Kowd ng ng Kurso Filipino 8

Pamagat ng kurso Pagtuturo at Pagtataya sa Pagbasa at Pagsulat

Deskripsyon ng Kurso Nilalayon ng kursong ito na maituro ang iba’t ibang pamamaraan
ng pagtuturo ng pagbasa at pagsulat. Kung paano ito bibigyan ng
pagtataya. Lalamanin din nito ang mga pagsasanay na
makatutulong sa mga mag-aaral na magiging guro bilang
kanilang lunsaran sa pagtuturo. Magtataglay din ito ng iba pang
mga prinsipyo, teorya, at iba pang may malaking kaalaman sa
pagtuturo at maging sa pagtataya ng pagbasa at pagsulat.

Bilang ng Yunit 3.0

Roberto T. Tagose
GURO
 PANGKALAHATANG LAYUNIN:

Ang mga mag-aaral ay inaasahang napalalawak ang kaalaman sa pagpapahalaga ng mga Gawain
ng guro na isaalang-alang ang mga makrong kasanayan sa pagbasa at pagsulat at paghahanda ng
mga banghay ng pagtuturo.

MGA TIYAK NA LAYUNIN

1. Naipaliwanag ang bawat bahagi sa batayang kaalaman sa pagbasa

2. Naisa-isa ang mga katotohanan na inilahad ni Waffles tungkol sa pagbasa
3. Napalalim ang pagtalakay sa papel na ginagampanan ng wika sa pagbasa
4. Natukoy ang mga hakbang sa pagbasa
5. Naipaliwanag ang mga teorya at patern sa pagbasa
6. Naipakita ang kasanayan sa paggamit ng Filipino sa mga makrong kasanayan tungo sa
pagbasa
7. Nakabasa at nakapagsuri ng iba’t ibang uri ng babasahin
8. Natalakay at nakabuo ng kritikal na pagsusuri ng mga tekstong babasahin
9. Naipaliwanag ang kahulugan at kahalagahan ng pagsulat
10. Natukoy at nakilala ang iba’t ibang uri ng sulatin
11. Naisaalang-alang at nasunod nang may pag-unawa ang mga hakbang sa pagsulat
12. Naitala ang mga mahahalagang impormasyon sa pagsulat
13. Naibigay ang kahalagan ng masuhay na manunulat
14. Naisa-isa ang mga istratehiya sa pagtuturo at ang kahalagahan nito
15. Naipaliwanag ang mga alituntunin sa silid-aralan at sa paaralan
16. Naibigay at naipaliwanag ang mga kaalaman tungkol sa paraan ng pagtuturo
17. Nakabuo ng banghay aralin gamit ang iba’t ibang istratehiya, pagdulog, at tiknik
18. Nagawa ng tabular na banghay ng pagtuturo
19. Nakapagturo nang maayos gamit ang LP batay sa K-12

KABANATA 1
PAGBASA

PANIMULA:
 Ang pagbasa ay isa sa apat na makrong kasanayang pangwika na may 16%. Ito ay
nakakatulong sa pagtuklas at pagdukal ng karunungan sa iba’t ibang larangan.
Nakapagdaradag ng kaalaman, napaglalawak ng mga pananaw sa buhay, nagbibigay ng
aliw sa mga nalulumbay, nakapagdadala sa isang tao sa malalayong lugar na hindi
gumugugol ng malaking halaga, nagbubukas din ng daan upang matuto sa iba’t ibang
larangan sa buhay at higit sa lahat naghahasa ng kaisipan ng tao.

MGA INAASAHANG MATUTUNAN:

1. Mapag-aralan ang mga simulain at mga kakanyahan ng pagbasa
2. Maisa-isang mapag-aralan ang nilalaman ng kabanata na ito
3. Maisagawa ang mga inihandang gawain

PAGLALAHAD NG ARALIN:

KATUTURAN NG PAGBASA

 Ang pagbasa ay nagbibigay ng impormasyon na nagiging daan ng kabatiran at

karunungan (Toze)
 Ang pagbasa ay isang suliranin na prosesong pangwika, isang larong saykolohista
(Kenneth Goodman, 1982)
 Tiyak at madaling pagkilala ng ayos at pagkakasunod-sunod ng mga salita para
makabuo ng ideya at kahulugan
 Isang multi-level na interaktibong proseso na ang teksto ay kailangang suriin sa
iba’t ibang antas mula sa letra patungo sa kabuuan ng teksto. (Spiro, 1980)
 Isang proseso ng pagtanggap at pag-interpreta ng mga impormasyong nakoda sa
anyo ng wika pamamagitan ng limbag na midyum. (Urgahat at Weir, 1998)
 Proseso ng pagkabahala at pagbabago ng ayos na titik sa bawat aklat sa
pamamagitan ng makabago at makalumang salita. (Amerikanong Psychologist)
 Pagpapalawak ng pananaw at paniniwala sa buhay, nakapagpapatatag sa tao na
harapin ang mga di-inaasahang suliranin sa buhay. (Arrogante)
 Ang pagbasa ay hindi pagbibigay-tunog lamang sa mga salitang binabasa kundi
pangangatwiran at pag-iisip. (Thorndike)

Si Dr. William S. Gray (1885 – 1960) – isang amerikanong edukador at

tagapagtangkilik ng literasiya o kaalaman at kayayahan sa pagbasa at pagsulat.
Tinagurian syang “Ama ng Pagbasa” dahil sa angking kahusayan sa pag-aanalisa ng
mga bagay-bagay at dahil na rin sa kahusayan sa gramatika.
 Ayun kay William S. Gray ang pagbasa ay ang interaksyon ng mambabasa at ng
nakalimbag na wika na kung saan ang mambabasa ay nagtatangkang bumuong muli
sa mensahi mula sa kanyang …

Hakbang sa Pagbasa

 Ayon kay Miles Zintz

1. Persepsyon o pagkilala – ito ay kakayahang bumigkas ng mga salita
bilang makahulugang tunog
2. Pag-unawa – kakayahang unawain ang kabuuan ng salitang
nakalimbag
3. Reaksyon – kakayahang humatol sa kawastuhan at iugnay ang mga
nakaraang karanasan sa kasalukuyan.

 Ayon kay William Gray (1950)

1. Pagkuha sa kahulugan ng salita o kabaligtaran;
2. Pag-unawa sa kahulugan nito;
3. Reaksyon sa kahulugan o kabaligtaran batay sa kaalaman;
4. Pag-uugnay sa ideya at karanasan

Hakbang o Proseso ng Pagbasa

Ayon kay William Gray may mga hakbang sa pagbasa

a. Persepyon – ito ang hakbang sa pagkilala sa mga nakalimbag na simbolo at maging sa

pagbigkas nang wasto sa mga simbolong nababasa.
b. Komprehensyon – pagpoproseso ito ng mga impormasyon o kaisipang ipinahahayag ng
simbolong nakalimbag na binasa. Ang pagpoprosesong ito ay nagaganap sa isipa. Ang
pag-unawa sa tekstong……
c. Reaksyon – sa hakbang na ito, hinahatulan o pinagpapasyahan ang kawastuhan,
kahusayan, at pagpapahalaga ng isang tekstong binasa.
d. Integrasyon o Asimilasyon – sa hakbang na ito, isinasama at iniuugnay ang kaalamang
nabasa sa mga dati nang kaalaman o karanasan.
e. Tuon at kabagalan – panahong ginamit sa pagbasa.

KAHALAGAHAN NG PAGBASA
 Pangkasayahan – sa mga sandali ng kawalang-magawa, sa halip na magtunganga,
magmukmok, magpakabagot sa mabagal na pagtakbo ng oras, sa pagbabasa makapupulot
siya ng kaalaman.
 Pangkaalaman – maraming impormasyon tungkol sa mga bagay-bagay sa kapaligiran, sa
mga kuti-kutiti ng pamumuhay, sa mga katriviahan o kabuluhan ng pakikipamuhay ang
mapapanutuhan sa pagbasa.
 Pangmoral – kinababatiran ng mga aral sa buhay na mapanghahawakan sa araw-araw na
pakikihamok sa mga problemang sumusubok sa tao na mapagpapabago sa kanyang
pananaw at deriksyong pupuntahan ang pagbabasa.
 Pangkasanayan – nababalikan ang mga nakaraan, napag-iingatan ang kasalukuyan at
napaghahandaan ang kinabukasan sa tulong ng pagbabasa.
 Pangkapakinabangan -sa pagbasa nakatutuklas ng matayog na kaisipan sa palikha ng mga
bagay-bagay na nagsisilbing pwersa mg tao para lunsarin niya ang landas patungong
inisyatibo ng malayuning aktibidad.
 Pampalalakbay-diwa – dahil sa pagbabasa , ang mga lugar na di pa nararating at
hinahangad ay nagkakaroon ng pamilyaridad gawa ng paglalarawan sa mga ito sa mga
babasahin.
 Sa pagbabasa nagkakaroon ng pagkakataon ang isang indibidwal na marating ang lugar
na di pa niya napupuntahan. Maranasan ang mga bagay-bagay, nalalakbay niya ang
daigdig at natutubo sa iba’t ibang pangyayari.
 Kasangkapan sa pagbubukas ng mga karunungan, kaalaman, at kasiyahan sa daigdig.
 Nababatid ang mga mahahalagang pangyayari sa ating kasaysayan at daigdig dahil sa
pagbabasa.
 Nauunawan ang pagkakaiba ng paniniwala, pananampalataya at pananaw ng bawat
pangkat.
 Ang kultura ng bawat lipi ay nagiging malinaw at isinaalang-alang ng bawat paangkat
dahil sa kapangyarihan ng mga tala o nakalimbag na ating namang nabasa.
 Tunay ngang sa pagbabasa, lumalawak ang ating pang-unawa, naaantig ang ating
dadamin at mababago ang…..

KATANGIAN NG PAGBASA

1. Ito ay naiuugnay sa pakikinig, pag-unawa at pagsulat.

2. Ang pagbasa ay daan sa paglinang ng iba’t ibang kasanayan:
a. Kasanayan sa pagkuha ng pangunahin at mga kaugnay na detalye
b. Kasanayan sa pagbuo ng hinuha o palagay
c. Kasanayan sa pagbasa para makilala ang pamaksang pangungusap
d. Kasanayan sa pagbasa para makapagbigay ng konklusyon
 ANG AGHAM AT MASINING NA PAGBASA

 Ang pagbasa ay puhunan at sandigan ng pagbabago. Ang di matawaran at di mabilang

imbensyon at mga bagong kalakaran sa larangan ng sosyolohiya, pulitika, ekonomiya, at
iba pang disiplinang pangkarunungan ay tanda ng mabilis na pag-imbulog ng agham at
teknolohiya.
 Ang pagbasa ay susi ng life blood ng mga risers, imbensyon, lektyur o pag-aaral. Ang
eksplosyon ng impormasyon at karunungan ay nasusubaybayan.

Ang kompyuter, internet, code para sa web information ay mahalagang

imbensyon at kinakailangan …

pagbasa ay di rin mapasusubalian ang kanyang kahalagahan at malaking ambag sa tao.

 Ang pagbasa ayon sa isang amerikanong psychologist, ay isang proseso ng pagkabahala,

pagbabago ng ayos ng titik sa bawat aklat sa pamamagitan ng makabago at makalumang
salita. Ang pagbabasa ay nagsisimula sa pagkabata hanggang sa pagtanda. Nahuhubog
ang kanyang katauhan sa pag-unawa sa mga mag-aaral ng kanyang binasa.

Mga Katotohanan upang Maging Mahusay na Mambabasa ayon kay Wapples

1. Pagbasa upang makakuha ng kaalaman

2. Pagbasa na humihingi ng pagsang-ayon sa iba
3. Pagbasa na nagbibigay-aliw o kasiyahan sa mga bagay na magaganda
4. Pagbasa upang malibang o maaliw
5. Pagbasa upang makakuha ng mga patunay o proof sa mga pahayag at panimula

Ang Sining ng Pagbasa

 Kung paano natin mabigyan ng buhay ang ating binabasa, at kung paano natin
maipapasok ang sining ng pagbasa. May mga lalayunin ang pagbasa.
 Paghahanda sa pagbasa.
a. Paghawan ng sagabal

Halimbawa: Kumakain, Nakahiga, Nkikinig sa musika, Nakikipag-usap sa Telepono

Sagabal na dapat iwasan sa Pagbasa:
Nanonood ng telebisyon, Nakikinig ng radio, Sterio; Nakikinig ng CD player,
Nakikipagkwentuhan sa kaibigan

b. Angkop na lugar para sa Pagbasa

 Silid-aklatan – abot tanaw ang sanggunian; sa bahay na may personal na Silid-
Aklatan;
Swimming pool – tiyakin na walang mga batang maaring makadistorbo sa pagbasa;
Magkulong sa kwarto.

c. Pagpokus ng Atensyon

Bilang paghahanda at pagtamo ng mga mabisang pamamaraan sa pagbasa ng

material na teksto, ugaliing magbasa nang tuloy-tuloy hawak ang binabasa, kapag
nasimulan, tapusin kung maaari.

d. Pamilyarisasyon sa Teksto
Bago basahin ang teksto, na kadalasan ay sanaysay, maging pamilyar sa paksa
nito. Basahin ang pamagat at alamin kung sino ang may-akda nito. Kung may
pagkakataon at sa palagay ay mahalaga para sa lubos nap ag-unawa ng teksto, alamin
ang mga impormasyon o tala tungkol sa manunulat.

Kritikal na Pagbasa

 Ito ay bahagi ng proseso ng pagsasama ng dati nang alam sa kasanayan sa pag-unawa at

kaalaman sa teksto upang makapagsagawa ng mga katanungan.

1. Ang kakayahang makagawa ng mga katanungan upang mabatid ang kahulugan ng

teksto.
2. Ang kakayahang masubok ang mga katanungan tungkol sa kahulugan sa
pamamagitan ng mga pamamaraan ng lohika at makatwirang pag-iisip.

Ang mga sumusunod na kasanayan ay mahalagang maunawaan sa proseso ng kritikal na

pagbasa.

1. Ang pagpapaubaya na mabitin ang paghusga tungkol sa kahulugan ng sapat na

impormasyon upang makabuo ng makabuluhanng desisyon.
2. Ang kakayahang makagawa ng mga katanungan upang mabatid ang kahulugan ng
tekstong binasa.
3. Ang kakayahang masubok ang mga katanungan tungkol sa kahulugan sa pamamagitan
ng mga pamaraan ng lohikal at makatwirang pag-iisip.
4. Ang kakayahang magtaya o mag-ebalweyt sa kahulugan ng tekstong nabasa batay sa
makatwirang pag-iisip at personal na karanasan.
Ang mga Patern sa Pagbasa

 Patern o uri ng pagbasa ang tawag sa mga Teknik ng pagbasa.

 Nalalaman ang iba’t ibang Teknik ng pagbasa ayon sa layunin ng bumabasa.

1. Iskiming – Teknik ng pagbasa nang madalian para magkaroon lamang ng impresyon sa

materyal kung dapat o di-dapat basahing mabuti; gayundin kung hangad makakuha ng
pangkalahatang ideya hinggil sa nilalamang impormasyon ng materyal; ang pokus ay
wala sa detalye kundi sa pangkalahatang kaisipan.

Hakbang sa Pag-iiskiming

a. Prebyuwing

- Pag-iisip ito bago magbasa ng mga inaasahang isyu tungkol sa paksang sasaliksikin.
- Isinasaalang-alang din dito ang ang antas ng pag-unawa na kakailanganin para
mabigyang-kasiyahan ang mga layunin sa pagbasa at ang pagtataya sa panahong
mailalaan sa epektibong pagbasa sa materyal.
- Sa pamagat pa lamang matutukoy na kung nagtataglay nga ang materyal o hindi ng
paksang sinasaliksik, gayundin sa mga sub-title.

b. Sarveying at Overbyuwing

- Pagtingin sa iba’t ibang bahagi ng aklat ang pagsasarvey para madetermina kung may
kaugnayan o wala ang nilalaman ng materyal sa sinasaliksik na paksa.
- Pagbubuod naman ang overbyuwing.
- Dagliang pagsasabuod ito ng mga kaisipang natunghayan sa ginawang
pangkalahatang sarvey.

2. Iskaning

Isa rin itong mabilisang Teknik ng pagbasa, ispisipikong impormasyon tungkol sa isang
babasahin ang partikular na hinahanap sa pag-iiskan; madaling nagagawa ito kung maikli
 lamang, malalaki ang tipo ng pagkakalimbag at pamilyar ang materyal; mahalaga ang
iskaning kapag nagrerevyu na hindi kailangang basahin lahat ang detalye.

3. Kaswal

Ito ang karaniwang pagbasa isinasagawa kung ang layunin ay palipasin lamang ang oras
habang naghihintay nang hindi mainip.

4. Komprehensiv

- Intensiv o malalim na pagbasa ang Teknik na ito; iniisa-isa ang bawat detalye, walang
pinapalampas sapagkat maituturing na isang malaking kawalan; maingat, masinsin,
matalino itong pagbasa sapagkat mahalaga sa lubos na pagkatuto; sinusuri, pinupuna,
kinukwestyon, binibigyang opinyo, tinataya, binubuod, lahat-lahat na maaaring
gawing paghimay sa materyal para lamang maitindihan itong Mabuti; masyadong
matrabaho, mapaghamon ng kakayahan, nakakapagod ngunit hindi matatawaran ang
sukling karunungan nito; ito ang Teknik na napakaepektibo sa akademikong pagbasa.

5. Kritikal

- Tinatawag ding malikhain ang Teknik na ito; layunin dito ang maging mapanlikha,
makatuklas ng panibagong konsepto at magawan ito ng bagong porma na maiuugnay
sa kapaligirang sosyal at kultural.

6. Pamuling-basa

- Muli’t muling pagbasa ng isang babasahin sapagkat napakalawak ng naibibigay na

antas ng interpretasyon nito na hindi agad nakukuha sa minsang pagbasa.

7. Basing-Tala

- Teknik ng pagbasa na sinasabayan ng pagsulat; kapag may nasusumpungang

mahahalagang kaisipan o konsepto, itinatala ito, kaya’y minamarkahan para sakaling
kailangang muli ang impormasyon, madali itong makita o makuha.
 8. Suring-basa o Revyu

- Ito ay pagpapakilala ng isang akda; isa itong maikling Kritika na naglalaman ng

pagsusuri at pamumuna ng isang akda o aklat para pahalagahan ang kabuuang porma
at nilalaman nito; hindi lamang simpleng pagbubuod kundi isa rin itong pagtataya sa
mga katangian ng akda o alkat; para epektibong magampanan ang pagsusuring-basa,
maingat at masinsing busisiin ang buong akda, “cover to cover “, nang mapag-alaman
nang husto.

Mga Paraan ng Pagkuha ng mga Kahulugan

Nakasentro ang pagbasa sa interpretasyon o pagbibigay-kahulugan kaya mahalagang pag-

aralan ang ilang paraan ng pagkuha ng kahulugan o katuturan.

1. Pahiwatig ng Kontekstwal (Context Clue)

Ang diwa ng pangungusap ay mahalaga upang madaling makuha at maunawaan ang

kahulugan ng isang salita batay sa konteksto o pagkakagamit nito sa pangungusap.

a. Katuturan o Depinisyon:
Malungkot ang kapaligiran, tila nagbabadya na may magaganap na kaguluhan.
b. Karanasan o Eksperensya:
Nagdadalamhati ang anak sa buho sa maagang pagkamatay ng ina.
c. Salungatan:
Nagbago ang pananaw niya sa buhay nang itakwil ng sariling magulang.
d. Pahiwatig:
Kailangang pagbalikan ang nakaraan para mabatid ang kamaliang nagawa sa bayan.
e. Pagsusuri:
Pagsusuri ng salitang-ugat at panlapi upang makuha ang kahulugan ng salita .

Halimbawa:
Kabansaan – ka-bansa-an
Nabahaan – na-baha-an

2. Kolokasyon
 Ito ay pagbibigay-kahulugan sa isang salita kasama ng iba pang salita. Iniisip muna ang
pangunahing kahulugan ng salita bago ang ikalawang kahulugan. Nabibilang dito ang mga
matatalinhagang salita na binubuo ng mahigit isang parirala.

Halimbawa:
1. Bahag – isang kasuotang panlalaki
Hari – namumuno sa isang kaharian
Bahaghari – bulalakaw
2. Hampas – koral
Lupa – lote
Hampaslupa – lagalag, palaboy

3. Klaster

Ito ay pagbibigay-kahulugan sa magkakaugnay na salitang hindi kailangang magkatulad

ng bahagi ng pananalita. Maaaring gamitin ito sapag-uugnay ng mga konsepto sa agham at
araling-panlipunan. Ito ay isang proseso ng pagbibigay ng iba pang salita na halos kapareho rin
ng kahulugan ng batayang salita.

Halimbawa:

1. Paaralan – Pribado – Publiko

2. Dagat – malalim – maalon
3. Pag-ibig
Pagmamahal pag-irog
Pagsinta paggiliw
Pagliyag pagsuyo

4. Sugnay at Parirala

Sugnay ay lipon ng mga salita na may simuno o paksa at panaguri na maaaring buo o
hindi ang diwa. Ang dalawang uri ng sugnay ay:

4.1 Sugnay na makapag-iisa – tinatawag ding punong-sugnay.

Ito ay nagtataglay ng buong diwa o kaisipan.

Halimbawa:
1. Umiiyak ang bunso kong kapatid nang kumulog.
2. Dahil sa mahal nabilihin kami ay labis na nagtitipid.
4.2 Sugnay na di-makapag-iisa – ito ay mayroon ding paksa at panaguri ngunit
hindi nagtataglay ng buong diwa o kaisipan.
 Halimbawa:
1. Kapag hindi siya umiimik mainit ang kanyang ul.
2. Malinis ang paligid kung ang basura ay ibabaon o sisigaan.

Parirala – isang lipon ng salitang walang buong diwa o kaisipan. Maaaring ito ay may simuno o
paksa ngunit walang panaguri kaya’y may panaguri ngunit walang paksa.

Halibawa:

1. Ang aking pangako

2. Hinggil sa batas
3. Nagsisialis kaagad
4. Ipadadala sa lalawigan

5. Konotasyon at Denotasyon

Konotasyon – salita na mas malawak na kahulugan ng salita. Kabilang dito ang mga
kahulugang iniuugnay sa salita. Ito ay ang ipinahihiwatig na kahulugan ng isang tao. (implied o
suggested meaning) isang salita.

Halimbawa:

 Ampalaya – kuripot o madamot

Denotasyon – ito ang kahulugang tahas o aktwal ng salita na kadalasang nakikita sa

diksyunaryo. Masasabing ang denotasyon ay ang eksakto (precise) o teknikal na kahulugan ng
salita.

Halimbawa:

 Simbahan – pook na dinadalanginan ng tao.

 Iyak - pagtulo ng luha na may kasabay na hikbi sanhi ng matinding sakit ng damdamin.

Limang Dimensyon sa Pagbasa

I. Unang dimensyon – Pang-unawang Literal

 - Pagpokus ng atensyon sa mga ideya at impormasyong maliwanag na sinasabi ng
babasahin.
- Pagkuha ng pangunahin, literal, at tuwirang kahulugan ng salita o pagkuha ng
kahulugan nito ayon sa pagkakagamit sa pangungusap.
- Pagsasalin ng kaisipan ng may-akda sa sariling pagkaunawa ng bumabasa

Mga kasanayang napapaloob:

1. Pagkilala (Recognizing)
a. Mga detalye (Details)
Mahanap o makilala ang mga nilalaman ng kuwento katulad ng:
1. Pangalan ng mga tauhan
2. Panahon ng pangyayari
3. Pook na pinangyarihan

b. Mga pangunahing kaisipan

Mahanap o makilala nang malinaw ang mga sinasabi sa loob ng pangungusap sa
seleksyon na maaaring:
1. Pangunahing kaisipan ng talata
2. Malaking bahagi ng kwento

c. Paghahambing o pagtutulad (Comparison)

Mahanap o makilala ang pagkakapareho o pagkakaiba ng:
a. Mga tauhan
b. Panahon
c. Pook

d. Sanhi o Bunga (Cause and effect)

Mahanap at makilala ang malinaw na sinasabing dahilan ng:
a. Mga tiyak na pangyayari
b. Kilos sa loob ng seleksyon

e. Mga katangian ng Tauhan (character Traits)

Mahanap o makilala nang malinaw sa mga pangungusap ang makatutulong sa
paglalarawan sa katauhan ng isang tao, anong uri ng tao siya.

2. Paggunita (Recalling)
a. Detalye (Details)
Isasaulo ang mga pangyayari tulad ng:
1. Pamagat ng kuwento
2. Panahon ng kuwento
3. Pook ng kuwento

b. Pangunahing Kaisipan ng Kuwento (Main Idea)

c. Pagkakasunud-sunod ng Pangyayari (Sequence)
d. Paghahambing (Comparison)
 Mahinuha ang pagkakatulad at pagkakaiba ng:
1. mga tauhan
2. panahon
3. pook
e. Pagkakaugnay ng Sanhi at Bunga (Cause and effect)
f. Mga Katangian ng Tauhan (Character Traits)

3. Pagbuo ng kaisipan (Recognizing)

Maaaring gamitin ang mga sumusunod:
 Paggamit ayon sa talagang sinabi ng may-akda.
 Pagbibigay ng kahulugan o pagpapakahulugan.
 Pagsalin

4. Pagbubukud-bukod ayon sa Kategorya (Classifying)

1. Tao
2. bagay
3. pook
4. Pangyayari

5. Pagbabalangkas (Outlining)
Pagsasaayos ng akda sa balangkas ng:
1. tuwirang pagpapahayag
2. pagpapakahulugan sa mga pahayag sa loob ng akda

6. Paglalagom (Summarizing)
7. Pagsasama-sama (Synthesizing)

II. Ikalawang Dimensyon – Interpretasyon (Interpretation)

- Pagbibigay ng inaasahang kahulugan bukod sa mga nakuha nang literal na kahulugan
- Pagbibigay ng opinion at pala-palagay ayon sa mga kaisipan at impormasyon malinaw na
isinasaad ng akda
- Pag-aanalisa at pagsama-sama upang magkaroon ng panibagong pananaw o mataas na
pamatayan ng pag-unawa upang hayaan ang bumabasa na makapag-isip sa nais na
ipakahulugan sa mahalagang kaisipan ng may-akda.

A. Mga Kasanayang Napapaloob

1. Paghihi nuha (Inferring)
a. Pagpapatunay o Pagtataguyod sa detalye

2. Mga Pangunahing Kaisipan

Maibigay ang mga sumusunod na hindi gaanong naipapahayag nang malinaw sa
akda:
a. pangunahing kaisipan
b. ang ibig ipakahulugan
 c. paksa
d. aral ng kwento

- Paghatol at pagbibigay-pansin sa katangian ng material na ginamit ayon sa:

a. katumpakan
b. pagiging kasiya-siya
c. kung ito’y kinalulugdan
d. kalimitan ng pangyayari

B. Mga Kasanayang Napapaloob

1. Pagpapasya kung ito’y maaaring tunay na mangyayari o pantasya lamang batay sa

karanasan ng bumabasa.

2. Pagpapasya kung ito’y katotohanan o opinion lamang, analisahin o tantyahin:

a. ang pagsulat ay ibinase ayon sa kaalaman ng paksa ng mga bumabasa
b. ang intensyon ng may-akda

Mga tanong na maaaring sundan:

a. Binibigyan ba ng sapat na pagpapatotoo ang kanyang katapusan?
b. Nagtatangka ba ang may-akda na ibaling ang iyong pag-iisip?

1. Pagpapasya sa katumpakan at kasapatan

Paghambingin ang mga pinanggalingan ng impormasyong patungo sa:
a. Pagkakasang-ayon at pagsalungat
b. pagkabuo o di-pagkabuo

C. Paghahambing (Comparison)
Mahulaan o mabigyan ng sariling palagay o masabi ang pagkakaiba ng:
1. mga tauhan
2. panahon
3. mga pook

D. Pagkakaugnay ng sanhi at Bunga

1. Paghahaka sa mga motibo ng mga tauhan at kanilang mga ikinikilos ayon sa takbo ng
panahon at pook.
2. Pagbibigay ng palagay kung bakit isinasama ng may-akda sa kanyang panulat ang:
a. mga kaisipan
b. mga gayong pananalita
c. katauhan ng tauhan
d. mga ikinikilos ng tauhan
E. Katangian ng Tauhan
Pagbibigay ng haka-haka tungkol sa likas na ugali ng mga tauhan batay sa malinaw na
palatandaang ipinahayag sa akda.
1. Pagkuha sa maaaring kalabasan ng kuwento
Pagbasa sa unang bahagi ng akda at ibase sa pagbasang ito ang palagay sa maaaring
kahinatnan ng akda.

2. ………
Mahihinuha ang literal na kahulugan ng matatalinghagang pananalitang ginagamit ng
may-akda.

III. Ikatlong Dimensyon- Mapanuring Pagbabasa (Critical Thinking)

- Pagbibigay halaga sa katumpakan ng pagbabasa

- Tiyakin ang kaugnayan nito sa isang particular na suliranin
- Pagbibigay ng sariling pasya tungkol sa:
a. katangian
b. kabukulan
c. katumpakan
d. pagkamakatotohanan
- Pagbibigay ng sariling reaksyon tungkol sa mga kaisipang natutuhan o tungkol sa akdang
nabasa
- Gumawa ng tiyak na pagpapasya sa pamamagitan ng paghahambing ng ipinahayag na
mga kaisipan sa loob ng akda na:

a. Pamantayang galing sa guro, ibang tao o sa ibang babasahing pinanggalingan ng

ginawang pananaliksik

b. Pamantayang galing sa karanasan, kaalaman at pagpapahalaga ng mga bumabasa

Tanong na maaaring sundan:

1. Ang impormasyon bang ibinibigay ng akda ay naaayon din sa sa iyong mga paksang binasa sa
ibang aklat?
2. Pagpapasya sa kaangkupan
3. Pagpapasya sa pagpapahalagang moral

Tanong na maaaring sundan:

a. tama ba o mali ang tauhan sa kanyang ginawa?
b. Ang ikinikilos ba niya ay Mabuti o masama?

IV. Ikaapat na Dimensyon – Aplikasyon ng mga Kaisipang Nakuha sa Pagbabasa

- Malaman ang kahalagahan ng nilalaman ng binabasa sa karanasan ng bumabasa

- Maragdagan ang pansariling pang-unawa sa sarili
 - Pagpapahalaga sa ibang tao, pag-unawa sa daigdig na kanyang tinatahanan at ang
mga bagay sa mundo na nagpapakilos sa tao upang siya’y mag-isip, makadama at
umasal ng kanyang ikinikilos.

A. Mga Kasanayang Napapaloob

1. Pag-uugnay ng nilalaman sa personal na karanasan.

Naranasan mo rin ba ng katulad ng nangyari sa tauhan sa loob ng
kuwento? Ano ang ginawa mo?

2. Aplikasyon ng mga kaisipan sa binasa sa kasalukuyang isyu at mga problema.

Kung ikaw ang tauhan, ano ang iyong gagawin kung (ang sitwasyon sa
istorya)?