ΦΦL 01 Λατινική Γλώσσα

Διδάσκουσα: Σοφία Γ. Παπαϊωάννου

Μάθημα 10ο
Συντακτικό για Επανάληψη
Δευτερεύουσες προτάσεις:
Ονοματικές (βουλητικές, ενδοιαστικές, αναφορικές ονοματικές, πλάγιες
ερωτηματικές) και Επιρρηματικές (Τελικές, συμπερασματικές/αποτελεσματικές,
αιτιολογικές, χρονικές, εναντιωματικές, υποθετικές). Προτάσεις με το cum.

Α. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

aestās, - ātis (θ.) – καλοκαίρι
arātor, - ō ris (α.) – γεωργός
argūmentum, - ī (ου.) – επιχείρημα, υπόθεση, διαφωνία με επιχειρήματα
autumnus, - ī (α.) – φθινόπωρο
auxilium, auxili ī (ου.) – βοήθεια
cl ā mor, - ō ris (α.) – κραυγή, θόρυβος
fr ū mentum, - ī (ου.) – δημητριακά, σιτάρι
legā tus, - ī (α.) – απεσταλμένος
ordo, -inis (α.) – σειρά, τάξη
p ī lum, - ī (ου.) – ακόντιο
s ī dus, -eris (ου.) – αστέρι
signum, - ī (ου.) – στρατιωτικό λάβαρο
vēr, vēris (ου.) – άνοιξη
vetustās, - ā tis (θ.) – αρχαιότητα, γήρας

ΡΗΜΑΤΑ
āmitt ō , -ere, -mīsī , -missum – απομακρύνω, αποπέμπω, χάνω
concidō , -ere, -cidī – πέφτω στη μάχη, πέφτω
experior, - ī r ī , expertus sum – δοκιμάζω
gr ā tulor, - ā r ī , grātul ā tus sum – συγχαίρω
matur ō , - ā re – κάνω γρήγορα, σπεύδω
move ō , - ēre, mōvī , mōtum – κινώ
negleg ō , -ere, -lēxī , -lectum – παραμελώ, αδιαφορώ για κάτι
offendō , -ere, off endī , off ensum – προσβάλλω, δυσαρεστώ
ostend ō , -ere, ostend ī , ostensum – δείχνω, υποδεικνύω
praep ō nō , -ere, -posuī , -positum – ( + δοτ.) ορίζω κάποιον επικεφαλής
quaer ō , -ere, quaesīvī , quaes ī tum – ψάχνω, αναζητώ
tace ō , - ē re, -u ī , -itum – σιωπώ
transf ī g ō , -ere, -fīxī , -fīxum – καρφώνω

ΕΠΙΘΕΤΑ
alius, alia, aliud – άλλος
alter, altera, alterum – ο ένας (από τους δύο), ο άλλος (από τους δύο)
brevior, - ō ris – συντομότερος
falsus, -a, -um – ψεύτικος
milit ā ris, -e – στρατιωτικός
mollior, - ō ris – ηπιότερος, μαλακώτερος
neuter, neutra, neutrum – κανένας (από τους δύο)
nullus, -a, -um – κανένας
sōlus, -a, -um – μόνος, ο μόνος
superior, -ius – ο προηγούμενος (χρονικά)
tōtus, -a, -um – ολόκληρος
ullus, -a, -um – ο καθένας
uter, utra, utrum – ποιος (από τους δύο)

Β. ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Να μεταφράσετε τις ακόλουθες προτάσεις (για την τάξη)

a. Προτάσεις με το cum

1. cum ad montem perveniemus, castra ponemus.

2. cum nos adlocuti sunt, tum nos laudaverunt.
3. cum rem terribilem audivissem, omnem noctem timebam.
4. cum senatores patrem arcesserent, in agro laborabimus.
5. cum nuntium a duce exspectavissem, ad castra tarde adveni.
6. cum omnem diem laboravissemus, domum non contendimus.
7. cum domum sero advenissemus, (tamen) mane surreximus ut in agro laboraremus.

b. Διάφορες Δευτερεύουσες Προτάσεις (τελικές, συμπερασματικές, πλάγιες

ερωτηματικές, χρονικές)
Θα τις μεταφράσουμε στην τάξη. Για όσες δεν προλάβουμε θα σας αναρτήσω εγώ τη
μετάφραση στο eclass.

1. Nepos tuus a mensa discedat ne ista verba acerba audiat.

O εγγονός σου ας αποχωρήσει για να μην ακούσει αυτά τα πικρά λόγια
2. Ne imperator superbus credat se esse feliciorem quam virum humillimum.
Ας μην πιστεύει ο αλαζόνας στρατηγός ότι είναι περισσότερο ευτυχισμένος από τον
πλέον ταπεινό άνθρωπο
3. Quisque petit quam felicissimum et urbanissimum modum vitae.
Ο καθένας επιζητά τον πλέον ευτυχή και πολιτισμένο τρόπο ζωής
4. Quidam delectationes et beneficia aliis praestant ut beneficia similia recipiant.
Κάποιοι προσφέρουν απολαύσεις και ευεργεσίες ώστε να λαμβάνουν με τη σειρά τους
παρόμοια οφέλη.
5. Ne putet illas leges dissimiles esse peiores aliis.
Ας μην νομίζει πως εκείνοι οι διαφορετικοί νόμοι είναι χειρότεροι από τους άλλους.
6. Nunc una res mihi protinus est facienda ut maximum otium et solacium habeam.
Τώρα ένα πράγμα πρέπει αμέσως να γίνει από εμένα ώστε να έχω τη μέγιστη γαλήνη
και παρηγοριά.
7. Illi adulescentes sapientiae denique cedant ut feliciores his sint.
Εκείνοι οι νεαροί επιστρέφουν εν τέλει στη σοφία ώστε να είναι πιο ευτυχισμένοι από
αυτούς
8. Nihil vero tam facile est ut sine labore id facere possimus.
Τίποτε λοιπόν δεν είναι τόσο εύκολο ώστε να μπορούμε να το κάνουμε χωρίς μόχθο
9. Nemo quidem tam ferox est ut non molliri possit, cultura data.
Κανείς βεβαίως δεν είναι τόσο άγριος ώστε να μην μπορεί να μαλακώσει, δεδομένης
της εκπαίδευσής του / καλλιέργειας.
10. Fuit quondam in hac re publica tanta virtus ut viri fortes civem perniciosum
acrioribus poenis quam acerbissimum hostem reprimerent.
Υπήρχε κάποτε σε αυτή την πολιτεία τόση μεγάλη ανδρεία ώστε οι γενναίοι άνδρες
τιμωρούσαν των επιζήμιο/ολέθριο πολίτη με σκληρότερες ποινές από το πιο μισητό
εχθρό.
11. Eo tempore Athenienses tantam virtutem praestiterunt ut decemplicem numerum
hostium superarent, et hos sic perterruerunt ut in Asiam refugerent.
Αυτόν τον καιρό οι Αθηναίοι τόσο υπερείχαν στην ανδρεία ώστε μπορούσαν να
καταβάλουν δεκαπλάσιο αριθμό εχθρών, και αυτούς έτσι τους κατατρόμαξαν ώστε να
τραπούν σε φυγή στην Ασία.
12. Orator exemplum dignum petat ab Demosthene illo, in quo tantum studium
tantusque labor fuisse dicuntur ut impedimenta naturae diligentia industriaque
superaret.
Ο ρήτορας ζητά άξιο παράδειγμα από εκείνον τον Δημοσθενη, στον οποίο τόσος
ζήλος και τόσος μόχθος λένε πως υπήρξε ώστε τα εμπόδια της φύσης με την
επιμέλεια και τη φιλοπονία κατανίκησε.
13. Praecepta tua sint brevia ut cito mentes discipulorum ea discant teneantque
memoria fideli.
Οι διδαχές σου είναι σύντομες ώστε τα μυαλά των μαθητών σου να τις μαθαίνουν
γρήγορα και να της κρατούν με πιστή μνήμη (να τις απομνημονεύουν πιστά)
14. Rogavit ubi illae duae discipulae dignae haec didicissent.
Ρώτησε που εκείνες οι δύο άξιες μαθήτριες είχαν μάθει αυτά.
15. Has insidias repente exposuit ne res publica opprimeretur.
Αυτές τις ενέδρες ξαφνικά αποκάλυψε για να μην καταπιεστεί η πολιτεία.
16. Dulce est videre quibus malis ipse careas.
Είναι ευχάριστο να βλέπεις από ποιες συμφορές ο ίδιος είσαι απαλλαγμένος
17. Doctos rogabis qua ratione bene agere cursum vitae possis, utrum virtutem
doctrina paret an natura ingeniumque dent, quid minuat curas, quid te amicum tibi
faciat.
Θα ρωτήσεις τους γνώστες με ποια λογική θα μπορέσεις να διάγεις καλά την πορεία
της ζωής σου, ποιο από τα δύο, η γνώση ετοιμάζει την ανδρεία ή η φύση και το
ταλέντο την προσφέρουν, τι ανακουφίζει / μειώνει τις φροντίδες, τι θα μπορούσε να
σε κάνει φίλο του εαυτού σου.
18. Cum hi decem viri ex moenibus semel discessissent, alia occasio pacis numquam
oblata est.
Μόλις / Άπαξ και (cum … semel) αυτοί οι δέκα άνδρες θα έχουν φύγει από τα τείχη,
ποτέ δεν θα προσφερθεί άλλη ευκαιρία ειρήνης.
19. Cum patria nostra tanta beneficia offerat, tamen quidam se in insidias furtim
conferunt et contra bonos mox pugnabunt.
Παρόλο που η πατρίδα μας προσφέρει τόσα μεγάλα οφέλη, ωστόσο κάποιοι
συγκεντρώνονται κρυφά σε (για) ενέδρες και θα πολεμήσουν σύντομα ενάντια στους
αγαθούς
20. Denique audiamus quantae sint hae insidiae ac quot coniurati contra civitatem
surgant.
Τελικά ας ακούσουμε πόσο μεγάλες είναι αυτές οι παγίδες και πόσοι πολλοί
συνωμότες ξεσηκώθηκαν ενάντια στην πολιτεία.
21. Nescio utrum tres coniurati maneat an in exsilium tenderint.
Δεν γνωρίζει εάν οι τρεις συνωμότες θα μείνει ή θα τραβήξουν προς την εξορία
22. Cum scias quod auxilium a sex amicis nostris feratur, haec mala cum virtute ferri
possunt.
Επειδή γνωρίζεις ποια βοήθεια θα μας φέρουν οι έξι φίλοι, αυτές οι συμφορές
μπορούν να γίνουν υποφερτές με γενναιότητα
23. Cum oculi eius lucem solis videre non possent, tamen ille vir humilis plurima
difficillimaque agebat.
Παρόλο που τα μάτια του δεν μπορούσαν να δουν το φως του ήλιο, ωστόσο εκείνος ο
ταπεινός άνδρας έκανε πράγματα πάμπολλα και πανδύσκολα.
24. Themistocles, cum Graeciam servitute Persica liberavisset et propter invidiam in
exsilium expulsus esset, ingratae patriae iniuriam non tulit quam ferre debuit.
Ο Θεμιστοκλής, αφού είχε ελευθερώσει την Ελλάδα από την Περσική δουλεία και
εξαιτίας του φθόνου είχε εκδιωχθεί στην εξορία, δεν ανέχθηκε την αδικία της
αχάριστης πατρίδας του την οποία όφειλε να υποφέρει.
25. Ille comprehensus, cum primo impudenter respondere coepisset, denique tamen
nihil negavit.
Εκείνος αφού συνελήφθη, αν και αρχικά είχε ξεκινήσει να απαντά με θράσος, στο
τέλος όμως δεν αρνήθηκε τίποτε
26. Cum Quintus Fabius Maximus magno consilio Tarentum fortissime recepisset et
Salinator (qui in arce fuerat, urbe amissa) dixisset, “Mea opera, Quinte Fabi,
Tarentum recepisti,” Fabius, me audiente, “Certe,” inquit ridens, “nam nisi tu urbem
amisisses, numquam eam recepissem.”
Όταν ο Κόϊντος Φάβιος Μάξιμος με μεγάλο σχέδιο ανακατέλαβε τον Τάραντα με
πολύ μεγάλη ανδρεία, και ο Σαλινάτωρ (ο οποίος βρισκόταν στην ακρόπολη, αφού
έχασε την πόλη) του είπε, «Με το δικό μου έργο, Κόϊντε Φάβιε, πήρες πίσω τον
Τάραντα», ο Φάβιος, ενώ εγώ άκουγα, είπε γελώντας «Βεβαίως, διότι εάν εσύ δεν
είχες χάσει την πόλη, εγώ ποτέ δεν τα την είχα πάρει πίσω».
27. Cum optime honoribus usus esset et sibi civitatem semper anteponeret, etiam
plebs ei credebat et non invidebat.
Επειδή είχε χρησιμοποιήσει τις τιμές άριστα και πάντοτε τοποθετούσε την πολιτεία
πριν τον εαυτό του, ο λαός ακόμη τον εμπιστεύονταν και δεν τον φθονούσε.
28. Quis igitur vero liber est? Tantum vir sapiens, qui sibi imperat, quem neque
fortuna adversa neque paupertas neque mors neque vincula terrent, qui potest
cupidinibus fortiter respondere honoresque contemnere, qui in se ipso totus est.
Ποιος λοιπόν είναι πράγματι ελεύθρος; Μόνον ο σοφός άνδρας, ο οποίος κυβερνά τον
εαυτό του, τον οποίο ούτε η αντίξοη τύχη ούτε η φτώχεια ούτε ο θάνατος ούτε τα
δεσμά τρομάζουν, αυτός που μπορεί να απαντά γενναία στις ηδονές και να
περιφρονεί τις τιμές, αυτός είναι εντελώς αυτάρκης / απολύτως ολοκληρωμένος.
29. Denique, omnibus rebus expositis, senatus decrevit ut coniurati, qui has insidias
moliti essent, in custodiam traderentur.
Τελικά, όταν όλα τα πράγματα εκτέθηκαν, η γερουσία αποφάσισε πως οι συνωμότες,
οι οποία είχαν μηχανευτεί αυτές τις ενέδρες, θα παραδίδονταν στη φυλακή.