Professional Documents
Culture Documents
5 Sinif Matematik Fasikul 2 C
5 Sinif Matematik Fasikul 2 C
ÜNİTE
KESİRLER
1. Birim Kesirleri Sıralama
✽✽ Bir bütünün eş parçalarından her birine birim kesir denir.
ÖRNEK
Sedef, Naz ve Ege aynı büyüklükte birer kutu süt almıştır.
1 1 1
Sedef bir kutu sütün 'ini, Naz 'ini, Ege ise 'ini içmiştir.
2 4 6
Buna göre, bu üç arkadaşın içtikleri miktarları büyükten küçüğe doğru sıralayalım.
1
Sedef'in içtiği süt miktarı:
2
1
Naz'ın içtiği süt miktarı:
4
1
Ege'nin içtiği süt miktarı:
6
Modellere göre en çok sütü Sedef, en az sütü ise Ege içmiştir. İçtikleri miktarı büyükten küçü-
1 1 1
ğe doğru sıralayalım. > > 'dir.
2 4 6
BİRLİKTE ÇÖZELİM
Aşağıdaki kesirleri küçükten büyüğe doğru sıralayınız.
1 1 1 1 1
a. , b. , ,
2 9 2 4 3
1 1 1 1 1
< < <
9 2 4 3 2
1 1 1 1 1 1 1
c. , , d. , , ,
6 13 4 17 3 4 25
1 1 1 1 1 1 1
< < < < <
13 6 4 25 17 9 3
3
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
ÖRNEK
1
kesrini sayı doğrusunda gösterelim.
4
1
kesrini sayı doğrusunda göstermek için 0 ile 1 arası 4 eş parçaya bölünüp birinci parça işa-
4
retlenir.
1 1 1 1
4 4 4 4
0 1 1
4
BİRLİKTE ÇÖZELİM
1 1 1
, , kesirlerini sayı doğrusu üzerinde göstererek küçükten büyüğe doğru sıralayınız.
5 10 7
● ● ● ● ● ●
0 1 1
5
● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●
0 1 1
10
● ● ● ● ● ● ● ●
0 1 1
7
1 1 1
< <
10 7 5
4
5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE
SIRA SENDE
1 1 1
5 3 7
1 1 1
< <
7 5 3
2. Aşağıdaki sıralamalarda boş bırakılan yerlere uygun birer birim kesir yazınız.
1 1 1 1
a) < < <
20 18 12 9
1 1 1 1
b) < < <
27 25 24 23
1 1 1
3. , , kesirlerini sayı doğrusu üzerinde göstererek büyükten küçüğe doğru sıralayınız.
3 6 8
● ● ● ●
0 1 1
3
● ● ● ● ● ● ●
0 1 1
6
● ● ● ● ● ● ● ● ●
0 1 1
8
1 1 1
> >
3 6 8
5
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
3. Kesir Çeşitleri
✽✽ Payı paydasından küçük olan kesirlere basit kesir denir.
1 6 12
, , , ……
5 9 25
✽✽ Payı paydasına eşit veya payı paydasından büyük olan kesirlere bileşik kesir denir.
5 12 6
, , , ……
2 8 6
✽✽ Bir doğal sayı ve bir basit kesirden oluşan kesirlere tam sayılı kesir denir.
1 6 13
4 , 2 , 9 , ……
7 8 21
BİRLİKTE ÇÖZELİM
a) 3 → Basit Kesir →
4
b) 10 → Bileşik Kesir →
4
c) 3 → Bileşik Kesir →
3
6
5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE
ÖRNEK
1
2 tam sayılı kesrini bileşik kesre dönüştürelim.
4
1
2 kesrini modelleyelim.
4
1 1 1 1
1 tam 1 tam 1 tane 4 tane 4 tane 1 tane
4 4 4 4
1 1 9 1
2+ = 2 = (9 tane )
4 4 4 4
+
1 (2x4) + 1 8+1 9
2 = = =
4 4 4 4
x
BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Aşağıda model ile gösterilen tam sayılı kesirleri yazıp bileşik kesre dönüştürünüz.
a. b. c.
6 15 4 20 4 25
1 = 2 = 3 =
9 9 8 8 7 7
7
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
1 7 =
a. 3 =
2 2
1 7
3 =
2 2
2 5
b. 1 = =
3 3
2 5
1 =
3 3
3 11
c. 2 =
4 4
=
3 11
2 =
4 4
5 21
d. 2 =
8 8 =
5 21
2 =
8 8
2 34
e. 4 = =
8 8
2 34
4 =
8 8
4 16 3 27 1 17
b. 2 = d. 6 = f. 8 =
6 6 4 4 2 2
8
5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE
SIRA SENDE
2 30 5 29 3 38
a. 7 = e. 2 = ı. 7 =
4 4 12 12 5 5
3 48 8 116 20 41
b. 5 = f. 4 = i. 1 =
9 9 27 27 21 21
1 25 4 64
c. 8 = g. 3 =
3 3 20 20
13 49 5 85
d. 1 = h. 10 =
36 36 8 8
ÖRNEK
7
bileşik kesrini tam sayılı kesre dönüştürelim.
3
1 tam 1 tam 1
3
7 1 1
= 2 + = 2
3 3 3
7 3 payda
7 1
6 2 tam = 2 dir.
3 3
1 pay
9
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Aşağıda modelle gösterilen bileşik kesirleri yazıp tam sayılı kesre dönüştürünüz.
a. b. c.
4 1 10 2 16
= 1 = 2 = 2
3 3 4 4 8
8 3
a. = 1 =
5 5
8 3
= 1
5 5
10 4
b. = 1 =
6 6
10 4
= 1
6 6
7 1
c. = 2 =
3 3
7 1
= 2
3 3
14 2 =
d. = 3
4 4
14 2
= 3
4 4
8
e. = 2 =
4
DİKKAT
Eğer bir bileşik kesrin payı paydasına bölündüğünde kalan 8
= 2
sıfır çıkıyorsa tam sayılı kesrin sadece tam kısmı yazılır. 4
10
5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE
SIRA SENDE
42 2 72 2 40 10
a. = 8 d. = 10 g. = 1
5 5 7 7 30 30
13 1 34 60
b. = 6 e. = 2 h. = 10
2 2 17 6
26 2 28 4 64
c. = 8 f. = 4 i. = 8
3 3 6 6 8
ÖRNEK
32
8 doğal sayısı ile kesrini karşılaştıralım. 32 5
5
30 6
32
I. Yol: İlk olarak kesrini tam sayılı kesre dönüştürelim.
5 2
32 2 2 32
= 6 Kesrin tam kısmı 8'den küçük olduğundan, 6 < 8 yani < 8'dir.
5 5 5 5
8 8 40
II. Yol: 8 = olup her bir bütünü 5 eş parçaya ayırırsak = elde ederiz.
1 1 5
32 40 32
O hâlde, < olur. Yani < 8 'dir.
5 5 5
BİRLİKTE ÇÖZELİM
13
1. Poyraz'ın ailesi günlük ekmek tüketiyor.
4
Fırın, market ve ekmek satılan yerlerde ekmek bir bütün hâlinde satıldığına göre Poyraz
en az kaç ekmek almalıdır?
13 1
= 3 Poyraz en az 4 ekmek almalıdır.
4 4
11
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
9 16 56 28
a. < 2 b. 4 > c. = 7 d. > 9
5 7 8 3
12 32 11 37
e. < 6 f. < 4 g. 8 > h. > 5
4 10 2 7
7. Denk Kesirler
1
Ben sütün ’ini içtim.
3
2
Ben sütün ’sini içtim.
Demir 6
3 Esra
Ben sütün ’ünü içtim.
9
Bora
1 1
Demir’in içtiği süt miktarı
3 3
1 1 2
Esra’nın içtiği süt miktarı
6 6 6
1 1 1 3
Bora’nın içtiği süt miktarı
9 9 9 9
1 2 3
Şekillere bakıldığında boyalı kısımlar birbirine eşittir. Buna göre, = = olduğu görülür.
3 6 9
✽✽ Denk kesirler bir kesrin payını ve paydasını aynı doğal sayıyla çarparak veya bölerek elde
Genişletme
✽✽ Bir kesrin pay ve paydasının aynı sayı ile çarpma işlemine genişletme denir.
4 4x3 12
Örnek: = =
5 5x3 15
(3)
12
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
BİRLİKTE ÇÖZELİM
a. b.
3 6 12 4
4 8 18 6
6 9 11 7
a. b. c. d.
4 5 8 9
12 18 24 18 27 36 22 33 44 14 21 28
= = = = = = = =
8 12 16 10 15 20 16 24 32 18 27 36
16 16 ÷ 2 8 22 22 ÷ 2 11
• = = • = =
14 14 ÷ 2 7 18 18 ÷ 2 9
30 30 ÷ 10 3 24 24 ÷ 6 4
• = = • = =
40 40 ÷ 10 4 30 30 ÷ 6 5
4 4 ÷ 4 1 27 27 ÷ 9 3
• = = • = =
16 16 ÷ 4 4 45 45 ÷ 9 5
14
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
BİRLİKTE ÇÖZELİM
5 6 4
1. Kaan’ın boyu metre, Yaren’in boyu metre, Ayşenaz’ın boyu metre olduğuna göre,
4 4 4
4 5 6
< < ⇒ Ayşenaz < Kaan < Yaren
4 4 4
olduğuna göre, en uzun boylu kişi Yaren'dir.
4 2 7 5 9 1 9 14 8 3 1 15
a. , , b. , , 2 c. , , d. 1 , 2 ,
5 5 5 3 3 3 8 8 8 4 4 4
2 4 7 8 9 14
< < < <
5 5 5 7 8 8 8 7 9
3 4 4
5 7 9 7 9 15
< < < <
3 3 3 4 4 4
5 1 9 3 1 15
< 2 < 1 < 2 <
3 3 3 4 4 4
11 9 13 8 12
5 5 3 3 7
16
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
BİRLİKTE ÇÖZELİM
5 11
1. Kelime oyunu oynayan Gökçe harflerin 'ini, Gizem 'ini kullanmıştır.
6 24
Buna göre, en fazla harf kullanan kimdir?
5 5 x 4 20 20 11
= = ⇒ > olduğundan en az harf kullanan Gizem'dir.
6 6 x 4 24 24 24
2. Aşağıda modelle gösterilen kesirleri “<”, “>” veya “=” sembollerinden uygun olanı kulla-
narak karşılaştırınız.
a. c.
5 6
< 2 =
....... 6
9 3 9 = 3 .......
<
7
12
6 12
b. d.
4 2 4
= .......
=
10
5 10
24
= 12 .......
> 22
14 7 14
3 8 1 8 6 5 5 1 12 15 12 6
a. , , > > b. , , > >
5 10 2 10 10 10 6 3 18 18 18 18
6 5 8 3 1 15 6 5 12 1
> > > >
10 10 10 5 2 18 18 6 18 3
18
5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE
parçaya ayrılan kesrin her bir parçasının büyüklüğü diğerlerine göre daha küçük olur. Buna
göre payları eşit olan kesirlerde paydası büyük olan kesir daha küçüktür.
ÖRNEK
2 2
Aynı kitabı okumaya başlayan üç arkadaştan Deniz kitabın 'sini, Başak 'sini, Nur ise
5 7
2
'sini okumuştur.
3
2
Deniz
5
2
Nur
3
BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Aşağıdaki kesirleri küçükten büyüğe doğru sıralayınız.
5 ‚ 5 ‚ 5 ‚ 5 8 ‚ 8 ‚ 8 ‚ 8
a. b.
6 8 5 12 2 5 3 9
5 5 5 5 8 8 8 8
< < < < < <
12 8 6 5 9 5 3 2
19
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
SIRA SENDE
1. Aşağıda verilen doğal sayı ve kesirleri “<”, “>” veya “=” sembollerinden uygun olanı kul-
lanarak karşılaştırınız.
8 2 14 6
a. 2 < = 2 c. 1 < = 2 e. 3 = = 3
3 3 7 2
5 2 13 1 17 2
b. 2 > = 1 d. 3 < = 3 f. 6 > = 5
3 3 4 4 3 3
2. Aşağıda iki torba içerisindeki denk kesirleri eşleştirip, hangi sayı ile genişletildiğini veya
sadeleştirildiğini bulunuz.
1 2
= = 2 ile genişletme
2 4
1 8
8 4
2 10 = = 2 ile sadeleştirme
6 12 10 5
4
21 6 8
6 2
= = 3 ile sadeleştirme
21 7
4 20
= = 5 ile genişletme
2 3 2 6 30
7 2 4
4 5 12 3
20 = = 4 ile sadeleştirme
5 2
30 8 2
10 15 1 13 3
2 < < 1
7 7 7 7 7
5 17 3 17 15 6 3 4 18 18 16 15
b. , , d.
˘ > > , , ⇒ > >
4 12 6 12 12 12 4 5 20 20 20 20
15 6 17 5 3 15 16 18 4 3
> > > >
12 12 12 4 6 20 20 20 5 4
20
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
BİRLİKTE ÇÖZELİM
3
1. Bir kutuda 32 tane bilye vardır. Bu kutudaki bilyelerin 'ü mavi renklidir.
8
Buna göre, kutudaki mavi renkli bilyelerin sayısı kaçtır?
32 tane bilye
1'
32 ÷ 8 = 4 bilye ( i)
8
3
4x3 = 12 tane mavi bilye ( 'ü) vardır.
8
mavi bilyeler
2
2. Bir sınıftaki öğrencilerin 'si kızdır.
5
Bu sınıfın mevcudu 30 öğrenci olduğuna göre, sınıfta kaç erkek öğrenci vardır?
7
3. Selin, 240 sayfalık bir kitabın 'sini okumuştur.
12
Buna göre, geriye okuması gereken kaç sayfası kalmıştır?
240 sayfa
1'
240 ÷ 12 = 20 sayfa ( i)
12
20x5 = 100 sayfa daha okumalıdır.
okumuş Geriye kalan
sayfalar
22
5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE
ÖRNEK
Gökhan ve ailesi bir gün içerisindeki su ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra su kabının
1
içerisinde ’i kadar su kalmıştır. Kalan su 6 litre olduğuna göre, su kabının tama-
4
mının kaç litre olduğunu bulalım.
1
Kabın ’ine karşılık gelen su miktarı 6 litre olduğuna göre bu kapta 4 tane 6 lit-
1 4
4
1 re alabilecek kadar kısım vardır.
4
1
Buna göre, kabın tamamı = 4 x 6 = 24 litredir.
4
1
4
6 litre
BİRLİKTE ÇÖZELİM
3
1. Behice cebindeki paranın 'ünü Berk'e veriyor.
7
Behice, Berk'e 15 lira verdiğine göre Behice'nin başlangıçta kaç lirası vardı?
Behice'nin parası
1'
15 ÷ 3 = 5 lira ( i)
7
7'
5x7 = 35 lira ( si) Behice'nin başlangıçtaki parası
Berk'e veriyor 15 lira 7
3
2. 'ü 21 bilye olan bilyelerin tamamı kaç tanedir?
10
?
1 '
21 ÷ 3 = 7 bilye ( i)
10
10 '
7x10 = 70 bilye ( u) tamamı
21 bilye 10
23
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
4
3. Emre'nin yaşının 'ü, arkadaşının yaşına eşittir.
5
Emre'nin yaşı
1'
24 ÷ 4 = 6 yaş ( i)
5
5'
6x5 = 30 Emre'nin yaşı ( i)
5
24
2
4. Nergiz parasının 'sini Sedef'e verdiğinde parasından 42 lira eksiliyor.
3
Buna göre, Nergiz'in başlangıçta kaç lirası vardır?
Nergiz'in parası
1'
42 ÷ 2 = 21 lira ( i)
3
3'
21x3 = 63 lira ( ü) Nergiz'in başlangıçtaki parası
42 lira 3
5
b. 'i 30 olan sayı ⎯→ 30 ÷ 5 = 6 12x6 = 72
12
2
c. 'si 10 olan sayı ⎯→ 10 ÷ 2 = 5 5x5 = 25
5
KARMA SORULAR
1 7
160 sayfalık bir kitabın her gün 'ini okuyan 'si 14 litre olan su damaca-
8 8
Elif, 3 gün sonunda bu kitabın kaç sayfasını
nasının tamamı doludur.
okumuş olur?
Günde 2 litre su içmesi gereken bir
kişi bu damacanayı kaç günde bitirir?
24
5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE
SIRA SENDE
1. Aşağıda verilen sayıların istenilen kesir kadarını bulunuz.
3 4 8
a. 36'nın 'ü b. 108'in 'ü c. 84'ün 'i
4 9 12
36 ÷ 4 = 9 108 ÷ 9 = 12 84 ÷ 12 = 7
9 x 3 = 27 12 x 4 = 48 8 x 7 = 56
5
3. Deniz elindeki kalemlerin 'ini kardeşine veriyor.
8
Kardeşine 35 kalem verdiğine göre, Deniz'in kalemlerinin tamamı kaç tanedir?
3
Balonlarının 'ünü sattığına göre geriye kaç tane balonu kalmıştır?
10
25
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
KESİRLERLE İŞLEMLER
Toplama ve Çıkarma
a. Paydaları Eşit Olan Kesirlerle Toplama ve Çıkarma İşlemi
✽✽ Paydaları eşit olan kesirler toplanırken paylar toplanarak paya yazılır, payda aynen kalır.
ÖRNEK
2 3
+ toplamını bulalım.
7 7
2 3 2+3 5
+ = = olarak bulunur.
7 7 7 7
✽✽ Paydaları eşit olan kesirler çıkarılırken payların farkı alınır, payda aynen kalır.
ÖRNEK
8 3
– farkını bulalım.
9 9
8 3 8–3 5
– = = olarak bulunur.
9 9 9 9
BİRLİKTE ÇÖZELİM
5 6 6 +5 11
* + = =
8 8 8 8
5 4 5 -4 1
* – = =
6 6 6 6
16 10 16 + 10 26
* + = =
15 15 15 15
24 16 24 – 16 8
* – = =
13 13 13 13
26
5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE
7 6 13 21 10 11
c. + = d. – =
9 9 9 24 24 24
3 4
3. Sinan bir kitabın 1. gün 'ünü, 2. gün 'ünü okumuştur.
10 10
3 4 7
+ = 'sini okumuştur.
10 10 10
5 2
4. Berk bir pizzanın 'ini, Tolga ise bu pizzanın 'sini yemiştir.
8 8
5 2 3
– = daha fazla pizza yemiştir.
8 8 8
27
5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE
BİRLİKTE ÇÖZELİM
a. c.
+ = ?
– = ?
1 4 2 4 6
+ = + = = 1
3 6 6 6 6
(2) 3 6 3 2 1
– = – =
5 15 5 5 5
b. d.
– = ?
+
= ?
6 1 6 4 2 2�2 1
2 5 4 5 9 – = - = = =
+ = + = 8 2 8 8 8 8�8 4
5 10 10 10 10 (4)
(2)
2 3 4 3 7
+ = + = 'sini çiçekler için kullanmıştır.
5 10 10 10 10
(2)
3 5
3. Gizem, salatanın 'ünü yeşilliklerden, 'i domatesten geriye kalanıda
14 7
soslardan oluşturmaktadır.
3 3 10 13
+ = + = 'ü domates ve yeşillikten oluşturur.
3 7 14 14 14
14 (2)
14 13 1
- = 'i soslar oluşturur.
14 14 14
29
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
ÖRNEK
5 2 5 2x6 5 12 5
2 + = + = + = +
6 1 6 1x6 6 6 6
(6)
12 + 5 17
= = kova süt sağabilmişlerdir.
6 6
BİRLİKTE ÇÖZELİM
5 1 5 7 5 2 3 3 2 3 4 7
a. 1 – = - = - = e. + 2 = + = + =
7 1 7 7 7 7 2 2 1 2 2 2
(7) (2)
18 18 1 18 10 8 8�2 4 1 1 1 8 1 9
b. –1= - = - = = = f. 1 + = + = + =
10 10 1 10 10 10 10�2 5 8 1 8 8 8 8
(10) (8)
13 2 13 18 13 5
c. 2 – = - = - =
9 1 9 9 9 9
(9)
4 4 3 4 36 40 40�4 10
d. +3= + = + = = =
12 12 1 12 12 12 12�4 3
(12)
30
5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE
ÖRNEK
2 5
3 – 1 işlemini yapalım.
9 18
Önce tam sayılı kesirleri bileşik kesre çevirelim. Sonra paydaları eşitleyip çıkarma işlemini
yapalım.
2 5 29 23 58 23 35
3 – 1 = – = – =
9 18 9 18 18 18 18
(2)
BİRLİKTE ÇÖZELİM
2 6 2 14 16
a. + 1 = + = = 2
8 8 8 8 8
2 1 14 3 14 9 23
b. 2 + 1 = + = + =
6 2 6 2 6 6 6
(3)
3 10 27 22 5
c. 2 – 1 = - =
12 12 12 12 12
11 2 26 7 26 21 5 5�5 1
d. 1 – 1 = - = - = = =
15 5 15 5 15 15 15 15�5 3
(3)
31
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
KARMA SORULAR
problem kurunuz.
Özgür
2
Deniz 15
?
3
Arkadaşım Ece ile birlikte bahçemizden
5
Barış 1
8 kg domates topladık.
5
2 3 2 9 11
+ = + =
15 5 15 15 15
2
(3) Ben 3 kg domates topladığıma göre,
5
Ece kaç kg domates toplamıştır?
11 1 11 15 11 4
1- = - = - = 1 4
15 1 15 15 15 15 A) 4 B) 4
(15) 5 5
1 4
Deniz, Barış ve Özgür bir pizzayı kendi araların- C) 5 D) 5
5 5
2
da paylaşıyorlar. Özgür pizzanın 'sini, Barış
15
3
pizzanın 'ünü yediğine göre Deniz pizzanın 1 2 41 17 24 4
5 8 - 3 = - = = 4
kaçta kaçını yemiştir? 5 5 5 5 5 5
32
5. SINIF MATEMATİK 2. ÜNİTE
SIRA SENDE
a.
5 4 1
– = - =
8 8 8
b. 9 2 3 2 5
+ = + = + =
15 5 5 5 5
=1
c.
11 2 11 4 7
– = - = - =
6 3 6 6 6
(2)
d.
2 1 2 4 2 6 3
+ = 1+ = + = + = =
4 1 4 4 4 4 2
(4)
e.
3 2 8 10 8 2
– = 2 - 1 = - = - =
5 1 5 5 5 5
(5)
15 52
2. Derya lira biriktirdikten sonra babasından aldığı harçlıkla beraber lirası oluyor.
4 4
Buna göre, babasından kaç lira harçlık almıştır?
52 15 37
- = lira harçlık almıştır.
4 4 4
3
3. Burcu 2 kg domates, kg biber aldığına göre, toplam kaç kg domates ve biber almıştır?
5
3 2 3 10 3 13
2 + = + = + = kg domates ve biber almıştır.
5 1 5 5 5 5
(5)
33
2. ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
3
4. Boyacı Ahmet Usta 2 kutu boyayı bir odayı boyamak için getirmiştir.
8
2
1 kutu boyayla odayı boyayan Ahmet Usta'nın geriye ne kadar kutu boyası kalır?
4
3 2 19 6 19 12 7
2 – 1 = - = – = kutu boya kalır.
8 4 8 4 8 8 8
(2)
4 5
5. Sevgi parasının önce 'ünü, sonra 'ini harcıyor.
9 18
Geriye parasının kaçta kaçı kalır?
4 5 8 5 13
+ = + = 'ünü harcamıştır.
9 18 18 18 18
(2)
18 13 5
- = 'i kalır.
18 18 18
1 3
6. 3 kg kabak ile 1 kg şeker kullanılarak yapılacak kabak tatlısı kaç kg'dır?
2 4
1 3 7 7 14 7 21
3 + 1 = + = + = kg kabak tatlısı
2 4 2 4 4 4 4
(2)
15 8 7 17 15 2
a. – = c. – =
12 12 12 10 10 10
7 6 13 15 14 29
b. + = d. + =
8 8 8 15 15 15
34
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
ÖRNEK
Basamak
600 50 6 0,1 0,02 0,009
değerleri
BİRLİKTE ÇÖZELİM
5 0 0,08
0 0 0 0,001
38
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
2 2x2 4
a. = = 0,4
5 5x2 10
7 7x4 28
b. = = 0,28
25 25 x 4 100
42 42 x 8 336
c. 2 2 = 2 = 2,336
125 125 x 8 1000
18 18 ÷ 2 9
d. 5 5 = 5 = 5,9
20 20 ÷ 2 10
117 117 ÷ 9 13
e. 1 1 = 1 = 1,013
9000 9000 ÷ 9 1000
DİKKAT
Paydası 10, 100 ve 1000 olmadığı hâlde bazı kesirler genişletilerek veya sadeleştirilerek ondalık kesir
hâline getirilebilir.
BİRLİKTE ÇÖZELİM
9
a. = 0,9 = sıfır tam onda dokuz
10
8
b. 3 = 3,8 = üç tam onda sekiz
10
27
c. = 0,27 = sıfır tam yüzde yirmi yedi
100
2
d. 7 = 7,02 = yedi tam yüzde iki
100
214
e. = 0,214 = sıfır tam binde iki yüz on dört
1000
48
f. 6 = 6,048 = altı tam binde kırk sekiz
1000
40
5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE
861 72
* = 8,61 * = 7,2
100 10
4 4x2 8 9 9÷3 3
* = = = 0,8 * = = = 0,3
5 5x2 10 30 30÷3 10
17 17x5 85 36 36÷6 6
* = = = 0,85 * = = = 0,06
20 20x5 100 600 600÷6 100
48 48x2 96 6 6x8 48
* = = = 0,96 * = = = 0,048
50 50x2 100 125 125x8 1000
400 20 8
1000 1000 1000
41
5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE
BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Sebze ve Meyveler Fiyat (¨) Yandaki tabloda, manavdan alınan meyve ve sebze fiyatla-
Domates 4,70 rı yazılıdır.
Patates 6,19
Elma 6,30
Fasulye 4,81
Ispanak 4,58
Buna göre, manava ödenen sebze ve meyve fiyatlarını büyükten küçüğe doğru sıralayınız.
3. Aşağıdaki ondalık gösterimleri “>", “<” veya “=” sembolleri ile karşılaştırınız.
43
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
ÀÀÖnce ondalık gösterimle verilen sayının hangi iki doğal sayı arasında olduğu belirlenir.
→ bir basamaklı ise doğal sayıların arası 10 eşit parçaya bölünüp basamaktaki sayı kadar
sağa ilerlenir.
→ iki basamaklı ise doğal sayıların arası 100 eşit parçaya bölünüp basamaktaki sayı kadar
sağa ilerlenir.
→ üç basamaklı ise doğal sayıların arası 1000 eşit parçaya bölünüp basamaktaki sayı kadar
sağa ilerlenir.
ÖRNEK
0 1 2 3
BİRLİKTE ÇÖZELİM
0 1 2 3 4 5
44
5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE
a.
0,7 sıfır tam onda yedi d. 12,018 yirmi bir tam binde on sekiz
b.
0,004 sıfır tam binde dört e. 4,602 dört tam binde altı yüz iki
c.
2,04 iki tam yüzde üç f. 35,27 otuz beş tam yüzde yirmi yedi
6 1 1x2 2
a. = 0,6 g. 1 = 1 = 1 = 1,2
10 5 5x2 10
18 3 3x25 75
b. = 0,18 h. = = = 0,75
100 4 4x25 100
42 48 48÷3 16
c. = 0,042 i. = = = 0,16
1000 300 300÷3 100
275 3 3x8 24
d. 3 = 3,275 j. = = = 0,024
1000 125 125x8 1000
2 8 8x4 32
e. 5 = 5,002 k. = = = 0,32
1000 25 25x4 100
5 63 63÷7 9
f. 8 = 8,05 l. = = = 0,09
100 700 700÷7 100
45
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
SIRA SENDE
1. Aşağıda verilen ondalık gösterimlerdeki renkli yazılan rakamların basamak adlarını yazınız.
2. Aşağıda verilen ondalık gösterimlerdeki renkli yazılan rakamların basamak değerini yazınız.
0,33 > 0,25 > 0,17 > 0,13 > 0,09 > 0,07 > 0,06 > 0,03
0 1 2 3 4
0,4 1,8 2,3 3,5
46
5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE
A B D C
0 1 2 3 4
A = 0,8 B = 1,5 C = 3,3 D = 2,1
8 3 5
a. = 0,08 b. 2 = 2,6 c. = 0,25
100 5 20
1 7 1
d. 6 = 6,04 e. = 0,056 f. 3 = 3,02
25 125 5
23 16 63
g. = 4,6 h. = 0,04 ı. = 0,07
5 400 900
47
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Aşağıdaki toplama işlemlerini yapınız.
a. 6, 76 b. 5, 7 1 c. 125, 52 d. 140, 30
- 3, 93 - 4, 02 - 3, 1 - 70, 84
2, 83 1, 69 122, 42 69, 46
a. b. c.
2,31 3,25 8,02 5,71 5,07 0,1
13,72 2,77
4,32
2, 3 1 8, 02 5, 07
+ 3, 25 + 5, 7 1 + 0, 1
5, 56 13, 73 5, 1 7
5, 56 13, 7 3 5, 1 7
- 1, 24 - 0, 01 - 2, 4
4, 32 13, 72 2, 77
50
5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE
SIRA SENDE
a. 5, 40 b. 918, 4 c. 0, 812 d. 7, 49
+ 0, 46 + 2, 8 + 3, 430 + 3, 12
5, 86 92 1 , 2 5, 242 10, 61
a. b. c.
23,42 1,87 10,58 0,08 24,03 4,33
10,5 19,7
25,29
4. Pınar Hanım pazardan aldığı 15 kilogram çileğin 6,25 kilogramı ile reçel yapıyor.
6, 25 15, 00
+ 3, 15 - 9, 40
9, 40 kg çileği kullandı. 5, 60 kg çilek kalır.
51
5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE
ÖRNEK
Yanda 25 kareden oluşan kare tabanlı bir banyo zemini verilmiştir. Boyalı
fayanslar yeşil ile gösterilmiştir.
Buna göre, boyalı kısmın, banyo zeminin tamamının yüzde kaçı olduğunu
bulalım.
5 5x4 20
= = = % 20 olur�
25 25 x 4 100
(4)
BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Aşağıda verilen kesirleri % sembolü ile gösteriniz.
72 3 3x20 60
a. = %72 f. = = = %60
100 5 5x20 100
8 6 6x4 24
b. = %8 g. = = = %24
100 25 25x4 100
4 4x10 40 13 13x5 65
c. = = = %40 h. = = = %65
10 10x10 100 20 20x5 100
36 36÷3 12 12x4 48
e. = = = = = %48
75 75÷3 25 25x4 100
53
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
3. Tablo: Berkay’ın aldığı ürünler ve Yandaki tabloda, Berkay'ın balık tutmak için aldığı ürünler
ödediği miktarlar
ve ödediği miktarlar gösterilmiştir.
Ürünler Fiyatı (KDV dahil)
Berkay 100 TL ile alışverişe çıktığına göre, parasının
Misina ¨ 10
yüzde kaçını harcamış, yüzde kaçını harcamamıştır?
Olta ¨ 35
Yem ¨ 8
35 + 10 + 8 = 53 TL harcamıştır.
100 TL'de 53 TL harcamış olduğundan parasının % 53'ünü harcamıştır.
100 TL'de 47 TL'si kaldığından parasının % 47'sini harcamamıştır.
4. Aşağıdaki yüzdelik dairelerin her biri üç farklı ailenin bir aylık harcamalarını göstermektedir.
III. Aile
I. Aile
c. Hangi aile veya aileler fatura için %30’dan daha az harcama yapmıştır?
d. Mutfak harcaması en az, giyim harcaması en çok olan aileler hangileridir? Yüzde sem-
bolüyle ifade ediniz.
54
5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE
% 39 39 0,39
100
15
% 15 0,15
100
4
% 40 0,4
10
94
% 94 0,94
100
56
% 56 0,56
100
7
% 70 0,7
10
11
% 44 0,44
25
2
% 2 0,02
100
15
% 20 0,20
75
55
5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE
BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Aşağıda yüzde sembolü ile verilen sayıları “>", “<” ve “=” sembollerinden uygun olanı kul-
lanarak karşılaştırınız.
a. 12 c. 3
; %50 ; 0,3 0,2 ; %25 ;
20 4
%30 < %50 < %60 %20 < %25 < %75
12 3
0,3 < %50 < 0,2 < %25 <
20 4
b. 84 d. 1
%36 ; ; 0,44 ; 0,52 ; %51
200 2
%36 < %42 < %44 %50 < %51 < %52
84 1
%36 < < 0,44 < %51 < 0,52
200 2
57
5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE
BİRLİKTE ÇÖZELİM
1. Aşağıdaki sayıların istenen yüzdelerini bulunuz.
18
%18 = 200 ÷ 100 = 2
100
18x2 = 36 TL KDV'dir.
b. Bir manav 50 liraya aldığı bir kasa domatesi %40 kâr ile satıyor.
Buna göre manavın, bir kasa domatesten elde ettiği kâr kaç
liradır?
40 20
%40 = = 50 ÷ 50 = 1
100 50
1x20 = 20 TL kâr elde eder.
59
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
60 60�20 3
%60 = = = 20÷ 5 = 4
100 100�20 5
20 - 17 = 3 yumurta kalmıştır.
Kalan tatlının 800 gramı da bir sonraki akşam ikram edildiğine göre geriye kaç gram
tatlı kalmıştır?
50 50�50 1
%50 = = =
100 100�50 2
60
5. SINIF MATEMATİK 3.ÜNİTE
SIRA SENDE
% 2 0 % 14 % 26
40 1 50 54 9 12 48
a. = = = %50 b. = = %9 c. = = %48
80 �40 2 100 600 100 25 100
�6
(50) (4)
1
4. Bir çiçekçideki güllerin 'i satıldı. Buna göre,
4
1 25
a. Güllerin yüzde kaçı satılmıştır? = = %25'i satılmıştır.
4 100
3 75
b. Güllerin yüzde kaçı satılmamıştır? = = %75'i satılmamıştır.
4 100
65 62 60 4 14 40
100 100 100 100 100 100
61
3.ÜNİTE BİLFEN YAYINCILIK
7. Bir kenarı 10 cm olan bir karenin bir kenar uzunluğu %20 arttırıldığında yeni kenar uzun-
luğu kaç santimetre olur?
20 1
%20 = = 10 ÷ 5 = 2 cm artar.
100 5
10+2 = 12 cm yeni kenar uzunluğudur.
8. Bir satıcı 120 liraya aldığı bir gömleği %25 kâr ile satıyor.
Buna göre, satıcının bir gömlekten elde ettiği kâr kaç liradır?
25 1
%25 = = 120 ÷ 4 = 30 TL kâr eder.
100 4
%13 0,99
%50 0,60
%78 0,13
%99 0,02
%60 0,78
%2 0,50
62