Risk Yonetimi Ve Degerlendirmesi Ders 9 Ve 10

23.10.
2017
9. Ve 10. DERS
Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi
Doç.Dr. Serol BULKAN
© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Amaç
Öğrencilerin, risk değerlendirme ve yönetimi ile ilgili kavramlar ile risk

değerlendirme yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır.

2
1
23.10.2017
Öğrenme Hedefleri
Bu dersin sonunda öğrenciler;
Ø Risk değerlendirmesinin temeli ve gerekliliğini tanımlar.
Ø Risk değerlendirmesi yöntemlerini sıralar.
Ø İşyerlerindeki riskleri değerlendirir.

3
Konunun Alt Başlıkları
 Tehlike ve risk kavramı

 Risk yönetiminin bir parçası olarak
risk değerlendirmesi
 Risk değerlendirmesi ekibi ve
çalışan katılımı
 Risklerin kıyaslanması
 Risk kontrolü ve korunma
 Risk yönetimi
 İlgili mevzuat

4
2
23.10.2017
Tehlike Kaynakları ve
Oluşturdukları
Riskler

5
Tehlike Kaynakları ve Oluşturdukları Riskler
Risk Değerlendirmesi yapabilmek için öncelikle riskleri belirlemek

gerekir.
Ancak risk algılaması çok düşük olabilir.

Kaza meydana gelmemiş, yeni sistem vs.
Büyük Resmi görmek gerek.

Olası tüm kategoriler?

6
3
23.10.2017
Tehlike Kaynakları
1) Kişiye bağlı faktörler

2) Yapılan işten kaynaklanan faktörler
3) Kullanılan malzemeden kaynaklanan faktörler
4) Kullanılan makina/ekipman/donanımdan kaynaklanan faktörler
5) İşlemler/Yöntemlerden kaynaklı faktörler
6) İş Çevresinden kaynaklı faktörler

7
Tehlike Kaynakları,
1) Kişiye bağlı faktörler
 Deneyim,
 Eğitim,
 Sağlık Düzeyi,
 Bedensel Yetersizlikler,
 İşi yapan dışındakilerin etkilenmesi

8
4
23.10.2017
2) Yapılan işten kaynaklanan faktörler
 İş Kolları: Sanayi, Hizmet vb.

 Faaliyet Türü: işletme, bakım onarım vb.
 İşin Güçlüğü: Ağır ve tehlikeli işler, parlayıcı ve patlayıcı maddelerle
çalışmalar vb.

9
3) Kullanılan malzemeden kaynaklanan faktörler
 Kimyasal tehlikeler,
 Biyolojik tehlikeler,
 Diğer (kesici, delici malzemeler vb.)

10
5
23.10.2017
4) Kullanılan makina/ekipman/donanımdan kaynaklanan faktörler
 Bakımsızlık,
 Kontrolsüzlük,
 Yıpranma,
 Koruyucuların olmaması,
 Eski teknoloji

11
 Süreçler – Alt süreçler/işlemler
 Örnek: Bir tanka Nitrik Asit doldurulması
 Hortum yanlış vanaya bağlanıyor,
 Oluşan kimyasal reaksiyon sonucu bir patlama gerçekleşiyor.

23.10.2017 Z. Evis, Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi 12
6
23.10.2017
Kazanın Olmaması İçin Neler Yapılabilirdi?
 Tankların vana girişleri farklı olabilirdi,
 Hangi hortumun hangi vanaya bağlanacağı şekilli olarak o bölgeye
asılabilirdi,
 İşlemin son aşaması işçinin kendisi ya da bir başkası tarafından son
kontrol içerebilirdi

13
6) İş Çevresinden kaynaklı faktörler
İç Çevre Unsurları: Çalışanı etkileyebilecek maddi olan – olmayan (psiko-

sosyal vb.) tüm şartlar,
Dış Çevre Unsurları:

 Jeolojik riskler (deprem vb.),
 Coğrafi riskler (sel, vb.),
 Atmosferik riskler (don, fırtına, çevre işyerlerinden gelen gazlar),
 Çevreden gelen biyolojik-kimyasal riskler.

14
7
23.10.2017
Alternatif Sınıflandırma-1
FİZİKSEL
MEKANİK: Yüksekten Düşmeler, Darbeler vb., Batmalar vb. Titreşim,
Kaymalar –Düşmeler vb.
TERMAL: Sıcaklık/Alev, Soğuk vb.
ELEKTRİK: Elektrik Kaçağı, Kısa Devre, Yangın vb.
RADYASYON: İyonize Radyasyon, İyonize Olmayan Radyasyon
GÜRÜLTÜ: Gürültülü Ortamda Çalışma vb.
KİMYASAL
AEROSOLLER: Tozlar/Lifler, Duman, Buhar, Yangın vb.
SIVILAR: Sıvıya Batma, Sıçrama, Yanma vb.
GAZLAR/BUHARLAR: Gaz Birikmesi/Patlama, Yangın, Zehirli Gaz
Soluma vb.

15
Alternatif Sınıflandırma-2
BİYOLOJİK
ZARARLI BAKTERİLER
ZARARLI VİRÜSLER
MANTARLAR
MİKROBİYOLOJİK OLMAYAN ANTİJENLER
PSİKO-SOSYAL
ERGONOMİK

16
8
23.10.2017
İş Güvenliği Riskleri
 Darbeler, kesikler, ezikler

 Burkulma, incinme
 Yaralanma
 Yanık
 El/Ayak kırılması
 Zehirlenme
 Grip, astım, zatürre ve diğer göğüs enfeksiyonları
 Beyin sarsıntısı
 Sağırlık, duyma kaybı vb.

17
Risk Kontrol Prensipleri

18
9
23.10.2017
Sistematiklik Prensibi
Risk Değerlendirme çalışmaları başından sonuna kadar sistematik bir
yaklaşım ve kurgu içinde yürütülmelidir.
Toplu Koruma Prensibi

Risk kontrol çalışmalarında öncelik, kişisel korunma tekniklerine değil
toplu korunma tekniklerine verilecektir.

19
İlave Risk Oluşturmama

 Risk kontrol yöntemlerinin seçiminde ve uygulamasında,
operatörler ve diğer çalışanlar için; ilave risk oluşturulmamasına
azami dikkat edilmelidir.
Koruma ve Önleme Prensibi

 İşletme safhasından önce (Tasarım, İmalat, Nakliyat, Montaj) alınan
tedbirlere önleme tedbirleri,
 İşletme safhasında ( Deneme, İşletme, Bakım, Onarım, Hurdaya
ayırma) alınan tedbirlere ise koruma tedbirleri denilmektedir.

20
10
23.10.2017
Ekonomik Olma Prensibi

 Risk kontrol yöntemi ile koruma derecesi arasında ekonomiklik
açısından bir bağıntı bulunmalıdır. En az harcama ile en yüksek
koruma derecesini sağlayan kontrol yöntemleri araştırılarak
tercih edilmelidir.
Risklerin Özgünlüğü Prensibi

 Her kuruluşta risklerin ve kontrol yöntemlerinin kuruluşa özgü
olduğu unutulmamalıdır. Benzer işyeri, makine, ekipman ve
şartlardan bile farklı riskler kaynaklanabileceği ve farklı risk
kontrol yöntemlerinin uygulanabileceği dikkate alınmalıdır.

21
Risk Algılama Değişkenliği Prensibi

 Mevcut riskler algılayıcıların (kişilerin) özelliklerinden dolayı farklı
düzey ve şekillerde algılanabilirler,
 Bu farklılığın başlıca sebepleri arasında; eğitim, kültür, statü,
sosyal yapı, tecrübe, ekonomik durum vb. gibi sebepler yer
almaktadır.

22
11
23.10.2017
Sübjektiflik Prensibi
 Risk Değerlendirmesi işleminin bütün aşamaları sübjektif kabul ve
kararlara dayanmaktadır. Risk algılaması, olayın gerçekleşme
ihtimali, zarar-hasarın derecesi, kontrol tedbirlerinin etkinliği,
tecrübe gibi bütün konular sübjektif konular olup kişiden kişiye
farklılık göstermektedir.
 Bu farklılığın ortadan kaldırılması ya da asgariye indirilmesi için
geniş kapsamlı ve detaylı, ülke ve kuruluş bazında veri tabanları
oluşturulmasına ihtiyaç vardır.

23
Katılımcılık Prensibi
 Yönetim ve iş gücünün katılımı ile:
 Tehlike ve risklerin ortak algılama ile belirlendiği,
 Çalışmanın gerekli ve işe yarar olduğu,
 İstenmeyen durumları önlemede başarılı olunacağı fikri herkes
tarafından kabul edilir hale getirilmelidir.

24
12
23.10.2017
 Proaktif Yaklaşım Prensibi

 Mali Yük Getirmeme Prensibi
 Koruma Düzeyini Yükseltme Prensibi
 Diğer Sistemlere Entegre Olabilme Prensibi
 Gözden Geçirme ve Sürekli İyileştirme Prensibi

25
Risk Değerlendirmesi

26
13
23.10.2017
Risk Değerlendirmesinin Amacı

 Tehlikelerin belirlenmesi,
 Her bir tehlikenin ortaya çıkma olasılığıyla, olası sonuçların şiddet
derecesinin değerlendirilmesi,
 Mevcut kontrollerin etkinliğinin gözden geçirilmesi,
 Acil önlem gerektiren yüksek risklerle,
 Orta vadede önlem alınması gereken risklerin belirlenmesi,
 Bu risklerin kabul edilebilir seviyelere indirilmesi için alınacak önlemlerin
belirlenerek uygulanması ve izlenmesidir.

27
Risk Değerlendirmesi Ne Zaman Yapılmalıdır?
 İşe başlarken veya daha önce hiç yapılmamışsa,

 İşte veya işyerinde herhangi bir değişiklik olması durumunda,
 İş kazası, meslek hastalığı veya bir ramak kaldı olayından sonra,
 Düzenli aralıklarla.

28
14
23.10.2017
Risk Değerlendirmesi Ne Zaman Yapılmalıdır?
Kimyasal maddelerle çalışmalarda İSG’ği önlemleri hakkında yönetmelik’

in risk değerlendirmesi başlıklı 6. maddesinde;
Risk değerlendirmesi aşağıdaki hallerde yenilenecektir;

1) Risk değerlendirmesinde belirlenen sürelerde,
2) Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olduğunda,
3) Ortam ölçümleri ve sağlık gözetimlerinin sonuçlarına göre
gerektiğinde,
4) Kimyasal maddeler nedeni ile herhangi bir kaza olduğunda,
5) En az beş yılda bir defa.

29
Risk Değerlendirmesini
Kimler Yapmalıdır?

30
15
23.10.2017
Risk Değerlendirme Ekibi
Risk değerlendirme çalışmalarının kim ya da kimler tarafından yürütüleceği

önemli bir konudur. Bu konuda uzmanlar tarafından kabul gören iki temel
görüş vardır.
1) (Takım Yaklaşımı) Risk 2) (Birey Yaklaşımı) Risk
değerlendirmesi önemli bir iştir değerlendirme çalışmaları
ve uzman ekiplerce yapılmalıdır. işletmenin özelliğine göre birey ya
da takım tarafından
yürütülmelidir.

31

Takım Yaklaşımı
Başlıca Yararları:
 Gerekli bilgi tüm çalışanlar tarafından sağlanabilir,
 Herkesi tatmin edecek sonuçlar elde edilebilir,
 Katılanlara aidiyet ve işbirliği ruhu kazandırır,
 Yöneticilerin katılımı sonuçlara çalışanın da sahip çıkmasını
destekler

32
16
23.10.2017

Takım Yaklaşımı
Başlıca Mahzurları:
 Takım çalışmalarından netice daha geç alınabilir,
 Takım içi etkileşim sonucu olumsuz etkileyebilir,
 Çalışılması gereken zaman ve maliyet yüksektir.

33

Takım Yaklaşımı
Risk Değerlendirme Takımı Oluşturulurken Dİkkat Edilmesi Gereken
Konular:
 Takım üyeleri yeteneklerine göre belirlenmelidir,
 Takım üyelerinin meslekleri risk değerlendirilmesi yapılacak konu
için uygun olmalıdır,
 Takım üyelerinin kendi aralarından bir lider seçilmesi sağlanmalıdır,
 Takım liderinin işletmeyi ve risk değerlendirme tekniklerini iyi
bilmesi gerekir,
 Uygun bir risk değerlendirme metodu seçilmelidir,
 Değerlendirmenin her kademesi kayıt altına alınmalıdır,
 Farklı bölümlerde çalışma yapılırken iş bilgisi ve uzmanlık dikkate
alınarak seçimler yapılmalıdır,

34
17
23.10.2017

Takım Yaklaşımı
Risk Değerlendirme Takımı Oluşturulurken Dİkkat Edilmesi Gereken

Konular:
 Bütün çalışanların katılımı sağlayacak teknikler kullanılmalıdır,
 Takım içi ve dışı etkileşimler ve müdahaleler dikkate alınmalıdır,
 Risk değerlendirme çalışmalarının yapıldığı bölümde çalışan
işçilerin uygun şekilde görüşü alınmalıdır,
 Önemli kaynak kullanımı yönetimce yapılmalıdır.

35

Takım Yaklaşımı
Risk değerlendirme takımı işçi sayısı yapılan işin ve işyerinin özellikleri

dikkate alınarak en az aşağıdaki üyelerden oluşturulmalıdır.
 İşveren veya temsilcileri,
 İşyeri İSG uzmanı,
 İşyeri hekimi,
 Çalışanlar ya da temsilcileri,
 Risk değerlendirme çalışmalarının yapıldığı bölümün yetkili teknik
elemanı.

36
18
23.10.2017

Birey Yaklaşımı
 Risk değerlendirme işleminin birey tarafından yapılması yaklaşımı

işyerinin küçük olması ve İSG risklerinin düşük olması durumlarında
kabul edilebilir bir seçenektir.
 Yönetmelikler, bazı özel durumlarda buna izin vermektedir.

37

Birey Yaklaşımı
Başlıca Yararları:
 Çabuk netice alınmasını sağlar,
 Bağımsız hareket, tek başına kararı hızlı
alma, süratle uygulama
 Kişinin meslektaşları tarafından
yönlendirilmesini engeller,
 Hiyerarşik olarak üst pozisyonda olan
kişiler tarafından olumsuz
yönlendirilmezler
 Bireyin kendisine olan özgüveni artar,
 Maliyeti düşüktür.

38
19
23.10.2017

Birey Yaklaşımı
Başlıca Mahzurları:
 Teknik uzmanlık gerektirir,
 Fayda getirici neticeler için işi, işyerini, işlemleri, risk
değerlendirme tekniğini iyi bilen ve İSG mevzuatına hakim kişi
tarafından yapılmalıdır.
 Yönetim anlayışı,
 İSG konuları herkesi ilgilendirir. Bu yüzden işyerindeki her
kesimin katkısı sağlanmalıdır.
 Tek boyutluluk,
 Başarı oranı, değerlendirmeyi yapan kişinin eğitim, tecrübe,
bilgi ve birikimine bağlıdır.
 Katılım sağlanmadığından insanlar tehlikelerin kendi bölümlerde
olmadığını düşünürler,
 Değerlendirmede katılımın sağlanmadığı durumlarda çalışanlar
önerilen tedbirleri önemsemeyebilirler,
 Bireylerin farklı kavrama seviyeleri değerlendirmeyi etkileyebilir.

39
Risk Değerlendirme
İşlem Basamakları

40
20
23.10.2017
Risk Değerlendirmesi için Pratik Yöntem:

5 Adımda Risk Değerlendirmesi
Şimdiye kadar,
 İSG Yönetim Sistemi açısından
 Mevzuat açısından
Risk Değerlendirmesinin önemini tartıştık.
 Sürekli iyileştirme anlayışı ve çevriminden bahsettik.

 Proaktif yaklaşımdan bahsettik.
Pratik bir metodolojiye (yaklaşım) ihtiyaç var.

 5 Adımda Risk Değerlendirmesi

41

Risk Değerlendirmesinde şu pratik sorulara cevap ararız:
 Ne yanlış gidebilir?
 Bunun olasılığı nedir?
 Olursa ne tür sonuçlar doğurabilir?
 Riski nelerdir?
 Bu riskler kabul edilebilir düzeyde midir?
 Riskler nasıl azaltılabilir?

42
21
23.10.2017


43
1. Adım
Tehlikelerin Tespit Edilmesi

44
22
23.10.2017
1.Adım, Tehlikelerin Tespit Edilmesi
Şu 3-soru tehlikeleri tanımlamamıza olanak tanır;

 1. Tehlike Kaynakları nelerdir?
 2. Bu tehlikeden kim yada ne zarar görebilir?
 3. Zarar nasıl ortaya çıkabilir?

45

Gözden Kaçan Tehlike Tipleri
I. UZMAN OLMAYANLARCA FARK EDİLEMEYENLER
 Araştırma ve gözlem gerekir,
 5N-1K soruları sorulmalıdır
II. RUTİN DIŞI DURUMLAR

 Tehlikeli davranışlar, kaba şakalar
III. GİZLİ VE İNDİREK TEHLİKELER

 Diğer olaylar neticesinde ortaya çıkanlar

46
23
23.10.2017
A) Geçmiş kayıtların incelenmesi

B) Mevcut durumun incelenmesi
C) Mevzuat ve literatürün incelenmesi
Toplam = İşyeri Tehlikeleri

47

A) Geçmiş kayıtların incelenmesi
 Ortam ölçüm raporlarının incelenmesi

 İş kazası ve ramak kala raporlarının incelenmesi,
 İSG Kurulu yıllık faaliyet raporlarının değerlendirilmesi,
 Kamu ve özel denetim elemanları raporlarının incelenmesi,
 Teknik periyodik kontrol raporlarının incelenmesi,
 Benzeri diğer işyerlerinden elde edilen veriler,

48
24
23.10.2017

B) Mevcut durumun incelenmesi
 Kimyevi, fiziki ve biyolojik etkenlerin listesi,

 İş ekipmanlarının incelenmesi,
 Çalışma çevresinin incelenmesi,
 Ergonomik şartların incelenmesi
 İş aktivitelerinin gözden geçirilmesi,
 İmalatçı verilerinin değerlendirilmesi,
 Organizasyonun incelenmesi

49

C) Mevzuat ve literatürün incelenmesi
 İSG mevzuatının incelenmesi,
 İlgili diğer mevzuatların incelenmesi,
 Standartların incelenmesi,
 İLO normlarının incelenmesi,
 Literatür taraması,
 Uzman yorumlarından yararlanılması,

50
25
23.10.2017

Tehlikelerin Gruplandırılması
1. Mevzuat esaslı gruplama,
2. Proses esaslı gruplama,
3. Yerleşim esaslı gruplama,
4. Bilimsel esaslı gruplama,
5. Karma gruplama,

51

1. Mevzuat esaslı risk gruplandırma:
 Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda İSG Önlemleri Hakkında Yönetmelik.
 İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine
İlişkin Yönetmelik
 Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği
 İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
 Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
 Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği
 Gürültü Yönetmeliği
 Titreşim Yönetmeliği
 Güvenlik Ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği
 Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması
Hakkında Yönetmelik

52
26
23.10.2017

1. Mevzuat esaslı risk gruplandırma:
 Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları
Yönetmeliği
 Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları
Yönetmeliği
 Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) Yönetmeliği
 KKD’ın Kullanılması Hakkında Yönetmelik
 Kanserojen ve Mutajen Maddeler Hakkında Yönetmelik
 Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında
Yönetmelik
 Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İSG Hakkında Yönetmelik,
 Balıkçı Gemilerinde Yapılan Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri
 Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları
ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik
 İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri
Hakkında Yönetmelik.
53

2. Proses esaslı gruplama:
İşyerinde bir yönetim sistemi
 TS ISO 9001, Kalite Yönetim Sistemi

 TS ISO 14001, Çevre Yönetim Sistemi
 TS OHSAS 18001, İSG Yönetim Sistemi
kurulmuş ve Proseslerin belirlenmiş olması halinde bu yaklaşım

uygulanabilir.

54
27
23.10.2017

3. Yerleşim esaslı gruplama:

55

4. Bilimsel esaslı gruplama:

56
28
23.10.2017

5. Karma gruplama:
 En çok kullanılan yöntemdir.
 İşyerinin girişinden başlayarak yerleşim ve iş akışına göre sıra ile

başlanıp, gerekirse her bir bölüm içerisinde bilimsel esaslı
gruplandırma veya mevzuat esaslı gruplandırmaların iç içe yapıldığı
gruplandırmadır.

57

5. Karma gruplama:

58
29
23.10.2017
2. Adım
Riskleri Belirle ve Derecelendir

59

60
30
23.10.2017
Risk= O x Ş
O: Olasılık
Ş: Şiddet

61
TEHLİKE RİSK
Çalışma ortamı: Kapalı Bir kuyuda benzinle çalışan bir pompayı kullanan (yetersiz
alan havalandırılmış alan) işçilerin karbon monoksitten zehirlenme
olasılığı
Enerji: Elektrik İzolasyonu yetersiz olan elektrikli bir el aletinin kullanan işçiyi çarpma
olasılığı
Elle Taşıma 40 Kg ‘lık yükleri taşıyan bir işçinin sırt incinmesine maruz kalma
olasılığı
Gürültü Sürekli ses şiddet düzeyi 80 dB(A)’nın üzerinde olan bir makinanın
yanında çalışan işçilerin sürekli işitme kaybına maruz kalma olasılığı
Gürültü Bir ofiste çalışanların sabit 75 dB(A)’nın altında düşük gürültü

düzeyinde maruz kalmaları sonucu yorgunluk, endişe, kaygı ve/veya
saldırganlık şeklinde strese girme olasılığı
Madde: Bulaşıcı kan Bulaşıcı bir hastalığı bulunan bir hastadan kan örneği alırken
enjeksiyon yaralanmasına bağlı olarak ortaya çıkabilecek bulaşıcı
hastalık olasılığı
İşyeri Pres makinesi Koruyucusu olmayan bir preste çalışan işçinin parmaklarını kaybetme
olasılığı

62
31
23.10.2017
Aşağıdaki faktörler bir kaza ya da olayın meydana gelme ihtimalini

etkileyebilir;
 Riske maruz kalan kişiler,
 Riske maruz kalmanın tipi, sıklığı ve süresi,
 Riske maruz kalma ile tesirleri arasındaki ilişki,
 İnsan faktörleri,
 Güvenlik fonksiyonlarının güvenilirliği,
 Güvenlik tedbirlerinin işlemez hale getirilme veya yanıltılma imkanları,
 Güvenlik tedbirlerinin idame ettirilebilme kabiliyeti

63
SONUÇLARA KARAR VERİLMESİ
Muhtemel bir olay sonrası beklenen zararın derecelendirilmesi için

aşağıdaki skala kullanılabilir.
SONUÇ DERECELENDİRME
---------------------- ------------------------------------------------------
(1) ÇOK HAFİF : İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren
(2) HAFİF : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren
(3) ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir
(4) CİDDİ : Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı
(5) ÇOK CİDDİ : Birden çok ölüm veya sürekli iş göremezlik

64
32
23.10.2017
SONUÇLARA KARAR VERİLMESİ
Muhtemel bir olayın meydana gelme olasılığının derecelendirilmesi için

aşağıdaki skala kullanılabilir.
OLABİLİRLİK DERECELENDİRME
----------------------------- ------------------------------------
(1) Çok küçük olasılık : Yılda bir
(2) Küçük olasılık : Ayda bir
(3) Orta dereceli olasılık : Haftada bir
(4) Yüksek olasılık : Her gün
(5) Çok yüksek olasılık : İş yapıldığı sürece

65
Risk Matrisi

66
33
23.10.2017
Risk Matrisi

67
Risk Matrisi
Bölgelerin Özellikleri

68
34
23.10.2017
Risk Matrisi
1. Bölge: Kabul Edilebilir Riskler

 İhtimal ve şiddeti düşük bölge
 Risk skoru küçük
 Bu bölgede yer alan riskler genellikle KABUL EDİLEBİLİR RİSKLER olarak
tanımlanmaktadır.
 Bu bölgedeki riskler, inceleme anında kontrolü yeterli olup,
gerçekleşmesi halinde işletme için önemli bir zarar doğurmayacak
risklerdir.

69
Risk Matrisi
2. Bölge: Transferi Gereken Riskler
 İhtimali Düşük - Şiddeti Yüksek bölge
 Risk skoru orta
 Bu bölgede yer alan riskler genellikle TRANSFER EDİLMESİ GEREKLİ
RİSKLER olarak tanımlanmaktadır.
 İhtimal asgari düzeye indirilmesine rağmen gerçekleştiğinde işyeri
için kabul edilemez nitelikte sonuçlar doğurabilecek olan riskler.
Bu sonuçlardan korunmak için;
1. Risk sonuçları sigorta şirketiyle paylaşılır veya tamamı
devredilir.
2. Risk teknolojiye transfer edilir.
3. Proses veya işlem kısmen uzman bir kuruluşa verilir.
4. Ürün tamamen piyasadan temin edilebilir.

70
35
23.10.2017
Risk Matrisi
3. Bölge: Azaltılabilir Riskler

 İhtimali yüksek - Şiddeti düşük bölge
 Risk Skoru ORTA
 Bu bölgede yer alan riskler genellikle AZALTILMASI GEREKLİ RİSKLER
olarak tanımlanmaktadır.
 İnceleme anında kontrol önlemleri yetersiz olup, risk kontrol
önlemlerinden hiyerarşik sıraya uygun olarak bir veya bir kaçının
uygulanması ile risklerin kabul edilebilir sınırlara getirilmesi
mümkün olan riskler.

71
Risk Matrisi
4. Bölge: Kabul Edilemez Riskler

 İhtimali ve Şiddeti Yüksek bölge
 Risk Skoru yüksek
 Bu bölgede yer alan riskler KABUL EDİLEMEZ RİSKLER olarak
tanımlanmaktadır.
 Mevcut şekliyle çalışılması halinde güvenlik kontrolünün mümkün
olamayacağı düşünülen yüksek düzeyli riskler.

72
36
23.10.2017
3. Adım
Kontrol Tedbirlerine Karar Ver

73
Kontrol Tedbirlerine Karar Ver
Bu adımda risklerin kabul edilebilir düzeye indirilmesi için gerekli kontrol

tedbirlerine karar verilir.
1) Önleyici Tedbirler:
İhtimali azaltıcı tedbirler
2. Koruyucu Tedbirler:
Şiddeti azaltıcı tedbirler

74
37
23.10.2017
Kontrol Tedbirlerine Karar Ver, Risk Kontrol

Önlemlerinin Hiyerarşik Düzeni
1- Tehlikelerin ortadan kaldırılması,

(Riskleri kaynağında yok etmeye çalışmak)
2- Tehlikeli olanı daha az tehlikeli olanla değiştirmek, (İkame)
3- Mühendislik önlemlerini uygulamak;

 Otomasyon,
 Tecrit (ayırma)
 Uzaklaştırma,
 Havalandırma,
 Ergonomik yaklaşımlardan yararlanma.

75
Kontrol Tedbirlerine Karar Ver, Risk Kontrol

Önlemlerinin Hiyerarşik Düzeni
4- İdari önlemler/İşaretler/uyarılar
 Çalışma süreleri,
 İşyeri düzeni,
 Eğitim ve Öğretim,
 Planlı bakım-onarım
 Mental riskler, monotonluk, iletişim
 Denetim-Disiplin,
5- SON ÇARE Kişisel koruyucu donanımlar;

 Eğitim, Temin, Kullandırma

76
38
23.10.2017
4. Adım
Kontrol Tedbirlerini Tamamla

77
Kontrol Tedbirlerini Tamamla
Bu adımda seçilen kontrol tedbirleri işyerinde uygulanarak tamamlanır.
Kontrol tedbirlerinin tamamlanması şu hususları içerir;

 Çalışma yöntemlerinin geliştirilmesi
 İletişim
 Eğitim ve öğretimin sağlanması
 Denetim
 Bakım

78
39
23.10.2017
5. Adım
İzle ve Tekrar Et

79
İzle ve Tekrar Et
Son adım tedbirlerin etkinliğinin izlenmesi ve tekrar edilerek gözden

geçirilmesidir.
Bu adımda en azından şu sorular cevaplandırılmalıdır.

 Seçilen kontrol tedbirleri planlandığı gibi tamamlanmış mı?
 Seçilen kontrol tedbirleri yerinde tedbirler mi?
 Bu kontrol tedbirleri doğru bir şekilde uygulanmış mı?
 Seçilen yöntem çalışıyor mu?
 Kontrol tedbirleri yeni ve ilave riskler çıkarmış mı?
 Değerlendirilen risklere maruziyet ortadan kaldırılmış veya
yeterince azaltılmış mı?

80
40
23.10.2017
İzle ve Tekrar Et
Tehlike, Risk, Torna Tezgahı

81
İzle ve Tekrar Et
Tehlike, Risk, Torna Tezgahı, Tedbir

82
41
23.10.2017
İzle ve Tekrar Et
Tehlike, Risk, Yüksekte Çalışma

83
İzle ve Tekrar Et
Tehlike, Risk, Yüksekte Çalışma, Tedbir

84
42
23.10.2017
İzle ve Tekrar Et
Tehlike, Risk, Su-Elektrik

85
İzle ve Tekrar Et
Tehlike, Risk, Su-Elektrik

86
43
23.10.2017
This is how factory workers in Italy protest

87
Risk Değerlendirme Metotları

88
44
23.10.2017

Risk Değerlendirme Yönteminin Seçimi
 Bir işletmede risk değerlendirme yöntemlerinin seçim aşaması en önemli
aşamadır, bu seçimin yanlış yapılması işletmede maddi ve manevi
kayıplara neden olacaktır.
 Risk haritasının oluşturulması ve başlangıç tehlike analizi yapılırken hangi

kalitatif ve kantitatif yöntemlerin seçileceğine, işletmenin kendi
ihtiyaçlarına, yapısına, tehlikelerinin büyüklüğüne göre bu konuda uzman
kişi tarafından karar verilmelidir.

89

 Tehlikeleri küçük olan küçük kuruluşları karmaşık ve zor tehlike
tanımlaması, risk değerlendirmesi ve risk kontrol uygulamalarına
zorlamak başarı oranını düşürecektir.
 Risk değerlendirmesi yapılacak bir işletmede öncelikle de “Risk

Yönetim Prosesi” nin oturtulabilmesi için, prosesin aşamalarının iyi
anlaşılmış olması gerekir.
 “Risk Yönetim Prosesi”nin ilk aşaması olan “Tehlike Tanımlama”

aşaması en önemli aşamadır.
 Bu aşamada işletmede makro ayrıştırma algoritması ve mikro

ayrıştırma algoritması uygulanması, malzeme güvenlik formlarının
oluşturulması, bu formların parçalanarak taşıma, depolama, kullanma
ve acil eylem ve ilk yardım talimatlarının oluşturulması ve tehlike
derecelendirme ve sınıflandırma yapılması gerekmektedir.

90
45
23.10.2017

 Risk değerlendirmesi yalnızca işletmedeki bir kişinin/analistin tek

başına yapabileceği bir işlem değildir.
 İşletmede bu işle ilgilenen bir tek İSG Uzmanı olsa dahi, işletmedeki
üst yönetim kadrosundan, tüm işçilere kadar herkesin bir fiil
çalışmasını gerektiren bir çalışmadır. (Herkesin katılımı)
 Unutulmamalıdır ki; işletmedeki bu konuya bakış açısı sadece yasal bir

zorunluluğu yerine getirmek ise o işletmedeki iş kazası ve meslek
hastalıkları ağırlık hızında yada mal hasar şiddet frekansında bir
azalma sağlanamayacak, iş günü ve maddi kayıplar önlenemeyecektir.

91

 Risk değerlendirmesine başlamadan önce işletmede bilgilendirme
toplantıları yapılmalı ve konu ile ilgili eğitimler verilmeli ve işletmedeki
tüm çalışanlar ile birlikte yönetim kadrosu bu çalışmaya dahil edilmelidir.
 Tehlikelerin doğru tanımlanabilmesi, risklerin değerlendirilebilmesi için

mutlaka veri gereklidir, bu verilerin çoğu da çalışanlardan (Kazaya ramak
kalma, tehlikeli durum, çalışmaktan kaçınma formları, kaza/olay
araştırma raporları) elde edilebilir.
 Özellikle doldurulan formlarda bulunan durumlarla ilgili olarak, formu

dolduran çalışana olumlu yaklaşılmalı ve olayın tekrarını engellemek için
beraber çalışılmalıdır, sorgulayıcı bir yaklaşım bu verilerin gelmesini
engelleyecek ve analist en önemli veri kaynağını kaybedecektir.

92
46
23.10.2017

 “Risk Yönetim Prosesi” yeni oluşturacak bir işletmede öncelikle “Risk

Haritası“ oluşturulur.
 İşletmede/işyerinde yaralanma, kayma, düşme, ölüm, malzeme düşmesi,

meslek hastalığı, makina-ekipman zararları, kimyasal maddelerle
temaslar, yangın, patlama v.b.tehlikeler tanımlanarak ve bu
tanımlamalara göre işyerinin “Risk Haritaları” ve “Bilgi Bankaları”
oluşturulur.
 Oluşturulan bilgi bankaları kullanılarak Ekipman Gözetleme Analiz,

Ekipman Davranış Analiz ve Kaza Senaryosu Sonuç Algoritması
oluşturulur, böylece Kaza Senaryoları Bilgi Bankası oluşturulabilir.
 Risk haritası oluşturulmuş bir işletmede Risk Yönetim Prosesini oturtmak

çok daha kolaydır.

93
Risk Değerlendirme Metotları;

 Nitel (Kalitatif) Risk Değerlendirme Metotları,
 Nicel (Kantitatif) Risk Değerlendirme Metotları,
 Karma Risk Değerlendirme Metotları
olarak sınıflandırılabilir.

94
47
23.10.2017

Nitel (Kalitatif) Risk Değerlendirme Metotları
 «Kalitatif (Qualitative) risk analizi riski hesaplarken ve ifade ederken

numerik (nicel-sayısal-rakamsal matematiksel) değerler yerine
tanımlayıcı (düşük, yüksek, çok yüksek gibi) değerler kullanır.»
 Kalitatif analiz, olayların potansiyel etkilerinin derecesini ve bunların

ortaya çıkma ihtimallerini, kelimelerden oluşan skalalar üzerinden
analiz eder.

95

1. Ön Tehlike Analizi (PHA)

2. Çek-list Kullanılarak Birincil Risk Analizi (PRA – Preliminary Risk
Analysis Using Check-List)
3. Olursa Ne Olur?, (What If?)
4. Tehlike ve Çalışılabilirlik Analizi (HAZOP, Hazard and Operability
Studies)

96
48
23.10.2017
1) Ön Tehlike Analizi (PHA,

Preliminary Hazard Analysis)

97

1) Ön Tehlike Analizi (PHA)
 İşletmenin - tesisin tasarımı aşamasında tehlikelerin analizi için
kullanılan tehlike değerlendirme tekniğidir.
 Yada daha detaylı çalışmalara model olarak kullanılabilecek olan hızla

hazırlanabilen kalitatif bir risk değerlendirme metodolojisidir.
 Bu metodda olası sakıncalı olaylar önce tanımlanır daha sonra ayrı ayrı
çözümlenir. Her bir sakıncalı olay veya tehlike, mümkün olan
düzelmeler ve önleyici ölçümler formüle edilir.
 Bu metodolojiden çıkan sonuç, hangi tür tehlikelerin sıklıkla ortaya

çıktığını ve hangi analiz metodlarının uygulanmasının gerektiğini
belirler.
 Tanımlanan tehlikeler, sıklık/sonuç diyagramının yardımı ile sıraya

konur ve önlemler öncelik sırasına göre alınır.

98
49
23.10.2017

 PHA, analistler tarafından erken tasarım aşamasında uygulanır, ancak
tek başına yeterli bir analiz metodu değildir, diğer metodolojilere
başlangıç verisi olması aşamasında yararlıdır.
 Özellikle işyerinde/işletmede tehlikeli maddeler bulunması yada

yüksek tehlike derecesi taşıyan proses veya sistem bulunduğu
durumda birincil tehlike analizi aşamasında “Proses Endüstrileri İçin
Güvenlik Ölçümleme isteminin Uygulanması” gerektiğine karar
verilebilir.
 PHA yapılırken, geçmiş kazalar ve eğer tutuluyorsa tehlikeli durum ve

kazaya ramak kalalar dikkate alınarak geçmiş deneyim analizi yapılır.
 Bu aşama çok önemlidir, çünkü hangi metodolojilerin kullanılacağına

karar verilmesi aşamasında büyük rol oynar. Geçmiş deneyim analizi
işletmede daha çok hangi hataların meydana geldiği konusunda
analiste veri sağlar.
99

 Bir sonraki adım ise amaç analizidir, bu aşamada istenilen hedefler
belirlenir.
 Tehlike belirlenmesi aşamasında; potansiyel tehlikeli elemanlar, tehlikeli

durumlar, tehlikeli olaylar, emniyet sistem kayıpları veri olarak kullanılır.
İşletmenin tehlikeli durum ve geçmiş kaza kayıtları tutulmamış veya
yeni faaliyete geçmiş bir işletme olması durumunda aynı iş kolundaki
işletmelerdeki kaza örnekleri veri olarak kullanılabilir, analistin
tecrübesi bu aşamada büyük önem taşır.
 Tehlikelerin belirlenmesinden sonraki adım ise hangi risk değerlendirme

metodlarının seçileceğine karar verilmesidir. Belirlenen potansiyel
tehlikelerin “Ön Tehlike Analizi Risk Derecelendirme ve Seçim
Diyagramı” kullanılarak frekansı ve şiddetine göre risk skoru belirlenir.
 Burada dikkat edilmesi gereken bir husus şiddetin “felakete yol açan”,
“tehlikeli”, “marjinal” ve “önemsiz” olarak değerlendirilmesidir.
100
50
23.10.2017

 Yapılan risk değerlendirmesi sonucunda kabul edilemez bölgelerde
çıkan bir risk skoru elde edilmesi durumunda prosesin/işletmenin
mekanik bütünlüğünün korunması için alınan kontrol önemlerinin
tehlike potansiyelini azaltmak için yeterli olmadığı anlamı
çıkmaktadır.
 Bu durumda “Güvenlik Ölçümleme istemine” “Güvenlik Bütünlük

Derecesi” atanması gerektiği düzeltici önlem olarak belirtilir.

101

1) Ön Tehlike Analizi (PHA), Risk Değerlendirme Seçim Tablosu

102
51
23.10.2017


103
2) Çek-list Kullanılarak Birincil

Risk Analizi (PRA –
Preliminary Risk Analysis
Using Check-List)

104
52
23.10.2017

2) Çek-list Kullanılarak Birincil Risk Analizi
 PRA'nin amacı, sistemin veya prosesin potansiyel tehlikeli parçalarını

tespit ederek değer biçmek ve tespit edilen herbir potansiyel tehlike için
az yada çok kaza ihtimallerini belirlemektir.
 PRA yapan bir analist, tehlikeli parçaları ve durumları gösteren kontrol

listelerine güvenerek bu analizi yapar. Bu listeler kullanılan teknolojiye ve
ihtiyaca göre düzenlenir.

105

 Bir tesisin veya prosesin tüm donanımının
ve aletlerinin tam olup olmadığını veya
kusursuz işleyip işlemediğini saptar.
 İki adımda gerçekleştirilir.
 Çek-listelerindeki özel sorularla, analizi
yapılan tesisin eksiklikleri saptanır.
 Bir önlemler katalogu ile, yapılması
gereken düzeltmeler önerilir.
 Bu metodun amacı daha çok muhtemel- gerçekleşebilecek
önemli problemlerin acele tespit edilmesidir.
 Bu nedenle PRA metodu bir projeyi yerine getirme aşamasından
önceki“çevresel değerlendirmeden” öteye gidemez. PRA
metodu sistemin kurulması ve kullanıma geçmesi aşamasında
risklerin gözlemlenmesi için kullanılabilir.

106
53
23.10.2017

Çek-list kullanmanın yararları:
 Bir işletmedeki veya sistemdeki tesisatın veya ekipmanın tam olup
olmadığını veya kusursuz işleyip işlemediğini saptar,
 Kontrol edilecek hususların atlanılmasını engeller,
 Listelerindeki sorular işletmeye özel olarak hazırlandığı için, risk
değerlendirmesi yapılan tesisin eksiklikleri saptanır,
 Listelerde belirlenen noksanlıklar için Birincil Risk Analizi uygulanarak
gerekli önlemler tespit edilir.
 Çeklist kullanımından verimli sonuçlar alınabilmesi için deneyimli

uzmanlar tarafından hazırlanmış olması gereklidir.
 İSG Uzmanı öncelikle çeklistler ile işyerinde bir gözden geçirme yapar,
daha sonra tespit edilen noksanlıklar için birincil risk analizi formu
doldurularak gerekli önlem belirlenir, önleyici ölçümlemeler ve
önlemlerin yerine getirilme ölçümü yapılır.

107

Çek-list ile Risk Analizi Örneği
Uygun Yetersiz Yok Kontrolü yapılan konu Düşünceler
Tehlikeli alan yeterince

tanımlanmış-sınırlanmış mı?
Alana girişler kontrol altında mı?
Gerekli uyarı işaretleri var mı?

Uyarı işaretleri doğru ve
görülebilir mi?

108
54
23.10.2017

Çek-list ile Risk Analizi Örneği
Uygun Yetersiz Yok Kontrolü yapılan konu Düşünceler
Tehlikeli alan yeterince

tanımlanmış-sınırlanmış mı?
Alana girişler kontrol altında mı?
Gerekli uyarı işaretleri var mı?

Uyarı işaretleri doğru ve
görülebilir mi?

109

2) Çek-list Kullanılarak Birincil Risk Analizi, Çek-list Örneği

110
55
23.10.2017
3) Olursa Ne Olur?, (What If?)

111

 Bu metod, fabrika ziyaretleri ve prosedürlerin gözden geçirmesi
esnasında yararlıdır, hali hazırda var olan kaçınılmaz potansiyel
tehlikelerin tespit edilme oranını yükseltir.
 Bu metod işlemlerin herhangi bir aşamasında uygulanabilir ve daha az

tecrübeli risk analistleri tarafından yürütülebilir. Genel soru olan “Olursa
Ne Olur?” ile başlar ve sorulara verilen cevaplara dayanır. Aksaklıkların
muhtemel sonuçları belirlenir ve sorumlu kişiler tarafından herbir
durum için tavsiyeler tanımlanır. Bilgiler yazılı format ile sağlanır ve
çevresel değerlendirme raporu ile birlikte derlenir.

112
56
23.10.2017

 Risk değerlendirme raporunda, tehlikelerin tipini tarif etmek ve
tavsiyeleri değerlendirmek maksadıyla kullanılır.
 Bu metod ile yapılan risk değerlendirmesinde, risk analistinin dikkati

yalnızca bir noktaya odaklanabilir yada analistin tecrübesi o noktadaki
tehlikeyi görmesine olanak vermez.
 Bu metod çeşitli disiplinlerdeki takım üyelerinin tecrübelerine

dayanması ve bu takımdaki üyelerin tecrübelerine göre sonuçların çok
fazla etkilenmesi nedeniyle informal bir metoddur.

113

Eylem
Soru Sonuç Tavsiyeler Sorumlu
Zamanı
……….olursa ne
olur?
…...….olursa ne
olur?
……….olursa n
olur?

114
57
23.10.2017
4) Tehlike ve Çalışılabilirlik Analizi

(HAZOP),
Hazard and Operability Studies)

115

4) Tehlike ve Çalışabilirlik Analizi (HAZOP)
 Kimya endüstrisi tarafından, bu sanayinin
özel tehlike potansiyelleri dikkate alınarak
geliştirilmiştir.
 Multi disipliner bir ekip tarafından, kaza

odaklarının saptanması, analizleri ve ortadan
kaldırılmaları için uygulanır.
 Belirli kılavuz kelimeler kullanarak yapılan

sistemli bir beyin fırtınası çalışmasıdır.
 Çalışmaya katılanlara, belirli yapıda sorular

sorulup, bu olayların olması veya olmaması
halinde ne gibi sonuçların ortaya çıkacağı
sorulur.

116
58
23.10.2017

 Kimya endüstrisinde geniş kabul görmüş bir metoddur, çünkü bir

prosesteki sapmaların etkilerinin tespit edilmesini ve normal koşullar
altındaki prosesle karşılaştırma yapılma imkanı sağlar.
 Anahtar kelimeler, dizayn parametreleri ve tablolar kullanılır.

117

 Proses denetimine yardımcı olmak maksadıyla, tehlikeli sapmaları
normal değerlerle karşılaştırmak maksadıyla anahtar kelimeler
kullanılır, bu grup "Fazla ", "Az", "Hiç" vb. gibi kelimeleri içerir.
 Bu anahtar kelimeler basınç, sıcaklık, akış vb. gibi parametrelerin

(kılavuz kelimeler) durumlarını nitelemek için kullanılır.

118
59
23.10.2017

 Her bir durumda analist, sebepler, sonuçlar, belirleme metotları ve

düzeltici hareketler (yatıştırma ölçüsü) ile tanımlama yapar.
 Analiz çok disiplinli bir takım tarafından gerçekleştirilmelidir ve bir

takım lideri tarafından yönetilmelidir.
 HAZOP takımı aşağıda belirtilen çalışma gurubundan oluşur.

 Fabrikanın işveren vekili
 Fabrika müdürü
 İSG Uzmanı
 İşletme (Proses) Mühendisi
 Sistem ve Otomasyon Mühendisi
 Elektrik Mühendisi
 İnşaat Mühendisi (Gerekli ise)

119

HAZOP Takımının İzleyeceği Aşamalar:

 HAZOP uygulanırken öncelikle bir proses veya operasyonun bir adımı
seçilir, yada proses veya operasyonda çalışanların doldurduğu
"Tehlike ve İşletilebilme Çalışması Formu" nda belirtilen adım için
değerlendirme yapılır.
 Çalışmaya başlamadan önce ASME (American Society of Mechanical
Engineers) standartına göre proses akım şemasının çıkartılması
çalışmanın başarısını artıracaktır.
 Değerlendirmeye başlamadan önce yapılan çalışmanın amacı
açıklanır, prosesin veya operasyonun bir değişkeni seçilir ve kılavuz
kelimeler kullanılarak anlamlı bir "Tehlikeli Sapma" belirlenir.
 Tehlikeli sapmanın belirlenmesinde rehber kelimelerin verildiği
"HAZOP Sapma Matrisi" yardımcı olarak kullanılır.

120
60
23.10.2017


 Belirlenen tehlikeli sapma için HAZOP takımı tarafından
muhtemel nedenlerin listesi hazırlanır, bu aşamada takımın
tecrübesi ve liderin önderliği önem kazanır.
 Tehlikeli sapmanın sonuçları dikkatle gözden geçirilerek,
sapmanın oluşmasını önleyici koruyucu önlemler tanımlanır ve
önlemlerin alınmasından sonra kalan riskin kabul edilebilir olup
olmadığına karar verilir.
 Kalan risk kabul edilemez bir düzeyde ise yapılacak eylemler
belirlenmeli ve özellikle bu aşamada HAZOP takım lideri mekanik
bütünlüğün sağlanmasında bir problem görüyorsa alınacak
önlemlerin çoğaltılmasını sağlamak için "Güvenlik Bütünlük
Ölçümlemesi" yapmalıdır.
 Prosesin veya operasyonun bir adımında seçilen bir değişken için
uygulanan çalışma diğer değişkenler içinde uygulanmalı, bu adım
tamamlanınca prosesin veya operasyonun diğer adımlarına
geçilmelidir.
121

 Unutulmamalıdır ki bir fabrikada/işletmede HAZOP'un yanında
diğer risk değerlendirme metodları da uygulanmalıdır.
 HAZOP işletmedeki proses veya operasyonlar aşamasındaki
tehlikeli sapmaların ortaya çıkarılması aşamasında etkilidir.
 Ancak bir işletme/fabrikada proseslerin yanında diğer mekanik,
elektrik, depolama ve yardımcı işlerde mevcuttur, bu işlerde
ortaya çıkabilecek tehlikelerin belirlenmesi için diğer risk
değerlendirme yöntemlerinden bir veya birkaçı da uygulanmalıdır.
 HAZOP çalışması bir proses veya operasyona uygulanıp çalışma
bitirilmiş olmasına rağmen, çalışma esnasında gözden kaçırılmış
bir tehlikeli sapma ile ilgili bilgi o proses veya operasyon içinde
çalışanlardan yada HAZOP takım üyelerinden gelebilir.
 Bu tür bir bilgi gelmesi durumunda seçilen sistem, hat, donanım
veya teçhizatın öncelikle tehlikeli sapması tanımlanır, ölçümleme
yapılır ve en son olarak da eylem belirlenir.

122
61
23.10.2017

HAZOP Uygulaması:
a) Risk değerlendirmesinde HAZOP takımının belirlediği sürelerde,
b) Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olduğunda,
c) Ortam ölçümleri ve sağlık gözetimlerinin sonuçlarına göre
gerektiğinde,
d) Proseste veya operasyonda kimyasal maddeler nedeni ile
herhangi bir kaza olduğunda,
e) En az 5 yılda bir defa,
f) Tamir ve bakım işlerine başlamadan önce,
g) Prosese veya operasyona bir eklenti veya tehlikeli kimyasal
maddeler içeren yeni bir proses için
yapılmalıdır.
HAZOP takımına, tecrübeli bir İSG uzmanı liderlik yapmalıdır.

HAZOP uygulaması uzun zaman ve emek gerektiren bir çalışmadır.

123

HAZOP Tehlike Sapma Analizi (Akış Diyagramı)

124
62
23.10.2017

4) HAZOP, Rehber Kelimeler
Rehber Kelimeler Açıklama Örnek
No, None,
YOK Beklenen değişken karşılanmamış Akış yok
Not
More,
FAZLA Parametrede nicelik olarak artma Yüksek sıcaklık oluştu
Higher
AZ Less, Lower Parametrede nicelik olarak azalma Düşük basınç oluştu
AYRICA As well as İlave bir aktivite Diğer vana da kapandı
Sistemin sadece bir kısmı

KISMEN Part of Beklenen değişkenin bir kısmı karşılanmış
durdu
Sistem durunca reaktör
TERS Reverse Beklenenin tersi gerçekleşmiş
vakum yaptı
DİĞER Other Than Başka bir değişken ile yer değiştirme Gaz hattında sıvı var
GEÇ-ERKEN Early/Late Faaliyetin istenen zamanda olmaması
ÖNCE-SONRA Before/After Sıralamanın doğru yapılmaması

125

4) HAZOP, Rehber Kelimeler

126
63
23.10.2017

4) Tehlike ve Çalış. Analz., Örnek HAZOP

127

 Kimyasal A, kimyasal B
reaksiyona girerek kimyasal C’yi
üretmektedir.
 Reaksiyon; ekzotermik
reaksiyondur ve bundan dolayı
reaktörün sıcaklığı ile kullanılan
soğutma suyunun sıcaklığının
kontrol edilmesi gerekmektedir.
 Kimyasal A ve B'nin eklenme

oranı tepkime yolunu
etkilemektedir. Tepkime yolu
değişmekte ve D kimyasalı
oluşmaktadır, D kimyasalı yanıcı
normal şartlar altında
patlayıcıdır.

128
64
23.10.2017

4) Tehlike ve Çalış. Analz., HAZOP Uygulama Şekli
KILAVUZ KELİME
ANAHTAR KELİME
TEHLİKELİ SAPMA

4) Tehlike ve Çalış. Analz., Hazop Uygulama Şekli
AKIŞ
HİÇ
AKIŞ YOK
65
23.10.2017

Anahtar Kılavuz Tehlikeli Olası Gerekli

Kelime Kelime Sapma Nedenler Sonuçlar Aksiyonlar
1) A kimyasalı
2) Reaktöre hammadde
beslemenin tankına düşük
A Kimyasalı kesilmesi seviye
depolama alarmının
AKIŞ tankında kurulması
HİÇ AKIŞ yeterli
YOK
hammadde
yok 1) Akış olmaması 2) Depolama
sebebiyle reaktör alanı operatörü
içerisinde D ile iletişimin
kimyasalı sağlanması
oluşumu

4) Tehlike ve Çalış. Analz., HAZOP Uygulama Şekli
KILAVUZ KELİME
ANAHTAR KELİME
TEHLİKELİ SAPMA
66
23.10.2017

4) Tehlike ve Çalış. Analz., Hazop Uygulama Şekli
SICAKLIK
FAZLA
YÜKSEK SICAKLIK

Anahtar Kılavuz Tehlikeli Olası

Kelime Kelime Sapma Nedenler Sonuçlar Gerekli Aksiyonlar
1) Su 1) Su deposuna alt
deposunda seviye alarmının
yeterli su yok kurulması
Reaktör
YÜKSEK 2) Soğutma içerisinde 2) Soğutma suyu
FAZLA SICAKLIK
SICAKLIK suyu sıcaklık ve pompası üzerine ters
pompasında basınç tepki hattı kurulması
arıza artışı
3)Soğutma 3) Belli aralıklarla

suyu borulama boru hatlarının
hattında kırılma denetlenmesinin
sağlanması
67
23.10.2017
Karma Risk Değerlendirme Metotları

 «Kantitatif (Quantitative-Nicel) risk analizinde, risk hesaplanırken
sayısal-rakamsal yöntemler kullanılır.»
 «Bu metotta tehdidin olma ihtimali ile tehdidin etkisine sayısal

değerler verilir ve bu değerler matematiksel ve mantıksal metotlar ile
proses edilip risk değeri bulunur.»

135
Karma Risk Değerlendirme Metotları
1) Matris
1.1) L-tipi Matris
1.2) X-tipi Matris
2) Fine – Kinney Metodu
3) Hata Türleri ve Etkileri Analizi (FMEA, Failure Mode and Effects
Analysis)
4) Hata Ağacı Analizi (FTA, Fault Tree Analysis) (Karma)
5) Olay Ağacı Analizi (ETA, Event Tree Analysis) (Karma)
6) Neden-Sonuç Analizi (FTA ve ETA’nın bir harmanıdır) (CCA, Cause-
Consequence Analysis) (Karma)
 Karma risk değerlendirmesi metotları aynı zamanda nicel risk

değerlendirme metodu olarak ta kullanılabilir.

136
68
23.10.2017
1)Risk Değerlendirme Karar Matrisi

(RADM)
Risk Assessment Decision Matris)

137
Karar Matris Metodolojisi
 En sık kullanılan yaklaşımlardan biri olan risk değerlendirme matrisi

ABD askeri standardı MIL_STD_882-B olarak da bilinen sistem güvenlik
program gereksimini karşılamak maksadıyla geliştirilmiştir.
 Matris diyagramları, iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi

analiz etmekte kullanılan değerlendirme araçlarıdır.
 Bu metot basit olması dolayısıyla tek başına risk analizi yapmak

zorunda olan analistler için idealdir.
 Ancak, değişik prosesler içeren veya birbirinden çok farklı akım

şemasına sahip işlerin/proseslerin hepsi için tek başına yeterli değildir
ve analistin birikimine göre metodun başarı oranı değişir.
 5x5 Matris diyagramı (L Tipi Matris) özellikle sebep-sonuç ilişkilerinin

değerlendirilmesinde kullanılır.

138
69
23.10.2017
1.1) L-tipi matris

139
1.1) L-tipi matrisler
 İşletmelerde özellikle aciliyet gerektiren ve biran evvel önlem

alınması gerekli olan tehlikelerin tespitinin yapılabilmesi için
kullanılmalıdır.
 Bu metod ile öncelikle bir olayın gerçekleşme ihtimali ile

gerçekleşmesi takdirinde sonucunun derecelendirilmesi ve ölçümü
yapılır.
 Risk skoru ihtimal ve zarar derecesinin çarpımından elde edilerek

tablodaki yerine yazılır.
Risk Skoru = İhtimal x Zarar Derecesi

140
70
23.10.2017
Risk = Olasılık x Şiddet
OLASILIK ORTAYA ÇIKMA OLASILIĞI İÇİN DERECELENDİRME

BASAMAKLARI
ÇOK KÜÇÜK Hemen hemen hiç
KÜÇÜK Çok az (yılda bir kez), sadece anormal durumlarda
ORTA Az (yılda bir kaç kez)

YÜKSEK Sıklıkla (ayda bir)
Çok sıklıkla (haftada bir, her gün), normal çalışma
ÇOK YÜKSEK
şartlarında

141
Risk = Olasılık x Şiddet

ŞİDDET DERECELENDİRME
ÇOK HAFİF İş saati kaybı yok, hemen giderilebilen, ilk yardım gerektiren
HAFİF İş günü kaybı yok, kalıcı etkisi olmayan ayakta tedavi
ORTA Hafif yaralanma, yatarak tedavi/yaralanma
CİDDİ Ciddi yaralanma, uzun süreli tedavi, meslek hastalığı
ÇOK CİDDİ Ölüm, sürekli iş göremezlik

142
71
23.10.2017

143

Risk skor matrisi
SONUÇ EYLEM
Belirlenen risk kabul edilebilir bir seviyeye
düşürülünceye kadar iş başlatılmamalı eğer devam
Katlanılamaz
eden bir faaliyet varsa derhal durdurulmalıdır.
Riskler (25)
Gerçekleştirilen faaliyetlere rağmen riski düşürmek
mümkün olmuyorsa, faaliyet engellenmelidir.
Belirlenen risk azaltılıncaya kadar iş başlatılmamalı eğer
devam eden bir faaliyet varsa derhal durdurulmalıdır.
Önemli Riskler Risk işin devam etmesi ile ilgiliyse acil önlem alınmalı
(15,16,20) ve bu önlemler sonucunda faaliyetin devamına karar
verilmelidir.

144
72
23.10.2017

Risk skor matrisi
Orta
Düzeydeki Belirlenen riskleri düşürmek için faaliyetler
Riskler başlatılmalıdır. Risk azaltma önlemleri zaman alabilir.
(8,9,10,12)
Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için ilave kontrol

Katlanılabilir
proseslerine ihtiyaç olmayabilir. Ancak mevcut
Riskler
kontroller sürdürülmeli ve bu kontrollerin sürdürüldüğü
(2,3,4,5,6)
denetlenmelidir.
Önemsiz Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için kontrol

Riskler prosesleri planlamaya ve gerçekleştirilecek
(1) faaliyetlerin kayıtlarını saklamaya gerek olmayabilir.

145

Ön hazırlık
İşe başlanmadan şu veriler toplanıp değerlendirilmelidir:

 Kimyevi, fiziki ve biyolojik ajanlar listesi,
 İş aktivitelerinin gözden geçirilmesi,
 Ortam ölçüm raporlarının incelenmesi,
 İş kazası ve hadise (olay) raporlarının incelenmesi,
 Literatür taraması (standart vb.),
 Uzman görüşlerinden yararlanılması,
 Teknik periyodik kontrol raporlarının incelenmesi,
 Benzeri diğer işyerlerinden elde edilen veriler.

146
73
23.10.2017

147
Tam Otomatik CNC Makas Risk Değerlendirmesi

Ön Gözlem
 Operasyon noktaları bilgisayar vasıtası ile programlanmaktadır.

 Tezgah etrafı zincirle çevrili durumda olup çalışma alanına girildiğinde
otomatik durmaktadır.
 Uygun çalıştırma ve durdurma butonları bulunmaktadır.
 Gövde topraklamaları uygun yapılmış ve periyodik kontrolleri
yapılmaktadır.
 Çalışan işçi eğitimli ustadır.
 Çalışma talimatı bulunmaktadır.
 Çalışma yeri uygun, ergonomiye dikkat edilmiştir.
 Gürültü seviyesi yüksektir.
 Vibrasyon zararlı seviyede değildir.
 Bakım sırasında eğitimli işçi bakım talimatı doğrultusunda hareket
etmektedir.

148
74
23.10.2017
Tam Otomatik CNC Makas Risk Değerlendirmesi
Tehlikel
Potansiyeli Kimler
i Tehlikeli Zarar RİSK Düzeltici
Tehlike etkilenebili Sonuç
Olay Durum İhtimal Şiddeti SKORU Önlem
Eleman r
Nedeni
Tam Gürültü Kulaklık Tezgahta İşitme Gürültü seviyesinin

otomatik kullanmam çalışan kaybı ölçümü, İşçilere
sac
CNC saç a işçiler zimmetle uygun
kesme kulaklık
makası 4 4 16 verilerek
kullandırılması,
eğitim verilmesi,

149
Sac (Levha) Kesme Makasları Risk Değerlendirmesi

Ön Gözlem
 Ayak pedalı ile çalışmaktadır.

 Acil stop butonu bulunmaktadır.
 Çalışan işçiler eğitimli ustadırlar.
 Tezgah durdurulmadan çalışma sırasında müdahale
edilmemektedir.
yapılmaktadır.
 Bıçak koruyucusu bazen çıkartılarak çalışılmaktadır.

150
75
23.10.2017
Sac (Levha) Kesme Makasları Risk Değerlendirmesi
Potansiy Tehlikeli Tehlike Kimler Sonu Zarar RİSK Düzeltici

eli Olay li Etkilenebi ç İhtim Şidd SKO Önlem
Tehlike Nedeni Durum lir al eti RU
Eleman
Saç Bıçak Parmak Operatör Uzuv İşçilere
kesme koruyucu kesme kaybı eğitim
makası su verilmesi,
çıkarılma bıçak
durumu koruyucusu
2 4 8
nun hiçbir
şekilde
çıkarılmam
asının
sağlanması.

151
Sac (Levha) Bükme Makinesi Risk Değerlendirmesi

Ön Gözlem
 Operasyon noktasında sensör bulunmaktadır.
 Ayak pedalı ile çalışmaktadır.
 Acil stop butonu bulunmaktadır.
 Gövde topraklamaları uygun yapılmış ama sensörlerin periyodik
kontrollerinin yapılmasında aksaklıklar olmaktadır.
 Çalışan işçi eğitimli ustadır ama parçalar çok küçük olabilmektedir.
 Gürültü zararlı seviyede değildir.
 Vibrasyon zararlı seviyede değildir.
etmektedir.

152
76
23.10.2017
Sac (Levha) Bükme Makinesi Risk Değerlendirmesi
Potansi Tehlikel Tehlikeli Kimler Sonuç Zara RİSK Düzeltici

yeli i Olay Durum Etkilene İhtim r SKOR Önlem
Tehlike Nedeni bilir al Şidd U
Eleman eti
Sac Saç Sensör Parmak Operatör Uzuv İşçilere
bükme arızası ve sıkıştırm kaybı eğitim
makinası küçük a verilmesi,
parça 2 4 8 sensörlerin
çalışılma periyodik
sı kontrol
edilmesi

153
Eksantrik Pres Tezgahı Risk Değerlendirmesi

Ön Gözlem
 Kapalı kalıp çalışmaktadır.

 İhtiyaç olduğunda açık kalıpta çalışmaktadır.
 Çalışan işçiler eğitimli ustadırlar.
 Tezgah durdurulmadan çalışma sırasında müdahale edilmemektedir.
yapılmaktadır.
 Gürültü zararlı seviyede değildir.
etmektedir.
 Tezgahta çift el kumanda yoktur.
 Ayak pedalı bulunmaktadır. Ayak pedalı üst koruyucusu vardır.

154
77
23.10.2017
Eksantrik Pres Tezgahı Risk Değerlendirmesi
Potansi Tehlikeli Tehlikel Kimler Sonu Zarar RİSK Düzeltici

yeli Olay i Durum Etkilene ç İhtim Şidde SKOR Önlem
Tehlike Nedeni bilir al ti U
Eleman
Açık
kalıpta İşçilere
ayak eğitim
pedalı verilmesi,
kullanılm açık kalıpta
Eksantri Parmak Uzuv
akta ve Operatör 4 4 16 çift el
k pres kopması kaybı
kıskaç kumanda
yada maşa kullanımını
kullanılm n
amaktadır sağlanması
.

155
Gazaltı Kaynak Makinesi Risk Değerlendirmesi

Ön Gözlem
 Kaynakta çalışan usta işçilere yeterli eğitim verilmiştir.

 Kaynak yapılan yerleri diğer işçilerin çalıştığı yerlerden ayıran paravan
yoktur.
 Kaynakta kullanılan gaz uygun tüplerde bulunmakta ve tüpler periyodik
olarak kontrol edilmektedir.
 İmalatçı firmanın etiketi bulunmaktadır.
 Tüpler uygun yerde depolanmaktadır.
 Çalışan işçilere uygun koruyucu olarak gözlük, eldiven, önlük verilmiştir
ancak gözlük kullanımına önem verilmemektedir.
 Lokal havalandırma bulunmamaktadır.
 Kaynak yapılan yerde yanıcı malzeme bulunmamaktadır.
 Kaynak özel bölümde yapılmaktadır.

156
78
23.10.2017
Gazaltı Kaynak Makinesi Risk Değerlendirmesi
Potansiyel Tehlikeli Tehlikeli Kimler Sonuç İhtimal Zarar RİSK Düzeltici

i Tehlike Olay Nedeni Durum Etkilenebili Şidde SKORU Önlem
Eleman r ti
Gaz altı Lokal Kaynak Operatör Meslek İşçilere eğitim
kaynak havalandırm gazlarından hastalığı verilmesi,
makinası a yoktur. meslek lokal
hastalığı havalandırma
yapılması,
4 4 16 uygun maske
alınarak
zimmetle
verilip
kullandırılmas
ı
Gaz altı Paravana yok Kaynak Diğer işçiler Gözlerin Kaynak
kaynak ışınlarından ışından paravanası
makinası diğer etkilenmesi yapılması
2 3 6
işçilerin ve yanlış
etkilenmesi harekete
sebebiyet
Gaz altı Kıvılcım Gözlük Çalışan işçi Görme Gözlük
kaynak sıçraması kullanmam kaybı kullandırılmas
makinası a 4 4 16 ı

157
Daire Testere Tezgahı Risk Değerlendirmesi

Ön Gözlem
 Operasyon noktası siper koruyucusu bulunmaktadır.
 Tezgah durdurulmadan çalışma sırasında müdahale edilmemektedir.
yapılmaktadır.
 Gözlük zaman zaman kullanılmamaktadır.

158
79
23.10.2017
Daire Testere Tezgahı Risk Değerlendirmesi

Ön Gözlem
Potansiyel Tehlikeli Kimler Zarar

Tehlikeli RİSK Düzeltici
i Tehlike Olay Etkilenebil Sonuç Şiddet
Durum İhtimal SKORU Önlem
Eleman Nedeni ir i
Daire Gözlük Parça Operatör Görme İşçilere
testere kullanmam sıçraması kaybı ve eğitim
a yaralanma verilmesi,
zimmetle
3 4 12
gözlük
verilerek
kullandırılma
sı

159
Toz Boya Kabini Risk Değerlendirmesi

Ön Gözlem
u İş parçaları püskürtme boya ile boyanmakta zararları bilinmektedir.
u Boya özel bölmelerde yapılmaktadır.
u Boya kabini lokal havalandırma sistemi yoktur.
u Çalışan işçi maske kullanmaktadır.
u Çalışan işçilerin genel sağlık muayenesinin yanında akciğer filmi
çekilmektedir.
u Çalışan usta işçilere yeterli eğitim verilmiştir.
u Çalışma talimatı bulunmaktadır.
u İhtiyaçtan fazla boya ayrı yerde depolanmaktadır.

160
80
23.10.2017
Toz Boya Kabini Risk Değerlendirmesi
Potansiy Tehlikel Tehlikeli Kimler Sonuç Zarar RİSK Düzeltici

eli i Olay Durum Etkilene İhti Şidde SKORU Önlem
Tehlike Nedeni bilir mal ti
Eleman
Boya Toz boya Lokal Boya Meslek Boya kabini
kabini partiküll havalandır işinde hastalı için uygun
eri ma yoktur. çalışan ğı lokal
işçiler. havalandırma
yapılacak,
5 4 20 işçiye uygun
maske
verilecek
eğitimle
kullanması
sağlanacaktır.

161
Kompresör Risk Değerlendirmesi

Ön Gözlem
 Kompresör çalışma alanının arka tarafına konumlandırılmıştır.

 Kompresörün basınç deneyi hidrolik olarak en yüksek çalışma basıncının
1,5 katı ile yapılmış olup belgelendirilmiştir.
 Kompresörler üzerinde; İmalatçı firmanın adı, Yapıldığı yıl, En yüksek
çalışma, basıncı ve hava kompresörü olduğu belirtilmiştir.
 Tehlike anında, uzak bir yerden durdurulması gerektiği eğitimi
verilmiştir.
 Kompresörün hava depolarında güvenlik supabı bulunmaktadır.
 Bakımı yapılmakta olup uygun yağ kullanılmakta ve suyu alınmaktadır.
Ama bakım yapan işçinin eğitim seviyesi düşüktür.
yapılmaktadır,

162
81
23.10.2017
Kompresör Risk Değerlendirmesi
Potansiy
Tehlikel Tehlike Kimler RİSK
eli Sonu Şidde Düzeltici
i Olay li Etkilene Olasılı SKOR
Tehlike ç t Önlem
Nedeni Durum bilir k U
Eleman
Kompres Bakım Hava Yakınınd Ölüm Kompresö
ör yapacak tankının a çalışan r
işçi iyi patlama işçiler bakımını
eğitimli sı yapacak
değildir. 2 5 10 işçi bu
konuda
iyi
eğitilmiş
olacaktır.

163
1.2) X-tipi matris

164
82
23.10.2017
1.2) X-tipi matrisler
 Matris diyagramları çok boyutlu düşünce yoluyla problemli konuların

açığa kavuşturulmasına katkı sağlar.
 Matris diyagramları bir probleme veya olaya iştirak eden veya problem
veya olay üzerinde etkisi olan faktörlerin, parametrelerin
tanımlanmasını ve aralarındaki ilişkinin belirlenmesini sağlar.
 Matris diyagramının temel avantajı; her çift değişken arasındaki ilişkinin

derecesini grafiksel olarak göstermesidir.

165
 Bu tip risk değerlendirmesi karmaşık prosesler veya akım şemaları

içeren işlerin mevcut olduğu yerlere veya olaylara uygulanabilir.
 Tek başına bir analistin yapmasına uygun değildir.
 Tecrübeli bir takım lideri önderliğinde disiplinli bir takım çalışması

gerektirir.
 5 yıllık geçmiş kaza araştırmasına İhtiyaç vardır.

166
83
23.10.2017
 Daha önce meydana gelmiş bir kazanın veya buna bağlı bir olayın
tekrarlanma olasılığı da değerlendirilir.
 Değerlendirme sonucunda riskin giderilmesi için alınacak önlemlerin

maliyet analizi de yapılarak, riskin maliyeti ile riski transfer etme
imkanı var ise iki maliyet karşılaştırılarak kıyaslanır.

167
 Yöntemin uygulanmasında, öncelikle bir işletme içerisinde bir

bölüm/parça veya bir olay seçilir.
 Seçilen konu ile ilgili olarak:

 5 yıllık geçmiş kaza araştırması yapılır veya arşivler incelenir,
 geçmiş kazaları ortaya getiren nedenler belirlenmeye çalışılır ve
 tekrarlama şansları araştırılır.

168
84
23.10.2017

X-tipi Matriste bir Olayın Gerçekleşme İhtimali:
OLASILIK DERECELENDİRME
Basit ekipman hatası veya valf hatası, hortumdan sızıntı
ÇOK YÜKSEK veya her günkü normal şartlar altında gerçekleşebilecek
insan hatası.
İkili ekipman hatası, ekipmandan sızıntı veya hortum
YÜKSEK
yırtılması, borulamada kırılma, insan hatası
İnsan hatası ile ekipman hatasının kombinasyonu veya
ORTA
proses hattındaki veya borulamalarında hata
Çoklu ekipman, valf, insan, boru hattı hatası veya

KÜÇÜK
tanklardaki, proses kaplarındaki spontane gelişen hatalar
ÇOK KÜÇÜK Sadece olağanüstü durumlarda gerçekleşir

169

X-tipi Matriste bir Olayın Kontrol Derecesi
SONUÇ KONTROL DERECESİ
VAR Kontrol var, sistemin çalışması ekipmanla da takip ediliyor
ORTA Kontrol var, ancak birim amiri gözetimi ile yapılıyor
ZAYIF Belli aralıklarla çalışanların uyarılması sağlanıyor
YOK Tamamen çalışanın inisiyatifinde

170
85
23.10.2017

X-tipi Matriste bir Olayın Şiddeti
Personel: Hafif sıyrıklar, 3 günden az iş günü kayıplı
kazalar.
ÇOK Toplum: Direkt etki yok.
HAFİF Çevre: Tamamen kontrol altında tutulabilecek çevresel etki
Ekipman: Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1 – 1,000 $
arası
Personel: İlk yardım gerektiren yaralanmalar.

Toplum: Koku veya gürültü yayılması sonucu rahatsızlık
verilmesi, direkt etki yok.
HAFİF
Çevre: Kontrol altına alınabilecek lokal çevresel etki
Ekipman: Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1,000 –
10,000 $ arası

171

Personel: Doktor müdahalesi gerektiren şiddetli yaralanmalar
ve meslek hastalıkları
Toplum: Doktor müdahalesi gerektiren şiddetli yaralanmalar
ORTA
Çevre: Kontrol altına alınamayan küçük düzeyli çevresel etki
Ekipman: Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 10,000 –
100,000 $ arası
Personel: Hayatı tehdit edici yaralanma, akut zehirlenmeli
meslek hastalığı veya kaza yada meslek hastalığı sonucu bir
kişinin ölümü
CİDDİ Toplum: Hayatı tehdit edici yaralanma veya kaza sonucu bir
kişinin ölümü
Çevre: Kontrol altına alınamayan orta düzeyli çevresel etki
Ekipman : Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 100,000 –
1,000,000 $ arası
172
86
23.10.2017

Personel: Birçok çalışanın hayatını tehdit edici şekilde
yaralanması, meslek hastalığına yakalanması veya kaza yada
meslek hastalığı sonucunda ölmesi
Toplum: Hayatı tehdit edici şekilde yaralanma, meslek
ÇOK hastalığına yakalanma veya kaza yada meslek hastalığı sonucu
CİDDİ birden çok ölüm
Çevre: Kontrol altına alınamayan büyük çaplı çevresel etki
Ekipman: Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1,000,0000 $ ve
üzeri

173

X-tipi Matriste bir Önceki Kazaların Sonucu
SONUÇ ÖNCEKİ KAZALAR

Ö Ölümlü kaza
Uzuv kayıplı hayati tehlike yaratabilecek kaza, hayati tehlike
UK
yaratacak meslek hastalığı
İş günü kaybı, uzun süreli tedavi gerektiren iş kazası veya
İGK
meslek hastalığı
HY Hafif Yaralanma
KRK Kazaya ramak kalma, tehlikeli durum

174
87
23.10.2017
Risk matrisi
üzerinden
belirlenen değerler
aşağıdaki formüle
yazılarak risk
derecelendirme
skoru elde edilir.
RDS = A + B + C + D

175

88
23.10.2017
Risk
u Risk
Ø Ne

177

178
89
23.10.2017
 Kullanımı kolay, yaygın olarak kullanılan bir metottur.

 İşyeri istatistiklerinin kullanımına imkan sağlar.
 Risk Değeri= İ x F x D olarak hesaplanır.

 İ= İhtimal, (0,2-10 arası bir değer)
 F=Frekans, (0,5-10 arası bir değer)
 D=Sonuçların Derecesi (1-100 arası bir değer)

179

Çizelge 1: İhtimal Skalası
 İhtimal: Zarar ya da hasarın zaman içinde gerçekleşme olasılığı
Değer Kategori
0,2 Pratik Olarak İmkansız
0,5 Zayıf İhtimal
1 Oldukça Düşük İhtimal
3 Nadir fakat Olabilir
6 Kuvvetle Muhtemel
10 Çok Kuvvetli İhtimal

180
90
23.10.2017

Çizelge 2: Frekans (Maruziyet) Skalası
 Frekans: Tehlikeye maruz kalma sıklığı
Değer Açıklama Kategori

0,5 Çok Nadir Yılda bir ya da daha az
1 Oldukça Yılda bir ya da birkaç kez

Nadir
2 Nadir Ayda bir ya da birkaç kez
3 Ara sıra Haftada bir ya da birkaç kez
6 Sıklıkla Günde bir ya da daha fazla
10 Sürekli Sürekli ya da saatte birden fazla

181

Çizelge 3: Etki / Zarar – Sonuç Skalası
 Derece: Tehlikenin gerçekleşmesi halinde insan, işyeri ve çevre üzerinde
oluşturacağı zarar ya da hasarın şiddeti
Değer Açıklama Kategori
Dikkate
1 Hafif-Zararsız veya önemsiz
Alınmalı
3 Önemli Minör-Düşük iş kaybı, küçük hasar, ilk Yrd.
7 Ciddi Majör-Önemli Zarar, Dış tedavi, işgünü kaybı
15 Çok Ciddi Sakatlık, uzuv kaybı, çevresel etki
40 Çok Kötü Ölüm, Tam maluliyet, Ağır çevre etkisi
100 Felaket Birden çok ölüm, önemli çevre felaketi
182
91
23.10.2017

Çizelge 4: Risk Düzeyine Göre Karar ve Eylem
Sıra Risk Değeri Karar EYLEM
1 R<20 Kabul Edilebilir Acil tedbir gerekmeyebilir.
(Önemsiz) Risk
2 20<R< 70 Olası Risk Eylem planına alınmalıdır.

3 70 <R<200 Önemli Risk Dikkatle izlenmeli ve yıllık eylem
planına alınarak giderilmelidir.
4 200 <R< 400 Yüksek Risk Kısa vadeli eylem planına alınarak
giderilmelidir.
5 R>400 Çok Yüksek Risk Çalışmaya ara verilerek derhal
tedbir alınmalıdır.

183

Çizelge 5: Risk Değerlendirme Formu
RİSK DEĞERLENDİRME FORMU
N TEHLİKELER RİSK RİSK DEĞERLENDİRMESİ Aksiyonlar ve Sorumlu Süre

u Ek Kontroller
İhtimal Frekans Etki Risk
Değeri
ONAYLAYAN
Adı Soyadı :
İmza : Tarih:

184
92
23.10.2017
3) Hata Türleri ve Etkileri Analizi

(FMEA)
(Failure Mode and Effects Analysis)

185
3) Hata Türleri ve Etkileri Analizi (FMEA)

Olası Hata Türleri ve Etki Analizi
 En yaygın kullanılan metodlardan biridir.
 Herhangi bir sistemin tamamı veya

bölümleri ele alınıp, bunlardaki kısımlar,
aletler, kompenentlerde ortaya
çıkabilecek arızalardan hem bölümlerin
hem de bütün sistemin nasıl
etkilenebileceği ve ortaya çıkabilecek
sonuçlar analiz edilir.

186
93
23.10.2017

FMEA Çeşitleri

187

FMEA Çeşitleri, 1) Sistem FMEA
 AMACI: Sistem ve alt sistemleri

analiz ederek, sistemin
eksiklerinden doğan sistem
fonksiyonları arasındaki potansiyel
hata türlerini belirlemektir.
 HEDEFİ: Sistemin kalitesini,

güvenirliğini ve korunabilirliğini
artırmaktır.

188
94
23.10.2017

FMEA Çeşitleri, 2) Tasarım FMEA
 AMACI: Bir makine veya ekipmanın tasarım aşamasında olası

hatalarını ortadan kaldırmak ve daha tasarım aşamasında sistemin
analiz edilerek üretime geçmeden hataların ortadan kaldırılmasını
sağlamaktır.
 HEDEFİ: İmalatın ilk aşaması olan tasarım aşamasında ekipmanın

kalitesini ve güvenilirliğini garanti etmektir.

189

FMEA Çeşitleri, 3) Proses FMEA
 AMACI: Üretim veya montaj prosesindeki eksiklerden doğabilecek hata
türlerini ortadan kaldırmak ve üretim ve montaj prosesini analiz
etmektir.
 HEDEFİ: Prosesin kalitesini, güvenirliğini ve korunabilirliğini artırmaktır.

190
95
23.10.2017

FMEA Çeşitleri, 4) Servis FMEA
 AMACI: Organizasyondaki aksaklıkların analiz edilmesidir.
 HEDEFİ: Organizasyonun kalitesini, güvenirliğini ve korunabilirliğini

artırmaktır.

191

Takım aşağıdaki unsurları belirlemeye çalışır.
 Analize konu olan kısmın fonksiyonu,

 Sorun çıkarma potansiyeli,
 Sorunun etkileri,
 Bu sorunun olası nedenleri,
 Bu nedenlerin bulunabilirliği,
 Bu sorunların önlenebilmesi için alınabilecek önlemler.

192
96
23.10.2017

Analizin 9-temel aşaması
1. FMEA amaçları ve düzeylerinin belirlenmesi için FMEA planlaması.
2. FMEA‘ nın gerçekleştirilmesi için özel prosedürlerin, temel kuralların ve
kriterlerin tanımlanması.
3. Fonksiyonlara, etkileşim alanlarına, faaliyet aşamalarına, faaliyet
türlerine ve çevreye göre sistemin analizi.
4. Proseslerin, karşılıklı bağlantıların ve bağımlılıkların gösterilmesi için
hata ağacı şemalarının, görev ve güvenilirlik şemalarının oluşturulması
ve analizi.
5. Potansiyel hata türlerinin tanımlanması.
6. Hata türlerinin ve etkilerinin değerlendirilmesi ve sınıflandırılması.
7. Hataları önleyecek ve kontrol edecek önlemlerin tanımlanması.
8. Önerilen önlemlerin etkilerinin değerlendirilmesi.
9. Sonuçların belgelendirilmesi

193

FMEA Metodunun Unsurları
FMEA’nın üç temel unsuru vardır.
a. İhtimal (Olasılık): (İ) Hatanın zaman içinde gerçekleşme sıklığını
gösteren değer, (1-10 arası)
b. Şiddet: (Ş) Hatanın gerçekleşmesi durumunda sonuçların
derecesini gösteren değer, (1-10 arası)
c. Tespit edilebilirlik: (T) Hatanın istenmeyen sonuçlara sebep
olmadan tesbit edilebilme derecesini gösteren değer, (1-10
arası)

194
97
23.10.2017
HATA OLASILIĞI HKS DERECE

HATA KÜMÜLATİF SAYISI
Çok Yüksek:Kaçınılmaz ½’ den fazla 10
Hata
1/3 9
Yüksek:Tekrar Tekrar Hata 1/8 8
1/20 7
Orta:Ara Sıra Olan Hata 1/80 6
1/400 5
1/2.000 4
Düşük:Nispeten Az Olan 1/15.000 3
Hata
1/150.000 2
Pek Az:Olası Olmayan 1/1.500.000’den düşük 1
Hata
195
SİSTEM FMEA ŞİDDET ETKİ SINIFLAMASI

ETKİ
Risk
ŞİDDETİN ETKİSİ DERECE
Uyarısız Felakete yol açabilecek etkiye sahip ve uyarısız gelen 10
Gelen Tehlike potansiyel hata
Uyarısız Yüksek hasara ve toplu ölümlere yol açabilecek etkiye 9
Gelen Tehlike sahip ve uyarısız gelen potansiyel hata
Çok Yüksek Sistemin tamamen hasar görmesini sağlayan yıkıcı etkiye 8
sahip ağır yaralanmalara,3.derece yanık,akut ölüm vb.
etkiye sahip hata
Yüksek Ekipmanı tamamen hasar görmesine sebep olan ve 7
ölüme,zehirlenme,3.derece yanık,akut ölümcül hastalık vb.
etkiye sahip hata
Orta Sistemin performansını etkileyen,uzuv ve organ kaybı,ağır 6
yaralanma,kanser vb. yol açan hata
Düşük Kırık ,kalıcı küçük iş görmemezlik,2.derece yanık,beyin 5
sarsıntısı vb. etkiye sahip hata
Çok Düşük İncinme, küçük kesik ve sıyrıklar,ezilmeler vb. hafif 4
yaralanmalar ile kısa süreli rahatsızlıklara neden olan hata
Küçük Sistemin çalışmasını yavaşlatan hata 3
Çok Küçük Sistemin çalışmasında kargaşaya yol açan hata 2
Yok Etki yok 1
196
98
23.10.2017
TESBİT TESBİT EDİLEBİLİRLİK OLASILIĞI DERECE

EDİLEBİLİRLİK
Tespit Edilemez Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 10
keşfedilebilirliği mümkün değil
Çok Az Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 9
keşfedilebilirliği çok uzak
Az Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 8
keşfedilebilirliği uzak
Çok Düşük Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 7
keşfedilebilirliği düşük
Düşük Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 6
keşfedilebilirliği çok düşük
Orta Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 5
keşfedilebilirliği orta
Yüksek Ortalama Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 4
keşfedilebilirliği yüksek ortalama
Yüksek Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 3
keşfedilebilirliği yüksek
Çok Yüksek Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 2
keşfedilebilirliği çok yüksek
Hemen Hemen Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 1
Kesin keşfedilebilirliği hemen hemen kesin
197

Risk Öncelik Değeri (RÖD).
R.Ö.D.= İhtimal x Şiddet x Tespit edilebilirlik

R.Ö.D.= İ x Ş x T
1-1000 arasında bir değer alabilir.

198
99
23.10.2017

Risk Öncelik Değeri (RÖD)
Sıra Risk Öncelik Değeri Karar
1 1 - 50 arası Düşük Riskli
2 50 - 100 arası Orta Riskli
3 100 - 200 arası Yüksek Riskli
4 200 - 1000 arası Çok Yüksek Riskli

199

Örnek FMEA
Yeni RÖD
R
Yeni (İ)
Yeni (Ş)
Yeni (T)
Tavsiye Edilen Sorumlu & Hareket

Sistem Hata Hatanın Hataların Kontrol Ö İyileştirmeler/ Tamamlama Tarihi
İ Ş T Eylemler Tarihi
/Parça Türü Sonuçları Nedenleri Önlemleri D
Yedek Jeneratör Teknik 2 2 1 4

1.8.2013
Pompa Enerji Pompa
9 jeneratör 5
jeneratör 2 90 mazot tankının Emniyet,
Kaynağı çalışmıyor arızası alınması doluluk takibinin 15.8.2013
Arızası
09 yapılması için
0 prosedür
hazırlanması

200
100
23.10.2017

Örnek FMEA
Yeni RÖD
Sorumlu &
R
Yeni (Ş)
Yeni (T)
Yeni (İ)
Tavsiye Edilen Tamamlama Hareket
Sistem Hata Hatanın Hataların Kontrol T Ö
İ Ş İyileştirmeler/ Tarihi Tarihi
/Parça Türü Sonuçları Nedenleri Önlemleri Eylemler
D
Bakım ve
Onarım
Bölümünün
gerekli Belirli
Teknik
aralıklarla
Pompa Sigorta Devre Aşırı 7
Kablo
6 gördüğü 8 336 Emniyet, 2 2 4 16
Hatası Yükleniyor Arızası hatların elektrik 1.8.2013
15.8.2013
derhal tesisatının
değiştirilmesi kontrolünün
(Mühendislik yapılması
Kontrolü)

201
4) Hata Ağacı Analizi

(FTA)
(Fault Tree Analysis)

202
101
23.10.2017
4) Hata Ağacı Analizi (FTA)
 1962 Yılında Bell Telefon

Laboratuvarları.nda
Amerikan Hava Kuvvetleri
için geliştirilmiştir.
 Bir tepe olayın gerçekleşmesi

veya gerçekleşmemesi için
alınması gereken önlemler
ayrıntılı bir şekilde analiz
edilir.
 Olmaması istenen tepe olay

saptanıp, bu olaya neden
olabilecek tüm faktörler
analiz edilir.

203
 Bu metod, tümden gelim mantığa dayanan bir tekniktir.
 Sakıncalı olay, daha önceden tanımlanmış olay ile hataların nedensel

ilişkileridir.
 FTA bir işletmede yapılan işler ile ilgili kritik hataların veya ana (majör)
hataların, sebeplerinin ve potansiyel karşıt önlemlerinin şematik
gösterimidir.
 Ayrıca düzenleyici hareketleri veya problem azaltıcı hareketleri

tanımlar.

204
102
23.10.2017
 FTA'nın amacı hataların gidiş yollarını, fiziksel ve insan kaynaklı hata

olaylarını sebep olacak yolları tanımlamaktır.
 FTA belirli bir hata olayı üzerine odaklanan analizci bir tekniktir. Daha
sonra muhtemel alt olayları mantıksal bir diyagramla şematize eder.
 Grafik olarak insan yada malzeme kaynaklı hasarların muhtemel

kombinasyonlarını oluşturur.
 İhtimallerini ortaya çıkarabileceği önceden tahmin edilebilen

istenmeyen hata olayını (en üst olay) grafik olarak gösterir.

205
 FTA çok geniş kapsamlı olarak güvenlik ve risk analizinde kullanılır. FTA
kalitatif bir teknik olarak bir hatayı alt bileşenlerine ayırarak onu
irdelediği için kullanışlıdır.
 Bu şekilde sistemi oluşturan her bir parçanın modifiye edilmesi,

çıkarılması yada elde edilmesine olanak sağlar.
 FTA tanımlamada, tasarımda, modifikasyonda, operasyonda, destekli

kullanımda yada bir boşaltım sisteminde kullanılabilir.
 Özellikle hiç bir işletim geçmişi olmayan yeni teknik proseslerin

kullanımında çok yararlı olur.
 FTA‘ dan elde edilen değerler bir dizi mantık diyagramları olarak bazı
kombinasyonların muhtemel hatalara nasıl yol açabileceğini gösterir.

206
103
23.10.2017
 Elde edilen hasar verileri oranlanabilirse ya da tahminler hasar olayları

için mevcutsa sonuçlar kalitatif hale getirilebilir.
 Bir hata ağacı bütün muhtemel bileşkeleri, hasar türlerini ya da hata

olaylarını içeremez.
 Genellikle en üst olaya göre düzenlenir ve zamanla kısıtlanır.
 FTA, sistemde tehlike olarak kendini gösteren olası tüm problem veya
hataların tanımlanmasında ve analizinde kullanılan sistematik bir yolu
temsil eder.
 FTA her düzeyde tehlike oluşturan hataların analizini yapar ve bir

mantık diyagramı aracılığı ile en büyük olayı (kaybı) yaratan hataların
ve problemlerin olası tüm kombinasyonlarını gösterir.

207
 Ayrıca hatanın belirlenmesinde söz konusu aşamalara yol göstererek

karmaşık ve karşılıklı ilişkiler sonucu ortaya çıkan olumsuzluğun
belirlenmesini ve bu olumsuzluğun oluşma olasılığını değerlendirmeyi
amaçlar.
 Bu yönüyle FTA, FMEA tekniği ve diğer risk değerlendirme metodları ile

amaç birliği içinde uygulanabilir.
 FTA'da oluşması istenmeyen olayın kökündeki sebebe kadar inilerek

istenmeyen diğer olası hatalar ve onların sebepleri ortaya çıkarılır.
 Tüm bu hataları ve sebeplerini görüntülemede tekniğin kendine özel

mantık sembollerinden yararlanılarak hatanın soy ağacı çıkarılır.

208
104
23.10.2017
 Hata ağacı analizinin aşamaları;
 1) Sistem analizi: Herhangi bir

sistemin güvenirliğinin
tanımlanması,
 2) FTA’nın oluşturulması:
Herhangi bir probleme etki eden
karmaşık ve biri birleri ile karşılıklı
ilişki içinde bulunan
olumsuzlukların belirlenmesi ve
bu olumsuzlukların oluşma
olasılıklarının değerlendirilmesi,
 3) FTA’nın değerlendirilmesi:
Herhangi bir sistemde kendini
tehlike olarak hissettiren tüm
problem veya olumsuzlukların
sistematik olarak ortaya
konulmasıdır.
209
4) Hata
Ağacı
Analizi
(FTA)

210
105
23.10.2017
5) Olay Ağacı Analizi

(ETA)
(Event Tree Analysis)

211
5) Olay Ağacı Analizi (ETA)
 ETA, başlangıçta nükleer

endüstride daha çok uygulama
görmüş ve nükleer enerji
santrallerinde işletilebilme analizi
olarak kullanılmıştır, daha sonra
diğer sektörlerde de sıklıkla
uygulanmaya başlanmıştır.
 ETA, başlangıçta seçilmiş olan

olayın meydana gelmesinden sonra
ortaya çıkabilecek sonuçların
akışını diyagram ile gösteren bir
yöntemdir.
 Hata ağacı analizinden farklı olarak

bu metodoloji tümevarımlı mantığı
kullanır.
212
106
23.10.2017
 Her hangi bir tehlikeli olayın yaratabileceği çeşitli senaryolar analiz edilir.
 İdeal olarak, birden fazla proses ve koruma sistemlerinin olduğu
tesislerde kullanılır.
 Kazaların sıklığı ve/veya olasılıkları sayısal olarak belirlenebilir.
 ETA, kaza öncesi ve kaza sonrası durumları gösterdiğinden sonuç
analizinde kullanılan başlıca tekniktir.
 Diyagramın sol tarafı başlangıç olay ile bağlanır, sağ taraf
fabrikadaki/işletmedeki hasar durumu ile bağlanır en üst ise sistemi
tanımlar. Eğer sistem başarılı ise yol yukarı, başarısız ise aşağı doğru
gider.
 ETA’da kullanılan mantık, FTA’da kullanılan mantığın tersinedir.
 Bu metot; sürekli çalışan sistemlerde veya “stand by” modunda olan
sistemlerde kullanılabilir.

213

Örnek

214
107
23.10.2017

Örnek

6) Neden – Sonuç Analizi

(CCA)
(Cause – Consequence
Analysis)
216
108
23.10.2017
 Bu teknik nükleer enerji santrallerinin risk analizinde kullanılmak üzere

Danimarka RISO laboratuvarlarında oluşturulmuştur, diğer endüstrilerin
sistemlerinin güvenlik düzeyinin belirlenmesi için de adapte edilmiştir.
 Neden - Sonuç analizi, Hata Ağacı Analizi (FTA) ile Olay Ağacı Analizinin
(ETA) bir harmanıdır. Bu metodoloji, neden analizi ile sonuç analizini
birleştirir ve bu nedenle de hem tümdengelimli hem de tümevarımlı bir
analiz yöntemini kullanır.

217
Neden – Sonuç Temelli Akış Diyagramı, Başlatıcı Olayın Olasılığı:

P0 = (P0.P1) + P0(1-P1)(1-P2) +P0(1-P1)P2

218
109
23.10.2017


110
23.10.2017
Mevzuat Açısından
Risk Değerlendirmesi

221
Mevzuatta İşverenin Yükümlülükleri
 30/6/2012 tarihli 28339 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 6331 sayılı

İSG Kanununun 10. maddesinin 1. fıkrasına göre, İşveren, İSG
yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür.
 6331 sayılı İSG Kanununun 26. maddesinin 1. fıkrasının ç bendine

göre, risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işverene 3000
TL, aykırılığın devam ettiği her ay için 4500 TL idari para cezası verilir.

222
111
23.10.2017
İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği

(Resmi Gazete Tarihi: 29.12.2012, Resmi Gazete Sayısı: 28512)
Madde 5: İSG Kanununun 10. ve 30. maddelerine dayanılarak

hazırlanan İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğine göre:
1) İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini

sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile İSG yönünden risk
değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
2) Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmiş olması; işverenin,

işyerinde İSG’nin sağlanması yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
3) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi

veya kişilere risk değerlendirmesi ile ilgili ihtiyaç duydukları her
türlü bilgi ve belgeyi temin eder.

223

Madde 6:
(1) Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından
gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur.
a) İşveren veya işveren vekili.
b) İşyerinde İSG hizmetini yürüten İSG uzmanları ile işyeri hekimleri.
c) İşyerindeki çalışan temsilcileri.
d) İşyerindeki destek elemanları.
e) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve
işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike
kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.
Destek elemanı: İşyerinde, asli görevinin yanında İSG ile ilgili

önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri
konularda özel olarak görevlendirilmiş personeldir.

224
112
23.10.2017

Madde 6:
(2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri
dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir.
(3) Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren

tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilir.
(4) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya

kişilerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve
zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini yürütmeleri
sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz.
(5) Risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişiler

işveren tarafından sağlanan bilgi ve belgeleri korur ve gizli tutar.

225

Madde 7:
(1) Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş
aşamasından başlamak üzere tehlikeleri tanımlama, riskleri belirleme ve
analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon,
yapılan çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamaları
izlenerek gerçekleştirilir.
(2) Çalışanların risk değerlendirmesi çalışması yapılırken ihtiyaç duyulan her

aşamada sürece katılarak görüşlerinin alınması sağlanır.

226
113
23.10.2017

Madde 8:
(1) Tehlikeler tanımlanırken çalışma ortamı, çalışanlar ve işyerine ilişkin
ilgisine göre asgari olarak aşağıda belirtilen bilgiler toplanır.
a) İşyeri bina ve eklentileri,
b) İşyerinde yürütülen faaliyetler ile iş ve işlemler,
c) Üretim süreç ve teknikleri,
d) İş ekipmanları,
e) Kullanılan maddeler,
f) Artık ve atıklarla ilgili işlemler,
g) Organizasyon ve hiyerarşik yapı, görev, yetki ve sorumluluklar,
h) Çalışanların tecrübe ve düşünceleri.
i) İşe başlamadan önce ilgili mevzuat gereği alınacak çalışma izin
belgeleri,

227

Madde 8:
j) Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve benzeri özellikleri ile sağlık
gözetimi kayıtları,
k) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika
gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu,
l) İşyerinin teftiş sonuçları,
m) Meslek hastalığı kayıtları,
n) İş kazası kayıtları,
o) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden
olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan
olaylara ilişkin kayıtlar.

228
114
23.10.2017

Madde 8:
p) Ramak kala olay kayıtları,
r) Malzeme güvenlik bilgi formları,
s) Ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları,
t) Varsa daha önce yapılmış risk değerlendirmesi çalışmaları,
u) Acil durum planları,
v) Sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma dokümanı gibi
belirli işyerlerinde hazırlanması gereken dokümanlar.

229

Madde 8:
(2) Tehlikelere ilişkin bilgiler toplanırken aynı üretim, yöntem ve
teknikleri ile üretim yapan benzer işyerlerinde meydana gelen iş kazaları
ve ortaya çıkan meslek hastalıkları da değerlendirilebilir.

230
115
23.10.2017

Madde 8:
(3) Toplanan bilgiler ışığında; İSG ile ilgili mevzuatta yer alan hükümler de
dikkate alınarak, çalışma ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik,
psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarından oluşan veya
bunların etkileşimi sonucu ortaya çıkabilecek tehlikeler belirlenir ve kayda
alınır. Bu belirleme yapılırken aşağıdaki hususlar, bu hususlardan
etkilenecekler ve ne şekilde etkilenebilecekleri göz önünde bulundurulur.
a) İşletmenin yeri nedeniyle ortaya çıkabilecek tehlikeler,
b) Seçilen alanda, işyeri bina ve eklentilerinin plana uygun
yerleştirilmemesi veya planda olmayan ilavelerin yapılmasından
kaynaklanabilecek tehlikeler,
c) İşyeri bina ve eklentilerinin yapı ve yapım tarzıile seçilen yapı
malzemelerinden kaynaklanabilecek tehlikeler,

231

Madde 8:
(3)
d) Bakım ve onarım işleri de dahil işyerinde yürütülecek her türlü
faaliyet esnasında çalışma usulleri, vardiya düzeni, ekip çalışması,
organizasyon, nezaret sistemi, hiyerarşik düzen, ziyaretçi veya işyeri
çalışanı olmayan diğer kişiler gibi faktörlerden kaynaklanabilecek
tehlikeler,
e) İşin yürütümü, üretim teknikleri, kullanılan maddeler, makine ve
ekipman, araç ve gereçler ile bunların çalışanların fiziksel özelliklerine
uygun tasarlanmaması veya kullanılmamasından kaynaklanabilecek
tehlikeler,
f) Kuvvetli akım, aydınlatma, paratoner, topraklama gibi elektrik
tesisatının bileşenleri ile ısıtma, havalandırma, atmosferik ve çevresel
şartlardan korunma, drenaj, arıtma, yangın önleme ve mücadele
ekipmanıile benzeri yardımcı tesisat ve donanımlardan
kaynaklanabilecek tehlikeler,

232
116
23.10.2017

Madde 8:
(3)
g) İşyerinde yanma, parlama veya patlama ihtimali olan maddelerin
işlenmesi, kullanılması, taşınması, depolanması ya da imha
edilmesinden kaynaklanabilecek tehlikeler.
h) Çalışma ortamına ilişkin hijyen koşulları ile çalışanların kişisel
hijyen alışkanlıklarından kaynaklanabilecek tehlikeler.
i) Çalışanın, işyeri içerisindeki ulaşım yollarının kullanımından
kaynaklanabilecek tehlikeler.
j) Çalışanların İSG ile ilgili yeterli eğitim almaması,
bilgilendirilmemesi, çalışanlara uygun talimat verilmemesi veya
çalışma izni prosedürü gereken durumlarda bu izin olmaksızın
çalışılmasından kaynaklanabilecek tehlikeler.

233

Madde 8:
(4) Çalışma ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal,
ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarının neden olduğu tehlikeler ile
ilgili işyerinde daha önce kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırma
çalışması yapılmamış ise risk değerlendirmesi çalışmalarında kullanılmak
üzere; bu tehlikelerin, nitelik ve niceliklerini ve çalışanların bunlara
maruziyet seviyelerini belirlemek amacıyla gerekli bütün kontrol, ölçüm,
inceleme ve araştırmalar yapılır.

234
117
23.10.2017

Madde 9:
(1) Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınarak bu
tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin hangi sıklıkta oluşabileceği ile bu
risklerden kimlerin, nelerin, ne şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği
belirlenir. Bu belirleme yapılırken mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz
önünde bulundurulur.
(2) Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler; işletmenin

faaliyetine ilişkin özellikleri, işyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri ve
işyerinin kısıtları gibi faktörler ya da ulusal veya uluslararası standartlar
esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak
analiz edilir.
(3) İşyerinde birbirinden farklı işlerin yürütüldüğü bölümlerin bulunması

halinde birinci ve ikinci fıkralardaki hususlar her bir bölüm için tekrarlanır.

235

Madde 9:
(4) Analizin ayrı ayrı bölümler için yapılması halinde bölümlerin
etkileşimleri de dikkate alınarak bir bütün olarak ele alınıp sonuçlandırılır.
(5) Analiz edilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzere

etkilerinin büyüklüğüne ve önemlerine göre en yüksek risk seviyesine
sahip olandan başlanarak sıralanır ve yazılı hale getirilir.

236
118
23.10.2017

Madde 10:
(1) Risklerin kontrolünde şu adımlar uygulanır.
a) Politika, planlama: Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve
önemine göre sıralı hale getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir
planlama yapılır.
b) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması: Riskin tamamen
bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye
indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır.
1) Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması.
2) Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla
değiştirilmesi.
3) Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi.

237

Madde 10:
(1) Risklerin kontrolünde şu adımlar uygulanır.
c) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması: Kararlaştırılan tedbirlerin iş
ve işlem basamakları, işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu
kişi ya da işyeri bölümü, başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri
içeren planlar hazırlanır. Bu planlar işverence uygulamaya konulur.
d) Uygulamaların izlenmesi: Hazırlanan planların uygulama adımları
düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek
gerekli düzeltici ve önleyici işlemler tamamlanır.

238
119
23.10.2017

Madde 10:
(2) Risk kontrol adımları uygulanırken toplu korunma önlemlerine, kişisel
korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi ve uygulanacak önlemlerin
yeni risklere neden olmaması sağlanır.
(3) Belirlenen risk için kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesinden sonra

yeniden risk seviyesi tespiti yapılır. Yeni seviye, kabul edilebilir risk
seviyesinin üzerinde ise bu maddedeki adımlar tekrarlanır.

239

Madde 11:
(1) Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde
dokümante edilir.
a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı.
b) Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile bunlardan iş güvenliği
uzmanı ve işyeri hekimi olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri.
c) Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi.
d) Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı
yapılmışsa her birinin adı.
e) Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler.
f) Tespit edilen riskler.
g) Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler.
h) Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz
sonuçları.
i) Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve
sonrasında tespit edilen risk seviyesi.

240
120
23.10.2017

Madde 11:
(2) Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak;
gerçekleştiren kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası
imzalanır ve işyerinde saklanır.
(3) Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda

hazırlanıp arşivlenebilir.

241

Madde 12:
(1) Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli,
tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç 2, 4, ve 6 yılda bir
yenilenir.

242
121
23.10.2017

Madde 12:
(2) Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin,
işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde
bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir,
a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması,
b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda
değişiklikler meydana gelmesi,
c) Üretim yönteminde değişiklikler olması,
d) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi,
e) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği
olması,
f) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli
görülmesi,
g) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir
tehlikenin ortaya çıkması.

243

Madde 13:
(1) Kanunun 29 uncu maddesi gereğince büyük kaza önleme politika
belgesi veya güvenlik raporu hazırlanan işyerlerinde; bu belge ve
raporlarda değerlendirilmiş riskler, bu Yönetmeliğe göre yapılacak risk
değerlendirmesinde dikkate alınarak kullanılır.

244
122
23.10.2017

Madde 14:
(1) Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda,
yürütülen işler için diğer işverenlerin yürüttüğü işler de göz önünde
bulundurularak ayrı ayrı risk değerlendirmesi gerçekleştirilir. İşverenler, risk
değerlendirmesi çalışmalarını, koordinasyon içinde yürütür, birbirlerini ve
çalışan temsilcilerini tespit edilen riskler konusunda bilgilendirir.
(2) Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi

bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde, işyerlerinde ayrı ayrı gerçekleştirilen
risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu yönetim tarafından
yürütülür. Yönetim; bu koordinasyonun yürütümünde, işyerlerinde İSG
yönünden diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda gerekli
tedbirleri almaları için ilgili işverenleri uyarır. Bu uyarılara uymayan
işverenleri Bakanlığa bildirir.

245

Madde 15:
(1) Bir işyerinde bir veya daha fazla alt işveren bulunması halinde:
a) Her alt işveren yürüttükleri işlerle ilgili olarak, bu Yönetmelik
hükümleri uyarınca gerekli risk değerlendirmesi çalışmalarını yapar
veya yaptırır.
b) Alt işverenlerin risk değerlendirmesi çalışmaları konusunda asıl
işverenin sorumluluk alanları ile ilgili ihtiyaç duydukları bilgi ve
belgeler asıl işverence sağlanır.
c) Asıl işveren, alt işverenlerce yürütülen risk değerlendirmesi
çalışmalarını denetler ve bu konudaki çalışmaları koordine eder.
(2) Alt işverenler hazırladıkları risk değerlendirmesinin bir nüshasını asıl
işverene verir. Asıl işveren; bu risk değerlendirmesi çalışmalarını kendi
çalışmasıyla bütünleştirerek, risk kontrol tedbirlerinin uygulanıp
uygulanmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.

246
123
23.10.2017

Madde 16:
(1) İşyerinde çalışanlar, çalışan temsilcileri ve başka işyerlerinden çalışmak
üzere gelen çalışanlar ve bunların işverenleri; işyerinde karşılaşılabilecek
sağlık ve güvenlik riskleri ile düzeltici ve önleyici tedbirler hakkında
bilgilendirilir.

247

Madde 17:
(1) İşverenlere, risk değerlendirmesi ile ilgili yükümlülükleri bakımından
yardımcı olmak veya yol göstermek amacıyla risk değerlendirmesi
rehberleri hazırlanabilir. Rehberler işyerinde çalışan sayısı ve işyerinin
bulunduğu tehlike sınıfı göz önüne alınarak; sektör, meslek veya yapılan
işlere özgü olabilir.
(2) Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek

kuruluşları, işçi-işveren ve memur sendikaları ile kamu yararına çalışan
sivil toplum kuruluşları faaliyet gösterdikleri sektörde rehber
çalışmalarında bulunabilir. Bakanlıkça, bu Yönetmelik hükümlerine
uygunluğu yönünden değerlendirilerek onaylanan taslaklar, Bakanlık
tarafından sektör, meslek veya yapılan işlere özgü risk değerlendirmesi
uygulama rehberleri olarak yayımlanır.

248
124
23.10.2017
Asbestle Çalışmalarda İSG Önlemleri Hakkında

Yönetmelik
İşveren, asbest tozuna maruziyet riski bulunan çalışmalarda, asbestin

türü ve fiziksel özellikleri ile çalışanların maruziyet derecesini dikkate
alarak risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür.

249
İş Ekipmanlarının Kullanımında İSG Şartları

Yönetmeliği, (Resmi Gazete Tarihi: 25.04.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28628)
İşveren, işyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması
ve bu ekipmanın çalışanlara sağlık ve güvenlik yönünden zarar vermemesi
için gerekli tüm tedbirleri alır.
İşveren:
a) İş ekipmanını seçerken işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve
güvenlik yönünden tehlikeleri göz önünde bulundurarak, bu
ekipmanın kullanımının ek bir tehlike oluşturmamasına dikkat eder.
b) İş ekipmanının, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen
tehlikesiz olmasını sağlayamıyorsa, kabul edilebilir risk seviyesine
indirecek uygun önlemleri alır.

250
125
23.10.2017
İSG Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve

Eğitimleri Hakkında Yönetmelik
İSG yönünden risk değerlendirmesi yapılmasıyla ilgili çalışmalara ve
uygulanmasına katılmak, risk değerlendirmesi sonucunda alınması
gereken sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda işverene önerilerde
bulunmak ve takibini yapmak.

251
İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve

Eğitimleri Hakkında Yönetmelik
 İSG çalışmaları kapsamında işyerinde periyodik incelemeler yapmak ve
risk değerlendirme çalışmalarına katılmak,
 İşyerinde sağlığa zararlı risklerin değerlendirilmesi ve önlenmesi ile ilgili

mevzuata göre yapılması gereken koruyucu sağlık muayenelerini
yapmak.

252
126
23.10.2017
İşyerlerinde İşin Durdurulmasına Dair Yönetmelik
(1) İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş

ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit
edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu
tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate
alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur.
(2) Çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal, yapı işleri ile tehlikeli
kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların
olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmadığının tespit
edilmesi halinde iş durdurulur.

253
Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden

Korunması Hakkında Yönetmelik
(1) İşveren, 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete ’de

yayımlanan İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğine uygun risk
değerlendirmesi çalışmalarını yaparken, patlayıcı ortamdan kaynaklanan
özel risklerin değerlendirmesinde aşağıdaki hususları da dikkate alır:
a) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,
b) Statik elektrik de dâhil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve
etkili hale gelme ihtimalleri,
c) İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların
muhtemel karşılıklı etkileşimleri,
d) Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü.
(2) Parlama veya patlama riski değerlendirilirken patlayıcı ortamların

oluşabileceği yerlere açık olan veya açılabilen yerler de dikkate alınarak bir
bütün olarak değerlendirilir.

254
127
23.10.2017
4857 sayılı İş Kanununun 78. maddesine göre çıkarılan

yönetmeliklerdeki risk değerlendirmesi ile ilgili maddeler

255
Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde

Kullanılması Hakkında Yönetmelik
Kişisel koruyucu donanımları değerlendirmek ve seçmek, alınan
tedbirlerle önlenemeyen risklerin analiz ve değerlendirmesini yapmak

256
128
23.10.2017
Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların

Korunması Hakkında Yönetmelik
Patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerin değerlendirmesini yapmak

257
Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda İSG Önlemleri

Kanserojen ve mutajen maddelere maruziyet riski bulunan işlerde
çalışanların, bu maddelere maruziyet şekli, maruziyet miktarı ve
maruziyet süresinin belirleyerek risk değerlendirmesi yapmak
Mutajen madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz

ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin
oluşumunu hızlandıran maddelerdir.

258
129
23.10.2017
Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda İSG Önlemleri Hakkında Yönetmelik

İşyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadığını tespit etmek
ve tehlikeli kimyasal madde bulunması halinde risk değerlendirmesi
yapmak

259
Asbestle Çalışmalarda İSG Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Asbest tozuna maruziyet riski bulunan çalışmalarda, asbestin türü ve
fiziksel özellikleri ile çalışanların maruziyet derecesini dikkate alarak risk
değerlendirmesi yapmak

260
130
23.10.2017
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında

Yönetmelik
Biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan herhangi bir çalışmada,
işçinin bu maddelere maruziyetinin türü, düzeyi ve süresini belirleyerek
sağlık ve güvenliğine yönelik riskleri değerlendirmek ve alınması gereken
önlemleri belirlemek

261
Titreşim Yönetmeliği
Mekanik titreşime maruziyetten kaynaklanan risklerin belirlemesi ve
değerlendirmesini yapmak

262
131
23.10.2017
Gürültü Yönetmeliği
Gürültüden kaynaklanan risklerin belirlemesi ve değerlendirmesini
yapmak

263
Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda İSG Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Çalışma merkezlerinde, ekranlı araçların kullanımından kaynaklanan
zorlayıcı travmalara neden olabilecek riskleri belirlemek ve bu riskleri
ortadan kaldıracak veya en aza indirecek sağlık ve güvenlik önlemlerini
almak

264
132
23.10.2017
Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde İSG Şartları Yönetmeliği;

Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde İSG Şartları Yönetmeliği
Yer altı ve yer üstü maden işletmeleri ile sondajla maden çıkarılan
işletmelerde “Sağlık ve Güvenlik Dokümanı” hazırlanırken işçilerin iş
yerinde maruz kalabilecekleri risklerin belirlemesi ve değerlendirmesini
yapmak

265
İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri ile Ortak Sağlık

ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik
İşyeri hekimlerinin görevleri arasında işyerlerinde sağlığa zararlı riskleri

tanımlamak ve değerlendirmek yer alır.
İş güvenliği uzmanlarının görevleri arasında ise şunlar yer alır: İşyerindeki

tehlikelerin belirlenmesi, risk analizinin ve risk değerlendirmesinin
yapılması, tehlikelerin kaynağında yok edilmesine yönelik tedbirlere
öncelik verilerek ortadan kaldırılması ve risklerin kontrol altına alınması
için işçilerin veya temsilcilerinin görüşlerini de alarak gerekli çalışmaları
planlamak, ölçüm, analiz ve kontrollerin yapılmasını sağlamak, alınacak
sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda işverene önerilerde bulunmak ve
uygulamaların takibini yapmak

266
133

Risk Yonetimi Ve Degerlendirmesi Ders 9 Ve 10

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Risk Yonetimi Ve Degerlendirmesi Ders 9 Ve 10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

23.10.

Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi

Doç.Dr. Serol BULKAN

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Öğrencilerin, risk değerlendirme ve yönetimi ile ilgili kavramlar ile risk

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Konunun Alt Başlıkları

 Tehlike ve risk kavramı

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Tehlike Kaynakları ve Oluşturdukları Riskler

Risk Değerlendirmesi yapabilmek için öncelikle riskleri belirlemek

Ancak risk algılaması çok düşük olabilir.

Büyük Resmi görmek gerek.

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

1) Kişiye bağlı faktörler

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

 İş Kolları: Sanayi, Hizmet vb.

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

İç Çevre Unsurları: Çalışanı etkileyebilecek maddi olan – olmayan (psiko-

Dış Çevre Unsurları:

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

 Darbeler, kesikler, ezikler

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Risk Kontrol Prensipleri

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Risk Kontrol Prensipleri

Toplu Koruma Prensibi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Risk Kontrol Prensipleri

İlave Risk Oluşturmama

Koruma ve Önleme Prensibi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Risk Kontrol Prensipleri

Ekonomik Olma Prensibi

Risklerin Özgünlüğü Prensibi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Risk Kontrol Prensipleri

Risk Algılama Değişkenliği Prensibi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Risk Kontrol Prensipleri

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Risk Kontrol Prensipleri

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Risk Kontrol Prensipleri

 Proaktif Yaklaşım Prensibi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Risk Değerlendirmesinin Amacı

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Risk Değerlendirmesi Ne Zaman Yapılmalıdır?

 İşe başlarken veya daha önce hiç yapılmamışsa,

© Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Risk Değerlendirmesi Ne Zaman Yapılmalıdır?

Kimyasal maddelerle çalışmalarda İSG’ği önlemleri hakkında yönetmelik’