 Teoryang Klasismo/Klasisismo

Ang layunin ng panitikan ay maglahad ng mga

pangyayaring payak, ukol sa pagkakaiba ng
estado sa buhay ng dalawang nag-iibigan,
karaniwan ang daloy ng mga pangyayari,
matipid at piling-pili sa paggamit ng mga
salita at laging nagtatapos nang may kaayusan.
 Teoryang Humanismo
 Ang layunin ng panitikan ay ipakita na ang tao
ang sentro ng mundo; ay binibigyang-tuon ang
kalakasan at mabubuting katangian ng tao
gaya ng talino, talento atbp.
 Teoryang Imahismo
Ang layunin ng panitikan ay gumamit ng mga
imahen na higit na maghahayag sa mga damdamin,
kaisipan, ideya, saloobin at iba pang nais na
ibahagi ng may-adka na higit na madaling
maunawaan kaysa gumamit lamang ng karaniwang
salita. Sa halip na paglalarawan at tuwirang
maglalahad ng mga imahen na layong ilantad ang
totoong kaisipan ng pahayag sa loob ng panitikan.
 Teoryang Realismo
Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga
karanasan at nasaksisan ng may-akda sa kanyang
lipunan. Samakatuwid, ang panitikan ay hango sa
totoong buhay ngunit hindi tuwirang totoo
sapagkat isinaalang-alang ng may-akda ang
kasiningan at pagkaefektibo ng kanyang sinulat.
 Teoryang Feminismo
Ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng mga
kalakasan at kakayahang pambabae at iangat ang
pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan. Madaling
matukoy kung ang isang panitikan ay feminismo
sapagkat babae o sagisag babae ang pangunahing
tauhan ay ipimayagpag ang mabubuti at magagandang
katangian ng tauhan.
 Teoryang Formalismo/Formalistiko
Ang layunin ng panitikan ay iparating sa mambabasa
ang nais niyang ipaabot gamit ang kanyang tuwirang
panitikan. Samakatuwid, kung ano ang sinasabi ng
may-akda sa kanyang panitikan ang siyang nais niyang
ipaabot sa mambabasa – walang labis at walang kulang.
Walang simbolismo at hindi humihingi ng higit na
malalimang pagsusuri’t pang-unawa.
 Teoryang Eksistensyalismo
Ang layunin ng panitikan ay ipakita na may
kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para sa
kanyang sarili na siyang pinakasentro ng kanyang
pananatili sa mundo (human existence).
 Teoryang Romantisismo
Ang layunin ng teoryang ito ay ipamalas ang iba’t
ibang paraan ng tao o sumasagisag sa tao sa pag-
aalay ng kanyang pag-ibig sa kapwa, bansa at
mundong kinalakhan. Ipinakikita rin sa akda na
gagawin at gagawin ng isang nilalang ang lahat
upang maipaalam lamang ang kanyang pag-ibig sa
tao o bayang napupusuan.
 Teoryang Markismo/Marxismo
Ang layunin ng teoryang ito ay ipakita na ang tao o
sumasagisag sa tao ay may sariling kakayahan na
umangat buhat sa pagdurusang dulot ng pang-
ekononiyang kahirapan at suliraning panlipunan at
pampulitika. Ang mga paraan ng pag-ahon mula
sa kalugmukan sa adka ay nagsisilbing modelo
para sa mga mambabasa.
 Teoryang Moralistiko
Ang layunin ng panitikan ay ilahad ang iba’t ibang
pamantayang sumusukat sa moralidad ng isang
tao – ang pamantayan ng tama at mali. Inilalahad
din nito ang mga pilosopiya o proposisyong
nagsasaad sa pagkatama o kamalian ng isang kilos
o ugali ayon sa pamantayang itinakda ng lipunan.
 Teoryang Bayograpikal
Ang layunin ng panitikan ay ipamalas ang
karanasan o kasagsagan sa buhay ng may-akda.
Ipinahihiwatig sa mga akdang bayograpikal ang
mga bahagi sa buhay ng may-akda na siya niyang
pinakamasaya, pinakamahirap, pinakamalungkot
at lahat ng mga “pinaka” na inaasahang magsilbing
katuwang ng mambabasa sa kanyang karanasan sa
mundo.
 Teoryang Queer
Ang layunin ng panitikan ay iangat at pagpantayin
sa paningin ng lipunan sa mga homosexual. Kung
ang mga babae ay may feminismo ang mga
homosexual naman ay queer.
 Teoryang Historikal
Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang
karanasan ng isang lipi ng tao na siyang
masasalamin sa kasaysayan at bahagi ng
kanyang pagkahubog. Nais din nitong ipakita
na ang kasaysayan ay bahagi ng buhay ng tao
at ng mundo.
1)TAUHAN – Ito ay tumutukoy sa mga
panauhin sa kwento.

2) TAGPUAN – Ito ay tumutukoy kung saan

naganap ang kwento.

3) BANGHAY – Ito ay tumutukoy sa

pagkasunod-sunod ng mga pangyayari sa
kwento. Mayroong limang (5) bahagi ang
banghay:
◦ PANIMULA: Kung saan at paano nagsimula ang
kwento

◦ SAGLIT NA KASIGLAHAN: Ito ay ang panandaliang

pagtatagpo ng mga tauhan sa kwento.

◦ KASUKDULAN: Dito na nangyayari ang problema sa

kwento.

◦ KAKALASAN: Ito ay tumutukoy sa parte kung saan

unti-unti nang naaayos ang problema.

◦ WAKAS: Ito ay tumutukoy kung paano nagwakas o

natapos ang kwento.
4) KAISIPAN – Ito ay ang mensahe ng maikling
kwento sa mambabasa.

5) SULIRANIN – Ito ay tumutukoy sa

problemang ikinakaharap ng tauhan sa kwento.

6) TUNGGALIAN – Ito ay maaaring tao laban sa

tao, tao laban sa sarili, tao laban sa lipunan, o
tao laban sa kalikasan.

7) PAKSANG DIWA – Ito ang pinaka-kaluluwa

ng kwento.
 Ang panitikan ay ang pagsulat ng
babasahin. Ang mga panitikan ay ang mainam
na pagsulat na may anyo, pananaw, at diwang
nakasasanhi ng matagal na pagkawili at gana.
Samakatuwid, may hugis, may punto at
nakapagpapahaba ng interes ng mambabasa
ang isang sulating pampanitikan.
1. Honorio Azarias- nagpapahayag ng damdamin hinggil sa
mga bagay-bagay sa daigdig sa pamumuhay sa lipunan at
sa pamahalaan at sa kaugnayan ng kaluluwa sa bathalang
lumikha.

2. Webster- anomang bagay na may kaugnayan sa pag-iisip at

damdamin ng tao maging ito'y totoo o kathang isip lamang ay
maaring tawaging panitikan.

3. Maria Ramos- kasaysayan ng kaluluwa ng mga mamamayan.

Nasasalamin ang mga layunin, damdamin, panaginip, pag-asa,
hinaing at guni-guni ng mga mamamayan na nasusulat o
binabanggit sa maganda, makulay, makahulugan, matalinghaga
at masining na mga pahayag.
4. Atienza, Ramos, Zalazar at Nozal- ang tunay na
panitikan ay walang kamatayang nagpapahayag ng
damdamin ng tao bilang ganti niya sa kanyang pang-
araw-araw na pagsusumikap upang mabuhay at lumigaya
sa kanyang kapaligiran.

5. Arrogante- isang talaan ng buhay ang panitikan kung

saan nagsisiwalat ang isang tao ng mga bagay na
kaugnay ng napupuna niyang kulay ng buhay at buhay sa
kanyang daigdig na kinabibilangan. Ginagawa ito ng isang
tao sa pamamagitan ng malikhaing pamamaraan.
Counterburry Tales –
ni Chaucer-
(Inglatera)
naglalarawan ng
mga ugaling Ingles
at ng kanilang
pananampalataya
noong unang
panahon.
Aklat ng mga Araw -
ni Confucious –
(Tsina) – naging
batayan ng
kalinangan at
pananampalatayang
Insik.
Uncle Tom’s Cabin – si
Harriet Beecher Stowe
- ng Estados Unidos
na nagbukas ng mata
ng mga Amerikano sa
kaapihan ng mga
lahing itim at ang
simula ng paglaganap
ng demokrasya sa
daigdig.
Iliad at Odyssey – ni
Homer – (Gresya) –
siyang kinatutuhan
ng mga alamat at
mitolohiya.
Divina Comedia - ni
Dante – (Italya) –
nagpapahayag ng
moralidad,
pananampalataya at
pag-uugali ng mga
Italyano noong
unang panahon.
Ø Ang Panitikan sa Pilipinas ay pangunahing
tumutukoy sa umiiral, umuunlad, at
namamayaning uri at anyo ng katutubong
panitikan sa bansang Pilipinas.
Ø Sa kasaysayan nababatay ang iba’t ibang
kaalamang panliteratura dahil umaalinsunod ang
literatura sa takbo ng kasaysayan.
Ø Sa patuloy na pagbabago ng panahon, kasabay
ring nagbago ang layunin, tema, nilalaman, anyo
at maging ang wikang ginagamit sa
pagpapahayag ng kaisipan at damdamin ng tao
sa lipunan.
 Ito ay sa kadahilanang ang bawat tao’y
nakakatagpo ng iba’t ibang buhay at mga
karanasan sa patuloy na pakikibaka sa
daigdig na kanyang kinagagalawan.
 Nagbabago ang lahat ng bagay.
 Ika nga “tanging ang pagbabago lamang ang
maaring maging permanente at hindi
maaaring magbago.”
 May sarili nang panitikan ang
ating mga ninuno sa
panahong ito.
 Ang payak na pamumuhay
noon ay naglalarawan rin
isang sa payak na literatura.
 Ang kasalatan sa teknolohiya
at syensya ang nagtulak sa
kanila upang maipaliwanag
batay sa kanilang mga
sariling palagay at pag-iisip
ang mga bagay-bagay na
nangyayari sa kanilang
paligid.
 Ang pagdating ng mga
kastila at ang mahabang
panahong pananakop sa
ating kapuluan ay
mabilis na nagpabago
sa kultura at
pamumuhay ng ating
mga katutubo.
 Dalawa ang paraan ng
pananakop – krus at
espada.
 Ang labis na paniniil at pang-aapi ng mga Kastila
ay unti-unting nagbukas sa kamalayan ng mga
Pilipino sa kanilang abang kalagayan.
 Layunin ng kilusang Propaganda:
1) Magkaroon ng pantay na pagtingin sa mga Kastila
at Pilipino sa harap ng batas.
2) Maging isa sa mga lalawigan ng Espanya ang
Pilipinas.
3) Magkaroon ng mga Pilipino ng kinatawang
Pilipino sa korte ng Espanya.
4) Maibigay ang pagkakataon sa mga Pilipinong pari
na maging kura paroko.
5) Matamo ang kalayaan sa pamamahayag,
katarungan at mga karapatang-pantao.
 Patuloy na nangibabaw ang tema ng
nasyonalismo at pagmamahal sa bayan.
 Ang kaluwagang naipagkaloob sa mga
Pilipino na hindi nila naranasan kailanman sa
mahabang panahong pagtira sa Pilipinas ng
mga Kastila ay nagbigay-pribelehiyo sa mga
manunulat na Pilipino na maibahagi at
mailarawan ang kanilang mga karanasan sa
buhay at pangarap sa kamay ng mga
mananakop na Kastila.
 Naantala ang pangarap ng mga Pilipino na
tuluyang makamit ang minimithing kalayaan
sa pagdating ng mga Hapon.
 Sa panahong ito, pumalaot ang mga paksaing
may kaugnayan sa mga kultura’t kaugalian sa
mga nayon at lalawigan.
 Namayani ang paksain hinggil sa mga
katutubong kulay hanggang sa muling
pagbabalik ng mga Amerikano upang bawiin
ang Pilipinas sa kamay ng mga Hapones.
 Hindi nagtagal at matagumpay na muling nabawi
ng mga Amerikano ang Pilipinas sa kamay ng
mga Hapones.
 Bumandila ang mga paksain hinggil sa kalupitan
ng mga Hapon, pangungulila, kasiphayuan sa
mga pangarap at kasawian sa buhay dala ng
matinding digmaan.
 Matapos ang liberasyon, bumaling ang paksain
ng mga akdang panliteratura sa mga
pangyayaring may kaugnay sa pakikipamuhay sa
mga Amerikano gayundin ang pakikipagkaibigan
ng mga Amerikano sa mga Pilipino.
 Sa panahon ng panunungkulan ng dating Pangulong
Ferdinand Marcos naitatag ang Batas-Militar na ang
layunin ay malunasan ang mga problemang
pangkahirapan at matamo ang mapayapang buhay.
Ngunit hindi nagtagumpay bunga na rin ng mahigpit
na pamamalakad na pinaiiral ng pamahalaan.
 Lumaganap ang maraming kilos protesta.
Nagsulputan ang iba’t ibang samahan laban sa
sistema ng pamahalaan gaya ng Komunista at NPA.
 Naipatupad ang Martial Law, naging bukambibig ang
mga katagang “makibaka!”, “kalayaan!”, “ibagsak ang
diktadura”
 Samakatwid, matapang at mapanuligsa ang nilalaman
ng literatura sa panahong ito.
 Malaki ang impluwensiya ng teknolohiya at
agham.
 Malayo na rin ang naaabot ng media.
 Kahit sa mga telebisyon nagbabago na rin
ang wikang ginagamit.
 Hindi lamang pampanitikan ang uri ng
salitang ginagamit