 Ne tür veri kullanılacak?

◦ Araştırma yöntemine bağlı.

 Araştırma veri olmadan yürütülebilir mi?
 Veri nedir?
◦ Araştırmayı sonuca götüren her türlü bilgi, belge, kayıt
ya da istatistikler.
 Veriler nasıl elde edilir?
1. Görüşme
2. Anket
3. Gözlem
1. Örnekleme tekniği
4. Belgesel kaynak taraması
5. Deney yöntemi
 Araştırma, ağırlıkla bir tekniğe dayanabilir;
genellikle de bunlardan hepsine ya da birkaçının
birlikte kullanılmasına dayanabilir.
 Sosyal bilimlerde sık başvurulur.
 G; bilgi alınacak kişi ile karşılıklı konuşmaya
dayalıdır.
 Yüz yüze olması, verilere açıklık ve kesinlik
kazandırır.
 Konuyu aydınlatmak üzere yeni ve derinlemesine
soru sorma olanağı verir.
 Dezavantajı; görüşülen kişinin inanç, düşünce ve
değer yargılarına bağlı olarak sonuçlarda sapma
riski.
 Önceden hazırlanan bir soru kılavuzu ile görüşme
yapılması faydalıdır.
 Görüşmenin özellikleri:
◦ Yüz yüze yapılabileceği gibi telefonla, görüntülü
telefonla, ses ve görüntü kaydedicilerle de yapılabilir.
◦ Görme ve işitme engellilerle simgesel iletişim yoluyla da
yapılabilir.
◦ İşbirliği sağlamak veya tedavi amacıyla da yapılabilir.
 Görüşmenin türleri
◦ Katılanların Sayısı ile İlgili Sınıflama
 Grupça görüşme
 Bireysel görüşme
◦ Uygulanan Kurallarla ile İlgili Sınıflama
 Yapılanmış görüşme
 Yapılanmamış görüşme
 (Her ikisinin karması olan «yarı yapılandırılmış görüşme» tercih
edilmektedir.)
 Soruların özellikleri nasıl olmalıdır?
◦ Kolay anlaşılır nitelikte olmalıdır.
◦ Varsayımsız olmalıdır.
◦ Kaynak kişinin bilgisini aşmamalıdır.
◦ Yansız olmalıdır.
 Görüşme kılavuzundaki sorular nasıl
sıralanmalıdır?
◦ İlk sorular ilginç ve cevaplaması kolay olmalıdır.
◦ Sorular genelden özele doğru sıralanmalıdır.
◦ Sorular ilgilerine göre kümelendirilmiş olmalıdır.
◦ Bitiş soruları kaynak kişide başarı duygusu
bırakmalıdır.
 A, bilgi alınacak kişinin doğrudan okuyup
cevaplandıracağı bir soru listesinin
hazırlanmasına dayalı bir gözlemdir.
 Bu yöntem daha çok sosyal içerikli araştırmalarda
kullanılır.
 Anket, çeşitli biçimlerde uygulanabilir.
 Anket formunda sorulardan başka, araştırmanın
amacı, araştırmayı yapan kişi yada kuruluş ve
anketin cevaplanmasıyla ilgili açıklamalar ve
teşekkür yer alır.
 A’da en önemli husus, neden soruların
hazırlanmasıdır?
 A sorusu hazırlanırken temel ilkeler:
◦ Sorulacak her soru araştırmanın ana
konusu/hipotezle doğrudan ilişkili olmalı,
◦ Soru listesi iç bütünlüğe sahip olmalı.
 Hazırlama tekniği bakımından A soruları 2
türdür:
◦ Kapalı uçlu sorular
◦ Açık uçlu sorular (Denek soruları serbestçe
cevaplar)
 Araştırmanın özelliğine göre sadece biri ya da
her ikisi birden kullanılabilir.
 Yüz yüze
 Posta
 Telefon
 Online (internet)
 Karma
 Thurstone Ölçeği: Katılıyorum / Katılmıyorum
◦ Türk medyasından memnunum [ ] [ ]
◦ İnternet medyası geleceğin gücüdür [ ] [ ]
◦ Türk dizilerini çok başarılı buluyorum. [ ] [ ]
 Listeden seçim yapılan tipte sorular
◦ Aşağıda verilen Avrupa Birliği ülkelerinden HANGİSİNİN ekonomik olarak en
güçlü olduğunu düşünüyorsunuz?
 İspanya
 İngiltere
 Belçika
 Likert Ölçeği: Bir ifadeye katılma düzeyini belirleyen sorular.
◦ Ülkemizin geleceği için Avrupa Birliğine üyelik yaralı olacaktır.
 [ ] Kesinlikle Katılıyorum,
 [ ] Katılıyorum,
 [ ] Tarafsızım,
 [ ] Katılmıyorum,
 [ ] Kesinlikle Katılmıyorum
 Sıralama yaptırma tipi sorular
◦ Aşağıda verilen Avrupa Birliği ülkelerinden ekonomisinin en güçlü olduğunu
düşündüğünüz üç ülkeyi en güçlüden en zayıfa doğru sıralayınız.
◦ 1= en güçlü, 2= ikinci en güçlü, 3= üçüncü en güçlü
 İspanya
 İngiltere
 Belçika
 Evet/Hayır: Son bir yıl içinde yurtdışına
seyahat ettiniz mi?
 Alternatif cevaplı sorular: Eviniz kaç odalıdır?
 Kolay anlaşılır nitelikte olmalıdır.
 Sorular cevaplanabilir nitelikte olmalıdır.
 Sorularda hata olmamalıdır.
 Ankete cevap veren kişiye sorumluluk yüklenmemelidir.
 Anket uygulanmadan önce denenmelidir.
 İhtiyaç duyulan bilgiler sorulmalıdır.
 Varsayımsız olmalıdır.
 Yansız olmalıdır.
 Olabildiğince kapalı uçlu olmalıdır.
 Yönergesi anlaşılır ve kısa olmalıdır
 Araştırma soruları ile tutarlı olmalıdır
 Sunuş mektubu ile birlikte gönderilmelidir
 Geri Dönüş oranları takip edilmelidir.
 Büyük ve dağınık bir örneklemden veri toplanmak
istendiğinde.
 Toplanacak bilginin ne olduğu açık seçik biliniyorsa.
 Güvenilir bir veri toplama ortamının olduğuna
inanıldığında
 Yüzyüze ilişkiyi gerektirmeyen ve benzer sorulara
benzer cevapların alınabileceği durumlarda
 Veri toplama için yeterli zamanın olduğu durumlarda
 Maddi imkanların ankete müsait olduğu durumlarda
 Hedef kitlenin soruları okuyup anlayabileceğinden
emin olunduğunda.
 Bilgi edinme süresini kısaltır.
 Maliyeti düşüktür.
 Bilgiye doğrudan ulaşılır.
 Ulaşılabilecek veri kaynağını sayısal olarak
artırmak çok kolaydır.
 Planlanması ve uygulanması kolaydır.
 Uygulanan kişinin tutumu/tavırları sonucu
etkiler.
 Uygulamada bir zorunluluk içermediği için
soruların cevapsız kalma olasılığı vardır.
 Anketörlerin kişisel özellikleri, uygulayıcının
olumlu veya olumsuz tavrına neden olabilir.
 Uzun süreç gerektiren anketlerde değişimleri
takip etmek güçtür.
 Bir anket formunda bulunması gerekli
kısımlar:
◦ Anketi yapan kişi ya da kurumun adı.
◦ Anketin konusu.
◦ Anketle ilgili kısa açıklama ve teşekkür.
◦ Anketin tarihi.
◦ Anketörün adı soyadı.
◦ Anketi cevaplayana ait kişisel bilgiler.
◦ Anket soruları.
◦ Anketi yapan kişi ya da kurumun haberleşme
adresi.
 Anket soruları hazırlanırken şu noktalara
dikkat edilmelidir:
◦ Soru tipi belirlenmelidir.
◦ Soru sayısı belirlenmelidir.
◦ Soruların sıralamasına özen gösterilmelidir.
◦ Sorular amaca uygun seçilmelidir.
◦ Soruların açık ve net olmasına özen gösterilmelidir.
◦ Bilinmeyen kelimeler kullanılmamalıdır.
 Görüşme ya da anket uygulanırken iki yöntem
izlenir:
◦ Ana kütlenin tümüne uygulamak,
◦ Örnekleme yöntemine başvurmak.
 Ö, bir bütünün/kümenin, onun içerisinden
seçilmiş bir parçasıyla temsil edilmesidir.
 Ö, İncelenen ana grubun sayısının tek tek ele
alınmasının güç olduğu durumlarda kullanılır.
 Ö için iki önkoşul gerekir:
◦ Örneğin temsil yeteneği olması
◦ Örnek hacminin yeterli büyüklükte olması
 Bazı araştırma kümeleri az sayıda üye içerdiği
için onların hepsi örnek olarak görülebilir (Bu
durum nadirdir).
 İki tür örnekleme yöntemi vardır:
 Tesadüfi örnekleme: Örnek grubu oluşturan tekil
unsurların tesadüfen belirlenmesi ile yapılan
örnekleme türüdür.
◦ Tesadüfî örneklemede kıstas rasgelelik değil, deneklerden
herhangi birinin seçilme şansının eşitliğidir.
 Koşullu örnekleme: Araştırmanın amacına göre
deneklerin seçiminin yapıldığı, örneklemelerdir.
◦ Bu tür örneklemelerde denek kitlesi büyük tutulduğunda
bile deneklerde aranan özellikler önceden belirlenir ve buna
uygun denekler seçilir.
  Örneklem seçme zamanı aşağıdaki sorulara cevap
bulunmalıdır:
◦ Örnekleme almak istediğiniz insanların (veya diğer araştırma nesnelerinin)
hangi grubu sizi ilgilendirir?
◦ Örnekleme küme sayısının boyutu nasıl olmalıdır?
◦ Örnekleme küme elemanları nasıl seçilmelidir?
Sorun Örneklem kümesi Örneklem birimi
X bölgesinde
bebeklerin
yeterli X bölgesindeki 6-24 X bölgesinde 6-24
beslenmemesi aylık tüm çocuklar aylık bir çocuk

X bölgesindeki İlk X bölgesindeki tüm ilk X bölgesindeki bir okul

okullarda eğitimin okullar
seviyesinde düşme

Özel hastanede Özel hastanedeki bir hipertansiyon

Özel hastanedeki hastasının bir kaydı
hipertansiyon hipertansiyon
hastaların
hastalarının tüm
kayıtlarındaki kayıtları
yanlışlıklar
 Gözlem, varlıkların, nesnelerin veya olayların
davranış ve özelliklerini düzenli olarak seçme,
izleme ve kaydetme işlemlerini kapsayan
yöntemdir.
 İnsan davranışının çok kullanıldığı veri toplama
yöntemidir.
 G, araştırma amacına hizmet edecek şekilde ve
sonuçları değerlendirilebilecek nitelikte
yapılmalıdır.
 G, yoğunluğu araştırma kapsamına göre
değişmektedir.
 Bir oluşum için tek bir gözlem yeterli değildir.
 Gözlem; birçok duyu organıyla yapılır.
 Gözlem; olabildiğince objektif bakışla
yapılmalıdır.
 Farklı gözlemcilerin gözlem yaptığı
durumlarda; bakış standardı oluşturulmaya
çalışılmalıdır.
 Gözlem formu ve kayıt düzeni doğru
kullanılmalı, verilerin geçerliliği
sağlanmalıdır.
 Gözlenen ünitenin gözlem süresince doğal
durumunu koruması amaçlanmalıdır.
 Katılımcı Gözlem: Gözlemci gözlemlediği duruma
katılır.
◦ örneğin, hastaneye kaldırılmış hekim, hastane
prosedürlerini “dahilden” gözlemleyebiliyor
 Katılımsız Gözlem: Gözlemci açık veya gizli
biçimde durumu izler, ama katılmaz
 Gözlemler açık veya gizli olabilir
 İnsan davranışlarının gözlemi her bir araştırmanın
parçası olabilir, fakat çok zaman gerektirdiği için
küçük çaplı araştırmalarda kullanılır.
 Gözlem, belirlenmiş ölçüm kullanmakla yapılıyorsa,
ona ölçme de denir
 Araştırmacının konusuyla ilgili mevcut
kaynakların incelenmesi yoluyla veri elde etme
yöntemidir.
 Kaynaklar denince akla ilk etapta yazılı eserler
gelmelidir.
◦ Kitap, makale, gazete, belge, tutanak, anı,
biyografi vb.
 Tarama yöntemi belli bir amaca dönük olarak
kaynakları bulma, okuma, not alma ve
değerlendirme işlemlerini kapsar.
 Konuyla ilgili kaynak eser ve kişileri belirleyip
yazma,
 Kaynak taraması için uygun bir plân hazırlama,
 Kütüphane çalışmalarında katalog kullanma,
 Yararlandığı kaynak ve kişilerden elde ettiği
bilgileri not ve fişlere yazma,
 Basın yayın organlarını takip ederek konuya
ilişkin bilgileri toplama,
 Internetten araştırma yapma.
 Bir araştırıcının kontrolünde neden-sonuç
ilişkilerini belirlemeye dönük veri üretilmesi
çalışmalarıdır.
 Araştırmacı, önce bir araştırma ortamı oluşturur. Bu
çoğu kez yapay bir ortamdır.
 Araştırma ortamında araştırmacı, ilgili olduğu olay,
değişken ve etkenleri;
◦ ayarlamak,
◦ değiştirmek,
◦ ortadan kaldırmak
 gibi yollarla istediği duruma getirmekte, yani
kontrol eder.
 Ders bitmiştir.

**

 Makaleler üzerine tartışma