1.

Dokumentet per sigurim

Ne sigurim, siguruesi eshte i obliguar qe te siguruarit ti dorezoje dokumente te caktuara per
sigurim edhe ate: polisen e sigurimit, certifikaten e sigurimit, fletembulesen, vertetim per
kontraten e lidhur per sigurim dhe kontraten me shkrin per sigurim.

Certifikata per sigurim

Eshte dokument i cili jepet me lidhjen e kontrates per sigurim, i cili per dallim nga polisa i
permban te dhenat themelore per kushtet me te cilat behet sigurimi. Ai jepet kur ekziston nje
kontrate e pergjithshme me kushtet per sigurim, e ne baze te tij per cdo dergese te mallit jepet
certificate e vecante. Ajo permban vetem te dhenat detale per kontraten e pergjithshme per
sigurim dhe te dhenat themelore te mallit te siguruar.

Funksioni i dyfishte:

- Per prezentim ne banke gjate pageses

- Si deshmi me shkrim per kontraten e lidhur per sigurim.

Certifikata per sigurim, nuk eshte polise per sigurim por vertetim per kontraten e lidhur.

Vertetimi per sigurimin

Permban disa te dhena themelore ose detale. Vertetimi eshte praktike e rendomte ne rastet e
sigurimit ne qarkullimin nderkombetare, vecanerisht gjate eksportit te mallit.

Vertetimi per sigurim nuk eshte polise, edhe pse mundta zevendesoje ate, sepse i permban
elementet e kontrates per sigurim.

Kontratat me shkrim per sigurim

Perpilohet ne rastet kur tek sigurimi per transport me shkrim duhet te vertetohen dispozitat
specifike ne kontraten e lidhur. Keto kontrata sherbejne si deshmi per lidhjen e kontrates per
sigurim dhe kane funksion te ngjajshem me polisen.

Perparesi – palet nuk jane te lidhura me formulen e meparshem

Mangesi – nuk mund te sherbeje si instrument per lidhje masive te kontrates per sigurim

2. POLISA E SIGURIMIT, karakteristikat dhe cka perben?

Polisa eshte dokument i rregullt dhe me i rendesishem ne sigurim i cili leshohet ne forme te
caktuar gjate lidhjes se sigurimit ose menjehere pas saj. Ajo mund te jepet si polise detare dhe si
polise per sigurimin e transportit tokesor. Polisa e sigurimit dallohet nga dokumentet e tjera sipas
firmes, permbajtjes dhe natyres juridike dhe eshte njeri nga dokumentet themelore me
perdorimin e te cilit kontribuohet per siguri juridike ne raportet ndermjet paleve ne shiteblerjen
nderkombetare. Polisat jane ne forme te shkruar, ne forme te formulareve qe i zgjedhin vete palet
me qellim qe te siguruarit te mbulojne disa nga te drejtat e tyre.

Karakteristikat:
- Polisa transportuese sherben si dokument per deshmi
- PT zakonisht nuk e permban shumen e premise qe duhet te paguaje i siguruari per
sigurim
- PT sipas formes dhe permbajtjes eshte dokument per hua
- PT mund te sherbeje edhe si instrument me ndihmen e te cilit i siguruari te drejten e vete
mund tia barte personit te trete
- PT nuk eshte leter me vlere sepse poseduesi i polises nuk ka te drejte ne kompensim te
demit vetem per arsye se e posedon polisen, por per arsye se ka veti te te siguruarit.
- PT mund te sherbeje si dokument i legjtimitetit

Llojet e polisave per sigurim:

- Polisa individuale dhe te pergjithshme,
- Detare dhe tokesore
- Polisa me vlere te caktuar dhe te pacaktuar
- Polisa te valutuara dhe te pavalutuara
- Polisa per eksport dhe per import
- Polisa ne denare dhe devizore
- Polisa ne kohe te caktuar dhe te pacaktuar ose te perziera
Politat individuale
Ekziston kur eshte siguruar nje send i caktuar, dergese e caktuar e mallit, me mjet dhe rruge te
caktuar. Premia paguhet menjehere pas dhenies se polises dhe zbatohet per shkak te numrit te
vogel te dergesave te sigurimit te njejte, me qellim qe te mos lidhet sigurim i pergjithshem.

Polisa e pergjithshme
Dmth kur i siguruari siguron te gjithe mallin per transport dhe me te sigurohen te gjitha dergesat

Si baze e llogaritjes se premise merret vlera e paraqitur e shumes se faturave hyrese.

Perparesite dhe mangesite e polisave te pergjithsheme

Perparesi: sigurimi i te gjitha dergesave qe jane te perfshira ne sigurim behet automatikisht dhe
premia caktohet ne perqindje te caktuar.
Mangesite: dergesat jane te mbuluara edhe pse nuk jane te paraqitura para fillimit te udhetimit
dhe te siguruarit nuk jane te stimuluar qe paraqitjen ta bejne ne rregull dhe ne kohe.

Polisa eksportuese
Jepet vetem gjate sigurimit te mallit qe eksportohet. Ka tri veti themelore:
- Sherben si dokument deshmues per kontraten e lidhur per sigurim
- Sherben si dokument per hua
- Sherben si dokument legjitimiteti

3. Te drejtat dhe detyrimet e paleve kontaktuese

Permbajtja e te drejtave dhe detyrimeve te paleve kontraktuese buron nga natyra juridike e
raportit te krijuar sigurues. Ajo dallon nese eshte krijuar ne baze te:

- marreveshjes per sigurim ose

- pa marreveshje te paleve.

Sigurimet qe krijohen pa lidhjen e marreveshjes nuk krijohen dhe nuk vlejne as detyrimet.
Ne baze te marreveshjes per sigurim dhe rregullave dhe kushteve te sigurimit, shpesh siguruesi
merr mbi vete nje sere detyrimesh konkrete.

4. Detyrimet e kontraktuesit te sigurimit dhe te siguruesit

Mund te ndahen ne:

- Detyrime te kontraktuara me marreveshje per sigurimin e detyrimeve per aq sa zgjat

sigurimi
- Obligime kur krijohet rasti i siguruar.

Gjate lidhjes se marreveshjes, detyrimet i takojne kontraktuesit te sigurimit, ndersa i siguruari ka

detyrime vetem deri ne ate mase sa eshte pranuar gjate lidhjes se marreveshjes.

5. Llojet kryesore te kontraktuesit te sigurimit dhe te te siguruarit

- Pagesa e premise dhe
- Njohja e siguruesit me ngjarje qe jane shume te rendesishme per vleresimin e rrezikut, te
cilat i ndermerr siguruesi.

PAGESA E PREMISE eshte obligim kryesor i kontraktuesit te sigurimit ndaj te siguruarit,

sipas menyres dhe afatit qe eshte percaktuar me marreveshjen e sigurimit. – rrealizohet
permes rruges gjyqesore.

6. DETYRIMET NDAJ TE SIGURUARIT (detyrimet e kontraktuesit te sigurimit)

- Detyrime qe i ka gjate lidhjes se marreveshjes
- Detyrime gjate kohes sa zgjat marreveshja
- Detyrime qe krijohen gjate rastit te siguruar

7. Detyrimet gjate lidhjes se marreveshjes

Gjate lidhjes se marreveshjes per sigurim, kontraktuesi i sigurimit eshte i detyruar qe siguruesit ti
paraqese te gjitha te dhenat qe jane te rendesishme per vleresimin e kartesise se rrezikut.
Ky detyrim themelohet ne dy raste kryesore:

1. Kontraktuesi i sigurimit eshte person ii cili me se miri i njeh te gjitha gjerat qe kane te
bejne me lenden e cila eshte object i marreveshjes
2. Do te kishte qene jo e drejte qe siguruesi vete ti konstatoje rrethanat qe jane te
rendesishme per vleresimin e rrezikut

Nese keto obligjime nuk permbushen si duhet mund te ndermerren sanksione adekuate dhe
siguruesi mund ta kontestoje vlefshmerine e sigurimit dhe ta prish marreveshjen.

8. MASHTRIMI I SIGURUESIT
Siguriesi mund te mashtrohet ne dy menyra:

1. Nese kontraktuesi i sigurimit me qellim hesht rreth ndonje gjeje te percaktuar e qe eshte
me rendesi per percaktimin e vleres se rrezikut – psh. mospercaktimi i karakteristikave te
mallit.
2. Nese kontraktuesi i sigurimit thekson se ekzistojne rrethana te caktuara, e ne fakt ato nuk
ekzistojne rrethana mbrojtese

9. Detyrimet gjate kohes sa zgjat mareveshja

Gjate periudhes sa zgjat marreveshja e sigurimit, i siguruari duhet ti permbush keto detyrime:

1. Te kujdeset per sendin e siguruar dhe nga ana e tij te mos ndermerr asgje qe do te
shkaktonte rrezikun e siguruar, shkaktimin e humbjes dhe demtimin e sendit te siguruar.
2. Te mos ndermess asnje gje qe nuk do te kishte mundesiar siguruesin te realizoje te
drejten e tj ndaj personave te cilet jane pergjegjes per demin
3. Ta njoftoje siguruesin per te gjitha ndryshimet qe mund te ndodhin sa u perket rreziqeve
– ndryshimi i udhetimit, ringarkimi i mallit.

Nese keto obligjime nuk permbushen si duhet mund te ndermerren sanksione adekuate
 10. DETYRIMET PASI TE NDODH RASTI I SIGURUAR
Pasi te ndodh rasti i siguruar, i siguruari i ka keto obligime:

- Te njohtoje sigurueesin per ngjarjen e rastit te siguruar dhe per demin e shkaktuar
- Te ndermerr masa adekuate qe te mo shkaktohet dem ose qe demi te jete sa me i vogel
- Te veproje sipas udhezimeve te siguruesit
- Te ndermerr masa per sigurimin e te drejtes regrese te siguruesit
- Te njohtoje siguruesin pper demin e shkaktuar
- Te percaktje demin ne menyren perkatese

1. Detyra e pare – e te siguruuarit eshte qe sapo te ndodhe rsti i siguruar, ose sapo te behet
demi te njohtoje siguruesin ose perfaqesuesit e tij. Ky obligim ka per qellim qe siguruesit
ti ofroje mundesine te percaktoje gjendjen faktike, shkaqetkryesore per shkaktimin e
demit me qellim qe te merren masa per zvogelimin e demit.
2. Detyra e dyte - Ndermarrja e masave adekuate per te mos ndodhur demi ose qe demi te
jete me i vogel. Masat perkatese qe duhet ti ndermerr i siguruari mund te paraqiten ne dy
forma:
- Ne aspektin negativ i siguruari nuk guxon te beje asnje gje qe do ta rriste mundesine e
shkaktimit te rastit
- Ne aspektin pozitiv detyrimisht te ndermerren masa per evitimin e shkaqeve qe mund te
shkaktojne dem. Ky obligim bazohet ne arsyet juridike dhe reale, te parat kane te bejne
me parimet e te drejtes qytetare dhe te dytat kane te bejne me mundesine me te shpejte,
me te lehte dhe me efikase te te siguruarit, se sa te siguruesit.
3. Detyra e trete - te vepruarit sipas udhezimeve te siguruesit eshte nje obligim i te
siguruarit, qe ta lajmeroje siguruesin per ate se ka ndodhur rasti i siguruar, per ti mbrojtur
interesat e veta.

11. PROCESEVERBALET - Percaktimi adekuat i demit

Gjate transportit te mallit, zakonisht kanosen rreziqe nga te cilat pasojne deme. Ato mund te jene
te ndryshme, ashtu sic jane te ndryshme edhe rreziqet qe e shkaketojne demin, prandaj ne rast se
behet demi, i siguruari eshte i detyruar qe ne menyre adekuate ta percaktoje lloin e demit,
madhesine dhe vete demin e shkaktuar.

Demet mund te percaktohen sipas ketyre menyrave:

1. Procesverbal te transportit – ka nje rendesi te madhe argumentimi per shkak se

marreveshja per transport qe eshte bere ndermjet derguesit dhe transportuesit qe
transportuesi ka per obligim qe pranuesit tia dergoje mallin ne vendin e percaktuar. Dhe
ne raste te demit duhet te gjitha detajet te jene te shenuara ne procesverbal.

2. Procesverbal te siguruesit – komesar avarik – komesari averik eshte perosni ne te cilin

ka besim siguriesi detyr e te cilit eshte qe ne menyre te panshme te vertetoje per natyren
dhe madhesine e demit dhe te propozoje masa te vecanta ne lidhje me demin.

3. Procesverbal te ekspertit gjyqesore ose ndonje organi apo drejtorie – demi mund te
vertetohet edhe me ndihmen e ekspertit gjyqesor nese transportuesi dhe pranuesi nuk
kane munder te pajtohen per demin e shkaktuar, ose ne rastet kur eshte me e mre qe
vleresimi te behet ne menyre profesionale, ne rastet e demeve te medha,
pajtushmerite jane ekstreme.

4. Procesverbal te te siguruarit - nese eshte lejuar qe demi te vertetohet ne njeren nga

menyrat tjera, i siguruari mund ta beje kete procesverbal intern,

5. Procesverbal per dorezimin e mallit – ky procesverbal hartohet dhe jepet nese malli
nuk mund te dorezohet te pranuesi pas perfundimit te transportit

12. PROCESVERBALI SHTEPIAK NGA HEKURUDHA

Ne transportin hekurudhor, hekurudha mund te konstatoj demin ne dy menyra:

- Me veteiniciative, nese hekurudha konstaton ose dyshon per ekzistimin e demit

- Me kerkese te pranuesit, bartesit te te drejtave

 Hekurudha eshte e obliguar qe demin da konstatoje ne presence te bartesit te te drejtave.
Mund te ndodhe qe demi te mos konstatohet dhe hetohet gjate pranimit – dorezimit te
mallit, ne kete rast hekurudha eshte e detyruar te hartoje rocesverbal te vecante -
procesverbal shtepiak

13. Obligimet e siguruesit

Me lidhjen e marreveshjes per sigurim krijohen nje sere te drejtash dhe obligimesh te cilat duhet
ti respektojne palet kontraktuese.

Obligimet e siguruesit mund ti ndajme sipas dy kritereve kryesore:

- Sipas rendesise se raportit sigurues

- Sipas rastit te siguruar

Ne baze te rendesise se raportit sigurues, obligimet e siguruesit mund te jene paresore dhe
dytesore.

- Obligimi paresore eshte qe te kompensoje demin e shkaktuar. Per kete nuk ka asnje
siguri.
- Obligime dytesore, jane ato te cilet burrojne nga raporti sigurues.

Ne baze te rastit te sugurur, obligimet e siguruesit mund te jene:

- Detyrimet, te cilat ekzistojne pavaresisht nga ngjarja e rastit

- Detyrimet te cilat do te ishin krijuar sikur te realizohej rasti i siguruar

14. Pagimi i DEMSHPERBLIMIT te sigurimit

Shperblimi i demit eshte nje shume te cilen siguruesi i paguan te siguruarit pasi te ndodh rasti i
siguruar. Nga nocioni shume e sigurimit dallohet ne ate se paraqet Shumen me te larte te cilen
siguruesi mund tia paguaj te siguruarit.

Shperblimsigurimi mund te kete dy kumtime. Ne disa raste ai paraqet kompensimin e demit, i

cili ka ndodhur te siguruarit nga rreziku qe e ka mbuluar sigurues me sigurimin, ndersa ne rastet
tjera mund te mos e ketë këtë kuptim.
 15. Parashtrimi i kerkeses per demshperblim
Pas ngjarrjes se rrezikut dhe pasi te jete demtuar malli ne sigurimin transportues, i siguruari eshte
i detyruar qe menjehere te njohtoje siguruesin qe te ndermerren te gjitha masat e duhura per
zvogelimin ose evitimin e etutjeshem te demit ne mallin e siguruar. I siguruari duhet te
parashtroje kerkesen per demshperblim deri te siguruesi me te cilin ka lidhur marreveshje.

Gjate parashtrimit te kerkese per demshperblim i siguruari eshte i detyruar te jape te dhena te
sakta dhe ti dorrezoje te gjith dokumentet me te cilat disponon, qe jane te nevojshme per
verifikimin e shkaqeve, larteine e demit dhe rrethanat tjera, ne baze te te cilave do te percaktohet
kompenzimi i demit.

16. Kerkesa demshperblyese

Kerkesa demshperblyese duhet te jete e dokumentuar me argumenta ne baze te te cilave do te
perdeftohet se behet fjale per mall te siguruar, se demi eshte shkaktuar gjate transportit te tij etj.

Si mjet argumentues sherben dokumentacioni. Ne prodeduren e realizimit te te drejtes per

kompensim te sigurimit mund te parashtrohen si argumente keto dokumenta:

- Marreveshja per sigurim – polise, vertifikate, vertetim

- Marreveshje per transport – dokument per transport, fletengarkim
- Dokument per sasine e mallit dhe per poziten e mallit gjate dorezimit pas
perfundimit te trasportit – raporti per kontrollin e bere gjte transportit, certifikata, kopje
nga fletegarancat
- Dokument per kushtet e trasportit te kryer
- Dokument per shkakun, karakterin dhe lartesine e demit -
- Dokument per vleren e mallit – fature tregtare
- Dokument per demin nga avaria e perbashket
- Dokument per sasine dhe poziten e mallit te pranuar nga transorti, prova per
ruajtjen e te drejtes se siguruesit per subrogim – proteste nga transportuesi
 17. Dorezimi i DOKUMENTEVE te nevojshme
I siguruari gjate dorezimit te dokumenteve per demshperblim eshte i obliguar qe te parashtroje
document per sigurim - polise e cila eshte e themeluar ne baze te marveshjes per sigurim. Duhet
te dorezohet dokumenti original - polises ose nese nuk eshte leshuar polise per sgurim atehere
duhet te jepet vertetim per marveshjen e lidhur ose fletembulese.

Polisa per sigurim sherben si prove se ne cfare kushtet eshte lidhur marveshja, numri i
obligimeve te siguruesit dhe ekzistimi i autorizimit per realizimin e te drejtave per sigurim.
Ndodh qe polisa te humbet apo te demtohet, i sigurari per te realizuar te drejten e tij per
kompenzim te demit nga siguruesi do te duhet te kete prova per nje gje te tille.

Ne rastet kur nuk eshte leshuar ndonje document i vecante per secilen dergese mirepo egziston
nje marveshje per sigurim e lidhur me pare, nuk ka nevoje te tregohet mareveshja e pergjithshme
per sigurim por mjafton qe i siguruari kur te dorezoje kerkese per demshperblim te bazohet ne
mareveshjen e pergjithshme te sigurimit.

Dokumenti transportues eshte i rendesishem per sigurimin transportues. Ne baze te tij mund te
provohet se malli ka qene nen rezik transportues, se eshte transportuar ne relacion te siguruar dhe
se per transportin e tij eshte shfrytezuar makina e cila eshte e shenuar edhe ne polisen origjinale.

Dokumenti per transport eshte nje document qe e krijon transportuesi kur e pranon mallin dhe ka
dy funksione themelore:

- E para per transportuesin ai do te thote deshmi per pranimin e mallit per transport nga ana
e derguesit
- E dyta sherben per regullimin e raporteve ne mes paleve kontraktuese per mallin qe duhet
te transportohet.

Si dokumente transportuese sipas degeve te ndryshme te qarkullimit ekzistojne:

1. Per transport detar - konosman

2. Per qarkullim te brendshem - konosman apo fletengarkim per mallin
3. Per transport tokesor dhe ajror - flete per ngarkimin e mallit
4. Per transport te kombinuar (multimodal) - dokument per transport te kombinuar ose
konosman per transport te kombinuar.
Dokumenti transortues eshte nje document i regullt dhe pjese perberese e dokumentacionit i cili
dorezohet nga ana e te siguruarit se bashku me kerkesen per demshperblim te sigurimit kargo.

18. Procesverbale dhe korespondenca me transportuesin

Kerkesa per demshperblim nga sigurimi kargo duhet te plotesohet me dokumente te tjera me te
cilat do te tregohet pozita dhe sasia e mallit kur pranohet nga transportuesi. Kjo ka per qellim te
provoje a ekziston apo jo demi.

Pozita faktike per ekzistimin e demit gjate pranimit te mallit percaktohet me procesverbal te bere
ndermjet transportuesit dhe pranuesit-pronarit.

Ne transportin hekurudhor te mallit ekziston menyre specifike per definimin e demit me ndihmen
e procesverbalit special te cilen e jep hekurudha.

Dokumentacioni per raportet ne sigurimin ketu eshte i rendesishem per disa arsye:

1. Verifikimin e obligimeve te sigurimit

2. Realizimin e te drejtes se subrogimiit nga ana e siguruesit.

Dokumentacioni duhet te jete i hartuar ne menyre te percaktuar sipas dispozitave te vecanta te

degeve dhe per dege te caktuar te qarkullimit.

Gjate dorezimit te mallit i cili eshte demtuar apo konatatohet se mungon dicka, thiret edhe
transportuesi dhe konstatohet pozita faktike. Me hartimin e nje procesverbal te bere ne vend te
ngjarjes ka fuqine e nje argumenti te pakontestuar dhe eshte i detyrueshem per te dyja palet.

19. TRANSPORTI HEKURUDHOR

Ne transportin hekurudhor per konstatimin e demit behet dallimi ne dy lloje:

1. Humbjes se mallit - nese pranuesi nuk e pranon mallin ne afat prej 30 ditesh nga dita e
dorezimit pa ndonje prove speciale mund te llogaritet se malli eshte humbur.
2. Mungeses se nje pjese te mallit ose demtimit te tij - ne transportin hekurudhor ekziston
zgjidhje specifike per sa i perket humbjes se nje pjese te mallit. Nese hekurudha ose
 bartesi konstaton apo dyshon per humbje te pjesshme te mallit eshte i obliguar qe
menjehere te beje procesverbal. Sipas kesaj hekurudha mund te konstatoje demin ne dy
menyra:
1. Me veteiniciative nese hekurudha dyshon apo konstaton ne ekzistimin e demit
2. Me kerkkese te pranuesit

20. QE ANKESA TE JETE JURIDIKISHT E BAZUAR DUHET:

1. Te parashtrohet ne forme te shkruar
2. Ne afat te caktuar kohore
3. Te permbaje te dhena perkatese.

21. Raport per kontrollin e demit-SURVEY REPORT

Humbja apo demtimi i mallit zakonisht percaktohet edhe me kontrollin e bere nga persona
professional, te cilet perpilojne raport per ate qe shohin. Si titullare mund te jene:

a) Persona te autorizuar te siguruesit-komesare avarik

b) Ndermarje te specializuara ose persona fizik qe jane ekspert dhe profesionist nga lemi
perkatese

Certifikati avarik perpilohet me kerkese te te siguruarit. Posa ai te hetoje se malli eshte i

demtuar apo ka me pak se sa ka pasur persa i perket peshes dhe numrit ai duhet te lajmeroje
komesarin avarik me te afert te siguruesit i cili duhet menjehere te vije ne vendngjarje per te
verifikuar dhe vleresuar demin. Ne certificate avarice shenohen te dhenat e mallit: paketimi,
mjeti transportues dhe menyra si eshte transportuar malli. Te dhenat themelore qe i permban
certifikata kane te bejne vetem me demin e shkaktuar: pershkrimi dhe madhesia e demit, shkaqet,
vendi dhe koha e shkaktimit, madhesia e demit ne vlere absolute etj.

Ne praktik ekziston edhe i ashtuquajturi no survey report-raport per demin, i cili hartohet ne
baze te dokumentacioni ekzistues dhe ne baze te deklarates se pranuesit, madje pa u kontrolluar
demi paraprakisht.
 22. NO SUVEY - RAPORT per demin jepet ne keto raste:
1. Nese me polisen e sigurimit eshte parapare nje menyre e ketille e percaktimit te demit
2. Nese humbja e demit eshte percaktuar permes ndonje dokumentacioni tjeter te besueshem
3. Nese harxhimet lidhur me verefikimin e demit nuk e tejkalojne lartesine e demit
4. Nese komesari avarik ka arsye te konstatoje se nuk ka nevoje te kontrollohet malli. Ne
raport per demin no survey report patjeter te shenohet shkaku per moskryerjen e
kontrollit
5. Nese komesari avarik nuk mund te kontrolloje mallin per shkaqe te ndryshme.

23. KONTENJERE - Verifikimi i demit te transportit me kontejnere

Ne transportin e sotem bashkekohor gjithnje e me shume malli transportohet me kontejnere.

Kontejneret jane mjete speciale te cilet jane shume te qendrueshme gjate perdorimit dhe jane
bere per lehtesimin e transportit nga nje depo ne tjetren. Mund te ndahen ne disa lloje:

1. Sipas dedikimit te tyre: universal (ne te cilat mund te vehet malli i ndryshem), special
(vendohet malli special, vetem lloji i caktuar i mallit)
2. Sipas ndarjes se dyte ka: kontejnere te vegjel (1-3m14), te mesem nga 3-10m3, dhe te
medhenj (mbi 10m3)
3. Sipas menyres se transportit: per transport te drejteperdrejte dhe te kombinuar.

24. RREGULLAT PER NGARKIMIN E MALLIT NEPER KONTENJERE:

Per ngarkimin e mallit neper kontejnere vlejne disa regulla:

1. Pesha e mallit duhet te shperndahet, sa te jete e mundur me shume ne pjesen e dyshemese

2. Te jete e renditur sa me afer mesit te kontejnereve dhe sa me ulet
3. Malli duhet qe mes vete dhe me trupin e kontejnerit te jete e lidhur forte dhe ne menyre
homogjene most e kete zbrazetira qe do te mundesojne levizjen e mallit brenda
kontejnerit

Ne praktike mund te ndodhin dy lloje te demtimit te mallit ne kontejnere:

 1. Demi mekanik - bejne pjese: ambalazhi joadekuat, vendosja dhe renditja jo e mire dhe
mosperdorimi i mire i kontejnerit
2. Demi kimiko-fizik - lageshtia, ndotja, temperature joadekuate.

25. FATURA per mallin e shitur

Fatura per mallin e shitur jepet duke u bazuar ne marveshjen per shitje, dhenia e fatures eshte e
obligueshme. Fatura paraqet nje element te domosdoshem per dokumentacionin te cilin i
siguruari e dorezon se bashku me kerkesen per demshperblim.

Rendesia e ketij dokumenti eshte:

- Eshte dokument qe sherben per te deshmuar interesin e te siguruarit te mallit

- Sherben si document per identifikimin e mallit te siguruar
- Permban sasine dhe cmimin ne baze te te cilave vertetohet madhesia e demit, vecanerisht
kur behet fjale per dem te pjesshem.

26. KOMPENSIMI I DEMIT

Kompensim per demin e shkaktuar mund te kerkojne vetem personat te cilet ne te vertete kane
pesuar dem material. Personi i cili dorezon kerkesen per kompenzim tek siguruesi duhet me pare
te pesoje humbjen materiale.

Parimi i kompensimit te demit ne thelb eshte i perbashket per te gjitha sigurimet pronesore. Te
siguruarit mund te marin kompensim nga sigurimi deri ne Shumen e demit qe e kane pesuar.

Likuidimi i demit behet nga siguruesi. Ajo perbehet nga dhenia e nje kompensimi per te
siguruarin per demin qe i eshte shkaktuar mallit te siguruar me kusht qe te kete ndodhur rezik i
siguruar ne transport.

Afati i fundit per kompensimin e demit eshte nje muaj pas dites kur te gjithe dokumentet e
nevojshme per likuidimin e demit jane dorezuar te siguruesi.

SIGURUESI DO TE KOMPENSOJE DEMIN NEN KETO KUSHTE:

1. Nese ndermjet reziqeve te siguruara dhe te demit te shkaktuar ekziston lidhje reciproke
 2. Nese i siguruari nuk eshte fajtor per demin e ndodhur
3. Nese jane plotesuar te gjithe kushtet me te cilat regullohen te drejtat reciproke dhe
obligimet nepermjet siguruesit dhe te siguruarit.

Ne lidhje me shkaktimin e rezikut ne sigurim ekzistojne dy aspekte kryesore per ate qe e ka

kushtezuar ndodhjen e demit:

1. Parimi i shkakut me te afert (causa promixa)

2. Parimi i shkakut me te larget (causa remota)

27. Kushtet PER KOMPENZIMIN E DEMIT

Qe siguruesi te kete per obligim te kompensoje demin e krijuar duhet te plotesoje keto kushte:

- Demi te kete ndodhur si shkak i rrezikut te siguruar dhe si e tille te kete qene e mbuluar
me sigurim.
- I siguruari ne momentin apo pasi te kete ndodhur rasti i siguruar ka pasur apo e ka krijuar
interesin per sendin e siguruar
- Kontraktuesi i sigurimit dhe i siguruari ti kene plotesuar detyrimet e veta per dhenien e te
dhenave te sakta dhe te plota gjate lidhjes se marreveshjes
- Demi te mos kete ndodhur me fajin e te siguruarit apo te personit per te cilin ai pergjigjet
- Te jene plotesuar te gjith kushtet e parapara me marreveshjen per sigurim

SIGURIMET PERSONALE qe nuk kane vti te kompensimit te demit i kane keto

karakteristika:
- Shuma e sigurimit nuk eshte e kufizuar. Nuk ekziston mundesi per nensigurim dhe
mbisigurim
- Nuk eshte e obligueshme te kene interes per sigurim te te siguruarit per integritet fizik te
personit qe eshte lende e kontrates per sigurim
- Eshte i mundshem akumulimi i sigurimit te disafishte professional, ashtu qe cdo
sisgurues pavarsisht nga tjetri eshte i oblihuar ta paguaj sigurimin
 - Siguruesi nuk ka te drejte regresi nga personi pergjegjes per cenimin e integritetit te
personit qe eshte lende e kontrates per sigurim
- I siguruari i cili do ta realizoje kerkesen e vet drejtepersedrejti nga personi pergjegjes,
nuk e humb te drejten e demshperblimit

28. LIKUIDIMi i kerkese demshperblyese

Mund te behet ne njeren nga keto menyrat:

1. Ne baze te humbjes se plote te sendit te siguruar

2. Ne baze te perqindjes se humbjes se sendit te siguruar
3. Ne baze te demit te vertetuar ne shumen absolute
4. Shkaqe tjera per likuidim te demit.

Kompensimi i demit ne baze te humbjes se plote te sendit te siguruar - Demet kompensohen

ne baze te humbjes se plote te sendit kur eshte ne pyetje humbje e vertet dhe e teresishme e
sendit te siguruar. Do te konstatohet se ekziston humbje e plote e sendit te siguruar, nese
konstatohet se per mallin e demtuar nuk ka llogari te ndreqet ose te transportohet ne vend te
caktuar pasi qe harxhimet do ti tejkalojnin vleren e mallit.

Kompensimi i demit ne baze te perqindjes se humbjes se sendit te siguruar - Kur ekziston

humbje e pjesshme e mallit likuidimi i demit behet ne baze te perqindjes se vleres se humbjes se
sendit te siguruar nga vlera e plote e sendit. Perqindja e humbjes percaktohet ne menyre qe se
pari vleresohet dergesa para se te ndodh demi dhe pastaj ky mall vleresohet pasi te kete ndodhur
rasti. Ndryshimi ne mes ketyre vlerave e psqyron demin te cilin duhet ta kompensojne siguruesi.

Kompesimi ne baze te demit te percaktuar nga shuma absolute - Likuidimi i demit ne baze te
shumes absolute zakonisht zbatohet per dergesat-sendet te cilat jane dmetuar gjate transportit por
jo aq shume sa te mos mund te ndreqen dhe te kthehen ne gjendjen e meparshme. Ne keto raste
nga sigurimi kompensohen edhe harxhimet per riparimin e tyre. Kjo me se shumti eshte prezent
te sigurimi i anijeve.

Menyra te tjera te likuidimit te demit - Deme suksesive nekuptohen nje numer i madh i
demeve qe ndodhin ne menyre suksesive gjate kohes qe eshte ne funksion sigurimi. Psh. Nje
anije e siguruar do te prishet nga aksidenti dhe pastaj do te shkaktohet edhe nga zjari. Per keto
dmeme parashtrohet pyetja se siguruesi per cilin nga demet eshte i obliguar te kompensoje.
Ekzistojne disa mundesi:

-Siguruesi e kompenson demin qe ndodh me rastin e pare te siguruar dhe nuk eshte me rendesi
nese lartesia e demit ka aritur lartesine e shumes se siguruar.
-Siguruesi e kompenson cdo dem qe ndodh gjate kohes sa vlen mareveshja nga reziqet te cilat
siguruesi i mer mbi vete, derisa shuma e paguar te mos e arije lartesine e shumes se siguruar.
-Siguruesi e kompenson demin i cili do te ndodh per shkak te rastit te sigurar gjate kohezgjatjes
se mareveshjes per sigurim.

II

29. Paraqitja dhe zhvillimi i sigurimit te mallit ne transport

Sigurimi i mallit ne transport eshte nje nga me te vjetrit. Ne fillim zbatohej ne tregtine detare e
pastaj e pranuan edhe tregtare e tjere, si ato romak dhe grek. Demi i cili shkaktohej e
kompenzonin te gjithe pjesemaresit, pronaret e mallit.

30. SIGURIMI TRANSPORTUES

Me nocionin sigurimi transportues nenkuptojme sigurimin e interesave te cilat i ekspozohen
rrezikut ne transport.

31. Kush ben pjese ne sigurimin transportues

Bejne pjese mjetet transportuese dhe malli, pastaj transporti, shpenzimet, pergjegjesia dhe
interesat tjere. Do te thote se ne vecanti sigurohet malli dhe vecmas mjeti transportues, pasiqe
malli ekspozohet disa reziqeve specifike.

32. LLOJET THEMELORE TE SIGURIMIT TRANSPORTUES

Llojet themelore te sigurimit transportues jane: kargo dhe kasko sigurimi.
Kasko
1. Sigurimi kasko eshte sigurimi gjate se cilit sendi i siguruar eshte mjeti transportues, sic
mund te jete anije, kamion, aeroplan, dhe i njejti sigurohet prej reziqeve te ndryshme. Ky
sigurim ndahet ne: detar, lumor dhe ajror.

Kargo
2. Sigurimi kargo ekziston kur sigurohet malli ne transport. Ky sigurim ndahet ne: detar,
lumor, hekurudhor, me kamione dhe ajror.

Sigurimi kargo sot ndahet ne kargo sigurim nderkombetar dhe te brendshem. Kargo sigurimi
nderkombetar perfshine eksportin dhe importin e mallit qe transportohet me dokumente vendase
transportuese, pra brenda kufijve te nje shteti.

33. Sipas menyres se organizimit te mbrojtjes siguruese si ndahet sigurimi

Ndahet ne sigurim: premi dhe i ndersjelle.

Kur kemi sigurim transportues me premi, i siguruari paguan premi fikse qe eshte e percaktuar
me tarifen e siguruesit. Kjo premi gjate kohes se sigurimit nuk ndryshon pa marre parasysh
sukseset e pergjithshme afariste te siguruesit.

Ndersa sigurimi i ndersjelle transportues, te gjithe te siguruarit njekohesisht jane edhe sigurues
te vetvetes.

34. ROLI DHE RENDESIA e sigurimit te mallrave ne transport nderkombetar

Roli dhe rendesia e sigurimit transportues qendron ne sigurimin e te siguruarve qe jane te
ekspozuar ndaj rreziqeve te ndryshme gjate transportit, pa dallim se me cilat mjete behet
transporti dhe ne dhenien e kompensimit per demin eventual qe mund te pesoje per shkak te
realizimit te reziqeve te mundeshme.
 35. Rendesia e sigurimit transportues
1. Sigurimi transportues i siguron vlere perkatese mallit qe transportohet nepermjet te rruges
detare. Kjo eshte e rendesishme sepse vlera e anijeve te mallrave eshte me e madhe se me
pare
2. Sigurimi mundeson kalkulimin te sakte ne tregti, pasiqe dihen cmimet blerese dhe shitese
te mallit, gjithashtu edhe sherbimet transportuese, cmimet e rezikut ndaj te cilit
ekspozohet malli gjate transportit
3. U jep siguri te gjithe pjesemaresve ne tregti, pasiqe sot bleresit dhe shitesit shpeshhere
nuk e shohin mallin qe eshte lende e transaksioneve te tyre.

36. Organizatat te cilat bejne sigurimin e mallit transportues

Sigurimi transportue ne vende te ndryshme eshte i organizuar ne menyra te ndryshme. Ne
numrin me te madh te shteteve, sigurimin transportues e bejne shoqatat e sigurimit qe jane te
organizuara ne shoqata aksionare.

Si organizata per sigurim te mallit transportues jane: llojdi dhe klubet.

37. LLOJDI
Vend te vecante ne organizatat e sigurimit transportues ze Llojdi i Londres. Llojdi nuk eshte
organizate qe ben punen e sigurimit, pra nuk lidh kontrata per sigurim. Kete gje e bejne personat
fizik qe jane anetare te Llojdit dhe ate secili ne emer te vet dhe ne llogari te vet. Llojdi si
organizate anetareve te vet ua jep informatat e duhura u siguron locale dhe mjete te tjera teknike,
pra kushte qe munden me sukses dhe me lehte ti kryejne punet e tyre. Cdo person i cili behet
anetar i Llojdit eshte i obliguar te te deponoje shume te caktuar te te hollave.

38. KLUBET per sigurim transportues

Ne sigurimin transportues si organizata specifike te sigurimit paraqiten edhe klubet per sigurimin
e ndersjelle, qe do te thote klube per mbrojtje dhe kompensim. Ky kompensim nenkupton
shoqata te ndersjellta ne forme te klubeve per sigurime detare. Behet fjale per deme me te vogla
qe i peson detari gjate cdo udhetimi. Keto klube ndahen ne protecting dhe indemnity.
Keto klube merren me sigurimin detar lidhur me transportin detar dhe mbulojne rreziqet qe nuk i
bejne organizatat tjera per sigurim. Japi ndihme efikase juridike ne mbrojtjen e kerkesave per
demshperblim si dhe garance te domosdoshme ne rastet kur deshirohet te shmanget masa e
perkohshme paguajne kontribut.

Klubet protecting i mbulojne keto deme:

1. Lendim ose humbje e jetes se anetareve te ekuipazhit ose personave te tjere te cilet
vazhdimisht ose perkohesisht gjenden ne anije
2. Shpenzimet e spitalit ose shpenzime te tjera per sherimin e anetareve te ekuipazhit
3. Shpenzimet lidhur me riatdhesimin e anetareve te ekuipazhit
4. Nje te katerten e demit qe shkaktohet gjate perplases se anijes
5. Demet nga perplasja e anije se siguruar ne objektet e fiksuara
6. Pergjegjesine e detarit ndaj personave te trete per demet qe do ti beje rimorkiatori derisa
gjendet per sherbim ne anijen e siguruar etj.

Klubi indemnity i mbulon keto kompensime:

1. Demet dhe mungesen e mallit qe do ti beje ekuipazhi i anijes

2. Kontribut per anijen gjate avarise se pergjithshme, per pjesen qe nuk eshte siguruar
3. Demet nga ikja dezertimi i anetareve te ekuipazhit
4. Vleren e prones se ekuipazhit te anijes ne rast te humbjes se anijes
5. Demet per shkak te mosrespektimit te dispozitave per hyrjen e udhetareve ne ndonje
shtet.

Small damage clubs i bulojne keto rreziqe:

- Franshiza prej polisve te rregullta
- Ushqimi dhe roga gjate kohes se riparimit te anijes
- Demet qe shkaktohen ne anije kur ajo prek fundin, por nuk ka mbetur e fundosur.
 39. Burimet e te drejtes per sigurimin transportues te mallit
Si burime te te drejtes per sigurim transportues te mallit me te cilat rregullohen maredheniet qe
krijohen ndermjet paleve qe lidhin sigurimin paraqiten: dispozitat ligjore, kushtet tipike per
sigurim, zakonet afariste dhe burim tjera te te drejtes.

Dispozitat ligjore jane burime themelore me te cilat regullohet material per sigurim. Ekziston
dallim ndermjet dispozitave ligjore qe kane te bejne me sigurimin detar dhe llojeve te tjera te
sigurimit transportues.

Kushtet tipike per sigurim eshte i atille qe punet juridike per sigurim lidhen ne menyre tipike
dhe sigurohet nje permbajtje e njejte maredheniesh kntraktuese. Gjate lidhje se kontartes per
sigurim transportues, palet meren vesh se cilat kushte tipike do ti zbatojne ne sigurimin konkret
si dhe per terheqjen eventuale apo plotesimin e atyre kushteve.

40. Si ndahen kushtet e pergjithshme ne praktiken detare

Ndahen ne:

1. kushte te pergjitshme vetanake te cilat regullisht perdoren ne sigurimin e te

ashtuquajtures transport vendas dhe
2. formular te vendeve te treta sic jane formulare dhe klauzola te tregut anglez per sigurim.

41. Parimet themelore te sigurimit

Rendesia dhe kuptimi themelor i sigurimit ne pergjithesi behet nga kujdesi per mbulimin e
demeve dhe hubjeve te mallit qe mund te ndodhin si pasoje e arsyeve te ndryshme ne periudha te
ndryshme kohore, nga mundesia kujdesi te bartet ne personin e trete i cili deshiron te mer
persiper garancionin per mbulimin e tyre me nje shperblim te caktuar.

42. Nga kush varen reziqet

Rreziqet e ndryshme ndaj te cilave eshte ekspozuar malli varen prej vetive te mallit, prej
pozites ne te cilen gjendet, rethanave etj. E gjithe kjo ndikon ne peshen dhe ne llojin e demit qe
mund te shkaktohen.
 43. PARIMET - Kontrata per sigurim transportues
Ne kontraten per sigurim transportues vlejne disa parime:

1. Parimimi i qendrueshmerise – do te thote se kontrata ka ndikime te perhershme e jo

momentale. Kohezgjatja e obligimit te siguruesit per pagesen e kompensimit te demit ne
aspektin kohor perputhet me kohezgjatjen e kontrates per sigurim.
2. Parimi per kompensim te demit – ne thelb eshte I perbashket per te gjitha sigurimet
pronesore. Kompensim per demin e shkaktuar mund te kerkojne vetem personat te cilet
ne te vertete kane pesuar dem material.
3. Parimi i fatit
4. Parimi i interesit te siguruar dhe Parimi i besimit maksimal – ku parim vlen per te
gjitha punet e juridike, pra edhe ato te sigurimit dhe quhen parimi i ndergjegjes dhe
nderit. Sipas ketij parimi palet gjate lidhje se kontrates dhe realizimit te te drejtave duhet
te veprojne me besim, ndergjegje dhe nder.
5. Parimi i permbushjes se detyrave kontraktuese me mirebesim dhe koshience.
III.

44. Elementet thelbesore ne sigurimin transportues te mallit?

1. sendi i siguruar
2. rreziqet transportuese
3. demi
4. udhetimi i siguruar dhe koha e siguruar
5. mjeti transportues
6. shuma e siguruar dhe vlera e sendit te siguruar
7. premia e sigurimit

45. Elementet thelbesore te kontrates per sigurim?

1 Karakteri i punes juridike
2 Marveshja ndermjet paleve dhe
3 Dispozitat

46. LENDA E SIGURUAR?

Me fjalen lend e siguruar nenkuptohet malli (ose lenda) e cila gjat transportit eshte e ekspozuar
ne rrezite te transportit dhe si e tille duhet te sigurohet me sigurim.

Grupi i pare - Ne sigurimin transportues si lende sigurimi meret parasysh para se gjithash anjija
ose malli si dhe gjera te tejra qe barten me anijen ose qe ndodhen ne te dhe qe transportohen me
mjetet tjera transportuese, ato jane lende te tjera te cilat ne menyre te drejtperdrejte jane te
ekspozuara ndaj rreziqeve.

Ne grupin e dyte te lendeve te sigurimit transportues bejne pjese: te drejta pronesore te

ndryhsme te mjeteve transportuesee (avnije, avion etj)

Ne grupin e trete te lendeve te sigurimit transporutes bejne pjese raste te ndryshme te

pergjegjesis se transportuesee mjeteve transportuese, pronareve malli dhe persona te tjere te cilat
kan te drejten e disponimit te ketyre mjeteve transporteusese, pronareve mallit dhe dhe personave
tjer te cilet kan te drrejten e disponimit te ketyre mjeteve transportuese apo mallit
PER SIGURIMIN E MALLIT QE TRANSPORTOHET ESHTE SHUME ME RENDESI
TE THEKSOHEN 3 ELEMETE:

Individualizimi

Sasia

Vlera
- Individualizimi - malli duhet te jete i individualizuar sepse ne te kunderten sigurimi nuk
egziston. Elementet me te shpeshta te individualizimit jane:

1. nje apo me shume lloje te mallit te caktuar (psh grur,miell etj)

2. shfrytezues apo pronar i mallit (psh malli ndermarjes VARDAR – SHKUP)

3. kontraktuesi i sigurimit (psh kontraktues i sigurimit, mallin e pergaditit nje shpeditues i

caktuar)

4. rruga transportuese (kur malli transportohet ne nje rruge)

5. mjeti transportues (psh i gjith malli do te transportohet me anije)

- Sasia e mallit - i cili paraqet lende sigurimi ne sigurimin transportuese mund qe ne mentyre
decide te kontraktohet, ky element nuk eshte shum i rendesishem ne praktike mirepo eshte i
rendesishem vetem per percaktimin e vleres se sigurimit

Percaktimi i vleres se mallit - per siguruesin paraqet nje nga elementet me te rendeishme te
sigurimit transportues ne pergjithesi pasi qe nje lend mund te sigurohet duhet te kete vleren e tij
te tregut, qe vlera e ketij malli te percaktohet me para. Ne sigurimin transportues egzistojn edhe
keto vecori:

- Vlera e mallit mund te jete dhene me 2 kuptime

- Si vlere konkrete e dergeses ose si kufi me i larte deri ne te cilin siguruesi ndermer rrezik
mbi veten (se per cilin nga keto kuptime te vleres do te behet fjale nvaret nga vullneti I
paleve kontraktuese)
 47. REZIQET TRANSPORTUESE
Me termin reziqe transportuse nenkuptohet ngjarjet e jashtme e te jashtezakonkshme te cilat
gjate transportit te mallit mund te jete shkak per demin e krijuar
Ne sigurimin transportuese ekzistojne nje nr i madh i rreziqeve qe nvaren nga:
- Mjeti transportues
- Rruga nepermjet te ciles transportohet
- Menyra e lendes qe transportohet
- Paketimi (ambalazhimi)
- Kushtet speciale te transportit etj

Polisa e sigurimit i mundeson te siguruarit qe demi qe i eshte shkaktuar mallit ti kompensohet

nese ai dem eshte pasoje e nje rreziku te caktuar sigurues

48. RREZIQET TRANSPORTUESE NDAHEN:

- Reziqet kryesore te transportit
- Reziqet plotesuese transportuese
- Dem per shkak te mangesive dhe cilesive natyore te mallit
- Rreziqe ushtarake dhe politike

Reziqet per shkake praktike te transportit mund te ndahen ne: rreziqe – shkaqe, dhe rreziqe
-pasoja, ndersa ne baze te sigurimit qe mbulohet si kjategori me vete paraqesin rreziqet qe jane
te perjashtuara nga sigurimi

49. Reziqet themelore te transportit

Me nocionin reziqe te te transportit nenkuptohen ato reziqe qe jane tipike dhe qe kan lidhje me
transportin. Reziqet kryesore te transportit dallone ne baz te llojit te mjeteve transporutese me te
cilat transportohet malli.

Edhe pse egzistojne dallime ne mes rreziqeve themelore dhe varen nga lloji Iimjetet transportues,
keto
rreziqe mund te sigurohen ne disa grupe:
- Fatkeqesit e komunikacionit

- Fatkeqesit elementare

- vetndezje dhe eksplodime

- zjarre

- qe jane jashte fuqise njerezore

Me fatkqesi komunikacioni nenkuptohet ndeshja mes 2 mjeteve transportuese perplasja ne

ndonje send te palevizshme, rrokullisja e mjetiti trasnportues, fundosja e anijes etj

Me fatkeqesin elementare perfshine te gjitha fatkeqesit elementare naryrore pa marr parasysh

ae a jane me prejardhje atmosferike apo tokesore ku bejn pjese: ererat e forta, temeperaturat e
larta ose te uleta etj

Gjate vetendezjes dhe esplodimit duhet te behet dallim ne mes demenve qe jan shkaktuar mallit
i cili eshte vetendezur gjegjesisht qe ka eksploduar pa ndodnje shkaktar te jashtem te
jashteazakonshem dhe demi qe i eshte bere mallit tjere i cila ka qene ne aferi

Me zjarr nenkuptoohet cdo zjarr i cili mund te ndodhe si pasoje e veprimeve te caktuara si psh:
pakujdesia, vetetima etj. Per nocionin zjar jane te rendesishem 2 elemente:

1. Demi patjeter te jete shkaktuar nga diegja dhe

2. Djegia duhet te jete stihike

Me fuqi te larte (mbifuqi) nenkuptohet ato raste te cilat gjat transportit te mallit nuk kan
mundut te shmangen dhe as qe kane mundur te parashihen prej me pare gjat kohes kur eshte bere
sigurimi.

50. Reziqet plotesuese

Karakteristika themelore e reziqeve transportuese qendron ne lidhjen e tyre te ngushte me vetitet
e mallit. Reziqet plotesuese ne transportin e mallit jane te ndryshme dhe varen nga kualiteti dhe
nga vetit natyrore te mallit. Reziqet transportuese mund te grupohen ne:
1 Vjedhje dhe mosdergim i mallit
2 Rreziqe manipulative
3 Rreziqe te tjera ploteuese
Vjedhja dhe mosdergimi i mallit jane 2 reziqe dhe te dyja se bashku rregullisht sigurohen
pasiqe plotesojne njera tjetren. Reziku i pare dhe i dyti kan te perbashket ate qe ne vendin e
caktuar (vendi ku do te arij malli ka arritur me pak mall se sa qe eshte dhene per transport ose
ndodh qe te mos arrije i tere malli.

Me reziqe manipulative nenkuptohen ato reziqe te cilat malli eshte i ekspozuar manipulimit
gjat ngarkimit, shkarkimit,ringarkimit etj reziqet manipulative perfshijne thyerjen e mallit,
thyerjen e ambalazhit etj .

Ne reziqet tjera plotesuese bejen pjese te gjith ato reziqe ne te cilat eshte i eksporuzar malli gjat
transporit e keto nuk jan te perfshira ne ndonje grup tjeter.

51. DEMI
Kur behet fjal per dem nenkupton vetem demtimin material te lendes se siguruar si dhe
harxhimet e bera per realizimin e ngjarjes se siguruar gjate transportit.

Ndryshimet e demshme te pozites ekzisutese mund te manifestohen ne keto forma:

1. humbje ose shkaterim ose veshtiresim te pozites te te mirave materialeve egzistuese te te

siguruarit gjegjesit te sendit te sigurruar

2. Parandalmin e rritjes ne ras te sigurimit te fitimit te pritshem

Per krijimin e obligimit te siguruesit per kompensim te demit te krijuar duhet te jene plotesuar
keto supozime juridike:

1. Egzistim i demit si pasoj e realizimit te rezikut te siguarua dhe

2. Nese pasojat e demshme kane ndodhur per shkak te rezikut te siguarua duhet te behet fjale per
dem i cili nuk eshte e perjashtuar nga sigurimi.
Ne kuader te sigurimit transrportues njejt si sigurimet tjera rastet e siguruara mund te mbulohen
ne kete menyre:

1. Sipas shkaqeve (jane te mbuluara te gjitha pasojat demet) te cilet kan ndodhur per shkak
te reziqeve te siguruara
2. Sipas pasojave (vetem nje pasoje e caktuar- kategori) pa mar parasysh shkakun.
3. Sipas shkaqeve dhe pasojave ne menyr te kombinuar – ku paraqet menyren themelore
te kontraktimi te rasteve te siguruar ne punen e sigurimit transportues.
Egziston mundesia qe nese i siguruari dhe siguruesi duan te mbulojne demet te caktuara
te cilat kan ndodhur para se te lidhet marveshja per sigurim duhet te plotesohen 2 kushte:
1. E para i siguruari dhe kontraktuesi i sigurimit ne momentin e lidhjes se marveshjes te
mos kete pasur njohuri dhe as qe kan pasur nevoje ta dine se demi tanime eshte i
shkaktuar
2. E dyta nga teksi i marreshjes te jete evident vullnet i paleve kontraktues qe me
sigurimin te mbulohen edhe deme te cilat eventualisht tanime mund te kene ndodhur

Njera nga karaktersitiskat e sigurimit ne transport eshte ekzsistimi i kategorive te demit si:

1. Humbja e plote e sendit te siguruar

2. Humbje dhe denmtim i pjeseishem i sendit te siguruar
3. Harxhime te te sigururuarit
4. Avari te perbashket
5. Shperblim per shpetim
Demet pa mar parasysh se kan ndodhur si pasoj e reziqeve te siguruara ne sigurimin detar
kompensohen vetem nese jane ne pyetje ato lloje te demeve te cilat mbulohen sipas
kushtevete te sigurimit.

52. HUMBJA E PLOTE e sendit te siguruar

Me humbjen e plote nenkutptohet kur shkaterohet i tere malli i siguruar humbja e plote e
sendit te siguruar mund te paraiqtet ne 3 menyra:
1. Humbja e plote dhe reale
2. Humbja e plote e kryer
 3. Humbja e plote e supozuar
- Humbja e plote dhe reale eshte ajo siapas te ciles nenkuptohet humbje e plote
materiale e krejt mallit. Humbje te plote dhe reale kemi: per shkak te humbjes dhe
shkaterimit te sendit te tere, nje demtim i tille si pasoj e te cilit malli nuk eshte me ai
qe ka qene etj.

- Humbja e plote e kryer – kemi ateher kur sendi nuk eshte plotesitht i humbur
megjithate harxhimet per riparimin e saj jan aq te larta sa qe mund te blihet send i ri
prandaj per siguruesin me mir eshte te llogaris sikur malli eshte teresisht i shkaterurar
dhe i humbur.
- Humbja e plote e supozuar kemi ateher kur per sende e siguruara nuk ka lajme per
nje koh te gjate prandaj persupozohet se malli eshte i humbur.

53. HUMBJA E PJESERISHME ose demtimi i sendit te siguruar?

Humbja e pjeserishme ose demtimi i sendit te siguruar perfshin:
a) Humbje nje pjese te plot te sendit te siguruar dhe
b) Demtimi i sendit te siguruar

Kompenzimi per humbje te pjeserishme, zakonishte percaktohet me zbatimin e rregullit per

proporcion, derisa kompenzimi per demtimin e sendit te siguruar percaktohet ne lartesi te
harxhimeve te nevojshme per ndreqje.

54. Cka ndodh nese riparimi eshte i pamundur?

Nese riparimi eshte i pamundur, demi nga sigurimi kompensohet sipas perqindjes se humbjes te
vleres se zbatuar te shumes se siguruar.
 55. AVARIA
Ne sigurimin transportues e vecanarishte ne ate detar, shume shpesh perdoret fjala Avari. Me
fjalen Avari ne kuptimin e gjere te fjales nenkputojme demet qe i peson anija ose malli gjate te
ashtequajturit operacion detar.
Ne terminologji termi avari perdoret si emertim i asaj qe perfshine shkakun dhe pasojen, ndersa
nocioni “dëm” perdoret per te shenuar kualitetin dhe kuantietin e pasojave te krijuara.

56. Si mund te ndodhe Avaria?

Avaria mund te ndodh si pasoj e rethanave te ndryshme ose te jene shkaktuar nga shume shkaqe.
Keshtu eshte lidhja shkakore me njeren nga cheshtjet e rendesishme ne qoft se avaria shqyrtohet
nga aspekti i sigurimit, sepse ato jane kyce per kompensimin e demit, gjegjesishte per pagesen e
kompensimit.

57. Kushte per te ndodhur Avarit?

Kushtet jane: demi, objekti vendi dhe koha e shkaktimit te avarise.

Demi si nocion per Avarin duhet te kuptohet si demi qe i shkaktohet anijes apo mallit.

Objekti, te cilit i ka ndodhur demi ose te cilit do i ndodhe avaria detare eshte anija ose malli qe
transportohet.

Vendi ne te cilin ndodhen demi nga aspekti i avarive detare, ne shikim te pare mund te
identifikohet me kushtin e meparshem anije detare ose mallin ne te, ose mund te barazohet me
detin ne te cilin zhvillohet transporti detar, gjegjesishte transporti detar i mallit.

Koha ne te cilen ka ndodhur demi qe i ka ndodhur anijes apo mallit ne anije, kryesishte
perputhet me kohen e lundrimit te anijes, e cila eshte e lidhur me transportimin e nje malli te
caktuar. kjo done te thote se si fillim te kohes se ciles mund te ndodhe avaria mund te jete koha
kur eshte ngarkuar malli ose kur eshte nisur anija, ndersa si perfundim te saj koha meret arritja e
anijes ose shkarkimi i mallit.
 58. Cilet jane dispozitat per regullimin e avarive?
Dispozitat me te rendesishme per regullimin e avarive detare jane te ashtuquajtura
Dispozita Jork Antverpene te vitit 1950. Kto dispozita paraqesin nje permbledhje te
dispozitave me karakter privat, ndersa i kane perpiluar perfaqesues te interesuar te
personave te caktuar afariste.

59. Avari te pergjitshme apo te perbashket?

Me averi te pergjitshme apo te perbashket nenkuptojme nenkuptojme shkaktimin e
qellimshem te demit ndaj anies ose ngarkeses, per te shpetuar vleren e mallit e me shume
pjesemarsve ne nje destinacion te njejte detar nga rreziqet e perbashketa te mundshme, te cilat u
pengojne paleve kontraaktuese.

PER TE NDODHUR AVARIA GJENERALE DUHET TE PLOTSOHEN DY OSE NJERI

NGA KUSHTET PARAPARA:
a) Sakrifikim i jashtzakonshem i nje pjese te pasurise – avari e demit, ose
b) Berja e harxhimeve per tu shpetuar anija ose malli – avaria e harxhimeve.

60. Kushte per te pasur avari gjenerale sipas Jork Antverpene?

Sipas dispozitave te Jork Antverpene per te pasur avari gjenerale duhet te plotsohen keto
kushte:
- Kushti i pare- i cili duhet te plotsohet per kualifikimin e avarise eshte ekzistimi i
demeve te jashtzakonshme (sakrifica apo harxhime te jashtzakonshme)
- Kushti i dyte- eshte shkaktimi me vetdije dhe me qellim i demit ndaj anijes apo
ngarkeses , me qellim apo interest te pjesmarsve ne transportin detar qe te mos behen
deme ndaj pasuris se paleve.
- Kushti i trete – per ekzistimin e avaris gjenerale eshte ekzistimi i ndermarjes se
perbashket detare,kur demi mund te ndodh dhe i cili mund te ndahet bashkarishte.
- Kushti i katert – paraqet ekzistimin e reziqeve te perbashketa per te gjith,
gjegjesishte se paku per dy interesa te ndermarjes lundrues. Sipas ketij kushti, gjate
shkaktimit te demit ndaj anijes ose mallit me te cilin eshte ngarkuar anija, te mos
 ekzistoje dyshimi se lundrimi ka mundur te vazhdoj pa pjesemarjen e ketyre
aksioneve. kjo do te thot se rreziku si institute per shpetim duhet te jete serioz, i
drejtperdrejt dhe real.

61. LLOJE TE AVARIVE ME ANIJEN DHE NGARKESEN:

- Avari - demi ndaj anijes (psh thyerja e direkut, sakrifikimi i pajisjes, demtimi i
trupit te anijesper shkak te masave te ndermara per shpetimin e anijes, fikjen e zjarit
etj.)
- Avari - deme ndaj mallit (psh hedhjen e ngarkeses, perdorimin e tij per te fikur
zjarin, demtimin e mallit per shkak tw hedhjes se ndonje malli tjeter ne det etj)
- Avari – harxhime te anijes (psh harxhime per shpetim te anijes, harxhimin per
deponimin ne liman etj)
- Avari – harxhime te ngarkeses (psh harxhime per perdorimin e mallit ne anije,
harxhime per shkarkim, deponim dhe ngarkim te serishem ne liman etj)

62. Likuidim te avarise gjenerale?

Me likuidim te avarise gjenerale nenkuptojme veprimin sipas te cilit percaktohet shume e
pergjithshme e demit, psh per likudimin e avarise gjenerale shume eshte i rendesishem
percaktimi i mases se kreditorve dhe debitorve, si baze per percaktimin e shumes se
pergjitshme te demit dhe kontributit te pjesemarsve ne kete veper te perbashket.

63. Dy zgjidhjet themelore qe ekzistojne gjate sigurimit te demit nga averia e

perbashket?
a) Mbulon te gjitha averit e perbashketa, pa mare parasish shkakun qe ka sjell kete,
b) Mbulohen vetem ato avari te perbashketa qe jane si pasoje e rrezikut te siguruar
 64. Cilat deme duhet ti kompensoj siguruesi nese ne fillim i mbulon demet nga averia e
perbashket?
- Humbje dhe demtime qe i jane shkaktuar sendit te siguruar.
- Harxhimet qe i bene i siguruari e te cilat i pranohen si avari e perbashket
- Depozitat te cilat duhet ti ofroj i siguruari si garanci per plotesimin e obligimeve te
veta nga averia e perbashket.

65. UDHTIMI?
Udhtimi eshte nje nga elementet kryesore te sigurimit te transportit. Prej tij varet se ne cfar
reziqesh do te jete i ekspozuar malli, ruget neper te cilen duhet te transportohet malli, ndersa ne
anen tjeter koha kur duhet te kryhet transporti.

Ne sigurimin ne transport parashtrohen keto pyetje kryesore:

- Percaktimi i pikes prej ku do te niset dhe ku do te perfundoj udhtimi

- Drejtimi-relacioni i udhtimit
- Koha e udhtimit

66. Cilat perjashtime mund te ndodhin gjate udhtimit te siguruar?

- Gjate ndrishimit te vendit prej ku do te niset dhe ku do te mbaroje udhetimi
- Per shkak te ndrishimit nga rruga transportuese e percaktuar pa bere ndrishimin e
vendnisjes dhe vendperfundimit
- Per shkak te voneses se madhe e te paarsyeshme gjate pergaditjes se mallit ose gjate
transportin deri te destinacioni i fundit.

67. KOHA E SIGURUAR?

Koha e siguruar si dhe udhtimi i siguruar paraqet njerin nga elementet me thelbesore te
sigurimit te transportit. ne kohen e siguruar saktesisht eshte percaktuar koha kur reziqet jane
te mbuluara kurse vendi i rezikut mund te percaktohet vetem perafersishte, per dallim nga
sigurimi i siguruar kur me per se afermi percaktohet vendi i rrezikut, derisa koha percaktohet
vetem perafersisht.

68. Percaktimi i kohezgjatjes se sigurimit?

- Nga moment i ngarkimit derisa te shkarkohet
- Nga moment kur malli i dorzohet transportuesi deri ne momentum e dorzimit
- Nga moment i leshimit te depos se derguesit deri ne depon e pranuesit.

69. Llojet e marveshjes sipas kohezgjatjes se sigurimit:

- Marveshja per kohe
- Marveshja per udhtim
- Marveshja sipas vleres se mallit
- Marveshja sipas sasis se mallit

70. MJETI TRANSPORTUES?

Mjeti transportues paraqet mjetin specific te sigurimit transportues te mallit.
Mjet transportues (kamion,vagon anije etj) mund te jene lende per kargo sigurimi nese nuk
leviz me rrota te veta por bartet ne mjetet tjera transportuese. Ky lloj i mjetit transportues
sigurohet si edhe cdo lloj tjeter i mallit dhe mund te jete lende e sigurimit kasko (nese mjeti
transportues leviz me rrota te veta) ateher sigurohet me sigurim kasko.

71. Dy kuptimet e mjetit bartes ne sigurimin transportues?

- Si lende sigurimi
- Si mjet me te cilin do te bartet malli.

72. Elemente qenesore per sigurimin transportues?

- Shuma e siguruar
- Vlera e sendit te siguruar.
 73. SHUMA E SIGURUAR?
Shuma e siguruar e theksuar ne sigurim shenon kufirin me te larte se pergjegjesise se siguruesit,
paraqet Shumen ne baze te te cilit sendi eshte i siguruar.

Shuma e siguruar e sigurimin transportues ka dy kuptime:

- E para shuma e siguruar paraqet obligimin maksimal te siguruesit.

- E dyta shuma e siguruar sherben si baze per llogaritjen e premis.

74. Raportet te cilat mund te krijohen mes shumes se siguruar dhe vleres se sendit te
siguruar?
Sigurimi i plote - kemi kur vlera e sendit te siguruar eshte e barabarte me shumen e sigurimit.
Nensigurimi – kemi kur shuma e siguruar eshte me e vogel se sendi i siguruar
Mbisigurimi - kemi ne rastet kur shuma e siguruar eshte me e madhe se vlera e mallit te siguruar
ne momentin kur ka ndodhur rasti i siguruar.

75. VLERA E SENDIT TE SIGURUAR?

Secili send i cili sigurohet duhet te paraqet nje vlere materiale te caktuar e cila mund te shprehet
me para. Gjate lidhjes se marreveshjes se sigurimit i siguruari eshte i obliguar te shenoje vleren e
sendit te siguruar te cilin do ta siguroje. Gjate percaktimit te vleres se mallit merren parasysh
vlera e njejte per sigurimin dhe harxhimet qe sigurohen. Ne praktike dallohen dy lloje valutimi:

Valutimi i dyfishte - i siguruari paraqet dy shuma siguruese: deme te pjeserishme, deme te

plota.

Vlera siguruese e zmadhuar - e cila zakonishte haste ne sigurimn nderkombetar kargo mirpo,te
ne praktik shume pak zbatohet.

76. PREMIA E SIGURIMIT TRANSPORTUES?

Premia e sigurimit transportues – rregullisht percaktohet sipas perqindjes se shumes se
sigurimit, ndersa percaktohet ne baze te rreziqeve qe duhen te jene te siguruara.
 77. Cilet jane kushtet qe meren parasish gjate vlersimit te rezikut?
Lloji i mallit, paketimi i tij, sasia, rruga transportuese neper te cilen do kaloj malli, menyra e
ngarkimit dhe shkarkimit te mallit,kohezgjatja e transportit,kushtet klimatike dhe gjeografike.

78. Lartesia e premise varet:

Lartesia e premis nvaret nga oferta dhe kerkesa me ate qe meren parasish edhe rezultatet e
meparshme per rreziqe te njejta.
Lartesia e premis varet nga pesha dhe madhesia e rrezikut.

79. Nga pesha e rrezikut premia varet nga:

- Nga shkalla e mundshmeris se ndodhjes se rrezikut dhe nga rreziku I I siguruar
- Nga mundesia e lartesis se demit.

80. Nga cka percaktohet premia e siguris?

- Tarifat
- Vlersimit individual te peshes se rrezikut ne baze te pervojes dhe diturise.

Premia e sigurimit paguhet edhe per rrezikun qe ndermeret. Por nese konstatohet qe sendi i
siguruar nuk ka qen fare i ekspozuar ne rrezikun transportues te siguruar, siguruesit jane te
detyruar te kthejn premin.