Azərbaycan Resbublikasının Prezidenti yanında

Dövlət İdarəçilik Akademiyası

Fakültə: İnzibati idarəetmə

İxtisas: Davamlı inkişafın idarə edilməsi

Avstraliyada Yaşıl İqtisadiyyat

Mövzusunda

Sərbəst iş
Kurs: 3

Qrup: Dİ181

Fənn : Yaşıl və göy iqtisadiyyatın planlaşdırılması və idarə olunması

Müəllim: Nəriman Paşayev

Tələbə:

Bakı - 2021
 Mündəricat

1. Giriş....................................................................……...................................3
2. Avstraliyada yaşıl iqtisadiyyat.....................................................................3
1. "Yaşıl iqtisadiyyat" nədir və nə Avtraliya üçün nə qədər əhəmiyyətlidir?..4
2. Nəticə............................................................................................................7
3. İstifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısı............................................................8

2
 Giriş

Avstraliya hökumətləri bütün səviyyələrdə Avstraliya iqtisadiyyatının

karbon tullantılarının azaldılması, təmiz bərpa olunan enerji mənbələrindən
istifadənin artırılması, məhdud resursların daha səmərəli istifadəsi, ekosistemə
təsirlərin azaldılması istiqamətində yenidən qurulmasına kömək etmək üçün
siyasət hazırlayır və tətbiq edirlər.

Avstraliya hökumətinin son siyasi təşəbbüslərinin nümunələri səviyyəsi kimi

təmiz enerji təşəbbüsü, günəş flaqmanları, iqlim dəyişikliyi , yaşıl bina Fondu və
ekoloji cəhətdən səmərəli avtomobil yenilik Fondu göstərmək olar. Dövlət
hökumətləri Avstraliya ekoloji idarəetmə və tənzimlənməsi çox məsuliyyət
daşıyırlar, buna görə ətraf mühitin mühafizəsi və təbii resursların davamlılığı üçün
bir çox təşəbbüsləri irəli sürürlər.

Avtraliyanın yaşıl iqtisadiyyatı

İqlim dəyişikliyinin insanın təbii dünyanı dəyişməsinin ən təhlükəli yolu ola

biləcəyini düşünsəkdə, təəsüflə qeyd etmək istərdim ki bu belə deyil. Dünya
iqtisadi fəallığının başgicəlləndirən artımı bizi eyni zamanda bir neçə ekoloji
məhdudiyyətlərlə üzləşməyə məcbur edir. Sənaye inqilabından təxminən iki yüz il
sonra, Avstraliyanın qitəsi də daxil olmaqla, yaşadığımız planeti dərindən
dəyişdirdi. Global Footprint Network canlı planet şəbəkəsi 2005-ci il hesabatında
qeyd edilir ki : "bütün əkin torpaq məbləği, otlaq, qida istehsalı üçün lazım olan
meşələr və balıqçılıq sahələri, istehlak liflər və ağac və s infrastrukturu zamanı
tullantıların udulması üçün enerji istifadə edir. Bunun üçün onun istifadə etdiyi
enerji planetin onu saxlamaq imkanından 31% daha çox olmuşdur.

İndiki tendensiyalara nəzər salsaq, bu gedişlə 2030-cu ilə kimi bəşəriyyət

üçün ekoloji resursların təxminən iki planet gücündə olmasına ehtiyac olacaqdır.

Biznesin adi inkişaf ssenarilərinə əsasən, qlobal miqyasda 2050-ci ilə qədər
bunlar gözlənilir:

3
  təbii ərazilərin 11% - i əsasən kənd təsərrüfatının inkişafı, yararlı olan
torpaqların, infrastruktur və iqlim dəyişikliyi nəticəsində yararlığını
itirə bilər.;
 təxminən 40% kənd təsərrüfatının səmərəsiz formaları ilə məşğul olan
torpaqların, biomüxtəlifliyinin itirilməsi
 hətta 2030-cu ilə qədər 60% mərcan riflərinin itirilməsinə səbəb ola
bilər. Bunun başlıca səbəbi kimi balıqçılıq, çirklənmə, xəstəliklər,
mərcanların rəngsizləşməsi və iqlim dəyişikliyini göstərmək olar.

Hal-hazırda, dünya bu planetdə həyat tarixində altıncı böyük ölüm hadisəsini

yaşayır. Dünyada 47 000 qiymətləndirilmiş növ bitki və heyvanlar nəsli kəsilmək
təhlükəsi altındadır (36 faiz). Avstraliya nəsli kəsilməkdə olan növlərin sayına görə
vəziyyət xüsusilə pisdir. Yeni Cənubi Uels Universitetindən Richard Kingsford və
digər tədqiqatçıların son nüfuzlu araşdırması kənd təsərrüfatının inkişafı bütün
Avstraliya meşələrinin və meşələrinin yarısını dəyişdirdiyini və ya məhv etdiyini
və qalan meşələrin 70% - i kəsilmə nəticəsində zədələndiyini göstərdi.

Avstraliya dünya biomüxtəlifliyinin yarısı olan səkkiz ölkədən biridir.

Ancaq onuda qeyd etmək lazımdır ki, Avstraliya bu potensialı ən sürətli tükənən
ölkələrdən də biridir.

"Yaşıl iqtisadiyyat" nədir və nə Avtraliya üçün nə qədər əhəmiyyətlidir?

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ətraf Mühit Proqramının yaşıl iqtisadiyyatı

haqqında məruzəsində aşağıdakı tərif verilir: “Yaşıl iqtisadiyyatı insanların
rifahının yüksəlməsinə və gələcək nəsilləri əhəmiyyətli ekoloji risklərə və ekoloji
çatışmazlığa məruz qoymadan uzunmüddətli perspektivdə qeyri-bərabərliyin
azalmasına gətirib çıxaran iqtisadiyyat kimi müəyyən etmək olar”

Bu tərif yaxşı bir başlanğıc olsa da, "yaşıl iqtisadiyyat"nə olduğunu ətraflı
şəkildə müəyyənləşdirmək həmişə asan deyil. Bəzi tədbirlər namizədlər üçün göz
qabağındadır: emal, Bərpa Olunan Enerji Mənbələri, enerji səmərəliliyi, ekoloji
konsaltinq, tullantıların minimuma endirilməsi və resursların bərpası, aşağı-
4
nəqliyyat emissiyaları və davamlı balıqçılıq və meşə təsərrüfatı üsulları. Bəzi
fəaliyyətlər "yaşıllar" dan uzaqdır: məsələn, kömür mədən sənayesi, neft
quyularının qazılması, polad istehsalı, alüminium ərintisi və bir çox digər karbon-
tutumlu və çirkləndirici sənaye və s.

Yaşıl iqtisadiyyatın hansı fəaliyyət növlərinin olduğunu, hansıların yaşıl

iqtisadiyyatın bir hissəsi olmadığını dəqiq müəyyən etmək mümkün olmasa da,
bəzi sahələrə nəzər sala bilərik.

Su iqtisadi dəyərlərin ən geniş yayılmış paradokslarından birini göstərir.

Avstraliya ən quraq yaşayış qitə kimi statusuna baxmayaraq, 2008-2009-cu illərə
kimi fermerlər, müəssisələr, şəhərlər və şəhərətrafı üçün su təəccüblü ucuz olaraq
qalırdı. Lakin daha infastrukturun artması ilə artan şirinləşdirici qurğular şəhər
suyunun gizli dəyərini artırırdı. Su infrastrukturu suyun duzsuzlaşdırılması və
karbon emissiyaları , bir çox elektrik tələb edirdi. Avstraliyada su istifadəsinin ən
təsirli strategiyası yalnız daha az su istifadə etməyə çalışmaq idi.

Avstraliya Su siyasəti

 Kvinslandın cənub-şərqində "hədəf 14 Target 140» " kampaniyası

kimi tələbin idarə edilməsi siyasətini təşviq etmək.
 duzsuzlaşma qurğuları ilə müqayisədə resirkulyasiyaya və digər
intellektual su təchizatı infrastruktur layihələrinə investisiyalara
üstünlük vermək
 Su bazarlarında suvarma üçün həddən artıq ayrılmış hüquqlar, Su
ticarətinə məhdudiyyətlər kimi iqtisadi əyrilikləri aradan qaldırmaq
suyun maya dəyərindən aşağı səviyyədə başa çatdırılmalıdır

mövcud olan ən yaxşı elmi məlumatlar əsasında çay hövzələrində və

şəhərlərdə sudan istifadənin hədəf göstəricilərini müəyyənləşdirmək

Enerji. Avstraliya energetikasında yanacaq üstünlük təşkil edir. İqlim

İnstitutunun son hesabatına görə, karbon rəqabət qabiliyyəti, karbon intensivli

5
ixracımız, kömürdə elektrik enerjisi istehsalı və avtomobil sahiblərinin çoxluğu
sayəsində Avstraliya G20-da dördüncü yerdədir.

Beyond Zero Emissions və Melburn enerji İnstitutu 2020-ci ilə qədər

Avstraliyanın təxminən sıfır karbon emissiyaları ilə elektrik şəbəkəsinə keçəcəyi
ilə bağlı yeni bir plan yayınlamışdır.

Plan olduqca optimist səslənir: əslində bu, mühafizəkar fərziyyələrə külək

turbinləri və günəş-istilik elektrik stansiyaları kimi sübut edilmiş texnologiyalara
əsaslanır. Baza yük enerjisi istehlakçılara və sənayeyə Bərpa Olunan Enerji
Mənbələri şəbəkəsi vasitəsilə veriləcək ki, bu da yeni külək turbinləri
infrastrukturunun kütləvi şəkildə yerləşdirilməsini və Avstraliyada elektrik
enerjisinin 100% bərpa olunan enerji istehsalına imkan verir

Avtstraliyanın enerji siyasəti:

 karbon çirklənməsi üçün ton başına 20 dollardan 50-60 dollara qədər

olan qiyməti təqdim etmək
 gələcək neft böhranı ssenarisində kbenzin ən mühüm müdafiə,
nəqliyyat və qəza xidmətlərinin çıxışının təmin edilməsi üçün strateji
neft ehtiyatı yaratmaq
 yeni kömür elektrik stansiyalarının işə salınmasını qanunvericiliklə
qadağan etmək
 təmiz texnologiyalara və bərpa olunan enerji mənbələrinə
investisiyaların stimullaşdırılması üçün vergi güzəştləri yaratmaq
 yüksək gərginlikli yüksək gərginlikli xətlər və intellektual şəbəkələr
kimi 21-ci əsrin elektrik infrastrukturuna investisiya qoymaq

Şəhərlər. Avstraliya şəhərləri yüksək yaşayış səviyyəsi və şəhər şəraiti digər

şəhərləri ilə müqayisədə az məskunlaşmış hesab olunur.

Şəhərlər həmçinin mədən yanacağı tullantılarının əsas mənbəyidir: 40-dan

70% - ə qədər qlobal istixana qazı emissiyaları şəhərlərlə bağlıdır. onların yolları

6
da, binaları da. Bu səbəblə şəhərlər daha davamlı iqtisadiyyat yaratmaq üçün hər
hansı bir cəhdin ayrılmaz bir hissəsi olmalıdır.

Avtraliyanın şəhərlər üçün nəzərdə tutduğu siyasəti

 Federal, ştat və yerli hökumət səviyyələri də daxil olmaqla, bütün

region üçün planlaşdırma siyasəti yaratmaq.
 Xarici sərhədlərdə mənzil artımını məhdudlaşdırmaq
 Yalnız paytaxta deyil, regional şəhərlərə sərmayə qoymaq
 Şəhər nəqliyyatına yaşıl investisiyalar hibrid avtomobillər və aşağı
emissiya avtomobilləri, eləcə də xarici səfərləri və digər çevik iş
üsullarını təmin edən kommunikasiya infrastrukturu inkişaf etdirməl
 Bütün yeni inkişaflar inteqrasiya edilmiş enerji / su /kanalizasiya
sistemləri də daxil olmaqla, yüksək ekoloji standartlara cavab
verməlidir və s.

Nəticə

Avstraliya iqtisadiyyatı davamlı inkişaf üçün böyük potensiala malikdir. Bu,

hazırda yaşıl iqtisadi və sosial siyasətlə nəzərdə tutulur. Bu siyasət , maraqlı
tərəfləri və avstraliyalıların ətraf mühitinə, həyat keyfiyyətinə iqtisadi təhlükəsizlik
müddətinə və s təsir edir

"Yaşıl" iqtisadiyyata keçidin əldə edilməsi hökumətlər, özəl sektor və

istehlakçılar da daxil olmaqla yalnız kollektiv görmə, yaradıcılıq, fəaliyyət və
dəstək sayəsində mümkündür.

Əgər şirkətlər, istehlakçılar, maliyyəçilər və hökumətlər yeni yaşıl

iqtisadiyyatın qurulması üzərində birgə işləməyərsə, Avstraliya yüksək həyat
səviyyəsi ilə davamlı gələcəkdən zövq alacaq. Yuxarıda gördüyümüz kimi, hətta
siyasi və sosial iradə olarsa, tamamilə bərpa olunan elektrik şəbəkələrinə keçid
2030-cu ilə qədər mümkün ola bilər.

7
 İstifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısı:

 Tim Flannery. The future eaters: an ecological history of the Australasian

lands and people. Sydney.
 C. Johnson. Australia’s mammal extinctions. Cambridge University Press,
Cambridge, United Kingdom
 Cambiar. Green Gold Rush: How ambitious environmental policy can make
Australia a leader in the global race for green jobs. Melbourne: Australian
Council of Trade Un
 UNEP – Green Economy Report : A prewiev, cited above