các kênh ảo, các kênh ảo có cùng một số đặc tính
được ghép thành luồng ảo. Các nút mạng có thể thực hiện chuyển mạch
cho từng kênh ảo hoặc cả luồng ảo thay vì cho từng gói tin riêng biệt,
phương pháp này cho phép nâng cao hiệu năng truyền thông toàn mạng
nhờ giảm bớt một số quy trình xử lý.
20 Giáo trình Cơ sở kỹ thuật chuyển mạch
Liên kết
a) Chuyển mạch kênh: hai luồng thông tin trên hai kênh khác nhau
Liên kết
Liên kết
c) Chuyển mạch gói kênh ảo: các gói tin đi trên kênh ảo
Hình 1.1: Các kiểu chuyển mạch cơ bản
Chương 1: Giới thiệu chung về kỹ thuật chuyển mạch 21
đường và báo hiệu thanh ghi, báo hiệu kênh liên kết và báo hiệu kênh
chung, báo hiệu bắt buộc, v.v... Các thông tin báo hiệu được truyền dưới
dạng tín hiệu điện, quang hoặc bản tin. Ví dụ, các hệ thống báo hiệu
trong mạng chuyển mạch điện thoại công cộng PSTN được đánh số từ
No1-No7, trong đó gồm có các dạng báo hiệu số, tương tự hay bản tin.
Trong mạng IP hiện có rất nhiều giao thức báo hiệu được sử dụng cho
các kết nối và trải rộng trên các lớp từ lớp 2 tới lớp 5 trong mô hình OSI.
Với các kỹ thuật báo hiệu tại các lớp cao, báo hiệu được thể hiện qua các
giao thức. Ví dụ, trong kỹ thuật truyền thoại qua mạng IP (VoIP), các
giao thức báo hiệu cho thiết bị đầu cuối thực hiện các chức năng đăng kí,
quản trị và trạng thái RAS (Register, Administration và Status) như
H.225 trong chồng giao thức H.323. Các giao thức báo hiệu sử dụng để
điều khiển các thiết bị cổng đa phương tiện như H.245, MEGACO/H.248
hoặc giao thức khởi tạo phiên (SIP - Session Initation Protocol), truyền
tải báo hiệu số 7 trong mạng IP như giao thức truyền tải báo hiệu
SIGTRAN (Signalling Transfer) và giao thức điều khiển cuộc gọi độc lập
kênh mang BICC (Bearer Independent Call Control).