03.ders Isg Turkiye Dunyada

IE 320 - Spring 2003
Türkiye ve Dünyada İş Sağlığı ve

Güvenliği
Konu 3
TÜRKİYE VE DÜNYADA
İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ
Türkiye ve Dünyada İş Sağlığı ve

Güvenliği
2 İş Sağlığı ve Güvenliği
Prof. Dr. Arif N Güllüoğlu
1
Eğitmenin Ricası
 Cep telefonlarının kapalı tutulması
 Aklınıza takılan konuların derhal sorulması
Eğitimin Amacı
 Katılımcılara istatistiki veriler ve karşılaştırmalarla Dünyada
ve Türkiye’deki iş sağlığı ve güvenliği durumu hakkında
temel bilgiler kazandırmaktır.
2
Öğrenim Hedefleri
 ILO ((International Labor Organization) İş sağlığı ve
güvenliği verileri, WHO(World Health Organization)
meslek hastalıkları verileri, OSHA AB ülkeleri iş sağlığı
ve güvenliği verileri ve SGK Türkiye iş sağlığı ve
güvenliği verileri kullanılarak mevcut iş sağlığı ve
güvenliği durumunu belirlemek.
 Sosyo-ekonomik gelişmişlik ile iş sağlığı ve güvenlik
ilişkisini belirlemek ve karşılaştırma yapmak.
Konu Başlıkları
 İstatistiklerle dünyadaki iş sağlığı ve güvenliği durumu
 SGK verileri ile Türkiyedeki iş sağlığı ve güvenliği
durumu
 Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerle Türkiye
karşılaştırması
3
Dünyada Küreselleşmenin Çalışma

Koşullarına Etkisi
 Ticaretin ve sermaye hareketleri üzerindeki engellerin
kaldırılması, işçiler gibi işletmeler üzerinde de rekabetçi etki
oluşturmakta, işletmeler yeni üretim yöntemleri uygulamak
zorunda kalmaktadırlar. Toplam kalite yönetimi, tam
zamanında üretim, alt işveren kullanımı gibi uygulamalar
yaygınlaşmaktadır. Fakat İSG ‘ne olan ihtiyaç daha da
artmaktadır.
 Esnek çalışma biçimlerinin ortaya çıkmasıyla iş güvencesine
sahip olan işçi sayısı azalmıştır. Gelişmekte olan ülkelerin
emek piyasalarındaki diğer bir sorun da, çocuk işçiliğidir.
Çocuk ve genç işçiler kötü koşullarda, sosyal güvenceden
yoksun biçimde çalıştırılmaktadır. Kırsal kesimden gelen ve
kalifiye olmayan bu insanlar uluslararası işletmeler için "her
koşulda çalışmaya hazır" potansiyel işgücüdür . 7 İş Sağlığı ve Güvenliği
Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

Güvenliği
 Dünyada ve Ülkemizde sanayileşme ve teknolojik

gelişmelere paralel olarak özellikle işyerlerinde
çalışan kişilerin güvenliği ile ilgili birtakım ortak
sorunlar gündeme getirilmiştir.
 Gelişen teknolojiyle çalışanlar yeni risk ve
tehlikelerle karşı karşıya kalmışlardır.
 Başlangıçta fazla önemsenmeyen bu sorunlar;
işletmelerin çalışmasını tehlikeye sokup, iş verimini
etkilemesi sonucu sağlık ve güvenlikle ilğili
tedbirlerin alınmasını gündeme getirmiştir.
 Her geçen gün iş kazalarıyla maddi ve manevi
kayıpların büyük boyutlara ulaşması konunun
önemini daha da artırmaktadır. 8 İş Sağlığı ve Güvenliği
4

Güvenliği
 Bu bağlamda amaç, yalnız çalışanların tehlikeden
korumak değil, daha iyi bir iş ortamında uzun süre
çalışmalarını sürdürmelerini sağlamaktır.
 İş kazalarını ve bunların neden olduğu kayıpları, en
aza indirmek amacıyla bilimsel araştırmalara dayalı
güvenlik önlemlerinin saptanması ve uygulanması
doğrultusundaki çalışmalar yıllardan beri süre
gelmektedir.
 İş güvenliğinin temel unsuru insan olduğundan, her
iş yerinde ve sanayi kolunda farklı farklı önlemler
almak suretiyle uygulanmalıdır.
 Bu nedenle iş güvenliği çok yönlü bir çalışmayı
gerektirir.

Güvenliği
 Çalışmalar sırasında Tıp, Hukuk, Ekonomi, Psikoloji,
Sosyal Bilim Dalları, Ergonomi ve mühendisliğin koluyla
istatistik, Fizik, Kimya ve Matematik gibi bilim dallarından
yararlanılır.
 İş güvenliği kapsamındaki iş kazası ise olaylar zincirinde
beklenmedik ve hatalı bir davranış veya teknik bir arıza
nedeniyle meydana gelen, sonucunda her zaman bir
sakatlanma, ölüm veya tahrip görülmese bile belirli bir
faaliyetin tamamlanmasını engelleyen bir olaydır.
 İş kazaları kazaya uğrayan kişinin sosyal, psikolojik ve
ekonomik özellikleri ile birlikte değerlendirilmeli ve aile
yaşamının insan ilişkilerinin ve geleneklerin de bu
kazaları etkilediği gerçeği göz önünde bulundurulmalıdır.
5

Güvenliği
 Bu da iş kazalarını neden olduğu maddi ve manevi
problemleri oldukça önemli bir boyuta taşımıştır.
 İş kazalarını ölçü alarak değerlendirme yaptığımızda;
ABD’de tarım iş kolundaki kazaların, Avrupa’nın çeşitli
ülkelerinde inşaat iş kolundaki kazaların, ülkemizde
metal sektöründeki iş kazalarının 1. sırada olduğunu
görmekteyiz.
 Buradan da anlaşılıyor ki bütün iş kollarında ve
sektörlerde iş sağlığı ve güvenliğine yapılacak yatırım
öncelikli olmalı ve kesinlikle boşa gitmeyeceği
bilinmelidir.
Dünya Nüfusu
 1 milyara 1802 yılında ulaşılmıştır.
 Dünya Nüfusunun yarısı 25 yaşın altındadır.
6
İşgücünün Toplam Nüfus İçindeki

Dağılımı
Kaynak: Uluslar
arası Yönetim
Geliştirme Merkezi
(IMD), 2004
Not: Ülkelerin
yanındaki sayılar
60 ülke arasındaki
sıralamayı
göstermektedir.
Nitelikli İşgücü Sıralaması
Ülkelerin Nitelikli İşgücü Sıralamasındaki Yerleri, 2003

9
8
7
6
5
Macaristan (33) 6,42
Kolombiya (24) 6,96
Çek Cumh. (35) 6,40

Danimarka (1) 8,38
Romanya (53) 4,85

Avusturya (4) 7,89
Almanya (18) 7,13
Slovak Cumh. (23)
Slovenya (50) 5,13

Türkiye (37) 6,25
4
Belkçika (7) 7,73
Fransa (16) 7,17
3
6,97
2
1
0
Kaynak: Uluslararası Yönetim Geliştirme Merkezi (IMD), 2004

Not: Ülkelerin yanındaki parantez içindeki rakamlar 60 ülke içinde nitelikli işgücü sırasını
göstermektedir.
İş Sağlığı ve Güvenliği
7

Güvenliği
İş Kazası İstatistikleri
Ulusal mevzuatlardaki farklılıklar nedeni ile ülkeden ülkeye hatta

bir ajanstan diğerine endüstriyel kazalar hakkındaki istatistiklerin
hazırlanmasında kullanılan yöntemler çok geniş çapta
değişiklikler gösterebilmektedir.

Güvenliği
İstatistik bilgilerini derleyen kaynaklar aşağıda gösterildiği gibidir:
 Ulusal istatistik ofisleri

 Tazminat ajansları
 Ulusal sigorta veya sosyal sigorta ajansları
 İş teftiş kuruluşları
 Kaza önleme ajansları
8

Güvenliği
1998 yılında Cenevre’de gerçekleştirilen 16. Uluslar arası Çalışma

İstatistikçileri Konferansında (ICLS) alınan ilke kararında (resolution)
aşağıdaki istatistik terimlerinin göz önüne alınması kararlaştırılmıştır.
1. Mesleki kaza
2. Mesleki yaralanma
3. İş göremezlik

Güvenliği
İşgünü kaybına neden olan mesleki yaralanma olayları aşağıdaki

hususlar için dikkate alınacaktır.
1. Toplam Olay Sayısı

2. Ölümlü Olaylar Sayısı
3. Ölümlü Olmayan Olaylar Sayısı
4. Geçici İş Göremezlik Olayları Sayısı
Meslek hastalığı olayları, kaza istatistikleri kapsamı dışında tutulmaktadır.
9

Güvenliği
İş kazası istatistiklerinin oluşturulmasında kullanılan sayısal

değerler arasındaki farklılıklar, karşılaştırmalı ölçüm değerlerinin
dikkate alınmasıyla anlamlı hale getirilmektedir.
Bu ölçüm değerleri;
 Sıklık,
 Olabilirlik ve
 Ağırlık oranlarıdır.

Güvenliği
16. Uluslar arası İstatistikçiler Konferansında

aşağıdaki iş kazası oranlarının hesaplanması karara bağlanmıştır.
1- Kaza Sıklık Oranı (Accident Frequency Rate)
2- Kaza Ağırlık Oranı (Accident Severity Rate)
3- Kaza Olabilirlik Oranı (Accident Insidence Rate)
10

Güvenliği
Kayıp iş günü X 1.000

İş kazası ağırlık oranı =
Fiili çalışma saati
Bu oranın hesaplanması sırasında eğer ölümlü iş kazası veya sürekli iş

göremezlik durumu mevcut ise, kazalardan dolayı toplam kayıp gün sayısına, her
ölümlü ve/veya sürekli iş göremezlik olayı için ayrı ayrı 7500 gün eklenmesi
gerekmektedir.
Geçici iş göremezlik olaylarında, tıbbi işlemlerin süresi 1 günden daha az sürmesi
durumları dikkate alınmamaktadır.

Güvenliği
Kaza sayısı X 100.000

Kaza olabilirlik oranı=
Toplam işçi sayısı
Oran tipleri çeşitli ülkelerde, istihdam edilen her 100.000 işçi, her 100.000
çalışan veya her 100.000 sigortalı işçi olarak dikkate alınmaktadır.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) istatistiklerinde, Sosyal Sigortalar Kurumu

(SSK) istatistikleri kaynaklı olarak alındığından dolayı, Türkiye için her 100.000
sigortalı işçi sayısına göre değerlendirme yapılmaktadır.
11
Dünyada Durum
Çalışma hayatının sağlık alanında iki temel göstergesi vardır;
– İş kazası ve
– Meslek hastalığı
ILO ya göre her yıl dünyada
 Her yıl 250.000.000 işçi yaralanmaktadır.
 335.000 işçi iş kazası sonucu ölmektedir. %0.133
 Her yıl 12.000 çocuk işçi ölmektedir.
 Yılda 160.000.000 işçi hastalanmaktadır
 1.7 Milyon kişi ise meslek hastalıklarından dolayı yaşamını
yitirmektedir. %1.06
 Buna göre Meslek hastalıkları iş kazalarına göre
1.06/0.133= 8 kat daha ölümcüldür.
Dünyada Durum
WHO ya göre
 İşyeri ölümleri, kazaları ve hastalıkları halen beklenmedik
düzeyde yüksektir.
 Bu durum büyük boyutta gereksiz sağlık yükü
yaratmaktadır;
 İş kazaları ve meslek hastalıkları sebebiyle
endüstrileşmiş ülkeler; GSMH'nin %1.6-2.8'inin,
 Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler ise; GSMH'nin %3-
5'inin kaybetmektedir.
12
Dünyada Durum
 Her yıl dünya gelirinin % 4’ü yani yaklaşık 1.25 trilyon
dolar iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle
kaybedilmektedir.
 İş Kazası ve Meslek Hastalıkları’nın yarattığı ekonomik
kayıplar yanında sosyal kayıplar da göz önüne
alındığında;
 Önleyici İş Sağlığı ve Güvenliği faaliyetleri için
katlanılacak maliyetlerin, akılda kalmayacak kadar
önemsiz olduğu görülmektedir.
 Her yıl çok sayıda insan rahatlıkla engellenebilecek ve
hukuken de engellenmesi zorunlu olan iş kazaları ve
meslek hastalıklarından yaşamını yitirmekte veya
engelli hale gelmektedir.
Dünyada Durum
Dünyadaki çalışma koşullarının değişimine bağlı olarak, yeni
tehlikeler ve hastalıklar ortaya çıkmaktadır.
 Kimya, elektronik, hizmet ve taşımacılık sektörlerinin
genişlemesi yeni tür riskleri ortaya çıkarmış, iş-kaynaklı
risklerle beraber bunların iş dışı etkilerinden
kaynaklanan sağlık sorunlarının (çevre kirliliği gibi)
artmasına neden olmuştur.
 Stres, ergonomik ve ekranlı araçların kullanımından
kaynaklanan görsel etkiler gibi yeni risklerle de baş
göstermiştir.
13
Dünyada Durum
 Çalışan her bin işçiden 4-12’sinde bir yıl içinde yeni bir
meslek hastalığı saptanmaktadır.
 Her yıl, zehirli maddelerden dolayı 438 000 işçi yaşamını
yitirmektedir
 Meydana gelen cilt kanseri hastalıklarının %10’unun iş
yerlerinde zehirli maddelerle temas yüzünden
oluşmaktadır.
 Her yıl asbest yüzünden 100 bin kişi yaşamını
yitirmektedir.
Dünyada Durum
 Her yıl silis tozundan kaynaklanan ve ölümcül bir akciğer
hastalığı olan silicosis, on milyonlarca insanın hayatını
etkilemektedir.
 Latin Amerika’da maden işçilerinin % 37’si bu hastalığa
yakalanmış durumdadır ve bu oran 50 yaşın üzerindeki
işçilerde % 50’ye yükselmektedir.
 Hindistan’da taş kalem işçilerinin % 50’si ve taş kırma
işçilerinin % 36’sı bu hastalığa yakalanmış durumdadır.
14
İş kazası ve meslek hastalıklarının

maliyeti
GÖRÜNÜR MALİYETLER
o Tıbbi maliyetler
o Sigortaya ödenen Maliyetler
o Mağdurlara ödenecek maddi-manevi tazminatlar söz
konusu olur
GÖRÜNMEZ MALİYETLER
 İş günü ve iş gücü kaybı (yöneticilerin)
 Mahkeme masrafları
 Fazla mesai
 Bina, makine, alet teçhizat, üretim veya üründeki hasarın

maliyeti
 İşin durması nedeniyle uğranılan maliyet
İş kazası ve meslek hastalıklarının

maliyeti
GÖRÜNMEZ MALİYETLER
 Arızalı makinenin üretim dışı kalması
 İşyerinde yapılan denetim, araştırma ve yazışmaların

maliyeti
 Verimin düşmesinin maliyeti
 Çalışanlardaki moral bozukluğunun getirdiği maliyet
 Kazalı işçinin yerine alınan geçici işçiye verilen eğitim

maliyeti
 Şirketin prestij kaybı
 Hammadde-malzeme kayıpları artar.
 Siparişler gecikebilir ve işletme pazar kaybına uğrayabilir.
 Vasıflı işgücü işletmeden kaçabilir.

 Diğer Kayıplar
15
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE İSG

Ortak Özellikleri:
 Ekonomileri zayıf
 Sanayi kuruluşları az
 Hakim çalışma alanı tarım
 Doğurganlık hızı yüksek
 Bebek ölüm hızı yüksek
 Eğitim düzeyi düşük
 Kadın eğitim düzeyi daha da düşük

Çalışanların özellikleri:
 Genç nüfus çoğunluktadır.
 400 milyon çocuk çalışanın % 90’ı bu ülkelerde.
 Genel sağlık durumları/verimleri düşük
 Mesleki eğitim yetersiz
 Sigortasız çalışma yüksek
 Sendikalaşma zayıf, İSG yönünden etkisiz
16

İşyeri ve İşveren özellikleri:
 Tarım sektörü hakim;
 Küçük işletmeler; dağınık, denetimden uzak
 Ekonomik gücü zayıf
 İşverenin genel ve mesleki eğitimi yetersiz
 İşveren de çoğunlukla fiilen çalışır.
 Eski/verimsiz teknoloji
 İSG hizmetlerinden uzak. Mevzuat kapsamı dışında

İş sağlığı ve güvenliği:
 İş sağlığı ve güvenliğine ilgi az
 Ekonomik kaygılar ön planda
 Meslek hastalığı tanısı koymak için gerekli alt yapı ve

teknoloji zayıf
 Meslek hastalığı sayısı çok düşük
 İş kazası sayısı da gerçeğin çok altında.
 İSG alanında yetişmiş eleman sayısı, ve niteliği az
 İSG mevzuatı eski
 Bir’den fazla farklı sosyal güvenlik sistemleri var
 İSG düzeyi düşük
 İş kazaları çok fazla İş Sağlığı ve Güvenliği

34
17

İş sağlığı ve güvenliği:
 Meslek hastalıkları ve genel hastalıklar çok fazla
 İşe devamsızlık çok fazla
 İSG hizmetleri yetersiz
 İSG kayıtları ve araştırmaları yetersiz
 İSG denetimi için insan gücü ve teknoloji yetersiz.
 Küçük işletmeler denetim için uygun değil
 İSG Denetim örgütü yetersiz
 İSG denetim örgütünün yaptırım gücü zayıf
Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği

 Türkiye gelişmişlik sınıflamasında “üst-orta” sınıfta yer
almaktadır.
 Gelişmekte olan ülkelerin bir çok özelliği Türkiye için de
geçerlidir.
 Çalışanların genel ve sağlık eğitimleri düşüktür.
 Pek çoğunun mesleki eğitimi yoktur.
 Sendikalaşma zayıf, İSG’ne etkisi az
18
19

Türkiye Nüfusu Yaş Gruplarına Göre Dağılımı 2016
20
İşgücüne katılma oranı 15-17 yaş grubunda %20,8 oldu
TÜRKİYEDE ÇOCUK ÇALIŞMASI

 1 milyondan fazla çalışan çocuk vardır.
 Çok daha fazla çocuk da kayıt dışı ve marjinal işlerde

çalışmaktadır. (Tarım, ev hizmetleri)
 Aile ekonomisi için çocuğun gelirine gereksinme,
 Çocuğa verilen değer.
 Temel eğitimin 8 yıl olması çocuk çalışmasını azalttı.

Ancak 12 yıla çıkması gerekiyor.
 Çocuklar, sigortasız, sendikasız çalışır.
21
 Hakim çalışma alanı halen tarımdır

 1 milyon 500 işyerinin 25000 kadarı (%2) 50 ve daha
fazla işçi çalıştıran orta ölçekli ve büyük işyeridir
 10 milyon sigortalı çalışanın 6 milyondan fazlası (% 62)
49 ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinde çalışmaktadır.
22
 4a kapsamındaki (SGK’lı) sigortalıların %61’i 50’nin altında,%39’u 50’nin

üzerinde,%29,5’u ise 10 kişinin altında çalışanı olan işletmelerde istihdam
edilmektedir.
 Türkiye’de 2014 yılı itibarıyla bir kişi veya daha fazla sigortalı işçi
çalıştıran işyeri sayısı 1.679.990 adettir.
 Bu işyerlerinin %85’ine karşılık gelen 1.434.262 adedinde 10 kişinin
altında personel çalışmaktadır.
 Türkiye İstatistik Kurumu rakamlarına göre Türkiye’de 2015 yılı itibarıyla
herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışanların
(kayıtdışı) oranı %35,1 dir.
 İstihdam edilenlerin %22,2’si tarım, %19,3’ü sanayi, %7,5’i inşaat, %51’i
ise hizmetler sektöründe yer almaktadır.

 Türkiye’de 2014 yılında 221.366 adet iş kazası bildirimi yapılmış,
bunlardan 1626 adedi ölümle, 1421 adedi ise sürekli
işgörememezlik ile (vücutta %10 un üzerinde işlev kaybı)
sonuçlanmıştır.
 İş kazası sayılarında 2012 ile 2013 yılları arasında yaklaşık 2,5 kat
artış gözlenmektedir.2012 ve öncesi yıllarda iş kazası geçiren
sigortalı sayılarına ait istatistikler verilirken ödemesi yapılıp
kapatılan iş kazası vaka sayıları esas alınmaktaydı. 2013 yılından
itibaren iş kazası bildirim formunun elektronik ortamda alınmaya
başlanması ile iş kazası geçiren tüm sigortalı sayılarına ait veriler
Avrupa Birliği standartları (ESAW) dikkate alınarak verilmeye
başlanmıştır.
 2013 yılında 191.389 olan iş kazası bildirimi sayısı yaklaşık %15
artışla 2014 yılında 221.366’ya yükselmiştir.
23
Tüm AB ülkeleri için iş kazası ölüm hızının 100.000 çalışana 5 kişinin altında
olduğu dikkate alınırsa iş kazalarını önlemek için alınacak çok yolumuz
olduğu görülmektedir.

İşkollarına Göre Kazaların Gelişimi
24

 Tablo 1’e göre 2014 yılında Türkiye’deki iş kazalarının
%44,1’i,ölümlerin ise %71’i dört sektörde meydana gelmiştir.
 Oysa ki bu dört sektör toplam istihdamın sadece %18,7’sini
oluşturmaktadır.
 Bunlar madencilik, metal/makine, inşaat ve kara taşımacılığı
işkollarıdır.

İşyeri Büyüklüğüne Göre İş Kazaları
Ölüm sıklığının en fazla 10-199 arası kişi çalıştıran küçük ve orta büyüklükteki
işyerlerinde olduğu görülmektedir. Bu işyerlerinin yaklaşık %15’ini inşaat
faaliyetleri oluşturmaktadır.
1000+ kişi çalıştıran işyerlerindeki ölüm hızı Soma faciası nedeniyle artmıştır.
25

İşgörememezlik Gün Sayısına Göre İş Kazaları
 iş kazalarının %53’ünde çalışanlar istirahat almadan kazanın olduğu

gün işe devam etmekte,%34’ünde ise 5 gün ve üzeri istirahat
almaktadırlar.

Kazaya Uğrayanların Meslek Grupları
 En çok iş kazası ve ölüm olan meslek gruplarının nitelik

gerektirmeyen işler ve makine operatörleri olduğu görülmektedir.
Nitelik gerektirmeyen işlerin genellikle çok tehlikeli sınıfa girmesi iş
kazalarında eğitimin rolünü ön plana çıkarmaktadır.
26

İş Kazası Geçirenlerin Yaş ve Mesleki Tecrübesi
 İş kazası sonucu ölen çalışanların %22’si 3 ay-1 yıl arası mesleki

tecrübeye sahiptir ve 5 yıldan fazla kıdemi olan çalışanlarda ölüm
oranı daha azdır.

2008 Yılında Meydana Gelen İş Kazalarının Saatlere Göre Dağılımı
The distribution of the number of employment injuries by the time of the accident
at which the injury occurred
8000
7000
İş Kazası Vaka Sayısı
Work Injury Number
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
Saat Kodları Time Codes
27

Meslek Hastalıkları Sayılarının Dağılımı (SGK)

SGK verilerine göre 2015 yılında 241 bin 547 iş kazası yaşandı, 510 meslek
hastalığı tespit edildi. Bunların 1.252’si ölümle sonuçlandı. 2014 yılı sonuçları
ile karşılaştırıldığında; meydana gelen iş kazalarında yüzde 9,11 artış görüldü.
28
 SGK kurulmasından sonra pnömokonyoz tanıları konmaya

başlanmıştır
 Meslek hastalıkları hastanelerinin kurulmasından sonra kimyasal
nedenli meslek hastalıkları da listede yer almaya başlamıştır.
 En çok kurşun zehirlenmesi ve Pnömokonyoz tanıları görülmektedir.
Pnömokonyoz : Akciğerlerde tozun birikimi sonucu doku hasarı ile seyreden bir
meslek hastalığıdır.

 İş kazası verileri üniversitelerimiz, meslek odalarımız, sivil toplum
kuruluşlarımız tarafından da analiz edilmeli, saha araştırmaları, tezler ve
projelerle desteklenmelidir.
 Doğru veriler olmadan önümüzü görmemiz, öncelikleri belirlememiz ve
bunlara göre strateji geliştirmemiz olası değildir.
 İş kazalarının bildirim şekli gözden geçirilmelidir. Olayın oluş şekli hakkında
detay sorular eklenmeli, olay yeri fotoğrafı ve krokisi istenmelidir. Ciddi
kazalar 48 saat içinde bağımsız taraflarca araştırılmalıdır.
 100 kişi başına kaza ve 100.000 kişi başına ölüm sayıları da
hesaplamalarda yer almalıdır. Tüm kazaların yarısının gerçekleştiği 4
önemli sektördeki olaylar daha detaylı analiz edilmelidir.
 Bu işkollarında çalışanlara ve iş güvenliği profesyonellerine yönelik olarak
nokta atışlı eğitim ve sertifikasyon programları düzenlenmelidir.
29

 İşyeri teftişlerinde iş kazası verileri ve kaza nedenleri mutlaka sahada
araştırılmalıdır. SGK yıllık istatistiklerine genel durumu özetleyen ve
yorumlayan bir başlık sayfası eklenmelidir.
 İş güvenliği ile ilgili hukuksal veriler açıklanmalıdır.(Kesilen cezalar, açılan
ve sonuçlanan davalar, yargılanan kişi sayıları vb.)

 Ölümlü iş kazaları istatistiklerinde Avrupa'da ilk sırayı, dünyada ise 3. sırayı
almaktayız.
 Yeni işe giren her 100 kişiden 44,71 ilk bir yıl içinde iş kazası yaşamaktadır.
 Yapılan hesaplamalara göre ülkemizdeki 2008 yılı iş kazaları ve meslek
hastalıklarının toplam maliyeti 40 milyar TL ye yaklaşmaktadır
 Ülkemizde ilk,orta ve yuksek oğretime ayrılan pay GSMH'nin %4-5'idir
 Bu oranın iş kazası ve meslek hastalıklarından kaynaklanan sebeplerle
meydana gelen %3-5'lik kayıpla aynı seviyede olması oldukca dikkat
cekicidir.
30

Güvenliği
Bu üç unsur henüz yeteri kadar uygulanmasa da çalışana
yönelik iş güvenliğinin temelini oluşturur.
 1. İş Güvenliği: İşin devamlı ve çalışanlara zararlı
olmamasıdır.
 2. İşletme Güvenliği: İş yerinin çalışma şartlarına uygun
şekilde düzenlenmiş, yapılan işe göre gerekli güvenlik
önlemlerinin alınmış olması halidir.
 3. Üretim Güvenliği: İş yerinde üretilen maddelerin
satışının devamlı olması, ürünün de çalışana ve topluma
zarar vermeyecek şekilde muhafaza edilmesidir.
İSG’nin Sosyal Boyutu

 İş kazalarıyla karşılaşan kişiler iş güçlerinin tümünü
veya bir kısmını belirli bir süre yitirmektedirler. Bu,
ücret gelirinin tümünün ya da bir bölümünün
yitirilmesi anlamına gelmektedir. Üretken olan işçi,
artık tüketici ve belki de başkalarına muhtaç hale
gelir. Bu sıkıntıların ailesine yansıması da
kaçınılmazdır.
 Bu açıdan işçinin sağlık ve güvenliğinin sağlanması,
sosyal anlam ve barış açısından tüm toplumu
ilgilendirmektedir.
31
Teşekkürler
Gülümse!
32

03.ders Isg Turkiye Dunyada

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

03.ders Isg Turkiye Dunyada

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

IE 320 - Spring 2003

Türkiye ve Dünyada İş Sağlığı ve

Türkiye ve Dünyada İş Sağlığı ve

 Cep telefonlarının kapalı tutulması

 Aklınıza takılan konuların derhal sorulması

Dünyada Küreselleşmenin Çalışma

Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

 Dünyada ve Ülkemizde sanayileşme ve teknolojik

Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

İşgücünün Toplam Nüfus İçindeki

Nitelikli İşgücü Sıralaması

Ülkelerin Nitelikli İşgücü Sıralamasındaki Yerleri, 2003

Çek Cumh. (35) 6,40

Romanya (53) 4,85

Almanya (18) 7,13

Slovak Cumh. (23)

Slovenya (50) 5,13

Fransa (16) 7,17

Kaynak: Uluslararası Yönetim Geliştirme Merkezi (IMD), 2004

Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

Ulusal mevzuatlardaki farklılıklar nedeni ile ülkeden ülkeye hatta

Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

 Ulusal istatistik ofisleri

Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

1998 yılında Cenevre’de gerçekleştirilen 16. Uluslar arası Çalışma

Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

İşgünü kaybına neden olan mesleki yaralanma olayları aşağıdaki

1. Toplam Olay Sayısı

Meslek hastalığı olayları, kaza istatistikleri kapsamı dışında tutulmaktadır.

Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

İş kazası istatistiklerinin oluşturulmasında kullanılan sayısal

Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

16. Uluslar arası İstatistikçiler Konferansında

1- Kaza Sıklık Oranı (Accident Frequency Rate)

2- Kaza Ağırlık Oranı (Accident Severity Rate)

3- Kaza Olabilirlik Oranı (Accident Insidence Rate)

Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

Kayıp iş günü X 1.000

Bu oranın hesaplanması sırasında eğer ölümlü iş kazası veya sürekli iş

Türkiye’de ve Dünya’da İş Sağlığı ve

Kaza sayısı X 100.000

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) istatistiklerinde, Sosyal Sigortalar Kurumu

İş kazası ve meslek hastalıklarının

 Bina, makine, alet teçhizat, üretim veya üründeki hasarın

İş kazası ve meslek hastalıklarının

 İşyerinde yapılan denetim, araştırma ve yazışmaların

 Çalışanlardaki moral bozukluğunun getirdiği maliyet

 Kazalı işçinin yerine alınan geçici işçiye verilen eğitim

 Hammadde-malzeme kayıpları artar.

 Siparişler gecikebilir ve işletme pazar kaybına uğrayabilir.

 Vasıflı işgücü işletmeden kaçabilir.

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE İSG

 Hakim çalışma alanı tarım

 Doğurganlık hızı yüksek

 Bebek ölüm hızı yüksek

 Eğitim düzeyi düşük

 Kadın eğitim düzeyi daha da düşük

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE İSG

 400 milyon çocuk çalışanın % 90’ı bu ülkelerde.

 Genel sağlık durumları/verimleri düşük

 Mesleki eğitim yetersiz