Kirişler

Kirişler genelde duvarların altına yapılan, duvar, döşeme ve kendi yükünü taşıyan; çoğunlukla yatay betonarme elemanlardır. Üzerindeki yükleri oturduğu düşey
elemanlara (kolonlara) aktarır. Kirişlerin bir diğer önemli işlevi de deprem veya rüzgâr gibi yatay yükleri, döşeme ile bir bütün davranarak, kolonlara aktarmaktır.

Uygulamada yatay elemanlara KİRİŞ, düşey elemanlara da KOLON denilmektedir. Ne yatay ne de düşey olan, EĞİK elemanlara ne denilecektir? Yapı statiği
derslerinden bilindiği gibi, çubuk eleman ister yatay ister düşey ister eğik olsun, kolon kiriş ayırımı yapılmaz. Elemanın konumu nasıl olursa olsun, en genel halde,
çubuk elemanda altı adet iç kuvvet oluşur: Bir eksenel kuvvet, iki eğilme momenti, iki kesme kuvveti ve bir burulma momenti. Yatay elemanlarda sadece bir eğilme
momenti ve bir kesme kuvveti etkin olurken diğer iç kuvvetler çoğu kez önemsenmeyecek düzeyde kalırlar. Düşey elemanlarda altı adet iç kuvvetin genelde hepsi
de etkin olmakla birlikte eksenel kuvvet önem arz eder. Bu nedenle yatay elemanlar ile düşey elemanların davranışları da çok farklıdır. İç kuvvet açısından eğik
elemanlar, eğimin büyüklüğüne-küçüklüğüne bağlı olarak, bu iki durum arasındadırlar.

?
Konsol kiriş
TS 500:2000 ve Deprem Yönetmeliği-2007 bir elemanın kiriş olarak
boyutlandırılabilmesi için Nd eksenel tasarım basınç kuvvetinin

Nd ≤ 0.1 fckAc

koşulunu sağlaması gerektiğini yazmaktadırlar1. Bu koşulu sağlamayan, yani

eksenel kuvvet düzeyi yüksek olan elemanlar, ister yatay, ister düşey veya eğik
Döşeme
Kolon
olsunlar, kolon olarak boyutlandırılmak zorundadırlar. Bu bağıntıda fck betonun
karakteristik dayanımı ve Ac elemanın net kesit alanıdır(varsa, boşluklar düşülür).

Kiriş
O halde; elemanın eğimine bakılmaksızın, Nd ≤ 0.1fckAc koşulunu sağlayan
elemanlara “Kiriş”, sağlamayanlara “Kolon” denilecektir ve kolon olarak
boyutlandırılacaktır.

-------
1 Bak: TS 500:2000, madde:7.3 ve Dep. Yön.-2007, madde: 3.4.1.2

Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2017, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 113