5. SINIF MATEMATİK 2.

ÜNİTE

KESİRLER
1. Birim Kesirleri Sıralama
✽✽ Bir bütünün eş parçalarından her birine birim kesir denir.

Birim kesirlerin payı 1'dir.

ÀÀBirim kesirlerin paydası küçüldükçe kesrin değeri büyür.

ÖRNEK
Sedef, Naz ve Ege aynı büyüklükte birer kutu süt almıştır.

1 1 1
Sedef bir kutu sütün 'ini, Naz 'ini, Ege ise 'ini içmiştir.
2 4 6
Buna göre, bu üç arkadaşın içtikleri miktarları büyükten küçüğe doğru sıralayalım.

Üç arkadaşın içtikleri süt miktarlarını modelleyelim.

1
Sedef'in içtiği süt miktarı:
2

1
Naz'ın içtiği süt miktarı:
4

1
Ege'nin içtiği süt miktarı:
6

Modellere göre en çok sütü Sedef, en az sütü ise Ege içmiştir. İçtikleri miktarı büyükten küçü-

1 1 1
ğe doğru sıralayalım. > > 'dir.
2 4 6

BİRLİKTE ÇÖZELİM
Aşağıdaki kesirleri küçükten büyüğe doğru sıralayınız.

1 1 1 1 1
a. , b. , ,
2 9 2 4 3
1 1 1 1 1
< < <
9 2 4 3 2

1 1 1 1 1 1 1
c. , , d. , , ,
6 13 4 17 3 4 25
1 1 1 1 1 1 1
< < < < <
13 6 4 25 17 9 3

3
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

2. Birim Kesirleri Sayı Doğrusunda Gösterme

✽✽ Birim kesirler 1'den küçük olduğundan sayı doğrusunda 0 ile 1 arasında gösterilir.

ÖRNEK

1
kesrini sayı doğrusunda gösterelim.
4
1
kesrini sayı doğrusunda göstermek için 0 ile 1 arası 4 eş parçaya bölünüp birinci parça işa-
4
retlenir.

1 1 1 1
4 4 4 4

0 1 1
4

BİRLİKTE ÇÖZELİM

1 1 1
, , kesirlerini sayı doğrusu üzerinde göstererek küçükten büyüğe doğru sıralayınız.
5 10 7

● ● ● ● ● ●

0 1 1
5

● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

0 1 1
10

● ● ● ● ● ● ● ●

0 1 1
7

1 1 1
< <
10 7 5

4
 5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE

SIRA SENDE

1. Aşağıdaki kesirleri modelledikten sonra küçükten büyüğe doğru sıralayınız.

1 1 1
5 3 7

1 1 1
< <
7 5 3

2. Aşağıdaki sıralamalarda boş bırakılan yerlere uygun birer birim kesir yazınız.
1 1 1 1
a) < < <
20 18 12 9

1 1 1 1
b) < < <
27 25 24 23

1 1 1
3. , , kesirlerini sayı doğrusu üzerinde göstererek büyükten küçüğe doğru sıralayınız.
3 6 8
● ● ● ●

0 1 1
3

● ● ● ● ● ● ●

0 1 1
6

● ● ● ● ● ● ● ● ●

0 1 1
8

1 1 1
> >
3 6 8
5
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

3. Kesir Çeşitleri
✽✽ Payı paydasından küçük olan kesirlere basit kesir denir.

1 6 12
, , , ……
5 9 25

✽✽ Payı paydasına eşit veya payı paydasından büyük olan kesirlere bileşik kesir denir.

5 12 6
, , , ……
2 8 6

✽✽ Bir doğal sayı ve bir basit kesirden oluşan kesirlere tam sayılı kesir denir.

1 6 13
4 , 2 , 9 , ……
7 8 21

BİRLİKTE ÇÖZELİM

Aşağıda verilen kesirlerin çeşidini yazınız ve modelle gösteriniz.

Kesir Çeşidi Model

a) 3 → Basit Kesir →
4

b) 10 → Bileşik Kesir →
4

c) 3 → Bileşik Kesir →
3

d) 5 → Tam Sayılı Kesir →

1
6

6
 5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE

4. Tam Sayılı Kesirlerin Bileşik Kesre Çevrilmesi

Tam Sayılı Kesir Bileşik Kesir
+
Pay (Tam x Payda) + Pay
Tam
Payda Dönüştürelim Payda
x

ÖRNEK

1
2 tam sayılı kesrini bileşik kesre dönüştürelim.
4

1
2 kesrini modelleyelim.
4

1 1 1 1
1 tam 1 tam 1 tane 4 tane 4 tane 1 tane
4 4 4 4
1 1 9 1
2+ = 2 = (9 tane )
4 4 4 4

Bu işlem kısaca aşağıdaki gibi yapılır.

+
1 (2x4) + 1 8+1 9
2 = = =
4 4 4 4
x

BİRLİKTE ÇÖZELİM

1. Aşağıda model ile gösterilen tam sayılı kesirleri yazıp bileşik kesre dönüştürünüz.

a. b. c.

6 15 4 20 4 25
1  = 2  = 3  =
9 9 8 8 7 7

7
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

2. Aşağıdaki tam sayılı kesirleri bileşik kesre dönüştürünüz.

1 7 =
a. 3 = 
2 2

1 7
3  =
2 2

2 5
b. 1 = =
3 3

2 5
1  =
3 3

3 11
c. 2 =
4 4
=

3 11
2  =
4 4

5 21
d. 2 =
8 8 =

5 21
2  =
8 8

2 34
e. 4 = =
8 8

2 34
4  =
8 8

3. Aşağıdaki tam sayılı kesirleri bileşik kesre dönüştürünüz.

2 23 2 14 5 23
a. 3 = c. 4 = e. 2 =
7 7 3 3 8 9

4 16 3 27 1 17
b. 2 = d. 6 = f. 8 =
6 6 4 4 2 2

8
 5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE

SIRA SENDE

Aşağıdaki tam sayılı kesirleri bileşik kesre dönüştürünüz.

2 30 5 29 3 38
a. 7 = e. 2 = ı. 7 =
4 4 12 12 5 5

3 48 8 116 20 41
b. 5 = f. 4 = i. 1 =
9 9 27 27 21 21

1 25 4 64
c. 8  = g. 3 =
3 3 20 20

13 49 5 85
d. 1 = h. 10 =
36 36 8 8

5. Bileşik Kesirlerin Tam Sayılı Kesre Çevrilmesi

✽✽ Bileşik kesri tam sayılı kesre çevirmek için pay paydaya bölünür. Bölüm tama , kalan paya ,

bölen paydaya yazılır.

Bileşik kesir Tam Sayılı kesir

Pay Pay Payda Yeni pay

Tam
Payda Dönüştürelim Tam Payda
Yeni pay

ÖRNEK

7
bileşik kesrini tam sayılı kesre dönüştürelim.
3

1 tam 1 tam 1
3
7 1 1
= 2 + = 2
3 3 3

Bu işlem kısaca aşağıdaki gibi yapılır.

7 3 payda
7 1

6 2 tam = 2 dir.
3 3
1 pay
9
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Aşağıda modelle gösterilen bileşik kesirleri yazıp tam sayılı kesre dönüştürünüz.

a. b. c.

4 1 10 2 16
= 1  = 2  = 2
3 3 4 4 8

2. Aşağıdaki bileşik kesirleri tam sayılı kesirlere dönüştürünüz.

8 3
a. = 1  =
5 5

8 3
= 1 
5 5

10 4
b. = 1  =
6 6

10 4
= 1 
6 6

7 1
c. = 2  =
3 3

7 1
= 2 
3 3

14 2 =
d. = 3 
4 4

14 2
= 3 
4 4

8
e. = 2 =
4
DİKKAT
Eğer bir bileşik kesrin payı paydasına bölündüğünde kalan 8
= 2
sıfır çıkıyorsa tam sayılı kesrin sadece tam kısmı yazılır. 4

10
 5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE

SIRA SENDE

Aşağıdaki bileşik kesirleri tam sayılı kesirlere dönüştürünüz.

42 2 72 2 40 10
a. = 8  d. = 10 g. = 1 
5 5 7 7 30 30

13 1 34 60
b. = 6  e. = 2 h. = 10
2 2 17 6

26 2 28 4 64
c. = 8  f. = 4  i. = 8
3 3 6 6 8

6. Bir Doğal Sayı ile Bir Bileşik Kesrin Karşılaştırılması

✽✽ Bir doğal sayı ile bir bileşik kesir karşılaştırılırken bile- DİKKAT
şik kesir tam sayılı kesre çevrilerek veya doğal sayı Her doğal sayı, paydası 1 olan kesir
olarak ifade edilebilir.
bileşik kesre çevrilerek karşılaştırma yapılır.
5
Örneğin 5 = 'dir.
1

ÖRNEK

32
8 doğal sayısı ile kesrini karşılaştıralım. 32 5
5
30 6
32
I. Yol: İlk olarak kesrini tam sayılı kesre dönüştürelim.
5 2

32 2 2 32
= 6 Kesrin tam kısmı 8'den küçük olduğundan, 6 < 8 yani < 8'dir.
5 5 5 5

8 8 40
II. Yol: 8 = olup her bir bütünü 5 eş parçaya ayırırsak = elde ederiz.
1 1 5
32 40 32
O hâlde, < olur. Yani < 8 'dir.
5 5 5

BİRLİKTE ÇÖZELİM
13
1. Poyraz'ın ailesi günlük ekmek tüketiyor.
4
Fırın, market ve ekmek satılan yerlerde ekmek bir bütün hâlinde satıldığına göre Poyraz
en az kaç ekmek almalıdır?

13 1
= 3  Poyraz en az 4 ekmek almalıdır.
4 4

11
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

2. Aşağıdaki kutulara “<”, “>”, “=” sembollerinden uygun olanı yazınız.

9 16 56 28
a.  <  2 b. 4 >   c.  =  7 d.  >  9
5 7 8 3

12 32 11 37
e.  <  6 f.  <  4 g. 8 >   h.  >  5
4 10 2 7

7. Denk Kesirler

1
Ben sütün ’ini içtim.
3
2
Ben sütün ’sini içtim.
Demir 6
3 Esra
Ben sütün ’ünü içtim.
9
Bora

1 1
Demir’in içtiği süt miktarı
3 3

1 1 2
Esra’nın içtiği süt miktarı
6 6 6

1 1 1 3
Bora’nın içtiği süt miktarı
9 9 9 9

1 2 3
Şekillere bakıldığında boyalı kısımlar birbirine eşittir. Buna göre, = = olduğu görülür.
3 6 9

✽✽ Aynı büyüklüğü ifade eden kesirlere denk kesirler denir.

✽✽ Denk kesirler bir kesrin payını ve paydasını aynı doğal sayıyla çarparak veya bölerek elde

edilir. Bu işlemlere sırasıyla genişletme ve sadeleştirme işlemleri denir.

Genişletme
✽✽ Bir kesrin pay ve paydasının aynı sayı ile çarpma işlemine genişletme denir.

4 4x3 12
Örnek: = =
5 5x3 15
(3)

12
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

BİRLİKTE ÇÖZELİM

1. Aşağıda modellenen kesirlerdeki sadeleştirme ve genişletme işlemlerini yazınız.

a. b.

3 6 12 4

4 8 18 6

2 ile genişletme 3 ile sadeleştirme

2. Genişletme yöntemi kullanarak aşağıdaki kesirlere denk üçer kesir yazınız.

6 9 11 7
a. b. c. d.
4 5 8 9

12 18 24 18 27 36 22 33 44 14 21 28
= = = = = = = =
8 12 16 10 15 20 16 24 32 18 27 36

3. Aşağıdaki sadeleştirme işlemlerini yapınız.

a. Aşağıdaki kesirleri 2 ile sadeleştiriniz.

6 6 ÷ 2 3 10 10 ÷ 2 5
• = = • = =
8 8 ÷ 2 4 12 12 ÷ 2 6

16 16 ÷ 2 8 22 22 ÷ 2 11
• = = • = =
14 14 ÷ 2 7 18 18 ÷ 2 9

b. Aşağıdaki kesirleri 3 ile sadeleştiriniz.

15 15 ÷ 3 5 12 12 ÷ 3 4
• = = • = =
6 6 ÷ 3 2 9 9 ÷ 3 3
21 21 ÷ 3 7 36 36 ÷ 3 12
• = = • = =
18 18 ÷ 3 6 33 33 ÷ 3 11

c. Aşağıdaki kesirlerin en sade hâllerini yazınız.

30 30 ÷ 10 3 24 24 ÷ 6 4
• = = • = =
40 40 ÷ 10 4 30 30 ÷ 6 5
4 4 ÷ 4 1 27 27 ÷ 9 3
• = = • = =
16 16 ÷ 4 4 45 45 ÷ 9 5

14
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

BİRLİKTE ÇÖZELİM

5 6 4
1. Kaan’ın boyu metre, Yaren’in boyu metre, Ayşenaz’ın boyu metre olduğuna göre,
4 4 4

en uzun boylu kişiyi bulunuz.

4 5 6
< < ⇒ Ayşenaz < Kaan < Yaren
4 4 4
olduğuna göre, en uzun boylu kişi Yaren'dir.

2. Aşağıdaki kesirleri küçükten büyüğe doğru sıralayınız.

4 2 7 5 9 1 9 14 8 3 1 15
a. , , b. , , 2 c. , , d. 1 , 2 ,
5 5 5 3 3 3 8 8 8 4 4 4

2 4 7 8 9 14
< < < <
5 5 5 7 8 8 8 7 9
3 4 4

5 7 9 7 9 15
< < < <
3 3 3 4 4 4
5 1 9 3 1 15
< 2  < 1  < 2  <
3 3 3 4 4 4

3. Aşağıdaki kutulara verilen karşılaştırmalara uygun sayılar yazınız.

8 10 3 9 2 9
a. < b. < c. <
12 12 9 9 12 12

4. Aşağıdaki boşluklara “<” veya “>” işaretlerinden uygun olanını yazınız.

1 > 1 4 b. 4 1 ……
> 2 2 5 13
a. 2 …… c. 1  <……
5 5 3 3 7 7

11 9 13 8 12
5 5 3 3 7

16
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

BİRLİKTE ÇÖZELİM
5 11
1. Kelime oyunu oynayan Gökçe harflerin 'ini, Gizem 'ini kullanmıştır.
6 24
Buna göre, en fazla harf kullanan kimdir?
5 5 x 4 20 20 11
= = ⇒ > olduğundan en az harf kullanan Gizem'dir.
6 6 x 4 24 24 24

2. Aşağıda modelle gösterilen kesirleri “<”, “>” veya “=” sembollerinden uygun olanı kulla-

narak karşılaştırınız.

a. c.

5 6
< 2 =
....... 6
9 3 9 = 3 .......
<
7
12
6 12

b. d.

4 2 4
= .......
=
10
5 10
24
= 12 .......
> 22
14 7 14

3. Aşağıdaki kesirleri büyükten küçüğe doğru sıralayınız.

3 8 1 8 6 5 5 1 12 15 12 6
a. , , > > b. , , > >
5 10 2 10 10 10 6 3 18 18 18 18

6 5 8 3 1 15 6 5 12 1
> > > >
10 10 10 5 2 18 18 6 18 3

18
 5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE

c. Payları eşit kesirleri sıralama

✽✽ Payda bir bütünün kaç eş parçaya ayrıldığını gösterir. Payları eşit olan kesirlerde, daha çok

parçaya ayrılan kesrin her bir parçasının büyüklüğü diğerlerine göre daha küçük olur. Buna

göre payları eşit olan kesirlerde paydası büyük olan kesir daha küçüktür.

ÖRNEK
2 2
Aynı kitabı okumaya başlayan üç arkadaştan Deniz kitabın 'sini, Başak 'sini, Nur ise
5 7
2
'sini okumuştur.
3

Kimin daha fazla kitap okuduğunu bulalım.

Üç arkadaşın okudukları kısımları modelleyelim.

14444244443

2
Deniz
5

2 2 2 2 Yani Nur daha fazla kitap okumuştur.

Başak < < 'dir.
7 7 5 3

2
Nur
3

BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Aşağıdaki kesirleri küçükten büyüğe doğru sıralayınız.

5 ‚ 5 ‚ 5 ‚ 5 8 ‚ 8 ‚ 8 ‚ 8
a. b.
6 8 5 12 2 5 3 9

5 5 5 5 8 8 8 8
< < < < < <
12 8 6 5 9 5 3 2

2. Aşağıdaki boşluklara "<" veya ">" işaretlerinden uygun olanını yazınız.

16 > 16 7 > 7 3 < 3
a. ������ b. ������ c. ������
7 12 3 7 9 8

19
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

SIRA SENDE

1. Aşağıda verilen doğal sayı ve kesirleri “<”, “>” veya “=” sembollerinden uygun olanı kul-

lanarak karşılaştırınız.

8 2 14 6
a. 2 < = 2  c. 1 < = 2 e. 3 = = 3
3 3 7 2

5 2 13 1 17 2
b. 2 > = 1  d. 3 < = 3  f. 6 > = 5 
3 3 4 4 3 3

2. Aşağıda iki torba içerisindeki denk kesirleri eşleştirip, hangi sayı ile genişletildiğini veya

sadeleştirildiğini bulunuz.

1 2
= = 2 ile genişletme
2 4
1 8
8 4
2 10 = = 2 ile sadeleştirme
6 12 10 5
4
21 6 8
6 2
= = 3 ile sadeleştirme
21 7

4 20
= = 5 ile genişletme
2 3 2 6 30
7 2 4
4 5 12 3
20 = = 4 ile sadeleştirme
5 2
30 8 2

3. Aşağıdaki kesirleri büyükten küçüğe doğru sıralayınız.

9 9 9 9 9 9 9 9 3 1 13 ⇒ 15 13 10
a. , , , >
⇒ c.> > 1 , 2 , > >
15 8 12 7 7 8 12 15 7 7 7 7 7 7

10 15 1 13 3
2  < < 1 
7 7 7 7 7

5 17 3 17 15 6 3 4 18 18 16 15
b. , , d.
˘ > > , , ⇒ > >
4 12 6 12 12 12 4 5 20 20 20 20

15 6 17 5 3 15 16 18 4 3
> > > >
12 12 12 4 6 20 20 20 5 4

20
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

BİRLİKTE ÇÖZELİM
3
1. Bir kutuda 32 tane bilye vardır. Bu kutudaki bilyelerin 'ü mavi renklidir.
8
Buna göre, kutudaki mavi renkli bilyelerin sayısı kaçtır?

32 tane bilye

1'
32 ÷ 8 = 4 bilye ( i)
8
3
4x3 = 12 tane mavi bilye ( 'ü) vardır.
8
mavi bilyeler

2
2. Bir sınıftaki öğrencilerin 'si kızdır.
5
Bu sınıfın mevcudu 30 öğrenci olduğuna göre, sınıfta kaç erkek öğrenci vardır?

Sınıf mevcudu = 30 kişi

1'
30 ÷ 5 = 6 öğrenci ( i)
5
3
6x3 = 18 erkek öğrenci ( 'ü) vardır.
5
kız erkek
öğrenci öğrenci

7
3. Selin, 240 sayfalık bir kitabın 'sini okumuştur.
12
Buna göre, geriye okuması gereken kaç sayfası kalmıştır?

240 sayfa

1'
240 ÷ 12 = 20 sayfa ( i)
12
20x5 = 100 sayfa daha okumalıdır.
okumuş Geriye kalan
sayfalar

4. Aşağıda verilen sayıların istenilen kesir kadarını bulunuz.

2 3 2
a. 45'in 'si b. 40'ın 'ü c. 75'in 'si
5 4 3
45 ÷ 5 = 9 40 ÷ 4 = 10 75 ÷ 3 = 25

9x2 = 18 10x3 = 30 25x2 = 50

22
 5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE

10. Basit Kesir Kadarı Verilen Bir Çokluğun Tamamını Bulma

✽✽ Bir kesre karşılık gelen sayının tamamını bulmak için sayıyı kesrin payına böleriz, bulduğumuz

sayıyı payda ile çarparız.

ÖRNEK
Gökhan ve ailesi bir gün içerisindeki su ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra su kabının
1
içerisinde ’i kadar su kalmıştır. Kalan su 6 litre olduğuna göre, su kabının tama-
4
mının kaç litre olduğunu bulalım.

1
Kabın ’ine karşılık gelen su miktarı 6 litre olduğuna göre bu kapta 4 tane 6 lit-
1 4
4
1 re alabilecek kadar kısım vardır.
4
1
Buna göre, kabın tamamı = 4 x 6 = 24 litredir.
4
1
4

6 litre

BİRLİKTE ÇÖZELİM
3
1. Behice cebindeki paranın 'ünü Berk'e veriyor.
7
Behice, Berk'e 15 lira verdiğine göre Behice'nin başlangıçta kaç lirası vardı?
Behice'nin parası
1'
15 ÷ 3 = 5 lira ( i)
7
7'
5x7 = 35 lira ( si) Behice'nin başlangıçtaki parası
Berk'e veriyor 15 lira 7

3
2. 'ü 21 bilye olan bilyelerin tamamı kaç tanedir?
10
?
1 '
21 ÷ 3 = 7 bilye ( i)
10
10 '
7x10 = 70 bilye ( u) tamamı
21 bilye 10

23
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

4
3. Emre'nin yaşının 'ü, arkadaşının yaşına eşittir.
5

Arkadaşının yaşı 24 olduğuna göre, Emre'nin yaşı kaçtır?

Emre'nin yaşı
1'
24 ÷ 4 = 6 yaş ( i)
5
5'
6x5 = 30 Emre'nin yaşı ( i)
5
24

2
4. Nergiz parasının 'sini Sedef'e verdiğinde parasından 42 lira eksiliyor.
3
Buna göre, Nergiz'in başlangıçta kaç lirası vardır?

Nergiz'in parası
1'
42 ÷ 2 = 21 lira ( i)
3
3'
21x3 = 63 lira ( ü) Nergiz'in başlangıçtaki parası
42 lira 3

5. Aşağıdaki kesirlere karşılık gelen sayıların tamamını bulunuz.

4
a. 'ü 28 olan sayı ⎯→ 28 ÷ 4 = 7 7x6 = 42
6

5
b. 'i 30 olan sayı ⎯→ 30 ÷ 5 = 6 12x6 = 72
12

2
c. 'si 10 olan sayı ⎯→ 10 ÷ 2 = 5 5x5 = 25
5

KARMA SORULAR

1 7
160 sayfalık bir kitabın her gün 'ini okuyan 'si 14 litre olan su damaca-
8 8
Elif, 3 gün sonunda bu kitabın kaç sayfasını
nasının tamamı doludur.
okumuş olur?
Günde 2 litre su içmesi gereken bir
kişi bu damacanayı kaç günde bitirir?

160 ÷ 8 = 20 sayfa her gün okuyor. A) 6 B) 7 C) 8 D) 9

20x3 = 60 sayfa kitap okumuş olur. 1 8
14 : 7 = 2 litre e 'i o 8 x 2 = 16 litree 'i o
8 8
16 � 2 = 8 günde bitirir.

24
 5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE

SIRA SENDE
1. Aşağıda verilen sayıların istenilen kesir kadarını bulunuz.

3 4 8
a. 36'nın 'ü b. 108'in 'ü c. 84'ün 'i
4 9 12
36 ÷ 4 = 9 108 ÷ 9 = 12 84 ÷ 12 = 7

9 x 3 = 27 12 x 4 = 48 8 x 7 = 56

2. Aşağıdaki kesirlere karşılık gelen sayıların tamamını bulunuz.

5 3 7
a. 'i 40 olan sayı b. 'ü 27 olan sayı c. 'si 42 olan sayı
6 8 15
1' 1' 1 '
40 ÷ 5 = 8 ( i) 27 ÷ 3 = 9 ( i) 42 ÷ 7 = 6 ( i)
6 8 15
6' 8' 15 '
8 x 6 = 48 ( sı) 8 x 9 = 72 ( i) 6 x 15 = 90 ( i)
6 8 15

5
3. Deniz elindeki kalemlerin 'ini kardeşine veriyor.
8
Kardeşine 35 kalem verdiğine göre, Deniz'in kalemlerinin tamamı kaç tanedir?

Deniz'in kalemleri 1 '

35 ÷ 5 = 7 kalem ( i)
8
8'
7x8 = 56 kalem Deniz'in kalemlerinin tamamı ( i)
35 kalem 8

4. Bir baloncunun 200 tane balonu vardır.

3
Balonlarının 'ünü sattığına göre geriye kaç tane balonu kalmıştır?
10

200 tane balon 1 '

200 ÷ 10 = 20 balon ( i)
10
7 '
20x7 = 140 balonu ( si) kalmıştır.
sattı kaldı 10

25
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

KESİRLERLE İŞLEMLER
Toplama ve Çıkarma
a. Paydaları Eşit Olan Kesirlerle Toplama ve Çıkarma İşlemi
✽✽ Paydaları eşit olan kesirler toplanırken paylar toplanarak paya yazılır, payda aynen kalır.

ÖRNEK

2 3
+ toplamını bulalım.
7 7

2 3 2+3 5
+ = = olarak bulunur.
7 7 7 7

✽✽ Paydaları eşit olan kesirler çıkarılırken payların farkı alınır, payda aynen kalır.

ÖRNEK

8 3
– farkını bulalım.
9 9

8 3 8–3 5
– = = olarak bulunur.
9 9 9 9

BİRLİKTE ÇÖZELİM

1. Aşağıdaki işlemleri yapınız.

5 6 6 +5 11
* + = =
8 8 8 8

5 4 5 -4 1
* – = =
6 6 6 6

16 10 16 + 10 26
* + = =
15 15 15 15

24 16 24 – 16 8
* – = =
13 13 13 13

26
 5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE

2. Aşağıdaki işlemlerde kutuların yerine gelecek sayıları bulunuz.

2 4 6 21 13 8
a. + = b. – =
7 7 7 15 15 15

7 6 13 21 10 11
c. + = d. – =
9 9 9 24 24 24

3 4
3. Sinan bir kitabın 1. gün 'ünü, 2. gün 'ünü okumuştur.
10 10

Buna göre, Sinan iki günde kitabın kaçta kaçını okumuştur?

3 4 7
+ = 'sini okumuştur.
10 10 10

5 2
4. Berk bir pizzanın 'ini, Tolga ise bu pizzanın 'sini yemiştir.
8 8

Buna göre Berk, Tolga'dan ne kadar fazla pizza yemiştir?

5 2 3
– = daha fazla pizza yemiştir.
8 8 8

27
 5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE

BİRLİKTE ÇÖZELİM

1. Aşağıda modelle gösterilen toplama ve çıkarma işlemlerini yapınız.

a. c.
+ = ?
– = ?

1 4 2 4 6
+ = + = = 1
3 6 6 6 6
(2) 3 6 3 2 1
– = – =
5 15 5 5 5

b. d.

– = ?
+
= ?

6 1 6 4 2 2�2 1
2 5 4 5 9 – = - = = =
+ = + = 8 2 8 8 8 8�8 4
5 10 10 10 10 (4)
(2)

2. Burçin evinde çiçek büyütmektedir. Bu çiçeklerin haftalık su

2'
ihtiyaçlarını karşılayabilmek için bir kaptaki suyun sini orki-
5
3 '
deye, ünü papatyaya dökmüştür.
10
Buna göre, kaptaki suyun kaçta kaçını çiçekler için kullan-
mıştır?

2 3 4 3 7
+ = + = 'sini çiçekler için kullanmıştır.
5 10 10 10 10
(2)

3 5
3. Gizem, salatanın 'ünü yeşilliklerden, 'i domatesten geriye kalanıda
14 7
soslardan oluşturmaktadır.

Buna göre, soslar salatanın kaçta kaçını oluşturur?

3 3 10 13
+ = + = 'ü domates ve yeşillikten oluşturur.
3 7 14 14 14
14 (2)

14 13 1
- = 'i soslar oluşturur.
14 14 14

29
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

c. Bir Doğal Sayı ile Bir Kesrin Toplamı ve Farkı

✽✽ Bir doğal sayı ile bir kesir arasında toplama veya çıkarma işlemi yapılırken doğal sayının pay-

dasına 1 yazılır ve kesirlerin paydaları eşitlenerek işlem yapılır.

ÖRNEK

Bilge ve Fatma ineklerinin günlük sağımlarını kendileri yapmaktadır.

5
Fatma 2 kova süt sağarken, Bilge rahatsız olduğu için ancak kova
6
süt sağabilmiştir.

Buna göre, Bilge ve Fatma'nın toplam ne kadar kova süt sağabil-

diğini bulalım.

5 2 5 2x6 5 12 5
2 + = + = + = +
6 1 6 1x6 6 6 6
(6)

12 + 5 17
= = kova süt sağabilmişlerdir.
6 6

BİRLİKTE ÇÖZELİM

Aşağıdaki toplama ve çıkarma işlemlerini yapınız.

5 1 5 7 5 2 3 3 2 3 4 7
a. 1 – = - = - =  e. + 2 = + = + =
7 1 7 7 7 7 2 2 1 2 2 2
(7) (2)

18 18 1 18 10 8 8�2 4 1 1 1 8 1 9
b. –1= - = - = = = f. 1 + = + = + =  
10 10 1 10 10 10 10�2 5 8 1 8 8 8 8
(10) (8)

13 2 13 18 13 5
c. 2 – = - = - =
9 1 9 9 9 9
(9)

4 4 3 4 36 40 40�4 10
d. +3= + = + = = =
12 12 1 12 12 12 12�4 3
(12)

30
 5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE

d. Tam Sayılı Kesirlerle Toplama ve Çıkarma İşlemi

✽✽ Tam sayılı kesirlerle toplama veya çıkarma işlemi yapılırken önce tam sayılı kesirler bileşik kes-

re çevrilir, sonra işlem yapılır.

ÖRNEK

2 5
3 – 1 işlemini yapalım.
9 18

Önce tam sayılı kesirleri bileşik kesre çevirelim. Sonra paydaları eşitleyip çıkarma işlemini

yapalım.

2 5 29 23 58 23 35
3 – 1 = – = – =
9 18 9 18 18 18 18
(2)

BİRLİKTE ÇÖZELİM

Aşağıdaki toplama ve çıkarma işlemlerini yapınız.

2 6 2 14 16
a. + 1 = + = = 2
8 8 8 8 8

2 1 14 3 14 9 23
b. 2 + 1 = + = + =
6 2 6 2 6 6 6
(3)

3 10 27 22 5
c. 2 – 1 = - =
12 12 12 12 12

11 2 26 7 26 21 5 5�5 1
d. 1 – 1 = - = - = = =
15 5 15 5 15 15 15 15�5 3
(3)

31
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

KARMA SORULAR

Aşağıda verilen bilgilere ve işlemlere uygun bir

problem kurunuz.

Özgür

2
Deniz 15
?
3
Arkadaşım Ece ile birlikte bahçemizden
5
Barış 1
8 kg domates topladık.
5
2 3 2 9 11
+ = + =
15 5 15 15 15
2
(3) Ben 3 kg domates topladığıma göre,
5
Ece kaç kg domates toplamıştır?
11 1 11 15 11 4
1- = - = - = 1 4
15 1 15 15 15 15 A) 4 B) 4
(15) 5 5
1 4
Deniz, Barış ve Özgür bir pizzayı kendi araların- C) 5 D) 5
5 5
2
da paylaşıyorlar. Özgür pizzanın 'sini, Barış
15
3
pizzanın 'ünü yediğine göre Deniz pizzanın 1 2 41 17 24 4
5 8 - 3 = - = = 4
kaçta kaçını yemiştir? 5 5 5 5 5 5

32
 5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE

SIRA SENDE

1. Aşağıda modelle gösterilen işlemleri yapınız.

a.
5 4 1
– = - =
8 8 8

b. 9 2 3 2 5
+ = + = + =
15 5 5 5 5
=1

c.
11 2 11 4 7
– = - = - =
6 3 6 6 6
(2)

d.
2 1 2 4 2 6 3
+ = 1+ = + = + = =
4 1 4 4 4 4 2
(4)

e.
3 2 8 10 8 2
– = 2 - 1  = - = - =
5 1 5 5 5 5
(5)

15 52
2. Derya lira biriktirdikten sonra babasından aldığı harçlıkla beraber lirası oluyor.
4 4
Buna göre, babasından kaç lira harçlık almıştır?

52 15 37
- = lira harçlık almıştır.
4 4 4

3
3. Burcu 2 kg domates, kg biber aldığına göre, toplam kaç kg domates ve biber almıştır?
5

3 2 3 10 3 13
2 + = + = + = kg domates ve biber almıştır.
5 1 5 5 5 5
(5)

33
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

3
4. Boyacı Ahmet Usta 2 kutu boyayı bir odayı boyamak için getirmiştir.
8
2
1 kutu boyayla odayı boyayan Ahmet Usta'nın geriye ne kadar kutu boyası kalır?
4
3 2 19 6 19 12 7
2  – 1   = - = – = kutu boya kalır.
8 4 8 4 8 8 8
(2)

4 5
5. Sevgi parasının önce 'ünü, sonra 'ini harcıyor.
9 18
Geriye parasının kaçta kaçı kalır?
4 5 8 5 13
+ = + = 'ünü harcamıştır.
9 18 18 18 18
(2)

18 13 5
- = 'i kalır.
18 18 18

1 3
6. 3 kg kabak ile 1 kg şeker kullanılarak yapılacak kabak tatlısı kaç kg'dır?
2 4
1 3 7 7 14 7 21
3  + 1  = + = + = kg kabak tatlısı
2 4 2 4 4 4 4
(2)

7. Aşağıdaki işlemlerde bulunan kutuların içine gelecek uygun sayıları bulunuz.

15 8 7 17 15 2
a. – = c. – =
12 12 12 10 10 10

7 6 13 15 14 29
b. + = d. + =
8 8 8 15 15 15

34
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

ÖRNEK

656,129 ondalık gösteriminin basamak değerlerini tabloda gösterelim.

Tam Kısım Kesir Kısım

Yüzler Onlar Birler Onda Birler Yüzde Birler Binde Birler

Basamağı Basamağı Basamağı Basamağı Basamağı Basamağı
6 5 6 , 1 2 9

Basamak
600 50 6 0,1 0,02 0,009
değerleri

BİRLİKTE ÇÖZELİM

1. Aşağıdaki ondalık gösterimlerde renkli yazılan rakamların basamak adlarını yazınız.

a. 0,2 Onda birler basamağı d. 0,019 Yüzde birler basamağı

b. 1,04 Yüzde birler basamağı e. 13,45 Birler basamağı

c. 1,835 Binde birler basamağı f. 8,756 Onda birler basamağı

2. Aşağıda verilen ondalık gösterimlerin basamak değerlerini basamak tablosuna yerleşti-

riniz.

126,235 2,141 5,08 12,395 0,001

Tam Kısım Kesir Kısım

Yüzler Onlar Birler Onda Birler Yüzde Birler Binde Birler

Basamağı Basamağı Basamağı Basamağı Basamağı Basamağı

100 20 6 0,2 0,03 0,005

Basamak Değerleri

2 0,1 0,04 0,001

5 0 0,08

10 2 0,3 0,09 0,005

0 0 0 0,001

38
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

2. Aşağıda verilen kesirlerin ondalık gösterimlerini inceleyelim.

2 2x2 4
a. = = 0,4
5 5x2 10

7 7x4 28
b. = = 0,28
25 25 x 4 100

42 42 x 8 336
c. 2 2  = 2 = 2,336
125 125 x 8 1000

18 18 ÷ 2 9
d. 5 5  = 5 = 5,9
20 20 ÷ 2 10

117 117 ÷ 9 13
e. 1 1  = 1 = 1,013
9000 9000 ÷ 9 1000

DİKKAT
Paydası 10, 100 ve 1000 olmadığı hâlde bazı kesirler genişletilerek veya sadeleştirilerek ondalık kesir
hâline getirilebilir.

BİRLİKTE ÇÖZELİM

1. Aşağıda verilen kesirlerin ondalık gösterimlerini ve okunuşlarını yazınız.

Ondalık
Gösterim Okunuşu

9
a. = 0,9 = sıfır tam onda dokuz
10

8
b. 3 = 3,8 = üç tam onda sekiz
10

27
c. = 0,27 = sıfır tam yüzde yirmi yedi
100

2
d. 7 = 7,02 = yedi tam yüzde iki
100

214
e. = 0,214 = sıfır tam binde iki yüz on dört
1000

48
f. 6 = 6,048 = altı tam binde kırk sekiz
1000

40
 5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE

2. Aşağıdaki bileşik kesirlerin ondalık gösterimlerini yazınız.

64 4063
* = 6,4 * = 4,063
10 1000

861 72
* = 8,61 * = 7,2
100 10

3. Aşağıdaki kesirlerin ondalık gösterimlerini yazınız.

4 4x2 8 9 9÷3 3
* = = = 0,8 * = = = 0,3
5 5x2 10 30 30÷3 10

17 17x5 85 36 36÷6 6
* = = = 0,85 * = = = 0,06
20 20x5 100 600 600÷6 100

48 48x2 96 6 6x8 48
* = = = 0,96 * = = = 0,048
50 50x2 100 125 125x8 1000

4. Aşağıda modellenen kesrin ondalık gösterimini yazınız.

400 20 8
1000 1000 1000

1000 400 20 8 1428 428

+ + + = = 1  = 1,428
1000 1000 1000 1000 1000 1000

41
 5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE

BİRLİKTE ÇÖZELİM

1. Sebze ve Meyveler Fiyat (¨) Yandaki tabloda, manavdan alınan meyve ve sebze fiyatla-
Domates 4,70 rı yazılıdır.
Patates 6,19
Elma 6,30
Fasulye 4,81
Ispanak 4,58

Buna göre, manava ödenen sebze ve meyve fiyatlarını büyükten küçüğe doğru sıralayınız.

6,3 > 6,19 > 4,81 > 4,7 > 4,58

2. Aşağıdaki ondalık gösterimleri büyükten küçüğe doğru sıralayınız.

a. 1,123 – 1,326 – 1,328 – 1,243

1,328 > 1,326 > 1,243 > 1,123

b. 7,64 – 7,604 – 6,99 – 7,625

7,64 > 7,625 > 7,604 > 6,99

c. 15,02 – 15,2 – 14,9 – 14,09

15,2 > 15,02 > 14,9 > 14,09

3. Aşağıdaki ondalık gösterimleri “>", “<” veya “=” sembolleri ile karşılaştırınız.

a. 0,420 < 0,443 d. 2,30 > 2,03

b. 0,50 = 0,50 e. 3,60 > 3,09

c. 8,4 > 3,9 f. 1,80 = 1,80

43
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

4. Ondalık Gösterimle Verilen Sayıları Sayı Doğrusunda Gösterme

✽✽ Ondalık gösterimle verilen bir sayıyı sayı doğrusunda gösterirken;

ÀÀÖnce ondalık gösterimle verilen sayının hangi iki doğal sayı arasında olduğu belirlenir.

ÀÀDaha sonra kesir kısmı,

→ bir basamaklı ise doğal sayıların arası 10 eşit parçaya bölünüp basamaktaki sayı kadar

sağa ilerlenir.

→ iki basamaklı ise doğal sayıların arası 100 eşit parçaya bölünüp basamaktaki sayı kadar

sağa ilerlenir.

→ üç basamaklı ise doğal sayıların arası 1000 eşit parçaya bölünüp basamaktaki sayı kadar

sağa ilerlenir.

ÖRNEK

0,9 ; 1,5 ; 2,3 sayılarını sayı doğrusunda gösterelim.

0,9 sayısı → 0 ile 1 arasında

Üçünün de kesir kısmı bir basamaklı olduğundan doğal
1,5 sayısı → 1 ile 2 arasında
sayıların arası 10 eşit parçaya bölünür.
2,3 sayısı → 2 ile 3 arasında yer alır.

0,9 1,5 2,3

0 1 2 3

BİRLİKTE ÇÖZELİM

1. Aşağıda verilen ondalık gösterimleri sayı doğrusunda uygun yerlere yerleştiriniz.

0,8 1,2 2,5 3,7 4,3

0 1 2 3 4 5

0,8 1,2 2,5 3,7 4,3

44
 5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE

2. Aşağıda verilen ondalık gösterimlerin okunuşlarını yazınız.

a.
0,7 sıfır tam onda yedi d. 12,018 yirmi bir tam binde on sekiz

b.
0,004 sıfır tam binde dört e. 4,602 dört tam binde altı yüz iki

c.
2,04 iki tam yüzde üç f. 35,27 otuz beş tam yüzde yirmi yedi

3. Okunuşları verilen ondalık gösterimleri yazınız.

* Bir tam yüzde yetmiş sekiz 1,78

* İki tam onda bir 2,1

* Yirmi dört tam binde iki yüz doksan dört 24,294

* Kırk beş tam yüzde üç 45,03

* On sekiz tam binde üç yüz yirmi bir 18,321

* Yüz yirmi beş tam onda sekiz 125,8

4. Aşağıda verilen kesirlerin ondalık gösterimlerini yazınız.

6 1 1x2 2
a. = 0,6 g. 1 = 1 = 1 = 1,2
10 5 5x2 10

18 3 3x25 75
b. = 0,18 h. = = = 0,75
100 4 4x25 100

42 48 48÷3 16
c. = 0,042 i. = = = 0,16
1000 300 300÷3 100

275 3 3x8 24
d. 3 = 3,275 j. = = = 0,024
1000 125 125x8 1000

2 8 8x4 32
e. 5 = 5,002 k. = = = 0,32
1000 25 25x4 100

5 63 63÷7 9
f. 8 = 8,05 l. = = = 0,09
100 700 700÷7 100

45
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

SIRA SENDE

1. Aşağıda verilen ondalık gösterimlerdeki renkli yazılan rakamların basamak adlarını yazınız.

a. 24,35 Birler basamağı c. 0,287 Yüzde birler basamağı

b. 0,9 Onda birler basamağı d. 3,152 Binde birler basamağı

2. Aşağıda verilen ondalık gösterimlerdeki renkli yazılan rakamların basamak değerini yazınız.

a. 11,23 0,03 c. 3,768 0,7 e. 8,201 0

b. 607,9 600 d. 9,502 0,002 f. 0,5 0,5

3. Aşağıdaki elma ağacındaki sekiz elmanın ağırlıkları aşağıda verilmiştir.

Buna göre, elma ağırlıklarını en ağırdan en hafife doğru sıralayınız.

1. elma Æ 0,07 g 5. elma Æ 0,13 g

2. elma Æ 0,03 g 6. elma Æ 0,17 g
3. elma Æ 0,33 g 7. elma Æ 0,25 g
4. elma Æ 0,06 g 8. elma Æ 0,09 g

0,33 > 0,25 > 0,17 > 0,13 > 0,09 > 0,07 > 0,06 > 0,03

4. Aşağıdaki ondalık gösterimleri >, <, = sembolleri ile karşılaştırınız.

a. 0,20 …… 0,20 c. 3,9 …… 5,1 e. 2,284 …… 2,290

= < <
b. 12,90 …… 12,09 d. 8,128 …… 8,100 f. 5,300 …… 5,300
> > =

5. 0,4 1,8 2,3 3,5 Ondalık gösterimleri sayı doğrusunda gösteriniz.

0 1 2 3 4
0,4 1,8 2,3 3,5

46
 5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE

6. Ondalık Gösterim Okunuşu

2,037 İki tam binde otuz yedi
0,03 Sıfır tam yüzde üç
102,5 Yüz iki tam onda beş
112,003 Yüz on iki tam binde üç

Yukarıda verilen tabloda boş bırakılan yerleri doldurunuz.

7. Aşağıda verilen A, B, C ve D sayılarının ondalık gösterimlerini yazınız.

A B D C
0 1 2 3 4
A = 0,8 B = 1,5 C = 3,3 D = 2,1

8. Aşağıda verilen kesirlerin ondalık gösterimlerini yazınız.

8 3 5
a. = 0,08 b. 2 = 2,6 c. = 0,25
100 5 20

1 7 1
d. 6 = 6,04 e. = 0,056 f. 3 = 3,02
25 125 5

23 16 63
g. = 4,6 h. = 0,04 ı. = 0,07
5 400 900

47
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Aşağıdaki toplama işlemlerini yapınız.

a. 214, 78 b. 85, 07 c. 120, 001 d. 918, 50

+ 3, 22 + 54, 04 + 5, 8 1 9 + 0, 27
126, 00 139, 1 1 125, 820 918, 77

2. Aşağıdaki çıkarma işlemlerini yapınız.

a. 6, 76 b. 5, 7 1 c. 125, 52 d. 140, 30
- 3, 93 - 4, 02 - 3, 1 - 70, 84
2, 83 1, 69 122, 42 69, 46

3. Aşağıdaki şemalarda belirtilen işlemleri yaparak boş kutuları doldurunuz.

a. b. c.
2,31 3,25 8,02 5,71 5,07 0,1

5,56 1,24 13,73 0,01 5,17 2,4

13,72 2,77
4,32

2, 3 1 8, 02 5, 07
+ 3, 25 + 5, 7 1 + 0, 1
5, 56 13, 73 5, 1 7

5, 56 13, 7 3 5, 1 7
- 1, 24 - 0, 01 - 2, 4
4, 32 13, 72 2, 77

50
 5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE

SIRA SENDE

1. Aşağıdaki toplama işlemlerini yapınız.

a. 5, 40 b. 918, 4 c. 0, 812 d. 7, 49
+ 0, 46 + 2, 8 + 3, 430 + 3, 12
5, 86 92 1 , 2 5, 242 10, 61

2. Aşağıdaki çıkarma işlemlerini yapınız.

a. 38, 67 b. 8, 034 c. 506, 24 d. 120, 30

- 4, 8 1 - 6, 250 - 57, 26 - 98, 46
33, 86 1, 784 448, 98 21, 84

3. Aşağıdaki şemalarda belirtilen işlemleri yaparak boş kutuları doldurunuz.

a. b. c.
23,42 1,87 10,58 0,08 24,03 4,33

10,5 19,7
25,29

23, 42 10, 50 24, 03

+ 1, 87 + 0, 08 - 19, 70
25, 29 10, 58 4, 33

4. Pınar Hanım pazardan aldığı 15 kilogram çileğin 6,25 kilogramı ile reçel yapıyor.

3,15 kilogramını komşusuna veriyor.

Buna göre, geriye kaç kilogram çilek kalır?

6, 25 15, 00
+ 3, 15 - 9, 40
9, 40 kg çileği kullandı. 5, 60 kg çilek kalır.

51
 5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE

ÖRNEK

Yanda 25 kareden oluşan kare tabanlı bir banyo zemini verilmiştir. Boyalı
fayanslar yeşil ile gösterilmiştir.

Buna göre, boyalı kısmın, banyo zeminin tamamının yüzde kaçı olduğunu
bulalım.

Boyalı fayans 5 tanedir. Tüm fayansların sayısı 25 tanedir.

Boyalı fayans sayısı 5

= 'dir.
Tüm fayans sayısı 25

Bu kesrin paydasını 100 yapmak için kesri 4 ile genişletelim.

5 5x4 20
= = = % 20 olur�
25 25 x 4 100
(4)

BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Aşağıda verilen kesirleri % sembolü ile gösteriniz.

72 3 3x20 60
a. = %72 f. = = = %60
100 5 5x20 100

8 6 6x4 24
b. = %8 g. = = = %24
100 25 25x4 100

4 4x10 40 13 13x5 65
c. = = = %40 h. = = = %65
10 10x10 100 20 20x5 100

100 100÷10 10 10x4 40 27 27÷3 9

d. = = = = %40 i. = = = %9
250 250÷10 25 25x4 100 300 300÷3 100

36 36÷3 12 12x4 48
e. = = = = = %48
75 75÷3 25 25x4 100

2. Aşağıda verilen ondalık gösterimleri % sembolü ile gösteriniz.

a. 0,28 = %28 d. 0,6 = %60

b. 0,50 = %50 e. 0,1 = %10

c. 0,03 = %3 f. 0,800 = %80

53
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

3. Tablo: Berkay’ın aldığı ürünler ve Yandaki tabloda, Berkay'ın balık tutmak için aldığı ürünler
ödediği miktarlar
ve ödediği miktarlar gösterilmiştir.
Ürünler Fiyatı (KDV dahil)
Berkay 100 TL ile alışverişe çıktığına göre, parasının
Misina ¨ 10
yüzde kaçını harcamış, yüzde kaçını harcamamıştır?
Olta ¨ 35
Yem ¨ 8

35 + 10 + 8 = 53 TL harcamıştır.
100 TL'de 53 TL harcamış olduğundan parasının % 53'ünü harcamıştır.
100 TL'de 47 TL'si kaldığından parasının % 47'sini harcamamıştır.

4. Aşağıdaki yüzdelik dairelerin her biri üç farklı ailenin bir aylık harcamalarını göstermektedir.

Buna göre aşağıdaki soruları yanıtlayınız.

Fatura Sağlık Mutfak

20 Giyim 15 25
30
Giyim 100 100
100 45 40 100
Mutfak
100 100
Sağlık Fatura Giyim
Fatura
30 25 35
15 100
Sağlık 100 Mutfak 100
100
10 10
100 100

I. Ailenin Harcamaları II. Ailenin Harcamaları III. Ailenin Harcamaları

a. Hangi aile %35 giyim harcaması yapmıştır?

III. Aile

b. Sağlık ve mutfak harcamaları toplamı %55 olan aile hangisidir?

I. Aile

c. Hangi aile veya aileler fatura için %30’dan daha az harcama yapmıştır?

I., II. ve III. Aileler

d. Mutfak harcaması en az, giyim harcaması en çok olan aileler hangileridir? Yüzde sem-
bolüyle ifade ediniz.

Mutfak harcaması en az olan aile ⇒ II. Aile (%10)

Giyim harcaması en çok olan aile ⇒ II. Aile (%40)

54
 5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE

5. Aşağıdaki tabloda boş bırakılan yerleri doldurunuz.

Yüzde Kesir Ondalık Gösterim

% 39 39 0,39
100

15
% 15 0,15
100

4
% 40 0,4
10

94
% 94 0,94
100

56
% 56 0,56
100

7
% 70 0,7
10

11
% 44 0,44
25

2
% 2 0,02
100

15
% 20 0,20
75

55
 5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE

BİRLİKTE ÇÖZELİM

1. Aşağıda yüzde sembolü ile verilen sayıları “>", “<” ve “=” sembollerinden uygun olanı kul-

lanarak karşılaştırınız.

> % 18 > % 48 =

* % 65 ……… * % 75 ……… * % 27 ……… % 27

< % 41 < % 98 >

* % 17 ……… * % 57 ……… * % 88 ……… % 40

2. Yandaki yüzlük kartın sarı ve yeşile boyanmış kısımlarını yüzde sem-

bolünü kullanarak karşılaştırınız.

% 45 < % 55

3. Yandaki kasalarda gösterilen armut,

elma ve muz sayılarını yüzde sembolü-
nü kullanarak karşılaştırınız. (Kasalar
en fazla 20 meyve alabilir.)

Armut Elma Muz

%35 < %40 < %45
7 9 8
 = %35  = %45  = %40
20 20 20

4. Aşağıda verilen çoklukları küçükten büyüğe doğru sıralayınız.

a. 12 c. 3
; %50 ; 0,3 0,2 ; %25 ;
20 4
%30 < %50 < %60 %20 < %25 < %75
12 3
0,3 < %50 < 0,2 < %25 <
20 4

b. 84 d. 1
%36 ; ; 0,44 ; 0,52 ; %51
200 2
%36 < %42 < %44 %50 < %51 < %52
84 1
%36 < < 0,44 < %51 < 0,52
200 2

57
 5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE

BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Aşağıdaki sayıların istenen yüzdelerini bulunuz.

a. 100'ün %27'si c. 36'nın %25'i

27 25 25�25 1
%27 = 100÷100 = 1 %25 = = = 36 ÷ 4 = 9
100 100 100�25 4
1x27 = 27

b. 800'ün %70'i d. 90'ın %30'u

70 30 30�10 3
%70 = 800 ÷ 100 = 8 %30 = = =
100 100 100�10 10
70x8 = 560
90 ÷ 10 = 9 9x3 = 27

2. Aşağıdaki problemleri çözünüz.

a. Bir mobilya mağazası, mobilyaların satış fiyatlarını üzerlerine eti-

ketlemiştir.

Fiyatlara % 18 KDV eklendiğine göre, bu mobilyayı alan bir müş-

teri kaç TL ödemelidir?

18

%18 = 200 ÷ 100 = 2
100
18x2 = 36 TL KDV'dir.

200 + 36 = 236 TL ödemelidir.

b. Bir manav 50 liraya aldığı bir kasa domatesi %40 kâr ile satıyor.

Buna göre manavın, bir kasa domatesten elde ettiği kâr kaç
liradır?

40 20
%40 = = 50 ÷ 50 = 1
100 50
1x20 = 20 TL kâr elde eder.

59
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

c. İçinde 20 yumurta bulunan bir kutu yumurtanın %60’ı pasta

yaparken, 5 tanesini de börek yaparken kullanıldığına göre,
geriye kaç yumurta kalmıştır?

60 60�20 3
%60 = = = 20÷ 5 = 4
100 100�20 5

4x3 = 12 yumurta pasta için kullanıldı.

12 + 5 = 17 yumurta pasta ve börek için kullanıldı.

20 - 17 = 3 yumurta kalmıştır.

d. 160 metrelik bir kumaşın 40 metresi ile takım elbiseler yapıl-

dıktan sonra kalanın % 80 ile çanta yapılmıştır.

Buna göre çanta yapımında kaç metre kumaş kullanılmıştır?

160 - 40 = 120 metre kumaş kalır.

80 80�10 8
%80 = = = 120 ÷ 10 = 12
100 100�10 10

12x8 = 96 metre kumaş çanta yapımında kullanılmıştır.

e. 2400 gram tatlının %50'si yemekten sonra yenilmiştir.

Kalan tatlının 800 gramı da bir sonraki akşam ikram edildiğine göre geriye kaç gram
tatlı kalmıştır?

50 50�50 1
%50 = = =
100 100�50 2

2400 ÷ 2 = 1200 gram tatlı yenilmiştir.

1200 gram tatlı kalmıştır.

1200 - 800 = 400 gram tatlı kalmıştır.

60
 5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE

SIRA SENDE

1. Aşağıdaki yüzlük kartların yüzde kaçının boyalı olduğunu yazınız.

% 2 0 % 14 % 26

2. Aşağıda verilen kesirleri % sembolü ile gösteriniz.

�40 �6

40 1 50 54 9 12 48
a. = = = %50 b. = = %9 c. = = %48
80 �40 2 100 600 100 25 100
�6
(50) (4)

3. Aşağıda verilen ondalık gösterimleri % sembolü ile gösteriniz.

a. 0,04 = %4 b. 0,6 = %60 c. 0,300 = %30

1
4. Bir çiçekçideki güllerin 'i satıldı. Buna göre,
4

1 25
a. Güllerin yüzde kaçı satılmıştır? = = %25'i satılmıştır.
4 100
3 75
b. Güllerin yüzde kaçı satılmamıştır? = = %75'i satılmamıştır.
4 100

5. Aşağıda verilen çoklukları küçükten büyüğe doğru sıralayınız.

13 13 4 4
a. ; %62 ; 0,6 0,6 < %62 < b. %4 ; 0,14 ; %4 < 0,14 <
20 20 10 10

65 62 60 4 14 40
100 100 100 100 100 100
61
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK

6. Aşağıdaki sayıların istenen yüzdelerini bulunuz.

a. 140'ın %30'u b. 900'ün %2'si

30 3 2
%30 = = 140 ÷ 10 = 14 %2 = 900 ÷ 100 = 9
100 10 100
14x3 = 42 9x2 = 18

7. Bir kenarı 10 cm olan bir karenin bir kenar uzunluğu %20 arttırıldığında yeni kenar uzun-
luğu kaç santimetre olur?

20 1
%20 = = 10 ÷ 5 = 2 cm artar.
100 5
10+2 = 12 cm yeni kenar uzunluğudur.

8. Bir satıcı 120 liraya aldığı bir gömleği %25 kâr ile satıyor.

Buna göre, satıcının bir gömlekten elde ettiği kâr kaç liradır?
25 1
%25 = = 120 ÷ 4 = 30 TL kâr eder.
100 4

9. Aşağıda yüzde sembolüyle verilen sayıları, ondalık gösterimleri ile eşleştiriniz.

%13 0,99

%50 0,60

%78 0,13

%99 0,02

%60 0,78

%2 0,50

62