N= nm gan day trong 4 thi tuyén sinh kh6i 10 chuysn, thi hoc sinh gidi cdc cap, thi toan quéc té thudng xuyén xuat hién bai toan hinh hoc té hgp véi nhiéu dang va nhiéu cach giéi phong phd. Nguyen li Dirichlet la mot phucng phap hay va duge sit dung phé bién nhat trong cdc bai toan hinh hoc t6 hap nay. Nguyén Ii Dirichlet. Ta phat biéu nguyén If dang tong quét: Néu nhs n con thé vao k ei lng (n, k nguyén dong} thi tén tai mot 1éng chifa ft nhat [| ccon ‘hd. Ki hiéu [x] la sé nguyen Ion nhidt khong vugt qua x. DuGi day 1a mét s6 bai toan dé céc ban lam quen véi dang toan hinh hgc t6 hap. Bal toan 1. Cho 2009 diém nam trong hinh, chit nhAt 66 Kich thuée 4 x 251. Vé 2000 dung tron ban kinh /2 nhn 2009 dim da cho lam tam. Chimg minh rang t6n tai it nhat mot dudng tron chifa it hat 3 diém trong 2000 diém da cho. Lai glai. Chia hinh chit nhat 66 kich thude 4 x 251 thanh 1004 hirh vudng 06 do dai canh la 4 Vi c6 2009 diém phan biét nm bén trong hinh chi nhat chifa 1004 hinh vuéng, theo nguyén I Dirichlet thi t6n tai it nhat 1 hinh vudng 6 46 dai canh 1 1 chia it nhat [Baz |-1-2 4igm trong 2009 idm da 7004 cho. Khéng mat tinh téng quét, gid sir 3 diém do A,B,C. Do mat hinh vuong c6 a3 dai canh ta 1 nen khoang cach Ién nhat gid hai diém thude mign cia hinh vudng la V2. . su DUNGNGUYEN LUDIRIGHLET DE\GIANMOT:SO\BAN'TOAN HINH/HOG TO HOP BUI MINH TRUNG. Truéng THCS My Long Nam, Cau Ngang, Tra Vinh Khi do AB< J2, AC < V2. Suy ra A, B,C thude hinh tron tam A ban kinh /2. Ching 18 tén ta it nhat 1 dudng tron o6 tam la mot trong 20U9 aiém da cho, cb ban kinh v2 chita it nhat 3 diém trong 2009 dim 4a cho. Bal todn 2. Cho 121 diém phan biét n&m trong hoac trén canh cia mét tam gidc déu 6 canh bang 6. Chting minh rang c6 thé vé duoc mét hinh tron dudng kinh bang V3 chita it nhdt 11 dim trong s6 céc diém a cho. Lai gia. Gia str ABC [a tam giéc déu 06 canh bang 6. Goi M, N, P lan lust Ia trung diém AB, AC, BC. Cac doan thing MN, MP, NP chia tam giéc ABC thanh 4 tam gidc déu bang nhau Goi 0, 0,, O,, 0, lén Iugt la tam cae tam gic déu MNP, AMN, BMP, CPN. Tif ©, O,, Os, Oy v8 cdc doan thang vudng g6c dén cac canh cla cac tam gide déu MNP, AMN, BMP, CPN. AKhi d6 tam gidc ABC duge chia thanh 12 tit giéc va méi ta giéc déu néi tip dung tron 6 dung kinh bang nhau va bang O,A. iB Sap -1 N38 _, Sunsriz Mat khac 66 121 diém thudc 12 ti gidc nén theo nguyén I Dirichlet c6 mot tr gidc chifa tt hat 2 12 Vay ¢6 thé vé dugc mét hinh tron dudng kinh, bang V3 chia it nh&t 11 diém trong s6 cac diém da cho. Bal toan 3. Trong mot hinh vudng cé canh 4om, ngudi ta dat 2011 éudng tron c6 dudng Ma O,A 1-11 08m Kinh em. Ching minh ng tén tai mét dung thang giao véi 17 dudng tron, Ldi gidi. Ké 124 dudng thang song song vdi 1 canh eta hinh yuong, edeh nhau <5 em chting chia hinh vuéng ra thanh 125 hinh chit nhat cé6 chidu rong —— om. 125 vo + >—+ nen mai duong tron déu bi cat 30° 125 bait hit mét duting thang ndi trén C6 124 dubng thang, 2011 dudng tron va 2011 = 124.18 + 27 nén thea nguyén Ii Dirichlet t6n tai mot dudng thang cat 16 + 1 = 17 dudng tron trong s6 2011 du’ng tron da cho. Bal ton 4. Cho da giac déu (H) c6 14 dinh. Chimg minh rang trong 6 dinh béit ki cia hinh (H) luén c6 4 dinh la cdc dinh cia mot hinh thang Lai gil. Cac dinh cla iH) chia dung tron goal tiép thanh 14 cung bang nhau, mdi cung 66 s6 doa «= 38 14 Cac day ndi hai dinh cite (H) chin cac cung Inhé 66 86 do la 01, 20, 3c... Zo Vay d6 dai cdc day dé cti nhan 7 gid tri khac nhau. Lay 6 dinh cila (H) thi s6 day néi hai trong 6 dinh dé la (6x £) :2= 15. Vi 15 day nay 66 d6 dai nhan khong qua 7 gia tri khac nhau nén theo nguyén Ii Dirichlet phai 06 [Fle day cling 46 dai, trong ba day 6 lu6n ©6 hai day khong cing déu mut (vi hai day bat ki trong ba day c6 chung du mat thi ba day bang nhau dé tao thanh mot tam giac déu, do d6 86 dinh cita (H) chia hat cho 3, trai véi gid thidt) hdy néu hai day bang nhau cla mot duéng tron khéng chung dau mat thi 4 déu mat ca ching la 4 dinh ca mét hinh thang can). Tu d6 suy ra treng 6 dinh bat ki cla hinh (H) luén 6 4 dinh la cac dinh cia mot hinh thang Bal toan 5. Tat cd céc diém trén mat phang déu dude 16 mau, méi diém duge 16 béi mot trong ba mau xanh, 46, hodic tim. Ching minh rng khi 4S ludn tén tai it nhat mat tam gidc can c6 3 cinh thude cdc diém ota mat phang trén ma 3 dinh cila tam gidc 46 ting mau hoac d6i mét khéc mau. Lai gid B — D Xét nai giéc déu ABCDE, ta nhan thay 3 dinh bait ki cla ngii giac luén tao thanh mot tam giac can. Do d6 khi t6 5 dinh bang 3 mau xanh, 48, tim sé xay ra hai kha nang sau © Néu t6 5 dint A, B, C, D, E bai du 3 loai mau da cho thi tn tai 3 dinh 6 mau khac nhau va tao thanh mat tam gid cn,© Néu 16 5 dinh A, B, C, D, E béi nhiéu nhat 2 mau thi s8 c6 it nhat 3 dinh cing mau va tao thanh mot tam gia can. Vay trong moi trudng hop lun tén tal ft nhat mot tam gidc cn, ¢6 3 dinh duge t6 bai cling mot mau ho’ d6i mot khéc mau. Bal todn 6. Cho 6 diém shan biét thude mot hinh chit nhat 66 kich thuéc 3 x 4 (cae diém nay ¢6 thé nm bén trong hay trén canh ella hinh chit nhat). Chimg minh rang luén tén tai hai diém trong 6 diém nay ma khoang cach gitfa ching nhé hon hoa bang V5. LOI glal. Ta chia hinh chi nhat thanh § hinh da gidc nhu hinh v8 C6 6 diém nam trong 5 hinh nén theo nguyén I Dirichlet t6n tai ft nhat hai diém cing thudc mot hinh, Xét trén mdi da gic thi knoang cach gitta hai diém ludn lu6n nh han ho’c bang do dai dudng chéo én nhat trong da gide 46 hay nhé hon hoac bang V1 +2? = V5. Bal toan 7. Trong mat ohdng cho 17 digm trong d6 khéng cé 3 diém nao thang hang. Méi doan thang néi 2 dim bat ki (trong 17 diém) dugc t6 bai mét trong ba mau xanh, dé, vang. Ching minh rang luén tén tai tam, gic 06 3 canh cing mau Lai gial. Lay 1 diém A bat ki trong 17 diém, GOI A: Az, As, .-) Arg la cac diém con lai. Néi diém A véi cdc diémA;, Aa, As, ns Are ta duge 16 doan thang. Theo nguyén Ii Dirichlet, trong 16 doan dugc t0 béi mét trong ba mau thi tén tai it nhat 6 doan cing mau, Khéng mit tinh téng quat gid siv AA,, AA», ..., AA, cling mau, chang han mau xanh. # Néu trong cae doan AA, (1 1000, khi d6 Idy S =. ta 6 diéu phai ching minh.