‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫ليکوال‬
‫اجمل اټک يوسفزی‬

‫‪Ketabton.com‬‬
‫‪0‬‬
(c) ketabton.com: The Digital Library

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

1
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫د بنګړيو پر ځای يې خپلې خور ته زولنې راوړلې او په رڼا ورځ يې د‬

‫زندان تورې دروازې ورپسې راوتړلې له هغې يو ميږی هم نه و ازار‬
‫شوی ‪ ،‬کلونه کلونه همدلته اوسېدله د خاپوړو ځای او خپل کلی ترې‬
‫بېخي هري شوی و ‪ ،‬وړه ماشومه وه چې توپان له خپل کيل نه په مخه‬
‫کړه په سختو غرونو او کړنګونو يې واړوله او بې موره لور د خپلې نيا په‬
‫غيږ کې همدلته رالويه شوه‪.‬‬
‫همدلته په ښه بده پوهه شوله ‪ ،‬همدلته يې ښي او چپ الس وپېژانده‬
‫‪ ،‬همدلته پېغله شوه مور شوه او همدې خاورې ته يې د زړه ټوټې او د‬
‫سرتگو نور هم وروسپارلو‪.‬‬
‫د پنچشنبې ورځ وه ټول خلک اريان دريان او هيبت وهيل ښکارېدل‬
‫په کليو او لرې پرتو سيمو کې ال عام خلک د نوې بال له زېږېدو خرب نه‬
‫وو ‪ ،‬يوازې د کابل ښاريان حريان وو چې ولې په داسې يو ارام او منظم‬
‫ښار کې د ډزو غږونه دي او د ښار له منځه لوګي خيږي ‪ ،‬دا په تاريخ‬
‫کې لومړۍ ورځ وه چې د ټانګ ‪ ،‬درندو توپونو او د الوتکو د ډزو او‬
‫مببارد غږ خلکو په رڼا ورځ اورېده ‪ ،‬دا وخت په افغانستان کې يوازې‬
‫دولتي اخبارونه ‪ ،‬مجلې او خپرونې چاپېدلې ازادې او خپلواکې چاپي‬
‫خپرونې بېخي لږې او د ګوتو په شمېر وې ‪ ،‬غږيزې خپرونې هم دومره‬
‫نه وې او يوازې د کابل راډيو په لنډو څپو کې خپرونې درلودې همدا‬
‫وخت په نړۍ کې تخنيک پرمختګ کړی و او په ځينو اروپايي او نورو‬
‫پرمختلليو هېوادونو کې د ټلويزيون په نوم يوه انځوريزه مطبعايت‬
‫لړۍ هم پيل شوې وه خلکو به په کې د خپل هېواد او نړۍ خربونه او‬
‫نور معلومايت پروګرامونه ليدل‪.‬‬
‫کا بل کې هم ټلويزيون د اروپا په شان کابو تيار و چې خپرونې پيل‬
‫کړي په نورو والياتو کې هم د بيا بيا سوځولو او ګواښونو رسه رسه د‬

‫‪2‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫سينام په نوم د فلمونو د نندارې په خاطر سنيامګانې موجودې وي او‬
‫خلک به د هندي فلمونو نندارې ته ورتلل‪.‬‬
‫پېښور کې هم سينامګانې وې خو په هندي فلمونو بنديز و او د‬
‫محکومې پښتونخوا اکرثه خلک به کابل ته د نندارې دپاره راتلل‪.‬‬
‫که څه هم افغانستان د تاريخي قدامت له مخې د هر عرص د متدن او‬
‫پرمختګ مزکر او کوربه هېواد پاتې شوی و د اريايي لرغوين تاريخ د‬
‫ام البالد يا د ښارونو د ناوې لقب او نوم يې خپل کړی و خو وخت په‬
‫وخت پرې داسې چپاوونه او يرغلونه راغيل وو چې هر ځل يې د‬
‫افغانانو کورونه وران کړي وو او د پرمختګ مخه يې ډپ کړې وه‪.‬‬
‫په همدې ورځ هم خلک حلق دلق وو نه پوهېدل چې ولې او د څه‬
‫دپاره درنې ډزې روانې دي او د ښار د زړه نه لوګي خيږي ‪ ،‬که څه هم‬
‫دا ټولنه يوه قباييل او ګڼ پرګنيزه ټولنه وه اکرثه خلک يې نالوستي ‪،‬‬
‫غريز او کليوال وو کروندې او مالداري يې درلودلې د ټوپک او تورې‬
‫رسه اشنا وو خو دا د نن ورځې د ښار درنې ډزې او په کليو کې د زوی‬
‫د زوکړې او کوژدنې د خوښۍ ډزې ډېرې رسه بل رنګ وې ‪ ،‬په کابل‬
‫کې اکرثه پو ‪ ،‬مسلکي او لوستي خلک اوسېدل مياشت له لومړۍ‬
‫شپې معلوميږي هغوی پوهېدل چې دا وړه نه شړۍ کيږي نو ځکه‬
‫ترور او پريشانه ښکارېدل ‪ ،‬اکرثه د لوړو بامونو پر رسونو والړ وو او د‬
‫لوګي ځای ته يې په ځري ليدل چې په اصيل خربه پو يش‪.‬‬
‫چا بيا راډيو ګانې غوږونو ته نيولې وې چې د کابل راډيو به څه وايي‬
‫خو له بده مرغه د کابل چاالنه او شړنګېدلې راډيو هم ګونګه وه لکه‬
‫پېغلې سندرمارې او چمبه مارې جلۍ ته چې چا رانجه ورکړي وي او له‬
‫سندرو ډک ستونی يې بند شوی وي هيڅ غږ ترې نه خوت ‪ ،‬لږه شېبه‬
‫ال تېره نه وه چې د کابل راډيو له ګونګ ستوين غږ راووت ‪ ،‬ميل نغمې‬

‫‪3‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫او شعارونه پيل شول وياندويان او غږونه بدل وو اکرثه نظامي‬

‫صاحبمنصبان وو او د انقاليب شورای د مرش پيغامونه يې خپرول خو‬
‫په منځ منځ کې به يې ولس ته د انقالب د بري زيری ورکولو او ويل به‬
‫يې چې د تل دپاره يې د تورې ارتجاع نه وطن او خلک خالص کړل ‪ ،‬د‬
‫انقاليب شورا د ريس پيغام به بيا بيا خپريده او ويل به يې چې تاسو‬
‫ډاډه او مطمني اوسئ د انقالب زړه ورو رستېرو ټول هېواد ونيوه او د‬
‫پخواين مستبد او ظامل نظام بنياد ونړېده ‪ ،‬درګرده به د بزګرانو ‪،‬‬
‫خوارانو او دهقانانو د حقوقو او د مساوي او برابر ژوند شعارونه ورکول‬
‫کېد ل ‪ ،‬د فيوډاليزم ‪ ،‬کپيټليزم ‪ ،‬رسمايه دارۍ او پانګه والۍ په ضد به‬
‫هم شعارونه ورکول کېدل او پرلپسې به مرګ په خاينانو ‪ ،‬خانانو ‪،‬‬
‫ملکانو او د پخواين پاچا په پلويانو او شاهي کورنۍ ويل کېده ‪ ،‬بيا به‬
‫غږ شو چې د خلکو زور د خدای زور دی او نن د دې وطن مبارزو او زړه‬
‫ورو خلکو او خلقي رسسپارليو ځوانانو د تاريخ د جرب نه دا وطن نور د‬
‫تل دپاره وژغورلو او د طاغوت په تابوت يې وروستي ميخونه ټګ وهل‬
‫‪ ،‬بيا به احساسايت غږونه شول چې وه کنجۍ خراړې او د يو گوزاره‬
‫والړې بيا به جوخت وويل شول چې نور نو د يوې کورنې او استبداد‬
‫واک ختم شو حکومت د خلکو شو او د خلق دميوکراتيک ګوند به‬
‫مساوات تامينوي‪.‬‬
‫که څه هم د کابل راډيو په وينا ارګ او ټول ملک د خلق د‬
‫ډميوکراتيک ګوند د خلقي ځوانانو له خوا نيول شوی اعالنيده او ويل‬
‫کېدل چې په ټول هېواد کې د پخواين السپوڅي او استبدادي نظام د‬
‫پلويانو مقاومت وځپل شو او ختم شو خو بيا هم په ارګ کې ډزې‬
‫روانې وې او د ارګ د دننه نه د مقاومت انګازې راتللې د ارګ ټول‬
‫امنيتي او محافظتي عسکر او ضابطان وژل شوي او نيول شوي و خو‬

‫‪4‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫اسلم وطنجار ال هامغسې خپل ټانګ ته ناست و او د ارګ ودانۍ يې‬
‫ويشتله چې د خلق د ډميوکراتيک ګوند کوده تاچيان ورننوتل په ارګ‬
‫کې يوازې جمهور ريس رسدار داود خان او د هغه مريمن ‪ ،‬اوالدونه او‬
‫ملسيان وو ‪ ،‬د داود خان مريمن او اوالدونه ال پخوا شهيدان شوي وو او‬
‫ښايي د ټانګ ‪ ،‬توپونو او الوتکو په ګوليو به لګېديل وو خو ملسيان ‪،‬‬
‫انږور او بابا يې ال ژوندي وو ‪ ،‬د داود خان معيوبه خور عايشه هم له‬
‫خپل بايسکلګي الندې پرته وه او ماغزه يې پر ځمکه شيندل شوي‬
‫وو ‪.‬‬
‫انږور يې شيام خپل دوه ماشومان په غيږ کې ټينګ نيويل وو او دېوال‬
‫ته يې تکيه کړې وه چې کودتاچيان ورننوتل لومړی يې شيام او بيا يې‬
‫د هغې دوه ماشومان وويشتل او بيا يې داود خان ته د تسليمۍ وويل‬
‫‪ ،‬داود خان دا مهال زخمي شوی هم و او نيم وجود يې پخپلو وينو‬
‫ملبولی و‪ ،‬داود خان خپله متانچه الس کې نيولې وه او په کودتاچيانو‬
‫يې ډزې کولې هغه ويل زما په ذات او شان کې تسليمېدل نه شته او‬
‫نه به تاسو ته السونه پورته کړم ‪ ،‬زه له خپل خدایه پرته بل چا ته نه‬
‫تسليميږم يا د رشافت ژوند يا د رشافت مرګ همدا وو چې د انقاليب‬
‫شورا مرشانو يې د وژلو حکم وکړ او د ميل اردو په صف کې د کونډو يو‬
‫کمونيسټ لومړي بريدمن ښه په بې رحمۍ پر رس او ټټر وويشت لکه‬
‫زخمي شوی زمری پر ځمکه پرېوت او سرتګې يې پټې کړې‪.‬‬
‫خلقي ځوانانو چې هوا ګزوله ‪ ،‬پر بچه والړ او د کشمري ننداره يې کوله‬
‫د دغې ورځې په ارمان وو خوشاله شول او د خوښۍ د دود له مخې‬
‫يې په هوا کې ډزې پيل کړې هورا ‪ ،‬هورا ‪ ،‬هورا شوه او يو بل ته يې‬
‫مبارکي ګانې ورکولې‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫هغه لومړي بريدمن چې رسدار يې وويشت ‪ ،‬رسدار داود خان هم د‬

‫خپل شهادت نه مخکې خپل کار کړی و او بريدمن يې په الس ويشتی‬
‫او ټپي کړی و کوده تاچيانو لومړی بريدمن روغتون ته ورسولو خو د‬
‫رسدار داود خان ماشومان ‪ ،‬ملسيان ‪ ،‬مريمن او د کورنۍ شپږ پنځوس‬
‫نور غړي ال هامغسې په ميدان کې په وينو رنګ پراته وو چې د خلق‬
‫دميوکراتيک ګوند د رهربۍ شورا د ارګ دروازې پرانيستلې او ارګ يې‬
‫د خلکو کور ونوماوه‪.‬‬
‫خلک چوپې چوتې راننوتل د ارګ او په ارګ کې يې د رسدار داود‬
‫خان د کورنۍ د مړو نندارې کولې‪.‬‬
‫تر ماښامه د خلق ګوند خپل حکومت اعالن کړ او دوه شپېته کلن نور‬
‫محمد تره کی د انقاليب شورا عمومي منيش او الرښود وټاکل شو‪.‬‬
‫ټول کابل رسو بريغونو او رسو شعارونو ونيوه خلقي ځوانانو چې خپل‬
‫خاص شکل او رنګ درلود ټولو اوږدې اوږدې شقيقې او لوی لوی‬
‫بريتونه درلودل ټول راښکاره شول او د زنده باد چغې يې وهلې ‪ ،‬سور‬
‫انقالب يې ستايلو او ويل به يې دا کاروان په شا نه ځي ‪ ،‬ځي د‬
‫کهکشان په لور‪.‬‬
‫خو خرب نه وو چې په زور کيل نه کيږي نه شنډه ونه مېوه نييس او نه‬
‫اوبه بره خيږي‪.‬‬
‫داسې سپېره او خونړۍ پنجشنبه کله هم د افغانستان په پنځه زره‬
‫کلن تاريخ کې نه وه راغلې په همدې ورځ په ټول هېواد کې د خلقي‬
‫نظام سيايس مخالفني ونيول شول ‪ ،‬بې محاکمې او بې پوښتنې ووژل‬
‫شول د رسونو لو او د رسو وينو سيالب جاري شو‪.‬‬
‫هوښيار او په وطن مني خلک خفه او اندېښمن شول ځکه وايي پيل‬
‫يې ګوره او پای يې پرې قياسوه‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫نور محمد تره کی که څه هم د يوې غريبې او بې وزلې کورنۍ بچی و‬
‫او د غزين واليت د ناوې په رسه کيل کې زېږدلی و خو د خپل پالر په‬
‫هڅه ونه له زده کړې بې برخې شوې نه و او بيا وروسته د ښې وړتيا له‬
‫مخې د خپل کاري رشکت له خوا ان هند ته ليږل شوی و او هلته يې‬
‫دشپې پوهنځې او د انګلييس ژبه زده کړې وه چې په همدې لړ کې‬
‫بيا په امريکا کې د افغان سفارت مطبوعايت مامور هم پاتې شوی و په‬
‫ک ابل کې هم د هغه وخت د معترب دولتي خربي اژانس د باخرت تر‬
‫ماموريت او مرستيالۍ ور رسيدلی و او په پښتو ادب کې د ناول او‬
‫لنډو کيسو د لومړنيو ليکوالو په کتار کې راتللو خو د ليکلو کيسو او‬
‫ناولونو ټولو اصيل کرکټرونه يې د ظلم او فيوډاليزم خالف څرخېدل ‪،‬‬
‫طبقايت مبارزه يې کوله او خلک يې د ټولنې د مستبدو واکمنانو په‬
‫وړاندې ننګول ‪ ،‬چې مطلب يې شاهي نظام و د هامغه نوي سيايس‬
‫غورځنګ ( ويښ زمليان ) چې د وخت د غوښتنو رسه سم د يو شمېر‬
‫ويښو او مبارز ځوانانو له خوا رامنځ ته شوی و نو نور محمد تره کی يې‬
‫هم د غورځنګ مخکښ غړي و چې بيا يې وروسته خپله الره بدله کړه‬
‫او بااالخره يې د سيايس ليد لوري رسه سم چې مارکسيستي مفکوره‬
‫يې درلوده د يوه ‪ ،‬يويشت کسيز هيت په مرشۍ د افغانستان د خلکو‬
‫دميوکراتيک ګوند جوړ کړ او نور محمد تره کی يې عمومي مرش او‬
‫منيش شو‪.‬‬
‫له همدې ورځې يې په سيايس جلب او جذب او د موجوده نظام‬
‫خالف مبارزه پيل کړه او لکه چتی يې اسامن په پښو راټينګول‬
‫غوښتل‪.‬‬
‫تره کي خپله اوالد نه درلود نو ځکه به بيا خلکو ويل چې تره کي د‬
‫خپل اوالد مينه او درد نه دی ليدلی نو ځکه ورته د نورو خلکو بچي‬

‫‪7‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫هم هسې عبث ښکاري او د رسدار داود په ماشومانو يې هم هيڅ زړه‬

‫ونه سېځلو‪.‬‬
‫او همدارنګه به د کابل ښاريانو کله کله له ډېرې کرکې پټې ټوکې‬
‫کولې او ويل به يې چې د تره کي مريمن خپل بوټان په يخچال کې‬
‫کېښودل چې ګوندې دا به د کابل يخې املارۍ وي په هر حال‬
‫د انقاليب شورا مرش او عمومي منيش نور محمد تره کي له همدې‬
‫لومړنۍ ورځې د فرمانونو په صادره ولو پيل وکړ او بې شمېره فرمانونه‬
‫يې صادر کړل‪.‬‬

‫د تېر نظام ميل رسود‪:‬‬

‫څو چې دا ځمکه اسامن وي‬
‫څو چې دا جهان ودان وي‬
‫څو چې ژوند په دې جهان وي‬
‫تل به دا افغانستان وي‬
‫تل دې وي افغان ملت‬
‫تل دې وي جمهوريت‬
‫تل دې وي ميل وحدت‬
‫تل دې وي افغان ملت جمهوريت‬
‫تل دې وي افغان ملت جمهوريت‬
‫ميل وحدت ميل وحدت‪.‬‬

‫بېخي بند شو او د خلق د ډميوکراتيک نظام د خپلې سيايس‬

‫ايډيالوژۍ رسه سم خپل نوی ميل رسود وغږاوه‪:‬‬

‫‪8‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫ګرم شه ال ګرم شه‬
‫ته ای مقدس ملره‬
‫ای د ازادۍ ملره‬
‫ای د نيکمرغۍ ملره‬
‫دا انقاليب وطن‬
‫اوس د کارګرانو دی‬
‫دغه د زمرو مرياث‬
‫اوس د بزګرانو دی‬
‫تېر شو د ستم دور‬
‫وار د مزدورانو دی‬
‫ګرم شه ال ګرم شه‬
‫ته ای مقدس ملره‬
‫ای د ازادۍ ملره‬
‫موږه نړۍ والو ته‬
‫سوله او وروري غواړو‬
‫موږه زيار ايستونکو ته‬
‫پراخه ازادي غواړو‬
‫موږ ورته ډوډۍ غواړو‬
‫کور غواړو کايل غواړو‪.‬‬

‫د نړۍ خلک هم د افغانستان ناڅاپي او بريايل انقالب ته حريان او‬

‫ګوته پر غاښ وو حاالت هم ډېر ترينګيل و د اتلسمې او نولسمې‬
‫پيړۍ سرت قدرتونه فرانسه او انګلستان چې په نړۍ کې يې‬
‫امپراطوري ګانې درلودې او د انګريزانو د قدرت او امپراطورۍ ټغر يې‬

‫‪9‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫له افغانستانه بريته راټول شوی و دا وخت په نړۍ کې هومره ياد او‬
‫مطرح نه وو بلکې نړۍ پر دوو نورو قدرتونو ( قطبونو ) ويشل شوې وه‬
‫او سرت مادي قدرتونه د امريکا امپرياليزم او د روسانو کمونيزم و ‪،‬‬
‫امريکا خو په هر حال خو خلک د کمونيزم او د روسانو د يرغلونو او‬
‫پرمختګ نه اندېښمن وو او هيچا داسې نه انګېرل چې دا بال به ګنې‬
‫ماته هم يش‬
‫روسانو دا مهال د مارکس او لينني په اقتصادي او د مساواتو په فلسفو‬
‫او مفکرو کابو نيمه نړۍ نيولې او خپله کړې وه او ان د جرمني غوندې‬
‫يو لوي او قوي هېواد يې هم د برلني په دېوال په غريب او رشقي‬
‫جرمني ويشلی و‪.‬‬
‫اروپا او منځۍ اسيا يې ال پخوا نيولې وه او په افغانستان کې ال له پخوا‬
‫نه افغاين کمونسټانو روسان خپل خواخوږي او سکني وروڼه بلل‪.‬‬
‫همدې اندېښنې نړۍ نوره هم ترور کړې وه ځکه روسانو غوښتل چې‬
‫منځنۍ اسيا له وچې اوبايس او بريته يې د هند د تودو اوبو په واسطه‬
‫له نړۍ رسه ونښلوي‪.‬‬
‫په هند انګريزانو کلونه کلونه بې غمه حکومت کړی و او حتي خپل‬
‫ډېر قوانني يې تر دې دمه په ژوندي يادګار پريښي وو او د ماتې او‬
‫تيښتې نه وروسته يې لوی هند او لوی افغانستان ويشلی وو د دغو‬
‫لويو هېوادونو تر منځ يې يو بل هېواد د خپلو ګټو ‪ ،‬سيايس‬
‫سرتاتيژيو او په حقيقت کې د وخت د سرت ځواک روس په مخ کې يو‬
‫سنګر رامنځ ته کړی و‪.‬‬
‫که څه هم پاکستان محمد عيل جناح چې تر ننه يې اصيل هويت‬
‫معلوم نه دی د هند د مليونونو مسلامنانو نه د اسالم په نوم رابيل کړ‬
‫خو تر دې دمه په کې نه اسالم او نه هم اسالمي قانون نافذ شو د‬

‫‪10‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫همدغه تازه جوړ شوي هېواد رسه د افغانستان د خلکو او دولت‬
‫حقوقي دعوې او سيايس النجې روانې وي ‪ ،‬د ظاهر شا حکومت نرمه‬
‫پالييس درلوده او سيايس حل يې لټولو چې د ډيورنډ الين مسله په‬
‫سوليز اوحقوقي بڼه په نړۍ واله توګه حل کړي او تر اټکه بريته د لوی‬
‫افغانستان پوله وټاکي او کابو څلويښت ميلونه بيل شوي افغانان بريته‬
‫د خپل اصيل او مرکزي حکومت رسه يو ځای کړي خو پر ظاهر شا د‬
‫هغه د تره د زوی رسدار داود خان سپينه کودتا او د واک نيول او د‬
‫هغه جديت او قاطيعيت د پاکستان حکومت ډېر وارخطا کړی و او‬
‫همدې ورخطايۍ وهڅول چې په افغانستان کې رسدار داود خان ته‬
‫کورنۍ النجې پيدا او تقويه يې کړي او دپلو الندې ملۍ خښې کړي د‬
‫پاکستان د همدې پالن او سيايس سرتاتيژۍ په ترڅ کې د افغان‬
‫حکومت سيايس او نظريايت مخالفانو ته هم يو ښه او تاريخي فرصت‬
‫پيدا شو ترڅو د نظام په وړاندې ودريږي او بيا د ماتې او شکست په‬
‫وخت کې له هېواده بريون ګاونډ ته وتښتي او رس په سيوري کړي‪.‬‬
‫مورټمر ډيورنډ اصال يو انګليس و او هغه وخت په هند کې د انګريزانو‬
‫خارجه وزير و په نولسمې پيړۍ کې د افغان حکومت او د انګريزانو تر‬
‫منځ دوه لوی او خونړي جنګونه وشول او انګريزان له ماتې او پرشاتګ‬
‫نه وروسته په دې پو شول چې په افغان او افغانستان حکومت نه يش‬
‫کوالی نو يې وپتيله چې د وخت امري رسه د افغانستان او برطانوي‬
‫هند کرښې او قانوين رسحدونه اوبايس چې په دې ډول د يو بل د‬
‫بريدونو او جنګونو مخه ونييس امري عبدالرحامن خان چې د امري‬
‫دوست محمد خان ( بارکزی ) مليس او د افضل خان زوي و دا وخت د‬
‫افغانستان امري او واکمن و ‪ .‬امري عبدالرحامن خان په ميړانه خپل‬
‫ويشيل هېواد له هراته تر امو راټول کړ او د روس ‪ ،‬ترکستان او پارس‬

‫‪11‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫رسه يې د رسحدونو د ټاکلو تړونونه وکړل خو په همدې وخت کې‬

‫انګريزان هم خورا ورخطا وو او د رسحدونو ټينګار يې کولو که څه هم‬
‫د امري عبدالرحامن رسه د انګريزانو تړون او د ډيورنډ الين د السليک‬
‫مسله ال تر اوسه د شک او ابهام تر ګردونو الندې ده خو بيا هم د‬
‫‪ ۳۹۸۱‬م کال نه راوخله تر ننه پورې د افغانستان يو حکومت هم دغه‬
‫کرښه په رسميت نه ده پېژندلې بلکې قبايلو ‪ ،‬وزيرو او مسيدو په وار‬
‫وار هامغه وخت د برطانوي هيت چې د ډيوړند کرښه او رسحد يې‬
‫ټاکلو خيمې او کيمپونه ورسيځيل دي خپله کرکه يې ښودلې ده او په‬
‫هيڅ شان يې ځانونه د خپل پلرين هېواد افغانستان نه بيل نه دي‬
‫ګڼيل‪.‬‬
‫لنډه دا چې کله په ‪۳۸۹۱‬م کال کې انګريزان ووتل پاکستان جوړ شو‬
‫او د برطانوي هند هر څه چاوڼۍ ‪ ،‬تړونونه او ودانۍ نوي زيږيديل‬
‫هېواد پاکستان ته پاتې شوې رس رس او کونه سرت ټول د پنجاب په‬
‫برخه شول په کابل کې هم د انګريزانو د سيايس سفارت ودانۍ‬
‫پاکستان ته پاتې شوه همدا د افغان حکومت دپاره ښه شېبه وه چې د‬
‫الس غوټه په الس ايله کړي او غاښ ته يې پرېنږدي خپلې سيمې او‬
‫ملکيتونه بېرته ونييس خو د ظاهر شاه حکومت مطلق بې غوري وکړه‬
‫په ‪۳۸۹۱‬م کې پاکستان په خپل ټول توان هند رسه په پوځي نښته‬
‫اخته و او افغان حکومت په ډېرې اسانۍ رسه بريته خپلې ځمکې‬
‫نيوالی شوې او همدارنګه بيا کله چې په ‪۳۸۱۳‬م کې بنګال بيلېده او‬
‫افغان حکومت د پاکستان ننګه وکړه او د شا له خوا يې په خپل دښمن‬
‫بريد ونه کړ او يو بل طاليي چانس هم خاورې شو همدا المل و چې د‬
‫بنګال د جنګ نه وروسته د پاکستان د حکومت مرش د افغانستان‬

‫‪12‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫پاچا ته د مالقات په وخت کې ويل چې زه له رشمه ستا سرتګو ته نه‬
‫شم کتالی او د پاچا پښو ته يې ليدل‪.‬‬
‫دا ال پوره جوته نه ده چې محمد ظاهر شا په داسې حسايس ‪ ،‬حيايت‬
‫او مهمه ميل مسله کې ولې داسې پڅ او مړ دريځ درلود او د غوڅ‬
‫دريځ خاوند نه و‪.‬‬
‫محمد ظاهر شا د پخواين پاچا محمد نادر خان ( محمدزي ) زوی و او‬
‫پاچاهي ورته په مرياث کې پاتې شوې وه‪.‬‬
‫محمد ظاهر شهزاده نه و خو د يوه سپاه ساالر زوي و‪ .‬داسې‬
‫سپاساالر چې هيڅ وخت به کور کې نه و او د وطن او خلکو په خدمت‬
‫کې به ورک ورک و ‪ ،‬د کور ژوند يې هم بېخي عادي او د عامو خلکو‬
‫غوندې و د محمد ظاهر پالر د خپلواکۍ تر ګټلو وروسته په هېواد کې‬
‫دويم سړی و او هغه وخت پاچا شو چې د غازي امان هللا خان حکومت‬
‫د بلواګرو په وړاندې نسکور شو او د قومي جرګې د پرېکړې له مخې‬
‫محمد نادر خان د هېواد پاچا ونومول شو څلور کاله وروسته بيا ووژل‬
‫شو او زوی يې محمد ظاهر په خامه خوله د هېواد پاچا شو‪.‬‬
‫دا همدا د ظاهر شا د پاچاهۍ کلونه و چې هند وويشل شو او‬
‫پاکستان وزيږېده محمد ظاهر شا کابو څلويښت کاله پاچاهي وکړه په‬
‫پای کې د خپل تربور او اخښي رسدار محمد داود خان له خوا په يوه‬
‫سپينه کودتاه کې له واکه بې واکه شو خو محمد ظاهر شا هم د غازي‬
‫امان هللا خان غوندې د قدرت پر رس کورنی جنګ پيل نه کړاو د غازي‬
‫امان هللا خان هامغه خربه يې تکرار کړه چې ويل يې که د يوه افغان‬
‫پوزه هم زما د قدرت د نيونې په خاطره وينې کيږي نو زه دداسې‬
‫قدرت او واک نه تېر يم‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫نو د خلق دميوکراتيک ګوند له خوا پر داود خان خونړۍ کوتاده هم‬
‫ګونډيان اندېښمن کړل او هم يې د خپلو پالنونو د عميل کولو دپاره‬
‫هيله من کړل کرل او رېبل پيل شول ‪.‬‬
‫چې کال ورندی يش نو ټينټاره هم وهنه کوي ګاونډيانو په افغانستان‬
‫کې همداسې رش له خدايه غوښته چې د دوی په کې خري وي او‬
‫غواوې يې لنګې يش‪.‬‬
‫د انقاليب شورا عمومي مرش او د ثور د انقالب سرت الرښود نور محمد‬
‫تره کي اتم منرب فرمان صادر کړ د عامو شتمنو خلکو شخيص‬
‫ملکيتونه يې ضبط او دولتي کړل ځمکې يې شپږ شپږ جريبه په‬
‫بزګرانو وويشلې په اوم منرب فرمان کې يې ولور فقط درې سوه افغانۍ‬
‫کړی و او بل کې يې ګرويګانې معاف او بخشش کړې وې‪.‬‬
‫ګروي او په ځانګړي توګه ولور د اسالم له مخې هم يو ناروا او مردود‬
‫عمل و خو دا د خلکو د کلتور او دود يوه کلکه او لويه برخه ګرځېدلې‬
‫وه او د حکمت په ځای په دې ډول عاجلو او احساسايت فرمانونو نور‬
‫هم حساسيتونه د خلق دميوکراتيک دولت ته ور زيات شول بوساړې‬
‫ته يې تيلی ورته کړ او حاالت ال پسې ترينګيل شول خلک د خلقي‬
‫نظام په وړاندې نېغ شول د انقالب په وړاندې بغاوت ته وننګېدل او په‬
‫عينې حال کې د خلق دميوکراتيک نظام د هيچا سيايس مخالفت هم‬
‫نه شو منالی او زغمالی تر دې دمه په زرګونو سيايس مخالفني او‬
‫پخواين مامورين ‪ ،‬ملکان ‪ ،‬خانان ‪ ،‬علامء او محصلني نيول شوي ‪ ،‬ورک‬
‫شوي او وژل شوي وو‪.‬‬
‫استادانو به په ښوونځيو او پوهنتونونو کې په ښکاره په خپلو لکچرونو‬
‫کې په دين ملنډې وهلې او د خدای د ذات په هکله به يې ويل هر‬
‫هغه څه چې په سرتګو نه ليدل کيږي هغه د منلو وړ نه دي يا به يې‬

‫‪14‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫ويل چې انسان اصال له بيزو پيدا شوی دی او د وخت په تېرېدو ترې‬
‫دی‪.‬‬ ‫شوی‬ ‫بدل‬ ‫يې‬ ‫شکل‬ ‫او‬ ‫پرېوتې‬ ‫لکۍ‬
‫سل خربې او رس يې يو د تره کي کړنو خپل نږدې ملګري هم وننګول‬
‫او اخره يې دا شوه چې خپل همفکره خپل وفادار شاګرد او په اصطالح‬
‫خپل ورور حفيظ هللا امني ورته بال شوه پر خوله يې ورته بالښت‬
‫کېښوده او ښه په ارامه يې ووژلو‪.‬‬
‫د امني تر وينا مخکې او وروسته يې دا ترانه په راډيو کې وغږوله چې‪:‬‬

‫ای د نيکمرغۍ خاورې تا ته مو سالم دی‬

‫سرته تياره تېره شوه ستا خوارو بچو باندې‬
‫ښه شوله چې تېره شوه ستا خوارو بچو باندې‬
‫هره تياره پای لري خلکو ولسو باندې‬
‫ملر د عدالت وخوت ستا په جګو غرو باندې‬
‫اوښکې دريابونه شوې واووښتې څپې څپې‬
‫ډوب يې تور قرصونه کړل ظلم يې ذرې ذرې‬
‫ماتې ککرۍ شولې والوتې نشې نشې‬
‫شني شو مرور اسامن ښکلې شوې درې درې‬
‫ای د ازادۍ خاورې تا ته مو سالم دی‬
‫ای د نيکمرغۍ خاورې تا ته مو سالم دی‪.‬‬

‫د تره کي دوره يې ختمه کړه او د خپلواکۍ ملر يې پر جګو غرونو‬

‫وځالوه‪.‬‬
‫حفيظ هللا امني عام او تام واک خپل کړ د ظلم ‪ ،‬زور ‪ ،‬تشدد ‪ ،‬ترور او‬
‫وژنو يو بل دور پيل شو ‪ ،‬په زرګونو سيايس روحاين ‪ ،‬ميل ‪ ،‬قومي او‬

‫‪15‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫مذهبي مخالفني بيا ونيول شول او په ډليز ډول تر بلدوزرونو الندې‬

‫شول امني په لنډ وخت کې ډېره منډ وکړه ډېر ګړندی او په رسعت‬
‫خوشې و او همدا تېز تګ يې د مرګ المل هم شو وايي رفتار تيز‬
‫استقبال مرګ است د امني رس زورۍ او رس کښۍ په خلق ګوند کې‬
‫نور درزونه هم پيدا کړل د تره کي خواخوږي او د پرچم ډلې تربګني او‬
‫دښمني وررسه نوره هم ډېره شوه ‪ ،‬امني په امريکا کې وخت تېر کړی‬
‫و او له همدې خربې د پرچم ډله او نور کمونسټان په اندېښنه کې وو‪.‬‬
‫شک يې درلود چې ښايي امني په امريکا کې د اوسېدلو او د‬
‫ماسټرۍ په مهال د امريکا د امپرياليزم د نظام تر اغيز الندې راغلی‬
‫وي او امريکايي پلوه شوی وي‪.‬‬
‫له تش ټوپکه دوه تنه ويريږي ‪ ،‬روسان پرې پرچميانو بدګامنه کړل‬
‫امريکايان خو يې هسې هم له مارکسيستي افکارو اندېښمن وو او‬
‫ګاونډيان يې له قاطعيت او جديته ال له پخوا په وېره کې وو‬
‫دا تبليغات د يوې ډرامې په بڼه د امني سيايس کمونسټي ملګرو‬
‫يعنې پرچميانو د بربک کارمل په مشوره پيل کړل او غوښتل يې چې د‬
‫روسانو خواخوږي خپله کړي او امني له منځه يويس چې بااالخره‬
‫همداسې وشول‪.‬‬
‫که څه هم شپونکی خپلې مېږې ښې پېژين خو بس د اجل سرتګه‬
‫ړنده وي دلته روسانو بيړه وکړه او د استخباراتو ځانګړو ځواکونو يې په‬
‫امني بريد وکړ او دومره تلوار يې و چې ال د امني له ستوين سا نه وه‬
‫وتې چې روسانو په کابل راډيو کې د بربک کارمل ثبت شوی پيغام‬
‫خپور کړ او د امني د واک پای يې اعالن کړ‪.‬‬
‫هغه خلقيان چې د امني تربوران شوي وو هغوی هم د پرچميانو رسه‬
‫الس يو کړی و او د امني د مرګ په ورځ يې حتی د امني پر شپږ‬

‫‪16‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫مياشتنې زوی هم ترحم وه نه کړ د مور له پستې غيږې يې واخيست‬
‫او تر ننه يې ورک کړ ‪.‬‬
‫په دې ډول د روسانو د صرب کاسه ډکه شوه برژنيف اخر لکۍ تاوه کړه‬
‫او سوټه يې ګوزاره کړه‪.‬‬
‫د بربک کارمل راتګ او د روسانو بربنډ تريي حاالت نور هم کړکيجن‬
‫کړل خړ سپی هم د لېوه ورور دی کارمل او روسانو ال ځمکه توده کړه‬
‫د امريکايانو او اروپايانو هغه ويره رښتيا شوه چې روسان ال روان دي او‬
‫تودو اوبو ته ځان رسوي‪.‬‬

‫‪17‬‬
(c) ketabton.com: The Digital Library

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

18
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫د کارمل او روسانو راتګ او د دغو دواړو ډلو ظلم او تشدد نور هم اور‬
‫بل کړ د جنګ په خشاکو يې پطرول وشيندل او اور نور هم ژبغړاندی‬
‫شو د کمونسټانو په وړاندې د اسالمي انقالب د غورځنګ غړو او‬
‫ځوانانو هم په رسمي بڼه جهاد اعالن کړ او افغاين مبارزه يو ځل بيا‬
‫نړۍ واله شوه که څه هم د روسانو د تريي نه ال وړاندې ولس د‬
‫کمونسټانو په وړاندې پاڅون کړی و په کونړ کې ولس غرونو ته ختلی‬
‫و د کمونسټانو په وړاندې يې مبارزه پيل کړې وه او د اسالمي‬
‫غورځنګ غړو ( جوانان مسلامن ) خو ال تر کمونسټي انقالب دمخه يو‬
‫ځل د رسدار داود خان په وړاندې هم يو ناکام پاڅون په لغامن‪،‬‬
‫ننګرهار او پنجشري کې کړی و چې بيا يې ځينې مرشان د احمدشا‬
‫مسعود په ګډون له هېواده وتښتېدل د کليوالو په ساده وينا چې وايي‬
‫د پاده وان په خپلې غوا نظر وي دوی هم لومړی ټل مريام شا او بيا د‬
‫پېښور په باالحصار کې د نرص هللا بابر له خوا د ميلمنو په توګه وساتل‬
‫شول‪.‬‬
‫د اسالمي ګوند بنسټ ال پخوا په کابل پوهنتون کې د رشيعاتو د‬
‫پوهنځي استاد رحيم نيازي ‪ ،‬غالم محمد نيازي او نورو استادانو له‬
‫خوا ايښودل شوی و چې د اسالمي نړۍ د نورو اسالمي بنسټونو‬
‫خواخواږي هم وررسه وه په ځانګړي توګه په همدې وخت کې په مرص ‪،‬‬
‫هند او پاکستان کې هم اسالمي ګوندونه وو په مرص کې اخوان‬
‫املسلمني ‪ ،‬او په برصغري کې د مسلم ليګ ( مودودي افکار ) په نوم‬
‫اسالمي نهضتونه په کړنو جلب او جذب اخته و د پاکستان د اسالمي‬
‫ګوند مرش قايض حسني احمد او نور غړي يې هغه وخت کابل ته تلل‬
‫او راتلل خو د جوانان مسلامن د غړو د ناکام پاڅون نه وروسته د وخت‬
‫حکومت د دوی په تګ راتګ بنديز ولګاوه او بيا هامغه و چې قايض‬

‫‪19‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫حسني احمد اوبو کې لوټه کېښوده خپل ساز او سامان يې بدل کړ او‬
‫کابل ته به د تج ارت او تاجر په نوم او بڼه راتللو د کاسې الندې يې نيم‬
‫کاسه يښې وه بيا به يې په پټه د برهان الدين رباين او د اسالمي‬
‫غورځنګ له نورو مرشانو او غړيو رسه ليدل او د افغان حکومت په‬
‫وړاندې به يې هڅه ول لور يې پر لوټه تېره کاوه او خپل ماموريت يې‬
‫تر رسه کولو‪.‬‬
‫د کمونس ټانو کوتاده او د روسانو يرغل نور د ګاونډيانو کار اسانه کړ او‬
‫په ښکاره ډول يې د کابل حکومت مخاليفينو ته غيږې پرانيستلې‬
‫اسلحې او پيسې يې ورته راټولې کړلې او تر سنګرونو يې ورورسولې‬
‫خربه ډاګيزه او د شف شف په ځای شفتالو ته ورسېده‪.‬‬
‫د کمونسټانو ظلم او تشدد او د رسو روسانو يرغل او په يو اسالمي‬
‫هېواد کې د اسالمي شعايرو توهني او سپکاوي اسالمي نړۍ هم دې‬
‫ته وننګوله چې د افغانانو مبارزه د کفر او طاغوت په وړاندې حقه او‬
‫جهاد وبويل او مالتړ يې وکړي‪.‬‬
‫همدې شېبې ته چې امريکا او اروپايانو پوره اويا کاله انتظار ويستی و‬
‫يوه غوړه او وړيا مړۍ شوه او ټولو د مجاهدينو مالتړ ته مال وتړله‪.‬‬
‫د امريکا جمهور ريس ريګن د تنظيمونو رهربان واشنګټن ته وبلل ان‬
‫تر دې چې د اسالمي حزب مرش مولوي محمد يونس خالص ريګن ته‬
‫هم د اسالم د منلو او قبلولو بلنه ورکړه او د حزب اسالمي مرش انجنري‬
‫حکمتيار هم د ريګن په بلنه واشنګټن ته والړ خو د ريګن رسه د‬
‫ليدلو او مالقات غوښتنه يې ظاهرا رد کړه‪.‬‬
‫د امريکا الس د تيږې الندې و او د خپل مطلب له پاره يې بيا هم دوی‬
‫ښه ډېر ونازول او تر اخره د انجنري حکمتيار ونډه او برخه تر نورو ډېره‬
‫او غوړه وه‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫که څه هم مجاهدين لکه د تاريخ د تريو پېښو په شان ټول عام ولس‬
‫و چې د کفر او الحاد په وړاندې يې تورې ‪ ،‬لرونه ‪ ،‬تربګي او خپل زنګ‬
‫وهيل ټوپکونه راواخيستل او په تش الس د يوه نړۍ وال مادي‬
‫زبرځواک په وړاندې ودرېدل په پټه او ښکاره يې ګوزارونه پيل کړل خو‬
‫دا ځل نړۍ بله وه او لکه د انګريز ‪ ،‬مغل او نورو يرغلګرو په څېر زموږ‬
‫مبارزينو ‪ ،‬غازيانو او مجاهدينو خپله ميل او طبيعي مرشي نه درلوده‬
‫او د نورو په الس د جوړو شويو تنظيمونو په سيايس چوکاټ کې‬
‫پرېويت وو که څه هم يو اسالمي ګوند د ثور تر انقالب وړاندې په کابل‬
‫کې جوړ شوی و خو دلته حاالت بدل شول او په همدې وخت کې‬
‫نابربه يو نظامي جرنال د پاکستان لومړی وزير ذوالفقار عيل بوټو وواژه‬
‫او واک يې ونيوه‪.‬‬
‫دا جرنال ضياءالحق نوميده او په ښکاره يې ځان يو مسلامن او د‬
‫اسالمي عقيدې او مبارزې مخکښ څرګنده وه خو وروسته يې اعاملو‬
‫ښکاره کړه چې برشه د انسان او کار د شيطان و‪.‬‬
‫د سياست او د دنيا نه ناخربو مظلومو او بې وزلو افغانانو ضياءالحق‬
‫هم لوی مجاهد او غازي ګڼلو ټولو مهاجرو ميندو به ورته د هر ملانځه‬
‫پسې سم لپه لپه دعاګانې کولې د ټولو زړونو کې يې ځای خپل کړی‬
‫و او دومره مينه وررسه مظلومو او بې کوره مهاجرو لرله چې کابو د هر‬
‫نوي زېږېديل هلک نوم به خامخا ضياءالحق ايښودل کېده‪.‬‬
‫جرنال افغانان خپل وروڼه بلل ‪ ،‬پاکستانيان يې د اسالمي عقيدې له‬
‫مخې انصار او افغانان يې مهاجر ګڼل او ويل به يې چې که په افغانانو‬
‫اوس جهاد فرض دی نو په موږ يې حاميت او مالتړ فرض دی او د‬
‫افغانستان روان جهاد يې په حقيقت کې د پاکستان دفاع ګڼله ‪ ،‬په‬
‫همدغه وخت کې د جهاد سنګرونه ښه تاوده و ډېر دولتي تاسيسات‪،‬‬

‫‪21‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫پوستې او وسلې مجاهدينو نيولې وې او دا بری همداسې په کش کې‬

‫روان و چې ولس هم د کمونيزم خالف ‪ ،‬نړۍ يې هم مخالفه وه او‬
‫اسالمي نړۍ هم ښه پوره خواخوږي درلوده نو ددوی ټولو مرسته د‬
‫مجاهدينو رسه وه او جهاد په برياليتوب رسه روان و چې جرنال ضياء‬
‫الحق ته دا بری د مجاهدينو ورورويل او اتفاق ښه ښکاره نه شو او فکر‬
‫واخيست چې که د نړۍ والو همداسې مرستې او خواخوږيانې وي نو‬
‫لرې نه ده چې په څو مياشتو کې روسان تېښتې ته اړ يش ميدان به‬
‫پرېږدي مجاهدين او عام ولس به قدرت ونييس او بيا به يو سم قوي او‬
‫منظم حکومت رامنځ ته کړي نو دا وخت به زموږه هيلې هسې لکه د‬
‫ملر وړانګو ته پر يخ ليکل وي او بس‪.‬‬
‫افغانستان به د نړۍ اتل او نازولی يش او دا سټينګر ‪ ،‬لوناګان ‪ ،‬کروز‬
‫دا موډرنې او پرمختللې ټولې تخنيکي وسلې به د دوی حکومت او‬
‫ميل اردو ته پاتې يش چې بيا به يې نو دوی د مقابلې او پرتلې وړ نه‬
‫وي او د پښتونستان او ډيورنډ مسله به ددوی له واک او اختيار نه وه‬
‫ووځي وايي باغ چې پوخ يش باغوان يې کوږ يش د جهاد بريا ‪ ،‬مثر او‬
‫ظفر همدغو اندېښنو په رس واخيست او بااالخره يې د مجاهدينو د‬
‫ويشلو ‪ ،‬تابع کولو او راخپلولو په نيت د مجاهدينو يو دوه تنظيمونه‬
‫درې څلور او اخر اووه کړل اوبه يې له رسه خړې کړې ‪ ،‬هر يو يې من‬
‫من کړ او بااالخره يې رسه غوښه او جاړه کړل‪.‬‬
‫يو ځل خو يې په اصطالح د روسانو د يرغل نه مخکې د مهاجرو‬
‫ويستلو ته هم ټټر وډبولو او د تره کي رسه خربو کولو ته تيار شو خو د‬
‫نړۍ والو فشار بېرته غلی کړ او خدايزده چې څه پېرل او پېرودل يې‬
‫غوښتل‪.‬‬
‫د پاکستان علامو هم په ټوليز ډول د خپل حکومت مصلحت او ناروا‬

‫‪22‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫پالييس مخکې وړله هرې مذهبي ډلې يو يو رهرب تر وزر الندې کړ‬
‫شيدې يې پرې راپرېښودې او په سپني لباس او سوچه ږيرو يې په‬
‫کچه کاڼو تول رشوع کړ‪.‬‬
‫د مجاهدينو رهربان ډېر شول خولې او خربې ډېرې شولې او اختالفات‬
‫رامنځ ته شول د تنظيمونو ځينې قومندانان هم د پاکستان پوځ په‬
‫مستقله توګه په الس کې ونيول ‪ ،‬پالل يې او په شا يې ټپول تنظيم‬
‫بازي او قومندان بازي هم پيل شوه او په همدې وخت کې د جهاد تر‬
‫څنګ د افغانستان د قيمتي کاڼو د کانونو کيندل او شخيص کيدل‬
‫هم پيل شول الجوردو ‪ ،‬اللونو او زمردو پسې هم نړۍ وال سوداګر‬
‫راغلل او ورو ورو يې د سيمې قومندانان خپل کړل او په شاميل والياتو‬
‫کې خپل منځي اخ او ډب هم پيل شو‪.‬‬
‫د لومړي ځل دپاره د تنظيمونو په ځينو چاپي خپرونو کې د خپل‬
‫منځي جګړو خربونه هم راغلل عام افغانان او مهاجرين يې ډېر‬
‫خواشيني کړل خو د افغانستان دښمنانو به بيا ورته داليل لټول او‬
‫افغان مهاجرينو ته به يې ذهنيت ورکولو چې هغه فالنی منافق دی او‬
‫فساد يې خپره ولو او بلخوا بيا په همدې وخت کې ځينو قومندانانو ته‬
‫د ښوونځيو ‪ ،‬پلونو ‪ ،‬بندونو ښارونو او نورو عام املنفعه ځايونو د‬
‫ورانولو او سوځولو درسونه هم ذهنا ترزيق شول فتواګانې هم ورکړل‬
‫شوې ‪ ،‬د افغان دولت ښوونکي ‪ ،‬عام مامورين ‪ ،‬ډاکټران ‪ ،‬انجنريان او‬
‫ښاريان د کفر ‪ ،‬الحاد او کمونيزم تر بريغ الندې واجب قتل وبلل شول‬
‫او پر هر ځای د توپونو ‪ ،‬راکټونو ‪ ،‬مبونو او ځمکني ماينونو ويشتل او‬
‫يښودل جايز او روا وګڼل شول دا ډاګيزه شوه چې کاڼی به پوست نه‬
‫يش او دښمن به دوست نه يش مار په لستوڼي کې ځای ونيوه او ښه‬
‫په ارامه يې خپل کار کولو‪.‬‬

‫‪23‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫پ ه وطن مني او هوښيار افغانان چې لکه رصافان د دښمن قلپې روپۍ‬

‫يې پېژندلې او په شوم غرض يې پوهېدل هغوی دمخې ترور او وژل‬
‫کېدل‪.‬‬
‫کيمپونه جوړ شول د پاکستان د حکومت له خوا د افغان کميشرنۍ‬
‫په نوم د افغانانو د ستونزو د حل په پار پاکستان ځانګړي دفرتونه جوړ‬
‫کړل او په کيمپونو کې ښوونځي او مدرسې جوړې شوې‬
‫د ښوونځيو په تعلمي نصاب کې يو نوی مضمون د نظامي په نوم‬
‫ورزيات شو او ځوانانو به هره ورځ په ملکي ښوونځيو او مدرسو کې‬
‫نظامي او جنګي زده کړې هم کولې د حساب او لوست په کتابونو کې‬
‫هم د قلم ‪ ،‬کاغذ ‪ ،‬رنګ ‪ ،‬انار او مڼې په ځای د تورې ‪ ،‬ټوپک ‪ ،‬وينې ‪،‬‬
‫شهيد ‪ ،‬مرمۍ او د کارتوسو نومونو ځای ونيوه ‪ ،‬د ديني علومو په‬
‫ساعت کې هم د هجرت ‪ ،‬جهاد ‪ ،‬شهادت او شهيد د وينو د اجر او‬
‫ثواب کيسې او مسلې کېدلې او ځوانان به سنګر ته هڅه ول کېدل‪.‬‬
‫چې په خندا مري نو ژړولو ته اړتيا نه پاتې کيږي په شهدو کې زهر‬
‫ولړل شول د ښوونځيو پر دېوالونو ‪ ،‬سفري رسويسونو او ريکشو پر‬
‫شاګانو به هم همدا ډول شعارونه او سپېڅيل احاديث ليکل شوي وو ‪،‬‬
‫جهاد د قيامت تر ورځې دوام لري او موږ چې تر څو ژوندي يوو جهاد‬
‫به کوو ‪ ،‬د کشمري مظلومان به هم ازاده وو او د فلسطني خپلواکي هم‬
‫خپل فرض ګڼو ‪.‬‬
‫د افغانستان انقالب د سيمې حاالت هم لکه د يوه پالن شوي ليکل‬
‫شوي فلم او ډرامې غوندې بدل کړل په ايران کې هم انقالب وشو او د‬
‫رضا شا پهلوي سلطنت مذهبي اخوندانو د روح هللا خميني په مرشۍ‬
‫راړنګ کړ‪.‬‬

‫‪24‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫د افغانستان حکومت ال له پخوا د ايران رسه سيايس ‪ ،‬حقوقي او‬
‫کلتوري مشکالت درلودل ايران د هلمند په اوبو څو وارې اعرتاضونه‬
‫کړي وو او د دې اوبو ويش يې غوښتلو که څه هم دا سيايس النجه د‬
‫پاچا په وخت کې د وخت تکړه او ځريک لومړي وزير محمد موسی‬
‫شفيق په معقول ډول حل کړې وه خو بيا هم ايران ځان د اريايي‬
‫لرغونو مرياثونو وارث ګڼلو او د همدې کبله يې تل د افغانانو په علمي‬
‫او معتربو کلتوري لرغونو اثارو ‪ ،‬کتابونو ‪ ،‬اشخاصو او تاريخ دعوې‬
‫کولې او په پټه توګه يې په افغانستان کې توکمپالې او مذهبې‬
‫راپارونې کولې نو د کمونسټانو د ثور انقالب د ايران بخت هم وځالوه‬
‫او په اوبو کې يې ډېوې بلې شوې‪.‬‬
‫د افغانانو نفاق ‪ ،‬رذالت او شيطانت ته يې ښکاره مټې رابډوهلې او د‬
‫پاکستان پر خالف يې اته جهادي تنظيمونه رامنځ ته کړل د امدادی‬
‫خميني ‪ ،‬مهدي ‪ ،‬سپاه پاسداران او ‪ ...‬په نومونو يې نظامي غونډونه‬
‫جوړ کړل او بيا يې روزل شوي خلک افغانستان ته راوليږل ډېر افغان‬
‫ځوانان يې د جنت ‪ ،‬حورو او مذهبي جنون په څپو کې د عراق رسه د‬
‫ايران د ناروا جنګ قربانيان هم کړل‪.‬‬
‫اخوندانو په يوه الس کې دوه هندواڼې ونيولې هم د روس ملګرتيا او‬
‫هم د تنظيمونو بنسټګر‪.‬‬
‫روسان هوښياران وو اوولس هېوادونه يې نيويل وو د افغانستان ګاونډ‬
‫ته رارسيديل وو خو په اوياوو کالو کې يې دا نيت نه وو چې افغانستان‬
‫ته رايش ځکه چې د افغانانو تاريخ يې لوستی و او په دې پوهېدل‬
‫چې دلته په نولسمه پيړۍ کې د دوي د سرتګو په وړاندې انګريزان‬
‫مات شوي وو ‪ ،‬مغلو تر هنده کابو درې سوه کاله بې غمه او ارام‬
‫حکومت کړې و خو په افغانستان کې يې يوه شېبه هم ارام نه و کړی‬

‫‪25‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫او په کلمو کې يې د بې غمۍ اوبه نه وې تودې شوې که څه هم په‬

‫وحشت يې د افغانانو له ککرو منارونه جوړ کړي و او د ژونديو انسانانو‬
‫نه يې د خټو کالګانې جوړې کړې وي خو بيا هم افغانان ورته تسليم‬
‫نه شول او مغل ترې وتښتېدل ‪ ،‬خو هوښياره مرغۍ که نښيل نو بيا په‬
‫يو وار په ډېرو لومو کې نښيل ‪ ،‬روسان پرچميانو وهڅه ول او ورته يې‬
‫له وريځو اوښان جوړ کړل چې ټول افغان ملت زموږ رسه دې‬
‫مخاليفني فقط د ګوتو په شمېر دي ستاسو او زموږه د زوره نه دي او‬
‫په يو څو مياشتو کې به وځپل يش د ډېرو امسا د يوه ګېډۍ ده او‬
‫بس روسانو ټول ملکونه بې ټکه او بې ټوکه نيويل وو د افغانستان‬
‫ګاونډي هېوادونه يې په يوه ورځ کې خپل کړي وو ‪ ،‬پر تاجکستان يې‬
‫ګهيځ وختي بريد کړی و او په څو شېبو کې يې ونيوه ‪ ،‬تاجکانو ويل‬
‫روسان سهار وختي راغلل او موږ ال د سهار چايونه ‪ ،‬نه وو چښيل نو‬
‫همدا المل و چې هر يوه به ويل چای ناخورده جنګ نه ميشود يعنې‬
‫ټول وطن يې د چايو قرباين کړ جنګ تريخ دی خو کيسې يې خوږې‬
‫دي‪.‬‬
‫د روسې هوښيار ولسمرش برژنيف پرچميانو او کارمل به ذات خود‬
‫دومره خر کړ چې د هغه د درواغو په خربو لکه غر غوښه او سيند‬
‫ښوروا ‪ ،‬نو بس راځه ‪ ،‬تېروتل او د رسېښتو ډنډ ته راپرېوتل‪.‬‬
‫د کمونسټانو د ظلم ‪ ،‬نيونو او وژنو نه عام ولس تنګ او هر سړي‬
‫غوښتل چې ددغه محرش نه خپل رس په سيوري کړي ځکه هم ځمکه‬
‫جنګ لکه د اور تبۍ رسه کړې وه او هم له پورته رويس چورلکو درانده‬
‫درانده د نيپال مبونه راورول د هرات ښار يې پر رسو وينو سور کړ او د‬
‫کونړ په کرياله کې يې په سلګونو خلک په يوه ورځ ژوندي د خاورو‬
‫الندې کړل‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫ځمکه هغه سوځي چې اور پرې بل وي نو ولس اړوت چې د ډيورنډ له‬
‫کرښې واوړي او ښکته پښتونستان او پاکستان ته رس اوبايس‪.‬‬
‫له ډيورنډ ښکته د افغان مهاجرينو په نومونو يو شمېر کيمپونه هم‬
‫ج وړ شوي وو او خيمې په کې لګېدلې وي ‪ ،‬که څه هم جرنال‬
‫ضياءالحق افغانان خپل وروڼه او مهاجر بلل خو د پښتنو سرت مرش د‬
‫عدم تشدد باين د نوبل د سولې نړۍ والې جايزې ته کانديد او د‬
‫ګاندي هم مهاله او سيال سياستوال خان عبدالغفار خان بيا دا جنګ‬
‫د روس او امريکا جنګ بللو او ويل به يې جنګ اصال د دوو لويو‬
‫قدرتونو دی خو له بده مرغه د سيالۍ او زور ازمايۍ ميدان يې‬
‫افغانستان دی رسونه ‪ ،‬کورنه او وينه زموږ تويږي او ورانيږي غرونه به‬
‫موږ سوري کوو او مزې به نور خلک پرې کوي‪.‬‬
‫افغانان يې خپل وروڼه بلل او پښتونخوا يې د دوی خپل پالرنی هېواد‬
‫بللو دوی يې په خپل کور کې ميلامنه بلل او يوازې هغه افغانان يې‬
‫مسافر او مهاجر بلل چې له اټکه ښکته اوسېدل‪.‬‬
‫پاچا خان به ويل دا پردی جنګ به ټول افغانان او په ځانګړي توګه‬
‫پښتانه بې کوره او بې اوره کړي ‪ ،‬هره مور به بورجنډه کړي ‪ ،‬هره خور‬
‫به بې وروره کړي ‪ ،‬هره مريمن به کونډه او رستوره کړي او هر بچی به‬
‫بې پالره کړي دا جنګ به اخر خپل اصيل رنګ را اوبايس او افغانستان‬
‫به په ډلو او ټپلو ووييش ‪ ،‬دا جنګ به د هر افغان او هر پښتون کور او‬
‫دروازې ته راورسيږي او د افغان وينه او رس به بيا د يوه چرګ د وينې‬
‫او رس هومره ارزښت هم ونه لري‪.‬‬
‫يو به د بل د وژلو فتوې ورکوي او مرګ به يې جايز ګڼي پاچا خان به دا‬
‫هم ويل چې روسان به مات يش خو بيا به امريکا يکه تازه يش او‬

‫‪27‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫هيڅوک به يې نه يش رامهر کوالی د نړۍ وال قدرت انډول به خراب‬

‫يش او امريکا به هر څه په خپله خوښه او اختيار کوي او‪....‬‬
‫د ب اچا خان ويناوې لکه ملغلرې بيا وروسته شاعرانو رسه وپېيلې نغمې‬
‫شوې ‪ ،‬ترانې او سندرې شوې‪:‬‬

‫په خپل وطن کې جنګ را په رس دی‬

‫هلته هم زه مرم دلته هم زه مرم‬
‫پردی غوبل دی پردی ارش دی‬
‫هلته هم زه مرم دلته هم زه مرم‬
‫زما ګرېوان يې ريښې ريښې کړ‬
‫زما وجود يې اندام اندام کړ‬
‫پردی ټوپک دی پردی سنګر دی‬
‫هلته هم زه مرم دلته هم زه مرم‬
‫کوڅه کوڅه مې د زړه په وينو‬
‫روزانه المبي زه ورته ګورم‬
‫ما په ما وژين کافر هرن دی‬
‫هلته هم زه مرم دلته هم زه مرم‬
‫ای نړیوالو امن دوستو‬
‫د جنګ پرستو مټ د نيوو دی‬
‫په ما قيامت دی په ما محرش دی‬
‫هلته هم زه مرم دلته هم زه مرم‬

‫څه رس به مو خوږه وم دا مهال دوه لوی کيمپونه په پېښور کې جوړ‬

‫شوي وو يو د کچه کړۍ په دښته کې ( اوسنی حيات اباد ) او بل د‬

‫‪28‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫نارص باغ په وچ ډاک کې د خيمو تر منځ يو نيم د خامو خټو ګټو‬
‫جومات هم جوړ شوي و د سوري پل الندې يو نيم دوکان هم جوړ‬
‫شوی و او ښوونځي او مدرسې هم جوړې شوې وي‪.‬‬
‫په کچه ګړۍ کې هم د تابوتونو او ترکاڼانو دوکانونه جوړ شوي وو هره‬
‫ورځ به په سلګونو تابوتونه خرڅېدل او د جهاد شهيدان به په کې‬
‫خښېدل د تابوتونو د دوکانونو رسه څنګ په څنګ د جهادي او‬
‫جنګي ترانو د کيسټونو دوکانه هم ښه په خوند کې روان وو او د جګړو‬
‫‪ ،‬شهادت او ازادۍ ترانو ښه بازار موندلی و ‪ ،‬خو د وطن‪ ،‬خاورې ‪ ،‬ليال‪،‬‬
‫ګل ‪ ،‬بلبل ‪ ،‬ګودر ‪ ،‬لونګو او عشقي شعرونو ځاي فقط د تودو سنګرنو ‪،‬‬
‫غزا او جهادي ترانو نيولی و او‪:‬‬

‫ای زما وطنه د اللونو خزانې زما‬

‫ستا هره دره کې دي د تورو نښانې زما‬
‫زه يم ستا له خاورې ته زما له مينې جوړه يې‬
‫ته مې د غريت او د پښتو رنګينې جوړه يې‬
‫ته مې د نيکه او د بابا له مينې جوړه يې‬
‫ستا زړه کې پرتې دي ټولې تللې زمانې زما‬
‫سرتګې مې لوګې شه ستا د خاورو د کورونه‬
‫عقل مې ايرې شه ستا دپاره د فکرونونه‬
‫ځار شمه قربان شم ستا د غرونو نه سيندونونه‬
‫ستا هر دره کې دي د تورې نښانې زما‬
‫ستا عزت چې نه وي زه به نوم او عزت څه کړمه‬
‫ته چې خوار او ځار يې زه به خوب او راحت څه کړمه‬
‫ستا رس چې وي ټيټ نو زه به شان او شوکت څه کړمه‬

‫‪29‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫مسته به دې خاوره کړم په مينې مستانې زما‬

‫يا به دې زه سيال کړمه وطنه د جهان‬
‫يا به ستا په پښو کړمه تورې خاورې ځان‬
‫زه به دړې وړې شم خو تا به کړم ودان‬
‫زه هغه پښتون يم تا ته يادې افسانې زما‬
‫ای زما وطنه د الالونو خزانې زما‬
‫يا‬
‫وطن جنت نشان دی ګالن په کې کرمه‬
‫په ما د ځانه ګران دی ګالن په کې کرمه‬

‫د خلکو د ذهن نه وتيل وو او حتي د ميل شاعر ملنګ جان شخصيت‬

‫هم حاالتو د پوښتنې الندې راوستی و چې محکوم پښتونستان او‬
‫محکومو پښتنو ته يې نغمې وييل وې او بااالخره يې خپل ژوند په‬
‫همدغه الره کې قربان کړ چې البته د پښتونستان د دښمنانو له خوا‬
‫يې د سوارلۍ موټر د کابل جالل اباد په الر کې چپه کړای شو او ډريور‬
‫چې خپل کور يې ال پخوا ويستی و خپل رس يې هم ژوندی ‪ ،‬روغ او‬
‫جوړ الهور ته وويست خو د ځينو معلوماتو له مخې هغه هم بيا په‬
‫الهور کې ناپېژاندو کسانو سمدواره ووژلو او ښايي المل يې هم همدا و‬
‫چې د ملنګ جان د وژلو کيسه رسوا نه کړي او د داود خان د غضب‬
‫سبب ونه ګرځي خو په هر حال د افغانستان دښمنان پخپل پالن کې‬
‫بريايل شول او هغه بلبل يې د تل دپاره چپ کړ چې ويل به يې‪:‬‬

‫زه پښتون يم زما روح پښتونستان دی‬

‫بې له روحه څوک ژوندون نه يش کولی‬

‫‪30‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫زما خوښ د ازاد ۍ نام ونښان دی‬
‫اسارت زما ارواح نه دی منلی‬
‫زه پښتون يم پښتونواله مې خوښېږي‬
‫رسو مال د پښتونوالې نه خريات دی‬
‫که مې رسې وينې په دغه الر تويېږي‬
‫زما وينې د وطن د رس زکات دی‬
‫هغه رس چې قوميت کې خاورې کېږي‬
‫خاورې نه دی تر قيامت پورې حيات دی‬
‫پتنګ کله د ډيوې نه روی ګردان دی‬
‫په ډېر فخر رسه يې خپل بدن سېزلی‬
‫زما تن کې که هډوکي دي که غوښې‬
‫دغه واړه د وطن آب و دانه ده‬
‫د وطن نه به يې قربان کړم ګوښې ګوښې‬
‫هر اندام مې ددې الرې نذرانه ده‬
‫ما کې شته د پښتونوالې پوره نښې‬
‫خدای راکړې د همت ښه خزانه ده‬
‫ابۍ کړی راته غوږ کې دا بيان دی‬
‫که بې ننګ وي پۍ مې نه دي وربښيل‬
‫په کوم ځای کې چې پښتون وي لوبېدلی‬
‫که اول وي که اخر د پښتون مال دی‬
‫که سل ځله وي په وينو ملبېدلی‬
‫خو بيا هم پښتون ګټلی استقالل دی‬
‫اکرثيه خلکو پخپله ځان سېزلی‬
‫چې پښتون ورته ښودلی توره ډال دی‬

‫‪31‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫پښتنو ته رب ورکړی کلک اميان دی‬

‫له مېدانه چېرته نه دی تښتېدلی‬
‫زه پښتون د پښتون زوئ پښتونزاده يم‬
‫ټول جهان زه پېژندلی چې پښتون يم‬
‫زه ددې خاورې د غېږې پرورده يم‬
‫دغه خاوره مې ليال زه يې مجنون يم‬
‫قربانۍ لره حارض او اماده يم‬
‫زه مني د خپلواکۍ په ښه قانون يم‬
‫نو زما ملنګ جان دا عهد و پيامن دی‬
‫ما خپل ځان پښتونستان ته وربښلی ‪.‬‬

‫په عامه اصطالح د هجرتونو لړۍ همداسې ګړندۍ روانې وي او‬

‫افغانان درګرده له هېواده وتل څوک ايران ‪ ،‬څوک اروپا او امريکا ته‬
‫تلل او ځينې غريب او غوربه خلک بيا ايله دومره وو چې د ډيورنډ له‬
‫کرښې ښکته پوريوتل‪.‬‬
‫عبداملحمد جان کاکا چې هغه وخت ښه خط او بريت زملی و او د‬
‫رسو روسيانو ظلمونو اړ ويست چې په وړاندې يې ټوپک راواخيل او‬
‫عميل جهاد پيل کړي خو چې پام يې شو خپل دوه بې موره ماشومان‬
‫يې نېغ سرتګو ته ودرېدل بريته يې سمدستي د ټوپک راخيستو او غر‬
‫ته د ختلو سوچ پرېښود او د کيل او وطن نه د وتلو په فکر کې کېوت‬
‫ټوله شپه يې ښه فکر وکړ په سبا يې په خپل کور الس تېر کړ د‬
‫غريبۍ کور و خاص قيمتي او د خرڅ څه په کې نه و ټول عادي او د‬
‫دهقانۍ سامان و خو بيا هم د کلونو کلونو کور او مال و پرېښودلو يې‬
‫ډېر زور غوښتلو ځکه کور ته کوره کی او واده ته واده ګی نه ويل کيږي‬

‫‪32‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫په هر حال کې خامخا دروند وي ‪ ،‬له ويرې يې چا ته د زړه حال هم نه‬
‫شو ويالی ځکه حا الت ډېر ترينګيل و او د خلقي حکومت د ظلم نه‬
‫هر سړی په ويره کې و هيچا په هيچا باور نه شو کوالی حتی سکه‬
‫وروڼه له يوه بله وېرېدل او د زړه خربې زړونو کې امانت پرتې وي ‪،‬‬
‫حکومت مخربان درلودل او ډېر خلک په خپلو خربو نيول شوي وژل‬
‫شوي او نادرکه شوي وو هر څوک له خپل سيوري وېرېده او خلکو به‬
‫ويل چې نن سبا دېوالونه هم خربې کوي‪.‬‬
‫هر چا په خپلې خولې الس ايښی و لکه شيخ فريده پټه خوله دې‬
‫بهرتي ده ګنډلې شونډې ګرځېدل‪.‬‬
‫عبداملحمد جان کاکا چې کليوالو په عامه لهجه ماجان بللو د همدې‬
‫وچ کوټ د کيل مومند و او د کوټ ولسوايل يې خپله ولسوايل وه‪.‬‬
‫تېر کال يې مريمن مړه شوې وه او همدا دوه نښې ترې پاتې وې زوی‬
‫ته به يې له نازه کشو او لور ته رشو ويله‪.‬‬
‫د ژمي لنډه ‪ ،‬تنګه او يخه ورځ وه ماجا ماشومان خپلې سپني رسې‬
‫مور ته وسپارل او پخپله هديرې ته والړ د مېرمنې قرب ته کېناست ګرد‬
‫چاپري به يې خپل ښکيل وطن ته ليدل او ژړل به يې غوږونه يې هم‬
‫شک نيويل و چې به د چا د خربو يا د راتلو ښکالو شوه ژر به يې‬
‫سرتګې پاکې کړې او ځان به يې غلی کړ چې الرويان يې ونه ويني او‬
‫د زړه په خفګان يې پو نه يش ټوله ورځ يې خپلې ځوانيمرګې مېرمنې‬
‫وکړې‪.‬‬ ‫دعاوې‬ ‫ته‬ ‫هديرې‬ ‫او‬ ‫نيکونو‬ ‫‪،‬‬ ‫پالر‬ ‫‪،‬‬
‫مياشت مخکې کلی رويس څرخکو لوټې لوټې کړی و او د ماجا‬
‫خپلوان او ډېر کليوال شهيدان شوي وو پر قربونو يې ال شنه ګيا وچه‬
‫شوې نه وه‬

‫‪33‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫ماجا قربونو ته کتل او هر يو يې سرتګو ته نېغ ودرېده ملر په پرېوتو و‬

‫د غر ملن لکه د شهيدانو هديره تکه رسه وه ماجا هر يو مخاطب کړ او‬
‫په زړه کې يې وررسه پټه خدای پاماين وکړه بيا يې خپل نيکه مخاطب‬
‫کړ او ويل يې تاسو خو انګريزان مات کړل خو دا ځل موږ له خپلې ملن‬
‫اور اخيستی دی اوس د بلې لوې بال په خوله کې پرېوتلو او ددې بال‬
‫ماتول ډېر ګران دي ځکه چې بريغ يې زما د وروڼو په الس کې هم دی‬
‫او دوی وررسه مله دي بيا يې ټولو ته دعا وکړه پوزه او اوښکې يې پاکې‬
‫کړې لوند دستامل يې جب ته کړ او له هديرې په سلګيو سلګيو مخ‬
‫په کور والړ خواشينی و خو ناهيلی نه و ويل يې دلته د ډېرو زورورو‬
‫ښکرونه مات او د ظلم بېړۍ يې ډوبې شوي دي د دوی غاښونه به هم‬
‫مات يش ‪ ،‬چريته د خدای زور او چريته د مخلوق زور ‪ ،‬که غر لوړ دې‬
‫خو پر رس يې الر شته ‪ ،‬روس به څه وي او زور به يې څه وي کلمه يې‬
‫تېره کړه او کړل يې سل زامن د سپي او يو د زمري‪.‬‬
‫بس همدا روانه اونۍ ال تېره شوې نه وه چې ماجان دشپې په تياره کې‬
‫په دوو خرونو او کچرې باندې د تن جامې بار کړې او غلی د شينوارو‬
‫په لورې وخوځېد د تورو غرونو او سپينو واورو مسافر شو الره د مرګ د‬
‫خطر رسه تړلې وه ځای په ځای ماينونه ‪ ،‬امنيتي پوستې او د روسانو د‬
‫څرخکو ګزمې يو په بل پسې روانې وې ‪ ،‬ماجا خپل مرش زوی کشو پر‬
‫خره ‪ ،‬سپني رسې مور يې پر کچرې او رشو يې په شا کړه کله به چې‬
‫کوم يو وټوخل يا به يې څه ويل غوښتل نو ماجا به ژر ورته پر خولې‬
‫الس کېښود او خربه او ټوخی به يې په کې وچ کړ د خپلو پښو تڼاکې‬
‫او زخمونه يې د هيبت او ويرې د السه ال بېخي ليديل هم نه وو ‪ ،‬ماجا‬
‫د همدې سيمې سړی و نو ځکه د مړي ژوندي له کبله په سيمه کې‬
‫بلد و که څه هم پر دغو کړنګونو کله نه وو تللی خو د اټکل له مخې‬

‫‪34‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫پوهېده چې څنګه بايد له ډيورنډ کرښې ها غاړې ورواوړي بله دا چې‬
‫خره او کچرې هم تر ډېره د نورو پلونو اندازه لګوالی يش او خپله هم‬
‫الره سموالی يش بس دلته هم کچره مخکې او دوی ورپسې وو‪.‬‬
‫د شپو شپو مزله وروسته له کرښې واوښتل او په پوښتنه پوښتنه د‬
‫نارص باغ کيمپ ته ورسېدل‪.‬‬

‫‪35‬‬
(c) ketabton.com: The Digital Library

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

36
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫ما جان د نارص باغ په پنډغايل کې د خيمې او ورو ورو د کورګي خاوند‬
‫شو ځينې خلک د افغان کميشرنۍ له خوا په دفرت کې ثبت او‬
‫راجسټر شوي وو او د کور د شمېر په کجه به وررسه هره مياشت د وړو‬
‫‪ ،‬غوړو ‪ ،‬مالګې او تيلو مرستې کېدلې او د رسمي راشن کارډ له مخې‬
‫به ورکول کېدل ما جان ال په دغو کيسو نه پوهېده سرتګې يې مړې‬
‫وې او غوښتل يې چې د خپلو مټو له برکته يوه حالله مړۍ پيدا کړي‬
‫او لکه د انګورو تاک پر بل بار نه يش‪.‬‬
‫پېښور داسې يو ښار و چې د پاچا او ګدا دواړو بېړۍ په کې خدای‬
‫پورې ايستله او هيڅوک وږی نه پاتې کېدلو‪.‬‬
‫د ما جان د پښو ټپونه ال نه وو رسه ورغيل چې د روزګار په لټه کې شو‬
‫وخت و او لکه برېښا ځغلېده څه وخت وروسته کشو هم لږ را زملوټی‬
‫شو او کله نا کله به يې د خپل پالر رسه کار ته مال تړله د خيمې ژوند‬
‫يې هم د خټو ‪ ،‬ګټو په يوه خام کورګي بدل شو او خور يې رشو د‬
‫کيمپ ښوونځي ته تلله ‪ ،‬ماشومه رشو ايله دريم ټولګي ته رسېدلې‬
‫وه ليکل او لوستل يې هم ال سم نه شول کوالی چې له ښوونځي‬
‫وويستل شوه ‪ ،‬ما جان بل واده کړی و او دا وخت رشو په کور کې وړې‬
‫خويندې او مريه مور هم درلوده که څه هم د رشو مريه مهربانه مريمن‬
‫وه خو بيا هم وايي مور چې مريه يش نو پالر هم پلندر يش د کور‬
‫کارونه ډېر شول او رشو د کور مريمن شوه ‪ ،‬په افغانانو کې او بيا په‬
‫ځانګړي توګه پښتنو کې ال تردې وخته د نارينوو تعليم هم د صفر‬
‫رسه رضبېده يعنې عرصي زده کړې د هیواد په کچه بېخي هيڅ وې‬
‫ښوونځي او سينامګانې د خلکو له خوا سوځول کېدلې او د ښځو‬
‫ښوونځي خو بيخي کفر ګڼل کېدل او د ډېر پخوا نه سوځول کېدل ان‬
‫د غازي امان هللا خان واکمني هم د همدوغو مشکالتو ښکار شوه او د‬

‫‪37‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫هغه په اصالحاتو د کفر ټاپه ولګېده او د واکمنۍ تخته يې د سقاو د‬

‫زوی په مرشۍ يوه ډله غلو واړوله‪.‬‬
‫عامو خلکو يوازې د ښځو ښوونځي بد نه بلکې د خپلو لوڼو او خويندو‬
‫تعليم يې هم بد ګڼلو او د رشم او پېغور کار ورته ښکارېده‪.‬‬
‫هر چا به په عامه اصطالح ويل ښځه يا په کور ده يا په ګور ‪ ،‬که څه هم‬
‫پښتانه ټول مطلق مسلامنان دي او په اسالم کې تعليم او زده کړې ته‬
‫لومړی مقام ورکړل شوی دی او د پيغمرب عليه السالم د مبارکو ويناو له‬
‫مخې زده کړه په نر او ښځه الزم او رضوري ګڼل شوې ده پښتانه په‬
‫دين رس او ځان قربانوي خو دې مهم اصل ته يې شا کړې ده او د‬
‫ښځو په زده کړه ال تر اوسه اکرثه رشميږي‪.‬‬
‫عجبه يې دا ده چې د کور ‪ ،‬کروندې ‪ ،‬اوبو ‪ ،‬خاشاکو او ځمکو کار پرې‬
‫کوي ‪ ،‬په لکونو لکونو ولور او دنيا پرې اخيل ‪ ،‬ورور او پالر يې د خپل‬
‫واده او ناوې په بدل کې ورکوي ‪ ،‬د جرګو ‪ ،‬بديو ‪ ،‬تربګنيو او دښمنيو‬
‫په ټس کې يې د مقتول کورنې ته په ډولۍ کې کېنوي خو په زده کړې‬
‫يې رشميږي‪.‬‬
‫خري رشو دا وخت د وطن د دود له مخې ديارلس کلنه او پېغلوټې‬
‫شوې وه ‪ ،‬په اصطالح دلته تر لسو کلونو پورته جلۍ پېغله بلل کيږي ‪،‬‬
‫ريباران پرې مرکې جرګې کوي او خپلو زامنو ته يې غواړي رشو هم د‬
‫کلتور له مخې دا وخت بايد د يو يا دوه بچيو مور وای ‪.‬‬
‫د ښوونځي همدا وروستۍ شپې وې چې يوه ورځ نابربه يوه ډله سړي‬
‫د ښوونځي له يوې ګوډې شوې ښځينه ښوونکې رسه د ښوونځي انګړ‬
‫ته راننوتل رشو او نورې جونې هم په غويل کې والړې وې د رخصتۍ‬
‫زنګ ټنګېدلی و رشو هم ال سور ملر ته والړه وه ښوونکې له ترجامن‬
‫رسه په پښتو خربې کولې او ترجامن په انګلييس اخته وو ‪ ،‬د يوه‬

‫‪38‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫درييش کړي کس په غاړه کې کيمره ځړېدلې وه او ګوډې ښوونکې‬
‫رسه يې په اشارو خربې کولې د ښوونځي تصويرونه يې اخيستل او د‬
‫کيمري شړاکا يې ختله ‪ ،‬بيا يې الس پر تندې ونيوه او د بل الس په‬
‫ګوته يې هغه وړاندې جنکيو ته اشاره وکړه ښوونکې پو شوه او هغه‬
‫جونې يې عکاس ته راوبللې خو ټولې رانغللې ښايي ځينې به له پرديو‬
‫سړيو رشمېدلې ‪ ،‬ځينې به ويرېدلې او ځينو به نه غوښتل‪.‬‬
‫د پښتنو کلتور لږ سخت دی پردی نارينه حق نه لري چې د بل چا تور‬
‫رسو ته اشاره وکړي او پښتنې جونې هم نه غواړي چې له يوه پردي‬
‫سړي رسه خربې وکړي ‪ ،‬واړه ماشومان د کيمري واله پسې وو او پرې‬
‫راټول وو خو دوی لرې والړې وي او ښايي فکر به يې کولو چې دا پردي‬
‫سړي او دا انګريز څنګه راغلی دی که څه هم دا وخت افغانستان او‬
‫افغانان د نړۍ د مطبوعاتو د رس ټکي وو او ډېر ژورنالسټان به‬
‫کيمپونو ته راتلل خو خلک ساده وو او په هر څه ژر نه پوهېدل د‬
‫ګوډې ښوونکې له اشارې رسه جونې والړې خو رشو ال والړه وه چې‬
‫کمريه مني ورنږدې شو ‪ ،‬ښوونکې ورته وويل دا يو خربيال دی امريکا‬
‫نه راغلی دی زموږ د ښوونځي عکسونه اخيل او بيا زموږ رسه مرسته‬
‫کوي ‪ ،‬رشو هيڅ ونه ويل او په پټه خوله يې د خپل څادر پيڅکی‬
‫خولې کې نيولی و عکاس خپله کيمره له غاړې راوويسته او د رشو‬
‫عکسونه يې واخيستل ورځ وه او تېره شوه رشو کور ته والړه پر ټوله‬
‫الره پرېشانه او تروره ښکارېدله لکه څه يې چې ورک کړي وي يوه وېره‬
‫او ترهه يې په زړه ننوتې وه ښايي له دې ورېدله چې د عکس نه ورته‬
‫کوم جينجال او کيسه جوړه نه يش څوک ورته پيغور ورنه کړي او د‬
‫کورنۍ عزت يې خراب نه يش پالر او خپل ورور يې ټوله شپه سرتګو‬
‫سرتګو ته کېدل او تر سبا يې سرتګې پټې نه کړې که څه هم په زړه‬

‫‪39‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫کې به ورتېر شول چې تصوير يې د ښوونکې په خوښه او د خلکو په‬

‫مخکې ع کاس واخيست خو بيا هم پښتنې مريمنې له تور او تهمته‬
‫وېريږي او وايي ترڅو چې رښتيا راځي نو درواغو به کيل وران کړي وي‬
‫‪ ،‬اکرثه خلک په رښتيا هم خپل غوږ ته لومړۍ نه ګوري که ورته وويل‬
‫يش چې غوږ دې سپي يوړ نو سمدالسه په سپي پسې ځغيل ډېر‬
‫خلک د بې ځايه ننګ او غريت قربانيان شوي دي او احساساتو يې‬
‫کورونه وران کړي دي همداسې ډېرې پېښې او کيسې رشو ليدلې او‬
‫اورېدلې وې نو ځکه يې ماشوم ذهن ناارامه و او د سوداګانو سيند‬
‫الهو کړې وه خو د وخت په تېرېدو رسه يې ورو ورو د عکس کيسه او‬
‫صحنه له ذهنه بېخي ووتله‪.‬‬
‫وخت په منډه روان و رشو نو اوس د پالر هغه ماشومه رشو نه بلکې‬
‫پېغله شوې وه او د کور په څلورو دېوالونو کې را ايساره وه ‪ ،‬ټوله ورځ د‬
‫کور ‪ ،‬خويندو ‪ ،‬پالر او ورور په خدمت بوخته وه ‪ ،‬د سهار د ملونځ‬
‫پسې سمدستي د انګړ جارو ‪ ،‬د سهار چای او د لوښو مينځل يې‬
‫لومړين کارونه وو ‪ ،‬بيا به يې وړه وه اخکښل او د غرمې په پخيل به‬
‫بوخته شوه د تندي خولې به يې ال وچې شوې نه وي چې د خرينو‬
‫کاليو پنډ او سوباړی به يې راواخسيت او د کالو په پرېولو او د سوباړي‬
‫په غربولو به اخته شوه ‪ ،‬په همدې شپو ورځو کې ورپسې د ريبارانو‬
‫جرګې او مرکې هم پيل شوې ډېر خلک به تلل راتلل او خپلو زامنو ته‬
‫به يې غوښتله ‪ ،‬ښکلې رسه سپينه او پټه خوله جلۍ وه نو ځکه له‬
‫ګونډيانو واخله تر خپلو خپلوانو د هر زملي مور ورپسې وه ‪ ،‬په افغاين‬
‫ټولنه کې د جلۍ يا په اصطالح د خور او لور د ورکړې ټول واک او‬
‫اختيار د پالر او وروڼو په الس کې وي او هر څه چې د پالر يا ورور‬
‫خوښه وي هامغه به کيږي که يې ړوند ته ورکوي که يې شل ته ورکوي‬

‫‪40‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫که يې زوړ سړي ته ورکوي او که يې په بدل او بنې ورکوي او که يې‬
‫سيند ته غورځوي بس جلۍ د څه ويلو اختيار نه لري که څه هم د‬
‫وطن قانون او اسالمي رشيعت پوره حق ورکړی دی چې خپل نظر‬
‫څرګند کړي او خپله رايه ښکاره ووايي خو د کلتور او دود له مخې‬
‫جنکۍ د پالر او ورور په وړاندې هيڅ نه وايي او په پټو سرتګو د زهرو‬
‫ګوټ کوي مګر دا هم دود ده چې ځينې پالرونه بيا د خپلو زامنو نه‬
‫هم پوښتنه نه کوي او په خپل رس او خپله خوښه ورته په کور کيل کې‬
‫جنۍ او د ژوند رشته ګوري‪.‬‬
‫ښځه يوازې په افغاين ټولنه کې بې وزله او مظلومه نه ده بلکې د نړۍ‬
‫په هر ګوټ کې مظلومه ده او په ځينو پرمختللو هېوادونو کې يې هم‬
‫انساين حقوق او کرامت تر پښو الندې کيږي د يو موټي روپيو په‬
‫مقابل کې يې جسم ‪ ،‬اندامونه او ښکال په تجاريت اعالنونو او جنيس‬
‫فلمونو کې ليالميږي‪.‬‬
‫کله به چې کور ته نابلدې ښځې راغلې او له ورايه به مسکۍ شولې نو‬
‫رشو به هم د دوی په مطلبي راتګ پوهه شوله د چايو پتنوس به يې‬
‫کېښود پيالې به يې ډکې کړې او نوره به په منډه له کوټې ووتله ‪ ،‬څو‬
‫څو وارې جرګې راغلې او والړې خو بله ورځ يوه بله مور راغله د رشو‬
‫مريې ته يې د خپل زوی ډېر صفتونه وکړل بس هر چا ته خپل مزی‬
‫مرغلني وي ويل يې زه بيا هم راځم ‪ ،‬بيا هم راځم او بيا هم ‪ ،‬په خندا‬
‫يې وويل اوس مو نو چیرې په اسانۍ پرېږدم که په پښو مې ووهئ نو‬
‫په رس راځم او که په رس مې ووهئ نو په پښو راځم همداسې يې وکړل‬
‫تر هغې الړه او راغله چې د رشو مور يې دې ته رايض کړه چې خربه‬
‫خپل خاوند ما جان ته ورسوي ما جان ته هم د سپني ږيرو جرګه‬
‫کېناستله او د خپلوۍ غوښتنه يې ترې کوله بااالخره خربه دې ته‬

‫‪41‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫راورسيد ده چې ما جان جرګې ته هو وکړي خو کله کله انسان نه‬

‫پوهيږي او په ځانګړي توګه افغانان بيا داسې معاملې تر ډېره په‬
‫قسمت او نصيب پورې تړي او وايي که نصيب يې و نو وبه يش ماجان‬
‫هم جرګې ته همداسې وويل او لږ مهلت يې وغوښت سپني ږيري‬
‫هيله من شول او د بيا راتګ په نيت رسه خواره شول‪.‬‬
‫بس په رښتيا هم د قسمت خربه وه څو ورځې ال نه وې اوښتې چې بل‬
‫ماښام مرزا محمد راغللو ‪ ،‬ميزرا خان تر هجرت وړاندې ماجان نه‬
‫پېژندلو همدلته په کيمپ رسه نږدې اوسېدل او بلد شوي وو ‪ ،‬ماجان‬
‫د نارصباغ په بازار سوري پل کې مېوه خرڅه وله او مريزا خان به کله‬
‫کله څنګ ته ورتلو او د ملر پيتاوي ته به يې د افغانستان په روانو‬
‫سيايس حاالتو خپل بحثونه او د زړه خوالې کولې او ورو ورو رسه ښه‬
‫خواږه ملګري او اشنايان شول مړی او ژوندی يې رسه پاللو او کله کله‬
‫به يې مريمنې هم رسه د يو او بل کور ته تللې‪.‬‬
‫د پيتاوي مجلس به کله کله ډېر خوږ شو او په خپلو کمونسټو کليوالو‬
‫به يې ټوکې کولې مرزا خان ويل زموږ کيل کې هغه فالين په سپينه‬
‫ږيره خدای ووهلو او مليشه شو د خلقيتوب په مانا نه پوهيږي خپل‬
‫ملونځ او اودس هم کوي او د کمونسټانو ټوپک يې هم پر اوږه يښی‬
‫دی‪.‬‬
‫خري ډوډۍ موډۍ چې وخوړل شوه مرزا خپل اشنا او ملګري ماجان ته‬
‫د خپل زړه خربه په خوله وکړه مرزا خان بيا ماجان ته مخ کړ او ويې‬
‫ويل ما د خپل زوی دپاره ستا په کور الس ايښی دی او غواړم چې دا‬
‫دوستي په خپلوۍ بدله کړم‪.‬‬
‫ماجان ال جواب نه و ورکړی چې هغه وويل بس چريته چې زړه ځي نو‬
‫هلته پښې هم ځي زه هم نن ستا کور ته زړه راوستی يم او ناهيلی‬

‫‪42‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫کوې به مې نه په مسکا يې وويل ګوره همدلته اړوم او تش الس نه ځم‬
‫نوره دې خوښه چې خوږه راکوې او کنه خو ‪ ،‬ښه مېړونه په ښه نوم‬
‫ياديږي په ما هم ته ګران يې او هم دې کورنۍ‪.‬‬
‫غټ غټ او ماړه خلک هم دلته شته خو زه هم ستا په شان غريب‬
‫سړی يم او د خپلې بړستنې رسه پښې غځول غواړم ‪.‬‬
‫په يوه سا يې کابو يو کتاب خوږې خوږې خربې وکړې ماجان فکرونو‬
‫الهو کړی و هغه تېره جرګه او تېر خلک يې سرتګو ته نېغ ودرېدل او‬
‫په خپلو تېرو ټولو کړو خربو يې ژور فکر کاوه ‪ ،‬ښايي اندېښنه به يې‬
‫وه چې کوم جينجال ورته جوړ نه يش پښتني ټولنه کې چې يو ځل‬
‫سړی هو وکړي او رس وښوروي بيا نه ‪ ،‬نه يش کوالی په ځانګړي توګه‬
‫د لور او خور په ورکړه کې ځکه چې بيا ترې بدۍ او دښمنيانې‬
‫جوړيږي او کلونه کلونه په کې وينې تويږي پښتانه وايي که په زنځري‬
‫وتړل شې نو بېرته به ايله شې خو که په ژبه او پښتو وتړل شوې بيا دې‬
‫ايله کېدل نه شته ‪ ،‬که څه هم پښتو هم د لکه د نړۍ د نورو ژبو په‬
‫شان يوه ژبه ده خو يوازې ژبه هم نه ده پښتو لکه يو قانون او يو تړون‬
‫ته ورته ده چې څوک تر خپلې ژبې ( ژمنې ) بيا نه يش تېرېدالی يو‬
‫ځانګړي قانون او مذهب ته ورته ځانګړتياوې لري او تر ژبې تېرېدل بې‬
‫ننګي وي ‪ ،‬خو خري اخر يې چپتيا ماته کړه او خپل اشنا ته يې وويل‬
‫ستا کور ودان چې زه درته سيال ښکاره شوم او په دروند نظر دې‬
‫راوليدل خو د خدای بنده زما او ستا کور چا رسه ويشلی دی زما اوالد‬
‫خو ستا خپل اوالد دی او اختيار يې هم ستا دی که سيند ته يې‬
‫غورځوې هم واک يې ستا دی او بيا يې په مسکا وويل دا ځل چې ته‬
‫مطلبي راغلی يې نو هر قدم دې زما په ليمو او ترڅو چې دلته اوسېږې‬
‫نو اوسېږه باڼه په سرتګو نه درنيږي‪.‬‬

‫‪43‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫پښتانه اکرثه د خپل کور او کورنۍ نه بېرون د پرديو خلکو رسه‬

‫خېښۍ او خپلوۍ ته په اسانه زړه نه ښه کوي او همدا المل دی چې‬
‫ان خپله ګونډه هم په خپله نکاح کوي او پرديو ته يې نه پرېږدي‪.‬‬
‫خربه د ماجا وه بيا کور ته والړ ټوله شپه په خپل ځای کې نېغ ناست و‬
‫او د رشو ځوانيمرګه مور يې سرتګو ته نېغه والړه وه د هغې ټولې‬
‫خربې يې بيا رايادې شوې کلونه کلونه وروسته يې مړه شوې مېرمن‬
‫بېرته را ژوندۍ شوه سرتګو او ذهن ته يې ودرېده او خربې يې وررسه‬
‫پيل کړې هغه د ژوند وروستۍ ورځ يې ياده شوه چې د زنکدن په‬
‫سلګيو کې يې ويل ما مې بچي په خدای او بيا په تا سپاريل دي پام‬
‫کوه چې درنه خوار نه يش ‪ ،‬زما په ځای د مور مينه هم ته ورکړه او د‬
‫بې مورۍ د سوځنده ملر نه يې رس په سيوري ساته کنه اروا به مې‬
‫درنه خفه او ناراضه وي‪.‬‬
‫همدا ذهني او خيايل مکامله يې د رشو د مور رسه کوله سوچونو په‬
‫رس اخيستی و اسوييل يې ويستل او ويل يې لور غريبه په خپل کور‬
‫کې هم پردۍ وي او په خپل کور کې د بل چا امانت وي کاش خور او‬
‫لور په کور کې د ساتلو وای خو افسوس چې نه دي بس سل زړونه يې‬
‫خپل کړل او د رشو د ورکړې پرېکړه يې وکړه په رښتيا چې وايي سل‬
‫يې غواړي او يو يې وړي بس د رشو نصيب هم د خپل پالر د اشنا د‬
‫ناليديل او نا کتيل زوی رحمت ګل رسه وتړل شو‪.‬‬
‫د مړي او ژوندي خرب بېخي ژر خپريږي د رشو د کوژدې خرب هم د‬
‫سرتګو په رپ کې ډنډوره شو رشو هم خربه شوه السونه او پښې يې‬
‫وريږدېدلې کوټې ته والړه کټ کې پرېوته او ځان يې بړستنو کې پټ‬
‫کړ‪.‬‬
‫پښتنې پېغلې اکرثه لکه د رشو په څېر د خپلې کوژدې او ورکړې زيری‬

‫‪44‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫يا غږ ناڅاپي اوري بيا د حيا او يا د غم له امله ځي او ځان دوه درې‬
‫کوي‬ ‫پنا‬ ‫سرتګو‬ ‫له‬ ‫غړو‬ ‫د‬ ‫کورنې‬ ‫خپلې‬ ‫د‬ ‫ورځې‬
‫او که کومه پېغله خربه وي او رضايت يې ښودلی وي نو بيا يې ميندې‬
‫او خويندې په ټوکو تنګوي او ورته وايي‪:‬‬

‫پېغلوټې غږ د کوژدې واورېد‬

‫په سرتګو ژاړي زړه کې ګوړې ماتوينه‬

‫رشو د بړستنو الندې ژړل او په سوچونو کې يې د رحمت ګل خيايل‬

‫انځورونه جوړه ول ډېر سوچونه يې وکړل خو رحمت ګل يې خيال ته‬
‫رانغلو د ماشومتوب او د ښوونځي ټول وختونه يې له ذهنه تېر کړل‬
‫خو بيا يې هم رحمت ګل په کې راپيدا نه کړ فقط د رحمت ګل‬
‫صفتونه يې د هغې د خپلې مور له خولې اوريديل وو چې ددې مريې‬
‫ته به يې کله کله کول او د رشو تر غوږ به يې رسول‪.‬‬
‫خري چاره نه وه له څو ورځو وروسته له کوټې رستړلې راووته ‪ ،‬سرتګې‬
‫يې رسې او سرتغيل يې پړسېديل وو‪.‬‬
‫د سرتګو رپ کې کلونه تېر شول رشو د رحمت ګل مريمن او د لورګانو‬
‫مور شوه ‪ ،‬د خوار برخه په هند کې هم خواره وي رشو د پالر د غريب‬
‫کور نه د مرزا غريب د کور مريمن شوه ‪ ،‬رحمت ګل د خپل مرش ورور‬
‫شمشاد رسه نوکر و او د پېښور ښار د صدر په نوتيه کې يې د ډوډۍ‬
‫پخولو تنور و رحمت ګل تکړه او د کار سړی و خو د غريبۍ دې رنګ‬
‫ورک يش د ګل په شان انسان بدرنګ کړي هو دوی غريبان وو خو د‬
‫عزت او وقار خاوندان و د رحمت ګل پالر به هر وخت په وياړ د خپل‬
‫جهاد کيسې کولې او په وياړ به يې ويل چې روسان د دنيا سرت طاقت‬

‫‪45‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫دی خو په موږ يې زور ونه رسيد دا ځکه چې د زمري کور بې هډوکو نه‬
‫وي دلته ال د پخوانيو يرغلګرو ککرۍ پرتې دي ‪.‬‬
‫مرزا خان د سپني غر په ملن کې يعنې تورې بوړې ته څېرمه زېږېدلی‬
‫و او دا هغه ځای و چې روسانو د خپل ټول طاقت رسه رسه ونه شول‬
‫کوالی چې د يوې شېبې دپاره يې له مجاهدينو ونييس‪.‬‬
‫دلته لوړ غر او ژورې څمڅې وې د ځايي مجاهدينو تر څنګ دلته د‬
‫اسالمي نړۍ نور مجاهدين هم مېشت وو د عربو مجاهدينو او د‬
‫القاعده تنظيم مرش عرب مليونر اسامه بن الدن هم همدلته مېشت و‬
‫چې تر روسانو وروسته بيا د امريکايانو د زور ازمايلو ځای هم شو او‬
‫درانده درانده مبونه يې پرې وويشتل ‪.‬‬
‫لکه څنګه چې مخکې هم يادونه وشوه اسامه بېخي ځوان دوه ويشت‬
‫کلن و چې د خپل شاهي دولت نه د قدس او د فلسطينيانو د‬
‫مظلوميت او ننګې په رس مرور او بيا د سعودي د شاهي نظام مخالف‬
‫شو همدا مرورتوب او مخالفت يې ورو ورو په يو ډول کرکې او عقدې‬
‫بدله شوه او هامغه و چې خپل هېواد يې پرېښود ‪ ،‬تر افغانستان‬
‫دمخه په سوډان کې و او همدا وخت و چې نريويب او دار السالم کې‬
‫په امريکايي تاسيساتو د بريدونو تور ورپورې شو نوم يې تور شو خو د‬
‫همدې تور نوم رسه له سوډان لکه د بېديا مرغه افغانستان ته‬
‫راورسېده او دلته رباين ‪ ،‬احمدشا مسعود او نورو رهربانو او قومندانانو‬
‫ورته هر کلی ووايه ځکه چې ډېر شتمن و لکه لنګه غوا هر چا لوشلو او‬
‫خپلې کاسې يې ترې ډکولې د اسامه دپاره هم طاليي چانس و د بخت‬
‫ستوری يې وځلېد او د افغانستان په جهاد کې ال د لوی نوم او شهرت‬
‫خاوند شو او په ټوله نړۍ کې يې خواخوږي وموندل‪.‬‬

‫‪46‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫خيه خربه د رحمت ګل وه نو هغه به هم کله نا کله د خپل پالر کيسې‬
‫خلکو ته کولې او په همدې غرور به يې بريتې تاوه ولې‪.‬‬
‫رحمت ګل اوس هاغسې لکه د ګوتې غمی نه و ځواين يې رنځورۍ‬
‫خوړلې وه د رحم ت ګل رنګ ورځ تر بلې خرابېده او د رحمت رسه سم‬
‫د رشو رنګ هم تګ ژېړ او زبېښلی و خپل رنځور خاوند ته ځورېدله ‪ ،‬د‬
‫رحمت ورور شمشاد خپل رنځور ورور ډېر وګرځولو خپل موټرسايکل‬
‫يې هم د هغه د رس خريات کړ د درملنې دپاره يې خرڅ کړ او د ورور‬
‫عالج يې وکړ همدا د پرېشانې ورځې وې او دوی وررسه الس او ګريوان‬
‫وو‪.‬‬

‫‪47‬‬
(c) ketabton.com: The Digital Library

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

48
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫بس بنده حريان خدای مهربان په خړپړ کورګي کې ورکه او پټه رشو دا‬
‫وخت د نړۍ پر مخ لکه روښانه ملر او د څوارلسمې سپوږمۍ ځلېدله‬
‫د ټولې نړۍ خلکو يې دمظلوميت او ښکال نه ډک تصوير ته کتيل وو‬
‫په لکونو انسانانو ددغې مهاجرې ښاپريۍ په حال اوښکې توې کړې‬
‫وې خو رشو ال د دنيا له حاله نه وه خربه او نه يې دا په خوا او خاطر‬
‫کې ګرځېدل چې ددې هغه ساده باده تصوير دې ال چا ليدالی هومره‬
‫هم وي‪.‬‬
‫لکه مخکې مې چې هم ياده کړه د کارمل پرلپسې تېروتنو سيايس‬
‫شدت او زور زيايت د مجاهدينو صفونه نور هم قوي کړل او هر سړی‬
‫يې د ټوپک او کوتک راخيستلو ته اړ کړ ښوونځي او زده کوونکي هم‬
‫په سيايس مارشونو او جلوسونو بوخت شول او د زده کړې کچه ورځ‬
‫تر بلې خرابه شوه ځوانان شاګردان د ځوانانو سازمان ته په زور‬
‫جلبېدل او ماشومان د پيش اهنګانو په نوم د ماشومانو سازمان ته بلل‬
‫کېدل او بيا به ورته د سازمانونو د استادانو له خوا سيايس درسونه او‬
‫د موسيقۍ زده کړې ورکول کېدلې په زرګونو يتيامن ماشومان يې د‬
‫پرورشګا په نوم رويس ته درګرده ليږل او هلته به يې د نورو زده کړو‬
‫تر څنګ د کمونيزم او سوسياليزم فلسفي او د لينني افکار لوستل‬
‫همدې وخت کې جربي عسکري هم رامنځ ته شوه د دولسم ټولګي‬
‫هلکان به د فراغت په وروستۍ ورځ نيول کېدل او عسکرۍ ته به‬
‫سوق کېدل بيا به د جنګ لومړيو کرښو ته لېږل کېدل او په دې ډول‬
‫پوهنتونونه ورو ورو تش شول مسلکي زده کړې هم پيکه شوې ‪ ،‬د‬
‫حريب زده کړو ارزښت او حيثيت هم را ټيټ شو او د څو کلونو په ځای‬
‫فقط يو څو اوونيو او يو څو کورسونو ته خربه راغله د مسلکي پوليسو‬
‫او صاحبمنصبانو په ځای غريې مسلکي او ماشيني توليد ډېر شو او د‬

‫‪49‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫ماشيني صاحبمنصب او ماشيني ضابط اصطالح په عام ډول په‬

‫همدې وخت کې رامنځ ته شوه د عسکرۍ لومړۍ د مکلفيت دوره هم‬
‫دوه کاله شوه او بيا دوميه جربي دوره هم رامنځ ته شوه چې زوړ او‬
‫ځوان يې نه ليده او هر سړی به نيول کېده او نېغ به د جنګ کرښې‬
‫ته ليږل کېده‪.‬‬
‫همدې کارونو د کارمل د حکومت پاڼه هم ژېړه کړه او پښې يې سستې‬
‫شوې بل خوا روسانو ته هم د کارمل اصليت څرګند شوی و او پوهېدل‬
‫چې کارمل دوی تېرويستي دي په لېټۍ يې اخته کړي او په حقيقت‬
‫کې يې د ټولو سيايس تېروتنو او ضعف المل ګڼلو‪.‬‬
‫د تېرو ناکامو تجربو په نتجه کې روسانو دا غوره ګڼله چې نوموړی له‬
‫واکه لرې کړي او په ځای يې کوم بل داسې کس چې مسکو ته د باور‬
‫وړ وي نصب کړي همدا و چې ډاکټر نجيب هللا رامنځ ته شو او د ملک‬
‫جمهور ريس شو نجيب له دې مخکې د کمونيسټ ګوند يو پخوانی او‬
‫شعوري غړی و تر جمهوري رياست مخکې د خاد ( خدامات امنيت‬
‫دولتي ) ريس و او د خاد ارګان روسانو ته تر هر څه مهم ځکه و چې د‬
‫استخبارايت معلوماتو مرکز و او همدې ارګان د روسانو او کمونسټانو په‬
‫زرګونو مخاليفني نيويل ‪ ،‬وژيل او ژوندي جاړ ورک کړي وو‪.‬‬
‫خو بيا هم ډاکټر نجيب هللا هوښيار و او د ډېرو تجربو رسه قدرت ته‬
‫راغلو هغه تېروتنې او ظلمونه چې تر دې دمه مخکې شو وو او نتيجه‬
‫يې د نورې بدبختۍ سبب ګرځېدلې وه هغه نجيب تکرار نه کړل بلکې‬
‫حقيقت يې درک کړ په شيدو سوی و نو ځکه يې مستو ته هم پوکی‬
‫کولو همدا المل و چې نجيب پو شو چې دوی څومره بې شمېره‬
‫تېروتنې کړي دي نو د همدغو تېروتنو د جبريې او رغونې په پار يې‬
‫په اسايس قانون کې بدلون را منځ ته کړ ‪ ،‬سيايس فضا يې يو څه له‬

‫‪50‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫انحصاره وويسته او نسبتا ډميوکرايس يې رامنځ ته کړه هغه شعارونه‬
‫چې به پخوا د جنګياليو به وړاندې ورکول کېدل بند او بدل شول‬
‫ارشار ( مجاهدين ) مرور او غولېديل وروڼه وبلل شول ‪ ،‬د ميل روغې‬
‫جوړې تګالره جوړه شوه ‪ ،‬ټول مخاليفني د خربو ميز ته راوبلل شول‪،‬‬
‫پخواين پاچا محمد ظاهر شا ته د منځګړتوب غږ وشو د ځينو معدله‬
‫تنظيمونو ( پري او حرضت ) رسه هم پټې او ښکاره اړيکې ونيول شوې‬
‫په نړۍ واله کچه د ژنيو تړون السليک شو چې له مخې يې روسانو ته‬
‫د وړو پوزه ورجوړه او د وتلو الر يې هواره شوه او ووتل‪.‬‬
‫د خلق دميوکرات ګوند د وطن ګوند په نوم بدل شو ډېر نور بدلونونه‬
‫او نرم چلند رامنځ ته شو د وطن غږ په نوم د کابل راډيو مهاجرو ته‬
‫ځانګړې خپرونې پيل کړې ‪ ،‬جرګې او مرکې پيل شوې او ډاکټر نجيب‬
‫هم خپله وينا په بسم هللا او د قران کريم په اياتونو پيل کړې خو بس‬
‫له بده مرغه وخت تېر و او دوی د کفر ټاپه خوړلې وه ګونډيانو تک‬
‫رسه کافر کړي وو هر څه قراين اياتونه يې چې وويل اوبه له ورخه تېرې‬
‫وې او د دوی تېر وخت يې جبريه نه کړای شو پر تندي يې داغ پاتې‬
‫شو د ژنيو مذاکراتو ته تنظيمونه پرېنښودل شول او د سولې بهري‬
‫ګونډيانو سبوتاژ کړ ځکه چې د تنظيمونو صورت خپل و خو واک يې د‬
‫بل و‪.‬‬
‫نجيب چې د تنظيمونو پرديپايل او خپل منځي جنګونه ليدل نو په وار‬
‫وار يې ويل چې تاسو ټول يو اتفاق شئ او يو کس ( مرش ) رامخکې‬
‫کړئ چې زه ورته قدرت وسپارم او کنه نو زما په تګ رسه به ستاسو‬
‫خپلې وينې تويې يش او لکه لړمان به پخپله يو بل وخورئ کابل به‬
‫تاسو پخپله پخپلو وينو ومينځئ ‪ ،‬تنظيم جنګي ‪ ،‬قوم جنګي او‬
‫مذهب جنګي به پيل يش او کورنی جنګ به هر څه تبا کړي نجيب دا‬

‫‪51‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫ځکه ويل چې تر دې دمخه د تنظيمونو ټولو مرشانو په بيت هللا‬

‫رشيف کې قسم کړی و چې نور به رسه متفق يوو او نفاق به نه کوو خو‬
‫د بيت هللا رشيف نه تر راګرځېدو سمدواره بيا خپل منځي جنګونه‬
‫پيل شول او مسلامنان اندېښمن شول‪.‬‬
‫د وطن غږ راډيو به ټولو مهاجرينو ښه په مينه اورېدله او د وطن خوږو‬
‫نغمو ته به يې اوښکې تويولې‪:‬‬

‫دا زموږ زيبا وطن دا زموږ ليال وطن‬

‫دا وطن مو ځان دی دا افغانستان‬
‫دا وطن دی ځان زموږ دا وطن اميان زموږ‬
‫وايي په خاپوړو کې داسې ماشومان زموږ‬
‫دا مو د بابا وطن دا مو د دادا وطن‬
‫په موږ باندې ډېر ګران دی دا افغانستان‬
‫ځار يې د سيندونو شم ځار يې له ډاګونو شم‬
‫ځار يې د خوړونو شم ځار يې د دې غرونو شم‬
‫دا زموږ اشنا وطن درمل او شفا وطن‬
‫زړګی مې پرې روښان دی دا افغانستان‬

‫د وطن غږ راډيو غږ ډېر خوږ او رسا و‪ ،‬ورو ورو يې په مهاجرو اغيز ډېر‬
‫شو نو په همدې وخت کې د اسالم اباد چارواکو هم د وطن غږ راډيو‬
‫اغيز په مهاجرو کې څرګند وليد او اړ وتل چې په پېښور راډيو کې د‬
‫تنظيمونو سيايس مبرصينو ته هم وخت ورکړي او هر ماښام د افغان‬
‫ح کومت په وړاندې تبليغات وکړي او په دې ډول د مهاجرو پام او‬
‫وخت د تنظيمونو مقررينو ته راواړه وي‪.‬‬

‫‪52‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫تنظيمونو ته د نجيب پاڼه هم ژيړه ښکارېده او ويل يې چې دا هر څه‬
‫له وېرې وايي دا کلمې ‪ ،‬اياتونه او موعظې له وېرې او منافقته کوي کنه‬
‫نجيب خو شعوري ملحد و او کلونه کلونه يې د اسالمي شعايرو خالف‬
‫مبارزه کړې ده‪.‬‬
‫په ټوليز ډول د هجرت په فضا کې د موالنا مودودي او عالمه اقبال‬
‫الهوري مفکورې او فرمودې د ټولو په ذهنيت کې ورځای شوې وې د‬
‫بېلګې په توګه يو شعار دا هم و چې‪:‬‬

‫هر ملک ملک ما است‬

‫که ملک خدای ما است‬

‫ځينو رهربانو به هم کله نا کله په خپلو ويناګانو کې ويل چې په اسالم‬

‫کې بريد او رسحد نشته‪.‬‬
‫لنډه دا چې اسالم اباد هم د نجيب پرځول غوښتل او هم يې نه‬
‫غوښتل په دې معنی چې نجيب يې نه شو زغمالی خو پرځولو يې هم‬
‫ځکه نه چې د جنګ ختمول يې نه غوښتل او د بيزو پرهر يې ترې‬
‫جوړولو‪.‬‬
‫يو ناکام پالن خو دا هم و چې افغانستان ووييش په همدې هيله يې‬
‫يوه جنګي طرحه جوړه کړه او تنظيمونه يې وهڅه ول چې د جالل اباد‬
‫تاريخي ښار ونييس او د تنظيمونو د سيايس اړيکو او خربو اترو يو‬
‫مرکزي ځای يش په يو دولت او يو هېواد کې بل دولت او بل هېواد‬
‫جوړ کړي يو بام او دوه هواوې او د جنګ په اوږدېدو ورو ورو يو ملک‬
‫په دوه برخو ووييش يعنې د تنظيمونو اسالمي افغانستان او د نجيب‬
‫کمونسټي افغانستان او په عينې حال کې د هغه خوب تعبري هم لږ لږ‬

‫‪53‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫رښتيا کړي چې ويل به يې افغانستان زموږ پنځمه صوبه ده ګيدړ تر‬

‫ملر ختلو پورې ښه خوشاله وي خو د جالل اباد ناکامه خونړي جنګ‬
‫ډېر ناهييل کړل او ټول خياالت يې لکه پر اوبو نقشې ګډ وډ شول ‪ ،‬په‬
‫زرګونو عسکر ‪ ،‬جنګيايل او د جالل اباد عام ښاريان د ړندو راکټونو‬
‫قرباين شول ‪ ،‬د جالل اباد ښار چې د انار په شان له خلکو ډک و تش‬
‫شو يوازې سپي او پيشوګانې به په کوڅو کې ليدل کېدلې حتی‬
‫مرغان هم د ميزايلو ‪ ،‬توپونو او راکټونو له وېرې له ښاره ويت وو‪.‬‬
‫بس هره خوا افغانان لکه پسونه قرباين شول ډاکټر نجيب په خپله‬
‫جالل اباد او د جنګ لومړۍ کرښې ته راغلو د جنګ د اعلی‬
‫رسقومندان په توگه مثرخيلو ‪ ،‬رسخ دېوال او کان او کرتغي ته هم‬
‫راغلو هر عسکر يې په شا وټپولو او ورته يې وويل ته ددې وطن‬
‫قهرمان يې چې رس بايلی او وطن ساتې زه هم وايم چې يا وطن يا کفن‬
‫‪ ،‬بيا يې عسکرو ته وويل تاسو پوهيږئ چې تاسو د اټومي طاقت رسه‬
‫په جګړه کې ياست مخامخ مو خپل ورور دښمن رامخکې کړی دی او‬
‫شا ته يې د نظامي خريطې واال ټول پردي جرناالن دي همدا و چې په‬
‫سنګرونو کې عسکرو نه زمريان جوړ شول او د پاکستان ښکاره يرغل‬
‫يې په شا ومتبولو‪.‬‬
‫تر دې مخکې پاکستانيانو د نجيب په ضد ډېر منفي تبليغات کړي و‬
‫او ويل به يې چې د روسانو تر وتلو وروسته نجيب يوه ورځ هم‬
‫حکومت نه يش کوالی مګر د جالل اباد جنګ او د نجيب بريا نړۍ‬
‫هم حريانه کړه لکه څنګه چې مې مخکې وويل د جالل اباد خونړي‬
‫جنګ نجيب او د هغوی دولت ته هم روحيه ورکړه مورال يې بېخي‬
‫غښتلی شو رس ورکوو سنګر نه ورکوو شعار يې رښتينی شو‬

‫‪54‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫خو بيا هم دښمن ارام کښېنه ناست او په داخل کې يې رشارت پيل‬
‫کړ د دفاع وزي ر شا نواز تڼی يې په تنظيمونو خپل کړ او د نجيب په‬
‫وړاندې يې کودتاه وکړه هغه هم ناکامه شوه او خلقي شا نواز هم‬
‫شمشتو ته پنا يوړه خو د وخت په تېرېدو د ځينو نورو اختالفاتو له‬
‫مخې ځينو ملګرو يې د داخل نه د نجيب حکومت کواکه کړ او‬
‫بااالخره يې پښې وښوېدې د ثور اومې ته د پای ټکی کېښودل شو او‬
‫له څوارلسو کالو وروسته په اتم د ثور کابل ته له هر لوري جنګي ډلې‬
‫وردننه شوې د ارګ په نيول مسابقې او د قدرت جنګ پيل شو ‪ ،‬که‬
‫څه هم تر دې دمخه په اسالم اباد کې او د اسالم اباد د حکومت له‬
‫خوا نتظيمونو ته د عبوري او د موقت دولت تشکيل جوړ شوی و او هر‬
‫څه يې په تنظيمونو ويشيل وو خو بيا هم په ونډو او غنيمتونو رسه‬
‫وران وو او يو بل يې نه شو رسه زغمالی اور بل او درز غوبل پيل شو‪.‬‬
‫د ډاکټړ نجيب هللا وړاندوينې او ټولې ويناوې ورو ورو رښتيا شوې‪.‬‬
‫د پاکستان د لومړي وزير نواز رشيف او بينظري بوټو ټولې هيلې پوره‬
‫شوې ميل اردو دړې وړې شوه افغانان بې پته او بې کوره شول ټولې‬
‫موډرنې او پرمختللې اسلحې پاکستان ته يوړل شوې ‪ ،‬ټانګونه اره‬
‫شول ‪ ،‬جنګي الوتکې او څرخکې کباړ او پاکستان ته يوړل شوې ‪،‬‬
‫موزميونه او پخواين تاريخي اثار لوټ شول ټول بيت املال چور او‬
‫غنيمت شو ‪ ،‬قومي او مذهبي جنګ هم زور واخيست تاريخي‬
‫حيثيت او اسالمي ارزښتونه خاورې شول او ان تر دې خربه را ورسېده‬
‫چې د ازهر استادانو به د خدای د وحدانيت په مثال کې ويل که‬
‫چريې خدای رسه رشيک وای نو هره ورځ به د دنيا په نظام کې داسې‬
‫بد حال وای لکه په کابل کې چې د تنظيمي رهربانو تر منځ دی‪.‬‬
‫ملک ميدان شو او چور چپاول پيل شو هر چا به د څوارلس کاله جهاد‬

‫‪55‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫دعوې کولې او هر څه يې چې زړه غوښتل هغه يې کول د کابل خلکو‬

‫چې د تنظيمونو جنګياليو ته کتل نو ويل به يې چې پنچ بنای‬
‫مسلامين امروز در کابل عبارت است از پکول ‪ ،‬ريش ‪ ،‬چادرک درګردن‬
‫‪ ،‬کالشينکوف و چهارده سال جهاد ‪ ،‬بس په دغه بڼه خلکو هر څه‬
‫کوالی شول ‪ ،‬کمونسټانو په وحشتونو کې انتها کړې وه خو ددې ټولو‬
‫بې انتها وحشتونو رسه رسه يې د چا ناموس ته الس نه وو وروړی خو د‬
‫رباين په دوره کې رباين ډېرو عامو خلکو ته په عريضو وليکل چې‬

‫قومندان صيب فالين!‬

‫منکوحه عارض را به عارض تسليم دهيد‪.‬‬

‫او پېغلې ناهيد خو د خپل عزت د ژغورلو په خاطر ان ځان له څلورم‬

‫چت نه راګوزار کړ او شهيده شوه همدارنګه په لويو او وړو الرو کې‬
‫قومندانانو پاټکونه ( زنځريونه ) واچول د ټرانسپورټ او حق العبور په‬
‫نوم عام خلک او مسافر چور شول د کابل جالل اباد پر لويه الره هم‬
‫بې شامره زنځريونه واچول شول او حتي د زرداد پاټک خو نړۍ وال‬
‫نوم هم خپل کړ ‪ ،‬زر داد يو قومندان و او د يو انسان نه يې سپی جوړ‬
‫کړی و په رسويب کې يې زنځري اچولی و خلک او مسافر يې داسې‬
‫ويرويل وو چې له رسويب به په شش کلمو او دعاګانو تېرېدل‪.‬‬
‫د همدغه جناياتو په هکله په خپله يو سپني ګويه رهرب د خپل زړه‬
‫درد داسې بيان کړی و‪:‬‬

‫شيطان ترېنه جوړيږي چې انسان يش کوڅه ډب‬

‫ياران يش ترې بېزاره چې ياران يش کوڅه ډب‬

‫‪56‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫نن دلته سبا هلته کله سم يش کله کوږ يش‬
‫سم جوړ يش منافق چې مسلامن يش کوڅه ډب‬
‫نوکر د استعامر يش خپل ملت په نورو پلوري‬
‫د کوم هېواد چې پوه ميل ځوانان يش کوڅه ډب‬
‫وبا يش قام کې ګډه د ژوندون بېړۍ چپه يش‬
‫د چا چې ماليان او واعظان يش کوڅه ډب‬
‫وطن ساتلی نه يش په چوکۍ چې کړي جنګونه‬
‫ګيدړې ترېنه ښه دي چې زمريان يش کوڅه ډب‬
‫د هرې کوڅې سپی يش د هر چا ډول ته به ناڅي‬
‫ځان پلوري په پيسو چې ماموران يش کوڅه ډب‬
‫پرون يې د خلقيانو نن زموږ به مداحي کړي‬
‫چې کله رشمېديل شاعران يش کوڅه ډب‬
‫وجدان ترې ګډه واخيل لياقت يې رزالت يش‬
‫کم سيالو نه کم سيال يش چې سياالن يش کوڅه دپ‬
‫خالصه خري دې غواړه چې شپې ورځې دې ترخيږي‬
‫که غله يش مجاهد او رهربان يش کوڅه ډب‪.‬‬

‫بس هغه څه وشول چې زموږ په پنځه زره کلن تاريخ کې مخکې نه و‬

‫شوي همدغو خربو ولس تنګ کړ او د دوی د ظلم په پايله کې بل نوی‬
‫سيايس بدلون د طالب په نوم راغی طالبان چې اکرثه ځوانان او د‬
‫اسالمي مدرسو شاګردان وو د رشيعت ‪ ،‬عدالت او امنيت شعار يې‬
‫پورته کړ او وررسه جوخت دا تبليغ هم روان و چې طالبان د پخواين‬
‫پاچا محمد ظاهر شا لښکر دی او قدرت بېرته پخواين پاچا ته سپاري ‪،‬‬
‫پخوانی پاچا چې دا وخت په روم کې اوسېده او هميشه به د سختې او‬

‫‪57‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫بدې ورځې په وخت کې د هغه نوم الندې باندې کېده او د ولس د‬

‫هيلو اخرنی شخصيت و چې تر دې دمه يې السونه پاک او د چا پر‬
‫وينو رسه نه و بدې ورځې راخيستي ولس هر وخت غوښتلو خو‬
‫تنظيمونه يې ډېر سخت مخالف وو او ان ځينو مرشانو به يې ويل چې‬
‫ظاهر شا به په دوه حاالتو کې بېرته راستنېږي يا به موږ نه يوو مړه‬
‫شوي به يوو او يا به زموږ عقيدې خرابې شوې وي‪.‬‬
‫اخر هم داسې وخت راغلو چې حامد کرزي سپني ږيری محمد ظاهر‬
‫شا بېرته وطن ته راوست بيا پخوانۍ خربې نورې وي هغه سرتګې‬
‫بدلې شوې وې ټولو ورته ميلمستياګانې وکړې او ښه يې ونازولو‪.‬‬
‫په هر حال د طالبانو غورځنګ هم د محمد ظاهر شا د نوم او‬
‫شخصيت نه ښه پوره ګټه واخيسته او تورې شپې راخيستی ملت يو‬
‫شو‪.‬‬ ‫ښکار‬ ‫او‬ ‫قرباين‬ ‫تبليغاتو‬ ‫سيايس‬ ‫د‬ ‫بيا‬ ‫ځل‬
‫د طالبانو اسالمي غورځنګ لومړی د افغانستان پخوانۍ پالزمينه او‬
‫تاريخي ښار قندهار له تنظيمي قومندانانو ونيوه او هلته يې ښه پوره‬
‫امن او امنيت راوست او ورو ورو يې نور واليتونه ونيول او تر کابل‬
‫ورورسېدل دا داسې وخت و چې طالبانو په خپلو سيمو کې بيخي امن‬
‫راوستې و عام ولس د ظلم ‪ ،‬چور ‪ ،‬تاالن او بې امنۍ نه تنګ و اوبو‬
‫اخيستی وايي زګ ته هم الس اچوي نو ځکه يې طالبانو ته ښه‬
‫راغالست وايه او د امن په ارمان وو په همدې وخت کې د تنظيمونو‬
‫ځينې هغه قومندانان چې په کورنيو جګړو کې نه و جنګيديل هغوی‬
‫هم د دوی رسه يو ځای شوي وو او لښکر يې پياوړی شوی و‪.‬‬
‫که څه هم د طالبانو د اسالمي امارت غړيو او چارواکو دا تحريک خود‬
‫جوشه ميل غورځنګ بللو او ويل يې چې موږ پخپله د ظلم په وړاندې‬
‫پاڅون وکړ خو اسپ چې شړيږي د موږي په زور او د غيش پسې د‬

‫‪58‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫ليندۍ زور وي ددې خربو شاته نورې خربې هم وې شينۍ په پټه نه‬
‫خوړل کيږي‪ .‬هيچا فکر نه کاوه چې داسې يو منظم تحريک او‬
‫خوځښت دې په داسې حساسو رشايطو کې پخپله رامنځ ته يش او‬
‫بيا دې دومره قوي يش چې د روس رسه جنګېديل تجربه شوي او‬
‫تغذيه شوي قومندانان او رهربان دې داسې په اسانه لکه د شنو‬
‫نصوارو ګپه کړي ددې تحريک بنسټګر هم د اسالم اباد د کورنيو چارو‬
‫وزير او په خټه پښتون هامغه سړی يعنې نرصهللا بابر بلل کېده چې د‬
‫داود خان په وړاندې يې د تنظيمونو ځينې قومندانان او رهربان د‬
‫پېښور په باالحصار کې ميلامنه کړي وو قصاب په رښتيا چې هيڅ اشنا‬
‫نه لري ‪.‬‬
‫په ښکاره ډول دا خربې هسې د خلکو په سرتګو کې د خاورو اچول و‬
‫خو ددې تحريک د ظهور او جوړېدو ډېر نور الملونه هم و لکه‬
‫تنظيمونه کورين جنګ مفسدين کړل ټول کورنی او نړۍ وال باور يې‬
‫بايلود د نړۍ د مسلامنانو د کرکې وړ وګرځېدل او اسالم اباد وررسه‬
‫بوخت رسوا او بد نام شو هغه رهربان او قومندانان چې ارتجاعي‬
‫خواص يې درلودل د ايران ‪ ،‬روسې ‪ ،‬اروپايانو او هند رسه نږدې شول‬
‫لکه د وريجو مۍ هرې خوا ته ورغړېدل د اسالم اباد اغيز پرې لږ شو او‬
‫داسې نور ډېر لوی لوی الملونه نو ځکه يې د وهلو دپاره دا نوی‬
‫تحريک راپيدا شو‪.‬‬
‫د تحريک غړي هرې خوا ته د سپينې جنډې او د خدای کتاب په الس‬
‫والړل د کورين جنګ نه ستړي شوي ولس وررسه بلې جګړې ته زړه‬
‫ښه نه کړ او هغه قومندانان چې د پاکستان د استخباراتو مرش جرنال‬
‫حميد ګل به ويل چې دوی زما نه هم ډېر او کلک پاکستانيان دي‬
‫هغوی يې مالتړ وکړ او له پکتيا يې تر ننګرهار ‪ ،‬لوګر او د کابل تر‬

‫‪59‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫دروازو ورسول او ان ارګ ته ننوتل او د کابل د عامو خلکو په اصطالح‬

‫د برهان الدين رباين د رش او فساد د سلطنت ټغر ټول شو‪.‬‬
‫په همدې لومړۍ ورځ يې د ملګرو ملتونو د دفرت نه پخوانی ولسمرش‬
‫ډاکټر نجيب راوويست او ويشتل شوی جسد يې ورته د ورور رسه يو‬
‫ځای د اريانا په چوک کې راوځړولو ‪ ،‬ټولو وزارتونو او واليتونو ته ماليان‬
‫او قاريان رسپرستان وټاکل شول د ښځو او جونو ښوونځي وتړل شول‬
‫او د هلکانو ښوونځي او پوهنتونونه هم کم رنګه شول ‪ ،‬د کابل او‬
‫والياتو راډيوګانې د رشيعت غږ په نوم ونومول شوې ‪ ،‬موسيقي بنده‬
‫شوه نعتونه ‪ ،‬زمزمې او ترانې پيل شوې ټلويزيون هم بند شو او د ټولو‬
‫ارګانونو ښځينه مامورينې د تنخوا رسه په کور کېنول شوې ‪.‬‬
‫د رشيعت نفاذ او د اسامه بن الدن خربې پلمه شوې او امريکا په نړۍ‬
‫واله کجه په افغانستان اقتصادي او سيايس بنديزونه ولګول که څه هم‬
‫د طالبانو د راتګ او واک نه دمخه ټوله نړۍ د افغانستان له اپينو او د‬
‫يروينو له عذابه تنگه وه او د ملګرو ملتونو له الرې په لکونو ډالر د‬
‫کوکنارو د کر د مخنيوي په خاطر افغانستان ته راتلل خو د کوکنارو کر‬
‫نور هم پسې ډېر ا و دود شوی و د طالبانو د تحريک امرياملومنني مال‬
‫محمد عمر فقط يو فرمان صادر کړ د کوکنارو کر يې حرام او بند اعالن‬
‫کړ د همدې فرمان رسه د کوکنارو کر چورلټ بند شو او اپني لکه د‬
‫مرغۍ پۍ هسې يو خيال شو خو نړۍ وال بنديز ال هامغسې پاتې و‬
‫اسامه بن الدن او د ښځو حقوق د هر خرب رسه جوخت جوخت‬
‫يادېدل‪.‬‬
‫د قتلونو او غالګانو ګراف هم صفر شو ‪ ،‬له لويو او وړو الرو يومخ‬
‫زنځريونه او پاټکونه ورک شول او مسافرو دشپې او د ورځې پرته له‬
‫کومې وېرې او ترهې له نغدو افغانيو او اسعارو رسه تګ راتګ کولو خو‬

‫‪60‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫بيا هم له اسالم اباد او متحده اماراتو پرته بل هيچا دا اسالمي امارت‬
‫په رسميت ونه پېژنده ‪ ،‬برهان الدين رباين د تاجکستان په کوالب کې‬
‫ناست و او د ارګ اجرات يې کول ځان يې د افغانستان رسمي سلطان‬
‫او ريس جمهور ګڼلو او د روسانو رسمي مالتړ وررسه و‪.‬‬
‫په همدې وخت کې افغان ولس غوښتل چې روسانو نه د بريد او تېري‬
‫په بدل کې جنګي غرامات او تاوان وغواړي نړۍ وال فشار پرې واچوي‬
‫او تاوان ته يې اړ کړي حتی د اسالمي حزب مرش مولوي محمد يونس‬
‫خالص خو دا هم وويل چې موږ به د روسانو نه د حفيظ هللا امني د‬
‫وژلو پوښتنه هم کوو خو بس کورنيو جګړو او د برهان الدين رباين‬
‫دريځ غرامات په غنيمت بدل کړل روسانو ورته بې خړته جعيل افغانۍ‬
‫چاپ او په کانټرنونو کې يې رالېږلې ‪.‬‬
‫تر دې چې د امريکا په تاسيساتو ناڅرګند بريدونه وشول امريکا‬
‫القاعده او اسامه چې ال له پخوا د ټيکۍ رس و تورن کړ او په‬
‫افغانستان د بريد په ټلواله کې ناټو هم ورغاړې وته د شاميل ټلوالې‬
‫ټول تښتېديل رهربان او قومندانان بريته په شا وټپول شول او د‬
‫پنټاګون په زور کابل ته راوستل شول لکه څنګه چې مخکې هم‬
‫يادونه وشوه حامد کرزی ارګ کې کېښنول شو او د طالبانو اسالمي‬
‫امارت په مقاومت د خرپ او ترپ په جګړو اخته شو او اوسپنه په‬
‫اوسپنې ماته شوه‪.‬‬
‫طالبانو د خلکو په شخيص ژوند کې د مداخلو په شخيص سليقو کې‬
‫د تجاوز او په ميل او تاريخي مسايلو کې د بې غورۍ له مخې خلک‬
‫ډېر تنګ کړي او ناراضه کړي وو ‪ ،‬د باميانو د بتانو ماتول او په شاميل‬
‫کې د شنو باغونو سوځول ډېرې لوې تېروتنې وې چې ولس يې حريان‬

‫‪61‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫او ناراضه کړی و نو ځکه د امريکا د بريدونو په وخت کې يې ولس ننګه‬

‫ونه کړه او له ميدانه غرونو ته شول‪.‬‬
‫دوه زرم کال و او همدا شپې ورځې بيا هم افغانستان د نړۍ د خپرنو د‬
‫رس ټکی و خو د هغه پخوانيو شپو ورځو په څېر د خوشالۍ او خوښۍ‬
‫خربونه نه وو لکه مخکې چې وويل شول تنظيمونه بريايل شوي وو‬
‫کابل او ټول وطن يې نيولی و کمونيزم زوال شوی و خو دوی د شکر پر‬
‫ځای د نعمت کفران کړی و او د خپل منځي جنګ د السه يې بريته‬
‫هر څه بايليل وو د قدرت رسه رسه يې تاريخي وياړ او د اتلولۍ نوم هم‬
‫بايللی او پيکه کړی و کابل يې پر وينو مينځلی و او باالخره د دوی د‬
‫نفاق له امله د قدرت غوړه مړۍ د طالبانو اسالمي تحريک ته رسېدلې‬
‫وه همدا وخت نړۍ والو د افغانستان رسه خپلې ټولې اړيکې شکولې‬
‫وې او د پخوا په شان مرستې او خواخوږي هيچا نه درلودله او بلکې د‬
‫پخوا پر پرتله د مهاجرې جلۍ وطن چورلټ د نړۍ په تور ليسټ کې‬
‫پروت و‪.‬‬
‫کار پوره او هندو غره شوی و په همدې ترينګيل وخت کې هامغه‬
‫عکاس چې پخوا د نارصباغ کيمپ ته راغلی و يو ځل بيا له نيويارکه‬
‫پېښور ته راغلو د سيمې مشهور او مرش ژورنالسټ رحيم هللا يې د‬
‫ځان رسه مل کړ او د مهاجرې جلۍ په لټه کې بېرته په هامغه پخوانيو‬
‫پلونو ور روان شول ‪ ،‬عکاس فکر کاوه چې اوس به هم نارص باغ هامغه‬
‫شان وي او په اسانه به خپل هدف ته ورسيږي او هغه مهاجره جلۍ به‬
‫بيا راپيدا کړي او دا ځل به پرې دا زيری وکړي چې ته اوس يوازې د‬
‫نارص باغ ښاپريۍ نه يې بلکې ټوله نړۍ دې زما د هرن او کيمرې له‬
‫برکته پيژين او سرتګې دې د هر چا کور ته رسېدلې دي په همدې‬
‫هيله يې هغه ګوډه ښوونکې هم راپيدا کړه او بيخې ډاډه شو چې اوس‬

‫‪62‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫به نو ډېر ژر يو ځل بيا له کلونو کلونو وروسته هامغه څوک راپيدا کړي‬
‫چې هغه وخت يې ترې په ساده ګۍ او ډېرې اسانۍ رسه عکس‬
‫اخيستی و دا وخت هم هغه غريبه له هيڅ نه وه خربه داسې نه وه‬
‫ګوندې چې هغه د دنيا د نورو مشهورو او پېژندل شويو خلکو غوندې‬
‫د خپل شهرت په غرور مسته وه ‪ ،‬ځان يې د اينځر ګل کړی و او خپل‬
‫شهرت يې په خلکو خرڅه ولو بلکې ناخربه او خپل خوار ژوند خزان‬
‫کړې وه ‪.‬‬
‫عکاس د يوې نړۍ والې خپرونې رسه کار کاوه او دا وخت نو بېخي ډېر‬
‫خوشاله و ځان ورته د نړۍ نيکمرغه انسان ښکارېده يو خو يې خپل‬
‫انساين مسووليت ادا کړی و او د يوه مظلوم قام د مظلوميت تصوير يې‬
‫د نړۍ سرتګو ته ښودلی و او بل د خپل کار او تصوير په بريا وياړمن و‬
‫څومره شهرت او مينه وال چې د مهاجرې جلۍ مظلوم تصوير په نړۍ‬
‫کې پيدا کړي وو په هامغه کچه وررسه د عکاس نوم هم يادېده او من‬
‫من غوښه يې اخيسته خري عکاس د همدې خوښۍ په سبب دا دی‬
‫بيا تر نارصباغ راورسېد هغه پخواين ځايونه يې ټول ګز او ګام کړل پر‬
‫الره ‪ ،‬کوڅو ‪ ،‬بازار او د سلامين په دوکانونو کې يې ډېرو خلکو ته د‬
‫خپلې مجلې پر پوښ د شني سرتګې مهاجرې جلۍ چاپ شوی انځور‬
‫وښود خو هيڅ درک يې ونه لګېد ‪.‬‬
‫د ګوډې ښوونکې او رحيم هللا په ملګرتيا يې د يوه او بل په خوله او‬
‫خربو د ډېرو خلکو دروازې وډبولې او رحيم هللا عکاس ډېرو خلکو ته‬
‫معريف کړ چې دا سړی ستيف ميکوري دی د نشنل جوګرايف چينل‬
‫تکړه فوټوګرافر دی او دې جلۍ پسې ګرځي خو ځمکه وچاوده او‬
‫جلۍ په کې غيب شوه د ستيف ميکوري خوشايل والړه او ناهييل‬
‫راغله ستونی يې وچ شو ‪ ،‬چا به ويل هغو بل ځای ته تليل دي چا به‬

‫‪63‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫ويل هغوی وطن ته تليل دي او په کيل کې مېشت دي او چا ورته دا‬

‫هم وويل چې د هغه خاوند د تورې بوړې و او هلته تليل دي ‪ ،‬ميکوري‬
‫حريان شو فکرونو واخيست ځکه هغه پوهېده چې توره بوړه څه ډول‬
‫ځای دی او په دې هم پوهېده چې ددې په شان يو خارجی نن سبا‬
‫هلته په هيڅ صورت نه يش ورتلالی خو بيا يې هم په زړه کې کرل او‬
‫رېبل او ويل يې که خربه دقيقه او کره يش ښايي د مسلک ليونۍ‬
‫مينه يې د عقل زنځريونه او بندونه مات کړي او د مرګ او درد په‬
‫قبلولو رسه ان تر تورې بوړې هم والړ يش په هر حال ناهيلی شو او پر‬
‫تندي يې د پرېشانۍ او غم وريځې خورې شوې که څه هم د يو څو‬
‫شني سرتګو جونو ميندو د عکس په ليدلو وويل چې هو دا جلۍ زما‬
‫لور ده خو په پای کې به جوته شوه چې دا جلۍ هغه نه وه په کومې‬
‫ورکې پسې چې دوی ګرځي‪.‬‬
‫يو چا ال دا هم وويل چې هغه د اوالد د زېږون په وخت مړه شوه او اوس‬
‫په دې دنيا کې نشته سټيف بېخي ډېر پريشانه شو ټولې هيلې او‬
‫خربې يې په سيند الهو شولې ان هديرو ته والړ او د ډېرو قربونو‬
‫شناختې يې وليدې زړه يې ډېر درد وکړ په هديره کې ستړی ستومانه‬
‫کېښناست او د سوچونو په درياب الهو شو‪.‬‬
‫د سټيف کار ډېر ګران او ستونزمن و خو د ستړيا احساس يې نه کولو‬
‫همدلته په هديره کې ناست و د ملر پر لور يې وليدل د ملر پلوشې څه‬
‫عجيبې غوندې وې د ټولې پرېشانۍ او تيارې رسه يې د يوې خوښۍ‬
‫او رڼا زيری ورکاوه د سټيف پر زړه او ذهن کې به بيا بيا د خلکو ټولې‬
‫ښې او بدې خربې ګرځېدلې په هديره کې ناست وو ګردچاپېره يې‬
‫مړي او قربونه وو خو بيا يې هم زړه ته نه پرېوتل چې ګوندې هغه‬

‫‪64‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫مهاجره جلۍ دې مړه شوي وي کومه چې دې اولس کاله مخکې‬
‫ماشومه ليدلې وه او اوس د نړۍ ملکه ده‪.‬‬
‫خري په همدې اميد او نا اميده شپو ورځو کې د يوې بلې شني سرتګې‬
‫جلۍ مور چې تصوير وليد نو په ډاډ رسه يې ګوډې ښوونکې او‬
‫ميکوري ته وويل چې دا خو زما لور ده اوس واده شوې ده او هغه وخت‬
‫په همدې ښوونځي کې وه‪.‬‬
‫د ميکوري ايله الړې تېرې شوې د تندي خولې يې وچې کړې او بې‬
‫براته پرې اخرت شو‪.‬‬
‫د ښوونکې تندی هم له خوښۍ وغوړېده او پوښتنه يې ترې وکړه چې‪:‬‬

‫ستا لور اوس چريې اوسيږي؟‬

‫هغې سپني رسې مور ځواب ورکړ چې همدلته ده‬
‫چريي؟ همدلته په کيمپ کې‬
‫سپني رسې وويل نه ‪ ،‬همدلته مطلب په همدې پېښور کې‬
‫ښوونکې بيا ترې په بيړه پوښتنه وکړه ايا موږ يې ليدالی شو؟‬
‫سپني رسې مور وويل هو ولې نه بس ټول موټر ته وختل او د سپني‬
‫رسې د لور د کور پر لور روان شول پر الره ترې ميکوري وپوښتل چې‬
‫ستا د لور نوم څه يش دی ؟‬
‫سپني رسې ادې وويل زما لور عامل يب يب نوميږي‪.‬‬
‫ميکوري پوښتنه وکړه چې عامل يب يب څه مانا ؟‬
‫ترجامن ورته وويل عامل يب يب يعنې د ټول جهان ملکه‪.‬‬

‫‪65‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫سټيف ميکوري نور هم خوشاله شو او په جامو کې نه ځايده سمدواره‬

‫يې وويل بس په رښتيا هم چې د جهان ملکه ده بې شکه او زړه ته‬
‫ورپرېوتل چې بس همدا زما ورکه وه چې راپيدا شوه‪.‬‬
‫د عامل يب يب مور هم خوشاله وه او په وچه ځمکه يې شني فصل ليده‬
‫نيستۍ ځپلې سپني رسې توړۍ ويل بخت يا په کمڅۍ دی يا په‬
‫کوټۍ ‪ ،‬بس که خدای کول دا خلک به مې د لور رسه مرسته وکړي او‬
‫ژوند به يې ښه يش ‪ ،‬ګوړه ګوړه يې کوله او خولې يې اوبه راپرېښودلې‬
‫دا يې هم په زړه کې تېر شول چې برخې ټولې ازيل دي نه په زور نه‬
‫په سيايل دي په همدې وخت کې د لور کور ته ورسېدل لور ‪ ،‬زوم او‬
‫ټول يې خرب کړل هغوی هم حريان شول چې دا څه خربه او څه کيسه‬
‫روانه ده خو سپني رسې خپلې لور ته وويل ‪ :‬هغه ته چې وړه وې او په‬
‫مکتب کې ستا عکسونه يو خارجي اخيستي و هغه سړی اوس بيا‬
‫راغلی او ستا عکس يې راوړی دی‪.‬‬
‫عامل يب يب لکه بې سا بوت داسې غلې او حريانه شوه‬
‫خاوند يې بېرون ووت او مېلمنو ترې پوښتنې پيل کړې‬
‫ترجامن ورته وويل ته څه نوميږې ؟‬
‫د عامل يب يب خاوند ځواب ورکړ زه بختور شا نوميږم‬
‫ترجامن ميکوري ته ترجمه کړ ‪ ،‬د ميکوري تندی له خوشالۍ نور هم‬
‫پراخه شو او ويل يې څه ښه عجب تصادف چې مريمن يې د جهان‬
‫ملکه ده نو دی خو به خود بختور وي کنه ‪.‬‬
‫دوی همدلته په خربو او پوښتنو موښتنو اخته وو او ګوډه ښوونکې‬
‫هلته د عامل يب يب رسه اخته وه او پوښتنې ايږنې يې ترې کولې د‬
‫عامل يب يب هر څه ياد و خپله ګوډه ښوونکې يې هم وپېژندله او د‬
‫عکسونو شېبې يې هم ټولې يادې وې خو لنډه دا چې ميکوري د عامل‬

‫‪66‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫يب يب نور تصويرونه هم واخيستل او بېرته امريکا ته والړ ويل کيږي‬
‫چې بيا يې دعامل يب يب له کورنۍ رسه يو څه مرسته هم جاري کړه او‬
‫تر ډېره په دې نه و خرب چې دا عامل يب يب هغه عامل يب يب نه ده چې‬
‫ټول عامل يې تصوير ليدلی دی‪.‬‬
‫خري وخت و او تېر شو ورو ورو خلک خرب شول او تر ميکوري هم دا‬
‫خربه ورسېده چې دا مهاجره مريمن عامل يب يب هغه شني سرتګې‬
‫مهاجره جلۍ نه ده چې دوی لټوله او تصوير يې د مجلې پر پوښ‬
‫چاپ شوی و او د نړۍ والو پام يې خپل کړی و ‪.‬‬
‫همدا المل و چې د نيشنل جيوګرايف خپرونې بله ډله د مهاجرې‬
‫جلۍ د لټون په خاطر له امريکا پېښور ته راورسېده او بورت ميتسن د‬
‫رحيم هللا په ملتيا او مرسته بيا د خپلې ورکې پسې شول دا ځل هم‬
‫ډېرو دروازو ته ودرېدل او ورو ورو يې د کار دروازه پيدا کړه سپني ږيرو‬
‫ورته يو ښکلی ځوان هلک مخامخ کړ او ويل يې دا يې ورور دی رحيم‬
‫هللا ورته وويل ته څه نوميږې ؟‬
‫ځوان وويل زما نوم کرش خان دی بيا رحيم هللا د مجلې پر پوښ پر‬
‫انځور ګوته کېښودله او ترې يې وپوښتل دا جلۍ پېژنې ؟‬
‫کرش خان ورخطا او هيبت وهلی ښکاريده خو بيا يې هم په مسکا‬
‫وويل هو دا مې خور ده که څه هم پښتانه چا نه د خور ‪ ،‬لور يا مور د‬
‫نوم پوښتنه نه کوي ځکه چې دود نه دی او يو ډول سپک او بد کار‬
‫ګڼل کيږي خو چون دلته په ډله کې له دوی رسه ښځينه هم وې نو‬
‫رحيم هللا ترې په ارامه د نوم پوښتنه وکړه کرش خان رس ښکته کړ‬
‫ځمکې ته يې وکتل او په ورو غږ يې وويل رشبت ګل نوميږي د ډلې‬
‫مرش بورت ميتسن چې د کرش خان سرتګو ته وليدل خوشاله او‬
‫مسکی شو خپلو ملګرو ته يې وويل چې بې شکه همدا به يې ورور وي‬

‫‪67‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫ځکه چې سرتګې يې ګټ مټ هامغه شان دي زما زړه پرې ګواهي‬

‫ورکوي خو بيا هم وګورو چې څه کيږي پښتو کې متل دی وايي ورور ته‬
‫يې ګوره او خور يې پرې نيسه يعنې اکرثه خويندې خپلو وروڼو ته‬
‫ورته وي يا اکرثه وروڼه خپلو خويندو ته ورته وي دواړه خربې يوه‬
‫معنی لري يعنې له يوې خټې جوړ شوي وي‪.‬‬
‫په دې وخت کې نو بيا هم خوشايل خوره شوه او هم يو ډول اندېشنه‬
‫او خفګان راپيدا شو ځکه چې تر ټولو حساس وخت راورسيد ‪ ،‬کرش‬
‫خان هم يو ډول هيبت وهيل ‪ ،‬ترور او خفه ښکارېده ډله سړي او د‬
‫يوې مريمنې په هکله په عام ميدان کې پوښتنې او خربې کول دا نو‬
‫په دې ټولنه کې اسانه کار نه و او نه دی بلکې يو ډول ښکنځل هم‬
‫بلل کيږي او ډېر خلک خو ال مړي هم پرې کوي کرش خان د سل ډوله‬
‫سوداګانو ‪ ،‬اندېښنو او فکرو رسه مخ و خو دا ښه وه چې د دوی رسه‬
‫هم مريمنې په ډله کې وې او د کرش خان زړه په همدې خربې لږ‬
‫راټول و‪.‬‬
‫د ډلې مرش د پښتنو په کلتور خرب و نو ځکه په عينې خوشالۍ کې‬
‫خواشينې او غمجن ښکارېده يوه شېبه چوپ و بيا يې په ډېر ادب‬
‫وويل که ممکن وي چې د دوی له ډلې يوه مېرمن کور ته وريش او د‬
‫پوره معلوماتو په پار رشبت ګله له نږدې وګوري او فقط د سرتګو‬
‫تصوير يې واخيل ‪ ،‬کرش خان مخکې شو او ميلمنه مريمن کريي ريګن‬
‫يې کورته بوتلله ميلمنې کيمره راواخيسته او بيا يې د رشبت ګلې د‬
‫سرتګو عکسونه واخيستل‪.‬‬
‫رشبت ګله هم په کيسه پو شوه خو له بده مرغه مخ يې نور هم تک‬
‫ژېړ شو او وېرې په مخه کړه دا چې په زړه يې څه تېرېدل يو خدای‬
‫خرب خو کوم شی چې ښکاره پرې هر څوک پوهېده هغه ددې ټولنې‬

‫‪68‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫او پښتنو دود او کلتور و ښايي هغه بيا هم له تورونو او سپکوايل‬
‫وېرېدله ښايي له خپل خاوند او خرسګنۍ هم په وېره کې شوه چې‬
‫پخوانۍ خربه او کيسه يې رابرسريه شوه‪.‬‬
‫بله دا چې ښايي خپل زوړ او سوځېديل څادر هم ځوره وله چې د‬
‫غريبۍ او نادارۍ ننداره يې ټولې نړۍ کړې ده او دا يې هم انګېرله‬
‫چې ښايي په بل تصوير کې يې نړۍ والو شکېدلې څپلۍ او پيوند‬
‫پيوند کايل هم ليديل وي خو ددې ټولو اندېښنو او سوداګانو رسه‬
‫رسه بيا هم په خپلې پاکۍ او امياندارۍ خوشاله وه او د خدای‬
‫شکرونه يې ادا کول او د عزت ‪ ،‬غريبي او د غريت هجرت يې وياړ‬
‫ګاڼه‪.‬‬
‫د نشنل جيوګرايف ټيم مريمن کريي لس دقيقې وروسته بېرته د‬
‫خوشالۍ رسه راووته کمريه او عکسونه يې د ټيم مرش ته وښودل هغه‬
‫هم خوشاله شو او په رنګ کې يې وينه وچلېده‪.‬‬
‫د ټيم مرش بيا غوښتنه وکړه او داځل پخپله د کرش خان او د رشبت‬
‫ګلې د خاوند رسه د رشبت ګلې څنګ ته والړل يو څو پوښتنې يې له‬
‫رشبت ګلې نه وکړې‪:‬‬
‫رشبت ګلې ته يې خپل عکس وښودلو او ورته يې وويل دا عکس دې‬
‫ياد دی ؟‬
‫رشبت ګلې چې خپل مخ په ټيکري کې پټ کړی و ورو يې وويل هو‬
‫ياد مې دی همدا مې لومړنی او اخرنی تصوير و او دی‪.‬‬
‫بيا يې ترې وپوښتل دا عکس چريته اخيستل شوی و او شا ته دې څه‬
‫شی و؟‬
‫رشبت ګلې بيا ورو وويل دا زموږ سکول کې اخيستل شوی دی د‬
‫رخصتۍ وخت و او شا ته مې د سکول خيمه وه‪.‬‬

‫‪69‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫ميتسن بله پوښتنه وکړه ‪ :‬دا څادر دې ولې سوری شوی و ؟‬

‫رشبت ګلې وويل دا څادر مې په اور سوی و‪.‬‬
‫په ميتسن سم اخرت شو او ملګرو ته يې وويل چې ټولې نښې يې‬
‫سمې دي همداسې کيسه ما ته ميکوري کړې وه‪.‬‬
‫دوی بېرته ووتل او والړل رشبت ګله حريانه والړه او همدغو فکرو الهو‬
‫کړې وه چې ماشومې لور يې تر څادر ونيوله رشبت ګلې سکوت مات‬
‫کړ خپله لور يې غيږ کې ونيوله بېرته تورې کوټې ته ننوتله ماشومه‬
‫لور يې غيږ کې واچوله ورو ورو يې ښوره وله او د خوب سندره يې ورته‬
‫ويله‪:‬‬

‫اللو للو بچيه اللو للو‬

‫لکه ګوډی د رنجو‬
‫اللو للو بچيه اللو للو‬
‫موږ کره مه ځئ غلو‬
‫اللو للو بچيه اللو للو‬
‫په بره کوڅه مه راځئ‬
‫په کوزه کوڅه ورو‬
‫اللو للو بچيه اللو للو‬
‫په کنج کې دوه منګي دي‬
‫هغه ډک دي له روپو‬
‫اللو للو بچيه اللو للو‬
‫کټوری پرې اړولی‬
‫يو د سپينو بل د رسو‬
‫اللو للو بچيه اللو للو‬

‫‪70‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫بختوره به مېجن کا‬
‫د څړې پورې زانګو‬
‫هللا هو للو للو ‪ -‬هللا هو للو للو‬

‫لور يې سرتګې پټې کړې او د خوب دنيا ته والړه خو مور يې بېرته‬

‫ماشومه شوه او په ويښه بېرته د نارصباغ کيمپ ته والړه بيا ښوونځي‬
‫ته والړه د خپلو ټولو ملګرو رسه يې وليدل ‪ ،‬خنداګانې ‪ ،‬ټوکې او‬
‫مجلسونه يې وکړل ‪ ،‬د رس نه يې د کتابونو بکسه شاته واچوله بيا يې‬
‫قلم الس کې ونيوه او د خيمې الندې د باران نه پټه شوه ‪ ،‬تفريح شوه‬
‫بيا يې ډېرې منډې وکړې په يوه شېبه کې يې هم پټ پټونکي وکړ او‬
‫هم يې چينرتو وکړه تفريح خالصه شوه وچه ډوډۍ يې له بکسې‬
‫راوويسته پټه پټه يې خوړله چې ښوونکې وليده ‪ ،‬ډوډۍ يې ترې‬
‫واخيسته او دا يې په نازکو السونو په شنو لښتو ووهله ‪ ،‬توبه يې پرې‬
‫ويستله چې بيا به د سبق په وخت کې په ټولګي کې ډوډۍ نه خوري‬
‫د رخصتۍ زنګ ووهل شو ماشومه رشبت ګله بېرته کور ته راغله او د‬
‫کور کارونو ته اړم شوه خو په ټوله الر يې د خپلې هغې ښوونکې خربو‬
‫په غوږونو کې انګازې کولې چې دوی ته يې ويل دلته راشئ دا عکاس‬
‫مو عکسونه اخيل او بيا زموږ د ښوونځي رسه مرسته کوي تاسو به‬
‫ټولې غټې غټې ښځې شئ څوک به ډاکټرانې شئ څوک به‬
‫انجنريانې شئ څوک به زما په شان معلامنې شئ او د خپل وطن بچي‬
‫به وروزئ ‪ ،‬وطن به مو ازاد شئ جنګ به ځپلی وي او تاسو ته به يې‬
‫اړتيا وي يوه مور چې زانګو زنګوي جهان هم زنګوالی يش ‪ ،‬تاسو هره‬
‫يوه به په سلګونو نورې جنکۍ او ماشومان وروزئ دخريه او‪....‬‬

‫‪71‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫رشبت ګله په توره کوټه کې د خپل تېر ژوند روښانه ننداره کوله‬
‫سرتګې يې ومښلې اففف خدايه توبه په رښتيا چې ځواين د باد‬
‫سواريل ده د ستوګو رپ کې والړه‪.‬‬

‫‪72‬‬
(c) ketabton.com: The Digital Library

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

73
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫د نشنل جوګرايف خپرونې کاري ټيم بېرون ښه مطمني شو چې خپلې‬

‫موخې ته ښه په برياليتوب رسه ورسېدل خو بيا هم يې د پوره او بشپړ‬
‫ډاډ په خاطر بريته امريکا ته ستانه شول او د رشبت ګلې د سرتګو‬
‫تخنيکي پرتله يې د اف ‪ ،‬يب ‪ ،‬ای په مسلکي غړو او پرمختللو وسايلو‬
‫وکړه پايله يې دا شوه چې غوټې پسې وهې په الس به دريش د دوی د‬
‫مجلې پر پوښ نوم ورکې د شنو سرتګو افغانه مهاجره جلۍ رشبت‬
‫ګله نوميږي او ال خوشبختانه ژوندۍ ده‪.‬‬
‫امريکايان ‪ ،‬اروپايان او نور خلک اکرثه شهرت او مشهورتيا ته ډېر‬
‫خوشاليږي او په هر ډول چې وي هر څوک کوښښ کوي چې ځان د‬
‫شهرت لوړو پوړيو ته ورسوي ‪ ،‬حتی هر کال د ډېرو هېوادونو ښکلې او‬
‫نازکې جنکيانې د موډل او د نړۍ د ښکال د ملکې د نوم او شهرت د‬
‫خپلولو په خاطر خپل ځانون ه او اندامونه لوڅوي او د يوې نړۍ والې‬
‫سيالۍ په خاطر د سلګونو نارينوو او سيالنيانو په مخکې تېريږي او‬
‫خپل اندامونه خلکو ته ښيي ترڅو شهرت او نړۍ وال مقام خپل کړي‪.‬‬
‫په طبيعي او فطريت ډول هر انسان د شهرت او نوم هيله او شوق لري‬
‫خو د پښتنو ټولنه بيا خپل ارزښتونه او ځانګړتياوې لري د خور او لور‬
‫شهرت څوک نه خوښه وي او لکه د ټوپک ډز داسې بد يې بويل ډېرو‬
‫غوښتل چې د رشبت ګلې احساس معلوم کړي او مرکې وررسه وکړي‬
‫خو رشبت ګلې خپل دود او دستور مات نه کړ او په هيڅ ډول يې څه‬
‫ويلو ته زړه ښه نه کړ‪.‬‬
‫ډېرو خلکو ته دا شان د شهرت يو ناڅاپي پېښه بالتشبه لکه د جنت‬
‫زيری وي او له امتيازاتو يې ګټه او خوند اخيل خو رشبتې ته يوه‬
‫اندېښنه او رس درد شو‪.‬‬

‫‪74‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫که څه هم د ښو اخالقو ‪ ،‬ارام خوی او پاک ملنۍ له مخې په ټولو‬
‫ګرانه او د درنښت وړ وه خو بيا هم رشبت ګله خپله د خپل پښتون‬
‫ضمري نه بېرون نه شوه وتالی‪.‬‬
‫پښتنې مريمنې د درناوي له مخې نه غواړي چې تر خپل خاوند لوړ‬
‫نوم او ډېر شهرت ولري خو خري د رشبت ګلې نوم او شهرت نور هم‬
‫ډېر شو او په نړۍ کې تر هر چا بيا ور ورسيد که څه هم خپلوان او شا‬
‫او خوا ګونډيان يې ال تر اوسه خرب نه دي چې په کورنۍ يا ګاونډ کې‬
‫يې دا ميشته سپره دبه غريبه ښځه د نړۍ ملکه ده‪.‬‬
‫همدا وخت و چې سټيف ميکوري هم خوشاله شو او بريته يې خپله‬
‫دنيا راپيدا کړه ډلې ډلې خلک ‪ ،‬ژورنالسټان او چينلونه راغلل او‬
‫غوښتل يې چې دوی ته د مرستې الس ورکړي او هره غوښتنه يې‬
‫ومني خو دغې غريبې ‪ ،‬غرييت او مړه خوا مريمنې هر څه رد کړل او‬
‫په خپل عزمتند ژوند يې د خدای شکر ادا کړ‪.‬‬
‫ويل يې تيږه چې پخپل ځای پرته وي نو درنه وي لکه ګل چې خپل‬
‫بوټي کې ښه ښکاري داسې زه هم په خپل ولس او خپلو خلکو کې ښه‬
‫ښکارم زما ښايست زما خپل وطن او خړپړ خلک دي پردی وطن د‬
‫مېړونو قدر کموي‪.‬‬
‫ډېرو خلکو رسه دا سودا او وېره هم پيدا شوه چې دا د نړۍ وتلې او‬
‫مشهوره ښځه څوک اختطاف نه کړي يا يې څوک د بې ځايه ننګ او‬
‫غريت په نوم ونه وژين نو ځکه ورته د خارج د تللو بلنې هم ورکړل‬
‫شوې خو رشبت ګلې وار په وار رد کړلې او تر هر ځای يې پېښور ځان‬
‫ته ښه او غوره وګڼلو رشبت ګلې ويل مرګ او ژوند د تقدير ليک دی‬
‫او د خدای کار دی په کومه ورځ چې چا ته مرګ ليکل شوی وي هغه‬
‫نه بدليږي او يوه ورځ به خامخا رارسيږي‪ ،‬خو د اختطاف او سړي‬

‫‪75‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫تښتوونکو هم ځکه نه وېرېدله چې ويل يې زه پښتونخوا کې اوسيږم‬

‫دلته ټول پښتانه دي ‪ ،‬غله او سړي تښتوونکي هم بل څوک نه دي او‬
‫پښتون غل هم هيڅکله تور رسې او د چا مېرمن نه تښتوي‪.‬‬
‫دا نو د تاريخ داسې حساسې شپې وې لکه څنګه چې مخکې وويل‬
‫شول د امريکا په حريم تروريستي بريدونه شوي وو او امريکايانو يې‬
‫پړه د القاعده په تنظيم اچولې وه د طالبانو د اسالمي امارت مرش‬
‫امرياملومنني د تورن اسامه بن الدن د ورسپارلو نه انکار کړی و او‬
‫امريکايانو يې په زور اسالمي امارت ړنګ کړی و او نړۍ والې ټلوالې‬
‫کرزی کابل ته راوستی و د جنګ اور ال په غرغرو و او هر چا له وطن او‬
‫سيمې نه پښې ويستلې ‪ ،‬پټو هم د پچريي ورک و او پټ هم پچريی‬
‫ګرځېدلو ‪ ،‬کور هم د افغان وران شو او په تېښته هم افغان و په همدې‬
‫شپو کې هم بېخي ډېر افغانان اروپا او امريکا ته را کډوال شول او‬
‫اکرثه همدې هېوادونو د برش دوستۍ له مخې قبول کړل او په خپلو‬
‫وطنونو کې يې ځای کړل خو رشبت ګلې ته په پرله پسې ډول ډېرو‬
‫خلکو او هېوادونو د پنا بلنې ورکړې خو هغې بيا هم ونه منل او د‬
‫پېښور ژوند يې غوره وګڼلو ‪ ،‬د دې ټولو په بيا بيا ټينګار او غوښتنه‬
‫يې ايله دا ومنل چې د بيت هللا رشيف زيارت ته دې وليږل يش دا‬
‫وړانديز يې سمدستي ومنل شو او د خپلې کورنۍ رسه حج ته والړل‪.‬‬
‫د بوين ميکوري په نوم يوې امريکايي مريمنې وررسه د رحيم هللا په‬
‫الس مرسته کوله يو کور يې هم ورته اخيستی و چې دوی په کې‬
‫اوسېدل ‪ ،‬حاالتو دا وخت ډېر څه بدل کړي وو پېښور هم اوس هغه‬
‫پېښور نه و کوڅې ‪ ،‬ښار ‪ ،‬الرې ‪ ،‬غرونه ‪ ،‬سيندونه او هوا فضا هامغه‬
‫وه خو بس خلک هغه خلک نه وو هغه احساس مينه او ورورويل د‬
‫سياست خړو ګردونو الندې کړې وه هغه وخت به د پېښور خلکو د‬

‫‪76‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫خپلو افغانانو وروڼو رسه د خپلې خولې کپله نياميي کوله ‪ ،‬خپل کور‪،‬‬
‫هجره او دېره به يې ورته پريښودله او حتی د مهاجر نوم په ويلو به‬
‫خفه کېدل او ويل به يې چې دا ستاسو خپل کور او خپله خاوره ده يوه‬
‫وينه او يو تن يوو مګر اوس په کې د پښتنو صوبايي حکومت افغانان‬
‫خو ال څه چې ان د پښتنې رشبت ګلې غوندې د پېښور د څنګ ځای‬
‫او سيمې مريمنه هم پردۍ او د بل ملک ګڼله د افغانانو همدې تنګولو‬
‫رشبت ګله دې ته څو وارې اړويسته چې پېښور رسه خدای پاماين‬
‫وکړي خو دغه کونډه مېرمن د خپلو بچيو د تعليم او زده کړې غم او د‬
‫خپل خاوند مينې او سرتګو راټينګه کړې وه او نه يې شو کوالی چې د‬
‫رحمت ګل او خپلې لور هديره او قربونه يوازې پرېږدي په همدې‬
‫ذهني کشمکش کې يې بااالخره پرېکړه وکړه چې نور ځان او خپل‬
‫اوالد د پېښور د ظاملو او بې رحمو پوليسو د مصبيت نه خالص کړي او‬
‫خپل کيل ته بريته کډه يش‪.‬‬
‫د رشبت ګلې يب يب پالر ال ژوندی و چې بېرته خپل کيل ته ستون‬
‫شوی و مريه او خويندې يې هم په کيل کې وې او د ناامنۍ رسه رسه‬
‫په کر کيله اخته وې‪.‬‬
‫خدای بخښلی رحمت ګل چې ژوندی و کله کله به رشبتې ورته هسې‬
‫ټوکنت ويل چې‪:‬‬
‫زه خيايل مومنده ميه‬
‫ما واړوه وطنه ته ځمه ياره نادانه‬

‫رحمت به مسکی شو او ويل به يې لکه چې بيا دې د پالر کور او کلی‬

‫راياد شو چې ما په غوږ وهې‪.‬‬

‫‪77‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫اصال دا د ګلنار بيګم پخوانۍ مشهوره سندره وه خو بس رشبتې به‬

‫هم د ناز نه خپل د ژوند ملګري ته ياره نادانه ويل ښکاره به مسکې وه‬
‫خو دنن ه زړه يې لکه انار له رسو او تورو وينو ډک و دا يې هيڅکله زړه‬
‫ته نه راتلل چې ووايي‪:‬‬

‫زه خيايل مومنده ميه‬

‫ما واړه وه وطن ته ځمه ياره رنځوره‬

‫ځينې خلک وايي جوړې خدای په خپله جوړه وي د دوی جوړه هم بې‬
‫جوړې جوړه وه رحمت ګل هم د خدای يو نيک بنده و که څه هم په‬
‫دا سې چاپېر چل کې شوی او رالوی شوی و چې ښځه په کې د دودونو‬
‫او کلتور ښکار وه له هر څه بې برخې وه او يا کور او يا ګور يې ځای و‬
‫خو رحمت ګل داسې نه و د غريبۍ او رنځورۍ رسه رسه بيا هم يو‬
‫مهربانه خاوند و ‪ ،‬ښځه يې د کور نور او ډېوه ګڼله او بې ښځې کور يې‬
‫هسې تشه کنډوله او هديره بلله‪.‬‬
‫يوه لور يې مړه شوې وه درې لوڼې يې ژوندۍ وې او ټولې يې نازه ولې‬
‫وې د خدای په ورکړه بېخي خوښ او رايض و ملګرو ته به يې ويل زه د‬
‫کيل او د غره سړی يم زيږ بيګ پښتون يم خو انسان يم او د هر‬
‫انسان په قدر پوهيږم تل به مسکی او خوشاله ښکارېده‪.‬‬
‫خو خري داځل رشبت ګلې غوښتل چې نوره کډه يش خو په همدې‬
‫وخت کې د رشبت ګلې او د رحمت ګل د خاپوړو کيل او ولسوالۍ‬
‫يوې بلې نوې ډلې نيولې وې دا ډله داعيش نومېده لښکر یې تورې‬
‫جنډې او پټ مخ ګرځېده‪.‬‬

‫‪78‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫وايي باران په تريا وورېد او خره يې د لړموړې يوړل د داعيش ډله په‬
‫عراق کې د اسالمي خالفت په نوم ناڅاپي راپيدا او په منډه منډه‬
‫مجهزه شوه هغوی په خپله ډله نوم د خپل شعار له مخې داعيش‬
‫کېښود د عريب په عاميانه او سيميزه ګړدود کې يې معنی احده عرشه‬
‫يعنې يوولس او د سوونو کلونو مخکې په شان يې بېرته د عراق او شا‬
‫او خوا يوولسو عريب هېوادونو يوځای کول او يو دارالخالفت جوړل‬
‫غوښتل مګر له عراق او عريب هېوادونو بېخي لرې يې دولسم ملګری‬
‫هم ورپيدا کړای شو‪.‬‬
‫د پښتونخوا دصوبايي حکومت د چارواکو په زړونو د شرب وېښته والړ و‬
‫د افغانانو رس د ظلم او د ناروا چلند يې نور د رشبت ګلې زړه پړسولی‬
‫و او ددې ټولو خطرونو ‪ ،‬ننګونو او مصيبتونو رسه رسه رشبت ګل خپل‬
‫کور په خرڅ کې واچولو او ورو ورو يې ځان راټول کړ خو د تګ نه‬
‫مخې پرې د پېښور او پنجاب واکمن خرب شول د کونډو ځانګړي‬
‫پوليس يې کورته د ټولو اسالمي ‪ ،‬انساين او پښتني اصولو خالف‬
‫ورننوتل واړه يتيامن يې ووېرېدل او فکر يې وکړ چې په رڼا ورځ پرې‬
‫غله راننوتل رشبت ګلې ژر خپل ټيکری پر رس سم کړ او رامخکې‬
‫شوه هغې فکر کاوه چې دا خو ټول پښتانه دي او لکه د وروڼو په‬
‫سرتګه يې ورته کتل خو داځل هغه تېروتې وه او دغو وروڼو يې ورته د‬
‫پوڼي او ګالنو پر ځای زولنې راوړې وې‪.‬‬
‫د پوليسو مرش زولنې الس کې نيولې وې او د رشبت ګلې رسه يې‬
‫خربې کولې خو رشبت ګل په پنجابۍ ژبه نه پوهېده د پوليسو مرش‬
‫ور نږدې شو رشبت ګله ترې په شا شوه او غږ يې وکړ چې دا سړی څه‬
‫وايي ؟‬

‫‪79‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫نور پوليسان غيل والړ وو رشبت ګلې اخوا ديخوا وکتل کوم سوباړی او‬
‫کوتک په نظر ورنغللو خپله څپلۍ يې له پښې راوويسته او په الس کې‬
‫يې ونيوله بيا يې غږ کړ تاسو کې څوک پښتون شته ؟‬
‫پوليسانو الندې ځمکې ته کتل د پوليسو مرش هم غږ کړ چې دا ښځه‬
‫لکه چې زما په خربو پو نه شوه تاسو يې پو کړئ چې ودريږي او دا‬
‫زولنې ورته السونو کې واچوم‪.‬‬
‫د مرش د امر رسه يو پوليس رشبت ګلې ته وويل چې موږ ستا د نيولو‬
‫دپاره دلته راغيل يوو او دا زولنې مو تا پسې راوړي دي‪.‬‬
‫رشبت ګله هک پک او حريانه والړه وه او څپلۍ يې الس کې ټينګه‬
‫نيولې وه‪.‬‬
‫ځانګړو کونډو پوليسو تک تور يونيفور اغوستی و او مخونه يې هم پټ‬
‫و‪.‬‬
‫رشبت ګل وويل ‪ :‬که دا ستاسو تور پنجابی مرش رانږدې شو نو زه يې‬
‫په دا څپلۍ په دا مخ مخ وهم‪.‬‬
‫پوليس بيا ورته وويل خورې دا سړی نه دی ښځه ده او ځان ورته‬
‫تسليم کړه‪.‬‬
‫رشبت ګله نوره هم په غوصه شوه او پوليس ته يې وويل ‪ :‬مرګ دې‬
‫مېلمه شه بې ننګه ته ال ماته خور هم وايي ‪ ،‬زه غريبه ښځه يم که څه‬
‫هم په خپلې کړې ګنا نه ميه خربه او نه پوهېږم خو بيا هم د حکومت‬
‫د زوره نه يم او نه ور رسه زور اړموالی شم خو دا مې واورئ چې‬
‫هيڅکله به مې دا پنجابۍ يا پنجابی السونو ته زولنې راوانه چوي دا‬
‫پېغور نه خپلو بچو ته پرېږدم او نه هم ستاسو پښتنو بچو ته‪.‬‬
‫بس دې ښځې ته همدومره ووايه چې ما ته نږدې رانه يش زه به پخپله‬
‫دا زولنې خپلو السونو ته واچوم او تاسو رسه به والړه شم خو پام مو‬

‫‪80‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫وي زه پښتنه يم او همدا يوه خربه مې ده که يوه وړه اشتبا مو وکړه‬
‫ګوره بيا به مې مړی له دې ځايه پورته کوئ‪.‬‬
‫کونډو پو شول او زولنې رشبت ګلې په خپله خپلو السونو ته واچولې‬
‫او روانه شوله‪.‬‬

‫‪81‬‬
(c) ketabton.com: The Digital Library

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

82
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫د ماجان نازولې رشو او د نړۍ بې وزله ښاپېرۍ هيڅ نه پوهېده چې‬
‫ولې يې پاکو السونو ته د شنو او رسو بنګړيو په ځای تورې زولنې‬
‫ورواچول شوې ځوانيمرګ او بې وزلۍ خوړلی رحمت ګل يې سرتګو ته‬
‫نېغ ودرېد هغه به د خپلۍ رنځورۍ په وخت کې کله کله ملګرو ته په‬
‫خپلې ځانګړې وزيرواله او خوږياڼۍ لهجه ويل چې زه روس او امريکا‬
‫مات نه کړم خو دې ناځوانه د تور ژيړي مرض مات کړم بيا به يې رشو‬
‫ته ويل ځه خري که زه نه وم نه به يم خو پېښور او پېښوريان دې ټول‬
‫خپل دي د پرديتوب احساس به نه کوئ په همدې سوچونو کې‬
‫پوليسو بوتله او د زندان دروازه يې ورپسې راوتړله‪.‬‬
‫پېښور او شا خوا سيمې يې د ګندهارا او د افغانانو د بېالبېلو متدونونو‬
‫مرکز او مهم ځای پاتې شوی دی د افغانانو او په ځانګړي توګه د‬
‫پښتنو د کلتور ‪ ،‬ثقافت ‪ ،‬ادب ‪ ،‬سياست ‪ ،‬مذهبونو او دودونو لويه او‬
‫غوښنه برخه او زېږنده په همدې چاپرييال کې شوې ده او کيږي د‬
‫پښتنو د ادب او سياست لوې سټې همدلته زېږېديل دي داسې لوی‬
‫شخصيتونه لکه غرونه ‪ ،‬د افغانانو او په ځانکړي توګه د پښتنو د ادب‬
‫او ثقافت ستنې همدلته خښې دي او د پښتو ادب چت او بام يې تر‬
‫اسامنه اوچت کړی دی خوشال چې د ټولو پښتنو بابا دی شخصيت‬
‫يې جامع الکامالت دی او تر اوسه د نړۍ پر مخ داسې اديب ‪ ،‬ليکوال‬
‫‪ ،‬طبيب ‪ ،‬ټولنپو ‪ ،‬شاعر او جنګيالی نشته چې د خوشال بابا د ټولنيز‬
‫او ګڼ اړخيز شخصيت رسه پرتله يش ‪ ،‬د رحامن بابا ‪ ،‬حميد بابا ‪ ،‬باچا‬
‫خان ‪ ،‬غني خان او حمزه بابا شخصيتونه هم نړۍ وال دي او سياالن‬
‫يې په سيمه کې نشته ‪ ،‬پېښور د تيمور شا د ژمي دارالحکومه او‬
‫پالزمينه وه او ډېر نور تاريخي واقيعات‪.‬‬

‫‪83‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫نو که پېښور څوک د افغانستان او افغانانو ‪ ،‬نه بېلوي دا مطلب چې د‬

‫يوه جسم نه سرتګې او زړه ويستل غواړي او دا هيڅ امکان نه لري‪.‬‬
‫احمد شا بابا هم په خپل پېښور او پښتونخوا وطن مني و او د ډهيل‬
‫تخت يې ترې ځار کړی دی‪.‬‬
‫رشبت ګلې رسه د ځان او خپلې کړې ګنا هيڅ سوچ نه و خو د يتيامنو‬
‫لورګانو او د درې کلن زوی سودا او غم په رس اخيستې وه‪.‬‬
‫رشبت ګل ته ځان د خدای يوه بې کسه او غريبه مريمن ښکارېده او‬
‫ټوله ارسه يې فقط د خپل خدای دربار ته وه او بس‪.‬‬
‫رشبت ګله خيال کې والړله ځان ورته زمرۍ ښکاره شوه سرتګو ته يې‬
‫د روسانو او نورو بهرنيو يرغلګرو لوې لوې لښکرې ودرېدې چې د دوی‬
‫د نيولو په هيله يې ککرې خوړلې وې مګر په خپلو السونو کې يې چې‬
‫د اسالم اباد د داخله وزير چوهدري نثار پنجايب زولنې وليدې سوړ‬
‫اسويلی يې وويست خدايزده چې په زړه کې يې بيا څه تېر شول خپل‬
‫پښتون پوليس ورور ته يې ډېر په افسوس وروکتل ‪ ،‬پر زړه يې اور بل و‬
‫له سرتګو يې ملبې ختلې ښايي غوښتل يې چې دغو پښتنو ته ووايي‬
‫چې تاسو ته مې په السونو کې خپل بنګړي اچول خو ارمان چې‬
‫کونډه ښځه يم او مړوندونه مې تش دي‪.‬‬
‫يو څو د بې وسۍ او ننګ غريت ټپې يې ځان رسه زمزمه کړې او د زړه‬
‫تاو يې لږ سوړ کړ‪:‬‬

‫باغ چې د زاغ په حواله شو‬

‫بلبل نری فرياد کوي له باغه ځينه‬
‫ټول مې د زړه په رس راټول شوې‬
‫مريات شې غمه په خندا دې تېرومه‬

‫‪84‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫له خولې مې تورې وينې والړې‬
‫بې ننګه ورور مې زه په زړه ويشتلی ميه‬
‫د لرې مرم له نږدې سوځوم‬
‫د پښتونخوا نه مې زړه کله صربومه‬
‫بابا دې ما وژلی نه دی‬
‫چې دې راوچول السو ته زنځريونه‬
‫بې ننګه ننګ راباندې وکړه‬
‫سبا به نېغه تاووې شمله پښتونه‬
‫په جدايۍ دې خفه نه يم‬
‫خفه په دې يم چې رقيب دې ملسوينه‬
‫پر مخ مې مه وهه ظامله‬
‫د اوښکو ډکې سرتګې چا ته واړه ومه‬
‫تن مې د رسې نکريزې پاڼه‬
‫ظاهر تازه دننه رنګ په وينو ميه‬
‫اسامنه درز وهه راولېږه‬
‫په ما قيامت دی چې په ټولو قيامت شينه‬
‫خاونده دا به دې رضا وي‬
‫چې د ځوانۍ عمر په غم کې تېرومه‬
‫اميان دې ښه راته معلوم شو‬
‫په لبايس بريتو دې مه وهه السونه‬
‫اول به کله کله غم و‬
‫اوس مې دفرت شو کروندې په کې کومه‬
‫نصيبه وسوځې ايره شې‬
‫تنديه مات شې تا کې څه ليکيل دينه‬

‫‪85‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫نه به اينځر دورځې ګل يش‬

‫نه به زما زړګي د غمه خايل شينه‬
‫لکه د مور راباندې ګران دی‬
‫په پنجاب کله ګل وطن خپل ورکومه‬
‫بلبالن ټول په ژړا ژاړي‬
‫بورا په توره خولګۍ وخوړل ګلونه‬
‫تا چې پر مخ څپېړه راکړه‬
‫زه به نو سرتګې خپلې چا ته اړومه‬

‫خو خربه نه وه چې ددې په نيولو به ټوله نړۍ د سرتګو په رپ کې‬

‫خربيږي همداسې وشول او د مظلوميت خرب يې ټوله انساين نړۍ‬
‫حريانه کړه د پېښور او اسالم اباد چارواکو همدا غوښتل او هيله يې‬
‫بريالۍ شوه دا وخت بره په افغانستان کې د ارشف غني حکومت و د‬
‫نړۍ ټول پام پورته راګرځېدلی و‪.‬‬
‫ارشف غني په دا تېرو څلورو لسيزو کې د افغانستان هغه منتخب‬
‫ولسمرش و چې علمي او اکاډميک شخصيت او پېژندنه يې درلودله‬
‫نړۍ وررسه والړه وه ‪ ،‬السونه يې د هيچا پر وينو رسه نه و او بله دا چې‬
‫ارشف غني لکه ددې نورو رهربانو غوندې د پاکستان منک خور نه و د‬
‫دوي تر اغيز الندې د راتلو امکان يې هم نه و نو همدا المل و چې تر‬
‫انتخاباتو وړاندې پاکستان پوهېده چې غني غني دی او د دوی په الړو‬
‫به لوند نه يش نو هامغه وخت يې ورپسې پروپاګند کولو او په ټول‬
‫امکان يې هڅه کوله چې بدنام او شخصيت يې د افغانانو د پامه بد‬
‫کړي خو د دوی د ټولې بدنيتۍ رسه رسه بيا هم افغان ولس غوره او‬
‫انتخاب کړ‪.‬‬

‫‪86‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫د غني شعار د غني افغانستان و او په همدې سلسله کې يې د ټولې‬
‫نړۍ او په ځانګړي توګه د خپلو ګاونډيو هېوادونو رسه ښې او د‬
‫دوستۍ اړيکې غوښتلې چې يو زموږ د ګاونډيو نه د هند لوی او‬
‫تاريخي هېواد و‪.‬‬
‫افغانانو د هند رسه له پخوا زمانې نه ښې او د دوستۍ اړيکې درلودلې‬
‫او تل د تاريخ په اوږدو کې دوستان پاتې شوي دي په افغانستان تل‬
‫پردو بريدونه او يرغلونه کړي دي خو افغانانو د تاريخ په اوږدو کې تل‬
‫خپله دفاع کړې ده او هيڅ وخت يې د خپلو ګاونډيو په حريم تريی نه‬
‫دی کړی‪.‬‬
‫هو احمدشا بابا تر هنده تللی دی او ډهيل کې واکمن پاتې شوې دی‬
‫او دا د هغه وخت د سيايس ‪ ،‬کلتوري ‪ ،‬مذهبي او جغرافيي ثبات او‬
‫استقرار په خاطر و‪.‬‬
‫هند د نورو د بريدونو او ګواښونو رسه مخ و او هند د احمدشا بابا‬
‫ګاونډ و په هند کې په مليونونو مسلامنان او همدارنګه افغانان‬
‫اوسېدل په سيمه کې د وخت تر ټولو لوی د کار بار او اقتصاد مرکز و‬
‫نو همدا المل و چې احمدشا بابا د خپل ګاونډ د ثبات او د خپلو خلکو‬
‫د ساتن ې په منظور تر ډهيل تللو او د نورو د بريد نه يې ساتلو هغه‬
‫پښتانه او افغانان چې هلته ميشت وو او اوس هنديان دي تر ټولو‬
‫تکړه او کاريګر خلک وو چې يوه ښه او رڼه بېلګه يې د هند د فلمي‬
‫انډسرتۍ کارکوونکي ‪ ،‬هرنمندان او فلمي ستوري دي چې نن سبا يې‬
‫د هند نوم او کلتور تر ټولې نړۍ رسولی دی او ددوی مطلق اکرثيت‬
‫په اصل او خټه هامغه افغانان دي چې احمدشا بابا يې د ژوند ‪ ،‬پاللو‬
‫او ساتلو اندېښنه درلودله او همدا ډول پرعکس په اوسني افغانستان‬
‫او پښتونخوا کې هم هغه وخت ډېر هندوان او سکهان اوسېدل‬

‫‪87‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫افغانان وو او احمدشا بابا يې واکمن و همدا المل و چې انګريزانو هم‬

‫بيا وروسته د پښتونخوا وايل رنجيت سنګهه ټاکلی و چې د هندي‬
‫سينام د کپور مشهوره کورنۍ او نور ال همدلته پښتونخوا کې ميشت‬
‫وو‪.‬‬
‫که احمد شا بابا يرغلګر وای نو په فارس او نورو ګاونډيانو به يې‬
‫بريدونه کړي وای چې تر هند يې ورته نيول بېخي ډېر اسانه وو‪:‬‬

‫نن بيا هسې د ګلزار په ننداره ځم‬

‫چې له ياره رسه خوښ هم کناره ځم‬
‫چې بر کړی مې خدای الس په رقيبانو‬
‫ترو به زه د هند پر لور په متاشه ځم‬
‫چې د هند د ملکو فتحه مې روزي شوه‬
‫نور ايران لره په توغ په نغاره ځم‬
‫پر دا کړي داد د خدای نه شی پښېامنه‬
‫تر نګني مې ايران الندې شاهانه ځم‬
‫زه تسخري د واليت د خدای په داد کړم‬
‫په مدد د حبيب هره خوا تازه ځم‬
‫احمد شا دنيا فاين ګڼم چې نشته‬
‫دنيا پاته له اميانه به ارسه ځم‬

‫په هر حال دا وخت د هند مرستې او اړېکې هم د پخوا په شان ډېرې‬

‫شوې وې او د لر او بر افغانانو او پښتنو مينه او اړيکې هم ال پسې‬
‫غښتلې شوې وې ډېر فکرونه رسه رانږدې شوي وو او واټنونه رالنډېدل‬
‫نو د رشبت ګلې نيول او په اصطالح سپکاوی يو ډول دسيسه وه چې‬

‫‪88‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫د برو پښتنو ذهنيت د لرو او ښکته وروڼو افغانانو په وړاندې وننګوي ‪،‬‬
‫بد يې کړي او د وروڼو تر منځ بيا سيايس واټن ډېر کړي‪.‬‬
‫ماشومان يې په چيغو او واويال الس تر زنې پاتې شول ليور يې راغلو‬
‫خپل وريرونه يې غيږ کې ونيول او حريان والړ و يوه شېبه وروسته يې‬
‫جيب ته الس تېر کړ ټليفون يې راواخيست او هغه پخوانی خربيال‬
‫رحيم هللا يوسفزی يې خرب کړ‪.‬‬
‫رحيم هللا هم ډېر حريان او خواشينی شو د رحمت ګل ورور شمشاد‬
‫ته يې ډاډ او تسل ورکړ څنګه يې چې د هغه رسه خدای پاماين وکړه‬
‫سمدواره يې ځايي چارواکو ته زنګونه ووهل او د رشبت ګلې نيول يې‬
‫د حکومت يو غلط کار وبللو چوندر نثار ځان ناخربه کړ او رحيم هللا ته‬
‫يې وويل چې ډېر ژر به بېرته ايله يش‪.‬‬
‫خو تر نيونې مخکې هم د چوهدري نثار په پټ امر د رشبت ګلې په‬
‫نوم ټولې مرستې ودرول شوې وې او د اخر ځل دپاره رحيم هللا ته د‬
‫بانک له خوا اجازه ورنه کړل شوه چې د بوين له خوا شوې مرسته د‬
‫پخوا په څېر را واخيل او د رشبت ګلې کورنۍ ته يې وسپاري‪.‬‬
‫رشبت ګله سوالګره نه وه او نه يې چا ته د سوال ملن غوړه ولې وه‬
‫بلکې د ډېرو خلکو او خپرونو د مرستو له خپلو او اخيستلو يې انکار‬
‫کولو خو بيا هم دا وروستۍ مرستې وررسه د يوه قرار داد له مخې‬
‫بوين ميکوري کولې او ښايی المل به يې همدا و چې د رشبت ګلې‬
‫تصوير او نوم د نشنل جيوګرايف خپرونې ادارې ته د خوشبختۍ له‬
‫مخې ډېر شهرت او مايل ګټه رسولې وه او دا مرسته د هامغې‬
‫رسچينې له خوا د يوه سامل حق په توګه راتللې‪.‬‬
‫د رشبت ګلې د نيولو خرب خپور شو او د نړۍ خلک هم حريان شول‬
‫حريانتيا په دې کې وه چې رشبت ګله کلونه کلونه هم دلته اوسېدله‬

‫‪89‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫او کله يې يو ميږی هم نه و ازار کړی خو بيا هم د يوې غريې قانوين‬

‫مهاجرې په نوم ونيول شوه په داسې حال کې چې په همدې ښار او‬
‫شا او خوا سيمو کې په زرګونو افغان جنګيايل اوسيږي او پالل کيږي د‬
‫افغان حکومت مخالف مرشان ټول همدلته شا او خوا ښکاره غيب دي‬
‫د امريکا په ټريد سنټر تر بريد وروسته د القاعد عرب غړي ټول‬
‫همدلته ژوندي جاړ تر ننه غيب شول اسامه په دومره لوی ځان او د‬
‫نړۍ والو د دقيق څار رسه رسه بيا هم کلونه کلونه همدلته ساتل شوی‬
‫و او لکه غټ اوښ په بډه وهل شوی و خو بې وزله رشبت ګله نوره د‬
‫زغم وړ نه وه‪.‬‬
‫په همدې وخت کې افغان سفري عمر زاخيلوال او ارشف غني هم د‬
‫رشبت ګلې د ايله کيدو غوښتنه وکړه او ‪ ،‬له هرې خوا غږونه راپورته‬
‫شول له پنجابيانو الره لودن ورک شو وروستۍ پرېکړه يې دا شوه چې‬
‫رشبت ګله غريبه د کاليو او کور راټولو ته هم پرېنښودل شوه او د‬
‫دوی په اصطالح د پاکستان د خاورې نه يې وويسته‪.‬‬
‫ارشف غني ورته د ارګ دروازې پرانيستلې او د ليدو بلنه يې ورکړه‪.‬‬
‫د رشبت ګلې ماشومان ډېر وېرېديل وو د ټولو رنګونه تګ ژېړ اوښتي‬
‫وو لکه د چرګې معصوم بچي چې ټپوس وېرويل وي ټول د خپلې مور‬
‫نه راتاو وو‪.‬‬
‫مرشۍ او دوميه يې غټې وې خو درميه لور يې مبينه او درې کلن‬
‫معيد ال بېخي کوچنيان وو ‪ ،‬مرشۍ هيڅ نه ويل ځکه مرشه وه او په‬
‫ډېرو خربو پوهېدله‪.‬‬
‫دوميه لور يې هيبت وهلې وه او وچو شونډو يې له خفګان نه پرتي‬
‫نيويل وو‪.‬‬

‫‪90‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫مبينې ژړل ښه ډېر يې وژل زړه يې سپک کړو او ببا يې په وړو وړو‬
‫سلګيو کې له خپلې مور نه پوښتنې رشوع کړې مورې ته ولې‬
‫پولوسانو ونيولې ؟‬
‫هسې يې نيولې وم هسې ولې ‪ ،‬تا خو ويل چې بدکاره ‪ ،‬غله او قاتالن‬
‫پولوس نييس تا څه کړي و ؟‬
‫مور ورته ببا وويل هسې هيڅ خربه نه وه‪ .‬ښه مورې اوس چېر ته ځو ؟‬
‫مور ورته وويل خپل وطن ته ځوو بيا يې وويل هلته خو جنګ دی او تا‬
‫ويل چې کيل کې اوس څوک نشته ؟‬
‫مور ورته بيا وويل هو بچۍ کيل کې خو ال جنګ دی خو موږ کيل ته‬
‫نه ځوو اوس‪.‬‬
‫نو چېرته ځوو ؟‬
‫کابل ته ځوو دخريه‬
‫کابل کې څه کوو ؟‬
‫پاچا غوښتي يوو هغه ګورو مبينه بيا په ژړا شوه او ويل يې مورې بيا‬
‫پېښور ته نه ځوو زه د پولوسانو‪ ،‬نه وېرېږم مور ورته وويل نه بچۍ‬
‫پېښور هم زموږ خپل وطن او خپله خاوره ده بيا به دې هم د پالر جان‬
‫زيارت ته ورځوو دخريه پالر دې خپل وطن کې خښ دی‬
‫ميبنې بيا وويل نه مورې د پېښور پولوسان ډېر ظاملان دي‪.‬‬
‫مورې زموږ پاچا څوک دی ؟‬
‫زموږ پاچا ارشف غني دی ښه مور جانې زه خو ورته وايم چې زما مکتب‬
‫همدلته رابدل کړي زه بېرته پېښور ته نه ځم او تا هم نه پرېږدم‪.‬‬
‫مور ورته وويل خيه سمه ده بيا ژر بېرته نه ځوو‪.‬‬
‫درې کلن معيد هم په وړه ژبه پوشتنې رشوع کړې مورې ته هغه‬
‫پولوسانو ولې موږ نه بوتلې ؟‬

‫‪91‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫مورې بيا خو درپسې نه راځي کنه ؟‬

‫نه نه بچيه بيا نه راځي ښه‪.‬‬
‫ماشومانو همداسې پوښتنې کولې رشبت ګلې هر يوه ته رس ښورولو‬
‫‪.‬‬ ‫او نوره فکرونو زنګوله‬
‫د ملک پاچا غوښتې وه او ارګ ته بلل شوې وه خو داسې خفه وه لکه‬
‫څوک چې غرغره کيږي او د اعدام کړۍ ته يې روان کړی وي‪.‬‬
‫رشبت ګلې رسه د پاچا او د ارګ د ليدلو د شوق په ځای د خپلې‬
‫جونګړې او کور کاليو غم و چې هر څه ترې په سپني ميدان پاتې‬
‫شول‪:‬‬

‫پېښور نه چې کابل ته کله تلله‬

‫لکه ټال پر ټوله الره زنګېدله‬
‫په ګرېوان کې يې جاله هم ډوبېدله‬
‫دومره ډېره رشبت ګله ژړېدله‬
‫پېښور يې د نيکه په قباله و‬
‫اوس د جرب نه د بل په حواله و‬
‫زېږېدلې په ملن کې د سپني غر وه‬
‫لويه کړې خپله غيږه کې خيرب وه‬
‫که کابل که نارصباغ که اشنغر و‬
‫يو يې زړه او بل يې سرتګې او ځيګر و‬
‫په خپل کور چې پردۍ اغيار ګڼله‬
‫په همدې خربه ډېره ځورېدله‬
‫پاکه مينه يې غوښتله له مجنونه‬
‫د خپل ورور نه د سکه سرته پښتونه‬

‫‪92‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫که څه هم دا په نړۍ کې ملکه وه‬
‫خو په خپل کاله ال هاغسې سپېره وه‬
‫په درنو جامو کې پټه وه درنه وه‬
‫دا مومنده وه په خټه پښتته وه‬
‫په خپل کور کې پردۍ اغيار بلله‬
‫په همدې خربه ډېره ځورېدله‬
‫پېښور نه چې کابل ته کله تلله‬
‫لکه ټال په ټوله الره زنګېدله‬
‫په ګرېوان کې يې جاله هم ډوبېدله‬
‫دومره ډېره رشبت ګله ژړېدله‬
‫ال ماشومه وه بېخي وړه جلۍ وه‬
‫چې وطن کې يې د غم سپېره سيلۍ وه‬
‫راپرېوتې پر شني فصل رسه ږلۍ وه‬
‫دا د پالر پر اوږو بار لکه سپوږمۍ وه‬
‫بې وزرو او بې ځالې شان مرغۍ وه‬
‫پښتونخوا پورې راغلې بې مستۍ وه‬
‫دا په دومره لوی عامل کې وه بې کوره‬
‫دا په دومره مخلوقاتو کې بې موره‬
‫په خېمه کې بې له اوره بې له سکوره‬
‫نازولې به خوړله ډوډۍ سپوره‬
‫په بېديا کې به پر خاورو لوبېدله‬
‫لکه ګل په دامانه کې غوړېدله‬
‫په الف او بې چې لږه شوله پوهه‬
‫د درېيم ټولګي نه خواره شوله ګوښه‬

‫‪93‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫د مريې رسه په کور کې کارېدله‬

‫لکه ژرنده ټوله ورځې تاوېدله‬
‫ال راغلی پرې سم نه و پېغلتوب‬
‫هم واده شوه هم پرې راغلو کونډېتوب‬
‫بس د خوارې برخه خواره وه ازل نه‬
‫ځورېدلې وه ښه ډېره د اول نه‬
‫يتيامنو رسه پاتې وه رنځوره‬
‫خپل برخليک باندې رايض وه دغه حوره‬
‫بس د خدای هيلې ته هسې اوسېدله‬
‫لکه شمعه په تيارو کې سوځېدله‬
‫پېښور نه چې کابل ته کله تلله‬
‫لکه ټال په ټوله الره زنګېدله‬
‫په ګرېوان کې يې جاله هم ډوبېدله‬
‫دومره ډېره رشبت ګله ژړېدله‬
‫اوس هم ځوانه وه خو خواره وه زړه وه‬
‫هغه وخت چې ښوونځي کې وه وړه وه‬
‫يو عکاس يې ښوونځي ته و راغلی‬
‫او ساده تصوير د دې يې و ويستلی‬
‫له حيا يې و پلو خوله کې نيولی‬
‫سوځېدلی ټيکری دې و پر رس کړی‬
‫ښکيل مخ کې يې رڼا د مظلوميت وه‬
‫مسکۍ وه خو خوړلې محروميت وه‬
‫پيوند شوې يې زړې زړې څپلۍ وې‬
‫غم نه رسې وې خو شنې سرتګې يې مرۍ وې‬

‫‪94‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫د ډيوې په شانتې غربګې ځلېدلې‬
‫د سپوږمۍ په شانتې ښکلې پړکېدلې‬
‫دا د لوی قام يو ساده شانته تصوير و‬
‫چې مات کړی يې د روس قوي زنځري و‬
‫خدای په خپله پيدا کړې ښاپېرۍ وه‬
‫جنګ ځپلې اوس دغه خواره جلۍ وه‬
‫مهاجره ترهېدلې دا هوسۍ وه‬
‫خو په سرتګو کې يې مينه وه نړۍ وه‬
‫بس تقدير و او يو څه کار د هرن و‬
‫دا ساده باده تصوير لکه خنجر و‬
‫نو چې يو ځلې ليدلی هر دردمند و‬
‫بس د اوښکو څڅولی يې درمند و‬
‫په نړۍ کې مشهوره کور په کور وه‬
‫د هر چا نظر کې خپله سکه خور وه‬
‫هسې ډاګ و خو بس نوم يې نارصباغ و‬
‫نه اوبه وې نه رڼا وه نه څراغ و‬
‫پنجابيانو که ګڼله مهاجره‬
‫خپل وطن کې پښتنه وه مسافره‬
‫خپل قسمت نه که هر څه وه مروره‬
‫خو په خوله يې وه د يو افغان سندره‬
‫دښمنانو په همدې دليل نيوله‬
‫تور زندان کې وه پرته دغه بلبله‬
‫پېښور نه چې کابل ته کله تلله‬
‫لکه ټال په ټوله الره زنګېدله‬

‫‪95‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫په ګرېوان کې يې جاله هم ډوبېدله‬

‫دومره سخته رشبت ګله ژړېدله‬
‫پېښور يې د نيکه په قباله و‬
‫اوس د جرب نه د بل په حواله و‬
‫زېږېدلې په ملن کې د سپني غر وه‬
‫لويه کړې خپله غيږه کې خيرب وه‬
‫که يو خوا مومندره بل اشنغر و‬
‫يو يې زړه او بل يې سرتګې او ځيګر و‪.‬‬

‫يو بل چا هم مخ ورواړه ولو او ورته يې ويل خورې دا ماشومان دې‬

‫رښتيا وايي که شکوڼ حالل دی خو شکل يې د مردار دی ‪ ،‬د پېښور‬
‫پوليس که پښتانه دي خو دا يونيفورم يې بدرنګ او د پردي قام په تن‬
‫دی ورکه وه يې که زما منې نور د پېښور نوم په خولې مه اخله‪.‬‬
‫رشبت ګله له تاوه تکه رسه شوه او خوله يې راخالصه کړه ‪ :‬که دوی‬
‫هر څه وايي خو ماشومان دي د دنيا له حاله خرب نه دي په دې ال نه‬
‫پوهيږي چې له سېره څو پخيږي ‪ ،‬خو ته ولې داسې وايي ما ته د‬
‫پېشور او کابل هيڅ فرق نشته دواړه زموږ وطنونه دي او زموږ خپله‬
‫خاوره ده د چارصدې او د ګنداو مومندان څوک دي ټول زما عزيزان او‬
‫خپلوان دي ‪ ،‬د لواړګي شينواري ‪ ،‬اپريدي ‪ ،‬وزير ‪ ،‬بېټني ‪ ،‬کايس ‪،‬‬
‫بنګښ ‪ ،‬خټک ‪ ،‬يوسفزي او اڅکزي دا ټول څوک دي او د چا وينه په‬
‫کې چليږي بيا داسې مه وايه اوبه په ډانګ نه بېليږي او نه نوک له‬
‫ورۍ جال کيږي خري اوس حاالت خراب دي خو خدای به خري کړي‬
‫موږ به يا يوو او يا به نه يوو خو دا دولتونه به نه وي او دا ملت به بېرته‬
‫تر اټکه يو لوی ملت وي هغه دې نه دي اورېديل چې وايي‪:‬‬

‫‪96‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫د خيرب دره خو الر د تلو راتلو ده‬
‫په کابل او پېښور کې افغان يو دی‬

‫په همدې خربو خربو کې رشبت ګله ‪ ،‬ليور او ماشومان يې بااالخره‬

‫ارګ ته راغلل او د خپل پاچا ميلامنه شول ارشف غني د رشبت ګلې‬
‫يتيم زوی لکه يو مهربانه پالر په غيږ کې ونيوه ښکل يې کړ په وړه ژبه‬
‫يې وررسه ستړميش او خربې وکړې‪.‬‬
‫معيد د خپل پالر له مړينې وروسته زېږېدلی و د لومړي ځل دپاره يې‬
‫د پالر خوږه مينه وليدله رشبت ګلې له بوقرې رس راويستلی و او د‬
‫پاچا د مريمنې يب يب ګل تر څنګ والړه وه‪.‬‬
‫يب يب ګل چې خپل نوم يې روال سعاده غني و د سپني رسي‬
‫ولسمرش غني سپني رسې مريمن وه په خټه د لبنان مسيحۍ عربه‬
‫وه چې غني رسه د زده کړو په مهال د بريوت په امريکايي پوهنتون‬
‫کې بلده شوې وه يب يب ګل نه مسلامنه وه او نه هم پښتنه وه خو د‬
‫رشبت ګلې يتيمه لور مبينه يې په خپل ځيګر پورې کلکه نيولې وه او‬
‫د يوې رښتينې مور او نيا مينه يې ورکوله ولسمرش غني رشبت ګلې‬
‫ته د رس په ښورولو ستړميش او ښه راغالست ووايه ‪ ،‬خپل وطن ته د‬
‫راتګ مبارکي يې ورکړه تر ټولو خربو وروسته يې ورته د يوه نوي او‬
‫ښکيل کور کيل وروسپارله او د بچو د تحصيل او زده کړې سپارښتنه‬
‫يې پرې وکړه‪.‬‬
‫فقري ته يوه دروازه پورې او سل بېرته ‪ ،‬رشبت ګله هم ډېره خوشاله‬
‫شوه چې خپل وطن ته راغله او په عامه اصطالح خپل پاچا يې تود‬
‫هرکلی وکړ‪.‬‬

‫‪97‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ناول‬ ‫رشبت ګله‬

‫رشبت ګلې د خپل مهربانه پاچا نه مننه وکړه او ورته يې وويل سل دې‬
‫ومري خو د سلو رس دې نه مري ستا د رس سيوری دې زموږ پر رس وي‬
‫خو زړه او د سرتګو تور ترې په پېښور کې پاتې و د رحمت ګل هديره‬
‫يې نه وه هېره او ويل به يې چې دې ظلامنو دومره هم پرېنښودم چې‬
‫د رحمت ګل مړی خو خاورې شوی وای د خپلې رنځورۍ نه هم‬
‫کړېدله او فکر يې کاوه که زه هم لکه رحمت ګل د تور زيړي ښکار شم‬
‫نو دا بچي به مې خوار او زار يش همدې سودا اخيستې وه خو دومره‬
‫صابره ښځه وه چې هيڅ وخت يې شکايت نه کولو هر درد يې په خپل‬
‫زړه تېرولو او پټې پټې يې د اوسپنې نينې چيچلې ان پاچا ته يې هم‬
‫څه ونه ويل او هر څه يې د تقدير په نوم د ځان رسه ساتل خو دا‬
‫وخت هغې د ډېرو خلکو زړونه خپل کړي وو ډېر خلک يې په‬
‫مظلوميت خرب وو او هر چا غوښتل چې مرسته وررسه وکړي خو‬
‫رشبت ګلې د هيچا مرستې ته خپلې سرتګې نه وې خړې کړې او په‬
‫دې هکله بېخي بې پروا وه ‪ ،‬په دې شپو کې اسالم اباد د تورخم دروازه‬
‫هم د رنځورانو افغانانو په مخ تړلې وه او ډېر افغانان هند ته د درملنې‬
‫له پاره تلل‪.‬‬
‫هند د افغانانو دپاره ډېرې اسانتياوې برابرې کړې وې هغه رنځوران‬
‫چې به پخوا پېښور او الهور ته تلل اوس ښه په اسانه هند ته تلالی‬
‫شول نو د همدې امله يې د هند د حکومت د درملنې بلنه ومنله او‬
‫هند ته د درملنې دپاره والړه‪.‬‬

‫‪98‬‬
Get More e-books from www.ketabton.com
Ketabton.com: The Digital Library