Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Predavanja 2

    Uploaded by

    Berina Z
    8 views12 pages

    Original Title

    predavanja_2

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    8 views12 pages

    Predavanja 2

    Uploaded by

    Berina Z

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    of 12
    2 Elekt Kulonov zakon izmedu ostalog, daje i opis kvantitativnog fenomena, jer daje informaciju 6 rezultatu procesa, Sto se odvija u prostoru unutar kojeg su rasporedeni elektriéni naboji. Ukoliko je (n+1) taékasti elektriéni naboj qj (i = 1,01), rasporeden u vazduiu, saglasno prostomim ogranivenjima Kulonovog zakona, relacijom (1.2.4) je pokazano kako se moze odrediti ukupna Kulonova sila F ¢q qs » kojom _n takvih elektriénih naboja qi(i= 1,..n), djeluje mehanidkom silom, na taékasti elektriéni naboj q gy Formiranjem kolitnika te ukupne Kulonove sile F eqaet) i elektrignog naboja q o+1) dobija se novi vektor E «, vektor clektriénog polja sistema n tatkastih elektritnih naboja qi(i =I, «.n ), (i to upravo na mjestu gdje se nalazi elektriéni naboj q q+) ) definisan relacijom (2.1.1). a 4 E=2 F otatt) (4) inl Ameo = (Tien) Na osnovu izraza (2.1.1), lako se uoéava da je intenzitet ovog vektora, skalarna funkeija prostornih koordinata (x,y,2) i elektrignih naboja qi (i= 1,~m). Pod uticajem takvog vektora elektriénog polja Ee, elektri¢ni naboj qa) » ukoliko nije fiksiran u prostoru, poéet de se kretati. U skladu sa osnovnim zakonima fizike, tada ¢e se izvréavati i odredeni rad, odnosno provodit ée se i odredene energetske transformacije u tom prostru. Stoga se vektor clektrinog polja moze okarakterisati i kao svojevrstan pokazatelj energetskog stanja prostora, u kojem su rasporedeni elektriéni naboji. S obzirom da ovaj vektor izraZava i kvantitativne energetske karakteristike razmatranog prostora , on se Gesto u literaturi naziva i vektorom ja¢ine elektriénog polja. ‘Ukoliko su ti elektriéni naboji prostomo nepomitni, a pripadajuce im koli¢ine naboja ne mijenjaju svoje iznose tokom vremena, tada se kaze da je uspostavijeno posebno stanje tog elektritnog polja, i ono se naziva clektrostatsko polje, Pobrojana ograniéenja odreduju elektrostatsko polje, kao poseban sluéaj elektrignog polja U teoreiskim razmatranjima, elektrostatsko polje se najéesce definiSe kao prostor u okolini nepomitnih i vremenski nepromjenijivih elektrignih naboja, unutar kojeg se registruje djelovanje mchaniékom silom na druge elektriéne naboje, unesene w taj prostor: Nifje tekko pokazati da je jedinica mjere za intenzitet elektrostatskog polja (V/m). Relacija (2.1.1) omoguéava da se odredi i izraz za elektrostatsko polje, stvoreno od samo jednog taékastog elektri¢nog naboja, recimo naboja q 1, na mjestu elektriénog naboja int) 5 U formi iskazanoj sa (2.1.2). a E Fount) (2.1.2) Are + (F y9i1))? Posljednja relacija pokazuje da je intenzitet vektora jaéine elektrostatskog polja Konstantan za sve taéke, koje se nalaze na istom rastojanju od elektriénog optereéenja qi. Sto se tiée smjera djelovanja vektora jaéine elcktrostatskog polja_u pojedinim taékama pripadnog mu prostora, on je istog smjera kao i smjer jedinitnog vektora rays » kada je 41> 0, odnosno on je suprotnog smjera u odnosu na jediniéni vektor rorgr1) » Kada je elektritni naboj q 1< 0. Na osnovu izraza (2.1.2) moze se uogiti da pri smanjivanju rastojanja ns) izmedu [Zvor cleKtrostatskog polja (u Konkretnom sludaju elektriénog opteresenja q,) | tacke u kojoj se ratuna vektor elktrostatskog polja E 1, dolazi do porasta intenziteta vektors tine elektrostatskog polja, odnosno da u granignom procesu iskazanom relacijom 2.13) lim [Ey yg o (2.13) E:poprima neogranigene vrijednost, Sto je fizikalni apsurd, jer se radio fizitkoj velisni, koja u skladu sa osnovnim fizikalnim prineipima, mora uvijek ostati konatna, UJokena protivrieénost moze se tumatiti kao posledica uvedene pretpostavke da je tatkasto elektriéno optereéenje zanemarivih geometrijskih dimenzija, Sto odmah otvara prostor da se analizira i sluéaj (r1¢qs1;> 0). Za Bi se otklonile nastale dileme, tokom primjenjivanog makroskopskog pristupa je dovoljno uvesti ogranigenje da izraz (2.1.2) vazi samo za slugajeve kada je ispunjen uslov: (riatiy> 1920 ). leraz (2.1.2) pokazuje da vektor jatine elektrostatskog polja, ukoliko je elektritno opterecenje qi > 0, ima smjer od tog elektrignog optereéenja ka ckolnom prostoru, dok slucaju kada je qi <0, vektor jagine elektrostatskog polja ima smjer od okolnog prostora ka tom elektriénom optereéenju. Vektor jatine clektrostaskog polja se graficki predstavija linijama vektora jacine clektrostatskog polja. Linije vektora jatine elektrostatskog polja su krive linije kod koiih se u svakoj njihovoj taéci, tangenta na tu podudara sa vektorom jagine clektrostatskog pola. Na osnova prethodno revenog, ove linije su prekidne, jer izviru iz pozitivnih elektri¢nih optereéenja, a poniru u negativna elektriéna optereéenja. Vektor jatine eléktrstatskog polja spada u klasu izvornih vektorskih polja. Linije vektora jatine elektrostatskog polja se ne mogu medusobno sjeéi, jer one daju grafiéki prikaz jednoznaéne vektorske funkcije skalamog argumenta, U okviru grafiékog prikazivanja karakteristika vektora jacine elektrostatskog polia, sustina pripadajuéih mu vektorskih linija, koristi se kao pokazatelj njegovog intenziteta Tokom prethodnih razmatranja, vektor jatine elektrostatskog polja je racunat bilo za sistem tatkastih elektriénih opterecenja, ili pak za samo jedno izolovano tatkasto elektriéno optereéenie. Medutim, uva2avajuju li se tebniSka rje¥enja iz infenjerske prakse, odmah se nameée i Pitanje Kako je moguée proratunati vektor jagine elektrostatskog polja u okolini slozenijih geometrijskih konfiguracija, po kojim su kontinualno rasporedeni elcktricni naboji S tim u vezi prije nego Sto se pokusa odgovoriti na pitanjg, kako se moze odrediti vektor Jadine elektrostatskog polja od ravnomjemo naelektrisane kugle, ili pak od ravnomjerno nacleKtrisane sfere; Sta je sa odredivanjem vektora jadine elektrostatskog polja ‘ranomjemo naelektrisanog Sapa konaéne duljine u taékama okolnog prostora, ili tankog kawanog diska koji je po svojoj povrsini raynomjerno naclekirisan clektrid optereéenjem, korisno je podsjetiti se matematiékog pojma fluksa vektorke funkeije kroz odabranu povrs. Neka je dS elementama povrs u vektorskom obliku, definisana izrazom dS = ng dS, u kojem je sa ng oznaéen jediniéni vektor normale na povt8 dS, usmjeren od te povrsi ka okolnom prostoru, a E vektorska funkcija prostornih koordinata (x,y,z). Tada se elementami fluks vektora E kroz tu povrs dS, d @p, definise izrazom (2.1.4), d@s=E-ds (2.1.4) teSko zakljuviti da se ukupni fluks @e kroz povr’ S, odreduje sabiranjem dejstava elementamih flukseva koji se kanaligu kroz povt8 8, uz pomoé integralnog rasuna, saglasno relaciji (2.1.5), p= JE-ds (2.1.5) s Povri S moze biti i takva da u potpunosti cbuhvata, odnosno zatvara, odredeni dio Prostora, Sto se uvijek poscbno naglaiava ne samo pridruzivanjem toj povri termina zatvorena povt§, nego i putem oznacavanja operacije integriranja po takvoj po poscban naéin, kako je to uéinjeno i u izrazu (2.1.6). = f E-ds 2.1.6) 8 Prethodni pojmovi su osnova za jednostavnije razumjevanje Gausovog zakona, putem kojeg je moguée provoditi i odredivanje vektora jaéine elektrostatskog polja u okolini geometrijskih tijela visokog stepena simetrije ( kugla, lopta, cilindar,..), u uslovima kada ista raspolazu sa kontinualno rasporedenim elektriénim nabojem, Ipak, prije nego se pristupi razmatranju i forme i suStine Gausovog zakona, korisno je sagledati jo8 neke, alternativne moguénosti za odredivanje vektora jacine elekttostatskog polja, koje nude rjeSenja i tamo gdje Gausov zakon ima ne male potesko¢e. U tom cilju razmatrat ée se tijelo proizvoljnog oblika, koje je naclektrisano ukupnom koliginom elektriénog naboja q . Neka je tom tijelu svojstvena i povt8 S, po kojoj je taj naboj kontinualno rasporeden, saglasno povrSinskoj gustini elektriénog naboja a. Zadatak da se odredi vektor jaéine elektrostatskog polja E, u okolini tog naclektrisanog tijela, moguce je uspjeino rijesiti i na slijede¢i natin, Uotimo elementami dio povrsi S, povrs dS na Kojo} se, u skladu sa prethodno uvedenim uslovima, nalazi elektriéni naboj dq = 0 « dS . Vektor jaéine elektrostatskog polja dE: pu taéci P, uzrokovan dijelovanjem tog elektritnog naboja dq, graficki je prikazan na slici broj 2.1.1. On se moze analiti¢ki odrediti uz pomoé odnosa iskazanih relacijom (2.1.2), Mo je i uéinjeno putem izraza (2.1.7) dq. : r (21.7) dE p= ————__r, neq: (1)? Da bi se odredio vektor jaéine elektrostatskog polja u taéci P, po osnovu djclovanja cjelokupnog clektriénog, naboja q raspodjeljenog po povr8i S, potrebno je o¥igledno sumirati djelovanje svih elementamih naclektrisanih dijelova povrsi S, Sto je opet dozvoljeno prema prethodno iskazanoj moguénosti aditivnog uvazavanja pojedinaénih diclovanja elmentarnih elektrignih optereéenja i pri odredivanju rezultantne Kulonove sile i pri odredivanju rezultantnog vektora jacine elektrostatskog polja (izrazi (1.2.4) i 2.1.1), 2 ostvaruje se uz primjenu integralnog raguna , saglasno relaciji (2.1.8) ods E,= [ ———, (2.1.8) S$ 4meo-(r)? da | Slika 2.1.1 Odredivanje vektora jatine elektrostatskog polja Eu tackama u okolini raynomjmo naelektrisane povrsi S, proizvolinog oblika Efikasnost izlozenog pristupa, move se demonstriratii na dva slijedeéa primjera. Primjer 2.1.1 Blektriéni naboj q, ravnomjemo je rasporeden po tankom prstenu od izolacionog materijala, éiji je polupreénik R. Ako je prsten postavijen u vazduhu, tako da Je osa x koordinatnog sistema xoy, normalna na ravan u kojoj lezi taj prsten, odrediti promjenu intenziteta vektora jagine elektrostatskog polja E du koordinate x. Rjelenje Na osnovu pretpostavke 0 raynomjemoj raspodjeli elektri¢nog naboja po tankom izolaciono prstenu polupreénika R, moguée je uvesti pojam Tinijske gustine elektriénog naboja q’ = q / (2-r R). U skladu s tim, na clementamom dijelu prstena dl, akumuliran je elektriéni naboj dqi = q' dl , koji se moze tretirati i kao tackasti elektricni naboj. Prema slici 2.1.2 svakom ta¢kastom elektriénom nabojui dq) moze se na¢i tatkasti elekiriéni naboj daz, Koji je udaljen od njega za 2R, to jeste nalazi se na izolacionom prstenu taéno nasuprot naboja dq, . Vektori jagine clektrostatskog polja (4 Ey) i (d E> Jodredeni u skladu sa djelovanjem tih naboja, u ravnini xoy medusobno stoje tako da im se komponente u smjera ose x algebarski sabiraju, a komponente normalne na osu x, medusobno poniStavaju. Stoga zajedniéko djelovanje tatkastih elektrignih naboja dq, i dqz u taéei P ima za rezultat vektor jacine elektrostatskog polja d E odreden relacijom (2.1.9) dE, ,= (00 0 ji (2.1.9) ay Slika 2.1.2 Grafiéki prikaz raéunanja vektora jadine elektrostatskog polja dE uzrokovanog zajednitkim djelovanjem tackastih elektrignih optereéenja dq, i dq u primjeru 2.1.1 Rezultantna yrijednost vektora jagine elektrostatskog polja Ep 2a tacku P, dobija se sumiranjem djelovanja svih ovakvih parova taékastih elektriGnih naboja, Sto se formalno iskazuje relacijom: 2-dq E = J (———— 0s 9) (2.1.10) 4rmeg«(r)? ‘odnosno zbog odnosa: dq= q :dl=(q/(2-m -R)p dl, relacija ( 2.1.10) se moze transformisati u relaciju ( 2.1.11) 2-qedl cos © i (2.1.11) Amey (1)? U skladu sa osobinama integralnog raguna da konstantne velitine mogu izaéi ispred ‘maka integrala, relacija (2.1.11) se transformige w relaciju (2.1.12) 2-q/(Q-e-R) Rr E,= (—————s 0) i. [ dl (2.1.12) m0 (1)? . odakle se jednostavno dolazi i do (2.1.13) 2q/Q-m-R) cosO)i Ra (2.1.13) Ep Aney*(1)* Kako prema slici 2.1.2 , vaze relacije : x 1?=(x?+R), cos@=———__ , (x?) vektor jadine elektrostatskog polja u tatci P moze se predstaviti i u obliku (2.1.14) q x Ep(x vi (2.1.14) 4meq (Rx?) Na osnovu posljednjeg izraza slijedi da je u centru izolacionog prstena polupretnika R, dakle za x = 0, E (x) = 0, odnosno da je u tatkama za koje vazi (R « x ), vektor jagine elcktrostatskog polja E (x) = (q/ (47€)x")) i. U tagkama duz x-ose, u kojim je x <0, vektor E (x) ima suprotan smjer u odnosu na i vektor x-ose, dakle vektor i. Primjer 2.1.2 Tanak kruzni disk polupretnika R saéinjen od izolacionog materijala, naclektrisan je raynomjerno povrsinskom gustinom elektritnog naboja 0. Ako disk lezi u vazduhu w ravnini yoz, u takvom polozaju da mu x-osa prolazi kroz centar , treba odrediti vektor jacine elektrostatskog polja E duz ose x. RjeSenje Na kruznom disku nalazi se ukupni elektri¢ni naboj q = 0: w R? Disk se moze indjeliti u veliki broj koncentriénih prstenova obima 2-7 r, O0, dakle E p(x) q x a————)ji 1.17) Ep(x) = (——— 2-megR? (R74x7) 12 Zeli li se analizirati i ponasanje vektora E p (x ) i u tatkama x ose za koje je x« 0, tada se relacija 2.1.17) mora modifikovati u relaciju iskazanu sa (2.1.18) 4 Ix] Ep(x) = £(———— 0— ——___)i_ is) 2r-€g-R? (RA 4a q ° Prema pos|jednjoj relaciji ukoliko x > 0, E p(x) Ep (0)=———— i= ——i Q-wegR® 20 Posljednji izraz. se esto koristi za opis vektora jacine elektrostatskog polja u okolini tanke ravne povrsi, raynomjerno naelektrisane elekiriénim nabojem povrSinske gustine 0. Slika 2.1.3 Grafidki prikaz prostomog pologaja razmatranog, tankog kruinog diska polupregnika R 2.2 Gausov teorem Gausov teorem uspostavija vezu izmedu vektora jagine elektrostatskog polja Ei elektritnih naboja unutar homogene i izotropne stedine. Teorem Gausa Fluks vektora jaéine clketrostatskog polja E kroz zatvorenu povrs u homogengj i izotropnoj sredini, jednak je koliéniku algebarske sume elektriénih naboja, obuhvacenih tom povrii i dielektri¢ne propustljivosti te sredine Analititki se Gausov teorem w integralnoj formi izrazava pomoéu relacije (2.2.1) Tai B-as=—— (22.1) Ss € U ovom poglaviju, posto jo8 nije anlizirano ponasanje razligitih materijalnih sredina, kada se izloze djelovanju vektora jacine clektrostatskog polja, Gausov teorem ée se razmatrati u vakumu, odnosno u vazduhu. U literaturi se ovakav pristup esto naziva i Gausov teorem u osnovnom obliku. Kada se Gausov teorem primjenjuje bez ovakvih restrikeija, dakle na sve homogene i izotropne sredine, onda se obiéno naglasava da je to Gausov teorem u uopStenom obliku Na osnovu relacije (2.2.1) moze se zakljusiti da, ako unutar analizirane zatvorene povrsi nema slobodnih elektrignih naboja, ili je pak algebarska suma clektriénih naboja obuhvaéenih tom zatvorenom povrSi S jednaka nuli, tada fluks vektora jagine clcktrostatskog polja E, kroz povrs $ iznosi nula, Prethodni zakljucak se ne mijenja i ako van zatvorene povrii S postoje, slobodni elektrigni naboji, posto je njihov doprinos fluksu vektora jagine elektrostatskog polja kroz. povr S jednak nuli ( Komponenta vektora E, stvorena takvim nabojima, paran broj puta prodire kroz zalvorenu povrs $, pri €emu, ako ona pri prvom prolazu kroz povrs S zaklapa sa jediniénim vektorom normale na povrs S o8tar ugao, tada ona pri drugom prolazu kroz povrs S zaklapa sa jedinignim vektorom normale na pov § tupi ugao, zbog Sega se ta dva fluksa medusobno ponistavaju). Veltor jagine clektrostatskog polja odreden na osnovu Gausove teoreme, u taékama van zatvorene povrsi S, neée mijenjati svoje karakteristike i ukoliko elektriéni naboji, smjeSteni unutar povr8i S, promjene svoj prostomi polo2aj unutar povrsi S. Manjkavost Gausove tcoreme u integrainom obliku je u tome, sto se ona prakti¢no moze koristiti samo u sluajevima kada su integraciona podrugja, odnosno povrsi S, sferne simetrije ili pak osne simetije, u matematskom smi. Da bi se otvorila moguénost i za odredivanje vektora jaéine elektrostatskog polja u tehni¢kim problemima, koji nemaju trazene osobine simetricnosti, koristi se formulacija Gausove teoreme u diferencijalnom obliku. Koristenje diferencijalnog oblika Gausove teoreme, svodi rjeavanje predmetnih problema od tavke do taéke, podrazumjevajuéi tu pod pojmom taéka, ne samo samu tagku, nego i njenu dovoljno malu okolinu. Za jednostavnije razumjevanje opravdanosti transformacije Gausovog tcorema iz integralnog oblika u diferencijalni ablik, potrebno je navesti bar nekoliko elementarnih pojmova iz matematicke discipline ~Teorije vektorskih polja. U tom smislu kazemo da u dijelu prostora postoji polje neke fizicke veligine, ako je u svim taékama tog prostora ta veligina taéno odredena. Ukoliko je ta veligina u tom prostoru opisana vektorskom funkcijom polozaja taéke u njemu, tada kazemo da je ona fom prostoru opisana vektorskim poljem (od do sada spominjanih pojmova, vektor ja¢ine elektrostatskog polja i vektor Kulonove sile su fizi¢ke veligine opisane vektorskim poljima ) Opisivanje fizitke veligine unutar nekog prostora skalarnom funkeijom polozaja tatke w tom prostoru, omoguéava da se uvede i pojam skalarmnog polja (elektriéni potencijal je upravo takva velitina) U nagim razmatranjima analizirat éemo samo probleme odredivanja fizitkih velitina, oje su opisane skalamim ili vektorskim poljima, putem neprekidnih funkeija u svim tackama odabranog prostora, uz pretpostavku da su tim funkcijama u istom prostoru, definisani i svi izvodi, neophodni za provodenje predmetne analize. Vekiorska polja se uglavnom, pored same vektorske funkcije, opisuje i uz _pomoé dvije dodatne veliéine-odnosno dva prostoma izvoda te funkcije: njene divergencije i njenog rotora. Sa stanovista matematizke vektorske analize, divergencija i rotor su prostomni izvodi vektorske funkcije poloZaja tatke u prostoru, definisani na slijedegi nadi Divergencija Neka elementarna zatvorena povr§ AS, zatvara elementarni volumen Av, koji tezi nuli i obuhvata taéku u kojoj se odreduje divergencija vektora E. Vektor E je pri tome neprekidna funkeija na AS i unutar AS, kojoj su uz to definisani i izvodi po svim argumentima unutar AS i na AS Tada se divergencija vektorske funkeije E u odabranoj taéci definise relacijom (2.2.2) div E= im (ular B+ dS (2.2.2) aro as Pri tome se uslov Av o, treba shvatiti u smislu da najveéi pretnik te zapremine Av ‘ei nuli, odnosno da se cijela zapremina skuplja oko tatke u kojo se odreduje divegencija. Divergeneija vektora u bilo kojoj tacci je ustvari mjera onih izvora tog vektorskog polja koji daju radijainu komponentu polja U Dekartovom koordinatnom sistemu div E je definisana relacijom (2.2.3) i Po svojoj prirodi, to je skalarna veligina OR OB OEz +— + — 223) Ox ay az div E= Divergencija vektora E u Dekarovom koordinatnom sistem moZe se opisati i skraéeno, uz kori8tenje operatora nabla V , odnosno , div B= V- E Rotor Neka elementama zatvorena povré AS, zatvara elementami volumen Av, koji tezi nuli i obuhvata tatku u kojoj se odreduje rotor vektora E. Vektor E je pri tome neprekidna funkcija na AS i unutar AS, kojoj su uz to definisani i ievodi po svim argumentima unutar AS i na AS. ‘Tada se rotor vektorske funkcije E u odabranoj taéci defini8e relacijom (2.2.4) rot E= uayyP Ex dS (2.2.4) avo as Sa (E x dS) oznagen je vektorski proizvod vektora Ei dS. Rotor vektora E je mjera onih izvora vektora Eu posmatranoj taéci, koji stvaraju vrtloznu komponentu vektora E . Rotor vektora E se u Dekartovom koordinanom sistemu, takode moze opisati skraéeno, uz pomoé operatora nabla, ali uz uvaZavanje dinjenice da je ovaj prostorni izvod po svojoj prirodi vektorska veligina, rot E = Vx E. U razvijenom obliku rotor vektora E, u Dekartovom koordinanom sistemu predstavijen je relacijom (2.2.5) OB, GE, on, OB, aE, a8, E+C he az ay ox az ay ax rot E= VxE=( yk (2.2.5) Na osnovu Teorije vektorskih polja i u njoj obradene teoreme Gaus-Ostrogradski, moguée je uspostaviti vezu izmedu povrsinskog integrala vektorske funkcije E po zatvorengj povrsi § (takvim integralom je iskazan i Gausov teorem u integralnom obliku) i zapreminskog integrala divergencije te vektorske funkcije, dakle div E po zapremini v, koju je obuhvatila ta zatvorena povrs. Saglasno toj teoremi, moguée je dakle pisati i da je: 1 LQ e-ds= f dive dv= — J pav =—— (2.2.6) s v &@ © U posljednjoj relaciji je algebarska suma svih elektritnih naboja obuhvagenih zatvorenom povi8i S, iskazana preko zapreminske gustine elektriénih naboja p unutar zapremine v, koju je obuhvatila povrs S: [ dv = E Qy. Ovakay pristup omoguéava da se uspostavi i relacija, " p divE = (2.2.7) Cy koja je upravo osnovni oblik Gausovog teorema u diferencijalnom obliku. $ obzirom da vektor javine elektrostatskog polja E pripada klasi bezvrtlomnih polja, u kojinia je rotor njihove vektorske funkcije jednak nuli, moguée je odmah, uz jednacinu za Gausov teorem u diferencijalnom obliku, dodati i jednaginu: rot E=0 (0 oznatava da se radi ‘© nul vektoru, odnosno o vektoru sa slijedeéim karakteristikama: (0,0,0) ). Da bi se u potpunosti odredio vektor jaéine elektrostatskog polja E = (Ex, By, Ez ) u odabranoj taéci, ipak nije dovoljna sama relacija (2.2.7), u kojoj poznajemo funkeiju p (X,9,2), veé istu treba kombinovati i sa jo8 nekim pogodnim relacijama, o Eemu ée biti viSe govora u narednim poglavijima. Primjer 2.2.1 Elektriéno optereéenje q, rasporedeno je ravnomjemo sa zapreminskom gustinom elektrignog opterecenja_p = p( x,y,z) = const. unutar lopte polupreénika R Odrediti analiti¢ki izraz 2a vektor jatine clektrostatskog polja u podrugju opisanog relacijom: 0 0 obezbjeduje da su ti zraci usmjereni od opte ka okolnom prostoru, a uslov q < 0, obezbjeduje da su ti zraci usmjereni od okolnog prostora ka lopti. . Pri odredivanju intenziteta vektora jagine elektrostatskog polja unutar oblasti za koju vai 0 Sr €R, treba takoder podi od lopte koja je koncentrigna sa zadatom loptom, ali joj j polupretnik upravo iz navedenog dijapazona. Jasno, unutar takve lopte lokalizovan je samo dio ukupnog elektriénog naboja, i to naboj qr < q , pri éemu je qrodredeno na ‘osnovu relacije: 3-q - : qr=——4, OSrSR 4-rR? R? ‘Analognim rasudivanjem kao i tokom prvog Koraka rjeSavanja predmetnog problema, uspostavlja se i slijedeca relacija: 3 qr r E- fdS= B:4emr? = — S: & eR? oO

    You might also like