GÜVENLİK

ONLINE IYT
ULUSLARARASI SERT HAVA ÖNLEMLERİ
YATÇILIK EĞİTİMİ HABERLEŞME
MOTOR -ELEKTRİK
GÜVENLİK
Bir tekneye ilk olarak binildiğinde, kaptan veya tekne sahibi tarafından verilen güvenlik brifingi çok
önemlidir. Acil durum söz konusu olduğunda, teknede asgari bulundurulması gereken ve önerilen
teçhizatın nerede oldukları ve nasıl kullanılacağı teknedeki herkes tarafından biliniyor olmalıdır.

Tekne üzerinde bulundurulan önemli güvenlik ekipmanları listesi şöyledir:

Buna göre

1-Her mürettebatın yanında bulundurması gereken yedek kıyafet, hava şartlarına uygun olmalıdır.

2-Gece seyri için uygun boy ve güçte fener ve projektörler ile bunların pilleri kontrol edilmiş olmalıdır.

2
3-Radar reflektörleri direğe veya çarmık tellerine sabit, aktif ve pasif olabilir

4-Demirde iken asılan demir küresi, teknenin durumunu belirtir.

5-Fırtına anayelkeni bumbaya değil, kıç koçboynuzlarına sabitlenir.

6-Yangın battaniyesi kuzineye yakın ama kesinlikle tam üstünde yerleştirilmemelidir. Aynı şekilde, her
oda için 1’er adet 2 kg luk sulu veya köpük yangın tüpleri duvara monte, kolay ulaşılabilen yerlerde
bulunmalıdır.

7-Teknedeki her kişi için 1 adet, çocuk için ise çocuk boyuna uygun, doğru standartta can yeleği
bulundurulmalıdır. Can yeleklerinin yerleri işaretli olup, her yelekte birer adet düdük ve reflektör bant
bulunmalıdır. Suyla temasta aktif hale geçen flaşör fener eklenmesi uygundur.

3
8-Yapılacak seyre uygun miktarda yedek yakıt ve deposu

9-Sis ve benzeri kısıtlı görüş şartlarında uyarı ve benzeri amaçlı kullanılacak düzenekli veya manuel
korna, çan ve/veya düdük

10-Gerektiğinde MOB esnasında şuuru kapalı kazazedeyi denizden almak için kullanılacak seyyar veya
kolay sökülebilen palanga düzeneği (örn. Anayelken iskotası)

11-Kokpitin suyla dolması durumunda, kamaraya akmasına engel olacak kapı düzeneği

12-Miyar (dümenci) pusulası

13-MOB sırasında fırlatmak amacıyla 20 m salvolu yüzer halat

14-Yedek yeke

15-Tamir takımları, yedek sigortalar, ampuller, yelken tamir kiti ve kimyasallar (WD40, sunfix, sıvı conta)

16-Küreği, ıskarmozu, tamir kiti, pompası, kendi demiri, motoru ve yakıtı ile servis botu

17-Ucunda inceleri bağlı, sapı sağlam iki adet kova ve el pompası

18-Manuel sintine pompası

19-Pilleri çalışır vaziyette, ışıklı şamandırası, salvosu ve dalgalı denizler için bayrak gönderli şamandırası
ile at nalı can simidi.

4
20-Mazot tankı çıkış vanası

21- Motor yedekleri (impeller, kayış, yağ, filtre) ve manueli ile beraber servis bakımları güncel dizel
motor

22-Uygun yere yerleştirilmiş, uygun teçhizatı olan LPG tüpleri

23-Yeterli akü kapasitesi ve takibi

24-Tarihleri güncel işaret fişekleri, el maytabı ve duman kandili

25-Portatif merdiven

26-Gaz, duman ve sintine alarmları

27-Servis kontrolü güncel can salı

28-Güverte emniyet halatı

29-Yedek yelken ve donanım (vinç kolu vb)

30-Çalışır vaziyette navigasyon ışıkları ve yedek ampulleri

31- Fırtına floğu

32-Güvenlik brifingi ve kontrol tablosu

5
33-Yedek demir ve halatlar. Fırtına demiri

34-Tekneyi terk çantası (can salı içinde de bulunabilir)

35-Yedek halat ve usturmaçalar

36-İlk yardım seti

37-Seyir için yeterli yiyecek, içecek, deniz tutmasına ve güneş çarpmasına karşı ilaç ve kremler, kişisel
bakım malzemeleri

38-Navigasyon için güncel kağıt haritalar, pergel, cetvel ve seyir yardımcıları (kerteriz pusulası, dürbün, el
telsizi, yedek telsiz anteni)

39-Her vananın yakınında bulunabilecek uygun ahşap konik tapa

Solda standart bir küresel vana ve sağda farklı boy ve çap için ayrı ayrı hazırlanmış konik tapalar. Yumuşak ahşaptan
olan bu tıpaların kuru olarak saklanması tavsiye edilir. Ayr Bkz- Motor, Mekanik ve Bakım/Su Tesisatı

6
ULUSLARARASI TEHLİKE İŞARETLERİ

Hayati tehlike, yangın, tekne batması söz konusu olduğunda verilecek ihbar ya da bildirimler toplam 15
kadar olup bunların en çok kullanılan ve uygulananları aşağıdaki gibidir:

Bz Ek-2

• Telsizden MAYDAY çağrısı.

• İşaret fişeği, el maytabı veya duman
• EPİRB veya SART
• Devamlı sis kornası çalmak
• November ve Charlie işaret flamalarının üst üste basılması
• Siyah kare üzerine siyah küre
• Işık veya ses ile SOS kodu verilmesi
7
 • Elleri aşağı yukarı sallamak
• Kısa aralıklarla silah ateşlemek
• Alev ve duman göstermek
• Boya atmak

İŞARET FİŞEKLERİ

İşaret fişekleri olarak bilinen paraşütlü işaret fişeği, el maytabı ve duman her teknenin seyrü sefer
tahditlerine göre belirlenmiş sayıda taşıması gereken acil durum elemanıdır.

Buna göre,

Duman.

Gündüz kullanılan turuncu renkli duman, en az 3 dk boyunca, hem rüzgarın yönünü hem de şiddetini
kurtarıcılara gösterir.

Denizde yüzen, su geçirmez kabında saklanır.

Üzerinde kullanma kılavuzu bulunur.

Ateşleme ile çalışmadığı için yakıt ve yağ sızıntısı durumlarında alev almaz, güvenle kullanılır

El maytabı

Su geçirmez özel muhafaza kabı içerisinde bulunur.

Rutin kontoller ile tarihlerinin geçmediği önceden tespit edilmelidir.

Üzerindeki kullanma kılavuzunda nasıl kullanılacağı belirtilmiş olmalıdır

15000 kandeladan az olmamak kaydıyla en az 1 dk ışık vermelidir

Ateşlendikten sonra kol gövdeden açık rüzgaraltı yönünde tutulur

8
 El Maytabı

Paraşütlü işaret fişeği

Su geçirmez özel muhafazası içinde saklanır

Üzerinde kullanma talimatı vardır.

Ateşlendikten sonra (hiçbir zaman tam tepeye 90° açıyla yapılmaz) 300-400 metreye çıkar.

En az 30000 kandela ışık verecek şekilde, sn’de 5 m hızla düşer.

En az 40 sn boyunca ışık verir.

Arka arkaya (1 dk arayla) rüzgaraltına doğru atılır

Helikopter kurtarmalarında paraşütlü fişek kullanılmamalıdır

9
 Paraşütlü işaret fişeği

CAN YELEKLERİ
Standart can yeleği, (ISO-12402-3) şuuru kapalı yetişkini tuzlu su üzerinde, başı
batmayacak ve 150N’dan az kaldırma gücü olmayacak şekilde tasarlanmıştır.

Manuel kol ile kumanda edilen CO2 tüpü sayesinde şişirilen can yeleklerini
aynı zamanda nefesle şişirmek de mümkündür.

Havayollarının servis ettiği yelekler de bu gruptadır.

Her birinde düdük, reflektör bantlar ve uygun giyinmek için kemerler

mevcuttur.

10
 Bunun yanında ISO-12402-6 grubu yelekler hidrostatik kilitleri
sayesinde otomatik olarak da şişebilirler. Bu tip yeleklerde ekstra
olarak D halka (emniyet kemeri için) ve çırpıntılı suya düşme
durumunda ağız ve burun bölgesini koruyan serpinti koruyucuları
bulunabilir.

275 N kaldırma kapasitesine sahip, ISO-12402-2 açık deniz şartlarında

üzerinde çok fazla miktarda giysi ve mont taşıyan veya kilolu kişiler için
uygundur.

CAN SİMİDİ, FENERİ ve SALVOSU

SOLAS-74 LSA koduna göre, her yelkenli

tekne en az bir adet at nalı can simidi,
suyla temasta devreye girecek flaşör feneri
ve salvo taşımalıdır.

Regülasyonlara göre, can simidi:

• Kolaylıkla yerinden çıkartılıp denize

atılacak şekilde monte edilmeli,
bağlanmamalıdır.
• Her can simidi üzerine tekne adı ve
bağlama limanı yazılı olmalıdır
• Dış çapları 800 mm’den fazla, iç
çapları 400 mm’den az olmamalıdır
• Tatlı suda 14,5 kg demiri kaldıracak
yüzerliğe sahip olmalıdır

11
 • Ateşe maruz kaldığında 2 sn’den daha kısa peryotta alev almamalıdır
• 30 m ve altında yükseklikten atıldığında zarar görmemelidir
• Flaşörün yanma peryodu dk’da 50-70 aralığında olmalı, bütün yönlerden görülen, en az 2 saat
süreyle, 2 kandeladan fazla beyaz ışık veren fener olmalıdır.
• Dalgalı denizde can simidine bağlı O harfi (Oscar) flamalı şamandıra görünümü kolaylaştırır.

TEKNEYİ TERK

Tekneyi terk kararı kaptan tarafından verilir.

Eğer terk edilen tekne tamamen su içinde değilse, terk kararı erken verilmiş olabilir. Terk edilen
teknelerin önemli bir kısmı, sonrasında batmamış halde bulunmuşlardır.

EN İYİ CAN SALI TEKNENİN KENDİSİDİR!

Tekneyi terk çantası içerisinde

• İlk yardım çantası

• İşaret fişekleri
• El telsizi
• Çakı veya bıçak
• Çamçak
• Su ve yiyecek
• Dürbün,
• Olta
• Fener ve kibrit
• Güneş aynası
• Yedek halat
• Isı koruyucu giysiler ve
battaniyeler

12
Bu malzemeler otomatik şişen can salı içerisinde bulunabileceği gibi tekne içerisinde ayrı bir su geçirmez
çanta içinde de muhafaza edilebilir.

Bunlardan başka varsa çalışır durumda EPIRB (Emergency Position Indicating Radio Beacon-Acil Mevki
Verme radyo Şamandırası) veya SART (Search and Rescue Tramsponder-Arama Kurtarma Yansıtıcısı)
varsa can salına alınmalı ve aktif hale geçirilmelidir.

CAN SALI KULLANIMI

Can salı kurtarma halatı tekneye sağlam bir şekilde bağlı iken rüzgaraltına doğru atılır. Bazı düzeneklerde,
güvertede bulunan konteyner tipi, sert sallar, teknenin batması durumunda devreye girecek hidrostatik
kilitler ile donatılmıştır.

Can salına binerken en kilolu ve güçlü kişiyi sala önce bindirmek, hem diğerlerin geçişine yardım
açısından hem de salın stabilitesini sağlamak açısından anlamlıdır.

13
Tekneyi terk edip can salına binildikten sonra şunlar yapılmalıdır

• Parimayı kes
• Tekneden uzaklaş (yaklaşık 200-300 m kadar)
• Deniz demirini at
• Salın girişini kapat
• İçerdeki suyu boşalt, salın durumunu kontrol et
• Deniz tutma hapını al
• Yaralı kazazedelere yardım et
• Hipotermiye engel ol

14
SERT HAVA VE ÖNLEMLERİ

Sert havanın getirdiği zorluklar genelde, rüzgarın

şiddetinden çok ekibin tecrübesine, teknenin durumuna,
deniz ve dalga koşulları ile gidilecek rotaya bağlıdır.

Açık denizde 6 Bofor bir havada rüzgara karşı, orsa

seyreden 8 metre bir tekne ciddi zorlanırken; tam tersi
rotada rüzgarı arkasına almış 45 feet yelkendekiler keyif
seyahati yapıyor olabilir.

Özellikle büyük arma teknelerde, yelkenlerin

merkeze doğru küçültülmesi stabiliteyi arttırır.

Tekneyi ve ekibi hazırlayınız.

• Vanaları kontrol ediniz, gereksiz olanları

kapatınız.
• Yan yatan yelkenlilerde, lavabolara ve
tuvaletlere geri basan su sebebiyle taşmalar
görülebilir.
• Heçleri kapatınız
• Dolap kapaklarını ve çekmeceleri kapatınız.
Sert hava koşullarında kaliteli malzemeden oluşan giyim-kuşam
büyük önem taşır. Kilitleyiniz.
• Salonda, mutfakta ve harita masasındaki her
şeyi yerlerine kaldırınız ve sabitleyiniz

15
 • Teknenin içini ve yaşam mekanını kuru tutunuz.
• Mümkünse sintineyi önceden temizleyiniz. Kötü koku deniz tutmasının ilk nedenidir
• Pis su tankını boşaltınız.
• Mazot tankınızı dolu tutunuz
• Görüş mesafesi azalmışsa, kısıtlı görüş için gerekli önlemleri alınız (Ayr Bkz: Sis ve kısıtlı görüş)
• Yelkenleri önceden küçültünüz. (Ayr Bkz: Sert Hava Ayarları)
• Birçok tecrübeli denizci, ağır deniz koşullarında açıkta camadan vurmaktansa, yelkenleri
önceden gerekirse limandan çıkmadan küçültmeyi tercih eder.
• Varsa fırtına yelkenlerini donatınız ve kullanınız. (Şekil-170)
• Özellikle kış seferlerinde varsa serpinti körüğü (spray hood) çok yararlıdr. Ancak fırtına şiddetinde
esen rüzgarda bimini aynı yararı göstermez, açılması, yırtılması söz konusu olabilir. Gerekirse
kapatılmalıdır.

Mürettebatı hazırlayınız

• Seyri iyi planlayınız ve ekibi bilgilendiriniz. Mürettebat en çok, gerektiğinden ya da beklenilenden

uzun süren seyirlerden yorulur.
• Bir görev dağılımı yapınız. Eğer otopilotun tutamayacağı kadar sert bir hava söz konusuysa,
dümenin kaptandan başka birisinde olması avantajdır.
• Ağır deniz koşullarında en iyi dümenci, genç bile olsa bir yarış tekne dümencisidir!
• Kıyafetleri önceden giyiniz. Bir kez ıslandıktan sonra kıyafetler artık koruyucu olmazlar
• Güvertede çok hareket eden kişiler, sentetik kolay kuruyan içlikler-orta tabaka ve üstte Gore-Tex
gibi su geçirmez ama hava alabilen kıyafetler tercih etmelidirler.
• Dalgalı denizde baş üstünde veya güvertede olacaklar ve çalışacakların mutlaka emniyet kemeri ve
can yeleği takmaları gerekir.
• Kokpitten baş üstüne her zaman rüzgarüstü (yani yüksek) taraftan geçilir.
• Serpintiden korunmanın başarılı yöntemlerinden birisi de kayak gözlüğü kullanmaktır. Özellikle
kenarları silikon-lastikli olanlar çok başarılıdır.
• Ancak dümenci gibi devamlı rüzgara maruz kalan ama çok hareket etmeyenler ise, orta tabakaya
Wind-Shield gibi rüzgar geçirmeyen ürünler kullanabilirler. (Şekil-171)
16
 • Ekipte deniz tutan varsa önceden belirleyiniz ve seyre çıkmadan ilaçları en az yarım saat önce alınız.
• Eğer seyir birkaç saatten uzun sürecekse, sıcak bazı içecekleri (çay, kahve gibi) önceden hazırlayıp
termosa koymak ve bekletmek çok yararlıdır. Dalgalı bir denizde mutfağa girip, sallanan bir ocakta
çay kaynatmak zevkli bir uğraş değildir!

Seyir Taktikleri

Meteorolojik siteler günümüzde, yakın dönem 3 güne yönelik tahminlerinde büyük isabet
kaydetmektedirler. Hem görsel meteorolojinin hem de tahminlerin öncen biliniyor olması ve
planlamanın buna göre yapılması büyük önem taşır.

Açıkdenizde, sert esen rüzgarın deniz kaldırması üç faktöre bağlıdır. Bunlardan ilki rüzgarın şiddeti,
ikincisi ne zamandır estiği üçüncüsü ise rüzgarüstü denizin büyüklüğüdür.

Örneğin bir lodos fırtınasında Istanbul’un güney sahilleri yani Marmara sahilleri ciddi etkilenirken,
Karadeniz kıyıları süt limandır…

Ancak Ege ve Akdeniz kıyılarında, genellikle sert rüzgarlar ve civarnalar karaya yakın, özellikle de yüksek
dağ yamaçlarında oluşur. Açık denize çıktıkça rüzgarın şiddeti azalır.

Açık denizde selamet vardır

Sert rüzgar, bir koyda ya da demir yerinde daha büyük sorunlara yol açıp, açık denizde seyir yapan bir
tekneye kıyasla çok daha yıkıcı olabilir. (Ayr Bkz. Demirleme-Kıçtan Kara)

Özellikle adaların ve koyların birbirine çok yakın olduğu Ege’de, açıkdeniz yelkenciliğinde büyük kabul
gören, uzun süreli heave-to veya orsa alabanda eğlenmek gibi manevralara çok sık ihtiyaç duyulmaz.
(Şekil-172). Faça yelken uygulamaları kısa süreli, sorun çözme amaçlı yararlıdır.

Denize Adam Düşmesi-MOB (Man Over Board)

Man Over Board yani seyir halindeki tekneden birisinin denize düşmesi en tehlikeli olayların başında
gelir. Özellikle dalgalı denizde veya gece seyrinde çok ciddi sonuçları olan bir tecrübedir.

MOB’un en kolay ve basit çözümü kimsenin denize DÜŞMEMESİDİR

Dalgalı havalarda, kokpitin dışındaki mürettebat en büyük risk altında olan gruptur.
17
Böyle durumlarda, emniyet kemeri ve can yeleği kullanımı şarttır. Bu ekipmanda mutlaka bir adet düdük,
su geçirmez feneri ve reflektör bandı olmalıdır. (Şekil-166)

Açık denizde seyredenlerde EPIRB kullanımı uygundur.

Kokpit en güvenli yerlerden birisidir. Yelken seyrinde kokpitten çıkıp baş üstüne gidecek olan birisi kaide
itibarıyla mutlaka rüzgarüstü tarafı tercih etmelidir.

Yalnız seyahat edenler özellikle büyük risk altındadırlar. (Şekil-167)

MOB durumunda neler yapılır-yapılmaz?

• Birisinin denize düştüğünü gören mürettebat, teknede herkesin duyabileceği gibi bağırarak uyarır
• Eğer dümenci değilse, yaptığı işe bırakarak, bakışını düşen kişiden ayırmadan, kazazedeyi gözden
kaybetmez
• Eğer kazazede yakındaysa at nalı şamandıra atılır. Şamandıraların, simitlerin ve can yeleklerinin
sarı, turuncu veya kırmızı renkli yapılıyor olmasının sebebi denizde kolay fark edilebilmeleri içindir
(Şekil-168)
• Gece seyriyse ışıklı şamandıra mutlaka atılır
• Kendi mekanizması ve salvosu olan sistemler daha pratiktir.
• Dalgalı denizde uzun gönderi olan şamandıralar çok yararlıdır.
• En kısa sürede teknenin yavaşlaması ve kazazedeye doğru dönmesi için gerekli manevralar yapılır.
• Çalışmıyorsa motor çalıştırılır
• Varsa cenova indirilir. Anayelken iskotası kasılarak orta hatta alınır.
• -Manevra ile kazazedenin üstüne dönülür. Williamson veya benzer uygulamalarla kazazededen en
az şekilde uzaklaşarak, ama teknenin altına da girmemesini sağlayarak manevra edilir.

18
 At nalı can simidi ve ışıklı şamandırası. Bundan başka üzerinde kendi salvosu olan kurulmuş sistemler de mevcuttur

• Kazazede yanına gelince motor boşa alınır.

• Baygın veya yorgun kazazedeyi, güverteye almak için anayelken ıskotası donanımı ve bumbadan
yararlanılabilir.
• Eğer suda bir servis botu mevcutsa, hem manevra hem de kazazedeyi sudan çıkartmak için çok
yararlı olabilir.
Ancak her MOB, kazazedenin, tekne ve ekibin içinde olduğu duruma göre değişkenlik gösterir. Duruma
ve o anki şartlara en uygun manevrayı seçip, öncelikleri duruma göre seçmek gerekir.

19
YANGIN

Teknede yangın en korkulan tehlikeli durumlardan birisidir.

Yangın oluşabilmesi için:

1-Yanıcı madde

2-Isı

3-Oksijen gereklidir.

Bunlardan bir veya birkaçı eksikse yangın oluşmaz. Keza söndürme prensibi de bu 3 unsurdan bir veya
birkaçını ortamdan uzaklaştırma mantığı üzerine kuruludur.

Teknede her kamarada bir adet 2 kg, her kuzinede bir adet 2 kg, her motor ve dairesi (dıştan takma
hariç) için 6 kg yangın tüpü bulundurulmalıdır.

Teknede genellikle köpük veya sulu tipte (sarı veya kırmızı etiketli) ve CO2 (siyah etiketli) taşınabilir
yangın söndürücüler kullanılır. Bunun yanında bir kova ile deniz suyu ile soğutma ve söndürme işlemi
yapılabilir. Elektrik yangınlarında şalteri kapatmak, gaz yangınlarında vanayı kesmek ve motor dairesi
yangınlarında motorsuyu giriş vanasını kapatmak önemlidir.

20
 Buna göre

• Kuru tozlu yangın söndürücü (MAVİ) her tür yangın için

• Köpüklü yangın söndürücü (SARI) katı ve sıvı yangınlar için
• Sulu yangın söndürücü (KIRMIZI) katı yangınlar için
• Halokarbon-CO2 yangın söndürücü (SİYAH) motor dairesi gibi
kapalı ortamlardaki elektrik yangınlar için uygundur.
• Kuzine yangınlarında yangın battaniyesi ile müdahale etmek
gerekir. Yangın battaniyesinin yeri yangın yerinden uzak olmalı,
kullanırken elleri içerde tutmak önemlidir.

GAZ KAÇAĞI
Teknede ocak ve fırın için kullanılan tüpgaz ve LPG gazları yanıcı ve parlayıcı olduklarından çok
tehlikelidirler. Tekne içerisinde ocak fırın ve tüp varsa bunların uygun malzemeden seçilmiş, uygun
yerleştirilmiş ve alarmlar ile uygun şekilde kontrol ediliyor olmaları hayatidir.

Gaz kaçağı alarmı durumunda, tüpün vanasını ve tekne içindeki tüm elektrikleri kapatınız. Ateşle
yaklaşmayınız. Tekne içerisini havalandırınız. LPG gazı havadan hafif olduğu için yere çökme eğilimi
vardır. Sintine pompasını çalıştırın veya yeri süpürün!

21
Teknede gazdan başka duman alarmı da bulunabilir. Özellikle Webasto gibi yanma ısıtıcısı olan
teknelerde karbonmonoksit alarmı vazgeçilmezdir.

Alarmların bir arada olmaması, devreye girmesi durumunda çabuk ayırt ediliyor olması hayatidir.

22
TELSİZ

Gezi teknelerindeki standart bir telsiz

Denizcilikte esas haberleşme elemanı olan telsiz kullanımı genel kuralları ve adabı net bir şekilde
belirlenmiş olup, bunların telsiz kullanan tekne kaptan veya sahiplerince biliniyor olması gerekmektedir.

Cihaz genelde harita masası yakınında monte edilmiş olup, bir açma-kapama (on-off) düğmesi ile
çalıştırılır. Bazı örneklerde bu aynı zamanda ses ayar düğmesi de olabilir (1).

Ekranı üzerindeki Rx ve Tx çağrının alınıp-verilmesi durumunda aktif hale gelir (2).

Gelen çağrılar pasif olarak hoparlörden duyulur, çağrı yapmak için el takımı cihazında bas konuş
butonuna basarak konuşmak gerekir (3).

Bu sırada ekranda Tx yazısı aktif hale gelir (4).

Kanal seçmek için cihazın üzerinde (5)

bazen de mikrofonun üzerinde bir düğme (6) bulunur.

Seçilen kanal ekranda görülür (14).

Kanal 16’ya kısa yol dönüş tuşları bulunur (7 ve 8).

23
Üzerinde squelch yazan bir düğme ile parazitleri kontrol etmek mümkündür (9).

F dimer tuşu ile ekranın ışık ayarını yapmak mümkündür (10).

Kullanılan kanallara göre 1 veya 25Watt çıkış gücü ekranda belirtilir (12 ve 13).

Aynı şekilde seçilen kanalın simplex veya duplex olup olmadığı (16 ve 17) de ekranda belirtilir.

Türkiye sularında telsiz kullanımı Ulaştırma Bakanlığı’na bağlı olarak verilen KMT (Kısa Mesafe Telsiz)
ehliyetine tabidir.

Telsiz kullanılıyor iken 16. kanal devamlı açık olmalıdır.

Çağrı yapmadan önce 16 kanal 2 dk süreyle dinlenmeli, herhangi bir tehlike, PAN PAN ve emniyet
çağrısı olmadığı tespit edilmelidir

Çağrılar 1 dakikadan daha uzun olmaz,

Çağrıya cevap alınamazsa tekrarlamak için en az 2 dakika beklenir,

Çağrı en fazla 3 kere tekrar edilir,

Çağrının 3. tekrarından sonra en azından 5 dakika beklenir.

Standart çağrı 16. kanaldan önce karşı tarafın tekne ismi (en fazla) 3 kez tekrarlandıktan sonra, kendi
tekne ismi söylenmesi ile yapılır. Çağrıyı alan istasyon, kendi isminden sonra “dinlemede” olduğunu
belirtir.

Gemiler arası haberleşmede telsiz trafik sorumluluğu çağrı yapılan gemidedir.

Çağrı yapan gemiyi, 15 veya 17 gibi gemiler arası haberleşmede kullanılan bir kanala çağırır.

24
-Elif, Elif, Elif. Burası Lotus

-Elif dinlemede

-Kanal 72 tamam…

-Anlaşıldı tamam

Yelkenli tekneler için haberleşme kanalları kanal 72 ve 73’tür.

Marina ihbar kanalları da genelde bu iki kanaldır.

Birçok telsiz iki kanalı aynı anda kullanabilir. Buna DW (Dual Watch) denir. Bu şekilde genel dinleme
kanalı olan 16’yı dinlerken, aynı zamanda 72 veya 73’ten yelkenciler arasındaki konuşmaları da takip
etmek mümkündür.

Telsizdeki konuşmalarda net kelimeler seçip, açık bir ifade kullanılmalıdır.

16. kanal genel çağrı kanalı olup, devamlı işgal edilmemelidir.

Genelde telsizler harita masası yakınında bulunduklarından, kokpitte gelen çağrıyı duymak her zaman
çok kolay olmayabilir. Bu amaçla ya salon girişine kadar uzanan bir kablolu el takımı veya ayrıca bir el
telsizi bulundurulmalıdır. Ancak anten yüksekliği ve 5W çıkış gücü sebebiyle, hiçbir el telsizinin teknenin
kendi telsiziyle yapılan görüşmeler kadar verimli olmasını beklememek gerekir.

Her teknede bir acil durum yedek telsiz anteni bulundurulmalıdır.

25
Tablo-3: Telsiz konuşmasında kullanılan baş harfleri simgeleyen kelimeler

A Alfa-Ankara B Bravo-Bursa C Charlie-Ceyhan D Delta-Denizli

E Eccho-Edirne F Foxtrot-Fatsa G Golf-Giresun H Hotel-Hopa

I India-Isparta J Juliet-Jale K Kilo-Kayseri L Lima-Lübuergaz

M Mike-Manisa N November-Nazilli O Oscar-Ordu P Papa-Pazar

R Romeo-Rize S Sierra-Samsun T Tango-Trabzon U Uniform-Urfa

V Victor-Van Y Yankee-Yalova Z Zulu-Zonguldak 0 Nadazero

1 Unaone 2 Bissotwo 3 Terrathree 4 Kartefour

5 Pentafive 6 Soxisix 7 Septaseven 8Octaeight

9 Novenine Ç Çankırı ŞŞile İ İzmir

Ö Ödemiş

Uluslararası haberleşmede kullanılan standart alfabe için seçilen kelimeler birbirlerinden fonetik
olarak çok ayrı, şartların kötü olduğu, karşıdan gelen sesinparazitli ve zor duyulduğu durumlarda dahi
kolayca anlaşılacağı düşünülen kelimelerden seçilmiştir. (Tablo-3)

26
MOTOR
Yatçılık sadece yelken ve rüzgardan ibaret bir spor değildir, daha çok bir yaşam biçimidir ve bu yaşamın
içersinde belki de en çok vakit alan unsurların başında teknenin motor ve mekaniği ile ilgili unsurlar
gelmektedir. Standart bir tekne seyahatinde, motor, mekanik ve elektrikle ilgili karşılaşılacak sorunlar
bazen doğanın yarattığı ekstrem koşullardan bile zorlayıcı olabilir.

Marin uygulamalarda motor ve sistemleri, kara taşıtlarından bazı farklılıklar gösterir. Bunları kabaca şu
şekilde sıralayabiliriz:

Şekil-189: Yanmar, Volvo, Perkins gibi markalar marin amaçlı çok çeşitli makineler üretmektedirler. Solda 75BG turbo
Yanmar, sağda 60BG Perkins Prima görülmekte.

1-Yelkenli teknelerde genel olarak kullanılan motor dizel motordur. İçten yanma prensiple çalışan bu
motorlar, benzinli olanlara göre çok daha düşük devirli ve yüksek torka sahiptirler. Yelkenli teknelerde
kapalı iç hacimlerde benzin ve buharının yaratacağının potansiyel tehlike sebebiyle benzinli makineler
çok tercih edilmezler.

Benzinli motorlar, genelde dıştan takma motorlarda veya bazı tip motoryatlarda kullanılır.

27
2-Marin kullanımdaki motorlar genellikle denizsuyu soğutma sistemleri ile donatılmışlardır. Karadaki
soğutma sistemindeki havanın yerini, deniz suyu; ventilatörün yerini impeller ve radyatörün yerini de
kuler almıştır.

3-Karada tekerleklere iletilen güç, denizde pervaneye aktarılır. Genelde bir şaft sistemiyle dönen eksen
üzerinde hareket eder, salgıya bağlı problemler ve motoru tekneye bağlayan kulaklar ve döşeklerin
ayarlanması önemlidir.

4-Genelde yelkenli teknelerde motor dairesi oldukça küçüktür. Bu sebeple volüm olarak nispeten küçük
makineler kullanılır. Benzer şekilde özellikle yelkenli teknelerde, hız ve hafiflik paralel olduğundan dolayı,
birçok motor bloğu karadaki muadillerine göre çok daha hafif olarak üretilmişlerdir.

5-Kara taşıtlarındaki gibi, motor çalıştıkça aküleri alternatör üstünden şarj etmektedir. Ancak özellikle
yelken ile seyir yapan tekneler, devam eden elektrik sarfiyatını karşılamak için daha büyük akü grupları
kullanırlar. Çoğunlukla motoru çalıştırmak için ayrı bir motor grubu ve günlük kullanımı karşılamak için
bir tenvirat grubu oluşturulur ve birbirlerinden ayrılırlar.

6-Tekne motorlarının ne kadar yıprandığı, kara taşıtlarındaki gibi kilometre saati yerine kullanım süresine
bakarak değerlendirilir. Keza motor büyüklüğü de araba motorlarındaki gibi motor hacmi yerine beygir
gücü (BG) üzerinden konuşulur. (Şekil-189)

Bütün bu farklara rağmen ister kara uygulaması ister deniz, genelde dizel motorların çalışma prensibi
aynıdır.
28
MOTORUN BÖLÜMLERİ

Yakıt Sistemi
Genelde güvertede olan bir kapak ile dolum yapılır.

Güvertedeki mazot depo kapağının sıkı sıkı kapatılmış olması ve su sızdırmıyor olması büyük önem
arzeder. Yağmur ile güvertede biriken suyun depoya karışması ciddi sorunlara yol açabilir.

Yelkenli teknelerde, özellikle kışın deponun dolu tutulması, depo içinde yoğuşma oluşan su
kabarcıklarına ve bakterilerin üremesine engel olur. Bu iki faktör, yakıt kirlenmesinin en önemli
sebepleridir. Pislik oluşumuna yol açarak önce filtreleri ve sonrasında da yakıt sistemini tıkar, yakıt
akışına engel olur.

İster pislik, ister su hareketsiz bir depoda dibe çöker. Bu sebeple mazot deposu çıkışı genelde, deponun
en dibinden değildir.

Ancak bu önleme rağmen dalgalı denizlerde, dipteki su veya pislik deponun içine karışarak, mazot
çıkışından emilerek önce filtrelere sonra da yakıt sistemine karışarak tıkanıklıklara ve motorun stop
etmesine yol açabilir.

Ağır denizlerde motor çalıştırmayıp yelkenle seyretme ihtiyacının altında yatan sebep budur

29
 Mazot tankının çıkışında ve dibinde
birer vana olması, hem motorun tamiri
esnasında mazot akışını kesmesi hem
de gerektiğinde dibindeki pislik ve
suyun temizlenmesini sağlamak
açısından çok yararlıdır.

Yağ çubuğu ile kontrol edilen yağın

miktarı ve kalitesi ile gerektiğinde yağın
değiştirilmesi sağlanır.

Şekil-192: Yakıt sistemi.

Soğutma Sistemi
Teknenin motoru deniz suyu ile soğutulur. Buna göre denizden gelen tuzlu su, ya motor bloğunun içinde
dolaşıp sistemi soğur (direkt soğutma) ya da bir kuler vasıtasıyla motorun içinde dönen tatlu su (ve
antifrizi) soğutmak suretiyle çalışır (indirekt soğutma).

Birinci tip makineler, genelde düşük beygir gücüne sahip bloklarda sadece deniz suyu amaçlı üretilmiş
modellerde uygulanmaktadır.

Bununla beraber kara uygulamasından farklı bir amaca hizmet etmeyen birçok yelkenli tekne motor
bloğunda, aynı sisteme bir deniz suyu soğutması eklenmesiyle randıman elde edilmesi yoluna gidilmiştir.

30
Motor dişlilerinden birisine bağlanan, impeller adı verilen bir lastik pervane ile denizden su çekilmesi
sağlanır. Deniz suyu pompası suyun kuler içinde veya motorda dolaşmasını sağlar. (Şekil-193)

Motor içinde dolaşan tatlı su ve antifriz karışımı, devri daim pompasıyla hareketini devam ettirir. Bir
kasnak ile motordan tahriğini alan bu pompa, kayışının kopması durumunda devre dışı kalır.

Kulerden geçen sıcak su, bir sifon yapar. Sifonun amacı yan yatan bir yelkenlide motor içindeki suyun
boşalarak, devridaime engel olmasıdır. Buradan sonra egzost manifoldu ile egzosta karışan deniz suyu,
dışarı atılır. (Şekil-194)

Egzost Sistemi
Motordan çıkan yanmış gazlar ve soğutma suyu deşarjı egzost ile atılır.

Motor çalışır çalışmaz egzosta bakıp, su atımının olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Su devridaimi kesintiye uğrarsa egzosttan su atımı kesilir. Benzer şekilde egzost borusunun kırıldığı ya da
delindiği durumlarda tekne içinde duman ve sıcak su birikir, dışarıya su atımı kesilir.

Özellikle yelkenle seyir sırasında ciddi oranda yan yatan yelkenli teknelerde, egzosttan giren suyun
makineye ulaşmasına engel olmak için bir sifon yapılır.

Deniz suyu pompasının çalışmadığı ya da impellerin bozulduğu durumlarda, egzosttan su atımı kesilir.
Kuru çalışan egzost yanar, motor siyah duman atar. Susuz çalışan impeller yanmıştır, buna bağlı deniz
suyu pompası kapağı ısınmıştır!

Teknenin 20º’den daha fazla yattığı durumlarda motor kapatılır!

31
Motor Paneli

Standart bir motor panelinde

1-Devir saati

2-Motor saati

3-Alarm

4-İkaz lambaları (şarj, yağ basıncı, hararet)

5-Alarm testi

6-Panel ışığı

Solda standart panel, sağda daha detaylı bir panel

32
7-Kontak anahtarı. (Bu örnekte kapatma butonu kontak
anahtarında, bazı modellerde bu buton ayrı olabilir)

Bazılarında ise bunlara ek olarak,

8-hararet göstergesi

9-yağ basıncı göstergesi

10- voltmetre
1: Gaz kolu, 2: Şanzıman. F:
ileri, N: boşta, R: geri vitesi
gösteriyor.

Motor Çalıştırırken

• Motor suyu giriş vanasını kontrol ediniz

• Motor bloğunu kontrol ediniz. Su, yağ sızıntısı olup olmadığını kontrol ediniz.
• Motor suyunu kontrol ediniz.
• Sıcak motorda su kapağını açarken dikkatli olunmalıdır.
• Yağ seviyesini kontrol ediniz.
• Yağ seviyesine bakarken motorun çalışmıyor olması gerekir.
• Motor dairesi havalandırması varsa çalıştırın.
• Mazot seviyesini kontrol edin.
• Isıtma bujileri olan motorlarda yanıcı spreyler kullanarak motoru çalıştırmak tehlikelidir. Yangın
riski vardır!
• Motorun boşta olduğunu kontrol edin. Boşta ¾ gaz verin.
• Kontak anahtarını açınız. Alarmları kontrol ediniz.
• Varsa ısıtma bujilerini çalıştırınız. 7 sn kadar ısıtmak yeterlidir. Sıcak motorda kullanmaya gerek
yoktur.

33
 • Marşa basınız. Çalışır çalışmaz anahtarı bir önceki pozisyona getirin. Çalıştıktan sonra marşa
basmaya devam etmeyin.
• Gazı kesin.
• Dizel motorlarda 20 sn’den uzun basmak gereksizdir.
• Yeni çalışan motora hemen yük vermeyin. Isınması için birkaç dakika çalışmasını bekleyin.
• Motor çalışıyorken kontak anahtarını off poziyonuna getirmeyin

Motoru Kapatırken

• Özellikle yük altında çalıştıysa hemen motoru kapatmayın. Özellikle turbo makinelerde çok
önemlidir. Motorun bir süre boşta çalışması “kapatma sonrası kaynamaya” engel olur.
• Kapatma butonunu kullanarak motoru kapatın. Bazı motorlarda mazot gelişini kesen bir gaz kolu
mevcuttur.
• Motor durduktan yaklaşık 15 sn sonra alarm sinyalleri (yağ basıncı ve hararet) yanacaktır. Onları
bekleyiniz.

MOTOR SORUNLARI, ÇÖZÜMLERİ ve BAKIMLARI

Motor hararet yaptıysa:

Hararet ikaz lambası yanar, hararet göstergesi varsa yükselmiştir, motor ve motor dairesi sıcaktır,

34

Şekil-197c: Mazot otomatiği
üzerinden hava alma
• Su eksilttiyse, motor çalışıyorken tatlı su ekleyiniz.
• Motor su kaynatmış olabilir. Radyatör kapağını açarken
dikkatli olunuz
• Motoru hemen boşa alınız, tamamen stop etmeyiniz.
• Egzosttan su atıp atmadığını kontrol ediniz.
• Motor su giriş vanasını kontrol ediniz. Girişin deniz tarafında
bir tıkanma olmadığından emin olunuz.
• İmpeller kapağı ısındıysa, sorun impellerden olabilir
• Motor suyunu kontrol ediniz, hararet müşiri ikaz verdiyse, su
kaynamış olabilir. Açarken dikkatli olunuz
• Hortumları kontrol ediniz
• Kayışların koptuğu durumlarda devridaim çalışmaz. Ancak
modele göre alternatör de dönmeyeceği için şarj ikazı da yanıyor
olabilir.
• Termostat sorunu olabilir, kontrol ediniz.

Yağ basıncı düştüyse:

• Yağ basınç müşiri öter.

• Motoru derhal kapatınız.
• Sızıntının yerini tespit ediniz.
• Sızan yağı bir kapta toplayınız, sintineye yayılmamasına dikkat ediniz.
• Yağ ekleyerek tekrar çalıştırınız, sızamn miktar kadar yerine koyarak düşük devirde devam
edebilirsiniz.

35
 MOTOR BAKIMLARI
Her seyirden önce:

• Yağına bakın
• Suyuna bakın,
• Motor bloğuna göz atın

Her 15 günde 1:

• Şanzıman yağını kontrol edin

Şekil-197d: Kayışı kontrol edin. Gevşekse
alternatör ile gerin • Separ filtredeki su miktarına bakın. Suyun fazlasını alın.
• Akülerdeki su seviyesini kontrol edin. Azalmışsa saf su ekleyin.
• Kayışları kontrol edin. 1 cm’lik aşağı-yukarı oynama normaldir.
Dişlerde aşınma, gevşeklik varsa değiştirin veya gerin.

Her 50 saatte bir:

• Deniz suyu filtresine bak. Pislik doluysa temizle.

36
ELEKTRİK SİSTEMİ
Akü Grupları
Yelkenli tekneler genelde 12V elektrik kullanırlar. Tekne içi ve dışı
kullanımdan farklı olarak motoru çalıştırmak için ayrı bir akü
grubu sağlamak önemli bir emniyettir.

Dizel motor bir şekilde çalıştırıldıktan sonra, üzerindeki

alternatör sayesinde, akü gruplarını şarj etmek mümkündür.
Akülerin tek bir grupta toplanmaması ve both şalter veya benzeri
bir şalter sistemi ile birbirlerinden ayrılması ile motor akü
grubunun kullanılmaması veya başka bir deyişle gücünün
azalmaması sağlanır. (Şekil-198)
Şekil-198: Both şalter

Eğer servis (tenvirat) tabir edilen diğer tüm kullanımları besleyen

akü grubu tükenirse dahi, şalteri motor grubuna alarak motoru çalıştırmak mümkün olur.

Akü Tipleri
Teknede motor aküsü olarak kullanılan aküler, kamyonlar veya diğer kara taşıtlarında da kullanılan
kurşun asit-sulu akülerdir. Bunlar kısa sürede büyük akımlar üretebilen akülerdir, motor çalıştırmak için
idealdirler. (Şekil-198b)

Sulu akülerin yelkenli teknelerde yan yatmaya bağlı olarak sorun çıkartacağı düşünülerek, yeni
sistemlerde AVM tabir edilen jel aküler daha sıklıkla kullanılmaya başlamıştır.

Buna karşı servis grubunda, daha düşük miktarda ama uzun süreli akımlar gerekmektedir. Bu amaca
hizmet için forkliftler veya golf arabalarında kullanılan, yüksek kapasiteli aküler tercih edilebilir. Bu tip
akülerin deşarj olma kapasiteleri çok yüksektir. Bu sebeple deep cycle adıyla da bilinirler.

Akü Şarjı
Kapasitesinin %15’inden fazlasını tüketmiş standart bir akü eğer hemen şarj edilmezse, ömrünün önemli
kısmını kaybeder.

37
Akülerin durumunu (voltmetre), ne kadar enerji çekildiği (ampermetre), ne büyüklükte şarj edildiği (dc
amp şarjı) gibi değerler ile mevcut elektrik düzeni ve kapasite takip edilir.

Dizel motor aynı kara taşıtlarında olduğu gibi, çalıştığı sürece üzerinde bulunan alternatör ile 12V
elektrik üretimine, yani akülerin şarjına yardımcı olur.

Ancak seyrinin büyük bir bölümünü yelken ile yapan, motor kullanamayan bir teknede günlük kullanım
ile harcanacak enerjiyi yerine koymak için başka yöntemlere ihtiyaç vardır. Bunların başında sahilden
alınan 220V ile şarj etmek gelir. Günümüzde artık birçok iskele veya marinada 220V temin etmek
mümkündür. Redresör adı verilen bir aletle sahilden alınan 220V’u 12V’a dönüştürerek aküleri şarj
etmek mümkündür.

Redresörler manuel olabileceği gibi, artık günümüzde akü şarj-deşarj durumuna göre devreye giren akıllı
sistemler ve kapasitelere uygun olarak üretilmektedirler.

Modern redresör veya şarj cihazları boşalmış bir aküyü 3 aşamalı şarj ederler. Buna göre önce kuvvetli
bir akım vererek kapasiteyi mümkün olduğu kadar hızla yerine koyarlar. İkinci aşama daha uzun ancak
daha düşük akımlıdır. 3. aşama ise en uzun süren ancak en düşük ve yavaş akımlı süreçtir.

Tablo-12: Teknede akım çeken üniteler ve miktarları

ÜNİTE Akım Miktarı (saatte)

Demir Feneri 1-2 Amp

Borda Feneri 1-2 Amp

Kamara Aydınlatma (her biri) 1 Amp

Derinlik-Hız Göstergesi 0,5 Amp

GPS <0,5 Amp

38
 VHF <0,5 Amp

Müzik Seti 1-5 Amp

Otopilot 4-10 Amp

Buzdolabı 4 Amp

Ancak uzun süre ıssız koylarda kalan teknelerin, bir başka güç kaynağına ihtiyaç olmadan kendi enerjisini
temin etmesi de mümkündür. Rüzgarlı yerlerde kullanılan rüzgar tribünü ve güneşli yerlerde tercih
edilen güneş paneli bunların başında gelir

Güneş panelleri adından da anlaşılacağı gibi güneş ile şarj ederler. Bulutlu havalarda ve haliyle geceleri
şarj kapasitesi düşer veya tamamen kesilir. Paneller Watt cinsinden ifade edilen büyüklük ile şarj ederler.
Genelde sert, esnek ve yarı esnek paneller olarak piyasada bulunurlar.

Sert olanlar ağır ama kapasiteli ürünlerdir. Esnek olanlar çok hafif, saklama kolaylığı olan ürünlerdir.

Ancak kapasiteleri düşüktür. Yarı esnek olanlar, hafif, kapasiteli ancak pahalı ürünlerdir.

Rüzgar jeneratörleri tiplerine göre değişiklik göstermekle beraber, belli hızın üzerinde rüzgarda anlamlı
kazançlar üreten sistemlerdir. Montaj zorluğu ve rüzgarda ses yapması önemli dezavantajlarıdır.

Bunlardan başka jeneratör sistemleri de ister ihtiyaç anında ister rutin kullanımda yararlanılabilecek
enerji kaynaklarındandır. Genelde benzin veya mazot gibi yakıt kullanan jeneratörler, ürettikleri 220V
elektrik ile aküleri redresör üzerinden şarj eder, tekne içi 220V elektrik kullanımına ihtiyaç gösteren
aletleri (su yapıcı, buz makinesi vb) çalıştırır. Marin tipi olanlar sessiz ve küçük ancak pahalıdır. Genelde
deniz suyu soğutmalıdır. Çanta tipi tabir edilen invertörlü portatif jeneratörler küçük ama hesaplıdır.
Ancak oldukça gürültülü ünitelerdir.

39
MOTOR ELEKTRİĞİ
Bir akü grubuna bağlı marş motoru ile motorun dönmesi sağlanır. Marş motorları kısa sürede büyük
miktarda akım çektikleri için, motor paneli üzerindeki anahtar ile sigortalandırılmaz. Bunun yerine marş
motoruna giden akım daha güçlü bir röle veya solenoid grubu ile yönlendirilir. Motorun üzerinde, marş
motoru üzerinde bulunan küçük silindirik yapıdaki bu üniteye marş otomatiği adı verilir.

Motorun çalışması ile alternatör de döner ve akü gruplarını şarj eder.

Motor panelinde şarj, hararet ve yağ basıncının takibini sağlayan göstergeler ve sesli alarmlar bulunur.
Motor bloğu üzerinde bulunan müşirler sayesinde motor içinde dönen suyun sıcaklığı ve yağ basıncı
takip edilir.

Aynı şekilde alternatörün dönmesiyle şarjın devamlılığını gösteren alarmlar da mevcuttur.

Benzinli motorlardan farklı olarak dizel makineler bir kez çalıştıktan sonra, elektrik akımına ihtiyaç
duymazlar. Motor elektriği kesilse bile makine çalışmaya devam eder. Ancak, motor göstergesi ve paneli

40
üzerindeki ikazlar, alarmlar ve sayaçların hepsi 12V elektrikle çalışır. Bu sebeple motorla seyrinde motor
grubu akünün akımının kesilmesi veya anahtarın off konumuna getirilmesi tercih edilmez.

Kez a sahilden elektrik alırken 220V, motorun çalıştırılması da bazı hasarlara sebep olabilir.

Dizel bir makinede motor bir kez çalıştığı zaman, pompasını döndürerek, enjektörler vasıtasıyla
silindirlerin içine yakıt akışını sağlar. Pistonlar vasıtasıyla yakıtı sıkıştıran ve patlatan bir sistemle çalışan
dizel makineler, çok hassas olarak ayarlanmış bir zamanlama ile patlayan pistonlarla yakıt sisteminin
koordine çalışması ile kolay kolay stop etmez.

41