MİMAR SİNAN GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ  FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

KİNETİK MİMARLIK: TASARIM, YAPI ve ÇEVRESEL DEĞERLER

ÜZERİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Yll MİKULLOVCİ

Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlik Anabilim Dalı

Bina Bilgisi Programı

Tez Danışmanı:

Doç. Dr. Tolga SAYIN

HAZİRAN 2019
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü tez yazım klavuzuna
uygun olarak hazırladığım bu tez çalışmasında;

• tez içindeki bütün bilgi ve belgeleri akademik kurallar çerçevesinde elde

ettiğimi,

• görsel, işitsel ve yazılı tüm bilgi ve sonuçları bilimsel etik kurallarına uygun
olarak sunduğumu,

• başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda ilgili eserlere bilimsel

normlara uygun olarak atıfta bulunduğumu,

• atıfta bulunduğum eserlerin tümünü kaynak olarak gösterdiğimi,

• kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı,

• ücret karşılığı başka kişilere yazdırmadığımı (dikte etme dışında),

uygulamalarımı yaptırmadığımı,

• ve bu tezin herhangi bir bölümünü bu üniversite veya başka bir üniversitede

başka bir tez çalışması olarak sunmadığımı

beyan ederim.

......................
 Önsöz

Kinetik mimarlığa olan ilgim teknolojik ve fütüristik mimarlıktan kaynaklanmaktadır.

Mimarlık da günümüzde gelişen dijital ve robotik yaşam ritmine uyum sağlama
eğilimindedir. Geleneksel mimariden yavaş yavaş ayrılıp, yaşam tarzlarımıza etki
eden yenilikçi ve fonksiyonel yapı bileşenleri günümüz dünyasına büyük etki
yapmaktadırlar.

Benim için önemli olan durum mimarlık refahı adına olabildiğince bilgi toplayıp
araştırmalar yapmaktır. Gelecekte şehirlerimizin ufuk çizgisi nasıl görünecek? Benim
tutkum da yalnızca bilgi sahibi olmak değil, bu yeni mimari akımda da söz sahibi
olmaktır.

Bütün içtenliğimle ifade etmek istiyorum ki beni destekleyenler olmasaydı, bugünkü

seviyeme asla ulaşamazdım. İlk olarak bana sevgi ve büyük anlayışlılıkla destek
veren ailem ve bu araştırmada bana büyük sabır ve öğretiyle yol gösteren
danışmanıma, içtenlikle teşekkürlerimi sunmak isterim.

Yll Mikullovci
Mayıs 2019

i
ii
 Prologue

The interest on kinetic architecture originated from my passion for technology and
futuristic architecture. As the world moves further into the digital and robotics age,
architecture is also attempting to remain coherent with these developments.
Gradually melting from traditional static structures into more life-like forms, kinetic
architecture relays purely on innovation, contemporary materials and technology.

To me, it is very intriguing to research and gain knowledge about the prosperity of
architecture. How are our future skylines will look like in the future? It is my passion
to not only find out, but also to be a contributor of this new era of architecture.

Wholeheartedly, I could not have achieved my current level of success without a

strong support group. First of all, my parents, who supported me with love and
understanding. And secondly, my mentor, who has provided patient advice and
guidance throughout the research process. Thank you all for your unwavering
support.

Yll Mikullovci

May 2019

iii
iv
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖNSÖZ ............................................................................................................................... i
PROLOGUE .......................................................................................................................iii
İÇİNDEKİLER.................................................................................................................... vii
ŞEKİLLER LİSTESİ ............................................................................................................ ix
ÖZET................................................................................................................................. xii
ABSTRACT ....................................................................................................................... xv

1. GİRİŞ ..................................................................................................................................1
1.1. Hipotezler ..................................................................................................................1
1.2. Araştirmanin Kapsami Ve Yöntemi ........................................................................2
1.3. Kinetik Mimarliğin Tanimi .......................................................................................3
2. KİNETİK MİMARLIĞIN TARİHSEL GELİŞİMİ ..................................................................5
3. KİNETİK MİMARLIKTA HAREKET OLGUSU ................................................................ 11
3.1. Zaman ..................................................................................................................... 12
3.2. Denge ....................................................................................................................... 12
3.3. Hız, Sürat ve İvme .................................................................................................... 13
3.4. Form ve Seri Tekrarlanma........................................................................................ 13
3.5. Kütle ve Ağırlık ......................................................................................................... 14
3.6. Karmaşıklık ve Ölçek ................................................................................................ 15
3.7. Etkileşim................................................................................................................... 15
4. KİNETİK MİMARİ TASARIM ......................................................................................... 17
4.1. Yapısal Yenilik ve Malzeme Gelişimleri .............................................................. 18
4.1.1. Kinetik İşleyebilirlik Araçları ........................................................................ 18
4.1.2. Kinetik İşleyebilirlik Yolları .......................................................................... 18
4.1.3. Malzemedeki Gelişmeler ............................................................................. 20
4.2. Kontrol Mekanizmaları ......................................................................................... 25
4.2.1. Kontrol Seviyesi ............................................................................................ 25
4.2.2. Kontrol Edilen Hareket Türleri .................................................................... 26
4.3. Mimarlıkta Genel Kinetik Tipolojiler ................................................................... 28
4.3.1. Yerleşik Kinetik Yapılar ................................................................................ 29
4.3.2. Sökülebilir Kinetik Yapılar............................................................................ 31
4.3.3. Dinamik Kinetik Yapılar................................................................................ 35
5. MİMARLIKTA KİNETİK ELEMANLAR .......................................................................... 38
5.1. Yapı Bileşenleri ...................................................................................................... 39
5.1.1. Yapısal Destek Sistemleri............................................................................. 39
5.1.2. Yapı Kabukları ............................................................................................... 43
5.1.3. Çatılar ............................................................................................................. 47
5.1.4. Döşemeler ..................................................................................................... 50
5.1.5. İç Mekan Bölüntülemeleri ........................................................................... 53
5.2. Çeper Parçalar ....................................................................................................... 56
5.3. Özerk Konutlar ....................................................................................................... 57
6. KİNETİK MİMARLIK ELEMANLARININ AMAÇLARI – Örnek Olay Çalışması......... 58
6.1. Çevresel Şartlar ..................................................................................................... 59
6.1.1. Al Bahar Towers (güneşten korunma) ...................................................... 59
6.1.2. La Seine Musicale (güneş enerjisi & güneşten korunma) ...................... 62

v
 6.1.3. Taipei 101 (rüzgar & sismik hareket kontrolü) ........................................ 64
6.2. Fonksiyonel Amaçlar ............................................................................................. 66
6.2.1. The Shed (mekan genişletme) ................................................................... 66
6.2.2. Alserkal Caddesi (mekan esnekliği) ........................................................... 69
6.2.3. The Safe House (güvenlik) .......................................................................... 71
6.3. Lüks .......................................................................................................................... 73
6.3.1. British Airways i360 (gözlem evi) ............................................................... 74
6.3.2. The Bund Financial Center (sembolik cephe konsepti) .......................... 76
6.3.3.Kuwait Pavilion (simgesel konsept) ............................................................ 78
7. KİNETİK MİMARLIK VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ............................................................ 80
7.1. Enerji Verimliliği ..................................................................................................... 81
7.2. İnsan ve Mimarlık Etkileşimi ................................................................................ 82
7.3. Etkileşimli Mimarlık ............................................................................................... 84
7.4. Uzun Ömürlülük ve Ekonomik Fizibilite.............................................................. 85
8. SONUÇ ............................................................................................................................ 86
9. ŞEKİLLER KAYNAKLAR .................................................................................................. 90
10. KAYNAKLAR ................................................................................................................... 95
11. ÖZGEÇMİŞ...................................................................................................................... 103

vi
ŞEKİLLER LİSTESİ

Sayfa
Şekil 1: Londra Kulesi - Drawbridge (1066) Londra, BB ............................................... 5
Şekil 2: Drawbridge işletim sistemi örneği................................................................... 5
Şekil 3: Roma Kolezyumu (70 M.S) Roma, İtalya ......................................................... 6
Şekil 4: Katlama sürecinin örneği ................................................................................. 6
Şekil 5: Ahşap Kayar Kapılar (79 M.S.) Herculaneum, İtalya ........................................ 7
Şekil 6: Ahşap Kayar Kapıların hareket süreci örneği .................................................. 7
Şekil 7: Dr Jean Saidman tarafından tasarlanan Dönen Solaryum (1930) Aix-les-
Bains, Fransa ................................................................................................................ 8
Şekil 8: Dönen Solaryum dönme hareketi örneği ........................................................ 8
Şekil 9: Angelo Invernnizzi tarafından tasarlanan Villa Girasole (1935)
Verona, İtalya ............................................................................................................... 9
Şekil 10: Villa Girasole dönme hareketi örneği ............................................................ 9
Şekil 11: Soma Lima Yeosu tarafından tasarlanan One Ocean,
Tematik Pavilyon EXPO 2012 (2012) Güney Kore ...................................................... 14
Şekil 12: Kinetik yapı hareketi örnekleri .................................................................... 19
Şekil 13: Esnek Malzemeler: a. Lastik, b. Metal, c. Ahşap, d. Plastik ......................... 23
Şekil 14: 3 Boyutlu Malzemeler: a. Beton, b. Metal, c. Ahşap, d. Cam...................... 23
Şekil 15: Ultraışıklı Malzemeler: a. Aerograf, b. Metalik Mikroörgü, c. Aerojel d. 3
Boyutlu Grafen. .......................................................................................................... 24
Şekil 16: Elastik Malzemeler: a. Esnek Yapı, b. Higroskop c. Aegis Hiperyüzey, d.
Elastik Yapı.................................................................................................................. 24
Şekil 17: Kinetik Yapı Tipolojileri ................................................................................ 28
Şekil 18: Richard T. Foster tarafından tasarlanan The Round House (1968) Wilton
ABD ............................................................................................................................. 30
Şekil 19: Alex Schweder & Ward Shelley tarafından tasarlanan ReActor (2016)
Ghent, New York, ABD ............................................................................................... 31
Şekil 20: Bjarke Ingels Group tarafından tasarlanan The Unzipped Pavilion (2016) . 33
Şekil 21: R. Buckminster Fuller tarafından tasarlanan Pacific Domes (1980) ............ 34
Şekil 22: Santiago Calatrava tarafından tasarlanan Milwaukee Sanat Müzesi (2001)
Milwaukee, Wisconsin, ABD ...................................................................................... 37
Şekil 23: Caspar Schools tarafından tasarlanan Garden House (2016). Eindhoven,
Hollanda ..................................................................................................................... 38
Şekil 24: Thomas Heatherwick tarafından tasarlanan The Rolling Bridge (2004)
Paddington, Londra, BB.............................................................................................. 42
Şekil 25: Knight Architects tarafından tasarlanan Merchant Square Footbridge
(2014) Paddington, Londra, BB .................................................................................. 42
Şekil 26: Tony Kettle tarafından tasarlanan The Falkirk Wheel (2002) Falkirk, BB ... 43
Şekil 27: Gensler tarafından tasarlanan Shanghai Tower (2015) Shanghai, Cin ........ 43
Şekil 28: Ernst Giselbrecht + Partner tarafından tasarlanan Kiefer Technic Showroom
(2007) Graz, Avusturya............................................................................................... 45
Şekil 29: Eduard Bohtlingk tarafından tasarlanan De Markies, Temporary Living
Caravan (1985) Rotterdam, Hollanda ........................................................................ 45
Şekil 30: Tom Kundig tarafından tasarlanan Sol Duc Cabin (2011) Washington,
ABD ............................................................................................................................. 46

vii
Şekil 31: Chuck Hoberman tarafından tasarlanan The Hoberman Arch (2002) Salt
Lake City, Utah, ABD ................................................................................................... 47
Şekil 32: Decker Yeadon tarafından tasarlanan Homeostatic Façade (Kavramsal) ... 47
Şekil 33: HOK, 360 Architecture tarafından tasarlanan Mercedes-Benz Stadium
(2017) Atlanta, ABD .................................................................................................... 49
Şekil 34: Mitsuru Senda ve EDI tarafından tasarlanan The Qizhong Forest Sports City
Arena (2005) Shanghai, Cin ........................................................................................ 49
Şekil 35: SEFAR ve Architecture TENARA tarafından tasarlanan BC Place Stadium
Roof (2011) Vancouver, Kanada................................................................................. 50
Şekil 36: Hoberman Associates tarafından tasarlanan Iris Dome (2000) Hannover,
Almanya ...................................................................................................................... 50
Şekil 37: Gala Systems tarafından tasarlanan Tobin center for the Performing arts
Amphitheatre Floor (2014) San Antonio, Texas, ABD ................................................ 52
Şekil 38: Hiroshi Hara ve Atrie Bunku tarafından tasarlanan The Sapporo Dome
(2001) Toyohira-ku, Sapporo, Japanya....................................................................... 52
Şekil 39: AGOR Creative Engineering tarafından tasarlanan Bi-fold Floor (2011) Tel
Aviv, Israil ................................................................................................................... 53
Şekil 40: Pevegen Systems tarafından tasarlanan Pavegen Kinetic Floor (2009)
London, BB ................................................................................................................. 53
Şekil 41: Olson Kundig Architects tarafından tasarlanan Art Stable (2010) Seattle,
WA, ABD ..................................................................................................................... 54
Şekil 42: SKYFOLD tarafından tasarlanan Vertical Vetractable Walls ........................ 55
Şekil 43: Ori Studio tarafından tasarlanan The Pocket Closet ................................... 56
Şekil 44: PKMN architectures tarafından tasarlanan Casa Mja, Pequeñas Grandes
Casas (2015) Salinas, İspayna ..................................................................................... 56
Şekil 45: Shigeru Ban tarafından tasarlanan Naked House (2000) Saitama,
Japanya ....................................................................................................................... 57
Şekil 46: TENFOLD Technology tarafından tasarlanan Mobile Building .................... 58
Şekil 47: Aedas Architects tarafından tasarlanan Al Bahar Towers (2012)
Abu Dhabi ................................................................................................................... 63
Şekil 48: Katlanır Gölgelendirme Modülleri ............................................................... 63
Şekil 49: Katlanır gölgeleme cephe “Mashribiya” ...................................................... 62
Şekil 50: Shigeru Ban Architects tarafından tasarlanan La Seine Musicale (2017)
Paris, Franse ............................................................................................................... 64
Şekil 51: La Seine Musicale'in Yükselişi ...................................................................... 64
Şekil 52: La Seine Musicale Kat Planları ..................................................................... 64
Şekil 53: C.Y. Lee & Partners tarafından tasarlanan The Taipei 101 (2004) Taipei,
Tayvan ........................................................................................................................ 66
Şekil 54: Taipei 101'deki Tuned Mass Damper'ın yapısına giriş................................. 66
Şekil 55: Taipei 101'deki Tuned Mass Damper. ........................................................ 66
Şekil 56: Diller Scofidio + Renfro ve Rockwell Group tarafından tasarlanan The Shed
(2019) New York, ABD ................................................................................................ 69
Şekil 57: Plaza üzerinde hareketi ............................................................................... 69
Şekil 58: Aksonometrik ve bölüm .............................................................................. 69
Şekil 59: OMA tarafından tasarlanan Concrete at Alserkal Avenue (2017)
Dubai, BAE .................................................................................................................. 71
Şekil 60: Alserkal Bulvarı'ndaki Betonun Uzay Yapılandırmalarından Bazıları........... 71

viii
Şekil 61: Alserkal Bulvarı'ndaki Betonun Aksonometrik ............................................ 71
Şekil 62: KWK Promes - Robert Konieczny tarafından tasarlanan Safe House (2009)
Warsaw, Polonya........................................................................................................ 73
Şekil 63: Safe House Yükselmesi ................................................................................ 73
Şekil 64: Safe Hause Kat Planları ................................................................................ 73
Şekil 65: Marks Barfield Architects tarafından tasarlanan British Airways i360 (2016)
Brighton, BB ............................................................................................................... 76
Şekil 66: British Airways i360 Bölüm.......................................................................... 76
Şekil 67: Marks Barfield Architects tarafından tasarlanan British Airways i360 (2016)
Brighton, BB ............................................................................................................... 76
Şekil 68: Foster + Partners, Heatherwick Studio Duvaksız ve Duvaklı Bund Finans
Merkezi'nin Yükselmesi Bund Finance Centre (2017) Shanghai, Cin ......................... 78
Şekil 69: Bund Finance Center Yükseklik Peçe ile ve Peçe olmadan ......................... 78
Şekil 70: Fosun Foundation Aksonometrik ve Detay ................................................. 78
Şekil 71: Santiago Calatrava tarafından tasarlanan Kuveyt Pavyonu (1992) Sevilla,
İspanya ....................................................................................................................... 80
Şekil 72: Kuveyt Pavyonu süreçte .............................................................................. 80
Şekil 73: Kuveyt Pavyonu kat planı ve Kaburgaların model dağılımı ......................... 80
Şekil 74: Olson Kundig Architects tarafından tasarlanan Shadowboxx (2009)
Washingto, ABD ......................................................................................................... 83
Şekil 75: Valek ve Kačena'dan Engelliler İçin Mutfak................................................. 84
Şekil 76: Breakfast tarafından tasarlanan Brixel Mirror (2018) Brooklyn, New York,
ABD ............................................................................................................................. 85

ix
x
 KİNETİK MİMARLIK: TASARIM, YAPI ve ÇEVRESEL DEĞERLER
ÜZERİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

ÖZET

“Değişmeyen tek şey değişimdir.” - Heraclitus of Ephesus (c. M.Ö. 500)

Arkeoloji verilere göre günümüzdeki kinetik mimari, yapılardaki hareket fikri, geçmiş
bulgulara dayanarak takip edilebilmektedir. Kinetik mimarinin ilk elemanları elle
kontrol mekanizmalarına sahip olmakla birlikte, çok pratik amaçlarda da
kullanılmaktaydılar. Bununla birlikte, teknoloji ve dikkatle hesaplanmış hareket
ilkeleriyle elde edilen sistemler sayesinde, bugün mimaride daha geniş bir hareket
uygulaması bulunmaktadır.

Son yıllarda, yaşam tarzı, teknolojik gelişmeler, artan dünya nüfusu ve doğal
kaynakların azalması gibi temel değişikliklere tanık olmaktayız. Mimarinin uyum
sağlaması gereken bu dünyada, bu durum önemli bir göstergedir. Ayrıca, yenilikçi
yapılar, akıllı malzemeler, yeni sensör teknolojileri ve yeni ihtiyaçlar ile mimarlığı
düşünmeye teşvik eden pek çok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler, çağdaş kinetik
yapıların geliştirilmesi için uygun bir ortam oluşturmuştur. Bu durum da mekan
uyumu, güvenlik, erişilebilirlik, çeşitli çevresel ve iklim sorunlarına uygun çözümler
sunmaktadır. Ayrıca, kinetik mimari çeşitli alanlardaki uzmanlıkların ortaklığını
temsil etmektedir. Mimarlar, interdisipliner çalışma için fizikçiler, programcılar ve
inşaat mühendisleriyle malzeme seçimleri başta olmak üzere birçok konuda birlikte
çalışmaktadırlar. Ayrıca, kinetik bir bileşen tasarımı, çevresel, psikolojik, ticari,
kentsel veya erişilebilirlik ile ilgili ek uzmanlık çalışmaları gerektirmektedir. Çağdaş
kinetik yapılar, genel yapıların sahip olabilecekleri engellere karşı çıkarak, boşluk,
doğal kaynakların kullanımı ve bazı durumlarda yapı davranışının kontrol edilmesi
için etkili çözümler sunar.

xi
Bu araştırmada hareket, yöntemler ve bir bileşenin kullandığı araçların fiziksel
ilkelerinin incelenmesi yer almaktadır. Çok çeşitli kinetik yapı bileşenlerinin ve
alternatiflerinin, genel yapı performansını geliştirme amaçlı önerilerinin
kullanılmasına yönelik örnekler bulunmaktadır. Ayrıca, mimari teknolojinin uzun
ömürlülüğü, dış etkilerden korunma, fizibilite ve maliyet ile ilgili potansiyel
dezavantajları tükenmemektedir.

Çevresel sorunlar, dünya çapındaki nüfus artışı ve çağdaş teknolojik gelişmeler,

yaşam tarzlarımızla aynı anda hareket eden ve uyum sağlayan dinamik bir mimari
arayışındadır.

xii
 KINETIC ARCHITECTURE:
AN EVALUATION TROUGH DESIGN, STRUCTURE AND ENVIRONMENTAL VALUES

ABSTRACT

“Nothing is permanent but change” - Heraclitus of Ephesus (c. 500 B.C.)

Despite the recent prosperity of kinetic architecture, according to the

archaeological data, the concept of motion in buildings, historically can be traced
back to the ancient past. The first kinetic elements in architecture had manual
control mechanisms and they had mainly practical purposes. However, with the
sophistication achieved through building technology and carefully calculated
motion principles, today there is a broader application of motion in architecture.

During the last decades, we have been witnessing a fundamental change in the
dynamism of lifestyle, technological developments, increased world population and
drain of natural resources. Which is a great indicator that architecture must be
more adaptable in a world that is progressively changing. Besides, there are many
factors that have encouraged the re-thought of architecture, starting with the new
and innovative constructing methods, smart materials, new sensor technologies,
and new needs. These factors have established an environment for further
development of contemporary kinetic buildings, that offer more suitable solutions
for space adaptability, safety, accessibility, and various environmental and climatic
issues. Additionally, kinetic architecture represents a unification of experts from
various fields. Architects are the ones that usually deal with the design of building
components, reaching out to the physicians, programmers and civil engineers for
materialization. Moreover, designing a kinetic component may require additional
expertise addressing climatic, environmental, psychological, commercial, urban or
accessibility related issues. Contemporary kinetic buildings can defy obstacles that

xiii
static buildings normally may have, thus offering efficient solutions for the use of
space, natural resources and controlling the building behavior in certain situations.

This research represents an effort to investigate the physical principles of motion,

ways, and means by which a component operates. Followed by examples that
unfold the wide variety of kinetic building elements and alternatives to using
motion to enhance the overall building performance. Nevertheless, the potential
disadvantages regarding the longevity of the architectural technology, maintaining
difficulties, feasibility and cost are not left out.

The problems architecture is facing during the process of environmental crisis,

worldwide population overgrowth and contemporary technological developments,
seek a dynamic architecture that moves and adapts simultaneously with our
lifestyles and our environment.

xiv
 1. GİRİŞ

“Kinetik mimarlık dinamik, uyumlu, eklenmeye veya çıkartılmaya elverişli ve

hatta tasarrufu mümkün olmalıdır.” (Curl & Wilson, 2015).

Evrimleşmiş mimari düşünce etkisi ile mimarlığın statikten dinamiğe geçişi

gerçekleşmiştir. Yenilikçi malzemeler, yapım teknikleri ve programlama sayesinde
ise yeni bir mimari dil ortaya çıkmıştır. Akıllı malzemeler, yeni teknolojik gelişmeler,
çağdaş tasarımlar ve çevresel sorunlar için yeni bir mimari alana öncülük etmekle
birlikte yalıtım, enerji, havalandırma, iklim, erişilebilirlik, mekan esnekliği/uyumu ve
ayrıca tasarım konseptleri gibi yaratıcı çözümlerin bulunması gereksinimi
doğmuştur.

Mimari tasarımda oluşan bu boşluğu kinetik mimarlık doldurmaya çalışmaktadır.

Ayrıca kinetik mimarlığın bütünleşik, sökülebilir veya dinamik kinetik elemanları
insan ve pragmatik ihtiyaçları karşılamak için kullanılmaktadır. Geleneksel
mimarinin, sabit ve kalıcı formlarının günümüzdeki büyük değişimlere ayak
uyduramamasından dolayı, kinetik mimarlığın geliştiğini söylemek mümkündür. Bu
tez kinetik/değişken mimarlığın, değişken ortamlar için gerçekte uygun bir çözüm
olup olmadığını tasarım, yapı ve çevre değerleri açısından irdelemektedir.

1.1. HİPOTEZLER

1. Kinetik mimarlık, küresel eğilim ve teknolojik gelişmeler ile birlikte

mimarlığın geleceğini oluşturmaktadır.
2. Mimarlıkta çevresel sorunlara en uygun yaklaşım yolu, akıllı teknolojilerden
yararlanarak, kinetik yapım bileşenlerinin kullanımıdır.
3. Kinetik mimarlık elemanlarının erişilebilirlik, mekan esnekliği, havalandırma,
uyum sağlama, sürdürülebilirlik, aydınlatma ve benzeri gibi yaralarını göz
önünde bulundurduğumuz zaman yatırım ve bakım maliyetlerine değer
olduğunu söylemek mümkündür.

1
 1.2. ARAŞTIRMANIN KAPSAMI VE YÖNTEMİ

Bu araştırmanın amacı kinetik mimarlığın gelişimini ve tasarımcıların neden hareket,

esneklik, değişim veya mimarinin ayrılmaz bir parçası olan teknoloji ile ilişkisinin
ortaya çıkarılmasıdır. Bunun nedeni kullanışlı veya sofistike, akıllı, gelişmiş mimari
tasarım üretmenin yanında kinetik mimarlığın aşırı nüfus artışında denge
sağlayabilmesi ve kullanıcı konforunu düşürmeden, çevresel sorunları en aza
indirebilme potansiyeline sahip olmasıdır.

Araştırma kinetik mimari elemanlarının icatlarının arkasındaki nedenlerinin izini

sürebilmek için arkeolojik ve tarihsel keşif kayıtlarını ele almaktadır. Örneğin kinetik
mimarlığın gelişim sürecine dair izlere antik uygarlıklarda bulunmuş bazı parçalarda
rastlamak mümkündür. Bununla birlikte teknik, tasarım ve motifler günümüze kadar
çeşitlenerek ve gelişerek ulaşmıştır.

Bu kapsamda bilgiye ulaşmadaki izlek aşağıdaki gibidir.

- Genel Amaç: Kinetik mimarlık ve sürdürülebilirlik arasındaki ilişkiyi belirlemek.

- Ana Tema: Kinetik Mimarlığın Gelişimi.
- Çalışılmış Yardımcı Konular: Tarihsel gelişim rotası, hareketin fizik kuralları,
kinetik yapı elemanları, kinetik mimarinin amaçları, hareket kontrol teknlojisi,
malzemeler ve tüm diğer avantajlar ve dezavantajlar.
- Çalışmanın Tarihsel Sınırlarının Belirlenmesi: Antik dönemden günümüze tarihsel
sürecin incelenmesi haricinde, çalışmanın odak noktası en yeni kinetik mimari
gelişmeler üzerinde olmaktadır (2000-2019).

Konunun geniş kapsamlı tarihsel süreci göz önünde bulundurulduğunda,

araştırmanın temeli esas olarak arşivlenmiş verilerin belge analizlerine ve değişken
mimari keşiflere dayanmaktadır.
Fiziksel kalıntılar, teknik çizimler, açıklamalar, fotoğraflar, analizler ve diğer
multimedya formları gibi mimari verilerin toplanmaya başlanması ile birlikte,
kantitatif (nicelik) ve kalitatif (nitelik) olarak iki çalışma yöntembilimi oluşmuştur.

2
 1.3. KİNETİK MİMARLIĞIN TANIMI

Kinetik mimarlık yapıların strüktürel bütünlüğünü azaltmadan, onun hareket

etmesine olanak sağlayan tasarımların ana konseptini oluşturur (URL 1: Team
Digital, 2015).1

Kinetik mimarlık, yapılara algılanabilen, boşlukta saf değişkenlik gösterebilen

ve geometrik farklılıklara bürünebilen, şekil değiştirebilme yeteneği sunmaktadır.
Resimsel ve başkalaşmış düzlemleri takriben dördüncü boyutla bütünleşme, kinetik
terimlerin esas ilkeleridir. Zaman, tasarım süreci ile arzulanan en uygun tasarımın
evrimini oluşturur (Youssef, 2017). Bu bağlamda başlıca dinamik mimarlık tasarım
kriterleri:
1. Tasarımın estetik özelliklerini geliştirmek.
2. Fiziksel çevre koşullarına ve kullanıcıya yanıt aramak.
3. Statik bir yapı tarafından yürütülecek işlevsel görevleri gerçekleştirmek.
4. Çok fonksiyonlu bir tasarım kavramı oluşturarak, karşılıklı etki ile dar
alanlara çözüm ve iyileştirmeler sunmaktır.

Kinetik tasarım, mimari özelliklerinde ince elemanlar, detaylar ve desenler

içinde gösterilen bir potansiyele sahiptir. Tasarımın özü ilişkileri yöneten kurallarda
yani “yapıda” yatmaktadır. Biçimi elde etmek için hem yapı hem de materyallerde
yardımcı rol oynayan ve yapısal olarak modülasyonlu olarak gelişen ayrıntılı bir
anlayış analizi gerekmektedir. Günümüzde form için hem malzemeye hem de yapıya
bağlı bir performans sergilenmektedir. (Kolarevic & Malkawi, 2005).
Terzidis’e gore mimaride hareket kavramı genellikle neden-sonuç ilişkilerini
ima eden soyut bir resmin yapılandırılması olarak temsil edilmektedir (Terzidis,
2003). Deformasyon, bitişiklik, süreksizlik, karışıklık ve tekrarlama mimarlar
tarafından sanal hareketi ve değişimi ifade etmek için kullanılan tekniklerden sadece
birkaçıdır.

1
Kinetik mimari ile ilgili en yaygın olan tanım ve birçok sözlük ve makalede bulunabilen
: “Architectural Highlights: Kinetic architecture” (02/08/2018) Kaynakça:
https://www.engelvoelkers.com/blog/2015/architectural-highlights-kinetic-architecture/

3
Kapılar, pencereler, asansörler veya yürüyen merdivenler dışında fiziksel hareket,
yapılarda sıklıkla mevcut değildir. Aslında, ortalama bir binanın formu ve yapısı
istikrar, kararlılık, sağlamlık ve hareketsizlik önermektedir. Ancak, hareket, çeviklik,
öngörülebilirlik veya belirsizlik, aynı zamanda değişiklik, beklenti ve canlılık
yaratabilir. Geçmişteki zorlu uygulamalara ragmen günümüz mimarlığı, geleneksel
kinetik estetiği teknolojik yeniliklerle yeniden değerlendirmektedir. Sensörler,
aktüatörler ve mikro denetleyicilerin kullanımı sayesinde gerçek kontrollü hareket
yapı üzerinde veya aralarında tasarımla bütünleştirilerek uygulanabilir. Hareket,
statik ve düzenin geleneksel problematiği yenilikçi, robotik teknolojiler, hareketlilik,
taşınabilirlik, göçebe kültür ile açılmış yeni mekan-zamansal olasılıklar ve stratejiler
ile yeniden tanımlanmakta ve dönüştürülmektedir (Terzidis, 2005).

4
 2. KİNETİK MİMARLIĞIN TARİHSEL GELİŞİMİ

Hareketi, esnekliği, devingenliği ve değişimi kendi tasarımlarıyla bütünleştirebilmek

mimarlar için her zaman bir amaç olmuştur. Pratik, anıtsal veya savunma amacıyla
da olsa mimaride hareket oluşturma arzusu tarihin en erken dönemlerinde dahi
görülmüştür. Arkeolojik kalıntılara göre, en erken gelişiminde, kinetik mimari ağırlıklı
olarak barınaklar, çatılar ve köprüler şeklinde görülür. Pratiklik ve kolay taşınabilirlik
zorunluluktur. Örneğin, köprünün ortaçağ döneminde yaygın kullanımı söz
konusudur. Hareketli Köprüler çok işlevli olarak hem geçit olarak kullanılıyorlardı;
hem de savunma ve korunma amacıyla hareket ettirilerek ulaşımı kesmeye ve
mevcut kapıların güçlendirilmesine yönelik kullanılmaktaydılar.

Şekil 1: Londra Kulesi - Drawbridge (1066) Londra, BB.

Şekil 2: Drawbridge işletim sistemi örneği.

5
Ancak tarihsel kanıtlar, kinetik öğelerin tarihi mimaride bile daha önce göründüğünü
öne sürmektedirler. Örneğin, Roma Colosseumda (M.S.70) halatlar ve tuval ile
yapılmış geri çekilebilir örtüler bulunmaktaydı.2 Yapı, Colosseum çevresindeki
direkler tarafından destekleniyordu. Örtüyü ayırma ve birleştime işlemi denizcilerin
göreviydi.

Şekil 3: Roma Kolezyumu (70 M.S) Roma, İtalya.

Şekil 4: Katlama sürecinin örneği.

Sürgülü kapılar ve pencere panjurları da bu dönemde gelişmeye başlamışlardır.

Ahşaptan yapılmış pencere panjurları ile kapıların verimliliği ve görünümü, metal
parçaların kullanımıyla artmıştır. Fakat antik dönemden günümüze kadar çok fazla
özgün kalıntının ulaştığını söylemek mümkün değildir. En iyi korunmuş olanlar ise
Pompeii ve Herculaneum harabeleri içinde bulunmaktadırlar (Dyer, 2015).

2
Rahat bir çevre düzeni talep eden izleyiciler için tenteler, tüm Roma tiyatro ve amfitiyatrolarının
karakteristik özelliğiydi. Colloseum’un üst bölümüne konumlandırılmış 240 dikme kornişi tentelerin
toplanmasına olanak sağlıyordu. (04/05/2018) Kaynakça:
http://www.tribunesandtriumphs.org/colosseum/awning-at-the-colosseum.htm

6
 Şekil 5: Ahşap Kayar Kapılar (79 M.S.) Herculaneum, İtalya.

Şekil 6: Ahşap Kayar Kapıların hareket diyagramı.

Çağdaş teknolojiler ve materyaller ile birlikte gelişmiş olan, hareketli

köprüler, tenteler, sürgülü kapılar ve pencere panjurları günümüzde hala çok yaygın
bir kullanıma sahiptirler. Endüstri devrimi, kinetik mimarinin daha da gelişebilmesi
için uygun bir ortam yaratmıştır. 20. Yüzyılın başlarında, Avrupa ve Amerika Birleşik
Devletleri tiyatrolarında döndürülebilen sahne tasarımları uygulanmaktaydı.3 Bu
dönemde benzer bir mantık izlenerek tasarlanan, kendi ekseni etrafında hareket
eden evler de gelişmeye başladı. 1903 yılında, Fransız mimar Engere Pettit’in,
Doktor Lucien Pellegrin danışmanlığında tasarladığı dönen "heliotropik evi", Paris te
Exposition de l'Habitation’da sergilenmiştir. Model tasarımında,

3
Sahne makineleri, cihazları hızlı sahne değişiklikleri, aydınlatma, ses efektleri ve doğaüstü ya da
büyülü yanılsama gibi tiyatro efektleri, üretmek için tasarlanmıştır. (14/05/2018) Kaynakça:
https://www.britannica.com/art/stage-machinery

7
Fransa'nın güneyinde, Pettit tarafından inşa edilen Villa Tournesol'dan
esinlenilmiştir. Güneşin birçok hastalık için tedavi yöntemi olduğu görüşüne bağlı
olarak, bir "Aile sanatoryumu" olarak adlandırılmıştır. Bu nedenle doğal ışığı içeri
almak için büyük pencerelere sahip çapraz şekilli bir planda tasarlanmıştır. Ev, zemin
seviyesinde, bilye parkuruna sahip bir döner levha üzerine kurulmuştur. Yapı,
kaldıraç kolu yardımı ile her saat başı, güneş yönünde birkaç santim hareket
edebilme imkanına sahiptir. (Randl, 2008).

Şekil 7: Dr Jean Saidman tarafından tasarlanan Dönen Solaryum (1930) Aix-les-

Bains, Fransa.

Şekil 8: Dönen Solaryum dönme hareketi diyagramı.

1930 larda, güneşin tedavi edici özelliğinden yararlanma amacıyla, Fransız doktor
Jean Saidman tarafından bir sağlık makinesi icat edilmiştir. Bu döner Solaryum.16
metrelik bir kulenin üstünde dönen 80 tonluk bir platforma sahip bir helyo ve
aktinoterapi merkeziydi. (Lefebvre & Raynal, 2010).

8
Poli-Radyo terapisi Ranjit Enstitüsü olarak bilinen Solaryum 35m uzunluğundaydı.
Bir saatte bir tur dönme hareketini tamamlamaktaydı ve üst bölümünde 10 tedavi
odası bulunmaktaydı. Maksimal ışık ihtiyacı rotasyon ile sağlanmıştır. Tedavi
odalarının bazıları, orada tedavi edilen çeşitli hastalıklar için uygun kabul edilen
dalga boylarına uygun filtreler ile donatılmıştır. Lensler ışığın doğal yoğunluğunu iki
buçuk kat artırmaktaydılar. Hastalar tedavinin yüksek yarar sağlaması için,
öngörülen süre zarfında odada kalmaktaydılar.

Şekil 9: Angelo Invernnizzi tarafından tasarlanan Villa Girasole (1935) Verona, İtalya.

Şekil 10: Villa Girasole dönme hareketi diyagramı.

Erken hareketli binalara bir diğer önemli örnek ise VillaGirasole’dir (Alter, 2008). Bu
yapı Kuzey İtalya’da Verona yakınlarındaki Marcellise’de 1930'larda inşa edilmiştir.
Mimar Angelo Invernizzi'Il Girasole tarafından ay çiçeğinin doğal hareketinden
esinlenilerek tasarlanmıştır. Bir ayçiçeğinin güneşi takip etmesi gibi, yapı da güneş
yönüne doğru hareketli bir tasarıma sahipti.

9
İki katlı ve L şeklindeki ev, çapı 44 metre üzerinde olan dairesel bir tabana
dayanmaktaydı. Üstünde ve ortasında hareketli menteşeler bulunan 42 metre
yüksekliğinde bir tür gözetleme kulesi ve ya deniz feneri bulunmaktaydı. Ev bir dizel
motor aracılığıyla, 15 arabanın saniyede 4 milimetre hızla bir yapıyı 5.000 metreküp
kaydırabildiği üç dairesel parça üzerinde hareket ettiriliyordu. (Tam bir dönme
hareketinin gerçekleşebilmesi için tam olarak 9 saat 20 dakika süre gerekmekteydi).

Yukarıda verilen örnekler göz önünde bulundurulduğunda, zaman dilimleri

farketmeksizin mimarlar ve tasarımcılar her zaman kinetik yapıları hayata geçirmek
için büyük bir iste ile çalışmışlardır. Bu istek yenilikçi mühendislik ve yaratıcı tasarım
çözümlerine yol açmıştır. Kinetik mimarlık doğru şekilde tasarlandığı taktirde, çevre
ve kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılayan ve onlarla kolayca etkileşime giren bir mimari
meydana getirir.

Aşağıdaki bölümlerde, daha karmaşık, gelişmiş günümüz kinetik mimarisi

irdelenecektir. Bu örnekler, mimari düşünceyi geniş bir yelpazede akıllı malzemeler,
çevreye duyarlı tasarımlar ve algoritmik programlamayla bütünleştirerek mimari
yapı reformasyonunun gelişimini yansıtır.

10
 3. KİNETİK MİMARLIKTA HAREKET OLGUSU

Yapıların geleneksel, statik ve kararlı olarak tasarlanmış olduğunu düşünürsek,

mimari tasarıma hareket sunmak hala tartışma yaratan bir konudur. Ancak,
mimaride, kinetik elemanların birlikte çalıştığı bir yapının kararsız olduğu
söylenemez dahası, hareket (atalet) genellikle uzun yapıları ve gökdelenleri kontrol
etmek ve stabilize etmek için kullanılmaktadır (örneğin: Ayarlı kütle sürgüsü ile
Taipei 101). Ancak kinetik mimaride hareketi daha fazla irdelemeden önce, fizikte
hareket türlerinin ve ilkelerinin kısaca tanımı yapılmalıdır. Kinetik elemanlarının
tasarımı; yapı malzemelerinin seçimi ve yapı tasarımı ile hareket türleri ve
prensiplerinin karmaşık ve ayrıntılı birlikte çalışma sürecini içerir.
“Fizikte, hareket, bir cismin zaman içinde durumunu ve konumunu değiştirmesidir.
Hareket, yer değiştirme, mesafe, sürat, ivme, zaman ve hız açısından matematiksel
olarak açıklanmıştır.”4

Hareket türleri üçe ayrılır:

- Ötelenme Hareketi
- Titreşim Hareketi
- Dönme Hareketi

Ötelenme hareketi sırasında cismin konumunda bir değişiklik oluşur. Titreşim

hareketinde ise cisim hareket eder fakat konumunda herhangi bir değişiklik
olmamaktadır. Titreşim hareketine örnek olarak gitar telleri gösterilebilir. Üçüncü
hareket türü, döner bir cisim anlamına gelen dönme hareketidir. Dönme hareketi de
titreşim hareketinde olduğu gibi zaman içinde, tam bir dönme gerçekleştiren
periyotlardan oluşur. Dünya ve diğer gezegenlerin kendi eksenleri çevresinde
dönmesinden, müzik plakları, küre, tekerlek gibi cisimlere kadar hepsi dönme
hareketine birer örnektirler.5

4
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: “Motion (physics)” (20/10/2018) Kaynakça:
https://en.wikipedia.org/wiki/Motion_(physics)
5
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: “What Is Motion in Physics?” (20/10/2018) Kaynakça:
https://www.reference.com/science/motion-physics-
6562a789c54084d6?aq=Time+and+Motion+Study&qo=cdpArticles

11
Kinetik yapı bileşenlerinde her üç hareket türünü de barındıran uygulamalar
mevcuttur. Elkhayat’a göre mimaride kinetik elemanların performansını etkileyen
hareket prensipleri (Elkhayat, 2014):
- Zaman
- Denge
- Hız, Sürat ve İvme
- Form ve Seri Tekrarlama
- Kütle ve Ağırlık
- Karmaşıklık ve Ölçek
- Etkileşimdir.

3.1. Zaman

Zaman ve hareket arasındaki ilişki kavramsal olarak bütündür, ayrılamaz: Hareket

sadece zaman içinde gerçekleşir ve zaman yalnızca cisimlerin hareket ettiği bir
evrende ilerler. Fizikte, hareket bir cismin zaman içindeki konumunun değişmesi
anlamına gelmektedir. Zamanın malzeme evreninde ve maddesel değişimin hareket
yoluyla gerçekleşmesine bağlı iki farklı durumu ortaya çıkar.6

3.2. Denge

Bir cismin dengesi tamamen o cismin kütle dağılımıyla ilişkilidir. Fizikte bir cismin
kütle merkezi, cismin tüm kütlesini odak olarak temsil edebilecek olan noktadır.
Cismin kütle parçacıklarının ağırlıklı ortalamasıdır. Kütle merkezi, ağırlık eşit şekilde
dağıtılmışsa, cismin merkezinde ancak eşit şekilde dağıtılmadıysa, cismin ağır olan
noktasına kaydırılır. Bazı durumlarda, cismin kütle merkezi gerçek cismin dışındaki
bir uzay noktasındadır (Garcia, 2011).
Hareket fikri ve buna uygun olarak hareketin gücü, dinamik olarak adlandırılan
mekanik bilimdalını öne çıkarmaktadır. Ancak, herhangi bir hareket veya enerji
yokluğu durumunda, yük araştırmalarını gerçekleştiren mekaniğin bir diğer dalı olan
statik kullanılmaktadır.

6
Daha fazla bilgi için “What Is the Correlation Between Time and Motion?” (20/10/2018) Kaynakça:
https://www.reference.com/science/correlation-between-time-motion-bb56c23c56415f88

12
 3.3. Hız, Sürat ve İvme

Hareket kavramsal olarak zamanın yanı sıra boşluğa ihtiyaç duyar. Hareket, cismin
sürati, yani hızı ve yönü tarafından tanımlanır. Hız bir cismin belirli bir mesafeye olan
zaman ölçüsüdür. Dolayısıyla, zamansız bir evrende hareket gerçekleşemez.7
Hız, zaman (skaler) ile birlikte hareket mesafesinin, hız, zaman (vektör) ile yer
değiştirmesinin ve bir nesnenin ivme süresi ile ilgili hız değişim oranıdır.8

Hız ve ivme tamamen farklı kavramlardır. Hareketli her nesne, hız ile ölçülür. Bir
nesne hareket etmeye başladığında, hızı başlangıçta sıfırdır ve ivme ile hızı zaman
içinde artar. Eğer nesne sabit bir hız elde ederse, ivme yok olur.9

Mimaride kinetik elemanlar tasarlanırken, hareket prensibi büyük önem taşır. Hız,
ivme ve bir yapı elemanının hareketini kontrol etmek için gerekli olan kuvvet,
hesaplanmalıdır.

3.4. Form ve Seri Tekrarlanma

Form, temel fiziğin tümünü dahil etmeden belirli bir parça etkileşiminin özelliklerini
kapsülleyen bir işlevdir. Ancak bunun yerine, uygun matris elemanlarının
momentum birliğini sağlamaktadır.10

Hareketli yapı elemanlarının seri tekrarı mimaride çok yaygın bir kullanıma sahiptir.
Tekrarlanan öğelerin uygunluğu, yapının genel görünümü üzerinde büyük bir etkiye
sahip olabilir. Yapının dış görünümü ile ilgili olarak, iki farklı tasarım stratejisi
arasında ayrım yapmak mümkündür: Koreografi hareketi önceden belirlenmiş bir
planı takip ederken, bireysel hareketli kinetik elemanlar tamamen bağımsız olarak
hareket etmektedirler. Ve tek bir elemanın hareketi diğer elemanların hareketlerine

7
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: “What Is the Correlation Between Time and Motion?”
(21/10/2018) Kaynakça:
https://www.reference.com/science/correlation-between-time-motion-bb56c23c56415f88
8
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: “Speed, Velocity and Acceleration”
(21/10/2018) Kaynakça:
https://www.miniphysics.com/speed-velocity-and-acceleration.html
9
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: “Difference Between Speed and Acceleration”
(21/10/2018) Kaynakça:
http://www.differencebetween.net/science/difference-between-speed-and-acceleration/
10
For more information see article: “Form factor (quantum field theory)”.
(21/10/2018) Kaynakça: https://en.wikipedia.org/wiki/Form_factor_(quantum_field_theory)

13
yanıt verdiğinde, genel birleşimde oldukça yüksek kaliteli bir etki elde edilebilir.
Aşağıdaki örnekte benzer bir cephe hareketini görmek mümkün.

Şekil 11. Soma Lima Yeosu tarafından tasarlanan One Ocean, Tematik Pavilyon EXPO
2012 (2012) Güney Kore.

3.5. Ağırlık ve Kütle

Kütle bir nesnede malzeme miktarının ölçüsüdür ve doğrudan mevcut atomların

sayısı ve türü ile ilgilidir. Ağırlık vücutta hareket eden yerçekimi kuvvetidir (Ticari
amaçlı olsa da kütle ile aynı anlama gelmektedir). Kuvvet nesne ve yük arasındaki
etkileşimin bir ölçüsüdür ve genellikle bir yüzey veya vücut üzerinde uygulanan
kuvvet anlamına gelmektedir.11

Newton'un birinci yasasına göre: “Eğer bir cismin üzerine etki eden toplam kuvvet
sıfır ise, durmakta olan cisim durmayı, hareket etmekte olan bir cisim ise aynı yönde
ve hızda hareket etmeyi sürdürür. Eylemsizlik yasası,bir cisim üzerine etkiyen dış

11
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: “What are the differences between mass, weight, force
and load?“ (22/10/2018) Kaynakça: http://www.npl.co.uk/reference/faqs/what-are-the-differences-
between-mass,-weight,-force-and-load-(faq-mass-and-density)

14
kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise cismin hareket durumunun değişmeyeceğini ifade eder.”
(Zimba, 2009).12

Bu durum büyük kütlelerin hareket halindeyken ayarlanması ve durdurulmasının

daha zor olduğu anlamına gelmektedir. Mimaride her zaman olduğu gibi, bir
elemanın kütlesi hem inşaat hem de tasarım açısından dikkatlice ele alınmalıdır. Bir
öğenin algılanan ağırlığı, genel görünümü açısından önemli etkiye sahiptir. Ayrıca
inşaat ya da bu alanlarda hareketli olması amaçlanmıştır.

3.6. Karmaşıklık ve Ölçek

Hareketin mimariye entegre edilmesinden itibaren, hareketli elemanların ölçeği ve

karmaşıklığı, fizibilite açısından belirleyici olmuştur. Bu durum, büyük ölçekli
yapıların yanı sıra yüksek hassasiyetli yürütme gerektiren küçük ölçekli yapılar ve
rijit binanın yapısal çerçevesinin büyük etkileri ile birlikte, yerinde inşaat
çalışmalarını koordine etmek için de geçerlidir. Benzer şekilde, bireysel hareketin
kinematik zincir kombinasyonu, hareketlerin geometrik karmaşıklığını arttırır.
Hareket zinciri, bir alt öğenin hareketlerinin geometrik olarak üst öğe tarafından
belirlendiği, hiyerarşik bir deseni takip eder. Kinematik bir zincirde iki veya daha
fazla bireysel hareketin eklenmesi, genel hareketin karmaşıklığını belirli seviyede
arttırır.

3.7. Etkileşim

Etkileşim kullanıcı ve yapı arasındaki faaliyeti oluşturur. Gerçek zamanlı olarak bu

ikili arasındaki iletişimin oluşturumlasını sağlar. Bazı hareketler nereden geldikleri
veya nasıl çalıştıkları gözlemlenemediği için oldukça etkilidirler. Etkileşim, iki veya
daha fazla nesnenin birbirleri üzerindeki etkiye sahip olarak oluşturdukları bir eylem
türüdür. Etkileşim kavramında çift yönlü etki fikri, tek yönlü nedensel etki aksine
esastır. Etkileşimli mimari, bir dizi pragmatik ve hümanist fonksiyonun
gerçekleştirilmesi yeteneğine sahip, dinamik alanlar ve nesneler oluşturan işlem
odaklı bir kılavuzdur. Karmaşık fiziksel etkileşimler, fiziki, somut bir kopya (kinetik)
ile gömülü hesaplamanın (zeka) yaratıcı birleşimiyle mümkün hale gelmiştir.

12
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: “Newton's First Law” (22/10/2018) Kaynakça:
http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/Newt.html

15
Etkileşimli mimari, mimarlık, endüstriyel tasarım, bilgisayar programcılığı,
mühendislik ve fiziksel bilgi işlem dünyasından katkılar içerir. Ayrıca, sosyolojik ve
psikolojik etkileri de dahil olmak üzere tüm alanların bu öncü hareketini, potansiyel
olarak yararlı çevresel etkilerini incelemektedir. (Krakowsky, 2008).

16
 4. KİNETİK MİMARLIKTA TASARIM YAKLAŞIMI

Günümüzde kinetik unsurların arkasındaki tarihsel evrimin ve bilimin avantaj ve

dezavantajları sorgulanmaktadır. Kinetik mimarlığın yatırıma değer olup olmadığı ya
da gelişim yönü hakkındaki tartışma, teknolojik gelişmeler, malzeme, işlev, bakım,
çoklu işlevsellik, maliyet, etkileşim, vb gibi konulara rağmen kinetik mimarlık birçok
mimar arasında tartışılan bir konu haline gelmiştir.

William Zuk ve Roger Clark a göre: “Bizim mevcut görevimiz, mimarlığı, akışkanlık,
titreşim, değiştirilebilirlik, yaşam çeşitliliği ve sürekli değişen modlara uygun ortam
oluşturulabilmesi için onu özgür bırakmaktır. Genişleyen, uyum, titreşim, değişen
mimari hayat, bugünü yansıtmalı ve ayrıca bugünün bir parçası olmalıdır.” (Zuk &
Clark, 1970).13 Mimar Cheng-an Pan ‘ın iddia ettiği gibi, mimarlığı ‘hayata’
döndürmek karmaşık bir görevdir, “yeni seçeneklere izin vererek, daha fazla coğrafi
hareket özgürlüğü, kişisel hevesi, değişen rolleri ve kişisel kimlikleri kabul etme, özel
kimlikleri tanıma ve mimari formu etkileyen her türlü değişikliğe ve her türlü
değişikliğe adapte olma arzusunu tanımlamaktadır.” (Jeng & Pan, 2008). 14

Michael Fox ve Miles Kemp’e göre: “Mimaride kinetik kavramı, neden ve etki
ilişkilerini belirtir. Bazı koşullarda, genellikle adapte olması gereken mimariye
dönüşür: Basınç seti (boşlukta faaliyet gösteren kullanıcı talepleri) ve bina
değişikliklerinin esas amacı, ya yeniden modellenmesi, katlanması ya da
değiştirilmesidir. Herhangi bir işlevsel talebi karşılayabilen yapılar tasarlamak için,
mimari ortamın esnekliği, uyarlanabilirliği ve dinamiklerini analiz etmek gerekir.
Mimari düşünce statik ve tek işlevli mekansal tasarımın üstesinden gelmelidir.” (Fox
& Kemp, 2009).

13
Zuk, doğal dünyanın sürekli akışkan olduğunu iddaa ederek, inşa ortamında ‘yaşayan makineler’
olması gerektiğini savunuyordu. Onun yaklaşımı felsefi ve düşündürücüydü. Mühendislikte çizim
eğitimi aldığı süre içerisinde, aynı zamanda pragmatik bir teklif sunmaktaydı. Daha fazla bilgi için
inceleyiniz: “Kinetic Architecture” William Zuk and Roger Clark.
14
“Değişen ihtiyaçların doğası nedeniyle, yaşam kalitesini de dahil ederek, çevre ve ekolojik
maliyetler sürekli sorun teşkil etmektedir. Daha fazla üzerinde durulması gereken bazı talepler de
bulunmaktadır. Bunlar kullanıcıya yanıt verebilmesi, otomasyon, enerji tasarrufu ve doğal
etkileşimlere uyarlanmasıdır. Tasarımın karmaşıklığını desteklemek için, mevcut yaklaşımlar doğal
olarak arttırılmalıdır.” Daha fazla bilgi için inceleyiniz: “Exploring Sensing-based Kinetic Design for
Responsive Architecture” Cheng-An Pan and Taysheng Jeng.

17
 Bu bakış açısı ve ifadeler, kinetik mimarinin geleceğe doğru ilerlediği fikrini
desteklemektedir. Genel yapı performansını avantajlı kılmayı ve geliştirmeyi
amaçlayan pek çok kinetik bileşen bulunmaktadır.

-Kinetik Mimari Araştırma Kategorileri

Kinetik elemenları tasarlamak, mimari, mühendislik, sanat, fizik, biyomateryal,

kimya, programlama gibi birçok alandan uzmanların ilgisini içeren, karmaşık bir
araştırma çalışması gerektirir. Kinetik yapıları anlama ve tasarlama yaklaşımı, üç ana
araştırma alanında kategorize edilmiş olarak, mimaride akıllı bir şekilde yanıt veren
kinetik tasarımlar ile ilgili, birkaç genel mekanik ve teknolojik prensiple
ilişkilendirilmiştir (Fox & Yeh, 2000):

- Yapısal Yenilik ve Malzeme Gelişimleri

- Mimaride Genel Kinetik Tipolojiler
- Kontrol Mekanizmaları

4.1. Yapısal Yenilik ve Malzeme Gelişimleri

Kinetik sistemler geliştirirken, kinetik yapıları tasarlama süreci bağımsız olarak

yapılmamalıdır. Daha ziyade tüm kinetik sistemin bütünleşik bir eleman olarak
çalışması gerekmektedir. Yapısal çözümler üretmek iki farklı kategoride düşünce ve
araştırma süreçlerini içermektedir. (Fox & Kemp, 2009):

- Kinetik Çalışma Araçları

- Kinetik Çalışma Yöntemleri

4.1.1. Kinetik çalışma araçları, yapının hareketini belirleyen yöntem ve

mekanizma anlamına gelir. Kinetik yapı çözümlerinde kullanılan araçlar manyetik,
pnömatik, kimyasal, doğal veya mekanik araçlardır (Fox & Yeh, 2000).

4.1.2. Kinetik çalışma yöntemleri ise, yapının fiziksel hareketi için kullanılan
tekniği temsil eder. Kinetik yapı çözümlerinde bulunan yöntemler: genişletme,
katlama, küçültme, kaydırma ve dönüştürmedir (boyut ve şekil olarak).

18
Şekil 12: Kinetik yapı hareketi diyagramları.

19
 4.1.3. Malzeme Gelişimleri

Mimaride sürdürülebilirlik konusunda en önemli konulardan biri malzemeleri

yaşam döngüsü tasarım perspektifinde değerlendirme ihtiyacıdır. Materyaller
değerli kaynaklardır ve en büyük zorluklarından biri hızlı bir ivme ile üretilen
malzemelerdir. (URL 2: District, 2013).15 Pek çok mimar, çevreci, tasarımcı, bilim
adamları, bu maddelerden geri kalan "atıkları" ve doğal kaynakların yok olmasını
azaltmak amacıyla malzeme kullanımının ve dönüşümün yollarını bulmaya
çalışmaktadırlar.

SCIN Galeri'sine göre16 üretim malzemelerindeki bazı trendler şunlardır:

- Sıfır Boyutlu Malzemeler – çok hafif ve güçlü malzemedirler. Bileşenler ve beton
bunun doğal bir parçasıdır. Bunlar karbon fiber takviyesi kullanılarak veya'TX
Active'gibi alışılmadık katkı maddeleriyle oluşturulmaktadır. Bunlar karbon
monoksit kirliliğini bozarak betonu temizlemektedirler. Ayrıca, bunların arasında
kalınlığı 1mm'den az bir taş olan nano taşı ve her türlü döküntülü reçinelerin
yanı sıra ince ince seramik döşemeler de yer almaktadır.
- Oyuncu Malzemeler – 3 boyutlu heykelcilik panelleri ve akustik malzemelerdir.
- Çoklu Görev Malzemeleri – Bu malzemeler güçlü, transaksiyel, güzel ve akustik
değerleri olan malzemelerdir. Düşük bakım, çizik dirençli, parlak, düz ve
pürüzsüzdürler. Yakalanan ısıyı emerek veya serbest bırakarak ortam ısısı
oluşturan faz değişimi malzemeleri veya kaplamalar,' Carbo-e-Therm'gibi, veya
döşemeler için parlatıcı olarak kullanılmaktadırlar. Madde aynı zamanda
elektriğe ve dış uyarıcıya da cevap verebilir. Örneğin, boya duyarlı LED'leri boya
olarak kullanmak, kısa ömürlü sanat parçaları ya da şehir etiketleri oluşturmak
için nem duyarlı LED'ler kullanılır.

15
Bakırı, mevcut oranlarda kullanmaya devam edersek bir kaç yıl içinde dünya üzerinde doğal
rezervi kalmayacaktır. Bu durum sonucunda çelik ve alüminyum da giderek daha pahalı hale
gelmektedir. Daha fazla bilgi için inceleyiniz: “Material Innovation in Architecture”. (25/11/18)
Kaynakça: https://materialdistrict.com/article/material-innovation-in-architecture/
16
SCIN Galerisi'nin dış sergisi ve kütüphanesini genellikle tasarımcı ve mimar olan müşterilerine
belirli bir malzeme önerisi sunmaktadır. Malzemeler birçok farklı tasarım disiplininde
kullanılabilmektedir. Ayrıca bazı trend ajansları gelecekteki fikirlere ışık tutmak için bu galeriden
yararlanmaktadırlar.

20
- Otomatik Temizlik - Yüksek yapılar daha yaygın hale geldikçe, kendi kendini
temizler. Bu sayede, toprak ve dumandan korunarak kendi bakımını
gerçekleştirebilmektedir. Tasarım, su tasarrufu ve çevreye zarar veren temizlik
maddelerinin kullanımının azaltılmasıyla, sürdürülebilirlik özelliği
kazanabilmektedir. Kendi kendini temizleyebilme özelliği, alüminyum, cam ve
boya gibi çeşitli kaplamalarda uygulanabilir. Nanomateryaller bu teknolojiyi
mümkün kılmaktadır. Bu kısımlardaki, nanoparçacıkların karışımından oluşan
malzemenin kendisi suyu, petrolü ve toprağı dışarı atmaya izin verir (Busta,
2015).
- Kendi Kendini İyileştirme - Tüm malzemeler zaman zarfında zarar
görmektedirler. Bunlar, uzun süreli kullanım, hava koşulları veya beklenmeyen
olaylardan kaynaklanabilir. Bazen bir yapı üzerindeki küçük bir çatlağı tamir
etmek istisnai bir çözüm için istenmeyen yapısal zayıflıklara neden olabilir. Kendi
kendini iyileştiren beton teknolojisi, Bacillus bakterilerinin karışımıdır. Bu
bakteriler kalsiyum laktayla temas ettiğinde meydana gelen çatlakta kireçtaşı
oluşturarak çatlakları doldururlar. Bakteriler 200 yıl boyunca karışımın içinde
hareketsiz kalabilirler ve bu durumu nispeten uzun vadeli bir çözüm haline
getirebilirler. Kendi kendini iyileştirebilen metal diğer taraftan büyük yapısal
çatlakları da iyileştirebilmektedir; Bu metaller yapının bütünlüğünü tehlikeye
atacak mikroskobik çatlakları iyileştirebilme özelliğine sahiptir. (Bliss, 2014).

Kendi kendine iyileştiren cam (URL 3: AFP, 2017)17, metal, beton ve cepheler bir
yapının yaşam süresini değiştirebilir ve uzun vadede maliyetleri önemli ölçüde
azaltabilir.
Üretim teknolojileri daha verimli kinetik mimari çözümlerin etkili ve uygulanabilir
olduğu noktaya doğru evrimleşmiştir. Bu kinetik sistemler gelişmiş bilgisayar kontrol
teknolojisine ve yüksek kaliteli üretilen kinetik parçalara bağlıdır. Yeni malzemeler

17
Yanagisawa'nın araştırmasına göre, bu sır tiyoürel de yatıyor. Bu süreçte parçalanan camın
kenarlarının oluşturulabilmesi için hidrojen bağı kullanılmaktadır. Daha fazla bilgi için inceleyiniz:
“Self-healing glass: A cracking discovery from Japan”. (26/11/2018) Kaynakça:
https://www.nation.co.ke/news/world/Japan-scientist-self-healing-glass/1068-4243640-
918ohh/index.html

21
arasında Nano teknoloji malzemeleri 18, seramik, polimerler, jeller, kumaşlar,
plastikler, metal bileşikler ve kompozitler bulunmaktadır. Bu da son derece akıllı bir
kinetik sistem oluşturmaya yardımcı olabilir. Malzeme teknolojisinin geliştirilmesi,
sadece kinetik yapı sistemleri için değil, aynı zamanda membransal sistemler,
tensetem sistemleri, termal ve akustik sistemler için de yararlı çözümler
geliştirmede yardımcı olmuştur.

18
Nano-teknoloji malzemeleri genellikle akıllı malzemeler olarak adlandırılır. Yapı sektöründe akıllı
malzemeler 4 ana başlık altında toplanabilir: Şekil değiştiren akıllı malzemeler, güç üreten akıllı
malzemeler, kendi kendine bakım yapan akıllı malzemeler ve yüksek düzeyde yalıtım sağlayan akıllı
malzemeler. Daha fazla bilgi için inceleyiniz: “Nanomaterials in Architecture and Art Conservation”:
Gerald Ziegenbalg, Milos Drdácký, Claudia Dietze, Dirk Schuch (2018).

22
 Şekil 13: Esnek Malzemeler: a. Lastik, b. Metal, c. Ahşap, d. Plastik.

Şekil 14: 3 Boyutlu Malzemeler: a. Beton, b. Metal, c. Ahşap, d. Cam.

23
Şekil 15: Ultraışıklı Malzemeler: a. Aerograf, b. Metalik Mikroörgü, c. Aerojel d. 3
Boyutlu Grafen.

Şekil 16: Elastik Malzemeler: a. Esnek Yapı, b. Higroskop c. Aegis Hiperyüzey, d.

Elastik Yapı.

24
 4.2. Kontrol Mekanizmaları

“Hesaplama olmadayan bir kinetik ortam, beyni olmayan bir vücut gibidir:
hareket edemez” (Fox & Kemp, 2009).
Mimari bağlamda kinetik, mekanik parçaları olan nesnelerin birleşmesiyle
tanımlanır. Bu nedenle, kinetik yapılar, bir çeşit eklenmiş mekanik parçalar içerir.
Mekanik parçaların tasarlanma fikri denetim düzeyi (Zuk) vekontrollü hareket
türleriyle (Fox) açıklanabilir.
4.2.1. Kontrol Seviyesi

Farklı kinetik mimari tipolojilerinde aynı anda çok sayıda farklı makine düzeyleri var
olabilir. Bilgisayar kontrollü sistemler, kullanıcının gereksinimlerinin yanı sıra, her
koşul için ayarın uygunluğunu öğrenerek yeniden programlanmayı sağlar. Bu
sistemler arasında ısı, klima, şimşek, bahçe fıskiyeleri, panjur, branda, kepenk, vb.
kontrollü yer alabilir.
William Zuk, dört seviye makineyi farklı ihtiyaçlara adapte olma
kabiliyetlerine göre kategorize etmiştir (Zuk & Clark, 1970):

- Tekil Fonksiyon: Yinelenen bir süreç gerçekleştirmek için geliştirilen ilk makine
kategorisi vardır. Ancak makinelerin hızlarını azaltmak, arttırmak, başlatmak ve
durdurmak insan kontrolü gerekir. Bazı durumlarda, hareket ettirici güç olarak
insan enerjisinden faydalanılmıştır.
- Çok Değişkenli Fonksiyon: Bu kategorideki makineler hala insanlar tarafından
kontrol edilmesine rağmen, öncekiyle kıyaslandığında daha gelişmiş bir
durumdadırlar. Makineler daha karmaşık bir yapıya sahiptiler ve çok sayıda işlevi
aynı anda yapabilmektedirler.
- Otomatik Kontrollü Çok Değişkenli Fonksiyon: Bu makineler çok değişkenli
işlemlerin kısmi veya tam kontrolüne sahiptirler. Algılayıcılar makine
kategorisinde, hız, ivme, ışık, ısı, basınç, koku, ses, radyasyon, manyetizm, kütle,
voltaj, akım ve boyut gibi soyut ve somut faktörleri tespit etmek için kullanılır.
Bu kategorilerde kullanıcı fonksiyonları, belirli verilerin ve tepkilerin beklentisi,
programcının önceden tahmin ettiği özel talimatları ve işlemleri gerçekleştirerek
kullanıcı işlevlerini değiştirir. Bu işlevde bilgisayar denetimleri, acil durumlar için
yedekleme sistemleri veya insan denetimi yeteneği ile birleştirilir.

25
- Çok Değişkenli Öğrenebilen Kontrol: Teknoloji, bilgisayarlar ve insan yapımı
sistemler ve bu sistemlerle ilgilenen siber bilimler oldukça gelişmişlerdir. Sonuç
olarak önceki eylemlerinden ve deneyimlerinden öğrenebilen bilgisayarlar ve
sistemler yaratmak daha mantıklı hale gelmiştir. Bu kategoride makineler sadece
çok değişkenli ve otomatik olarak kontrol edilebilir değil, aynı zamanda heuristik
ve öğrenme özelliklerine de sahiptirler. Bu makineler “Robot Makineler” olarak
bilinirler. Otomatik olarak tamir eden ve otomatik olarak kendilerini onarmaya
ve yeniden üretmeye çalışan makinelerin yapılarına sahiptirler. (Zuk & Clark,
1970).

4.2.2. Kontrol Edilen Hareket Türleri

Kinetik hareketi kontrol etmek, tasarım ve inşaat teknikleri, kinetik çalışma ve bakım
ile insan ve çevre etkileşimi ile ilişkilidir. Michael Fox, Zuk'un kategorileştirmesine 6
farklı kontrollü hareketi eklemler. (Fox & Yeh, 2000).

- Dahili Kontrol: Daha çok dağıtımı yapılabilen ve taşınabilir sistemler içeren bir
kategoridir. Bu sistemler, yapı algısında mekanik hareket potansiyelini barındırır,
ancak doğrudan kontrol aygıtı veya mekanizmaları yoktur. Bu kategorideki
sistemler, dönüşümlü veya kayar hareket sağlayan yapıcı bir dahili kontrol içerir.
- Doğrudan Kontrol: Bu hareket, doğrudan elektrik motorları, insan enerjisi veya
çevre koşullarına tepki olarak biyomekanik değişimler ile çalışır hale gelir.
- Dolaylı Kontrol: Temel olarak geribildirimli sensör yoluyla bilgisayar denetimiyle
yapılır. Hareket, geribildirimli bir sensör sistemi aracılığıyla dolaylı olarak
gerçekleştirilir. Sensör, kontrol cihazına bir mesaj gönderir, enerji kaynağına
doğrudan talimat vererek sistemi harekete geçirir. Bu durum eşsiz bir uyarıya
karşı, tek ve kendi kendini kontrol edebilen bir yanıttır.
- Duyarlı Dolaylı Kontrol: Temel işletim sistemi Dolaylı Kontrol ile aynıdır; ancak,
kontrol aygıtı, birden fazla sensörden alınan veri üzerine kararlar verebilir.
Girdiler analiz edildikten sonra, optimize bir karar verilir ve bu tek bir nesne için
hareket halinde enerji kaynağına gönderilir.
- Çoklu, Duyarlı ve Dolaylı Kontrol: Bu sistemlerde hareket, bir ağa bağlı olarak
hareket eden, çok sayıda özerk sensör/motor çiftinin sonucudur. Kontrol
sistemi, tahmini ve otomatik uyarlamalı bir geri bildirim algoritması kullanır.

26
- Öğrenebilen, Duyarlı ve Dolaylı Kontrol: Bu sistemler, denetim mekanizmalarına
bir heuristik veya öğrenme kapasitesini entegre ederler. Kontrol mekanizması
öğrenmede, değişime tepki olarak sistemi bir ortamda optimize etmek için
başarılı ve deneyimli adaptasyon yolunu kullanır. Böylece hareket kendi kendine
yapılabilir ve ayarlanabilir hale gelir. (Fox & Yeh, 2000).

Kontrol mekanizmaları teknolojik gelişmelerle birlikte sürekli olarak değişmekte ve

ilerlemektedir. Çeşitlilik, yeni akıllı malzemelerin, mühendislik ve programlamanın
yeniliklerine bağlıdır.

27
 4.3. Mimarlıkta Genel Kinetik Tipolojiler

Daha önce belirtildiği gibi, kapılar, pencereler, dolaplar, köprüler, çadırlar, panjurlar,
tenteler vb. kinetik mimarinin gelişimine yönelik ilk adımlardır. Ancak kinetik
mimari, farklı yapı bileşenlerinin, teknolojilerin, malzemelerin, yapıların ve işlevlerin
karmaşık bir birleşimini oluşturarak bu unsurların ötesine geçmiştir. Mobil,
değişken, esnek ve uyarlanabilir bir mimari yapı, çeşitli durumlarda pratik bir
kullanım ve anlık atmosferik koşullara uyum sağlayarak yapının kullanımını
zenginleştirebilir.

William Zuk ve Roger Clark'a göre kinetik yapı türleri (Zuk and Clark, 1970):
- Mekanizmalar veya Kinetik Bileşenler
- Döndürülebilen Birleşimler ve Döndürülemeyen Kendini Etkileyen Yapılar
- Dönüştürülebilir veya Sökülebilir Yapılardır.

Ancak kinetik tipolojilerin güncellenmiş, basitleştirilmiş ve yaygın olarak kabul

edilmesi mimaride üç kinetik tipoloji kategorisinin bulunduğunu göstermektedir.
(Fox and Kemp, 2009):

- Yerleşik
- Sökülebilir (Dağıtılabilir)
- Dinamik

Şekil 17: Kinetik Yapı Tipolojileri.

28
 4.3.1. Yerleşik Kinetik Yapılar

Yerleşik kinetik yapılar19, sabit bir konumda kinetik sistemlerdir. Michael Fox ve
Bryant Yeh’e göre: “Yerleşik kinetik yapılar, sabit bir konumda daha büyük bir
mimari bütünün içinde bulunan sistemlerdir. Başlıca fonksiyonu daha büyük mimari
sistemi kontrol etmek ve değişen etkenlere tepki olarak oluşturulmasıdır.
Değişiklikler hem çevresel hem de insan faktörleri ile ortaya çıkmaktadır ve buna
eksen, torsiyon, esneklik, istikrarsızlık ve titreşim dahil olabilir” (Fox & Yeh, 2000).

Yerleşik yapıların arkasındaki fikir insan vücudu kavramına dayanır. Vücut şekli
değiştikçe kas yapısı da aynı şekilde değişmektedir. Yapılar bu düşünce ile yapılırsa,
(çevre) elemanlarına karşı hareket edebilir, değişebilir. Bu da binanın yapısal
kütlesinin azalacağı anlamına gelmektedir.

Yerleşik kinetik yapıları tasarlamak için hassasiyet, yaratıcılık, bilginin yanı sıra
geometrik sorunları çözebilme, dayanıklılığı arttırabilme ve kolay bakım çözümlerini
akıllıca seçebilme yeteneği gereklidir. Yerleşik yapıların ne olduğuna dair daha iyi bir
fikir edinebilmek için aşağıdaki iki örnek incelenmiştir. Her ikisi de sabit konumlu
evlerdir; üst düzey yapı ise hareket halindedir.

Richard T. Foster’ın Yuvarlak Evi

İlk örnek, Wilton Connecticut'ta, Richard Foster ve Philip Johnson ortaklığında
tasarlanan bir evdir.
Zeminden 3,6 metre açıkta ve 22 metre çapındaki, Yuvarlak Ev cam duvarla ve sedir
şingıl ile kaplanmış ve taş duvarlar tarafından korunan silindirik bir üsse
yerleştirilmiştir. Foster'ın 227 tonluk evi 2,7 metre uzunluğundaki spiral beton bir
merdivenin etrafında dönmektedir.
Üst hacim şemsiye şeklinde çelik yapı sistemine dayanır ve içerisinde, tesisatçılığın,
elektriğin ve su bağlantılarına olanak sağlayan dahice bir kapağa ve trompoların
dahice bir şemasına sahiptir. Makine karmaşık olabilir fakat kullanıcı ayakkabı
kutusu büyüklüğünde kontrol panelindeki düğmeye basarak evi kontrol edebilme

19
İngilizce Sözlüğünde “yerleşik” tanımı: Sağlam bir kütleye sıkıca ve derin bir şekilde sabitlenmiş
olan. (28/11/2018) Kaynakça:
https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/embedded

29
rahatlığına sahiptir. Sadece 1,5 beygir motoru özelliğindeki ev dakikada 1,5 metreye
kadar dönmektedir (Fixsen, 2017).

Şekil 18: Richard T. Foster tarafından tasarlanan Yuvarlak Ev (1968) Wilton ABD.

Reaktör Evi

İkinci örnek, bir evin pratik tasarımından çok heykelsi görüntüsünü vermektedir.
Sanatçılar, Ward Shelley ve Alex Schweder, Ghent kasabası yakınlarındaki Hudson
Vadisi'nde bulunan OMI Sanat Merkezi'nde bulunan reaktör yapısını inşa etmiştir.
Sütuna bağlı olan menteşe, parçanın eğilip merkezi bir nokta etrafında dönmesine
izin vermekteydi. Dengeleme yapısı, zeminden tavana kadar pencereleri bulunan
ahşap bir çerçeveye sahip, modernist evleri anımsatan bir görünüme sahiptir.
Her bir sanatçı tarafından tasarlanan simetrik yaşam alanları bulunmaktadır. " Ev "in
her bölümü temel pişirme imkanları içermekteydi. Yapı, kullanıcının hareketlerine,
dış kuvvetlere ve iç şartlara tepki olarak hareket ediyordu. Bu da mimarlık ve
kullanıcı arasındaki yakın ilişkiyi göstermektedir (Brillon, 2016).

30
 Şekil 19: Alex Schweder & Ward Shelley tarafından tasarlanan ReActor (2016)
Ghent, New York, ABD.

4.3.2. Sökülebilir Kinetik Yapılar

Sökülebilir kinetik yapılar20 Michael Fox tarafından" genelde geçici bir konumda var
olan ve kolayca taşınabilen yapılar "olarak tanımlanır. (Fox and Yeh, 2000).
Bu sistemler, inşa ve deforme edilebilme becerisine sahiptirler. "Kinetik" terimi,
sabit bir yapı içindeki hareketten ziyade mobiliteyi tanımlar.
Sökülebilir kinetik yapılar, kolay ve hızlı bir şekilde takılabilmesi ve birleştirilmesi
gerektiği için, daha çok pavilionlar, konser sahne, çadır, konteyner, barınak, sergi
tesisi, vb. şekillerde bulunabilirler. Sökülebilir kinetik yapılar, kısa süreli ve ucuz
kurulum ve sökülebilme imkanlarına sahip olmakla birlikte, bu süreç sırasında
değişen hava koşulları ve ortamlarla karşılaştıklarında, uzun vadede sorunlarla
karşılaşılmaktadır.

Unzip Pavilyon

BIG (Bjarke Ingels Grubu) tarafından tasarlanan Unzip Pavilyonu, Haziran'dan Ekim
2016 ' ya kadar Londra'daki Kensington Gardens'da ilk kez yer almıştır. Pavilyon,

20
İngilizce Sözlükte " dağıtılabile” tanımı: Dağıtılabilen. Ekipmanları ihtiyaç duyulduğunda
kullanabilecekleri bir yere taşınabilen.

31
tuğla duvardan ilham alınarak inşa edilmiştir. Ancak duvar, tuğla veya taş bloklar
yerine, birbirlerinin üstüne yığılmış, pullamalı fiberglas çerçevelerden oluşan bir
yüzey tasarlanmıştır. Üstten, duvar düz bir çizgi gibi görünür ve alt tarafı, pavilyonun
girişinde yer alan bir galeri oluşturmaktadır. (Kwok, 2016).
14 metre yüksekliğinde ve 27 metre uzunluğundaki pavilyon, gece boyunca "etkinlik
durağı" olmakla birlikte, gündüzleri mimari bir sergi görevi görmektedir. (Walsh,
2018).
Pavilyon, 1.800 adet fiberglas kutuldan imal edilmiş ve birbirine geçirilmiş
alüminyum sıkmalar kullanılarak bir araya getirilmiştir. Tasarım bileşenleri daha
kolay bir birleşime ve parçalanma eylemi için, sürgülerle birleştirilmiştir. Bu yapısal
özellik ve hafiflik, yeniden düzenleme sürecini kolaylaştırmaktadır. Pavilyon,
Toronto'da geçici olarak yer almıştır. Vancouver'daki başka bir Westbank projesinin
önünde kalıcı olarak yer almadan önce, New York, Şangay ve Seattle'a taşınmıştır.
(Pagliacolo, 2018).

Şekil 20: The Unzipped Pavilion. Bjarke Ingels Group (2016).

32
 Pasifik Kubbeleri (Pacific Domes)

1970 yılında, R. Buckminster Fuller jeodezik kubbenin gelişimi adına altın madalyaya
layık görüldüğünde, Amerikan Mimarlar Enstitüsü bu kubbeye “insanoğlunun
şimdiye kadar görebileceği en güçlü, en hafif ve en etkili mekan” adını vermiştir.
‘Fulerinler’ veya 'bucky küresi' olarak bilinen karbon molekülleri, jeodezik küreye

benzerlikleri ile bilinmektedirler.21 Fuller, üçgenlerle oluşturulan bir kürenin eşsiz bir
güce sahip olabileceğini keşfetmiştir. Aslında, kubbenin küresel şekli üçgenlerden
oluşur ki; bu da basıncı tüm noktalara eşit dağıtmaktadır. Bir kubbe optimum yüzey
alanı ile iç mekanı en büyük hacmi oluşturur. Bu durum malzeme ve maliyet
tasarrufu sağlamaktadır. Bir kubbede, hava ve enerji akışı engelsiz olduğunda, doğal
ısıtma ve soğutma sağlanır. Pasifik kubbeleri çeşitli işlevleri ve olayları farklılaştırmak
ve barındırmak için tasarlanmıştır. Kubbeleri üreten şirket beş kategoride tasarım
sunar:22 Etkinlik Kubbeleri (ticaret gösterisi, müzik festivalleri), Durağan Kubbeler
(yaşam, stüdyolar ve ekolojik turizm merkezleri), Sera Kubbeleri, Oyun Alanı ve Acil
Durum Yardım Kubbeleri.

Şekil 21: R. Buckminster Fuller tarafından tasarlanan Pasifik Kubbeleri (1980).

21
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: “History of Domes”. (01/12/2018) Kaynakça:
http://www.solardome.co.uk/about-us/history-of-domes/
22
Daha fazla bilgi için inceleyiniz: “Pacific Domes – Geodesic Event Domes, Dwell Domes &
Greenhouse Domes”. (01/12/2018) Kaynakça: https://pacificdomes.com/

33
Sökülebilir kinetik yapılar tasarlayabilmek, yapının tekrarlanan özelliğinde,
bileşenlerin ağırlığını, bakımını ve aşınmasını dikkate almayı gerektirir.

Esnek Geçici Yapı Tasarım Kriterleri

Yapı tasarımındaki dönüşüm fikri mimari gerekliliklerine ve beklentilere yanıt

verebilir, ancak tasarım kriterlerine uyum sağlayamazsa, uzun ömürlülük ve yapı
performansı tartışılabilir.
Esnek geçici yapılar tasarlamak için, temel standartların uygun bir şekilde
işleyebilmesi, nakliye sisteminin genel özelliklerine dayanmaktadır. (Foruzandeh &
Asefi, 2011):
- Yürütme Kolaylığı: Esnek geçici bir yapının kolayca inşa edilebilmesi için,
deneyimsiz veya az deneyimli işçiler tarafından kolayca inşa edilebilmesi gerekir.
- Yeniden Kullanım ve Maliyet Azalması: En önemli kriterlerden birisi geri
dönüştürülebilir ve kirlilik oluşturmayan maddeler kullanılmasıdır. Buna ek
olarak, geçici bir yapının farklı fonksiyonlara bürünebilmesi ve çeşitli çevresel
koşullara uyum sağlayabilmesi gerekmektedir.
- Estetik ve İşlevsellik: Geçici yapı estetik değerlere sahip olmalıdır. Estetik
elemanların yanı sıra yapısal elemanları da içinde bulundurmalıdır. (barınak ve
destekleyici yükler).
- Genleşme, Yayılma ve Ulaşım: Bu yapılar farklı çevresel koşullarda ve alanlarda
kullanılabileceğinden, ulaşım ve saklama sürecini kolaylaştıracak, katlanabilir
özellikte olmalıdırlar.
- Bakım ve Onarım: Yapısal değişimin tekrarlanması ve yapısal dönüşüm
nedeniyle, bileşenlerin pürüzsüz ve güvenilir bir şekilde hareketini sağlamak
amacıyla özel düzenlemeler yapılmalıdır.
Bakım yönetimi stratejileri dönüşüm sırasında yapının verimli çalışmasını göz
önünde bulundurmanın yanı sıra, kullanım dahilinde olmadığı zamanlarda da,
yapının güvenli tutulmasına yönelik önlemler alınması gerekmektedir. Ayrıca,
tasarımcı inşaat ve bakım maliyetlerini dikkate almalıdır.

34
 4.3.3. Dinamik Kinetik Yapılar

Dinamik23 kinetik yapıların uygulamalarında yüksek performansa sahip kapı, panjur,

tavan, duvar ve çeşitli modüler bileşenler bulunabilir. "(Fox & Yeh, 2000).

Bağımsız olarak hareket ettikleri için, yerleşik kinetik sistemleri olan bir yapıda
dinamik kinetik sistemler de olabilmektedir. Teknolojik gelişmeler sebebiyle gün
geçtikçe otomatikleştirilmekte ve akıllı hale gelmektedirler.

Dinamik kinetik sistemler alt kategorileri (Fox & Yeh, 2000):

- Mobil sistemler: Bu sistemler bir alanda, farklı konumlara fiziksel olarak
taşınabilecek olan sistemlerdir.
- Dönüştürülebilir sistemler: Farklı bir uzamsal yapılandırmaya sahip olabilmek için
şekil değiştirme olanaklarına sahip; yer tasarrufu veya faydacı ihtiyaçlar için
kullanılabilir sistemlerdir.
- Artımlı kinetik sistemler: LEGO parçaları gibi bir yapıya eklenebilir veya
çıkartılabilirler sistemlerdir.
Dinamik yapılar hakkında daha iyi bir fikir edinebilmek için aşağıda verilen iki örnek
incelenmiştir. Her iki örnek de bina içindeki kısmi harekete ve yapının geri kalanının
statik bölüme sahiptir. Dinamik mimari öğeler, hacimsel veya modüller hareketi
tasarlanabilmekle birlikte, bunların çeşitli yöntemleri ve çalışma araçları
olabilmektedir.

Milwaukee Sanat Müzesi

Santiago Calatrava tarafından tasarlanan pavilyon benzeri yapı, Milwaukee, ABD'nin

Wisconsin Bulvarı'nın ana sokağında yer almaktadır. Tasarım, Saarinen'in yapısına
uygun bir açıyla yerleştirilmiş doğrusal kanat (cam ve pas tutmayan çelik) dahil
olmak üzere mevcut 14,900 m2 ' ye 13,200 m2 eklemektedir.
Sahil seviyesinde bir atrium, geçici sergi için 1.500 m2, 300 kişilik oturma
kapasitesinde salona sahip eğitim merkezi ve bir hediye dükkanı bulunmaktadır.

23
Sürekli değişim, etkinlik ya da gelişim tarafından gerçekleştirilen bir süreç veya sistem. Bir sistem
veya süreç içinde değişimi veya gelişimi teşvik eden güç. (02/12/2018) Kaynakça:
https://www.dictionary.com/browse/dynamic

35
Pavilyonun odak noktasına yerleştirilen 100 koltuklu restoran göle panoramik bir
görünüm eklemektedir.
Pavilyon, kinetik bir sistem içerir: Büyük bir kuşun kanatları gibi açık ve kapalı bir
görünüme sahiptir. Açıldığında şekil bir işaret haline gelmektedir. Pavilyon gölün
arka tarafına doğru yönelir ve yeni sergi alanlarına olanak sağlar. Bris-soleil'in
iskeletlerinin ekseni, bitişik köprü direğine paralel olarak 47 o de çizilmiş doğrusal bir
direğin eksenine dayanmaktadır. 24

Şekil 22: Santiago Calatrava tarafından tasarlanan Milwaukee Sanat Müzesi (2001)
Milwaukee, Wisconsin, ABD.

Garden House

Bu dinamik bahçe evi, Caspar Schols'ın (2016 yılında) Hollanda'daki ebeveynleri

tarafından talep edilmiştir. Ana fikir, evin her türlü hava durumuna, ruh haline ya da
olaya kolayca adapte olabilmesidir. Daha çok Douglas ahşabından inşa edilmiş bir iç
kabuk ve kemer şeklinde bir çelik kaplama bulunmaktadır. Mekan verimli bir Norveç
ahşap ocağı yardımıyla ısıtılmaktadır. Tüm proje geleneksel bir kereste

24
For more information see article: Milwaukee Art Museum (MAM) (05/12/2018) Retrieved from:
https://calatrava.com/projects/milwaukee-art-museum.html

36
birleşiminden oluşmakta ve 18 adet güçlendirilmiş beton temele dayandırılmaktadır.
Teras hariç, 6 metre uzunluğunda ve 4 metre genişliğinde bir yapıya sahiptir. İhtiyaç
halinde yaklaşık 12 m'ye kadar uzatılabilme özelliği bulunmaktadır. Ev dört farklı
aşamada düzenlenebilmektedir. Hava yağmurlu, rüzgarlı, soğuk ya da fırtınalı
olduğunda, ev tamamen kapalı sıcak bir barınak özellğine bürünmektedir. Hava
güneşli ve sıcak olduğunda ahşap koruyucu kabuk, yoğun ışıktan, doğadan ve
rüzgârdan korunurken, maksimum ışıktan da faydalanabilmektedir. Havanın iyi ve
güneşli olması ihtimaline karşın, cam yüzey açılarak, dış ortamda da dinlenme
mekanı sağlamaktadır. Son olarak, cam yüzeyler çıkartılarak 45 m2, on metrelik bir
masa ve en az 30 konuk için yeterli iç mekan alanı oluşturabilmektedir. (Schols,
2016).

Şekil 23: Caspar Schools tarafından tasarlanan Garden House (2016). Eindhoven,
Hollanda.

Bazı durumlarda, tek bir kategoriyi aşan yapılarla karşılaşılabilir. Bu durumlarda

kinetik tipolojiler birbirleriyle (dinamik, kurulabilen ve gömülü) çakışabilir.
Kinetik öğeler ve yapılar genellikle benzersiz ve özellikle belirli bir yapıda tek bir
fonksiyon veya etki için tasarlanmaktadır. Bu nedenle, bir sonraki bölümde kinetik
eleman türlerinin yapı veya çevresinin performansını nasıl etkileyebilecekleri
üzerinde durulmuştur.
37
 5. MİMARLIKTA KİNETİK ELEMANLAR

Kinetic mimari tasarım düşüncesi, işlevsellik, estetik ve malzemelerle ilgili kinetik

unsurların kullanılması ile hareket ve çalışma yöntemlerinden oluşur. Bu özellikler,
çevresel veriler, fizibilite potansiyeli, özel gereksinimler ve yatırımlara uygun olmak
zorundadır. Ancak, dikkate alınması gereken ek faktörler, istenen genel yapı
görüntüsünün başarısını oluşturur. İşlevsel sorunları kapsayan unsurlar,
hedeflenmeyi amaçlayan faaliyetlerin gerçekleşebilmesi için dikkatle
oluşturulmalıdır. Ayrıca, itina ile dikkate alınması gereken bir konu da mimarın,
hareketin olağandışı hislerini azaltma fikriyle ilerlemesidir. Görünüşe göre, bazı
durumlarda, bu hareket kullanıcıya rahatsızlık verebilir ve kullanıcıların faaliyetlerini
sürdürmelerini engeller. Hareketli elemanların psikolojik etkisi, belki de en kritik
sorundur çünkü meydana gelen memnuniyetsizlik kullanılamayan mekanlara yol
açmaktadır. (Oungrinis, 2013).

Kinetik öğeler çok sayıda mimari bileşen grubuna atıfta bulunan bir terimdir.
Genellikle kinetik öğeler belirli bir yapının belirli bir amaca ulaşması amacıyla
benzersiz şekilde tasarlanmışlardır. Fakat temel kavramsal fikir farklı yapılar için de
tasarlanıp uyarlanabilmelerinde yatar. Kinetik öğeler genellikle patentlendiği için,
yalnızca imalat şirketlerinden satın alınabilirler.

Kinetik öğelerin sınıflandırılması

Kinetik öğeleri sınıflandırmak oldukça zordur. Bunun nedeni ise sürekli bir gelişim
sürecinde olmalarıdır. Konstantinos Oungrinis’in sınıflandırma analizi, uygulama,
kullanım, ölçeklendirme ve maliyet gibi uygulama için mevcut çözümlerin nihai
seçimi en iyi şekilde optimize etme sürecine bağlıdır. Yapay bir ortamda, yapısal
elemen türleri aracılığıyla sınıflandırmayı oluşturmuştur (Oungrinis, 2006). Bunlar:

Yapı Elemanları:
- Yapısal Destek Sistemleri
- Yapı Kaplaması
- Çatılar
- Döşemeler
- İç Mekanlar
38
Çevresel Bölümler:
- Genişleyen Açıklıklar
- Boşluk İçinde Boşluk
Özerk Konutlar
- Mikro açıklıklar
- Acil Durum Sığınaklarıdır.

5.1. Yapı Bileşenleri

Yapı bileşeni, bağımsız bir birim, alt sistem veya alt simge olarak üretilen ve
daha karmaşık bir öğe oluşturmak için diğer öğelerle birleştirilebilen veya
karıştırılabilen bir binanın en önemli yapıtaşıdır. Kendini gerçekleştiren bir tasarımda
tüm yapı bileşenleri birbirini tamamlar. Dönüştürülebilir bir tasarımda, kinetik
sistemler tüm yapı bileşenleriyle bütünleşebilir ve tümünün en verimli şekilde
gerçekleşebilmesini sağlayabilirler.

5.1.1. Yapısal Destek Sistemleri

Her tasarım, yapısal destek tasarım doğrultusu içerir. Hareket mimarisinde

bazı temel kategoriler bulunmaktadır. Yapısal destek sistemi, davranışını etkilediği
her yapının çekirdeğini oluşturur. İlk kategori yapısal destek sisteminin görünür olup
olmadığı ile ilgilidir (Oungrinis, 2013):
- Yapısal destek sistemi yapının dış kısmında görülebilir. Görünen yapısal
destekler, bir yapının morfolojisi ve estetiği üzerinde büyük etkiler yaratır.
- Yapısal destek sistemi dış kabukta saklı ve iç kısımda da görünmeyebilir. Gizli
destek sistemleri bir yapının genel estetiği üzerinde çok fazla etki etmezler.
Bunun yerine yapının şekli, cephe bileşenlerin yüzeyi tarafından vurgulanır.
Genel morfoloji ve tasarıma en uygun çalışmanın oluşması için gözle görülür
veya gizli bir yapısal destek sistemi için verilen karar temel öneme sahiptir. Destek
sisteminin daha esnek hale gelmesi ve elektromekanik yardımcı programların, bu
esnekliğe uyması gerektiği açıktır.
İ kinci kategori, değişime yönelik aktif veya pasif kinetik sistemin seçimini
içermektedir (Oungrinis, 2013):

39
- Aktif kinetik sistemler, kullanılabilir alanların ve esas olarak yapının tüm
biçimlerini değiştirmekten sorumludur. Bu değişiklikler yapının dışını, tüm iç
mekanları ve yapı bileşenlerini etkilemektedir.
- Pasif kinetik sistemler bir yapının işletme yöntemini etkilemez ancak yalnızca
yapısal kapasitesini geliştirmek için kullanılmaktadırlar. Müdahaleler, yapısal
sistemin özelliklerini etkiler ve çeşitli koşullarda uygulanan yükleme ve ağırlıklara
göre geliştirilir. Bu sistemler yoğun dönüşümler üretmezler ve genellikle hareket
faktörü ile destek sistemindeki etkisinin azaltılmasını amaçlarlar.
Bu iki sistem türü, birleştirilebildiği için çelişmemektedirler. Aktif sistemler
hususunda istihdam edilebilecek temel ilkeler ve teknikler: aero-pnömatik,
transpretik, makas mekanizmaları ve melezdir. Pasif sistemler durumunda istihdam
edilebilecek temel ilkeler ve teknikler şunlardır: pnömatik, transfortik ve şok
emiciler (sıvı sürtünme ve ayarlı kütle damlası).
Aşağıdaki örnekler, farklı destek sistemleri kategorilerini göstermektedir.
Bunlardan ilki Londra'daki Rolling Bridge'dir. Kullanım koşullarına göre katlanabilir
ve açılabilmektedir. Ancak, gerçekten ilginç bir örnek, manyetik bir sistem gibi
hareket eden ve şiddetli rüzgarlardan ya da tektonik dalgalanmalardan oluşan yapı
hareketini dengelemek için manyetik bir sistem oluşturan, Şangay kulesidir.

40
Şekil 24: Thomas Heatherwick tarafından tasarlanan The Rolling Bridge (2004)
Paddington, Londra, BB.

Şekil 25: Knight Architects tarafından tasarlanan Merchant Square Footbridge

(2014) Paddington, Londra, BB.

41
Şekil 26: Tony Kettle tarafından tasarlanan The Falkirk Wheel (2002) Falkirk, BB.

Şekil 27: Gensler tarafından tasarlanan Shanghai Tower (2015) Shanghai, Cin.

42
 5.1.2. Yapı Kabukları

En ayırt edilebilir elemanlar arasında ve uzaktan kolayca algılanabilen yapı

kaplamaları yer almaktadır. Değişebilirlik ve çevresel etki bakımından en önemli
etkiye sahiptirler. Yapının yüzeyi, iç ve dış mekanlar arasındaki tüm ilişkilerin
düzenlendiği yerdir. Yapı içi mekanları düzenleyen bir yüzeyin yanı sıra, yapının
varlığını ilan edecek sembolik bir özelliği ifade edebilme açısından büyük öneme
sahiptir.
Kinetik cepheler statik veya sabit olmak yerine dinamik olarak değişir ve hareketin
yapının yüzeyinde oluşmasına olanak sağlarlar. Bu durum Buckminster Fuller25'ın
"deri benzeri bir dil" etkisi yaratmasına yardımcı olur ve bir yapının yüzeyinin sadece
bir kaplama değil, aktif bir sistem olduğu fikrinin uzantısıdır. Konstantinos
Oungrinis'e göre, bugüne kadarki yüzey örneklerinde kullanılan en yaygın ilke ve
teknikler (Oungrinis, 2013):
- Katlanabilir Katı Yüzeyler: Bu teknik en çok kullanılan tekniklerden biridir, bunun
nedeni ise kolay kontrol edilebilmesi ve destek çerçeveleriyle kolayca
mühürlenebilmesidir. Yüzey dönüşümü oldukça belirgin olabilir ve farklı estetiğe
izin verecek kadar mekan hissini değiştirebilir.
- Katlanabilir Esnek Membranlar: En yaygın ilkelerden biridir. Yeterli esneklik ve
sertlik sağlar, ancak küçük ölçekli müdahalelerle sınırlıdır.
- Kayma: Bu ilke, bir cephenin katmanlar üzerinde çalışmasına olanak sağlayabilir.
Oldukça etkili olan bu sistem ayrıca, yeterli dikiş sağlamak ve daha büyük bir
sistemin parçası olarak da çalışmaktadır.
- Makas Mekanizmaları: Bu teknikle tasarlanan cepheler genellikle farklı bir
destek sistemiyle kurgulanmalıdır.
- Pnömatik: Şişirilebilir elemanların, çevresel düzenleyiciler olarak onları verimli
hale getiren teknolojik gelişmelerle birleşmesi, bu tekniği, geleceğin en çok
kullanılan cephe uygulamalarından biri yapmaktadır.

25
Richard Buckminster Fuller Amerikalı mimar, sistem kuramcısı, yazar, tasarımcı ve fütüristtir.

43
Şekil 28: Ernst Giselbrecht + Partner tarafından tasarlanan Kiefer Technic Showroom
(2007) Graz, Avusturya.

Şekil 29: Eduard Bohtlingk tarafından tasarlanan De Markies, Temporary Living

Caravan (1985) Rotterdam, Hollanda.

44
Genellikle kinetik cepheler özel bir yapı için özel olarak tasarlanır ve çok özel
koşullara yanıt verir. Farklı şekillerde faaliyet gösteren, malzemelerde ve atamalarda
çeşitliliği olan değişken dinamik yüzeylerle karakterize edilebilirler.
Bu zengin çeşitlilik, özellikle zorlu sınıflandırma kinetik cepheler aracılığıyla ortaya
çıkmaktadır.

Şekil 30: Tom Kundig tarafından tasarlanan Sol Duc Cabin (2011) Washington, ABD.

Ayrıca, teknolojinin sürekli gelişimi, malzemeler ve yapılar, kinetik mimarinin keşfine

ve yeni deneylere sebep olmaktadırlar.
Gelişmiş sensörler, malzemeler ve yapı yönetim teknolojisi ile tasarımcılar, kinetik
bileşenleri tasarım çözümleri olarak kullanmaktadırlar. Kinetik bir cephe ışığı, havayı,
enerjiyi ve hatta bilgiyi yönetmek için kullanılabilir. Cephenin hareketli elemanları,
yapının etkisini ve verimliliğini arttırmak için, her türlü çevresel veriye, zamana,
kullanım şekline v.b göre programlanabilir (URL 4: DB Wiki, 2018).

45
Şekil 31: Chuck Hoberman tarafından tasarlanan The Hoberman Arch (2002) Salt
Lake City, Utah, ABD.

Şekil 32: Decker Yeadon tarafından tasarlanan Homeostatic Cephe (Kavramsal).

46
 5.1.3. Çatılar

“Çatı bir yapının tepesinde, yağmura, kara, güneşe, rüzgârlara ve aşırı sıcaklıklara
karşı koruma sağlamak için hizmet veren bir birim."26 Bu özellik, hava koşulları ve
diğer zararlı unsurlardan koruyan bir 'kalkan' olarak çatıyı tanımlar. Çatılar çok çeşitli
şekillerde inşa edilmiştirler. Düz, tonozlu, kubbeli veya birleşimlerden oluşmuşlardır.
Teknik, ekonomik veya estetik hususlar tarafından belirlenmiştir. Bu bileşenler
nadiren dönüştürülebilir bileşenlerdir. Eğlence amaçlı yapılarda, bu düşünce
farklılaşmıştır. Daha önce de belirtildiği gibi, Colosseum'un, geri çekilebilir çatısı olan
ilk yapı olduğu varsayılmaktadır. Günümüzde, çoğunlukla eğlence ve kültürel
yapılarda karşılaşılan dönüşümlü çatılarla ilgili çok fazla örnek bulunmaktadır:
Stadyumlar, havuzlar, tiyatrolar ve benzer kamu yapıları gibi. Kinetik çatılarda
kullanılan başlıca teknikler aşağıdaki gibidir (Oungrinis, 2013):
- Doğrusal Kayan: Bu teknik, paskalya tekniklerinden biri olup, en yaygın olarak
bulunan kademeli açılma sağlayan tekniktir. Taşınması gereken büyük yüzey
kütleler, genellikle basit sistemlerin çalıştırılmasına olanak sağlar.
- Eksensel Kayan: Çağdaş paradigmalar, bir çatı olarak daha karmaşık bir etki
yaratarak sembolik ve iletişimsel yönleri teşvik etmek için eksensel hareket
yaparlar.
- Gerilme: Kaplamalarda kumaş kullanılarak dönüştürülebilir çatıların en eski
prensibidir. Bir önceki sistemlere göre çok daha fazla esneklik sağlamaktadır, fakat
kumaşın etkili kalmasını sağlamak için gerekli gücü uygulamak çok daha zordur.
- Makas Mekanizmaları: Bu teknik önceki sistemlerin avantajlarını bir araya getirir.
Arzulanan herhangi bir dereceye yönlendirilebilir ve ayrıca geniş alanları da
kapsayabilme özelliğine sahiptir.
Çatılar genel olarak, pek çok kısıtlaması olmadığı için birçok teknik veya deneyle
oluşturulabilir, ancak yağmur, rüzgar ve kar yükleri gibi hava koşulları, başarılı
uygulama için büyük önem taşımaktadırlar.

26
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: “Roof” by Britannica. (09/12/2018) Kaynakça:
https://www.britannica.com/technology/roof

47
 Şekil 33: HOK, 360 Architecture tarafından tasarlanan Mercedes-Benz Stadium
(2017) Atlanta, ABD.

Şekil 34: Mitsuru Senda ve EDI tarafından tasarlanan The Qizhong Forest Sports City
Arena (2005) Shanghai, Cin.

48
 Şekil 35: SEFAR ve Architecture TENARA tarafından tasarlanan BC Place Stadium
Çatısı (2011) Vancouver, Kanada.

Şekil 36: Hoberman Associates tarafından tasarlanan Iris Kubbesi (2000) Hannover,
Almanya.

49
 5.1.4. Döşemeler

Dönüşümü oldukça zor sayılan yapısal bir eleman olan döşeme, tüm faaliyetlerin
konumlandırıldığı yapı elemanıdır. Bu durumu belirten karakteristik özellikler
kullanıcının uzun zaman boyunca orada çalışmasına fırsat verebilme imkanıdır.
Dönüşümü sergilemek için bir zemin gerekiyorsa, o zaman kullanılan ilke doğrudan
güvenlik duygusunu sergilemek zorundadır. Bu durum da, kinetik katlar için,
dayanıklılığı esas alarak, yüzeyin sonunu tanımlama zorunluluğudur.
Bu yapısal elemanlar için kullanılan teknikler (Oungrinis, 2013):
- Katlı rijit yüzeyler: Bu tekniğin uygun gördüğü boyutlar ‘ustalık bilgisiyle’ kolayca
uygulanabilmektedirler.
- Katlı linear elemanlar: Bu teknik, bir tür çeşitliliği, 'duyarga' yaratma
potansiyeline sahipken, fakat aynı zamanda ciddi bir eksikliğe de sahiptir.
Üyelerin arasındaki açıkları kapatmak çok önemlidir. Aksi takdirde kullanmak
güvenli olmayabilir.
- Linear kayan: Konuşlandırılabilir öğelerin katmanlarla gizlenebilir olduğu açık bir
çözümdür. Büyük ölçekli yüzeylerin taşıma potansiyelini kolaylaştırır.
- Eksensel kayan: Dönüş, bir uygulama olarak bilinmektedir ve 360 o manzaralı bir
mekanın keyfini çıkarabilme yeteneğine sahip, geniş görüş açısı olan alanlarda
yaygın olarak iş görmektedir.
- Asma yüzeyler: Bu teknik bir uygulama yerine potansiyeli tanımlar.
Erişilebilirlik gereksinimlerini karşılamak için kinetik katlar çoğunlukla asansör
uygulamalarını kullanır. Ama aynı zamanda tiyatro sahnelerinde, oturma
platformlarında çok geniş bir uygulama alanına sahiptirler. Son zamanlarda, enerji
üretim amaçları için uygulanmış yüzeylerde ve dans pistlerinde kendilerine yer
bulmaktadırlar (URL 5: The Switch, 2018). Londra merkezli bir başlangıç olan
Pavegen, yüzeyine ayakla baskı uygulandığında 5mm genişleyen, % 95’lik geri
dönüştürülmüş lastikten oluşan ve her uygulanan baskıda 8 Watt’a kadar enerji
üretebilen özel bir enerji depolama döşemesi geliştirmiştir. Her adım yaklaşık 3 joule
değerindedir. Bu da LED sokak lambasını 30 saniye boyunca aydınlatabilir. Yeterli
sayıda döşeme ve yeterli ayak izi pillerde depolanmaya yetecek kadar enerji
oluşturabilir veya elektrik aygıtlarına güç sağlayabilir.

50
Şekil 37: Gala Systems tarafından tasarlanan Tobin center for the Performing arts
Amphitheatre döşemesi (2014) San Antonio, Texas, ABD.

Şekil 38: Hiroshi Hara ve Atrie Bunku tarafından tasarlanan The Sapporo Kubbesi
(2001) Toyohira-ku, Sapporo, Japanya.

51
Şekil 39: AGOR Creative Engineering tarafından tasarlanan Bi-fold döşemesi (2011)
Tel Aviv, Israil.

Şekil 40: Pevegen Systems tarafından tasarlanan Pavegen Kinetic Döşeme (2009)
London, BB.

52
 5.1.5. İç Mekan Bölüntülemeleri

Bu kategorinin en temel özelliği, en düşük kısıtlamalara ve koşullara sahip olmasıdır.

İç mekanlar, en absürt durumlarda yüksek akustik ve yeterli termal yalıtım
gerektirir. Ama bu özellikler bile çok fazla önem taşımamakta ve bu yüzden tüm
tekniklere başvurular kabul edilebilmektedir.
Kullanılan her ilkenin, uzayın genel deneyimine çok doğrudan bir etkisi vardır ve
buna alışma sürecinde katalitik rol oynamaktır.
En yaygın teknikler (Oungrinis, 2013):
- Kayan: Belki de kayma duvarlar için kullanılan en yaygın tekniktir ve hatta
elemanlarla da farklı ayarlar üretebilmektedir. Bazı durumlarda bu öğeler
‘boşluk içinde boşluk’ kategorisine de girebilmektedirler.
- Katlanabilen: Tüm katlama ilkeleri istihdam edilebilir, zira uygulanması ve bakımı
kolaydır. Genel bir kural olarak, uyarlanabilir iç bölümlerin materyalleştirilmesini
etkileyen karar yapısal bir sorundan daha ziyade tasarım sorunudur.

Şekil 41: Olson Kundig Architects tarafından tasarlanan Art Stable (2010) Seattle,
WA, ABD.

53
 Şekil 42: SKYFOLD tarafından tasarlanan Vertical Vetractable Duvarlar.

Taşınabilir duvarlar veya iç bölümler alanın nasıl kullanılabileceğine dair bir dizi
olanak sağlar:
Boşluk Yönetimi: Taşınabilir duvarlar ofisler, eğitim kurumları, spor merkezleri, dini
merkezleri, perakende satış, yemek ve eğlence tesisleri gibi birçok ortam için etkili
bir alan çözümü sunmaktadır.
Boşluğun uygun kullanımı: Alan boyutları, boşluğun gelir potansiyelini kapitalize
etmek ya da katların en verimli kullanımı için bir kaç dakika içinde değiştirilebilme
özelliğine sahiptir.
Akustik: taşınabilir duvar tam olarak çalışabilen, tek panel sistemlerin en yüksek
teknik özelliklerine sahiptir. 58 dB'e kadar, akustik yalıtım, en alt düzey ve alt mühür
kombinasyonuyla elde edilir.
Uyarlanabilen Yapılandırmalar: Parça ve taşıyıcı sistemi, sayısız yapılandırmada
panellere yığılma olanağı oluşturarak çalışma kolaylığı ve çok yönlü esneklik
sağlmaktadır. (Luker, 2018).
Küresel kentleşme artmasıyla birlikte ve yoğun bir şekilde gerçekleşen nüfus artışı ve
kaynakları tüketen şehirler oluşmaktadır. Bu durum için en iyi çözüm boşlukların
verimli kullanımını sağlayan teknoloji ve kinetik unsurları kullanmaktır. Aynı
zamanda, kullanıcının ihtiyaçlarına göre iç mekan kullanımını en üst düzeye
çıkarmaktır.
54
 Şekil 43: Ori Studio tarafından tasarlanan The Pocket Closet.

Şekil 44: PKMN architectures tarafından tasarlanan Casa Mja, Pequeñas Grandes
Casas (2015) Salinas, İspayna.

55
 5.2. Çeper Parçalar

Konstantinos Oungrinis’e göre, çevre birim parçalarının bir kinetik mimarlık biçimi
olarak daha da ilerlemektedir.
Birçok durumda bir çözümün gereklilikleri, bir yapı bileşeninin kategorisiyle
ilişkilenmeyen ancak belirli bir ortamı (ya da içinde var olan) yalnızca kendi rolünü
var edebilen bir çevre birimi olarak işlev görmeyen uygulamalara yol açmaktadır.
Bu 'parazitler' genellikle ana yapıyla ortak biyolojik olarak hareket ederler, ek
kullanımlar ya da özellikler için farklı beceriler oluştururlar.
Çevre birim parçaları iki alt kategoriye ayrılırlar (Oungrinis, 2013):
- Genleşen boşluklar
- Boşluk İçindeki Boşluklar

Şekil 45: Shigeru Ban tarafından tasarlanan Naked House (2000) Saitama, Japanya.

Boşlukta yer alan boşluklar, müşteri isteklerine göre tasarlanmaktadırlar, “en az

mahremiyet gerektiren bir ev, hem aile üyelerinin birbirinden ayrı bir ortamda
bireysel faaliyetlere sahip olma özgürlüğü vermesi hem de birleşik bir ailenin tam
ortasında bulunması özelliğine sahiptir.”

56
 5.3. Özerk Konutlar

Bir diğer kinetik elemanlar da özerk konutlardır. Daha çok bağımsız yapılar olarak
tasarlanmış yapıları temsil ederler. Küçük boyutlu, yüksek mobil ve esnek bir yapıya
sahiptirler. Bu öğelerin en önemli amacı, kolay korunabilir bir alan oluşturabilen ve
insan vücudu uzantıları şekline bürünebilmesidir. Bu öğelerin acil durum sorunlarına
çözüm üretebilme veya etkisiz kalma özelliği bulunmaktadır. Ancak birçok olayda
her iki durumda da istihdam edilebilirler.

Özerk konutların alt kategorileri (Oungrinis, 2013):

- Mikro açıklıklar
- Acil Durum Sığınakları

Şekil 46: TENFOLD Technology tarafından tasarlanan Mobile Building.

Kinetik öğeler ve bileşenler gelecekte ek kategorilere sahip olabilirler, çünkü

tasarımcılar sürekli yeni malzemeler, yeni yapılar, yeni işlevler, gelişmiş teknoloji ve
yenilikçi (origami) katlama teknikleri ile deneyler yapmaktadırlar.

57
 6. KİNETİK MİMARLIK ELEMANLARININ AMAÇLARI

Son yıllarda, inşaat endüstrisi büyük değişiklikler gerçekleştirerek mimari refah

adına yeni temeller oluşturmuştur. Mimarlık alanındaki en son gelişmeler sibernetik,
mühendislik ve akıllı malzemelere bağlı olarak çalışan sistemlerdir. Mimari düşünce
evrimi, yapıların akıcı ve canlı tasarımlara doğru itmektedir. Teknolojik yenilikler,
tasarım, kontrol, deneyim, test ve hatta 3 boyutlu baskı ve yapılar için yazılım
kullanarak mimari kavramı kullanma fırsatı da sunmaktadır.
Fakat asıl soru: Kinetik mimari elemanlarının amaçları nelerdir? Hareket mimarlığa
ne tür faydalar sağlayabilir? Bunlardan kimler faydalanabilir?
Michael Fox'a göre, kinetik mimari hem pragmatik hem de insancıl nedenlerden
kaynaklanmaktadır. Pragmatik uygulamalar, ihtiyaçların çözülmesi ve çözümlerin
optimize edilmesi ile ilgilidir: mekan verimliliği, güvenlik, ekonomi, ulaşım, vb.
Insancıl uygulamalar, kinetik mimarinin insanları hem fiziksel hem de psikolojik
olarak nasıl etkilediği ile ilgilenmektedir. (Fox & Kemp, 2009). Ancak kinetik
elemanlar hem pragmatik hem de insani talepleri karşılayabilecek derecede
geliştirilmiştir. En son yeniliklerin ve çeşitli gereksinimlerin gerekliliğinin yarattığı
koşulları göz önünde bulundurulduğunda, kinetik öğeler mimaride çok geniş bir
uygulama yelpazesi yaratmıştır. Esneklik, erişilebilirlik, aydınlatma, havalandırma,
enerji ve su kullanımı veya yalnızca kavramsal veya estetik amaçları olabilir.
Birçok örneğe göre tasarımcıların mimaride kinetik öğeleri uygulamalarının nedeni
üç faktöre dayanmaktadır:
- Çevre koşulları (aydınlatma, havalandırma, enerji, tektonik hareketler vb.)
- Işlevsel amaçlar (erişilebilirlik, boşluk yönetimi, esneklik, güvenlik vb.)
- Lüks (gözlem, estetik, eğlence, görüntü, atraksiyon vb.)

Bununla birlikte, çok amaçlı işlevlere sahip yapılarda kinetik öğelerin farklı örnekleri
de bulunmaktadır. Aşağıdaki örneklerin ayrıntılı açıklaması, mimarideki kinetik
elemanların kullanımını ve performansını ortaya koyar.

58
 6.1. Çevresel Şartlar

Mimarların tasarımlarında kinetik öğeleri uygulamalarının başlıca sebebi çevresel

koşullardır. Aşırı sıcaklar, rüzgar, güneş, kar, yağmur ve tektonik hareketler, yapıların
dayanıklılığını ve performansını etkileyen tüm doğal faktörlerdir. Bu nedenle
mimarlar yerel ve çevresel sorunları göz önünde bulundurarak, toplanan verilere
dayanarak yapılar tasarlamaktadırlar.
Bir yapı, kendini doğal bir etkiden koruyacak/veya korunacak şekilde tasarlanabilir.
Kinetik öğelerin tasarımı, mimarın ele almaya çalıştığı konulara göre değişebilir. Bu
durum çift cilt (lamba) elemanları, katlanabilir kaplamalar (çatı, barınak), ağırlık,
duvarlar, vs. gibi çözümleri içermektedir. Ancak, malzeme seçimi ve fizibilite yapının
verimliliğinde temel bir rol oynar.
Aşağıdaki örnekler, değişen çevre koşullarına tepki olarak kinetik yapıların
genel bir değerlendirmesini temsil etmektedir. Mimaride en yaygın olarak
uygulanan kinetik elemanlar yapı yüzeylerine entegre edilmiş olan elemanlardır. Bu
durum daha çok iç mekanın ve sıcaklığın istikrarını, dolayısıyla HVAC enerji
tüketimini azaltmak adına önemli rol oynamaktadır. Ancak bu durum, yapıları
tüketerek ve dayanıklılıklarını azaltaltarak doğal etkenlere de karşı çıkmaktadır.

6.1.1. Al Bahar Towers

‘Al Bahar’ kuleleri kinetik cepheleri ile ünlü yapılardır. Yüksek Binalar ve Kentsel
Habitat Konseyine göre bilgisayar kontrolündeki güneş-ekranı için "2012 Yüksek
Bina Yenilik Ödülü" nü kazanmışlardır. (Rosenfield, 2012).
Kuleler çöl iklimine sahip Abu Dabi'de bulunmaktadır. Yıl boyunca hiç yağmur
almayan bir bölgedir. Köppen ve Geiger'e göre bu iklim bwh27 olarak
sınıflandırılmıştır. Abu Dabi'de ortalama yıllık sıcaklık 26,8 ° C ve ortalama yıllık yağış
75 mm dir.28 Yoğun güneş ışığı, yağış ve yüksek sıcaklıklar göz önünde
bulundurulduğunda, mimarlar, aşırı hava koşullarında yapının dayanıklılığını ve rahat
bir iç ortam yaratmayı amaçlamışlardır.

27
Çöl iklimi (Köppen iklim sınıflandırmasında bwh ve bwk), aynı zamanda arid iklimi olarak da bilinen
bir iklimdir. Yağış ile çok fazla buharlaşma olduğu gibi, ayrıca bazı yıllarda hiç yağış almayan bir
iklimdir.
28
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: Climate Abu Dhabi. (14/12/2018) Kaynakça:
https://en.climate-data.org/asia/united-arab-emirates/abu-dhabi/abu-dhabi-3217/

59
Çift yüzey kullanımı, 29 mimaride, estetik, çevre, iç mekan ve ortam inşa etmek için
tasarlanmış olan mimaride kullanılan modern bir eğilimdir. Al Bahar kuleleri,
cephesinde Arap kültüründe var olan “mashrabiya”30 adında kafes gölge anlamına
gelen cihazlardan esinlenilmiştir. 145 metre uzunluğunda olan kulenin gölgeleme
sistemi hesaplama yapan bir tasarım ekibi tarafından geliştirilmiştir. Ekip birleştirilen
panellerin geometrisi için bir parametrik tanım kullanarak, güneş'in faaliyetlerini,
hareket ve yılın farklı günlerinde meydana gelen değişme açılarına tepki olarak,
taklit etmeyi başarmışlardır. Ekran, bağımsız bir çerçevede yapıların dış yüzeyinin iki
metre dışında duran perde duvarı olarak çalışmaktadır. Her üçgen fiberglas ile
kaplanır ve güneşin yararlı etkilerini arttırmak ve parlamayı azaltmak amacıyla
güneşin hareketini yanıtlamaya programlanmıştır. (Cliento, 2012). Gece boyunca
ekran kapanır, ancak sabah güneş doğarken, 'mashrabiya ' yapının doğusuna doğru,
doğrudan güneş ışınlarının binaya girmelerini engeller. Modüller aynı zamanda
birbirlerinden bağımsız olarak hareket edebilir, kullanıcıların isteklerine göre açılıp
kapanabilir.
Çift yüzeyin güneş etkisini % 50 ' den fazla azaltmasının dışında ayrıca doğal
havalandırma ihtiyacını da azalttığı belirlenmiştir. Ek olarak, kaplama modern bir
tekniği kullanarak, daha fazla ışık sağlayan ve yapay aydınlatma (enerji tüketimini
azaltma) ihtiyacını en aza indirgeyen eski bir tekniği kullanarak tasarlanmıştır.
Aşağıdaki resimler ve diyagramlar, güneş'in yörüngesini takip eden, katlanabilir
panellerin modüler hareketini göstermektedir.

29
Çift yüzey lamba ya da DSF, bir hava koridoru tarafından ayrılmış iki şeffaf "kaplamadan" oluşan bir
kaplama ürünüdür.
30
Mashrabiya, Orta Çağ'da 20. yüzyılın ortalarında kullanılan Arap mimarisinin en bilinen öğesidir.
Hassas bir işlemle, artık tüm yapıların doğu yakasını kaplamak için kullanılmaktadır, yerel kimlik ve
soğutma için de güneşi gölgeleyen bir cihaz olarak ta kullanılmaktadır.

60
Şekil 47: Aedas Architects tarafından tasarlanan Al Bahar Towers (2012) Abu Dhabi.

Şekil 48: Katlanır Gölgelendirme Modülleri.

Şekil 49: Katlanır gölgeleme cephe “Mashribiya”.

61
 6.1.2. La Seine Musicale

Çift katmanlı yüzeylerle uygulanan kinetik yapıların bir başka örneği de La Seine
Musicale'de bulunan Shigeru Ban ve Jean de Gastines tarafından tasarlanan müzik
kompleksidir. Paris'in batı banliyölerindeki Seguin Adası'nda bulunmaktadır.
Bu yapı, 4000 koltuklu çok amaçlı bir salon, 150 sandalyelik klasik müzik salonu ve
bir müzik okulu olan bir müzik salonu kompleksi olarak tasarlanmıştır.
Beton duvar, su kenarı boyunca alanın çevresini tanımlamaktadır. Bu duvarın içinde,
yeşil bir manzarayla çevrili geniş bir çok amaçlı bir salon bulunmaktadır. Alanın
sonunda, sitenin en uç köşesine doğru gidildikçe, klasik müzik koridorunun altıgen
ahşap kemik yapısı ortaya çıkmaktadır. Yapının yumurta şeklinde bir oditoryum ve
güneş paneli ızgarası olan üçgen bir yapı vardır. Bu güneş yapısı, güneşin
hareketinitakip ederek yapının çevresinde dönen kinetik elemanlara sahiptir.
Güneş enerjisi kontrolü, iç iklim konforu ile enerji verimli bir solüsyona ulaşmak için
kullanılmıştır. Bunun gibi renklendirilmiş ve/veya kaplanmış cam güneş ışığının, ışıklı
yüzeyden geçmesine izin verir ve güneşin ısısını yansıtıp dağılmasını sağlar. Sonuç
olarak, iç kısımlar parlak ve standart bir cam türü kullanılırken daha ferahtır.31
Al Bahar kulelerinden farklı olarak çevresel koşullar farklı ve güneş ışınları solar
paneller tarafından emilerek, fotovoltatik enerji üretmektedirler.32
Aşağıda gösterilen diyagramlarda ve resimlerde, çevre ağında enerji tüketimini
azalttığı için çevreye faydalı olan üçgen kinetik yapının hareketini ortaya
koymaktadır.

31
Daha fazla bilgi için makaleyi inceleyiniz: La Seine Musicale by Archello (18/12/2018) Kaynakça:
https://archello.com/project/la-seine-musicale
32
Daha fazla bilgi için makaleyi inceleyiniz: La Seine Musicale, Boulogne-Billancourt, France.
(18/12/2018) Kaynakça: https://transsolar.com/projects/la-seine-musicale

62
Şekil 50: Shigeru Ban Architects tarafından tasarlanan La Seine Musicale (2017)
Paris, Fransa.

Şekil 51: La Seine Musicale'in Yükselişi.

Şekil 52: La Seine Musicale Kat Planları.

63
 6.1.3. The Taipei 101

Taypei 101 (509,2 m) Taipei, Tayvan'da bulunan bir finans merkezidir. 2004-2010
yılları arasında dünyanın en yüksek yapısıydı. Her ne kadar artık bu ünvanasahip
olmasa da yapının mühendisliği oldukça ilginç ve eşsizdir. Taipei 101, bugüne kadar
tasarlanmış en etkileyici sismik ve hava durumu dirençli teknolojilerden bazılarını
içinde barındırmaktadır. Önceki örneklerden farklı olarak, bu yapıdaki kinetik öğe,
yüksek rüzgar veya tektonik hareketler durumunda kullanıcıların konforuna ve
yapının mühendisliğine katkıda bulunan, yapının iç parçası görevindedir.
İklim yumuşak ve sıcak olsa da Taipei çok yüksek rüzgarlı bir iklime sahiptir. Taipei
101 ' i kontrol etmek için bir ' Ayarlanmış Kütle Damperi ' kullanılmaktadır. Bu
durum yapısal hasar ya da arıza olasılığını azaltarak, bunu deprem dirençli bir yapı
haline getirmektedir. Böyle bir damperin amacı genel olarak salınmayı önlemek
değil, bu hareketi kontrol etmektir. Önceki bölümlerde gösterilen Şangay kulesi bu
yapıya benzer bir sistemdir; Rüzgar etkisiyle yapı sallandığında, ağırlığı iterek, ters
yönde hareket eder.
Damper, yapıyla birlikte aynı periyotta ve hızda hareket etmek için ayarlanmıştır.
Yapı hareket etmeye başladığında, ağırlık yapının tam tersi yönünde daha şiddetli bir
hızla hareketini sürdürür. Bu 5.5 metre ayarlı kütle damperi, yığılmış çelik
plakalardan bir küre oluşturmaktadırlar ve 660-ton (toplam binanın % 0,24 ' ü)
ağırlığındadır. Bu küre ziyaretçiler tarafından gözle görülmektedir ve 87. ve 92.
katlar arasında askıya alınmıştır. (Poon, Shieh, Joseph, & Chang, 2004).
2005 yılında Typhoon Soudelor döneminde yapı 160km/h ve hatta 233km/h hızdaki
rüzgarlara maruz kalmıştır. Ancak, damper— 217 km/h'lik maksimum rüzgar hızı
karşılayabilme özelliğiyle tasarlanmıştır ve fırtınayı oldukça etkili biçimde
karşılayabilmiştir. (Adams, 2017).

Aynı özerk denge kavramı motorsikletler ve tekneler gibi diğer endüstrilerde de

uygulanmıştır.

64
Şekil 53: C.Y. Lee & Partners tarafından tasarlanan The Taipei 101 (2004) Taipei,
Tayvan.

Şekil 54: Taipei 101'deki Tuned Mass Damper'ın yapısına giriş.

Şekil 55: Taipei 101'deki Tuned Mass Damper.

65
 6.2. Fonksiyonel Amaçlar

Mimaride uygulanan kinetik sistemlerin çoğu kullanıcının gereksinimlerini esas alan

işlevsel amaçlara odaklanır. Pragmatik çözümlere yanıt arayan kinetik çözümlerin
uygulandığı çok sayıda yapı bulunmaktadır. Bu çözümlerin çoğunda hareket yapısı
oldukça basittir (Cundzik & Nyk, 2017).

Önceki örneklerde belirtildiği gibi, tasarımlar çeşitli iklim koşulları, zorlu araziler,
küçük planlar veya yatırımcıların özel gereklilikleri gibi zorluklar içerebilir. Yaşam
alanı, çalışma ortamı ya da halka açık yerlerde, mimarlar kullanıcıların ihtiyaçlarını
karşılayan ortamlar oluşturmalıdırlar. Bir mimar için, mümkün olan en iyi şekilde
kullanılabilecek bir alan potansiyelini keşfederek, beklentilerin üstesinden gelmesi
de ayrıca önemli bir zorluktur. Bazı durumlarda kinetik öğeler kullanmak en uygun
çözümü içerebilir. Bunlar da hacim, katlar, paneller, mobilyalar, yapılar, balkonlar,
vb. öğeler olabilmektedir. Uygun şekilde tasarlanmış bu öğeler, küçük bir alandan
daha iyi bir kullanım sağlamak için çok pratik çözümler sağlayabilmektedir; Ayrıca
kinetik mobilyalar veya katlanabilir döşemeleri kullanarak özel ihtiyaçlı kullanıcılar
için rahatlık ve kolaylık sağlanabilmektedir. Ve son olarak, ayırıcı paneller veya
katmanları kullanarak, çok amaçlı kullanılan mekanlara daha uygun çözümler
önerilebilir. Mimaride pratik kinetik çözümlere sonsuz sayıda örnek bulunmaktadır.
Ancak, birkaç örnekle ilgili hızlı bir inceleme, çeşitli kinetik elemanlar ve onların
tasarım amaçlarıyla ilgili bir ilgi yaratabilir.

6.2.1. The Shed

Shed, New York, Manhattan'ın batı yakasında bulunan bir kültür merkezidir. Inşaat
süreci yakın tarihte tamamlanmış ve 2019 yılında açılmıştır.
Shed komisyonları el sanatları, görsel sanatlar ve bilgi işlem kültüründe çok çeşitli
aktiviteler sunmaktadırlar. Sanatsal aktiviteler çoğu zaman geniş mekanlara
gereksinim duyarlar ve bu da yeterli sayıda alana sahip olmak gerekliliğini meydana
getirir. Ancak, Manhattan gibi kalabalık bölgelerde, bu kategorilerin yapılara
sığdırmak oldukça zordur, bu sebeple kinetik elemanlar dahil etmek oldukça
yararlıdır.

66
Shed, Amerika'nın en yoğun tren istasyonuna hizmet eden aktif iki platformun
üzerinde asılı duran, "Hudson Yard" adlı büyük bir projenin parçası olarak, 26
metrekarelik bir yapının parçası olarak inşa edilmiştir. (Jaffe, 2014).
Diller Scofidio+Renfro ve Rockwell Grubu'nun işbirliğiyle tasarlanan Shed 18 580 m2
'lik, sekiz seviyeli temel yapısı ve bir teleskobik dış kabuğu bulunan bir yapıdır. Temel
yapı, toplam 2322 m2 ’lik genişleyebilen iki farklı mekan ve sütun içermeyen galeriye
sahiptir; 500 koltuklu siyah kutu tiyatrosu daha ilişkili mekanlara bölünebilme
özelliğine sahiptir; etkinlik ve prova alanı; ve yenilikçi bir laboratuvar. Teleskopik dış
bölüm 1580 m2 ‘lik ışık, ses ve ısı kontrolü sağlayan salon, 1858 m2 ‘lik bir plaza
üzerinde konuşlandırılmıştır.33 Bu salon 1. 250 oturan ya da 3 bin kişilik ayakta
izleyen seyirci kapasitesine sahiptir.
1.8 metre çaplı tekerleklerde, plaza üzerine konuşlandırılan, yaklaşık 35 metrelik
mesafeyi kapsayan kabuğun ana binaya gömülmesi yaklaşık beş dakika sürmektedir.
Bir Toyota Prius ile aynı beygir gücünü kullanarak, raf ve pinyon sürücüsü kabuğu
0,4 kmh hızıyla hareket ettirebilmektedir. Yapı dağıtılırken, o tipik rampa vinç
teknolojisinden sonra modellenmiş çift tekerli bir pistte hareket eder.
Boşluğa ihtiyaç duyulmadığı zamanlarda, kabuk temel binanın üzerine yuva yapabilir
ve plazayı dış mekan kullanımına açar. Shed, birkaç günde yalnızca bir kez dağıtılır ve
bu durum sistemin uzun ömürlü olmasını sağlar (Barandy, 2018).

33
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: The Shed is a transformable, movable structure
designed to flexibly respond to artists’ visions and support unique audience experiences.
(22/12/2018). Kaynakça: https://theshed.org/building

67
Şekil 56: Diller Scofidio + Renfro ve Rockwell Group tarafından tasarlanan The Shed
(2019) New York, ABD.

Şekil 57: Plaza üzerinde hareketi.

Şekil 58: Aksonometrik ve bölüm.

68
 6.2.2. Alserkal Caddesi

Aserkal Caddesi eskiden endüstriyel amaçlı kullanılan bir kültür merkeziydi. Eskiden
sanayi kampları, devasa depolama tesisleri, mekanikler ve mahallenin tozlu, kum
dolu caddelerinde yaşayan diğer küçük işletmeler bulunmaktaydı. OMA34 tarafından
kullanılan: Dubai Alserkal Bulvarı'ndaki dört depoyu bir kültür merkezine
dönüştürmek için beton, polikarbonat ve taşınabilir duvarlar boyanmıştırlar.
(Gibson, 2017).
Benzer şekilde, bir önceki örnek (Shed) gibi, Aleserkal Bulvarı da içinde sanatsal ve
kültürel aktiviteler barındırır. Ancak bu durumda, en çok ihtiyaç duyulan çok amaçlı
mekanlar, taşınabilir duvar panelleri kullanılarak belirlenmiştir. Bu nedenle kinetik
öğeler iç duvarlar içinde sınırlı kalmıştır. 1,250 m2‘lik eski depo, sergiler,
performanslar, dersler ve moda gösterileri de dahil olmak üzere halka açık
etkinlikler için çok amaçlı bir mekan sunmuştur. Planlama stratejisi etkinlik
alanlarının en üst düzeye çıkarılması üzerine odaklanmıştır. Tüm diğer servis
mekanları yapının en son bölümüne yerleştirilirken, giriş ve etkinlik alanlarının
avluya yakın olması hedeflenmiştir. (bölgenin kamusal (ortak) mekanı) (Anne, 2018).
İç mekan tasarım, gerekli program çeşitliliğini barındıracak esnek bir zemin
planı sunmaktadır. Dört adet 8 m’ lik döner ve kayar duvar, etkinlik türüne bağlı
olarak birden çok mekan yapılandırması oluşturabilir. Akışkan mekanı korumak için,
yükleme ve pencere açılımı tavanda tümleştirilmiştir. Duvarları ve zemini herhangi
bir yapısal bileşenden ayrı tutmaktadır. İki linear tavan penceresi ince ışıkların
üzerinde konumlandırılmış ve günışığı konfigürasyonuna bağlı olarak, ışığı içeri
kontrollü bir şekilde almaktadır. Evin ön cephesi, polikarbonat plakalar ve tam
yükseklikteki kapaklarla değiştirilmiştir. Kapılar açıldığında, iç ve dış mekan birleşip
avluyu aktif hale getirebilmektedir. Dış mekanla bağlantı, yarı şeffaf polikarbonat ile
güçlendirilmiş, bu durum da manzarayı, günışığını ve dış mekan faaliyetlerini iç
mekana yansıtmaktadır. (URL 6: OMA, 2017).

34
OMA açılımı " The Office for Metropolitan Architecture ", Hollandalı mimar Rem Koolhaas ve
Yunan mimar Elia Zenghelis aynı zamanda Madelon Vriesendorp ve Zoe Zenghelis yardımıyla 1975 '
te kurulan Rotterdam'daki Hollandalı mimarlık firmasıdır.

69
Şekil 59: OMA tarafından tasarlanan Concrete at Alserkal Avenue (2017) Dubai, BAE.

Şekil 60: Alserkal Bulvarı'ndaki Betonun Uzay Yapılandırmalarından Bazıları.

Şekil 61: Alserkal Bulvarı'ndaki Betonun Aksonometrik.

70
 6.2.3. The Safe House

Güvenli ev Polonya’nın Varşova kentinde bulunmaktadır. Bir önceki örneklerden

farklı olarak, bu sistemde yatırımcıya ek güvenlik ve gizlilik özelliği sunulmaktadır.
Ev, hareketli duvarların parçaları olan bir küboid şeklinde oluşturulmuştur. Ev, dış
duvarlar (doğu ve batı) dış çite kadar devam ederek avluya açılırlar. Kapıyı geçtikten
sonra, evin içine girmeden önce güvenlik sistemi mevcuttur. Aynı zamanda, çocuklar
bahçede güvenle oynayabilme imkanına sahiptirler. (Konieczny, 2011).
En belirgin duvarlar, şehrin güvenli bölgesini belirlerken, şehir yapısına karışan kayar
duvarlardır. (Her kapı 2.2 m yüksekliğinde, 22 ve 15 metre uzunluğundadır.)
Ancak bunlar yapının tek mobil unsurları değillerdir. Bunların dışında büyük
panjurlar (toplam 2,8 metre yüksekliğinde, 3,5 m'ye kadar genişliğinde, 180
derecelik bir açıya sahip) ve yüzme havuzunun üstündeki çatıya giden bir asma
köprü bulunmaktadır. Tüm hareketli elemanlar yerleşik elektronik motorlar
tarafından kontrol edilir ve güvenli bir uygulama garantisi sağlar.
Ev bir kez açıldığında, iç bileşenler, bahçeyle yoğun bir şekilde bütünleşir. Mütevazi
duvarların arkasında yoğun bir parlaklık, binanın gün boyunca enerji elde etmesine
izin verir (kış) ya da güneşin ışınlarının eve girmesini önler (yaz). Gece, ev
kapandığında, kalın dış katman yapının kazandığı enerjiyi biriktirmesine yardımcı
olur. Enerjinin büyük kısmı yenilenebilir kaynaklardan, ısı pompasından ve gaz ısıtma
ile desteklenen güneş sistemlerinden elde edilmektedir. Melez ısı sistemi ve
mekanik havalandırma, evi akıllı bir pasif yapı olarak nitelendirmektedir. (Frearson,
2011).
Tüm yapı beton monolitten oluşmakla birlikte, bazı mobil parçaları ise
mineral yün ile doldurulmuş hafif çelik liflerden oluşmuştur.

71
Şekil 62: KWK Promes - Robert Konieczny tarafından tasarlanan Safe House (2009)
Warsaw, Polonya.

Şekil 63: Safe House Cepheleri.

Şekil 64: Safe Hause Kat Planları.

72
6.3. Lüks

Estetik amaçlar için uygulanmış ve gelişmekte olan bir grup kinematik çözüm
bulunmaktadır. Kinematik çözümler saf deneyler olarak değerlendirilebilmekle
birlikte ya da mimaride üreyen ve duyarlı özelliklere sahip niteliklerdir.
Böyle durumlarda kinetik sistemler genellikle karmaşık ve benzersizdirler. Büyük
örnekler genellikle boşluk, heykelcilik, karmaşık yapı yüzeyleri, pavilyonlar, vb
yapılardır. Bu tip kinetik yapılar günlük yaşam uygulamalarının ötesine geçer ve
yaratıcı deneyler olarak algılanabilirler. Mimari olarak yeni ve estetik yapıların
özelliklerine göre farklılaşırlar.
Wladyslav Tatarkiewicz ‘e göre: “Yıllar boyunca güzellik yaratmak ve güzelliği temsil
etmek mimarinin en önemli görevlerinden biriydi.” (Petsch, 2005). Modern mimarlar,
daha önce bilinmeyen özel efektler elde etmek ve mimaride yeni güzellik formları
yaratmak için kinematik tasarım deneyleri yapmaktaydılar.
Araştırmalar, kinematik mimari düşüncesi üzerinde fark edilebilir bir evrime işaret
etmektedir. Kullanıcıların gereksinimlerine yanıt veren nesnelerden, etkin sistemlere
sahip yapılara, ortamdan gelen dürtülere tepki vermektedir.
Yine de, gelecekte kinetik mimari, açık bir soru olarak karşımıza çıkacaktır. Yapay
zeka sistemleri ile birleştirilmiş mimari ortamlar için bir geliştirme olabilmektedir.
İnteraktif nesnelerin insan müdahalesini teşvik edebileceği, katılımı desteklediği ve
halka açık alanlarda sosyal karşılaşmalar oluşturabileceği kanıtlanmıştır. Belki de
yaratıcı ve zeki şehirler geliştirmede, kültürle doğayı ilhamla yeniden inşa ederek
eğitim sağlamada önemli bir rol oynayacaklardır. (Cudzik & Nyk, 2017).

73
 6.3.1. British Airways Kulesi i360

Gözlem evlerindeki kinetik elemanların uygulanmasının en yaygın

amaçlarından biri, panoramik görüntülerden daha iyi bir deneyim yaşamak ve keyif
almaktır. Bu tür kinetik öğeler genellikle boşlukta 360° ‘lik dönme hareketi yaparlar,
ancak farklı yüksekliklerde manzaradan yaralanabilmek için yükselebilirler. Bazı
durumlarda gözlemevleri, en yüksek özel evler veya gökdelenlerin en üst katlarında
tasarlanabilirler. Fakat çoğu zaman tek destekte duran yapılardır ve belli yerlerde
turistik ilgiyi artırmak için de kullanılırlar. Örnek olarak British Airways’in 360 derece
kulesinde bulunan dünyanın en uzun gözlem kulesi, Brighton Beach, İngiltere’de yer
almaktadır. Kule'nin genel yüksekliği 162 m'dir. Yerden 138 m'ye kadar yükselir ve
Brighton ve Hove, Sussex kıyısı ve Ingiliz Kanalı'na bakan 360° lik bir manzarası
bulunmaktadır. Kıvrımlı cam kabuğun her uçuş başına 200 kadar ziyaretçi taşıma
kapasitesi vardır ve toplam hareketi 20 dakika sürmektedir (akşamları 30 sefer) (URL
7: DB Wiki, 2016). Kulenin şık, toroidal gözlem kabuğu, çift uçlu, el yapımı cam
kullanılarak inşa edilmiştir. Bu da çevredeki manzarayı 360 km'lik bir panoramayla
izleme imkanı vermektedir. Yolcular kabuğun içinde yürüyebilir veya oturup
manzaranın keyfini çıkarabilirler. 18 m çapında ve 94-ton ağırlığında olan kabuk,
kablo araba teknolojisi kullanılarak yükseltilip, alçaltılmaktadır. (URL 8: AD Editorial
team, 2016). Zemin seviyesinde, "Sahil Binası", kulesinin teknik ve idari tesislerini,
400 sandalyelik bir restoran, çocuklar için bir oyun alanı, sergi alanı, çay odası ve
etkinlik tesisleri bulunmaktadır. Yapının çatı kısmı sahile doğru uzanarak, kabuğun
giriş kısmını oluşturmaktadır. Bu bölümde ayrıca çay odası ve bilet satış ofisi de
bulunmaktadır.
Kinetik gözlemevleri büyük şehirler ve doğal rezervuar alanları arasında yaygın
olarak kullanılmaktadır. Genellikle halkın kolay erişebileceği noktalarda bulunurlar
ve panoramik manzaralar sunmanın yanısıra yiyecek ve içecek mekanları olarak ta
kullanılırlar.

74
Şekil 65: Marks Barfield Architects tarafından tasarlanan British Airways i360 (2016)
Brighton, BB.

Şekil 66: British Airways i360 Bölüm.

Şekil 67: Marks Barfield Architects tarafından tasarlanan British Airways i360 (2016)
Brighton, BB.

75
 6.3.2. The Bund Financial Center

Kinetik cephelerr genellikle lüks amaçlar için mimariye dahil edilmiştir. Bazı
durumlarda finansal gücü, sembolizmi ya da sadece estetiği temsil etmek için
kullanılırlar. Bund Finans Merkezi, Çin’in Şangay kentinde Foster+Partners ve
HeatherWick Stüdyosu tarafından tasarlanmıştır. Yapı, üç üst üste gelen, dikey
lekelenmeyen çelik borular sayesinde farkedilmektedir.
Bu kentsel plan, eski kasaba ile yeni mali bölge arasındaki bağlantı noktası olarak
algılanan ve yayalar için son derece makul bir plandır. Bu şehir bağlamından
esinlenerek, bölgenin güneyine iki 180 metre karelik kuleler yerleştirilirken, kıyı
şeridine boydan boya sarılı olan karşılıklı yapılar, Bund’un büyük on dokuzuncu
yüzyıldan kalma deniz izlerine ulaşmaktadırlar. (URL 9: Foster + partners, 2017).
Sekiz yapının 420,000 metrekarelik gelişmesi, büyük ofisleri bir butik otel,
kültür merkezi ve çok çeşitli lüks perakende alanlarıyla birleştirmektedir. Perakende
alanlar dikey olarak uluslararası markalar için konsept mağazaları, lüks alışveriş
merkezi ve restoranlar gibi mekanlarla zenginleştirilmiştir.
Yapı, değiştirilmesine adapte olan ve teraslarında Pudong'a farklı bakış
açılarını ortaya çıkaran hareketli bir örtü ile çevrelenmiştir. Bronzlaşmış taş ve bronz
ayrıntılar kaplı palet, yapılara mücevher değerinde bir kalite sağlar. Her bölümün
zengin kenarlı dokusu, el yapımı granitten oluşur ve yükseldikçe daha ince hale
gelerek üstteki şeffaflık izlenimini vermektedir. (Stevens, 2017). Yerel mühendisler
ve Tongji Üniversitesi'yle işbirliği geliştirilmiş olan fuar, üç parça boyunca
düzenlenen ve 675 birebir magnezyum alaşımlı 'püskül ' - geleneksel Çin gelinliğine
bir referans oluşturmaktadır. Püsküller yaklaşık 2 metreden 16 metreye kadar
uzanmaktadırlar. Böylece her bir parça bağımsız olarak hareket ederek, örtülüyor ve
farklı görsel efektler ve opaklık seviyeleri üretmektedir. (Foster + Partners,
Heatherwick Studio, 2017).

76
Şekil 68: Foster + Partners, Heatherwick Studio Duvaksız ve Duvaklı Bund Finans
Merkezi'nin Yükselmesi Bund Finance Centre (2017) Shanghai, Cin.

Şekil 69: Bund Finance Center Yükseklik Peçe ile ve Peçe olmadan.

Şekil 70: Fosun Foundation Aksonometrik Perspektifi ve Detayı.

77
 6.3.3. Kuveyt Pavilyonu (1992)

Önceki örneklerde belirtildiği gibi, kinetik öğeler çeşitli nedenlerden dolayı mimaride
uygulanmaktadırlar. Pavilyonlar, heykeller ve diğer emblematik yapılar gibi
kategorilerde tasarım amacı genellikle bir fikri, bir kültürü veya hatta tarihi bir olayı
temsil etmektir. Bu yapı, 1992 yılında İspanya’nın Sevilla kentinde Santiago
Calatrava tarafından tasarlanan Kuveyt pavilyonudur.35
İki asimetrik duvar tarafından tanımlanan piazzaya iki katlı yapı yerleştirilmiştir.
Piazza'nın yüzeyi varil şekline sahiptir ve ince bir kemik tabakası ile kaplanmış,
lamineli cam panellerle donatılmıştır. Piazza, her iki tarafta da teraslara sahiptir.
Dar, kıvrımlı merdivenler her duvarın dış yüzeyini aşağıdaki alt mekanlara kadar
takip eder: Aero folyo-ayarlı boşlukta bulunan kapalı bir sergi alanı.
Alt bölümden, cam ve mermer yüzeyin altında, açık, üçgen bağlantılı kereste
çalışması şeklinde, zırhlı yüzey tarafından desteklenmektedir. Bu yüzeylerin gerilim
üyeleri piazza'nın yumuşak yükselişinden daha belirgin bir eğriyi takip etmektedir.
Bu kafes kirişler, baharda 2.4 m aralıklarla, bu resmi sergi alanının uzunluğunu
çalıştıran, güçlendirilmiş beton ışınlar halindedir. Teraslı basamakların en tepesinde,
iki sıra eşit, beton desteği (bir tarafta 8, diğer tarafta ise 9), binanın ana özelliğini
desteklemek için, ışıklı zemin boyunca karşılıklı gelir çatı.
Burada, her biri 25 metre uzunluğunda olan 17 tane eğri kılıç şekilli kaburga, ana
yapıyı oluştururlar. Her kaburga, 15 adet önceden programlanabilir açıda, açılacak
ayrı bir elektrik sürücüsü ile bilgisayar kontrolüne girer ve kapağını kapatırlar.36
Bu alanların açıklığı, kafes kirişler ve eklemlenmiş kaburga tarafından
vurgulanmaktadır. Beton kütlenin ağırlığını karşılaştırmak için, büyük oranda filigran
kereste yapıları kullanılır. Beyazla eşleşmek için beyazla bitmiştir. Tahta gösterinin
yapısına izin verir.

35
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: Kuwait Pavilion Expo’92. (30/12/2018) Kaynakça:
https://en.wikiarquitectura.com/building/kuwait-pavilion-expo92/
36
Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: Kuwait Pavilion. (30/12/2018) Kaynakça:
https://calatrava.com/projects/kuwait-pavilion-sevilla.html

78
Şekil 71: Santiago Calatrava tarafından tasarlanan Kuveyt Pavyonu (1992) Sevilla,
İspanya.

Şekil 72: Kuveyt Pavyonu süreçte.

Şekil 73: Kuveyt Pavyonu kat planı ve Kaburgaların model dağılımı.

79
 7. KİNETİK MİMARLIK VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

Mimarideki kinetik unsurların uygulanmasıyla lüks, çevresel veya pratik

talepler uygulansa da, kinetik mimari örnekleri, bir yapı içindeki hareketin, her türlü
zorunlu koşulu başarmak için ayarlanabileceğini göstermektedir. Mimaride kinetik
öğeler tasarlarken veya tasarıma dahil ederken, olumlu bir çevre etkisine sahip
olmasının sorumluluğunda olmak gerekir.
Sürdürülebilir bir tasarım, doğal kaynakların kullanımını en üst düzeye
çıkarmaya yönelik pasif bir işlem başlar. – ışık, ısı, yağmur ve rüzgar. Yapıların
çevreye uygun tepki vermesinin yolu, dinamik dış mekan ortamına tepki veren
kinetik cepheleri bütünleştirmektedir. Gün ışığı, güneşten korunma, havalandırma
ve bazı durumlarda enerji üretimi sağlama işlevleridir (Kim & Torres 2015).
Kentsel çevre, yıllık küresel sera gazı (GHG)37 emisyonlarının % 75 ' inden
sorumludur: Yapılar yalnızca % 39 ' luk bir kesim oluşturuyor. Bu emisyonların
ortadan kaldırılması, iklim değişikliğinin ele alınması ve Paris Iklim Anlaşması
hedeflerin karşılanmasının anahtarıdır. 38
2006 yılında, “Architecture 2030” adlı örgüt, iki temel hedefi izleyerek “2030
Challenge” başlattı ve amaçları: 39
- İnşa edilen ortamdaki enerji tüketimi ve sera gazı (GHG) emisyonlarında önemli
bir düşüş elde etmek;
- Sürdürülebilir, esnek, dengeli ve karbon-nötr yapılar ve toplulukların gelişimini
arttırmaktır.
- “Architecture 2030”, küresel mimariye ve inşa topluluğuna aşağıdaki hedefleri
uygulamak isteyen “2030 Challenge” yayımladı:

37
Sera gazları ısıyı kırabilen gazlardır. Sera gazları emilierek, termal kızılötesi aralığın içine ışık yayar.
Dünya atmosferindeki birincil sera gazları su buharı, karbon dioksit, metan, nitrous oksit ve ozondur.
38
“Paris Anlaşması”, 2020 yılından itibaren sera gazı emisyonları, uyum sağlama ve finans ile ilgili
Birleşmiş Milletler Iklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi çerçevesinde yapılan bir anlaşmadır. Uzun
vadeli hedefler, küresel ortalama sıcaklıktaki artışı sanayi öncesi seviyelere 2 ° C'ye kadar çekmektir;
ve bu durum, iklim değişikliğinin riskleri ve etkileri önemli ölçüde azalttığından, 1,5 ° C'ye kadar olan
artışı sınırlandırmaktadır. Daha fazla bilgi için bu makaleyi inceleyiniz: “The Paris Agreement”.
(10/03/2019). Kaynakça:
https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement
39
2030 ' da, 2002 ' deki iklim değişikliğine tepki olarak kurulmuş, kar amacı gütmeyen, partizan
olmayan ve bağımsız bir kuruluştur. (10/03/2019). Kaynakça:
https://architecture2030.org/about/

80
- Tüm yeni yapılar, gelişmeler ve büyük yenileme çalışmaları, bu yapı türü için
bölgesel (veya ülke) ortalama bir fosil yakıtı, GHG salınımı, enerji tüketimi
standartları ile ilişkili biçimde tasarlanmalıdır.
- En azından, mevcut yapı alanının eşit miktarı, fosil yakıtı, GHG-salınımı, enerji
tüketim standardının % 70 ' i bu yapı türü için ortalama/medyan olarak, her yıl
yenilenir.

Tüm yeni yapılar ve büyük yenileme çalışmaları için fosil yakıt azaltma standardı
2020 ' de % 80, 2025 ' te % 90, 2030 ' da ise karbon nötr olarak elde edilecektir . (bu
durum enerji gerektiren fosil yakıt GHG kullanılmamasıdır) (Architecture 2030,
2006).
Bu hedefler, yenilikçi sürdürülebilir tasarım stratejileri, yerinde yenilenebilir enerji
üreten ve/veya satın alma (maksimum % 20) harici yenilenebilir enerji uygulayarak
gerçekleştirilebilirler.

7.1. Enerji Verimliliği

Mimaride kinetik öğeler hem kullanıcılarına hem de çevreye fayda sağlamak için
kullanılabilirler. Önceki bölümlerde gösterilen örnekler, formların ve yapı
verimliliğinin, kinetik öğelerden etkilendiği şekilleri temsil etmektedir. Söz konusu
örneklerin bazılarında, yapılar doğal faktörlere dayanacak veya faydalanacak şekilde
tasarlanmışlardır. Mimari ve dış mekanlar arasındaki ilişki çok önemli çevresel
etkilere sahiptir.
Yapı kaplamaları, güneş panelleri, etkileşimli cepheler, kendi kendine
temizlenebilme, doğada çözünen malzemeler, hava geçirmez malzemeler için
tasarlanabilir ancak genel yapı tasarımı ekosistem için ayrı bir öneme sahiptir.
“İnteraktif bir yapı çevresel faktörleri dikkate alarak yönlenme, açıklıklar,
günışığından maksimum düzeyde faydalanabilme, istenilen ısı kazanımı arttırma,
istenmeyen ısıyı azaltma, rüzgar odaklı sızma nedeniyle termal kayıpların yanı sıra
pasif güneş ve pasif soğutma fırsatlarını en üst düzeye çıkarma gibi avantlajlardan
faydalanması gerekmektedir.” (Fox and Kemp, 2009).
Kinetik eleman tasarımı ve malzemeleri, kendi çevrelerine uygun hareket ettikleri
sürece, yapı performansını geliştirirler. Akıllı ve kinetik cepheler, enerji tüketiminde

81
verimlilik gerektiren yapı yüzeyleri için bariz bir seçim haline gelmektedirler. Cephe
artık kullanıcılar için yalnızca barınak görevi sağlayan durağan bir eleman
değildir. Bunun yerine, doğal kaynakların kullanımını en üst düzeye çıkaran aktif,
yenilenen ve üretken bir yapı sistemidir.
Kinetik bir cephe dış çevre ve iç mekanlar arasında arakesit görevi görür. Sıcaklık,
soğuk, yağmur, sert rüzgarlar ve gürültü gibi istenmeyen koşullara bir engel
oluştururlar. Ama aynı zamanda bir uyarıcı rolüne de bürünebilir. Bu da, açık ve sık
sık interaktif yapı yüzeyleriyle görsel duygunun ve şehir sakinlerinin bir araya
gelmesinden etkilenebilir.

7.2. İnsan ve Mimarlık Etkileşimi

Kinetik mimari sistemler iç ve dış mekanlar arasındaki ayrımı bulanıklaştırarak

yaşayan veya çalışma alanını en üst düzeye çıkaran ve yıl boyunca kullanılabilir hale
getiren sistemlerdir. Toplanabilir yapılar, çatılar, çatı pencereleri, pencereler veya
kapılar bir yapı projesine entegre edildiğinde, kapalı alanlar artık sadece kapalı
mekanlarla sınırlı kalmamaktadır. (Clarkson, 2018).

Şekil 74: Olson Kundig Architects tarafından tasarlanan Shadowboxx (2009)

Washingto, ABD.

82
İnsan-mimari etkileşimini geliştirmek için kinetik sistemlerin kullanıldığı başka bir
yol, kullanıcıların ihtiyaçları hakkında daha samimi bir araştırma oluşturmaktır.
Boşluklar, özellikle kullanıcı özel ihtiyaçları olduğunda daha uygun ve daha hızlı yanıt
verecek şekilde ayarlanabilmektedirler. Robotik mobilya, engelli kullanıcılara
evlerinde daha bağımsız bir hayat tarzı sunabilmektedir. Robotik mobilyalar,
kullanıcıların temel aktiviteleri sağlayacak mobil iç bileşenler oluşturma, ev yemeği,
evin etrafında dolaşma, kapı açma ve üst raflardan ve dolaplardan bulunan
ihtiyaçlara ulaşmalarına yardımcı olabilmekedir.
Etkileşimli mimari yararları, adaptasyonla ilgilenen pragmatik uygulamalardan,
psikolojiyi ilgilendiren insani uygulamalara en iyi geçiş olanağıdır. Etkileşimli mimari,
yaşlılar, engelliler ve çocuklar için çok büyük bir etki yaratmaya başlamıştır. Ayrıca,
geleneksel olarak statik bir mimarinin asla yapamayacağı şekilde güvenlik ve
emniyet sağlamaktadır. (Fox, 2010).

Şekil 75: Valek ve Kačena'dan Engelliler İçin Mutfak.

83
 7.3. Etkileşimli Mimarlık

Etkileşimli mimari temel olarak kinetik mimarinin kademeli olarak

dönüştürülmesi olanağıdır. İkili arasındaki fark, kinetik mimari hareketi kontrol eden
mekanik sistemlere sahipken, etkileşimli mimari ise kullanıcılardan ve çevreden
öğrenmek üzere programlanmış yerleşik hesaplamayı kullanırken, değişikliklere
uyum sağlayarak sezgisel olarak yanıt vermektedir.
Yeni teknolojik gelişmeler sayesinde, mimari birden fazla soruya yanıt
verebilmektedir. Hesaplama sistemi yaşam alanlarını kontrol edebilir ve
kullanıcıların rahatlık ve ihtiyaçları doğrultusunda ısı, ışık ve akustiği adapte edebilir.
Tasarımcının hedeflerine bağlı olarak, etkileşimli mimari de kentsel alanlar üzerinde
etki yaratabilir. Temel olarak, Fox ve Kemp durumu şu şekilde özetlerler “Etkileşimli
mimari, kullanıcı ve inşa edilen çevre arasında yeni etkileşimli ilişkiler yaratmak
içindir.” (Fox & Kemp, 2009).

Şekil 76: Breakfast tarafından tasarlanan Brixel Mirror (2018) Brooklyn, New York,
ABD.

84
 7.4. Uzun Ömürlülük ve Ekonomik Fizibilite

Birçok örnekte belirtildiği gibi, kinetik mimari sürekli olarak gelişmektedir. Kinetik
sistemlerin geçmişte karşılaştığı termal yalıtım, bakım, uzun ömürlü, vb. gibi
sorunlar, akıllı malzemeler, bilgisayar programlaması, gelişmiş teknoloji gibi sürekli
yeniliklerle hızla yok olmaktadırlar. Son yıllardaki yapılar kinetik elemanların işletim
sistemiyle ilgili sorunlar yaşansaydı yazılım teknolojisi fark edilmeden gelişerek test
edilmeden ve inşaatta öngörülen arızaların farkına henüz inşaat başlamadan varmak
mümkün olurdu. Diğer yandan, malzeme bilimi alanındaki gelişmeler yapıların
özelliklerini geliştirerek, bir kaç mikron içinde enerji sorunlarını, etkileşimi ve gücü
yönetme becerilerini, esnek çalışma sorununu ele alan, tüm yapının verimliliğini
karşılayan bir çözüm sunmaktadır. Saptanmış faydaları arasında, daha küçük ekolojik
ayak izlerinin yerini saptayabilme özelliği bulunmaktadır. 40 kullanılan malzeme
miktarında azalma, ağırlık yükü, artan esneklik, dönüşüm modları arasında çalışma
süresi ve sonunda, bir güvenlik ağı sağlama becerisi (Oungrinis, 2013).
Bu arada, etkileşimli mimari ekonomik olarak her yıl giderek daha da
güçlenmektedir. Yakın zamanda bir dizi farklı faktör ve talep, prototiplendirme
kolaylığının yanı sıra tam ölçekli uygulama sürecini hızlandırmıştır. Bu değerlerin
çoğu farklı süreçlerden, teknolojilerden ve düşünce tarzlarından kaynaklanmaktadır.
Otonom ev gibi diğer etkileşimli projeler, bu alanda kullanılan teknoloji talebini
artırarak da büyük katkıda bulunmuşturlar. Bu artan talep donanım ve yazılımları
daha ucuz, daha güçlü ve daha uygun hale getirmiştir. (Fox and Kemp, 2009).

40
Ekolojik ayak izi - Gıda, su, ulaşım, konut, atık yönetimi ve diğer amaçlara göre, her biri (dünyada,
bir ülke) ortalama arazi miktarını tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

85
 8. SONUÇ

Kinetik mimari pek çok durumda mimarlık geçmişiyle ortaya çıkmıştır. Ancak
yenilikçi mühendislik ve geleceğe dair yeni vizyonlar sayesinde sanayi devrimi
süresince kalkınma potansiyeli hızlanmıştır. O zamandan beri birçok mimar yapılara
hareket ve hayat getirme girişimlerinde bulunmuştur. Ve sadece son birkaç yılda,
mimarlık alanında kayda değer birçok gelişmeye tanıklık etmekteyiz.
Birinci bölümde kinetik mimarinin evrimine ilişkin kısa bir tarihi süreç
anlatılmaktadır. Roma Imparatorluğu'nda tasarlanmış kompleks yapı örnekleri ile
desteklenmiştir. En erken örnekler, işlevsel veya savunma amaçlı olaylara yönelik
hareketlerdir. Ancak mimari gelişimin en önemli farklılaşma süreci sanayi devrimi ile
başlamıştır. Ayrıca, kinetik bileşenlerin uygulanmasının nedeni işlevsel amaçların bir
üst düzeye taşınmasıdır. Sağlık, eğlence kolaylığı için yeni yapılar inşa edilmiştir.
Sağlık bölümünde, binalar güneş ışığını takip etmek için tasarlanmıştır. Bu inşaat
tekniği farklı amaçlar için farklı yapılarda uygulanmıştır.
İkinci bölüm, fiziğin bakış açısı ile hareketi keşfetme çabasıdır. “Fizikte, hareket
zaman içinde bir nesnenin konumundaki değişimdir. Hareket, öteleme, mesafe,
sürat, hız, zaman ve ivme açısından matematiksel olarak tanımlanır.”
Hareketin tipolojileri ve prensiplerini anlamak, kinetik mimari bileşenlerine daha
gerçekçi ve uygulanabilir bir yaklaşım sağlar. Ek olarak, onları daha ayrıntılı bir
şekilde anlamak, mimarideki yeni keşiflere ve yaratıcılığa yol açabilmektedir.
Üçüncü bölüm, kinetik mimari tasarım ve araştırma yaklaşımına odaklanmıştır. Bu
bölüm daha çok M. Kemp ve B.Yeh işbirliği ile M.Fox un çalışmalarına
dayanmaktadır. Bu yazarlar kinetik mimariyi üç farklı şekilde sınıflandırmışlardır:
1. Yapısal yenilikler ve materyallerin gelişimleri, daha fazla bilgi ve kinetik çalışma
yöntemleri.
2. Hareketi kontrol etmek için kullanılan mekanizma türünü ifade eden kontrol
mekanizmaları.
3. Mimarlık tipolojilerinin üç farklı kategoriye ayrılması: yerleşik (bir konuma
sabitlenebilir), dağıtılabilir (taşınabilir), dinamik (mimari yapıda hareket).

86
Bu kategorizasyon, kinetik mimari hakkındaki araştırmaların yönünü açıklamaktadır.
Temel olarak ele alındığında, kinetik bir bileşen tasarlamak, kontrol mekanizması ve
malzeme düşüncesiyle yapısal bir tasarım içerir.
Dördüncü bölüm mimarideki kinetik bileşenlerin türünü ortaya koymaktadır.
Oungrinis, K, A. (2013) göre kinetik bileşenler üç farklı kategoride ele alınır:
1. Yapısal bileşenler: yapısal destek sistemleri, yapı kaplamaları, çatılar, katlar ve iç
mekanlar.
2. Çevre Birim Parçaları: genişleyen mekanlar ve mekan içinde mekanlar.
3. Özerk konutlar: Mikro mekanlar ve Acil Durum barınakları.
Bu bölümün cevap vermek istediği soru şudur; hangi mimari bileşenler kinetik
olarak sınıflandırılabilir? Bu sorunun kısa cevabı, mimarideki her bileşen kinetik
olabilir, ancak her bileşenin düzgün çalışması için gereken bazı koşullar mevcuttur.
Beşinci bölüm kinetik bileşenlerinin kullanımının ardındaki nedenleri
araştırmaktadır. Kinetik bileşenler, hem pragmatik hem de kullanıcı taleplerini
karşılayacak şekilde geliştirilmiştir. En son yeniliklerin ve çeşitli gereksinimleri
gerçekleştirmenin gerekliliğinin yarattığı koşulları göz önünde bulundurursak, kinetik
öğeler mimaride kendine çok geniş bir uygulama yelpazesi bulmuştur. Esneklik,
erişilebilirlik, aydınlatma, havalandırma, enerji ve su için kullanılabilir veya sadece
kavramsal veya estetik amaçları bulunabilir.
Birçok inşa örneklerine göre tasarımcıların mimaride kinetik bileşenleri
uygulamalarının nedenleri üç faktörle açıklanmaktadır: Çevre koşulları, Işlevsel
amaçlar, Lüks

Ancak, çok amaçlı yapılardaki kinetik bileşenlere dair örnekler bulunmaktadır.

Aşağıdaki örneklerin ayrıntılı bir açıklaması, mimarideki kinetik öğelerin kullanımını
ve performansını ortaya koymaktadır.
Altıncı bölüm kinetik mimari ve sürdürülebilirlik arasındaki ilişkiye odaklanmaktadır.
Sürdürülebilir bir yaklaşım, doğal kaynakların kullanımı, ısı, yağmur ve rüzgar gibi
doğal kaynakların kullanımını en üst düzeye çıkarmaya yönelik pasif bir yaklaşım ile
sürdürülebilir bir şekilde başlar. Ayrıca, insan ve mimari arasındaki etkileşim kinetik
bileşenlerin uygulanmasında temel bir rol oynar. Kullanıcılara yanıt veren ve

87
uyarlanabilen bir mimari, özellikle kinetik unsurlar engelli veya yaşlılara yönelik özel
gereksinimleri yerine getirmek için tasarlandığında, hayat kalitesini artırır.
Son olarak, mimaride yer alan kinetik bileşenler için talep sayısının artması,
teknolojilerin ve malzemelerin karmaşıklaştırılması ve pazarda daha ucuz hale
getirilmesi bu mimari tarz üzerinde etkili olmuştur.
Açıkçası, kinetik mimarlığı ilk duyduğumda biraz şüpheci yaklaşmıştım fakat ilgimi
çekmeyi başardı. Mimariye hareketi sunmak oldukça şaşırtıcı bir ilerlemedir. Fakat
bir sonraki adım ne olacak? İnteraktif Mimarlık mı? Beyni olan bir yapı (bilgisayar),
bir vücut (mimari elemanlar) ve sezgi (sensörler), kendi başına hareket edebilecek
mi? Bu mimarinin bir başka tasarım ve dijitalleşme yoluyla çevresel sorunları
azaltmak için bulduğu gerçek bir çözüm mü yoksa çıkmaz bir tipoloji mi? Bana göre,
ilk seçenek daha mantıklı, çünkü bu sorunları daha fazla görmezden gelmemekle
birlikte, diğer yandan, dijital dünyanın daha iyi mimari çözümler elde etmek için
sağladığı yararları kullanmamız gerekmektedir. Yani, bu düzeydeki taşınabilir
bileşenler çok fazla yatırım ve bakım gerektirir; bu da arızaları ve zaman tüketimini
engellemez. Ancak hareket tasarım sorunlarını çözme konusunda çok yararlı olabilir.
Üstelik, şirketler belirli ürünlerde uzmanlaşarak onları mükemmelleştiriyorlar ve
sorunları ortadan kaldırarak maliyetleri düşürüyorlar.
Kinetik mimari hakkında okumak ve araştırmak beni, mimarideki hareket fikrine
daha açık görüşlü ve makul görebilmemi sağlamıştır. Çok çeşitli gereklilikleri yerine
getirmek için kinetik öğelerin mimaride nasıl istihdam edilebileceği konusunda çok
açık ve geniş bir izlenim sunması için yukarıdaki örnekler oldukça yol göstericidir.
Ayrıca bu örnekler merak uyandıran keşifler için yeni yollar açmaktadırlar. Kinetik
öğeler enerji oluşturmak ve korumak için kullanılabilirler. Üstelik mekansal kullanımı
esnektir ya da özel ihtiyaçları olan yaşlılara ve insanlara bağımsızlık sağlar. Aynı
zamanda güvenlik amaçlı, eğlence, estetik ve doğayla bağlantı için de
kullanılabilirler. Bu da demek oluyor ki, gelecekte her yapı ya da ünite, daha iyi
performans gösterebilmek için bir tür kinetik mimari bileşen içermelidir.
Inanıyorum ki her yapı zamandan öte bir düşünceyle tasarlanmalı ve yıllarca, onlarca
yıl ve belki yüzyıllarca doğaya ve kullanıcıya hizmet verebilmeliler. Yeni işlevlere ve
kentsel gelişmelere uyum sağlamanın yanı sıra, kullanıcıların ihtiyaçlarını yerine
getirebilmelidirler. Bir mimar, yapının ömrünü ve kullanılabilirliğini öngörmelidir.

88
Eğer bir yapı geçici ise, kolayca sökülebilir olmalıdır. Eğer yapı konumu aşırı sıcaklığa
sahip bir iklimde ise, tasarım mikroiklim etkisinin farkında olmalıdır. (Bu nedenle,
yansıyan yüzeylerden ve tek katlı yüzeylerden kaçınılması gerekmektedir). Eğer
konum sismik hareketlere son derece eğilimliyse, o zaman yapı bu durumla başa
çıkabilmelidir. İnsani ve psikolojik davranışlar mimari tasarımlar için önemli
faktörlerdir.
Gelecekte mimarlık daha esnek ve çevreyle uyum içinde olmalıdır. Bu sürede,
kullanıcı yaşamlarını teknolojinin yararlarını dışlamadan geliştirmelidir.
Daha geniş ve daha fütüristik bir görünümdeki gelecekte, şehirlerimizin ufuk çizgisini
yeniden yapılandırma, uyum sağlama, adapte olma, yaşam formlarında hareket
eden yapılar barındırabileceğini hayal etmekteyim. Bir organizmaya benzeyen,
bulunduğu ortamda statik ve tepkisiz olmak yerine tutarlı ve aynı zamanda kendi
sakinleriyle ve çevreyle bütünleşen bir şehir düşünüyorum. Bu dönemin, akıllı aletler
dönemi olduğu gibi, aynı zamanda akıllı yapılar ve akıllı yerleşimler dönemi
olduğuna da inanıyorum.
Bu durum benim kinetik mimarlığın, modernizm den sonraki en büyük adım
olduğuna ve biz mimarların, bu işin bir parçası olma ayrıcalığına sahip olduğumuza
inanmamı sağlamaktadır.

89
ŞEKİLLER KAYNAKLAR

Şekil 1: Londra Kulesi - Drawbridge (1066) Londra, BB.

https://www.youtube.com/watch?v=8Ystd_V8tN4
Şekil 2: Drawbridge işletim sistemi örneği. Çizen: Yll Mikullovci
Şekil 3: Roma Kolezyumu (70 M.S) Roma, İtalya.
https://www.youtube.com/watch?v=bAWTJO6oz-o&t=237s
Şekil 4: Katlama sürecinin örneği. Çizen: Yll Mikullovci
Şekil 5: Ahşap Kayar Kapılar (79 M.S.) Herculaneum, İtalya.
http://bellcurveoflife.blogspot.com/2008/11/herculaneum-house-of-wooden-
partition.html
Şekil 6: Ahşap Kayar Kapıların hareket süreci örneği. Çizen: Yll Mikullovci
Şekil 7: Dr Jean Saidman tarafından tasarlanan Dönen Solaryum (1930) Aix-les-Bains,
Fransa.
http://urban-
resources.net/pages/les_solariums_tournants_du_dr_jean_saidman.html
Şekil 8: Dönen Solaryum dönme hareketi örneği. Çizen: Yll Mikullovci
Şekil 9: Angelo Invernnizzi tarafından tasarlanan Villa Girasole (1935) Verona, İtalya.
https://www.youtube.com/watch?v=XRMTi3BUitU&index=1&list=PLx_P4ThJmZu1b
ek0Cd82msBBj9cVhVC7_
Şekil 10: Villa Girasole dönme hareketi örneği. Çizen: Yll Mikullovci
Şekil 11: Soma Lima Yeosu tarafından tasarlanan One Ocean, Tematik Pavilyon EXPO
2012 (2012) Güney Kore.
http://www.soma-architecture.com/index.php?page=theme_pavilion&parent=2#
Şekil 12: Kinetik yapı hareketi örnekleri. Çizen: Yll Mikullovci
Şekil 13: Esnek Malzemeler: a. Lastik, b. Metal, c. Ahşap, d. Plastik.
https://www.pinterest.com/yjnam721/flexible-materials/?lp=true
Şekil 14: 3 Boyutlu Malzemeler: a. Beton, b. Metal, c. Ahşap, d. Cam.
https://www.sculpteo.com/en/materials/
Şekil 15: Ultraışıklı Malzemeler: a. Aerograf, b. Metalik Mikroörgü, c. Aerojel d. 3
Boyutlu Grafen.
https://inhabitat.com/6-of-the-lightest-and-strongest-materials-on-earth/
Şekil 16: Elastik Malzemeler: a. Esnek Yapı, b. Higroskop c. Aegis Hiperyüzey, d.
Elastik Yapı.
https://www.pinterest.co.uk/pin/290060032236376041/?lp=true
Şekil 17: Kinetik Yapı Tipolojileri.
http://echo.iat.sfu.ca/library/fox_kinetic_systems.pdf
Şekil 18: Richard T. Foster tarafından tasarlanan The Round House (1968) Wilton
ABD.
https://www.youtube.com/watch?v=i536FjeamRw&t=5s
Şekil 19: Alex Schweder & Ward Shelley tarafından tasarlanan ReActor (2016)
Ghent, New York, ABD.
https://www.youtube.com/watch?v=_f24cp1_DOI&t=26s
Şekil 20: Bjarke Ingels Group tarafından tasarlanan The Unzipped Pavilion (2016).
https://www.serpentinegalleries.org/press/2016/02/serpentine-pavilion-2016-
designed-bjarke-ingels-group-big

90
Şekil 21: R. Buckminster Fuller tarafından tasarlanan Pacific Domes (1980).
https://pacificdomes.com/domes-media-gallery/
Şekil 22: Santiago Calatrava tarafından tasarlanan Milwaukee Sanat Müzesi (2001)
Milwaukee, Wisconsin, ABD.
https://www.youtube.com/watch?v=eGQJPkQL0fU
Şekil 23: Caspar Schools tarafından tasarlanan Garden House (2016). Eindhoven,
Hollanda.
https://www.youtube.com/watch?v=1angHnp6PIE
Şekil 24: Thomas Heatherwick tarafından tasarlanan The Rolling Bridge (2004)
Paddington, Londra, BB.
https://www.youtube.com/watch?v=z_qqzDicYOo
Şekil 25: Knight Architects tarafından tasarlanan Merchant Square Footbridge
(2014) Paddington, Londra, BB.
https://www.youtube.com/watch?v=-OsnjEs9Bmc
Şekil 26: Tony Kettle tarafından tasarlanan The Falkirk Wheel (2002) Falkirk, BB.
https://www.youtube.com/watch?v=FX_UTE6sEHI
Şekil 27: Gensler tarafından tasarlanan Shanghai Tower (2015) Shanghai, Cin.
http://www.smartshanghai.com/articles/activities/the-shanghai-tower-has-a-
fantastic-swinging-vulva-at-the-top-of-it-that-plays-avatar-music
Şekil 28: Ernst Giselbrecht + Partner tarafından tasarlanan Kiefer Technic Showroom
(2007) Graz, Avusturya.
https://www.architonic.com/en/project/ernst-giselbrecht-partner-dynamic-facade-
kiefer-technic-showroom/5100449
Şekil 29: Eduard Bohtlingk tarafından tasarlanan De Markies, Temporary Living
Caravan (1985) Rotterdam, Hollanda.
https://www.feeldesain.com/markies-temporary-living-caravan.html
Şekil 30: Tom Kundig tarafından tasarlanan Sol Duc Cabin (2011) Washington, ABD.
https://www.metalocus.es/en/news/sol-duc-cabin-olson-kundig
Şekil 31: Chuck Hoberman tarafından tasarlanan The Hoberman Arch (2002) Salt
Lake City, Utah, ABD.
https://www.youtube.com/watch?v=R3AtMEq5ePM
Şekil 32: Decker Yeadon tarafından tasarlanan Homeostatic Façade (Kavramsal).
https://www.archdaily.com/533679/how-do-mysterious-memory-materials-
work?ad_medium=widget&ad_name=recommendation
Şekil 33: HOK, 360 Architecture tarafından tasarlanan Mercedes-Benz Stadium
(2017) Atlanta, ABD.
https://www.archdaily.com/876888/aperture-style-retractable-roof-at-atlantas-
mercedes-benz-stadium-closes-for-the-first-
time?ad_medium=widget&ad_name=recommendation
Şekil 34: Mitsuru Senda ve EDI tarafından tasarlanan The Qizhong Forest Sports City
Arena (2005) Shanghai, Cin.
https://www.isaarchitecture.com/En/work_detail.aspx?unid=67&subClass=7
Şekil 35: SEFAR ve Architecture TENARA tarafından tasarlanan BC Place Stadium
Roof (2011) Vancouver, Kanada.
https://archello.com/project/bc-place-stadium
Şekil 36: Hoberman Associates tarafından tasarlanan Iris Dome (2000) Hannover,
Almanya.

91
https://www.youtube.com/watch?v=b1L4503LXfk
Şekil 37: Gala Systems tarafından tasarlanan Tobin center for the Performing arts
Amphitheatre Floor (2014) San Antonio, Texas, ABD.
https://www.youtube.com/watch?v=5PnGjacoi5s
Şekil 38: Hiroshi Hara ve Atrie Bunku tarafından tasarlanan The Sapporo Dome
(2001) Toyohira-ku, Sapporo, Japanya.
https://www.youtube.com/watch?v=hC45IfXj06k
Şekil 39: AGOR Creative Engineering tarafından tasarlanan Bi-fold Floor (2011) Tel
Aviv, Israil.
https://www.youtube.com/watch?v=Z66eY3zXHvM
Şekil 40: Pevegen Systems tarafından tasarlanan Pavegen Kinetic Floor (2009)
London, BB.
https://www.dezeen.com/2017/10/27/movie-mini-living-pavegen-flooring-system-
power-future-smart-cities-video/
Şekil 41: Olson Kundig Architects tarafından tasarlanan Art Stable (2010) Seattle,
WA, ABD.
https://www.olsonkundig.com/projects/art-stable/
Şekil 42: SKYFOLD tarafından tasarlanan Vertical Vetractable Walls.
https://www.youtube.com/watch?v=Fo2QE0oMkig
Şekil 43: Ori Studio tarafından tasarlanan The Pocket Closet.
https://oriliving.com/ori-pocket-closet
PKMN architectures tarafından tasarlanan Casa Mja, Pequeñas Grandes Casas
(2015) Salinas, İspayna.
https://www.dwell.com/collection/movable-walls-instantly-transform-a-small-
vacation-home-from-a-two-bedroom-to-a-studio-3a2c6dd9
Şekil 45: Shigeru Ban tarafından tasarlanan Naked House (2000) Saitama, Japanya.
http://archeyes.com/naked-house-shigeru-ban/
Şekil 46: TENFOLD Technology tarafından tasarlanan Mobile Building.
https://www.tenfoldengineering.com/#section-applications
Şekil 47: Aedas Architects tarafından tasarlanan Al Bahar Towers (2012) Abu Dhabi.
https://freshome.com/2012/12/24/intelligent-shading-system-showcased-by-abu-
dhabis-al-bahar-towers/
Şekil 48: Katlanır Gölgelendirme Modülleri. Çizen: Yll Mikullovci
Şekil 49: Katlanır gölgeleme cephe “Mashribiya”.
https://www.emporis.com/images/details/878838/computerrendering-mashribiya-
design
Şekil 50: Shigeru Ban Architects tarafından tasarlanan La Seine Musicale (2017)
Paris, Fransa.
https://www.archdaily.com/874535/la-seine-musicale-shigeru-ban-architects
Şekil 51: La Seine Musicale'in Yükselişi.
https://www.archdaily.com/874535/la-seine-musicale-shigeru-ban-architects
Şekil 52: La Seine Musicale Kat Planları.
https://www.archdaily.com/874535/la-seine-musicale-shigeru-ban-architects
Şekil 53: C.Y. Lee & Partners tarafından tasarlanan The Taipei 101 (2004) Taipei,
Tayvan.
http://www.skyscrapercenter.com/building/taipei-101/117
Şekil 54: Taipei 101'deki Tuned Mass Damper'ın yapısına giriş.

92
https://www.taipei-101.com.tw/en/observatory-damper.aspx
Şekil 55: Taipei 101'deki Tuned Mass Damper.
http://www.slate.com/blogs/atlas_obscura/2014/11/17/the_tuned_mass_damper_
of_taipei_101_in_taiwan.html
Şekil 56: Diller Scofidio + Renfro ve Rockwell Group tarafından tasarlanan The Shed
(2019) New York, ABD.
https://dsrny.com/project/the-shed
Şekil 57: Plaza üzerinde hareketi.
https://www.hudsonyardsnewyork.com/discover/the-shed/
Şekil 58: Aksonometrik ve bölüm.
https://www.architecturalrecord.com/articles/11925-continuing-education-kinetic-
buildings
Şekil 59: OMA tarafından tasarlanan Concrete at Alserkal Avenue (2017) Dubai, BAE.
https://www.archdaily.com/867314/concrete-at-alserkal-avenue-oma
Şekil 60: Alserkal Bulvarı'ndaki Betonun Uzay Yapılandırmalarından Bazıları.
https://www.domusweb.it/en/architecture/2017/03/17/omaalserkal_avenue.html
Şekil 61: Alserkal Bulvarı'ndaki Betonun Aksonometrik.
https://www.architonic.com/en/project/oma-amo-concrete-at-alserkal-
avenue/5104474
Şekil 62: KWK Promes - Robert Konieczny tarafından tasarlanan Safe House (2009)
Warsaw, Polonya.
https://www.archdaily.com/143281/safe-house-kwk-promes?ad_medium=gallery
Şekil 63: Safe House Yükselmesi.
https://www.archdaily.com/143281/safe-house-kwk-promes?ad_medium=gallery
Şekil 64: Safe Hause Kat Planları.
https://www.archdaily.com/143281/safe-house-kwk-promes?ad_medium=gallery
Şekil 65: Marks Barfield Architects tarafından tasarlanan British Airways i360 (2016)
Brighton, BB.
http://www.marksbarfield.com/projects/brighton-i360/
Şekil 66: British Airways i360 Bölüm.
https://www.archdaily.com/792537/british-airways-i360-worlds-tallest-moving-
observation-tower-opens-in-uk
Şekil 67: Marks Barfield Architects tarafından tasarlanan British Airways i360 (2016)
Brighton, BB.
https://www.youtube.com/watch?v=U5vmAcNR0I0&t=28s
Şekil 68: Foster + Partners, Heatherwick Studio Duvaksız ve Duvaklı Bund Finans
Merkezi'nin Yükselmesi Bund Finance Centre (2017) Shanghai, Cin.
https://www.youtube.com/watch?v=-xV-dIWVN1A
Şekil 69: Bund Finance Center Yükseklik Peçe ile ve Peçe olmadan.
https://www.archdaily.com/881511/bund-finance-centre-foster-plus-partners-plus-
heatherwick-studio
Şekil 70: Fosun Foundation Aksonometrik ve Detay.
https://www.archdaily.com/881511/bund-finance-centre-foster-plus-partners-plus-
heatherwick-studio
Şekil 71: Santiago Calatrava tarafından tasarlanan Kuveyt Pavyonu (1992) Sevilla,
İspanya.
https://calatrava.com/projects/kuwait-pavilion-sevilla.html

93
Şekil 72: Kuveyt Pavyonu süreçte. Çizen: Yll Mikullovci
Şekil 73: Kuveyt Pavyonu kat planı ve Kaburgaların model dağılımı.
http://www.vanessaargento.com/morphology/
Şekil 74: Olson Kundig Architects tarafından tasarlanan Shadowboxx (2009)
Washingto, ABD.
https://www.archdaily.com/310617/shadowboxx-olson-kundig-architects
Şekil 75: Valek ve Kačena'dan Engelliler İçin Mutfak.
https://www.youtube.com/watch?v=TIAVwtE8WM8
Şekil 76: Breakfast tarafından tasarlanan Brixel Mirror (2018) Brooklyn, New York,
ABD.
https://breakfastny.com/brixel-mirror

94
 9. KAYNAKLAR

Adams, D. (2017, June 06). These 7 quake-resistant buildings are designed to

withstand the next big shockwave. Digital Trends, Cool-tech, Earthquake,
Resistant, Buildings, Retrieved (20/12/2018) from:
https://www.digitaltrends.com/cool-tech/earthquake-resistant-buildings/

Alter, L. (2008, August 11). 1935: Villa Girasole: Rotating House Follows the Sun.
Treehugger, Business, Corporate Responsibility, Retrieved (06/08/2018) from:
https://www.treehugger.com/corporate-responsibility/1935-villa-girasole-
rotating-house-follows-the-sun.html

Anne, R. (2018, July 02). How Alserkal Avenue Became Dubai’s Art Hot Spot. As
the arts hub celebrates its first decade, we look back at how the former
industrial district has evolved. Galerie Magazine, Art+Culture, Retrieved
(24/12/2018) from: https://www.galeriemagazine.com/dubais-alserkal-avenue-
celebrates-ten-years/

Barandy, K. (2018, November 11). 'The Shed' is taking shape in New York City's
hudson yards. DesognBoom, Architecture, Retrieved (22/12/2018) from:
https://www.designboom.com/architecture/shed-diller-scofidio-renfro-
rockwell-group-11-11-18/

Bliss, L. (2014, September 15). The New Alchemy: How Self-Healing Materials
Could Change. CityLab, Life, 2014-09, Retrieved (26/11/2018) from:
https://www.citylab.com/life/2014/09/the-new-alchemy-how-self-healing-
materials-could-change-the-
world/380075/?utm_medium=website&utm_source=archdaily.com

Brillon, J. (2016, August 15). Rotating and tilting ReActor house accommodates
two artists for five days. Dezeen, 2016/08/15, Retrieved (29/11/2018) from:
https://www.dezeen.com/2016/08/15/rotating-tilting-reactor-house-
installation-accommodates-two-artists-for-five-days-omi-art-center-upstate-
new-york/

Busta, H. (2015, June 09). The Promise of Nanomaterials in Architecture.

Architect Magazine, Tech & Products, Technology, Retrieved (26/11/2018) from:
https://www.architectmagazine.com/technology/the-promise-of-
nanomaterials-in-architecture_o

Clarkson, J. (2018). Kinetic Architectural Systems. Libart USA, STOETT Industries,

Continuing Education AIA, Retrieved from:
https://continuingeducation.bnpmedia.com/pdf/courses/L665C1971.pdf

Cliento, K. (2012, September 05). Al Bahar Towers Responsive Facade / Aedas.

Archdaily, Article-270592, Retrieved (16/12/2018) from:
https://www.archdaily.com/270592/al-bahar-towers-responsive-facade-aedas

95
Cudzik, J. & Nyk, L. (2017). Reasons for Implementing Movement in Kinetic
Architecture. [Electronic Version]. Faculty of Architecture, Gdansk University of
Technology, ul. Narutowicza 11/12, 80-233 Gdansk, Poland. Retrieved from:
https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1757-899X/245/4/042073/pdf

Curl, S, J. & Wilson, S. (2015). The Oxford Dictionary of Architecture. 3rd ed.
Oxford, UK: Oxford University Press 2000. Page: 827 - ISBN: 9780199674985

Dyer, T, H. (2015). Pompeii - Its History, Buildings, and Antiquities - An Account

of the Destruction of the City, with a Full Description of the Remains, and of the
Recent Excavations, and Also an Itinerary for Visitors. London, UK: White Press.
Pages: 301-343, - ISBN: 978-1473321816

Elkhayat, Y, O. (2014). Interactive Movement in Kinetic Architecture. Journal of

Engineering. [Electronic Version]. Sciences, Assiut University, Faculty of
Engineering, Vol. 42 No. 3, Pages: 816-845. Retrieved from:
http://www.aun.edu.eg/journal_files/158_J_5991.pdf

Fewarson, A. (2011, June 08). Safe House by Robert Konieczny. Dezeen,

Magazine, Retrieved (25/12/2018) from:
https://www.dezeen.com/2011/06/08/safe-house-by-robert-konieczny/

Fixsen, A. (2017, June 01). Restoring Richard T. Foster's Round House.

Architectural Record, Article-12751, Projects, Residential Architecture, Wilton,
Connecticut Retrieved (28/11/2018) from:
https://www.architecturalrecord.com/articles/12751-restoring-richard-t-
fosters-round-house

Foruzandeh, A. & Asefi, M. (2011). Nature and Kinetic Architecture: The

Development of a New Type of Transformable Structure for Temporary
Applications. [Electronic Version]. School of Architecture and Building
Engineering, Tabriz Islamic Art University, Iran. Volume 5, No. 6 (Serial No. 43),
pp. 513-526, Journal of Civil Engineering and Architecture, USA. Page: 2.
Retrieved (28/11/2018) from:
http://www.davidpublisher.org/Public/uploads/Contribute/56c184e9dd7b3.pdf

Foster + partners (2017). Bund Finance Center. Foster and Partners, Projects,
Shanghai, China, Retrieved (29/12/2018) from:
https://www.fosterandpartners.com/projects/bund-finance-center/

Fouad, S, A, E, H. (2012). Design Methodology: Kinetic Architecture. (Master

Thesis). Alexandria University, Department of Architectural Engineering,
Alexandria, Egypt. Retrieved from:
https://www.academia.edu/4485555/Design_Methodology_Kinetic_Architectur
e

Fox, M. (2010). Interactive architecture will change everything. [Electronic

Version]. Cal Poly University, Pomona, Department of Architecture, College of
Environmental design Pomona, USA. Retrieved from:

96
http://en.izhsh.com.cn/doc/10/82.html

Fox, M, A. & Yeh, B, P. (2000). Intelligent Kinetic Systems. [Electronic Version].

Kinetic Design Group, Department of Architecture, Design Technology Room 10-
461M, Massachusetts Institute of Technology, Cambridge MA 02139, USA.
Retrieved from: http://echo.iat.sfu.ca/library/fox_kinetic_systems.pdf

Fox, M. & Kemp, M. (2009). Interactive Architecture. 1st ed. New York, USA:
Princeton Architectural Press. ISBN: 978-1-56898-836-8

Garcia, A, L. (2011). Physics of Balance & Weight Shift. [Electronic Version].

Creative Commons Attribution Noncommercial-Share Alike 3.0 United States
License. Retrieved from: https://mafiadoc.com/physics-of-balance-amp-weight-
shift_59af53371723ddbec5e2c796.html

Gibson, E. (2017, March 16). OMA's first project in Dubai is a cultural centre with
moving eight-metre-high walls. Dezeen, Magazine, Retrieved (24/12/2018)
from: https://www.dezeen.com/2017/03/16/concrete-oma-cultural-events-
alserkal-avenue-dubai-united-arab-emirates/

Jaffe, E. (2014, Mars 19). How New York Is Building an Entire Neighborhood on
Top of a Rail Yard. City Lab, Equity, 2014-03, Retrieved (22/12/2018) from:
https://www.citylab.com/equity/2014/03/how-new-york-building-entire-
neighborhood-top-rail-yard/8670/

Jeng, T. & Pan, C. (2008). Exploring Sensing-based Kinetic Design for Responsive
Architecture. [Electronic Version]. Proceedings of the 13th International
Conference on Computer Aided Architectural Design Research, Chiang Mai,
Thailand, Pages: 285-292. Retrieved from:
http://papers.cumincad.org/cgi-
bin/works/paper/caadria2008_35_session4a_285

Kim, K. & Torres, A. (2015). Integrated Facades for Building Energy

Conservation. [Electronic Version]. International Conference on Circuits and
Systems (CAS 2015). Department of Architecture, University of North Carolina at
Charlotte, Charlotte, USA. Retrieved from:
https://download.atlantis-press.com/article/22964.pdf

Kolarevic, B. & Malkawi, A, M. Edited: (2005). Performative Architecture Beyond

Instrumentality, New York, USA: Spon Press. Pages: 85-96, - ISBN: 0-203-01782-X

Konieczny, R. (2011, June 15). Safe House / KWK PROMES. ArchDaily, Article-
143281, Projects, Houses, Poland, KWK PROMES, 2009, Retrieved (25/12/2018)
from: https://www.archdaily.com/143281/safe-house-kwk-promes

Krakowsky, T. (2008). Interactive Architecture: In the age of knowledge,

architecture is the storyteller. segdDESIGN No. 22, Retrieved (22/10/2018) from:
https://segd.org/interactive-architecture

97
Kwok, N. (2016, June 07). BIG's unzipped wall for 2016 serpentine pavilion
revealed in London. Designboom, Architecture, Bjarke Ingels Group, Pavilion,
Unzipped Wall, London. Retrieved (30/11/2018) from:
https://www.designboom.com/architecture/big-bjarke-ingels-serpentine-
pavilion-london-unzipped-wall-revealed-06-07-2016/

Lefebvre, T. & Raynal, C. (2010). Les solariums tournants du Dr Jean Saidman.

Paris, France: Editions Glyphe. ISBN: 978-2358150279

Lewis, R. (2016, January 27). Roof: Architecture. Encyclopaedia Britannica,

Technology, Roof. Retrieved. (09/12/2018) from:
https://www.britannica.com/technology/roof

Luker, J. (2018, October 11). Partition wall. Designing Buildings Wiki, Wiki,
Partition Wall. Retrieved (10/12/2018) from:
https://www.designingbuildings.co.uk/wiki/Partition_wall

Oungrinis, K, A. (2006). Transformations: Paradigms for Designing

Transformable Spaces. Cambridge, USA: Harvard Design School Department of
Architecture. Pages: 16-21, ISBN: 0-935617-94-9

Oungrinis, K, A. (2013). Implementation of Kinetic Systems in Architecture: A

Classification of Techniques and Mechanisms Appropriate for Discreet Building
Parts. [Electronic Version]. Proceeding of International Conference on
Adaptation and Movement in Architecture (ICANA2013) Ryerson University,
Department of Architectural Science, Toronto, Canada. Retrieved from:
https://www.academia.edu/14727810/Implementation_of_kinetic_systems_in_
architecture_A_classification_of_techniques_and_mechanisms_appropriate_for
_discreet_building_parts

Pagliacolo, E. (2018, September 14). BIG’s Magnificent Modular Unzipped

Pavilion Opens in Toronto. Azure Magazine, Architecture, Article-big unzipped
pavilion Toronto. Retrieved (30/11/2018) from:
https://www.azuremagazine.com/article/big-unzipped-pavilion-toronto/

Petsch, D. Edited: (2005). Wladyslav Tatarkiewicz. History of Aesthetics. Vol.3

Modern Aesthetics. New York. USA. Continuum International Publishing Group.
ISBN: 0-8284-8855-2

Poon, D., Shieh, Sh., Joseph, L. & Chang, Ch. (2004). Structural Design of Taipei
101, the World’s Tallest Building. [Electronic Version]. Council on Tall Buildings
and Urban Habitat, CTBUH 2004 Seoul Conference, Seoul, Korea. Retrieved
from: http://global.ctbuh.org/resources/papers/download/1650-structural-
design-of-taipei-101-the-worlds-tallest-building.pdf

Randl, C. (2008). Revolving Architecture: A History of Buildings that Rotate,

Swivel, and Pivot. 1st ed. New York, USA: Princeton Architectural Press. Page: 57,
ISBN: 978-1568986814

98
Rosenfield, K. (2012, June 13). CTBUH Names Best Tall Buildings for 2012.
Archdaily, Article-244297, Retrieved (14/12/2018). from:
https://www.archdaily.com/244297/ctbuh-names-best-tall-buildings-for-2012

Sampaolo, M. Modified Article: (2017, April 20). Stage machinery: Theatre.

Encyclopaedia Britannica, Archive Art, Stage-machinery, Retrieved (14/05/2018)
from: https://www.britannica.com/art/stage-machinery

Schittich, C. (2013). In Detail, Small Structures Compact dwellings, Temporary

structures, Room modules. Munich, Germany, Birkhauser Verlag GmbH. Page:
39, ISBN: 978-0346-0283-9

Schols, C. (2016, October 25). Garden House. Archdaily, Article-797991, Project,

Houses, The Netherlands, Casper Schols, 2016, Eindhoven, The Netherlands.
Retrieved (05/12/2018) form: https://www.archdaily.com/797991/garden-
house-caspar-schols

Stevens, P. (2017, October 12). Completed Bund Finance Center by Foster +

Partners and Heatherwick Studio. DesignBoom, Architecture, Retrieved
(29/12/2018) from: https://www.designboom.com/architecture/foster-
partners-heatherwick-studio-bund-finance-centre-towers-shanghai-china-10-12-
2017/

Terzidis, K. (2003). Expressive Form: A conceptual approach to computational

design. New York, USA: Spon Press. Pages: 33-44, - ISBN: 0-203-58689-1

Walsh, N, P. (2018, September 18). BIG's Relocated Serpentine Pavilion Opens as

"Unzipped" in Toronto. Archdaily, Article-902262, Bigs, Serpentine Pavilion,
Toronto. Retrieved (30/11/2018) from:
https://www.archdaily.com/902262/bigs-relocated-serpentine-pavilion-opens-
as-unzipped-in-toronto

Youssef, M, M. (2017). Kinetic Behavior, the Dynamic Potential Through

Architecture and Design. [Electronic Version]. Demonstrator, Faculty of Fine
Arts, Alexandria University, Alexandria, Egypt. Vol.5, No. 4, Pages: 607-618.
Retrieved from:
https://www.witpress.com/Secure/ejournals/papers/CMEM050419f.pdf

Ziegenbalg, G., Drdácký, M., Dietze, C., & Schuch, D. (2018). Nanomaterials in
Architecture and Art Conservation. Singapore: Pan Stanford Publishing. ISBN:
978-981-4800-26-6

Zimba, J. (2009). Force and Motion: An Illustrated Guide to Newton's Laws.

Baltimore, Marylland, USA: The Johns Hopkins University Press. Page: 239, ISBN:
978-0-8018-9159-5

Zuk, W., & Clark, R. H. (1970). Kinetic architecture. 1st ed. New York, USA: Van
Nostrand Reinhold.

99
(URL 1) Team Digital (2015, August 28). Architectural Highlights: Kinetic
architecture. Engel & Völkers, Archive August 2015, Page: 3, Retrieved
(02/08/2018) from: https://www.engelvoelkers.com/blog/2015/architectural-
highlights-kinetic-architecture/

(URL 2) Material District (2013, February 4). Material Innovation in Architecture.

Material District, Article, Material innovation in Architecture, Retrieved
(25/11/18) from: https://materialdistrict.com/article/material-innovation-in-
architecture/

(URL 3) AFP (2017, December 28). Self-healing glass: A cracking discovery from
Japan. Daily Nation, News, World, Japan, Tokyo, Retrieved (26/11/2018) from:
https://www.nation.co.ke/news/world/Japan-scientist-self-healing-glass/1068-
4243640-918ohh/index.html

(URL 4) DB Wiki (2018, March 29). Kinetic Façade. Designing Buildings Wiki,
Wiki, Kinetic Facades. Retrieved (08/12/2018) from:
https://www.designingbuildings.co.uk/wiki/Kinetic_facade

(URL 5) The Switch (2018). Energy Harvesting: Pavegen and the Rise of Kinetic
Tile Tech. The Switch, Home, Tech, Energy, Harvesting, Tiles. Retrieved
(09/12/2018) from: https://theswitch.co.uk/tech/energy-harvesting-tiles

(URL 6) OMA (2017, March 16). Concrete at Alserkal Avenue / OMA. ArchDaily,
Article-867314, Projects, Cultural Center, United Arab Emirates, OMA, 2017,
Retrieved (24/12/2018) from: https://www.archdaily.com/867314/concrete-at-
alserkal-avenue-oma

(URL 7) DB Wiki (2016, August 04). British Airways i360 observation tower.
Designing Buildings Wiki, Wiki, Retrieved (27/12/2018) from:
https://www.designingbuildings.co.uk/wiki/British_Airways_i360_observation_t
ower

(URL 8) AD Editorial team (2016, August 05). British Airways i360, World's Tallest
Moving Observation Tower, Opens in UK. ArchDaily, article-792537,
Architectural News, Retrieved (27/12/2018) from:
https://www.archdaily.com/792537/british-airways-i360-worlds-tallest-moving-
observation-tower-opens-in-uk

(URL 9) Foster + Partners, Heatherwick Studio (2017, October 13). Bund Finance
Centre / Foster + Partners + Heatherwick Studio, ArchDaily, Article-881511,
Projects, Institutional Buildings, China, Foster + Partners, 2017, Retrieved
(29/12/2018) from: https://www.archdaily.com/881511/bund-finance-centre-
foster-plus-partners-plus-heatherwick-studio

100
101
102
 ÖZGEÇMİŞ
YLL MİKULLOVCİ
Tel (TR): +90 544 330 21 62
Tel (RKS): +383 49 411 062
E-postası: yll.mikullovci@gmail.com
Adres (TR): Yedikule Mh. Merhaba mah. Haci Manav sok.
No:6, Daire 2, 34107, Fatih – İstanbul
Adres (RKS): Rr. Ruzhdi Hyseni, Nr: 32, 42000, Vushtrri

Doğum Tarihi: 26.01.1990

Doğum Yeri: Vushtrri
Uyruğu: Kosovalı

Eğitim Durumu:
2016 – 2019 MİMAR SİNAN GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlik Anabilim Dali Bina Bilgisi Programi. Yüksek
Lisans Eğitimi
2010 – 2014 PRİŞTİN ÜNİVERSİTESİ
İnşaat Mühendisliği ve Mimarlık Fakültesi - Mimarlık Bölümü. Lisans Eğtimi
2008 – 2011 PRİŞTİN ÜNİVERSİTESİ
İnşaat Mühendisliği ve Mimarlık Fakültesi - İnşaat Mühendisliği Bölümü.
Lisans Eğtimi
2005 – 2008 EQREM ÇABEJ (Vushtrri, Kosova) - Lise
2000 – 2005 MUSTAFË VENHARİ (Vushtrri, Kosova) - Ortaörenim
1996 – 2000 JOHANNES-BAYER-GRUNDSCHULE (Rain, Almanya) - İlköğretim

Diller:
Arnavutça İngilizce Almanca Türkçe
(Anadil) (Çok İyi Seviyede) (Çok İyi Seviyede) (İyi Seviyede)

Deneyimler:
2016 – ……… FreeLancer Mimar / Serbest Meslek Mimarı
Bir freelancer olarak birkaç mimari yarışmaya katıldım, müşterilere danıştım
ve kafeterya iç mekanları, özel evler, pavyonlar, showroomlar, kültür
merkezi, daireler vb. Gibi mimari projeler tasarladım.
2013 – 2016 Mimar Proje Lideri / Agro - Consulting LV
Agro-Consulting LV ile olan işbirliğim sırasında, müşterilere danışmaktan ve
AB Kırsal Kalkınma destekli projeler için başvuru sahipleri için mimari proje
önerileri tasarlamaktan sorumluydum. Projeler temel olarak: çiftlikler,
hangarlar, depolar, depolar, soğutucular vb.
2009 – 2013 Proje Mimarı / Venus O Group
Venüs O Grubu, konut yapı kompleksleri yapımına yoğunlaşan bir şirketti.
Baş mimar olarak görevim şunlardı: müşterilere danışmanlık yapmak,
mimari projeleri denetlemek, inşaatı izlemek, tedarikçilerle çalışmak ve
malzeme seçimi.

Katıldığı Kurslar:
12-19.10.2014 ECO WEEK ...habits change ...climate change / Prishtina Sustainability &
Green Architecture
13-31.06.2009 Funeral Archeology / International Prishtina Summer University

103