Professional Documents
Culture Documents
Лабораторийн ажил2 тооллын систем
Лабораторийн ажил2 тооллын систем
Тооллын систем
Б.Нандинбилэг
ХШУИС Сүлжээний технологи, III түвшин
Улаанбаатар, Монгол улс
18b1num2439@stud.num.edu.mn
I. Онол системиын тоог 2тын тооллын системд
дүрслэхдээ 10тын тооллын систем дэх
Тоог дүрсэлж бичих болон үйлдэл хийж
тоогоо 2ын зэрэгтүүдийн нийлбэр хэлбэрт
боловсруулах дүрмүүдийн нэгдлийг
задлана. 16тын тоог 2тоор дүрслэхдээ
тооллын систем гэж нэрлэдэг. Тухайн
16тын цифрүүдээ тус тусад нь 2тын
тооллын системд хэдэн тэмдэгт ашиглаж
тооллын систем дэхь харгалзах утгаар нь
байгааг уг тооллын системийн суурь гэнэ.
илэрхийлээд залгаж бичнэ. Хоёртын
Хоёртын тооллын систем нь 0 ба 1 гэсэн
тооллоор том тоонуудыг дүрслэхэд
хоёр суурьтай. (bit гэж нэрлэдэг)
хэтэрхий урт цуваа гарах тул үүнийг
Наймтын тооллын систем нь
хялбар болгохын тулд 10т, 8т, 16тын
0,1,2,3,4,5,6,7 гэсэн найман цифрээр
тооллын систем болон BCD код
илэрхийлэгддэг, найм суурьтай. Аравтын
ашигладаг. BCD код нь 4 битээр
тооллын систем нь 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 гэсэн
илэрхийлэгддэг. Уг 4 бит нь аравтын 2
арван тэмдэгтээр дүрслэгддэг, арав
цифрийг хоёртоор илэрхиийлэн
суурьтай. Арван зургаатын тоолын систем
нийлүүлнэ. Энэ нь 10 сууриас машин
нь 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 цифрүүд болон
ойлгож чадах маш тохиромжтой код юм.
A,B,C,D,E,F гэсэн үсгүүдээс бүтсэн 16
BCD систем 0-9 хүртэлх цифр агуулдаг.
тэмдэгт ашигладаг тул 16 суурьтай
11-15 хүртэлх хоёртын тоог BCD-д
тооллын систем юм. Үүнээс ажиглахад
ашигладаггүй хүчин төгөлдөр бус байдаг.
арван зургаатын тооллын системд 10-16
хүртэлх тоо байх ёстой мэт харагдаж II. Гүйцэтгэх ажил, туршилтын үр
байгаа боловч тухайн тооллын системийн дүн
суурьт агуулагдах тэмдэгтүүд нь нэг
2.Хэлхээг угсарч түлхүүр бүр гэрлэн
оронтой, хоородоо давтагдаргүй байх
диодыг асааж байгаа эсэхийг шалгаж, on
ёстой байдаг тул үсгээр илэрхийлсэн.
болон off үед хүчдэлийн утгыг хэмжиж
Эдгээр тооллын системүүдийг хооронд нь хүснэгт 2.1-д бичсэн.
хөрвүүлж болдог. Ямар нэг тооллын
Хүснэгт 2.1
системээс 10тын тооллын системд тоог
хөрвүүлэхдээ тухайн тооллын системийн S7 S6 S5 S4
суурийг 0 ээс n-1 хүртэл /n нь тооны
0 2.6v 2.5v 2.5v 2.6v
оронгийн тоо/ зэрэгт дэвшүүлэн зүүн
талаас тооны харгалзах оронгоор 1 5.3v 5.2v 5.3v 5.3v
үржүүлэн тэдгээрийг хооронд нь нэмэх
байдлаар шилжүүлдэг. 10тын тооллын
4. Дараагийн хэлхээг угсарч 7 0111 7
сегментийн дэлгэцэд гарах дохиог
хүснэгт 4.1т харуулав.
Хүснэгт 4.1
1000 8
Оролт Гаралт
0001 1
1010 Хүчинтэй
бус
1011 Хүчинтэй
0010 2
бус
1100 Хүчинтэй
0011 3 бус
1110 Хүчинтэй
бус
0100 4
1111 Хүчинтэй
бус
0101 5