ΜΠΕ ΕΡΓΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ-signed2

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΔΗΜΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ
ΕΡΓΟ : ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΡΓΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ
ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
ΣΥΝΤΑΞΗ : ΚΟΣΜΑΔΑΚΗ ΜΑΡΙΝΑ, ΜΗΧ/ΚΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ MSc
MARINA Digitally
by MARINA
signed
KOSMA KOSMADAKI
Date: 2021.05.14
DAKI 14:28:20 +03'00'
ΗΡΑΚΛΕΙΟ –ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020
ΑΚΡΙΒΕΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ
ΨΗΦΙΑΚΑ ΥΠΟΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟ
ΑΠΟ STYLIANOS MARAGKAKIS
Αναθεώρηση Μελέτης Έργων Διαχείρισης Αστικών Λυμάτων Χώρας Σφακίων
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ................................................................................................................................................ 1
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ .................................................................................................................................................. 5
1.1. Τίτλος του έργου ............................................................................................................................... 5
1.2. Είδος και μέγεθος του έργου ............................................................................................................ 5
1.3. Γεωγραφική θέση και υπαγωγή του έργου .................................................................................... 5
1.3.1. Θέση ............................................................................................................................................ 5
1.3.2. Διοικητική υπαγωγή ..................................................................................................................... 5
1.3.3. Συντεταγμένες έργου.................................................................................................................... 6
1.4. Κατάταξη του έργου .......................................................................................................................... 6
1.5. Φορέας του έργου ............................................................................................................................. 6
1.6. Περιβαλλοντικός μελετητής ............................................................................................................. 6
1.7. Νομοθεσία .......................................................................................................................................... 7
2. ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ - ΠΕΡΙΛΗΨΗ ..................................................................................................................... 10
3. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ................................................................................................ 10
4. ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ .................................................................. 15
4.1. Στόχος και σκοπιμότητα ................................................................................................................ 15
4.2. Ιστορική εξέλιξη του έργου ............................................................................................................. 17
4.3. Συσχέτιση του έργου με άλλα έργα ............................................................................................... 19
5. ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΕΣ ΧΩΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ
ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ............................................................................................................... 20
5.1. Θέση του έργου ............................................................................................................................... 20
5.1.1. Θεσμοθετημένα όρια οικισμών και εγκεκριμένων πολεοδομικών σχεδίων ............................... 21
5.1.2. Όρια περιοχών του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών του Ν. 3937/2011 (Α’60)
21
5.1.3. Δάση, δασικές εκτάσεις και αναδασωτέες εκτάσεις .................................................................... 22
5.1.4. Εγκαταστάσεις κοινωνικής υποδομής, κοινής ωφέλειας ............................................................ 23
5.1.5. Θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος ........................................................................................ 23
5.2. Ισχύουσες χωροταξικές και πολεοδομικές ρυθμίσεις στην περιοχή του έργου ...................... 24
5.2.1. Προβλέψεις και κατευθύνσεις του Γενικού, των Ειδικών και του οικείου Περιφερειακού Πλαισίου
Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης .................................................................. 24
5.2.2. Θεσμικό καθεστώς, σύμφωνα με εγκεκριμένα σχέδια ................................................................ 26
5.2.3. Ειδικά σχέδια διαχείρισης .......................................................................................................... 26
5.2.4. Οργανωμένοι υποδοχείς δραστηριοτήτων ................................................................................. 29
6. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ........................................................................ 30
6.1. Γενικά ............................................................................................................................................... 30
6.2. Βασικά στοιχεία σχεδιασμού του εξεταζόμενου έργου............................................................... 31
6.2.1. Πρόβλεψη πληθυσμού σχεδιασμού – αιτιολόγηση .................................................................... 31
6.2.2. Σύσταση λυμάτων – ποσότητα – προέλευση ............................................................................. 34
6.3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ Ε.Ε.Λ. .................................................................................................................. 37
6.3.1. Συνοπτική περιγραφή ................................................................................................................ 37
6.3.2. Δεξαμενή συγκέντρωσης ........................................................................................................... 37
6.3.3. Βιολογική επεξεργασία ............................................................................................................... 38
6.3.4. Προχωρημένη επεξεργασία ....................................................................................................... 43
6.3.5. Σύστημα απολύμανσης .............................................................................................................. 48
6.3.6. Δεξαμενή αποθήκευσης - άντλησης εκροής .............................................................................. 50
6.3.7. Μονάδα εξουδετέρωσης ασμαερίων .......................................................................................... 53
6.3.8. Οικίσκος ελέγχου εγκαταστάσεων ............................................................................................. 55
6.3.9. Λοιπές υποδομές (διαμόρφωση χώρου, περίφραξη, ύδρευση, δενδροφύτευση,
ηλεκτροφωτισμός) ...................................................................................................................... 56
6.3.10. Οδός πρόσβασης ...................................................................................................................... 56
6.4. Υφιστάμενα έργα συλλογής και μεταφοράς λυμάτων ................................................................ 56
6.5. Προτεινόμενα έργα συλλογής και μεταφοράς λυμάτων ............................................................. 57
6.5.1. Σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ-Α3 .................................................................................. 58
6.5.2. Σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ-Α4 .................................................................................. 66
6.5.3. Αγωγοί συλλογής και μεταφοράς λυμάτων και διάθεσης επεξεργασμένων λυμάτων ............... 71
6.6. Διάθεση επεξεργασμένων λυμάτων ............................................................................................. 74
6.7. Λοιπά στοιχεία ................................................................................................................................ 78
6.7.1. Συνδέσεις με οδικό δίκτυο και δίκτυα υποδομών ....................................................................... 78
Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 1

6.7.2. Χώροι στάθμευσης ..................................................................................................................... 78

6.7.3. Επιφάνεια του εδάφους που καταλαμβάνεται ............................................................................ 79
6.8. Φάση κατασκευής ........................................................................................................................... 79
6.8.1. Προγραμματισμός – χρονοδιάγραμμα σταδίων κατασκευής...................................................... 79
6.8.2. Επιμέρους τεχνικά έργα του βασικού έργου .............................................................................. 80
6.8.3. Υποστηρικτικές εγκαταστάσεις ................................................................................................... 80
6.8.4. Αναγκαία υλικά κατασκευής ....................................................................................................... 81
6.8.5. Υγρά απόβλητα .......................................................................................................................... 81
6.8.6. Στερεά απόβλητα ....................................................................................................................... 81
6.8.7. Αέριοι ρύποι ............................................................................................................................... 82
6.8.8. Θόρυβος – δονήσεις .................................................................................................................. 82
6.8.9. Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία .................................................................................................. 82
6.9. Φάση λειτουργίας ........................................................................................................................... 82
6.9.1. Χρήση ενέργειας και νερού, εισροές υλικών .............................................................................. 82
6.9.2. Ποιοτικά χαρακτηριστικά εκροής ................................................................................................ 83
6.9.3. Εκροές στερεών αποβλήτων ..................................................................................................... 84
6.9.4. Εκπομπές αέριων αποβλήτων ................................................................................................... 85
6.9.5. Εκπομπές θορύβου ................................................................................................................... 85
6.9.6. Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία .................................................................................................. 86
6.10. Παύση λειτουργίας - αποκατάσταση ............................................................................................ 86
6.10.1. Εκτίμηση χρόνου ή συνθηκών παύσης λειτουργίας .................................................................. 86
6.10.2. Καθαίρεση - διάθεση υλικών ...................................................................................................... 86
6.10.3. Αποκατάσταση χώρου έργων .................................................................................................... 86
6.11. Έκτακτες συνθήκες για το περιβάλλον ........................................................................................ 86
6.12. Οριοθέτηση – διευθέτηση υδατορεμάτων .................................................................................... 88
7. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ........................................................................................................................ 89
7.1. Παρουσίαση των εναλλακτικών λύσεων...................................................................................... 89
7.1.1. Περιγραφή πιθανών εναλλακτικών λύσεων επεξεργασίας ........................................................ 89
7.1.2. Περιγραφή πιθανών εναλλακτικών λύσεων μεγέθους έργου ..................................................... 97
7.1.3. Περιγραφή πιθανών εναλλακτικών λύσεων θέσης έργου .......................................................... 98
7.1.4. Περιγραφή πιθανών εναλλακτικών λύσεων διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων .............. 99
7.1.5. Μηδενική λύση ......................................................................................................................... 100
7.2. Αξιολόγηση και αιτιολόγηση προτεινόμενων λύσεων ............................................................. 100
7.2.1. Προτεινόμενη λύση επεξεργασίας ............................................................................................ 100
7.2.2. Προτεινόμενη λύση μεγέθους του έργου .................................................................................. 106
7.2.3. Προτεινόμενη θέση του έργου .................................................................................................. 108
7.2.4. Προτεινόμενη λύση διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων ................................................. 118
8. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ........................................................................ 125
8.1. Περιοχή μελέτης ............................................................................................................................ 125
8.1.1. Περιοχές που προστατεύονται για το φυσικό τους κάλλος ...................................................... 126
8.2. Κλιματικά και βιοκλιματικά στοιχεία της περιοχής ................................................................... 127
8.2.1. Κλιματικά στοιχεία .................................................................................................................... 127
8.2.2. Βιοκλίμα ................................................................................................................................... 129
8.3. Μορφολογικά χαρακτηριστικά .................................................................................................... 134
8.4. Γεωλογικά – Υδρογεωλογικά - Τεκτονικά στοιχεία ................................................................... 134
8.4.1. Γεωλογία Ευρύτερης περιοχής ................................................................................................ 134
8.4.2. Γεωλογία στην περιοχή του έργου ........................................................................................... 138
8.4.3. Υδρογεωλογία .......................................................................................................................... 140
8.4.4. Τεκτονική ................................................................................................................................. 148
8.4.5. Συμπεράσματα – προτάσεις ..................................................................................................... 148
8.5. Φυσικό Περιβάλλον ...................................................................................................................... 151
8.5.1. Γενικά ....................................................................................................................................... 151
8.5.2. Περιοχές του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών ............................................. 154
8.5.3. Δάση και δασικές εκτάσεις ....................................................................................................... 156
8.5.4. Άλλες σημαντικές φυσικές περιοχές ........................................................................................ 157
8.6. Ανθρωπογενές περιβάλλον ......................................................................................................... 157
8.6.1. Χρήσεις γης ευρύτερης περιοχής ............................................................................................ 157
8.6.2. Χρήσεις γης περιοχής μελέτης ................................................................................................. 159
8.6.3. Διάρθρωση ανθρωπογενούς περιβάλλοντος ........................................................................... 159
8.6.4. Πολιτιστική κληρονομιά ............................................................................................................ 160

8.7. Κοινωνικό – οικονομικό περιβάλλον .......................................................................................... 161

8.7.1. Διοικητικά Χαρακτηριστικά ....................................................................................................... 161
8.7.2. Πληθυσμιακά χαρακτηριστικά .................................................................................................. 161
8.7.3. Δημογραφικά χαρακτηριστικά .................................................................................................. 163
8.7.4. Χαρακτηριστικά απασχόλησης και τομείς οικονομικής δραστηριότητας .................................. 164
8.7.5. Τουριστική δραστηριότητα της περιοχής ................................................................................. 165
8.8. Τεχνικές υποδομές ........................................................................................................................ 166
8.9. Ανθρωπογενείς πιέσεις στο περιβάλλον ................................................................................... 167
8.10. Ατμοσφαιρικό περιβάλλον – ποιότητα αέρα ............................................................................. 168
8.11. Ακουστικό περιβάλλον και δονήσεις .......................................................................................... 169
8.12. Ηλεκτρομαγνητικά πεδία ............................................................................................................. 170
8.13. Ύδατα ............................................................................................................................................. 170
8.13.1. Σχέδια διαχείρισης ................................................................................................................... 170
8.13.2. Επιφανειακά ύδατα .................................................................................................................. 172
8.13.3. Υπόγεια ύδατα ......................................................................................................................... 174
8.14. Τάσεις εξέλιξης περιβάλλοντος ................................................................................................... 176
9. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ....................................... 177
9.1. Γενικά ............................................................................................................................................. 177
9.2. Επιπτώσεις σχετικές με τα κλιματικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά ................................ 180
9.3. Επιπτώσεις στα μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά ........................................... 180
9.4. Επιπτώσεις σχετικές με τα γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά ........... 182
9.5. Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον.......................................................................................... 184
9.5.1. Χλωρίδα – πανίδα - οικοσυστήματα ......................................................................................... 184
9.5.2. Προστατευόμενες περιοχές ...................................................................................................... 185
9.6. Επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον ............................................................................ 188
9.6.1. Χωροταξικός σχεδιασμός – χρήσεις γης.................................................................................. 188
9.6.2. Διάρθρωση και λειτουργίες του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος ............................................ 190
9.7. Κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις ............................................................................................ 191
9.7.1. Πληθυσμός............................................................................................................................... 191
9.7.2. Τοπική οικονομία ..................................................................................................................... 191
9.7.3. Θέσεις εργασίας ....................................................................................................................... 191
9.7.4. Περιφερειακή και εθνική οικονομία .......................................................................................... 191
9.7.5. Ποιότητα ζωής και αξία γης...................................................................................................... 192
9.7.6. Δημιουργία αντιθέσεων μεταξύ αναπτυξιακών τάσεων ή κατευθύνσεων προγραμμάτων ....... 192
9.8. Επιπτώσεις στις τεχνικές υποδομές .......................................................................................... 192
9.9. Συσχέτιση με ανθρωπογενείς πιέσεις ........................................................................................ 193
9.10. Επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα ......................................................................................... 193
9.11. Επιπτώσεις από θόρυβο ή από δονήσεις ................................................................................. 197
9.12. Επιπτώσεις σχετικές με ηλεκτρομαγνητικά πεδία .................................................................... 198
9.13. Επιπτώσεις στα ύδατα ................................................................................................................. 198
9.13.1. Σχέδιο διαχείρισης ................................................................................................................... 198
9.13.2. Επιφανειακά – υπόγεια ύδατα ................................................................................................. 199
9.14. Σύνοψη περιβαλλοντικών επιπτώσεων ..................................................................................... 201
10. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ .............................................................. 204
10.1. Γενικά ............................................................................................................................................. 204
10.2. Επιπτώσεις σχετικές με τα κλιματικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά ................................ 204
10.3. Επιπτώσεις στα μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά............................................ 204
10.4. Επιπτώσεις σχετικές με τα γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά ........... 205
10.5. Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον.......................................................................................... 205
10.5.1. Χλωρίδα – πανίδα - οικοσυστήματα ......................................................................................... 205
10.5.2. Προστατευόμενες περιοχές ...................................................................................................... 206
10.6. Επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον ............................................................................ 206
10.6.1. Χωροταξικός σχεδιασμός – χρήσεις γης.................................................................................. 206
10.6.2. Διάρθρωση και λειτουργίες του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος ............................................ 207
10.7. Κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις ............................................................................................ 207
10.7.1. Πληθυσμός............................................................................................................................... 207

10.7.2. Τοπική οικονομία ..................................................................................................................... 207

10.7.3. Θέσεις εργασίας ....................................................................................................................... 208
10.7.4. Περιφερειακή και εθνική οικονομία .......................................................................................... 208
10.7.5. Ποιότητα ζωής και αξία γης...................................................................................................... 208
10.7.6. Δημιουργία αντιθέσεων μεταξύ αναπτυξιακών τάσεων ή κατευθύνσεων προγραμμάτων ....... 208
10.8. Επιπτώσεις στις τεχνικές υποδομές .......................................................................................... 208
10.9. Συσχέτιση με ανθρωπογενείς πιέσεις ........................................................................................ 209
10.10. Επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα ......................................................................................... 209
10.11. Επιπτώσεις από θόρυβο ή από δονήσεις ................................................................................. 210
10.12. Επιπτώσεις σχετικές με ηλεκτρομαγνητικά πεδία .................................................................... 211
10.13. Επιπτώσεις στα ύδατα ................................................................................................................. 211
10.13.1. Σχέδιο διαχείρισης ................................................................................................................... 211
10.13.2. Επιφανειακά – υπόγεια ύδατα ................................................................................................. 212
11. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ................................................................ 215
11.1. Περιβαλλοντική διαχείριση .......................................................................................................... 215
11.2. Περιβαλλοντική παρακολούθηση ............................................................................................... 215
11.2.1. Παράμετροι, στοιχεία & δείκτες περιβάλλοντος προς παρακολούθηση ................................... 215
11.2.2. Μέθοδοι, τόπος, χρόνος και συχνότητα καταγραφής .............................................................. 219
11.2.3. Χρονοδιάγραμμα ενημέρωσης του ΗΠΜ ................................................................................. 222
12. ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ
ΟΡΩΝ ..................................................................................................................................................... 223
13. ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ .......................................................................................................................... 224
13.1. Εξειδικευμένες μελέτες ................................................................................................................. 224
14. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ........................................................................................................... 225
15. ΧΑΡΤΕΣ – ΣΧΕΔΙΑ ................................................................................................................................ 231
16. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ......................................................................................................................................... 233
16.1. Μη τεχνική περίληψη .................................................................................................................... 233
16.2. Έγγραφα ........................................................................................................................................ 234

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1. Τίτλος του έργου
Η παρούσα μελέτη αποτελεί τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου

«Αναθεώρηση Μελέτης Έργων Διαχείρισης Αστικών Λυμάτων Χώρας Σφακίων
Δήμου Σφακίων».
1.2. Είδος και μέγεθος του έργου
Το έργο αφορά όλα τα στάδια διαχείρισης των αστικών λυμάτων του οικισμού της
Χώρας Σφακίων (συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία, διάθεση), σε συμπλήρωση του
υφιστάμενου αποχετευτικού δικτύου του οικισμού. Η εξυπηρετούμενη περιοχή του έργου
βρίσκεται στα νότια παράλια της Π.Ε. Χανίων και διοικητικά υπάγεται στην Τοπική
Κοινότητα Χώρας Σφακίων του Δήμου Σφακίων. Η Χώρα Σφακίων αποτελεί και την έδρα
του Δήμου Σφακίων. Το έργο έχει σχεδιαστεί για την εξυπηρέτηση 1.370 ισοδύναμων
κατοίκων της περιοχής μελέτης για χρονικό ορίζοντα 20ετίας (Α΄ φάση) και 1.680
ισοδύναμων κατοίκων για χρονικό ορίζοντα 40ετίας (Β΄ φάση).
1.3. Γεωγραφική θέση και υπαγωγή του έργου
1.3.1. Θέση
Η περιοχή της μελέτης βρίσκεται στα νότια παράλια της Π.Ε. Χανίων και διοικητικά
υπάγεται στην Τοπική Κοινότητα Χώρας Σφακίων του Δήμου Σφακίων.
Η προτεινόμενη θέση της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) βρίσκεται
περίπου 900μ. ανατολικά της Χώρας Σφακίων.
Οι προτεινόμενες θέσεις των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων που θα συλλέγουν
το σύνολο των λυμάτων της περιοχής εξυπηρέτησης των έργων, βρίσκονται στα
νοτιοανατολικά του οικισμού της Χώρας Σφακίων, και σε απόστασεις περίπου 100 μ. (Σ.Δ-
Α3) και 600 μ. (Σ.Δ-Α4). Οι λοιπές υφιστάμενες και προς υλοποίηση υποδομές συλλογής,
μεταφοράς και διάθεσης των λυμάτων (αγωγοί, αντλιοστάσια), χωροθετούνται σε
κατάλληλες θέσεις στην ευρύτερη περιοχή μελέτης, όπως αυτή προσδιορίστηκε
παραπάνω.
1.3.2. Διοικητική υπαγωγή
Η περιοχή της μελέτης διοικητικά υπάγεται στην Τοπική Κοινότητα Χώρας Σφακίων του
Δήμου Σφακίων, ο οποίος βρίσκεται στην Περιφερειακή Ενότητα Χανίων της Περιφέρειας

Κρήτης. Το εξεταζόμενο έργο βρίσκεται στη Χώρα Σφακίων, που αποτελεί την έδρα του
Δήμου Σφακίων.
1.3.3. Συντεταγμένες έργου
Στον παρακάτω πίνακα δίνονται οι συντεταγμένες κεντροβαρικά για το προτεινόμενο

γήπεδο της ΕΕΛ σε συντεταγμένες στο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987
(ΕΓΣΑ ’87) και στο Παγκόσμιο Γεωδαιτικό Σύστημα 1984 (WGS 84).
ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1:ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΕΕΛ

ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΣΕ ΕΓΣΑ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΣΕ WGS 84
‘87
Χ Υ φ λ
Ε.Ε.Λ. 513911 3895010 35ο12’2,11’’ 24 ο9’16,04’’
1.4. Κατάταξη του έργου
Το έργο ως δραστηριότητα κατατάσσεται ως Εγκατάσταση Επεξεργασίας Αστικών

Λυμάτων (πόλεων και οικισμών) με διάθεση επεξεργασμένων υγρών στο έδαφος
(α/α 20), καθώς και ως Εγκατάσταση Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων (πόλεων και
οικισμών) με διάθεση επεξεργασμένων υγρών σε επιφανειακό υδάτινο αποδέκτη
(α/α 19), σύμφωνα με το Παράρτημα 4 της Υ.Α. ΔΙΠΑ οικ. 37674/27-7-2016 (ΦΕΚ
2471/Β/10-8-2016) για την «Τροποποίηση και κωδικοποίηση της υπουργικής απόφασης
1958/2012 - Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες
και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/21.9.2011 (ΦΕΚ
209/Α/2011) όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει», και συγκεκριμένα στην
υποκατηγορία Α2 της παραπάνω Υ.Α. (Ισοδύναμος πληθυσμός Β΄ φάσης = 1.700, που
είναι ≥ 300 και <100.000, συμπαρασύρονται οι κεντρικοί αποχετευτικοί αγωγοί και οι
αγωγοί διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων).
1.5. Φορέας του έργου
Φορέας υλοποίησης και λειτουργίας του έργου είναι ο Δήμος Σφακίων.
1.6. Περιβαλλοντικός μελετητής
Μελετήτρια: Κοσμαδάκη Μαρίνα του Γεωργίου, Μηχανικός Περιβάλλοντος με πτυχίο Α’

τάξης στην κατηγορία 27 (Περιβαλλοντικές Μελέτες), Α.Μ. 24901
Έδρα: Αμνισσού 5, Ηράκλειο Κρήτης

Τ.Κ. : 71201
Τηλέφωνο: 6936939291
email : marinakosma@gmail.com
1.7. Νομοθεσία
Το περιεχόμενο της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων καθορίζεται από:

• Την Κοινή Υπουργική Απόφαση 69269 / 5387 / 1990 (ΦΕΚ 676Β/1990) για την
«Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες, περιεχόμενο Μελέτης
Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, καθορισμός περιεχομένου ειδικών περιβαλλοντικών
μελετών και λοιπών συναφών διατάξεων, σύμφωνα με τον Ν.1650/1986», όπως
τροποποιήθηκε από την Κοινή Υπουργική Απόφαση - ΗΠ 15393 / 2332 / 02 (ΦΕΚ
1022/Β/5-8-2002) για την «Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και
δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα με το Άρθρο 3 του Ν-1650/86 όπως
αντικαταστάθηκε με το Άρθρο 1 του Ν-3010/2002 "Εναρμόνιση του Ν. 1650/86 με
τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/6/ΕΕ κ.ά (Α'91)".
• Την Απόφαση 145799 / 2005 (ΦΕΚ 1022/Β/18-7-2005) «Συμπλήρωση της Κοινής
Υπουργικής Απόφασης - ΗΠ 15393 / 2332 / 02 (ΦΕΚ 1022/Β/5-8-2002) για την
«Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες
σύμφωνα με το Άρθρο 3 του Ν-1650/86 όπως αντικαταστάθηκε με το Άρθρο 1 του
Ν-3010/2002 "Εναρμόνιση του Ν. 1650/86 με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/6/ΕΕ κ.ά
(Α'91)".
• Το Νόμο 3010 / 2002 ( Άρθρο 2 παρ. 10β, ΦΕΚ 91/Α/2002) «Εναρμόνιση του
Ν.1650/1986 με τις Οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ, διαδικασία οριοθέτησης και
ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις»
• Την Κοινή Υπουργική Απόφαση Η.Π. 11014 / 703 / Φ104 / 03 (ΦΕΚ 335/Β/20-3-
2003) «Διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης
(Π.Π.Ε.Α.) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.) σύμφωνα με το άρθρο 4
του Ν.1650/1986 (Α' 160) όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του Ν.3010/2002
"Εναρμόνιση του Ν.1650/1986 με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ.... και άλλες
διατάξεις» (Α'91).
• Την Κοινή Υπουργική Απόφαση 25535 / 3281 / 2002 «Εγκριση Περιβαλλοντικών
όρων από το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας των έργων και δραστηριοτήτων
που κατατάσσονται στην υποκατηγορία 2 της Α' Κατηγορίας... κ.λ.π." (ΦΕΚ
1463/Β/2002).

• Το Νόμο 4014/ 2011 « Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων,

ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και
άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος» (ΦΕΚ 209/Α/2011).
• Την Υ.Α. ΔΙΠΑ οικ. 37674/27-7-2016 για την «Τροποποίηση και κωδικοποίηση της
υπουργικής απόφασης 1958/2012 - Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και
δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1
παράγραφος 4 του Ν. 4014/21.9.2011 (ΦΕΚ 209/Α/2011) όπως αυτή έχει
τροποποιηθεί και ισχύει» (ΦΕΚ 2471/Β/10-8-2016).
• Την Υ.Α. οικ. 167563/ΕΥΠΕ/15-4-2013 «Εξειδίκευση των διαδικασιών και των
ειδικότερων κριτηρίων περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων και
δραστηριοτήτων των άρθρων 3, 4, 5, 6 και 7 του Ν. 4014/2011, σύμφωνα με τα
οριζόμενα στο άρθρο 2 παράγραφος 13 αυτού, των ειδικών εντύπων των ανωτέρω
διαδικασιών, καθώς και κάθε άλλου σχετικού με τις διαδικασίες αυτές θέματος.»
(ΦΕΚ 964/Β/19-4-2013).
• Την Υ.Α. οικ. 170225/20-1-2014 «Εξειδίκευση των περιεχομένων των φακέλων
περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α΄ της
απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με αρ.
1958/2012 (Β΄ 21) όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 4014/2011 (Α΄
209), καθώς και κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας.» (ΦΕΚ 135/Β/27-1-2014).
Η μεθοδολογία, η τεκμηρίωση και τα πορίσματα της μελέτης είναι συμβατά με την

ισχύουσα νομοθεσία η οποία είναι η ακόλουθη:
• Νόμος 1650/86 «Για την προστασία του περιβάλλοντος».
• Ευρωπαϊκή Οδηγία 91/271/ΕΟΚ «Επεξεργασία των αστικών λυμάτων».
• KΥA 5673/400/97 (ΦΕΚ 192/Β/97) «Μέτρα και όροι για την επεξεργασία των
αστικών λυμάτων».
• KΥA 50910/2727 (ΦΕΚ 1909/Β/03) «Μέτρα και όροι για τη διαχείριση στερεών
αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός σχεδιασμός».
• Υγειονομική διάταξη Ε1β/221/65 (ΦΕΚ 138/Β/65) «Περί διαθέσεως λυμάτων και
βιομηχανικών αποβλήτων».
• Π.Δ. 696/74 «Περί αμοιβών μηχανικών για σύνταξη μελετών, επίβλεψη, παραλαβή
κλπ. Συγκοινωνιακών, Υδραυλικών και Κτιριακών Έργων, ως και Τοπογραφικών,
Κτηματογραφικών και Χαρτογραφικών Εργασιών και σχετικών τεχνικών

προδιαγραφών μελετών».
• Π.Δ. 716/77 «Περί μητρώου μελετητών και αναθέσεων και εκπονήσεων μελετών»
κ.λ.π.
• Νόμος 2204/1994 «Διεθνής Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα», δίκτυο
«NATURA 2000».
• ΚΥΑ οικ. 145116/2011 (ΦΕΚ 354/Β/2011) «Καθορισμός μέτρων, όρων &
διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και
άλλες διατάξεις», όπως ισχύει.
• ΚΥΑ οικ. 1811/2011 (ΦΕΚ 3322/Β/2011) «Ορισμός ανώτερων αποδεκτών τιμών για
τη συγκέντρωση συγκεκριμένων ρύπων, ομάδων ή δεικτών ρύπανσης σε υπόγεια
ύδατα, σε εφαρμογή της παραγράφου 2 του Άρθρου 3 της υπ’ αριθμό:
39626/2208/Ε130/2009 κοινής υπουργικής απόφασης (Β’ 2075)».
• Ν. 3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/2011) «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες
διατάξεις».

2. ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ - ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Επισυνάπτεται στο Παράρτημα.
3. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

υφιστάμενου αποχετευτικού δικτύου του οικισμού.
Η περιοχή μελέτης διαθέτει και τουριστικό χαρακτήρα (415 συνολικά καταγεγραμμένες
κλίνες με στοιχεία του ΕΟΤ για το 2018). Επιπλέον, ο οικισμός δέχεται πολλούς
επισκέπτες κυρίως κατά τη θερινή περίοδο για αναψυχή και τουρισμό, και υπάρχουν
πολλές ταβέρνες και εστιατόρια. Κατά τη θερινή περίοδο στον οικισμό διαμένουν επίσης
αρκετοί εργαζόμενοι για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών αυτών, εργαζόμενοι που
προέρχονται από άλλες περιοχές. Το λιμάνι επίσης του οικισμού εξυπηρετεί εκατοντάδες
επισκέπτες καθημερινά για τη μεταφορά τους στους υπόλοιπους παραλιακούς οικισμούς
της ευρύτερης περιοχής και το νησί της Γαύδου. Υπάρχουν τέλος πολλές κατοικίες που
χρησιμοποιούνται περιστασιακά από ανθρώπους που ζουν μόνιμα σε άλλες περιοχές
αλλά κατάγονται από την περιοχή και διατηρούν τις πατρικές συνήθως κατοικίες τους ως
δευτερεύουσες. Ταυτόχρονα, η ευρύτερη περιοχή διαθέτει περιβαλλοντικό, ιστορικό,
πολιτιστικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον και τμήμα της εντάσσεται σε περιοχή προστασίας
του Δικτύου NATURA 2000. Τα χαρακτηριστικά αυτά επιβάλλουν οι οποιεσδήποτε
επεμβάσεις στο χώρο να πραγματοποιούνται με ιδιαίτερη προσοχή και σεβασμό,
αποτελούν όμως ταυτόχρονα θετικό αναπτυξιακό παράγοντα εφόσον διαχειριστούν με
σωστό τρόπο.
Ο οικισμός της Χώρας Σφακίων διαθέτει σε μεγάλο ποσοστό αποχετευτικό δίκτυο, το
οποίο συλλέγει τα λύματά του και μέσω δύο υφιστάμενων αντλιοστασίων αυτά οδηγούνται
ανεπεξέργαστα σε βόθρο που βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της περιοχής μελέτης.
Επιπλέον η υπόλοιπη περιοχή της μελέτης δεν διαθέτει αποχετευτικά δίκτυα και η διάθεση
των λυμάτων τους γίνεται ως επί το πλείστον σε απορροφητικούς βόθρους.
Στα πλαίσια του νέου σχεδιασμού που περιγράφεται στην παρούσα, σχεδιάζεται η
κατασκευή νέων υποδομών διαχείρισης των λυμάτων, συμπλήρωση του υφιστάμενου
κεντρικού δικτύου μεταφοράς λυμάτων και η κατασκευή Εγκατάστασης Επεξεργασίας
Λυμάτων (Ε.Ε.Λ.). Για το σκοπό αυτό θα κατασκευαστούν νέα δίκτυα συλλογής και
μεταφοράς των λυμάτων, για το μέρος του οικισμού που μέχρι τώρα εξυπηρετούνταν μόνο

με απορροφητικούς βόθρους, 2 σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια στα νοτιοανατολικά

του οικισμού σε απόσταση 100 μ. και 600 μ. η κάθε μία, Ε.Ε.Λ. σε θέση 900 μ. περίπου
ανατολικά του οικισμού της Χώρας Σφακίων, δίκτυο άρδευσης για την εκμετάλλευση των
επεξεργασμένων λυμάτων σε καλλιέργειες της περιοχής και αγωγός μεταφοράς και
διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων σε παρακείμενο στην Ε.Ε.Λ. ρέμα, σε περιόδους
αδυναμίας χρήσης τους για αρδευτικούς σκοπούς.
Η έκταση της Ε.Ε.Λ. έχει εμβαδόν 2.800,00 τ.μ. και αποτελεί μέρος δημοτικής
ιδιοκτησίας συνολικού εμβαδού 46.759,21 τ.μ. H σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ-Α3
καταλαμβάνει έκταση περίπου 430,35 τ.μ. και αποτελεί μέρος δημοτικής ιδιοκτησίας
συνολικού εμβαδού 13.241,59 τ.μ. H έκταση του χώρου της σηπτικής δεξαμενής -
αντλιοστασίου Σ.Δ-Α4 έχει εμβαδόν 516,00 τ.μ., αποτελεί μέρος ευρύτερης ιδιοκτησίας
συνολικού εμβαδού 22.279,75 τ.μ. και θα παραχωρηθεί για τις ανάγκες του σχετικού
έργου.
Η πρόσβαση στη θέση του γηπέδου της Ε.Ε.Λ. θ θα πραγματοποιείται μέσω της
υφιστάμενης επαρχιακής οδού Αρ. 31, μέσου πλάτους 9 μ. περίπου, η οποία διέρχεται
από το νότιο όριο του γηπέδου του.
Η πρόσβαση στη θέση της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ-Α3 θα
πραγματοποιείται μέσω του δευτερεύοντος επαρχιακού οδικού δικτύου μέσου πλάτους 9
μ. περίπου, που διέρχεται από το νότιο όριο της δημοτικής έκτασης εντός της οποίας θα
κατασκευαστεί. Για την πρόσβαση στο χώρο της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ-
Α4 θα χρησιμοποιηθεί αγροτική οδός μέσου πλάτους 6 μ., η οποία συνδέεται σε οδική
απόσταση περίπου 700 μ. με το δευτερεύον επαρχιακό οδικό δίκτυο στα βόρεια.
Το μέσο υψόμετρο στην περιοχή κατασκευής της Ε.Ε.Λ. είναι 125 μ. περίπου ενώ στις
περιοχές κατασκευής των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων Σ.Δ -Α3 και Σ.Δ-Α4 είναι
65 μ. περίπου και 50 μ. περίπου αντίστοιχα.
Η προτεινόμενη θέση της Ε.Ε.Λ., βρίσκεται στα ανατολικά του οικισμού της Χώρας
Σφακίων και σε απόσταση 900 μ. περίπου.
το σύνολο των λυμάτων της περιοχής εξυπηρέτησης των έργων, βρίσκονται στα ανατολικά
του οικισμού της Χώρας Σφακίων, και σε απόσταση περίπου 100 μ. (Σ.Δ-Α3) και 600 μ.
(Σ.Δ-Α4). Οι λοιπές υφιστάμενες και προς υλοποίηση υποδομές συλλογής, μεταφοράς και

διάθεσης των λυμάτων (αγωγοί, αντλιοστάσια), χωροθετούνται σε κατάλληλες θέσεις στην

ευρύτερη περιοχή μελέτης, όπως αυτή προσδιορίστηκε παραπάνω.
Αναλυτικότερα, οι υφιστάμενες υποδομές διαχείρισης των λυμάτων της περιοχής,

αποτελούνται από τα εξής:
Α. Δίκτυα συλλογής των λυμάτων σε μεγάλο μέρος του οικισμού της Χώρας Σφακίων,
αποτελούμενα από βαρυτικούς αγωγούς.
Β. Δύο (2) αντλιοστάσια μεταφοράς ακαθάρτων με καταθλιπτικούς αγωγούς.
Γ. Φρεάτιο κατάληξης των λυμάτων από τον τελικό καταθλιπτικό αγωγό σε βαρυτικό
αγωγό μεταφοράς.
Δ. Βαρυτικός αγωγός που συνδέει το φρεάτιο με τον κεντρικό απορροφητικό βόθρο στα
ανατολικά.
Οι νέες υποδομές διαχείρισης των λυμάτων, σε συμπλήρωση των υφιστάμενων

Α. Κεντρικό δίκτυο συλλογής και μεταφοράς λυμάτων.
Β. Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (Ε.Ε.Λ).
Γ. Σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια στις προαναφερόμενες περιοχές.
Θα περιλαμβάνουν τα επιμέρους τμήματα :
α) Αντλιοστάσιο εισόδου – αρχικής ανύψωσης λυμάτων (μόνο στην Σ.Δ-Α3).
β) Σηπτική δεξαμενή
γ) Δεξαμενή άντλησης προεπεξεργασμένων λυμάτων προς Ε.Ε.Λ.
δ) Οικίσκος ελέγχου (χώρος ηλεκτρ. πίνακα, ανεμιστήρα απόσμησης, Η/Ζ).
ε) Μονάδα εξουδετέρωσης οσμαερίων
στ) Λοιπά έργα υποδομής (περίφραξη, ύδρευση, ηλεκτροφωτισμός)
Δ. Έργα επαναχρησιμοποίησης μέρους των επεξεργασμένων λυμάτων μέσω άρδευσης

ελαιοκαλλιεργειών της περιοχής και έργα διάθεσης σε επιφανειακό αποδέκτη (ρέμα) της
περιοχής. Για το σκοπό αυτό θα κατασκευαστεί δίκτυο άρδευσης για την εκμετάλλευση
των επεξεργασμένων λυμάτων σε καλλιέργειες της περιοχής και αγωγός μεταφοράς και
διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων σε τμήμα του παρακείμενου στη θέση της ΕΕΛ
ρέμα, σε περιόδους αδυναμίας χρήσης τους για αρδευτικούς σκοπούς.

Παράλληλα, θα γίνουν εργασίες βελτίωσης στα υφιστάμενα δίκτυα και αντλιοστάσια της
περιοχής.
Η μέθοδος επεξεργασίας της Ε.Ε.Λ. που προτείνεται στην παρούσα μελέτη είναι η
προεπεξεργασία με σηπτική δεξαμενή, βιολογική επεξεργασία με σύστημα
προσκολλημένης βιομάζας με πληρωτικά υλικά, προχωρημένη επεξεργασία σε
πολυστρωματικά φίλτρα άμμου-ανθρακίτη και απολύμανση με υπεριώδη ακτινοβολία
(UV).Η Ε.Ε.Λ. θα περιλαμβάνει τα παρακάτω επί μέρους τμήματα:
α) Δεξαμενή συγκέντρωσης
β) Δεξαμενή τροφοδοσίας – ανακυκλοφορίας στο σύστημα προσκολλημένης βιομάζας
γ) Βιολογική επεξεργασία με σύστημα προσκολλημένης βιομάζας
δ) Προχωρημένη επεξεργασία με σύστημα πολυστρωματικού φίλτρου άμμου -
ανθρακίτη
ε) Απολύμανση της εκροής με υπεριώδη ακτινοβολία (UV)
στ) Δεξαμενή αποθήκευσης και άντλησης εκροής
ζ) Οικίσκος ελέγχου (χώρος ηλεκτρ. πίνακα, αποθήκευσης, ανεμιστήρα απόσμησης,
Η/Ζ & συστήματος UV)
η) Μονάδα εξουδετέρωσης οσμαερίων
θ) Λοιπά έργα υποδομής (διαμόρφωση χώρου, περίφραξη, δενδροφυτεύσεις και
ηλεκτροφωτισμός)
Για την διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων, μετά από έρευνα και διερεύνηση των
αναγκών και των δυνατοτήτων που υπήρχαν, επιλέχθηκε ως λύση κατά τη θερινή περίοδο
η επαναχρησιμοποίηση μέρους των επεξεργασμένων λυμάτων μέσω της άρδευσης
καλλιεργούμενης έκτασης με ελιές έκτασης 63 στρ. περίπου στα νοτιοδυτικά της θέσης της
Ε.Ε.Λ.. Μελλοντικά επίσης θα μπορούν να αρδεύονται και άλλες εκτάσεις καλλιεργειών της
γύρω περιοχής, εφόσον αυτές αναπτυχθούν. Παράλληλα, τμήμα της εκροής θα
χρησιμοποιείται για την άρδευση καλλωπιστικών φυτών και δέντρων που θα αναπτυχθούν
εντός του γηπέδου της Ε.Ε.Λ. Επίσης για τις περιόδους που η άρδευση των καλλιεργειών
δεν δύναται να αποτελέσει αποκλειστικό τρόπο διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων
(κατά τη θερινή περίοδο για το πλεονάζον της άρδευσης μέρος και για τη χειμερινή
περίοδο για το σύνολο αυτών), προτείνεται η διάθεση τους σε τμήμα ρέματος που
βρίσκεται στα νότια – νοτιοδυτικά της Ε.Ε.Λ., με κατάλληλο αγωγό διασποράς στο πρανές
του.

Το έργο σχεδιάζεται για την εξυπηρέτηση 1.370 ισοδύναμων κατοίκων της περιοχής
μελέτης για ορίζοντα 20ετίας (Α΄ φάση) και 1.680 ισοδύναμων κατοίκων για ορίζοντα
40ετίας (Β΄ φάση). Η προτεινόμενη μέθοδος επεξεργασίας της ΕΕΛ (προεπεξεργασία με
σηπτική δεξαμενή, βιολογική επεξεργασία με σύστημα προσκολλημένης βιομάζας με
πληρωτικά υλικά και απολύμανση με υπεριώδη ακτινοβολία), διαθέτει τα καλύτερα δυνατά
χαρακτηριστικά σε σχέση με τις υπάρχουσες εναλλακτικές λύσεις (σε κόστος κατασκευής,
λειτουργίας και συντήρησης, αυτονομία, παραγωγή βιολογικής λάσπης, ποιότητα εκροής,
ευκολία μελλοντικής επέκτασης, αισθητικό αποτέλεσμα, οσμές, θόρυβος, κ.λπ.) και με το
δεδομένο διαθέσιμο χώρο, καθώς γενικά απαιτεί μικρή έκταση.
Η παραγόμενη εκροή της Ε.Ε.Λ. θα πρέπει να τηρεί τα όρια του Πίνακα 3 του
Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ οικ. 145116/2011 (ΦΕΚ 354-Β-2011) «Καθορισμός μέτρων,
όρων & διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και
άλλες διατάξεις». Επίσης θα πρέπει να τηρεί τα όρια της Απόφασης Καθορισμού
Αποδέκτη Επεξεργασμένων Λυμάτων της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής
Μέριμνας Π.Ε. Χανίων, που αφορά το ρέμα όπου θα διατίθεται η επεξεργασμένη εκροή ως
δευτερεύουσα – εναλλακτική λύση.
Συμπερασματικά, η κατασκευή και λειτουργία της Εγκατάστασης Επεξεργασίας
Λυμάτων και των υπόλοιπων υποδομών διαχείρισης των λυμάτων στην περιοχή, αποτελεί
απαραίτητη υποδομή για τη διασφάλιση της υγείας των κατοίκων και επισκεπτών της
ευρύτερης περιοχής, την προστασία του φυσικού, πολιτιστικού και ανθρωπογενούς
περιβάλλοντος και γενικά της ποιότητας ζωής. Πέρα όμως από τον κυρίως σκοπό του, ένα
από τα πλεονεκτήματα του συγκεκριμένου έργου είναι ότι δεν αποτελεί παράγοντα
όχλησης της περιοχής, σεβόμενο τη φυσιογνωμία της και το περιβάλλον.

4. ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

4.1. Στόχος και σκοπιμότητα
Η ευρύτερη περιοχή των Σφακίων διαθέτει μία δυναμική οικονομία, που βασίζεται τόσο
στη κτηνοτροφία, όσο και στο θερινό τουρισμό. Ο μόνιμος πληθυσμός του, που διαμένει
κυρίως στον οικισμό της Χώρας Σφακίων, εμφανίζει σχετική σταθερότητα κατά τη διάρκεια
των ετών, σε αντίθεση με άλλες περιοχές του Δήμου Σφακίων που εμφανίζουν διαχρονικά
μείωση του πληθυσμού. Ειδικά η παραλιακή ζώνη της περιοχής είναι εξαιρετικά δημοφιλής
και προσελκύει αρκετούς επισκέπτες και τουρίστες. Η Χώρα Σφακίων εμφανίζει μεγάλη
επισκεψιμότητα τη θερινή περίοδο, ενώ τη χειμερινή η αντίστοιχη δραστηριότητα είναι
μικρή. Για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών έχουν αναπτυχθεί τουριστικές μονάδες,
ταβέρνες – καφέ κλπ.
ανεπεξέργαστα σε βόθρο που βρίσκεται στα νoτιοανατολικά της περιοχής μελέτης.
των λυμάτων τους γίνεται ως επί το πλείστον σε απορροφητικούς βόθρους. Η υφιστάμενη
κατάσταση δεν είναι ικανοποιητική, παρά τις συνεχείς προσπάθειες του Δήμου για
ελαχιστοποίηση των κινδύνων και των οχλήσεων, καθώς πρακτικά δεν υπάρχει
επεξεργασία και ασφαλής διάθεση των λυμάτων.
Επομένως, με δεδομένη και την προβλεπόμενη περαιτέρω ανάπτυξη της περιοχής,
επιβάλλεται η εξεύρεση άμεσης λύσης, με την κατασκευή και τη λειτουργία κατάλληλων
έργων διαχείρισης των λυμάτων που θα καλύψουν τις ανάγκες της περιοχής κατά τα
επόμενα χρόνια. Συγκεκριμένα απαιτείται η κατασκευή νέων υποδομών συλλογής και
μεταφοράς των λυμάτων στις περιοχές που σήμερα δεν διαθέτουν και η κατασκευή
σύγχρονης Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων για την επεξεργασία τους. Στη συνέχεια
απαιτείται η δημιουργία κατάλληλων υποδομών διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων,
με τρόπο ασφαλή και περιβαλλοντικά αποδεκτό, προκειμένου το μεγαλύτερο δυνατό
μέρος τους να επαναχρησιμοποιείται για ωφέλιμο σκοπό (κάλυψη αρδευτικών αναγκών σε
καλλιέργειες της περιοχής), ειδικά κατά τους θερινούς μήνες που οι αρδευτικές ανάγκες
είναι αυξημένες.

Τα παραπάνω αναδεικνύουν τη σκοπιμότητα του υπό μελέτη έργου. Οι γενικοί στόχοι

του είναι:
α) Η κατασκευή και λειτουργία εγκαταστάσεων συλλογής και μεταφοράς λυμάτων
(σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια, δίκτυα συλλογής – μεταφοράς, δίκτυα διάθεσης) με
τις ελάχιστες δυνατές οχλήσεις και τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια, οι οποίες θα εξυπηρετούν
με επάρκεια τις ανάγκες της περιοχής σήμερα και μελλοντικά.
β) Η κατασκευή και λειτουργία σύγχρονης εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων
(Ε.Ε.Λ.), που θα λειτουργεί οικονομικά, απλά, αποδοτικά, χωρίς πολύπλοκα μηχανήματα
που απαιτούν συστηματική συντήρηση, με ελάχιστη εποπτεία, ελάχιστη κατανάλωση
ενέργειας, με ελαστικότητα στις φορτίσεις και στις εποχιακές διακυμάνσεις και με ελάχιστες
οχλήσεις και επιπτώσεις για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.
γ) Ο αποτελεσματικός καθαρισμός των λυμάτων με απομάκρυνση, στον επιθυμητό
βαθμό, όλων σχεδόν των κύριων και δευτερευόντων ρυπαντικών συστατικών των
λυμάτων, (όπως των αιωρούμενων στερεών, οργανικού φορτίου, ενώσεων αζώτου και
φωσφόρου, ίχνη ανόργανων και οργανικών στοιχείων και ουσιών, μικροοργανισμών και
άλλων ρυπαντικών συστατικών).
δ) Η εκπλήρωση της βούλησης που υπάρχει σε ευρωπαϊκό και τοπικό επίπεδο για
επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων, που πλέον έχει εκφραστεί και σε
επίπεδο νομοθεσίας. Επισημαίνεται ότι τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Οδηγία
91/271/ΕΟΚ, όσο και η ελληνική νομοθεσία με την ΚΥΑ 5673/400/97, αναφέρουν για τα
επεξεργασμένα λύματα ότι «υποβάλλονται όταν κρίνεται σκόπιμο κατά προτεραιότητα σε
επαναχρησιμοποίηση» (ΚΥΑ 5673/400/97, άρθ. 10). Πλέον, με τη θέσπιση και εφαρμογή
και της ΚΥΑ οικ. 145116/2011 (ΦΕΚ 354-Β-2011) «Καθορισμός μέτρων, όρων &
διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες
διατάξεις», δίδονται οι κατάλληλες προδιαγραφές και μέτρα ώστε η εκροή της Ε.Ε.Λ. να
μπορεί διατεθεί με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στη γύρω περιοχή για
επαναχρησιμοποίηση.
ε) Η παραγωγή εκροής υψηλής ποιότητας, κατάλληλης για επαναχρησιμοποίηση σε
αρδεύσεις καλλωπιστικών ή καλλιεργειών, χωρίς μεγάλα δίκτυα και αντλιοστάσια
μεταφοράς της εκροής και η εξοικονόμηση υδατικών πόρων που μπορεί να επιτευχθεί με
την επαναχρησιμοποίηση.
Εκτός των παραπάνω στόχων, η κατασκευή και λειτουργία των παραπάνω υποδομών
διαχείρισης των λυμάτων, θα συμβάλλει:

α) Στη διαφύλαξη του φυσικού, ανθρωπογενούς και αρχαιολογικού περιβάλλοντος της

περιοχής, και της ιδιαίτερης ταυτότητάς της, που αποτελεί πολύτιμη κληρονομιά για τον
τόπο
β) Στην προστασία της δημόσιας υγείας
γ) Στην ενδυνάμωση της τοπικής οικονομίας, της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης και της
γενικότερης αναπτυξιακής πορείας της περιοχής
Γενικότερα, η ανάπτυξη σωστών και λειτουργικών υποδομών διαχείρισης των λυμάτων

αποτελούν σήμερα κρίσιμο παράγοντα για τη βιωσιμότητα της περιοχής. Δεν είναι θέμα
απλά κάλυψης τυπικών υποχρεώσεων, αλλά ουσιαστικό εργαλείο για τη βιώσιμη
ανάπτυξή της.
4.2. Ιστορική εξέλιξη του έργου

των λυμάτων τους γίνεται ως επί το πλείστον σε απορροφητικούς βόθρους.
Σημειώνεται ότι στο παρελθόν είχαν εκπονηθεί μελέτες που αφορούσαν τα έργα
διαχείρισης αστικών λυμάτων του οικισμού, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής και
λειτουργίας έργων επεξεργασίας και διάθεσης λυμάτων. Συγκεκριμένα, είχαν εκπονηθεί οι
εξής μελέτες:
- Οριστική Μελέτη Αποχέτευσης Οικισμού Χώρας Σφακίων (Μάρτιος 1986), με
Φορέα την Κοινότητα Χώρας Σφακίων και Μελετητή το Τεχνικό Γραφείο Μ.
Μανουσάκη. Προέβλεπε την κατασκευή του αποχετευτικού δικτύου συλλογής των
λυμάτων εντός του οικισμού, ένα αντλιοστάσιο μεταφοράς των λυμάτων, κεντρικό
αποχετευτικό αγωγό, Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (Ε.Ε.Λ.) στη θέση
«Σφακορύακο» με μέθοδο επεξεργασίας αυτήν της οξειδωτικής τάφρου
(παρατεταμένος αερισμός) και τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων στη
θάλασσα με υποθαλάσσιο αγωγό.
- Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του έργου: «Κατασκευή
Εγκαταστάσεων Διαχείρησης Αποβλήτων Περιοχής Χώρας Σφακίων»
(Φεβρουάριος 1993), με Φορέα τον Αναπτυξιακό Σύνδεσμο Σφακίων, Επιβλέπουσα
Υπηρεσία την ΤΥΔΚ Νομαρχίας Χανίων και Μελετητή την Κλάδου – Μπλέτσα

Αιμιλία, Αρχιτέκτων Μηχ. Προέβλεπε την κατασκευή της Ε.Ε.Λ. σε θέση που απέχει
περίπου 150 ανατολικότερα της προαναφερόμενης Οριστικής μελέτης, καθώς και τη
διαφοροποίηση της μεθόδου επεξεργασίας, με την κατασκευή δεξαμενής
«νιτρικοποίησης – απονιτρικοποίησης» (με παρατεταμένο αερισμό) έναντι της
οξειδωτικής τάφρου που προέβλεπε η Οριστική μελέτη. Επίσης, προτείνεται η
διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων να πραγματοποιείται για την άρδευση
προστατευτικής και αισθητικής φύτευσης και αναδάσωσης περιμετρικά της Ε.Ε.Λ.,
σε έκταση περίπου 300 στρ., αντί της διάθεσής τους σε υποθαλάσσιο αγωγό που
πρότεινε η Οριστική μελέτη. Για τη Μελέτη αυτή εκδόθηκε η με αρ. πρωτ. 18962/12-
1-1995 ΚΥΑ για την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων του έργου, από τη Δ/νση
Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού του Υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ, η ισχύς της οποίας έληξε
στις 31/12/1999.
Με βάση τις ανωτέρω μελέτες σήμερα έχει κατασκευαστεί το δίκτυο συλλογής των
λυμάτων εντός του οικισμού, δύο αντλιοστάσια μεταφοράς λυμάτων και κεντρικός αγωγός
μεταφοράς των λυμάτων. Δεν κατασκευάστηκαν έργα επεξεργασίας των λυμάτων και
συνεπώς και έργα διάθεσης επεξεργασμένων λυμάτων.
Έπειτα. το 2018 εκπονήθηκε νέα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων η οποία
υποβλήθηκε στη Δ/νση ΠΕ.ΧΩ.Σ. της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης και περιλάμβανε
την συμπλήρωση των υφιστάμενων δικτύων συλλογής και μεταφοράς λυμάτων, την
κατασκευή Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων (Ε.Ε.Λ.) σύγχρονου, κλειστού τύπου,
καθώς και την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων, για ωφέλιμους
σκοπούς (άρδευση καλλιεργειών) και διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων σε ρέμα της
περιοχής.
Όμως δεν εξασφαλίστηκε η απαραίτητη έκταση για την κατασκευή της Εγκατάστασης
Επεξεργασίας Λυμάτων, λόγω υπέρμετρων δυσκολιών, με αποτέλεσμα να μην είναι
δυνατή η υλοποίηση του σχεδιασμένου έργου στην αρχικά υποδειχθείσα έκταση που
αποτελούσε αντικείμενο της υποβληθείσας ΜΠΕ.
Έτσι καθώς έχει προσδιοριστεί νέα θέση για την κατασκευή της Ε.Ε.Λ. εκπονείται εκ
νέου η παρούσα μελέτη με σκοπό την περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων διαχείρισης
των αστικών λυμάτων της Χώρας Σφακίων.

4.3. Συσχέτιση του έργου με άλλα έργα
Το υπό μελέτη έργο αποτελεί βασικό έργο υποδομής της περιοχής, απαραίτητο για την
ομαλή διαβίωση, την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς του περιβάλλοντος, της
δημόσιας υγείας και των αναπτυξιακών προοπτικών της. Ο σχεδιασμός του αφορά όλα τα
στάδια διαχείρισης των παραγόμενων λυμάτων αστικού τύπου (συλλογή, μεταφορά,
επεξεργασία, διάθεση προϊόντων επεξεργασίας). Είναι έργο αναπτυξιακό και συμβατό με
τα υπόλοιπα έργα υποδομής της περιοχής και με το χαρακτήρα της τελευταίας και τις
δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην περιοχή.
Το υπό μελέτη έργο συσχετίζεται με τις υφιστάμενες υποδομές διαχείρισης των
λυμάτων της περιοχής, καθότι τα υφιστάμενα δίκτυα και αντλιοστάσια μεταφοράς λυμάτων
θα χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή και μεταφορά των λυμάτων της περιοχής προς τη
Ε.Ε.Λ. Δεν δημιουργείται οποιοδήποτε πρόβλημα κατά τη διάρκεια κατασκευής των νέων
υποδομών στις υφιστάμενες, στις οποίες επίσης θα γίνουν παρεμβάσεις για τη βελτίωσή
του, ενώ επίσης και οι υφιστάμενες υποδομές δεν πρόκειται να επηρεάσουν αρνητικά τη
λειτουργία των νέων αντίστοιχα.

5. ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΕΣ ΧΩΡΙΚΕΣ ΚΑΙ

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
5.1. Θέση του έργου
Ο οικισμός της Χώρας Σφακίων και η ευρύτερη περιοχή του, που αποτελεί το
αντικείμενο της μελέτης, βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του Νομού Χανίων και ανήκει
διοικητικά στο Δήμο Σφακίων και στην Περιφερειακή Ενότητα Χανίων. Έδρα του Δήμου
Σφακίων είναι ο ομώνυμος οικισμός. Κατά την τελευταία απογραφή πληθυσμού (2011),
του οικισμού της Χώρας Σφακίων απαριθμούσε 212 κατοίκους. Το υψόμετρο στην περιοχή
που αναπτύσσεται η Χώρα Σφακίων κυμαίνεται από το υψόμετρο της θάλασσας έως
περίπου τα 150 μ., σε ημιορεινό τοπίο και το ανάγλυφο χαρακτηρίζεται έντονο με αρκετές
εξάρσεις. Στην ευρύτερη περιοχή κυριαρχεί το λοφώδες και βραχώδες τοπίο.
Η οικονομία της περιοχής βασίζεται κυρίως στον πρωτογενή (κτηνοτροφία) και
τριτογενή τομέα (παροχή υπηρεσιών, τουρισμός, εμπόριο, κλπ) ενώ ο δευτερογενής
συμμετέχει ελάχιστα με μικρές βιοτεχνικές μονάδες. Στην περιοχή υπάρχει αξιόλογη
τουριστική δραστηριότητα (415 καταγεγραμμένες κλίνες με στοιχεία του 2018) με έντονες
τάσεις ανάπτυξης, με ξενοδοχειακή υποδομή και συναφείς υποδομές εξυπηρέτησης του
τουρισμού και των επισκεπτών (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια – διαμερίσματα,
ταβέρνες, εστιατόρια, καφετέριες, κλπ), που προσελκύει το φυσικό κάλλος και η
αρχαιολογικη, ιστορική και πολιτιστική ταυτότητα της ευρύτερης περιοχής. Λόγω του
παραθεριστικού χαρακτήρα του τουρισμού, ο πληθυσμός της περιοχής, που αποτελείται
από μόνιμους κατοίκους και παραθεριστές σε οικίες και ξενοδοχειακές μονάδες,
παρουσιάζει αξιόλογη αύξηση κατά τη θερινή περίοδο.
Ταυτόχρονα, η ευρύτερη περιοχή διαθέτει περιβαλλοντικό, ιστορικό, πολιτιστικό και
αρχαιολογικό ενδιαφέρον, και μεγάλο τμήμα της εντάσσεται στο Δικτύο NATURA 2000.
Το κύριο οδικό δίκτυο αποτελείται κυρίως από την επαρχιακή οδό με αρ. 54. «Βρύσες -
Ασκύφου - Χώρας Σφακίων» (πρωτεύον επαρχιακό δίκτυο) και την επαρχιακή οδό 31:
«Ροδοβάνι Σούγια - Χώρα Σφακίων» (δευτερεύον επαρχιακό δίκτυο στην περιοχή της
Χώρας Σφακίων). Υπάρχει επίσης τοπικό δίκτυο που συνδέει οδικά τους υπόλοιπους
οικισμούς της περιοχής και με τη λοιπή ενδοχώρα.
Η περιοχή της μελέτης, στην οποία σχεδιάζονται τα έργα διαχείρισης λυμάτων

(συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία και διάθεση), είναι η περιοχή της Χώρας Σφακίων. Η

προτεινόμενη θέση της Ε.Ε.Λ., βρίσκεται στα ανατολικά του οικισμού της Χώρας Σφακίων
και σε απόσταση περίπου 900 μ.
το σύνολο των λυμάτων της περιοχής εξυπηρέτησης των έργων, βρίσκονται στα ανατολικά
του οικισμού της Χώρας Σφακίων, και σε αποστάσεις περίπου 100 μ. (Σ.Δ-Α3) και 600 μ.
(Σ.Δ-Α4).. Οι λοιπές υφιστάμενες και προς υλοποίηση υποδομές συλλογής, μεταφοράς και
διάθεσης των λυμάτων (αγωγοί, αντλιοστάσια), χωροθετούνται σε κατάλληλες θέσεις στην
ευρύτερη περιοχή μελέτης, όπως αυτή προσδιορίστηκε παραπάνω.
Το μέσο υψόμετρο στην περιοχή κατασκευής της Ε.Ε.Λ. είναι περίπου 125μ. ενώ στις
περιοχές κατασκευής των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων είναι περίπου 65 μ. και
50 μ. για τη Σ.Δ -Α3 και Σ.Δ-Α4 αντίστοιχα.
5.1.1. Θεσμοθετημένα όρια οικισμών και εγκεκριμένων πολεοδομικών

σχεδίων
Στην περιοχή δεν υπάρχει σχέδιο πόλης όπως επίσης και θεσμοθετημένα όρια για τον
οικισμό της Χώρας Σφακίων.
5.1.2. Όρια περιοχών του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών

του Ν. 3937/2011 (Α’60)
Η περιοχή του έργου εμπίπτει σε περιοχή που περιλαμβάνεται στο Εθνικό Σύστημα
Προστατευόμενων Περιοχών (Ν. 3937/2011 ΦΕΚ 60/Α/2011). Συγκεκριμένα, εμπίπτει στην
περιοχή NATURA 2000 GR4340008 (Ειδική Ζώνη Διατήρησης - ΕΖΔ) «Λευκά Όρη και
Παράκτια Ζώνη». Επιπλέον η πλησιέστερη Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) βρίσκεται στα
ανατολικά της περιοχής μελέτης, και σε απόσταση πάνω απο 5,5 χλμ με κωδικό,
GR4340019 «Φαράγγι Καλλικράτης – Αργουλιανό Φαράγγι – Οροπέδιο Μανικά». Επίσης,
το πλησιέστερο Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΚΑΖ), βρίσκεται στα δυτικά της περιοχής μελέτης
και σε απόσταση πάνω από 5,4 χλμ., με κωδικό Κ897 «Περισυνάκη - Αγριοκεφάλα -
Μανικά» (ΦΕΚ 803/Β/2001).
Στην περιοχή δεν υπάρχει φυσικός υγροβιότοπος, ο οποίος να εμπίπτει στο καθεστώς
προστασίας της Σύμβασης RAMSAR (ΦΕΚ 350/Α/20-11-74). Επίσης δεν υπάρχει φυσικός
υγρότοπος που να είναι ενταγμένος στον Κατάλογο Μικρών Νησιωτικών Υγροτόπων του
από 12/6/2012 Π.Δ. (ΦΕΚ 229/ΑΑΠ/2012).

Η θέση, ο σχεδιασμός και ο χαρακτήρας των υπό μελέτη έργων σαφώς δεν επηρεάζουν
αρνητικά τις παραπάνω προστατευόμενες περιοχές, αλλά αντίθετα συντελούν στην
ουσιαστική προστασία τους.
Τέλος, το σύνολο των έργων υπάγεται στις προστατευόμενες περιοχές που
προορίζονται για άντληση πόσιμου ύδατος για ανθρώπινη κατανάλωση και συγκεκριμένα
στο Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034). Δεν
υπάγεται σε άλλη προστατευόμενη περιοχή πόσιμου ύδατος του Π.Δ. 51/2007, ούτε σε
ζώνη προστασίας έργου υδροληψίας πόσιμου νερού, όπως τα παραπάνω καθορίστηκαν
με το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού
Διαμερίσματος Κρήτης (Απ. 163/2015 ΦΕΚ 570/Β/2015), όπως έχει αναθεωρηθεί με την
Απ. Ε.Γ.: οικ. 896/2017 ΦΕΚ 4666/Β/2017.
5.1.3. Δάση, δασικές εκτάσεις και αναδασωτέες εκτάσεις
Σύμφωνα με την πράξη χαρακτηρισμού έκτασης με αρ. πρωτ. 12564/2014/19-2-2015

της Δ/νσης Δασων Ν. Χανίων η συνολική δημοτική έκταση των 46.759,21 τ.μ., εντός της
οποίας θα εγκατασταθεί η Ε.Ε.Λ. (σε γήπεδο 2.800τ.μ.), έχει χαρακτηριστεί ως υπαγόμενη
στις διατάζεις της δασικής νομοθεσίας. Όμως, ο Δήμος Σφακίων έχει υποβάλει αντιρρήσεις
στην Πρωτοβάθμια Επιτροπή Επίλυσης Αμφισβητήσεων Νομού Χανίων και ζήτησε το
χαρακτηρισμό όλου του ακινήτου ως γεωργική έκταση διότι όλη η έκταση στο παρελθόν
ήταν καλλιεργούμενη. Η απόφαση της επιτροπής δεν έχει εκδοθεί μέχρι σήμερα και
αναμένεται.
Τα γήπεδα στα οποία πρόκειται να εγκατασταθούν οι σηπτικές δεξαμενές –
αντλιοστάσια Σ.Δ.-Α3 και Σ.Δ. – Α4 βρίσκονται εντός γεωργικών εκτάσεων μη υπαγόμενων
στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Συγκεκριμένα, το γήπεδο της Σ.Δ. – Α3 βρίσκεται
εντός ευρύτερης δημοτικής έκτασης συνολικού εμβαδού 13.241,59 τ.μ. η οποία σύμφωνα
με την με αρ. πρωτ. 136/10-6-2011 Πράξη Χαρακτηρισμού έκτασης, που έχει τελεσιδικήσει
μετά την με αρ. 13/2012 απόφαση της Πρωτοβάθμιας Επιτροπής Επιλύσεων Δασικών
Αμφισβητήσεων Νομού Χανίων, χαρακτηρίστηκε στο σύνολό της ως γεωργική έκταση μη
δασικού χαρακτήρα. Επίσης, το γήπεδο της Σ.Δ. – Α4 βρίσκεται εντός ευρύτερης ιδιωτικής
έκτασης συνολικού εμβαδού 22.279,75 τ.μ. η οποία σύμφωνα με την με αρ. πρωτ. 1393/4-
12-2018 Πράξη Χαρακτηρισμού Έκτασης, που έχει τελεσιδικήσει, χαρακτηρίστηκε ως
γεωργική έκταση μη δασικού χαρακτήρα.
Οι εκτάσεις στις οποίες βρίσκονται τα υφιστάμενα αντλιοστάσια Α1 και Α2 έχουν
χαρακτηριστεί ως μη δασικού χαρακτήρα, μη υπαγόμενες διατάξεις της δασικής

νομοθεσίας, με τις με αρ. πρωτ. 992/23-4-2019 (Α1) και 991/30-05-2019 (Α2) Πράξεις
Χαρακτηρισμού Έκτασης.
Για το υφιστάμενο οδικό δίκτυο (δεν περιλαμβάνονται τα τμήματα της δευτερεύουσας
επαρχιακής οδού Νο. 31) από το οποίο θα διέλθουν οι προτεινόμενοι αγωγοί συλλογής και
μεταφοράς λυμάτων και μεταφοράς επεξεργασμένων λυμάτων έχουν εκδοθεί οι με αρ.
πρωτ. 988/7-5-2019, 993/10-5-2019 και 994/5-6-2019 Πράξεις Χαρακτηρισμού Έκτασης
σύμφωνα με τις οποίες αποτελείται από εκτάσεις μη δασικού χαρακτήρα, μη υπαγόμενες
στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Διευκρινίζεται ότι, τμήμα του καταθλιπτικού αγωγού
μεταφοράς προεπεξεργασμένων λυμάτων από τη σηπτική δεξαμενή Σ.Δ. Α4 προς της
Ε.Ε.Λ. και τμήμα των καταθλιπτικών αγωγών διάθεσης προς της περιοχή άρδευσης θα
διέλθουν από το τμήμα της οδού που περιλαμβάνεται στο τμήμα 1.1. της Πράξης
Χαρακτηρισμού έκτασης με αρ. πρωτ. 988/7-5-2019 και έχει χαρακτηριστεί ως μη δασικού
χαρακτήρα έκταση, μη υπαγόμενη στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Επίσης, τμήμα
το βαρυτικού αγωγού συλλογής λυμάτων προς της σηπτική δεξαμενή Σ.Δ. Α3 θα διέλθει
εντός της δημοτικής έκτασης συνολικού εμβαδού 13.241,59 τ.μ. η οποία όπως
αναφέρθηκε ανωτέρω έχει χαρακτηριστεί ως γεωργική έκταση μη δασικού χαρακτήρα
σύμφωνα με την με αρ. πρωτ. 136/10-6-2011 Πράξη Χαρακτηρισμού έκτασης, που έχει
τελεσιδικήσει.
Οι Πράξεις Χαρακτηρισμού Έκτασης και τα έγγραφα που αναφέρονται ανωτέρω
επισυνάπτονται στο Παράρτημα της παρούσας.
5.1.4. Εγκαταστάσεις κοινωνικής υποδομής, κοινής ωφέλειας
Οι υποδομές της ευρύτερης και της άμεσης περιοχής περιγράφονται παρακάτω στο
σχετικό κεφάλαιο 8.
5.1.5. Θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος
Όπως προαναφέρθηκε, στην περιοχή υπάρχει ιστορικό ενδιαφέρον. Στην περιοχή του
έργου και στην ευρύτερη περιοχή της Χώρας Σφακίων δεν έχουν οριστεί ζώνες
προστασίας αρχαιολογικών χώρων. Όμως υπάρχουν καταγεγραμμένοι αρχαιολογικοί-
ιστορικοι χώροι οι οποίοι είναι οι εξης:
➢ Διώροφο κτίσμα στη Χώρα Σφακίων, ιδιοκτησίας της Μητρόπολης Λάμπης και
Σφακίων.
Το συγκεκριμένο κτίριο βρίσκεται εντός της Χώρας Σφακίων και έχει χαρακτηριστεί
ως έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του

1469/50, ιδιοκτησίας της Μητρόπολης Λάμπης και Σφακίων, γιατί αποτελεί

χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής του δεύτερου μισού του περασμένου αιώνα και
είναι από τα λίγα στην περιοχή που έχει διατηρήσει την αρχική του μορφή, την
ενδιαφέρουσα τυπολογία, την αυλή με το χαρακτηριστικό παραδοσιακό φούρνο και
διακοσμητικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής της όψιμης Τουρκοκρατίας στην Κρήτη.
➢ Το φρούριο των Σφακίων (Castel di Sfacia or Sfachia)

Το συγκεκριμένο αρχαιολογικό κτήριο βρισκόταν στο λόφο Καστέλι, στην ανατολική
άκρη της Χώρας Σφακίων και ήταν το τελευταίο που έκτισαν οι Ενετοί στην Κρήτη.
Οικοδομήθηκε τον 15ο-16ο αιώνα πάνω σε Βυζαντινό «φρουρίδιο», αλλά και σε παλιότερο
ενετικό κάστρο. Για πρώτη φορά αναφέρεται σε έγγραφα το 1526.
Οι παραπάνω χώροι ιστορικού ενδιαφέροντος συνυπολογίστηκαν στην επιλογή της

χωροθέτησης και των χαρακτηριστικών των νέων έργων διαχείρισης λυμάτων της
ευρύτερης περιοχής. Συγκεκριμένα, όλα τα βασικά έργα (σηπτικές δεξαμενές –
αντλιοστάσια Σ.Δ-Α3 και Σ.Δ-Α4, Ε.Ε.Λ.), προτείνεται να χωροθετηθούν σε χώρους που
δεν επηρεάζουν τους παραπάνω χώρους, καθότι η απόσταση των έργων αυτών από τους
χώρους αυτούς είναι μεγάλη, κατ’ ελάχιστον περίπου 600μ.
Επομένως, δεν υπάρχουν κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι στην περιοχή, το σύνολο
των έργων είναι συμβατό με τους περιορισμούς που απορρέουν από τους χώρους
ιστορικού ενδιαφέροντος, ενώ η θέση και η μορφή τους δεν αποτελούν παράγοντα
υποβάθμισής τους.
5.2. Ισχύουσες χωροταξικές και πολεοδομικές ρυθμίσεις στην περιοχή του

έργου
5.2.1. Προβλέψεις και κατευθύνσεις του Γενικού, των Ειδικών και του οικείου
Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου
Ανάπτυξης
Σύμφωνα με το Αναθεωρημένο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και

Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Κρήτης (Π.Π.Χ.Σ.Α.Α.Π.Κ.), που εγκρίθηκε με την υπ’
αριθμό 42284/2017 Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 260/Α.Α.Π./8.11.2017), από άποψη
χωροταξικής οργάνωσης, η Χώρα Σφακίων είναι οικιστικό κέντρο 7ου επιπέδου

ενισχυμένου. Είναι περιοχή που προωθείται η ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού και
των σχετικών με την ανάπτυξη του τομέα πολυδραστηριοτήτων (πολιτιστικός,
συνεδριακός, εσωτερικός, ορεινός, διατροφικός, χειμερινός, κοινωνικός, αγροτικός και
αθλητικός, κλπ), με στόχο την επέκταση της τουριστικής περιόδου και τη μείωση των
εντάσεων που ασκούνται από την σημερινή μορφή ανάπτυξης των δραστηριοτήτων κατά
τη θερινή περίοδο και μόνον στον παράκτιο χώρο.
Επίσης, στο Περιφερειακό Πλαίσιο Χ.Σ.Α.Α. Κρήτης, ανάμεσα σε άλλες δίνονται οι εξής
κατευθύνσεις που αφορούν τη διαχείριση των υγρών αποβλήτων:
8.8. Εντατικοποιούνται δράσεις που αφορούν στην δημιουργία εγκαταστάσεων

επεξεργασίας λυμάτων όπου αυτές απαιτούνται σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
9. Για την περιβαλλοντικά ασφαλή διαχείριση των υγρών αποβλήτων:
9.1. Να προωθηθεί κατά προτεραιότητα η προβλεπόμενη αποπεράτωση και άμεση

λειτουργία όλων των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ), σύμφωνα με τις
διατάξεις της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ και της κοινής υπουργικής απόφασης 5673/400/1997
(ΦΕΚ 192 Β’).
9.2. Να προωθηθεί κατά προτεραιότητα η ολοκλήρωση των δικτύων αποχέτευσης όλων

των οικισμών, η κατάργηση των βόθρων και να δοθεί μέριμνα για τη διαχείριση λυμάτων
οικισμών με ισοδύναμο πληθυσμό (ι.π.) <2000 κατοίκων.
9.3. Να προωθηθούν κατάλληλα έργα/ δράσεις με στόχο την επαναχρησιμοποίηση

επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων, σύμφωνα με τις διατάξεις της κοινής υπουργικής
απόφασης 145116/2011 (ΦΕΚ 354 Β’), όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει με την
υπουργική απόφαση 191002/2013 (ΦΕΚ 2220 Β’).
9.4. Να εφαρμόζονται οι βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (ΒΑΤ) για την ελαχιστοποίηση

των υγρών αποβλήτων, καθώς και για τη συλλογή και επεξεργασία τους.
Ειδικά δε για τη Χώρα Σφακίων, ανάμεσα σε άλλους οικισμούς, αναφέρεται ότι θα

πρέπει να καταβληθεί νέα προσπάθεια για τη δημιουργία εγκαταστάσεων επεξεργασίας
υγρών αποβλήτων σε όλα τα λοιπά οικιστικά κέντρα των αναπτυξιακών ενοτήτων και
υποενοτήτων και στις αναπτυσσόμενες οικιστικά παραλιακές περιοχές, και κατά
προτεραιότητα σε: Νεάπολη, Μίλατος, Παλαίκαστρο, Κουτσουράς,
Αρκαλοχώρι/Ευαγγελισμός, Άνω Βιάννος, Πεζά, Μοίρες, Λέντας, Κερατόκαμπος, Πέραμα,

Κουλούκωνας, Σπήλι, Γεωργιούπολη - Επισκοπή, Βάμμος /Βρύσες, Χώρα Σφακίων,

Κολυμπάρι, Κάντανος, Παλαιόχωρα, Λουτρό και Σούγια.
5.2.2. Θεσμικό καθεστώς, σύμφωνα με εγκεκριμένα σχέδια
Στην περιοχή μελέτης δεν έχει θεσμοθετηθεί Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης
Ανοικτής Πόλης (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.) ή Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) ή άλλο σχέδιο που
να καθορίζει ρυθμίσεις χωροταξικού ή πολεοδομικού χαρακτήρα.
Επομένως το σύνολο των έργων διαχείρισης των λυμάτων δεν αντίκεινται σε διατάξεις
χωροταξικού ή πολεοδομικού χαρακτήρα.
5.2.3. Ειδικά σχέδια διαχείρισης
Διαχειριστικό σχέδιο Αποβλήτων

Σύμφωνα με τον ισχύοντα Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων
(ΠΕΣΔΑ) Περιφέρειας Κρήτης (ΚΥΑ. οικ. 44014/4028/2016 ΦΕΚ 3196/Β/2016), αναφέρει
τα ακόλουθα για τα απορρίμματα του Δήμου Σφακίων όπου ανήκει η ευρύτερη περιοχή
μελέτης:
«Γ.3 Προτεινόμενα Εργα Κεντρικής Διαχείρισης και Διαχειριστικές Ενότητες (Δ.Ε).
Έργα Διαχείρισης σύμμεικτων ΑΣΑ (πράσινοι κάδοι) και ΧΥΤ:
Ολοι οι Δήμοι της Περιφεριακής Ενότητας Χανίων πλην Δήμου Γαύδου εξυπηρετούνται
από την ΕΜΑΚ Χανίων / ΧΥΤΥ. Συμπεριλαμβάνεται λοιπόν και η Χώρα Σφακίων καθώς
και η περιοχή μελέτης του έργου. Συγκεκριμένα το σύνολο των προαναφερώμενων Δήμων
άρα και του Δήμου Σφακίων εμπερικλίεται στην 1η Διαχειριστική Ενότητα.
Έργα Διαχείρισης προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων:

Ομοίως με τη διαχείριση των σύμμεικτων αποβλήτων.
Έργα διαχείρισης ανακυκλώσιμων αποβλήτων:

Όλη Π.Ε. Χανίων εξυπηρετείται από την ΕΜΑΚ Χανίων
Υιοθετούνται εθνικοί στόχοι της ισχύουσας νομοθεσίας, όπως εξειδικεύονται για την
Περιφέρειας Κρήτης, οι οποίοι όμως μπορεί να τροποποιηθούν εάν κριθεί σκόπιμο,
ανάλογα και με το σχεδιασμό των εγκεκριμένων Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης
Αποβλήτων (ΣΕΔΑ) σε εθνικό επίπεδο οι οποίου εκτός των άλλων αφορούν:

1. Ιλύες αστικού τύπου (από εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων)

• Ελαχιστοποίηση της διάθεσης σε ΧΥΤΑ.
• Θέσπιση των ακόλουθων ποσοτικών στόχων στη διαχείριση ιλύος έως το 2020:
Εργασίες ανάκτησης 95% κ.β. επί της παραγόμενης ποσότητας.
Εργασίες διάθεσης 5% κ.β. επί της παραγόμενης ποσότητας.
• Ανάπτυξη ολοκληρωμένου δικτύου υποδομών για την ανάκτηση της ιλύος.
• Ενημέρωση-ευαισθητοποίηση παραγωγών ιλύος αστικού τύπου, σχετικά με τις
δυνατότητες ορθής διαχείρισης.
2. Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ)

• Πανελλαδική κάλυψη από τα ΣΕΔ των ΑΕΚΚ.
• Εφαρμογή της εναλλακτικής διαχείρισης ΑΕΚΚ στα δημόσια και ιδιωτικά έργα, με
την προσαρμογή της σχετικής νομοθεσίας ή της διαδικασίας όπου απαιτείται.
• Εξορθολογισμός της λειτουργίας των ΣΕΔ και αναπροσαρμογή των χρηματικών
εισφορών.
• Χωριστή συλλογή για τα απόβλητα εκσκαφών και ορθολογική διαχείρισή τους, τα
οποία εξαιρούνται από τους στόχους των ΑΕΚΚ, καθώς και για την περίσσεια
σκυροδέματος που προκύπτει κατά τα έργα κατασκευών. Ειδικότερα η περίσσεια
των αποβλήτων εκσκαφών που προέρχονται από τα δημόσια έργα θα πρέπει να
συλλέγεται διακριτά από τυχόν υλικά καθαιρέσεων, αποξηλώσεων κλπ, και οι όροι
και προϋποθέσεις για την διαχείριση αυτών να περιλαμβάνεται στην ΑΕΠΟ του
έργου και στην σύμβαση με τον ανάδοχο. Τα παραπάνω θα πρέπει να
συμπεριληφθούν σε όλα τα στάδια υλοποίησης των δημοσίων έργων, όπως
προκήρυξη, συμβάσεις κλπ.
• Ανάπτυξη αγορών για τα δευτερογενή υλικά της επεξεργασίας ΑΕΚΚ.
• Οι ποσοτικοί στόχοι που τίθενται αφορούν το ποσοστό των παραγόμενων ΑΕΚΚ
που οδηγούνται προς προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και
ανάκτηση και είναι οι εξής:
➢ Τουλάχιστον 50% κ.β. των παραγόμενων ΑΕΚΚ έως το τέλος του 2015.
➢ Τουλάχιστον 70% κ.β. των παραγόμενων ΑΕΚΚ έως το τέλος του 2020.
• Για τη συλλογή αποβλήτων εκσκαφών θα πρέπει να υπάρξει υποχρεωτική διαλογή
και μεταφορά (με αντίστοιχη τιμολόγηση) στα δημόσια έργα.

• Να θεσπιστούν κίνητρα για τα ιδιωτικά έργα.
Επομένως με βάση τα παραπάνω, δεν προκύπτουν συγκρούσεις του ΠΕΣΔΑ σε σχέση

με το υπό μελέτη έργο, από το οποίο θα παράγεται ως παραπροϊόν η ιλύς, η οποία θα
οδηγείται προς περαιτέρω επεξεργασία στις εγκαταστάσεις της Ε.Ε.Λ. Χανίων. Ενώ, αν
υπάρξει περίσσεια αποβλήτων εκσκαφών (ΑΕΚΚ) αυτά θα οδηγούνται σε αδειοδοτημένο
χώρο υπόδοχής.
Σχέδιο διαχείρισης των Λεκανών απορροής Ποταμών
Σύμφωνα το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του

Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (GR13) όπως έχει αναθεωρηθεί και ισχύει (Απ. Ε.Γ.: οικ.
896/2017 ΦΕΚ 4666/Β/2017) το σύνολο των έργων υπάγεται στις προστατευόμενες
περιοχές που προορίζονται για άντληση πόσιμου ύδατος για ανθρώπινη κατανάλωση και
συγκεκριμένα στο Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων»
(EL1300034), σύμφωνα με το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής
Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (Απ. 163/2015 ΦΕΚ 570/Β/2015), όπως
έχει αναθεωρηθεί με την Απ. Ε.Γ.: οικ. 896/2017 ΦΕΚ 4666/Β/2017. Δεν υπάγεται σε άλλη
προστατευόμενη περιοχή πόσιμου ύδατος του Π.Δ. 51/2007, ούτε σε ζώνη προστασίας
έργου υδροληψίας πόσιμου νερού, όπως τα παραπάνω καθορίστηκαν με το
προααναφερόμενο Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού
Διαμερίσματος Κρήτης.
Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας Λεκανών Απορροής Ποταμών
Σύμφωνα με το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας Λεκανών

Απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (EL13) (Απ.
YΠΕΝ/ΓρΕΓΥ/41397/335/6-7-2018 ΦΕΚ 2687/Β/2018), η περιοχή μελέτης δεν ανήκει στις
Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας (ΖΔΥΚΠ), επομένως δεν απαιτείται η
τήρηση σχετικών μέτρων πρόληψης ή προστασίας στα υπό μελέτη έργα.

5.2.4. Οργανωμένοι υποδοχείς δραστηριοτήτων
Στην περιοχή ανάπτυξης του έργου δεν υπάρχουν οργανωμένοι υποδοχείς

δραστηριοτήτων, όπως ΒΙΠΕ, ΒΙΟΠΑ, ΠΟΤΑ, κλπ. Ωστόσο, η περιοχή αμέσως βόρεια της
Χώρας Σφακίων υπάγεται στις κατ’ αρχήν κατάλληλες για αναζήτηση ΠΕΡΠΟ (Περιοχή
Ειδικά Ρυθμιζόμενης Πολεοδομικής Δραστηριότητας), όπως αυτές ορίστηκαν με την Απ.
32063/2006 (ΦΕΚ 42/ΑΑΠ/6.10.2006), περί «Έγκρισης γενικών κατευθύνσεων ειδικά
ρυθμιζόμενης πολεοδομικής δραστηριότητας (ΠΕΡΠΟ) ιδιοκτητών γης στην εκτός σχεδίου
πόλεως και εκτός οικισμών προ του 1923, καθώς και εκτός οικισμών μέχρι 2000 κατοίκους
περιοχή στο Νομό Χανίων», όπως τροποποιήθηκε με την Απ. 17752/2012 (ΦΕΚ
139/ΑΑΠ/30.4.2012). Συγκεκριμένα, η περιοχή βόρεια του οικισμού της Χώρας Σφακίων
εμπίπτει στην «Περιοχή 5» της Χωρικής Ενότητας 3 (Σφακίων – Ασή Γωνιά) της
παραπάνω Απόφασης, συνολικής έκτασης 2.997,2 στρ., εκ των οποίων πολεοδομούνται
τα 150 στρ., για την εξυπηρέτηση χρήσεων δεύτερης κατοικίας του π.δ/τος της 16.8.1985
(Δ΄ 416), όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το ν. 2242/1994 (Α΄ 162). Το
σύνολο των υπό μελέτη έργων εκτείνεται εκτός της παραπάνω περιοχής ΠΕΡΠΟ.
Δεν υπάρχουν άλλες δεσμεύσεις από τις ισχύουσες χωροταξικές και πολεοδομικές
ρυθμίσεις στην περιοχή του προτεινόμενου έργου. Επομένως, και με βάση όσα
προαναφέρθηκαν, το έργο στο σύνολό του είναι συμβατό με τις θεσμοθετημένες
δεσμεύσεις της περιοχής.

6. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

6.1. Γενικά
υφιστάμενου αποχετευτικού δικτύου του οικισμού. Το έργο έχει σχεδιαστεί για την
εξυπηρέτηση 1.370 ισοδύναμων κατοίκων της περιοχής μελέτης για χρονικό ορίζοντα
20ετίας (Α΄ φάση) και 1.680 ισοδύναμων κατοίκων για χρονικό ορίζοντα 40ετίας (Β΄ φάση).
Ο σχεδιασμός και η κατασκευή των εγκαταστάσεων επιτρέπει προσωρινές υπερβάσεις
των ονομαστικών φορτίων σχεδιασμού μέχρι ένα ποσοστό, ώστε να υπάρχει ελαστικότητα
και να μη δημιουργούνται προβλήματα ακόμη και όταν υπάρχει μικρή υπέρβαση των
φορτίων ή υπάρχει βλάβη ή απαιτείται συντήρηση σε ένα τμήμα της Ε.Ε.Λ..
Τα γενικά χαρακτηριστικά και τα πλεονεκτήματα του συστήματος επεξεργασίας που
επιλέχθηκε είναι:
– Πλήρης κάλυψη των μονάδων προεπεξεργασίας και όλων των οχλουσών τμημάτων
(σηπτικές δεξαμενές) ώστε να μην υπάρχει καμιά όχληση στην περιοχή, ούτε σε
μερικές δεκάδες μέτρα απόσταση.
– Δεν παράγεται καθόλου βιολογική λάσπη (λυματολάσπη). Η μάζα των καθιζάνοντων
στερεών από κάθε σηπτική δεξαμενή θα είναι αρκετά σταθεροποιημένη και η
παραγόμενη ποσότητα ελάχιστη ώστε να μπορεί να διατεθεί σε σταθμό παραλαβής
και επεξεργασίας βοθρολυμάτων υφιστάμενης Ε.Ε.Λ..
– Δεν δημιουργεί αισθητικά προβλήματα και εξουδετερώνει με μεγάλες αποδόσεις τα
παθογόνα μικρόβια των λυμάτων.
– Μεγάλη ανθεκτικότητα και ελαστικότητα σε μεταβολές του υδραυλικού και βιολογικού
φορτίου (ακόμη και σε απότομες μεταβολές φορτίων). Μεγάλη αντοχή σε διακοπές
ηλεκτρικού ρεύματος.
– Υπάρχει δυνατότητα πλήρους νιτροποίησης και μερικής απονιτροποίησης των
λυμάτων με τη διακοπτόμενη φόρτιση και ανακυκλοφορία.
– Μεγάλη απλότητα στο χειρισμό.
– Χαμηλό κόστος κατασκευής και ελάχιστο κόστος λειτουργίας έναντι του κλασικού
συστήματος παρατεταμένου αερισμού και των περισσοτέρων διαθέσιμων
τεχνολογιών επεξεργασίας.

– Υψηλή ποιότητα εκροής, κατάλληλη για «απεριόριστη» άρδευση καλλιεργειών και για
διάθεση στον εναλλακτικό αποδέκτη.
– Δυνατότητα εύκολης μελλοντικής επέκτασης της εγκατάστασης αν αυτό απαιτηθεί,
λόγω π.χ. αύξησης του εξυπηρετούμενου πληθυσμού.
– Ευκολία προσαρμογής σε μικρό χώρο.
6.2. Βασικά στοιχεία σχεδιασμού του εξεταζόμενου έργου
6.2.1. Πρόβλεψη πληθυσμού σχεδιασμού – αιτιολόγηση
Η περιοχή εξυπηρέτησης των υφιστάμενων έργων διαχείρισης λυμάτων και των νέων
που τα συμπληρώνουν, απαριθμούσε 212 μόνιμους κατοίκους κατά την απογραφή του
2011. Διαθέτει επίσης αξιόλογο αριθμό τουριστικών κλινών σε ξενοδοχεία και
ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, ενώ αρκετοί είναι οι ημερήσιοι επισκέπτες – διερχόμενοι της
περιοχής που δεν διανυκτερεύουν εκεί, αλλά την επισκέπτονται για να συνδυάσουν
αναψυχή, κολύμβηση, φαγητό στα εστιατόρια, κλπ.
Όπως προαναφέρθηκε, το έργο σχεδιάζεται σε δύο φάσεις. Η Α΄ φάση αφορά την
20ετία από σήμερα και η Β΄ φάση την 40ετία από σήμερα.
Για την εκτίμηση της πληθυσμιακής εξέλιξης του οικισμού ο τύπος που
χρησιμοποιήθηκε ήταν:
Pν = Po(1+α)ν, όπου:
Pν : ο πληθυσμός μετά από v χρόνια

Po: ο πληθυσμός το χρόνο αναφοράς
α: ο ετήσιος σταθερός ρυθμός μεταβολής (αύξηση/μείωση) του πληθυσμού
μεταξύ των χρονικών διαστημάτων 0 και v
Ο πληθυσμός της περιοχής των έργων παρουσιάζει αρκετά μεγάλες διακυμάνσεις στη
διάρκεια του χρόνου, οφειλόμενες στον εποχιακό χαρακτήρα του τουρισμού και των
σχετικών δραστηριοτήτων της περιοχής.
Έτσι οι υπολογισμοί για την εκτίμηση της πληθυσμιακής εξέλιξης (κατά το θέρος που
είναι η περίοδος αιχμής) έγιναν με βάση τις πληθυσμιακές και δημογραφικές τάσεις που
αποτυπώνονται στις απογραφές του πληθυσμού, τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής για

τη μελλοντική οικιστική και τουριστική ανάπτυξη, τις απόψεις των τοπικών παραγόντων,
κλπ.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση η οικιστική και τουριστική δραστηριότητα κατά τα επόμενα
χρόνια εκτιμάται ότι θα αναπτύσσεται με μεγαλύτερο ρυθμό στην περιοχή της Χώρας
Σφακίων, λόγω μεγάλης δυναμικής της περιοχής αυτής, εγγύτητα στην παραλιακή ζώνη
και τη θάλασσα και μικρή πυκνότητα δόμησης. Υπολογίζεται ότι σήμερα ο θερινός
πληθυσμός της περιοχής μελέτης ανέρχεται σε 400 κατοίκους περίπου και εκτιμάται ότι
κατά την επόμενη 20ετία και 40ετία θα υπάρξει αύξησή του. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός
αύξησης εκτιμάται σε 1% περίπου για τον οικισμό της Χώρας Σφακίων. Λαμβάνεται δε ως
θερινός πληθυσμός των κατοίκων της περιοχής αυτός που αντιστοιχεί στους μόνιμους
κατοίκους, σε όσους διαθέτουν δεύτερη κατοικία στην περιοχή και την επισκέπτονται το
καλοκαίρι και όσους φιλοξενούνται για μία περίοδο τουλάχιστον μερικών ημερών. Η
θεώρηση αυτή αποτελεί πολύ πιο αξιόπιστη και ασφαλής μέθοδος για την εκτίμηση του
πραγματικού αριθμού των εξυπηρετούμενων, σε σχέση με τον μόνιμο πληθυσμό της
απογραφής, καθότι ο σκοπός των έργων διαχείρισης των λυμάτων είναι η εξυπηρέτηση
της περιοχής καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, συμπεριλαμβανομένης και της περιόδου
αιχμής, που εμφανίζεται το καλοκαίρι.
Η περιοχή μελέτης διαθέτει επίσης τουριστικό χαρακτήρα (29 μονάδες που αντιστοιχούν
σε 415 καταγεγραμμένες κλίνες με στοιχεία του 2018), με ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα
δωμάτια – διαμερίσματα και συναφείς υπηρεσίες εξυπηρέτησης του τουρισμού (ταβέρνες,
καφέ κ.λπ.). Με την τουριστική ανάπτυξη που αναμένεται αλλά και από εκτιμήσεις των
τοπικών παραγόντων και των κατοίκων της περιοχής, υπολογίζεται ότι κατά την επόμενη
20ετία θα υπάρξει επίσης αύξηση των τουριστικών κλινών, στα επίπεδα του 1,5% ετησίως
κατά μέσο όρο. Κατά τη δεύτερη 20ετία σχεδιασμού, εκτιμάται ότι η μέση ετήσια αύξηση θα
είναι 1%.
Αντίστοιχα, οι ημερήσιοι επισκέπτες – διερχόμενοι της περιοχής που δεν
διανυκτερεύουν εκεί, αλλά την επισκέπτονται για να συνδυάσουν αναψυχή, κολύμπι,
φαγητό στα εστιατόρια, κλπ., σήμερα υπολογίζονται σε 700 περίπου κατά την περίοδο
αιχμής (καλοκαίρι), ενώ κατά την επόμενη 20ετία και 40ετία εκτιμάται ότι θα αυξηθούν
αντίστοιχα κατά 1,5% και 1% ετησίως κατά μέσο όρο, περίπου ενδιάμεσα δηλαδή των
μεγεθών για κατοίκους και τουριστικές κλίνες.
Για την αντιστοίχηση του συνολικού εξυπηρετούμενου πληθυσμού σε ισοδύναμους
κατοίκους, που αποτελεί το θεμελιώδες μέγεθος για το σχεδιασμό – διαστασιολόγηση των
εγκαταστάσεων διαχείρισης λυμάτων, λαμβάνουμε ως δεδομένα τα εξής:

- ένα μόνιμος κάτοικος αντιστοιχεί σε ένα ισοδύναμο κάτοικο

- μια ξενοδοχειακή κλίνη αντιστοιχεί σε 1 ισοδύναμο κάτοικο (καθότι στην
περιοχή υπάρχουν κυρίως ενοικιαζόμενα διαμερίσματα – δωμάτια και λίγα
ξενοδοχεία χαμηλής κατάταξης)
- τρείς ημερήσιοι επισκέπτες αντιστοιχούν σε ένα ισοδύναμο κάτοικο
Ο παρακάτω υπολογισμός γίνεται με βάση το βιολογικό φορτίο που περιέχεται στα

παραγόμενα αστικά λύματα, όπου ένας ισοδύναμος κάτοικος αντιστοιχεί σε βιολογικό
φορτίο 60 gr BOD5.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.1: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

(με βάση το βιολογικό φορτίο)
Σήμερα
Α΄ φάση – 20ετία (καλοκαίρι) Β΄ φάση – 40ετία (καλοκαίρι)
(καλοκαίρι)
Ημερήσια Αριθμός (με
Αριθμός (με
Εξυπηρετο παραγωγή ετήσια αύξηση 1%
Ι.Κ. με ετήσια αύξηση 1% Ι.Κ. με
ύμενοι βιολογικού για κατοίκους και
στρογ για κατοίκους, στρογγ
έργων φορτίου Αριθμός Ι.Κ. 1,5 % για Ι.Κ. Ι.Κ.
γυλοπ ξενοδοχειακές υλοποί
BOD5 (kgr) ξενοδοχειακές
οίηση κλίνες και για ηση
κλίνες και
επισκέπτες)
επισκέπτες)
Κάτοικοι 0,060 400 400 488 488 490 598 598 600
Ξενοδοχεια
0,060 415 415 559 559 560 683 683 690
κές κλίνες
Ημερήσιοι
0,020 700 233 943 314 320 1.171 390 390
επισκέπτες
Σύνολο 1.515 1.048 1.990 1361 1.370 2.453 3.516 1.680
Μετά τα παραπάνω, ως πληθυσμός σχεδιασμού στην περιοχή μελέτης επιλέχθηκαν

1.370 ισοδύναμοι κάτοικοι (για την Α΄ φάση – 20ετία) και 1.680 ισοδύναμοι κάτοικοι (για
την Β΄ φάση – 40ετία).
Ο βασικός σχεδιασμός της Ε.Ε.Λ., όπως προαναφέρθηκε, θα γίνει για την Α΄ φάση –
20ετία. Ωστόσο, λόγω της προβλεπόμενης λειτουργίας της και κατά τη Β΄ φάση – 40ετία,
θα ήταν σωστό η επιλογή που θα γίνει να έχει την προοπτική και τη δυνατότητα εύκολης
μελλοντικής επέκτασης αν και όταν αυτό απαιτηθεί. Για το λόγο αυτό, προτείνεται η
κατασκευή ορισμένων δομικών στοιχείων της εγκατάστασης να γίνει ήδη από την αρχή για
την κάλυψη των αναγκών της Β΄ φάσης, ενώ τα ηλεκτρομηχανολογικά στοιχεία της Ε.Ε.Λ.
(αντλίες, κλειστές - προκατασκευασμένες μονάδες επεξεργασίας, κλπ), να
κατασκευαστούν για την κάλυψη των αναγκών της Α΄ φάσης, με πρόβλεψη δυνατότητας

εγκατάστασης των πρόσθετων στοιχείων που θα απαιτηθούν κατά τη Β΄ φάση. Συνεπώς,

αν μετά το πέρας του ορίζοντα σχεδιασμού της Α΄ φάσης προκύψει η ανάγκη επέκτασης
των σχετικών εγκαταστάσεων, αυτή θα πρέπει από σήμερα να καταστεί εφικτή και εύκολη,
με το σωστό σχεδιασμό και την επιλογή των κατάλληλων συστημάτων. Τονίζεται ότι πέρα
από το ζητούμενο της ακριβούς πρόβλεψης του πληθυσμού και της αντίστοιχης επιλογής
της δυναμικότητας των έργων, είναι επίσης σημαντική η επιλογή συστημάτων διαχείρισης
λυμάτων ευέλικτων σε μεγάλες αυξομειώσεις φορτίου, με αντοχές σε ημερήσιες και
ωριαίες απότομες αυξήσεις και με εύκολη μελλοντική επέκταση, αν και όταν απαιτηθεί, και
με τις ελάχιστες δυνατές παρεμβάσεις, όπως αυτά που υιοθετούνται στην παρούσα
μελέτη.
Όσον αφορά τις λοιπές υποδομές συλλογής, μεταφοράς και διάθεσης των λυμάτων
(δίκτυο συλλογής, δομικά στοιχεία αντλιοστασίων και σηπτικών δεξαμενών –
αντλιοστασίων (Σ.Δ-ΑΣ3) και (Σ.Δ-ΑΣ4), βαρυτικών και καταθλιπτικών αγωγών μεταφοράς
λυμάτων, έργα διάθεσης επεξεργασμένων λυμάτων) σχεδιάζονται με χρονικό ορίζοντα
40ετίας, δηλαδή για τις ανάγκες της Β΄ φάσης, ενώ ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός
των αντλιοστασίων αρχικά θα εγκατασταθεί για την κάλυψη των αναγκών της Α΄ φάσης, με
πρόβλεψη για δυνατότητα προσθήκης αργότερα του εξοπλισμού για τη Β΄ φάση.
6.2.2. Σύσταση λυμάτων – ποσότητα – προέλευση
Η Ε.Ε.Λ. θα δέχεται αστικά λύματα που θα προέρχονται κυρίως από οικίες,

καταστήματα, επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, τουριστικές εγκαταστάσεις και ομοειδείς
δραστηριότητες, όσον αφορά την ποιότητα των παραγόμενων λυμάτων. Σε αυτά
περιλαμβάνονται οργανικές ουσίες σε διάλυση ή αιωρούμενα σωματίδια, λίπη-έλαια,
ανόργανες ουσίες και διαλυμένα αέρια.
Δεν προβλέπεται όμως να επεξεργάζεται βιομηχανικά λύματα ή άλλα ειδικά απόβλητα,
τα οποία αν διοχετευτούν στο δίκτυο χωρίς την προβλεπόμενη από τον Νόμο
προεπεξεργασία είναι δυνατόν να επιφέρουν ανυπολόγιστες και μόνιμες βλάβες στις
εγκαταστάσεις.
Επίσης, θα πρέπει στο αποχετευτικό δίκτυο να αποφεύγεται κατά το δυνατό η
διοχέτευση μαγειρικών λιπών και ελαίων από τις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, καθότι
αυτά είναι πιθανό να προκαλέσουν σοβαρή δυσλειτουργία και βλάβες στο δίκτυο και τις
εγκαταστάσεις. Σχετική είναι η Υπ. Απόφ. Υ1γ/ΓΠ/47829/2017 (ΦΕΚ 2161/Β/2017), όπου
στο άρθ. 5 αναφέρεται ότι οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης οφείλουν να συλλέγουν

μαγειρικά λίπη και έλαια προτού εισέλθουν στην αποχέτευση. Σημειώνεται ότι ως
επιχειρήσεις μαζικής εστίασης νοούνται όχι μόνο τα συνήθη εστιατόρια – ταβέρνες αλλά
και όλοι γενικώς οι χώροι εστίασης (και εντός ξενοδοχείων).
Στον πίνακα που ακολουθεί δίνεται ενδεικτικά μια τυπική σύνθεση των οικιακών –
αστικών λυμάτων (βασισμένη σε ποσότητα λυμάτων 180 λίτρα/κατ.-ημ.).
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.2: ΤΥΠΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΙΚΙΑΚΩΝ – ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ (180 λιτ./ κατ.-ημ.)
ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ
(γραμ/κατ-ημ) (mg/lt)
Ολικά στερεά 115-170 680-1000
Πτητικά στερεά 65-85 380-500
Αιωρούμενα στερεά 35-50 200-290
Βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο 50-70 290-410
Χημικά απαιτούμενο οξυγόνο 115-125 680-730
Ολικό Άζωτο 6-17 35-100
Αμμωνία 1-3 6-18
Νιτρικά & Νιτρώδη <1 <5
Ολικός Φώσφορος 1-4 6-24
Ολικά κωλοβακτηρίδια 1010 – 1012 απ/ml
Κοπρανώδη κωλοβακτηρίδια 108 – 1010 απ/ml
Τα υδραυλικά και ρυπαντικά φορτία των λυμάτων υπολογίζονται στον παρακάτω πίνακα:

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.3: ΥΔΡΑΥΛΙΚΑ & ΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΥΜΑΤΩΝ

20ετία 40ετία
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΣΥΜΒΟΛΟ ΜΟΝΑΔΑ ΧΕΙΜΩΝ ΧΕΙΜΩΝ
ΘΕΡΟΣ ΘΕΡΟΣ
ΑΣ ΑΣ
ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (ΜΟΝΙΜΟΙ
PE1 κάτοικος 300 490 370 600
ΚΑΤΟΙΚΟΙ)
ΜΕΣΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ /
q lt/d/PE 100,00 120,00 100,00 120,00
ΚΑΤΟΙΚΟ (ΜΟΝΙΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ)
MEΓΙΣΤΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ /
qmax lt/d/PE 150,00 180,00 150,00 180,00
ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
PE2 κλίνη 0 560 0 690
(ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΚΛΙΝΕΣ)
q lt/d/κλίνη 100,00 120,00 100,00 120,00
ΚΑΤΟΙΚΟ (ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΚΛΙΝΕΣ)
qmax lt/d/κλίνη 150,00 180,00 150,00 180,00
PE3 επισκέπτης 200 960 300 1.170
(ΗΜΕΡΗΣΙΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ)
q lt/d/επισ 25,00 26,67 25,00 26,67
ΚΑΤΟΙΚΟ (ΗΜΕΡΗΣΙΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ)
qmax lt/d/επισ 30,00 40,00 30,00 40,00
MEΣΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ Qd m3/d 35,00 151,60 44,50 186,00
MEΣΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ Qd lt/sec 0,41 1,75 0,52 2,15
ΜΕΓΙΣΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ Qd,max m3/d 51,00 227,40 64,50 279,00
ΜΕΓΙΣΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ Qd,max lt/sec 0,59 2,63 0,75 3,23
ΜΕΣΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (μέγιστο
ημερήσιο υδραυλικό φορτίο ανηγμένο σε Qh m3/h 2,13 9,48 2,69 11,63
ωριαία βάση)
ΑΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΩΡΙΑΙΑΣ ΑΙΧΜΗΣ --
k - 4,75 3,04 4,39 2,89
- P = 1,5+2,5(Qd,max)-1/2
ΑΠΟΔΕΚΤΟΣ ΑΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ
kδικτ. - 3,00 3,00 3,00 2,89
ΩΡΙΑΙΑΣ ΑΙΧΜΗΣ ΛΟΓΩ ΔΙΚΤΥΟΥ
ΜΕΓΙΣΤΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Qh,max m3/h 6,38 28,43 8,06 33,61
ΜΕΓΙΣΤΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Qh,max lt/sec 1,77 7,90 2,24 9,34
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA ΜΟΝΙΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ gr BOD5/PE-
60 60 60 60
(ΜΟΝΙΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ) d
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA ΚΛΙΝΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ gr BOD5/PE-
60 60 60 60
ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΟΣ d
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA ΗΜΕΡΗΣΙΟ gr BOD5/PE-
20 20 20 20
ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ d
ΟΛΙΚΟ BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ L0 kgr BOD5/d 22,0 82,2 28,2 100,8
ΙΣΟΔΥΝΑΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Ι.Κ. 367 1.370 470 1.680
ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΟΙ ΙΣΟΔΥΝΑΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ
Ι.Κ. 370 1.370 470 1.680
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
gr BOD5/PE-
BOD5 ANA IΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ (ΜΕΓΙΣΤΟ) 60,0 60,0 60,0 60,0
d
gr BOD5/PE-
BOD5 ANA IΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ (ΜΕΣΟ) 50,0 50,0 50,0 50,0
d
SS ANA IΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ gr SS/PE-d 80,0 80,0 80,0 80,0
TN ANA IΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ gr TN/PE-d 10,0 10,0 10,0 10,0
TP ANA IΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ gr TP/PE-d 3,0 3,0 3,0 3,0
ΜΕΓΙΣΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΦΟΡΤΙΟ BOD5 kgr BOD5/d 22,2 82,2 28,2 100,8
ΜΕΣΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΦΟΡΤΙΟ BOD5 kgr BOD5/d 18,5 68,5 23,5 84,0
ΜΕΓΙΣΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΦΟΡΤΙΟ SS kgr SS/d 29,6 109,6 37,6 134,4
ΜΕΓΙΣΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΦΟΡΤΙΟ TN kgr TN/d 3,7 13,7 4,7 16,8
ΜΕΓΙΣΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΦΟΡΤΙΟ TP kgr TP/d 1,1 4,1 1,4 5,0

6.3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ Ε.Ε.Λ.
6.3.1. Συνοπτική περιγραφή
Η Ε.Ε.Λ. θα περιλαμβάνει τα παρακάτω επί μέρους τμήματα (βλ. Σχέδιο Γενικής

Διάταξης και Διάγραμμα Ροής στο παράρτημα):
α) Δεξαμενή συγκέντρωσης (προηγείται προεπεξεργασία σε σηπτικές δεξαμενές –
αντλιοστάσια)
β) Δεξαμενή τροφοδοσίας – εξισορρόπησης ροής στο σύστημα βιολογικής
επεξεργασίας
γ) Βιολογική επεξεργασία σε αερόβιο σύστημα προσκολλημένης βιομάζας
[με προκατασκευασμένες μονάδες]
ανθρακίτη
ζ) Οικίσκος ελέγχου (χώρος ηλεκτρ. πίνακα, αποθήκευσης, ανεμιστήρα απόσμησης,
Η/Ζ & συστήματος UV)
6.3.2. Δεξαμενή συγκέντρωσης
Τα προεπεξεργασμένα λύματα από της σηπτικές δεξαμενές Σ.Δ – Α3 και Σ.Δ – Α4, θα
συλλέγονται στη δεξαμενή συγκέντρωσης, εντός του χώρου της ΕΕΛ, και θα υπερχειλίζουν
στη δεξαμενή τροφοδοσίας του συστήματος προσκολλημένης βιομάζας για τη βιολογική
τους επεξεργασία.
Η δεξαμενή συγκέντρωσης θα έχει εσωτερικές διαστάσεις 6,00 μ. Χ 1,50 μ. και ολικό

βάθος 4,00 μ. Ο συνολικός ωφέλιμος όγκος της είναι 32,4 μ³ και θα διαθέτει
ανθρωποθυρίδα. Ο υπολογισμός της δεξαμενής συγκέντρωσης φαίνεται στον παρακάτω
πίνακα:

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.4: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ

ΑΣ ΑΣ
ΜΕΓΙΣΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟ
Qd,max m3/d 51,00 227,40 64,50 279,00
ΦΟΡΤΙΟ
ΜΗΚΟΣ μ m 6,00 6,00
ΠΛΑΤΟΣ π m 1,50 1,50
ΟΛΙΚΟ ΒΑΘΟΣ βεσ m 4,00 4,00
ΥΨΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ hκεν. m 0,40 0,40
ΩΦΕΛΙΜΟ ΒΑΘΟΣ βωφ m 3,60 3,60
ΩΦΕΛΙΜΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ
m2 9,00 9,00
ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ
ΩΦΕΛΙΜΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Vωφ,προτ. m3 32,40 32,40
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗ t hr 0,6 0,1 0,5 0,1
ΔΕΞΑΜΕΝΗ
6.3.3. Βιολογική επεξεργασία
Η βιολογική επεξεργασία αποτελείται από:
• τη δεξαμενή τροφοδοσίας - εξισορρόπησης) με το σύστημα αντλιών

τροφοδοσίας (με κατάλληλο πρόγραμμα λειτουργίας για διακοπτόμενη-περιοδική
τροφοδοσία με ανακυκλοφορία από τη δεξαμενή τροφοδοσίας προς τις μονάδες
προσκολλημένης βιομάζας)
• τις Μονάδες Προσκολλημένης βιομάζας όπου γίνεται η κυρίως βιολογική

επεξεργασία με τεχνικές χαμηλής απορροφούμενης ενέργειας
6.3.3.1. Δεξαμενή τροφοδοσίας - εξισορρόπησης
Η δεξαμενή αυτή, που θα είναι κατασκευασμένη από σκυρόδεμα ή

προκατασκευασμένη, χρησιμεύει ως αποθήκη της πρωτοβάθμιας εκροής, που έρχεται
από τις σηπτικές δεξαμενές και τη δεξαμενή συγκέντρωσης. Από τη δεξαμενή αυτή ξεκινά
η γραμμή τροφοδοσίας (& ανακυκλοφορίας) προς τις μονάδες προσκολλημένης βιομάζας,
που αποτελείται από:

• τις αντλίες τροφοδοσίας (δύο ανά συστοιχία βιολογικών φίλτρων η μια εφεδρική, οι
οποίες λειτουργούν εναλλάξ),
• τους κεντρικούς αγωγούς μεταφοράς διανομής προς τις Μονάδες Προσκολλημένης
Βιομάζας (Βιολογικά Φίλτρα).
Στη δεξαμενή αυτή καταλήγουν τα διασταλλάγματα της διηθημένης εκροής από κάθε
Βιολογικό Φίλτρο. Στη συνέχεια η εκροή οδηγείται στο επόμενο στάδιο της απολύμανσης.
Η δεξαμενή άντλησης, δοσομέτρησης και ανακυκλοφορίας θα έχει εσωτερικές
διαστάσεις 14,50 μ. Χ 6,00 μ. και ολικό βάθος 4,00 μ.
Ο συνολικός ωφέλιμος όγκος της δεξαμενής θα είναι 288,32 μ³ (>100% του μέγιστου
ημερήσιου υδραυλικού φορτίου της Β΄ φάσης σχεδιασμού της 40ετίας).
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.5: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ - ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ
ΑΣ ΑΣ
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΩΦΕΛΙΜΟΣ
ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ (100% Vωφ,min m3 227,40 279,00
του Qd,max)
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ ΛΥΜΑΤΩΝ (εσωτερικές)
ΜΗΚΟΣ μ m 14,50 14,50
ΠΛΗΘΟΣ ΤΟΙΧΙΩΝ 2 2
ΜΗΚΟΣ ΤΟΙΧΙΩΝ m 5,50 5,50
ΠΛΑΤΟΣ ΤΟΙΧΙΩΝ m 0,20 0,20
ΩΦΕΛΙΜΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ
m2 84,80 84,80
ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ ΛΥΜΑΤΩΝ
ΩΦΕΛΙΜΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ
Vωφ,προτ. m3 288,32 288,32
ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ ΛΥΜΑΤΩΝ
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗΣ
ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ t hr 45,2 10,1 35,8 8,6
ΛΥΜΑΤΩΝ
6.3.3.2. Μονάδες προσκολλημένης βιομάζας
Περιγράφεται ενδεικτικά κλειστό σύστημα προσκολλημένης βιομάζας με πλήρη

απόσμηση. Εναλλακτικά στο έργο μπορούν να γίνουν δεκτά όλα τα συστήματα αερόβιας
επεξεργασίας κλειστού τύπου που υπερκαλύπτουν τη δυναμικότητα, τις προδιαγραφές
εκροής, χωρίς θόρυβο και οσμές με ελεγχόμενες εκπομπές και πλήρη συμμόρφωση με την

προς έκδοση Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων για την προστασία του
περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση όλων των επιπτώσεων.
Η Βιολογική επεξεργασία αποτελείται από Βιολογικά φίλτρα με πληρωτικά υλικά

μεγάλης ειδικής επιφάνειας. Είναι μονάδες προσκολλημένης βιομάζας (attached growth
systems) με πληρωτικά υλικά μεγάλης ενεργής επιφάνειας, τύπου πορώδους υφάσματος
ή άλλου μέσου, από πλαστικό υλικό υψηλής αντοχής και μεγάλων αποδόσεων
επεξεργασίας. Η απόδοση των συστημάτων προσκολλημένης βιομάζας με χαμηλές
φορτίσεις μπορεί να είναι σε επίπεδα τριτοβάθμιας επεξεργασίας. Συνολικά το σύστημα
προσκολλημένης βιομάζας χαμηλής φόρτισης μαζί με τη σηπτική δεξαμενή μπορεί να δίνει
αποδόσεις:
- Για τα BOD5 και S.S  98%
(βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο και αιωρούμενα στερεά)
- Για το άζωτο και φώσφορο 60-90%
(ανάλογα με εποχή και φορτίσεις)
- Για τα μικρόβια συνολικά αφαίρεση 99,0-99,9%
(χωρίς άλλη απολύμανση)
Η επεξεργασία είναι αερόβια και η οξυγόνωση γίνεται με φυσικό τρόπο (με

απορρόφηση οξυγόνου από τον αέρα ή με απλό εξαεριστήρα δηλ. βεντιλατέρ). Τα
προεπεξεργασμένα λύματα τροφοδοτούνται με μία αντλία (ανοξείδωτη) προς τα βιολογικά
φίλτρα σε μικρές ποσότητες κατά διάστημα (1-3 min κάθε 20-30 min). Με το δίκτυο
σωληνώσεων διαμοιράζονται σε όλη την επιφάνεια και διέρχονται (κατεισδύουν) μέσα στο
φίλτρο με βαρύτητα, ενώ ταυτόχρονα έχομε εισροή οξυγόνου (αέρα) με φυσικό εφελκυσμό.
Τα λύματα κατά τη διέλευση τους από το φίλτρο διέρχονται από το πορώδες των
υφασμάτων και επιφανειακά όπου έχει προσκοληθεί βιομάζα (μικρόβια) η οποία
μεταβολίζει (καταναλώνει για τροφή) τις οργανικές ουσίες των λυμάτων παράγοντας τελικά
διοξείδιο του άνθρακα, νερό και αέριο άζωτο.
Η επεξεργασία στα φίλτρα προσκολλημένης βιομάζας χαμηλής φόρτισης είναι
οικολογική-φιλική για το περιβάλλον καθόσον απαιτεί ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας (4-5
φορές μικρότερη από ένα αντίστοιχο σύστημα ενεργού ιλύος- παρατεταμένου αερισμού).
Στη μονάδα προσκολλημένης βιομάζας που θα επιλεγεί είναι πολύ σημαντικό οι
φορτίσεις να είναι πολύ χαμηλές ανά μονάδα βιομάζας με αποτέλεσμα τον πλήρη

μεταβολισμό των οργανικών ρύπων γεγονός που συντελεί στο να έχουν μειωμένη
παραγωγή βιοστερεών (λυματολάσπης), να μη βουλώνουν από βιομάζα και να μη
χρειάζονται συχνή απομακρυνση στερεών.
Εναλλακτικά, αντί των βιολογικών φίλτρων προσκολλημένης βιομάζας, μπορούν να
χρησιμοποιηθούν και άλλου τύπου κλειστά αερόβια συστήματα προσκολλημένης
βιομάζας, όπως είναι οι βιοδίσκοι ή οι βιορότορες. Στην περίπτωση αυτή η ενεργή
επιφάνεια, όπου προσκολλάται η βιομάζα, είναι δίσκοι από ελαφρό υλικό ή κυλινδρικά
δοχεία (ρότορες) με πληρωτικό υλικό από μικρά πλαστικά στοιχεία αντίστοιχα, οι οποίοι
τοποθετούνται σε άξονα (κάθετα από τα κέντρα τους), περιστρέφονται αργά ώστε το μισό
τμήμα κάθε δίσκου ή ρότορα αντίστοιχα να βρίσκεται συνεχώς μέσα στα λύματα.
Κατά την έναρξη της λειτουργίας, οι μικροοργανισμοί των λυμάτων προσαρτώνται στις
περιστρεφόμενες επιφάνειες, πολλαπλασιάζονται και δημιουργούν ένα στρώμα βιομάζας
πάχους μερικών χιλιοστών. Όπως και στα φίλτρα προσκολλημένης βιομάζας, αυτή
μεταβολίζει (καταναλώνει για τροφή) τις οργανικές ουσίες των λυμάτων και με αυτόν τον
τρόπο τα καθαρίζει.
Η διαδικασία καθαρισμού υλοποιείται σε μια κλειστή μονάδα η οποία περιλαμβάνει
τμήματα μηχανικής και βιολογικής επεξεργασίας. Για την αποφυγή φαινομένων ανύψωσης
ιλύος στην καθίζηση (rising sludge) θα πρέπει να διασφαλίζεται η αποδοτική νιτροποίηση
και ανονιτροποίηση στην βιολογική βαθμίδα.
Σημειώνεται ότι η επεξεργασία στη μονάδα προσκολλημένης βιομάζας με βιοδίσκο ή
βιορότορα είναι οικολογική-φιλική για το περιβάλλον καθόσον απαιτεί ελάχιστη
κατανάλωση ενέργειας (4-5 φορές μικρότερη από ένα αντίστοιχο σύστημα ενεργού ιλύος-
παρατεταμένου αερισμού). Επίσης, άλλα χαρακτηριστικά των μονάδων αυτών είναι:
• Δεν παράγεται μεγάλη ποσότητα περίσσεια λάσπης
• Δεν χρειάζεται η συχνή απομάκρυνση στερεών και της περίσσειας βιολογικής λάσπης
• Απουσία θορύβου
• Απουσία δυσοσμίας
• Χαμηλό κόστος λειτουργίας και συντήρησης
• Παράγουν δευτεροβάθμια εκροή και συνήθως απαιτούν πρόσθετη επεξεργασία για
τριτοβάθμια εκροή
Αποδεκτή είναι επίσης η επιλογή και εγκατάσταση συστημάτων αιωρούμενης βιομάζας

ή υβριδικών με πληρωτικά υλικά και αερισμό, τύπου ΜBBR (Moving Bed Bio-Reactor) ή

FAST (Fixed Activated Sludge Treatment) ή μονάδες παρατεταμένου αερισμού συνεχούς

ροής ή αντιδραστήρα εναλλασσόμενης λειτουργίας (SBR) ή νέας τεχνολογίας συστήματα
όπως MBR (Membrane BioReactor). Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση επιλογής διαφορετικής
τεχνολογίας από την κύρια προτεινόμενη της προσκολλημένης βιομάζας με πληρωτικά
υλικά, θα πρέπει η επιλεγόμενη τεχνολογία να διαθέτει τα ίδια ή και καλύτερα
χαρακτηριστικά με την τελευταία, σε δυναμικότητα, αποδόσεις επεξεργασίας, επίπεδο
οχλήσεων, ευκολία συντήρησης, οικονομική λειτουργία, κλπ. Στα συστήματα επεξεργασίας
που περιλαμβάνουν καθίζηση, για την αποφυγή φαινομένων ανύψωσης ιλύος σε αυτήν
(rising sludge) θα πρέπει να διασφαλίζεται η αποδοτική νιτροποίηση και απονιτροποίηση
στην βιολογική βαθμίδα.
Στη μονάδα προσκολλημένης βιομάζας που θα επιλεγεί είναι πολύ σημαντικό οι
φορτίσεις να είναι πολύ χαμηλές ανά μονάδα βιομάζας με αποτέλεσμα τον πλήρη
μεταβολισμό των οργανικών ρύπων γεγονός που συντελεί στα παρακάτω:
• Δεν παράγεται περίσσεια λάσπης από τα Βιολογικά φίλτρα.
• Δεν βουλώνουν τα συστήματα με βιομάζα.
• Δεν χρειάζεται η συχνή απομάκρυνση στερεών.
Στο έργο θα εγκατασταθεί ο απαιτούμενος αριθμός μονάδων για την κάλυψη των 1.370
ισοδύναμων κατοίκων, που αποτελούν τον πληθυσμό σχεδιασμό του έργου για την Α΄
φάση (20ετία), ενώ προβλέπεται χώρος για την τοποθέτηση των πρόσθετων μονάδων για
την κάλυψη και της Β΄ φάσης της 40ετίας.
Ο υπολογισμός του συστήματος βιολογικής επεξεργασίας φαίνεται στον πίνακα που
ακολουθεί :

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.6 : ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ

(ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΜΕΝΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ)
ΣΥΜΒΟ ΜΟΝΑΔ
ΛΟ Α ΧΕΙΜΩ ΘΕΡ ΧΕΙΜΩ ΘΕΡ
ΝΑΣ ΟΣ ΝΑΣ ΟΣ
ΟΛΙΚΟ BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΣΗΠΤΙΚΕΣ kgr
L1 11,0 41,1 14,1 50,4
ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ BOD5/d
ΜΕΣΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ ΜΕΤΑ gr
S1 215,7 180,7 218,6 180,6
ΤΙΣ ΣΗΠΤΙΚΕΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ BOD5/m3
ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΛΥΜΑΤΩΝ (χαμηλότερη το Χειμώνα, oC
T 14 24 14 24
μέση το Καλοκαίρι)
ΟΓΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΦΟΡΤΙΣΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΜΟΝΑΔΩΝ
lt/m2/d 1.000 1.600
ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΙΛΤΡΩΝ
ΜΕΓΙΣΤΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΟΓΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΦΟΡΤΙΣΗ
QΦ,max m3/d 18 18
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΦΙΛΤΡΟΥ
ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ Αmin,απαιτ. m2 34,5 227,4 23,4 174,4
gr
ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΦΟΡΤΙΣΗ ΕΝΕΡΓΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ
BOD5/m2 1,50 1,50
ΜΟΝΑΔΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΙΛΤΡΩΝ
/d
27.40 33.60
ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΕΝΕΡΓΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ Αmin,απαιτ. m2 7.333,3 9.400,0
0,0 0,0
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΝΕΡΓΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ Απροτ. m2 27.400 33.600
ΕΝΕΡΓΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ / ΚΑΤΟΙΚΟ m2/PE 91,3 55,9 90,8 56,0
ΕΝΕΡΓΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΠΛΗΡΩΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ m2/m3 500 500
ΟΓΚΟΣ ΠΛΗΡΩΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Vπληρ. m3 54,8 67,2

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ BOD ΣΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΑΠΟ ΤΟ CBODma
mg/lt 10,00 10,00
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΙΛΤΡΟ (max τιμή για τον σχεδιασμό) x,σχεδ.
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ SS ΣΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΑΠΟ ΤΟ CSSmax,σ
mg/lt 10,00 10,00
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΙΛΤΡΟ (max τιμή για τον σχεδιασμό) χεδ.
6.3.4. Προχωρημένη επεξεργασία
Η προχωρημένη επεξεργασία αποτελείται από:

• τη δεξαμενή τροφοδοσίας του πολυστρωματικού φίλτρου άμμου – ανθρακίτη
• το σύστημα πολυστρωματικού φίλτρο άμμου – ανθρακίτη με κροκίδωση
6.3.4.1. Δεξαμενή τροφοδοσίας πολυστρωματιικού φίλτρου άμμου– ανθρακίτη
Η εκροή του σταδίου βιολογικής επεξεργασίας, θα καταλήγει στη δεξαμενή

εξισορρόπησης-τροφοδοσίας της μονάδας του πολυστρωματικού φίλτρου άμμου–
ανθρακίτη, στην οποία θα πραγματοποιείται μερική εξισορρόπηση των ωριαίων παροχών
αιχμής και τροφοδοσία του πολυστρωματικού φίλτρου άμμου διύλισης της εκροής, μετά
την έκχυση του κροκιδωτικού μέσου, με σκοπό την προχωρημένη επεξεργασία των

επεξεργασμένων λυμάτων και την περαιτέρω απομάκρυνση αιωρούμενων στερεών και

οργανικού φορτίου. Θα κατασκευαστεί δεξαμενή από οπλισμένο σκυρόδεμα, εσωτερικών
διαστάσεων 2,00 μ. Χ 2,00 μ., ολικού βάθους 4,00 μ. και ωφέλιμου βάθους 3,30 μ. Ο
ωφέλιμος όγκος της δεξαμενής αυτής θα είναι 13,20 m3 ενώ ο αντίστοιχος ενεργός όγκος
(ο εκμεταλλεύσιμος όγκος πάνω από τη στάθμη άντλησης) ανέρχεται σε 10,00 μ³.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.7: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ ΠΟΛΥΣΤΡΩΜΑΤΙΚΟΥ ΦΙΛΤΡΟΥ

ΑΜΜΟΥ – ΑΝΘΡΑΚΙΤΗ
ΣΥΜΒ ΜΟΝ
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΘΕ ΘΕ
ΟΛΟ ΑΔΑ ΧΕΙΜ ΧΕΙΜ
ΡΟ ΡΟ
ΩΝΑΣ ΩΝΑΣ
Σ Σ
ΜΕΣΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ 11.6
Qh m3/hr 2.13 9.48 2.69
ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ 3
ΜΕΓΙΣΤΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ 28.4 33.6
Qh,max m3/hr 6.38 8.06
ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 1
lt/sec 1.77 7.90 2.24 9.34
ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΚΚΙΝΗΣΕΩΝ ΑΝΤΛΙΩΝ ΑΝΑ ΩΡΑ z s/h 6.00 6.00
ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΚΚΙΝΗΣΕΩΝ ΑΝΤΛΙΩΝ ΑΝΑ

Σz s/h 12.00 12.00
ΩΡΑ
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΕΝΕΡΓΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ Vact,
m3 0.53 2.37 0.67 2.80
ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ min
ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΤΑΘΜΗ ΠΥΘΜΕΝΑ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Ηbot m 0.00 0.00
ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΤΑΘΜΗ ΣΤΑΣΗΣ ΑΝΤΛΙΩΝ Ηalt m 0.80 0.80
ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΤΑΘΜΗ ΕΝΕΡΓΟΥ ΟΓΚΟΥ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ

Ηstart 0.93 0.93 0.97 0.97
ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ m
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗΣ
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ (εσωτερικές)
ΜΗΚΟΣ μ m 2.00 2.00
ΠΛΑΤΟΣ π m 2.00 2.00
ΟΛΙΚΟ ΒΑΘΟΣ βεσ m 4.00 4.00
ΥΨΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ hκεν. m 0.70 0.70
ΩΦΕΛΙΜΟ ΒΑΘΟΣ βωφ m 3.30 3.30
ΩΦΕΛΙΜΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ Vωφ,πρ

m3 13.20 13.20
ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ οτ.
ΕΝΕΡΓΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ VΕΝ,ΠΡ

m3 10.00 10.00
ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΤ.
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΔΕΞΑΜΕΝΗ

t hr 1.6 0.4 1.2 0.3
ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η δεξαμενή εξισορρόπησης – τροφοδοσίας πολυστρωματικού φίλτρου άμμου–

ανθρακίτη θα κατασκευαστεί για τις ανάγκες της Β΄ φάσης (40ετίας), ενώ οι αντλίες που θα
τοποθετηθούν αρχικά θα είναι επαρκείς για την εξυπηρέτηση των παροχών της Α΄ φάσης
σχεδιασμού.
6.3.4.2. Πολυστρωματικό φίλτρο άμμου – ανθρακίτη με κροκίδωση
Η επεξεργασία περιλαμβάνει δύο στάδια:

α) Κροκίδωση: Τροφοδοσία ένυδρου θειικού αργιλίου (Al2(SO4)3 x18H2O) με ακαριαία
ανάμιξη σε σταθερό αναμικτήρα εντός γραμμής πριν τα πολυστρωματικά φίλτρα άμμου –
ανθρακίτη
β) Φίλτρανση: 2 Πολυστρωματικά φίλτρα χαλαζιακής άμμου 3 κοκκομετριών : 3-5 mm,
1-2 mm & 0,4-0,8 mm με τελικό στρώμα ανθρακίτη με ταχύτητα φίλτρανσης έως 8 m/h
Από τη δεξαμενή τροφοδοσίας τα λύματα οδηγούνται με άντληση σε πολυστρωματικά

φίλτρα, τα οποία θα τοποθετηθούν σε κατάλληλο υπόστεγο πάνω στην πλάκα οροφής των
δεξαμενών. Στον καταθλιπτικό αγωγό των αντλιών τροφοδοσίας των πολυστρωματικών
φίλτρων, δοσομετρείται διάλυμα ένυδρου θειικού αργιλίου (Al2(SO4)3 x18H2O) το οποίο
αναμιγνύεται ακαριαία μέσω ενός στατικού αναμίκτη εντός της γραμμής, έτσι ώστε να
εξασφαλιστεί η επαρκής κροκίδωση πριν τη διύλιση στα πολυστρωματικά φίλτρα. Από την
έξοδο του φίλτρου πολυστρωματικού φίλτρου προχωρημένης επεξεργασίας η
διαυγασμένη εκροή οδηγείται με βαρύτητα σε σύστημα υπεριώδους ακτινοβολίας UV.
Η παρασκευή του ένυδρου θειικού αργιλίου (Al2(SO4)3 x18H2O) θα πραγματοποιείται
εντός δεξαμενής που θα βρίσκεται εντός κλειστής μεταλλικής κατασκευής.
Για τη φίλτρανση χρησιμοποιούνται διαφορετικής κοκκομετρίας χαλαζιακή άμμος και
ανθρακίτης, τα οποία διαστρώνονται διαδοχικά μέσα στα φίλτρα. Το νερό θα εισέρχεται
από το πάνω μέρος των φίλτρων και αφού διαπεράσει όλα τα στρώματα θα εξέρχεται από
το κάτω μέρος.
Οπότε η διαστρωμάτωση των φίλτρων είναι η εξής (από κάτω προς τα πάνω):
• Χαλαζιακή άμμος (χαλίκι) κοκκομετρίας 3-5 mm, ύψους: 10cm

• Χαλαζιακή άμμος (χαλίκι) κοκκομετρίας 1-2 mm, ύψους: 15cm
• Χαλαζιακή άμμος κοκκομετρίας 0,4-0,8 mm, ύψους: 70cm-1m
• Ανθρακίτης Aqua-cite, ύψους: 10-30cm

Το ύψος του φίλτρου πρέπει να είναι πάνω από 1,4 m.
Τα παραπάνω υλικά πλήρωσης, έχουν πολύ καλές ιδιότητες κατακράτησης των ουσιών
που προορίζονται να συλλέγουν, διαθέτουν μεγάλη αντοχή στις τριβές, δεν προσδίδουν
στο νερό οσμή, χρώμα ή βλαβερές ουσίες.
Τα φίλτρα καθαρίζονται αυτόματα με αντιστροφή της ροής εντός του φίλτρου

(backwash), παρασύροντας τις επικαθίσεις (σε κάθε περίπτωση ο καθαρισμός αυτός δεν
θα είναι επιβλαβής και δεν θα μειώνει τη ζωή του φίλτρου). Κατόπιν, τα φίλτρα ξεπλένονται
και κατά την κανονική ροή παρασύροντας οποιαδήποτε άλλη επικάθιση που τυχόν δεν
απομακρύνθηκε, προετοιμάζοντας τα πάλι για κανονική λειτουργία. Οι έξοδοι των
αποχετεύσεων κάθε φίλτρου (αντίστροφης και κανονικής πλύσης) είναι εφοδιασμένες με
ρυθμιστές ροής για την τήρηση των σωστών παροχών.
Η διαδικασία της έκπλυσης μπορεί να πραγματοποιηθεί και με χειροκίνητη εντολή για

καθένα φίλτρο διαφορετικά.
Τα εκπλύματα του φίλτρου, με βαρύτητα, οδηγούνται στην είσοδο της εγκατάστασης.

Η τριτοβάθμια επεξεργασία θα προσφέρει μείωση των αιωρούμενων στερών της εκροής
σε συγκέντρωση 2 mg/l, του ολικού αζώτου σε συγκέντρωση 15 mg/l και της θολότητας σε
2NTU, όπως προβλέπεται στον Πίνακα 3 της ΚΥΑ οικ. 145116/2011 (ΦΕΚ 354/Β/2011)
«Καθορισμός μέτρων, όρων & διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων
υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις», όπως ισχύει.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.8: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΣΥΜΒΟΛΟ ΜΟΝΑΔΑ
ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΘΕΡΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΘΕΡΟΣ
ΜΕΓΙΣΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟ
Qd,max m3/d 51.00 227.40 64.50 279.00
ΦΟΡΤΙΟ
ΜΕΣΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗΣ Qh m3/hr 2.13 9.48 2.69 11.63
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΜΕΓΙΣΤΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΟΝΑΔΑΣ Qh,max m3/hr 6.38 28.43 8.06 33.61
ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΦΟΡΤΙΣΗ
ΠΟΛΥΣΤΡΩΜΑΤΙΚΟΥ ΦΙΛΤΡΟΥ ΑΜΜΟΥ U m3/m2/hr 8.0 8.0 8.0 8.0
- ΑΝΘΡΑΚΙΤΗ
ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ
ΠΟΛΥΣΤΡΩΜΑΤΙΚΟΥ ΦΙΛΤΡΟΥ ΑΜΜΟΥ
A m2 0.80 3.55 1.01 4.20
- ΑΝΘΡΑΚΙΤΗ (Α =
Qh,max/U)

ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝO ΥΨΟΣ

ΜΕΣΟΥ ΔΙΥΛΙΣΗΣ ΠΟΛΥΣΤΡΩΜΑΤΙΚΟΥ hφ m 1.4 1.4 1.4 1.4
ΦΙΛΤΡΟΥ ΑΜΜΟΥ - ΑΝΘΡΑΚΙΤΗ
Όπως φαίνεται από τον παραπάνω υπολογισμό, η ελάχιστη απαιτούμενη επιφάνεια του
πολυστρωματικού φίλτρου άμμου – ανθρακίτη είναι 3,55 m2, λαμβάνοντας ως δεδομένη τη
μέγιστη ημερήσια και ωριαία παροχή Α’ Φάσης Σχεδιασμού της Ε.Ε.Λ.. Ωστόσο, σε
περίπτωση κατασκευής διάταξης εξισορρόπησης πριν τη μονάδα προχωρημένης
επεξεργασίας, όπου θα πραγματοποιείται εξισορρόπηση των ωριαίων παροχών αιχμής,
είναι δυνατή η υιοθέτηση πολυστρωματικού φίλτρου άμμου – ανθρακίτη με μικρότερη
επιφάνεια από την παραπάνω, εφόσον η μέγιστη ωριαία εισερχόμενη ποσότητα λυμάτων
σε αυτά θα είναι μικρότερη της αντίστοιχης που θα εισέρχεται στην Ε.Ε.Λ. Η τελική
απόφαση θα ληφθεί κατά την εκπόνηση της τεχνικής μελέτης του έργου.
H προσθήκη αλάτων αργιλίου προκαλεί την κατακρήμνιση των υδροξειδίων του

αργιλίου ή του φωσφορικού αργιλίου ή και των δύο. Τα άλατα του αργιλίου μαζί με
συγκεκριμένα οργανικά πολυμερή, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κροκίδωση
κολλοειδών σωματιδίων και την αύξηση της απομάκρυνσής τους στα φίλτρα (Metcalf &
Eddy, 2003*). Με τη φίλτρανση στο πολυστρωματικό φίλτρο άμμου – ανθρακίτη
προκαλείται μείωση των ολικών αιωρούμενων στερεών ενώ ταυτόχρονα αφαιρείται μεγάλο
μέρος των φωσφορικών και του αζώτου που βρίσκεται μέσα στα αιωρούμενα σωματίδια.
Η απομάκρυνση των κροκιδωμένων σωματιδίων στη συγκεκριμένη μονάδα προκύπτει
από την αντίστροφη πλύση του πολυστρωματικού φίλτρου άμμου – ανθρακίτη.
Θολότητα εκροής ίση με 2 NTU αντιστοιχεί σε συγκέντρωση αιωρούμενων στερεών που
κυμαίνεται μεταξύ 2,8 και 3,2 mg/L (Metcalf & Eddy, 2003*). Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι
αφού η συγκέντρωση των αιωρούμενων στερεών στην εκροή θα είναι 2mg/l τότε και η
θολότητα θα είναι ≤ 2NTU.
Προκειμένου να επιτύχουμε την απαιτούμενη απόδοση απομάκρυνσης των

αιωρούμενων στερεών η δόση του θειικού αργιλίου θα είναι 20 gr θειικού αργιλίου ανά 1
m3 λυμάτων. Έτσι, για μέγιστη παροχή λυμάτων 227,40 m3/d (για την Α΄ φάση της 20ετίας)
απαιτείται μέγιστη ποσότητα θειικού αργιλίου ίση με 227,40 m3/d x 20 gr/m3 = 4,55 kg/d
Θεωρώντας περιεκτικότητα του διαλύματος (Al2(SO4)3 x18H2O) ίση με 10% w/v, η
μέγιστη απαιτούμενη ημερήσια ποσότητα του διαλύματος που απαιτείται για

αποτελεσματική απομάκρυνση των αιωρούμενων στερεών είναι ίση με 4,55 kg/d / 10% =
45,5 lt/d ή 1,9 lt/hr σε συνθήκες μέσων παροχών ή 5,7 lt/hr σε συνθήκες παροχών αιχμής .
Η ακριβής ποσότητα του διαλύματος (Al2(SO4)3 x18H2O) που θα χρησιμοποιηθεί
επιλέγεται με εργαστηριακές δοκιμές (jartest) ώστε η συγκέντρωση των αιωρούμενων
στερεών στην εκροή να είναι < 2mg/L.
Η δοσομέτρηση θα γίνεται με αντλίες διαφράγματος, που θα έχουν την δυνατότητα
ρύθμισης της ποσότητας του προστιθέμενου διαλύματος Al2(SO4)3 x18H2O, από 0 – 100%
της ονομαστικής παροχής της αντλίας, μέσω του σήματος που θα δέχονται από το
χρονοπρόγραμμα της ρύθμισης από το PLC της μονάδας .
Η παρασκευή του αντίστοιχου διαλύματος (10% κ.β.) θα γίνεται σε ειδικό δοχείο με
αναδευτήρα. Το δοχείο θα είναι κατασκευασμένο από HDPE ενώ ο αναδευτήρας από
ανοξείδωτο χάλυβα. Θεωρώντας ότι το δοχείο παρασκευής πρέπει να μας εξασφαλίζει μια
ελάχιστη επάρκεια 10 ημερών, υπολογίζεται ελάχιστος όγκος δοχείου 45,5 x 10 = 454.8 lt.
(για την Α΄ φάση της 20ετίας). Όπως υπολογίζεται στον παραπάνω 6.8. πίνακα για την Β’
Φάση 40ετίας απαιτείται ελάχιστος όγκος δοχείου 558lt.
Το δοχείο παρασκευής κροκιδωτικού θα εγκατασταθεί εντός κλειστής μεταλλικής
κατασκευής άνωθεν της ΕΕΛ.
(*Μηχανική υγρών αποβλήτων: επεξεργασία και επαναχρησιμοποίηση, Α. Κούγκολος &

Π. Σαμαράς (μτφ.), Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Τζιόλα, 2006-2007. (Πρωτότυπη έκδοση:
Wastewater Engineering: Treatment and Reuse, 4th ed., Metcalf & Eddy, Inc., revised by
G. Tchobanoglous, F.L. Burton & H.D. Stensel, Boston: McGraw-Hill, 2003)).
6.3.5. Σύστημα απολύμανσης
Μετά την προχωρημένη επεξεργασία τα λύματα θα οδηγούνται για απολύμανση με τη

χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας UV.
Το προτεινόμενο σύστημα θα είναι ανοιχτού τύπου, παροχής σχεδιασμού μεγαλύτερης
ή ίσης με 30,00 m3/h (για την Α΄ φάση της 20ετίας), και θα αποτελείται από θάλαμο
απολύμανσης, εντός του οποίου θα είναι εγκατεστημένες οι λυχνίες υπεριώδους
ακτινοβολίας, ενός ελεύθερου άκρου, χαμηλής πίεσης, υψηλής απόδοσης, και
τοποθετημένες μέσα σε προστατευτικό χιτώνιο χαλαζία. Επιλέχθηκε απολύμανση με
υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία παρά το μεγαλύτερο αρχικό κόστος, αποτελεί μία φυσική
μέθοδος απολύμανσης, που δεν παράγει παραπροϊόντα και υπολειμματικές

συγκεντρώσεις όπως η χλωρίωση, ενώ εμφανίζει και μικρότερα κόστη λειτουργίας-

συντήρησης. Η μέθοδος της υπεριώδους ακτινοβολίας υπερτερεί σε σχέση με την μέθοδο
της χλωρίωσης, για τους παρακάτω λόγους :
- Η μέθοδος της απολύμανσης με υπεριώδη ακτινοβολία δεν απαιτεί αναλώσιμα σε

αντίθεση με τη μέθοδο της χλωρίωσης
- Με τη μέθοδο της χλωρίωσης αυξάνονται τα ολικά διαλυμένα στερεά εξαιτίας των
διαδικασιών χλωρίωσης και αποχλωρίωσης
- Με τη μέθοδο της χλωρίωσης παράγονται επιβλαβή παραπροϊόντα, όπως
τριαλογονωμένα παράγωγα του μεθανίου
- Το υπολειμματικό χλώριο που παράγεται κατά την διαδικασία της χλωρίωσης, είναι
τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς, συνεπώς είναι απαραίτητη μία
αποχλωρίωση της εκροής πριν την διάθεση στον υποθαλάσσιο αποδέκτη, με ότι
αυτό συνεπάγεται σε πρόσθετο εξοπλισμό και αναλώσιμα χημικά αποχλωρίωσης
- Η μέθοδος της απολύμανσης με υπεριώδη ακτινοβολία εμφανίζει υψηλότερη
απόδοση ως προς την απομάκρυνση ιών, παρασίτων και κύστεων συγκριτικά με
αυτή της χλωρίωσης
Ωστόσο, είναι εφικτή και η εφαρμογή της χλωρίωσης για τη απολύμανση των λυμάτων,
με τη χρήση αναλογικού χλωριωτή υποχλωριώδους ασβεστίου ή υποχλωριώδους νατρίου
ή άλλου εναλλακτικού συστήματος χλωρίωσης. Σε κάθε περίπτωση για τη χρήση της
χλωρίωσης, θα πρέπει να τηρούνται οι όροι και οι προδιαγραφές που τίθενται στην ΚΥΑ
οικ. 145116/2011 (ΦΕΚ 354-Β-2011) «Καθορισμός μέτρων, όρων & διαδικασιών για την
επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις» για
«απεριόριστη» άρδευση καλλιεργειών. Απαιτείται επίσης η κατάλληλη προσαρμογή των
δεξαμενών της Ε.Ε.Λ. στις προδιαγραφές της παραπάνω ΚΥΑ.
Η τροφοδοσία του συστήματος απολύμανσης με υπεριώδη ακτινοβολία θα γίνεται

απευθείας από την έξοδο των πολυστρωματικών φίλτρων που προηγούνται.
Τα χαρακτηριστικά των επεξεργασμένων λυμάτων μετά και την απολύμανση είναι:

- Βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο BOD5 ≤ 10 mg/lt (για το 80% των

δειγμάτων)
- Αιωρούμενα στερεά S.S. ≤ 2 mg/lt (για το 80% των
δειγμάτων)
- Total coli TC ≤ 2 αποικ./100 ml (80% των
δειγμάτων)
δειγμάτων)
- Θολότητα NTU ≤ 2 (διάμεση τιμή)
- Ολικό Άζωτο ΤΝ < 15 mg/l
- Αμμωνιακό άζωτο NH4+ - N < 2 mg/lt
Επομένως, η παραγόμενη εκροή της Ε.Ε.Λ. θα τηρεί τα όρια του Πίνακα 3 του
Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ οικ. 145116/2011 (ΦΕΚ 354-Β-2011) «Καθορισμός μέτρων,
άλλες διατάξεις» για τη διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων. Επίσης θα πρέπει να
τηρεί τα όρια της Απόφασης Καθορισμού Αποδέκτη, σύμφωνα με την οποία θα γίνεται η
διάθεση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων στο πρανές του ρέματος.
6.3.6. Δεξαμενή αποθήκευσης - άντλησης εκροής
Μετά την απολύμανση, τα επεξεργασμένα λύματα θα καταλήγουν στη δεξαμενή

αποθήκευσης και άντλησης της εκροής, όπου θα τοποθετηθεί κατάλληλο αντλητικό
συγκρότημα για την άντληση των επεξεργασμένων λυμάτων προς την αρδευόμενη
περιοχή και στο ρέμα της περιοχής όταν απαιτηθεί. Επίσης, θα τοποθετηθούν αντλίες για
την άρδευση των φυτεύσεων στο χώρο της Ε.Ε.Λ. Τα στοιχεία των αντλιών διάθεσης
(παροχή, μανομετρικό, κλπ), θα υπολογιστούν σε επόμενη φάση των μελετών.
Ο συνολικός ωφέλιμος όγκος της δεξαμενής αποθήκευσης και άντλησης της εκροής θα
είναι περίπου 128,51 m³, ενώ ο ενεργός όγκος της (δηλαδή ο όγκος που μπορεί να
χρησιμοποιηθεί από τις αντλίες αναλόγως της στάθμης άντλησης) θα είναι τουλάχιστον
96,38 m³.

Ο υπολογισμός της δεξαμενής άντλησης της εκροής φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.9: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ

ΣΥΜΒ ΜΟΝΑ
ΟΛΟ ΔΑ ΧΕΙΜΩ ΘΕΡ ΧΕΙΜΩ ΘΕΡ
28.4 33.6
m3/hr 6.38 8.06
ΜΕΓΙΣΤΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Qh,max,W 3 1
ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ W
lt/sec 1.77 7.90 2.24 9.34
ΜΕΣΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ 11.6
Qh,WW m3/hr 2.13 9.48 2.69
ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ 3
ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΚΚΙΝΗΣΕΩΝ ΑΝΤΛΙΩΝ ΑΝΑ ΩΡΑ z s/h 6.00 6.00
ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΚΚΙΝΗΣΕΩΝ
Σz s/h 12.00 12.00
ΑΝΤΛΙΩΝ ΑΝΑ ΩΡΑ
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΕΝΕΡΓΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ Vact,mi
m3 0.53 2.37 0.67 2.80
ΕΚΡΟΗΣ n
ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΤΑΘΜΗ ΠΥΘΜΕΝΑ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Ηbot m 0.00 0.00
ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΤΑΘΜΗ ΣΤΑΣΗΣ ΑΝΤΛΙΩΝ Ηalt m 0.80 0.80
ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΤΑΘΜΗ ΕΚΚΙΝΗΣΗΣ ΑΝΤΛΙΩΝ m 3.20 3.20

ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΤΑΘΜΗ ΕΝΕΡΓΟΥ ΟΓΚΟΥ ΑΝΤΛΗΣΗΣ
Ηstart 0.86 0.86 0.88 0.88
ΕΚΡΟΗΣ m
ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΤΑΘΜΗ ΥΠΕΡΧΕΙΛΙΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ Ηover 3.45 3.45 3.45 3.45
m
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ (εσωτερικές)
ΜΗΚΟΣ 1 μ m 3.80 3.80
ΠΛΑΤΟΣ 1 π m 2.20 2.20
ΜΗΚΟΣ 2 μ m 5.30 5.30
ΠΛΑΤΟΣ 2 π m 6.00 6.00
ΟΛΙΚΟ ΒΑΘΟΣ βεσ m 4.00 4.00
ΥΨΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ hκεν. m 0.80 0.80
ΩΦΕΛΙΜΟ ΒΑΘΟΣ βωφ m 3.20 3.20
ΩΦΕΛΙΜΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ m2 40.16 40.16

Vωφ,προτ
ΩΦΕΛΙΜΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ m3 128.51 128.51
.
VΕΝ,ΠΡΟ
ΕΝΕΡΓΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ m3 96.38 96.38
Τ.
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗ
t hr 45.4 10.2 35.9 8.3
ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ
Η δεξαμενή αποθήκευσης – άντλησης εκροής θα κατασκευαστεί για τις ανάγκες της Β΄

φάσης (40ετίας).

6.3.7. Μονάδα εξουδετέρωσης ασμαερίων
Η αντιμετώπιση των τυχόν οσμαερίων των κλειστών δεξαμενών του έργου όπου
ενδέχεται να δημιουργούνται οσμές (δεξαμενή συγκέντρωσης, δεξαμενή άντλησης,
δοσομέτρησης και ανακυκλοφορίας, μονάδες προσκολλημένης βιομάζας), θα γίνει με
δίκτυα συγκέντρωσης-απαγωγής, που θα μεταφέρουν τα οσμαέρια με εξαεριστήρα σε
φίλτρο με πληρωτικό υλικό τύπου compost ή άλλο αντίστοιχο.
Η μονάδα απόσμησης θα απορροφά το δύσοσμο αέρα από τους κλειστούς χώρους και
θα τον καθαρίζει πριν διοχετευτεί στην ατμόσφαιρα.
Η διάταξη απόσμησης αποτελείται από τα ακόλουθα τμήματα:
α. Σύστημα συλλογής και αναρρόφησης του δύσοσμου αέρα μέσω δικτύου
σωληνώσεων εκ πλαστικών σωλήνων που εκκινούν από τους δύσοσμους χώρους. Το
σύστημα αυτό αποτελείται από ένα εξαεριστήρα κατάλληλου μανομετρικού και παροχής,
και σύστημα σωληνώσεων που οδηγούν τον δύσοσμο αέρα στο φίλτρο απόσμησης.
β. Εφύγρανση του βιόφιλτρου κόμποστ
Το βιόφιλτρο κόμποστ πρέπει να διατηρείται με αρκετή υγρασία για επιβίωση των
μικροοργανισμών που προσροφούν & εξουδετερώνουν τα οσμαέρια. Η εφύγρανση θα
γίνεται με σύστημα καταιονισμού καθαρού νερού (πόσιμου), πάνω από το φίλτρο
(υδρονέφωση), περιοδικά κάθε μια ώρα περίπου.
γ. Φίλτρο απόσμησης με βιολογικά φίλτρα
Το χρησιμοποιούμενο μέσο πλήρωσης αποτελείται από πριονίδι ή κομμάτια από
φλοιούς δένδρων και ώριμο κόμποστ, το οποίο εμποτίζεται με ενεργό ιλύ που περιέχει
ενεργά βακτηρίδια. Τα βακτηρίδια οξειδώνουν τις δύσοσμες ουσίες κατά την διέλευση του
δύσοσμου αέρα μέσα στο φίλτρο. Με το σύστημα αυτό αυξάνεται με καταιονισμό η
υγρασία του αέρα για να αποφευχθεί η αφυδάτωση και η καταστροφή του βιολογικού
μίγματος και ρυθμίζεται η υγρασία στα επιθυμητά για τα βακτηρίδια επίπεδα.
Τα οσμαέρια μετά την πλήρη εξουδετέρωσή τους θα διοχετεύονται στην ατμόσφαιρα.
Η μονάδα αυτή θα έχει επιφάνεια περίπου 25,5 m2 και θα κατασκευαστεί για τις ανάγκες
της Β΄ φάσης (40ετίας).
Ακολουθεί ο υπολογισμός της μονάδας εξουδετέρωσης των οσμαερίων της Ε.Ε.Λ.:

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.9 : ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗΣ ΟΣΜΑΕΡΙΩΝ Ε.Ε.Λ.

ΜΟΝΑ ΤΙΜΗ ΤΙΜΗ
ΔΑ 20ετίας 40ετίας
ΟΓΚΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ m3 3,60 3,60
ΟΓΚΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ m3 50,88 50,88
ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΟΓΚΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΤΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ m3 54,48 54,48
ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΑΕΡΑ ΣΤΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ (> ή = 5 φορές/h) φορές/h 5 5
ΠΑΡΟΧΗ ΟΣΜΑΕΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ m3/h 272,40 272,40
ΠΑΡΟΧΗ ΟΣΜΑΕΡΙΩΝ ΑΝΑ ΜΟΝΑΔΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΦΙΛΤΡΟΥ m3/h 10,00 10,00
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΟΣΜΑΕΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ
m3/h 250,00 280,00
ΦΙΛΤΡΩΝ
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΟΣΜΑΕΡΙΩΝ m3/h 522,40 552,40
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΑΡΟΧΗ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΕΞΑΕΡΙΣΤΗΡΑ m3/h 530 555
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ MΑΝΟΜΕΤΡΙΚΟ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΙΚΟΥ
Pa 1.500 1.480
ΕΞΑΕΡΙΣΤΗΡΑ
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ MΑΝΟΜΕΤΡΙΚΟ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΙΚΟΥ
mmΗ2Ο 153 151
ΕΞΑΕΡΙΣΤΗΡΑ
ΦΟΡΤΙΣΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ (10 - 100 m3/m2/h) m3/m2/h 30 30
ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ m2 17,67 18,50
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΒΙΟΦΙΛΤΡΟΥ (εσωτερικές)
ΜΗΚΟΣ m 7,50 7,50
ΠΛΑΤΟΣ m 3,40 3,40
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΥΨΟΣ m 1,10 1,10
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ m2 25,50 25,50
ΦΟΡΤΙΣΗ ΟΓΚΟΥ (10 - 100 m3/m3/h) m3/m3/h 20 20
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΟΓΚΟΣ m3 26,50 27,75
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΥΨΟΣ ΠΛΗΡΩΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΦΙΛΤΡΑΝΣΗΣ
m 1,00 1,00
(0,60 - 1,20 m)
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΣ ΟΓΚΟΣ m3 25,50 25,50
ΕΚΤΙΜΟΥΜΕΝΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ H2S ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΡΑΙΩΣΗ ppm 20 20
ΕΚΤΙΜΟΥΜΕΝΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ H2S ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΡΑΙΩΣΗ ppm 4 4
ΕΚΤΙΜΟΥΜΕΝΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ H2S ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΡΑΙΩΣΗ mg/m3 6,07 6,07
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ H2S mg/h 3.172,01 3.354,17
ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΟΡΩΔΟΥΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΥΛΙΚΟ ΦΙΛΤΡΑΝΣΗΣ (35 -
% 40% 40%
50%)
XΡΟΝΟΣ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ (30 - 60 sec) sec 70 66
mg/m3
ΑΦΑΙΡΕΣΗ H2S (80 - 150 mg/m3 φίλτρου-h) φίλτρου 130 130
-h
ΑΦΑΙΡΕΣΗ H2S mg/h 3.315,00 3.315,00
AΠΟΔΟΣΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ H2S % >99% >99%
Δεδομένα σχεδιασμού
– Ανανέωση αέρα στους υπερκείμενους χώρους 5 φορές τουλάχιστον την ώρα για
τους μη αεριζόμενους,
– Αναμενόμενη συγκέντρωση υδροθείου στο χώρο (πρίν την αραίωση με αέρα) μέχρι
20 mg/lt (συνήθης 5-15 mg/t),
– Αναμενόμενη συγκέντρωση αιχμής υδροθείου μέχρι 50 mg/lt (για μερικά
δευτερόλεπτα),
– Aπόδοση καθαρισμού οσμαερίων > 95 % (επιθυμητή 99%),
– Επιτρεπόμενη φόρτιση επιφάνειας φίλτρανσης μέχρι 30 - 60 m3/m2/h,

– Πορώδες μέσα στο υλικό φίλτρανσης 35 - 50%,

– Χρόνος παραμονής οσμαερίων στο φίλτρο >30 sec,
– Υγρασία στο πληρωτικό υλικό 25 - 50%,
– Υπόστρωμα φίλτρανσης πάχους 20 - 30 cm από χαλίκι διαμέτρου 1 - 2 cm,
– Σύνθεση υλικού φίλτρανσης, μίγμα από:
α) ξηρές - τεμαχισμένες φλύδες δένδρων ή κληματίδες (ή χονδροκομμένο πριονίδι)
μεγέθους 20 - 60 mm σε ποσοστό 30%,
β) ξηρές - τεμαχισμένες φλύδες δένδρων ή κληματίδες (ή χονδροκομμένο πριονίδι)
μεγέθους 10 - 20 mm σε ποσοστό 30%,
γ) ώριμο compost από οργανικό υλικό απορριμμάτων ποσοστό σε 40% (ή φυτόχωμα
τύπου τύρφης),
δ) λεπτόκοκκο ανθρακικό ασβέστιο 75 kg/m3
Διαστασιολόγηση - Επιλογή υλικών Βιόφιλτρου

– Απαιτούμενη επιφάνεια φίλτρου : 555 / 30 = 18,5 m2
– Προτεινόμενη επιφάνεια φίλτρου : 25,50 m2
– Προτεινόμενες διαστάσεις (καθαρές - εσωτερικές) : μ × π × β = 7,50 × 3,40 × 1,10
m
– Απαιτούμενη παροχή εξαεριστήρα : 550 m3/h σε 150 mmYΣ
– Ύψος στρώματος φίλτρανσης 1,00 m.
H λειτουργία του εξαεριστήρα θα γίνεται με προγραμματιστή (ηλεκτρονικό

χρονοδιακόπτη).
6.3.8. Οικίσκος ελέγχου εγκαταστάσεων
Θα κατασκευαστεί οικίσκος ελέγχου εξωτερικών διαστάσεων 6,00 μ. x 3,65 μ. και

συνολικού ύψους έως 2,67 μ. στο χώρο της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων και θα
εξυπηρετεί τις ανάγκες των εγκαταστάσεων με τους χώρους:
- χώρο συστήματος UV και κεντρικού ηλεκτρικού πίνακα της εγκατάστασης,
- χώρο Ηλεκτροπαραγωγού Zεύγους σε περίπτωση διακοπής του ηλεκτρ. ρεύματος
και των ανεμιστήρων απόσμησης της μονάδας εξουδετέρωσης οσμαερίων.

6.3.9. Λοιπές υποδομές (διαμόρφωση χώρου, περίφραξη, ύδρευση,

δενδροφύτευση, ηλεκτροφωτισμός)
Οι ανωτέρω περιγραφείσες εγκαταστάσεις θα περιφραχθούν, θα δενδροφυτευθούν και

θα συνδεθούν με τα δίκτυα ΔΕΗ και ύδρευσης (ή θα τοποθετηθεί μικρή δεξαμενή νερού
που θα τροφοδοτείται από βυτιοφόρο όχημα). Για την εύκολη πρόσβαση σε όλα τα σημεία
των χώρων των εγκαταστάσεων θα διαμορφωθεί με διάδρομο προσπέλασης πλάτους 1 m
τουλάχιστον που θα διαστρωθεί με αδρανές υλικό 3Α πάχους 5 - 10 cm. Η περίφραξη θα
είναι κατασκευασμένη από δικτυωτό γαλβανισμένο συρματόπλεγμα καθώς και
γαλβανισμένους από μορφοσίδηρο πασσάλους. Επίσης θα πραγματοποιηθεί περιμετρική
φύτευση με υδρόφιλα - αειθαλή δένδρα (όπου δεν υπάρχουν υφιστάμενες
ελαιοκαλλιέργειες) καθώς και δίκτυο σωληνώσεων για την άρδευση του γηπέδου της Ε.Ε.Λ
από PE, με κατάλληλο πιεστικό το οποίο θα τοποθετηθεί στην δεξαμενή εκροής της
εγκατάστασης.
Επίσης, η Ε.Ε.Λ. θα διαθέτει παρακάμψεις ασφαλείας (by-pass), για την παράκαμψη
της απολύμανσης, ώστε σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης με αδυναμία λειτουργίας της, τα
λύματα να μην υπερχειλίζουν από τις δεξαμενές αλλά να οδηγούνται στην τελική δεξαμενή
των επεξεργασμένων λυμάτων και στη συνέχεια στον αγωγό μεταφοράς τους προς τη
θέση εναλλακτικής διάθεσης στο ρέμα. Το στάδιο της βιολογικής επεξεργασίας δεν απαιτεί
ξεχωριστή παράκαμψη ασφαλείας, καθώς τα λύματα μετά την είσοδό τους στη δεξαμενή
άντλησης, δοσομέτρησης και ανακυκλοφορίας μπορούν να υπερχειλίζουν στο επόμενο
φρεάτιο εφόσον για οποιοδήποτε λόγο δεν λειτουργεί το σύστημα της βιολογικής
επεξεργασίας.
6.3.10. Οδός πρόσβασης
Όπως προαναφέρθηκε, η πρόσβαση στη θέση της νέας Ε.Ε.Λ. θα πραγματοποιείται

μέσω της επαρχιακής οδού μέσου πλάτους 9μ. περίπου, ο οποίος εφάπτεται με το νότιο
όριο του γηπέδου της Ε.Ε.Λ..
6.4. Υφιστάμενα έργα συλλογής και μεταφοράς λυμάτων
Όπως προαναφέρθηκε, ο οικισμός της Χώρας Σφακίων διαθέτει σε μεγάλο ποσοστό

χωριστικό αποχετευτικό δίκτυο, το οποίο συλλέγει τα λύματά του και μέσω δύο
υφιστάμενων αντλιοστασίων αυτά οδηγούνται ανεπεξέργαστα σε βόθρο που βρίσκεται στα
νοτιοανατολικά της περιοχής μελέτης. Επιπλέον η υπόλοιπη περιοχή της μελέτης δεν

διαθέτει αποχετευτικά δίκτυα και η διάθεση των λυμάτων τους γίνεται ως επί το πλείστον
σε απορροφητικούς βόθρους.
Συγκεκριμένα, το σύνολο των λυμάτων της κατοικημένης περιοχής στα βορειοδυτικά
κοντά στο παραλιακό τμήμα του οικισμού και μέρος των λυμάτων του βορειοανατολικού
τμήματος του οικισμού συλλέγονται στο αντλιοστάσιο Α1, όπως φαίνεται στο Σχ. 2 –
Απόσπασμα Χάρτη 1:5000 – Γενική Διάταξη έργων. Από το αντλιοστάσιο Α1 μέσω
υφιστάμενου καταθλιπτικού αγωγού τα λύματα μεταφέρονται στο αντλιοστάσιο Α2 και από
εκεί μέσω καταθλιπτικού αγωγού τα λύματα μεταφέρονται σε υφιστάμενο φρεάτιο
σύνδεσης επί της επαρχιακής οδού «Ροδοβάνι Σούγια - Χώρα Σφακίων» και έπειτα με
βαρυτικό αγωγό οδηγούνται σε υφιστάμενο απορροφητικό βόθρο στα νοτιοανατολικά της
περιοχής μελέτης. Τα λύματα του νοτιοανατολικού τμήματος οδηγούνται μέσω του
βαρυτικού δικτύου στον υφιστάμενο απορροφητικό βόθρο.
6.5. Προτεινόμενα έργα συλλογής και μεταφοράς λυμάτων
Τα υπό μελέτη έργα συλλογής των λυμάτων του οικισμού Χώρας Σφακίων και της γύρω
περιοχής, σε συμπλήρωση των ήδη υφιστάμενων, θα είναι δίκτυα φυσικής ροής
αποτελούμενα από αγωγούς πολυαιθυλενίου, οι οποίοι θα οδεύουν επί των υφιστάμενων
οδών της περιοχής και θα καταλήγουν στο Αντλιοστάσιο Α2 και στις θέσεις των δύο
προτεινόμενων σημείων των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων (Σ.Δ-Α3), (Σ.Δ-Α4).
Συγκεκριμένα, θα διατηρηθεί η συλλογή των λυμάτων της κατοικημένης περιοχής στα
νοτιοδυτικά, κοντά στο παραλιακό τμήμα του οικισμού, στο αντλιοστάσιο Α1. Τα λύματα
του βορειοανατολικού τμήματος του οικισμού, που προτείνεται με την παρούσα μελέτη να
συμπληρωθούν, θα συλλέγονται στο αντλιοστάσιο Α2 μέσω βαρυτικών αγωγών. Επίσης,
τα λύματα του νοτιοανατολικού τμήματος οικισμού θα οδηγούνται μέσω νέων βαρυτικών
αγωγών στην δεξαμενή Σ.Δ. Α3. Από το αντλιοστάσιο Α1 θα διατηρηθεί η μεταφορά των
λυμάτων στο αντλιοστάσιο Α2 μέσω του υφιστάμενου καταθλιπτικού αγωγού. Από το
Αντλιοστάσιο Α2 θα διατηρηθεί ένα τμήμα του καταθλιπτικού αγωγού μεταφοράς και θα
συνδεθεί με νέο καταθλιπτικό αγωγό προς την προτεινόμενη σηπτική δεξαμενή Σ.Δ – Α3.
Με την παραπάνω διαφοροποίηση του δικτύου θα καταργηθεί τμήμα του υφιστάμενου
καταθλιπτικού αγωγού προς το υφιστάμενο φρεάτιο σύνδεσης επί της επαρχιακής οδού
και το φρεάτιο αυτό. Στα πλαίσια του υπό μελέτη έργου, θα πραγματοποιηθούν ορισμένες
επεμβάσεις σε φρεάτια του υφιστάμενου δικτύου προς βελτίωση αυτών. Όσον αφορά τη
μεταφορά των λυμάτων από τις σηπτικές δεξαμενές Σ.Δ – Α3 και Σ.Δ – Α4 έως την είσοδο
στην προτεινόμενη Ε.Ε.Λ., προβλέπονται νέοι καταθλιπτικοί αγωγοί μεταφοράς λυμάτων.

Στο αντλιοστάσιο Α2 θα πραγματοποιηθούν εργασίες συντήρησης και αντικατάστασης

ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού, όπως και τοποθέτηση συστήματος απόσμησης, ενώ
αντίστοιχες εργασίες θα πραγματοποιηθούν και στο αντλιοστάσιο Α1.
Τα λύματα θα παραλαμβάνονται από τα δίκτυα συλλογής και θα οδηγούνται στις
σηπτικές δεξαμενές - αντλιοστάσια Σ.Δ-Α3 και Σ.Δ-Α4. Μετά την προεπεξεργασία τους,
στις σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια θα μεταφέρονται μέσω καταθλιπτικών αγωγών
στη θέση της προτεινόμενης Ε.Ε.Λ., οδεύοντας από το υφιστάμενο οδικό δίκτυο της
περιοχής.
Κατά την όδευσης των αγωγών μεταφοράς από τις σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια
έως την Ε.Ε.Λ. θα διέλθουν από υφιστάμενη γέφυρα, από τη θέση της Ε.Ε.Λ. 150μ.
περίπου (ευθεία απόσταση), στην οποία δεν θα πραγματοποιηθεί κάποια τροποποίηση.
Αντιθέτως, η γέφυρα θα χρησιμοποιηθεί μόνο ως μέσο υποστήριξης των αγωγών
μεταφοράς των λυμάτων, στο άκρο της οποίας και κατάντι του επιπέδου του
οδοστρώματος θα βιδωθούν κατάλληλες μεταλλικές βάσεις επί των οποίων θα στηρίζονται
οι αγωγοί, από το δυτικό έως το ανατολικό πρανές του ρέματος που διασχίζει η γέφυρα.
Πρόκειται για μία αρκετά ελαφρά κατασκευή (π.χ. σιδηρογωνία 1 μμ (15 kg)) που δεν
επηρεάζει διόλου τη στατικότητα, την εύρυθμη λειτουργία ή οποιοδήποτε άλλο

χαρακτηριστικό της γέφυρας. Αποτελεί δε την ιδανικότερη λύση με τις λιγότερες δυνατές
οχλήσεις στην περιοχή, με αποφυγή κατασκευής επιπλέον περιττών έργων και με μεγάλη
ασφάλεια, χωρίς να καταστρέφεται ή να αλλοιώνεται στο ελάχιστο η γέφυρα.
Το σύνολο των παραπάνω αγωγών θα τοποθετηθεί σε κατάλληλο όρυγμα και θα
διαθέτουν όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό για την ομαλή λειτουργία τους (φρεάτια,
βαλβίδες, κλπ). Μετά την κατασκευή τους θα υπάρξει πλήρης αποκατάσταση του
οδοστρώματος.
6.5.1. Σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ-Α3
Όπως προαναφέρθηκε, στη σηπτική δεξαμενή Σ.Δ – Α3 θα καταλήγουν, μέσω

καταθλιπτικού αγωγού, τα λύματα που έχουν συγκεντρωθεί στο υφιστάμενο Αντλιοστάσιο
2, όπως επίσης και τα λύματα τα οποία θα συλλέγονται μέσω του νέου βαρυτικού δικτύου
που θα εγκατασταθεί στο νοτιοανατολικό τμήμα του οικισμού. Σε αυτό το αρχικό στάδιο
προ επεξεργασίας πραγματοποιείται πλήρης κατακράτηση της πρωτοβάθμιας ιλύος και
χώνευση αυτής.

Η εγκατάσταση της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ. – Α3 προτείνεται να

πραγματοποιηθεί εντός δημοτικής έκτασης με εμβαδόν 13.241,588 τ.μ. η οποία βρίσκεται
σε απόσταση πάνω από 100μ. νοτιοανατολικά του οικισμού και γειτνιάζει με την
επαρχιακή οδό «Ροδοβάνι Σούγια - Χώρα Σφακίων» στα νότια. Η σηπτική δεξαμενή –
αντλιοστάσιο Σ.Δ – Α3 θα εγκατασταθεί νοτιοανατολικά της εν λόγω έκτασης σε χώρο
430,35 τ.μ. Εντός της δημοτικής έκτασης στα δυτικά έχει εγκατασταθεί το ιατρείο της
περιοχής.
Συνοπτικά, θα περιλαμβάνει τα επιμέρους τμήματα:

α) Αντλιοστάσιο εισόδου – αρχικής ανύψωσης λυμάτων
Τα δομικά στοιχεία της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου θα είναι κατάλληλα για την
εξυπηρέτηση των αναγκών της Β΄ φάσης (40ετίας), ενώ τα ηλεκτρομηχανολογικά στοιχεία
αυτής θα εξυπηρετούν αρχικά τις ανάγκες της Α΄ φάσης (20ετίας), με πρόβλεψη
επέκτασης για τη Β΄ φάση σχεδιασμού.
6.5.1.1. Αντλιοστάσιο εισόδου – αρχικής ανύψωσης λυμάτων
Για την είσοδο των λυμάτων στη σηπτική δεξαμενή από το δίκτυο συλλογής λυμάτων
φυσικής ροής που θα καταλήγει σε αυτήν, απαιτείται η αρχική ανύψωση των λυμάτων,
καθότι ο νεός κεντρικός βαρυτικός αγωγός εισόδου, ο οποίος θα διέρχεται από την
επαρχική οδό, προβλέπεται να εισέρχεται σε μεγάλο βάθος κάτω από την επιφάνεια του
εδάφους στο χώρο της εγκατάστασης. Για την ανύψωση των λυμάτων προτείνεται η
εγκατάσταση προκατασκευασμένου αντλιοστασίου ανύψωσης λυμάτων.
Το προκατασκευασμένο αντλιοστάσιο θα είναι υπόγειο και κλειστό, εσωτερικής
διαμέτρου 2,62 μέτρων περίπου, κάτι που θα εξακριβωθεί στη φάση των τεχνικών μελετών
που θα ακολουθήσουν μετά την έγκριση της παρούσας. Το κέλυφος και το κάλυμμα του
αντλιοστασίου θα είναι από ειδικό ενισχυμένο πλαστικό, κατάλληλο για λύματα, με υψηλή

μηχανική αντοχή και ανθεκτικότητα σε χημικά, θερμοκρασιακές μεταβολές και άλλες

περιβαλλοντικές επιδράσεις.
Το προκατασκευασμένο αντλιοστάσιο θα έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
• Διαστάσεις (εσωτερικές – ενδεικτικές)
- Διάμετρος = 2,62 m
- Βάθος = 9,28 m
• Μέγιστη παροχή αντλιών = 34,00 m3/h
• Μανομετρικό ύψος άντλησης = 10 m.Σ.Υ.
Σημειώνεται ότι τα παραπάνω μεγέθη θα οριστικοποιηθούν στις τεχνικές μελέτες που

θα ακολουθήσουν μετά την έγκριση της παρούσας.
Τα δομικά στοιχεία του αντλιοστασίου (κέλυφος, κλπ) και ο ηλεκτρομηχανολογικός
εξοπλισμός που θα τοποθετηθεί, εκτός των αντλιών, θα είναι κατάλληλα για την
εξυπηρέτηση των αναγκών της Β΄ φάσης (40ετίας), ενώ οι αντλίες που θα τοποθετηθούν
αρχικά θα καλύπτουν τις ανάγκες της Α΄ φάσης (20ετίας). Ωστόσο, ο τύπος του
αντλιοστασίου που θα εγκατασταθεί, επιτρέπει την τοποθέτηση κατάλληλων αντλιών
μεταγενέστερα, για την εξυπηρέτηση των αναγκών της Β΄ φάσης των έργων.
Το αντλιοστάσιο θα είναι πλήρες με όλες τις αναγκαίες ηλεκτρομηχανολογικές
εγκαταστάσεις για την αποδοτική και ασφαλή λειτουργία του. Θα περιλαμβάνει χώρο
περισυλλογής των λυμάτων με 2 αντλίες (η 1 εφεδρική), με εναλλάξ λειτουργία. Θα
διαθέτει διάταξη αυτοματισμού για την παροχή δυνατότητας πλήρους ελέγχου του
αντλητικού συγκροτήματος, ελέγχου και μετρήσεων διαφόρων μεγεθών, πλήρους εικόνας
της κατάστασης λειτουργίας που επικρατεί ανά πάσα στιγμή με κατάλληλη σήμανση και θα
προστατεύει την εγκατάσταση από συνθήκες ανώμαλης λειτουργίας. Το αντλιοστάσιο θα
συνδεθεί με τη μονάδα απόσμησης και εφεδρικής ηλεκτροδότησης (Η/Ζ) όλης της
εγκατάστασης. Τέλος, οι αντλίες που θα χρησιμοποιηθούν θα είναι υποβρύχιες και δεν θα
προκαλούν αισθητό θόρυβο.
6.5.1.2. Σηπτική δεξαμενή
Οι σηπτικές δεξαμενές ή δεξαμενές καθίζησης είναι το πρώτο στάδιο (πρωτοβάθμιας)

επεξεργασίας σε ένα μικρό (αποκεντρωμένο) σύστημα.

Οι στόχοι που εξυπηρετούν οι σηπτικές δεξαμενές είναι η αφαίρεση των αιωρούμενων

στερεών (λασπών) και επιπλεόντων υλικών (αφρού, λιπών - ελαίων) ώστε η εκροή:
➢ να μην δημιουργήσει προβλήματα βουλωμάτων (εμφράξεων) στα επόμενα
στάδια επεξεργασίας και διάθεσης των λυμάτων
➢ να αυξηθούν οι αποδόσεις των επόμενων σταδίων
Οι σηπτικές δεξαμενές χρησιμοποιούνται πολλούς αιώνες σαν προεπεξεργασία των

αστικών λυμάτων. Χρησιμοποιήθηκαν με μεγάλη επιτυχία για μικρούς οικισμούς ή
μεμονωμένα σπίτια. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει σημαντικές βελτιώσεις στο
σχεδιασμό και την κατασκευή των σηπτικών δεξαμενών. Ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία
σε αρκετές περιοχές ανεπτυγμένων χωρών (USA, Ιαπωνία κ.λ.π.) ενισχύθηκε η τάση για
αποκεντρωμένα συστήματα επεξεργασίας αστικών λυμάτων.
Η εκροή από σηπτικές δεξαμενές επιδέχεται προσθήκη χημικών (κροκιδωτικών) για την
αφαίρεση όλων των στερεών, αζώτου-φωσφόρου και του BOD5 (70-85%).
Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι συνήθεις (μέσες) αποδόσεις των σηπτικών
δεξαμενών:
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.10 : ΣΥΝΗΘΕΙΣ (ΜΕΣΕΣ) ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΣΗΠΤΙΚΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΕΚΡΟΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗ
(PPM) %
BOD5 120-240 30-70
COD 200-330 30-70
Αιωρούμενα στερεά (S.S) 40-150 50-90
Ολικό άζωτο 20-45 10-40
Λίπη-Λάδια 70-80
Φώσφορος 10-25 -15%
Μικρόβια-μικροοργανισμοί ανεπαρκής μείωση
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση των σηπτικών δεξαμενών είναι:

- η γεωμετρία (σχήμα, διαστάσεις, σχέση μ.-πλ.-β.-κλπ)
- οι υδραυλικές φορτίσεις (μεγάλη υπερφόρτιση μπορεί να μειώσει την απόδοση
καθίζησης ή επίπλευσης)
- οι διαμορφώσεις εισόδου-εξόδου
- ο αριθμός των θαλάμων
- η θερμοκρασία του περιβάλλοντος & των λυμάτων

- ο τρόπος λειτουργίας & συντήρησης
Σηπτική δεξαμενή με ένα θάλαμο (που έχει κατασκευαστεί και λειτουργεί σωστά)
επαρκεί για αποδεκτές αποδόσεις. Παρ’ όλα αυτά συνηθίζεται διθάλαμη ή τριθάλαμη
δεξαμενή με την ίδια συνολική χωρητικότητα, διότι έτσι έχουμε μεγαλύτερη ασφάλεια στην
παγίδευση - συγκράτηση και των επιπλεόντων και των λασπών, ιδιαίτερα μάλιστα σε
περιόδους που έχουμε μεγαλύτερες φορτίσεις ή ανατάραξη λόγω μεγάλων ρυθμών
χώνευσης (πχ. το θέρος).
- Λανθασμένος σχεδιασμός ή κακή τοποθέτηση των διαφραγμάτων μπορούν να
προκαλέσουν τυρβώδη ροή τοπικά και να μειώσουν την απόδοση της καθίζησης
- Μικρά ή λάθος διαφράγματα μπορούν να διευκολύνουν τη διαφυγή επιπλεόντων
προς το σύστημα διάθεσης της εκροής (πχ. λίπη, λάδια που κλείνουν το πορώδες
του εδάφους)
- Κακή λειτουργία και συντήρηση μπορούν να μειώσουν τις αποδόσεις του
συστήματος
- Διάφορα υλικά και ράκη που πέφτουν στην αποχέτευση μπορούν να προκαλέσουν
βουλώματα στις αποχετεύσεις, στα ανοίγματα επικοινωνίας των θαλάμων ή στον
αγωγό διάθεσης της εκροής
- Φράξιμο στην αντλία ή στον αγωγό εκκένωσης των λασπών μπορεί να
προκαλέσει ανύψωση της στάθμης λασπών και της διαφυγής τους μαζί με την
εκροή
Για την παρούσα περίπτωση, θα κατασκευαστεί μια σηπτική δεξαμενή εσωτερικών

διαστάσεων 12,70 μ. Χ 7,80 μ. και ολικού βάθους 4,50 μ. και ωφέλιμου βάθους 4,20 μ..
Αποτελείται από τρεις θαλάμους που επικοινωνούν μεταξύ τους με ανοίγματα στο μέσον
περίπου του ύψους των τοιχίων που διαχωρίζονται οι επιμέρους θάλαμοι.
Συνολικός ωφέλιμος όγκος θαλάμων = 402,95 μ³.
Στη συνέχεια των θαλάμων υπάρχει χώρος για φίλτρα απομάκρυνσης αιωρούμενων
στερεών, μετά τα οποία τα προεπεξεργασμένα λύματα υπερχειλίζουν προς τη δεξαμενή
άντλησης εκροής . Όλοι οι θάλαμοι θα διαθέτουν ανθρωποθυρίδα.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.11: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΗΠΤΙΚΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ – ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟΥ Σ.Δ-Α3

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΣΥΜΒΟΛΟ ΜΟΝΑΔΑ ΧΕΙΜΩΝ ΘΕΡΟ ΧΕΙΜΩΝ ΘΕΡΟ
ΑΣ Σ ΑΣ Σ
ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (ΜΟΝΙΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ) PE1 κάτοικος 250 400 300 480
ΜΕΣΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ / ΚΑΤΟΙΚΟ (ΜΟΝΙΜΟΙ
q lt/d/PE 100,00 120,00 100,00 120,00
ΚΑΤΟΙΚΟΙ)
MEΓΙΣΤΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ / ΚΑΤΟΙΚΟ (ΜΟΝΙΜΟΙ
qmax lt/d/PE 150,00 180,00 150,00 180,00
ΚΑΤΟΙΚΟΙ)
ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΚΛΙΝΕΣ) PE2 κλίνη 0 300 0 410
ΜΕΣΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ / ΚΑΤΟΙΚΟ (ΚΛΙΝΕΣ
q lt/d/PE 100,00 120,00 100,00 120,00
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ)
MEΓΙΣΤΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ / ΚΑΤΟΙΚΟ (ΚΛΙΝΕΣ
qmax lt/d/PE 150,00 180,00 150,00 180,00
ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (ΗΜΕΡΗΣΙΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ) PE3 επισκέπτης 200 960 300 1.170
ΜΕΣΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ / ΚΑΤΟΙΚΟ (ΗΜΕΡΗΣΙΟΙ
q lt/d/PE 25,00 26,67 25,00 26,67
ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ)
MEΓΙΣΤΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ / ΚΑΤΟΙΚΟ (ΗΜΕΡΗΣΙΟΙ
qmax lt/d/PE 30,00 40,00 30,00 40,00
MEΣΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ Qd 3
m /d 30,00 109,60 37,50 138,00
ΜΕΣΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (μέγιστο ημερήσιο υδραυλικό
Qh m3/h 1,81 6,85 2,25 8,63
φορτίο ανηγμένο σε ωριαία βάση)
ΑΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΩΡΙΑΙΑΣ ΑΙΧΜΗΣ --- P = 1,5+2,5(Qd,max)-1/2 k - 5,02 3,31 4,66 3,12
ΑΠΟΔΕΚΤΟΣ ΑΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΩΡΙΑΙΑΣ ΑΙΧΜΗΣ ΛΟΓΩ
kδικτ. - 3,00 3,00 3,00 3,00
ΔΙΚΤΥΟΥ
ΜΕΓΙΣΤΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Qh,max 3
m /h 5,44 20,55 6,75 25,88
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA ΚΑΤΟΙΚΟ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ (ΜΟΝΙΜΟΙ gr BOD5/PE-
60 60 60 60
ΚΑΤΟΙΚΟΙ) d
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA ΚΑΤΟΙΚΟ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ gr BOD5/PE-
60 60 60 60
(ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΚΛΙΝΕΣ) d
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA ΚΑΤΟΙΚΟ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ gr BOD5/PE-
20 20 20 20
(ΔΙΕΡΧΟΜΕΝΟΙ) d
ΟΛΙΚΟ BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ L0 kgr BOD5/d 19,0 61,2 24,0 76,8
ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΑΣΠΗΣ / ΚΑΤΟΙΚΟ Ssl lt/PE/y 175,00 175,00
ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΦΡΟΥ / ΚΑΤΟΙΚΟ Sf lt/PE/y 65,00 65,00
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΟΓΚΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΑΣΠΗ Vsl,απαιτ. m3 55,48 178,50 70,00 224,00
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΟΓΚΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΦΡΟ Vf,απαιτ. m3 20,61 66,30 26,00 83,20
ΥΨΟΣ ΛΑΣΠΗΣ hsl m 2,70 2,70
ΥΨΟΣ ΑΦΡΟΥ hf m 1,00 1,00 1,00 1,00
ΥΨΟΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΖΩΝΗΣ h m 0,50 0,50 0,50 0,50
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΣΗΠΤΙΚΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Ααπαιτ. m2 20,55 66,11 25,93 82,96
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΗΣ ΣΗΠΤΙΚΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ (εσωτερικές)
ΜΗΚΟΣ μ m 12,70 12,70
ΟΛΙΚΟ ΒΑΘΟΣ hολ. m 4,50 4,50
ΩΦΕΛΙΜΟ ΒΑΘΟΣ hωφ. m 4,20 4,20
ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΟΙΧΙΩΝ - - 2 2
ΜΗΚΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΟΙΧΙΩΝ μτοιχ. m 7,80 7,80
ΠΛΑΤΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΟΙΧΙΩΝ πτοιχ. m 0,20 0,20
ΟΛΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Α m2 99,06 99,06
ΩΦΕΛΙΜΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΣΗΠΤΙΚΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ (Αωφ > Ααπαιτ) Αωφ. m2 95,94 95,94
ΩΦΕΛΙΜΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Vωφ. m3 402,95 402,95
ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ ΔΕΞΑΜΕΝΗ t d 9,3 2,5 7,5 1,9
gr BOD5/PE-
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA IΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ 60 60 60 60
d
ΜΕΣΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ BΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚH So gr BOD5/m3 436,78 372,26 444,44 371,01
ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ BΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ ΣΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ - % 50% 50%
ΟΛΙΚΟ BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ΜΕΤΑ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ L1 kgr BOD5/d 9,5 30,6 12,0 38,4
ΜΕΣΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ BΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ S1 gr BOD5/m3 218,39 186,13 222,22 185,51
Η σηπτική δεξαμενή θα κατασκευαστεί για τις ανάγκες της Β΄ φάσης (40ετίας).

6.5.1.3. Δεξαμενή άντλησης προεπεξεργασμένων λυμάτων
Όπως προαναφέρθηκε, τα προεπεξεργασμένα λύματα έπειτα από τα φίλτρα κόσκινα

εισέρχονται στη δεξαμενή άντλησης για να οδηγηθούν στη συνέχεια μέσω καταθλιπτικού
αγωγού στη θέση της Ε.Ε.Λ. Στη δεξαμενή αυτή θα εγκατασταθούν αντλίες για την Α΄
φάση της 20ετίας, ενώ προβλέπεται χώρος για την εγκατάσταση πρόσθετων αντλιών για
την εξυπηρέτηση της Β΄ φάσης της 40ετίας. Η παροχή των αντλιών στο αντλιοστάσιο θα
είναι περίπου 34,00 m3/h κατάλληλου μανομετρικού ύψους.
Τα μεγέθη των προαναφερόμενων αντλιών θα καθοριστούν με ακρίβεια στις τεχνικές
μελέτες που θα ακολουθήσουν μετά την έγκριση της παρούσας.
Η δεξαμενή αυτή θα έχει καθαρές διαστάσεις 7,80μ. x 1,50μ. και ωφέλιμο βάθος 4,00μ.
Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται αναλυτικά οι διαστάσεις της:
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.12: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΠΡΟΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ

ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΗΠΤΙΚΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Σ.Δ – Α3
ΣΥΜΒΟΛ ΜΟΝΑ
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΧΕΙΜΩ ΘΕΡ ΧΕΙΜΩ ΘΕΡ
Ο ΔΑ
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ Σ.Δ. (εσωτερικές)
ΜΗΚΟΣ μ m 7,80 7,80
ΩΦΕΛΙΜΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ m2 11,70 11,70
ΩΦΕΛΙΜΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ 3
Vωφ,προτ. m 46,80 46,80
Σ.Δ.
ΕΝΕΡΓΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ
VΕΝ,ΠΡΟΤ. m3 40,95 40,95
Σ.Δ.
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗ
t hr 7,5 2,0 6,1 1,6
ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ Σ.Δ.
6.5.1.4. Μονάδα εξουδετέρωσης οσμαερίων
Η αντιμετώπιση των τυχόν οσμαερίων της σηπτικής δεξαμενής και του αντλιοστασίου
εισόδου, γίνεται με δίκτυα συγκέντρωσης-απαγωγής, που μεταφέρουν τα οσμαέρια με
εξαεριστήρα σε φίλτρο με πληρωτικό υλικό τύπου compost. Θα είναι αντίστοιχη με την
μονάδα εξουδετέρωσης οσμαερίων που θα εγκατασταθεί στην Ε.Ε.Λ. και θα έχει επιφάνεια
περίπου 15,00 m2.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.13 : ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗΣ ΟΣΜΑΕΡΙΩΝ ΣΗΠΤΙΚΗΣ

ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ – ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟΥ Σ.Δ – Α3
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΜΟΝΑΔΑ ΤΙΜΗ
ΟΓΚΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟΥ ΕΙΣΟΔΟΥ m3 25,00
ΟΓΚΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΗΠΤΙΚΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ m3 28,78
ΟΓΚΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ Σ.Δ. m3 5,85
ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΟΓΚΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΤΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ m3 59,63
ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΑΕΡΑ ΣΤΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ (> ή = 5 φορές/h) φορές/h 5
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΟΣΜΑΕΡΙΩΝ m3/h 298,16
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΑΡΟΧΗ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΕΞΑΕΡΙΣΤΗΡΑ m3/h 300
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ MΑΝΟΜΕΤΡΙΚΟ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΕΞΑΕΡΙΣΤΗΡΑ Pa 1471
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ MΑΝΟΜΕΤΡΙΚΟ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΕΞΑΕΡΙΣΤΗΡΑ mmΗ2Ο 150
ΦΟΡΤΙΣΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ (10 - 100 m3/m2/h) m3/m2/h 20
ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ m2 15,00
ΜΗΚΟΣ m 5,00
ΠΛΑΤΟΣ m 3,00
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΥΨΟΣ m 1,30
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ m2 15,00
ΦΟΡΤΙΣΗ ΟΓΚΟΥ (10 - 100 m3/m3/h) m3/m3/h 20
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΟΓΚΟΣ m3 15,00
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΥΨΟΣ ΠΛΗΡΩΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΦΙΛΤΡΑΝΣΗΣ (0,60 - 1,20 m) m 1,00
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΣ ΟΓΚΟΣ m3 15,00
ΕΚΤΙΜΟΥΜΕΝΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ H2S ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΡΑΙΩΣΗ ppm 20
ΕΚΤΙΜΟΥΜΕΝΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ H2S ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΡΑΙΩΣΗ ppm 4
ΕΚΤΙΜΟΥΜΕΝΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ H2S ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΡΑΙΩΣΗ mg/m3 6,07
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ H2S mg/h 1.810,43
ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΟΡΩΔΟΥΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΥΛΙΚΟ ΦΙΛΤΡΑΝΣΗΣ (35 - 50%) % 40%
XΡΟΝΟΣ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ (30 - 60 sec) sec 72
mg/m3
ΑΦΑΙΡΕΣΗ H2S (80 - 150 mg/m3 φίλτρου-h) 130
φίλτρου-h
ΑΦΑΙΡΕΣΗ H2S mg/h 1.950,00
AΠΟΔΟΣΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ H2S % >99%
Διαστασιολόγηση - Επιλογή υλικών βιόφιλτρου στο χώρο της σηπτικής

δεξαμενής – αντλιοστασίου Α3
m
– Ύψος στρώματος φίλτρανσης 1,00 m


6.5.1.5. Οικίσκος ελέγχου

συνολικού ύψους έως 2,60 μ. στο χώρο της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου (Σ.Δ -
Α3) και θα εξυπηρετεί τις ανάγκες των εγκαταστάσεων με τους χώρους:
- χώρο κεντρικού ηλεκτρικού πίνακα της εγκατάστασης
και ανεμιστήρα απόσμησης της μονάδας εξουδετέρωσης οσμαερίων.
Για την αντιμετώπιση έκτακτων φαινομένων (όπως βλάβη αντλίας, διακοπή

ηλεκτροδότησης, κλπ), η σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο διαθέτει εφεδρείες, όπως
προαναφέρθηκε, για τη συνέχιση της λειτουργίας της. Ακόμα όμως και στη σχετικά
απίθανη περίπτωση που τα εφεδρικά συστήματα δεν αποδειχθούν επαρκή, υπάρχει
αρκετός κενός όγκος για τη συγκράτηση των λυμάτων εντός των δεξαμενών. Έτσι, σε
συνδυασμό με τον αυτοματοποιημένο έλεγχο και την τηλεειδοποίηση που θα είναι
εγκατεστημένη, σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης τα λύματα θα συγκρατούνται εντός των
δεξαμενών και θα δίδεται ο απαραίτητος χρόνος στο φορέα λειτουργίας να προβεί στις
απαραίτητες ενέργειες για την αντιμετώπιση του όποιου προβλήματος και την
αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας (εκκένωση δεξαμενών και μεταφορά λυμάτων με
βυτιοφόρο όχημα, εργασίες αποκατάστασης βλάβης, κλπ.).
6.5.2. Σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ-Α4
Επιπλέον για τη μεταφορά των λυμάτων της ανατολικής περιοχής της Χώρας Σφακίων,
προς την Ε.Ε.Λ. προτείνεται η εγκατάσταση σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ. –
Α4. Σε αυτό το αρχικό στάδιο προεπεξεργασίας πραγματοποιείται πλήρης κατακράτηση
της πρωτοβάθμιας ιλύος και χώνευση αυτής.
Η σηπτική δεξαμενή που θα εγκατασταθεί θα έχει τον ίδιο ρόλο που θα έχει η αντίστοιχη
σηπτική δεξαμενή Σ.Δ – Α3.
Η εγκατάσταση της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ. – Α4 προτείνεται να
πραγματοποιηθεί εντός έκτασης 516,00 τ.μ., η οποία αποτελεί μέρος ευρύτερης ιδιωτικής
έκτασης με συνολικό εμβαδόν 22.279,75 τ.μ., που βρίσκεται σε απόσταση πάνω από
600μ. στα νοτιοανατολικά του οικισμού, και θα παραχωρηθεί για τις ανάγκες του σχετικού
έργου.

Η πρόσβαση στο χώρο της σηπτικής δεξαμενής Σ.Δ – Α4 πραγματοποιείται μέσω

υφιστάμενου αγροτικού δικτύου ο οποίος συνδέεται με την επαρχιακή οδό «Ροδοβάνι
Σούγια - Χώρα Σφακίων» σε οδική απόσταση 660μ. περίπου.
Συνοπτικά, θα περιλαμβάνει τα επιμέρους τμήματα:

α) Σηπτική δεξαμενή
β) Δεξαμενή άντλησης προεπεξεργασμένων λυμάτων προς Ε.Ε.Λ.
γ) Οικίσκος ελέγχου (χώρος ηλεκτρ. πίνακα, ανεμιστήρα απόσμησης, Η/Ζ).
δ) Μονάδα εξουδετέρωσης οσμαερίων
ε) Λοιπά έργα υποδομής (περίφραξη, ύδρευση, ηλεκτροφωτισμός)
Τα δομικά στοιχεία της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου θα είναι κατάλληλα για την
εξυπηρέτηση των αναγκών της Β΄ φάσης (40ετίας), ενώ τα ηλεκτρομηχανολογικά στοιχεία
αυτής θα εξυπηρετούν αρχικά τις ανάγκες της Α΄ φάσης (20ετίας), με πρόβλεψη
επέκτασης για τη Β΄ φάση σχεδιασμού.
6.5.2.1. Σηπτική δεξαμενή
Η σηπτική δεξαμενή που θα εγκατασταθεί θα έχει τον ίδιο ρόλο με τη σηπτική δεξαμενή
– αντλιοστάσιο Α3 που περιγράφηκε.
Για την παρούσα περίπτωση, θα κατασκευαστεί μια σηπτική δεξαμενή εσωτερικών
διαστάσεων 6,00 μ. Χ 4,40 μ. και ολικού βάθους 4,00 μ. και ωφέλιμου βάθους 3,70 μ.
Αποτελείται από τρεις θαλάμους που επικοινωνούν μεταξύ τους με ανοίγματα στο μέσον
περίπου του ύψους των τοιχίων που διαχωρίζονται οι επιμέρους θάλαμοι.
Συνολικός ωφέλιμος όγκος θαλάμων = 91,17 μ³.
Στη συνέχεια των θαλάμων υπάρχει χώρος για φίλτρα απομάκρυνσης αιωρούμενων
στερεών, μετά τα οποία τα προεπεξεργασμένα λύματα υπερχειλίζουν προς τη δεξαμενή
άντλησης. Όλοι οι θάλαμοι θα διαθέτουν ανθρωποθυρίδα.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.14: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΗΠΤΙΚΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ – ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟΥ Σ.Δ-Α4

ΣΥΜΒΟΛ
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΜΟΝΑΔΑ ΧΕΙΜΩΝ ΘΕΡΟ ΧΕΙΜΩΝ ΘΕΡΟ
Ο
ΑΣ Σ ΑΣ Σ
ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (ΜΟΝΙΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ) PE1 κάτοικος 50 90 70 120
ΜΕΣΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ / ΚΑΤΟΙΚΟ (ΜΟΝΙΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ) q lt/d/PE 100,00 120,00 100,00 120,00
MEΓΙΣΤΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ / ΚΑΤΟΙΚΟ (ΜΟΝΙΜΟΙ
qmax lt/d/PE 150,00 180,00 150,00 180,00
ΚΑΤΟΙΚΟΙ)
ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΚΛΙΝΕΣ) PE2 κλίνη 0 260 0 280
ΜΕΣΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ / ΚΑΤΟΙΚΟ (ΚΛΙΝΕΣ
q lt/d/PE 100,00 120,00 100,00 120,00
MEΓΙΣΤΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ / ΚΑΤΟΙΚΟ (ΚΛΙΝΕΣ
qmax lt/d/PE 150,00 180,00 150,00 180,00
επισκέπτη
ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (ΗΜΕΡΗΣΙΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ) PE3 0 0 0 0
ς
ΜΕΣΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ / ΚΑΤΟΙΚΟ (ΗΜΕΡΗΣΙΟΙ
q lt/d/PE 25,00 26,67 25,00 26,67
MEΓΙΣΤΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΥΜΑΤΩΝ / ΚΑΤΟΙΚΟ (ΗΜΕΡΗΣΙΟΙ
qmax lt/d/PE 30,00 40,00 30,00 40,00
MEΣΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ Qd 3
m /d 5,00 42,00 7,00 48,00
ΜΕΣΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (μέγιστο ημερήσιο υδραυλικό φορτίο
Qh m3/h 0,31 2,63 0,44 3,00
ανηγμένο σε ωριαία βάση)
ΑΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΩΡΙΑΙΑΣ ΑΙΧΜΗΣ --- P = 1,5+2,5(Qd,max)-1/2 k - 9,99 4,43 8,67 4,24
ΑΠΟΔΕΚΤΟΣ ΑΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΩΡΙΑΙΑΣ ΑΙΧΜΗΣ ΛΟΓΩ
kδικτ. - 3,00 3,00 3,00 3,00
ΔΙΚΤΥΟΥ
ΜΕΓΙΣΤΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Qh,max 3
m /h 0,94 7,88 1,31 9,00
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA ΚΑΤΟΙΚΟ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ (ΜΟΝΙΜΟΙ gr
60 60 60 60
ΚΑΤΟΙΚΟΙ) BOD5/PE-d
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA ΚΑΤΟΙΚΟ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ (ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ gr
60 60 60 60
ΚΛΙΝΕΣ) BOD5/PE-d
gr
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA ΚΑΤΟΙΚΟ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ (ΔΙΕΡΧΟΜΕΝΟΙ) 20 20 20 20
BOD5/PE-d
kgr
ΟΛΙΚΟ BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ L0 3,0 21,0 4,2 24,0
BOD5/d
ΙΣΟΔΥΝΑΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Ι.Κ. 50 350 70 400
ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΑΣΠΗΣ / ΚΑΤΟΙΚΟ Ssl lt/PE/y 175,00 175,00
ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΦΡΟΥ / ΚΑΤΟΙΚΟ Sf lt/PE/y 65,00 65,00
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΟΓΚΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΑΣΠΗ Vsl,απαιτ. m3 8,75 61,25 12,25 70,00
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΟΓΚΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΦΡΟ Vf,απαιτ. m3 3,25 22,75 4,55 26,00
ΥΨΟΣ ΛΑΣΠΗΣ hsl m 2,40 2,40
ΥΨΟΣ ΑΦΡΟΥ hf m 0,89 0,89 0,89 0,89
ΥΨΟΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΖΩΝΗΣ h m 0,41 0,41 0,41 0,41
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΣΗΠΤΙΚΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Ααπαιτ. m2 3,65 25,52 5,10 29,17
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΗΣ ΣΗΠΤΙΚΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ (εσωτερικές)
ΜΗΚΟΣ μ m 6,00 6,00
ΟΛΙΚΟ ΒΑΘΟΣ hολ. m 4,00 4,00
ΩΦΕΛΙΜΟ ΒΑΘΟΣ hωφ. m 3,70 3,70
ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΟΙΧΙΩΝ - - 2 2
ΜΗΚΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΟΙΧΙΩΝ μτοιχ. m 4,40 4,40
ΠΛΑΤΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΟΙΧΙΩΝ πτοιχ. m 0,20 0,20
ΟΛΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Α m2 26,40 26,40
ΩΦΕΛΙΜΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΣΗΠΤΙΚΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ (Αωφ > Ααπαιτ) Αωφ. m2 24,64 24,64
ΩΦΕΛΙΜΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Vωφ. m3 91,17 91,17
ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ ΔΕΞΑΜΕΝΗ t d 12,2 1,4 8,7 1,3
gr
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA IΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ 60 60 60 60
BOD5/PE-d
ΜΕΣΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ BΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚH So gr BOD5/m3 400,00 333,33 400,00 333,33
ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ BΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ ΣΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ - % 50% 50%
ΟΛΙΚΟ BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ΜΕΤΑ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ L1 kgr BOD5/d 1,5 10,5 2,1 12,0
ΜΕΣΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ BΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗ ΣΗΠΤΙΚΗ S1 gr BOD5/m3 200,00 166,67 200,00 166,67
Η σηπτική δεξαμενή θα κατασκευαστεί για τις ανάγκες της Β΄ φάσης (40ετίας).

6.5.2.2. Δεξαμενή άντλησης προεπεξεργασμένων λυμάτων
Όπως προαναφέρθηκε, τα προεπεξεργασμένα λύματα έπειτα από τα φίλτρα κόσκινα

εισέρχονται στη δεξαμενή άντλησης για να οδηγηθούν στη συνέχεια μέσω αγωγού στη
θέση της Ε.Ε.Λ. Στη δεξαμενή αυτή θα εγκατασταθούν αντλίες για την Α΄ φάση της
20ετίας, ενώ προβλέπεται χώρος για την εγκατάσταση πρόσθετων αντλιών για την
εξυπηρέτηση της Β΄ φάσης της 40ετίας. Η παροχή των αντλιών στο αντλιοστάσιο θα είναι
περίπου 10,00m3/h κατάλληλου μανομετρικού ύψους.
Τα μεγέθη των προαναφερόμενων αντλιών θα καθοριστούν με ακρίβεια στις τεχνικές

μελέτες που θα ακολουθήσουν μετά την έγκριση της παρούσας.
Η δεξαμενή αυτή θα έχει καθαρές διαστάσεις 4,40μ. x 1,50μ. και ωφέλιμο βάθος 3,50μ.
Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται αναλυτικά οι διαστάσεις της:
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.15: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΠΡΟΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ

ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΗΠΤΙΚΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ Σ.Δ – Α4
ΣΥΜΒΟ ΜΟΝΑ
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΧΕΙΜΩ ΘΕΡ ΧΕΙΜΩ ΘΕΡ
ΛΟ ΔΑ
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ Σ.Δ. (εσωτερικές)
ΜΗΚΟΣ μ m 4,40 4,40
ΩΦΕΛΙΜΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ m2 6,60 6,60
ΩΦΕΛΙΜΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ Σ.Δ. Vωφ,προτ. m3 23,10 23,10
ΕΝΕΡΓΟΣ ΟΓΚΟΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ Σ.Δ. VΕΝ,ΠΡΟΤ. m3 19,80 19,80
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΔΕΞΑΜΕΝΗ
t hr 21,1 2,5 15,1 2,2
ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ Σ.Δ.
6.5.2.3. Μονάδα εξουδετέρωσης οσμαερίων
Η αντιμετώπιση των τυχόν οσμαερίων της σηπτικής δεξαμενής και του αντλιοστασίου
εξόδου, γίνεται με δίκτυα συγκέντρωσης-απαγωγής, που μεταφέρουν τα οσμαέρια με
εξαεριστήρα σε φίλτρο με πληρωτικό υλικό τύπου compost. Θα είναι αντίστοιχη με την
μονάδα εξουδετέρωσης οσμαερίων που θα εγκατασταθεί στην Ε.Ε.Λ. και θα έχει επιφάνεια
περίπου 9,00 m2.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.16 : ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗΣ ΟΣΜΑΕΡΙΩΝ ΣΗΠΤΙΚΗΣ

ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ – ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟΥ Σ.Δ – Α4
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΜΟΝΑΔΑ ΤΙΜΗ
ΟΓΚΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΗΠΤΙΚΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ m3 7,39
ΟΓΚΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΕΚΡΟΗΣ Σ.Δ. m3 3,30
ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΟΓΚΟΣ ΚΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΤΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ m3 10,69
ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΑΕΡΑ ΣΤΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ (> ή = 5 φορές/h) φορές/h 5
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΟΣΜΑΕΡΙΩΝ m3/h 53,46
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΑΡΟΧΗ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΕΞΑΕΡΙΣΤΗΡΑ m3/h 150
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ MΑΝΟΜΕΤΡΙΚΟ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΕΞΑΕΡΙΣΤΗΡΑ Pa 1.471
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ MΑΝΟΜΕΤΡΙΚΟ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΕΞΑΕΡΙΣΤΗΡΑ mmΗ2Ο 150
ΦΟΡΤΙΣΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ (10 - 100 m3/m2/h) m3/m2/h 20
ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ m2 7,50
ΜΗΚΟΣ m 3,00
ΠΛΑΤΟΣ m 3,00
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΥΨΟΣ m 1,30
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ m2 9,00
ΦΟΡΤΙΣΗ ΟΓΚΟΥ (10 - 100 m3/m3/h) m3/m3/h 20
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΟΓΚΟΣ m3 7,50
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΥΨΟΣ ΠΛΗΡΩΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΦΙΛΤΡΑΝΣΗΣ (0,60 - 1,20 m) m 1,00
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΣ ΟΓΚΟΣ m3 9,00
ΕΚΤΙΜΟΥΜΕΝΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ H2S ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΡΑΙΩΣΗ ppm 20
ΕΚΤΙΜΟΥΜΕΝΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ H2S ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΡΑΙΩΣΗ ppm 4
ΕΚΤΙΜΟΥΜΕΝΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ H2S ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΡΑΙΩΣΗ mg/m3 6,07
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ H2S mg/h 324,61
ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΟΡΩΔΟΥΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΥΛΙΚΟ ΦΙΛΤΡΑΝΣΗΣ (35 - 50%) % 40%
XΡΟΝΟΣ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ (30 - 60 sec) sec 242
mg/m3
ΑΦΑΙΡΕΣΗ H2S (80 - 150 mg/m3 φίλτρου-h) 130
φίλτρου-h
ΑΦΑΙΡΕΣΗ H2S mg/h 1.170,00
AΠΟΔΟΣΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ H2S % >99%
Διαστασιολόγηση - Επιλογή υλικών βιόφιλτρου στο χώρο της σηπτικής

δεξαμενής – αντλιοστασίου Α4
m
– Ύψος στρώματος φίλτρανσης 1,00 m


6.5.2.4. Οικίσκος ελέγχου

συνολικού ύψους έως 2,60 μ. στο χώρο της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου (Σ.Δ -
Α4) και θα εξυπηρετεί τις ανάγκες των εγκαταστάσεων με τους χώρους:
- χώρο κεντρικού ηλεκτρικού πίνακα της εγκατάστασης
και ανεμιστήρα απόσμησης της μονάδας εξουδετέρωσης οσμαερίων.
Για την αντιμετώπιση έκτακτων φαινομένων (όπως βλάβη αντλίας, διακοπή

ηλεκτροδότησης, κλπ), η σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο διαθέτει εφεδρείες, όπως
προαναφέρθηκε, για τη συνέχιση της λειτουργίας της. Ακόμα όμως και στη σχετικά
απίθανη περίπτωση που τα εφεδρικά συστήματα δεν αποδειχθούν επαρκή, υπάρχει
αρκετός κενός όγκος για τη συγκράτηση των λυμάτων εντός των δεξαμενών. Έτσι, σε
συνδυασμό με τον αυτοματοποιημένο έλεγχο και την τηλεειδοποίηση που θα είναι
εγκατεστημένη, σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης τα λύματα θα συγκρατούνται εντός των
δεξαμενών και θα δίδεται ο απαραίτητος χρόνος στο φορέα λειτουργίας να προβεί στις
απαραίτητες ενέργειες για την αντιμετώπιση του όποιου προβλήματος και την
αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας (εκκένωση δεξαμενών και μεταφορά λυμάτων με
βυτιοφόρο όχημα, εργασίες αποκατάστασης βλάβης, κλπ.).
6.5.3. Αγωγοί συλλογής και μεταφοράς λυμάτων και διάθεσης επεξεργασμένων

λυμάτων
Βαρυτικό δίκτυο
Το νέο βαρυτικό δίκτυο του οικισμού το οποίο θα εξυπηρετεί το βορειοανατολικό του
τμήμα, θα οδηγεί τα λύματα σε υφιστάμενο βαρυτικό αγωγό ο οποίος θα συνδεθεί με
επέκταση μήκους μερικών μέτρων με το υφιστάμενο αντλιοστάσιο Α2, καθότι διέρχεται σε
πολύ μικρή απόσταση από αυτό. Το σύνολο των νέων βαρυτικών αγωγών για την
εξυπηρέτηση του βορειοανατολικού τμήματος θα έχει συνολικό μήκος 950 μ. περίπου.
Το νέο βαρυτικό δίκτυο συλλογής, σε συμπλήρωση του υφιστάμενου, που θα
εξυπηρετεί το νοτιοανατολικό τμήμα του οικισμού, προτείνεται να μεταφέρει τα λύματα
στην σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ - Α3 συνολικού μήκους 970μ. περίπου.
Η περιοχή εξυπηρέτησης του δικτύου που θα καταλήγει στη σηπτική δεξαμενή Σ.Δ-Α3,
υπολογίζεται με μέγιστη ημερήσια παροχή θέρους περίπου 164 m3/d κατά την Α’ φάση

σχεδιασμού και περίπου 207,00 m3/d κατά τη Β’ φάση σχεδιασμού (μέγιστη ωριαία
παροχή περίπου 20,55 m3/h και 25,88 m3/h αντίστοιχα). Αντίστοιχα, η περιοχή
εξυπηρέτησης του δικτύου που θα καταλήγει στη σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ-
Α4, υπολογίζεται με μέγιστη ημερήσια παροχή θέρους περίπου 63,00 m3/d κατά την Α’
φάση σχεδιασμού και περίπου 72 m3/d κατά τη Β’ φάση σχεδιασμού (μέγιστη ωριαία
παροχή περίπου 7,88 m3/h και 9,00 m3/h αντίστοιχα). Οι προτεινόμενοι βαρυτικοί αγωγοί
συλλογής και μεταφοράς των λυμάτων θα είναι από LDPE (πολυαιθυλένιο) δομημένου
τοιχώματος διατομής D200 κατηγορίας SN8 και είναι επαρκείς για την εξυπηρέτηση του
συνόλου των αναγκών της περιοχής εξυπηρέτησής τους, ενώ επίσης θα μπορούν να
παραλαμβάνουν και περισσότερες ποσότητες λυμάτων εάν απαιτηθεί μελλοντικά.
Αγωγοί υπό πίεση

Όσον αφορά τους καταθλιπτικούς αγωγούς μεταφοράς των λυμάτων από τις σηπτικές
δεξαμενές – αντλιοστάσια έως την Ε.Ε.Λ., καθώς και των επεξεργασμένων λυμάτων προς
τις περιοχές διάθεσης, τα δεδομένα είναι τα εξής:
- Για τη μεταφορά των λυμάτων από το υφιστάμενο αντλιοστάσιο Α2 έως τη
θέση της σηπτικής δεξαμενής Σ.Δ-Α3, προτείνεται επέκταση του υφιστάμενου
καταθλιπτικού αγωγού που ξεκινά από το Α2 προς την επαρχιακή οδό στα
ανατολικά, με νέο καταθλιπτικό αγωγό από HDPE (πολυαιθυλένιο) ΙΙΙ γεν.,
διατομής D125, 10 atm, μήκους 620 μ. περίπου.
- Για τη μεταφορά των λυμάτων από τη σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ.
Α3 έως τη θέση της Ε.Ε.Λ., προτείνεται η εγκατάσταση καταθλιπτικού αγωγού
από HDPE (πολυαιθυλένιο) ΙΙΙ γεν., διατομής D125, 10 atm, μήκους 1.340 μ.
περίπου.
- Για τη μεταφορά των λυμάτων από τη σηπτική δεξαμενή – αντλιοσταάσιο Σ.Δ.
Α4 έως τη θέση της Ε.Ε.Λ., προτείνεται η εγκατάσταση καταθλιπτικού αγωγού
από HDPE (πολυαιθυλένιο) ΙΙΙ γεν., διατομής D50, 10 atm, μήκους 1.530 μ
περίπου.
- Για τη μεταφορά και διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων από την Ε.Ε.Λ.
έως την περιοχή άρδευσης, προτείνεται η εγκατάσταση καταθλιπτικού
αγωγού από HDPE (πολυαιθυλένιο) ΙΙΙ γεν., διατομών D110, 10 atm,
συνολικού μήκους 1.600 μ. περίπου.

- Για τη μεταφορά των επεξεργασμένων λυμάτων από την Ε.Ε.Λ. έως την
περιοχή εναλλακτικής διάθεσης στο τμήμα του ρέματος του Σφακορύακου στα
δυτικά που έχει καθορισθεί ως Αποδέκτης Επεξεργασμένων Λυμάτων,
προτείνεται η εγκατάσταση καταθλιπτικού αγωγού από HDPE
(πολυαιθυλένιο) ΙΙΙ γεν., διατομής D110, 10 atm, μήκους 300 μ περίπου. Για
τη διάθεση τους, στο τέρμα του αγωγού αυτού και επί του πρανούς του
ρέματος θα τοποθετηθεί διάτρητος αγωγός, μήκους περίπου 50 μ.
Για τη διαστασιολόγηση των αγωγών συλλογής και μεταφοράς λυμάτων των νέων
περιοχών εξυπηρέτησης, χρησιμοποιήθηκαν οι παροχές που προκύπτουν για τη 40ετία.
Το σύνολο των παραπάνω αγωγών θα τοποθετηθεί σε κατάλληλο όρυγμα και θα
διαθέτουν όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό για την ομαλή λειτουργία τους (φρεάτια,
βαλβίδες, κλπ). Μετά την κατασκευή τους θα υπάρξει πλήρης αποκατάσταση του
οδοστρώματος.
Στις περιπτώσεις που η διαδρομή ενός αγωγού διασταυρώνεται με την κοίτη ενός
ρέματος, θα υπάρξει ειδική μέριμνα ώστε η διέλευση του αγωγού να γίνει με τρόπο
ασφαλή, τόσο για τον αγωγό όσο και για το ρέμα, από το αντίστοιχο φορέα του τεχνικού
(γέφυρα) ή εφόσον αυτό δεν είναι εφικτό με νέο τεχνικό.
Επίσης, στις περιπτώσεις που η διαδρομή ενός αγωγού λυμάτων ή επεξεργασμένων
λυμάτων οδεύει παράλληλα παρακείμενου ρέματος, οι αγωγοί θα τοποθετηθούν εκτός του
ρέματος και σε απόσταση που δεν θα το επηρεάζουν.


Τα μήκη, τα υλικά και οι διατομές των αγωγών συλλογής και μεταφοράς λυμάτων και
επεξεργασμένων λυμάτων φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.17: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΝΕΩΝ ΑΓΩΓΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗΣ & ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ

ΛΥΜΑΤΩΝ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ
ΑΓΩΓΟΣ ΜΗΚΟΣ (m) ΔΙΑΤΟΜΗ ΥΛΙΚΟ
Αγωγοί φυσικής ροής προς αντλιοστάσιο Α2 950 D200 HDPE SN8
Αγωγοί φυσικής ροής προς Σηπτική Δεξαμενή Σ.Δ – Α3 970 D200 HDPE SN8
Επέκταση υφιστάμενου καταθλιπτικού αγωγού από το
HDPE ΙΙΙ γεν., 10
αντλιοστάσιο Α2 με νέο καταθλιπτικό αγωγό προς τη 620 D125
atm
σηπτική δεξαμενή Σ.Δ. – Α3
Αγωγός καταθλιπτικός από σηπτική δεξαμενή Σ.Δ. – HDPE ΙΙΙ γεν., 10
1.340 D125
Α3 προς Ε.Ε.Λ. atm
Αγωγός καταθλιπτικός από σηπτική δεξαμενή Σ.Δ. – HDPE ΙΙΙ γεν., 10
1.530 D50
Α4 προς Ε.Ε.Λ. atm
Αγωγοί καταθλιπτικοί μεταφοράς και διάθεσης
επεξεργασμένων λυμάτων από Ε.Ε.Λ. προς περιοχή 1.600 D110
atm
άρδευσης
Αγωγός καταθλιπτικός μεταφοράς επεξεργασμένων
λυμάτων από Ε.Ε.Λ. προς θέση εναλλακτικής διάθεσης 300 D110
atm
στο ρέμα
Αγωγός καταθλιπτικός εναλλακτικής διάθεσης HDPE ΙΙΙ γεν., 10
50 D110
επεξεργασμένων λυμάτων στο ρέμα atm
6.6. Διάθεση επεξεργασμένων λυμάτων
Λόγω των αρδευτικών αναγκών της περιοχής και της έλλειψης πολλές φορές σε
αρδευτικό νερό, κρίνεται επιβεβλημένη και χρήσιμη η εκμετάλλευση των λυμάτων της
περιοχής μετά την επεξεργασία στην Ε.Ε.Λ., από την οποία θα προκύπτει νερό κατάλληλο
για άρδευση. Η εκροή αυτή θα μπορεί να διατίθεται με ασφάλεια για άρδευση
ελαιοκαλλιεργειών στη γύρω περιοχή, όπως και καλλωπιστικών φυτών και δέντρων που
μπορούν να αναπτυχθούν εντός του γηπέδου της Ε.Ε.Λ.. Έτσι, το καθαρισμένο νερό θα
επαναχρησιμοποιείται για ωφέλιμο σκοπό, κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία για τη
συγκεκριμένη περιοχή που παρουσιάζει συχνά φαινόμενα λειψυδρίας και έχει
περισσότερες αρδευτικές ανάγκες τους θερινούς μήνες.
Επισημαίνεται άλλωστε ότι τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ, όσο
και η ελληνική νομοθεσία με την ΚΥΑ 5673/400/97, αναφέρουν για τα επεξεργασμένα
λύματα ότι «υποβάλλονται όταν κρίνεται σκόπιμο κατά προτεραιότητα σε
επαναχρησιμοποίηση» (ΚΥΑ 5673/400/97, άρθ. 10).
Για να μπορέσει επομένως να εφαρμοστεί η ζητούμενη επαναχρησιμοποίηση της
εκροής της Ε.Ε.Λ, απαιτείται η κατασκευή κατάλληλων υποδομών για τη μεταφορά των

επεξεργασμένων λυμάτων σε εκτάσεις με δενδρώδεις καλλιέργειες (ελαιόδεντρα), για την

επαναχρησιμοποίηση της εκροής.
Για την διάθεση των επεξεργασμένων, μετά από έρευνα και διερεύνηση των αναγκών
και των δυνατοτήτων που υπήρχαν, επιλέχθηκε ως περιοχή διάθεσης της επεξεργασμένης
εκροής για άρδευση, έκταση 63 στρ. στην περιοχή ανάπτυξης ελαιοκαλλιεργειών
νοτιοδυτικά της Ε.Ε.Λ. Επίσης, τμήμα της εκροής θα χρησιμοποιείται για την άρδευση
καλλωπιστικών φυτών και δέντρων που θα αναπτυχθούν εντός του γηπέδου της Ε.Ε.Λ.
Η μέγιστη ημερήσια ποσότητα παραγόμενων επεξεργασμένων λυμάτων για τη θερινή
περίοδο της Β΄ φάσης εκτιμάται σε 280 κυβ. μέτρα περίπου, ενώ για τη χειμερινή περίοδο
η αντίστοιχη μέγιστη ποσότητα εκτιμάται σε 65 κυβ. μέτρα περίπου.
Στο χάρτη 1: 5.000 που επισυνάπτεται έχει προσδιοριστεί έκταση 63 στρ. για άρδευση,
καθώς και το προτεινόμενο δίκτυο μεταφοράς του αρδευτικού νερού. Εντός αυτής δεν
περιλαμβάνονται και κατοικίες και άλλες ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Τα αγροτεμάχια
που θα αρδεύονται με την επεξεργασμένη εκροή της Ε.Ε.Λ. θα τηρούν όλες τις
προδιαγραφές και αποστάσεις ασφαλείας από υδροληψίες ύδρευσης κλπ. Σημειώνεται
βέβαια ότι μέρος της εκροής μπορεί να διατίθεται και σε καλλωπιστικά φυτά και δέντρα
που θα αναπτυχθούν εντός του γηπέδου της Ε.Ε.Λ.
Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ 145116/2011, όπως προαναφέρθηκαν και συγκεκριμένα:

δειγμάτων)
δειγμάτων)
δειγμάτων)
δειγμάτων)

Σημειώνεται ότι μέρος των επεξεργασμένων λύματων πρόκειται να διατεθούν για την
άρδευση καλλιεργούμενων εκτάσεων, με πλήρη σχεδόν απορρόφηση της εφαρμοζόμενης
ποσότητας κατά τη θερινή περίοδο (κατά προσέγγιση για το διάστημα Απριλίου –
Σεπτεμβρίου), ενώ για τις περιόδους που τα φυτικά είδη της περιοχής έχουν ελάχιστες
υδατικές ανάγκες (κατά προσέγγιση το διάστημα Οκτωβρίου – Μαρτίου) θα υπάρχει
διάθεση της εκροής στο ρέμα που έχει καθοριστεί ως Αποδέκτης, όπως προαναφέρθηκε.
Άλλωστε, ακόμα και στην περίπτωση διήθησης μικρής ποσότητας επεξεργασμένων
λυμάτων προς το υπέδαφος στην περιοχή άρδευσης, δεν υφίσταται κίνδυνος για τα
υπόγεια ύδατα, καθότι η εκροή θα είναι υψηλής καθαρότητας και ο υδροφορέας της
περιοχής δεν χρησιμοποιείται για ανθρώπινη κατανάλωση.
Σημειώνεται ότι με την διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων στο έδαφος
επιτυγχάνεται μεγάλη μείωση σε διάφορες παραμέτρους των λυμάτων, όπως φαίνεται
στον παρακάτω πίνακα.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.18: ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟ
ΕΔΑΦΟΣ
Όπως φαίνεται και από τον παραπάνω πίνακα που αναφέρεται στην διάθεση
πρωτοβάθμια επεξεργασμένων λυμάτων σε απορροφητικές τάφρους, η συγκέντρωση

πολλών εκ των παραμέτρων μειώνεται δραστικά σε βάθος περίπου 3 ft (περίπου 1m)

κάτω από το σημείο εφαρμογής τους, αφού το έδαφος λειτουργεί ως ένας πολύ
αποτελεσματικός παράγοντας συγκράτησης του σε διάφορες μορφές φορτίου των
λυμάτων. Στην παρούσα περίπτωση όπου θα εφαρμοσθεί επιφανειακή διάθεση
επεξεργασμένων λυμάτων υψηλής ποιότητας σε έδαφος που χαρακτηρίζεται ως γεωργική
γη, γίνεται αντιληπτό ότι δεν υφίσταται κανένας κίνδυνος επηρεασμού των υπόγειων
υδάτων. Από τα παραπάνω, τεκμαίρεται πως δεν προβλέπεται επίδραση στους
υδροφορείς της ευρύτερης περιοχής μελέτης, όσον αφορά την διάθεση των
επεξεργασμένων λυμάτων.
Με την εφαρμογή της ΚΥΑ οικ. 145116/2011 (ΦΕΚ 354-Β-2011) «Καθορισμός μέτρων,
άλλες διατάξεις», επιβάλλεται η εκπόνηση της Μελέτης Σχεδιασμού και Εφαρμογής
Συστήματος Επαναχρησιμοποίησης (επισυνάπτεται στο παράρτημα). Μελλοντικά, υπάρχει
η δυνατότητα άρδευσης περισσότερων εκτάσεων στην περιοχή, εφόσον αναπτυχθούν
καλλιέργειες.
Σε περιόδους παραγωγής επεξεργασμένων λυμάτων όπου δεν διατίθεται το σύνολό
τους για άρδευση και υπάρχει περίσσεια, αυτή θα διατίθεται σε τμήμα του ρέματος
«Σφακορύακο» στα δυτικά της Ε.Ε.Λ., που έχει καθοριστεί ως Αποδέκτης, όπως
προαναφέρθηκε.
Συνεπώς κατά την αρδευτική περίοδο Απριλίου - Σεπτεμβρίου, τα επεξεργασμένα
λύματα θα διατίθενται ως κύρια λύση για άρδευση των καλλιεργειών που έχουν
προσδιοριστεί και ως δευτερεύουσα (εναλλακτική) λύση, κατά το τμήμα τους που δεν
οδηγείται για άρδευση, αυτά θα οδηγούνται προς διάθεση στο τμήμα του ρέματος
«Σφακορύακο» που έχει καθοριστεί ως Αποδέκτης, σύμφωνα με τη σχετική Απόφαση
Καθορισμού Αποδέκτη.
Εκτός των παραπάνω λύσεων για τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων έχει
επιλεγεί λύση για έκτακτες περιπτώσεις, η μεταφορά των επεξεργασμένων λυμάτων με
βυτιοφόρα οχήματα σε άλλη Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (των Χανίων), όταν ο
επιλεγόμενος τρόπος διάθεσης (κύριος και δευτερεύων) θα ήταν ανέφικτος για
περιορισμένο διάστημα (επισυνάπτεται έγγραφο παραλαβής στο παράρτημα από τη
Δ.Ε.Υ.Α. Χανίων). Μάλιστα, αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως λύση ανάγκης και
για ανεπεξέργαστα λύματα, στην περίπτωση δυσλειτουργίας στην Ε.Ε.Λ., σε καμία όμως

περίπτωση σε μόνιμη – σταθερή βάση. Ως τέτοια λοιπόν λύση, έκτακτης ανάγκης,

προτείνεται και για την παρούσα περίπτωση.
6.7. Λοιπά στοιχεία
6.7.1. Συνδέσεις με οδικό δίκτυο και δίκτυα υποδομών
Οδικό δίκτυο
Η πρόσβαση στη θέση του γηπέδου της Ε.Ε.Λ. θα πραγματοποιείται μέσω της
υφιστάμενης επαρχιακής οδού Αρ. 31, μέσου πλάτους 9 μ. περίπου, η οποία διέρχεται
από το νότιο όριο του γηπέδου του. Η πρόσβαση στη θέση της σηπτικής δεξαμενής –
αντλιοστασίου Σ.Δ - Α3 θα πραγματοποιείται μέσω του επαρχιακού οδικού δικτύου, μέσου
πλάτους 9 μ. περίπου, που διέρχεται από το νότιο οριό της. Η πρόσβαση στο χώρο της
σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ - Α4 θα πραγματοποιείται από αγροτικό δίκτυο,
μέσου πλάτους 5,5 μ., το οποίο συνδέεται σε οδική απόσταση περίπου 660 μ. με το
επαρχιακό οδικό δίκτυο.
Δίκτυα υποδομών
Όσον αφορά στο επίπεδο επάρκειας των υπόλοιπων αναγκαίων υποδομών
(ηλεκτροδότηση, υδροδότηση) στο χώρο των εγκαταστάσεων, τα υφιστάμενα δίκτυα
εξυπηρετούν τη θέση αυτή λόγω της κοντινής απόστασης από το υφιστάμενο οδικό δίκτυο.
Η κάλυψη των αναγκών ύδρευσης και ηλεκτροδότησης των εγκαταστάσεων πρόκειται να
πραγματοποιηθεί από τα αντίστοιχα τοπικά δίκτυα που εξυπηρετούν και τη γύρω περιοχή,
με τις ελάχιστες επεκτάσεις που ενδεχομένως απαιτούνται.
6.7.2. Χώροι στάθμευσης
Οι υποδομές του έργου (αγωγοί, αντλιοστάσια, Ε.Ε.Λ., χώρος διάθεσης

επεξεργασμένων), δεν απαιτούν την κατασκευή συγκεκριμένων χώρων στάθμευσης. Το
είδος των έργων και οι επιλεγόμενες τεχνολογίες σε αυτά, δεν απαιτούν την παρουσία
μόνιμου προσωπικού ή συχνές επισκέψεις για την επίβλεψή τους. Για τη συντήρηση των
εγκαταστάσεων των αντλιοστασίων και της Ε.Ε.Λ. ο διαθέσιμος χώρος εντός των γηπέδων
τους επαρκεί για την προσωρινή παραμονή των οχημάτων που θα χρησιμοποιούνται, και
θα υπάρχει σχετική πρόβλεψη για την ομαλή είσοδο, έξοδο και παραμονή τους στους
χώρους αυτούς.

6.7.3. Επιφάνεια του εδάφους που καταλαμβάνεται
Ο χώρος όπου προτείνεται να κατασκευαστεί η Ε.Ε.Λ. έχει συνολική έκταση 2.800,00

τ.μ., η έκταση του χώρου εντός του οποίου θα εγκατασταθεί η σηπτική δεξαμενή –
αντλιοστάσιο Σ.Δ - Α3 είναι 430,35 τ.μ. και η σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ - Α4
είναι 516,00 τ.μ. Τα δίκτυα συλλογής, μεταφοράς και διάθεσης των λυμάτων και
επεξεργασμένων λυμάτων θα κατασκευαστούν επί υφιστάμενων οδικών δικτύων.
6.8. Φάση κατασκευής
6.8.1. Προγραμματισμός – χρονοδιάγραμμα σταδίων κατασκευής
Τα έργα διαχείρισης των λυμάτων της περιοχής μελέτης, περιλαμβάνουν τη συλλογή,

μεταφορά, επεξεργασία και διάθεσή τους. Η δημοπράτηση και κατασκευή των έργων
δύναται να πραγματοποιηθεί σε ξεχωριστά υποέργα, π.χ. ένα υποέργο για την Ε.Ε.Λ. και
άλλο ένα υποέργο για τα υπόλοιπα έργα. Ο τύπος των έργων επιτρέπει το σχετικά εύκολο
διαχωρισμό μεταξύ τους και κατά συνέπεια την παράλληλη κατασκευή τους,
συντομεύοντας έτσι το συνολικό χρόνο ολοκλήρωσής και έναρξης λειτουργίας τους.
Για το έργο της Ε.Ε.Λ, σε πρώτη φάση θα πραγματοποιηθεί η κατασκευή των υπόγειων
δεξαμενών (δεξαμενή συγκέντρωσης, τροφοδοσίας – ανακυκλοφορίας, απολύμανσης και
άντλησης της εκροής), όπως και του οικίσκου ελέγχου και των υπόλοιπων δομικών
κατασκευών (εκσκαφές, σκυροδετήσεις, κ.λ.π.)). Μετά τις εργασίες αυτές, θα
τοποθετηθούν οι μονάδες προσκολλημένης βιομάζας στην προβλεπόμενη θέση. Στη
συνέχεια θα ακολουθήσει η εγκατάσταση των σωληνώσεων και του
ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού (αντλίες, πίνακες, βεντιλατέρ, φλοτεροδιακόπτες, κλπ).
Τέλος, θα πραγματοποιηθούν και τα έργα τελικής διαμόρφωσης του χώρου (περίφραξη,
εσωτερικοί διάδρομοι, φυτεύσεις, κλπ).
Παράλληλα με τις εργασίες στο χώρο της Ε.Ε.Λ., μπορούν να κατασκευάζονται και τα
έργα συλλογής, μεταφοράς και διάθεσης των λυμάτων (αγωγοί, αντλιοστάσια,
διαμορφώσεις και περιφράξεις χώρων, κλπ).
Για την ολοκλήρωση των εργασιών στο χώρο της Ε.Ε.Λ. εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί
χρονικό διάστημα περίπου 6 μηνών, ενώ για την ολοκλήρωση των υπόλοιπων έργων
εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί χρονικό διάστημα περίπου 12-18 μηνών. Ωστόσο, αυτό θα
καθοριστεί σε μεταγενέστερη φάση μελετών, καθώς στην παρούσα φάση δεν είναι δυνατό
να γίνουν ασφαλείς εκτιμήσεις.

6.8.2. Επιμέρους τεχνικά έργα του βασικού έργου
Σε παραπάνω κεφάλαια αναλύθηκαν τα διάφορα επιμέρους τεχνικά έργα που

αποτελούν το συνολικό έργο.
6.8.3. Υποστηρικτικές εγκαταστάσεις
Η μικρή κλίμακα και το είδος του έργου δεν απαιτούν την ανάπτυξη νέων λατομείων ή
δανειοθαλάμων για την προμήθεια των κατάλληλων υλικών κατασκευής. Τα απαιτούμενα
αδρανή υλικά για τις ανάγκες των έργων δύνανται να παρασχεθούν από τα υφιστάμενα
λατομεία, που υπάρχουν σε σχετικά κοντινή απόσταση, εντός του Δήμου Σφακίων ή και
από άλλα λατομεία στην ευρύτερη περιοχή.
Στα γήπεδα των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων και της Ε.Ε.Λ., υπάρχει αρκετός
διαθέσιμος χώρος για την προσωρινή απόθεση των προϊόντων εκσκαφής. Η προσπάθεια
με σωστό ισοζύγιο χωματουργικών, θα εστιαστεί στη σωστή διαχείριση των προϊόντων
εκσκαφής, στη χρήση τους στις απαιτούμενες διαμορφώσεις και πιθανόν να υπάρξει και
μικρή ανύψωση του τελικού υψόμετρου του χώρου της Ε.Ε.Λ., ώστε να διατεθεί η
μεγαλύτερη ποσότητα των προϊόντων εκσκαφής στο χώρο των έργων. Όσον αφορά τα
έργα κατασκευής των αγωγών συλλογής και μεταφοράς των λυμάτων και
επεξεργασμένων λυμάτων, τα υλικά εκσκαφής μπορούν να αποτίθενται προσωρινά εντός
του εύρους κατάληψης του έργου ή σε άλλη προβλεπόμενη από την τεχνική μελέτη θέση.
Στη συνέχεια τα υλικά που δύνανται να χρησιμοποιηθούν στις επιχώσεις θα προωθούνται
στα σημεία επίχωσης.
Τα ακατάλληλα προς περαιτέρω χρήση προϊόντα εκσκαφής, καθώς και τα πλεονάζοντα
υλικά, θα οδηγούνται σε κατάλληλες θέσεις, που θα καθοριστούν σε μεταγενέστερη φάση,
ενώ τα υλικά που θεωρούνται ως απόβλητα ΑΕΚΚ (απόβλητα από εκσκαφές, κατασκευές
και κατεδαφίσεις) και περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι του άρθ. 17 της ΚΥΑ
36259/1757/Ε103/10 (ΦΕΚ 1312/Β/2010), θα διαχειρίζονται κατά τις διατάξεις της
τελευταίας μέσω εγκεκριμένων συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης.
Σημειώνεται ότι οι εγκαταστάσεις και οι εργασίες που προκύπτουν από τον τεχνικό
σχεδιασμό του έργου σε στάδιο που έπεται της έκδοσης της ΑΕΠΟ, όπως εργοταξιακές
εγκαταστάσεις, αποθεσιοθάλαμοι, κλπ., εγκρίνονται με την υποβολή και αξιολόγηση
Τεχνικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΤΕΠΕΜ) κατά τα προβλεπόμενα από το άρθρο 7 του
Ν. 4014/2011.

6.8.4. Αναγκαία υλικά κατασκευής
Για την κατασκευή των έργων, απαιτούνται υλικά όπως αδρανή (άμμος, σκύρα, κλπ),
τσιμέντο, οπλισμός, αγωγοί, φρεάτια, αντλίες, συρματόπλεγμα, κλπ, τυπικά για έργα
αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων, όπως επίσης και προκατασκευασμένες μονάδες
επεξεργασίας των λυμάτων. Η ποσότητα των υλικών αυτών θα καθοριστεί σε
μεταγενέστερη φάση (τεχνικές μελέτες). Η προμήθεια των αδρανών υλικών θα
πραγματοποιηθεί από λατομεία της ευρύτερης περιοχής, ενώ όσον αφορά την προμήθεια
των υπόλοιπων υλικών προτείνεται επίσης να γίνει κατά το δυνατόν από τοπικές
επιχειρήσεις και προμηθευτές.
6.8.5. Υγρά απόβλητα
Δεν προβλέπεται να υπάρχουν εκροές υγρών αποβλήτων κατά τη φάση κατασκευής

των έργων. Ενδεχομένως να προκύψουν μικρές ποσότητες μεταχειρισμένων ορυκτελαίων
από τα μηχανήματα που θα χρησιμοποιηθούν για τα έργα, τα οποία θα διαχειρίζονται
κατάλληλα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Π.Δ. 82/2004. Τα χρησιμοποιημένα
ορυκτέλαια (ενδεικτικοί κωδικοί ΕΚΑ 13 02 04*, 13 02 05*, 13 02 06*, 13 02 07*, 13 02
08*), θα παραδίδονται στους νόμιμους συλλέκτες που θα υποδεικνύονται από το σύστημα
εναλλακτικής διαχείρισης που ορίζει η νομοθεσία.
6.8.6. Στερεά απόβλητα
Τα κύρια στερεά απόβλητα κατά τη φάση κατασκευής των έργων, θα είναι τα ΑΕΚΚ
(απόβλητα από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις), τα οποία, όπως προαναφέρθηκε,
θα διαχειρίζονται κατά τις διατάξεις της σχετικής νομοθεσίας, μέσω εγκεκριμένων
συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης (ενδεικτικοί κωδικοί ΕΚΑ 17 02 03, 17 04 05, 17 05
04, 17 05 06, 17 09 04 και συναφή υλικά). Επίσης, εκτιμάται ότι θα προκύψουν δοχεία από
χημικές ουσίες και άλλες βοηθητικές ύλες (ενδεικτικοί κωδικοί ΕΚΑ 15 01 02, 15 01 10*) ή
μπαταρίες (ενδεικτικός κωδικός ΕΚΑ 16 06 01*), τα οποία θα παραδίδονται στους
νόμιμους συλλέκτες που θα υποδεικνύονται από το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης
που ορίζει η νομοθεσία. Τέλος, θα υπάρχουν αστικά απορρίμματα προερχόμενα από το
προσωπικό, τα οποία θα συλλέγονται από τα απορριμματοφόρα οχήματα του Δήμου, στα
πλαίσια της αποκομιδής των απορριμμάτων της ευρύτερης περιοχής.
Οι ποσότητες των παραπάνω υλικών δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθούν στην παρούσα
φάση, λόγω όμως της σχετικά μέτριας κλίμακας του έργου (μήκος αγωγών, μέγεθος

εγκαταστάσεων επεξεργασίας, μηδαμινές παρεμβάσεις στην περιοχή διάθεσης

επεξεργασμένων), αναμένεται να είναι σε χαμηλά έως μέτρια επίπεδα.
6.8.7. Αέριοι ρύποι
Οι κύριοι αέριοι ρύποι κατά τη φάση κατασκευής των έργων, σχετίζονται με την πιθανή
εκπομπή σκόνης από τα εργοτάξια και τα οχήματα μεταφοράς των υλικών. Για τον
περιορισμό της παραγωγής σκόνης, θα υπάρχει διαβροχή των υλικών στις θέσεις
προσωρινής απόθεσης και κάλυψη των οχημάτων μεταφοράς των υλικών. Η ποσότητα
της σκόνης εκτιμάται ότι δεν θα είναι μεγάλη, λόγω του όχι μεγάλου μεγέθους των έργων,
τηρουμένων των μέτρων ασφαλείας. Σε κάθε περίπτωση θα τηρούνται οι προδιαγραφές
της νομοθεσίας για όριο εκπομπής 100 mg/m3, που καθορίζεται από το άρθρο 2 παραγ. δ
του Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ 293/Α/6-10-1981).
Όσον αφορά τις υπόλοιπες πηγές έκλυσης αερίων ρύπων, αυτές σχετίζονται κυρίως με
τα καυσαέρια των μηχανημάτων και των οχημάτων που θα χρησιμοποιηθούν για την
κατασκευή των έργων, τα οποία θα είναι συνήθη μηχανήματα (εκσκαφείς, φορτηγά, κλπ).
Δεν αναμένεται η ποσότητά τους να είναι μεγάλη, τηρουμένων των συνθηκών καλής
λειτουργίας των μηχανημάτων αυτών.
6.8.8. Θόρυβος – δονήσεις
Κατά την διάρκεια της κατασκευής των έργων, ο όποιος θόρυβος και δονήσεις θα
προέρχεται κυρίως από τα μηχανήματα και τα οχήματα του έργου, και αναμένεται να είναι
εντονότερος κατά τη διάρκεια των χωματουργικών εργασιών. Ο θόρυβος και οι δονήσεις
θα βρίσκονται εντός των αποδεκτών ορίων που ορίζει η σχετική νομοθεσία, και
συγκεκριμένα αυτά του στα επίπεδα του Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ 293/Α/6-10-1981).
6.8.9. Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία
Η παραγόμενη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία κατά τη διάρκεια κατασκευής των έργων

αναμένεται να είναι ιδιαίτερα χαμηλή σε ένταση. Για το έργο θα χρησιμοποιηθούν συνήθη
μηχανήματα, με ελάχιστη παραγωγή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας.
6.9. Φάση λειτουργίας
6.9.1. Χρήση ενέργειας και νερού, εισροές υλικών
Οι ανωτέρω περιγραφείσες εγκαταστάσεις θα συνδεθούν με τα δίκτυα ΔΕΔΔΗΕ και

ύδρευσης. Η χρήση νερού στην Ε.Ε.Λ. θα είναι ελάχιστη, κυρίως στον οικίσκο ελέγχου και

για λόγους καθαριότητας. Θα επιδιωχθεί σύνδεση με το δημοτικό δίκτυο ύδρευσης ή

εναλλακτικά θα τοποθετηθεί μικρή δεξαμενή νερού για τους χώρους υγιεινής μόνο.
Η ενέργεια που θα χρησιμοποιηθεί είναι μόνο ηλεκτρική (220 ή 380 V, 50 Ηz) από το
δίκτυο της ΔΕΔΔΗΕ για τις παρακάτω χρήσεις:
– λειτουργία των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων,
– αντλίες μεταφοράς προεπεξεργασμένων λυμάτων από τη δεξαμενή τροφοδοσίας –
ανακυκλοφορίας στις μονάδες βιολογικών φίλτρων,
– λειτουργία φίλτρου απόσμησης,
– αντλίες μεταφοράς επεξεργασμένων λυμάτων στο εσωτερικό δίκτυο άρδευσης, στο
δίκτυο κύριας διάθεσης και στον αγωγό εναλλακτικής διάθεσης
– φωτισμός οικίσκου ελέγχου και εξωτερικός φωτισμός του χώρου.
Η κατανάλωση ισχύος στην Ε.Ε.Λ. και τα αντλιοστάσια υπολογίζεται σε 50 - 100

Wh/κάτ./ημ. ή συνολικά 84 – 168 KWh/ημέρα για τους 1.680 ισοδύναμους κατοίκους της
Β΄ φάσης του έργου.
Η Ε.Ε.Λ. και γενικά όλα τα προτεινόμενα έργα, δεν χρησιμοποιούν άλλες πρώτες ύλες
εκτός από τα αστικά λύματα για τη διαχείριση των οποίων κατασκευάζονται.
6.9.2. Ποιοτικά χαρακτηριστικά εκροής
Η ποιότητα εκροής της Ε.Ε.Λ. θα τηρεί τα όρια του Πίνακα 3 του Παραρτήματος Ι της
ΚΥΑ οικ. 145116 (ΦΕΚ 354-Β-2011) «Καθορισμός μέτρων, όρων & διαδικασιών για την
επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις» και
συγκεκριμένα:
δειγμάτων)
δειγμάτων)
δειγμάτων)
δειγμάτων)


Επίσης, θα τηρεί τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια διάθεσης των επεξεργασμένων

λυμάτων που προσδιορίζονται στην Απόφαση Καθορισμού Αποδέκτη από τη Διεύθυνση
Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας Π.Ε. Χανίων και που επισυνάπτεται στο
Παράρτημα.
6.9.3. Εκροές στερεών αποβλήτων
Λόγω της παραμονής των λυμάτων στις σηπτικές δεξαμενές ((Σ.Δ-Α3), (Σ.Δ-Α4) και
Ε.Ε.Λ.) για μεγάλο διάστημα και της κατακράτησης των στερεών και των λιπών σε αυτές,
δημιουργείται η ανάγκη εκκένωσής τους κάθε έτος ή και σπανιότερα, αναλόγως της
ποσότητας των στερεών που έχουν συγκεντρωθεί στις δεξαμενές αυτές.
Εξαιτίας της μακροχρόνιας παραμονής των στερεών στη σηπτική δεξαμενή και των
αναερόβιων συνθηκών που υφίστανται εκεί, η μάζα που δημιουργείται (που έχει τη μορφή
λάσπης) σταθεροποιείται πλήρως και δεν έχει καμία σχέση με τη λυματολάσπη που
παράγεται σε συμβατικές Ε.Ε.Λ. ενεργού ιλύος. Τα παραπροϊόντα επεξεργασίας αυτά,
υπολογίζονται κατά μέγιστο σε ποσότητα 135 μ3 περίπου το έτος για την Β’ φάση
σχεδιασμού (1.680 ισοδύναμοι κάτοικοι). Σε αυτά περιέχεται επίσης και μικρή σχετικά
ποσότητα λιπών.
Η σταθεροποιημένη λάσπη δεν αναμένεται να περιέχει τοξικές ή επικίνδυνες ουσίες

επειδή προέρχεται από επεξεργασία αστικών αποβλήτων. Στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο
Αποβλήτων, το μίγμα αυτό της λάσπης και των λιπών – αφρού, εκ του οποίου η μεγάλη
πλειονότητα αποτελείται από τη λάσπη και το οποίο διαχειρίζεται ως ενιαίο υλικό, δεν
διαθέτει κωδικό που να ταιριάζει απόλυτα στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ο πλέον
κατάλληλος κωδικός είναι ο 19 08 05 (λάσπες από την επεξεργασία αστικών λυμάτων).
Σύμφωνα με το έγγραφο με αρ. πρωτ. 1496/06-03-2019 του Παραρτήματος η Δ.Ε.Υ.Α.
Χανίων μπορεί να παραλάβει τα παραγόμενα παραπροϊόντα για περαιτέρω επεξεργασία
στην Ε.Ε.Λ. Χανίων.

6.9.4. Εκπομπές αέριων αποβλήτων
Η διαχείριση των λυμάτων είναι ελεγχόμενη και δεν προβλέπονται κανενός είδους
εκπομπές αερίων στην ατμόσφαιρα, διότι:
α) όλες οι δεξαμενές των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων και της Ε.Ε.Λ. θα είναι
κλειστές και θα διαθέτουν οικολογικό φίλτρο απόσμησης με πληρωτικό υλικό κόμποστ,
ώστε να μην υπάρχουν εκπομπές αερίων ή δυσοσμία στην ατμόσφαιρα, ούτε σε μερικά
μέτρα από τις εγκαταστάσεις.
β) οι μονάδες επεξεργασίας της Ε.Ε.Λ. θα είναι επίσης συνδεδεμένες με το φίλτρο
απόσμησης της Ε.Ε.Λ. και η επεξεργασία θα είναι αερόβια.
γ) δεν παράγονται αέρια από τις άλλες εγκαταστάσεις των έργων.
Επομένως η λειτουργία των έργων, υπό κανονικές συνθήκες, δεν γίνεται αντιληπτή ούτε
σε απόσταση μερικών μέτρων από τις εγκαταστάσεις. Με δεδομένο ότι το σύστημα
απόσμησης των δεξαμενών αποτρέπει τη διαφυγή δυσοσμιών από τις εγκαταστάσεις, δεν
προβλέπεται καμιά αισθητή ενόχληση ή υποβάθμιση της ατμόσφαιρας.
6.9.5. Εκπομπές θορύβου
Το πρόβλημα της ηχορύπανσης από τις εγκαταστάσεις της Ε.Ε.Λ. και των λοιπών
υποδομών αναμένεται αμελητέο για τους παρακάτω λόγους:
– Οι αντλίες της Ε.Ε.Λ. και των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων είναι
υποβρύχιες, εντός κλειστών δεξαμενών, και δεν γίνεται αισθητή η λειτουργία τους,
– Το αντλητικό συγκρότημα για την μεταφορά των επεξεργασμένων προς την
αρδευόμενη περιοχή θα είναι χαμηλού θορύβου,
– Το βεντιλατέρ του φίλτρου απόσμησης στην Ε.Ε.Λ. και στις σηπτικές δεξαμενές –
αντλιοστάσια είναι σχετικά αθόρυβο και μικρής ισχύος.
– Δεν υπάρχουν άλλοι κινητήρες ή άλλος εξοπλισμός που θα μπορούσε να προκαλέσει
θόρυβο.
– Η απόσταση της Ε.Ε.Λ. από τις πλησιέστερες κατοικίες είναι σχετικά μεγάλη.
Γενικά δεν αναμένονται ενοχλητικοί θόρυβοι στη γύρω περιοχή από τη λειτουργία των
εγκαταστάσεων. Στα όρια των γηπέδων των εγκαταστάσεων, η στάθμη θορύβου θα είναι
κάτω από 50 dB, τηρώντας τα αυστηρότερα όρια που τίθενται στο Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ
293/Α/6-10-1981) για περιοχές που επικρατεί το αστικό στοιχείο.

6.9.6. Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία
Η παραγόμενη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία κατά τη διάρκεια λειτουργίας των έργων

αναμένεται να είναι ιδιαίτερα χαμηλή σε ένταση, καθότι τα μηχανήματα που θα
χρησιμοποιηθούν δεν σχετίζονται με παραγωγή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε
αξιόλογα επίπεδα.
6.10. Παύση λειτουργίας - αποκατάσταση
6.10.1. Εκτίμηση χρόνου ή συνθηκών παύσης λειτουργίας
Ο χρόνος σχεδιασμού της Ε.Ε.Λ. και των αντλιοστασίων αφορά τα επόμενα 40 χρόνια,
με την ολοκλήρωση της Β΄ φάσης σχεδιασμού τους, τα έργα όμως δύνανται να
λειτουργήσουν και έπειτα από τη παρέλευση του χρόνου αυτού, με την προϋπόθεση να
καλύπτουν τις προδιαγραφές της εκάστοτε ισχύουσας νομοθεσίας, τα δομικά τους
χαρακτηριστικά και ο εξοπλισμός να είναι σε καλή κατάσταση και να μπορούν να
εξυπηρετήσουν την παροχή και την ποιότητα των εισερχόμενων λυμάτων. Αντίστοιχες
είναι οι απαιτήσεις για τα έργα διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων.
6.10.2. Καθαίρεση - διάθεση υλικών
Κατά την παύση λειτουργίας των έργων τα υλικά που πρόκειται να καθαιρεθούν είναι
κυρίως σκυροδέματα, αγωγοί, μέταλλα, πλαστικά, ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, οι
προκατασκευασμένες μονάδες επεξεργασίας λυμάτων, τα προκατασκευασμένα
αντλιοστάσια και αναλώσιμος εξοπλισμός. Τα υλικά αυτά θα απομακρυνθούν και θα
οδηγηθούν σε αδειοδοτημένους χώρους, ενώ όσα υλικά είναι ανακυκλώσιμα θα
οδηγηθούν προς ανακύκλωση.
6.10.3. Αποκατάσταση χώρου έργων
Ο χώρος των έργων, εφόσον αυτά καταργηθούν, θα πρέπει να αποκατασταθεί από

τυχόν εκσκαφές και άλλες παρεμβάσεις που πιθανόν να γίνουν για την απομάκρυνση των
διαφόρων υλικών και στη συνέχεια να αποδοθεί για τη χρήση που θα αποφασιστεί.
6.11. Έκτακτες συνθήκες για το περιβάλλον
Έκτακτες συνθήκες για το περιβάλλον μπορεί να προκύψουν κυρίως κατά τη λειτουργία

των έργων, σε περίπτωση αστοχίας των διαφόρων τμημάτων ή διακοπής της παροχής
ηλεκτρικού ρεύματος.

Οι πιθανές αστοχίες των διαφόρων τμημάτων μπορούν να προκύψουν κυρίως από την
είσοδο στο αποχετευτικό σύστημα λυμάτων μη κατάλληλων (όχι αστικά) τα οποία
διαφοροποιούν την ποιότητα των εισερχόμενων στην Ε.Ε.Λ. λυμάτων, π.χ. διοχέτευση
μαγειρικών λιπών και ελαίων από τις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης της περιοχής. Τα
αποτέλεσματα στην περίπτωση που περιέχονται αυξημένα στερεά ή λίπη, είναι να
αποφράσσουν οι αγωγοί, να γεμίζουν με τη μάζα τους τις δεξαμενές, να στομώνουν τις
αντλίες και τελικά να θέτουν εκτός ελέγχου τις εγκαταστάσεις καθιστώντας αδύνατη τη
λειτουργία τους. Επίσης η αύξηση του όγκου των λυμάτων σε σχέση με τον
προβλεπόμενο, μπορεί να προκαλέσει υπερχειλίσεις στις δεξαμενές της Ε.Ε.Λ. και στις
σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια.
Ταυτόχρονα προβλήματα μπορούν να προκείψουν είτε από τη δυσλειτουργία ή βλάβη
των αντλιών, που αποτελούν τον κύριο ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό των
αντλιοστασίων, είτε από την προσωρινή διακοπή της ηλεκτροδότησης.
Συνέπεια των παραπάνω αστοχιών είναι η μη αποτελεσματική διαχείριση των λυμάτων
αλλά και η πιθανή ανεξέλεγκτη διάθεση των ανεπεξέργαστων υγρών αποβλήτων.
Τα μέτρα ασφαλείας που έχουν προβλεφθεί σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης είναι τα
εξής:
1) Θα υπάρχει σύστημα τηλεειδοποίησης στην Ε.Ε.Λ. και στις σηπτικές δεξαμενές -

αντλιοστάσια, που ειδοποιεί άμεσα σε περίπτωση βλάβης των αντλιών, έλλειψης
ηλεκτρικού ρεύματος ή αύξηση της στάθμης των δεξαμενών.
2) Τόσο η Ε.Ε.Λ. όσο και οι σηπτικές δεξαμενές - αντλιοστάσια θα είναι συνδεδεμένες
με ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος (Η/Ζ), για την κάλυψη των αναγκών ρευματοδότησης
σε περίπτωση διακοπής της κύριας παροχής.
3) Στις σηπτικές δεξαμενές - αντλιοστάσια αλλά και στα σημεία άντλησης στην Ε.Ε.Λ.,
προτείνεται θα τοποθετηθούν ζεύγη αντλιών που θα δουλεύουν εναλλάξ, ώστε να
υπάρχει και ομοιόμορφη φθορά, παρόλο που τα χαρακτηριστικά κάθε αντλίας
ξεχωριστά θα επαρκούν για να καλύψουν τη σχετική ανάγκη. Θα ρυθμιστούν ώστε
αν υπάρξει βλάβη στη μία αντλία τότε η δεύτερη αυτόματα να λειτουργεί
καλύπτοντας το σύνολο των αναγκών, μέχρι την επιδιόρθωση της βλάβης και την
επαναφορά τους σε εναλλάξ λειτουργία.
4) Θα προβλεφθεί η ύπαρξη ανταλλακτικών αντλιών άμεσα διαθέσιμων, που μπορούν
εύκολα και γρήγορα να αντικαταστήσουν τις εγκατεστημένες σε περίπτωση βλάβης
ή δυσλειτουργίας.

5) Σε περίπτωση που υπάρξει δυσλειτουργία στις σηπτικές δεξαμενές ή στην Ε.Ε.Λ.,

έχουν προβλεφθεί επαρκή μέτρα για την αποφυγή ανεξέλεγκτης διάθεσης λυμάτων
στο περιβάλλον. Οι δεξαμενές της Ε.Ε.Λ. και των σηπτικών δεξαμενών διαθέτουν
επαρκή κενό όγκο για τη συγκράτηση των ανεπεξέργαστων ή επεξεργασμένων
λυμάτων μέχρι την αποκατάσταση του όποιου προβλήματος. Κατά το διάστημα
μέχρι την αποκατάσταση της όποιας βλάβης, τα λύματα θα οδηγούνται με βυτιοφόρα
οχήματα σε άλλη Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων και δεν θα διατίθενται σε
φυσικούς αποδέκτες.
Κρίνεται ότι τα παραπάνω μέτρα είναι επαρκή για την αντιμετώπιση των διαφόρων
κινδύνων και απρόβλεπτων καταστάσεων που δύνανται να συμβούν κατά τη λειτουργία
του έργου.
6.12. Οριοθέτηση – διευθέτηση υδατορεμάτων
Ο σχεδιασμός του έργου δεν επιβάλλει την ανάγκη οριοθέτησης ή/και διευθέτησης σε
κάποιο από τα ρέματα της περιοχής, καθότι καμία από τις εγκαταστάσεις δεν χωροθετείται
κοντά στην κοίτη ρέματος.
Συγκεκριμένα, το κοντινότερο ρέμα στην Ε.Ε.Λ. διέρχεται στα δυτικά, η όχθη του οποίου
απέχει πάνω από 150μ. από τα όριά του χώρου της Ε.Ε.Λ..
Το γήπεδο της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ - Α3 απέχει περίπου 90 μ. από
το πλησιέστερο ρέμα, που βρίσκεται στα νότια.
Το γήπεδο της σηπτικής δεξαμενής Σ.Δ - Α4 απέχει πάνω από 120 μ. από το
πλησιέστερο ρέμα, που βρίσκεται στα δυτικα.
Επομένως, δεν απαιτείται η οριοθέτηση ή η διευθέτηση ρεμάτων στα πλαίσια των υπό
μελέτη έργων.

7. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
7.1. Παρουσίαση των εναλλακτικών λύσεων
7.1.1. Περιγραφή πιθανών εναλλακτικών λύσεων επεξεργασίας
Γενικά, υπάρχουν οι εξής εναλλακτικές λύσεις στην τεχνολογία (μέθοδο) επεξεργασίας

των λυμάτων:
α) Φυσικά συστήματα:
α.1) Σηπτική δεξαμενή ή Imhoff και υπεδάφια διάθεση
α.2) Σηπτική δεξαμενή ή Imhoff και βιολογικό αμμόφιλτρο ή χαλικόφιλτρο με
απολύμανση για άρδευση
α.3) Σηπτική δεξαμενή ή Imhoff και Υγροβιότοπος με απολύμανση για άρδευση
β) Μηχανικά συστήματα:
β.1) Σηπτική δεξαμενή ή Imhoff και συστήματος προσκολλημένης βιομάζας
(βιοδίσκους ή βιολογικό φίλτρο με πληρωτικά υλικά) με απολύμανση για άρδευση
β.2) Ενεργοποιημένη λάσπη (παρατεταμένος αερισμός) με απολύμανση για
άρδευση
β.3) Σύστημα βιοαντιδραστήρων με μεμβράνες (Μembrane Bioreactor MBR)
γ) Ακόμα είναι δυνατή η εφαρμογή συστημάτων, που αποτελούν συνδυασμό των

παραπάνω, ή συναφών εφαρμογών.
7.1.1.1. Φυσικά συστήματα
7.1.1.1.1.Σηπτική δεξαμενή ή Imhoff και υπεδάφια διάθεση
Η πιο απλή, αλλά πολύ αποτελεσματική, μορφή προεπεξεργασίας των λυμάτων, ειδικά
για περιπτώσεις οικισμών και κωμοπόλεων, για να προστατευτούν τα ακόλουθα στάδια
επεξεργασίας, δηλ. οι σωληνώσεις διανομής και τα στρώματα του απορροφητικού υλικού
από εμφράξεις, είναι η προεπεξεργασία των λυμάτων με προκαθίζηση σε σηπτική
δεξαμενή ή τύπου Imhoff.
Σηπτική δεξαμενή
H σηπτική δεξαμενή είναι στεγανή δεξαμενή που κατασκευάζεται από οπλισμένο
σκυρόδεμα. Είναι συνήθως διθάλαμη ή τριθάλαμη. Oι θάλαμοι επικοινωνούν μεταξύ τους

με ανοίγματα που βρίσκονται 70-100 cm κάτω από την επιφάνεια του υγρού. Στα
ανοίγματα μπροστά τοποθετούνται διαφράγματα από υλικό ανθεκτικό στη διάβρωση
(ανοξείδωτη λαμαρίνα ή σωλήνωση PVC ή από σκυρόδεμα) ώστε να εμποδίζουν τη
διέλευση λιπών ή επιπλεόντων στον επόμενο θάλαμο. Σε κάθε θάλαμο τα στερεά
καθιζάνουν στο κάτω μέρος, ενώ τα λίπη και τα επιπλέοντα παγιδεύονται στην επιφάνεια.
Ο πρώτος θάλαμος είναι συνήθως ο μεγαλύτερος σε ωφέλιμο όγκο. Kάθε χώρος
καθίζησης χωρίζεται σε μία ζώνη υγρού όπου τα στερεά καθιζάνουν, μία ζώνη λάσπης
όπου συσσωρεύονται οι λάσπες και μία επιφανειακή ζώνη όπου επιπλέουν τα λίπη. Για τη
διαστασιολόγηση της δεξαμενής υπολογίζεται συνήθως ωφέλιμος όγκος για την
αποθήκευση λασπών 80-130 lt ανά κάτοικο και έτος (για εκκένωση 1-2 φορές το χρόνο).
Δεξαμενή τύπου Imhoff

H δεξαμενή αυτή είναι διθάλαμη. O επάνω θάλαμος (με διατομή σιλό) χρησιμεύει σαν
χώρος προκαθίζησης με κατακόρυφα διαφράγματα για συγκράτηση των λιπών-ελαίων. Oι
λάσπες καθιζάνουν και από ειδική σχισμή οδηγούνται στον κάτω θάλαμο όπου έχομε
συμπύκνωση και αναερόβια σταθεροποίηση (χώνευση).
Απορροφητική τάφρος (παλαιού τύπου)

Oι τάφροι κατασκευάζονται τουλάχιστον ανά δύο ώστε να μπορεί να γίνεται εναλλαγή
κατά την λειτουργία τους. Tο πλάτος κάθε τάφρου είναι περίπου 0,5 μέτρα και το μήκος
δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 25 μέτρα. H απόσταση μεταξύ των τάφρων πρέπει να είναι το
λιγότερο 2 μέτρα.
Oι τάφροι δεν πρέπει να καλύπτονται από μεμβράνη ή άλλο μη διαπερατό υλικό. Tο
στρώμα του εδάφους που καλύπτει την τάφρο διατηρείται πορώδες.
Oι σωλήνες διανομής πρέπει να τοποθετούνται όσο ψηλότερα είναι δυνατόν. Eάν
υπάρχει κίνδυνος παγετού απαιτείται κάλυψη πάχους 60 cm.
Ως σωλήνες διανομής μπορούν να χρησιμοποιηθούν αγωγοί από PVC Φ110 που
τοποθετούνται με κλίση 1%.
Tο χαλίκι με το οποίο πληρώνονται οι τάφροι και εντός του οποίου τοποθετούνται οι
σωληνώσεις διανομής έχει πάχος 50 cm και είναι του τύπου 16/32.
Απορροφητική τάφρος νέου τύπου

Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται απορροφητικές τάφροι πολύ απλούστερες
κατασκευαστικά. Η βασική διαφορά από τις γνωστές τάφρους (όπως ανωτέρω) είναι ότι

στο χαντάκι δεν χρησιμοποιείται πληρωτικό υλικό (χαλίκι), αλλά μια ημισωλήνα PVC
Φ160-Φ200, η οποία τοποθετείται με το άνοιγμα προς τα κάτω. Η διάτρητη σωλήνα ΡΕ ή
PVC (Φ50-Φ100) απλώνεται κάτω από την ημισωλήνα. Πάνω από την ημισωλήνα γίνεται
επικάλυψη με προϊόντα εκσκαφής.
Η λύση αυτή είναι το ίδιο αποτελεσματική με την τάφρο παλαιού τύπου ενώ η
κατασκευή της είναι απλούστερη, ταχύτερη και σχετικά οικονομικότερη.
7.1.1.1.2.Σηπτική δεξαμενή ή Imhoff και βιολογικό αμμόφιλτρο ή χαλικόφιλτρο με

απολύμανση για άρδευση
Η σηπτική δεξαμενή ή Imhoff έχει ήδη περιγραφεί.
Βιολογικά αμμόφιλτρα ή χαλικόφιλτρα

Στα βιολογικά αμμόφιλτρα τα λύματα διανέμονται σε ένα στρώμα άμμου (ή χαλικιών
αντίστοιχα). Tα λύματα διέρχονται κατακόρυφα διαμέσου της άμμου, (ή των χαλικιών)
συγκεντρώνονται με ένα σύστημα συλλογής και ανακυκλοφορούνται στο μεγαλύτερο
μέρος τους στο φίλτρο. Η περίσσεια κάθε φορά προωθείται με κατάλληλο σύστημα προς
τη δεξαμενή απολύμανσης και απορρίπτεται στον αποδέκτη.
Στο στρώμα άμμου (ή των χαλικιών) δημιουργείται ένα ενεργό βιολογικό στρώμα, το
οποίο μειώνει το οργανικό φορτίο που περιέχεται στα λύματα.
Για την αποφυγή εμφράξεων στο αμμόφιλτρο τα λύματα προεπεξεργάζονται σε
πρωτοβάθμια καθίζηση.
Mετά την πρωτοβάθμια καθίζηση τα λύματα διανέμονται στο στρώμα της άμμου
διαμέσου συστήματος σωληνώσεων.
Yπάρχουν δύο διαφορετικοί τύποι αμμόφιλτρων:
➢ Tο φίλτρο συνεχόμενης λειτουργίας (με ανακυκλοφορία)
➢ Tο φίλτρο διαλείπουσας (ασυνεχούς) λειτουργίας
Στο φίλτρο διαλείπουσας λειτουργίας το στρώμα φίλτρανσης έχει περιόδους ανάπαυσης

που εναλλάσσονται με τις περιόδους φόρτισης. Στις περιόδους ανάπαυσης μεταφέρεται
οξυγόνο στο υλικό του φίλτρου. Tα φίλτρα διαλείπουσας λειτουργίας χαμηλής φόρτισης
προτιμούνται σήμερα διότι δεν βουλώνουν ούτε μετά από 10-15 χρόνια συνεχούς
λειτουργίας (με την προϋπόθεση ότι λειτουργεί σωστά η προκαθίζηση και η δέσμευση των
λιπών).

Ένα φίλτρο διαλείπουσας λειτουργίας συνήθως διαθέτει:

- μια δοσομετρική αντλία διαλείπουσας λειτουργίας (ανοξείδωτη υποβρύχια αντλία
που λειτουργεί με ηλεκτρονικό προγραμματιστή δοσομετρώντας μικρή ποσότητα
για μερικά λεπτά κάθε 0,5-2 ώρες)
- συχνά υπάρχει η δυνατότητα διαχωρισμού του φίλτρου σε δύο τομείς ώστε να
μπορεί ο ένας τομέας να αναπαύεται όταν ο άλλος λειτουργεί
Ένα φίλτρο άμμου περιοδικής τροφοδοσίας με ανακυκλοφορία διαθέτει:

- κλίνες φίλτρανσης
- δεξαμενή ανακυκλοφορίας-δοσομέτρησης
7.1.1.1.3.Σηπτική δεξαμενή ή Imhoff και Υγροβιότοπος με απολύμανση για άρδευση
Υγροβιότοπος
Στους τεχνητούς υδροβιότοπους τα λύματα διέρχονται οριζοντίως διαμέσου ενός
στρώματος άμμου (ή με χαλίκι) με φυτά π.χ. καλάμια.
Πάνω στην άμμο και στις ρίζες των φυτών δημιουργείται ένα φίλμ από ενεργούς
μικροοργανισμούς το οποίο καταναλώνει το οργανικό φορτίο των λυμάτων. Oξυγόνο
μεταφέρεται στην άμμο από τα φυτά.
Για να αποφευχθούν εμφράξεις στην άμμο τα λύματα προεπεξεργάζονται σε
πρωτοβάθμια καθίζηση. Tα καθιζάνοντα και τα επιπλέοντα υλικά στην δεξαμενή
πρωτοβάθμιας καθίζησης πρέπει να απομακρύνονται με κατάλληλα βυτιοφόρα οχήματα.
Μετά την πρωτοβάθμια καθίζηση τα λύματα διανέμονται με την βαρύτητα σε ένα
στρώμα από χαλίκια. Μέσω αυτής της ζώνης εκροής τα λύματα διαχέονται οριζοντίως στη
ζώνη των ριζών.
Tα επεξεργασμένα λύματα συλλέγονται σε μία ζώνη εκροής από χαλίκια και στη
συνέχεια διατίθενται στον αποδέκτη.
7.1.1.2. Μηχανικά συστήματα
7.1.1.2.1.Σηπτική δεξαμενή ή Imhoff (ή άλλη μηχανική προεπεξεργασία με

αποτελεσματική απομάκρυνση χονδρών στερεών και λιπών) και σύστημα
προσκολλημένης βιομάζας με απολύμανση για άρδευση
Τα αερόβια συστήματα προσκολλημένης βιομάζας (Σ.Π.Β.) διακρίνονται σε :
1) Μη βυθισμένα Σ.Π.Β. που διακρίνονται σε:

α) βιολογικά φίλτρα (trickling filters) χαμηλού, μέσου και υψηλού ρυθμού φόρτισης. Στην
κατηγορία αυτή υπάγονται τα χαλικόφιλτρα, αμμόφιλτρα κλπ. τα οποία μπορούν με
κατάλληλο σχεδιασμό να δώσουν πλήρη νιτροποίηση και απονιτροποίηση (αφαίρεση
του αζώτου).
β) βιολογικά φίλτρα με πλαστικό πληρωτικό υλικό, υψηλού ρυθμού φόρτισης, με
δυνατότητα πλήρους νιτροποίησης και απονιτροποίησης.
γ) υψηλής φόρτισης βιόφιλτρα (roughing trickling filters) με μερική οξείδωση του BOD5
και χαμηλές αποδόσεις.
2) Υβριδικά (συνδυασμένα) συστήματα προσκολλημένης & αιωρούμενης βιομάζας,

που διακρίνονται σε:
α) περιστρεφόμενους βιορότορες με ταυτόχρονο αερισμό της δεξαμενής
β) ενεργοποιημένο βιόφιλτρο (activated biofilter) που συνδυάζει το βιολογικό φίλτρο
(trickling filter) με ανακυκλοφορία ενεργού ιλύος (μετά την καθίζηση)
γ) συνδυασμό βιολογικού φίλτρου, δεξαμενής αερισμού και τελικής καθίζησης
3) Βυθισμένα Σ.Π.Β., που διακρίνονται σε:

α) ανοδικής ροής με δυνατότητα οξείδωσης BOD5 και νιτροποίησης
β) ανοδικής ροής με δυνατότητα οξείδωσης BOD5 και νιτροποίησης – απονιτροποίησης
Τα κυριότερα από τα παραπάνω είναι:
Το βιολογικό φίλτρο (trickling filter) είναι σύστημα βιολογικής επεξεργασίας που

μοιάζει με το χαλικόφιλτρο. Μπορεί να είναι σαν δεξαμενή ή σαν πύργος με πληρωτικό
υλικό πλαστικό ή κεραμικό ή άλλο ανθεκτικό στη διάβρωση. Το πληρωτικό υλικό έχει
μεγάλη ειδική επιφάνεια (100-400 m2/m3 πληρωτικού υλικού έναντι 30-60 m2/m3 που έχει
το χαλικόφιλτρο). Η τροφοδοσία μπορεί να γίνεται με περιστρεφόμενο σύστημα διανομής
(σε περίπτωση κυκλική δεξαμενής) ή με σύστημα διάτρητων σωληνώσεων ή ισοδύναμο
για ομοιόμορφη διανομή των υγρών σε όλη την επιφάνεια. Η τροφοδοσία γίνεται για μικρό
χρονικό διάστημα (πχ. 10-100 sec) και μετά το υγρό κατεισδύει στο φίλτρο με βαρύτητα με
ταυτόχρονη εισροή οξυγόνου (με φυσικό εφελκυσμό). Το διάλειμμα μεταξύ δύο φορτίσεων
μπορεί να είναι 1-30 min. Εναλλακτικά το βιολογικό φίλτρο μπορεί να είναι συνεχώς
βυθισμένο στα λύματα και να λειτουργεί με τεχνητό αερισμό ή χωρίς αερισμό αναερόβια. Η
ανακυκλοφορία λυμάτων μπορεί να αυξήσει τις αποδόσεις λειτουργίας των βιολογικών

φίλτρων. H συχνή (περιοδικά) διαβροχή του φίλτρου ελαχιστοποιεί τα προβλήματα

εντόμων, οσμών κλπ.
Οι βιοδίσκοι (ή βιορότορες) είναι σύστημα βιολογικής επεξεργασίας τύπου

προσκολλημένης βιομάζας, ανάλογο του χαλικόφιλτρου. Η ενεργή επιφάνεια, όπου
προσκολλάται η βιομάζα είναι δίσκοι από ελαφρό υλικό (πλαστικό ή άλλο), οι οποίοι είναι
τοποθετημένοι σε άξονα (κάθετα, από τα κέντρα τους και σε ίσες αποστάσεις μεταξύ τους
30-50 mm), περιστρέφονται αργά ώστε συνεχώς το μισό τμήμα κάθε δίσκου να βρίσκεται
συνεχώς μέσα στα λύματα. Αποτέλεσμα της αργής περιστροφής είναι να διαβρέχεται η
βιομάζα με λύματα όταν είναι μέσα στο υγρό και να εμπλουτίζεται η βιομάζα με οξυγόνο
όταν το τμήμα του δίσκου είναι στον αέρα.
Τόσο το βιολογικό φίλτρο όσο και οι βιοδίσκοι με κατάλληλο σχεδιασμό και λειτουργία
μπορούν να αφαιρέσουν αποδοτικά το άζωτο και μέρος του φωσφόρου από τα λύματα.
Ο βιοαντιδραστήρας αιωρούμενου βιολογικού φιλμ (Moving Bed Bio-Reactor,

MBBR). Η βιολογική επεξεργασία λαμβάνει χώρα τόσο στο υπό αιώρηση ανάμικτο υγρό,
αλλά κυρίως στο βιοφίλμ που αναπτύσσεται στο ειδικό υλικό (βιοφορείς) με το οποίο
πληρώνεται ο βιολογικός αντιδραστήρας.
Κατά τη μέθοδο αυτή, οι δεξαμενές βιολογικών διεργασιών γεμίζονται με ειδικό
πληρωτικό υλικό που παίζει τον ρόλο του φορέα ανάπτυξης της βιομάζας (βιοφορείς), το
οποίο κινείται μαζί με τα λύματα μέσα στον αντιδραστήρα. Η κίνηση προκαλείται από το
σύστημα αερισμού στους αερόβιους αντιδραστήρες και από κατάλληλη ανάδευση στους
ανοξικούς αντιδραστήρες. Το πληρωτικό υλικό είναι κατασκευασμένο από πολυαιθυλένιο ή
πολυπροπυλένιο με πυκνότητα ελαφρά μικρότερη αυτής του νερού και σε σχήμα μικρών
κυλίνδρων ή δίσκων περί τα 9- 64 mm σε διάμετρο, ανάλογα με την εφαρμογή και μεγάλη
ενεργή επιφάνεια επαφής (> 500 m2/m3).
Το οξυγόνο που απαιτείται από τους μικροοργανισμούς για τις βιολογικές διεργασίες
παρέχεται με κατάλληλο σύστημα αερισμού τοποθετημένο στον πυθμένα του αερόβιου
αντιδραστήρα. Πρωτεύοντα ρόλο, όπως σε κάθε διεργασία προσκολλημένης βιομάζας,
έχει η διάχυση των συστατικών του οργανικού υποστρώματος προς το βιολογικό στρώμα
(βιολογικό «φιλμ»), το οποίο θα πρέπει ιδανικά να είναι λεπτό και κατά το δυνατόν
ομοιόμορφα κατανεμημένο στην επιφάνεια του φορέα. Για την εξασφάλιση των παραπάνω
συνθηκών, απαιτείται η διατήρηση έντονων συνθηκών τυρβώδους ροής εντός της
δεξαμενής ώστε αφενός να ενισχύεται η μεταφορά των συστατικών στο βιολογικό «φιλμ»,

αφετέρου να διατηρείται ένα λεπτό στρώμα βιολογικού στρώματος στον φορέα, οι οποίες
επιτυγχάνονται ως επί τω πλείστον με την εφαρμογή συστημάτων διάχυσης μεσαίας ή
χονδρής φυσαλίδας.
Ο αντιδραστήρας εναλλασσόμενων λειτουργιών (SBR), που έχει ως κύριο

χαρακτηριστικό το συνδυασμό σε κοινή δεξαμενή των λειτουργιών του βιολογικού
αντιδραστήρα ενεργού ιλύος και της δεξαμενής δευτεροβάθμιας καθίζησης. Έχει τρεις (3)
κύριες εναλλασσόμενες φάσεις λειτουργίας Ι, ΙΙ και ΙΙΙ. Η βασική διαφοροποίηση του
αντιδραστήρα SBR από ένα συμβατικό σύστημα ενεργού ιλύος έγκειται στο γεγονός ότι
στον αντιδραστήρα SBR η διακριτοποίηση των βιοχημικών αντιδράσεων και της φυσικής
διεργασίας της καθίζησης δεν είναι χωρική (όπως στο σύστημα ενεργού ιλύος) αλλά
χρονική.
Ένας πλήρης κύκλος λειτουργίας ενός συστήματος SBR αποτελείται από τέσσερις
διαδοχικές Φάσεις. Στη Φάση Ι (Φάση εισροής) εισέρχονται τα προς επεξεργασία λύματα
στη δεξαμενή. Η φάση αυτή μπορεί να συνδυαστεί και με την επιτέλεση βιοχημικών
διεργασιών στην περίπτωση κατά την οποία τεθεί σε λειτουργία το σύστημα ανάμιξης (για
την αποκατάσταση ανοξικών συνθηκών) ή το σύστημα αερισμού (για την αποκατάσταση
αερόβιων συνθηκών) της δεξαμενής. Στη συνέχεια ακολουθεί η Φάση ΙΙ (φάση
αντιδράσεων) κατά τη διάρκεια της οποίας αποκαθίστανται εναλλακτικές και ανάλογα με τις
απαιτήσεις επεξεργασίας, αναερόβιες, ανοξικές και αερόβιες με ενεργοποίηση και
απενεργοποίηση των διατάξεων ανάμιξης και αερισμού. Μετά το πέρας της φάσης των
αντιδράσεων, απενεργοποιείται το σύστημα ανάμιξης ή/και αερισμού για την επίτευξη
συνθηκών ηρεμίας και την καθίζηση των καθιζήσιμων στερεών στον πυθμένα της
δεξαμενής (Φάση ΙΙΙ – καθίζηση). Κατά την Φάση IV (φάση εκκένωσης) η οποία αποτελεί
και την τελευταία φάση, απομακρύνονται υπό συνθήκες ηρεμίας τα επεξεργασμένα λύματα
με τη βοήθεια τηλεσκοπικής δικλείδας, επιπλέοντος υπερχειλιστή ή άλλου κατάλληλου
εξαρτήματος που εξασφαλίζει σταθερή παροχή απομάκρυνσης. Στη ίδια φάση
απομακρύνεται και η περίσσεια λάσπης.
Το σύστημα χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό απομάκρυνσης του οργανικού φορτίου,
ο οποίος μπορεί να ξεπεράσει και τα 95%. Ο βαθμός απομάκρυνσης αζώτου και
φωσφόρου εξαρτάται από τις εναλλαγές των επιμέρους φάσεων αντιδράσεων, εισροής και
λοιπών λειτουργιών. Η σχετική εμπειρία είναι περιορισμένη αλλά φαίνεται ότι δεν είναι
δύσκολο να επιτυγχάνονται μέσες απομειώσεις της τάξης του 70-80%.

Για τον αερισμό χρησιμοποιούνται διαχυτές αέρα και λιγότερο συχνά επιπλέοντες
μηχανικοί αεριστήρες.
7.1.1.2.2. Ενεργοποιημένη λάσπη (παρατεταμένος αερισμός) με απολύμανση για

άρδευση
Στον βιολογικό αντιδραστήρα ενεργοποιημένης λάσπης το οργανικό φορτίο που

περιέχεται στα λύματα καταναλώνεται από μικροοργανισμούς που αιωρούνται στον
αντιδραστήρα.
Πριν τη βιολογική επεξεργασία τα λύματα υφίστανται μηχανική επεξεργάσια. Tα
εσχαρίσματα κατακρατούνται σε μία χειροκίνητη εσχάρα. H άμμος απομακρύνεται σε δύο
παράλληλες, οριζόντιες παγίδες άμμου.
O αντιδραστήρας ενεργοποιημένης λάσπης αποτελείται από μία οξειδωτική τάφρο και ο
αέρας παρέχεται από ένα επιφανειακό αεριστήρα. O αεριστήρας διατηρεί επίσης τη λάσπη
σε αιώρηση.
Τελικά η ενεργοποιημένη λάσπη διαχωρίζεται από τα βιολογικά επεξεργασμένα λύματα
με τη βαρύτητα σε μια δεξαμενή δευτεροβάθμιας καθίζησης.
Συνήθως χρησιμοποιείται μία κυκλική δεξαμενή καθίζησης με ένα περιστρεφόμενο
ξέστρο λάσπης, που είναι από τις πιο αξιόπιστες κατασκευές του είδους. H λάσπη από την
δεξαμενή δευτεροβάθμιας καθίζησης ανακυκλοφορεί στη δεξαμενή ενεργοποιημένης
λάσπης με τη βοήθεια υποβρύχιων φυγοκεντρικών αντλιών.
H περίσσεια λάσπης μεταφέρεται σε κλίνες ξήρανσης ή σε δεξαμενές αποθήκευσης
λάσπης (παχυντές βαρύτητας) και απομακρύνεται με κατάλληλο βυτιοφόρο. H περίσσεια
λάσπης μπορεί να μεταφέρεται για αφυδάτωση σε μεγαλύτερες εγκαταστάσεις.
Για να αποφευχθεί το πρόβλημα των οσμών από τη μη σταθεροποιημένη λάσπη οι
εγκαταστάσεις σχεδιάζονται με παρατεταμένο αερισμό.
7.1.1.2.3. Σύστημα βιοαντιδραστήρων με μεμβράνες (Μembrane Bioreactor MBR)
Το Σύστημα βιοαντιδραστήρων με μεμβράνες (ΜΒR) αποτελεί σχετικά πρόσφατη

εξέλιξη στον τομέα της Επεξεργασίας Λυμάτων και την Αντιρρυπαντική Τεχνολογία
γενικότερα. Η μέθοδος αυτή, ουσιαστικά, αποτελεί τον συνδυασμό της κλασσικής και
ευρέως διαδεδομένης μεθόδου ενεργού ιλύος με την διύλιση (Μικροδιύλιση ή Υπερδιύλιση
ΜF-UF) καταργώντας έτσι την χρήση δεξαμενών τελικής καθίζησης ως μέσο διαύγασης
της τελικής εκροής και συμπύκνωσης της παραγόμενης ιλύος.

Αναλυτικότερα, η καινοτομία της μεθόδου έγκειται στη χρήση ειδικών μεμβρανών νέας
τεχνολογίας οποίες βρίσκονται βυθισμένες στο ανάμικτο υγρό και μέσω των οποίων
διακινούνται τα λύματα. Το σύστημα ΜΒR εφαρμόζει σε γενικές γραμμές τις αρχές
λειτουργίας ενός τυπικού συστήματος Ενεργού Ιλύος με τη διαφορά ότι οι συγκεντρώσεις
ανάμεικτου υγρού κυμαίνονται από 10 έως 20kgr/m3 ενώ η ηλικία της λάσπης
διαμορφώνεται στις 30-60 μέρες ελαχιστοποιώντας τον υδραυλικό χρόνο παραμονής και
την πλεονάζουσα ιλύ που προκύπτει πλήρως σταθεροποιημένη. Οι δεξαμενές τελικής
καθίζησης του συστήματος ενεργού ιλύος αντικαθίστανται από μονάδες διύλισης μέσω
μεμβρανών (τύπου MF ή UF) με πόρους από 0,01μm έως 1μm και κατά μέσο όρο κατά
0,4μm. Η ανακυκλοφορία της ενεργού ιλύος γίνεται με ταχείς ρυθμούς της τάξης των 5Q
(όπου Q η παροχή σχεδιασμού) σε αντίθεση με τα κλασσικά συστήματα ενεργού ιλύος
που η ανακυκλοφορία παίρνει τιμές από 0,5-1,5Q.
Το πρόβλημα της έμφραξης των μεμβρανών χρήζει προσοχής καθώς μπορεί να
οδηγήσει σε αστοχία της εγκατάστασης και αντιμετωπίζεται τόσο με την βελτιωμένη
ποιότητα μεμβρανών όσο και με την κατάλληλη προεπεξεργασία των λυμάτων. Ως τέτοια
νοείται ο αερισμός και η μικροεσχάρωση των εισερχόμενων λυμάτων.
O καθαρισμός των μεμβρανών επιτυγχάνεται συνήθως μέσω του αερισμού (μεγάλες
φυσαλίδες, sMBR) ή με αντίστροφη έκπλυση και κατά τακτά χρονικά διαστήματα με χρήση
χημικών διαλυμάτων. Ο αναμενόμενος μέσος χρόνος ζωής μιας τέτοιας μεμβράνης
κυμαίνεται από 3-10 χρόνια, γεγονός που εξαρτάται από την ποιότητα των εισερχόμενων
λυμάτων, την ποιότητα της μεμβράνης και την μέθοδο προεπεξεργασίας.
Το σύστημα ΜRB λειτουργεί είτε με εμβαπτιζόμενες μεμβράνες στον βιοαντιδραστήρα
(sMBR) είτε με εξωτερικές μεμβράνες (side-stream MBR).
7.1.2. Περιγραφή πιθανών εναλλακτικών λύσεων μεγέθους έργου
Για το μέγεθος του έργου, σε σχέση με την έκταση κάλυψης των υπό μελέτη υποδομών,
υπάρχουν ουσιαστικά δύο εναλλακτικές λύσεις. Η πρώτη αφορά την ομαδοποίηση
διαχείρισης των λυμάτων του οικισμού της Χώρας Σφακίων με τους οικισμούς Κομιτάδες
και Βρασκάς. Η δεύτερη αφορά την διαχείριση των λυμάτων μόνο του οικισμού της Χώρας
Σφακίων, που είχε εξεταστεί και στην προγενέστερη (1993), μη εγκεκριμένη,
Περιβαλλοντική μελέτη.
Όσον αφορά τα μεγέθη των ίδιων των επιμέρους υποδομών, και κυρίως της Ε.Ε.Λ.,
αυτό εξαρτάται κυρίως από την τεχνολογία που θα υιοθετηθεί. Γενικός κανόνας είναι ότι τα
φυσικά συστήματα επεξεργασίας απαιτούν περισσότερη έκταση για την κατασκευή τους σε

σχέση με τα μηχανικά συστήματα, ενώ ανάμεσα και σε αυτά υπάρχουν μεγάλες

διαφοροποιήσεις.
7.1.3. Περιγραφή πιθανών εναλλακτικών λύσεων θέσης έργου
Για την επιλογή της καταλληλότερης θέσης κατασκευής του έργου, είναι πολλοί οι
παράγοντες που επηρεάζουν την τελική απόφαση. Εν συντομία αυτοί είναι:
• η δομή του οικιστικού δικτύου και η τάση ανάπτυξης

• η απόσταση από τα υφιστάμενα κτίρια
• η δομή του οδικού δικτύου
• η δομή του υφιστάμενου (εάν υπάρχει) ή σχεδιαζόμενου αποχετευτικού δικτύου
και η απόσταση της θέσης της Ε.Ε.Λ. από την περιοχή εξυπηρέτησής του
• η δυνατότητα προσαγωγής των λυμάτων προς τη θέση της Ε.Ε.Λ. με δίκτυα
βαρύτητας ή με τις ελάχιστες δυνατές αντλήσεις
• η διάταξη των περιοχών πιθανής διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων και η
απόστασή τους από τη θέση της Ε.Ε.Λ.
• το ιδιοκτησιακό καθεστώς, η ευκολία απόκτησης της έκτασης, το εμβαδόν, η
ορατότητά της από κατοικημένες περιοχές και η προσβασιμότητά της
• το γεωλογικό και υδρογεωλογικό καθεστώς της περιοχής (σεισμικότητα,
περατότητα γεωλογικού υποβάθρου, υδροφορέας και χρήση του, γεωτρήσεις,
πηγάδια, πηγές, κλπ)
• το ανάγλυφο, οι κλίσεις και γενική η γεωμορφολογία της περιοχής
• οι διάφοροι θεσμικοί και νομικοί περιορισμοί (αρχαιολογικές ζώνες, περιοχές
προστασίας της φύσης, κλπ)
• οι υφιστάμενες και θεσμοθετημένες χρήσεις γης (τουριστικές περιοχές, γεωργική
γη υψηλής παραγωγικότητας, κλπ)
• οι απόψεις των τοπικών παραγόντων και της κοινωνίας και η αποφυγή
αντιδράσεων
Οι παραπάνω παράγοντες είναι οι σημαντικότεροι ίσως που καθορίζουν την επιλογή

της βέλτιστης θέσης για την κατασκευή του έργου, αλλά όχι και οι μόνοι. Σε κάθε
περίπτωση όμως, θα πρέπει να πληρούνται οι ελάχιστες αποδεκτές προϋποθέσεις, ώστε
η τελικά επιλεγόμενη έκταση να ενισχύει τη λειτουργικότητα, την αποτελεσματικότητα, την

οικονομική κατασκευή και λειτουργία του έργου, όπως επίσης την προστασία του φυσικού
και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων της
περιοχής.
7.1.4. Περιγραφή πιθανών εναλλακτικών λύσεων διάθεσης των

επεξεργασμένων λυμάτων
Γενικότερα, οι πιθανές λύσεις για τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων

περιλαμβάνουν τις εξής κατηγορίες:
α) την επαναχρησιμοποίηση για ωφέλιμο σκοπό

β) τη διάθεση σε επιφανειακά νερά
Με την εφαρμογή της ΚΥΑ οικ. 145116/2011 (ΦΕΚ 354-Β-2011) «Καθορισμός μέτρων,
άλλες διατάξεις», καθορίστηκαν οι κατηγορίες επαναχρησιμοποίησης των
επεξεργασμένων λυμάτων, αναλόγως της επεξεργασίας που τυγχάνουν, του βαθμού
καθαρότητάς τους και των ελέγχων που πραγματοποιούνται. Αυτές είναι:
i. Άρδευση («περιορισμένη» ή «απεριόριστη»)

ii. Τροφοδότηση ή εμπλουτισμός υπόγειων υδροφορέων
iii. Αστική και περιαστική επαναχρησιμοποίηση
iv. Βιομηχανική χρήση
v. Στα υδατικά συστήματα του άρθρου 7 του ΠΔ 51/2007 (που χρησιμοποιούνται για
την απόληψη πόσιμου νερού)
Σημειώνεται ότι σε κάποιες από τις παραπάνω κατηγορίες, περιλαμβάνονται μέθοδοι

διάθεσης οι οποίες δεν έχουν την έννοια της επαναχρησιμοποίησης για άμεσο όφελος,
όπως π.χ. η διάθεση σε υπεδάφιες τάφρους που εντάσσεται στην κατηγορία του
εμπλουτισμού υπόγειου υδροφορέα.
Αντίστοιχα, στην περίπτωση διάθεσης σε υγρό αποδέκτη, περιλαμβάνεται η διάθεση σε
λίμνες, ρέματα ή τη θάλασσα.

7.1.5. Μηδενική λύση
Η Μηδενική Λύση στη συγκεκριμένη περίπτωση αφορά την διατήρηση της υφιστάμενης
κατάστασης στη διαχείριση των λυμάτων, της οποίας τα χαρακτηριστικά συνοπτικά είναι:
• Συνεχιζόμενη ανεξέλεγκτη διαχείριση των λυμάτων της συνεχώς
αναπτυσσόμενης τουριστικά και οικιστικά περιοχής της Χώρας Σφακίων, με τη
διάθεσή τους σε απορροφητικούς βόθρους χωρίς έλεγχο και συνεχής κίνδυνος
για τα επιφανειακά και υπόγεια νερά και τη δημόσια υγεία.
• Εξυπηρέτηση μόνο του σημερινού τμήματος του οικισμού που διαθέτει

αποχετευτικό δίκτυο και στην ουσία απομακρύνει τα λύματα από τον οικισμό
αλλά αυτά καταλήγουν επίσης σε απορροφητικό βόθρο, που στην ουσία
εγκυμονεί όλους τους κινδύνους που προαναφέρθηκαν.
• Υποβάθμιση του ιδιαίτερα αξιόλογου φυσικού και ανθρωπογενούς

περιβάλλοντος της περιοχής και της ταυτότητάς της.
• Υγειονομικοί κίνδυνοι για τον κάτοικο και τον επισκέπτη της περιοχής
• Κίνδυνος δυσφήμισης για την περιοχή, που αποτελεί πόλο έλξης για επισκέπτες
και τουρίστες, και εμπόδιο στην αναπτυξιακή πορεία της
Είναι προφανές ότι η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης δεν αποτελεί κατάλληλη
επιλογή για την περιοχή και επομένως θα πρέπει ως λύση να απορριφθεί. Αντίθετα, η
προτεινόμενη λύση αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τα παραπάνω προβληματικά
χαρακτηριστικά της σημερινής κατάστασης που στο μέλλον θα μεγιστοποιηθούν αν η
κατάσταση διατηρηθεί ως έχει.
7.2. Αξιολόγηση και αιτιολόγηση προτεινόμενων λύσεων
Στο παρόν κεφάλαιο εξετάζονται οι διάφορες εναλλακτικές λύσεις που παρουσιάστηκαν.

Σημειώνεται ότι η Μηδενική λύση απορρίπτεται, λόγω των συνεπειών που
προαναφέρθηκαν.
7.2.1. Προτεινόμενη λύση επεξεργασίας
Μετά την παρουσίαση των διαθέσιμων εναλλακτικών λύσεων επεξεργασίας,

ακολούθησε το επόμενο στάδιο της διαδικασίας επιλογής της κατάλληλης λύσης.

Απορρίφθηκε η λύση του πρωτοβάθμιου καθαρισμού σε σηπτική δεξαμενή και

υπεδάφια διάθεση των ημιεπεξεργασμένων λυμάτων, λόγω:
− της χαμηλής ποιότητας της εκροής, που η διαχείρισή της εκ των υστέρων
αποτελεί επίσης μεγάλο πρόβλημα.
− της πιθανότητας μη έγκρισης της λύσης αυτής από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
− με τη συγκεκριμένη λύση δεν θα ήταν δυνατή η επαναχρησιμοποίηση των
λυμάτων για άρδευση, σήμερα και μελλοντικά.
− της αδυναμίας εξασφάλισης των απαιτούμενων μεγάλων εκτάσεων σε
καταλληλότερες περιοχές για την κατασκευή υπεδάφιου συστήματος διάθεσης.
Απορρίφθηκε η λύση του τεχνητού υγροβιότοπου ή του χαλικόφιλτρου (φυσικό

σύστημα) στη συγκεκριμένη περιοχή, επειδή:
− απαιτούνται μεγάλες εκτάσεις, με ομαλό ανάγλυφο και κλίσεις, που δεν είναι
εύκολο να εξευρεθούν κοντά στην περιοχή εξυπηρέτησης, καθότι οι διαθέσιμες
εκτάσεις είναι περιορισμένες, ενώ η λύση της εξεύρεσης χώρου σε μεγαλύτερη
απόσταση ενέχει ακόμα μεγαλύτερους περιβαλλοντικούς κινδύνους και κόστη
κατασκευής, λειτουργίας και συντήρησης δικτύου μεταφοράς των λυμάτων, λόγω
και της ανάγκης πρόσθετων αντλιοστασίων.
− η λύση αυτή συμπεριλαμβάνει και ανοικτές δεξαμενές, που αυξάνουν την
πιθανότητα δημιουργίας οχλήσεων και πιθανά θα προκαλούσαν και αντιδράσεις
και δυσκολία στην αποδοχή του συστήματος αυτού από τους κατοίκους της
περιοχής.
− με τη λύση αυτή δεν καλύπτονται οι προδιαγραφές της νομοθεσίας για την
ελάχιστη αποδεκτή ποιότητα εκροής (για «απεριόριστη» άρδευση καλλιεργειών),
που έχει οριστεί στα επίπεδα αυτά για λόγους ασφαλείας αλλά και για να είναι
δυνατή η επαναχρησιμοποίησή της σε καλλιέργειες της περιοχής.
Απορρίφθηκε η λύση του βιοαντιδραστήρα αιωρούμενου βιολογικού φιλμ

(Moving Bed Bio-Reactor, MBBR), λόγω:
− των αυξημένων απαιτήσεων σε επίβλεψη της λειτουργίας, ελέγχους και
συντήρηση, λόγω και του σχετικά περίπλοκου σχεδιασμού του, από
εξειδικευμένο προσωπικό, ιδιαίτερα σε σχέση με άλλα σύγχρονα συστήματα.

− των αυξημένων ενεργειακών απαιτήσεων για τη λειτουργία, ιδιαίτερα σε σχέση με

άλλα σύγχρονα συστήματα, που οδηγεί σε αυξημένες λειτουργικές δαπάνες και
μεγαλύτερη περιβαλλοντική επιβάρυνση.
− της παραγωγής μεγαλύτερων ποσοτήτων παραπροϊόντων (κυρίως περίσσειας
ιλύος) προς διαχείριση, σε σχέση με άλλα σύγχρονα συστήματα, που αυξάνει τον
κίνδυνο δημιουργίας οχλήσεων, καθώς και τη δυσκολία και το κόστος διαχείρισής
τους.
− της σχετικής ευαισθησίας του συστήματος σε διακοπές ηλεκτροδότησης, ρίψη μη
κατάλληλων υλικών στο δίκτυο σε μικρές – μέτριες ποσότητες (πετρελαιοειδή,
τοξικά, κλπ), διακύμανση του υδραυλικού και οργανικού φορτίου (χωρίς επαρκή
εξισορρόπηση) και με μεγάλο χρόνο επαναφοράς σε κανονική λειτουργία.
− του μεγαλύτερου κινδύνου οχλήσεων από θόρυβο λόγω της χρήσης φυσητήρων.
− της συνήθους απαίτησης περαιτέρω επεξεργασίας για την επίτευξη των
προδιαγραφών της νομοθεσίας, για την ελάχιστη αποδεκτή ποιότητα εκροής που
έχει οριστεί.
Ωστόσο, στα πλαίσια του σχεδιασμού που υιοθετείται στην παρούσα απορρίπτεται η
λύση αυτή, με την επέκταση των περιοχών εξυπηρέτησης και τη συνακόλουθη αύξηση του
πληθυσμού εξυπηρέτησης, λόγω των μειονεκτημάτων της μεθόδου που προαναφέρθηκαν,
των γενικά πεπαλαιωμένων υποδομών (παρά τις βελτιώσεις που πραγματοποιήθηκαν)
αλλά και λόγω της επιλογής για επίτευξη ποιότητας εκροής στα επίπεδα του Πίν. 2 του
Παραρτ. Ι της ΚΥΑ οικ. 145116/2011 (ΦΕΚ 354-Β-2011) για «απεριόριστη» άρδευση
καλλιεργειών, που είναι δύσκολο να επιτευχθεί με τη συγκεκριμένη μέθοδο χωρίς
προσθήκη περαιτέρω επεξεργασίας.
Απορρίφθηκε η λύση του αντιδραστήρα εναλλασσόμενων λειτουργιών (SBR),

λόγω:
− των αυξημένων απαιτήσεων σε επίβλεψη της λειτουργίας, ελέγχους και
συντήρηση, από εξειδικευμένο προσωπικό, ιδιαίτερα σε σχέση με άλλα
σύγχρονα συστήματα.
− των αυξημένων ενεργειακών απαιτήσεων για τη λειτουργία, ιδιαίτερα σε σχέση με

− της παραγωγής μεγαλύτερων ποσοτήτων παραπροϊόντων (κυρίως περίσσειας

ιλύος) προς διαχείριση, σε σχέση με άλλα σύγχρονα συστήματα, που αυξάνει τον
κίνδυνο δημιουργίας οχλήσεων, καθώς και τη δυσκολία και το κόστος διαχείρισής
τους.
− της σχετικής ευαισθησίας του συστήματος σε διακοπές ηλεκτροδότησης, ρίψη μη
κατάλληλων υλικών στο δίκτυο σε μικρές – μέτριες ποσότητες (πετρελαιοειδή,
τοξικά, κλπ), διακύμανση του υδραυλικού και οργανικού φορτίου (χωρίς επαρκή
εξισορρόπηση) και με μεγάλο χρόνο επαναφοράς σε κανονική λειτουργία.
− του μεγαλύτερου κινδύνου οχλήσεων από θόρυβο λόγω της χρήσης φυσητήρων.
Απορρίφθηκε η λύση της ενεργοποιημένης λάσπης (με παρατεταμένο αερισμό),

λόγω:
− των υψηλών ενεργειακών απαιτήσεων για τη λειτουργία, που οδηγεί σε
αυξημένες λειτουργικές δαπάνες και μεγαλύτερη περιβαλλοντική επιβάρυνση.
− των αυξημένων απαιτήσεων σε επίβλεψη της λειτουργίας και τη συντήρηση, με
εξειδικευμένο προσωπικό.
− της παραγωγής μεγάλων ποσοτήτων παραπροϊόντων (κυρίως περίσσειας ιλύος)
προς διαχείριση, που αυξάνει τον κίνδυνο δημιουργίας οχλήσεων, καθώς και τη
δυσκολία και το κόστος διαχείρισής τους.
− της ευαισθησίας σε τοξικές ουσίες, μεταβολές στο φορτίο εισόδου, κλπ.
− οι ανοικτές δεξαμενές που διαθέτει, σε συνδυασμό με τις διατάξεις ανάδευσης και
αερισμού, αυξάνουν τους κινδύνους οχλήσεων (σταγονίδια, οσμές, έντομα, κλπ).
− του ότι γενικά είναι θορυβώδεις εγκαταστάσεις.
Απορρίφθηκε η λύση βιοαντιδραστήρων με μεμβράνες (Μembrane Bioreactor

MBR), λόγω:

− του υψηλού κόστους κατασκευής και συντήρησης (λόγω και της απαίτησης
αντικατάστασης των μεμβρανών μετά από κάποιο χρόνο λειτουργίας).
− των υψηλών ενεργειακών απαιτήσεων για τη λειτουργία, ιδιαίτερα σε σχέση με
− των αυξημένων απαιτήσεων σε επίβλεψη της λειτουργίας και τη συντήρηση,
ιδιαίτερα σε σχέση με άλλα σύγχρονα συστήματα.
− της παραγωγής μεγάλων ποσοτήτων παραπροϊόντων (κυρίως περίσσειας ιλύος)
προς διαχείριση, που αυξάνει τον κίνδυνο δημιουργίας οχλήσεων, καθώς και τη
δυσκολία και το κόστος διαχείρισής τους.
− της ανάγκης ύπαρξης δεξαμενής εξισορρόπησης, που πιθανόν στο διαθέσιμο
χώρο να μην ήταν εφικτή η κατασκευή της.
Οι υπόλοιπες τεχνολογίες επεξεργασίας που εξετάστηκαν (βιολογικά φίλτρα

προσκολλημένης βιομάζας με πληρωτικά υλικά και βιοδίσκοι – βιορότορες), γενικά
αντιμετωπίζουν σε μικρότερο βαθμό τα προβλήματα των υπόλοιπων μεθόδων που
προαναφέρθηκαν. Γενικά, τα σύγχρονα συστήματα που υιοθετούν τις τεχνολογίες αυτές,
έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:
- λογικό κόστος κατασκευής και πολύ μικρές δαπάνες λειτουργίας και συντήρησης
- παρουσιάζουν ελάχιστη έως μικρή παραγωγή βιολογικής λάσπης και γενικά
παραπροϊόντων επεξεργασίας
- η λειτουργία και η ποιότητα εκροής δεν επηρεάζονται από πολύωρες διακοπές
ηλεκτρικού ρεύματος
- εξασφαλίζουν πολύ καλή ποιότητα εκροής, κατάλληλη για «απεριόριστη» άρδευση
καλλιεργειών στην περιοχή, και στην πλειονότητα των διαθέσιμων συστημάτων
χωρίς να απαιτείται προσθήκη περαιτέρω σταδίου επεξεργασίας.
- κατασκευάζονται με τη μορφή κλειστών – προκατασκευασμένων μονάδων και έτσι
δεν παρουσιάζουν ενοχλητικές οσμές, θόρυβο ή σταγονίδια.
- λόγω του μικρού τους μεγέθους, της ελάχιστης έκτασης που καταλαμβάνουν (σε
σχέση με άλλες τεχνολογίες) και του γεγονότος ότι κατασκευάζονται σε
προκατασκευασμένες μονάδες, αφενός μπορούν να προσαρμοστούν στον εκάστοτε
χώρο με ευκολία, αφετέρου καθίσταται εύκολη η μελλοντική επέκταση της
εγκατάστασης όταν και αν αυτό απαιτηθεί.

- δεν απαιτούν στελέχωση του Φορέα Λειτουργίας με εξειδικευμένο προσωπικό για

την επαρκή συντήρηση και σωστή λειτουργία του συστήματος, λόγω του απλού
τους χειρισμού και συντήρησης.
Ανάμεσα στις μεθόδους αυτές, η προτεινόμενη μέθοδος επεξεργασίας που επιλέγεται

για τη συγκεκριμένη Ε.Ε.Λ. είναι αυτή της προσκολλημένης βιομάζας σε βιολογικά φίλτρα
με κλειστές – προκατασκευασμένες μονάδες, καθότι διαθέτει γενικότερα χαμηλότερες
ενεργειακές ανάγκες (και επομένως χαμηλότερες λειτουργικές δαπάνες), καθώς και γενικά
καλύτερη ποιότητα εκροής, σε σχέση με τα συστήματα βιοδίσκων – βιοροτόρων, στα
επιθυμητά επίπεδα που προαναφέρθηκαν.
Επομένως, το προτεινόμενο σύστημα επεξεργασίας αποτελείται από τα παρακάτω:
➢ προεπεξεργασία σε σηπτική δεξαμενή,
➢ βιολογική επεξεργασία σε σύστημα προσκολλημένης βιομάζας με
πληρωτικά υλικά σε προκατασκευασμένες μονάδες,
➢ απολύμανση των επεξεργασμένων λυμάτων για ασφαλή διάθεση
Τα χαρακτηριστικά και τα πλεονεκτήματα του συστήματος που προτείνεται στην

παρούσα είναι:
– Πλήρης κάλυψη όλων των δυνητικά οχλουσών τμημάτων της μονάδας, ώστε να μην
υπάρχει καμιά όχληση στην περιοχή, ούτε σε μερικές δεκάδες μέτρα απόσταση.
– Δεν παράγεται καθόλου βιολογική λάσπη (λυματολάσπη). Η μάζα των καθιζάνοντων
στερεών που θα προέρχεται από τις σηπτικές δεξαμενές του έργου (που θα είναι
χωροθετημένες εκτός του γηπέδου της Ε.Ε.Λ.), θα είναι αρκετά σταθεροποιημένη και
η παραγόμενη ποσότητα ελάχιστη ώστε να μπορεί να οδηγείται, με τις λιγότερες
δυνατές οχλήσεις και δαπάνες, προς περαιτέρω επεξεργασία στο γήπεδο της Ε.Ε.Λ.
με κατάλληλες υποδομές διαχείρισης.
– Δεν απαιτεί τελική δεξαμενή καθίζησης, με συνέπεια να μην υφίστανται κίνδυνοι
εμφάνισης φαινομένων διόγκωσης της ιλύος, όπως με άλλες μεθόδους επεξεργασίας
όταν δεν γίνεται επαρκής νιτροποίηση – απονιτροποίηση των λυμάτων.
– Δεν δημιουργεί αισθητικά προβλήματα και εξουδετερώνει με μεγάλες αποδόσεις τα
παθογόνα μικρόβια των λυμάτων.
– Μεγάλη ανθεκτικότητα και ελαστικότητα σε μεταβολές του υδραυλικού και βιολογικού
φορτίου (ακόμη και σε απότομες μεταβολές φορτίων), καθώς και στα ποιοτικά

χαρακτηριστικά των εισερχόμενων λυμάτων. Μεγάλη αντοχή σε διακοπές ηλεκτρικού

ρεύματος.
– Χαμηλό κόστος κατασκευής και ελάχιστο κόστος λειτουργίας έναντι του κλασικού
συστήματος παρατεταμένου αερισμού και των περισσοτέρων διαθέσιμων
τεχνολογιών επεξεργασίας.
– Υψηλή ποιότητα εκροής, κατάλληλη για «απεριόριστη» άρδευση καλλιεργειών και για
διάθεση στον εναλλακτικό αποδέκτη.
– Δυνατότητα εύκολης μελλοντικής επέκτασης της εγκατάστασης αν αυτό απαιτηθεί,
λόγω π.χ. αύξησης του εξυπηρετούμενου πληθυσμού.
– Ευκολία προσαρμογής στο χώρο.
Εναλλακτικά στην εγκατάσταση μπορούν να γίνουν δεκτά όλα τα συστήματα αερόβιας

επεξεργασίας κλειστού τύπου που υπερκαλύπτουν τη δυναμικότητα, τις προδιαγραφές
εκροής, χωρίς θόρυβο και οσμές με ελεγχόμενες εκπομπές και πλήρη συμμόρφωση με τις
απαιτήσεις της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) που θα εκδοθεί, για
την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση όλων των δυνητικών
επιπτώσεων.
Στην περίπτωση επιλογής κατά τη φάση του σχετικού διαγωνισμού διαφορετικού
συστήματος από το προτεινόμενο, θα πρέπει ο φορέας του έργου να προχωρήσει στις
ενέργειες που προβλέπονται στο Ν. 4014/2011 (ΦΕΚ 209/Α/2011), προκειμένου να
υπάρξει πλήρης συμμόρφωση με την εγκεκριμένη ΑΕΠΟ. Στα συστήματα επεξεργασίας
που περιλαμβάνουν καθίζηση, για την αποφυγή φαινομένων ανύψωσης ιλύος σε αυτήν
(rising sludge) θα πρέπει να διασφαλίζεται η αποδοτική νιτροποίηση και απονιτροποίηση
στην βιολογική βαθμίδα.
7.2.2. Προτεινόμενη λύση μεγέθους του έργου
Όσον αφορά το μέγεθος του έργου, σε σχέση με την έκταση κάλυψης των υπό μελέτη
υποδομών, το σενάριο της ομαδοποίησης διαχείρισης των λυμάτων του οικισμού της
Χώρας Σφακίων με άλλους οικισμούς σε κοινή Ε.Ε.Λ., στα πλαίσια της παρούσας μελέτης
εξετάστηκε και απορρίφθηκε, για τους εξής λόγους:

Η λύση αυτή προϋποθέτει την κατασκευή αγωγών μεταφοράς των λυμάτων από τον ή
τους λοιπούς οικισμούς προς τη θέση της κοινής Ε.Ε.Λ., εφόσον αυτή χωροθετηθεί κοντά
στην περιοχή της Χώρας Σφακίων. Επειδή η οδική απόσταση μεταξύ του πλησιέστερου
οικισμού που είναι οι Κομιτάδες έως τις παρυφές της Χώρας Σφακίων, είναι άνω των 2
χλμ., και λόγω της μορφολογίας της περιοχής και των κλίσεων του οδικού δικτύου από το
οποίο θα διέρχεται ο αγωγός ενδέχεται θα απαιτηθεί αντλιοστάσιο ή αντλιοστάσια
μεταφοράς που θα αυξήσουν το κατασκευαστικο κόστος. Η διέλευση των αγωγών από
ιδιοκτησίες προκειμένου να αποφευχθεί η κατασκευή αντλιοστασίου ενέχει επίσης
δυσκολίες και αβεβαιότητες. Η λύση αυτή επίσης ενέχει εκτεταμένες επεμβάσεις σε μεγάλο
μέρος του οδικού δικτύου, όπου θα χρειαστούν εκσκαφές, αποκαταστάσεις, κλπ, και
αυξημένους κινδύνους για το έργο λόγω της εξάπλωσής του στο χώρο.
Τα ίδια με τα παραπάνω πρόβληματα και ακόμα σε μεγαλύτερη ένταση προκύπτουν
εφόσον η χωροθέτηση της κοινής Ε.Ε.Λ. γίνει πλησιέστερα στους προαναφερθέντες
οικισμούς, που εκτός την επέκταση του αγωγού μεταφοράς από τον οικισμό της Χώρας
Σφακίων προϋποθέτει και τη δημιουργία αρκετών αντλιοστασίων λυμάτων για την
ανύψωσή τους, καθότι οι οικισμοί αυτοί βρίσκονται σε αρκετά μεγαλύτερο υψόμετρο απο
τη Χώρα Σφακίων. Εκτός του πολύ αυξημένου κατασκευαστικού και κυρίως λειτουργικού
κόστους, η επιλογή αυτή απαιτεί την εξεύρεση πρόσθετων χώρων για την κατασκευή
αντλιοστασίων και αυξάνει τις πιθανότητες δημιουργίας οχλήσεων, που συχνά
παρατηρούνται σε περιπτώσεις πολλών αντλιοστασίων σε σειρά, όπως η επιτάχυνση της
αλλοίωσης των λυμάτων, ενίσχυση της διαβρωτικής τους δράσης, συχνές βλάβες και
αυξημένα επίπεδα οσμών. Σε περίπτωση δε βλάβης ενός μόνο αντλιοστασίου, όλο το
σύστημα μεταφοράς θα τεθεί εκτός λειτουργίας, με προφανείς κινδύνους στο περιβάλλον
και τη δημόσια υγεία στην περιοχή.
Σε κάθε περίπτωση η ομαδοποίηση της διαχείρισης των λυμάτων της Χώρας Σφακίων
με άλλους οικισμούς σε κοινή Ε.Ε.Λ., απαιτεί την κατασκευή δικτύου μεταφοράς και ενέχει
εκτεταμένες επεμβάσεις σε μεγάλο μέρος του οδικού δικτύου, δυσχεραίνοντας υπέρμετρα
την υλοποίηση των σχετικών έργων.
Συνεπώς, ορθά απορρίπτεται η ομαδοποίηση της διαχείρισης των λυμάτων της Χώρας
Σφακίων με άλλους οικισμούς. Επιλέγεται δε η ξεχωριστή διαχείριση των λυμάτων της
Χώρας Σφακίων, που μειώνει τους κινδύνους, τις επισφάλειες και τις αυξημένες δαπάνες
της άλλης εναλλακτικής και ενέχει λιγότερες επεμβάσεις στο χώρο.

Όσον αφορά τα μεγέθη των ίδιων των επιμέρους υποδομών, λόγω και της αρκετά
μεγάλης δυσκολία εξεύρεσης κατάλληλων και επαρκών χώρων για τα έργα, αναζητήθηκαν
λύσεις που να μην απαιτούν την εξεύρεση μεγάλων εκτάσεων για την κατασκευή των
σηπτικών δεξαμενών- αντλιοστασίων και της Ε.Ε.Λ.. Λόγω επίσης των συνθηκών αυτών,
αλλά και της σημασίας της ευρύτερης περιοχής, επιθυμητές είναι οι λύσεις που
εναρμονίζονται ευκολότερα με το τοπίο, έχουν αποδεκτό αισθητικό αποτέλεσμα, χαμηλά
ύψη και όγκους, κλπ., δεν προκαλούν δηλαδή οπτική – αισθητική όχληση. Επίσης,
προτεραιότητα δόθηκε στις λύσεις που θα ήταν εύκολα προσαρμόσιμες στο ανάγλυφο της
περιοχής, χωρίς την απαίτηση μεγάλων επεμβάσεων.
Στα πλαίσια αυτά υιοθετήθηκαν λύσεις με μικρή απαίτηση σε έκταση και με χαμηλά
ύψη, όπως πλήρως υπόγειες σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια και σύγχρονη Ε.Ε.Λ. με
κλειστές προκατασκευασμένες μονάδες επεξεργασίας χαμηλού ύψους, μικρής απαίτησης
σε έκταση και ελάχιστες επεμβάσεις στο ανάγλυφο. Το σύνολο του έργου και οι επιμέρους
υποδομές του εντάσσεται κατά το καλύτερο δυνατό στο τοπίο της περιοχής και δεν
προκαλεί οπτική όχληση.
7.2.3. Προτεινόμενη θέση του έργου
Με βάση τα δεδομένα της περιοχής μελέτης και τις ανάγκες του έργου και με γνώμονα
το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα από πλευράς οικονομικής κατασκευής και λειτουργίας,
προστασίας του περιβάλλοντος, ελαχιστοποίησης των κινδύνων και οχλήσεων, κλπ.,
εξετάστηκαν και αξιολογήθηκαν διάφορες πιθανές θέσεις για τη χωροθέτηση της Ε.Ε.Λ.,
που είναι το τεχνικά σημαντικότερο τμήμα του.
Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι εναλλακτικές λύσεις για τη χωροθέτηση της
Ε.Ε.Λ. στην περιοχή (και των λοιπών υποδομών όπου αυτό είναι δυνατό), συγκρινόμενες
ως προς τους βασικότερους παράγοντες, όπως αυτοί παρουσιάστηκαν παραπάνω. Οι
παράγοντες αυτοί έχουν ομαδοποιηθεί και κωδικοποιηθεί ώστε να διευκολύνεται η
σύγκριση. Στις διπλανές στήλες αναγράφονται εν συντομία τα χαρακτηριστικά κάθε μίας εκ
των εναλλακτικών λύσεων που σχετίζονται με τους παραπάνω παράγοντες.
Οι εναλλακτικές λύσεις χωροθέτησης στην περιοχή αφορούν:
Α) Θέση στα ανατολικά του οικισμού της Χώρας Σφακίων σε απόσταση 900μ.
περίπου, έκτασης 2,8 στρ., και σε απόλυτο μέσο υψόμετρο 125 μ. περίπου. Είναι χέρσα
με κλίση 18% περίπου από βόρεια προς νότια. Οι θέσεις για τις λοιπές κύριες υποδομές
διαχείρισης των λυμάτων (σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Α3, Σ.Δ-Α4, αγωγοί) είναι

αυτές που προτείνονται τελικά στην παρούσα και απεικονίζονται στους συνοδευτικούς
χάρτες και σχέδια.
Β) Θέση στην περιοχή του Περιφερειακού Ιατρείου στα νοτιοανατολικά της Χώρας
Σφακίων, στην οποία κατά το προτεινόμενο τελικά σενάριο προβλέπεται η τοποθέτηση της
σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Α3, σε απόσταση από τον οικισμό περίπου 100 μ.
περίπου. Η συνολική έκταση είναι 2,0 στρ. περίπου και σε απόλυτο μέσο υψόμετρο 65 μ.
περίπου. Είναι χέρσα και έχει και έχει ελάχιστες κλίσεις, ενώ δυτικά της βρίσκεται το
Περιφερειακό ιατρείο. Σε περίπτωση επιλογής της θέσης αυτής, προφανώς δεν απαιτείται
ξεχωριστή σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο (όπως η Σ.Δ.-Α3 κατά το προτεινόμενο
σενάριο).
Γ) Θέση στα νοτιοανατολικά του οικισμού της Χώρας Σφακίων, σε απόσταση 1.500 μ.
περίπου έκτασης 3,5 στρ. περίπου και σε απόλυτο μέσο υψόμετρο 25 μ. περίπου. Είναι
χέρσα, με μερικές κλίσεις υψομετρικής διαφοράς έως και 5 μ. περίπου. Η συγκεκριμένη
θέση είχε προταθεί για την εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων σε παλαιότερη μελέτη του
1993 όπως προαναφέρθηκε στο κεφάλαιο 4.2. Παράλληλα, βρίσκεται σε σημείο πολύ
κοντά στο σημερινό σημείο διάθεσης των λυμάτων στον απορροφητικό βόθρο. Ωστόσο, ο
υφιστάμενος βαρυτικός αγωγός μεταφοράς των λυμάτων δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί
ως έχει, λόγω διέλευσής του από το ρέμα Σφακορύακο στα δυτικά, με αρνητική κλίση που
δημιουργεί προβλήματα με εμφράξεις κλπ.
Σημειώνεται ότι σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, θεωρούμε ως δεδομένη την κύρια
λύση διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων για επαναχρησιμοποίηση στις καλλιέργειες
της ευρύτερης περιοχής και με τις αντίστοιχες υποδομές (αγωγοί μεταφοράς και
υδροληψίες), ενώ επίσης τα χαρακτηριστικά της Ε.Ε.Λ. θα πρέπει να είναι τέτοια που να
επιτυγχάνουν την καθοριζόμενη στην παρούσα ελάχιστη ποιότητα εκροής του Πίνακα 3
του Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ οικ. 145116/2011 (ΦΕΚ 354-Β-2011).

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.3: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΛΥΣΕΩΝ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ Ε.Ε.Λ.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ Α ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ Β ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ Γ
Συμφωνία με
γενικότερα
σχέδια Δεν έχει εκπονηθεί Σχέδιο Διαχείρισης Αστικών Λυμάτων σε ανώτερο
Ομοίως με Α. Ομοίως με Α.
διαχείρισης διοικητικό επίπεδο (Δήμου, Περιφερ. Ενότητας, κλπ).
αστικών
ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ
λυμάτων
Στη θέση αυτή είναι εφικτή η
Η θέση αυτή εξυπηρετείται από το μεταφορά των λυμάτων από την
Το μελλοντικό αποχετευτικό δίκτυο στην περιοχή εξυπηρέτησης θα
υφιστάμενο αποχετευτικό δίκτυο περιοχή εξυπηρέτησης, μέσω του
καταλήγει στη σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Α3 στην περιοχή του
στην περιοχή εξυπηρέτησης καθότι υφιστάμενου αγωγού διάθεσης
Δομή Περιφερειακού Ιατρείου και στη συνέχεια η μεταφορά των λυμάτων
ο υφιστάμενος αγωγός λυμάτων των λυμάτων στον υφιστάμενο
υφιστάμενου/ στη θέση Α κρίνεται σχετικά απλή τεχνικοοικονομικά λύση
διέρχεται από το Δημοτικό Ιατρείο, απορροφητικό βόθρο. Ωστόσο ο
μελλοντικού (απόσταση, όδευση αγωγών, χαρακτηριστικά αντλιοστασίου). Το
επομένως δεν θα είναι απαραίτητη συγκεκριμένος αγωγός
αποχετευτικο μήκος του αγωγού που θα εγκατασταθεί είναι σχετικά μεγάλο αλλά
μεγάλη τροποποίηση των αγωγών παρουσιάζει προβλήματα στο
ύ δικτύου παραμένει εφικτή λύση καθώς η μεταφορά των λυμάτων ακόμα και
για τη μεταφορά των λυμάτων στο σημείο διέλευσής του από το
σε μεγάλη σχετικά απόσταση παραμένει εύκολη διαδικασία, καθώς
σημείο αυτό. Σφακορύακο εξαιτίας εμφράξεων
προηγείται η σηπτική δεξαμενή.
κ.λπ.
Ομοίως με Α. Παρά το γεγονός

Η δομή της περιοχής εξυπηρέτησης (παραλιακή ζώνη και έντονο
ότι κοντά στη θέση αυτή
ανάγλυφο με διαφορετικές εδαφικές κλίσεις προς τα νότια), δεν
καταλήγει ο υφιστάμενος
επιτρέπει τη μεταφορά των λυμάτων προς οποιαδήποτε θέση δίχως
βαρυτικός αγωγός μεταφοράς
Ελαχιστοποίη πρόσθετα σημεία άντλησης σε σχέση με τα υφιστάμενα. Η
Απαιτούνται γενικά ελάχιστες των λυμάτων, αυτός δεν μπορεί
ση αναγκών συγκεκριμένη λύση εμφανίζει μέτριες ανάγκες άντλησης, αφενός
πρόσθετες αντλήσεις σε σχέση με να χρησιμοποιηθεί ως έχει, λόγω
άντλησης λόγω της δυνατότητας μεταφοράς των λυμάτων της νέας περιοχής
τις υφιστάμενες. διέλευσής του από το ρέμα
εξυπηρέτησης με μόνο δύο σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια,
Σφακορύακο στα δυτικά, με
αφετέρου λόγω του ότι δεν απαιτείται καμία αλλαγή στα υφιστάμενα
αρνητική κλίση που δημιουργεί
αντλιοστάσια Α1 και Α2.
προβλήματα με εμφράξεις κλπ.

Η θέση βρίσκεται αρκετά κοντά στην

περιοχής εξυπηρέτησης. Αυτό
σημαίνει πως θα έχει μικρές
δαπάνες κατασκευής και λειτουργίας
Η θέση έχει σχετικά χαμηλό
των έργων μεταφοράς των λυμάτων
υψόμετρο και είναι σχεδόν στο
μιας και θα υπάρχει εκμετάλλευση
σημείο κατάληξης του
του υφιστάμενου δικτύου.
υφιστάμενου αγωγού μεταφοράς
Ωστόσο όσον αφορά τις δαπάνες
των λυμάτων. Όμως εξαιτίας των
κατασκευής και λειτουργίας της
προβλημάτων που παρουσιάζει ο
Ε.Ε.Λ., παρόλο που η θέση αυτή
συγκεκριμένος αγωγός στο ύψος
είναι σχετικά επίπεδη, εξαιτίας της
του Σφακορύακου (εμφράξεις
Το υψόμετρο της θέσης αυτής, μεταφοράς και η χρήση δύο συνολικά γειτνίασης με το Περιφερειακό
Ελαχιστοποίη λόγω συσσώρευσης στερεών), θα
μικρών αντλιοστασίων και δυο σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων Ιατρείο της περιοχής, κρίνεται κατ’
ση δαπανών χρειαζόταν η αντικατάστασή του
για τη μεταφορά των λυμάτων της περιοχής εξυπηρέτησης (που αρχήν ότι είναι σχετικά δύσκολη στη
κατασκευής και η δημιουργία νέου
συνεπάγεται μικρές έως μέτριες ανάγκες άντλησης), καθιστούν θέση αυτή, η αποδοχή της
και αντλιοστασίου, επομένως οι
σχετικά μικρές έως μέτριες τις δαπάνες κατασκευής και λειτουργίας χωροθέτησης Ε.Ε.Λ., στα πλαίσια
λειτουργίας δαπάνες κατασκευής θα
των έργων μεταφοράς των λυμάτων. Επίσης, λόγω της κλίσης που της διαδικασίας Περιβαλλοντικής
έργων αυξηθούν.
διαθέτει η θέση αυτή, από βόρεια προς νότια, θα απαιτηθούν κάποιες Αδειοδότησης που είναι
διαχείρισης Επίσης, η εν λόγω θέση διαθέτει
διαμορφώσεις εδάφους που όμως εξυπηρετούν τη διάταξη του υποχρεωτική για την υλοποίηση των
λυμάτων σχετικά μικρές κλίσεις, αλλά δεν
έργου. σχετικών υποδομών. Ακόμα όμως
υπάρχει πρόσβαση σε αυτή από
και να εγκρινόταν η δημιουργία
την αγροτική οδό που βρίσκεται
Ε.Ε.Λ. στη θέση αυτή, πιθανότατα
πλησιέστερα. Επομένως θα
θα απαιτούνταν αυστηρότατες
απαιτηθούν ιδιαίτερες
προδιαγραφές κατασκευής
διαμορφώσεις του εδάφους και
(ενδεχομένως υπογειοποίηση
επέκταση της οδού, αυξάνοντας
μεγάλου μέρους των
αρκετά τις κατασκευαστικές
εγκαταστάσεων κ.λπ.) που
δαπάνες.
αντίστοιχα θα ανέβαζαν σε υψηλά
επίπεδα τις δαπάνες υλοποίησης,
σε σχέση με το μέγεθος του
εξυπηρετούμενου πληθυσμού.
Όσο αφορά τη συγκεκριμένη
θέση η απόσταση των
ελαιοκαλλιεργιών είναι
Ευκολία Ομοίως με Α όσον αφορά την
μεγαλύτερη σε σύγκριση με τις
διαχείρισης επαναχρησιμοποίηση για άρδευση,
Υπάρχουν εκτάσεις με καλλιέργειες σχετικά κοντά στην θέση αυτή οι υπόλοιπες θέσεις, πάνω από
επεξεργασμέ με την πρόσθετη επισήμανση ότι το
οποιες μπορεί να αξιοποιηθούν για σκοπούς επαναχρησιμοποίησης. 500μ. σε ευθεία απόσταση.
νων λυμάτων πλησιέστερο κατάλληλο τμήμα
Επίσης, για τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων κατά τις Επιπλέον, παρόλο που το ρέμα
και ρέματος, το Σφακορύακο, για τη
περιόδους που δεν θα είναι εφικτή η επαναχρησιμοποίησή τους για Σφακορύακο βρίσκεται κοντά στη
προσφερόμεν διάθεση κατά τις περιόδους που δεν
άρδευση, έχει εκδοθεί Απόφαση Καθορισμού Αποδέκτη, για τη θέση αυτή, η διάθεση των
ες είναι εφικτή η άρδευση, βρίσκεται σε
διάθεσή τους στο παρακείμενο ρέμα Σφακορύακο στα επεξεργασμένων λυμάτων
δυνατότητες μεγαλύτερη οδική απόσταση
βορειοανατολικά και σε απόσταση (οδική) ,230μ. περίπου. χαρακτηρίζεται δύσκολη, λόγω
επαναχρησιμ (περίπου 920 μ. στα ανατολικά).
της εγγύτητας του σημείου αυτού
οποίησης
με την εκβολή του ρέματος στη
θάλασσα.

Η περιοχή εξυπηρέτησης, περιλαμβάνεται εντός των ορίων του

Συμμόρφωση
Υπόγειου Υδατικού Συστήματος (ΥΥΣ) με κωδικό EL1300034
με Σχέδιο
(Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων), το οποίο εντάσσεται στις
Διαχείρισης
προστατευόμενες περιοχές που προορίζονται για άντληση ύδατος
Λεκανών
για ανθρώπινη κατανάλωση, όμως τα έργα επεξεργασίας των
Απορροής Ομοίως με Α. Ομοίως με Α.
λυμάτων δεν περιλαμβάνονται εντός ζώνης προστασίας Ι & ΙΙ έργων
Ποταμών
υδροληψίας πόσιμου ύδατος, καθότι δεν υπάρχουν αδειοδοτημένες
Υδατικού
υδροληψίες ύδρευσης στην ευρύτερη περιοχή, σε ακτίνα τουλάχιστον
Διαμερίσματο
1.000 μ. Επομένως, τα έργα συμμορφώνονται με το Σχέδιο
ς Κρήτης.
Διαχείρισης.
Η θέση αυτή βρίσκεται σε αρκετά μεγάλη απόσταση από την
παραλιακή ζώνη και τους οικισμούς της ευρύτερης περιοχής, με
ελάχιστη ορατότητα από αυτές. Επίσης, μακριά από επιχειρήσεις,
δραστηριότητες αναψυχής και γενικά δραστηριότητες με συχνή Η θέση αυτή βρίσκεται πολύ κοντά
παρουσία ανθρώπων. Η πλησιέστερη δραστηριότητα από το όριο σε περιοχές ανθρώπινης Ομοίως με Α όσον αφορά
της Ε.Ε.Λ. (ξενοδοχείο) απέχει 490 μ. περίπου στα νοτιοδυτικά. δραστηριότητας. Για την αποτροπή οικισμούς και κτίρια, όμως η θέση
Οικισμοί/ανθρ
Λόγω του είδους και της μορφής των εγκαταστάσεων (χαμηλού οχλήσεων στους χώρους αυτούς, η αυτή βρίσκεται πολύ κοντά σε
ώπινες
ΘΕΣΜΙΚΟΙ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ
ύψους, χωρίς αισθητό θόρυβο, οσμές, κ.λπ.), δεν θα υπάρχουν Ε.Ε.Λ. θα πρέπει να κατασκευαστεί παραλία με ανθρώπινη
δραστηριότητ
οχλήσεις σε όσους διαβιούν ή προσεγγίζουν την περιοχή. και να λειτουργεί με εξαιρετικά δραστηριότητα από την οποία
ες και
Αντίστοιχα είναι τα συμπεράσματα για τις πιθανές οχλήσεις από τα αυστηρές προδιαγραφές και μέτρα απέχει περίπου 70 μ. Αυτό μπορεί
κίνδυνος
αντλιοστάσια και τις σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια, καθότι ασφαλείας. Στο βαθμό που δεν να προκαλέσει όχληση στο κοινό
οχλήσεων
πρόκειται για πλήρως κλειστές, κυρίως υπόγειες, χαμηλού θορύβου, τηρηθούν αυτά, υπάρχει ο κίνδυνος που επισκέπτεται την
με μονάδες απόσμησης και γενικά μηδαμινών οχλήσεων δημιουργίας οχλήσεων για τις συγκεκριμένη παραλία.
εγκαταστάσεις, με αποτέλεσμα, παρόλο που χωροθετούνται σε παραπάνω δραστηριότητες.
θέσεις που απέχουν μικρές αποστάσεις από κατοικίες και άλλες
δραστηριότητες με συχνή παρουσία κοινού, να μην προκαλούν
οχλήσεις.
Η θέση αυτή απέχει μεγάλη
Η θέση αυτή απέχει μεγάλη
απόσταση από από αρχαιολογικές
Η θέση αυτή απέχει μεγάλη απόσταση από αυτές, χωρίς ορατότητα. απόσταση από αρχαιολογικές
Αρχαιολογικέ περιοχές, χωρίς ορατότητα.
Απέχει άνω των 1,5 χλμ από το πλησιέστερο κτίριο αρχαιολογικής περιοχές, χωρίς ορατότητα. Απέχει
ς περιοχές Απέχει άνω των 2 χλμ από το
σημασίας. περίου 0,6 χλμ από το πλησιέστερο
πλησιέστερο κτίριο αρχαιολογικής
κτίριο αρχαιολογικής σημασίας.
σημασίας.
Περιοχές
προστασίας
φύσης/περιβα Το σύνολο των έργων, βρίσκεται εντός της περιοχής NATURA 2000
λλοντικά GR4340008, όπως και όλη η ευρύτερη περιοχή.
ευαίσθητες
περιοχές
Δέσμευση
γεωργικής
Η θέση της Ε.Ε.Λ. και των αντλιοστασίων δεν βρίσκεται εντός
γης υψηλής Ομοίως με Α Ομοίως με Α.
γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας.
παραγωγικότ
ητας
Δέσμευση
εκτάσεων
που
Η Ε.Ε.Λ. και η σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια δε δεσμεύουν
προορίζονται Ομοίως με Α Ομοίως με Α.
εκτάσεις που προορίζονται για άλλες παραγωγικές χρήσεις.
για άλλες
παραγωγικές
χρήσεις

Πιθανότητα Η θέση αυτή αναπτύσσεται σε

δημιουργίας περιοχή που σχεδόν γειτνιάζει με το
Η θέση αυτή βρίσκεται νότια της θέση εγκατάστασης του ΣΜΑ Χώρας
εμπλοκής για Περιφερειακό Ιατρείο, επομένως Ομοίως με Α.
Σφακίων όμως δεν προβλέπεται πιθανότητα εμπλοκής.
άλλες υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες
υποδομές εμπλοκής.
Συνάφεια με
θεσμοθετημέν Στην περιοχή του Δήμου Σφακίων έχει θεσμοθετηθεί ΣΧΟΟΑΠ, ούτε
ες χρήσεις άλλο σχέδιο που να καθορίζει χρήσεις γης.
γης
Σύμφωνα με τις πράξεις χαρακτηρισμού έκτασης της Δ/νσης Δασών
Εντός
Χανίων, που βρίσκονται στο παράτημα της παρούσας, η έκταση της
περιοχής Δεν υπάγεται τις διατάσεις της
Ε.Ε.Λ. έχει χαρακτηριστεί υπαγόμενη στις διατάξεις της δασικής
δασικής ή με δασικής νομοθεσίας. Δεν υπάρχουν Ομοίως με Β.
νομοθεσίας αλλά τα λοιπά έργα έχουν χαρακτηριστεί ως μη
άλλους άλλοι θεσμοθετημένοι περιορισμοί.
υπαγόμενα στις διατάξεις αυτής.
περιορισμούς
Δεν υπάρχουν άλλοι θεσμοθετημένοι περιορισμοί.
Η θέση Α παρουσιάζει μέτριες κλίσεις εδάφους που όμως
εξυπηρετούν τη διάταξη του έργου, η γη είναι χέρσα και το
Καταλληλότητ γεωλογικό υπόβαθρο αποτελείται από παλαιούς κώνους
α εδάφους κορημάτων και πλευρικά κορήματα. Στη θέση των σηπτικών
και δεξαμενών – αντλιοστασίων το έδαφος επίσης έχει ελάχιστες κλίσεις Ομοίως με Α. Ομοίως με Α.
γεωλογικού και αποτελείται από χέρσα γη, και επίσης το υπόβαθρο αποτελείται
ΓΕΩΛΟΓΙΑ-ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑ
υποβάθρου. από παλαιούς κώνους κορημάτων και πλευρικά κορήματα.

Το γεωλογικό υπόβαθρο θεωρείται κατάλληλο στις παραπάνω
θέσεις, με καλό έδαφος θεμελίωσης και μακριά από ενεργά ρήγματα.
Εγγύτητα σε
Η θέση της Ε.Ε.Λ. και των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων,
πηγές,
βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από γεωτρήσεις, πηγές και Ομοίως με Α. Ομοίως με Α.
πηγάδια,
πηγάδια.
γεωτρήσεις
Κίνδυνος
επηρεασμού Η θέση της Ε.Ε.Λ. αλλά και των λοιπών υποδομών,
υδροφορέα συμπεριλαμβανομένων των περιοχών διάθεσης των
που επεξεργασμένων λυμάτων, βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από
χρησιμοποιείτ γεωτρήσεις, πηγές και πηγάδια με νερό ανθρώπινης κατανάλωσης.
αι για Δεν υφίσταται κανένας κίνδυνος επηρεασμού υδροφορέα
ανθρώπινη ανθρώπινης κατανάλωσης.
κατανάλωση
Η έκταση της Ε.Ε.Λ. είναι
ασαφούς ιδιοκτησιακού
Η έκταση αυτή είναι δημοτική και άμεσα διαθέσιμη για τις ανάγκες
καθεστώτος και είναι άγνωστη η
Ευκολία του έργου. Το ίδιο ισχύει για τη σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Α3,
Ομοίως με Α ευκολία απόκτησης. Για τις
απόκτησης ενώ η Σ.Δ.-ΑΣ 4 χωροθετείται σε έκταση που παραχωρείται για το
ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΓΗΣ
σηπτικές δεξαμενές –
σκοπό αυτό.
αντλιοστάσιο Α3 και Α4, ομοίως
με Α.
Για τη θέση αυτή είναι άγνωστο αν
Για τη θέση αυτή ενδεχομένως να
Αντιδράσεις Για τη θέση αυτή δεν αναμένονται αντιδράσεις από γείτονες και θα υπάρξει αντίδραση από τους
υπάρξει αντίδραση από γειτονικούς
ιδιοκτητών- τοπική κοινωνία, καθώς βρίσκεται σε σημείο απομακρυσμένο από γειτονικούς ιδιοκτήτες. Όμως
ιδιοκτήτες και την τοπική κοινωνία,
γειτόνων- περιοχές κατοικίας και συχνής παρουσίας κοινού. Όσον αφορά τα εξαιτίας της μικρής απόστασης
λόγω και της εγγύτητας με τον
τοπικής υπόλοιπα τμήματα του έργου (Σ.Δ. – ΑΣ 3 & 4, αγωγοί), δεν από παραλία της περιοχής
οικισμό και ανθρωπογενείς
κοινωνίας αναμένονται αντιδράσεις για τη χωροθέτησή τους. ενδεχομένως να υπάρξουν
δραστηριότητες.
εντάσεις – αντιδράσεις.

Επάρκεια
διαθέσιμης
έκτασης για Επαρκής έκταση για την Ε.Ε.Λ. και των λοιπών υποδομών του
όλες τις έργου, τόσο για την Α΄ όσο και για τη Β΄ φάση των έργων.
φάσεις
σχεδιασμού
Υπάρχει αγροτική οδός αρκετά
κοντά στην περιοχή, που με
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ – ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Υπάρχει η επαρχιακή οδός η οποία παρέχει πρόσβαση στο χώρο Υπάρχει επαρκής πρόσβαση στη μερικές εργασίες βελτίωσης θα
Προσβασιμότ
αυτό. Υπάρχει επαρκής πρόσβαση στις θέσεις των λοιπών θέση αυτή και όλων των λοιπών είναι κατάλληλη για την πρόσβαση
ητα
υποδομών του έργου. υποδομών του έργου. στο χώρο της Ε.Ε.Λ. Υπάρχει
επαρκής πρόσβαση στις θέσεις
των λοιπών υποδομών του έργου.
Η θέση αυτή και των λοιπών
Ευχέρεια Η θέση αυτή βρίσκεται κοντά σε επαρχιακή οδό όπου διέρχεται
υποδομών βρίσκεται πολύ κοντά σε
σύνδεσης με δίκτυο, επομένως είναι σχετικά εύκολη η σύνδεση με το δίκτυο
υφιστάμενα δίκτυα ΔΕΔΔΗΕ, Ομοίως με Α.
δίκτυο ΔΕΔΔΗΕ. Οι σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια επίσης
εκτιμάται εύκολη η σύνδεσή τους με
ηλεκτρισμού.χωροθετούνται πολύ κοντά σε οδούς όπου υπάρχουν επίσης δίκτυα.
αυτά.
Η προτεινόμενη Ε.Ε.Λ. αποτελείται κυρίως από κλειστές –
Τεχνική
προκατασκευασμένες μονάδες επεξεργασίας και ορισμένες υπόγειες
δυσκολία –
δεξαμενές, όχι μεγάλου βάθους (έως 4,5 μ. περίπου). Ο χώρος
επισφάλειες
κατασκευής λόγων των κλίσεων που διαθέτει θα απαιτηθούν κάποιες
κατασκευών
διαμορφώσεις του εδάφους που όμως εξυπηρετούν τη διάταξη του
και Ομοίως με Α. Ομοίως με Α.
έργου.
παρεμβάσεω
Τεχνικά το έργο δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες. Για τις
ν σε
σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια δεν αναμένεται να υπάρξουν
ανάγλυφο-
τεχνικές δυσκολίες ή επισφάλειες και δεν απαιτούνται ιδιαίτερες
μορφολογία
παρεμβάσεις στο ανάγλυφο.

Όσον αφορά την επιλογή της θέσης της Ε.Ε.Λ., από την ανάλυση προκύπτουν τα
εξής συμπεράσματα:
Α. Η εναλλακτική θέση Α έχει τα εξής κύρια χαρακτηριστικά σε σύγκριση με τις
υπόλοιπες:
1) Ως προς τη θέση Β:
i. Η θέση Α βρίσκεται σε αρκετή απόσταση από τον οικισμό επομένως θα
απαιτηθεί εγκατάσταση νέου αγωγού μεταφοράς λυμάτων προς την
Ε.Ε.Λ.. Αντίθετα, η θέση Β βρίσκεται σε πιο κοντά στον οικισμό που
εξυπηρετεί, με αποτέλεσμα να υπάρχει υφιστάμενο δίκτυο το οποίο
μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ελάχιστες τροποποιήσεις. Για το λόγο αυτό
στη θέση Β οι κατασκευαστικές και λειτουργικές δαπάνες για τη
μεταφορά των λυμάτων της υφιστάμενης περιοχής εξυπηρέτησης είναι
λιγότερες έναντι της θέσης Α.
ii. Γενικά η χωροθέτηση της Ε.Ε.Λ. στη θέση Α ενέχει λιγότερες
κατασκευαστικές και λειτουργικές δαπάνες έναντι της Β, παρόλο που για
τη συλλογή και μεταφορά των λυμάτων της περιοχής εξυπηρέτησης
συνολικά οι δαπάνες στη θέση Β εκτιμώνται χαμηλότερες. Αυτό
συμβαίνει λόγω της διαθέσιμης έκτασης στη θέση Β η οποία γειτνιάζει με
το Περιφερειακό Ιατρείο επομένως με ανθρώπινη δραστηριότητα, που
πιθανότατα θα οδηγήσει στην κατασκευή της Ε.Ε.Λ. με υψηλότερες
κατασκευαστικές και λειτουργικές δαπάνες, λόγω των πολύ αυστηρών
προδιαγραφών ασφαλείας για την μείωση του κινδύνου οχλήσεων αλλά
και της ελαχιστοποίησης των διαθέσιμων τεχνολογιών που δύνανται να
επιλεγούν για την Ε.Ε.Λ.
iii. Λόγω της θέσης και της τεχνολογίας που έχει προδιαγραφεί, στη θέση Α
δεν αναμένεται να δημιουργηθούν προβλήματα οχλήσεων (αισθητική,
θόρυβος, οσμές, κ.λπ.) στην ευρύτερη περιοχή. Δεν υπάρχουν κατοικίες
σε κοντινή απόσταση στη γύρω περιοχή, ώστε να δημιουργηθούν
προβλήματα σε αυτές με την κατασκευή και λειτουργία της Ε.Ε.Λ. Δεν
βρίσκεται κοντά σε αρχαιολογικές περιοχές, ζώνες ανάπτυξης
τουρισμού, κ.λπ. Δεν αναμένονται αντιδράσεις από την πλειονότητα της
τοπικής κοινωνίας για τη θέση και το σχεδιασμό. Αντίθετα, στη θέση Β,
ακόμα και με την επιλογή της πλέον σύγχρονης και ασφαλούς

τεχνολογίας, που θα εξασφαλίζει απουσία οποιασδήποτε μορφής

όχλησης, λόγω της εγγύτητας με περιοχές δραστηριότητας
(Περιφερειακό Ιατρείο, οικισμός, επαρχιακή οδός) αυξάνεται ο κίνδυνος
δημιουργίας οχλήσεων και πιθανότατα να υπάρξουν και αντιδράσεις
από την τοπική κοινωνία για τη θέση αυτή.
2) Ως προς τη θέση Γ:
i. Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες διαφορές ως προς τις ανάγκες κατασκευής
δικτύων και σημείων άντλησης, καθώς ο υφιστάμενος βαρυτικός αγωγός
μεταφοράς των λυμάτων που καταλήγει κοντά στη θέση Γ δεν είναι
κατάλληλος και θα πρέπει να αντικατασταθεί με καταθλιπτικό αγωγός
και να δημιουργηθεί τουλάχιστον ένα αντλιοστάσιο. Επίσης, στη θέση Γ
θα απαιτηθούν μεγαλύτερες δαπάνες για τη διάθεση των
επεξεργασμένων λυμάτων στο ρέμα Σφακορύακο, καθότι η θάλασσα
βρίσκεται πολύ κοντά στην περιοχή. Αυτό σημαίνει ότι θα απαιτηθεί
εγκατάσταση αγωγού των επεξεργασμένων λυμάτων ο οποίος θα τα
μεταφέρει πιο μακριά από τη θάλασσα, με μεγάλες ανάγκες άντλησης
αυτών. Μειονέκτημα της θέσης Γ έναντι της θέσης Α, είναι το
ιδιοκτησιακό καθεστώς της πρώτης, που είναι ασαφές, και η πιθανότητα
δυσκολίας απόκτησής της από το φορέα του έργου. Αντίθετα, η θέση Α
είναι δημοτική έκταση, άμεσα διαθέσιμη για τις ανάγκες του έργου.
Μειονέκτημα της θέσης Γ έναντι της θέσης Α επίσης, είναι η πολύ μικρή
απόσταση που απέχει από τη θάλασσα το οποίο μπορεί να προκαλέσει
εντάσεις και οχλήσεις από τους επισκέπτες στην γύρω περιοχή και τις
κοντινές παραλίες.
Β. Η εναλλακτική θέση Β έχει τα εξής κύρια χαρακτηριστικά σε σύγκριση με τις

υπόλοιπες:
3) Ως προς τη θέση Α εξετάστηκαν παραπάνω.
4) Ως προς τη θέση Γ:
i. Η θέση Β βρίσκεται κοντά στην περιοχή εξυπηρέτησης, με αποτέλεσμα
να μην απαιτείται η κατασκευή πρόσθετων σημείων άντλησης για την
περιοχή αυτή, πέραν των δύο υφιστάμενων αντλιοστασίων. Αντίθετα,
για τη μεταφορά των λυμάτων της περιοχής αυτής στη θέση Γ, υπάρχει

υφιστάμενο δίκτυο μεταφοράς το οποίο όμως παρουσιάζει προβλήματα

τα οποία προαναφέρθηκαν στην σύγκριση των θέσεων Α και Γ.
ii. Γενικά η χωροθέτηση της Ε.Ε.Λ. στη θέση Γ ενέχει σχετικά υψηλές
κατασκευαστικές και λειτουργικές δαπάνες λόγω απόστασης και
χαρακτηριστικών της θέσης, όμως και η θέση Β εξαιτίας της γειτνίασης
με το Περιφερειακό Ιατρείο και της ανθρώπινης δραστηριότητας,
πιθανότατα θα οδηγήσουν στην κατασκευή Ε.Ε.Λ. με υψηλές
κατασκευαστικές και λειτουργικές δαπάνες, λόγω των πολύ αυστηρών
προδιαγραφών ασφαλείας για την μείωση του κινδύνου οχλήσεων αλλά
και της ελαχιστοποίησης των διαθέσιμων τεχνολογιών που δύνανται να
επιλεγούν για την Ε.Ε.Λ..
iii. Λόγω της θέσης και της τεχνολογίας που έχει προδιαγραφεί, στη θέση Γ
ενδεχομένως να δημιουργηθούν προβλήματα οχλήσεων (αισθητική,
θόρυβος, οσμές, κ.λπ.) στην περιοχή καθώς η θέση βρίσκεται σχετικά
κοντά στη θάλασσα και σε παραλίες της περιοχής. Δεν βρίσκεται κοντά
σε αρχαιολογικές περιοχές, ζώνες ανάπτυξης τουρισμού, κ.λπ.
Επομένως ίσως να υπάρξουν αντιδράσεις από την πλειονότητα της
τοπικής κοινωνίας για τη θέση και το σχεδιασμό. Ομοίως, στη θέση Β,
ακόμα και με την επιλογή της πλέον σύγχρονης και ασφαλούς
τεχνολογίας, που θα εξασφαλίζει απουσία οποιασδήποτε μορφής
όχλησης, λόγω της εγγύτητας με περιοχές ανθρώπινης δραστηριότητας,
αυξάνεται ο κίνδυνος δημιουργίας οχλήσεων και πιθανότατα να
υπάρξουν και αντιδράσεις από την τοπική κοινωνία και για τη θέση αυτή.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η εναλλακτική θέση Α υπερτερεί σε αρκετά και

σημαντικά σημεία έναντι των Β και Γ, με μόνο μειονέκτημα έναντι της θέσης Β ότι
απαιτεί επιπλέον άντληση για τη μεταφορά των λυμάτων στην Ε.Ε.Λ.. Ωστόσο,
πλεονεκτεί σε σημαντικά σημεία έναντι και των δύο άλλων θέσεων, καθότι έχει
χαμηλότερες κατασκευαστικές και λειτουργικές δαπάνες συνολικά, βρίσκεται μακριά
από οικιστική και τουριστική δραστηριότητα με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση του
κινδύνου οχλήσεων και αντιδράσεων από την τοπική κοινωνία (ειδικά σε σχέση με τις
θέσεις Β και Γ) και το ιδιοκτησιακό καθεστώς της είναι ευνοϊκό, καθότι είναι δημοτική
έκταση το οποίο την καθιστά άμεσα διαθέσιμη για τις ανάγκες του έργου.

Επομένως, η εναλλακτική λύση Α επιλέγεται στα πλαίσια της παρούσας για το

σχεδιασμό των έργων. Στο Σχ.2 της παρούσας σημειώνεται τόσο η επιλεγόμενη θέση
της Ε.Ε.Λ. (σημειωμένη ως «Γήπεδο Ε.Ε.Λ.» στο υπόμνημα), όσο και οι μη
επιλεγόμενες εναλλακτικές λύσεις. Επίσης, παρουσιάζονται οι θέσεις των
υφιστάμενων αντλιοστασίων λυμάτων Α1 και Α2, της προτεινόμενης σηπτικής
δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ-Α3 και της προτεινόμενης σηπτικής δεξαμενής –
αντλιοστασίου Σ.Δ-Α4 καθώς και των υφιστάμενων και προτεινόμενων αγωγών
μεταφοράς των λυμάτων και επεξεργασμένων λυμάτων.
7.2.4. Προτεινόμενη λύση διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων
Οι κυριότερες λύσεις που εξετάστηκαν για τη διάθεση των επεξεργασμένων

λυμάτων στην περιοχή της μελέτης είναι οι εξής:
Α) Μεταφορά με βυτιοφόρα οχήματα σε κατάλληλο αποδέκτη σε μακρινή
απόσταση.
Β) Διάθεση στη θάλασσα με υποθαλάσσιο αγωγό.
Γ) Διάθεση σε απορροφητικούς βόθρους ή τάφρους ή άλλο σύστημα διήθησης
(τροφοδότηση – εμπλουτισμός υπόγειου υδροφορέα).
Δ) Επαναχρησιμοποίηση για άρδευση καλλιεργειών στην περιοχή κοντά στη θέση
της Ε.Ε.Λ..
Ε) Διάθεση σε ρέμα κοντά στη θέση της Ε.Ε.Λ. (με διασπορά των
επεξεργασμένων επί των πρανών).
Η επίλογη της βέλτιστης δυνατής λύσης διάθεσης των επεξεργασμένων εξαρτάται

από διάφορους παράγοντες, που συνοπτικά οι σημαντικότεροι σχετίζονται με:
− Την ποιότητα των επεξεργασμένων λυμάτων και το βαθμό ασφάλειας που
προσφέρει.
− Την καλύτερη δυνατή προστασία του περιβάλλοντος (υπόγεια και
επιφανειακά νερά, ποιότητα ζωής, κ.λ.π.).
− Τους λιγότερους δυνατούς υγειονομικούς και άλλους κινδύνους.
− Τη συνάφεια με τα δεδομένα και τους στόχους του Σχεδίου Διαχείρισης
Λεκανών Απορροής Ποταμών Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης και με τις
γενικότερες νομικές και θεσμικές ρυθμίσεις.

− Το βαθμό ευκολίας εφαρμογής της κάθε λύσης, που εξαρτάται από τις
δυνατότητες του φορέα διαχείρισης, τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται
στη γύρω περιοχή, τη διαθεσιμότητα των απαραίτητων χώρων για κάθε
μέθοδο διάθεσης, τη δυνατότητα ελέγχου και παρακολούθησης, την
αποδοχή από τους τελικούς χρήστες, κλπ.
− Το κόστος κατασκευής, λειτουργίας και συντήρησης του όποιου τρόπου
διάθεσης.
− Τις ενδεχόμενες ανάγκες που υπάρχουν στη γύρω περιοχή και που θα
μπορούσαν να εξυπηρετηθούν με την επαναχρησιμοποίηση των
Η λύση της μεταφοράς της εκροής με βυτιοφόρα οχήματα σε κατάλληλο αποδέκτη

σε μακρινή απόσταση (π.χ. σε απομακρυσμένο ρέμα), κρίνεται εξαιρετικά δαπανηρή
και μη ορθολογική, καθότι θα απαιτούσε τη συνεχή μετακίνηση βυτιοφόρων
οχημάτων καθώς και την εξεύρεση κατάλληλων χώρων διάθεσης οι οποίοι θα
έπρεπε να είναι εύκολα προσεγγίσιμοι και στους οποίους θα έπρεπε να υπάρχουν
κατάλληλες υποδομές και προϋποθέσεις διάθεσης. Η μόνη περίπτωση χρησιμότητας
της συγκεκριμένης λύσης θα ήταν σε έκτακτες περιπτώσεις, με τη μεταφορά των
επεξεργασμένων λυμάτων με βυτιοφόρα οχήματα σε άλλη Εγκατάσταση
Επεξεργασίας Λυμάτων (π.χ. των Χανίων), όταν ο επιλεγόμενος τρόπος διάθεσης θα
ήταν ανέφικτος για περιορισμένο διάστημα. Μάλιστα, αυτή θα μπορούσε να
χρησιμοποιηθεί ως λύση ανάγκης και για ανεπεξέργαστα λύματα, στην περίπτωση
βλαβών στα αντλιοστάσια ή στην Ε.Ε.Λ., σε καμία όμως περίπτωση σε μόνιμη –
σταθερή βάση. Ως τέτοια λοιπόν λύση, έκτακτης ανάγκης, προτείνεται και για την
παρούσα περίπτωση.
Η λύση της διάθεσης στη θάλασσα με υποθαλάσσιο αγωγό, απαιτεί μία εξαιρετικά
δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία σχεδιασμού και αδειοδότησης (καθορισμός του
αποδέκτη και της ποιότητάς του, παραχώρηση χρήσης αιγιαλού, λεπτομερείς
αποτυπώσεις, κλπ). Πάνω από όλα όμως, είναι ένα εξαιρετικά δαπανηρό έργο,
ασύμφορο για τις υπολογιζόμενες παροχές της περιοχής μελέτης, και σίγουρα
αρκετά δαπανηρό σε σχέση με την ίδια την Ε.Ε.Λ., λόγω και της σχετικά μεγάλης
απόστασης της τελευταίας από τη θάλασσα. Η λύση αυτή εφαρμόζεται συνήθως σε

περιπτώσεις παραλιακών πόλεων με αρκετά μεγαλύτερες παροχές λυμάτων. Και

αυτή η λύση επομένως απορρίπτεται για τη συγκεκριμένη περίπτωση.
Η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων με διήθηση διαμέσου στρώματος

εδάφους με κατάλληλα χαρακτηριστικά και επαρκές βάθος (που εμπίπτει στην
κατηγορία τροφοδότησης ή εμπλουτισμού υπόγειου υδροφορέα του άρθ. 5 της ΚΥΑ
145116/2011), είτε με απορροφητικούς βόθρους ή τάφρους είτε με άλλη μέθοδο
διήθησης, απαιτεί εκτάσεις αρκετών στρεμμάτων με ευνοϊκό έδαφος, μορφολογία και
υπέδαφος στην περιοχή. Ωστόσο, αφενός μεν γύρω από τη θέση της Ε.Ε.Λ. υπάρχει
βραχώδης έκταση, με χαμηλή κυρίως βλάστηση, ενώ σε μεγαλύτερη απόσταση
υπάρχουν καλλιεργούμενες εκτάσεις, περιοχές με κατοικίες και η παραλιακή ζώνη.
Κρίνεται ακατάλληλη ως λύση η κατασκευή έργων υπεδάφιας διάθεσης στη γύρω
έκταση, που θα απαιτούσαν αρκετά μεγάλες παρεμβάσεις στο έδαφος για την
κατασκευή έργων διάθεσης, όπως τάφρων ή λεκανών. Επίσης, δεν υπάρχει η
δυνατότητα απόκτησης επαρκών και κατάλληλων εκτάσεων για την κατασκευή
τέτοιων έργων στην ευρύτερη περιοχή. Ακόμα και για τη διάθεση της εκροής σε
απορροφητικούς βόθρους, που ως λύση απαιτεί γενικά μικρότερη έκταση, δεν
υπάρχουν διαθέσιμοι χώροι στην άμεση αλλά και την ευρύτερη περιοχή. Επομένως,
η λύση αυτή απορρίπτεται για τη συγκεκριμένη περίπτωση.
Η επαναχρησιμοποίηση της εκροής για άρδευση καλλιεργειών αποτελεί γενικότερα

μία πολύ ωφέλιμη λύση, διότι το νερό δεν απορρίπτεται αλλά αντιμετωπίζεται ως
υδατικός πόρος, μειώνοντας την χρήση των συμβατικών πηγών αρδευτικού νερού.
Ωστόσο, για την εφαρμογή της πρέπει να συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις, που
οι σημαντικότερες σχετίζονται με την ποιότητα και την ποσότητα της εκροής, το είδος
και το μέγεθος των καλλιεργειών προς άρδευση, την εγγύτητά τους στη θέση της
Ε.Ε.Λ., τις δυνατότητες του φορέα διαχείρισης του αρδευτικού νερού, την αποδοχή
από τους τελικούς χρήστες, κ.ά.
αρδευτικό νερό (εξ’ αιτίας της εποχικής ανεπάρκειας κάλυψης των αναγκών από τις
υφιστάμενες υδροληψίες της περιοχής, σε ποσοτικό και ποιοτικό επίπεδο), κρίνεται
επιβεβλημένη και χρήσιμη η εκμετάλλευση των επεξεργασμένων λυμάτων της
Ε.Ε.Λ., από την οποία θα προκύπτει νερό κατάλληλο για άρδευση. Η εκροή αυτή θα
μπορεί να διατίθεται με ασφάλεια για άρδευση καλλιεργειών στη γύρω περιοχή,

όπως και καλλωπιστικών φυτών και δέντρων που μπορούν να αναπτυχθούν εντός
του γηπέδου της Ε.Ε.Λ.. Έτσι, το καθαρισμένο νερό θα επαναχρησιμοποιείται για
ωφέλιμο σκοπό, κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία για τη συγκεκριμένη περιοχή που
παρουσιάζει συχνά φαινόμενα λειψυδρίας και έχει περισσότερες αρδευτικές ανάγκες
τους θερινούς μήνες.
Επομένως για την διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων, μετά από έρευνα και
διερεύνηση των αναγκών και των δυνατοτήτων που υπήρχαν, επιλέχθηκε ως λύση
κατά τη θερινή περίοδο η επαναχρησιμοποίηση μέρους των επεξεργασμένων
λυμάτων μέσω της άρδευσης καλλιεργούμενης με ελιές έκτασης 63 στρ. περίπου στα
νοτιοδυτικά της θέσης της Ε.Ε.Λ. Μελλοντικά μπορούν επίσης να αρδευτούν και
άλλες εκτάσεις στην ευρύτερη περιοχή, εφόσον αναπτυχθούν καλλιέργειες. Οι προς
άρδευση εκτάσεις διαθέτουν κατάλληλο υδρογεωλογικό υπόβαθρο και βρίσκονται
μακριά από υδροληψίες πόσιμου νερού, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος επηρεασμού
του υδροφορέα τους. Τμήμα της εκροής θα χρησιμοποιείται για την άρδευση των
καλλωπιστικών φυτών που θα αναπτυχθούν εντός του γηπέδου της Ε.Ε.Λ. Επίσης
για τις περιόδους που η άρδευση των καλλιεργειών δεν δύναται να αποτελέσει
αποκλειστικό τρόπο διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων (κατά τη θερινή
περίοδο για το πλεονάζον της άρδευσης μέρος και για τη χειμερινή περίοδο για το
σύνολο αυτών), προτείνεται η διάθεση τους σε τμήμα του ρέματος Σφακορύακο που
βρίσκεται στα δυτικά της Ε.Ε.Λ., με κατάλληλο αγωγό διασποράς στο πρανές του.
Στην παρούσα μελέτη επισυνάπτεται η Μελέτη Σχεδιασμού και Εφαρμογής του
Συστήματος Επαναχρησιμοποίησης της εκροής της Ε.Ε.Λ., στην οποία
τεκμηριώνεται η καταλληλότητα της παραπάνω λύσης διάθεσης των
Η άρδευση των καλλιεργειών της περιοχής θα πραγματοποιείται κατά τη θερινή
περίοδο (περίπου κατά το διάστημα Απριλίου – Σεπτεμβρίου) και σε έκταση 63 στρ.,
καθιστώντας αναγκαία την εξεύρεση και άλλης λύσης διάθεσης για την υπόλοιπη
περίοδο, αλλά και σε έκτακτες περιπτώσεις κατά τη διάρκεια της αρδευτικής
περιόδου που δεν θα υπάρχει επαρκής ζήτηση αρδευτικού νερού, η οποία θα
καλύπτει τις παραγόμενες ποσότητες από την Ε.Ε.Λ..
Στην περίπτωση της συγκεκριμένης περιοχής, προκειμένου να εξεταστεί η

πιθανότητα διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων σε ρέμα της περιοχής, θα

πρέπει αρχικά να αξιολογηθούν σημαντικές παράμετροι που επηρεάζουν τόσο τα

κατασκευαστικά όσο και τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του έργου. Οι κυριότερες από
αυτές είναι:
- Απόσταση του ρέματος από την Ε.Ε.Λ.
- Πρόσβαση στην περιοχή του ρέματος που θα χρησιμοποιηθεί για τη διάθεση
της εκροής και δυνατότητες ελέγχου
- Δυνατότητες κατασκευής αγωγού μεταφοράς από την Ε.Ε.Λ. έως το ρέμα
- Δυνατότητα κατασκευής αγωγού διασποράς επί των πρανών του ρέματος
- Γεωμετρικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά ρέματος
- Γεωλογικά και υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής
- Απόσταση της περιοχής διάθεσης στο ρέμα από γεωτρήσεις, πηγές, πηγάδια
και γενικότερα υδροληψίες με χρήση του νερού για ανθρώπινη κατανάλωση
- Απόσταση της περιοχής διάθεσης στο ρέμα από οικισμούς, κατοικίες ή άλλες
ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
- Απόσταση της περιοχής διάθεσης στο ρέμα από το σημείο εκβολής του στη
θάλασσα ή σε άλλη λεκάνη .
- Χρήση των νερών του ρέματος κατάντι της περιοχής διάθεσης
- Πιθανότητα επηρεασμού υπόγειων υδάτων
- Πιθανότητα επηρεασμού μορφολογικών και φυσικών χαρακτηριστικών του
ρέματος και της ποιότητας των υδάτων του
- Πιθανότητες αντιδράσεων από κατοίκους της ευρύτερης περιοχής ή από
άλλους φορείς και υπηρεσίες
- Απαιτούμενες διαδικασίες για τον καθορισμό της περιοχής διάθεσης της εκροής
στο ρέμα ως αποδέκτη επεξεργασμένων λυμάτων, όροι-περιορισμοί και
απαιτήσεις που απορρέουν από τη σχετική διαδικασία
- Συμβατότητα των επιτρεπόμενων χαρακτηριστικών των επεξεργασμένων
λυμάτων για διάθεση σε ρέμα σε σχέση με το είδος των λυμάτων που
καταλήγουν προς επεξεργασία στην Ε.Ε.Λ. και τις δυνατότητες επεξεργασίας
της τελευταίας
Οι παραπάνω παράμετροι είναι οι κύριες που εξετάζονται για την επιλογή της
καταλληλότερης λύσης για τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων σε ρέμα της
περιοχής. Σε κάθε περίπτωση όμως, θα πρέπει να πληρούνται οι ελάχιστες
αποδεκτές προϋποθέσεις, ώστε να επιτυγχάνεται αποτελεσματική προστασία του

φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας και των υπόγειων
και επιφανειακών υδάτων της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της παραλιακής και
θαλάσσιας ζώνης.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το πλησιέστερο ρέμα («Σφακορύακο») που
βρίσκεται στα δυτικά, βρίσκεται σε ευθεία απόσταση 150 μέτρων περίπου δυτικά του
γηπέδου της Ε.Ε.Λ.. και ο κύριος κλάδος του ρέματος που προτείνεται να καθοριστεί
ως αποδέκτης των επεξεργασμένων λυμάτων είναι 4ης τάξης κατά Strahler, και η
διεύθυνση ροής του στην περιοχή διάθεσης είναι από βόρεια προς τα νότια. Το
συνολικό μήκος του ρέματος από το τέρμα της περιοχής που προτείνεται να
καθοριστεί ως αποδέκτης επεξεργασμένων λυμάτων έως την εκβολή του στα νότια
παράλια υπολογίζεται περίπου σε 1.100μ. κατά μήκος της ροής του, ενώ στην
εκβολή του η μορφολογία της παραλίας είναι τέτοια που δεν ευνοεί τη χρήση της για
κολύμβηση (βραχώδης και με ελάχιστο πλάτος μερικών μέτρων).
Ως εναλλακτική λύση επομένως για τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων
κατά το τμήμα τους που δεν οδηγείται για άρδευση ή σε περιπτώσεις που δεν είναι
δυνατή η άρδευση των καλλιεργειών (κυρίως τη χειμερινή περίοδο), προτείνεται να
πραγματοποιείται στο ανατολικό πρανές του παραπάνω ρέματος, σε τμήμα του στα
δυτικά της Ε.Ε.Λ. και σε απόσταση 150μ. περίπου από αυτήν (αρχή αγωγού
διάθεσης), στις εξής συντεταγμένες σύμφωνα με το σύστημα ΕΓΣΑ’ 87: αρχή
Χ=513754 Ψ=3895068 και τέλος Χ=513752 Ψ=3895018 όπως φαίνεται στα σχέδια
που συνοδεύουν την παρούσα. Το αναφερόμενο ρέμα προτείνεται ως ασφαλής
εναλλακτική λύση για τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων γιατί διαθέτει τα
παρακάτω χαρακτηριστικά:
1. μεγάλη απόσταση από υδρευτικές και αρδευτικές γεωτρήσεις, πηγές,

πηγάδια. Οι υδροληψίες βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 1000
μέτρων και συγκεκριμένα η πλησιέστερη υδρευτική γεώτρηση βρίσκεται σε
απόσταση πάνω από 2.670 μέτρα.
2. δομείται από ποτάμιες αποθέσεις καθώς και οι υποκείμενοι παλαιοί κώνοι
κορημάτων και τα πλευρικά κορήματα υψηλής έως μέτριας
υδροπερατότητα. Οι δύο σχηματισμοί επικοινωνούν υδραυλικά.
3. πρόκειται για το τμήμα του ρέματος που βρίσκεται στα δυτικά της θέσης της
ΕΕΛ και σε ευθεία απόσταση περίπου 150 μ. περίπου από το γήπεδο
αυτής, επομένως βρίσκεται κοντά σε αυτήν και δεν απαιτούνται εκτεταμένα

έργα μεταφοράς και διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων σε άλλη

περιοχή.
4. είναι μακριά από κατοικημένες περιοχές. Το πλησιέστερο οίκημα είναι ένα
ξενοδοχείο το οποίο βρίσκεται σε απόσταση πάνω από 400 μ. στα
νοτιοδυτιά, ενώ λόγω της μορφολογίας της περιοχής δεν θα υπάρχει οπτική
επαφή από το ξενοδοχείο προς την περιοχή διάθεσης του ρέματος.
5. έχει κατάλληλα χαρακτηριστικά για την εγκατάσταση του διάτρητου αγωγού
(πχ. σχηματισμένο πρανές).
6. στην εκβολή του δεν σχηματίζεται παραλία ευνοϊκή για χρήση κολύμβησης.
Για το σκοπό αυτό θα τοποθετηθεί διάτρητος αγωγός επί του ανατολικού πρανούς
του ρέματος, σε μια ζώνη περίπου 50 μέτρων κατά μήκος αυτού. Ο αγωγός θα
συγκρατείται στη θέση του με κατάλληλα στηρίγματα και θα μπορεί εύκολα να
μετακινηθεί αν χρειαστεί. Επιπλέον, κατά την εγκατάστασή του και τη λειτουργία του
δε θα γίνει ιδιαίτερη παρέμβαση ή καταστροφή στα πρανή ή την κοίτη του ρέματος.
Η μέθοδος διάθεσης αυτή, δηλαδή η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων στο
πρανές του ρέματος με διάτρητο αγωγό, επιτυγχάνει:
1. διασπορά των επεξεργασμένων και ευκολότερο – αμεσότερο αερισμό τους
2. ευκολότερη απορρόφηση μέρους της εκροής από το έδαφος που δρα ως
επιπλέον φίλτρο
3. προστασία της κοίτης λόγω λιγότερο απότομης πτώσης νερού σε αυτήν και
αποφυγή παραμορφώσεων αυτής και δημιουργίας στάσιμων νερών
4. ακόμα καλύτερη ποιότητα νερού κατά την άφιξή τους στην κοίτη λόγω διασποράς
τους πάνω στα πρανή
Επίσης, για τη συγκεκριμένη θέση και μέθοδο διάθεσης, έχει εκδοθεί σχετική
Απόφαση Καθορισμού Αποδέκτη από τη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής
Μέριμνας Π.Ε. Χανίων. Στην περίπτωση της εναλλακτικής λύσης της διάθεσης των
επεξεργασμένων λυμάτων στο πρανές του ρέματος, όπως αναφέρθηκε θα πρέπει να
τηρούνται τα όρια εκροής που ορίζονται στη σχετική Απόφαση Καθορισμού
Αποδέκτη.
Η άριστη ποιότητα της εκροής σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά του ρέματος
στην προτεινόμενη περιοχή διάθεσης, αλλά και σε συνδυασμό με τον τρόπο
διάθεσης, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η διασπορά στο πρανές στο προτεινόμενο

τμήμα του ρέματος αποτελεί κατάλληλη και ασφαλή εναλλακτική λύση διάθεσης για
την επεξεργασμένη εκροή της Ε.Ε.Λ..
8. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

8.1. Περιοχή μελέτης
Η περιοχή της μελέτης, στην οποία σχεδιάζονται τα έργα διαχείρισης λυμάτων του
Οικισμού της Χώρας Σφακίων (συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία, διάθεση), είναι η
ευρύτερη περιοχή της Χώρας Σφακίων που ανήκει στο Δήμο Σφακίων.
διοικητικά στο Δήμο Σφακίων και στην Περιφερειακή Ενότητα Χανίων. Έδρα του
Δήμου Σφακίων είναι ο ομώνυμος οικισμός. Κατά την τελευταία απογραφή
πληθυσμού (2011), του οικισμού της Χώρας Σφακίων απαριθμούσε 212 κατοίκους.
Το υψόμετρο στην περιοχή που αναπτύσσεται η Χώρα Σφακίων κυμαίνεται από το
υψόμετρο της θάλασσας έως περίπου τα 150 μ., σε ημιορεινό τοπίο και το ανάγλυφο
χαρακτηρίζεται έντονο με αρκετές εξάρσεις. Στην ευρύτερη περιοχή κυριαρχεί το
λοφώδες και βραχώδες τοπίο.
Η οικονομία της περιοχής βασίζεται κυρίως στον πρωτογενή (κτηνοτροφία) και
τριτογενή τομέα (παροχή υπηρεσιών, τουρισμός, εμπόριο, κλπ) ενώ ο δευτερογενής
συμμετέχει ελάχιστα με μικρές βιοτεχνικές μονάδες. Στην περιοχή υπάρχει αξιόλογη
τουριστική δραστηριότητα (415 καταγεγραμμένες κλίνες με στοιχεία του 2018) με
έντονες τάσεις ανάπτυξης, με ξενοδοχειακή υποδομή και συναφείς υποδομές
εξυπηρέτησης του τουρισμού και των επισκεπτών (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα
δωμάτια – διαμερίσματα, ταβέρνες, εστιατόρια, καφετέριες, κλπ), που προσελκύει το
φυσικό κάλλος και η αρχαιολογική και πολιτιστική ταυτότητα της ευρύτερης περιοχής.
Λόγω του παραθεριστικού χαρακτήρα του τουρισμού, ο πληθυσμός της περιοχής,
που αποτελείται από μόνιμους κατοίκους και παραθεριστές σε οικίες και
ξενοδοχειακές μονάδες, παρουσιάζει αξιόλογη αύξηση κατά τη θερινή περίοδο.
Ταυτόχρονα διαθέτει περιβαλλοντικό, ιστορικό, πολιτιστικό και αρχαιολογικό
ενδιαφέρον, μεγάλο τμήμα της αποτελεί αρχαιολογικό χώρο και η περιοχή εντάσσεται
στο Δίκτυο NATURA 2000.
Η προτεινόμενη θέση της νέας ΕΕΛ βρίσκεται στα ανατολικά του οικισμού της
Χώρας Σφακίων και σε απόσταση περίπου 1.000 μ.

Οι προτεινόμενες θέσεις των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων που θα

συλλέγουν το σύνολο των λυμάτων της περιοχής εξυπηρέτησης των έργων,
βρίσκονται στα ανατολικά του οικισμού της Χώρας Σφακίων, και σε αποστάσεις
περίπου 100 μ. (Σ.Δ-Α3) και 600 μ. (Σ.Δ-Α4)..
Το μέσο υψόμετρο στην περιοχή κατασκευής της Ε.Ε.Λ. είναι περίπου 80 μ. ενώ
στις περιοχές κατασκευής των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων είναι περίπου
65 μ. και 50 μ. για το Σ.Δ - Α3 και Σ.Δ - Α4 αντίστοιχα.
Για την διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων, επιλέχθηκε ως πρωταρχική λύση
η άρδευση καλλιεργούμενων εκτάσεων 63 στρ. περίπου, σε περιοχή
ελαιοκαλλιεργειών στα νοτιοδυτικά της θέσης της Ε.Ε.Λ., ενώ ως δευτερεύουσα
λύση, η υπολειπόμενη εκροή, θα διατίθεται σε πρανές του γειτονικού, στο γήπεδο της
Ε.Ε.Λ., ρέματος «Σφακορύακο», σε τμήμα του που βρίσκεται στα δυτικά της Ε.Ε.Λ.
και σε ευθεία απόσταση περίπου 150μ.από αυτήν.
8.1.1. Περιοχές που προστατεύονται για το φυσικό τους κάλλος
Δίκτυο Natura 2000

Η περιοχή του έργου εμπίπτει σε περιοχή που περιλαμβάνεται στο Εθνικό
Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών (Ν. 3937/2011 ΦΕΚ 60/Α/2011).
Συγκεκριμένα, εμπίπτει στην περιοχή NATURA 2000 GR4340008 (Ειδική Ζώνη
Διατήρησης - ΕΖΔ) «Λευκά Όρη και Παράκτια Ζώνη». Επιπλέον η πλησιέστερη Ζώνη
Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) βρίσκεται στα ανατολικά της περιοχής μελέτης, και σε
απόσταση πάνω απο 5,5 χλμ με κωδικό, GR4340019 «Φαράγγι Καλλικράτης –
Αργουλιανό Φαράγγι – Οροπέδιο Μανικά».
Στο παράρτημα της παρούσας επισυνάπτεται η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση του
υπό μελέτη έργου, λόγω της ένταξης τμήματός του εντός της παραπάνω περιοχής
NATURA 2000.
Καταφύγια Άγριας ζωής

Η περιοχή μελέτης δεν αναπτύσσεται εντός καταφυγίου άγριας ζωής. Το
πλησιέστερο Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΚΑΖ), βρίσκεται στα δυτικά της περιοχής
μελέτης και σε απόσταση πάνω από 5,4 χλμ., με κωδικό Κ897 «Περισυνάκη -
Αγριοκεφάλα - Μανικά» (ΦΕΚ 803/Β/2001),

Υγροτοπικές προστατευόμενες περιοχές

Στην περιοχή δεν υπάρχει φυσικός υγροβιότοπος, ο οποίος να εμπίπτει στο
καθεστώς προστασίας της Σύμβασης RAMSAR (ΦΕΚ 350/Α/20-11-74). Επίσης δεν
υπάρχει φυσικός υγρότοπος που να είναι ενταγμένος στον Κατάλογο Μικρών
Νησιωτικών Υγροτόπων του από 12/6/2012 Π.Δ. (ΦΕΚ 229/ΑΑΠ/2012).
8.2. Κλιματικά και βιοκλιματικά στοιχεία της περιοχής
8.2.1. Κλιματικά στοιχεία
Οι πληροφορίες που σχετίζονται με τα κλιματικά στοιχεία της περιοχής,

προέρχονται από τον μετεωρολογικό σταθμό Παλαιόχωρας (βροχόπτωση και
θερμοκρασία) του Δήμου Καντάνου Σελήνου, που είναι οι πλησιέστεροι στην περιοχή
μελέτης.
Θερμοκρασία
Γενικά η περιοχή δεν παρουσιάζει μεγάλες θερμοκρασιακές διακυμάνσεις σε
ημερήσια και εποχική βάση. Η μέση ελάχιστη θερμοκρασία εμφανίζεται τους μήνες
Ιανουάριο και Φεβρουάριο με 13,8οC, ενώ η μέση μέγιστη εμφανίζεται το μήνα
Αύγουστο με 29,4οC.
Στον παρακάτω πίνακα παρατίθεται η μέση μηνιαία θερμοκρασία σε oC για το
χρονικό διάστημα 2006 έως 2018
ΠΙΝΑΚΑΣ 8.1. ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ
ΜΗΝΕΣ ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΣΕ oC

ΙΑΝ 13,8
ΦΕΒ 13,8
ΜΑΡ 15,4
ΑΠΡ 18,0
ΜΑΪ 21,6
ΙΟΥΝ 26,3
ΙΟΥΛ 29,3
ΑΥΓ 29,4
ΣΕΠ 26,2
ΟΚΤ 21,9
ΝΟΕ 18,6
ΔΕΚ 15,2
Μ.Ο. 20,8
Πηγή: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Ακολουθεί διαγραμματική απεικόνιση των θερμοκρασιακών δεδομένων του

παραπάνω Μετεωρολογικού Σταθμού.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8.1: ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ
Βροχή
Το συνολικό μέσο ετήσιο ύψος βροχόπτωσης είναι 490 mm περίπου. Ο λιγότερο
βροχερός μήνας είναι ο Ιούλιος, ενώ ο Ιανουάριος και ο Δεκέμβριος είναι οι πιο
βροχεροί με μέση τιμή 98 mm περίπου. Οι χιονοπτώσεις είναι σπάνιες.
Στον παρακάτω πίνακα παρατίθεται η μέση μηνιαία βροσόπτωση σε mm για το
χρονικό διάστημα 2006 έως 2018.

ΠΙΝΑΚΑΣ 8.2. ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ

ΜΗΝΕΣ ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ ΣΕ mm
ΙΑΝ 97,8
ΦΕΒ 96,1
ΜΑΡ 48,1
ΑΠΡ 18,7
ΜΑΪ 19,9
ΙΟΥΝ 2,0
ΙΟΥΛ 0,0
ΑΥΓ 3,6
ΣΕΠ 12,0
ΟΚΤ 41,6
ΝΟΕ 68,4
ΔΕΚ 97,8
ΣΥΝΟΛΟ 491,5
Ακολουθεί διαγραμματική απεικόνιση της μέσης μηνιαίας βροχόπτωσης του
παραπάνω Μετεωρολογικού Σταθμού.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8.2: ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ
8.2.2. Βιοκλίμα
Η ταξινόμηση των διαφόρων μετεωρολογικών περιοχών και η τοποθέτησή τους

στους διάφορους βιοκλιματικούς ορόφους πραγματοποιείται με τον υπολογισμό του
“ομβροθερμικού πηλίκου”, βάσει του Emberger.

Ο Emberger χρησιμοποιεί το βιοκλιματικό δείκτη Q2 που εκφράζεται με τον τύπο:

2000P
ς Q2 = (βροχοθερμικό ή ομβροθερμικό πηλίκο),
M 2 − m2
όπου: Ρ = η ετήσια βροχόπτωση σε χιλιοστά (mm),
Μ = η μέση τιμή των μέγιστων θερμοκρασιών του θερμότερου μήνα σε
απόλυτους βαθμούς (-273.2o C = 0ο Κ),
m = η μέση τιμή των ελάχιστων θερμοκρασιών του ψυχρότερου μήνα σε
απόλυτους βαθμούς,
ώστε να εκφράσει τη συνολική επίδραση του κλίματος πάνω στη βλάστηση.
Με βάση τις τιμές του Q και του m συντάσσεται το βιοκλιματικό διάγραμμα και
για τη Μεσογειακή περιοχή, έχουν διακριθεί επτά βιοκλιματικοί όροφοι από τον
EMBERGER:
I. Μεσογειακός πολύ ξηρός (ερημικό ή σαχαρινό κλίμα)
II. Μεσογειακός ξηρός
III. Μεσογειακός ημίξηρος
IV. Μεσογειακός ύφυγρος
V. Μεσογειακός υγρός
VI. Μεσογειακός υπέρυγρος
VII. Μεσογειακό κλίμα υψηλών ορέων
Βιοκλιματικά διαγράμματα έχουν συνταχθεί κατά καιρούς από διάφορους

ερευνητές για τις παραμεσογειακές χώρες (π.χ. Μαρόκο, Τυνησία, Τουρκία κλπ.). Για
τη χώρα μας έχουν γίνει βιοκλιματικά διαγράμματα με τους υπάρχοντες σταθμούς
(ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗΣ 1980, ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ 1975) και έχουν διακριθεί τρεις
βιοκλιματικοί όροφοι: Ημίξηρος, Υφυγρος και Υγρός (Σχήμα 2).
Με βάση τις τιμές του Q και του m εντάσσεται μία περιοχή στον αντίστοιχο
βιοκλιματικό όροφο. Παρατηρούμε ότι όσο μικρότερος είναι ο δείκτης Q τόσο
ξηρότερο είναι το βιοκλίμα ενός τόπου. Επιπλέον, από την τιμή του moC μπορεί να
προσδιοριστεί και η χειμερινή κατάσταση μιας περιοχής από την άποψη της έντασης
του ψύχους. Με βάση την τιμή του m, τα επιμέρους βιοκλίματα ή βιοκλιματικοί όροφοι
υποδιαιρούνται σε πέντε παραλλαγές ή υποορόφους (Πίνακας 1).
ΠΙΝΑΚΑΣ 8.3: ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΥΠΩΡΟΦΟΙ ΤΩΝ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ

ΟΡΟΦΩΝ

m oC Βιοκλιματικός υπώροφος ή παραλλαγή

>7οC με χειμώνα θερμό (χωρίς παγετούς)
3oC<m<7oC με χειμώνα ήπιο (παγετοί σπάνιοι)
0oC<m<3oC με χειμώνα ψυχρό (παγετοί συχνοί)
-10oC<m<OoC με χειμώνα δριμύ (παγετοί συχνοί, διαρκείας)
M<-10oC με χειμώνα πολύ δριμύ (παγετοί παρατεταμένοι)

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8.3. ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΚΑΤΑ EMBERGER ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

(ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗΣ 1980)

Πηγή: Ίδρυμα Δασικών Ερευνών του Υπ. Γεωργίας

ΧΑΡΤΗΣ 8.1. ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΟΡΟΦΟΙ
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η περιοχή μελέτης υπάγεται στον ύφυγρο

βιοκλιματικό όροφο με χειμώνα θερμό.

8.3. Μορφολογικά χαρακτηριστικά
Η έκταση της Ε.Ε.Λ. θα βρίσκεται σε γήπεδο εμβαδού 2.800,00 τ.μ., η οποία

αποτελεί μέρος δημοτικής ιδιοκτησίας συνολικού εμβαδού 46.759,21 τ.μ. Το μέσο
απόλυτο υψόμετρο του γηπέδου της Ε.Ε.Λ. είναι 125μ. περίπου. Η κλίση του είναι
18% περίπου από βόρεια προς νότια που ευνοεί τη διάταξη των έργων μετά από τις
διαμορφώσεις του εδάφους σε βαθμίδες και έργα αντιστήριξης.
H σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ-Α3 καταλαμβάνει έκταση περίπου 430,35
τ.μ. και αποτελεί μέρος δημοτικής ιδιοκτησίας συνολικού εμβαδού 13.241,59 τ.μ. H
έκταση του χώρου της σηπτικής δεξαμενής - αντλιοστασίου Σ.Δ-Α4 έχει εμβαδόν
516,00 τ.μ., αποτελεί μέρος ευρύτερης ιδιοκτησίας συνολικού εμβαδού 22.279,75 τ.μ.
και θα παραχωρηθεί για τις ανάγκες του σχετικού έργου.
Το μέσο υψόμετρο στις περιοχές κατασκευής των Σ.Δ-Α3 και Σ.Δ. Α4 είναι
περίπου 65 μ και 50 μ. αντίστοιχα. Όσον αφορά τις κλίσεις, τα γήπεδα των σηπτικών
δεξαμενών είναι σχεδόν επίπεδα και δεν θα απαιτηθούν επιπρόσθετα έργα
αντιστηρίξεων ή επιχωματώσεις. Επίσης, στη περιοχή διάθεσης της εκροής
παρατηρούνται μικρές τιμές μορφολογικής κλίσης.
8.4. Γεωλογικά – Υδρογεωλογικά - Τεκτονικά στοιχεία

(Η παρούσα περιγραφή έχει ληφθεί από τη Γεωλογική – Υδρογεωλογική Έκθεση για το παρόν
έργο, Μαυράκη Στ., Γεωλόγος, Ηράκλειο, Οκτώβριος 2020).
8.4.1. Γεωλογία Ευρύτερης περιοχής
Η Γεωλογική δομή της Κρήτης χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη κυρίως

αλπικών και προ αλπικών πετρωμάτων τα οποία συνθέτουν ένα πολύπλοκο
οικοδόμημα τεκτονικών καλυμμάτων (Φυτρολάκης 1980, Bonneau 1984). Επιπλέων
όμως χαρακτηρίζεται και από την εμφάνιση πολλών μετά-αλπικών ιζημάτων τα οποία
καλύπτουν τις λεκάνες που χωρίζουν τα ψηλά βουνά. Το οικοδόμημα των
καλυμμάτων της Κρήτης δημιουργείται από έναν αριθμό τεκτονικών ενοτήτων που
τοποθετούνται η μία πάνω στην άλλη (εικόνα 3).

Εικόνα 3. Σχηματική απεικόνιση της γεωλογικής δομής της Κρήτης με τα αλλεπάλληλα τεκτονικά
καλύμματα (κατά Κίλια et al. 1985)
Ανάλογα με την τεκτονο-στρωματογραφική τους θέση και τη μεταμορφική τους

ιστορία (Kilias et al 1993, Fassoulas et al 1994, Fassoulas 1995), οι τεκτονικές αυτές
ενότητες χωρίζονται από μία κύρια, κανονική ρηξιγενή, ζώνη απόσπασης, σε δύο
μεγάλες ομάδες, τα ανώτερα και τα κατώτερα καλύμματα. Τα κατώτερα καλύμματα,
σε αντίθεση με τα ανώτερα καλύμματα, δέχθηκαν κατά το Άνω Ολιγόκαινο / Κάτω
Μειόκαινο, την επίδραση μιας μεταμόρφωσης σε συνθήκες Υψηλής Πίεσης / Χαμηλής
Θερμοκρασίας. Η εξαφάνιση ολόκληρων καλυμμάτων ή πετρολογικών σχηματισμών
από το οικοδόμημα των καλυμμάτων, είναι πολύ συχνή σε ολόκληρη την Κρήτη
(εικόνα 4).
Εικόνα 4. Το οικοδόμημα των καλυμμάτων της Κρήτης (Fassoulas et al. 1994)
Σύμφωνα με το σχ. 3 ‘Γεωλογικό Χάρτη’ του Παραρτήματος ο οποίος αποτελεί

απόσπασμα του γεωλογικού χάρτη του ΙΓΜΕ «Φύλλο Βρύσες» (κλίμακα 1:50.000)
αλλά και με έρευνα πεδίου, προκύπτει ότι η ευρύτερη περιοχή δομείται από τους
παρακάτω γεωλογικούς σχηματισμούς, από τους νεότερους προς τους
παλαιότερους:

• Παλαιοί κώνοι κορημάτων και πλευρικά κορήματα (Pt.s.cs)
Οι παλαιοί κώνοι κορημάτων και τα πλευρικά κορήματα αναπτύσσονται γενικά

στις εκβολές των χειμάρρων και αποτελούνται από ανθρακικές κροκαλολατύπες
ποικίλου μεγέθους, ασύνδετες μέχρι πολύ συνεκτικές, με συνδετικό υλικό
αργιλομαργαϊκό ή ανθρακικό καθώς και άμμους. Η διάβρωσή τους έχει
δημιουργήσει μικρά αυλάκια και ρυάκια, ενώ τα πλευρικά κορήματα είναι
ψευδοστρωμένα. Το πάχος τους μπορεί να φτάσει μέχρι τα 50 μέτρα. Η ηλικία
τους προσδιορίζεται στο Πλειστόκαινο.
• Μάργες (Pl.m)
Οι μάργες είναι κυρίως μαλακές και λιγότερο σκληρές, κιτρινόλευκες, με

παρεμβολές αργίλων και άμμων. Το πάχος τους είναι μικρότερο από 10 μέτρα και
είναι ηλικίας Πλειοκαίνου του νεογενούς.
• Τεκτονικό Κάλυμμα Φυλλιτικής – Χαλαζιτικής Σειράς (P-Ts)
Το τεκτονικό αυτό κάλυμμα αποτελείται από φυλλίτες, χαλαζίτες και

σχστόλιθους και παρατηρούνται μικρές εμφανίσεις στην περιοχή οι οποίες είναι
επωθημένες επάνω στους ανθρακικούς σχηματισμούς της Ιονίου ζώνης ενώ κατά
θέσεις καλύπτονται από τα κατώτερα μέλη της ζώνης Τριπόλεως. Ο σχηματισμός
αυτός αποτελείται από πετρώματα πολύ χαμηλού μέχρι χαμηλού βαθμού
μεταμόρφωσης (πρασινοσχιστολιθική φάση), όπου επικρατούν φυλλίτες,
μεταψαμμίτες, χαλαζίτες και σχιστόλιθοι ποικίλης σύστασης. Μερικές φορές, μέσα
στα πετρώματα αυτά παρεμβάλλονται μαύροι, λεπτοστρωματώδεις και
κατακερματισμένοι κρυσταλλικοί ασβεστόλιθοι. Κατά θέσεις οι σχηματισμοί της
φυλλιτικής – χαλαζιτικής σειράς διασχίζονται από αδροκρυσταλλικές φλέβες
χαλαζία πάχους μέχρι 10 cm. Η ηλικία τους προσδιορίζεται στο Πέρμιο – Ανώτερο
Τριαδικό.
• Τεκτονικό Κάλυμμα Ομαλού (Τρυπαλίου) (Ts-Jmrd)
Αποτελείται από ανακρυσταλλωμένους ασβεστολίθους έως μάρμαρα,

δολομίτες, δολιμιτικούς ασβεστόλιθους, ραουβάκες και ανθρακικά
κροκαλολατυποπαγή. Μερικές φορές στα ανθρακικά πετρώματα του Ομαλού
παρατηρούνται λεπτές κερατολιθικές ενστρώσεις χρώματος λευκού, τεφρού ή
μαύρουή και βολβοί κερατολίθων χρώματος μαύρου. Κατά θέσεις αυτά φέρουν
λεπτές μαργαϊκές παρεμβολές ή είναι μικρολατυποπαγή. Με βάση τα κοινά

πετρογραφικά γνωρίσματα των σχηματισμών του καλύμματος Ομαλού αποτελεί

τμήμα των κατώτερων σχηματισμών της Ιονίου ζώνης, εφιππευμένο επάνω
σ’αυτήν. Το πάχος του καλύμματος μπορεί να φτάνει κατά τόπους τα 400μ, ενώ η
ηλικία του προσδιορίζεται στο Ανώτερο Τριαδικό – Λιάσιο.
• Αυτόχθονη σειρά (Ιόνιος Ζώνη) (J5E5.k)
Στην ευρύτερη περιοχή ενδιαφέροντος εμφανίζονται οι πλακώδεις

ανακρυσταλλωμένοι ασβεστόλιθοι έως μάρμαρα με πυριτολίθους, οι οποίοι είναι
μεσοκρυσταλλικοί, τεφροί, τεφρόμαυροι και μαύροι, καλά στρωμένοι σε πάγκους
με πάχος που ποικίλει από λίγα εκατοστά μέχρι και 1 m. Παρουσιάζουν
ενστρώσεις, φακούς και κονδύλους πυριτολίθων, πάχους μέχρι 15 cm, των
οποίων η συχνότητα εμφάνισης δεν είναι σταθερή ούτε κατά την κατακόρυφη ούτε
κατά την οριζόντια διεύθυνση. Το πυριτικό υλικό είναι κυρίως χαλαζίας και
λιγότερο χαλκηδόνιος και το χρώμα του είναι λευκότεφρο, ιώδες και μαύρο.
Κατά θέσεις, στα μεσαία μέλη, παρατηρούνται μικρολατυποπαγή στρώματα
πάχους 30-40 cm, καθώς και παρεμβολές από τεφροπράσινους και ερυθροϊώδεις
σερικιτικούς φυλλίτες. Στα ανώτερα μέλη τους γίνονται φυλλώδεις ή μεταπίπτουν
σε πρασινίζοντες ασβεστοφυλλίτες πάχους 10 m. Μερικές φορές παρατηρούνται
εσωτερικές ολισθήσεις με αποτέλεσμα να έρχονται σε επαφή ισχυρά τεκτονισμένα
στρώματα με σχετικά αδιατάραχτα, με παράλληλη δημιουργία τεκτονικού
λατυποπαγούς. Στρωματογραφικά, ο σχηματισμός αυτός είναι ανάλογος της
«Βίγλας» της Ιονίου ζώνης και έχει μεταμορφωθεί σε συνθήκες υψηλών πιέσεων
– χαμηλών θερμοκρασιών. Το πάχος τους μπορεί να φτάσει μέχρι τα 1200 μέτρα,
ενώ η ηλικία τους προσδιορίζεται στο Δογγέριο – Ηώκαινο.

Εικόνα 5. Γεωλογική Τομή, Απόσπασμα Γεωλογικού Χάρτη Φύλλο " Φύλλο Βρύσες " κλίμακας 1:50.000
8.4.2. Γεωλογία στην περιοχή του έργου
Στα στενά όρια του γηπέδου της ΕΕΛ παρατηρούνται παλαιοί κώνοι κορημάτων
και πλευρικά κορήματα που αποτελούνται από κροκαλολατύπες οι οποίες έχουν
προέλθει από την διάβρωση των καρστικών σχηματισμών που βρίσκονται
βορειότερα. Όπως φαίνεται και στην εικόνα 6 οι κροκαλολατύπες της περιοχής είναι
συνδεδεμένες με λεπτόκοκκο υλικό, δεν παρουσιάζουν όμως μεγάλη συνεκτικότητα.

Εικόνα 1. Πρανές στην περιοχή της Ε.Ε.Λ. όπου διακρίνονται οι κροκαλολατύπες. Λήψη φωτογραφίας από
νοτιοδυτικά προς βορειοδυτικά.
Στο τμήμα του ρέματος όπου προτείνεται στο πρανές του να διατίθενται τα
επεξεργασμένα λύματα της Ε.Ε.Λ. του οικισμού της Χώρας Σφακίων, παρατηρούνται
ποτάμιες αποθέσεις που αποτελούνται από φερτά υλικά, που παρασύρθηκαν και
αποτέθηκαν από το ρέμα (εικόνα 7). Το μίγμα των φερτών υλικών δεν είναι συνεκτικό
και συνίσταται από κροκάλες, χαλίκια, άμμους που προέρχονται από τη διάβρωση
των καρστικών σχηματισμών που εμφανίζονται βορειότερα και ανάντη της στενής
περιοχής ενδιαφέροντος. Υποκείμενα των ποτάμιων αποθέσεων είναι οι παλαιοί
κώνοι κορημάτων και τα πλευρικά κορήματα.
Εικόνα 2. Περιοχή διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων στο πρανές του ρέματος. Στην περιοχή του ρέματος
διακρίνονται οι ασύνδετες κροκαλολατύπες καθώς και οι ποτάμιες αναβαθμίδες. Λήψη φωτογραφίας από βόρεια προς
νότια.

Όπως και στις άλλες δύο περιοχές και στην περιοχή της επαναχρησιμοποίησης
των επεξεργασμένων λυμάτων μέσω της άρδευσης παρατηρούνται κροκαλολατύπες,
οι οποίες είναι συνδεδεμένες με λεπτόκοκκο υλικό δεν παρουσιάζουν όμως μεγάλη
συνεκτικότητα όπως φαίνεται και στην εικόνα 8. Υποκείμενα των κορημάτων
βρίσκονται οι πλακώδεις ασβεστόλιθοι της Ιονίου Ζώνης, ενώ από τα πρανή της
περιοχής εκτιμάται ότι το πάχος των κορημάτων στην περιοχή της
επαναχρησιμοποίησης είναι μεγαλύτερο των 20 μέτρων.
Εικόνα 8 Πρανές στα βόρεια της περιοχής επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων λυμάτων μέσω της άρδευσης
όπου διακρίνονται οι κροκαλολατύπες.
8.4.3. Υδρογεωλογία
8.4.3.1. Υδρολιθολογία – Συντελεστές Υδροπερατότητας
Καρστικοί σχηματισμοί
− Υψηλής έως μέτριας υδροπερατότητας

Περιλαμβάνονται οι ανθρακικοί σχηματισμοί της Ιονίου Ζώνης
(Ανακρυσταλλωμένοι Ασβεστόλιθοι & Μάρμαρα & Δολομίτες Ts-Jik.) Στους
σχηματισμούς αυτούς αναπτύσσονται υψηλού δυναμικού υπόγειες υδροφορίες.
Οι υψηλής έως μέτριας υδροπερατότητας σχηματισμοί παρουσιάζουν τιμές

του συντελεστή υδροπερατότητας 10-3<Κ<10-2 cm/sec.
− Μέτριας έως μικρής υδροπερατότητας

Περιλαμβάνονται οι πλακώδεις ασβεστόλιθοι (Ασβεστόλιθοι Jm-E.k)) που

εκτείνονται βόρεια της εξεταζόμενης περιοχής. Στους σχηματισμούς αυτούς
αναπτύσσονται μέτριου δυναμικού υπόγειες υδροφορίες. Η κυκλοφορία του νερού
στους σχηματισμούς αυτούς ελέγχεται από τις παρεμβολές πυριτολίθων,
κερατολίθων και αργιλικών σχιστολίθων.
Οι μέτριας έως μικρής υδροπερατότητας σχηματισμοί παρουσιάζουν τιμές

Κοκκώδεις σχηματισμοί
− Κοκκώδεις προσχωματικές κυρίως αποθέσεις κυμαινόμενης

υδροπερατότητας.
Στη κατηγορία αυτή ανήκουν οι παλαιοί κώνοι κορημάτων και πλευρικά
κορήματα (Pt.s.cs), οι οποίοι καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση γειτνιάζουν όμως με τη
θάλασσα συνεπώς δεν έχουν υδρογεωλογική σημασία καθώς ο υπόγειος
υδροφορέας που αναπτύσσεται παρουσιάζει υφαλμύρινση.
Στις κοκκώδεις προσχωματικές αποθέσεις το εύρος τιμών του συντελεστή

υδροπερατότητας Κ δεν μπορεί να προσδιοριστεί καθώς εξαρτάται κάθε φορά από τη
γεωλογία της περιοχής και τις συνθήκες απόθεσης. Στην εξεταζόμενη περιοχή οι
αποθέσεις δεν παρουσιάζουν μεγάλη συνεκτικότητα, συνεπώς η υδροπερατότητα
αναμένεται να είναι υψηλή έως μέτρια.

8.4.3.2. Υδρογεωλογικές συνθήκες ευρύτερης περιοχής
Στο πλαίσιο της 1ης Αναθεώρησης του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών

Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (EL13) (Απ. Ε.Γ.: οικ.
896/2017 ΦΕΚ 4666/Β/2017) επανεξετάστηκαν τα οριοθετημένα υπόγεια υδατικά
συστήματα (ΥΥΣ) και διακρίθηκαν σε 91 και πιο συγκεκριμένα σε 47 καρστικά, 35
πορώδη και 8 ρωγμώδη χωρίς να επέλθουν κάποιες αλλαγές σε σχέση με την αρχική

οριοθέτησή τους. Αναλυτικότερα κατά την 1η Αναθεώρηση, από τα 91 υπόγεια

υδατικά συστήματα, 8 βρίσκονται σε κακή χημική και ποσοτική κατάσταση, 1 σε κακή
χημική και 1 σε κακή ποσοτική κατάσταση, τα υπόλοιπα τα 81 εμφανίζουν καλή
χημική και ποσοτική κατάσταση. Στους κωδικούς των υπόγειων υδατικών
συστημάτων μετά την αναθεώρηση τα πρώτα γράμματα από GR μετατράπηκαν σε
EL.
Σύμφωνα με την οριοθέτηση που έχει γίνει στο Σχέδιο Διαχείρισης η

υδρογεωλογική λεκάνη της εξεταζόμενης περιοχής ανήκει στο Υπόγειο Υδατικό
Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034). Λαμβάνοντας όμως
υπόψη τη γεωλογία της περιοχής η θέση της Ε.Ε.Λ., η περιοχή άρδευσης καθώς και
η περιοχή διάθεσης στο πρανές του ρέματος δεν βρίσκονται επί των ανθρακικών
σχηματισμών εντός των οποίων αναπτύσσεται το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα
«Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034) αλλά επί των παλαιών κώνων
κορωμάτων και πλευρικών κορωμάτων που βρίσκονται υπερκείμενα των ανθρακικών
σχηματισμών. Όπως φαίνεται και στο απόσπασμα του Γεωλογικού Χάρτη (Σχ.1) του
Παραρτήματος οι ανθρακικοί σχηματισμοί που τροφοδοτούν το ΥΥΣ εμφανίζονται
επιφανειακά σε απόσταση μεγαλύτερη από 800 m και ανάντη από τη θέση της Ε.Ε.Λ.
και της διάθεσης στο πρανές του ρέματος. Όσον αφορά την περιοχή όπου θα γίνεται
επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων μέσω της άρδευσης αυτή απέχει μερικά μέτρα
από την επιφανειακή εμφάνιση των ασβεστολίθων που βρίσκεται κατάντη αυτών. Το
πάχος των αποθέσεων λαμβάνοντας υπόψη τα πρανή της περιοχής εκτιμάται
μεγαλύτερο των 20 μέτρων.
Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενη παράγραφο στους παλαιούς κώνους
κορημάτων και πλευρικά κορήματα είναι πιθανό να αναπτύσσεται υδροφορία στις
στρώσεις των κροκαλοπαγών η οποία όμως λόγω του μικρού πάχους τους και της
γειτνίασης με τη θάλασσας δεν είναι εκμεταλλεύσιμη. Επίσης δεν αναμένεται τα
επεξεργασμένα λύματα να εμπλουτίσουν το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων»
(EL1300034) καθώς το σύνολο των έργων βρίσκεται σε μικρό υψόμετρο και κοντά
στην θάλασσα, συνεπώς σε πιθανή διήθηση τους κατά τη διάθεση τους στο ρέμα
αυτά θα κινηθούν εντός των παλαιών κώνων κορημάτων και πλευρικών κορημάτων
και θα καταλήξουν στη θάλασσα. Σε περίπτωση που έρθουν σε επαφή με το
καρστικό υπόβαθρο (το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034)) αυτό
είναι πιθανό να γίνει έπειτα από τη διήθηση τους εντός των κορημάτων και σε μικρή

απόσταση από τη θάλασσα όπου το υπόγειο νερό αναμένεται να είναι υφάλμυρο.

Εντούτοις, στο παρόν κεφάλαιο θα παρατεθούν πληροφορίες που αφορούν το ΥΥΣ
«Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034) μιας και εντός των ορίων του,
όπως αυτά έχουν οριστεί στο προαναφερόμενο Σχέδιο Διαχείρισης, βρίσκονται τα
τμήματα του εξεταζόμενου έργου.
Το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034) έχει έκταση 480,73
km2 και περιλαμβάνει τις υδροφορίες που αναπτύσσονται στους Τριαδικούς έως
Ηωκαινικούς ασβεστολίθους της Ιωνίου Ζώνης και η ποιοτική και ποσοτική
κατάσταση του έχει χαρακτηριστεί ως καλή.
Θέση
Έργου
Εικόνα 3 Οριοθέτηση των υπόγειων υδατικών συστημάτων του ΥΔ δυτικής Κρήτης, πηγή Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών
Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (GR13) (ΦΕΚ 570/Β/2015) (συμπίπτει με τα όρια της 1ης
αναθεώρησης του Σχεδίου)
Σημειώνεται ότι το Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού

Διαμερίσματος Κρήτης (GR13), εγκρίθηκε με τη με Αρ. 163/2015 Απόφαση (ΦΕΚ
570/Β/2015), ενώ έχει εκδοθεί και 1η αναθεώρησή του (Απ. Ε.Γ.: οικ. 896/2017 ΦΕΚ
4666/Β/2017). Σύμφωνα με το διαχωρισμό των υπόγειων υδατικών συστημάτων
όπως αυτός γίνεται στην 1η αναθεώρηση του Σχεδίου, δεν υπάρχουν μεταβολές ως
προς το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα όπου εντάσσεται το έργο. Το ΥΥΣ έχει τα ίδια
χαρακτηριστικά όπως και πριν την αναθεώρηση του Σχεδίου και πλέον έχει κωδικό
EL1300034.

Στον πίνακα που ακολουθεί αναφέρονται οι ετήσιες απολήψεις καθώς και η

τροφοδοσία του ΥΥΣ σύμφωνα με την 1η αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης
Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (EL13).
Κωδικός Ονομασία Μέση Μέσες Άρδευση Ύδρευση Κτηνοτροφί Βιομηχανία Ποσοτική
ΥΥΣ ΥΥΣ Ετήσια Ετήσιες (106 m3) (106 m3) α (106 m3) (106 m3) Κατάστασ
Τροφοδοσία Απολήψεις η ΥΥΣ
(106 m3) (106 m3)
EL1300034 ΚΑΡΣΤΙΚΟ 290,35 24,01 11,77 12,16 0,08 0,00 Καλή
ΝΟΤΙΩΝ
ΛΕΥΚΩΝ
ΟΡΕΩΝ
Πίνακας 1: Ετήσιες απολήψεις και τροφοδοσία στα ΥΥΣ του ΥΔ Κρήτης (EL13)
Το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων»

(EL1300034), έχει οριστεί ως προστατευόμενη περιοχή προοριζόμενη προς άντληση
ύδατος για ανθρώπινη κατανάλωση σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης όπως ισχύει.
Γενικά το σύνολο των έργων δεν υπάγεται σε άλλη προστατευόμενη περιοχή
πόσιμου ύδατος του Π.Δ. 51/2007, όπως τα παραπάνω καθορίστηκαν με το
εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού
Διαμερίσματος Κρήτης (ΦΕΚ 570/Β/2015), όπως αναθεωρήθηκε και ισχύει.
8.4.3.3. Υδρογραφικό δίκτυο
Δυτικά της Ε.Ε.Λ. και ανατολικά της αρδευόμενης έκτασης διέρχεται ο ποταμός
«Σφακορύακο» Χανίων και σε τμήμα του πρανούς του προτείνεται να διατίθενται και
τα επεξεργασμένα λύματα.
Το ρέμα είναι 4ης τάξης κατά Strahler, έχει διεύθυνση ροής από βόρεια προς
νότια και η υφιστάμενη κοίτη του είναι φυσική. Στο μεγαλύτερο μέρος του ο ποταμός
διασχίζει το Σφακιανό Φαράγγι και εκβάλει στα νότια παράλια του νομού Χανίων. Η
υδρολογική και υδρογεωλογική λεκάνη του ποταμού Σφακορύακο με το παραποτάμιο
σύστημα απεικονίζεται στο Σχ. 2 «Χάρτης Λεκανών Απορροής» του Παραρτήματος.

Εικόνα 4. Ανάπτυξη υδρογραφικού δικτύου του «Σφακορύακου» Χανίων.

Το συνολικό μήκος του ρέματος από το τέρμα της περιοχής που προτείνεται να
παράλια του νομού Χανίων στην ευρύτερη περιοχή των Σφακίων, υπολογίζεται
περίπου σε 1100 m κατά μήκος της ροής του.
Το υδρογραφικό δίκτυο της περιοχής παρουσιάζει μικτή μορφή στο βόρειο τμήμα
του έχει δενδριτική μορφή ενώ στη συνέχεια λόγω των ρηγμάτων της περιοχής και
της μεγάλης κλίσης του εδάφους παρουσιαζει κλιμακωτή μορφή, όπου οι
δευτερεύοντες κλάδοι διατάσσονται κατά ζεύγη και κάθετα στον κύριο κλάδο. Στο
τελευταίο τμήμα του ποταμού δεν υφίστανται καθόλου δευτερεύοντες κλάδοι αλλά
μονάχα ο κεντρικός κλάδος του ποταμού, αυτό οφείλεται στη μεγάλη μορφολογική
κλίση που παρατηρείται στη λεκάνη απορροής αλλά και στη γεωλογική μετάβαση
στους παλαιούς κώνους κορημάτων και τα πλευρικά κορήματα που παρουσιάζουν
μεγάλη περατότητα.
8.4.3.4. Υδροληπτικά έργα στην περιοχή του εργου
Οι γεωτρήσεις της περιοχής τροφοδοτούνται από τα ανθρακικά πετρώματα

της Ιονίου Ζώνης οι οποίοι βρίσκονται υποκείμενα των παλαιών κώνων κορημάτων
και πλευρικών κορημάτων, ενώ εμφανίζονται επιφανειακά βόρεια και ανάντη της
περιοχής της Ε.Ε.Λ. και της περιοχής διάθεσης στο πρανές του ρέματος. Όσον
αφορά την περιοχή άρδευσης, όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο,
βρίσκεται στον σχηματισμό των παλαιών κώνων κορημάτων.
Στην περιοχή του εξεταζόμενου έργου και σε ακτίνα τουλάχιστον 1000m από
αυτή δεν εντοπίστηκαν υδροληπτικά έργα, όπως διαπιστώνεται και στον παρακάτω
πίνακα όπου παρουσιάζονται τα υφιστάμενα έργα αξιοποίησης υδατικών πόρων της
ευρύτερης περιοχής καθώς και η απόσταση τους τα μέρη του έργου:

Πίνακας 2. Υφιστάμενα έργα αξιοποίησης υδατικών πόρων ευρύτερης περιοχής Χώρας Σφακίων (αδειοδοτημένα υδροληπτικά έργα από τη Δ/νση Υδάτων Αποκ.
Διοίκ. Κρήτης)
ΒΑΘΟΣ ΑΠΟΣΤΑΣΗ
ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΑΠΟΣΤΑΣΗ
ΤΟΠΙΚΗ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΗ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝ ΥΔΡΟΛΗΠΤΙΚΟ ΑΠΟ
Α/Α ΥΔΡΟΛΗΨΙΑ ΧΡΗΣΗ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΑΠΟ ΓΗΠΕΔΟ ΑΠΟ ΡΕΜΑ
ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Χ (ΕΓΣΑ 87) Η Υ (ΕΓΣΑ 87) Υ ΕΡΓΟΥ (m) ΑΡΔΕΥΟΜΕ
ΕΕΛ (m) (m)
ΝΗ (m)
1 ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΑΡΔΕΥΣΗ ΑΝΩΠΟΛΗ ΔΡΑΓΚΟΥΣ 340 4134 4000 3690

509877 3896043
2 ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΑΡΔΕΥΣΗ ΑΝΩΠΟΛΗ ΔΡΑΓΚΟΥΣ2 - 3875 3735 3420

510129 3895960
3 ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΥΔΡΕΥΣΗ ΙΜΠΡΟΥ ΒΡΑΣΚΑΣ 120 2500 2670 2888

516241 3896049
ΠΗΓΕΣ: Δ/νση Υδάτων Αποκ. Διοίκ. Κρήτης Ιανουάριος 2018, Έρευνα πεδίου, Επεξεργασία στοιχείων.
Όσον αφορά την υδρευτική γεώτρηση, αυτή βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από τα τμήματα του εξεταζόμενη έργου, ενώ
τροφοδοτείται από τους ασβεστολίθους της Ιονίου Ζώνης, οι οποίοι δεν αναμένεται να εμπλουτιστούν από τα επεξεργασμένα
λύματα της Ε.Ε.Λ.. Από τη γεώτρηση αυτή υδροδοτείται και η Χώρα Σφακίων, συμπεριλαμβανομένων των τουριστικών
εγκαταστάσεων της περιοχής.

8.4.4. Τεκτονική
Σύμφωνα με το γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ, κλίμακας 1:50.000, δεν διέρχεται κάποια
ρηγματογόνος ζώνη από την περιοχή του έργου.
8.4.5. Συμπεράσματα – προτάσεις
Με βάση την ανάλυση του γεωμορφολογικού, γεωλογικού, τεκτονικού και

υδρογεωλογικού περιβάλλοντος, που έγινε στις προηγούμενες παραγράφους,
διαπιστώθηκαν τα εξής για την περιοχή της ΕΕΛ, την αρδευόμενη περιοχή και την περιοχή
διάθεσης στο ρέμα:
• Αποτελούν κεκλιμένες επιφάνειες με μικρές έως μέσες τιμές μορφολογικής κλίσης.

• Η εξεταζόμενη περιοχή στο σύνολο της δομείται από παλαιούς κώνους κορημάτων
και πλευρικά κορήματα που αποτελούνται κυρίως από κροκαλολατύπες οι οποίες
έχουν προέλθει από την διάβρωση των καρστικών σχηματισμών που βρίσκονται
βορειότερα. Στην εξεταζόμενη περιοχή οι κροκαλολατύπες δεν παρουσιάζουν
μεγάλη συνεκτικότητα συνεπώς η υδροπερατότητα τους αναμένεται να είναι υψηλή
έως μέτρια. Το τμήμα του ρέματος που πρόκειται να γίνεται η διάθεση των
επεξεργασμένων λυμάτων δομείται από ποτάμιες αποθέσεις υψηλής έως μέτριας
υδροπερατότητας, ενώ υποκείμενα αυτών εμφανίζονται οι κροκαλολατύπες των
παλαιών κώνων κορημάτων και πλευρικών κορημάτων.
• Από την περιοχή των τμημάτων του έργου δεν διέρχεται κάποιο ρήγμα.
• Κοντά στις περιοχές διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων δεν υπάρχουν
υδρευτικές υδροληψίες και το κοντινότερο υδρευτικό υδροληπτικό έργο είναι μία
δημοτική γεώτρηση που βρίσκεται περίπου 2.700 μ. βορειανατολικά της
εξεταζόμενης περιοχής.
Σύμφωνα με όρια που έχουν οριστεί στο εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών
Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (GR13) (ΦΕΚ 570/Β/2015)
όπως αυτό έχει αναθεωρηθεί με το ΦΕΚ 4666/Β/2017, η υδρολογεωλογική λεκάνη της
εξεταζόμενης περιοχής ανήκει στο Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών
Ορέων» (EL1300034). Λαμβάνοντας όμως υπόψη τη γεωλογία της περιοχής, η θέση της
Ε.Ε.Λ και η περιοχή διάθεσης στο πρανές του ρέματος δεν βρίσκονται επί των ανθρακικών
σχηματισμών εντός των οποίων αναπτύσσεται το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό

Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034) αλλά επί των παλαιών κώνων κορωμάτων και
πλευρικών κορωμάτων που βρίσκονται υπερκείμενα των ανθρακικών σχηματισμών.
Όσον αφορά την περιοχή επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων λυμάτων και
αυτή βρίσκεται στον σχηματισμό των παλαιών κώνων κορημάτων, αλλά σχεδόν γειτνιάζει
με μια μικρή εμφάνιση ανθρακικού σχηματισμού, ο οποίος όμως δεν πρόκειται να
εμπλουτιστεί με τα επεξεργασμένα λύματα καθώς η ποσότητα που θα οδηγείται για
άρδευση θα είναι αυτή που θα καλύπτει τις ανάγκες των φυτών χωρίς να
πραγματοποιούνται κατεισδύσεις.
Το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034),
έχει οριστεί ως προστατευόμενη περιοχή προοριζόμενη προς άντληση ύδατος για
ανθρώπινη κατανάλωση σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης. Σημειώνεται ότι οι ανθρακικοί
σχηματισμοί που τροφοδοτούν το ΥΥΣ εμφανίζονται επιφανειακά σε απόσταση
μεγαλύτερη από 800m και ανάντη από τη θέση της Ε.Ε.Λ. και της διάθεσης στο πρανές
του ρέματος.
Συμπερασματικά σε πιθανή διήθηση τα επεξεργασμένα λύματα δεν θα
εμπλουτίσουν άμεσα το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034) καθώς η
επαναχρησιμοποίηση τους μέσω της άρδευσης καθώς και η διάθεση τους στο ρέμα
λαμβάνουν χώρα επί των παλαιών κώνων κορημάτων. Παρόλα αυτά στην παρούσα
έκθεση εξετάστηκε το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034) το οποίο
περιλαμβάνει τις υδροφορίες που αναπτύσσονται στους Τριαδικούς έως Ηωκαινικούς
ασβεστολίθους της Ιωνίου Ζώνης και η ποιοτική και ποσοτική κατάσταση του έχει
χαρακτηριστεί ως καλή.
Επιπρόσθετα, το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων»

(EL1300034) δεν υπάγεται στις περιοχές που είναι ευπρόσβλητες στη νιτρορύπανση
γεωργικής προέλευσης. Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι το εξεταζόμενο έργο είναι
σύμφωνο με το Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού
Διαμερίσματος Κρήτης (GR13).
Παρόλα αυτά, θα πρέπει να υπάρχουν επαρκή μέτρα ασφαλείας στην Ε.Ε.Λ. (π.χ.
εφεδρείες, τηλέλεγχος, κλπ) και να εξασφαλίζεται η καλή λειτουργία της, προκειμένου να
αποτραπεί κάθε πιθανότητα πρόκλησης κινδύνων στα υπόγεια και επιφανειακά νερά της
περιοχής και τη δημόσια υγεία.

Έπειτα από τα παραπάνω δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις στα επιφανειακά

ύδατα από την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων, εφόσον η ποσότητα
αυτών που θα επαναχρησιμοποιείται μέσω της άρδευσης καλλιεργειών δεν υπερβαίνει τις
υδατικές ανάγκες των καλλιεργειών και γενικά αποφεύγεται η διάθεση με ρυθμό τέτοιο που
δύναται να προκαλέσει επιφανειακή απορροή. Επίσης, ως προς τα υπόγεια ύδατα, η
επαναχρησιμοποίηση θα πραγματοποιείται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και με
δεδομένο ότι η ποσότητα που θα οδηγείται προς άρδευση θα είναι ανάλογη των
αρδευτικών αναγκών, δεν αναμένεται η διήθηση ποσότητας επεξεργασμένων λυμάτων
προς το υπέδαφος.
Όσον αφορά τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων στο ρέμα, θα υπάρχει

ασφάλεια για τα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα, τη χλωρίδα και πανίδα του ρέματος και
για την ευρύτερη περιοχή, καθώς:
1) Η επεξεργασία των λυμάτων στην ΕΕΛ θα πραγματοποιείται σε επίπεδα

τριτοβάθμιας επεξεργασίας, καθιστώντας τη διάθεσή τους στο ρέμα ως λύση
υψηλής ασφάλειας.
2) Η περιοχή δομείται από ποτάμιες αποθέσεις και υποκείμενα αυτών εμφανίζονται οι

παλαιοί κώνοι κορημάτων και τα πλευρικά κορήματα. Το πάχος των κορημάτων
στην περιοχή του ρέματος δεν είναι γνωστό καθώς δεν έχουν πραγματοποιηθεί
έρευνες στην περιοχή (γεωτρήσεις, γεωφυσικά κτλ), λαμβάνοντας όμως υπόψη το
γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ αυτό μπορεί να φτάσει και τα 50 μέτρα.
3) Κατά τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων στο ρέμα αυτά θα κινηθούν εντός
των παλαιών κώνων κορημάτων και πλευρικών κορημάτων και αναμένεται να
καταλήξουν στη θάλασσα. Σε περίπτωση που έρθουν σε επαφή με το καρστικό
υπόβαθρο (το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034)) αυτό είναι
πιθανό να γίνει έπειτα από τη διήθηση τους εντός των κορημάτων και σε μικρή
4) Το κοντινότερο υδρευτικό υδροληπτικό έργο είναι μία δημοτική γεώτρηση που

βρίσκεται περίπου 2.700 μ. βορειανατολικά της εξεταζόμενης περιοχής, και δεν
πρόκειται να επηρεαστεί η ποσότητα και η ποιότητα του νερού της από τη διάθεση
των επεξεργασμένων λυμάτων στο πρανές του ρέματος.

5) Η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων θα πραγματοποιείται μέσω διάτρητου

αγωγού σε τμήμα επί του πρανούς του ρέματος, χωρίς να δημιουργούνται
προβλήματα στα χαρακτηριστικά αυτού.
6) Η σχετικά μικρή ποσότητα των επεξεργασμένων λυμάτων και η υψηλή ποιότητά

τους διασφαλίζουν ότι δεν θα υπάρξει διατάραξη του οικοσυστήματος και της
μορφής του ρέματος.
7) Η χρήση μέρους των επεξεργασμένων λυμάτων για άρδευση καλλιεργειών κατά

τους θερινούς μήνες, οπότε και παρουσιάζουν αυξημένες παροχές, μειώνει κατά
ένα μέρος την ποσότητα που θα καταλήγει στο ρέμα. Επισημαίνεται ότι, λόγω της
μεγάλης έως μέτριας περατότητας των ποτάμιων αποθέσεων και των υποκείμενων
παλαιών κώνων κορημάτων και πλευρικών κορημάτων, ένα μέρος της εκροής θα
διηθείται και θα καταλήγει στη θάλασσα μέσω της υπόγειας απορροής και όχι μέσω
της επιφανειακής απορροής.
Επισημαίνεται ότι θα πρέπει να υπάρχει ο προβλεπόμενος έλεγχος της εκροής της

Ε.Ε.Λ. με κατάλληλες αναλύσεις, συνεχή παρακολούθηση της καλής λειτουργίας των
έργων επεξεργασίας και διάθεσης και θα υπάρχει έλεγχος του αποδέκτη από το φορέα
λειτουργίας, ώστε να τηρούνται τα όρια εκροής που θα οριστούν από την σχετική
Απόφαση Καθορισμού Αποδέκτη.
Σε ό,τι αφορά στην ποιότητα των επεξεργασμένων λυμάτων θα πρέπει στην

περίπτωση που πραγματοποιούνται κατεισδύσεις να τηρούνται οι παραμετρικές τιμές της
ΚΥΑ οικ. 145116/02-02-2011 (ΦΕΚ Β’354/2011) και συγκεκριμένα οι τιμές του Πίνακα 3
του Παραρτήματος Ι για αστική και περιαστική χρήση.
8.5. Φυσικό Περιβάλλον
8.5.1. Γενικά
Τα είδη των φυσικών οικοσυστημάτων που αναπτύσσονται στην Κρήτη μπορούν να

ενταχθούν σε οκτώ κατηγορίες:

1. Η παραλιακή ζώνη που είναι μια στενή λωρίδα γης η οποία αρχίζει εκεί που τελειώνει
το χειμέριο κύμα και έχει πλάτος το πολύ 10 m στις βραχώδεις ακτές και μέχρι 50 m
στις αμμώδεις ακτές.
2. Η πεδινή ζώνη η οποία αρχίζει από το τέλος της αμμουδιάς μέχρι το υψόμετρο 300 m
και περιλαμβάνει όλες τις πεδινές παραλιακές και λοφώδεις εκτάσεις.
3. Η ημιορεινή ζώνη η οποία αρχίζει από υψόμετρο 300 m μέχρι το υψόμετρο 800 m.
4. Η ορεινή ζώνη από το υψόμετρο 800 m μέχρι το υψόμετρο 1.800 m
5. Η υπαλπική ζώνη από υψόμετρο 1.800 - 2.200 m.
6. Η αλπική ζώνη από υψόμετρο 2.200 m και πάνω.
7. Τα φαράγγια, ορθοπλαγιές και τα κάστρα.
8. Οι υγρότοποι (λίμνες, ποτάμια, δέλτα ποταμών).
Το υψόμετρο της περιοχής κατασκευής της Ε.Ε.Λ. είναι περίπου 80 μ. ενώ της περιοχής
κατασκευής της Σηπτικής Δεξαμενής – Αντλιοστασίου Α3 είναι περίπου 65 μ. και 50 μ. για
τη Σ.Δ-Α4 από την επιφάνεια της θάλασσας. Στις παραπάνω περιοχές κυριαρχεί το
οικοσύστημα της παραλιακής και της πεδινής ζώνης.
8.5.1.1. Χλωρίδα
Η περιοχή περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία από πολύ σπουδαίους οικοτόπους που

φιλοξενούν μεγάλο αριθμό ειδών χλωρίδας και πανίδας. Σημαντικά από τα είδη χλωρίδας
είναι τα εξης: Τα ενδημικά είδη Euphorbia-sultan-hasei, προστατεύονται από το Προεδρικό
Διάταγμα 67/81 και περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της IUCN στην κατηγορία των
απειλούμενων ειδών σε επίπεδο Ελλάδας. Τα Colchicum macrophyllum και Tulipa saxatilis
προστατεύονται από το Π.Δ. 67/81. Τα Cotoneaster nummularia (τρωτό), Ranunculus
creticus (σπάνιο), προστατεύονται από το Π.Δ. 67/81 και περιλαμβάνονται στο Κόκκινο
Βιβλίο της IUCN στην κατηγορία των απειλούμενων φυτών σε επίπεδο Ελλάδος. Τα
ακόλουθα μεσογειακά είδη θεωρούνται σημαντικά: το Allium callimischon ssp.
haemostictum εμφανίζεται μόνο στην Κρήτη και στη νοτιοδυτική Τουρκία. Το Arum
creticum και το είναι είδη που εμφανίζονται στην Κρήτη, το Ανατολικό Αιγαίο και τη
νοτιοδυτική Τουρκία. Η Viola rauliniana στη δυτική και κεντρική Κρήτη και στην Κύπρο. Η
Myosotis refracta ssp. paucipilosa είναι είδος διάσπαρτο στην Ελλάδα (Λευκά Όρη,
Ναύπακτος, Μπούμιστος, Σάμος) και στη Νότια Ανατολία. Το Thymus leucotrichus είναι
είδος των βουνών της Ελλάδας και της Ανατολίας. Το Amelanchier ovalis ssp. cretica

εμφανίζεται μόνο στην Σικελία, εκτός της Ελλάδος. Το Lamium garganicum ssp. striatum
είναι βαλκανικό ενδημικό.
Η πλούσια χλωρίδα της Κρήτης αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι σήμερα
υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη υπάρχουν περί τα 12.000 είδη φυτών, στην Ελλάδα περί τα
6.000 είδη και στην Κρήτη περί τα 1.700 είδη φυτών από τα οποία το 10% περίπου είναι
ενδημικά (Κυπριωτάκης εισήγηση σε ημερίδα Natura 2000). Ο Γ. Σφήκας υπολογίζει τον
αριθμό των ενδημικών φυτών της Κρήτης σε 210 και ότι είναι το 44% των ενδημικών του
Αιγαίου.
Σήμερα η σημασία της χλωρίδας, της φυσικής βλάστησης και γενικά των φυτών είναι
τεράστια, πρωταρχικής και καθοριστικής σημασίας, αφού τα φυτά είναι οι μόνοι
αυτότροφοι οργανισμοί, παράγουν από ανόργανα στοιχεία οργανική ουσία, είναι η βάση
της τροφικής αλυσίδας και χωρίς τα φυτά η ζωή στη γη είναι αδύνατη.
Στην άμεση περιοχή της ΕΕΛ, η βλάστηση αποτελείται χαμηλή, φυσική βλάστηση και
στην ευρύτερη περιοχή ά υπάρχουν κυρίως σκληρόφυλλα ξηροφυτικά είδη, όπως ο
ασπάλαθος, ο σκίνος και το θυμάρι.
8.5.1.2. Πανίδα
Οι οικοκλιματικές συνθήκες της Κρήτης είναι μεν ευνοϊκές για την ανάπτυξη της πανίδας
(ζωοκοινότητας), ιδιαίτερα στα αρθρόποδα, τα έντομα, τα αραχνοειδή και τα μαλάκια
(σαλιγκάρια), όμως λόγω της αλόγιστης εκμετάλλευσης των οικοσυστημάτων από τον
άνθρωπο, της σημαντικής υποβάθμισης της φυτικής βλάστησης και της έλλειψης δασών, ο
αριθμός των ζώων στις ανώτερες τάξεις, πτηνά και θηλαστικά, είναι περιορισμένος. Οι
μεγάλες γεωλογικές αναστατώσεις που έγιναν πριν από εκατομμύρια χρόνια, μειόκαινο,
πλειόκαινο και ιδιαίτερα κατά την περίοδο του πλειστόκαινου, που χαρακτηρίσθηκε με
μεγάλες διαδοχικές ψυχρές και θερμές περιόδους, εξάπλωση και υποχώρηση παγετώνων
είχαν μεγάλες αλλαγές στο κλίμα, στη χλωρίδα και έμμεσα στην πανίδα.
Κατά την περίοδο του πλειστόκαινου υπήρχαν μεγάλα θηλαστικά όπως ο ελέφας
Elephas antiquus, νάνος ελέφας Elephas Creticus, ο νάνος ιπποπόταμος Hippotamus
Pentlandi, άγρια Κατσίκα Capra aegagrus, άγρια αγελάδα Bos primiganius, ο Βίσωνας και
άλλα μικρότερα. Κατά την Μινωική εποχή ζούσαν στην Κρήτη τα ίδια περίπου είδη ζώων
που υπάρχουν και σήμερα, όμως σήμερα έχουν εξαφανισθεί το ελάφι, το αγριοπρόβατο,
Οvis misimon, και το αγριογούρουνο που επέζησε μέχρι την ενετοκρατία. Στην Κρήτη
υπολογίζεται σήμερα ότι υπάρχουν περί τα 1.000 είδη ζώων από τα οποία 260 περίπου

είναι ενδημικά. Ο μεγάλος αριθμός των ενδημικών αφορά κυρίως τα μαλάκια (σαλιγκάρια),
από τα έντομα, τα κολεόπτερα και σε μικρότερο βαθμό τα λεπιδόπτερα (πεταλούδες).
Από τα θηλαστικά υπάρχει σημαντικός αριθμός νυχτερίδων. Ενδημικά κυριότερα το

αγρίμι Copra aegagrus Cretica / aegagrus.
Όσον αφορά την άμεση περιοχή μελέτης, οι πληροφορίες που υπάρχουν για την πανίδα
της περιοχής δείχνουν ότι αυτή έχει περιοριστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, λόγω και
της ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή που με τις παρεμβάσεις της έχει καταστήσει
αφιλόξενο το περιβάλλον για τη διαβίωση των περισσότερων ειδών.
Ωστόσο, παρόλες τις πιέσεις και αλλοιώσεις που έχουν υποστεί τα τελευταία χρόνια,
υπάρχει ακόμα σημαντικός αριθμός πουλιών στη περιοχή, μικρά θηλαστικά και ερπετά, τα
οποία απαρτίζουν την πανίδα της περιοχής.
Από τα θηλαστικά συναντώνται τα εξής: Νυφίτσα (Ενδημικό υποείδος Κρήτης), Κουνάβι
(Ενδημικό υποείδος Κρήτης), Νυχτερίδα, Σκαντζόχοιρος, Τυφλοπόντικας, Λαγός, Ασβός
(Άρκαλος) (Τρωτό), Κηπομυγαλίδα, Σπιτοποντικός, Αρουραίος.
Ερπετά: Δενδρογαλιά, Σπιτόφιδο, Αγιόφιδο (Όφις), Αιγαιόσαυρα, Τρανόσαυρα, Λιακόνι,
Σαμιαμίδι.
Αμφίβια: Βάτραχος, Δενδροβάτραχος (Ενδημικό Κρήτης), Πράσινος φρύνος.
Πουλιά: Διπλοσάινο, τσιχλογέρακο, γερακίνα, βραχοκιρκίνεζο, νησιώτικη πέρδικα,
τριγόνι, κούκος, γκιώνης, τσαλαπετεινός, κότσυφας, τσίχλα, κόρακας, σπίνος, καρδερίνα.
8.5.2. Περιοχές του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών

Στους χάρτες που συνοδεύουν την παρούσα απεικονίζονται τα όρια των παραπάνω
προστατευόμενων περιοχών στις οποίες εντάσσεται το έργο. Επίσης, στην παρούσα
επισυνάπτεται η Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης του υπό μελέτη έργου.
Συνοπτικά, αναφέρονται παρακάτω τα οικολογικά στοιχεία της παραπάνω επηρεαζόμενης
περιοχής, όπως έχουν ληφθεί από την προαναφερόμενη Μελέτη Ειδικής Οικολογικής
Αξιολόγησης.
Στον παρακάτω πίνακα, δίνονται τα είδη της χλωρίδας και πανίδας του
Παραρτήματος ΙΙ της ΚΥΑ Η.Π. 14849/2008 που απαντούν στην περιοχή του δικτύου
Natura 2000 GR4320008.
Πίνακας 3 Είδη Χλωρίδας και Πανίδας του Παραρτήματος ΙΙ της ΚΥΑ Η.Π. 14849/2008 που
απαντούν στην περιοχή του δικτύου Natura 2000 GR4340008 (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ)
Ελληνικ Κατάστ
Oμά Tύ Σπανιό Απομόν Παγκόσμια
Κωδικός Ονομασία ή ονομασία Μ Πληθυσμός αση
δα πος τητα ωση αξία
διατήρησης
Bupleurum
P 1606 p A B A A
kakiskalae
Capra
M 1372 p A A A A
aegargus
Cephalanth
P 1901 p A B A B
era cucullata
Elaphe
R 1293 p R C A B B
situla
Hyperium
P 1433 p A B A A
Aciferum
Μεσογει
Monachus
M 1366 ακή φώκια p P C C B C
Monachus
μοναχός
Nepeta
P 1684 p V A A A A
sphaciotica
Origanum Δίκταμο
P 1685 p A A C C
dictamnus ς
Zelkova
P 1436 p A B A A
abelicea
Οι τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας

92/34/ΕΟΚ (ΚΥΑ Η.Π. 14849/853/Ε103/4.4.2008 – ΦΕΚ Β’ 645) που καταλαμβάνουν τις
μεγαλύτερες εκτάσεις στην περιοχή μελέτης και παρουσιάζουν καλή έως άριστη
αντιπροσωπευτικότητα και παγκόσμια αξία, και ως εκ τούτου τους θεωρούμε ιδιαίτερα
σημαντικούς από τη δομική και λειτουργική τους σκοπιά, είναι οι εξής:

Πίνακας 5 : Κυριότεροι Τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ Η.Π. 14849/2008 που
απαντούν στην περιοχή του δικτύου Natura 2000 GR4340008 (Οδηγία 92/43)
Κωδικός Είδος περιοχής Έκταση (ha)
Ενδημικοί ορο- μεσογειακοί ερεικώνες

4090 (Endemic oro-Mediterranean heaths 17.793,7
with gorse)
Κρητικοί σχηματισμοί Euphorbio -

5430 Verbascion (Endemic phryganas of the 2.301,96
Euphorbio-Verbascion)
Δάση Κυπαρίσσου Cupressus forests

9290 14.304,5
(Acero-Cupression)
5420 Φρύγανα από Sarcopoterium spinosum 5.996,42
Εντός της Μελέτης Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης παρατίθενται αναλυτικά

στοιχεία για τον προσδιορισμό και την αξιολόγηση των οικοτόπων, εντός των οποίων
χωροθετείται το κύριο έργο και τα συνοδά έργα αυτού.
Κανένας εκ των έργων δεν αποτελεί οικότοπο προτεραιότητας. Η μεγαλύτερη έκταση
της περιοχής έρευνας πεδίου καταλαμβάνεται από χέρσες εκτάσεις, το οποίο
επιβεβαιώθηκε και από την επιτόπου έρευνα πεδίου.
Στην περιοχή πεδίου δεν εντοπίστηκαν είδη χλωρίδας του παραρτήματος ΙΙ της
ΚΥΑ 14849/853/2008.
Στην περιοχή πεδίου δεν εντοπίστηκαν είδη πανίδας του παραρτήματος ΙΙ της ΚΥΑ
14849/853/2008.
8.5.3. Δάση και δασικές εκτάσεις

στις διατάζεις της δασικής νομοθεσίας. Όμως, ο Δήμος Σφακίων έχει υποβάλει αντιρρήσεις
στην Πρωτοβάθμια Επιτροπή Επίλυσης Αμφισβητήσεων Νομού Χανίων και ζήτησε το

Σύμφωνα και με τις συνημμένες Πράξεις Χαρακτηρισμού και τα λοιπά έγγραφα της
Δ/νσης Δασών Ν. Χανίων, το σύνολο των γηπέδων των έργων διαχείρισης λυμάτων
(αντλιοστάσια, σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια Σ.Δ-Α3 και Σ.Δ-Α4) και το οδικό δίκτυο
από το οποίο θα διέλθουν οι προτεινόμενοι αγωγοί συλλογής και μεταφοράς λυμάτων και
μεταφοράς επεξεργασμένων λυμάτων, δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής
νομοθεσίας.
8.5.4. Άλλες σημαντικές φυσικές περιοχές
Στην περιοχή δεν υπάρχει φυσικός υγροβιότοπος, ο οποίος να εμπίπτει στο καθεστώς
προστασίας της Σύμβασης RAMSAR (ΦΕΚ 350/Α/20-11-74). Επίσης δεν υπάρχει φυσικός
υγρότοπος που να είναι ενταγμένος στον Κατάλογο Μικρών Νησιωτικών Υγροτόπων του
από 12/6/2012 Π.Δ. (ΦΕΚ 229/ΑΑΠ/2012).
Δεν υπάρχουν άλλες προστατευόμενες εκτάσεις περιβαλλοντικού χαρακτήρα στην
ευρύτερη περιοχή.
8.6. Ανθρωπογενές περιβάλλον
8.6.1. Χρήσεις γης ευρύτερης περιοχής
Οι χρήσεις γης στην Τ.Κ. Σφακίων συγκριτικά με τις ευρύτερες περιοχές που
συνεξετάζονται, παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα:
ΠΙΝΑΚΑΣ 8.5: ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ 1991 (ΣΕ ΠΟΣΟΣΤΑ %)

Καλλιέργειες-
Βοσκότοπο Εκτάσεις Οικισμοί Άλλες Σύνολ
Αγρανάπαυσ Δάση
ΠΕΡΙΟΧΗ ι με νερά - Δρόμοι εκτάσεις ο
η
% του συνόλου
ΤΟΠ. ΚΟΙΝ.
ΧΩΡΑΣ
ΣΦΑΚΙΩΝ 1,10 87,72 2,41 0,00 1,10 7,68 100
ΔΗΜΟΣ
ΣΦΑΚΙΩΝ 3,25 70,02 22,52 0,09 1,09 3,06 100
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ
ΕΝΟΤΗΤΑ
ΧΑΝΙΩΝ 26,32 60,78 7,04 0,63 3,46 1,78 100
ΠΗΓΗ: Ε.Σ.Υ.Ε., Επεξεργασία στοιχείων.
Στην Τ.Κ. Σφακίων η κυρίαρχη χρήση γης είναι οι βοσκότοποι με ποσοστό 87,72% της
έκτασης της τοπικής κοινότητας. Το αμέσως μεγαλύτερο ποσοστό κάλυψης γης
καταλαμβάνουν οι λοιπές εκτάσεις με ποσοστό 7,68% και ακολουθούν με ένα πολύ

μικρότερο ποσοστό τα Δάση με ποσοστό 2,41%, οι καλλιέργειες - αγρανάπαυση και οι

οικισμοί - δρόμοι με 1,10% το καθένα.
Στο Δήμο Σφακίων οι βοσκότοποι καταλαμβάνουν ομοίως με πριν την μεγαλύτερη
έκταση από τις υπόλοιπες ενώ οι εκτάσεις που αντιστοιχούν σε Δάση εμφανίζονται να
καταλαμβάνουν τη δεύτερη μεγαλύτερη έκταση. Συγκεκριμένα, τα Δάση καταλαμβάνουν το
22,52% της έκτασης του Δήμου, ενώ αντίστοιχα το ποσοστό των βοσκοτόπων είναι
70,02%. Ακολουθούν οι καλλιέργειες - αγρανάπαυση σε ποσοστό κάλυψης (3,25%), οι
οικισμοί-δρόμοι (1,09%), οι εκτάσεις με νερά (0,09%) και λοιπές εκτάσεις με 3,06%.
Στην Π.Ε. Χανίων, πάνω από το μισό της έκτασης καταλαμβάνουν οι βοσκότοποι
(60,78%) και ακολουθούν οι καλλιέργειες-αγρανάπαυση με ποσοστό 26,32%. Οι οικισμοί
και δρόμοι καλύπτουν το 3,46%, τα δάση καλύπτουν το 7,04%, ενώ οι εκτάσεις με νερά το
0,63% και υπόλοιπες χρήσεις εμφανίζονται σε ποσοστά 1,78%.
Συμπεραίνουμε λοιπόν, όπως φαίνεται και από το σχετικό διάγραμμα, ότι η κυρίαρχη
χρήση γης στην Τ.Κ. Σφακίων είναι οι βοσκότοποι, που καταδεικνύει κυρίως τον
κτηνοτροφικό και φυσικό χαρακτήρα της περιοχής. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η
κατάταξη αυτή προέρχεται από μακροσκοπική παρατήρηση της περιοχής, και πολλές
φορές είναι εξαιρετικά γενική. Π.χ. πολλές εκ των εκτάσεων που καταγράφονται ως
βοσκότοποι, ενδεχομένως να πρόκειται για εκτάσεις με χαμηλή ξηροφυτική βλάστηση ή να
υπάρχουν και καλλιεργούμενες εκτάσεις κοντά σε δασικές ή βοσκότοπους, οι οποίες τελικά
να καταχωρούνται στις τελευταίες.
Οι χρήσεις γης στην ευρύτερη περιοχή μελέτης αποτυπώνονται στο χάρτη χρήσεων γης
του παραρτήματος σε κλίμακα 1:25.000 (πηγή: Υπουργείο Γεωργίας, πρόγραμμα
CORINE).
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8.4: ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ (1991)

ΠΗΓΗ: Ε.Σ.Υ.Ε., Επεξεργασία στοιχείων
8.6.2. Χρήσεις γης περιοχής μελέτης
Ο χώρος της εγκατάστασης της Ε.Ε.Λ. αλλά και της σηπτικής δεξαμενής –
αντλιοστασίου Α3 και σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Α4 είναι χέρσος, με χημηλή
φυσική βλάστηση. Η περιοχή που προτείνεται για άρδευση καλλιεργείται αποκλειστικά με
ελαιόδενδρα. Τέλος, οι αγωγοί του έργου οδεύουν κυρίως σε υφιστάμενες οδούς της
περιοχής.
Στο σχετικό χάρτη του παραρτήματος αποτυπώνονται οι χρήσεις γης στην περιοχή των
έργων σε κλίμακα 1:25.000 (πηγή: Υπουργείο Γεωργίας, πρόγραμμα CORINE).
Σημειώνεται ότι οι εικονιζόμενες χρήσεις στο σχετικό χάρτη του παραρτήματος, δεν είναι
πάντα οι πραγματικές, λόγω της μακροσκοπικής καταγραφης τους και της παλαιότητας
των διαθέσιμων στοιχείων.
8.6.3. Διάρθρωση ανθρωπογενούς περιβάλλοντος
Το υψόμετρο στην περιοχή που αναπτύσσεται η Χώρα Σφακίων κυμαίνεται από το

υψόμετρο της θάλασσας έως περίπου τα 150 μ., σε ημιορεινό τοπίο και το ανάγλυφο
χαρακτηρίζεται έντονο με αρκετές εξάρσεις. Στην ευρύτερη περιοχή κυριαρχεί το λοφώδες
και βραχώδες τοπίο. Η οικονομία της περιοχής βασίζεται κυρίως στον πρωτογενή
(κτηνοτροφία) και τριτογενή τομέα (παροχή υπηρεσιών, τουρισμός, εμπόριο, κλπ) ενώ ο
δευτερογενής συμμετέχει ελάχιστα με μικρές βιοτεχνικές μονάδες. Στην περιοχή υπάρχει
αξιόλογη τουριστική δραστηριότητα (415 καταγεγραμμένες κλίνες με στοιχεία του 2018) με

έντονες τάσεις ανάπτυξης, με ξενοδοχειακή υποδομή και συναφείς υποδομές

εξυπηρέτησης του τουρισμού και των επισκεπτών (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια –
διαμερίσματα, ταβέρνες, εστιατόρια, καφετέριες, κλπ), που προσελκύει το φυσικό κάλλος
και η αρχαιολογική και πολιτιστική ταυτότητα της ευρύτερης περιοχής. Λόγω του
παραθεριστικού χαρακτήρα του τουρισμού, ο πληθυσμός της περιοχής, που αποτελείται
από μόνιμους κατοίκους και παραθεριστές σε οικίες και ξενοδοχειακές μονάδες,
παρουσιάζει αξιόλογη αύξηση κατά τη θερινή περίοδο.
8.6.4. Πολιτιστική κληρονομιά
Όπως προαναφέρθηκε, στην περιοχή υπάρχει ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

Συνολικά όμως στην περιοχή του έργου και στον οικισμό της Χώρας Σφακίων δεν έχουν
οριστεί ζώνες προστασίας αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Όμως υπάρχουν αρχαιολογικοί-
ιστορικοι χώροι.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/11538/679/1987 π.ε./5-5-1976 -
ΦΕΚ 315/Β/23-6-1987 «Χαρακτηρισμός ως έργου τέχνης του διώροφου κτίσματος στη
Χώρα Σφακίων, ιδιοκτησίας της Μητρόπολης Λάμπης και Σφακίων.», χαρακτηρίστηκε ως
έργο τέχνης το εν λόγω κτήριο.
Η παραπάνω ΥΑ αναφέρει: «Χαρακτηρίζουμε ως έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική
κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του 1469/50 το διώροφο κτίσμα στη Χώρα
Σφακίων, ιδιοκτησίας της Μητρόπολης Λάμπης και Σφακίων, γιατί αποτελεί
χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής του δεύτερου μισού του περασμένου αιώνα και είναι
από τα λίγα στην περιοχή που έχει διατηρήσει την αρχική του μορφή, την ενδιαφέρουσα
τυπολογία, την αυλή με το χαρακτηριστικό παραδοσιακό φούρνο και διακοσμητικά στοιχεία
της αρχιτεκτονικής της όψιμης Τουρκοκρατίας στην Κρήτη.».
Επίσης στην περιοχή του οικισμού υπάρχει το φρούριο των Σφακίων (Castel di Sfacia
or Sfachia).
Το συγκεκριμένο αρχαιολογικό κτήριο βρισκόταν στο λόφο Καστέλι, στην ανατολική
άκρη της Χώρας Σφακίων και ήταν το τελευταίο που έκτισαν οι Ενετοί στην Κρήτη.
Οικοδομήθηκε τον 15ο-16ο αιώνα πάνω σε Βυζαντινό «φρουρίδιο», αλλά και σε παλιότερο
ενετικό κάστρο. Για πρώτη φορά αναφέρεται σε έγγραφα το 1526.



χώρους αυτούς είναι μεγάλη, κατ’ ελάχιστον περίπου 600 μ.
8.7. Κοινωνικό – οικονομικό περιβάλλον
8.7.1. Διοικητικά Χαρακτηριστικά
διοικητικά στο Δήμο Σφακίων και στην Περιφερειακή Ενότητα Χανίων. Ο Δήμος Σφακίων
παρέμεινε αμετάβλητος με το πρόγραμμα Καλλικράτης. Έδρα του Δήμου Σφακίων είναι ο
ομώνυμος οικισμός.
Ο Δήμος Σφακίων βρίσκεται στα νότιο – δυτικά της Κρήτης. Συνορεύει στα δυτικά με το
Δήμο Καντάνου – Σελίνου, στα νότια βρέχεται από το Λυβικό Πέλαγος. Βόρεια ο Δήμος
Σφακίων συνορεύει με τους Δήμους Χανίων και Αποκορώνου και ανατολικα με το Δήμο
Αγ. Βασιλείου.
8.7.2. Πληθυσμιακά χαρακτηριστικά
Η εξέλιξη του πληθυσμού της περιοχής εξυπηρέτησης των έργων (Χώρα Σφακίων) κατά
την περίοδο 1961-2011, παρουσιάζεται συγκριτικά με την ευρύτερη περιοχή στον
παρακάτω πίνακα:
ΠΙΝΑΚΑΣ 8.6: ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
1961 1971 1981 1991 2001 2011
ΟΙΚ. ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ 294 246 334 243 302 212
ΤΟΠ. ΚΟΙΝ. ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ 472 384 417 366 351 265
ΔΗΜΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ 3.057 2.312 2.484 2.162 2.419 1.889
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΑΝΙΩΝ 131.061 119.797 125.856 133.774 148.450 156.585
ΠΗΓΗ: ΕΛ.ΣΤΑΤ.

Στον παρακάτω πίνακα και στο αντίστοιχο διάγραμμα παρουσιάζονται παραστατικά οι

ποσοστιαίες μεταβολές του πληθυσμού της περιοχής μελέτης και των χωρικών ενοτήτων
που συνεξετάζονται:
ΠΙΝΑΚΑΣ 8.7: ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

1961-1971 1971-1981 1981-1991 1991-2001 2001-2011 1981-2011
ΟΙΚ. ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ -16,33 35,77 -27,25 24,28 -29,80 -36,53
ΤΟΠ. ΚΟΙΝ. ΧΩΡΑΣ
ΣΦΑΚΙΩΝ -18,64 8,59 -12,23 -4,10 -24,50 -36,45
ΔΗΜΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ -24,37 7,44 -12,96 11,89 -21,91 -23,95
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΧΑΝΙΩΝ -8,59 5,06 6,29 10,97 5,48 24,42
ΠΗΓΗ: ΕΛ. ΣΤΑΤ., Επεξεργασία Στοιχείων
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8.5: ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
Για τον οικισμό της Χώρας Σφακίων, υπάρχουν στοιχεία από τη δεκαετία του 1961. Στον
οικισμό φαίνεται κατά τις δεκατετείες αυξήσεις και μειώσεις στον πληθυσμό. Κατά την
τελευταία δεκαετία 2001-2011 η ποσοστιαία μεταβολή ήταν αρνητική με ποσοστό 29,8%.
Επίσης συνολικά στις δεκαετίες 1981-2011 ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 36,53%. Ωστόσο
τα απόλυτα μεγέθη είναι πολύ μικρά (μερικές δεκάδες κατοίκων), οπότε τα παραπάνω
ποσοστά δεν είναι στατιστικά σημαντικά. Γιαυτό μπρούμε να αναφέρουμε ότι ο οικισμός
της Χώρας Σφακίων παρουσιάζει μία σχετική σταθερότητα πληθυσμού τις τελευταίες
δεκαετίες.

Η Τοπική Κοινότητα της Χώρας Σφακίων, σε γενικές γραμμές ακολουθεί τις τάσεις του
οικισμού της Χώρας Σφακίων, αφού την περίοδο 2001-2011 ο πληθυσμός μειώθηκε κατά
24,5%, ενώ συνολικά τις δεκαετίες 1981-2011 μειώθηκε κατά 36,4%.
Ο Δήμος Σφακίων πού αποτελείται από τις τοπικές κοινότητες Αγίας Ρουμέλης, Αγίου
Ιωάννου, Ανωπόλεως, Ασκύφου, Ασφένδου, Ιμπρου, Πατσιανού και Σκαλωτής εμφανίζει
γενικά μείωση ως προς την εξέλιξη του πληθυσμού του. Συνολικά τις δεκαετίες 1981-2011
μειώθηκε κατά 23,95%.
Η Περιφεριακή. Ενότητα Χανίων αντίθετα με τις προαναφερόμενες περιοχές,
παρουσιάζει σημαντική αύξηση του πληθυσμού, και συνολικά τις δεκαετίες 1981-2011
αυξήθηκε κατά 24,42%.
Προκύτει λοιπόν, ότι η περιοχή μελέτης παρουσιάζει διαχρονικά σταθερότητα του
πληθυσμού της, εκτός τις τελευταίες δύο δεκαετίες, που όμως η μείωση δεν είναι
σημαντικού βαθμού. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι στην παραπάνω απογραφή του
πληθυσμού, καταγράφεται ο αριθμός των μόνιμων κατοίκων, και όχι αυτών που διαμένουν
στην περιοχή μελέτης κατά την περίοδο αιχμής, καθότι στην περιοχή υπάρχουν αρκετές
κατοικίες που χρησιμοποιούνται ως δεύτερες – εξοχικές.
8.7.3. Δημογραφικά χαρακτηριστικά
Σύμφωνα με τα δημογραφικά στοιχεία του 2001, το 54,13% της Τοπικής Κοινότητας

Σφακίων ήταν άνδρες ενώ το υπόλοιπο 45,87% γυναίκες. Όσον αφορά στη γήρανση του
πληθυσμού, στην Τ.Κ. Σφακίων η ηλικιακή ομάδα 0 – 14 ετών αποτελούσε το 19,66%, ενώ
αυτή για τους άνω των 65 ετών αποτελούσε το 7,69%. Ο δείκτης γήρανσης (αναλογία
ηλικιωμένων – παιδιών) ήταν 0,55 για την Τ.Κ. Σφακίων. Στο Δήμο Σφακίων η αναλογία
αυτή είναι 0,90 ενώ για το σύνολο της Π.Ε. Χανίων η αναλογία αυτή είναι 0,98.
ΠΙΝΑΚΑΣ 8.8 ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΤΑ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ

% Κατανομή κατά
φύλο % Κατανομή κατά ηλικία
Άνδρες Γυναίκες 0-14 15-24 25-39 40-54 55-64 65-79 80+ Δ.Γ
ΤΟΠ. ΚΟΙΝ.
ΧΩΡΑΣ
ΣΦΑΚΙΩΝ 54,13 45,87 19,66 15,67 25,93 20,23 7,69 7,69 3,13 0,55
ΔΗΜΟΣ
ΣΦΑΚΙΩΝ 53,56 46,44 17,87 14,51 23,88 17,66 10,02 12,31 3,76 0,90
ΕΝΟΤΗΤΑ
ΧΑΝΙΩΝ 51,37 48,63 16,71 14,03 24,23 19,08 9,62 12,86 3,47 0,98

Από τα παραπάνω δημογραφικά στοιχεία αλλά και την εξέλιξη του πληθυσμού τα
τελευταία χρόνια προκύπτει ότι τουλάχιστον από πληθυσμιακής άποψης η Τοπ. Κοιν. Της
Χώρας Σφακίων παρουσιάζει σχετική σταθερότητα με αύξηση και μέτρια δημογραφική
εικόνα, με το δείκτη γήρανσης να κυμαίνεται σε επίπεδα χαμηλότερα από αυτά της
Δημοτικής Ενότητας. Ωστόσο, για την πρόβλεψη της πληθυσμιακής εξέλιξης της περιοχής
στο μέλλον δεν πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψη μόνο η δημογραφική της εικόνα αλλά και
άλλοι παράγοντες, όπως η τουριστική έλξη που ασκούν, η αναπτυξιακή επίδραση των
υποδομών που πρόκειται να πραγματοποιηθούν, κ.λπ.
8.7.4. Χαρακτηριστικά απασχόλησης και τομείς οικονομικής δραστηριότητας
Στην Τ.Κ. Χώρας Σφακίων ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός το 2001 (απασχολούμενοι

& άνεργοι) αποτελούσε το 53,28% του συνολικού πληθυσμού, όπως φαίνεται στον
παρακάτω πίνακα. Το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο του Δήμου Σφακίων ήταν 0,04%,
ενώ για την Π.Ε. Χανίων ήταν 41,97%.
Οι απασχολούμενοι στην Τ.Κ. Σφακίων αποτελούν το 76,8% του συνολικού
πληθυσμού, ενώ οι άνεργοι αντιπροσωπεύουν το 12,3% του οικονομικά ενεργού
πληθυσμού.
ΠΙΝΑΚΑΣ 8.9: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΝΕΡΓΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ
ΕΝΕΡΓΟΣ %ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ %ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ
ΑΠΑΣΧ/ΜΕΝΟΙ ΑΝΕΡΓΟΙ %ΟΕΠ
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
(ΟΕΠ)
ΤΟΠ. ΚΟΙΝ. 53,28 164 46,72 23 12,30
ΣΦΑΚΙΩΝ 187
ΔΗΜΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ 1.083 44,28 1.023 41,82 60 5,54
Π.Ε. ΧΑΝΙΩΝ 63.117 41,97 56.419 37,52 6.698 10,61
Κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας

Στον Πρωτογενή τομέα, περιλαμβάνεται ο κλάδος "ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ -ΘΗΡΑ -
ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ - ΑΛΙΕΙΑ" (βάσει της ταξινόμησης των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας
που ακολουθεί η ΕΣΥΕ).

Στο Δευτερογενή τομέα περιλαμβάνονται οι κλάδοι "ΟΡΥΧΕΙΑ - ΛΑΤΟΜΕΙΑ",

"ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ", "ΠΑΡΟΧΗ Η/Ρ, ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ και ΝΕΡΟΥ", και οι
"ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ".
Τέλος, στον Τριτογενή τομέα περιλαμβάνονται οι εξής κλάδοι: ΕΜΠΟΡΙΟ -ΕΠΙΣΚΕΥΕΣ -
ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ -ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ", "ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ - ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ",
"ΕΝΔΙΑΜΕΣΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ" και "ΛΟΙΠΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ".
Συγκεκριμένα, από τους απασχολούμενους στην Τοπ. Κοιν. Σφακίων, η πλειονότητα
απασχολείται στον τριτογενή τομέα (50,00%) και ακολουθούν ο πρωτογενής τομέας
(44,51%) και τέλος με ένα μικρότερο ποσοστό βρίσκεται ο δευτερογενής τομέας (5,49%).
ΠΙΝΑΚΑΣ 8.10: ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ (%)

Δε
Πρωτογενής Δευτερογενής Τριτογενής
δήλωσαν Σύνολο
τομέας (%) τομέας (%) τομέας (%)
(%)
ΤΟΠ. ΚΟΙΝ. ΧΩΡΑΣ
ΣΦΑΚΙΩΝ 44,51 5,49 50,00 0,00 100
ΔΗΜΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ 63,93 6,74 28,93 0,39 100
ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΑΝΙΩΝ 19,62 17,12 58,40 4,86 100
Παρατηρούμε λοιπόν ότι οι απασχολούμενοι ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας

στην Τοπ. Κοιν. Σφακίων κατανέμονται ως επι το πλείστον ανάμεσα στον πρωτογενή και
τριτογενή τομέα, με ελάχιστη υπερίσχυση του τρίτου. Όμως μεγαλύτερο είναι το
προβάδισμα του πρωτογενή τομέα στο Δήμο Σφακίων, ενώ στην Π.Ε. Χανίων επικρατεί ο
τριτογενής, με μεγάλη διαφορά από τον πρώτο και ακόμα μεγαλύτερη από τον δεύτερο.
8.7.5. Τουριστική δραστηριότητα της περιοχής
Όπως προαναφέρθηκε, η περιοχή της μελέτης έχει αρκετά τουριστικό χαρακτήρα, με

πόλο έλξης κυρίως την παραλιακή ζώνη. Η περίοδος αιχμής του τουρισμού, κατά την
οποία αυξάνεται αρκετά ο συνολικός πληθυσμός, αφορά τους θερινούς μήνες. Έτσι,
παρατηρείται μεγάλη εποχιακή διακύμανση του πληθυσμού της περιοχής, όπου το
καλοκαίρι ο πληθυσμός φτάνει στην αιχμή του, ενώ τις υπόλοιπες εποχές λιγότεροι
κάτοικοι διαμένουν σε αυτήν.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ του έτους 2018, η περιοχή μελέτης διαθέτει ξενοδοχεία
και ενοικιαζόμενα δωμάτια – διαμερίσματα, απαριθμώντας συνολικά 29 τουριστικές
μονάδες, αποτελούμενες από 415 κλίνες. Γενικά, το μέγεθος των μονάδων είναι μικρό,
καθώς αναλογούν περίπου 14 κλίνες ανά μονάδα.
Σημειώνεται επίσης ότι εκτός των τουριστικών μονάδων, υπάρχουν και αρκετές
συναφείς δραστηριότητες εξυπηρέτησης του τουρισμού και των ημερήσιων επισκεπτών
της περιοχής, όπως εστιατόρια, ταβέρνες, αναψυκτήρια κλπ.
8.8. Τεχνικές υποδομές
Οδικό Δίκτυο
Το κύριο οδικό δίκτυο αποτελείται κυρίως από την επαρχιακή οδό με αρ. 54. «Βρύσες -
Ασκύφου - Χώρας Σφακίων» (πρωτεύον επαρχιακό δίκτυο) και την επαρχιακή οδό Αρ. 31:
«Ροδοβάνι Σούγια - Χώρα Σφακίων» (δευτερεύον επαρχιακό δίκτυο στην περιοχή της
Χώρας Σφακίων). Υπάρχει επίσης τοπικό δίκτυο που συνδέει οδικά τους υπόλοιπους
οικισμούς της περιοχής και με τη λοιπή ενδοχώρα.
Μεταφορές – Συγκοινωνία –Λοιπές εξυπηρετήσεις

Η Χώρα Σφακίων αποτελεί την έδρα του Δήμου Σφακίων και διαθέτει αξιόλογες
υποδομές και εξυπηρετήσεις, όπως δημαρχείο, περιφερειακό ιατρείο, σχολεία (δημοτικό,
γυμνάσιο, λύκειο), λιμάνι, ταχυδρομείο, αστυνομικό τμήμα, καταστήματα, χώρους
αναψυχής και διασκέδασης, αθλητικούς χώρους, κλπ. Δημόσια συγκοινωνία
πραγματοποιείται με λεωφορεία του ΚΤΕΛ, σε καθημερινή βάση καθ’ όλη τη διάρκεια του
έτους.
Η περιοχή μελέτης βρίσκεται σε απόσταση περίπου 75 χλμ. από τα Χανιά, που διαθέτει
αρκετά υψηλού επιπέδου υποδομές συγκοινωνίας και μεταφοράς ανθρώπων και αγαθών
(αεροδρόμιο, λιμάνι, υπεραστικές οδικές συγκοινωνίες).
Ύδρευση – Άρδευση
Οι υδρευτικές ανάγκες της περιοχής μελέτης καλύπτονται από γεώτρηση στην περιοχή
του Βρασκά στα ανατολικά της περιοχής μελέτης, ενώ για τις αρδευτικές ανάγκες
χρησιμοποιούνται γεωτρήσεις και πηγάδια στην ευρύτερη περιοχή.
Αποχέτευση

Τμήμα του οικισμού της περιοχής μελέτης διαθέτει αποχετευτικό δίκτυο, το οποίο
συλλέγει τα λύματά του και μέσω δύο αντλιοστασίων αυτά οδηγούνται προς ένα
απορροφητικό βόθρο στα νότιο - ανατολικά της περιοχής. Αντίθετα, το υπόλοιπο τμήμα
της περιοχής μελέτης δεν διαθέτει αποχετευτικά δίκτυα και τα λύματα καταλήγουν σε
απορροφητικούς βόθρους
Στερεά απόβλητα
Στην περιοχή μελέτης η διαχείριση των στερεών αποβλήτων συντονίζεται από το Δήμο
Σφακίων και η αποκομιδή τους γίνεται με απορριμματοφόρα του Δήμου. Η διάθεση των
απορριμμάτων γίνεται στο ΧΥΤΑ Χανίων, στη θέση «Παναγιά» του οικισμού Ρούσας
Εκκλησιάς, όπου υπεύθυνος φορέας είναι ο Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης
Απορριμμάτων Κρήτης (ΕΣΔΑΚ). Τα απόβλητα συσκευασίας που συλλέγονται χωριστά,
οδηγούνται στο Κέντρο Διαλογής και Ανάκτησης Υλικών (ΚΔΑΥ) Ηρακλείου.
Ενέργεια
Η περιοχή ηλεκτροδοτείται από τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού. Σήμερα στην
Κρήτη λειτουργούν οι εξής σταθμοί παραγωγής ηλεκτρισμού της ΔΕΗ:
− Στα Λινοπεράματα Ν. Ηρακλείου εγκατεστημένης ισχύος: 278,8 MW
− Στην Ξυλοκαμάρα Ν. Χανίων εγκατεστημένης ισχύος: 345,2 MW
− Στον Αθερινόλακκο Ν. Λασιθίου συνολικής εγκατεστημένης ισχύος (Αθερινόλακκος Ι
& II) 195,2 MW
Παράλληλα λειτουργούν από τη ΔΕΗ ένας υδροηλεκτρικός σταθμός εγκατεστημένης

ισχύος ισχύος 1,25 GWh, ενώ τροφοδοτούν με ηλεκτρικό ρεύμα το δίκτυο της ΔΕΗ
ανεμογεννήτριες συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 200,3 MW. Τέλος, το δίκτυο
τροφοδοτείται και από φωτοβολταϊκά συστήματα, με ισχύ άνω των 78 MW.
8.9. Ανθρωπογενείς πιέσεις στο περιβάλλον
Οι ανθρωπογενείς πιέσεις στην περιοχή μελέτης σχετίζονται κύρια με τη γεωργία, τη

κτηνοτροφία και τη δόμηση, καθώς και με τον τουρισμό. Για τις ανάγκες των παραγωγικών
αυτών δραστηριοτήτων γίνεται χρήση του εδάφους. Οι καλλιέργειες σε συνδυασμό με την
χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων επιβαρύνουν σε σχετικά περιορισμένο βαθμό την
ποιότητα παραμέτρων του εδάφους και υπεδάφους, ενώ εξαντλούν φυσικά συστατικά του.
Από την άλλη, η υπερβόσκηση σε συνδυασμό με εκχερσώσεις για απόκτηση

καλλιεργήσιμης γης και την κατασκευή έργων υποδομής, καθώς και με πυρκαγιές,
επιφέρει κατά τόπους προβλήματα στη βλάστηση της περιοχής, και στο έδαφος με την
δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για αποσάθρωση και διάβρωση, που έχουν ως
συνέπεια την αύξηση της απώλειας εδαφικού υλικού.
Στην περιοχή μελέτης οι σχετικές πιέσεις εμφανίζονται σε μέτριο βαθμό, με
σημαντικότερη ίσως τη γεωργική χρήση, με τη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων στη
γεωργία, καθώς και με τη διάνοιξη και χρήση αγροτικών δρόμων. Η κύρια γεωργική
δραστηριότητα της περιοχής αποτελείται από καλλιέργειες ελιάς, που χρησιμοποιούν
φυτοφάρμακα και λιπάσματα για την ανάπτυξή τους. Παρόλο που δεν υπάρχουν
καταγεγραμμένες μετρήσεις της επίδρασης της γεωργικής δραστηριότητας στην ποιότητα
των εδαφών, εκτιμάται ότι αυτή βρίσκεται σε μέτρια επίπεδα.
Επίσης, λόγω της έλξης της παραλιακής κυρίως ζώνης της περιοχής, αναπτύσσεται
αξιόλογη οικοδομική δραστηριότητα, σχετιζόμενη με τον τουρισμό, τις συναφείς
δραστηριότητες διασκέδασης – αναψυχής και την παραθεριστική κατοικία κυρίως, και ως
εκ τούτου η η περιοχή αντιμετωπίζει ορισμένες πιέσεις από δόμηση.
Το λιμάνι της περιοχής χρησιμοποιείται κυρίως από μικρά αλιευτικά σκάφη και σκάφη
αναψυχής, αλλά και από μεγαλύτερα πλοιάρια που πραγματοποιούν δρομολόγια προς
τους παραλιακούς οικισμούς στα δυτικά (Λουτρό, Αγ. Ρουμέλη) και στο νησί της Γαύδου.
Αν και δεν έχουν αναφερθεί προβλήματα απόρριψης αποβλήτων από τα σκάφη που
προσεγγίζουν το χώρο, δεν πρέπει να αποκλειστεί η πιθανότητα να έχουν υπάρξει τέτοια
περιστατικά. Λόγω της θέσης του λιμανιού, του μεγέθους του και του ρυθμού χρήσης του,
δεν φαίνεται να δημιουργούνται ιδιαίτερα προβλήματα στην περιοχή από τη λειτουργία
του.
8.10. Ατμοσφαιρικό περιβάλλον – ποιότητα αέρα
Οι κύριες πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης από ανθρώπινη δραστηριότητα είναι οι

μεταφορές, η βιομηχανία και η θέρμανση. Προέρχεται βασικά από τις καύσεις υγρών
καυσίμων για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των πηγών αυτών. Επίσης
επιβάρυνση της ατμόσφαιρας προέρχεται από έκλυση οσμών από λύματα, από
δραστηριότητες ελαιουργείων κλπ.
Η ποιότητα της ατμόσφαιρας στην ευρύτερη περιοχή μελέτης δεν έχει καταγραφεί με
κατάλληλες μετρήσεις και προσεγγίζεται με βάση τις υπάρχουσες χρήσεις γης στην άμεση
και ευρύτερη περιοχή και το ανάγλυφο. Η οδική κυκλοφορία στην περιοχή του έργου
(Ε.Ε.Λ.) είναι περιορισμένη. Από την άλλη, ατμοσφαιρική επιβάρυνση από βιοτεχνίες ή

βιομηχανίες δεν παρατηρείται διότι ο βαθμός ανάπτυξης των δραστηριοτήτων αυτών είναι
περιορισμένος. Το εκπεμπόμενο ρυπαντικό φορτίο από τα συστήματα θέρμανσης των
οικισμών, εκτιμάται ότι δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικό και έχει εποχιακό χαρακτήρα.
Επίσης, λόγω της θέσης του λιμανιού σε σχέση με τον οικισμό, του μεγέθους του και
του ρυθμού χρήσης του, δεν υπάρχουν αναφορές για υποβάθμιση της ατμόσφαιρας από
τη χρήση του.
Οι γεωργικές δραστηριότητες επιβαρύνουν τοπικά και όχι συστηματικά την ατμόσφαιρα
στις περιοχές του έργου όπου υπάρχουν καλλιέργειες. Οι ψεκασμοί με παρασιτοκτόνα και
η καύση φυτικών υπολειμμάτων αποτελούν την κύρια πηγή ρύπανσης από γεωργικές
δραστηριότητες. Ο εποχικός χαρακτήρας των δραστηριοτήτων αλλά και η μικρή τους
έκταση επιτρέπουν την εκτίμηση ότι η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας από σχετικές
δραστηριότητες δεν είναι αξιόλογη.
Καταλήγοντας, οι πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή προκαλούν ελάχιστη
έως μηδαμινή επιβάρυνση όσον αφορά το εκπεμπόμενο ρυπαντικό φορτίο, ενώ τμήμα των
σχετικών εκπομπών χαρακτηρίζεται από εποχικότητα.
8.11. Ακουστικό περιβάλλον και δονήσεις
Η ποιότητα ακουστικού περιβάλλοντος σε μία περιοχή σχετίζεται με το είδος, τον

αριθμό, το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά λειτουργίας των πηγών που ρυπαίνουν το
ακουστικό περιβάλλον. Η οικιστική ανάπτυξη στην περιοχή είναι μέτρια, επικεντρωμένη
κυρίως στην παραλιακή ζώνη, ενώ στην υπόλοιπη περιοχή η δόμηση είναι διάσπαρτη. Η
περιοχή συγκεντρώνει αρκετούς επισκέπτες κατά τη θερινή περίοδο και υπάρχει συχνή
διέλευση οχημάτων από τον οικιστικό ιστό της περιοχής. Δεν υπάρχει βιομηχανική
δραστηριότητα. Η ευρύτερη περιοχή του έργου χαρακτηρίζεται από μέτρια τουριστική
ανάπτυξη (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, κλπ) και μικρό αριθμό από δραστηριότητες
αναψυχής και διασκέδασης, όπως εστιατόρια, καφετέριες – μπαρ, κλπ. Έτσι οι σταθερές
πηγές θορύβου εκτιμάται ότι δεν είναι ιδιαίτερα είναι αξιόλογες, περιορίζονται κυρίως κατά
τη θερινή περίοδο, και σχετίζονται κυρίως με την κυκλοφορία των οχημάτων και σε
ορισμένες περιπτώσεις με την αναψυχή και διασκέδαση.
Οι συνθήκες κυκλοφορίας στα υφιστάμενα οδικά τμήματα της άμεσης και ευρύτερης
περιοχής του έργου χαρακτηρίζονται το μεγαλύτερο διάστημα του έτους από χαμηλούς
φόρτους, που αυξάνονται αρκετά το καλοκαίρι, και οι συνθήκες δεν επιτρέπουν την
ανάπτυξη σχετικά μεγάλων ταχυτήτων, εκτός ίσως από την επαρχιακή οδό. Έτσι εκτιμάται
ότι η επιβάρυνση του ακουστικού περιβάλλοντος δεν είναι σημαντική.

Η περιοχή μελέτης όσον αφορά τις πηγές ηχορύπανσης χαρακτηρίζεται από τα

ακόλουθα:
➢ Η οδική κυκλοφορία που διέρχεται από το υφιστάμενο οδικό δίκτυο είναι μικρή, που
το καλοκαίρι αυξάνεται αρκετά.
➢ Στην ευρύτερη περιοχή του έργου η κύρια σταθερή πηγή θορύβου σχετίζεται με την
κυκλοφορία των οχημάτων και δευτερευόντως με τις θερινές δραστηριότητες
αναψυχής – διασκέδασης.
➢ Οι υπόλοιπες θορυβώδεις δραστηριότητες είναι από αμελητέες έως περιορισμένες.
Με βάση τα ανωτέρω χαρακτηριστικά εκτιμάται ότι η ποιότητα ακουστικού

περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή του έργου είναι ικανοποιητική.
Τέλος, στην περιοχή δεν υπάρχουν πηγές πρόκλησης δονήσεων.
8.12. Ηλεκτρομαγνητικά πεδία
Τα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία υπάρχουν όπου υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα - στις
γραμμές και τα καλώδια ηλεκτρικού ρεύματος, στην καλωδίωση των κατοικιών και στις
ηλεκτρικές συσκευές. Τα ηλεκτρικά πεδία δημιουργούνται από τα ηλεκτρικά φορτία,
μετριούνται σε βολτ ανά μέτρο (V/m) και θωρακίζονται από κοινά υλικά, όπως το ξύλο και
το μέταλλο. Τα μαγνητικά πεδία δημιουργούνται από την κίνηση των ηλεκτρικών φορτίων
(δηλ. το ηλεκτρικό ρεύμα) και εκφράζονται σε τέσλα (Τ), ή συχνότερα σε militesla (mT) ή
microtesla (μΤ). Σε μερικά κράτη, χρησιμοποιείται συνήθως μια άλλη μονάδα που λέγεται
gauss (G) (10.000 G = 1 T). Αυτά τα πεδία δεν θωρακίζονται από τα περισσότερα κοινά
υλικά και περνούν εύκολα μέσα από αυτά. Και τα δύο είδη πεδίων είναι ισχυρότερα κοντά
στην πηγή και εξασθενούν με την απόσταση.
Στην άμεση περιοχή του έργου δεν έχουν πραγματοποιηθεί μετρήσεις, ωστόσο σε
κοντινή απόσταση δεν υπάρχουν αξιόλογες πηγές εκπομπής ηλεκτρομαγνητικών πεδίων.
Δεν αναμένεται καμία μεταβολή στο ηλεκτρομαγνητικό υπόβαθρο της περιοχής από το
εξεταζόμενο έργο, καθώς αυτό δεν περιλαμβάνει εγκαταστάσεις που θα μπορούσαν να
την προκαλέσουν.
8.13. Ύδατα
8.13.1. Σχέδια διαχείρισης
Σύμφωνα με το αναθεωρημένο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του

Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (EL13) το οποίο εγκρίθηκε με τη με Απ. 896/2017 ΦΕΚ

4666/Β/2017 η υδρολογεωλογική λεκάνη της εξεταζόμενης περιοχής ανήκει στο Υπόγειο

Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034). Το ΥΥΣ «Καρστικό
Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034 έχει έκταση 480,73 km2 και περιλαμβάνει τις
υδροφορίες που αναπτύσσονται στους Τριαδικούς έως Ηωκαινικούς ασβεστολίθους της
Ιωνίου Ζώνης και η ποιοτική και ποσοτική κατάσταση του έχει χαρακτηριστεί ως καλή.
Το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034), έχει
οριστεί ως προστατευόμενη περιοχή προοριζόμενη προς άντληση ύδατος για ανθρώπινη
κατανάλωση σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του
Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (ΦΕΚ 570/Β/2015), όπως αναθεωρήθηκε και ισχύει
Ωστόσο, η περιοχή των έργων δεν υπάγεται σε ζώνη προστασίας έργου υδροληψίας
πόσιμου νερού.
Δεν υπάρχει κίνδυνος επηρεασμού των υπόγειων υδροφοριών της περιοχής, λόγω της
υψηλής ποιότητα των επεξεργασμένων λυμάτων που θα διατεθούν, λόγω των μέτρων
ασφαλείας που έχουν ληφθεί καθώς και λόγω της χρήσης του υδροφορέα της περιοχής
που δεν χρησιμοποιείται για ανθρώπινη κατανάλωση.
Για την περιοχή ανάπτυξης των έργων ισχύουν τα οριζόντια και γενικά Βασικά και
Συμπληρωματικά μέτρα, που εφαρμόζονται στο σύνολο των Υδατικών Συστημάτων και
αναφέρονται στο παραπάνω Σχέδιο.
Όπως γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω, δεν τίθενται περιορισμοί που να αφορούν
τα έργα διαχείρισης των αστικών λυμάτων της περιοχής μελέτης που αποτελούν και το
αντικείμενο της παρούσας. Αντίθετα τα έργα αυτά προστατεύουν το ευρύτερο φυσικό
περιβάλλον και τα ύδατα από φαινόμενα ρύπανσης και υποβάθμισης και είναι απολύτως
συμβατά με τις προβλέψεις του παραπάνω Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων.
Επιπλέον, το σύνολο των έργων διαχείρισης των λυμάτων της περιοχής δεν υπάγεται
στις περιοχές που είναι ευπρόσβλητες στη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης όπως
αυτές καθορίστηκαν με την ΚΥΑ 147070/2014 (ΦΕΚ 3224/Β/2014) η οποία τροποποιεί την
ΚΥΑ 19652/1906/1999.
Τέλος, σύμφωνα με το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας Λεκανών

8.13.2. Επιφανειακά ύδατα
Το Υδατικό Διαμέρισμα Κρήτης, περιλαμβάνει τρεις (3) Λεκάνες Απορροής:

- Ρεμάτων Βορείου Τμήματος Χανίων - Ρεθύμνου - Ηρακλείου (EL1339),
- Ρεμάτων Νοτίου Τμήματος Χανίων - Ρεθύμνου - Ηρακλείου (EL1340),
- Ρεμάτων Ανατολικής Κρήτης (EL1341)
Ως «Λεκάνη απορροής ποταμού» ορίζεται η εδαφική έκταση από την οποία

αποστραγγίζεται το σύνολο της απορροής (βροχόπτωση ή/και χιονόπτωση) μιας
περιοχής, μέσω του υδρογραφικού δικτύου της (διαδοχικών ρευμάτων, χειμάρρων,
ποταμών, και πιθανώς λιμνών) και παροχετεύεται στη θάλασσα μέσω της εκβολής (ή
δέλτα) ποταμού.
Η Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων, η περιοχή άρδευσης όπως επίσης το ρέμα για
την εναλλακτική διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων βρίσκονται εντός της Λεκάνης
Απορροής Ρεμάτων Νοτίου τμήματος Χανίων – Ρεθύμνου – Ηρακλείου (EL1340).
Το γήπεδο κατασκευής της Ε.Ε.Λ. βρίσκεται εντός της λεκάνης απορροής του ρέματος
του Σφακορύακου. Το ρέμα του Σφακορύακου είναι 4ης τάξης κατά Strahler και βρίσκεται
στην ομώνυμη υπολεκάνη απορροής. Στο μεγαλύτερο μέρος του ο ποταμός διασχίζει το
Σφακιανό Φαράγγι, έχει διεύθυνση ροής από τα βορειοδυτικά προς τα νοτιοανατολικά και
εκβάλει στα νότια παράλια του νομού Χανίων.
Αν και δεν είναι γνωστή η ποιότητα των νερών των περισσοτέρων επιφανειακών
υδατορεμάτων της περιοχής, από τα λίγα δεδομένα, προκύπτει ότι τα επιφανειακά νερά
των ρεμάτων της περιοχής αντιμετωπίζουν σχετικά μικρά προβλήματα ρύπανσης. Οι
κυριότερες υφιστάμενες δυνητικές πηγές ρύπανσης είναι:
− απόβλητα ελαιοτριβείων
− η διάθεση αστικών λυμάτων και αποβλήτων κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων
τα οποία άμεσα ή έμμεσα (μέσω του εδάφους και των υπογείων νερών)
καταλήγουν σε επιφανειακούς υδάτινους αποδέκτες
− η απόρριψη των στερεών απορριμμάτων
− οι επιφανειακές απορροές που περιέχουν φυτοφάρμακα και λιπάσματα από
τις καλλιέργειες.

Στην περιοχή μελέτης η ένταση των προαναφερόμενων δραστηριοτήτων είναι μέτρια,

και εκτιμάται ότι η κύρια απειλή προέρχεται κυρίως από τις απορροές των φυτοφαρμάκων
και λιπασμάτων από τη γεωργική δραστηριότητα.
Όπως προαναφέρθηκε, υπάρχει έλλειψη κατάλληλων και ολοκληρωμένων υποδομών
διαχείρισης των παραγόμενων αστικών λυμάτων της περιοχής, καθότι ο οικισμός της
Χώρας Σφακίων διαθέτει σε μεγάλο ποσοστό αποχετευτικό δίκτυο, το οποίο συλλέγει τα
λύματά του και μέσω δύο υφιστάμενων αντλιοστασίων αυτά οδηγούνται ανεπεξέργαστα σε
βόθρο που βρίσκεται στα νoτιοανατολικά της περιοχής μελέτης και σχετικά κοντά στη
θάλασσα. Επιπλέον η υπόλοιπη περιοχή της μελέτης δεν διαθέτει αποχετευτικά δίκτυα και
η διάθεση των λυμάτων τους γίνεται ως επί το πλείστον σε απορροφητικούς βόθρους. Η
κατάσταση αυτή εγκυμονεί συνεχώς κινδύνους υποβάθμισης του φυσικού και
ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής και ειδικότερα της παραλιακής ζώνης και της
θάλασσας.
Παρόλα αυτά, από την παρακολούθηση που διενεργείται στις ακτές της περιοχής για
την ποιότητα των νερών κολύμβησης, στα πλαίσια του σχετικού Προγράμματος που
εκτελείται υπό την Ειδική Γραμματεία Υδάτων (ΕΓΥ) του ΥΠΕΝ σε συνεργασία με τις
Διευθύνσεις Υδάτων και τις Γενικές Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας & Κοινωνικής Μέριμνας
των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, αυτά ταξινομούνται ως Εξαιρετικής Ποιότητας κατά τις
μετρήσεις των τελευταίων ετών. Μετρήσεις πραγματοποιούνται στις ακτές Ομπρός Γιαλός,
μπροστά στον οικισμό της Χώρας Σφακίων (με κωδικό ακτής GRBW139324103) και
Ίλιγγας στα δυτικά του οικισμού (με κωδικό ακτής GRBW139324104).
Όσον αφορά τα βασικά συμπεράσματα της παρακολούθησης για την παραλία του
Ομπρός Γιαλού που βρίσκεται μπροστά στον οικισμό, εξάγονται τα εξής συμπεράσματα:
Γενικώς, τα ύδατα κολύμβησης ήταν διαυγή και καθαρά. Ως δυνητική πηγή ρύπανσης
εντοπίζεται η πιθανή απόρριψη αστικών αποβλήτων και διαρροή πετρελαίου από σκάφη
με ελλιπή συντήρηση, τα οποία προσεγγίζουν τον κοντινό χώρο πρόσδεσης μικρών
σκαφών που βρίσκεται πολύ κοντά αλλά και το αλιευτικό καταφύγιο νοτιότερα. Σύμφωνα
με τα στοιχεία της παρακολούθησης και αξιολόγησης της ποιότητας των υδάτων, αυτή
χαρακτηρίζεται συνεχώς κατά τα τελευταία χρόνια ως εξαιρετική.

8.13.3. Υπόγεια ύδατα
Σύμφωνα με την 1η Αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής

Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (EL13) (Απ. Ε.Γ.: οικ. 896/2017 ΦΕΚ
4666/Β/2017) επανεξετάστηκαν τα οριοθετημένα υπόγεια υδατικά συστήματα (ΥΥΣ) και
διακρίθηκαν σε 91 και πιο συγκεκριμένα σε 47 καρστικά, 35 πορώδη και 8 ρωγμώδη
χωρίς να επέλθουν κάποιες αλλαγές σε σχέση με την αρχική οριοθέτησή τους.
Αναλυτικότερα κατά την 1η Αναθεώρηση, από τα 91 υπόγεια υδατικά συστήματα, 8
βρίσκονται σε κακή χημική και ποσοτική κατάσταση, 1 σε κακή χημική και 1 σε κακή
ποσοτική κατάσταση, τα υπόλοιπα τα 81 εμφανίζουν καλή χημική και ποσοτική
κατάσταση. Στους κωδικούς των υπόγειων υδατικών συστημάτων μετά την αναθεώρηση
τα πρώτα γράμματα από GR μετατράπηκαν σε EL.
Η υδρολογεωλογική λεκάνη της εξεταζόμενης περιοχής ανήκει στο Υπόγειο Υδατικό

Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034). Το σύστημα αυτό έχει έκταση
480,73 km2 και περιλαμβάνει τις υδροφορίες που αναπτύσσονται στους Τριαδικούς έως
Ηωκαινικούς ασβεστολίθους της Ιωνίου Ζώνης και η ποιοτική και ποσοτική κατάσταση του
έχει χαρακτηριστεί ως καλή
Το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034), έχει
οριστεί ως προστατευόμενη περιοχή προοριζόμενη προς άντληση ύδατος για ανθρώπινη
κατανάλωση σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης όπως ισχύει. Γενικά το σύνολο των έργων
δεν υπάγεται σε άλλη προστατευόμενη περιοχή πόσιμου ύδατος του Π.Δ. 51/2007, όπως
τα παραπάνω καθορίστηκαν με το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών
Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (ΦΕΚ 570/Β/2015), όπως
αναθεωρήθηκε και ισχύει.
Όμως σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην Γεωλογική – Υδρογεωλογική Έκθεση
της Γεωλόγου Μαυράκης Στ., Οκτώβριος 2020, στο απόσπασμά της στην ενότητα 8.4., η
θέση της Ε.Ε.Λ. και η περιοχή διάθεσης στο πρανές του ρέματος δεν βρίσκονται επί των
ανθρακικών σχηματισμών εντός των οποίων αναπτύσσεται το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα
σχηματισμών. Στους παλαιούς κώνους κορημάτων και πλευρικά κορήματα είναι πιθανό να
αναπτύσσεται υδροφορία στις στρώσεις των κροκαλοπαγών η οποία όμως λόγω του
μικρού πάχους τους και της γειτνίασης με τη θάλασσας δεν είναι εκμεταλλεύσιμη. Επίσης,

δεν αναμένεται τα επεξεργασμένα λύματα να εμπλουτίσουν το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων

Λευκών Ορέων» (EL1300034) καθώς το σύνολο των έργων βρίσκεται σε μικρό υψόμετρο
και κοντά στην θάλασσα, συνεπώς σε πιθανή διήθηση τους κατά τη διάθεση τους στο
ρέμα αυτά θα κινηθούν εντός των παλαιών κώνων κορημάτων και πλευρικών κορημάτων
και θα καταλήξουν στη θάλασσα. Σε περίπτωση που έρθουν σε επαφή με το καρστικό
υπόβαθρο (το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034)) αυτό είναι πιθανό
να γίνει έπειτα από τη διήθηση τους εντός των κορημάτων και σε μικρή απόσταση από τη
θάλασσα όπου το υπόγειο νερό αναμένεται να είναι υφάλμυρο. Όσον αφορά την περιοχή
επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων λυμάτων μέσω της άρδευσης και αυτή
βρίσκεται στον σχηματισμό των παλαιών κώνων κορημάτων, αλλά σχεδόν γειτνιάζει με μια
μικρή εμφάνιση ανθρακικού σχηματισμού, ο οποίος όμως δεν πρόκειται να εμπλουτιστεί
με τα επεξεργασμένα λύματα καθώς η ποσότητα που θα οδηγείται για άρδευση θα είναι
αυτή που θα καλύπτει τις ανάγκες των φυτών χωρίς να πραγματοποιούνται κατεισδύσεις.
Γενικά, τα υπόγεια νερά δέχονται πιέσεις από ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως:

➢ Οικισμοί της περιοχής: Δεν έχουν αναφερθεί ιδιαίτερα προβλήματα για την
εμφάνιση περιστατικών ρύπανσης, παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος των
λυμάτων της περιοχής διατίθεται χωρίς επεξεργασία σε βόθρο που βρίσκεται
στα νoτιοανατολικά της περιοχής μελέτης και σχετικά κοντά στη θάλασσα, ενώ
υπάρχουν και αρκετοί μεμονωμένοι απορροφητικοί βόθροι στην περιοχή που
δεν καλύπτεται από το δίκτυο αποχέτευσης.
➢ Τα γεωργικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα, τα οποία μέσω των νερών της
άρδευσης ή και της βροχής διηθούνται στο έδαφος και ρυπαίνουν τελικά τον
υπόγειο υδροφορέα με μεταφερόμενα στοιχεία από τα λιπάσματα (π.χ.
νιτρικά).
➢ Λύματα ελαιουργείων της ευρύτερης περιοχής.
Στην υφιστάμενη κατάσταση η ρύπανση του υδάτινου περιβάλλοντος αλλά και του
υδροφόρου ορίζοντα κρίνεται μη σημαντική. Ο βασικός λόγος είναι το σχετικά μικρό
μέγεθος του οικισμού επομένως και ο όγκος των διατιθέμενων στο έδαφος αστικών
λυμάτων, ο μη εκμεταλλεύσιμος προς ανθρώπινη κατανάλωση υδροφορέας και η μικρής
έντασης γεωργική χρήση. Αντίστοιχα εκτιμάται ότι τα υπάρχοντα ρέματα δεν δέχονται
σημαντικά ρυπαντικά φορτία, με σημαντικότερη απειλή για τα τελευταία την πιθανή
απόρριψη γεωργικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.

8.14. Τάσεις εξέλιξης περιβάλλοντος
Όπως προαναφέρθηκε, στην περιοχή αναπτύσσονται διάφορες δραστηριότητες για την

εξυπηρέτηση του τουρισμού και των επισκεπτών που προσελκύει, καθώς και οικιστική
δραστηριότητα για μόνιμη ή εποχιακή διαμονή. Εκτιμάται ότι τα φυσικά χαρακτηριστικά της
περιοχής και κυρίως η παραλιακή της ζώνη, θα συνεχίσουν να αποτελούν πόλο έλξης για
τα επόμενα χρόνια και επομένως θα υπάρχει τουλάχιστον ίση ή και μεγαλύτερη χρήση των
υφιστάμενων δραστηριοτήτων και δημιουργία νέων. Ωστόσο, λόγω του υφιστάμενου
τρόπου διαχείρισης των παραγόμενων αστικών λυμάτων (διάθεση σε απορροφητικούς
βόθρους), υπάρχουν κίνδυνοι υποβάθμισης των υπογείων υδάτων, της παραλιακής ζώνης
και της θάλασσας και γενικά αυτός αποτελεί παράγοντα υποβάθμισης του φυσικού και
ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής, της ταυτότητάς της και των αναπτυξιακών
προοπτικών της. Όσον αφορά το συγκεκριμένο τομέα, είναι προφανές ότι η εξέλιξη του
περιβάλλοντος της περιοχής σε περίπτωση μη κατασκευής και λειτουργίας του υπό μελέτη
έργου πιθανότατα θα είναι αρνητική, καθότι το τελευταίο στοχεύει ακριβώς στην
προστασία του περιβάλλοντος ως πρωταρχικό σκοπό.
Επίσης, η μη κατασκευή του έργου δεν συνεπάγεται καλύτερες συνθήκες διατήρησης
του υφιστάμενου περιβάλλοντος, καθότι τα κύρια στοιχεία του έργου (σηπτικές δεξαμενές
– αντλιοστάσια και ΕΕΛ) κατασκευάζονται σε μικρά σε έκταση γήπεδα της περιοχής, χωρίς
την καταστροφή αξιόλογων στοιχείων του περιβάλλοντος, οι αγωγοί κατασκευάζονται
κυρίως επι υφιστάμενων δρόμων και η διάθεση των επεξεργασμένων θα πραγματοποιείται
σε χώρο και με τρόπο που δεν θα επηρεάσει αρνητικά το οικοσύστημα και της περιοχής,
την παραλία και τη θάλασσα. Το έργο επίσης συμπληρώνει υφιστάμενες υποδομές,
δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης αστικών λυμάτων.
Επομένως, συνολικά η τάση εξέλιξης του περιβάλλοντος της περιοχής θα είναι

πιθανότατα αρνητική χωρίς την κατασκευή και λειτουργία του υπό μελέτη έργου.

9. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
9.1. Γενικά
Ως "περιβαλλοντική επίπτωση" ορίζεται η μεταβολή των περιβαλλοντικών συνθηκών, ή

ισοδύναμα η μεταβολή των παραμέτρων του περιβάλλοντος (φυσικού και
ανθρωπογενούς) που επικρατούν σε μια περιοχή. Η μεταβολή αυτή μπορεί να είναι θετική
ή αρνητική (δηλαδή να αναβαθμίζει ή να υποβαθμίζει την ποιότητα της συγκεκριμένης
περιβαλλοντικής παραμέτρου), μακροχρόνια ή βραχυχρόνια, αναστρέψιμη ή μόνιμη, άμεση
(ευθέως προκαλούμενη) ή έμμεση. Έτσι, προκειμένου να γίνει κάποια εκτίμηση των
περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός έργου, πρέπει πρώτα να καθορισθούν οι παράμετροι
του περιβάλλοντος οι οποίες υφίστανται τις επιπτώσεις, κατόπιν να αξιολογηθούν οι
προκαλούμενες μεταβολές της ποιότητάς τους και τέλος να περιγραφούν οι ενέργειες
ελαχιστοποίησης και τα έργα επανόρθωσης των αρνητικών επιπτώσεων.
Αναλυτικότερα οι δυνητικές επιπτώσεις αναφέρονται στα παρακάτω στοιχεία:
– Γειτνιάζοντες οικισμοί,
– Παραλιακή ζώνη και θάλασσα,
– Γεωργική γη,
– Ρέματα,
– Έδαφος,
– Έργα υποδομής,
– Χλωρίδα,
– Πανίδα,
– Υγεία και ασφάλεια εργαζομένων,
– Αισθητική τοπίου,
– Κοινωνική αποδοχή.
Οι δραστηριότητες και τα τμήματα του έργου που μπορούν να προκαλέσουν επιπτώσεις

στο περιβάλλον είναι:
– Χωματουργικά - Κτιριακά,
– Αέρια απόβλητα,
– Υγρά απόβλητα,
– Στερεά απόβλητα,
– Θόρυβος,

– Οσμές,
– Οπτική όχληση
Το προτεινόμενο έργο, συμβάλλει στην περιβαλλοντική εξυγίανση και αναβάθμιση της

περιοχής διότι έχει ως βασικούς σκοπούς:
– Την καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος και την αύξηση του βαθμού ασφάλειας
για αυτό, την καλύτερη προστασία της δημοσίας υγείας και την αποφυγή οχλήσεων
από τα λύματα και τη μείωση της επιβάρυνσης των φυσικών αποδεκτών της
περιοχής από την απόρριψη ανεπεξέργαστων λυμάτων σε αυτούς,
– Την ασφαλή επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων της Ε.Ε.Λ., μετά
από υψηλής ποιότητας επεξεργασία, για την άρδευση καλλιεργούμενων εκτάσεων
στην περιοχή. Η εκροή αυτή μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο υδατικό πόρο,
καθώς θα υποκαταστήσει τη χρήση συμβατικών υδατικών πόρων και θα
επαναχρησιμοποιείται για ωφέλιμο σκοπό.
– Τη διαφύλαξη του φυσικού, ανθρωπογενούς και αρχαιολογικού περιβάλλοντος της
περιοχής, και της ιδιαίτερης ταυτότητάς της, που αποτελεί πολύτιμη κληρονομιά για
τον τόπο και μέσω αυτής και της αναπτυξιακής πορείας της περιοχής.
Η κατασκευή και λειτουργία των έργων επομένως, συνολικά θα αναβαθμίσει

περιβαλλοντικά την ευρύτερη περιοχή.
Οι κυριότερες πιθανές περιβαλλοντικές οχλήσεις που προέρχονται από την λειτουργία

μίας Ε.Ε.Λ., που αποτελεί συνήθως τη σημαντικότερη υποδομή από τα έργα διαχείρισης
των λυμάτων, είναι οι δυσάρεστες οσμές, τα σταγονίδια και οι πτητικές οργανικές ενώσεις
(VOCs) που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα, οι θόρυβοι και τα έντομα (WPCF, 1990). Στον
πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι πιθανές οχλήσεις μίας Ε.Ε.Λ. από τις διάφορες
επιμέρους μονάδες της. Σημειώνεται ότι στον πίνακα περιλαμβάνονται επιμέρους μονάδες
διαφόρων τεχνολογιών και οι αντίστοιχες μονάδες της προτεινόμενης στην παρούσα νέας
εγκατάστασης τονίζονται με έντονη γραφή. Στον ίδιο πίνακα παρουσιάζονται ενδεικτικές
απαιτούμενες αποστάσεις για κάθε μονάδα από γειτονικές κατοικημένες περιοχές για
ομαλή λειτουργία της εγκατάστασης και χωρίς να έχουν ληφθεί ειδικά μέτρα προστασίας.
Σε περίπτωση που ληφθούν ειδικά μέτρα προστασίας, οι αποστάσεις αυτές μπορεί να
είναι σημαντικά μικρότερες.

ΠΙΝΑΚΑΣ 9.1: ΠΙΘΑΝΕΣ ΟΧΛΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Ε.Ε.Λ.

Συνιστώμενη
Θέση στην εγκατάσταση Οσμές Θόρυβοι Σταγονίδια VOCs Έντομα
απόσταση (*)
Εσχάρες XX X XX X 50-150 M.
Αεριζόμενοι εξαμμωτές XX X XX 50-150 M.
Δεξαμενές βοθρολυμάτων XX XX X 100-200 M.
Σηπτ. δεξαμενές (χωρίς απόσμ.) XX 100-200 M.
Σηπτ. δεξαμενές (με απόσμ.) 20-40 M.
Δεξ. Αερ.+διαχυτ. X XX XX 50-100 M.
Δεξ. Αερ.+επιφ. Αερ. X XX XX XX 100-150 M.
Δεξαμ. Δευτεροβ. Καθίζ. X 50-100 M.
Δεξαμ. τροφοδοσίας κλειστών
– προκατασκευασμένων
20-40 M.
μονάδων βιολογικής
επεξεργασίας
Δεξ. Χλωρίωσης ανοικτές XX 30-100 M.
Δεξ. Χλωρίωσης κλειστές 20-40 M.
Δεξ. Εκροής κλειστές 20-40 M.
Δεξ. Πάχυνσης λάσπης XX 100-200 M.
Κλίνες Ξήρανσης λάσπης XX XX 100-200 M.
Μηχανική αφυδάτωση λάσπης XX X X 50-200 M.
Υποσταθμός τάσης 50-100 M.
Λεκάνες τεχνητού υγροβιότοπου X XX 100-200 M.
Χαλικόφιλτρα ανοικτά X X XX 100-200 M.
Κλειστές –
προκατασκευασμένες μονάδες 20-40 M.
βιολογικής επεξεργασίας
(*) Ανάλογα με το μέγεθος της μονάδας, το είδος της, τις τοπικές κλιματικές συνθήκες κλπ.
Να σημειωθεί ότι πολλές από τις παραπάνω οχλήσεις μειώνονται συνεχώς

απομακρυνόμενες από τις εστίες δημιουργίας τους και εκμηδενίζονται (στην χειρότερη
περίπτωση) στα όρια της εγκατάστασης. Τα σταγονίδια π.χ. υφίστανται μείωση κατά 90%
σε απόσταση 25 m από την θέση εκπομπής τους, ενώ 50% μείωση υφίστανται και οι
δημιουργούμενοι από τους αεριστήρες θόρυβοι σε απόσταση 100 m. Τονίζεται πάντως, ότι
η πρωταρχική προσπάθεια για την αποφυγή περιβαλλοντικών οχλήσεων σε μια σωστά
σχεδιασμένη Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων, είναι η σωστή λειτουργία της, η
τακτική συντήρησή της και η διατήρησή της σε ικανοποιητική κατάσταση.
Στην συγκεκριμένη περίπτωση, το πλησιέστερο οίκημα είναι σε απόσταση 490 μ.
περίπου στα δυτικά της Ε.Ε.Λ., ενώ υπάρχει και ένα ξενοδοχείο σε απόσταση περίπου
350 μ. στα δυτικά. Επίσης, οι πλησιέστεροι χώροι με ανθρώπινη δραστηριότητα κοντά στις
θέσεις των λοιπών έργων, είναι το Περιφερειακό ιατρείο σε απόσταση περίπου 40 μέτρα
δυτικά της θέσης της Σηπτικής Δεξαμενής – Αντλιοστασίου Α3 και ξενοδοχείο σε
απόσταση 40 μέτρα βόρεια ης θέσης της Σηπτικής Δεξαμενής – Αντλιοστασίου Α4. Δεν
αναμένεται η δημιουργία οχλήσεων οσμών και θορύβου στις παραπάνω δραστηριότητες
από τα υπό μελέτη έργα.
Τέλος οι δυνητικά σημαντικότερες επιπτώσεις των έργων μεταφοράς και διανομής για
άρδευση της επεξεργασμένης εκροής που προτείνονται στην παρούσα μελέτη, αφορούν

τις καλλιεργούμενες εκτάσεις, τους υδατικούς πόρους της περιοχής (επιφανειακά και
υπόγεια νερά), το έδαφος και τη δημόσια υγεία.
Στη συνέχεια, θα εξετάσουμε ενδεχόμενες επιπτώσεις κατά τη φάση κατασκευής και
λειτουργίας του έργου στη γειτνιάζουσα περιοχή.
9.2. Επιπτώσεις σχετικές με τα κλιματικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά
Δεν αναμένονται επιπτώσεις στο μικροκλίμα και στα βιοκλιματικά χαρακτηριστικά της
περιοχής από την κατασκευή και λειτουργία της Ε.Ε.Λ. και των λοιπών έργων διαχείρισης
των λυμάτων, λόγω του χαρακτήρα του έργου και του μικρού του μεγέθους.
Επίσης, τα έργα διάθεσης της εκροής δεν θα προκαλέσουν αλλαγές στη θερμοκρασία
του περιβάλλοντος της περιοχής άρδευσης. Η έκταση της περιοχής άρδευσης και οι
εφαρμοζόμενες ποσότητες νερού θα είναι πολύ μικρές για να επηρεάσουν το κλίμα
αισθητά.
9.3. Επιπτώσεις στα μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά
Κατά τη διάρκεια κατασκευής των έργων, στο γήπεδο της Ε.Ε.Λ. και των σηπτικών
δεξαμενών – αντλιοστασίων υπάρχει αρκετός διαθέσιμος χώρος για την προσωρινή
απόθεση των προϊόντων εκσκαφής. Η προσπάθεια με σωστό ισοζύγιο χωματουργικών, θα
εστιαστεί στη σωστή διαχείριση των προϊόντων εκσκαφής, στη χρήση τους στις
απαιτούμενες διαμορφώσεις και πιθανόν να υπάρξει και μικρή ανύψωση του τελικού
υψόμετρου του χώρου της Ε.Ε.Λ. ή/και των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων, ώστε
να διατεθεί η μεγαλύτερη ποσότητα των προϊόντων εκσκαφής στο χώρο των έργων. Όσον
αφορά τα έργα κατασκευής των αγωγών συλλογής και μεταφοράς των λυμάτων, τα υλικά
εκσκαφής μπορούν να αποτίθενται προσωρινά εντός του εύρους κατάληψης του έργου ή
σε άλλη προβλεπόμενη από την τεχνική μελέτη θέση. Στη συνέχεια τα υλικά που δύνανται
να χρησιμοποιηθούν στις επιχώσεις θα προωθούνται στα σημεία επίχωσης. Δεν θα
παραμείνουν στο χώρο των εγκαταστάσεων ακατάλληλα προς περαιτέρω χρήση προϊόντα
εκσκαφής, πλεονάζοντα υλικά ή υλικά που θεωρούνται ως απόβλητα ΑΕΚΚ.
Η Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων δεν πρόκειται να επηρεάσει αρνητικά τη μορφή
και την εικόνα τόσο της άμεσης όσο και της ευρύτερης περιοχής της μελέτης, διότι
καταλαμβάνει σχετικά ελάχιστη έκταση και αποτελείται από εν μέρει υπόγειες δεξαμενές.
Οι κλειστές μονάδες προσκολλημένης βιομάζας, ένα μικρό κτίριο ελέγχου, το σύστημα
προχωρημένης επεξεργασία πολυστρωματικών φίλτρων, το πιεστικό συγκρότημα για την
άρδευση και ένα επίσης μικρό φίλτρο απόσμησης, κατασκευάζονται πάνω από το επίπεδο

του εδάφους, με καλαίσθητες κατασκευές. Το σύνολο δε σχεδόν των εγκαταστάσεων είναι

κλειστό, δεν παραπέμπουν στη συνήθη εικόνα συμβατικών μονάδων επεξεργασίας
λυμάτων και σε κανένα σημείο δεν γίνονται ορατά τα υπό επεξεργασία ή επεξεργασμένα
λύματα.
Εντός της έκτασης της Ε.Ε.Λ, θα φυτευτούν καλλωπιστικά φυτά και δένδρα, που θα
αρδεύονται με την επεξεργασμένη εκροή της μονάδας. Η διαμόρφωση του χώρου με τον
τρόπο αυτό συντελεί στην αρμονική ένταξη των εγκαταστάσεων στο ευρύτερο περιβάλλον
της περιοχής αυτής.
Αντίστοιχα είναι τα συμπεράσματα για τις πιθανές επιπτώσεις από τις σηπτικές
δεξαμενές – αντλιοστάσια (Σ.Δ-Α3 και Σ.Δ-Α4), καθότι πρόκειται για πλήρως κλειστές,
κυρίως υπόγειες, χαμηλού θορύβου, με μονάδες απόσμησης και γενικά μηδαμινών
οχλήσεων εγκαταστάσεις, οι οποίες χωροθετούνται σε θέσεις που απέχουν επαρκείς
αποστάσεις από κατοικίες και άλλες δραστηριότητες με συχνή παρουσία κοινού. Οι θέσεις
αυτές επίσης είναι σχεδόν επίπεδες, με αποτέλεσμα να μην απαιτούνται ιδιαίτερες
επεμβάσεις στο ανάγλυφο, ούτε πρόκειται να μεταβληθεί ιδιαίτερα η μορφή τους μετά την
κατασκευή των έργων.
Οι αγωγοί μεταφοράς των λυμάτων και επεξεργασμένων λυμάτων θα κατασκευαστούν
επί υφιστάμενων οδών, θα είναι πλήρως υπόγειοι και μετά την κατασκευή τους θα υπάρξει
πλήρης αποκατάσταση του οδοστρώματος. Στις περιπτώσεις που η διαδρομή ενός
αγωγού διασταυρώνεται με την κοίτη ενός ρέματος, θα υπάρξει ειδική μέριμνα ώστε η
διέλευση του αγωγού να γίνει με τρόπο ασφαλή, τόσο για τον αγωγό όσο και για το ρέμα,
από το αντίστοιχο φορέα του τεχνικού (γέφυρα) ή εφόσον αυτό δεν είναι εφικτό με νέο
τεχνικό.
Επίσης, στις περιπτώσεις που η διαδρομή ενός αγωγού λυμάτων ή επεξεργασμένων
λυμάτων οδεύει παράλληλα παρακείμενου ρέματος, οι αγωγοί θα τοποθετηθούν εκτός του
ρέματος και σε απόσταση που δεν θα το επηρεάζουν.


Κατά τη διαδρομή του αγωγού διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων για άρδευση θα
κατασκευαστούν κατάλληλες υδροληψίες (κολεκτέρ) για την εξυπηρέτηση της προς
άρδευση περιοχής. Στο πέρας του αγωγού μεταφοράς στο ρέμα θα συνδεθεί διάτρητος
αγωγός διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων, που θα τοποθετηθεί στο πρανές του
ρέματος, μήκους περίπου 50 μ., ο οποίος θα ακολουθεί την πορεία του ρέματος προς τα
νότια. Ο αγωγός μεταφοράς στο ρέμα θα είναι υπόγειος μέχρι το τέρμα του, ενώ ο
προαναφερόμενος αγωγός διάθεσης θα είναι επιφανειακός, θα τοποθετηθεί επί του
πρανούς του ρέματος με κατάλληλα στηρίγματα και με την ελάχιστη δυνατή επέμβαση σε
αυτό και θα διαθέτει τα επεξεργασμένα λύματα με διασπορά επί του πρανούς.
Συμπερασματικά, τα παραπάνω έργα δεν πρόκειται να προκαλέσουν ιδιαίτερη
αλλοίωση στα μορφολογικά ή τοπιολογικά χαρακτηριστικά, καθότι πραγματοποιούνται
ελάχιστες επεμβάσεις στο ανάγλυφο για την κατασκευή τους. Η δε λειτουργία του έργου
διάθεσης για άρδευση, δεν πρόκειται να τροποποιήσει τη σύνθεση της υφιστάμενης
βλάστησης, που σήμερα αποτελείται κυρίως από ελαιοκαλλιέργειες.
Οι αλλαγές που επιφέρουν τα παραπάνω έργα δεν είναι ασύμβατα με την Ευρωπαϊκή
Σύμβαση του Τοπίου (Ν. 3827/2010 ΦΕΚ 30/Α/2010). Στην ευρύτερη περιοχή δεν
υπάρχουν θεσμοθετημένα προστατευόμενα τοπία, φυσικοί σχηματισμοί, περιφερειακά
πάρκα, κλπ.
Από τα παραπάνω τεκμαίρεται ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν αισθητές αλλαγές στην
εικόνα της περιοχής από την κατασκευή και λειτουργία των έργων.
9.4. Επιπτώσεις σχετικές με τα γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά

χαρακτηριστικά
Η κύρια επέμβαση που θα γίνει αφορά στα έργα της Ε.Ε.Λ., σε χώρο με ελάχιστη κλίση,
όπου θα πραγματοποιηθούν εκσκαφές μικρού βάθους (μέχρι 4,5 μ.), κάτι που δεν θα έχει
καμία αξιόλογη επίδραση στη γεωλογική δομή των πετρωμάτων, στην τεκτονική της
περιοχής και τα εδαφολογικά χαρακτηριστικά. Ανάλογη επέμβαση, αλλά σε μικρότερη

κλίμακα όσον αφορά την έκταση, θα πραγματοποιηθεί στο χώρο των σηπτικών δεξαμενών
– αντλιοστασίων. Τέλος, θα πραγματοποιηθούν εκσκαφές για τους αγωγούς συλλογής και
μεταφοράς των λυμάτων, οι οποίες θα είναι επίσης μικρού βάθους κατά κύριο λόγο. Δεν
αναμένονται επίσης φαινόμενα καθιζήσεων, κατολισθήσεων, κλπ, καθότι τα έργα έχουν
μικρά σχετικά μεγέθη, κατασκευάζονται επί γενικά σταθερών εδαφών, σε θέσεις με
ελάχιστη έως μέτρια κλίση και όχι κοντά σε επικίνδυνα πρανή.
Επίσης, δεν υπάρχουν στην περιοχή των έργων πηγές ή άλλα ειδικά γεωλογικά
χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τα έργα.
Όσον αφορά την πιθανότητα ρύπανσης των εδαφών, δεν υπάρχει σχετικός κίνδυνος,
καθότι σε αυτό δεν πρόκειται να καταλήξουν υγρά ή στερεά απόβλητα. Η υψηλή ποιότητα
επεξεργασίας των λυμάτων, η απουσία βαρέων μετάλλων ή άλλων επικίνδυνων ρυπαντών
από αυτά, η στεγανότητα των δεξαμενών και των λοιπών στοιχείων του έργου, τα μέτρα
ασφαλείας που έχουν ληφθεί στο σχεδιασμό και ο τρόπος διάθεσης της εκροής της Ε.Ε.Λ.,
αποτρέπουν τον κίνδυνο ρύπανσης του εδάφους. Αντίστοιχα, δεν υπάρχει κίνδυνος
υποβάθμισης της δομής και της γονιμότητας του εδάφους ή διάβρωση, συμπίεση και
σφράγισή του, λόγω της ελάχιστης απομάκρυνσης φυσικής βλάστησης που απαιτούν τα
προτεινόμενα έργα και του χαμηλού επιπέδου των απαιτούμενων παρεμβάσεων. Δεν θα
αλλάξει ουσιαστικά το ανάγλυφο και την πορεία των ομβρίων υδάτων στην περιοχή των
έργων, ενώ θα υπάρξουν προβλέψεις για την ομαλή απορροή των ομβρίων υδάτων στους
χώρους των κύριων εγκαταστάσεων.
Από το σύστημα διάθεσης της εκροής για άρδευση, μπορεί να υπάρξουν επιπτώσεις
στο έδαφος, και κυρίως στις εδαφικές συνθήκες όπως είναι η εδαφική υγρασία, η
μετακίνηση των διαφόρων στοιχείων, η διάβρωση και η έκπλυση, τα οποία είναι
συνάρτηση της εφαρμογής του νερού στο έδαφος. Η έκταση που προτείνεται να αρδευτεί
είναι κυρίως γαιώδης (φυτική γη) που ήδη καλλιεργείται, ενώ και η θέση εναλλακτικής
διάθεσης χαρακτηρίζεται από εδάφη με επαρκή απορροφητικότητα. Ο χαμηλός ρυθμός
διάθεσης της εκροής και οι υψηλοί συντελεστές ασφαλείας που έχουν ληφθεί στο
σχεδιασμό των έργων διάθεσης, αποτρέπουν τον κίνδυνο τέτοιων φαινομένων.
Επομένως, δεν αναμένεται αρνητική επίπτωση στα παραπάνω χαρακτηριστικά της

περιοχής από την κατασκευή και λειτουργία των έργων.

9.5. Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον
Στο σχεδιασμό του έργου επιλέχθηκαν ήπιες λύσεις στο είδος και τη μορφή των
εγκαταστάσεων (χαμηλού ύψους, χωρίς αισθητό θόρυβο, οσμές, κ.λπ.). Με τη σωστή και
καλαίσθητη αρχιτεκτονικά διάταξη των έργων και των εγκαταστάσεων και τις κατάλληλες
διαμορφώσεις των χώρων κατασκευής τους, τα έργα εκτιμάται ότι εντάσσονται αρμονικά
στο ευρύτερο περιβάλλον της περιοχής. Με τη λειτουργία τους θα εξαλειφθεί η διάθεση
των ανεπεξέργαστων λυμάτων σε απορροφητικούς βόθρους, πολλοί εκ των οποίων κοντά
στην παραλία, που εγκυμονεί κινδύνους υποβάθμισης της θάλασσας, των παραλιών και
γενικά του περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής. Πρόσθετα το προτεινόμενο έργο
αποτελεί απαραίτητη υποδομή για τη διασφάλιση της υγείας των κατοίκων της ευρύτερης
περιοχής, την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και γενικά της
ποιότητας ζωής. Δεν επηρεάζει περιοχές προστασίας φύσης ή άλλες περιβαλλοντικά
ευαίσθητες περιοχές. Πέρα από τον κυρίως σκοπό του, ένα από τα πλεονεκτήματα του
συγκεκριμένου έργου είναι ότι δεν αποτελεί παράγοντα όχλησης της περιοχής, σεβόμενο
τη φυσιογνωμία της και το περιβάλλον.
9.5.1. Χλωρίδα – πανίδα - οικοσυστήματα
i. Χλωρίδα
Η ανάπτυξη του έργου, που συνίσταται σε εγκαταστάσεις με μικρή σχετικά απαίτηση
εκτάσεων, δεν επηρεάζει αρνητικά την χλωρίδα της περιοχής. Επίσης δεν θα προκληθεί
μείωση του αριθμού οποιονδήποτε μοναδικών σπανίων ή υπό εξαφάνιση ειδών φυτών.
ii. Πανίδα
Από την λειτουργία του έργου δεν προκύπτει:
• Αλλαγή στην ποικιλία των ειδών ή στον αριθμό οποιονδήποτε ειδών ζώων
(πτηνών, ζώων περιλαμβανομένων των ερπετών, ψαριών και θαλασσινών,
βενθικών οργανισμών ή εντόμων)
• Μείωση του αριθμού οποιωνδήποτε μοναδικών σπανίων ή υπό εξαφάνιση ειδών
ζώων
• Εισαγωγή νέων ειδών ζώων σε κάποια περιοχή ή παρεμπόδιση της αποδημίας ή
των μετακινήσεων των ζώων

• Χειροτέρευση του φυσικού περιβάλλοντος των υπαρχόντων ψαριών ή άγριων

ζώων
iii. Οικοσυστήματα
Δεν προκύπτουν επιπτώσεις στα οικοσυστήματα της περιοχής.
9.5.2. Προστατευόμενες περιοχές
Στους χάρτες που συνοδεύουν την παρούσα απεικονίζονται τα όρια των παραπάνω
προστατευόμενων περιοχών στις οποίες εντάσσεται το έργο. Επίσης, στην παρούσα
επισυνάπτεται η Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης του υπό μελέτη έργου.
Στην παρούσα επισυνάπτεται η Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης του υπό
μελέτη έργου.
Συνοπτικά, η εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων του έργου, όπως αυτή
αποτυπώνεται στην παραπάνω Μελέτη για το φυσικό περιβάλλον, είναι:
Έκταση – κατακερματισμός οικοτόπων

Τα εμβαδικά έργα όπως είναι η θέση εγκατάστασης της Ε.Ε.Λ., της σηπτικής
δεξαμενής Σ.Δ. Α3 και την Σ.Δ. Α4 καταλαμβάνουν μικρές εκτάσεις 2,8 στρ., 0,4 στρ. 0,5
στρ. αντίστοιχα. Οι αγωγοί που θα κατασκευαστούν θα είναι υπόγειοι και θα οδεύουν
κυρίως από δημόσιο οδικό δίκτυο έτσι δεν πρόκειται να επηρεάσουν οικότοπους της
περιοχής αφού μετά την αποπεράτωση του έργου η περιοχή θα επανέλθει στην αρχική της
κατάσταση. Η μικρή όχληση που θα λάβει χώρα κατά την κατασκευή των αγωγών θα
περιοριστεί στα όρια του οδικού δικτύου, θα διαρκέσει για μικρό χρονικό διάστημα. Η
κατασκευή θα πραγματοποιηθεί κατά τμήματα τις οδού και όταν θα αποκαθίσταται το κάθε
τμήμα της θα γίνεται η μεταφορά στον επόμενο. Ο διάτρητος αγωγός επί του πρανούς του

ρέματος θα είναι επιφανειακός και θα εγκατασταθεί χωρίς επηρεασμό οικότοπων της

περιοχής. Συνεπώς σε καμία περίπτωση το έργο δεν προκαλεί μείωση έκτασης ή
κατακερματισμό οικοτόπων.
Στόχοι διατήρησης περιοχής natura
Δεν θίγεται κανένας από τους στόχους διατήρησης της περιοχής natura, αφού η
μονάδα δεν επηρεάζει με κανέναν τρόπο άμεσα ή έμμεσα καμία από τις περιοχές προς
προστασία και παρακολούθηση καθώς και ευαίσθητα είδη της χλωρίδας και πανίδας της
περιοχής. Οι λόγοι είναι κυρίως λόγω του μικρού μεγέθους του έργου, καθώς και το ότι ο
σκοπός κατασκευής του προτεινόμενου έργου είναι να συμβάλλει στην περιβαλλοντική
εξυγίανση της περιοχής.
Πληθυσμός ειδών, επηρεασμός βιοτόπων, βαθμός απομόνωσης

Δεν θίγεται κανένας από τους πληθυσμούς προστατευόμενων ειδών της περιοχής
natura, αφού η μονάδα δεν επηρεάζει με κανέναν τρόπο άμεσα ή έμμεσα καμία από τις
περιοχές προς προστασία και παρακολούθηση καθώς και ευαίσθητα είδη της χλωρίδας
και πανίδας της περιοχής. Οι λόγοι είναι κυρίως λόγω του μικρού μεγέθους του έργου,
καθώς και της μεγάλης του απόστασης από τις περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές οι
οποίες χρήζουν προς προστασία, και οι οποίες φιλοξενούν είδη προς προστασία..
Όσον αφορά στον βαθμό απομόνωσης, για τους λόγους οι οποίοι αναφέρονται
παραπάνω (μέγεθος και θέση του έργου) δεν απειλείται ο βαθμός απομόνωσης ειδών
χλωρίδας και πανίδας.
Δίνοντας βαρύτητα στην σωστή λειτουργία της μονάδας δεν προκύπτουν επιπτώσεις
στο περιβάλλον, αντιθέτως το προτεινόμενο έργο συμβάλλει στην περιβαλλοντική
εξυγίανση και αναβάθμιση της περιοχής διότι έχει ως βασικούς σκοπούς:
– Την ασφαλή διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων της Ε.Ε.Λ., μετά από υψηλής
ποιότητας επεξεργασία, στο πρανές του γειτονικού ρέματος. Ταυτόχρονα, η υψηλή
ποιότητα της επεξεργασίας προσφέρει τη δυνατότητα μελλοντικά για ασφαλή και
αποδοτική επαναχρησιμοποίηση της εκροής της Ε.Ε.Λ., για την άρδευση
καλλιεργειών της περιοχής. Η εκροή αυτή μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο

υδατικό πόρο, καθώς θα υποκαταστήσει τη χρήση συμβατικών υδατικών πόρων και

θα επαναχρησιμοποιείται για ωφέλιμο σκοπό.
– Τη διαφύλαξη του φυσικού, ανθρωπογενούς και αρχαιολογικού περιβάλλοντος της
περιοχής, και της ιδιαίτερης ταυτότητάς της, που αποτελεί πολύτιμη κληρονομιά για
τον τόπο και μέσω αυτής και της αναπτυξιακής πορείας της περιοχής.

περιβαλλοντικά την ευρύτερη περιοχή, ενώ δεν επηρεάζει άμεσα κάποιο βιότοπο –
ενδιαίτημα καθώς:
- Δεν καταστρέφονται θέσεις φωλιάσματος
- Δεν επηρεάζονται οι πηγές διατροφής
- Δεν επηρεάζονται εδαφικά και υδάτινα στοιχεία των ενδιαιτημάτων
- Δεν επηρεάζονται τα φυσικά και χημικά ποιοτικά χαρακτηριστικά της ατμόσφαιρας
- Δεν κατακερματίζεται κάποιος βιότοπος
- Δεν γίνεται εισαγωγή ξενικών ειδών που θα μπορούσαν να αποτελέσουν θηρευτές
των σπάνιων ειδών
- Δεν υπάρχει υποβάθμιση του ακουστικού περιβάλλοντος και της αισθητικής του
τοπίου που θα μπορούσε να εκδιώξει από την ευρύτερη αλλά και την άμεση
περιοχή τα σπάνια είδη πανίδας.
Κατόπιν των ανωτέρων και λαμβάνοντας υπόψη το ιδιαίτερα μικρό ποσοστό

κατάληψης των έργων σε σχέση με την συνολική έκταση παρόμοιων τύπων οικοτόπων
στην ευρύτερη περιοχή εκτιμάται ότι:
• Δεν πρόκειται να μεταβληθεί η συμμετοχή των ειδών που καθορίζουν την
κατάσταση των φυσικών τύπων οικοτόπων που καταλαμβάνονται.
• Δεν θα επέλθει καμία μεταβολή στην σχέση των οικότοπων αυτών με τους
υπόλοιπους οικοτόπους της κάθε περιοχής ΕΖΔ.
• Δεν θα αλλοιωθεί ουσιαστικά η συνέχεια της δομής και των λειτουργιών των
θιγόμενων τύπων οικοτόπων, υπό συνθήκες, μάλιστα, είναι δυνατόν να αναβαθμιστούν τα
δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά ορισμένων από αυτούς, αφού, αφενός μεν, θα
υπάρξουν φροντισμένες διαδικασίες αποκατάστασής τους στις θέσεις των έργων,
αφετέρου δε η ύπαρξη των ίδιων των εγκαταστάσεων θα συντελέσει, σε μεγάλο βαθμό

προς την κατεύθυνση της άρσης των αιτιών που μέχρι τώρα τους υποβαθμίζουν
(ανεξέλικτη διάθεση ανεπεξέργαστων λυμάτων στην περιοχή).

στις διατάζεις της δασικής νομοθεσίας. Όμως, ο Δήμος Σφακίων υπέβαλε αντιρρήσεις στην
Πρωτοβάθμια Επιτροπή Επίλυσης Αμφισβητήσεων Νομού Χανίων και ζήτησε το
Σύμφωνα και με τις συνημμένες Πράξεις Χαρακτηρισμού και τα λοιπά έγγραφα της
Δ/νσης Δασών Ν. Χανίων, το σύνολο των γηπέδων των έργων διαχείρισης λυμάτων
(αντλιοστάσια, σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια Σ.Δ-Α3 και Σ.Δ-Α4) και το οδικό δίκτυο
από το οποίο θα διέλθουν οι προτεινόμενοι αγωγοί συλλογής και μεταφοράς λυμάτων και
μεταφοράς επεξεργασμένων λυμάτων, δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής
Τα έργα δεν βρίσκονται σε περιοχή με άλλου περιορισμούς.
9.6. Επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον
9.6.1. Χωροταξικός σχεδιασμός – χρήσεις γης
Το έργο δεν επηρεάζει αρνητικά τις υφιστάμενες χρήσεις γης στην περιοχή της μελέτης
και δεν έρχεται σε αντίθεση με τις θεσμοθετημένες.
Όσον αφορά τις υφιστάμενες χρήσεις γης, η έκταση που καταλαμβάνει η Ε.Ε.Λ. αλλά
και η σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ. Α3 είναι χέρσες, χωρίς κάποια ιδιαίτερη
χρήση, ενώ η σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Α4 χωροθετείται σε έκταση που υπάρχουν
ελάχιστα είδη πεύκων.
Η επίδραση επομένως στις υφιστάμενες χρήσεις θα είναι μηδαμινή συνολικά στην
περιοχή. Αντίθετα, λόγω της επαναχρησιμοποίησης της εκροής της Ε.Ε.Λ. σε καλλιέργειες
της ευρύτερης περιοχής, η συγκεκριμένη δραστηριότητα θα ενισχυθεί από την υλοποίηση
του έργου.

Λόγω επίσης του γεγονότος ότι η θέση της Ε.Ε.Λ. και των σηπτικών δεξαμενών –
αντλιοστασίων βρίσκονται σε αρκετά μεγάλη απόσταση από την παραλιακή ζώνη και τους
οικισμούς της ευρύτερης περιοχής και χωρίς ορατότητα από αυτές, όπως επίσης μακριά
από επιχειρήσεις, δραστηριότητες αναψυχής και γενικά δραστηριότητες με συχνή
παρουσία ανθρώπων, εκτιμάται ότι δεν πρόκειται να υπάρξει καμία αρνητική επίπτωση
από την κατασκευή και λειτουργία των έργων στις χρήσεις γης και τις δραστηριότητες της
ευρύτερης περιοχής. Η εκτίμηση αυτή ενισχύεται λόγω και του επιλεγόμενου είδους και
μορφής των εγκαταστάσεων (χαμηλού ύψους, χωρίς αισθητό θόρυβο, οσμές, κ.λπ.), με
συνέπεια να μην υπάρχουν αξιόλογες οχλήσεις σε όσους διαβιούν ή δραστηριοποιούνται
στην ευρύτερη περιοχή. Δεν πρόκειται επίσης να υπάρχει αρνητική επίδραση στην
παραλιακή ζώνη και τη θάλασσα της περιοχής, αφού τα επεξεργασμένα λύματα θα
διατίθενται ελεγχόμενα και με ασφάλεια για άρδευση καλλιεργειών και εναλλακτικά σε
τμήμα ρέματος κοντά στη θέση της Ε.Ε.Λ.
Όσον αφορά τους αγωγούς μεταφοράς των λυμάτων και επεξεργασμένων λυμάτων, θα
κατασκευαστούν κυρίως επί υφιστάμενων οδών, θα είναι πλήρως υπόγειοι και μετά την
κατασκευή τους θα υπάρξει πλήρης αποκατάσταση του οδοστρώματος. Επομένως, δεν θα
επηρεάσουν τις χρήσεις γης στην ευρύτερη περιοχή. Η κύρια και η εναλλακτική περιοχή
διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων δεν θα αλλάξουν χρήση.
Όσον αφορά το έργο ως σύνολο, δεν πρόκειται να επηρεάσει, τουλάχιστον προς το
δυσμενέστερο, τις χρήσεις γης της ευρύτερης περιοχής, καθότι σκοπός του είναι η
αποτελεσματική διαχείριση των λυμάτων που παράγονται από τις υφιστάμενες και τις
μελλοντικές δραστηριότητες, ενώ έχουν επιλεγεί εξαιρετικά ήπιες και χαμηλών οχλήσεων
λύσεις στο σχεδιασμό του. Μάλιστα αναμένεται η επίδραση να είναι θετική, στο βαθμό που
ένα τέτοιο έργο περιβαλλοντικής προστασίας αποτελέσει στοιχείο εξάλειψης υπαρκτών
κινδύνων ρύπανσης και υποβάθμισης της ευρύτερης περιοχής, κίνδυνοι που προφανώς
απειλούν σήμερα τις δραστηριότητες, την οικονομία και το χαρακτήρα της περιοχής.
Όσον αφορά τις θεσμοθετημένες χρήσεις γης, στην περιοχή δεν έχουν θεσμοθετηθεί
Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.) ή Γενικό
Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) ή άλλο σχέδιο που να καθορίζει ρυθμίσεις χωροταξικού ή
πολεοδομικού χαρακτήρα, επομένως το έργο δεν αντίκεινται σε διατάξεις τέτοιου είδους.
Επομένως, το έργο στο σύνολό του είναι συμβατό με τις θεσμοθετημένες χρήσεις γης
στην περιοχή.

9.6.2. Διάρθρωση και λειτουργίες του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος
Όπως προαναφέρθηκε, η χωροθέτηση και τα χαρακτηριστικά των κύριων στοιχείων των

έργων, συντελούν στη μηδαμινή πιθανότητα αρνητικής επίπτωσης στις ανθρωπογενείς
δραστηριότητες της περιοχής, καθώς αυτά καταλαμβάνουν ελάχιστες εκτάσεις, διαθέτουν
επαρκείς αποστάσεις από οικίες, καταστήματα και άλλες δραστηριότητες και
χαρακτηρίζονται από ήπιες, μη οχλούσες εγκαταστάσεις. Δεν αποτελούν στοιχείο
διάσπασης του χώρου και των λειτουργιών του. Ως βασική δε υποδομή, προστατεύουν το
ανθρωπογενές περιβάλλον και τη δημόσια υγεία από τους κινδύνους της μη ορθής
διαχείρισης των παραγόμενων αστικών λυμάτων και συνολικά αναβαθμίζουν την ποιότητα
ζωής στην περιοχή.
Όπως προαναφέρθηκε, η περιοχή διαθέτει ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

οριστεί ζώνες προστασίας αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Υπάρχουν ορισμένοι
αρχαιολογικοί-ιστορικοί χώροι οι οποίοι προαναφέρθηκαν.

χώρους αυτούς είναι μεγάλη, πάνω από 600 μ. περίπου.
Γενικότερα, εκτιμάται ότι το είδος του έργου πρόκειται να λειτουργήσει θετικά για την
πολιτιστική και αρχαιολογική ταυτότητα της περιοχής, αφού πρόκειται για έργο προστασίας
του περιβάλλοντος και ανάσχεσης των οχλήσεων που θα μπορούσε να προκαλέσει η μη
ορθή διαχείριση των παραγόμενων αστικών λυμάτων της περιοχής.

9.7. Κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις
9.7.1. Πληθυσμός
Ο άμεσα επηρεαζόμενος από το έργο πληθυσμός είναι αυτός της ευρύτερης περιοχής
της Χώρας Σφακίων, που ουσιαστικά πρόκειται να εξυπηρετηθεί από το έργο. Δεν
αναμένεται ιδιαίτερη επίδραση από την κατασκευή και λειτουργία του έργου στον
πληθυσμό και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, καθότι δεν αποτελεί παράγοντα όχλησης
για την περιοχή. Ως βασική υποδομή έχει θετική επίδραση στην ομαλή διαβίωση στην
περιοχή και στην ανάπτυξη της οικιστικής και λοιπής δραστηριότητας.
9.7.2. Τοπική οικονομία
Η λειτουργία των έργων πρόκειται να έχει έμμεση θετική επίδραση στην οικονομία του
τόπου, η οποία σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται στην εξυπηρέτηση του τουρισμού και των
ημερήσιων επισκεπτών από τις γύρω περιοχές. Καθώς η τελευταία συνδέεται άμεσα με
την κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής και της παραλιακής της ζώνης,
είναι προφανές ότι έργα προστασίας των τελευταίων ωφελούν και τις σχετικές οικονομικές
δραστηριότητες.
9.7.3. Θέσεις εργασίας
Κατά τη φάση κατασκευής του έργου, θα δημιουργηθούν άμεσα μερικές δεκάδες θέσεις
εργασίας, οι οποίες όμως θα καταργηθούν με τη αποπεράτωση των έργων. Κατά τη
διάρκεια λειτουργίας των έργων, θα δημιουργηθούν επίσης μερικές θέσεις εργασίας
περισσότερο μόνιμου χαρακτήρα, για την παρακολούθηση και συντήρηση αυτών. Δεν
αναμένεται να υπάρξουν απώλειες σε θέσεις εργασίας στην ευρύτερη περιοχή εξ’ αιτίας
της κατασκευής και λειτουργίας των έργων, καθότι δεν πρόκειται να επηρεαστεί αρνητικά η
οικονομική δραστηριότητα από αυτά, δεδομένου του μικρού σχετικά μεγέθους των έργων,
της ηπιότητας των παρεμβάσεων και του περιορισμένου χρονικού διαστήματος για την
κατασκευή τους.
9.7.4. Περιφερειακή και εθνική οικονομία
Αντίστοιχα με την τοπική οικονομία την οποία στηρίζει έμμεσα η λειτουργία των έργων,
όφελος θα προκύψει και σε ευρύτερο επίπεδο, στο βαθμό που η πρώτη συμμετέχει στη
συνολική πορεία της περιφερειακής και εθνικής οικονομίας. Επίσης, θετική για την
τελευταία, έστω και σε ελάχιστο βαθμό, είναι και η δημιουργία ορισμένων θέσεων εργασίας
εξ’ αιτίας των προτεινόμενων έργων.

9.7.5. Ποιότητα ζωής και αξία γης
Καθώς τα προτεινόμενα έργα αποτελούν πολύ σημαντική υποδομή για την προστασία
του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, αναβαθμίζεται όλη η περιοχή, και είναι
αναμενόμενο ότι θα έχουν θετικές επιπτώσεις στη ποιότητα της ζωής, την αξία της γης και
γενικά την ανάπτυξή της.
9.7.6. Δημιουργία αντιθέσεων μεταξύ αναπτυξιακών τάσεων ή κατευθύνσεων

προγραμμάτων
Δεν αναμένεται η δημιουργία αντιθέσεων μεταξύ των αναπτυξιακών τάσεων της

περιοχής εξ’ αιτίας των προτεινόμενων έργων, αντιθέτως μειώνουν τις πιθανότητες
σύγκρουσης μεταξύ των τάσεων αυτών, καθότι εμποδίζουν τη δημιουργία οχλήσεων από
τα υγρά απόβλητα ορισμένων δραστηριοτήτων, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την
ανάπτυξη όχι μόνο άλλων αλλά και των ίδιων. Αντίστοιχα, δεν υπάρχουν άλλα
προγράμματα, σχέδια ή έργα οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής που θα μπορούσαν να
επηρεαστούν από τα προτεινόμενα έργα.
9.8. Επιπτώσεις στις τεχνικές υποδομές
Το προτεινόμενο έργο δεν θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στις τεχνικές υποδομές της
περιοχής, ούτε θα απαιτήσει την εκτεταμένη επέκταση αυτών για την εξυπηρέτησή του.
Δεν απαιτεί την κατασκευή νέων δρόμων ούτε παρεμβάσεις σε υφιστάμενους, καθότι
όλοι οι χώροι των κύριων στοιχείων των έργων (Ε.Ε.Λ., σηπτικές δεξαμενές –
αντλιοστάσια Α3 και Α4) διαθέτουν ήδη επαρκή πρόσβαση.
Το έργο ενδέχεται να επηρεάσει τις μεταφορές και τη συγκοινωνία, μόνο κατά την
περίοδο κατασκευής των αγωγών λυμάτων που θα διέλθουν από το τοπικό οδικό δίκτυο
και για το λόγο αυτό θα πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα.
Δεν αναμένεται να επηρεαστούν τα δίκτυα και οι υπηρεσίες ύδρευσης και άρδευσης της
περιοχής, εφόσον ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα κατά τη διάρκεια κατασκευής των έργων
ώστε να μην προκληθούν καταστροφές στα πρώτα και γενικά σε όλα τα δίκτυα
οργανισμών κοινής ωφέλειας. Όσον αφορά την αποχέτευση, το ίδιο το έργο αποσκοπεί
στη δημιουργία σωστών υποδομών εξυπηρέτησής της.
Για τη λειτουργία του έργου χρησιμοποιείται ηλεκτρικό ρεύμα μέσω των δικτύων της
ΔΕΔΔΗΕ. Λόγω του είδους των έργων (ήπιας λειτουργίας, χωρίς ενεργοβόρες
εγκαταστάσεις), οι νέες ενεργειακές ανάγκες είναι ελάχιστες και δεν απαιτούν την

κατασκευή νέων υποδομών, παρά μόνο επέκταση των υφιστάμενων τοπικών δικτύων που
εξυπηρετούν τη γύρω περιοχή. Για τις όποιες ανάγκες της Ε.Ε.Λ. σε νερό ύδρευσης
(κυρίως για την καθαριότητα του οικίσκου ελέγχου), είτε θα γίνει σύνδεση με το δημοτικό
δίκτυο ύδρευσης είτε θα τοποθετηθεί δεξαμενή, η οποία θα τροφοδοτείται με βυτιοφόρο
όχημα.
Το προτεινόμενο έργο τέλος, δεν θα συντελέσει στην ανάγκη για σημαντικές αλλαγές
στους λοιπούς τομείς κοινής ωφέλειας, όπως π.χ. στο σύστημα επικοινωνιών ή στη
διαχείριση των στερεών αποβλήτων.
9.9. Συσχέτιση με ανθρωπογενείς πιέσεις
Οι υφιστάμενες ανθρωπογενείς πιέσεις στην περιοχή δεν ενισχύονται από την

κατασκευή και λειτουργία των έργων, ούτε υπάρχει πιθανότητα δημιουργίας νέων πιέσεων
στο περιβάλλον εξ’ αιτίας του προτεινόμενου έργου. Επίσης, με την υλοποίηση των έργων
θα αντιμετωπιστεί η κυριότερη ίσως ανθρωπογενής περιβαλλοντική πίεση στην περιοχή, η
οποία αφορά την μη ορθολογική διαχείριση των αστικών λυμάτων και τους κινδύνους
υποβάθμισης της περιοχής που τη συνοδεύουν.
9.10. Επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα
Όπως προαναφέρθηκε, οι κύριοι αέριοι ρύποι κατά τη φάση κατασκευής των έργων,
σχετίζονται με την πιθανή εκπομπή σκόνης από τα εργοτάξια και τα οχήματα μεταφοράς
των υλικών. Για τον περιορισμό της παραγωγής σκόνης, θα υπάρχει διαβροχή των υλικών
στις θέσεις προσωρινής απόθεσης και κάλυψη των οχημάτων μεταφοράς των υλικών. Η
ποσότητα της σκόνης εκτιμάται ότι δεν θα είναι μεγάλη, λόγω του όχι μεγάλου μεγέθους
των έργων, τηρουμένων των μέτρων ασφαλείας. Σε κάθε περίπτωση θα τηρούνται οι
προδιαγραφές της νομοθεσίας για όριο εκπομπής 100 mg/m3, που καθορίζεται από το
άρθρο 2 παραγ. δ του Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ 293/Α/6-10-1981).
Όσον αφορά τις υπόλοιπες πηγές έκλυσης αερίων ρύπων, αυτές σχετίζονται κυρίως με
τα καυσαέρια των μηχανημάτων και των οχημάτων που θα χρησιμοποιηθούν για την
κατασκευή των έργων, τα οποία θα είναι συνήθη μηχανήματα (εκσκαφείς, φορτηγά, κλπ).
Δεν αναμένεται η ποσότητά τους να είναι μεγάλη, τηρουμένων των συνθηκών καλής
λειτουργίας των μηχανημάτων αυτών.

Όσον αφορά τη φάση λειτουργίας των έργων, μπορούν να προκληθούν επιπτώσεις

στην ποιότητα του αέρα i) από δύσοσμες ουσίες, ii) από σταγονίδια και iii) από τοξικά
αέρια.
Η σημαντικότερη πιθανή ενόχληση από μια Ε.Ε.Λ. ή ένα αντλιοστάσιο είναι οι
δυσοσμίες. Οι περισσότερες δύσοσμες ουσίες που εκλύονται σε αυτές τις εγκαταστάσεις
προέρχονται από την αναερόβια διάσπαση οργανικών ουσιών που περιέχουν θείο (S),
π.χ. υδρόθειο (H2S) ή άζωτο (Ν). Το υδρόθειο είναι το πιο γνωστό δύσοσμο αέριο που
εκλύεται στους αγωγούς μεταφοράς και στις Ε.Ε.Λ.. Έχει οσμή χαλασμένου αυγού, μπορεί
να προκαλέσει έντονη διάβρωση, ενώ παράλληλα είναι και εξαιρετικά τοξικό (σε
συγκεντρώσεις πάνω από μερικές δεκάδες ppm). Η εκπομπή υδρόθειου από μία σηπτική
δεξαμενή είναι γενικά περιορισμένη και μπορεί να είναι αξιοσημείωτη μόνο όταν η
δεξαμενή είναι ανοικτή ή όταν υπάρχει αναμόχλευση.
Η έντονη διάβρωση προκαλείται στα εσωτερικά τοιχώματα των αγωγών και των
κλειστών δεξαμενών επεξεργασίας, πάνω στα οποία επικάθονται υδρατμοί και σταγονίδια
που περιέχουν υδρόθειο, το οποίο είναι πολύ διαλυτό στο νερό. Εξαιτίας βιολογικών
διεργασιών, παράγεται θειικό οξύ που διαβρώνει τις βαμμένες επιφάνειες (με βαφές που
έχουν ως βάση τον μόλυβδο), το σκυρόδεμα, τα μέταλλα και άλλα υλικά. Δεν συμβαίνει το
ίδιο όμως στην αναερόβια στρώση των βακτηριδίων πάνω στα τοιχώματα των αγωγών και
στα φερτά που καθιζάνουν στον πυθμένα των αγωγών, όπου η παραγωγή υδρόθειου είναι
πολύ έντονη (με την προϋπόθεση φυσικά να μην υπάρχει διαλυμένο οξυγόνο ή άλλη
εναλλακτική πηγή οξυγόνου). Εκτός από το υδρόθειο, άλλα δύσοσμα αέρια που εκλύονται
στους αποχετευτικούς αγωγούς είναι η αμμωνία (ΝΗ3) και οργανικές ενώσεις, όπως
ινδόλες, σκατόλες (μυρωδιά περιττωμάτων), μερκαπτάνες, αμίνες, κ.λ.π.
Δυσοσμίες μπορεί να υπάρχουν από μονάδες βιολογικής επεξεργασίας που δέχονται
οργανικά φορτία μεγαλύτερα των φορτίων σχεδιασμού τους. Στα συστήματα αυτά, σπάνια
αναμένονται προβλήματα οσμών, όταν έχουν σχεδιαστεί και λειτουργούν σωστά.
Αναλυτικότερα, οι θέσεις από όπου θα πρέπει να εξεταστεί η έκλυση οσμών σε
εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, με σηπτική δεξαμενή και σύστημα
προσκολλημένης βιομάζας είναι οι ακόλουθες:
Έργα εισόδου και προεπεξεργασίας (σηπτικές δεξαμενές - αντλιοστάσια και εντός

του χώρου της Ε.Ε.Λ.)
Τα λύματα όπως έρχονται από το δίκτυο έχουν υποστεί ήδη μικρή αλλοίωση, τόσο
μικρότερη όσο μικρότερος είναι και ο χρόνος παραμονής στα δίκτυα συλλογής -

μεταφοράς. Η αλλοίωση αυτή είναι μεγαλύτερη το θέρος ή σε περιπτώσεις που μεσολαβεί

αντλιοστάσιο.
Στη σηπτική δεξαμενή τα λύματα υφίστανται διάφορες επεξεργασίες:
– καθίζηση των στερεών,
– παγίδευση των λιπών στην επιφάνεια στα πρώτα διαμερίσματα της δεξαμενής,
– αναερόβια σήψη - βιοσταθεροποίηση των βοθρολυμάτων στον πυθμένα της
σηπτικής δεξαμενής.
Ως αποτέλεσμα της αναερόβιας σήψης-χώνευσης έχουμε παραγωγή διάφορων αερίων,

τα οποία είναι δύσοσμα [υδρόθειο (H2S), αμμωνία (ΝΗ3) και οργανικές ενώσεις, όπως
ινδόλες, σκατόλες (μυρωδιά περιττωμάτων), μερκαπτάνες, αμίνες, κ.λ.π.], και σε μεγάλες
ποσότητες επικίνδυνα αν δεν λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα (εξαερισμοί με απόσμηση,
προσοχή και ειδική προστασία όσων πρέπει να εργαστούν πάνω από αναθυμιάσεις και
δύσοσμα αέρια κ.λ.π.).
Στο εξεταζόμενο έργο τα αντλιοστάσια, οι σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια (που θα
είναι εκτός της κύριας Ε.Ε.Λ.), όσο και η δεξαμενή συγκέντρωσης της Ε.Ε.Λ., θα διαθέτουν
σύστημα απόσμησης, το οποίο αποτρέπει τη διαφυγή δυσοσμιών από τις εγκαταστάσεις
και κατά συνέπεια δεν προβλέπεται καμιά αισθητή ενόχληση ή υποβάθμιση της
ατμόσφαιρας.
Βιολογική επεξεργασία
Γενικά στην φάση της βιολογικής επεξεργασίας δεν πρέπει να υπάρχουν δυσοσμίες.
Στο σύστημα προσκολλημένης βιομάζας οι συνθήκες θα είναι πάντα αερόβιες. Η
διασπορά των λυμάτων γίνεται μέσα σε στρώμα από πορώδες πληρωτικό υλικό σε
κατάλληλες δόσεις ώστε να γίνεται σωστή διασπορά και επαρκής φυσική οξυγόνωση κατά
την κάθοδο των λυμάτων.
Από την επεξεργασία αυτή τα τυχόν οσμαέρια οξειδώνονται σε πλήρως αερόβιες
συνθήκες.
Το τμήμα της βιολογικής επεξεργασίας (δεξαμενή τροφοδοσίας – ανακυκλοφορίας και
μονάδες προσκολλημένης βιομάζας) θα είναι συνδεδεμένο με το σύστημα απόσμησης της
Ε.Ε.Λ. και κατά συνέπεια δεν προβλέπεται καμιά αισθητή ενόχληση ή υποβάθμιση της
ατμόσφαιρας.
Δεξαμενές τελικής καθίζησης

Στο προτεινόμενο σύστημα επεξεργασίας λυμάτων δεν υπάρχουν δεξαμενές τελικής

καθίζησης και δεν παράγεται ιλύς από τη βιολογική επεξεργασία.
Μονάδες επεξεργασίας λάσπης

Όπως προαναφέρθηκε, εξαιτίας της μακροχρόνιας παραμονής των στερεών στη
σηπτική δεξαμενή και των αναερόβιων συνθηκών που υφίστανται εκεί, η μάζα που
δημιουργείται (που έχει τη μορφή λάσπης) σταθεροποιείται πλήρως και δεν έχει καμία
σχέση με τη λυματολάσπη που παράγεται σε συμβατικές Ε.Ε.Λ. ενεργού ιλύος. Απαιτεί δε
απομάκρυνση σε πολύ αραιά χρονικά διαστήματα. Επομένως, στο έργο δεν υπάρχει
δημιουργία λυματολάσπης που θα απαιτεί συνεχή απομάκρυνση, έλεγχο, κλπ, όπως
συμβαίνει στις συμβατικού τύπου Ε.Ε.Λ. και η ενδεχόμενη όχληση από τη διαχείριση των
χωνεμένων στερεών θα είναι πολύ μικρότερη. Ωστόσο, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να
προβλέπεται επεξεργασία των οσμαερίων (απόσμηση), ώστε να μην υπάρχει ζήτημα
οχλήσεων από οσμές.
Δεξαμενή τροφοδοσίας προχωρημένης επεξεργασίας, απολύμανσης & δεξαμενή

άντλησης εκροής
Στις δεξαμενές αυτές δεν θα υπάρχει πρόβλημα δυσοσμιών, καθότι εκεί θα καταλήγει η
επεξεργασμένη εκροή, που θα είναι ήδη απαλλαγμένη από οσμές. Ο χρόνος παραμονής
των επεξεργασμένων λυμάτων στο κανάλι απολύμανσης θα είναι ελάχιστος, ενώ επίσης η
δεξαμενή άντλησης της εκροής θα είναι κλειστή.
Σύστημα μεταφοράς και διάθεσης της εκροής

Το σύστημα μεταφοράς και διάθεσης της εκροής προφανώς δεν ενέχει τον κίνδυνο
δημιουργίας αερίων ή δυσοσμιών, καθότι η φύση του έργου δεν σχετίζεται με τις
παραμέτρους αυτές και επίσης το επεξεργασμένο νερό που θα διατίθεται για άρδευση θα
έχει υποστεί υψηλής ποιότητας επεξεργασία και θα είναι απαλλαγμένο από οσμές.
Αντίστοιχα, δεν αναμένεται να υπάρξει κίνδυνος όχλησης με οσμές από τα υφιστάμενα

αντλιοστάσια λυμάτων, καθότι στα πλαίσια του υπό μελέτη έργου προβλέπεται η
τοποθέτηση συστημάτων απόσμησης αυτών.
ii) Σταγονίδια

Τα σταγονίδια είναι μικρά (1 - 20 μm), υγρά κυρίως σωματίδια, που μπορεί να

περιέχουν παθογόνους μικροοργανισμούς. Εκλύονται από περιοχές έντονης διαταραχής
της μάζας των αποβλήτων. Στις Ε.Ε.Λ. που επεξεργάζονται λύματα που περιέχουν μια
μεγάλη ποικιλία παθογόνων μικροοργανισμών, είναι πιθανό να υπάρχει η δυνατότητα
εκπομπής των παθογόνων αυτών μικροοργανισμών με την μορφή σταγονιδίων, ιδιαίτερα
όμως στις δεξαμενές αερισμού. Από το προτεινόμενο σύστημα επεξεργασίας (σηπτικές
δεξαμενές εκτός της Ε.Ε.Λ., σύστημα προσκολλημένης βιομάζας και απολύμανση στην
Ε.Ε.Λ.) δεν παράγονται κανενός είδους σταγονίδια, καθότι όλες οι δεξαμενές είναι πλήρως
κλειστές.
Αντίστοιχα, το σύστημα μεταφοράς και διάθεσης της εκροής για άρδευση δεν δημιουργεί
κινδύνους εκπομπής σταγονιδίων, καθότι για την άρδευση θα εφαρμοστεί σύστημα
τοπικής διάθεσης και όχι ο καταιονισμός ή άλλος τρόπος που μπορεί να δημιουργεί
εκπομπή σταγονιδίων, ενώ και η διάθεση στο πρανές του ρέματος θα γίνεται με διάτρητο
αγωγό με χαμηλή πίεση.
iii) Τοξικά αέρια

Εκτός από την έκλυση δύσοσμων αερίων, είναι πιθανό να παραχθούν και διάφορα
τοξικά αέρια κατά τη μεταφορά και επεξεργασία των λυμάτων. Η ποσότητα των αερίων
αυτών που εκπέμπονται από τις Ε.Ε.Λ. δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί με ακρίβεια. Από
εκτιμήσεις που έχουν γίνει, φαίνεται ότι αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό του συνόλου
των τοξικών αερίων που εκπέμπονται από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Η εκπομπή
των τοξικών αερίων έχει βρεθεί ότι ποικίλει ανάλογα με τον τύπο της εγκατάστασης, αλλά
και το ποσοστό βιομηχανικών αποβλήτων στα λύματα.
Ειδικά για τα προτεινόμενα στην παρούσα μελέτη έργα, δεν υπάρχει περίπτωση
παραγωγής και έκλυσης τοξικών αερίων, καθότι ο τρόπος λειτουργίας του συνόλου των
έργων δεν σχετίζεται με παραγωγή τοξικών αερίων (π.χ. δεν θα υπάρχει διαφυγή
υδροθείου σε συγκέντρωσεις που το καθιστούν επικίνδυνο), ενώ στην εγκατάσταση θα
οδηγούνται λύματα αποκλειστικά αστικού τύπου και όχι από βιομηχανικά ή άλλα ειδικά
λύματα.
9.11. Επιπτώσεις από θόρυβο ή από δονήσεις
Κατά την διάρκεια της κατασκευής των έργων, ο όποιος θόρυβος και δονήσεις θα
προέρχεται κυρίως από τα μηχανήματα και τα οχήματα του έργου, και αναμένεται να είναι
εντονότερος κατά τη διάρκεια των χωματουργικών εργασιών. Ο θόρυβος και οι δονήσεις

θα βρίσκονται εντός των αποδεκτών ορίων που ορίζει η σχετική νομοθεσία, και
συγκεκριμένα αυτά του στα επίπεδα του Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ 293/Α/6-10-1981).
Το πρόβλημα της ηχορύπανσης από τις εγκαταστάσεις της Ε.Ε.Λ. και των σηπτικών
δεξαμενών – αντλιοστασίων αναμένεται αμελητέο για τους παρακάτω λόγους:
– Οι αντλίες της Ε.Ε.Λ. των Σηπτικών Δεξαμενών - Αντλιοστασίων και των
υφιστάμενων αντλιοστασίων θα είναι υποβρύχιες, εντός κλειστών δεξαμενών, και δεν
γίνεται αισθητή η λειτουργία τους,
– Το πιεστικό συγκρότημα για την μεταφορά των επεξεργασμένων προς την
– Τα βεντιλατέρ των φίλτρων απόσμησης που θα τοποθετηθούν στις παραπάνω
εγκαταστάσεις είναι σχετικά αθόρυβα και μικρής ισχύος.
– Δεν υπάρχουν άλλοι κινητήρες ή άλλος εξοπλισμός που θα μπορούσε να προκαλέσει
θόρυβο.
– Η απόσταση της Ε.Ε.Λ από τις πλησιέστερες κατοικίες και το συνεκτικό τμήμα του
οικισμού είναι σχετικά μεγάλη.
Γενικά δεν αναμένονται ενοχλητικοί θόρυβοι στη γύρω περιοχή από τη λειτουργία των
εγκαταστάσεων. Στα όρια των γηπέδων των εγκαταστάσεων, η στάθμη θορύβου θα είναι
κάτω από 50 dB, τηρώντας τα αυστηρότερα όρια που τίθενται στο Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ
9.12. Επιπτώσεις σχετικές με ηλεκτρομαγνητικά πεδία
Δεν υπάρχει καμία επίπτωση, καθότι τα μηχανήματα που θα χρησιμοποιηθούν στο έργο
δεν σχετίζονται με παραγωγή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε αξιόλογα επίπεδα.
9.13. Επιπτώσεις στα ύδατα
9.13.1. Σχέδιο διαχείρισης
Σύμφωνα με το αναθεωρημένο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του

Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (EL13), η περιοχή των έργων υπάγεται στο ΥΥΣ
«Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034), που έχει οριστεί ως προστατευόμενη
περιοχή προοριζόμενη προς άντληση ύδατος για ανθρώπινη κατανάλωση. Ωστόσο, η
περιοχή των έργων δεν υπάγεται σε ζώνη προστασίας έργου υδροληψίας πόσιμου νερού.
Επιπλέον, το σύνολο των έργων διαχείρισης των λυμάτων της περιοχής δεν υπάγεται στις
περιοχές που είναι ευπρόσβλητες στη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης όπως αυτές

καθορίστηκαν με την ΚΥΑ 147070/2014 (ΦΕΚ 3224/Β/2014) η οποία τροποποιεί την ΚΥΑ
19652/1906/1999.
Επομένως, δεν αναμένονται επιπτώσεις σε τέτοιας κατηγορίας περιοχές από τα
προτεινόμενα έργα.
Όσον αφορά τις επιπτώσεις του έργου σε σχέση με τις προτεραιότητες και στόχους των
μέτρων του παραπάνω Σχεδίου Διαχείρισης, το προτεινόμενο έργο δεν πρόκειται να έχει
κάποια αρνητική επίπτωση. Στο παραπάνω Σχέδιο, δεν τίθενται περιορισμοί που να
αφορούν τα έργα διαχείρισης των αστικών λυμάτων της περιοχής μελέτης που αποτελούν
και το αντικείμενο της παρούσας. Αντίθετα τα έργα αυτά προστατεύουν το ευρύτερο
φυσικό περιβάλλον και τα ύδατα από φαινόμενα ρύπανσης και υποβάθμισης και είναι
απολύτως συμβατά με τις προβλέψεις του παραπάνω Σχεδίου Διαχείρισης.
9.13.2. Επιφανειακά – υπόγεια ύδατα
Από τις εργασίες για την κατασκευή των προτεινόμενων έργων, δεν αναμένονται
επιπτώσεις στο υδρογραφικό δίκτυο, τη θάλασσα και γενικά τα επιφανειακά ύδατα, καθότι
καμία από τις εγκαταστάσεις δεν χωροθετείται κοντά στην κοίτη ρέματος, ενώ επίσης το
σύνολο των παρεμβάσεων, συμπεριλαμβανομένων των αγωγών, βρίσκεται εκτός της
ζώνης αιγιαλού.
Στις περιπτώσεις που η διαδρομή ενός αγωγού διασταυρώνεται με την κοίτη ενός
ρέματος, θα υπάρξει ειδική μέριμνα ώστε η διέλευση του αγωγού να γίνει με τρόπο
ασφαλή, τόσο για τον αγωγό όσο και για το ρέμα. Στην περίπτωση που ήδη υπάρχει
τεχνικό (γέφυρα) στο σημείο διέλευσης του αγωγού από ρέμα, ο αντίστοιχος φορέας θα
χρησιμοποιηθεί για τη διέλευση εφόσον είναι εφικτό, χωρίς να επηρεάζεται στο ελάχιστο η
λειτουργία του ρέματος. Σε περιπτώσεις που δεν είναι αυτό εφικτό, θα πραγματοποιηθούν
έργα διέλευσης του αγωγού κάτω από την κοίτη του ρέματος χωρίς να υπάρξουν
επιπτώσεις στη ροή του. Επίσης, στις περιπτώσεις που η διαδρομή ενός αγωγού λυμάτων
οδεύει παράλληλα παρακείμενου ρέματος, οι αγωγοί θα τοποθετηθούν εκτός του ρέματος
και σε απόσταση που δεν θα το επηρεάζουν.


Η κατασκευή των έργων επίσης, δεν θα επιφέρει κάποια επίπτωση στα υπόγεια ύδατα,
καθότι οι παρεμβάσεις που θα γίνουν θα είναι μικρού βάθους, δεν υπάρχει
εκμεταλλεύσιμος υδροφορέας προς ανθρώπινη κατανάλωση στην περιοχή, ενώ δεν θα
διατίθενται στο έδαφος τα υγρά απόβλητα που θα παραχθούν κατά την κατασκευή των
έργων.
Δεν αναμένονται επίσης αρνητικές επιπτώσεις από τη λειτουργία των έργων στα
επιφανειακά ύδατα της περιοχής, καθότι τα επεξεργασμένα λύματα θα διατίθενται κατά
προτεραιότητα για επαναχρησιμοποίηση σε καλλιέργειες της περιοχής και ως εναλλακτική,
δευτερεύουσα λύση αυτά θα καταλήγουν σε ρέμα κοντά στην ΕΕΛ.
Με δεδομένο ότι ο σχεδιασμός του έργου πληροί τις προδιαγραφές της σχετικής
Απόφασης, με πολύ υψηλή ποιότητα επεξεργασμένων λυμάτων και τη διάθεση των
επεξεργασμένων στο τμήμα του ρέματος, με τρόπο κατάλληλο και ελεγχόμενο, κρίνεται ότι
δεν υπάρχει οποιοσδήποτε κίνδυνος δημιουργίας αρνητικών επιπτώσεων στο ρέμα αυτό.
Επίσης, η μεγάλη σχετικά απόσταση της περιοχής διάθεσης από τη θάλασσα (πάνω από
1km), εξασφαλίζει ότι δεν θα υπάρχει άμεση διοχέτευση των επεξεργασμένων σε αυτήν,
ενώ τα επεξεργασμένα λύματα θα αραιώνονται με το νερό του ρέματος κατά την περίοδο
υπάρχει και αρκετός χρόνος για αραίωσή τους με το νερό του ρέματος (όταν αυτό διαθέτει
ροή, κυρίως τη χειμερινή περίοδο). Τέλος, στο ρέμα, και κατ’ επέκταση στη θάλασσα, δεν
αναμένεται να καταλήγουν ανεπαρκώς επεξεργασμένα λύματα, καθώς με τα μέτρα
ασφαλείας που έχουν ληφθεί για την παρακολούθηση της επεξεργασίας των λυμάτων και
την αντιμετώπιση των έκτακτων καταστάσεων (αναλύσεις, τηλέλεγχος λειτουργίας,

αυτοματισμοί, εφεδρική ηλεκτροδότηση, εφεδρεία εξοπλισμού, μεγάλος κενός όγκος

δεξαμενών, μεταφορά λυμάτων με βυτιοφόρα οχήματα σε άλλη ΕΕΛ όποτε απαιτείται,
κλπ), οι σχετικοί κίνδυνοι είναι εξαιρετικά ελάχιστοι και πρακτικά ανύπαρκτοι.
Τα χαρακτηριστικά του έργου δεν σχετίζονται με πιθανές επιπτώσεις στη διαθεσιμότητα
του υδατικού δυναμικού ή στα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των υδατοροών
άμεσα και μελλοντικά.
Όσον αφορά την εκτίμηση των επιπτώσεων στα υπόγεια ύδατα από τη λειτουργία των
έργων, όπως προαναφέρθηκε, μέρος των επεξεργασμένων λυμάτων πρόκειται να
διατεθούν για την άρδευση καλλιεργούμενων εκτάσεων, με κατάλληλο αρδευτικό δίκτυο,
ενώ η λοιπή ποσότητα θα διατίθεται στο τμήμα του ρέματος κοντά στην Ε.Ε.Λ.. Άλλωστε,
ακόμα και στην περίπτωση διήθησης μικρής ποσότητας επεξεργασμένων λυμάτων προς
το υπέδαφος στην περιοχή άρδευσης ή στο ρέμα, δεν υφίσταται κίνδυνος για τα υπόγεια
ύδατα, καθότι η εκροή θα είναι υψηλής καθαρότητας και ο υδροφορέας της περιοχής δεν
χρησιμοποιείται για ανθρώπινη κατανάλωση.
Αντίθετα, αναμένεται η ποιότητα των όποιων υπόγειων υδάτων γενικότερα να
προστατευθεί με τη λειτουργία των προτεινόμενων έργων, λόγω της κατάργησης της
χρήσης των απορροφητικών βόθρων που χρησιμοποιούνται σήμερα για τη διάθεση των
λυμάτων των διαφόρων δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται.
Όσον αφορά τη πιθανότητα διαφυγής υγρών αποβλήτων από τα έργα επεξεργασίας,
μεταφοράς και διάθεσης της εκροής και πιθανών κινδύνων από μια τέτοια πιθανότητα,
αυτή δεν υφίσταται γιατί το σύστημα επεξεργασίας και οι αγωγοί μεταφοράς της εκροής
είναι στεγανοί και υπάρχουν επαρκείς προβλέψεις και μέτρα ασφαλείας για την πρόληψη
κινδύνων που ενδεχομένως θα υπάρξουν από βλάβες και δυσλειτουργία, όπως
προαναφέρθηκαν. Ούτως ή άλλως όμως, η ποιότητα των επεξεργασμένων λυμάτων, ο
σχεδιασμός του έργου και οι συνθήκες της περιοχής (απουσία εκμεταλλεύσιμου
υδροφορέα ανθρώπινης κατανάλωσης), αποκλείουν την πιθανότητα αρνητικών
επιπτώσεων ακόμα και στην περίπτωση ανεπιθύμητων διαρροών.
Από τα παραπάνω, τεκμαίρεται πως δεν προβλέπεται επίδραση στους υδροφορείς της
ευρύτερης περιοχής μελέτης, κατά τη λειτουργία των έργων.
9.14. Σύνοψη περιβαλλοντικών επιπτώσεων
Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου, οι

οποίες παραπάνω εκτιμήθηκαν και αξιολογήθηκαν εκτενώς.


ΠΙΝΑΚΑΣ 9.2: ΣΥΝΟΨΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ
Α/Α ΣΥΝΟΨΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
1 Κλιματικοί παράγοντες ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
2 Έδαφος - Γεωλογία ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
3 Τοπίο ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
4 Υδατικοί Πόροι ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
5 Οικότοποι ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
6 Χλωρίδα ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
7 Πανίδα ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
8 Προστατευόμενες περιοχές ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
9 Χρήσεις γης ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
10 Κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΘΕΤΙΚΑ
11 Πληθυσμός - Δημογραφικά ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
12 Τεχνικές Υποδομές ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΘΕΤΙΚΑ
13 Πολιτιστική Κληρονομιά ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
14 Ακουστικό Περιβάλλον ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
15 Ατμοσφαιρικο Περιβάλλον ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ

10. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

10.1. Γενικά
Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφονται τα μέτρα αντιμετώπισης των ενδεχόμενων αρνητικών

επιπτώσεων του προτεινόμενου έργου στο περιβάλλον, πέραν αυτών που έχουν
ενσωματωθεί στο σχεδιασμό του και τα οποία προαναφέρθηκαν.
Η διάρθρωση των μέτρων ακολουθεί τη θεματική διάρθρωση του προηγούμενου
κεφαλαίου, με την εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Τα προτεινόμενα μέτρα αποσκοπούν κατά σειρά στους παρακάτω τρόπους
αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων:
Α) Πρόληψη – αποφυγή
Β) Μείωση έντασης ή έκτασης
Γ) Αποκατάσταση
10.2. Επιπτώσεις σχετικές με τα κλιματικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά
Όπως προαναφέρθηκε, δεν αναμένονται επιπτώσεις στο μικροκλίμα και στα

βιοκλιματικά χαρακτηριστικά της περιοχής από τα έργα. Η δε πιθανολογούμενη ελάχιστη
αλλαγή στη θερμοκρασία του περιβάλλοντος της περιοχής άρδευσης, εφόσον υπάρξει θα
είναι ανεπαίσθητη και αβλαβής για την περιοχή.
10.3. Επιπτώσεις στα μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά
Για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων κατά την κατασκευή των έργων στην εικόνα
της ευρύτερης περιοχής, θα πρέπει να τηρηθούν όσα προαναφέρθηκαν σχετικά με τη
διαχείριση των προϊόντων εκσκαφών, με αποφυγή κατάληψης άλλων χώρων για την
προσωρινή απόθεσή τους και χρήση τους κατά το δυνατόν για τις ανάγκες των έργων.
Τα ακατάλληλα προς περαιτέρω χρήση προϊόντα εκσκαφής, καθώς και τα πλεονάζοντα
υλικά, θα οδηγούνται σε κατάλληλες θέσεις, που θα καθοριστούν σε μεταγενέστερη φάση,
ενώ τα υλικά που θεωρούνται ως απόβλητα ΑΕΚΚ (απόβλητα από εκσκαφές, κατασκευές
και κατεδαφίσεις) και περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι του άρθ. 17 της ΚΥΑ
36259/1757/Ε103/10 (ΦΕΚ 1312/Β/2010), θα διαχειρίζονται κατά τις διατάξεις της
τελευταίας μέσω εγκεκριμένων συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης.
Επίσης, τα χαρακτηριστικά της Ε.Ε.Λ., των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων, των
αγωγών μεταφοράς των λυμάτων και των έργων διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων
που προαναφέρθηκαν (χωροθέτηση σε κατάλληλα σημεία, χρήση ελάχιστης επιφάνειας,

υπόγειες δεξαμενές, χαμηλού ύψους εγκαταστάσεις, κλπ), κρίνεται ότι προστατεύουν

επαρκώς την εικόνα τόσο της άμεσης όσο και της ευρύτερης περιοχής της μελέτης.
10.4. Επιπτώσεις σχετικές με τα γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά

χαρακτηριστικά
Λόγω του μικρού μεγέθους και βάθους των επεμβάσεων, της κατασκευής των έργων
επί γενικά σταθερών εδαφών, σε θέσεις με ελάχιστη κλίση, δεν αναμένεται αξιόλογη
επίδραση στη γεωλογική δομή των πετρωμάτων, στην τεκτονική της περιοχής και τα
εδαφολογικά χαρακτηριστικά. Κατά την κατασκευή των έργων θα πρέπει να αποφευχθεί η
απομάκρυνση εδάφους ή βλάστησης κατά το δυνατόν, προκειμένου να μην υπάρξει
κίνδυνος υποβάθμισης του εδάφους, διάβρωση, κλπ. Προτείνεται επίσης η τήρηση των
απαιτήσεων που έχουν τεθεί για την εφαρμογή της άρδευσης με τα επεξεργασμένα
λύματα, (χαμηλός ρυθμός διάθεσης της εκροής, κλπ), για τη μείωση πιθανοτήτων
διαβρώσεων, εμφράξεων του εδάφους, κλπ.
10.5. Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον
10.5.1. Χλωρίδα – πανίδα - οικοσυστήματα
i. Χλωρίδα
Δεν αναμένεται οποιαδήποτε αρνητική επίδραση στη χλωρίδα του τόπου εξ’ αιτίας των
έργων.
ii. Πανίδα
Επίσης, δεν αναμένεται οποιαδήποτε αρνητική επίδραση στην πανίδα του τόπου εξ’
αιτίας των έργων. Δεν καταστρέφονται τα ενδιαιτήματα της πανίδας και η λειτουργία των
έργων δεν θα προκαλέσει βλάβη σε αυτήν.
Από την λειτουργία του έργου δεν προκύπτει:
• Αλλαγή στην ποικιλία των ειδών ή στον αριθμό οποιονδήποτε ειδών ζώων
(πτηνών, ζώων περιλαμβανομένων των ερπετών, ψαριών και θαλασσινών,
βενθικών οργανισμών ή εντόμων)
• Μείωση του αριθμού οποιωνδήποτε μοναδικών σπανίων ή υπό εξαφάνιση ειδών
ζώων
• Εισαγωγή νέων ειδών ζώων σε κάποια περιοχή ή παρεμπόδιση της αποδημίας ή
των μετακινήσεων των ζώων
• Χειροτέρευση του φυσικού περιβάλλοντος των υπαρχόντων ψαριών ή άγριων
ζώων

iii. Οικοσυστήματα
Δεν προκύπτουν επιπτώσεις στα οικοσυστήματα της περιοχής.
10.5.2. Προστατευόμενες περιοχές
Τα έργα δεν επηρεάζουν αρνητικά την προστατευόμενη περιοχή NATURA 2000

GR4340008 (Ειδική Ζώνη Διατήρησης - ΕΖΔ) «Λευκά Όρη και Παράκτια Ζώνη» εντός των
ορίων των οποίων αναπτύσσονται τα έργα, όπως καταδείχθηκε και στην Ειδική Οικολογική
Αξιολόγηση που συνοδεύει την παρούσα. Δεν απαιτούνται επομένως ιδιαίτερα μέτρα
προστασίας ως προς τη συγκεκριμένη παράμετρο, εκτός αυτών που ήδη έχουν αναφερθεί
και έχουν ενσωματωθεί στο σχεδιασμό του έργου.
Σύμφωνα με την πράξη χαρακτηρισμού έκτασης με αρ. 12564/2014/19-2-2015 της

Δ/νσης Δασων Ν. Χανίων η συνολική δημοτική έκταση των 46.759,21 τ.μ., εντός της οποία
θα εγκατασταθεί η Ε.Ε.Λ. (σε γήπεδο 2.800τ.μ.), έχει χαρακτηριστεί υπαγόμενη στις
διατάζεις της δασικής νομοθεσίας. Όμως, ο Δήμος Σφακίων υπέβαλε αντιρρήσεις στην
Πρωτοβάθμια Επιτροπή Επίλυσης Αμφισβητήσεων Νομού Χανίων και ζήτησε το
Τα γήπεδα στα οποία πρόκειται να εγκατασταθούν οι σηπτικές δεξαμενές –
αντλιοστάσια Σ.Δ.-Α3 και Σ.Δ. – Α4 βρίσκονται εντός γεωργικών εκτάσεων μη υπαγόμενων
στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.
10.6. Επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον
10.6.1. Χωροταξικός σχεδιασμός – χρήσεις γης
Εφόσον τα έργα διαθέτουν τα χαρακτηριστικά που έχουν οριστεί (εγκαταστάσεις μικρού

μεγέθους, ήπιες, μη οχλούσες, κλπ), δεν αναμένεται να υπάρξει αρνητική επίδραση στις
χρήσεις γης και το μελλοντικό χωροταξικό σχεδιασμό.
Ως εκ τούτου, δεν απαιτείται η θέσπιση περαιτέρω μέτρων.

10.6.2. Διάρθρωση και λειτουργίες του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος
Όπως παραπάνω, με τα οριζόμενα χαρακτηριστικά των έργων, δεν αναμένεται αρνητική

επίπτωση στις ανθρωπογενείς δραστηριότητες της περιοχής, ούτε προκαλείται διάσπαση
του χώρου και των λειτουργιών του.
Όπως προαναφέρθηκε, η περιοχεί διαθέτει ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

οριστεί ζώνες προστασίας αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Υπάρχουν ορισμένοι
αρχαιολογικοί-ιστορικοι χώροι οι οποίοι προαναφέρθηκαν, όμως λόγω της μεγάλης
απόστασης των έργων και των ήπιων χαρακτηριστικών των τελευταίων, δεν πρόκειται να
υπάρξει υποβάθμιση των χώρων αυτών.
Γενικότερα, εκτιμάται ότι το είδος του έργου πρόκειται να λειτουργήσει θετικά για την
πολιτιστική, αρχαιολογική και περιβαλλοντική ταυτότητα της περιοχής, αφού πρόκειται για
έργο προστασίας του περιβάλλοντος και ανάσχεσης των οχλήσεων που θα μπορούσε να
προκαλέσει η μη ορθή διαχείριση των παραγόμενων αστικών λυμάτων της περιοχής.
Δεν αναμένονται επιπτώσεις επίσης σε άλλα ιστορικά μνημεία ή άλλες θέσεις ιστορικού
και πολιτιστικού ενδιαφέροντος στην περιοχή.
10.7. Κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις
10.7.1. Πληθυσμός
Τα έργα δεν αναμένεται να έχουν αρνητική επίπτωση στον πληθυσμό της περιοχής,
λόγω του στόχου τους (προστασία περιβάλλοντος, δημόσιας υγείας, κλπ) και των ήπιων,
μη οχλουσών εγκαταστάσεων που περιλαμβάνουν.
10.7.2. Τοπική οικονομία
Τα έργα δεν αναμένεται να έχουν αρνητική επίπτωση στον οικονομία της περιοχής,
εφόσον στην πραγματικότητα ενισχύουν την υφιστάμενη οικονομική λειτουργία, με τη
διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, στην οποία στηρίζεται αυτή.

10.7.3. Θέσεις εργασίας
Το έργο θα δημιουργήσει ορισμένες θέσεις εργασίας κατά τις φάσεις κατασκευής και
λειτουργίας του και δεν πρόκειται να προκαλέσει απώλειες σε θέσεις εργασίας στην
ευρύτερη περιοχή. Δεν απαιτείται ο καθορισμός συγκεκριμένων μέτρων στον τομέα αυτό.
10.7.4. Περιφερειακή και εθνική οικονομία
Όπως παραπάνω, το έργο στηρίζει την τοπική οικονομία και κατ’ επέκταση την
περιφερειακή και εθνική.
10.7.5. Ποιότητα ζωής και αξία γης
Οι επιπτώσεις των έργων θα είναι θετικές στην ποιότητα της ζωής στην περιοχή, την
αξία της γης και την τοπική ανάπτυξη.
10.7.6. Δημιουργία αντιθέσεων μεταξύ αναπτυξιακών τάσεων ή κατευθύνσεων

προγραμμάτων
Το έργο δεν προκαλεί αντιθέσεις μεταξύ των αναπτυξιακών τάσεων της περιοχής, ούτε
αντίκειται σε προγράμματα ή έργα οικονομικής ανάπτυξης που σχεδιάζονται για την
περιοχή.
10.8. Επιπτώσεις στις τεχνικές υποδομές
Το προτεινόμενο έργο δεν θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στις τεχνικές υποδομές της
περιοχής, ούτε θα απαιτήσει την εκτεταμένη επέκταση αυτών για την εξυπηρέτησή του.
Κατά την κατασκευή των έργων και ειδικά των αγωγών λυμάτων, που μέρος του
συνόλου τους θα διέλθει από το τοπικό οδικό δίκτυο, για την ελαχιστοποίηση των
επιπτώσεων θα πρέπει να ληφθούν κατ’ ελάχιστον τα εξής μέτρα, εκτός όσων έχουν ήδη
αναφερθεί:
• Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέρα για την αποφυγή αποκλεισμού της

κυκλοφορίας στις κεντρικές οδούς. Να ληφθούν όλα τα κατάλληλα μέτρα
σήμανσης, πληροφόρησης, σηματοδότησης για την αποφυγή οδικών
ατυχημάτων. Ιδιαίτερη βαρύτητα να δοθεί στη σηματοδότηση των έργων τις
νυχτερινές ώρες.
• Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή ή ελαχιστοποίηση
όχλησης των περιοίκων.

• Να εξασφαλίζεται η ομαλή επικοινωνία μεταξύ των κατοικημένων περιοχών

εκατέρωθεν της ζώνης των εργασιών κατά την εκτέλεση και λειτουργία του
έργου.
• Να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα ώστε να μην προκληθούν καταστροφές στα
δίκτυα οργανισμών κοινής ωφέλειας. Κάθε είδους τροποποίηση ή επέμβαση σε
υφιστάμενα δίκτυα υποδομής (δίκτυα επικοινωνιών, οδικό δίκτυο, κλπ.) να
γίνεται σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, ώστε να εξασφαλίζεται η
ικανοποιητική λειτουργία τους.
• Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ελαχιστοποίηση της παραγόμενης
σκόνης κατά τη διάρκεια των χωματουργικών εργασιών, ιδιαίτερα όταν οι
μετεωρολογικές συνθήκες ευνοούν τη διασπορά και μεταφορά της σκόνης σε
μεγάλη απόσταση.
• Να γίνει σωστός προγραμματισμός των έργων και η διάρκεια κατασκευής τους
να περιοριστεί στην ελάχιστη δυνατή.
10.9. Συσχέτιση με ανθρωπογενείς πιέσεις
Οι υφιστάμενες ανθρωπογενείς πιέσεις στην περιοχή δεν ενισχύονται από την

κατασκευή και λειτουργία των έργων, ούτε υπάρχει πιθανότητα δημιουργίας νέων πιέσεων
στο περιβάλλον εξ’ αιτίας του προτεινόμενου έργου. Επομένως, δεν απαιτούνται
συγκεκριμένα μέτρα αντιμετώπισης.
10.10. Επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα
Κατά τη φάση κατασκευής των έργων, εκτός όσων έχουν ήδη αναφερθεί, θα πρέπει να
ληφθούν τα εξής μέτρα, για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στην ποιότητα του αέρα:
• Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ελαχιστοποίηση της παραγόμενης

σκόνης κατά τη διάρκεια των χωματουργικών εργασιών, ιδιαίτερα όταν οι
μετεωρολογικές συνθήκες ευνοούν τη διασπορά και μεταφορά της σκόνης σε
μεγάλη απόσταση.
• Να διαβρέχονται συνεχώς οι σωροί χωμάτων και τα μέτωπα εκσκαφών για την
ελαχιστοποίηση των εκπομπών σκόνης.
• Τα αδρανή υλικά και τα προϊόντα εκσκαφής να μεταφέρονται με σκεπασμένα
φορτηγά οχήματα.

• Να αποφεύγεται η διέλευση φορτωμένων φορτηγών με υλικά για τις ανάγκες των

έργων μέσα από τους οικισμούς της περιοχής.
• Σε κάθε περίπτωση θα τηρούνται οι προδιαγραφές της νομοθεσίας για όριο
εκπομπής σκόνης 100 mg/m3, που καθορίζεται από το άρθρο 2 παραγ. δ του
Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ 293/Α/6-10-1981).
Όσον αφορά τη φάση λειτουργίας των έργων, δεν απαιτείται η θέσπιση περαιτέρω
μέτρων πέραν αυτών που έχουν ήδη αναφερθεί, και που συνοπτικά είναι:
• Κατασκευή κλειστών δεξαμενών, τόσο στην Ε.Ε.Λ. όσο και στις σηπτικές
δεξαμενές – αντλιοστάσια.
• Οι σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια και τα τμήματα της Ε.Ε.Λ. όπου υπάρχει
πιθανότητα δημιουργίας οσμών θα πρέπει να είναι συνδεδεμένα με κατάλληλο
σύστημα απόσμησης. Επίσης, θα τοποθετηθούν συστήματα απόσμησης και στα
υφιστάμενα αντλιοστάσια.
10.11. Επιπτώσεις από θόρυβο ή από δονήσεις
ληφθούν τα εξής μέτρα, για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από θόρυβο ή από
δονήσεις:
• Για τις εκπομπές θορύβου του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται στο έργο
ισχύουν τα προβλεπόμενα από την ΚΥΑ 37393/2028/2003 (ΦΕΚ 1418/Β/1-10-
2003) «Μέτρα και όροι για τις εκπομπές θορύβου στο περιβάλλον από
εξοπλισμό προς χρήση σε εξωτερικούς χώρους», όπως τροποποιήθηκε με την
ΚΥΑ αριθμ. Η.Π. 9272/471/2-03-2007 (ΦΕΚ 286/Β’).
• Για τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια θορύβου εργοταξίων και εγκαταστάσεων του
έργου ισχύουν τα προβλεπόμενα από το ΠΔ 1180/1981 (ΦΕΚ 293/Α/81).
• Στην οδό πρόσβασης της μονάδας να τηρούνται τα προβλεπόμενα από την
Υπουργική Απόφαση 17252/1992 (ΦΕΚ 395Β/29-06-1992) όρια θορύβου.
• Απαγορεύεται η παραμονή στο χώρο του έργου και η χρησιμοποίηση
μηχανημάτων χωρίς το πιστοποιητικό έγκρισης τύπου ΕΟΚ περί θορύβου.

• Κατασκευή κλειστών δεξαμενών, τόσο στην Ε.Ε.Λ. όσο και στις σηπτικές
δεξαμενές – αντλιοστάσια.
• Οι αντλίες της Ε.Ε.Λ., των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων και τον
υφιστάμενων αντλιοστασίων θα είναι υποβρύχιες, εντός κλειστών δεξαμενών,
και δεν γίνεται αισθητή η λειτουργία τους,
• Το πιεστικό συγκρότημα για την μεταφορά των επεξεργασμένων προς την
• Τα βεντιλατέρ των φίλτρων απόσμησης που θα τοποθετηθούν στις παραπάνω
εγκαταστάσεις είναι σχετικά αθόρυβα και μικρής ισχύος.
• Δεν υπάρχουν άλλοι κινητήρες ή άλλος εξοπλισμός που θα μπορούσε να
προκαλέσει θόρυβο.
• Στα όρια των γηπέδων των εγκαταστάσεων, η στάθμη θορύβου θα είναι κάτω
από 50 dB, τηρώντας τα αυστηρότερα όρια που τίθενται στο Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ
10.12. Επιπτώσεις σχετικές με ηλεκτρομαγνητικά πεδία
Δεν υπάρχει καμία επίπτωση, καθότι τα μηχανήματα που θα χρησιμοποιηθούν στο έργο
δεν σχετίζονται με παραγωγή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε αξιόλογα επίπεδα. Δεν
απαιτούνται επομένως ιδιαίτερα μέτρα προστασίας ως προς τη συγκεκριμένη παράμετρο.
10.13. Επιπτώσεις στα ύδατα
10.13.1. Σχέδιο διαχείρισης
Σε σχέση με το αναθεωρημένο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του

Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (EL13), για την συμμόρφωση του έργου με τα οριζόμενα
στο Σχέδιο, δεν απαιτούνται ιδιαίτερα μέτρα. Υπενθυμίζεται ότι η περιοχή των έργων ναι
μεν υπάγεται στο ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034), που έχει οριστεί
ως προστατευόμενη περιοχή προοριζόμενη προς άντληση ύδατος για ανθρώπινη
κατανάλωση, ωστόσο η περιοχή των έργων δεν υπάγεται σε ζώνη προστασίας έργου
υδροληψίας πόσιμου νερού, καθότι η απόστασή της από την πλησιέστερη υδροληψία είναι

πολύ μεγάλη και δεν τίθεται θέμα επηρεασμού της. Γενικά το σύνολο των έργων δεν
υπάγεται σε άλλη προστατευόμενη περιοχή πόσιμου ύδατος του Π.Δ. 51/2007, όπως τα
παραπάνω καθορίστηκαν με το προαναφερόμενο Σχέδιο Διαχείρισης. Επίσης, στο Σχέδιο
δεν τίθενται περιορισμοί που να αφορούν τα έργα διαχείρισης των αστικών λυμάτων της
περιοχής μελέτης που αποτελούν και το αντικείμενο της παρούσας.
Επιπλέον, το σύνολο των έργων διαχείρισης των λυμάτων της περιοχής δεν υπάγεται
στις περιοχές που είναι ευπρόσβλητες στη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης όπως
αυτές καθορίστηκαν με την ΚΥΑ 147070/2014 (ΦΕΚ 3224/Β/2014) η οποία τροποποιεί την
ΚΥΑ 19652/1906/1999.
10.13.2. Επιφανειακά – υπόγεια ύδατα
ληφθούν τα εξής μέτρα, για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στα επιφανειακά και
υπόγεια ύδατα:
• Να μη γίνεται διάθεση των μεταχειρισμένων ορυκτελαίων του εργοταξίου σε

επιφανειακά ύδατα της περιοχής, στη θάλασσα ή στο έδαφος. Κατά τη διάρκεια
της κατασκευής του έργου, η διαχείριση και διάθεση των μεταχειρισμένων
ορυκτελαίων των μηχανημάτων των εργοταξίων να πραγματοποιείται σύμφωνα
με τα προβλεπόμενα στο Π.Δ. 82/2004. Η αποθήκευση και η μετάγγιση
καυσίμων και ορυκτελαίων να πραγματοποιούνται με τρόπο που να μην
επιτρέπει διαρροές.
• Να μη γίνεται απόθεση ή προσωρινή ρίψη υλικών προερχόμενων από τις
εργασίες εκσκαφής σε θέσεις που επηρεάζουν την επιφανειακή ροή των υδάτων,
σε θέσεις του υδρογραφικού δικτύου (π.χ. κοίτες ποταμών, ρέματα) και στην
παραλιακή ζώνη.

• Σε περιπτώσεις βλάβης ή δυσλειτουργίας της Ε.Ε.Λ., που θα έχει ως ενδεχόμενο

αποτέλεσμα την μη ολοκληρωμένη επεξεργασία των λυμάτων, τα λύματα δεν θα
διατίθενται σε φυσικούς αποδέκτες, αλλά θα μεταφέρονται με βυτιοφόρα οχήματα
σε άλλη Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (Χανίων).
• Σε περίπτωση μη επίτευξης των ποιοτικών ορίων εκροής που θα καθοριστούν,
θα σταματά η διάθεσή της στον καθοριζόμενο χώρο και θα οδηγείται με
βυτιοφόρα οχήματα σε άλλη Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (Χανίων) ή
θα διαχειρίζεται με άλλο τρόπο που θα οριστεί σε συνεργασία με τις αρμόδιες
υπηρεσίες (Δ/νση Υδάτων Αποκ. Διοίκησης, Δ/νση Δημόσιας Υγείας και Κοιν.
Μέριμνας της Περιφέρειας, κλπ).
• Να υπάρχει η κατάλληλη εφεδρεία στον εξοπλισμό της Ε.Ε.Λ., των σηπτικών
δεξαμενών – αντλιοστασίων (π.χ. αντλίες, εφεδρική ηλεκτροδότηση, κλπ), καθώς
και κατάλληλα συστήματα αυτοματισμών, ελέγχου και τηλεειδοποίησης για την
έγκαιρη αποτροπή διαρροής λυμάτων στο περιβάλλον.
• Η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων να πραγματοποιείται κατά
προτεραιότητα με άρδευση καλλιεργούμενων εκτάσεων, με κατάλληλο αρδευτικό
δίκτυο.

ΣΥΝΤΑΧΘΗΚΕ ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ
ΚΟΣΜΑΔΑΚΗ ΜΑΡΙΝΑ
ΜΗΧ/ΚΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΜSc
ΕΛΕΓΧΘΗΚΕ

11. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

11.1. Περιβαλλοντική διαχείριση
Το σχέδιο Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) καθώς και το προτεινόμενο πρόγραμμα

παρακολούθησης και ελέγχου για το έργο διαχείρισης υγρών αποβλήτων αφορά στην
μεθοδολογία των αναγκαίων δράσεων, στην εφαρμογή των οποίων δεσμεύεται ο φορέας
του έργου, προκειμένου να προστατευτεί ο αποδέκτης των επεξεργασμένων λυμάτων και
το φυσικό περιβάλλον στην περιοχή του έργου, καθώς και για τη διασφάλιση της
εφαρμογής των περιβαλλοντικών όρων που θα καθοριστούν.
Οι παράμετροι, τα στοιχεία και οι δείκτες που παρακολουθούνται σε συνάρτηση με το
χρόνο και τη συχνότητα καταγραφής συμβάλλουν στην,
− Εξασφάλιση ποιότητας επεξεργασμένης εκροής σύμφωνη με τη ΚΥΑ 145116 (ΦΕΚ
354/Β-2011) και την ΚΥΑ 5673/400/1997 (ΦΕΚ 192/Β-14.3.1997)
− Ελαχιστοποίηση δυσοσμιών και άλλων οχλήσεων που προκύπτουν από τη
λειτουργία της Ε.Ε.Λ. και των λοιπών έργων διαχείρισης λυμάτων
− Προστασία του αποδέκτη των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων.
− Εξασφάλιση υγειονομικά αποδεκτής θέσης διάθεσης των παραπροϊόντων
επεξεργασίας της σηπτικής δεξαμενής.
− Προστασία της δημόσιας υγείας.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα βασικά στοιχεία του προτεινόμενου προγράμματος

παρακολούθησης των δεσμεύσεων του σχεδίου.
11.2. Περιβαλλοντική παρακολούθηση
11.2.1. Παράμετροι, στοιχεία & δείκτες περιβάλλοντος προς παρακολούθηση
Αφού οριστεί Υπεύθυνος λειτουργίας και συντήρησης της εγκατάστασης

παρακολουθούνται οι εξής παράμετροι, στοιχεία και δείκτες περιβάλλοντος:
• Φυσικοχημικές & Μικροβιολογικές παραμέτροι στην επεξεργασμένη εκροή

Ο έλεγχος θα πραγματοποιείται πριν από τη διάθεσή της στον αποδέκτη, με
παρακολούθηση στην δεξαμενή αποθήκευσης εκροής, σύμφωνα με τις αδειοδοτήσεις του
έργου και την υφιστάμενη νομοθεσία.

Ο σχεδιασμός των εγκαταστάσεων προσαρμόζεται στη νομοθεσία για την

επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων (ΚΥΑ οικ. 145116 ΦΕΚ 354-Β-2011)
και συγκεκριμένα υιοθετούνται οι προδιαγραφές εκροής που ορίζονται στον Πίνακα 3 του
Παραρτήματος Ι της παραπάνω ΚΥΑ, για διάθεση της εκροής της Ε.Ε.Λ. μέσω της
άρδευσης και σε ρέμα της περιοχής.
• Εισερχόμενο οργανικό φορτίο

Θα ελέγχεται το οργανικό φορτίο στην είσοδο της Ε.Ε.Λ., προκειμένου να διασφαλίζεται
ότι δεν θα ξεπερνά το φορτίο σχεδιασμού της ΕΕΛ και την συνακόλουθη αποφυγή
προβλημάτων στη λειτουργία της (χαμηλή ποιότητα εκροής, οσμές, κλπ.)
• Τεχνικά στοιχεία των έργων επεξεργασίας των λυμάτων

Α. Σηπτικές δεξαμενές
− Έλεγχος επιφάνειας και μέτρησης του αφρού. Ο σχηματισμός πάγου ελέγχεται με
χρήση νερού υπό πίεση.
− Αφαίρεση όλου του αφρού και των λιπών με βυτιοφόρο όχημα προς την Ε.Ε.Λ.
Χανίων για περαιτέρω διαχείριση.
− Έλεγχος και καθαρισμός (έκπλυση) συστημάτων παγίδευσης στερεών.
− Έλεγχος της στάθμης της λάσπης και όταν η στάθμη πλησιάσει μέχρι 2,0 m κάτω
από την επιφάνεια υγρών ή όταν το στρώμα του λίπους μετρημένο με το κατάλληλο
μετρητή είναι μεγαλύτερο από 0,5 m τότε η απομάκρυνσή τους θα γίνεται με βυτιοφόρο
όχημα προς την Ε.Ε.Λ. Χανίων για περαιτέρω διαχείριση.
Β. Σύστημα προσκολλημένης βιομάζας

− Έλεγχος στάθμης για επαρκή επεξεργασία λυμάτων
− Ρύθμιση της δόσης τροφοδοσίας για 2-3 λεπτά κάθε μισή-μια ώρα (για τις εποχές
θέρους & χειμώνα αντίστοιχα), (ρύθμιση για ανακυκλοφορία –τροφοδοσία 200-
300% του ημερήσιου φορτίου ανάλογα με την εποχή.)
− Έλεγχος σωστής λειτουργίας των αντλιών τροφοδοσίας
− Έλεγχος σωστής διανομής λυμάτων -καθαρισμός των αγωγών διανομής λυμάτων
πάνω στα Βιολογικά φίλτρα (με άνοιγμα των βανών καθαρισμού μέχρι να τρέξει
καθαρό-διαυγές νερό)

Γ. Σύστημα προχωρημένης επεξεργασίας

− Έλεγχος για πιθανή αυξημένη διαφορά πίεσης από την είσοδο στην έξοδο.
− Έλεγχος βανών τροφοδοσίας.
− Έλεγχος συστήματος αυτόματης έκπλυσης.
− Έλεγχος καλωδίων τροφοδοσίας.
− Έλεγχος σωστής λειτουργίας των αντλιών τροφοδοσίας
Δ. Μονάδα απολύμανσης εκροής με υπεριώδη ακτινοβολία

− Έλεγχος καλής λειτουργίας του συστήματος, ώστε η λάμπα υπεριώδους
ακτινοβολίας να λειτουργεί στην βέλτιστη τάση, για την σωστή απολύμανση των
λυμάτων.
− Έλεγχος του περιβλήματος από χαλαζία της λάμπας υπεριώδους ακτινοβολίας, σε
περίπτωση που έχει αναπτυχθεί ζωόγλοια ή άλλη επικάλυψη από στερεά και
άλατα, η οποία μειώνει την απόδοση του συστήματος.
Σε περίπτωση που επιλεγεί εναλλακτικά μονάδα απολύμανσης εκροής με χλωρίωση,

θα πραγματοποιείται έλεγχος καλής λειτουργίας των δοσομετρικών αντλιών
χλωρίωσης και του δοχείου διαλύματος υποχλωριώδους νατρίου ή αντίστοιχα των
αναλογικών χλωριωτών σε περίπτωση χρήσης ταμπλετών υποχλωριώδους
ασβεστίου, ώστε να γεμίζεται εγκαίρως πριν να αδειάζει.
Ε. Μονάδες εξουδετέρωσης οσμαερίων

− Έλεγχος του συστήματος ενυδάτωσης οσμαερίων και διαβροχής του φίλτρου
απόσμησης.
− Έλεγχος και σκάψιμο του πληρωτικού υλικού του φίλτρου ώστε να γίνει αφράτο και
επαναφέρομε την επιφάνεια σε οριζόντιο επίπεδο.
− Προσθήκη 1-2kg CaCO3/m3 πληρωτικού υλικού, στην επιφάνεια του φίλτρου.
ΣΤ. Λοιπός εξοπλισμός

− Έλεγχος και τακτική συντήρηση έλεγχος κινητήρων, βανών, αντλιών, Η/Ζ
− Έλεγχος των έργων διάθεσης των επεξεργασμένων εντός και εκτός της Ε.Ε.Λ.

• Χώρος διάθεσης εκροής

Από τον υπεύθυνο που θα οριστεί από το Φορέα Παροχής ή το Φορέα Διαχείρισης του
ανακτημένου νερού θα πραγματοποιείται τακτικός οπτικός –μακροσκοπικός έλεγχος για τη
διαπίστωση τυχόν αρνητικών επιδράσεων της εφαρμογής του ανακτημένου νερού στο
χώρο επαναχρησιμοποίησης αλλά και στο χώρο του πρανούς του ρέματος όπου θα
γίνεται εναλλακτικά η διασπορά των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων. Συγκεκριμένα οι
παραπάνω χώροι θα ελέγχονται για:
- αλλοιώσεις στη μορφολογία της επιφάνειας του εδάφους
- μείωση της απορροφητικότητας του εδάφους
- αλλοίωση – καταστροφή στοιχείων του δασικού οικοσυστήματος
- δυσοσμίες στην περιοχή
- βλάβες στο δίκτυο διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων
- άλλες ενδεχόμενες αρνητικές επιδράσεις της διασποράς και
επαναχρησιμοποίησης στους χώρους διάθεσης
Εκτός των παραπάνω παραμέτρων παρακολούθησης, ο Φορέας λειτουργίας είναι

υποχρεωμένος να φροντίζει για την εκπλήρωση των παρακάτω όρων:
− Να τηρούνται χωρίς παρεκκλίσεις οι απαιτήσεις της νομοθεσίας ενώ όταν δεν
ικανοποιούνται οι απαιτήσεις της εκροής, όπως αυτές ορίζονται στις σχετικές
εγκρίσεις των υπηρεσιών, να διακόπτει τη διάθεση και παροχή των
επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων.
− Εάν ο υπεύθυνος λειτουργίας διαπιστώσει από τους ελέγχους που θα
πραγματοποιεί κίνδυνο δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον ή/και στη
δημόσια υγεία, το γνωστοποιεί αμέσως στην αρμόδια Διεύθυνση Υδάτων της
Αποκεντρωμένης Διοίκησης, προκειμένου να καθορισθούν από κοινού, σε
συνεργασία και με την αρμόδια Διεύθυνση Υγείας της Περιφέρειας, το είδος
και το χρονοδιάγραμμα των αναγκαίων επανορθωτικών μέτρων που πρέπει
να ληφθούν.
− Στο χώρο διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων να αναρτηθεί κατάλληλη
σήμανση που να απεικονίζει κρουνό βρύσης επισημασμένο με το σύμβολο
«Χ» και ευανάγνωστα η φράση «ΑΝΑΚΥΚΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ−ΜΗ ΠΟΣΙΜΟ»

στα Ελληνικά και στα Αγγλικά, ώστε να διασφαλίζεται η υγιεινή όσων

προσεγγίζουν τους χώρους αυτούς.
− Οι σωληνώσεις (συμπεριλαμβανομένων των εξαρτημάτων σύνδεσης και των
κρουνών) που θα εξυπηρετούν το δίκτυο του ανακυκλωμένου νερού να
ξεχωρίζουν από το δίκτυο ύδρευσης με κατάλληλο τρόπο.
11.2.2. Μέθοδοι, τόπος, χρόνος και συχνότητα καταγραφής
• Μέθοδοι και τόπος καταγραφής και ελέγχου

Οι μέθοδοι αναφοράς για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των
φυσικοχημικών και μικροβιολογικών αποτελεσμάτων των ως άνω ελέγχων
καθορίζονται στο Παράρτημα Ι (παρ.Δ) του άρθρου 16 της Κ.Υ.Α. ΟΙΚ. 5673/400/97
(ΦΕΚ 192 Β') : Μέτρα και όροι για την επεξεργασία αστικών λυμάτων.
Οι εργασίες παρακολούθησης καθορίζονται στην παρούσα μελέτη και τις
εγκρίσεις των αρμόδιων υπηρεσιών και θα εκτελούνται με Χρονοδιάγραμμα
Εργασιών όπως θα οριστεί στη μελέτη εφαρμογής μετά τη δημοπράτηση του έργου.
Ο Φορέας Λειτουργίας θα πρέπει να διαθέτει τον ανάλογο ιδιόκτητο εξοπλισμό
και ανθρώπινο δυναμικό, ώστε να δύναται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις
λειτουργίας της Ε.Ε.Λ.
Ο Φορέας Λειτουργίας του έργου υποχρεούται να τηρεί αρχείο με εργαστηριακές
αναλύσεις για όλα τα στάδια λειτουργίας της μονάδας και προγράμματος
παρακολούθησης της ποιότητας των επεξεργασμένων λυμάτων και του αποδέκτη.
Συγκεκριμένα να καταγράφονται στοιχεία όπως βλάβες, εργασίες συντήρησης
(τακτικές-έκτακτες), μετρήσεις ποιοτικών χαρακτηριστικών εκροής, προκειμένου να
είναι δυνατός ο πλήρης έλεγχος της λειτουργίας της εγκατάστασης από αρμόδιες
υπηρεσίες.
Πρόσθετα ο αρμόδιος Φορέας Λειτουργίας του έργου υποχρεούται να καταχωρεί
τα τεχνικά και λειτουργικά δεδομένα της εγκατάστασης στην “Εθνική Βάση
Δεδομένων των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων της χώρας”, η οποία είναι
αναρτημένη στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΚΑ (www.ypeka.gr,) στην υποενότητα "Υδάτινο
Περιβάλλον - Διαχείριση Λυμάτων.
Η λειτουργία και συντήρηση (προληπτική και επιδιορθωτική) του εξοπλισμού
κύριου και βοηθητικού του χρησιμοποιούμενου κατά την λειτουργία της
Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων, γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες των
κατασκευαστών του και με γνήσια εξαρτήματα. Οι εργασίες επιδιορθωτικής

συντήρησης βασικού εξοπλισμού (π.χ. αντλίες) θα γίνονται από τον προμηθευτή,

κατασκευαστή ή εξουσιοδοτημένο επίσημο αντιπρόσωπο του και θα
χρησιμοποιούνται γνήσια εξαρτήματα και ανταλλακτικά. Οι εργασίες συντήρησης θα
καταγράφονται στο ημερολόγιο λειτουργίας σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.
Βλάβες που θα παρουσιαστούν κατά τη λειτουργία των εγκαταστάσεων της
Ε.Ε.Λ., στον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό και αυτοματισμό, θα αποκαθίστανται
αμέσως και θα περιγράφονται αναλυτικά στις τακτικές Εκθέσεις Λειτουργίας /
Συντήρησης που θα καθοριστούν μετά τη δημοπράτηση του έργου.
Ο αρμόδιος φορέας λειτουργίας του έργου οφείλει να ειδοποιεί τις αρμόδιες
Υπηρεσίες, όπως τις Δ/νσεις Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού και Δημόσιας
Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Κρήτης σε κάθε περίπτωση που
διαπιστώνεται ρύπανση στον αποδέκτη, όπου εκβάλουν τα επεξεργασμένα λύματα
της μονάδας. Εφόσον το επεισόδιο ρύπανσης οφείλεται σε δυσλειτουργία της
μονάδας επεξεργασίας ο αρμόδιος φορέας λειτουργίας του έργου γνωστοποιεί στις
υπηρεσίες αυτές τα επανορθωτικά μέτρα που προτίθεται να λάβει, καθώς και το
συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωσή τους.
Η τήρηση των μέτρων και του χρονοδιαγράμματος είναι ευθύνη του φορέα του
έργου, που συντάσσει και σχετική έκθεση μετά την ολοκλήρωση των μέτρων. Οι
σχετικές εκθέσεις κρατούνται στο αρχείο της εγκατάστασης και αποτελούν μαζί με
όλα τα άλλα στοιχεία, το ιστορικό λειτουργίας της. Το αρχείο αυτό θα είναι στη
διάθεση των συναρμόδιων Υπηρεσιών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και της
Περιφέρειας Κρήτης καθώς και των Δ/νσεων των συναρμόδιων Υπουργείων.
Ο φορέας λειτουργίας του έργου με σκοπό την ενημέρωση της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, θα πρέπει να διαβιβάζει στην αρμόδια Ειδική Γραμματεία Υδάτων (Ε.Γ.Υ.)
του ΥΠΕΚΑ τον τελευταίο μήνα κάθε χρόνου τις παρακάτω πληροφορίες:
1) Εξυπηρετούμενος πληθυσμός (κάτοικοι)
2) Παροχή των εισερχομένων λυμάτων (σε m3/d)
3) Ρυπαντικά φορτία εισόδου (σε mg/l) για το BOD5,
4) Ρυπαντικά φορτία εξόδου (σε mg/l) όπως: BOD5, COD, Αιωρούμενα Στερεά
SS, ολικό άζωτο, αμμωνιακό άζωτο και ολικός φωσφόρος
5) Συνδυασμό της ποιότητας εκροής των λυμάτων με την ποιότητα του αποδέκτη
και συγκεκριμένα ενδεχόμενη αλλαγή στην ποσότητα και ποιότητα των
επεξεργασμένων λυμάτων κατά τον τελευταίο χρόνο, καθώς και τυχόν μεταβολή
της αφομοιωτικής και διασκορπιστικής ικανότητας του αποδέκτη.

• Χρόνος και συχνότητα καταγραφής και ελέγχου

Στην ΚΥΑ οικ. 145116 (ΦΕΚ 354-Β-2011) καθορίζονται η ελάχιστη συχνότητα
δειγματοληψιών και αναλύσεων νερού για τις διάφορες εφαρμογές της
επαναχρησιμοποίησης επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων συμπληρωματική της
ΚΥΑ 5673/400/1997, (ΦΕΚ 192Β/1997) «Μέτρα και όροι για την επεξεργασία
αστικών λυμάτων». Θα πρέπει να τηρούνται οι σχετικές προβλέψεις που ορίζονται
στον Πίνακα 3 του Παραρτήματος Ι της παραπάνω ΚΥΑ, καθώς και οι αντίστοιχοι
όροι των εγκρίσεων των αρμόδιων υπηρεσιών που θα εκδοθούν.
• Μέτρα διασφάλισης της ποιότητας και αξιοπιστίας των καταγραφών

Τα εργαστήρια πρέπει να χρησιμοποιούν την πιστοποιημένη μέθοδο ανάλυσης των
εργαστηριακών μετρήσεων όπως ορίζεται στην Κ.Υ.Α. ΟΙΚ. 5673/400/97 (ΦΕΚ 192 Β') :
Μέτρα και όροι για την επεξεργασία αστικών λυμάτων.
Επίσης, όλη η διαδικασία της δειγματοληψίας, της μεταφοράς – συντήρησης των
δειγμάτων και του ελέγχου τους πρέπει να πραγματοποιείται από εξειδικευμένο
προσωπικό που θα ακολουθεί τις σχετικές διεθνείς προδιαγραφές.
Να τηρείται χωρίς διακοπές η προβλεπόμενη διαδικασία καταγραφής των αναλύσεων
από τις δειγματοληψίες, των προβλημάτων που αντιμετωπίστηκαν κατά τη λειτουργία του
συστήματος επεξεργασίας – διάθεσης και των ενεργειών που έγιναν για την επαναφορά
του συστήματος σε κανονική λειτουργία, σε σχετικό αρχείο.
Για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων να εφαρμόζονται
κατάλληλες διεθνείς εργαστηριακές πρακτικές, με στόχο τη μείωση στο ελάχιστο της
αποικοδομήσεως των δειγμάτων μεταξύ συλλογής και αναλύσεως. Επιπλέον θα πρέπει να
τηρούνται οι διατάξεις του Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ 5673/400/1997 (ΦΕΚ 192/Β), σχετικά
με τη συχνότητα και το σημείο συλλογής των δειγμάτων, καθώς και τον αριθμό αυτών,
κλπ.
Ο οπτικός – μακροσκοπικός έλεγχος του χώρου διάθεσης να πραγματοποιείται από
έμπειρο προσωπικό, το οποίο θα αναφέρει τα αποτελέσματα του ελέγχου στον υπεύθυνο
του Φορέα Παροχής ή του Φορέα Διαχείρισης του ανακτημένου νερού.
Οι απαιτήσεις της νομοθεσίας πρέπει να τηρούνται χωρίς παρεκκλίσεις.

11.2.3. Χρονοδιάγραμμα ενημέρωσης του ΗΠΜ
Στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ΗΠΜ) καταχωρούνται όλες οι ενέργειες και

πληροφορίες καθ' όλα τα στάδια της διαδικασίας για την έκδοση, ανανέωση ή
τροποποίηση Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων ή Πρότυπων
Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων, καθώς επίσης και το σύνολο των πληροφοριών που
αναφέρονται στην περιβαλλοντική επίδοση του έργου κατά τη διάρκεια του συνολικού
κύκλου ζωής. Τη μέριμνα εισαγωγής πληροφοριών όπως τα έγγραφα παρακολούθησης
καλής λειτουργίας κ.λπ του ΣΠΔ στο ΗΠΜ έχει αμελλητί ο φορέας του έργου και αυτά
πρέπει να καταχωρούνται σε ετήσια βάση.

12. ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΕΓΚΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ

ΤΙΤΛΟΣ: «Αναθεώρηση Μελέτης Έργων Διαχείρισης Αστικών Λυμάτων Χώρας Σφακίων
Δήμου Σφακίων»
ΣΧΕΔΙΟ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ
O ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Έχοντας υπόψη:
1. Το Ν. 998/79 (ΦΕΚ 289/Α/29-12-1979) «Περί προστασίας των Δασών και των Δασικών
εν γένει εκτάσεων της χώρας», όπως τροποποιήθηκε με το Ν.2040/92 (ΦΕΚ 70/Α/92)
«Ρύθμιση θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Γεωργίας και νομικών προσώπων εποπτείας
του και άλλες διατάξεις» και τον Ν.3208/03 (ΦΕΚ 303/Α).
2. Το Ν.1650/86 (ΦΕΚ 160/Α) «Για την προστασία του περιβάλλοντος», όπως
τροποποιήθηκε με το Ν. 3010/02 (ΦΕΚ 91/Α/25.04.2002).
3. Το Ν. 2647 (ΦΕΚ 237/Α/22.10.98) για τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στις Περιφέρειες και
την Αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις.
4. Το Ν.3028/28-06-2002 (ΦΕΚ 153/Α/28-06-2002) «Για την προστασία των
Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς».
5. Το Ν. 3199/5-12-2003 (ΦΕΚ 280/Α/9-12-2003) «Προστασία και διαχείριση των υδάτων
– Εναρμόνιση με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000».
6. Το Ν. 3852/2010 (ΦΕΚ 87/Α/7-06-2010) «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και
της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης».
7. Το Ν. 4014/20-09-2011 (ΦΕΚ 209/Α/21-09-2011) περί «Περιβαλλοντική αδειοδότηση
έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία
περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος».
8. Το Ν. 4042/13-02-2012 (ΦΕΚ 24/Α/13-02-2012) «Ποινική Προστασία του
περιβάλλοντος – Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ – Πλαίσιο παραγωγής και
διαχείρισης αποβλήτων – Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ – Ρύθμιση θεμάτων
Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής».
9. Το Π.Δ. 274/25-09-1997 (195/Α/97) «Χαρακτηρισμός Χημικών Εγκαταστάσεων κλπ».
10. Το Π.Δ. 1180/29-09-1981 (ΦΕΚ 293/Α/6-10-1981) «Περί ρυθμίσεως θεμάτων
αναγομένων εις τα της ιδρύσεως και λειτουργίας βιομηχανιών, βιοτεχνιών, πάσης φύσεως
μηχανολογικών εγκαταστάσεων και αποθηκών και της εκ τούτων διασφαλίσεως του
περιβάλλοντος εν γένει».
11. Το Π.Δ. 82/25-02-2004 (ΦΕΚ 64/Α/2-03-2004) «Αντικατάσταση της
98012/2001/1996 ΚΥΑ «Καθορισμός μέτρων και όρων για τη διαχείριση των
χρησιμοποιουμένων ορυκτελαίων (Β’ 40)’’ Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική
διαχείριση των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων».
12. Το Π.Δ. 149/2010 (ΦΕΚ 242/27-12-2010) «Οργανισμός της Περιφέρειας Κρήτης».
13. Το Π.Δ. 136/2010 (ΦΕΚ 229/27-12-2010) «Οργανισμός της Αποκεντρωμένης Διοίκησης
Κρήτης».
Σελίδα 1 από 27
14. Την ΚΥΑ 5673/400/5-03-1997 (ΦΕΚ 192/Β/14-03-1997) «Μέτρα και όροι για την
επεξεργασία αστικών λυμάτων».
15. Την ΚΥΑ 37393/2028/29-09-2003 (ΦΕΚ 1418/Β/1-10-2003) «Μέτρα και όροι για τις
εκπομπές θορύβου στο περιβάλλον από εξοπλισμό προς χρήση σε εξωτερικούς χώρους».
16. Την ΚΥΑ 9269/470/2-03-2007 (ΦΕΚ 286/Β/2-03-2007) «Μέσα ένδικης προστασίας του
κοινού κατά πράξεων ή παραλείψεων της Διοίκησης σχετικά με θέματα ενημέρωσης και
συμμετοχής του κατά τη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων…».
17. Την ΚΥΑ 145116/2-02-2011 (ΦΕΚ 354/Β/8-03-2011) «Καθορισμός μέτρων, όρων και
διαδικασιών για επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες
18. Την Υ.Π. αριθμ. 15277/23-03-2012 (ΦΕΚ 1077/Β/9-04-2012) «Εξειδίκευση διαδικασιών
για την ενσωμάτωση στις Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών όρων ή στις Πρότυπες
Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις της προβλεπόμενης από τις διατάξεις της Δασικής
Νομοθεσίας έγκρισης επέμβασης, για έργα και δραστηριότητες κατηγοριών Α και Β της
υπουργικής απόφασης 1958/2012 (ΦΕΚ 21/Β/13-01-2012), σύμφωνα με το άρθρο 12 του
Ν. 4014/2011».
19. Την Υ.Π. αριθμ. 1958/2012 (ΦΕΚ 21/Β/13-01-2012) «Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών
έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1
παράγραφος 4 του Ν. 4014/21.09.2011 (ΦΕΚ Α’209/2011)».
20. Την Υ.Α. 21398/12 (ΦΕΚ 1470/Β/03-05-2012) Ίδρυση και λειτουργία ειδικού δικτυακού
τόπου για την ανάρτηση αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ), των
αποφάσεων ανανέωσης ή τροποποίησης ΑΕΠΟ, σύμφωνα με το άρθρο 19α του
Ν.4014/2011”.
21. Την Υ.Α. με αρ. πρωτ. οικ. 48963/05-10-12 “Προδιαγραφές περιεχομένου Αποφάσεων
Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α΄
της υπ’ αριθμ. 1958/13−1−2012 απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και
Κλιματικής Αλλαγής (Β΄ 21), όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 7 του Ν.
4014/2011 (Α΄ 209) ”.
22. Την ΚΥΑ οικ. 167563/ΕΥΠΕ/2013 (ΦΕΚ 964/Β/29-04-2013) «Εξειδίκευση των
διαδικασιών και των ειδικότερων κριτηρίων περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων και
δραστηριοτήτων των άρθρων 3, 4, 5, 6 και 7 του Ν. 4014/2011, σύμφωνα με τα οριζόμενα
στο άρθρο 2 παράγραφος 13 αυτού, των ειδικών εντύπων των ανωτέρω διαδικασιών,
καθώς και κάθε άλλου σχετικού με τις διαδικασίες αυτές θέματος».
23. Την ΚΥΑ 191002/5-09-2013 (ΦΕΚ 2220/Β/9-09-2013) «Τροποποίηση της υπ’ αριθμ.
145116/2011 κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισμός μέτρων, όρων και διαδικασιών για
επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων (Β’ 345) και συναφείς διατάξεις».
24. Την Υ.Α. οικ. 170225/2014 (ΦΕΚ 135/Β/27-01-2014) «Εξειδίκευση των περιεχομένων
των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α’
της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με αρ.
1958/2012 (Β’21) όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 4014/2011 (Α’ 209),
καθώς και κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας».
25. Την Εγκύκλιο α.π.οικ. 145447/23-06-2011 «Διευκρινίσεις σχετικά με την ορθή εφαρμογή
της ΚΥΑ 145116/2-02-2011 (ΦΕΚ 354/Β/8-03-2011) «Καθορισμός μέτρων, όρων και
διαδικασιών για επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες
26. Η υπ’ αρ.1589/03-11-2011 εγκύκλιος του ΥΠΕΚΑ «Διευκρινίσεις σχετικά με την ορθή
εφαρμογή της ΚΥΑ οικ.145116/02-02-2011 (ΦΕΚ Β’354/2011) ‘Καθορισμός μέτρων, όρων
και διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες
διατάξεις’ μετά την έκδοση του Ν. 4014/2011 (ΦΕΚ 209/21-09-2011.
27. Την με αρ. πρωτ. οικ. 201/10-01-2011 Γ.Γ.Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης
«Τοποθέτηση Προϊσταμένων Γενικών Διευθύνσεων, Διευθύνσεων, των τμημάτων αυτών
καθώς και των αυτοτελών τμημάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης».
28. Την με αριθμό οικ.18627/29-12-2014 Απόφαση Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης
Διοίκησης Κρήτης για τον «Ορισμό Αναπληρωτή Προϊσταμένου Γενικής Διεύθυνσης
Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης».
29. Την με αριθ. πρωτ: 373/27-1-2011 (ΦΕΚ 459/Β/23-3-2011) Απόφαση Γενικού Γραμματέα
Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης για «Παροχή εξουσιοδότησης υπογραφής “Με εντολή
Γενικού Γραμματέα” αποφάσεων εγγράφων και άλλων πράξεων στους Γενικούς
Διευθυντές, στους Προϊσταμένους Διευθύνσεων και Προϊσταμένους Τμημάτων και
Γραφείων των Υπηρεσιών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης.
30. Την με αρ. 5/2011 Απόφαση Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης (Απόσπασμα πρακτικού
3/21-02-2011) για Σύσταση Επιτροπής Περιβάλλοντος και Χωροταξίας στην οποία το
Π.Σ. μεταβιβάζει την αρμοδιότητα που έχει από το Ν.1650/1986: «Για την προστασία του
περιβάλλοντος», όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει με το Ν.3010/2002.
Γνωμοδοτική διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης:

.
.
.
Αποφασίζουμε
Την έγκριση των κάτωθι περιβαλλοντικών όρων και περιορισμών για το έργο «Αναθεώρηση
Μελέτης Έργων Διαχείρισης Αστικών Λυμάτων Χώρας Σφακίων Δήμου Σφακίων» η
εφαρμογή των οποίων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση και λειτουργία του
έργου και βαρύνει τον φορέα εκτέλεσης και λειτουργίας του.
Αρμόδιος φορέας για την κατασκευή και λειτουργία του έργου είναι ο Δήμος Σφακίων.
Α. ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Το έργο αφορά όλα τα στάδια διαχείρισης των αστικών λυμάτων του οικισμού της Χώρας
Σφακίων (συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία, διάθεση), σε συμπλήρωση του υφιστάμενου
αποχετευτικού δικτύου του οικισμού. Η εξυπηρετούμενη περιοχή του έργου βρίσκεται στα
νότια παράλια της Π.Ε. Χανίων και διοικητικά υπάγεται στην Τοπική Κοινότητα Χώρας
Σφακίων του Δήμου Σφακίων.
Περιγραφή του έργου:

Ειδικότερα το προτεινόμενο έργο περιλαμβάνει:
1. Δίκτυο συλλογής και μεταφοράς λυμάτων
Ο οικισμός της Χώρας Σφακίων διαθέτει σε μεγάλο ποσοστό αποχετευτικό δίκτυο, το οποίο
συλλέγει τα λύματά του και μέσω δύο υφιστάμενων αντλιοστασίων αυτά οδηγούνται προς
διάθεση σε βόθρο που βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της περιοχής μελέτης. Μέρος των
υφιστάμενων υποδομών διατηρείται και κατά το νέο σχεδιασμό, με συμπλήρωση αυτών και
βελτίωση όπου απαιτείται. Συγκεκριμένα, διατηρείται το υφιστάμενο δίκτυο συλλογής των
λυμάτων (με επεμβάσεις σε ορισμένα φρεάτια), τα δύο υφιστάμενα αντλιοστάσια (στα οποία
πραγματοποιούνται εργασίες συντήρησης και αντικατάστασης ηλεκτρομηχανολογικού
εξοπλισμού, όπως και τοποθέτηση συστήματος απόσμησης) και τμήμα του βαρυτικού αγωγού
μεταφοράς των λυμάτων προς τα ανατολικά. Για τη συλλογή και μεταφορά των λυμάτων της
περιοχής εξυπηρέτησης των έργων, θα κατασκευαστούν επιπλέον αγωγοί φυσικής ροής
συνολικού μήκους 1.920 μ. περίπου και καταθλιπτικοί αγωγοί συνολικού μήκους 3.490 μ.
περίπου. Οι αγωγοί που θα χρησιμοποιηθούν θα είναι υπόγειοι και θα οδεύουν κυρίως από
δημόσιο οδικό δίκτυο. Η χάραξή τους φαίνεται στο σχέδιο της Γενικής Διάταξης Έργων (αρ.
σχεδίου: 2 της ΜΠΕ). Με το δίκτυο των αγωγών θα κατασκευασθούν και φρεάτια επίσκεψης
για συντήρηση του δικτύου.
Για την εξυπηρέτηση της μεταφοράς των λυμάτων προς την Ε.Ε.Λ., θα χρησιμοποιηθούν τα δύο
υφιστάμενα αντλιοστάσια Α1 και Α2, ενώ επίσης θα εγκατασταθεί μία σηπτική δεξαμενή –
αντλιοστάσιο (Α3) στα ανατολικά του οικισμού σε χώρο έκτασης περίπου 430,35τ.μ., η οποία
θα παραλαμβάνει και τα λύματα των αντλιοστασίων Α1 και Α2 και μία σηπτική δεξαμενή –
αντλιοστάσιο (Α4) στα νοτιοανατολικά του οικισμού σε χώρο έκτασης περίπου 516,00 τ.μ.
Η σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Α3 θα περιλαμβάνει τα παρακάτω επιμέρους τμήματα:

α) Αντλιοστάσιο εισόδου – αρχικής ανύψωσης λυμάτων
Η σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Α4 θα περιλαμβάνει τα παρακάτω επιμέρους

τμήματα:
α) Σηπτική δεξαμενή
β) Δεξαμενή άντλησης προεπεξεργασμένων λυμάτων προς Ε.Ε.Λ.
γ) Οικίσκος ελέγχου (χώρος ηλεκτρ. πίνακα, ανεμιστήρα απόσμησης, Η/Ζ).
δ) Μονάδα εξουδετέρωσης οσμαερίων
ε) Λοιπά έργα υποδομής (περίφραξη, ύδρευση, ηλεκτροφωτισμός)
2. Εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων
Η Ε.Ε.Λ. ακολουθεί τη μέθοδο επεξεργασίας που περιλαμβάνει προεπεξεργασία με σηπτική

δεξαμενή, βιολογική επεξεργασία σε σύστημα προσκολλημένης βιομάζας με πληρωτικά υλικά,
προχωρημένη επεξεργασία σε πολυστρωματικά φίλτρα άμμου-ανθρακίτη και απολύμανση με
υπεριώδη ακτινοβολία (UV).
Ο συνολικός ισοδύναμος πληθυσμός σχεδιασμού είναι 1.370 ισοδύναμοι κάτοικοι για ορίζοντα
20ετίας (Α΄ φάση) ενώ μελλοντικά προβλέπεται η επέκταση των εγκαταστάσεων για την
εξυπηρέτηση 1.680 ισοδύναμων κατοίκων (Β΄ φάση – 40ετία).
Η Ε.Ε.Λ. θα αποτελείται από τα εξής τμήματα:
β) Δεξαμενή τροφοδοσίας – ανακυκλοφορίας στο σύστημα προσκολλημένης βιομάζας
δ) Προχωρημένη επεξεργασία με σύστημα πολυστρωματικού φίλτρου άμμου - ανθρακίτη
ζ) Οικίσκος ελέγχου (χώρος ηλεκτρ. πίνακα, αποθήκευσης, ανεμιστήρα απόσμησης, Η/Ζ &
συστήματος UV)
Ορισμένα δομικά στοιχεία της Ε.Ε.Λ. θα κατασκευαστούν από την αρχή για την κάλυψη των
αναγκών της Β΄ φάσης σχεδιασμού, ενώ τα ηλεκτρομηχανολογικά στοιχεία της Ε.Ε.Λ. (αντλίες,
μονάδες επεξεργασίας, κλπ), θα κατασκευαστούν για την κάλυψη των αναγκών της Α΄ φάσης,
με πρόβλεψη μελλοντικά της επέκτασης για την εξυπηρέτηση και της Β΄ φάσης.
Οι παροχές σχεδιασμού των ανωτέρω διατάξεων της προτεινόμενης Ε.Ε.Λ. φαίνονται στον
παρακάτω πίνακα:
Α΄ φάση - 20ετία Β΄ φάση - 40ετία

Παράμετρος
Χειμώνας Θέρος Χειμώνας Θέρος
Εξυπηρετούμενος πληθυσμός (ι.κ.) 370 1.370 470 1.680
Mέσο ημερήσιο υδραυλικό φορτίο (m3/d) 35,00 151,60 44,50 186,00
Μέγιστο ημερήσιο υδραυλικό φορτίο (m3/d) 51,00 227,40 64,50 279,00
Μέση ωριαία παροχή σχεδιασμού (m3/h) 2,13 9,48 2,69 11,63
Μέγιστη ωριαία παροχή σχεδιασμού (m3/h) 6,38 28,43 8,06 33,61
Η θέση της Ε.Ε.Λ. βρίσκεται περίπου 900μ.. ανατολικά της Χώρας Σφακίων, σε γήπεδο
έκτασης 2.800,00 τ.μ. Η πρόσβαση στη θέση της Ε.Ε.Λ. πραγματοποιείται μέσω υφιστάμενης
επαρχιακής οδού.
3. Διάθεση επεξεργασμένων λυμάτων

Τα επεξεργασμένα λύματα θα διατίθενται για άρδευση καλλιεργειών, σε έκταση περίπου
63περίπου στα δυτικά της θέσης της Ε.Ε.Λ. Για τη μεταφορά και διάθεση των επεξεργασμένων
λυμάτων στους χώρους άρδευσης απαιτείται η κατασκευή από την Ε.Ε.Λ. προς την περιοχή
άρδευσης καταθλιπτικού αγωγού, συνολικού μήκους 1.750 m περίπου.
Ως δευτερεύουσα – εναλλακτική λύση, τα επεξεργασμένα λύματα θα οδηγούνται προς διάθεση
στο ρέμα «Σφακορύακο», το οποίο διέρχεται σε απόσταση περίπου 300 μ. στα δυτικά του
γηπέδου της Ε.Ε.Λ. και ειδικότερα στο τμήμα του που έχει καθοριστεί ως Αποδέκτης με τη με
αρ. πρωτ. ……../….-….-…………. Απόφαση της Δ/νσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας
Π.Ε. Χανίων. Για τη μεταφορά των επεξεργασμένων λυμάτων από την Ε.Ε.Λ. έως την περιοχή
εναλλακτικής διάθεσης θα κατασκευαστεί καταθλιπτικός αγωγός μήκους 300 μ περίπου, ενώ
για τη διάθεση τους, στο τέρμα του αγωγού αυτού και επί του πρανούς του ρέματος θα
τοποθετηθεί διάτρητος αγωγός, μήκους περίπου 50 μ.
Οι αγωγοί που θα οδηγούν τα επεξεργασμένα λύματα προς άρδευση θα οδεύουν κυρίως από
δημόσιο οδικό δίκτυο, θα είναι πλήρως υπόγειοι και μετά την κατασκευή τους θα υπάρξει
πλήρης αποκατάσταση του οδοστρώματος. Ο αγωγός μεταφοράς των επεξεργασμένων λυμάτων
προς διάθεση στο ρέμα θα διέρχεται από ιδιοκτησία, θα είναι πλήρως υπόγειος και μετά την
κατασκευή του θα υπάρξει πλήρης αποκατάσταση του χώρου διέλευσης. Στις περιπτώσεις που
η διαδρομή ενός αγωγού διασταυρώνεται με την κοίτη ενός ρέματος, θα υπάρξει ειδική μέριμνα
ώστε η διέλευση του αγωγού να γίνει με τρόπο ασφαλή, τόσο για τον αγωγό όσο και για το ρέμα,
από το αντίστοιχο φορέα του τεχνικού (γέφυρα). Σε περιπτώσεις όπου αυτό δεν είναι εφικτό,
θα υπάρξει ειδική μέριμνα ώστε η διέλευση του αγωγού να γίνει με τρόπο ασφαλή, τόσο για τον
αγωγό όσο και για το ρέμα, με διέλευση του αγωγού κάτω από την κοίτη του ρέματος χωρίς να
υπάρξουν επιπτώσεις στη ροή του. Οι παραπάνω αγωγοί θα διαθέτουν φρεάτια και εξοπλισμό
κατάλληλα για την επαρκή και απρόσκοπτη λειτουργία τους. Επίσης, οι αγωγοί άρδευσης θα
διαθέτουν τις κατάλληλες υδροληψίες (κολλεκτέρ) για την διανομή του αρδευτικού νερού στα
αγροτεμάχια.
Σε περιπτώσεις αδυναμίας διάθεσης της εκροής της Ε.Ε.Λ. στην καθορισμένη περιοχή, τα
λύματα θα οδηγούνται με βυτιοφόρα οχήματα στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων
Χανίων, σύμφωνα με το με αρ. πρωτ. 1496/06-03-2019 Έγγραφο της Δ.Ε.Υ.Α. Χανίων.
4. Διαχείριση Αποβλήτων (Κωδικοί ΕΚΑ) :

Τα παραγόμενα απόβλητα περιγράφονται και θα διαχειρίζονται ως εξής:
Σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια Α3 και Α4:

Από τις σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια Α3 και Α4 θα προκύπτουν τα εξής στερεά
απόβλητα:
- Λάσπη (19 08 05 ‘λάσπες από την επεξεργασία αστικών λυμάτων’). Σταθεροποιημένη λάσπη
η οποία δεν αναμένεται να περιέχει τοξικές ή επικίνδυνες ουσίες επειδή προέρχεται από
επεξεργασία αστικών κυρίως λυμάτων. Η λάσπη θα αναρροφάται με βυτιοφόρο σε ανάλογα
χρονικά διαστήματα και θα μεταφέρεται στην Ε.Ε.Λ. Χανίων για την περαιτέρω διαχείρισή της,
σύμφωνα με το με αρ. πρωτ. 1496/06-03-2019 Έγγραφο της Δ.Ε.Υ.Α. Χανίων.
Η διάθεση της παραγόμενης ιλύος μπορεί επίσης να γίνει με τους εξής τρόπους
• ως εδαφοβελτιωτικό υλικό σε αγροτικές καλλιέργειες
• για αποκατάσταση περιοχών απ’ όπου έχουν εξορυχτεί υλικά ή μεταλλεύματα
• για αύξηση παραγωγικότητας δασών
• για σταθεροποίηση και αποκατάσταση βλάστησης δασικών εκτάσεων ερημωμένων από
πυρκαγιές ή από άλλες αιτίες
• ως λίπασμα φυτών διαχωριστικών νησίδων δρόμων
Για τη διάθεση της ιλύος στην γεωργία θα πρέπει να εξασφαλίζονται τα ακόλουθα (σύμφωνα με
τη σχετική νομοθεσία):
• περιορισμένη εισαγωγή βαρέων μετάλλων στην αγροτική γη
• χαμηλή συγκέντρωση συνθετικών οργανικών ενώσεων στην ιλύ
• ελάχιστη έως μηδενική έκθεση σε παθογόνους μικροοργανισμούς
• προστασία των υπογείων και επιφανειακών υδάτων από την διασπορά της ιλύος στην
επιφάνεια
• η μη δημιουργία ενοχλητικών συνθηκών, όπως οσμές
Η εξακρίβωση και δυνατότητα των παραπάνω θα γίνει μέσω μίας εκτενούς ανάλυσης της
ποιότητας του παραπροϊόντος αυτού.
Επίσης αποθηκευμένες ποσότητες όπως:

- Τα χρησιμοποιημένα λάδια-έλαια-ορυκτέλαια που προκύπτουν από αντλίες, κινητήρες
οχημάτων κ.λπ (ΕΚΑ 13 02 04*, 13 02 05*, 13 02 06*, 13 02 07*, 13 02 08* ‘απόβλητα
ελαίων και απόβλητα υγρών καυσίμων’ )
- Χρησιμοποιημένοι συσσωρευτές μολύβδου-οξέως (ΕΚΑ 16 06 01* ‘μπαταρίες μολύβδου’)
- Δοχεία χημικών ουσιών, βοηθητικών υλών κ.λ.π. (15 01 02 `πλαστική συσκευασία` ή 15 01
10* `συσκευασίες που περιέχουν κατάλοιπα επικινδύνων ουσιών ή έχουν μολυνθεί από
αυτές`)
θα παραδίδονται στους νόμιμους συλλέκτες που θα υποδεικνύονται από το σύστημα
εναλλακτικής διαχείρισης του ΥΠΕΚΑ. Αστικά απορρίμματα που προκύπτουν από το
προσωπικό θα συλλέγονται από απορριμματοφόρα οχήματα του οικείου Δήμου.
Το έργο αποτυπώνεται στα εξής σχέδια που συνοδεύουν την Μελέτη Περιβαλλοντικών
Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), και εγκρίνονται με τους όρους και περιορισμούς της παρούσας
απόφασης:
- Σχ.1 Απόσπασμα Χάρτη 1:50.000 – Θέση των Έργων
- Σχ.2 Απόσπασμα Χάρτη 1:5.000 – Γενική Διάταξη Έργων
- Σχ.3.1 Γενική Διάταξη Έργων Ε.Ε.Λ. 1:250
- Σχ.3.2 Κατόψεις – Τομές Ε.Ε.Λ. 1:50
- Σχ.4.1 Γενική Διάταξη Αντλιοστασίου Α2 1:100
- Σχ.4.2 Κατόψεις – Τομές Αντλιοστασίου Α2 - Προσθήκες 1:50
- Σχ.5.1 Γενική Διάταξη Σηπτικής Δεξαμενής – Αντλιοστασίου Α3 1:100
- Σχ.5.2 Κατόψεις – Τομές Σηπτικής Δεξαμενής – Αντλιοστασίου Α3 1:50
- Σχ.7.1 Τυπική διατομή σκάμματος βαρυτικού αγωγού 1:10
- Σχ.7.2 Τυπική διατομή σκάμματος καταθλιπτικού αγωγού 1:10
- Σχ.7.3 Τεχνικό διέλευσης αγωγού από ρέμα 1:20
- Σχ.8 Διάγραμμα Ροής Έργων Διαχείρισης Λυμάτων
- Σχ.9.1 Γεωλογικός Χάρτης
- Σχ.9.2 Λεκάνες Απορροής – Υπόγεια Υδατικά Συστήματα
- Σχ.10 Χάρτης Υφιστάμενων Χρήσεων Γης 1:25.000
- Σχ.11.1 Τοπογραφικό Διάγραμμα Γηπέδου Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων 1:500.
- -Σχ.11.2 Τοπογραφικό Διάγραμμα Γηπέδου Σηπτικής Δεξαμενής – Αντλιοστασίου Α4
1:200
- Σχ.11.3 Τοπογραφικό Διάγραμμα Γηπέδου Αντλιοστασίου Α2 1:100
- -Σχ.11.4 Τοπογραφικό Διάγραμμα Γηπέδου Σηπτικής Δεξαμενής – Αντλιοστασίου Α3
1:500
Σύμφωνα με την Υ.Α ΔΙΠΑ οικ. 37674/27-7-2016 (ΦΕΚ 2471/Β/10-8-2016), το έργο της
ΕΕΛ ανήκει στην υποκατηγορία Α2, της 4ης ομάδας ‘ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ
ΥΠΟΔΟΜΩΝ` που αναφέρεται στις δραστηριότητες ‘Εγκατάσταση Επεξεργασίας Αστικών
Λυμάτων (πόλεων και οικισμών) με διάθεση επεξεργασμένων υγρών στο έδαφος’ για Μ.Ι.Π ≥
300 και <100.000 (Α/Α 20) καθώς και ως ‘Εγκατάσταση Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων
(πόλεων και οικισμών) με διάθεση επεξεργασμένων υγρών σε επιφανειακό υδάτινο αποδέκτη’
για Μ.Ι.Π <100.000 (Α/Α 19)
Το αποχετευτικό δίκτυο συλλογής – μεταφοράς των λυμάτων και οι αγωγοί διάθεσης των
επεξεργασμένων λυμάτων, που εμπίπτουν στα έργα α) ‘Κεντρικοί αποχετευτικοί αγωγοί εκτός
σχεδίου πόλεων και ορίων οικισμών’ και β) ‘Αγωγοί διάθεσης επεξεργασμένων λυμάτων’,
σύμφωνα με την παραπάνω Υ.Α συμπαρασύρονται από την ΕΕΛ και κατατάσσονται στην ίδια
υποκατηγορία (Α2).
Το έργο συνολικά κατατάσσεται στην υποκατηγορία Α2 της παραπάνω Υ.Α.
Β. Θεσμοθετημένα βασικά χαρακτηριστικά της περιοχής του έργου & ευαίσθητα στοιχεία
του περιβάλλοντός του.
1. Χωρικός σχεδιασμός και χρήσεις γης.

Σύμφωνα με το Αναθεωρημένο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου
Ανάπτυξης Περιφέρειας Κρήτης (Π.Π.Χ.Σ.Α.Α.Π.Κ.), που εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμό
42284/2017 Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 260/Α.Α.Π./8.11.2017), από άποψη χωροταξικής
οργάνωσης, η Χώρα Σφακίων είναι οικιστικό κέντρο 7ου επιπέδου ενισχυμένου.
Στην περιοχή μελέτης δεν έχει θεσμοθετηθεί Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης
Ανοικτής Πόλης (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.) ή Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) ή άλλο σχέδιο που να
καθορίζει ρυθμίσεις χωροταξικού ή πολεοδομικού χαρακτήρα.
2. Στοιχεία περιβαλλοντικής ευαισθησίας της περιοχής του έργου.

Για το έργο, έχουν εκδοθεί οι με αρ. πρωτ. 136/10-6-2011 (με την με αρ. 1561/10-03-2015
Τελεσιδικία), 1393/4-12-2018, 992/23-4-2019, 991/30-05-2019, 988/7-5-2019, 993/10-
5-2019 και 994/5-6-2019 Πράξεις χαρακτηρισμού έκτασης της Δ/νσης Δασών Χανίων,
σύμφωνα με τις οποίες, οι χώροι των υφιστάμενων αντλιοστασίων Α1, Α2, της σηπτικής
δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ. Α4 και η έκταση που καταλαμβάνει το οδικό δίκτυο όδευσης
των αγωγών του έργου χαρακτηρίζονται ως μη δασικού χαρακτήρα μη υπαγόμενες στις
διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Επίσης, σύμφωνα με τη με αρ. 136/10-6-2011 Πράξη
χαρακτηρισμού έκτασης της Δ/νσης Δασών Χανίων, τη με αρ. 13/2012 Απόφαση της
Πρωτοβάθμιας Επιτροπής Επιλύσεως Δασικών Αμφισβητήσεων Ν. Χανίων και την τελεσιδικία
αυτών , το σύνολο της δημοτικής έκτασης στην οποία χωροθετείται η σηπτική δεξαμενή –
αντλιοστάσιο Σ.Δ. Α3 χαρακτηρίζεται ως γεωργική, της παρ. 6α του άρθ. 3 του Ν.998/1979.
Επιπλέον, σύμφωνα με την με αρ. πρωτ. 12564/2014/19-2-2015 Πράξη Χαρακτηρισμού
Έκτασης η έκταση εντός της οποίας θα κατασκευαστεί η Ε.Ε.Λ. έχει χαρακτηριστεί ως
υπαγόμενη στις διατάζεις της δασικής νομοθεσίας.
Η περιοχή της μελέτης εντάσσεται σε περιοχή του εθνικού συστήματος προστατευόμενων

περιοχών και συγκεκριμένα στην περιοχή NATURA 2000 GR4340008 (Ειδική Ζώνη
Διατήρησης - ΕΖΔ) «Λευκά Όρη και Παράκτια Ζώνη». Κανένα τμήμα των έργων δεν βρίσκεται
εντός της ζώνης προστασίας Α αρχαιολογικού χώρου, ή σε άλλη κηρυγμένη αρχαιολογική
περιοχή.
H περιοχή των έργων, υπάγεται στις προστατευόμενες περιοχές που προορίζονται για άντληση
πόσιμου ύδατος για ανθρώπινη κατανάλωση, ωστόσο η περιοχή των έργων δεν υπάγεται σε
ζώνη προστασίας έργου υδροληψίας πόσιμου νερού, όπως τα παραπάνω καθορίστηκαν με το
Διαμερίσματος Κρήτης (Απ. 163/2015 ΦΕΚ 570/Β/2015), όπως έχει αναθεωρηθεί με την Απ.
Ε.Γ.: οικ. 896/2017 ΦΕΚ 4666/Β/2017.
Σύμφωνα με το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας Λεκανών Απορροής
ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (EL13) (Απ. YΠΕΝ/ΓρΕΓΥ/41397/335/6-7-
2018 ΦΕΚ 2687/Β/2018), η περιοχή μελέτης δεν ανήκει στις Ζώνες Δυνητικά Υψηλού
Κινδύνου Πλημμήρας (ΖΔΥΚΠ).
Γ. Οριακές τιμές εκπομπών ρύπων στην ατμόσφαιρα, στα ύδατα, στο έδαφος , στάθμης
θορύβου και δονήσεων και ποιότητας περιβάλλοντος.
1. Αέρια απόβλητα
Οι οριακές και κατευθυντήριες τιμές ποιότητας της ατμόσφαιρας αναφέρονται στις ακόλουθες
διατάξεις:
• KYA H.Π. 14122/549/Ε.103/24-03-2011 (ΦΕΚ 488/Β/2011) με την οποία
καθορίζονται μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας σε συμμόρφωση με
τις διατάξεις της οδηγίας 2008/50/ΕΚ «για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και
καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου
της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 21ης Μαϊου 2008».
• ΚΥΑ Η.Π. 22306/1075/Ε103/29-05-2007 (ΦΕΚ Β’ 920), με την οποία καθορίζονται
τιμές – στόχοι και όρια εκτίμησης των συγκεντρώσεων του αρσενικού, του καδμίου, του
υδραργύρου, του νικελίου και των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων στον
ατμοσφαιρικό αέρα, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2004/107/ΕΚ
«Σχετικά με το αρσενικό, το κάδμιο, τον υδράργυρο, το νικέλιο και τους πολυκυκλικούς
αρωματικούς υδρογονάνθρακες στον ατμοσφαιρικό αέρα» του Συμβουλίου της 15ης
Δεκεμβρίου 2004 των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
Για τις σημειακές εκπομπές στερεών εν αιωρήσει (σκόνη) από εργοτάξια του έργου ισχύει το
όριο των 100mg/m3, που καθορίζεται από το άρθρο 2 παραγ. δ του Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ
293/Α/6-10-1981) «Περί ρυθμίσεως θεμάτων αναγομένων εις τα της ιδρύσεως και
λειτουργίας βιομηχανιών , βιοτεχνιών…).
2. Υγρά απόβλητα
Προκειμένου για χρήση των επεξεργασμένων λυμάτων της Ε.Ε.Λ. για απεριόριστη άρδευση
καλλιεργειών, θα πρέπει οπωσδήποτε να τηρούνται οι απαιτήσεις της ΚΥΑ οικ. 145116/2011
(ΦΕΚ 354-Β-2011) «Καθορισμός μέτρων, όρων & διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση
επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις» (Πίνακας 3), όπως τροποποιήθηκε
και ισχύει.
Συγκεκριμένα καθορίζονται τα εξής όρια εκροής:

δειγμάτων)
δειγμάτων)
δειγμάτων)
- Total coli TC ≤ 20 αποικ./100 ml (95%
των δειγμάτων)
Για τα επεξεργασμένα λύματα επίσης πρέπει να τηρούνται τα όρια που αναφέρονται στην αρ.
πρωτ. 84509/08-04-2021 Απόφαση Καθορισμού Αποδέκτη της Δ/νσης Δημόσιας Υγείας και
Κοινωνικής Μέριμνας Π.Ε. Χανίων, και πάντως όχι μεγαλύτερα από τα αναφερόμενα στην ΚΥΑ
5673/400/5-03-97 (Οδηγία 91/271 ΕΟΚ) που αφορά τα μέτρα και όρους για την επεξεργασία
αστικών λυμάτων.
3. Στερεά Απόβλητα
Η παραγόμενη προς απομάκρυνση λάσπη θα πρέπει να είναι σταθεροποιημένη και θα

μεταφέρεται προς διάθεση στην Ε.Ε.Λ. Χανίων, σύμφωνα με το με αρ. πρωτ. 1496/06-03-2019
Έγγραφο της Δ.Ε.Υ.Α. Χανίων.
4. Θόρυβος
1. Για τις εκπομπές θορύβου του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται στο έργο ισχύουν τα
προβλεπόμενα από την ΚΥΑ 37393/2028/2003 (ΦΕΚ 1418/Β/1-10-2003) «Μέτρα και όροι
για τις εκπομπές θορύβου στο περιβάλλον από εξοπλισμό προς χρήση σε εξωτερικούς
χώρους», όπως τροποποιήθηκε με την ΚΥΑ αριθμ. Η.Π. 9272/471/2-03-2007 (ΦΕΚ 286/Β’).
2. Για τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια θορύβου εργοταξίων και εγκαταστάσεων του έργου
ισχύουν τα προβλεπόμενα από το ΠΔ 1180/1981 (ΦΕΚ 293/Α/81).
3. Στην οδό πρόσβασης της μονάδας να τηρούνται τα προβλεπόμενα από την Υπουργική
Απόφαση 17252/1992 (ΦΕΚ 395Β/29-06-1992) όρια θορύβου.
Δ. Τεχνικά έργα και μέτρα αντιρρύπανσης ή γενικότερα αντιμετώπισης της υποβάθμισης

του περιβάλλοντος που επιβάλλεται να κατασκευαστούν ή να ληφθούν
Δ1. Γενικές Ρυθμίσεις

1. Ο φορέας του έργου ως και πας κατά νόμο υπόχρεος φέρει ακέραιη την ευθύνη για την
τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, μέτρων και περιορισμών που επιβάλλονται με την
παρούσα απόφαση (ΑΕΠΟ). Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι παρακάτω όροι είναι
υποχρεωτικοί στην τήρηση τους και αφορούν:
 τον Κύριο του Έργου (Κ.τ.Ε).
 τις αρμόδιες για την κατασκευή και λειτουργία του έργου υπηρεσίες και φορείς.
 όλους όσους εκ της θέσεως και των αρμοδιοτήτων τους είναι υπεύθυνοι για τον
σχεδιασμό, έγκριση, δημοπράτηση, ανάθεση, επίβλεψη, πιστοποίηση, παραλαβή και
λοιπές διαδικασίες που αφορούν την κατασκευή και λειτουργία του έργου,
 τον ανάδοχο του έργου. Η ευθύνη της τήρησης τους διατηρείται και στις
περιπτώσεις εκτέλεσης του έργου με υπεργολαβίες.
2. Ο φορέας του έργου υποχρεούται να ορίσει αρμόδιο πρόσωπο για την παρακολούθηση της
τήρησης των περιβαλλοντικών όρων, μέτρων και περιορισμών που τίθενται με την παρούσα
απόφαση (ΑΕΠΟ) και να γνωστοποιήσει τα στοιχεία του στην αρμόδια περιβαλλοντική
αρχή.
3. Ο φορέας του έργου οφείλει να τηρεί τις διατάξεις της κείμενης περιβαλλοντικής
νομοθεσίας σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 2 της Υ.Α. οικ.48963/2012: «ο φορέας του
έργου ή της δραστηριότητας δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση τήρησης της κείμενης
περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ανεξαρτήτως από την ύπαρξη σχετικής ρητής αναφοράς
στους συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους του έργου ή της δραστηριότητας».
4. Ο φορέας του Έργου οφείλει κατά τις διαδικασίες δημοπράτησης, επίβλεψης και παραλαβής
να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα έτσι ώστε να εξασφαλίζεται:
• Η εφαρμογή του άρθρου 38 του Ν. 3669/2008 «Κύρωση της κωδικοποίησης της
νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων» (ΦΕΚ 116/Α/2008).
• Η τήρηση των περιβαλλοντικών όρων από τον ανάδοχο.
• Η δυνατότητα αντιμετώπισης και αποκατάστασης δυσάρεστων περιβαλλοντικά
καταστάσεων που οφείλονται σε ενέργειες ή παραλήψεις του αναδόχου κατά παράβαση
των περιβαλλοντικών όρων.
5. Από τις πιστώσεις για την κατασκευή και λειτουργία του αναφερόμενου στο θέμα έργου, να
εξασφαλίζονται κατά προτεραιότητα οι απαιτούμενες δαπάνες για τα έργα προστασίας του
περιβάλλοντος (έργα φύτευσης, διαμόρφωσης, κλπ.)
6. Η περιβαλλοντική αδειοδότηση των πάσης φύσεως συνοδών έργων ή δραστηριοτήτων που
τυχόν απαιτηθούν για την κατασκευή και λειτουργία του έργου, σε περίπτωση που δεν
καλύπτονται από την παρούσα Απόφαση, θα γίνει από την Υπηρεσία μας, με εξαίρεση τις
περιπτώσεις που όροι της παρούσας Απόφασης ορίζουν αλλιώς.
7. Για οποιαδήποτε δραστηριότητα ή εγκατάσταση απαραίτητη για την κατασκευή και λειτουργία
των έργων, θα πρέπει προηγουμένως να έχουν χορηγηθεί όλες οι προβλεπόμενες από την
Κείμενη Νομοθεσία άδειες και εγκρίσεις.
8. Για οποιαδήποτε χρήση νερού (άρδευση, ύδρευση κλπ.) και για την εκτέλεση έργου
αξιοποίησης υδατικών πόρων (επιφανειακά, πηγαία ή υπόγεια), απαιτείται σχετική άδεια,
σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. 43504/2005. Με την αριθ. 150895/13.09.2011 Εγκύκλιο του ΥΠΕΚΑ,
τα αποχετευτικά δίκτυα που αναφέρονται στο παράρτημα ΙΙ (παρ. 3.2) της παραπάνω ΚΥΑ,
αφορούν στα αποχετευτικά δίκτυα ομβρίων υδάτων και όχι υγρών αποβλήτων πόλεων–
οικισμών, δραστηριοτήτων και εγκαταστάσεων.
9. Όλες οι εκσκαφικές εργασίες και οι διαμορφώσεις αλλά και γενικότερα οι εργασίες που
περιγράφονται στο τεύχος της ΜΠΕ θα γίνουν με την παρουσία αρχαιολόγου, ο οποίος θα
προταθεί από την αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες και θα αμείβεται από τον ανάδοχο του
έργου. Η εν λόγω δαπάνη θα πρέπει να συμπεριληφθεί ρητά στην εγκριτική απόφαση και στις
συμβατικές υποχρεώσεις του αναδόχου.
Εάν κατά τη διάρκεια των εκσκαφικών εργασιών αποκαλυφθούν αρχαιότητες οι εργασίες θα
διακοπούν, προκειμένου να διενεργηθεί ανασκαφική έρευνα, επίσης με δαπάνη του έργου, από
τα αποτελέσματα της οποίας θα εξαρτηθεί η περαιτέρω πορεία του έργου.
Οι εργασίες που αφορούν στον εν λόγω έργο καθώς και τα έργα υποδομής του δεν θα πρέπει
να θίξουν τους περιβάλλοντες χώρους ναών που τυχόν βρίσκονται στις περιοχές επέμβασης
του. Σε περίπτωση οπτικής επαφής με ναούς θα πραγματοποιηθεί δεντροφύτευση προς το
μέρος τους.
10. Η οποιαδήποτε φθορά δασικής βλάστησης να περιοριστεί στην ελάχιστη δυνατή με ευθύνη
της δασικής υπηρεσίας. Ειδικότερα να αποφευχθούν καταστροφές φυτοφρακτών μεμονωμένων
δέντρων ή συστάδων, που τυχόν φύονται στην περιοχή του έργου και αποκατασταθούν
αναλόγως, σε περίπτωση που δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση. Να προτιμηθούν αυτόχθονα
είδη φυτών. Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της βλάστησης.
Απαγορεύεται η εναπόθεση των ακατάλληλων υλικών, που θα προκύψουν σε εκτάσεις δασικού
χαρακτήρα, όπως και η εναπόθεση των προϊόντων εκσκαφής σε ρέματα και χειμάρρους για την
εξασφάλιση της ελεύθερης ροής των υδάτων τους. Η οποιαδήποτε φθορά δασικής βλάστησης
που βρίσκεται κοντά στο έργο να περιοριστεί στην ελάχιστη δυνατή και να ληφθούν μέτρα
αντιπυρικής προστασίας της.
11. Ένα πλήρες εγκεκριμένο αντίγραφο της ΜΠΕ του έργου καθώς και η παρούσα απόφαση
περιβαλλοντικών όρων να τηρούνται στα γραφεία της επιβλέπουσας του έργου υπηρεσίας
προς χρήση κάθε ενδιαφερομένου. Όμοιο αντίγραφο να τηρείται στα γραφεία του εργοταξίου
κατασκευής του έργου.
Δ2. Κατασκευή έργων

1. Να υπάρχει πλήρες πρόγραμμα κατασκευής του έργου που θα λαμβάνει υπόψη τη λειτουργία
της περιοχής και τους οικολογικούς παράγοντες, ώστε να προκαλέσει τις λιγότερες δυνατές
βλάβες. Συγκεκριμένα:
• Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ελαχιστοποίηση της παραγόμενης σκόνης
κατά τη διάρκεια των χωματουργικών εργασιών, ιδιαίτερα όταν οι μετεωρολογικές
συνθήκες ευνοούν τη διασπορά και μεταφορά της σκόνης σε μεγάλη απόσταση.
• Να διαβρέχονται συνεχώς οι σωροί χωμάτων και τα μέτωπα εκσκαφών για την
ελαχιστοποίηση των εκπομπών σκόνης.
• Τα αδρανή υλικά και τα προϊόντα εκσκαφής να μεταφέρονται με σκεπασμένα φορτηγά
οχήματα.
• Να γίνουν μόνο οι απαραίτητες χωματουργικές εργασίες, ώστε να αποφευχθούν
άσκοπες εκχερσώσεις και αποψιλώσεις.
• Να γίνει πρόβλεψη για την αποκατάσταση του τοπίου του χώρου των εκσκαφών της
μονάδας επεξεργασίας και των συνοδών έργων αυτής, για τις αποθέσεις των υλικών,
κλπ.
• Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέρα για την αποφυγή αποκλεισμού της κυκλοφορίας
στις κεντρικές οδούς. Να ληφθούν όλα τα κατάλληλα μέτρα σήμανσης, πληροφόρησης,
σηματοδότησης για την αποφυγή οδικών ατυχημάτων. Ιδιαίτερη βαρύτητα να δοθεί στη
σηματοδότηση των έργων τις νυχτερινές ώρες.
• Τα απαιτούμενα για την κατασκευή του έργου υλικά να εξασφαλιστούν είτε από νομίμως
λειτουργούντα λατομεία της περιοχής, τα οποία θα πρέπει να είναι εφοδιασμένα με την
απαραίτητη Ε.Π.Ο. και με την προϋπόθεση ότι αυτοί τηρούνται επακριβώς, είτε από τα
πλεονάζοντα υλικά που θα προκύψουν από τις προβλεπόμενες εκσκαφές για την
κατασκευή του έργου.
• Τα προϊόντα εκσκαφών που θα προκύψουν από την κατασκευή του έργου να
χρησιμοποιηθούν για την επανεπίχωση αυτών, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό.
• Η απόθεση των ακατάλληλων προϊόντων εκσκαφής θα πρέπει να γίνεται σε θέσεις
που δεν θα επηρεάζουν την επιφανειακή ροή των υδάτων, δεν θα είναι δασικές και
θα απέχουν τουλάχιστον 300 m από όρια οικισμού, κτίσματα, νεκροταφεία και δεν
θα βρίσκονται πλησίον Αρχαιολογικών χώρων και μνημείων.
• Απαγορεύεται αυστηρά η απόθεση ή έστω και προσωρινή ρίψη υλικών
προερχόμενων από τις εργασίες εκσκαφής για την κατασκευή του έργου:
- Σε θέσεις που επηρεάζουν την επιφανειακή ροή των υδάτων και σε θέσεις του
υδρογραφικού δικτύου (π.χ. κοίτες ποταμών, ρέματα).
- Σε εκτάσεις δασικού χαρακτήρα.
- Σε αρχαιολογικούς χώρους κηρυγμένους και μη.
- Στην παραλιακή ζώνη.
Στην περίπτωση που απαιτηθούν προσωρινοί χώροι απόθεσης να οριοθετηθούν, να
περιφραχθούν και να περιφρουρηθούν έτσι ώστε να μην γίνονται παράνομες απορρίψεις
υλικών μέσα ή έξω από αυτούς. Να εγκατασταθεί σε αυτούς σύστημα διαβροχής με
νερό ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες για τον περιορισμό της εκπομπής σκόνης στη
γύρω περιοχή.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για την αποφυγή παράσυρσης του
αποτιθεμένου υλικού από τις βροχές.
Για την ορθή αξιοποίηση των χώρων απόθεσης πλεοναζόντων προϊόντων εκσκαφής και
την τελική ένταξή τους στο περιβάλλον πρέπει να παρθούν τα παρακάτω μέτρα:
- Διάστρωση των προϊόντων στο χώρο απόθεσης και όχι ανεξέλεγκτη.
- Διαμόρφωση των πρανών με ήπιες κλίσεις.
- Μερική συμπύκνωση των προϊόντων τα οποία αποτίθενται.
- Διαμορφώσεις αναβαθμών.
- Επικάλυψη των χώρων απόθεσης – μετά την ολοκλήρωση των εργασιών – με φυτική γη
πάχους 0,50 m.
• Τυχόν πλεονάζοντα προϊόντα εκσκαφών να διαχειρίζονται σύμφωνα με τα αναφερόμενα

στην Κ.Υ.Α. 36259/1757/Ε103/2010 (Β 1312).
• Οι εγκαταστάσεις και οι εργασίες που προκύπτουν από τον τεχνικό σχεδιασμό του
έργου σε στάδιο που έπεται της έκδοσης της ΑΕΠΟ, όπως εργοταξιακές
εγκαταστάσεις, αποθεσιοθάλαμοι, κλπ., εγκρίνονται με την υποβολή και αξιολόγηση
Τεχνικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΤΕΠΕΜ) κατά τα προβλεπόμενα από το άρθρο 7
του Ν. 4014/2011.
• Απαγορεύεται η διάθεση των μεταχειρισμένων ορυκτελαίων του εργοταξίου σε
επιφανειακά ύδατα της περιοχής, στη θάλασσα ή στο έδαφος. Κατά τη διάρκεια της
κατασκευής του έργου, η διαχείριση και διάθεση των μεταχειρισμένων ορυκτελαίων των
μηχανημάτων των εργοταξίων να πραγματοποιείται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο
Π.Δ. 82/2004. Η αποθήκευση και η μετάγγιση καυσίμων και ορυκτελαίων να
πραγματοποιούνται με τρόπο που να μην επιτρέπει διαρροές.
• Κάθε είδους σκουπίδια, άχρηστα υλικά, παλιά ανταλλακτικά και μηχανήματα, λάδια,
παντός είδους ενέματα κλπ θα συλλέγονται και θα απομακρύνονται από το χώρο των
έργων, η δε διάθεσή τους θα γίνεται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.
Απαγορεύεται η κάθε μορφής καύση υλικών (λάστιχα, λάδια κλπ) στην περιοχή των
έργων.
Ο κύριος του έργου θα πρέπει να μεριμνά για τη συλλογή και μεταφορά των στερεών
απορριμμάτων και πάσης φύσεως στερεών αποβλήτων κατά την κατασκευή και λειτουργία του
έργου. Τυχόν τοξικά στερεά όπως μπαταρίες, καθώς και υπολείμματα μετάλλων, ελαστικά κλπ.
θα συγκεντρώνονται και θα διατίθενται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.
• Να τηρούνται αυστηρά οι κανόνες ασφαλείας κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου
και να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της υγείας του
προσωπικού κατασκευής.
• Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή ή ελαχιστοποίηση όχλησης
των περιοίκων. Για να καταστεί αυτό εφικτό απαιτούνται τα εξής:
- Εξασφάλιση της ομαλής επικοινωνίας μεταξύ των κατοικημένων περιοχών εκατέρωθεν
της ζώνης των εργασιών κατά την εκτέλεση και λειτουργία του έργου.
- Έργα αποκατάστασης της κυκλοφορίας ή/και κατασκευή παρακαμπτηρίων οδών
εξυπηρέτησης της κυκλοφορίας .
- Αποφυγή σχηματισμού εστιών μόλυνσης (π.χ. από λιμνάζοντα νερά).
- Αποφυγή ή ελαχιστοποίηση της ηχορύπανσης. Να εξασφαλισθεί ότι ο θόρυβος και οι
δονήσεις θα βρίσκονται εντός των αποδεκτών ορίων κατά την διάρκεια της κατασκευής
των έργων.
- Περίφραξη του εργοταξιακού χώρου για: α.λόγους ασφάλειας και προστασίας και
β.ελαχιστοποίηση της οπτικής όχλησης (κατά το εφικτό).
- Σήμανση/επισήμανση των χώρων εκτέλεσης εργασιών για την έγκαιρη προειδοποίηση
των διερχομένων οδηγών.
- Να αποφεύγεται η διέλευση φορτωμένων φορτηγών με υλικά για τις ανάγκες των έργων
μέσα από τους οικισμούς της περιοχής. Σε κάθε περίπτωση εφ’ όσον μεταφέρονται
χύδην υλικά (άμμος, χαλίκι, μπάζα, κ.λ.π.), οι καρότσες των φορτηγών να είναι
σκεπασμένες με ειδικό κάλυμμα.
• Εάν κατά το στάδιο των κατασκευαστικών εργασιών αποκαλυφθεί υπόγειος υδροφόρος
ορίζοντας να εκπονηθεί κατάλληλη μελέτη αποστράγγισης της περιοχής.
• Όσον αφορά στις οριακές τιμές θορύβου, ο φορέας υλοποίησης και εκμετάλλευσης του
έργου θα πρέπει να συμμορφωθεί προς όλες τις κείμενες διατάξεις της κοινοτικής και
εθνικής νομοθεσίας. Πέραν των γενικά αναφερομένων στην παράγραφο (Γ) της
παρούσας επισημαίνεται ότι απαγορεύεται η παραμονή στο χώρο του έργου και η
χρησιμοποίηση μηχανημάτων χωρίς το πιστοποιητικό έγκρισης τύπου ΕΟΚ περί
θορύβου.
2. Η διάταξη και ο σχεδιασμός των επιμέρους μονάδων θα πρέπει να προσαρμοστούν στην
τοπογραφία της περιοχής και να ελαχιστοποιηθούν οι αλλοιώσεις του αναγλύφου της περιοχής
επέμβασης.
Επιπλέον να υπάρχει ομαδοποίηση των λειτουργιών, ώστε να επιτυγχάνεται η βέλτιστη εικόνα
του συνόλου της εγκατάστασης.
Κατά το σχεδιασμό των κτισμάτων της μονάδας, να ληφθεί υπόψη η αρχιτεκτονική και η
αισθητική εικόνα της περιοχής (κατασκευή υπόγειων κατά το δυνατό δεξαμενών και χαμηλών
κτιρίων) για να επιτευχθεί η αρμονική ένταξη της εγκατάστασης στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
του δομημένου και του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής.
3. Κάθε είδους τροποποίηση ή επέμβαση σε υφιστάμενα δίκτυα υποδομής (δίκτυα
επικοινωνιών, οδικό δίκτυο, κλπ.) να γίνεται σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, ώστε να
εξασφαλίζεται η ικανοποιητική λειτουργία τους, ενώ οι δαπάνες για την αποκατάσταση
οποιασδήποτε φθοράς υποστούν τα εν λόγω δίκτυα εξαιτίας του έργου θα βαρύνουν τον
προϋπολογισμό του.
4. Δεν επιτρέπεται η διακοπή των εργασιών για οποιονδήποτε λόγο, πριν ολοκληρωθεί πλήρως
η αποκατάσταση της έκτασης που θα έχει διαταραχθεί και η απομάκρυνση όλων των
μηχανημάτων και των άχρηστων υλικών.
5. Ο Ανάδοχος υποχρεούται να λάβει τα απαιτούμενα μέτρα πυροπροστασίας των
εργοταξιακών εγκαταστάσεων σύμφωνα με τις απαιτήσεις και προδιαγραφές της
Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
Συλλογή – μεταφορά λυμάτων

6. Να ελεγχθεί ο άρτιος τεχνικός σχεδιασμός των δικτύων αποχέτευσης, καθώς και η ομαλή
είσοδος των λυμάτων στην εγκατάσταση.
Να εξασφαλιστεί η στεγανότητα των κεντρικών αποχετευτικών αγωγών της περιοχής, με
χρήση ανθεκτικών υλικών στη διάβρωση.
Η ταχύτητα των λυμάτων στους κεντρικούς αποχετευτικούς αγωγούς δεν θα πρέπει να
προσεγγίζει την ελάχιστη τιμή αυτοκαθαρισμού του αγωγού, ενώ παράλληλα θα πρέπει να
αποφευχθεί η στροβιλώδης ροή.
7. Σε περίπτωση διέλευσης των αγωγών μεταφοράς λυμάτων από τα ρέματα της περιοχής να
ληφθούν μέτρα για τη διατήρηση της κοίτης του ρέματος και την επάρκεια της διατομής
του, για το πέρασμα του αγωγού λυμάτων στην απέναντι όχθη (κάθετη διέλευση αγωγού
από ρέμα). Η κάθετη διέλευση πρέπει να πραγματοποιηθεί με τις μικρότερες δυνατές
παρεμβάσεις στο κάθε ρέμα και ταυτόχρονα με τρόπο κατάλληλο για την ασφάλεια του
αγωγού αλλά και του ρέματος. Σε όσα σημεία υπάρχει παράλληλη διέλευση αγωγού δίπλα σε
ρέμα, ο αγωγός πρέπει να απέχει επαρκή απόσταση από την όχθη.
8. Οι αγωγοί μεταφοράς των λυμάτων να μην τοποθετηθούν άνωθεν υφιστάμενων αγωγών των
δικτύων ύδρευσης.
9. Σε όποιες περιπτώσεις υπάρχει τομή αγωγού με επαρχιακό δρόμο, πριν από την κατασκευή
του αγωγού να ληφθούν οι εγκρίσεις τομών από την Δ/νση Τεχνικών έργων Π.Ε. Χανίων.
10. Να λαμβάνονται όλα τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα, καθώς και τα μέτρα αντιμετώπισης
δυσλειτουργιών του δικτύου αποχέτευσης, ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία οχλήσεων στους
περιοίκους και το περιβάλλον.
11. Στο/στα αντλιοστάσια προσαγωγής των ακαθάρτων, θα πρέπει να γίνονται οι απαραίτητες
προβλέψεις για την αποφυγή υπερχειλίσεων και δημιουργίας πλημμυρικών καταστάσεων κατά
τη διάρκεια ισχυρών βροχοπτώσεων και διακοπής λειτουργίας λόγω βλάβης (πρόβλεψη
κατάλληλων διατάξεων υπερχείλισης) και η αποφυγή έκλυσης δυσοσμιών (σωστός σχεδιασμός
των αντλιοστασίων με την εφαρμογή συστημάτων αερισμού και απόσμησης). Ειδικότερα σε κάθε
αντλιοστάσιο προσαγωγής ακαθάρτων:
- Να υπάρχει η κατάλληλη εφεδρεία αντλιών, καθώς και εφεδρική ηλεκτροδότηση μέσω
ηλεκτροπαραγωγού ζεύγους (Η/Ζ).
- Να προβλεφθεί σύστημα αυτοματισμού και ελέγχου.
- Να ληφθεί μέριμνα για την συντήρηση και παρακολούθηση της σωστής λειτουργίας καθώς και
η απομάκρυνση στερεών.
- Να γίνεται τακτικός έλεγχος της ορθής λειτουργίας των μηχανημάτων των αντλιοστασίων.
- Ο φορέας λειτουργίας του έργου πρέπει να λαμβάνει κάθε απαραίτητο μέτρο για την αποφυγή
όσο αυτό είναι εφικτό υπερχειλίσεων τόσο από το δίκτυο όσο και από τα αντλιοστάσια. Για το
λόγο αυτό να υπάρχουν στα αντλιοστάσια διατάξεις ασφαλείας και εφεδρικά συστήματα για
περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Τέτοια μέτρα είναι:
• Σε κάθε αντλιοστάσιο να υπάρχει διαθέσιμο ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος ανάλογης
ισχύος, ώστε να καλύπτεται η ομαλή λειτουργία του αντλιοστασίου σε περιπτώσεις
διακοπών παροχής ρεύματος από το δίκτυο της ΔΕΗ.
• Σε κάθε αντλιοστάσιο να υπάρχει διαθέσιμος σε λειτουργία ικανοποιητικός αριθμός
αντλητικών συγκροτημάτων ώστε να καλύπτονται οι παροχές του δικτύου και συνήθεις
αιχμές.
• Να καταγράφονται οι περιπτώσεις υπερχειλίσεων με όσο το δυνατόν περισσότερα
στοιχεία, στα οποία θα συμπεριλαμβάνονται τουλάχιστον η ημερομηνία, η διάρκεια του
επεισοδίου, μία εκτίμηση των ποσοτήτων λυμάτων που διέφυγαν στο περιβάλλον και μία
έστω μακροσκοπική παρουσίαση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (π.χ. κηλίδα
ρύπανσης στη θάλασσα, ρύπανση σε ρέμα, κλπ.).
Η συγκέντρωση των στοιχείων αυτών να γίνεται με συστηματικό τρόπο και να αποτελεί
τη βάση για περαιτέρω ενέργειες βελτίωσης της λειτουργίας του όλου δικτύου
αποχέτευσης.
- Να εξασφαλίζεται η ικανοποιητική συντήρηση των αντλιοστασίων (αντλίες, Η/Ζ), και των
αγωγών υπερχείλισης, ώστε να βρίσκονται πάντα σε αξιόπιστη κατάσταση λειτουργίας.
Επεξεργασία λυμάτων
12. Η μονάδα θα είναι επαρκώς διαστασιολογημένη, ώστε να επιτυγχάνεται ο ζητούμενος
βαθμός απόδοσης και η απαιτούμενη ποιότητα εκροής. Ο σχεδιασμός του συστήματος θα είναι
τέτοιος ώστε να αποφεύγονται οι καθιζήσεις στερεών σε τμήματα της εγκατάστασης, από όπου
θα μπορούσαν να εκλύονται οσμές.
Δ3. Λειτουργία του έργου
Επεξεργασία λυμάτων
1. Όλες οι κλειστές δεξαμενές της Ε.Ε.Λ. όπου ενδέχεται να δημιουργούνται οσμές να είναι
συνδεμένες με σύστημα απόσμησης.
2. Να γίνεται τακτικός καθαρισμός των τοιχωμάτων των δεξαμενών και των φρεατίων.
3. Να γίνεται περιοδική συντήρηση των εγκαταστάσεων της μονάδας, των αγωγών μεταφοράς
των λυμάτων και των αντλιοστασίων, κυρίως στις δεξαμενές και στα φρεάτια, ώστε να
αποφεύγονται τυχόν διαρροές λυμάτων προς τον υπόγειο υδροφορέα και τα επιφανειακά νερά
της περιοχής.
4. Στη μονάδα βιολογικής επεξεργασίας (προσκολλημένης βιομάζας), οι συνθήκες θα είναι
πάντα αερόβιες και οξυγόνωση να γίνεται με φυσικό τρόπο. Για καλύτερη εξασφάλιση και για να
μην διαφεύγουν οσμές στον περιβάλλοντα χώρο, τα συστήματα αυτά να είναι πλήρως κλειστά
και συνδεδεμένα με το σύστημα απόσμησης.
5. Οι οριακές τιμές εκπομπής αέριων ρύπων να είναι σύμφωνες με τα όρια που τίθενται από
την κείμενη νομοθεσία όπως αναφέρονται στην παράγραφο (Γ) της παρούσας Απόφασης.
Επίσης οι οριακές τιμές εκπομπής θορύβου να είναι σύμφωνες με τα αναφερόμενα στην
παράγραφο (Γ) της παρούσας. Ο εκπεμπόμενος θόρυβος από τη λειτουργία των
εγκαταστάσεων επεξεργασίας των λυμάτων να μην ξεπερνά τα 50 db. Σε έκτακτες
περιπτώσεις, όπου υπάρχει ανάγκη χρήσης εφεδρικής ηλεκτροδότησης μέσω του
ηλεκτροπαραγωγού ζεύγους της εγκατάστασης και για το διάστημα αυτό, επιτρέπεται η
υπέρβαση του παραπάνω ορίου εκπομπής θορύβου.
7. Η απολύμανση των επεξεργασμένων λυμάτων να γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΥΑ
οικ. 145116/2011, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Για απολύμανση με UV θα εξασφαλίζεται
ελάχιστη δόση 60 mWsec/cm2 στο τέλος της ζωής των λαμπτήρων και για τον σχεδιασμό του
συστήματος UV δεν θα λαμβάνεται τιμή διαπερατότητας μεγαλύτερη από 70%.
Τα επεξεργασμένα λύματα μετά το στάδιο της απολύμανσης θα πρέπει να μπορούν να
χρησιμοποιηθούν για την ικανοποίηση εσωτερικών αναγκών της εγκατάστασης σε βιομηχανικό
νερό.
8. Να προβλεφθούν αγωγοί υπερχείλισης των ακαθάρτων σε περιπτώσεις διακοπής της
λειτουργίας των αντλιοστασίων (πχ. λόγω βλάβης).
9. Στις περιπτώσεις βλαβών των αντλιοστασίων ακαθάρτων ή της εγκατάστασης
επεξεργασίας, συνεπεία των οποίων είναι αναγκαία η χρήση των αγωγών υπερχείλισης, θα
πρέπει να ενημερώνονται οι αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων.
10. Στις σωληνώσεις, αγωγούς και δεξαμενές να ληφθεί μέριμνα κατά τον υδραυλικό
υπολογισμό τους, ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα λύματα δεν παραμένουν στάσιμα.
11. Στο δίκτυο αποχέτευσης να τοποθετηθούν όλες οι απαιτούμενες διατάξεις που
απαιτούνται, για την απρόσκοπτη λειτουργία αυτού και για την προστασία της δημόσιας υγείας.
12. Να υπάρχει η κατάλληλη εφεδρεία στον εξοπλισμό της εγκατάστασης (π.χ. αντλίες,
εσχάρες, αεροσυμπιεστές) τουλάχιστον κατά 50%. Να προβλεφθεί εφεδρική ηλεκτροδότηση
μέσω ηλεκτροπαραγωγού ζεύγους (Η/Ζ).
13. Να περιορισθεί η χρήση του by-pass της απολύτως αναγκαίες ελάχιστες περιπτώσεις. Για
της περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να υπάρχει πλήρης και λεπτομερής ενημέρωση των
αρμόδιων Υπηρεσιών.
Διάθεση επεξεργασμένων λυμάτων

Για απεριόριστη άρδευση επιλεγμένων καλλιεργειών ή άλλων εκτάσεων (κατά προσέγγιση για
το διάστημα Απριλίου – Σεπτεμβρίου) θα πρέπει αυστηρά να εφαρμοστούν τα αναγραφόμενα
στο άρθρο 4 της ΚΥΑ 145116/2011 (ΦΕΚ 354/Β/8-03- 2011), όπως τροποποιήθηκε και
ισχύει. Ειδικά για την απαιτούμενη ποιότητα εκροής, αυτή θα αντιστοιχεί στα όρια του Πίνακα
3 της παραπάνω ΚΥΑ.
Κατά την περίοδο που υφίστανται αρδευτικές ανάγκες, η εκροή της Ε.Ε.Λ. να διατίθεται κατά
προτεραιότητα για την απεριόριστη άρδευση καλλιεργειών, καθώς για την άρδευση
καλλωπιστικών φυτών και δέντρων εντός του γηπέδου της Ε.Ε.Λ. Η άρδευση θα γίνεται με τη
μέθοδο της μικροάρδευσης (εντοπισμένης άρδευσης) και όχι του καταιονισμού.
Όταν δεν υπάρχουν αρδευτικές ανάγκες (κυρίως το χειμώνα) τα επεξεργασμένα λύματα της
Ε.Ε.Λ. θα διατίθενται στο πρανές του ρέματος που βρίσκεται στα δυτικά της Ε.Ε.Λ. και
συγκεκριμένα στο τμήμα αυτού που έχει καθοριστεί ως αποδέκτης, με τη με αρ. πρωτ.
84509/08-04-2021 Απόφαση Καθορισμού Αποδέκτη του Αντιπεριφερειάρχη Χανίων. Στο
συγκεκριμένο τμήμα του πρανούς του ρέματος η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων της
Ε.Ε.Λ. θα γίνεται πολυσημειακά με αγωγό εβδομήντα (50) μέτρων.
Σε περίπτωση ανάγκης προβλέπεται η μεταφορά των λυμάτων με βυτιοφόρα στην ΕΕΛ Χανίων,
14. Αρμόδιος φορέας για τη λειτουργία και συντήρηση της Ε.Ε.Λ. (Φορέας Παροχής) καθώς και
των αρδευτικών δικτύων, Φορέας Διαχείρισης και Χρήστης του ανακτημένου νερού να οριστεί
ο Δήμος Σφακίων με την τεχνική της υπηρεσία.
Ο Φορέας Παροχής να ορίσει υπεύθυνο λειτουργίας τα στοιχεία του οποίου θα κοινοποιήσει
στην αδειοδοτούσα αρχή.
15. Η επαναχρησιμοποίηση του ανακτημένου νερού θα γίνεται για άρδευση χωρίς περιορισμούς,
σύμφωνα με τους όρους και τους περιορισμούς των σχετικών (16), (22), (24) & (25). Η
άρδευση των καλλιεργειών με επεξεργασμένα λύματα να πραγματοποιείται από Απρίλιο έως
Σεπτέμβριο. Η αρδευτική δόση των καλλιεργειών να μην υπερβαίνει την δυνητική
εξατμισοδιαπνοή τους. Η άρδευση θα γίνεται με τη μέθοδο «στάγδην».
Τα όρια των μικροβιολογικών, συμβατικών και χημικών παραμέτρων για την περίπτωση της
επαναχρησιμοποίησης επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων για απεριόριστη άρδευση σύμφωνα
με τα σχετικά (14) και (16) είναι:
Βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο ≤ 10 mg/l για το 80% των δειγμάτων

(BOD5)
Ολικά Αιωρούμενα στερεά (ΤSS) ≤ 1 mg/l για το 80% των δειγμάτων
Total coli (TC) ≤ 2απ./100 ml, για το 80% των
δειγμάτων και
≤ 20απ./100 ml,για το 95% των
δειγμάτων
Θολότητα (NTU) ≤ 2 διάμεση τιμή
Ολικό Άζωτο <15 mg/l
+ < 2 mg/lt
Αμμωνιακό άζωτο (NH4 - N)
Στον Πίνακα 5, του Παραρτήματος ΙΙΙ της σχετικής (16) ΚΥΑ αναφέρονται τα επιθυμητά
αγρονομικά χαρακτηριστικά των προς άρδευση επαναχρησιμοποιούμενων λυμάτων.
Όσον αφορά την απολύμανση με UV θα εξασφαλίζεται ελάχιστη δόση 60 mWsec/cm2 στο
τέλος της ζωής των λαμπτήρων και για τον σχεδιασμό του συστήματος UV δεν θα λαμβάνεται
τιμή διαπερατότητας μεγαλύτερη από 70%.
16. Η αδειοδοτούσα αρχή διατηρεί το δικαίωμα απαίτησης τροποποίησης του συστήματος
διάθεσης ανακτημένου νερού της δραστηριότητας αν αυτό αποδειχθεί, κατά τη διάρκεια
λειτουργίας του, ανεπαρκές.
17. Ο Φορέας Παροχής να πραγματοποιεί όλους τους απαιτούμενους ελέγχους και τις εργασίες
συντήρησης της Ε.Ε.Λ και των δικτύων διάθεσης της εκροής της εγκατάστασης.
18. Να προβλεφθεί σημείο για τη διενέργεια δειγματοληψιών μετά τη δεξαμενή απολύμανσης
και πριν τη διάθεση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων.
Για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων να εφαρμόζονται κατάλληλες
διεθνείς εργαστηριακές πρακτικές, με στόχο τη μείωση στο ελάχιστο της αποικοδομήσεως των
δειγμάτων μεταξύ συλλογής και αναλύσεως. Πρέπει να τηρούνται οι διατάξεις των σχετικών
(14) και (16), οι οποίες αναφέρονται στη συχνότητα, το σημείο συλλογής των δειγμάτων, τον
αριθμό αυτών, κλπ.
Ο Φορέας Λειτουργίας του έργου υποχρεούται να τηρεί αρχείο με εργαστηριακές αναλύσεις για
όλα τα στάδια λειτουργίας της μονάδας και προγράμματος παρακολούθησης της ποιότητας των
επεξεργασμένων λυμάτων και του αποδέκτη. Συγκεκριμένα να καταγράφονται στοιχεία όπως
βλάβες, εργασίες συντήρησης (τακτικές-έκτακτες), μετρήσεις ποιοτικών χαρακτηριστικών
εκροής, προκειμένου να είναι δυνατός ο πλήρης έλεγχος της λειτουργίας της εγκατάστασης
από αρμόδιες υπηρεσίες.
Η ελάχιστη συχνότητα δειγματοληψιών και αναλύσεων των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων
σύμφωνα με τα σχετικά (14) και (16) είναι:
Βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο (BOD5) Ένα (1) δείγμα ανά μήνα

Ολικά Αιωρούμενα στερεά (ΤSS) λειτουργίας το πρώτο έτος και ένα
Ολικό Άζωτο (1) δείγμα ανά τρίμηνο λειτουργίας
τα επόμενα έτη εφόσον πληρούνται
οι όροι της ΚΥΑ 5673/400/05-
03-1997 (ΦΕΚ Β’192/14-03-1997)
Escherichia coli (άρδευση) Ένα (1) δείγμα ανά εβδομάδα
Escherichia coli (εμπλουτισμός) Ένα (1) δείγμα ανά εβδομάδα
Θολότητα – Διαπερατότητα Δύο (2) δείγματα ανά εβδομάδα
Αλατότητα (ECw), SAR, Χλωριόντα
Ένα (1) δείγμα ανά έτος
(Cl¯), pH,
19. Ο Φορέας Παροχής είναι υπεύθυνος για την παροχή εκπαίδευσης προς τους εργαζόμενους
της εγκατάστασης σχετικής με τους κανόνες και τα μέτρα ασφαλείας που επιβάλλεται να
εφαρμόζονται κατά τη λειτουργία της.
20. Ο Φορέας Παροχής και ο Φορέας Διαχείρισης να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για την
αποφυγή διαρροών προς τις επιφανειακές απορροές και τα υπόγεια ύδατα. Στην αρδευόμενη
περιοχή δεν επιτρέπεται η διάθεση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων για τον άμεσο
εμπλουτισμό υπόγειου υδροφορέα.
21. Ο Φορέας Διαχείρισης είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων
ενημέρωσης και προστασίας των χρηστών και καταναλωτών. Ειδικότερα πρέπει
i. Να τοποθετηθούν σε όλους τους χώρους, όπου γίνεται χρήση ανακτημένου νερού, κατάλληλη
σήμανση που να απεικονίζει κρουνό βρύσης επισημασμένο με το σύμβολο «Χ» και ευανάγνωστα
η φράση «ΑΝΑΚΥΚΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ – ΜΗ ΠΟΣΙΜΟ», τουλάχιστον στα Ελληνικά και στα
Αγγλικά.
ii. Οι σωληνώσεις (συμπεριλαμβανομένων των εξαρτημάτων σύνδεσης και των κρουνών) που
θα εξυπηρετούν το δίκτυο του ανακυκλωμένου νερού να ξεχωρίζουν από το δίκτυο ύδρευσης
με κατάλληλο τρόπο.
iii. Tα όρια της περιοχής διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων να απέχουν τουλάχιστον 30
μ. από φρέατα ή πηγές πόσιμου ύδατος και 15 μ. από σωλήνες υδραγωγείου.
22. Ο Φορέας Διαχείρισης να διακόπτει τη διάθεση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων
προς επαναχρησιμοποίηση όταν δεν ικανοποιούνται οι απαιτήσεις της εκροής (ανάλογα με τον
τρόπο επαναχρησιμοποίησης), όπως αυτές ορίζονται στην παρούσα.
Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τα επεξεργασμένα υγρά απόβλητα δεν πληρούν τους όρους
και τις προϋποθέσεις των σχετικών (16), (22) και (24) για την διάθεση τους, αυτά να
μεταφέρονται με βυτιοφόρα σε κατάλληλα αδειοδοτημένο φορέα υποδοχής.
23. Εάν ο Φορέας Παροχής, ο Φορέας Διαχείρισης ή ο χρήστης του ανακτημένου νερού
διαπιστώσουν από τους ελέγχους που πραγματοποιούν κίνδυνο δυσμενών επιπτώσεων στο
περιβάλλον ή/και στη δημόσια υγεία, το γνωστοποιούν άμεσα στην Διεύθυνση Υδάτων της
Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, προκειμένου να καθοριστούν από κοινού, σε συνεργασία
με τις αρμόδιες Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας & Κοινωνικής Μέριμνας και Περιβάλλοντος &
Χωρικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Κρήτης, το είδος και το χρονοδιάγραμμα των αναγκαίων
επανορθωτικών μέτρων που πρέπει να ληφθούν.
Η τήρηση των μέτρων και του χρονοδιαγράμματος είναι ευθύνη του φορέα του έργου, που
συντάσσει και σχετική έκθεση μετά την ολοκλήρωση των μέτρων. Οι σχετικές εκθέσεις
κρατούνται στο αρχείο της εγκατάστασης και αποτελούν μαζί με όλα τα άλλα στοιχεία, το
ιστορικό λειτουργίας της. Το αρχείο αυτό θα είναι στη διάθεση των συναρμόδιων Υπηρεσιών
της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και της Περιφέρειας Κρήτης.
24. Οι φορείς του ανακτημένου νερού είναι υποχρεωμένοι να επιτρέπουν την είσοδο και να
διευκολύνουν τον έλεγχο από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
25. Ο Φορέας Παροχής να ενημερώσει εγγράφως τη Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης
Διοίκησης Κρήτης για την έναρξη της λειτουργίας της εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων και
του δικτύου διάθεσης της παραγόμενης εκροής.
26. Ο φορέας είναι υπεύθυνος για την αντιμετώπιση περιπτώσεων αστοχίας/δυσλειτουργίας
των Ε.Ε.Λ. και ειδικότερα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων αυτών στους φυσικούς
αποδέκτες.
27. Σε περίπτωση αδυναμίας χρήσης της κύριας λύσης διάθεσης, τα επεξεργασμένα λύματα θα
μεταφέρονται στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Χανίων, σύμφωνα με το με αρ. πρωτ.
1496/06-03-2019 Έγγραφο της Δ.Ε.Υ.Α. Χανίων.
28. Για τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων στο ρέμα θα πρέπει να τηρούνται
αυστηρά τα αναγραφόμενα στην με αρ. πρωτ. …84509/08-04-2021 Απόφαση Καθορισμού
Αποδέκτη του Αντιπεριφερειάρχη Χανίων.
Τα όρια συγκέντρωσης που αναγράφονται στην Απόφαση θα επιτυγχάνονται με επεξεργασία
των υγρών αποβλήτων και όχι με αραίωση. Τα λύματα θα υφίστανται αποτελεσματική
απολύμανση και επιβάλλεται η κατασκευή φρεατίων δειγματοληψίας πριν τη διάθεσή τους στον
αποδέκτη. Οι εργαστηριακές εξετάσεις και η έκφραση των αποτελεσμάτων θα εκτελούνται με
βάση τα πρότυπα και την ισχύουσα νομοθεσία.
Δεν επιτρέπεται τέλος, η διοχέτευση ιλύος από τις εγκαταστάσεις στον αποδέκτη. Ο Δήμος
Σφακίων, ως υπεύθυνος φορέας, έχει την υποχρέωση να φροντίζει για τη συντήρηση του
αποδέκτη σε όλη την έκταση αυτού λαμβάνοντας τα απαιτούμενα μέτρα για την αποφυγή
πρόκλησης κινδύνων ή οχλήσεων, από την ανάπτυξη εντόμων, δυσοσμιών ή αντιαισθητικών
καταστάσεων. Επίσης θα μεριμνήσει έτσι ώστε στο σημείο απόρριψης να τοποθετηθούν
ενημερωτικές πινακίδες σε 2 τουλάχιστον γλώσσες που θα ενημερώνουν για την προέλευση
των διοχετευόμενων υδάτων.
29. Για τον έλεγχο των χαρακτηριστικών των επεξεργασμένων λυμάτων να οριστεί φρεάτιο
δειγματοληψίας, πριν από τη διάθεσή τους στον αποδέκτη από όπου να γίνεται συνεχής
παρακολούθηση της ποιότητας των επεξεργασμένων λυμάτων με χημικές αναλύσεις.
Να γίνεται συστηματική παρακολούθηση των παραμέτρων στον αποδέκτη με την επίβλεψη των
αρμόδιων Περιφερειακών Υπηρεσιών Περιβάλλοντος και Υγείας.
Επεξεργασία λάσπης
30. Η παραγόμενη λάσπη και τα λίπη (σε μορφή βοθρολυμάτων) που θα προκύψουν από τη
λειτουργία της Ε.Ε.Λ. να μεταφέρεται στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Χανίων,
31. Άλλως η αξιοποίηση της ιλύος θα πρέπει να ακολουθήσει κάποια από τις δράσεις του
Εθνικού και Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΚΥΑ
50910/2727/03 ΦΕΚ 1009Β) που είναι:
• Απ’ ευθείας χρήση σε αγροτικές εφαρμογές ως εδαφοβελτιωτικού υλικού, σύμφωνα με τους
όρους και περιορισμούς που τίθενται από την ΚΥΑ 80568/4225 (ΦΕΚ 641Β/7.8.91).
• Για την επανένταξη στο φυσικό περιβάλλον «τραυματισμένων» φυσικών αναγλύφων (π.χ.
ανενεργά λατομεία). Απαραίτητο είναι, πριν την τελική χρήση της ιλύος, αυτή να πληροί
περιβαλλοντικά κριτήρια συμβατά με την κείμενη νομοθεσία.
• Ξήρανση της ιλύος και χρήση αυτής ως καύσιμου ύλης.
Εξειδικευμένα μέτρα αντιρρύπανσης
32. Όλα τα στάδια της προκαταρκτικής επεξεργασίας των λυμάτων να βρίσκονται μέσα σε
κλειστές δεξαμενές με απόσμηση. Συγκεκριμένα να γίνεται:
• Συνεχές πλύσιμο των θέσεων συγκέντρωσης ακαθαρσιών και γενικά διατήρηση του
χώρου της εγκατάστασης καθαρού.
• Μείωση στο ελάχιστο της πιθανότητας αστοχίας του εξοπλισμού με συνεπή συντήρηση
από εξειδικευμένο προσωπικό.
• Επαρκή συντήρηση και έλεγχο του δικτύου προσαγωγής ακαθάρτων και του φρεατίου
εισόδου της εγκατάστασης.
33. Όλα τα θορυβώδη μηχανήματα (γεννήτριες, φυσητήρες, κλπ) θα βρίσκονται εντός
ηχομονωμένου οικίσκου ή άλλης κατάλληλης διάταξης και θα εξασφαλίζεται ότι στα όρια του
γηπέδου η στάθμη θορύβου δεν θα ξεπερνά τα επιτρεπτά όρια.
34. Να υπάρχει η κατάλληλη εφεδρεία στον εξοπλισμό της εγκατάστασης (π.χ. αντλίες,
εσχάρες, αεροσυμπιεστές, κλπ).
35. Το γήπεδο της εγκατάστασης να απομονωθεί οπτικά από τις γύρω εκτάσεις και την
ευρύτερη περιοχή, με τη δημιουργία περιμετρικά (από όλες τις μεριές της εγκατάστασης) ενός
φράκτη περίφραξης που θα αποτελείται από αειθαλή δέντρα και ταχυαξή αναρριχώμενα
ενδημικά φυτά.
Τα επεξεργασμένα λύματα να χρησιμοποιούνται και για το πότισμα του πρασίνου στο χώρο της
εγκατάστασης.
36. Ο χώρος κατασκευής και λειτουργίας του έργου να έχει περίφραξη και κεντρική πόρτα που
να κλειδώνει με ασφάλεια, για αποφυγή άτυπων επισκέψεων ατόμων της περιοχής, απουσία
του εργαζομένου προσωπικού ή και για αποφυγή βανδαλισμών.
37. Να προβλεφθεί εναλλακτική διάταξη παροχής ρεύματος στα αντλιοστάσια και την Ε.Ε.Λ.
για τις περιπτώσεις διακοπών παροχής ηλεκτρικού ρεύματος του δικτύου.
38. Ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί από το φορέα λειτουργίας του έργου στη σύνδεση
οποιασδήποτε παραγωγικής μονάδας με το αποχετευτικό δίκτυο, ώστε να αποφευχθεί η
είσοδος ουσιών που θα δημιουργήσουν λειτουργικό πρόβλημα στη μονάδα. Θα πρέπει να
υπάρχει συνεχής επαφή του φορέα λειτουργίας του έργου με τις παραγωγικές μονάδες, που θα
συνδέονται με το αποχετευτικό δίκτυο, καθώς και παρακολούθηση της ποιότητας των
εισερχομένων στο δίκτυο, υγρών αποβλήτων.
Όπου απαιτείται, να γίνεται προεπεξεργασία των υγρών αποβλήτων στο χώρο που παράγονται,
προτού διατεθούν στο δίκτυο αποχέτευσης. Η διάθεση να γίνεται εφόσον η ποιοτική σύσταση
των αποβλήτων δεν διαφέρει αισθητά από το μέσο όρο σύστασης των αστικών λυμάτων. Οι
προϋποθέσεις διοχέτευσης βιομηχανικών αποβλήτων σε δίκτυα αποχέτευσης αναφέρονται στο
άρθρο 8 της ΚΥΑ 5673/400/1997. Σε κάθε περίπτωση η διάθεση των παραπάνω
βιομηχανικών αποβλήτων πρέπει να έχει λάβει την αναγκαία αδειοδότηση, σύμφωνα με τις
διατάξεις της ΚΥΑ 5673/400/1997 (άρθρο 8).
Αποκλείεται η διάθεση των προεπεξεργασμένων αποβλήτων μαζί με τα επεξεργασμένα λύματα
στον αποδέκτη.
Δ4. Αποκατάσταση, μερική ή σταδιακή ή οριστική παύση λειτουργίας του έργου

1. Μετά την οριστική παύση λειτουργίας του έργου, ο κύριος του οφείλει να λάβει να
απαραίτητα μέτρα για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος και της περιοχής επέμβασης, και
την απομάκρυνση όλων των στοιχείων του έργου που ενδέχεται να προκαλέσουν βλάβη στο
περιβάλλον ή να αποτελέσουν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια (έλαια,
ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, κλπ.). Ο μηχανολογικός εξοπλισμός να αξιοποιηθεί κατά το
δυνατόν, εν όλω ή εν μέρει, ανακυκλούμενος και σε κάθε περίπτωση διατιθέμενος σύμφωνα με
τις ισχύουσες διατάξεις. Σε κάθε περίπτωση να διατηρείται ο εξωτερικός περιβάλλον χώρος
της εγκατάστασης καθαρός.
2. Ισχύουν όλα τα επανορθωτικά μέτρα που προτείνονται στη ΜΠΕ του έργου που συνοδεύει
την παρούσα, εφόσον δεν έρχονται σε αντίθεση με τα παραπάνω.
Δ5 Έκτακτα περιστατικά ρύπανσης ή υποβάθμισης του περιβάλλοντος

1. Ο κύριος του έργου οφείλει να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να υλοποιηθούν όλα τα
προβλεπόμενα στη ΜΠΕ και στην παρούσα απόφαση, ώστε να αντιμετωπιστούν τυχόν
απρόβλεπτα προβλήματα για την περιοχή. Από τον κύριο του έργου να οριστεί υπεύθυνος για
την εφαρμογή των όρων της παρούσας απόφασης.
2. Ο φορέας λειτουργίας του έργου θα πρέπει να μεριμνά ώστε να υπάρχει προσωπικό και σε
έκτακτες περιπτώσεις.
3. Ο φορέας του έργου να επιλαμβάνεται αμέσως των βλαβών, ιδίως όταν προκύπτει ρύπανση
του περιβάλλοντος. Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει αμέσως να ενημερώνεται η Δ/νση
Περιβάλλοντος & Χωρικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Κρήτης.
Δ6 Πρόγραμμα παρακολούθησης και εκθέσεις

1. Ο αρμόδιος φορέας λειτουργίας του έργου υποχρεούται 1) να ανταποκρίνεται σε κάθε αίτημα
των αρμοδίων αρχών για χορήγηση στοιχείων που αφορούν τη διαχείριση των αποβλήτων και
γενικότερα ζητήματα προστασίας περιβάλλοντος, 2) να συμμορφώνεται σε συστάσεις
υποδείξεις των αρμόδιων ελεγκτικών οργάνων τήρησης της κείμενης περιβαλλοντικής
νομοθεσίας και 3) να τηρεί όλες τις Υποχρεώσεις που απορρέουν από το σύνολο των αδειών
που διαθέτει.
2. Ο αρμόδιος φορέας θα διατηρεί και θα εφαρμόζει ολοκληρωμένο σύστημα
περιβαλλοντικής διαχείρισης, σχέδιο αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης και πρόγραμμα
παρακολούθησης με έλεγχο και παρακολούθηση των παραγόμενων αποβλήτων.
3. Για τη σωστή λειτουργία της μονάδας απαιτούνται τακτικοί εργαστηριακοί έλεγχοι, επίβλεψη
χειρισμών από επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό. Ο φορέας λειτουργίας του έργου να είναι
υπεύθυνος για την πρόβλεψη ειδικευμένου προσωπικού και μέσων για την παρακολούθηση της
λειτουργίας, τη συντήρηση και τον έλεγχο της απόδοσης του έργου, με στόχο την προστασία
του περιβάλλοντος.
Η υπεύθυνη τεχνική επίβλεψη λειτουργίας και συντήρησης της εγκατάστασης να γίνεται όπως
προβλέπεται από το Π.Δ. 274/97.
4. Προκειμένου να αντιμετωπίζονται έγκαιρα και αποτελεσματικά, πιθανές περιπτώσεις
αστοχίας/δυσλειτουργίας της μονάδας, να τηρείται «Οδηγός λειτουργίας και συντήρησης της
μονάδας», στον οποία θα περιλαμβάνονται οδηγίες με ακριβή μέτρα αντιμετώπισης
αστοχίας/δυσλειτουργίας.
5. Ο αρμόδιος φορέας λειτουργίας του έργου να είναι υπεύθυνος για:
• Την εκπαίδευση του προσωπικού λειτουργίας της μονάδας
• Την τήρηση των μέτρων ασφαλείας και υγιεινής για τους εργαζομένους
• Τον τακτικό έλεγχο και τη συντήρηση του η/μ εξοπλισμού
• Την τήρηση αρχείου με εργαστηριακές αναλύσεις για όλα τα στάδια λειτουργίας της
μονάδας και προγράμματος παρακολούθησης της ποιότητας των επεξεργασμένων
λυμάτων και του αποδέκτη. Συγκεκριμένα να καταγράφονται στοιχεία όπως βλάβες,
εργασίες συντήρησης (τακτικές-έκτακτες), μετρήσεις ποιοτικών χαρακτηριστικών
εκροής, προκειμένου να είναι δυνατός ο πλήρης έλεγχος της λειτουργίας της
εγκατάστασης από αρμόδιες υπηρεσίες.
• Την εξασφάλιση εξοπλισμού προστασίας έναντι εγκεκριμένων κινδύνων
6. Ο αρμόδιος φορέας λειτουργίας του έργου οφείλει να ειδοποιεί τις αρμόδιες Υπηρεσίες,
όπως τις Δ/νσεις Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού και Δημόσιας Υγείας και
Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Κρήτης σε κάθε περίπτωση που διαπιστώνεται
ρύπανση στον αποδέκτη, όπου εκβάλουν τα επεξεργασμένα λύματα της μονάδας. Εφόσον το
επεισόδιο ρύπανσης οφείλεται σε δυσλειτουργία της μονάδας επεξεργασίας ο αρμόδιος φορέας
λειτουργίας του έργου γνωστοποιεί στις υπηρεσίες αυτές τα επανορθωτικά μέτρα που
προτίθεται να λάβει, καθώς και το συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωσή τους.
Η τήρηση των μέτρων και του χρονοδιαγράμματος είναι ευθύνη του φορέα του έργου, που
συντάσσει και σχετική έκθεση μετά την ολοκλήρωση των μέτρων. Οι σχετικές εκθέσεις
κρατούνται στο αρχείο της εγκατάστασης και αποτελούν μαζί με όλα τα άλλα στοιχεία, το
ιστορικό λειτουργίας της. Το αρχείο αυτό θα είναι στη διάθεση των συναρμόδιων Υπηρεσιών
της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και της Περιφέρειας Κρήτης καθώς και των Δ/νσεων των
συναρμόδιων Υπουργείων.
7. Ο αρμόδιος φορέας λειτουργίας του έργου με σκοπό την ενημέρωση της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, θα πρέπει να διαβιβάζει στην αρμόδια Ειδική Γραμματεία Υδάτων (Ε.Γ.Υ.) του
ΥΠΕΚΑ τον τελευταίο μήνα κάθε χρόνου τις παρακάτω πληροφορίες:
1) Εξυπηρετούμενος πληθυσμός (κάτοικοι)
2) Παροχή των εισερχομένων λυμάτων (σε m3/d)
3) Ρυπαντικά φορτία εισόδου (σε mg/l) για το BOD5
4) Ρυπαντικά φορτία εξόδου (σε mg/l) όπως: BOD5, COD, Αιωρούμενα Στερεά SS, ολικό
άζωτο, αμμωνιακό άζωτο και ολικός φωσφόρος
5) Συνδυασμό της ποιότητας εκροής των λυμάτων με την ποιότητα του αποδέκτη και
συγκεκριμένα ενδεχόμενη αλλαγή στην ποσότητα και ποιότητα των επεξεργασμένων
λυμάτων κατά τον τελευταίο χρόνο, καθώς και τυχόν μεταβολή της αφομοιωτικής και
διασκορπιστικής ικανότητας του αποδέκτη.
Πέρα των ανωτέρω που αποτελούν τις ελάχιστες απαιτήσεις αναφοράς, θα καταγράφονται
και θα αποστέλλονται στην Ειδική Γραμματεία Υδάτων (Ε.Γ.Υ.) όσα πρόσθετα στοιχεία
καθορίζονται από την Ε.Γ.Υ. μέσω σχετικών Εγκυκλίων.
τηρούνται οι διατάξεις του Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ 5673/400/1997 (ΦΕΚ 192/Β),
σχετικά με τη συχνότητα και το σημείο συλλογής των δειγμάτων, καθώς και τον αριθμό
αυτών, κλπ.
Όλες οι εργαστηριακές μετρήσεις των επεξεργασμένων λυμάτων να υποβάλλονται για
ενημέρωση στις αρμόδιες Υπηρεσίες Υγείας και Περιβάλλοντος της οικείας Περιφερειακής
Ενότητας.
Ο αρμόδιος φορέας λειτουργίας του έργου οφείλει να καταχωρεί τα τεχνικά και λειτουργικά
δεδομένα της εγκατάστασης στην Εθνική Βάση Δεδομένων των Εγκαταστάσεων
Επεξεργασίας Λυμάτων της χώρας, η οποία είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΚΑ
(www.ypeka.gr,) στην υποενότητα ‘’Υδάτινο Περιβάλλον - Διαχείριση Λυμάτων’’.
Η καταχώρηση των στοιχείων είναι υποχρεωτική, σύμφωνα με την υπ.αριθ, 421/ 30- 3-
2012 Εγκύκλιο της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων (ΑΔΑ: Β4Β70-ΩΓΚ) και πρέπει να
γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και να ολοκληρώνεται οπωσδήποτε στα τέλη κάθε
έτους, ώστε να είναι εφικτή η σύνταξη και η έγκαιρη αποστολή στην Ε.Ε. των
προβλεπόμενων εκθέσεων εφαρμογής της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ στη χώρα μας (συλλογή,
επεξεργασία και διάθεση των αστικών λυμάτων και της ιλύος).
Πέρα των ανωτέρω που αποτελούν τις ελάχιστες απαιτήσεις αναφοράς, θα καταγράφονται
και θα αποστέλλονται στην Ειδική Γραμματεία Υδάτων (Ε.Γ.Υ.) όσα πρόσθετα στοιχεία
καθορίζονται από την Ε.Γ.Υ. μέσω άλλων σχετικών Εγκυκλίων.
Δ7. Περιβαλλοντικοί όροι της ΜΠΕ

Κατά τα λοιπά ισχύουν οι όροι, μέτρα και περιορισμοί που περιγράφονται στη ΜΠΕ του έργου
που συνοδεύει την παρούσα, εφόσον δεν έρχονται σε αντίθεση με τα αναφερόμενα στις
παραπάνω παραγράφους. Το κόστος του συνόλου των έργων, δράσεων και παρεμβάσεων που
προκύπτουν από τους περιβαλλοντικούς όρους, περιορισμούς και ρυθμίσεις βαρύνουν το
φορέας του έργου.
Ε. Χρονικό διάστημα ισχύος της ΑΕΠΟ-Προϋποθέσεις για την ανανέωση/τροποποίησή

της.
Οι ανωτέρω αναφερόμενοι περιβαλλοντικοί όροι ισχύουν για δέκα (10) χρόνια από την
υπογραφή της παρούσας και με την προϋπόθεση ότι αυτοί θα τηρούνται με ακρίβεια.
Τουλάχιστον δύο (2) μήνες πριν την παρέλευση της ημερομηνίας αυτής ο ενδιαφερόμενος
οφείλει να εφοδιαστεί με Απόφαση Ανανέωσης ή παράτασης της χρονικής ισχύος της
Απόφασης Έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις.
Η παρούσα ΑΕΠΟ εξακολουθεί να ισχύει προσωρινά και μετά τη λήξη της, μέχρι την έκδοση
νέας ανανεωμένης ή τροποποιημένης απόφασης, εφόσον όμως ο υπόχρεος φορέας αιτηθεί
εγκαίρως την ανανέωση ή τροποποίησή της (τουλάχιστον δύο μήνες πριν από τη λήξη της),
υποβάλλοντας προς τούτο τα εκάστοτε απαιτούμενα δικαιολογητικά.
Για τη βελτίωση, τροποποίηση, επέκταση ή εκσυγχρονισμό βασικών χαρακτηριστικών του

έργου, όπως αυτό περιγράφεται στη ΜΠΕ, υπό τους όρους και περιορισμούς της παρούσας,
απαιτείται η τήρηση από την Αρχή περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου, της διαδικασίας
που προβλέπεται από την εκάστοτε νομοθεσία, μετά από υποβολή φακέλου τροποποίησης από
το φορέα (κατασκευής ή λειτουργίας) του έργου. Σε περίπτωση διαφοροποίησης του τελικού
σχεδιασμού που έπεται της παρούσας Απόφασης αλλά προ της κατασκευής του έργου, ο
φορέας του έργου δύναται να υποβάλλει Φάκελο Συμμόρφωσης Τελικού Σχεδιασμού, όπως
αυτός καθορίζεται στην παράγραφο 7 του άρθρου 11 του Ν. 4014/2011.
Κάθε όρος της παρούσης απόφασης δύναται να τροποποιηθεί εφόσον κατά την κατασκευή ή τη
λειτουργία του έργου προκύπτει ότι δεν προστατεύεται επαρκώς το περιβάλλον. Επίσης η
Απόφαση δύναται να τροποποιηθεί αναλόγως των αποτελεσμάτων των προγραμμάτων
παρακολούθησης του έργου, με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας
υγείας. Εξάλλου ενόψει του μεγάλου χρονικού ορίζοντα λειτουργίας του έργου, η παρούσα
Απόφαση δύναται να τροποποιηθεί, εάν τούτο απαιτηθεί προκειμένου να προσαρμοστεί στα νέα
δεδομένα στον τομέα των περιβαλλοντικών επιστημών.
ΣΤ. Λοιπές διατάξεις
1. Η παρούσα ΑΕΠΟ δεν καλύπτει θέματα ασφάλειας έναντι ατυχημάτων μεγάλης έκτασης ή
ασφάλειας και υγιεινής του προσωπικού, ούτε απαλλάσσει τον υπόχρεο φορέα από την
υποχρέωση εφοδιασμού του με άλλες άδειες, που τυχόν προβλέπονται από την κείμενη
νομοθεσία, εκδίδεται χωρίς να εξεταστούν οι τίτλοι ιδιοκτησίας του χώρου υλοποίησης του
έργου ή της δραστηριότητας, καθώς και οι όροι και περιορισμοί δόμησης των γηπέδων
(εργοταξιακοί χώροι, χώροι εναπόθεσης, κ.α.) και δεν συνεπάγεται νομιμοποίηση
οποιωνδήποτε αυθαίρετων υφιστάμενων κατασκευών για τις οποίες ισχύουν οι διατάξεις της
κείμενης νομοθεσίας περί αυθαιρέτων κατασκευών. Τα ανωτέρω στοιχεία εξετάστηκαν και
παρατίθενται στην ΜΠΕ, με ευθύνη του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας.
2. Η παρούσα ΑΕΠΟ ισχύει με την επιφύλαξη ότι δεν αντίκειται σε πολεοδομικές και άλλες
ειδικές διατάξεις που τυχόν κατισχύουν αυτής.
3. Η ΑΕΠΟ αποτελεί και άδειας διάθεσης λυμάτων σύμφωνα με το άρθρο 12 παρ.1 του Ν.
4014/2011.
4. Η παρούσα ΑΕΠΟ αντικαθιστά την με αρ. πρωτ. 1602/31-05-2013 ΑΕΠΟ.
Ζ. Έλεγχος τήρησης των περιβαλλοντικών όρων της ΑΕΠΟ

1. Η παρούσα ΑΕΠΟ, η σχετική θεωρημένη Μ.Π.Ε. (συμπεριλαμβάνονται και οι κατά
περίπτωση αναγκαίες μελέτες) και ο φάκελος που τη συνοδεύει, πρέπει να είναι διαθέσιμες
στο χώρο του εξεταζόμενου έργου και να επιδεικνύονται από τον υπόχρεο φορέα σε κάθε
αρμόδιο, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, ελεγκτικό όργανο.
2. Ο υπόχρεος φορέας έχει την υποχρέωση:
 να τηρεί στοιχεία (συμβάσεις, διάφορα παραστατικά έγγραφα, μητρώα καταγραφής
στοιχείων κ.λπ.), βάσει των οποίων θα αποδεικνύεται η συμμόρφωσή του με τους
περιβαλλοντικούς όρους της ΑΕΠΟ. Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να βρίσκονται στο
χώρο του έργου ή της δραστηριότητας.
 να επιτρέπει την είσοδο σε κάθε αρμόδιο ελεγκτικό όργανο.
 να παρέχει όλα τα απαιτούμενα στοιχεία και πληροφορίες.
 να διευκολύνει τον έλεγχο και να συμμορφώνεται στις συστάσεις − υποδείξεις των
αρμόδιων ελεγκτικών οργάνων τήρησης των διατάξεων της κείμενης περιβαλλοντικής
3. Τυχόν θέματα, που ανακύπτουν κατά την εφαρμογή της ΑΕΠΟ και δεν καλύπτονται από
τους όρους αυτής, επιλύονται βάσει της κείμενης νομοθεσίας (εθνικής και κοινοτικής) και
όπου αυτό δεν είναι δυνατόν βάσει της σχετικής θεωρημένης ΜΠΕ ή και του φακέλου που την
συνοδεύει.
4. Σε περίπτωση πρόκλησης οποιασδήποτε ρύπανσης ή άλλης υποβάθμισης του περιβάλλοντος
ή παράβασης των όρων της ΑΕΠΟ επιβάλλονται στους υπεύθυνους του έργου ή της
δραστηριότητας οι κυρώσεις που προβλέπονται από τις διατάξεις των άρθρων 28, 29 και 30
του Ν.1650/86, όπως τροποποιήθηκαν με τους Ν.3010/02, Ν. 4014/2011 και Ν. 4042/2012
και ισχύει.
Ο φορέας του έργου έχει υποχρέωση να υιοθετεί και να εφαρμόζει τα προβλεπόμενα στο
Π.Δ. 148/2009 μέτρα πρόληψης και αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημίας ή της
άμεσης απειλής πρόκλησης τέτοιας ζημίας, καθώς επίσης και να καλύπτει τις σχετικές
δαπάνες, οποιοδήποτε και αν είναι το ύψος τους, όταν προκύπτει η ευθύνη τους για την
εν λόγω ζημία καθώς και να υλοποιεί όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το
άρθρο 7 του παραπάνω διατάγματος.
Η. Δημοσιοποίηση της ΑΕΠΟ

Η παρούσα Απόφαση αναρτάται στο διαδίκτυο: α) στην δικτυακή διεύθυνση et.diavgeia.gov.gr
σύμφωνα με τον Ν. 3861/2010 (ΦΕΚ 112/Α/13-7-2010) για την «Ενίσχυση της διαφάνειας με
την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και
αυτοδιοικητικών οργάνων στο διαδίκτυο «Πρόγραμμα Διαύγεια» και άλλες διατάξεις» και β)
στον ειδικό δικτυακό τόπο για την ανάρτηση των αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων
και των αποφάσεων ανανέωσης ή τροποποίησης αυτών (δικτυακή διεύθυνση aepo.ypeka.gr),
όπως αυτός ιδρύθηκε και λειτουργεί με την ΚΥΑ 21398/2012 (ΦΕΚ 1470/Β/3-5-2012) σε
εφαρμογή του άρθρου 19α του Ν. 4014/2011.
Κατά της παρούσας Απόφασης ο κάθε ενδιαφερόμενος δύναται να προσφύγει:
A) Ενώπιον του αρμόδιου Υπουργού για παράβαση νόμου, εντός αποκλειστικής προθεσμίας
τριάντα (30) ημερών από τη δημοσίευση ή, αν η πράξη δεν δημοσιεύεται, από την
κοινοποίησή της ή άλλως από τότε που έλαβε γνώση ο ενδιαφερόμενος, όπως προκύπτει
από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 8 του Ν. 3200/1955 «Περί διοικητικής
αποκεντρώσεως» (Α’97) όπως ισχύει και των διατάξεων του άρθρου 1 παρ. 2 του Ν.
2503/1997 «Διοίκηση, Οργάνωση, Στελέχωση της Περιφέρειας κλπ.» (Α’107), καθώς και
των διατάξεων του Ν.3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της
Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης» (Α’87).
B) Στα Διοικητικά Δικαστήρια και ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Επίσης υπάρχει δυνατότητα προσφυγής ειδικά για την διαδικασία δημοσιοποίησης, σύμφωνα με
τη με αρ. 9269/470/02-03-2007 Κ.Υ.Α. «Μέσα ένδικης προστασίας του κοινού κατά πράξεων
ή παραλείψεων της Διοίκησης σχετικά με θέματα ενημέρωσης και συμμετοχής του κατά τη
διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, σύμφωνα με τα άρθρα 4 και 5 του Ν. 1650/1986,
όπως αντικαταστάθηκαν με τα άρθρα 2 και 3 του Ν. 3010/2002 (Β΄1391) και σε συμμόρφωση
με τις διατάξεις των άρθρων 3 (παρ. 7) και 4 (παρ. 4) της οδηγίας 2003/35/ΕΚ «σχετικά με
τη συμμετοχή του κοινού στην κατάρτιση ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων που αφορούν
το περιβάλλον και με την τροποποίηση όσον αφορά τη συμμετοχή του κοινού και την πρόσβαση
στη δικαιοσύνη, των οδηγιών 85/337/ΕΟΚ και 96/61/ΕΟΚ του Συμβουλίου».
Ε.Γ.Γ.
Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΝΤΗΣ
ΧΩΡ/ΚΗΣ & ΠΕΡΙΒ/ΝΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΑΥΡΑΚΗΣ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ
1. Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης
α. Δ/νση Δασών Χανίων
β. Δ/νση Υδάτων
2. Περιφέρεια Κρήτης
Π.Ε. Χανίων
α. Περιφερειακό Συμβούλιο
β. Δ/νση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού
γ. Δ/νση Τεχνικών Έργων
δ. Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής (ΠΕΧΩΠ)
3. Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων
4. Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κρήτης
6. ΥΠΕΘΑ/ΔΥΠΟ/ΓΕΕΘΑ
7. Δήμος Σφακίων
Εσωτερική Διανομή
- Χρονολογικό Αρχείο
- Στ. Δακανάλη
13. ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

13.1. Εξειδικευμένες μελέτες
1. Μελέτη Σχεδιασμού και Εφαρμογής Συστήματος Επαναχρησιμοποίησης

2. Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης

ΜΕΛΕΤΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ

1. Εισαγωγή ................................................................................................................................................... 2
2. Συνοπτική περιγραφή υφιστάμενων και σχεδιαζόμενων έργων διαχείρισης λυμάτων ................... 3
2.1. Έργα συλλογής, μεταφοράς και επεξεργασίας λυμάτων .............................................................. 3
2.2. Διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων ......................................................................................... 8
3. Υδρογεωλογικό υπόβαθρο ....................................................................................................................13
3.1. Γεωμορφολογία ...............................................................................................................................13
3.2. Γεωλογία ...........................................................................................................................................14
3.2.1. Γεωλογία Ευρύτερης περιοχής ...................................................................................................14
3.2.2. Γεωλογία στην περιοχή του έργου .........................................................................................19
3.3. Υδρογεωλογία ..................................................................................................................................21
3.3.1. Υδρολιθολογία – Συντελεστές Υδροπερατότητας .......................................................................21
3.3.2. Υδρογεωλογικές συνθήκες ευρύτερης περιοχής ........................................................................22
3.3.3. Υδρογραφικό δίκτυο ...................................................................................................................25
3.3.4. Υδροληπτικά έργα στην περιοχή του εργου ...............................................................................27
3.4. Τεκτονική ..........................................................................................................................................29
3.5. Συμπεράσματα προτάσεις ..............................................................................................................29
4. Σκοπιμότητα του έργου ..........................................................................................................................33
5. Ποιότητα εκροής προς άρδευση ...........................................................................................................36
6. Γενικά για τη διάθεση επεξεργασμένων λυμάτων στο έδαφος ..........................................................38
7. Επιλογή της μεθόδου επιφανειακής διάθεσης και διαστασιολόγηση του πεδίου διάθεσης ..........58
8. Μέτρα, περιορισμοί και παρακολούθηση λειτουργίας εγκαταστάσεων ...........................................70
8.1. Προβλέψεις ασφαλείας σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης .......................................................70
8.2. Μέτρα ασφαλείας από χρήστη ανακτημένου νερού ....................................................................71
8.3. Μέτρα ασφαλείας από Φορέα Παροχής ........................................................................................72
8.4. Δειγματοληψίες – αναλύσεις ..........................................................................................................73
Μελέτη Σχεδιασμού και Εφαρμογής Συστήματος Επαναχρησιμοποίησης σελ. 1

1. Εισαγωγή
Η παρούσα μελέτη αποτελεί τη Μελέτη Σχεδιασμού και Εφαρμογής Συστήματος
Επαναχρησιμοποίησής του έργου «Αναθεώρηση Μελέτης Έργων Διαχείρισης
Αστικών Λυμάτων Χώρας Σφακίων Δήμου Σφακίων», οποία ανατέθηκε από το
Δήμο Σφακίων στη μελετήτρια Κοσμαδάκη Μαρίνα με πτυχίο Α’ τάξης στην
κατηγορία 27 (Περιβαλλοντικές Μελέτες), με Α.Μ. 24901 και έδρα Αμνισσού 5 Τ.Κ.
71305, Ηράκλειο Κρήτης και συνοδεύει τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του
έργου.
υφιστάμενου αποχετευτικού δικτύου του οικισμού. Η εξυπηρετούμενη περιοχή του
έργου βρίσκεται στα νότια παράλια της Π.Ε. Χανίων και διοικητικά υπάγεται στην
Τοπική Κοινότητα Χώρας Σφακίων του Δήμου Σφακίων. Η Χώρα Σφακίων αποτελεί
και την έδρα του Δήμου Σφακίων. Το έργο έχει σχεδιαστεί για την εξυπηρέτηση 1.370
ισοδύναμων κατοίκων της περιοχής μελέτης για χρονικό ορίζοντα 20ετίας (Α΄ φάση)
και 1.680 ισοδύναμων κατοίκων για χρονικό ορίζοντα 40ετίας (Β΄ φάση).
Ο οικισμός της Χώρας Σφακίων διαθέτει σε μεγάλο ποσοστό αποχετευτικό δίκτυο,
το οποίο συλλέγει τα λύματά του και μέσω δύο υφιστάμενων αντλιοστασίων αυτά
οδηγούνται ανεπεξέργαστα σε βόθρο που βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της περιοχής
μελέτης. Επιπλέον η υπόλοιπη περιοχή της μελέτης δεν διαθέτει αποχετευτικά δίκτυα
και η διάθεση των λυμάτων τους γίνεται ως επί το πλείστον σε απορροφητικούς
βόθρους.
Το περιεχόμενο της παρούσας Μελέτης Σχεδιασμού και Εφαρμογής Συστήματος
Άρδευσης καθορίζεται από την Κοινή Υπουργική Απόφαση οικ. 145116/2011 ΦΕΚ
354-Β-2011 «Καθορισμός μέτρων, όρων & διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση
επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις», όπως ισχύει, και τις
επιμέρους εγκυκλίους, οδηγίες και διατάξεις που τη συνοδεύουν.

2. Συνοπτική περιγραφή υφιστάμενων και σχεδιαζόμενων έργων

διαχείρισης λυμάτων
2.1. Έργα συλλογής, μεταφοράς και επεξεργασίας λυμάτων
υφιστάμενου αποχετευτικού δικτύου του οικισμού.
Οι υφιστάμενες υποδομές διαχείρισης των λυμάτων της περιοχής, αποτελούνται
από τα εξής:
Α. Δίκτυα συλλογής των λυμάτων σε μεγάλο μέρος του οικισμού της Χώρας
Σφακίων, αποτελούμενα από βαρυτικούς αγωγούς.
Γ. Φρεάτιο κατάληξης των λυμάτων από τον τελικό καταθλιπτικό αγωγό σε
βαρυτικό αγωγό μεταφοράς.
Δ. Βαρυτικός αγωγός που συνδέει το φρεάτιο με τον κεντρικό απορροφητικό
βόθρο στα ανατολικά.

Δ. Έργα επαναχρησιμοποίησης μέρους των επεξεργασμένων λυμάτων μέσω

άρδευσης ελαιοκαλλιεργειών της περιοχής και έργα διάθεσης σε επιφανειακό

αποδέκτη (ρέμα) της περιοχής. Για το σκοπό αυτό θα κατασκευαστεί δίκτυο

άρδευσης για την εκμετάλλευση των επεξεργασμένων λυμάτων σε καλλιέργειες της
περιοχής και αγωγός μεταφοράς και διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων σε
τμήμα του παρακείμενου στη θέση της ΕΕΛ ρέμα, σε περιόδους αδυναμίας χρήσης
τους για αρδευτικούς σκοπούς.
Η μέθοδος επεξεργασίας της Ε.Ε.Λ. που προτείνεται στην παρούσα μελέτη είναι η
προεπεξεργασία με σηπτική δεξαμενή, βιολογική επεξεργασία με σύστημα
προσκολλημένης βιομάζας με πληρωτικά υλικά, προχωρημένη επεξεργασία σε
πολυστρωματικά φίλτρα άμμου-ανθρακίτη και απολύμανση με υπεριώδη ακτινοβολία
(UV).Η Ε.Ε.Λ. θα περιλαμβάνει τα παρακάτω επί μέρους τμήματα:
β) Δεξαμενή τροφοδοσίας – ανακυκλοφορίας στο σύστημα προσκολλημένης
βιομάζας
ανθρακίτη
ζ) Οικίσκος ελέγχου (χώρος ηλεκτρ. πίνακα, αποθήκευσης, ανεμιστήρα
απόσμησης, Η/Ζ & συστήματος UV)
Σφακίων και σε απόσταση περίπου 900 μ.
βρίσκονται στα ανατολικά του οικισμού της Χώρας Σφακίων, και σε απόστασεις
περίπου 100 μ. (Σ.Δ-Α3) και 600 μ. (Σ.Δ-Α4). Οι λοιπές υφιστάμενες και προς
υλοποίηση υποδομές συλλογής, μεταφοράς και διάθεσης των λυμάτων (αγωγοί,
αντλιοστάσια), χωροθετούνται σε κατάλληλες θέσεις στην ευρύτερη περιοχή μελέτης,
όπως αυτή προσδιορίστηκε παραπάνω.

Το έργο σχεδιάζεται για την εξυπηρέτηση 1.370 ισοδύναμων κατοίκων της

περιοχής μελέτης για ορίζοντα 20ετίας (Α΄ φάση) και 1.680 ισοδύναμων κατοίκων για
ορίζοντα 40ετίας (Β΄ φάση). Ο σχεδιασμός και η κατασκευή των εγκαταστάσεων
επιτρέπει προσωρινές υπερβάσεις των ονομαστικών φορτίων σχεδιασμού μέχρι ένα
ποσοστό, ώστε να υπάρχει ελαστικότητα και να μη δημιουργούνται προβλήματα
ακόμη και όταν υπάρχει μικρή υπέρβαση των φορτίων ή υπάρχει βλάβη ή απαιτείται
συντήρηση σε ένα τμήμα της Ε.Ε.Λ..
Τα χαρακτηριστικά και τα πλεονεκτήματα του συστήματος επεξεργασίας που
επιλέχθηκε είναι:
– Πλήρης κάλυψη των μονάδων προεπεξεργασίας και όλων των οχλουσών
τμημάτων (σηπτικές δεξαμενές) ώστε να μην υπάρχει καμιά όχληση στην
περιοχή, ούτε σε μερικές δεκάδες μέτρα απόσταση.
– Δεν παράγεται καθόλου βιολογική λάσπη (λυματολάσπη). Η μάζα των
καθιζάνοντων στερεών από κάθε σηπτική δεξαμενή θα είναι αρκετά
σταθεροποιημένη και η παραγόμενη ποσότητα ελάχιστη ώστε να μπορεί να
διατεθεί σε σταθμό παραλαβής και επεξεργασίας βοθρολυμάτων υφιστάμενης
Ε.Ε.Λ..
– Δεν δημιουργεί αισθητικά προβλήματα και εξουδετερώνει με μεγάλες αποδόσεις
τα παθογόνα μικρόβια των λυμάτων.
– Μεγάλη ανθεκτικότητα και ελαστικότητα σε μεταβολές του υδραυλικού και
βιολογικού φορτίου (ακόμη και σε απότομες μεταβολές φορτίων). Μεγάλη
αντοχή σε διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος.
– Χαμηλό κόστος κατασκευής και ελάχιστο κόστος λειτουργίας έναντι του
κλασικού συστήματος παρατεταμένου αερισμού και των περισσοτέρων
διαθέσιμων τεχνολογιών επεξεργασίας.
– Πολύ καλή ποιότητα εκροής, κατάλληλη για «απεριόριστη» άρδευση
καλλιεργειών.
– Δυνατότητα εύκολης μελλοντικής επέκτασης της εγκατάστασης αν αυτό
απαιτηθεί, λόγω π.χ. αύξησης του εξυπηρετούμενου πληθυσμού.
– Ευκολία προσαρμογής σε μικρό χώρο.

Η Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων θα δέχεται λύματα που προέρχονται

κυρίως από υπολείμματα τουαλέτας, απόνερα λουτρού και κουζίνας, απόνερα
καθαριότητας, εστιατόρια, ξενοδοχεία κλπ. (οικιακά ή αστικά λύματα). Σε αυτά
περιλαμβάνονται οργανικές ουσίες σε διάλυση ή αιωρούμενα σωματίδια, λίπη-έλαια,
ανόργανες ουσίες και διαλυμένα αέρια. Δεν προβλέπεται όμως να επεξεργάζεται
βιομηχανικά λύματα ή άλλα ειδικά απόβλητα, τα οποία αν διοχετευτούν στο δίκτυο
χωρίς την προβλεπόμενη από τον Νόμο προεπεξεργασία είναι δυνατόν να
επιφέρουν ανυπολόγιστες και μόνιμες βλάβες στην εγκατάσταση.
Επίσης, θα πρέπει στο αποχετευτικό δίκτυο να αποφεύγεται κατά το δυνατό η
διοχέτευση μαγειρικών λιπών και ελαίων από τις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης,
καθότι αυτά είναι πιθανό να προκαλέσουν σοβαρή δυσλειτουργία και βλάβες στο
δίκτυο και τις εγκαταστάσεις. Σχετική είναι η Υπ. Απόφ. Υ1γ/Γ.Π./οικ. 96967/2012
(ΦΕΚ 2718/Β/2012), όπου στο άρθ. 5 αναφέρεται ότι οι επιχειρήσεις μαζικής
εστίασης οφείλουν να συλλέγουν μαγειρικά λίπη και έλαια προτού εισέλθουν στην
αποχέτευση. Σημειώνεται ότι ως επιχειρήσεις μαζικής εστίασης νοούνται όχι μόνο τα
συνήθη εστιατόρια – ταβέρνες αλλά και όλοι γενικώς οι χώροι εστίασης (και εντός
ξενοδοχείων).
Στον πίνακα που ακολουθεί δίνεται ενδεικτικά μια τυπική σύνθεση των οικιακών
λυμάτων (βασισμένη σε ποσότητα λυμάτων 180 λίτρα/κατ.-ημ.).
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1: ΤΥΠΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΙΚΙΑΚΩΝ – ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ
(γραμ/κατ-ημ) (mg/lt)
Ολικά στερεά 115-170 680-1000
Πτητικά στερεά 65-85 380-500
Αιωρούμενα στερεά 35-50 200-290
Βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο 50-70 290-410
Χημικά απαιτούμενο οξυγόνο 115-125 680-730
Ολικό Άζωτο 6-17 35-100
Αμμωνία 1-3 6-18
Νιτρικά & Νιτρώδη <1 <5
Ολικός Φώσφορος 1-4 6-24
Ολικά κωλοβακτηρίδια 1010 – 1012 απ/ml
Κοπρανώδη κωλοβακτηρίδια 108 – 1010 απ/ml
Τα υδραυλικά και ρυπαντικά φορτία των λυμάτων υπολογίζονται στον παρακάτω

πίνακα:

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.2 : ΥΔΡΑΥΛΙΚΑ & ΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΥΜΑΤΩΝ

ΑΣ ΑΣ
ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (ΜΟΝΙΜΟΙ
PE1 κάτοικος 300 490 370 600
ΚΑΤΟΙΚΟΙ)
q lt/d/PE 100,00 120,00 100,00 120,00
qmax lt/d/PE 150,00 180,00 150,00 180,00
PE2 κλίνη 0 560 0 690
(ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΚΛΙΝΕΣ)
q lt/d/κλίνη 100,00 120,00 100,00 120,00
qmax lt/d/κλίνη 150,00 180,00 150,00 180,00
PE3 επισκέπτης 200 960 300 1.170
(ΗΜΕΡΗΣΙΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ)
q lt/d/επισ 25,00 26,67 25,00 26,67
qmax lt/d/επισ 30,00 40,00 30,00 40,00
MEΣΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ Qd m3/d 35,00 151,60 44,50 186,00
ΜΕΣΗ ΩΡΙΑΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (μέγιστο
ημερήσιο υδραυλικό φορτίο ανηγμένο σε Qh m3/h 2,13 9,48 2,69 11,63
ωριαία βάση)
ΑΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΩΡΙΑΙΑΣ ΑΙΧΜΗΣ --
k - 4,75 3,04 4,39 2,89
- P = 1,5+2,5(Qd,max)-1/2
ΑΠΟΔΕΚΤΟΣ ΑΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ
kδικτ. - 3,00 3,00 3,00 2,89
ΩΡΙΑΙΑΣ ΑΙΧΜΗΣ ΛΟΓΩ ΔΙΚΤΥΟΥ
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA ΜΟΝΙΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ gr BOD5/PE-
60 60 60 60
(ΜΟΝΙΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ) d
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA ΚΛΙΝΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ gr BOD5/PE-
60 60 60 60
ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΟΣ d
BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ANA ΗΜΕΡΗΣΙΟ gr BOD5/PE-
20 20 20 20
ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ d
ΟΛΙΚΟ BΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ L0 kgr BOD5/d 22,0 82,2 28,2 100,8
ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΟΙ ΙΣΟΔΥΝΑΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ
Ι.Κ. 370 1.370 470 1.680
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
gr BOD5/PE-
BOD5 ANA IΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ (ΜΕΓΙΣΤΟ) 60,0 60,0 60,0 60,0
d
gr BOD5/PE-
BOD5 ANA IΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ (ΜΕΣΟ) 50,0 50,0 50,0 50,0
d
SS ANA IΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ gr SS/PE-d 80,0 80,0 80,0 80,0
TN ANA IΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ gr TN/PE-d 10,0 10,0 10,0 10,0
TP ANA IΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΑΤΟΙΚΟ gr TP/PE-d 3,0 3,0 3,0 3,0
ΜΕΓΙΣΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΦΟΡΤΙΟ BOD5 kgr BOD5/d 22,2 82,2 28,2 100,8
ΜΕΣΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΦΟΡΤΙΟ BOD5 kgr BOD5/d 18,5 68,5 23,5 84,0
ΜΕΓΙΣΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΦΟΡΤΙΟ SS kgr SS/d 29,6 109,6 37,6 134,4
ΜΕΓΙΣΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΦΟΡΤΙΟ TN kgr TN/d 3,7 13,7 4,7 16,8
ΜΕΓΙΣΤΟ ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΦΟΡΤΙΟ TP kgr TP/d 1,1 4,1 1,4 5,0

2.2. Διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων
αρδευτικό νερό, κρίνεται επιβεβλημένη και χρήσιμη η εκμετάλλευση των λυμάτων της
περιοχής μετά την επεξεργασία στην Ε.Ε.Λ., από την οποία θα προκύπτει νερό
κατάλληλο για άρδευση. Η εκροή αυτή θα μπορεί να διατίθεται με ασφάλεια για
άρδευση ελαιοκαλλιεργειών στη γύρω περιοχή, όπως και καλλωπιστικών φυτών και
δέντρων που μπορούν να αναπτυχθούν εντός του γηπέδου της Ε.Ε.Λ.. Έτσι, το
καθαρισμένο νερό θα επαναχρησιμοποιείται για ωφέλιμο σκοπό, κάτι που έχει
ιδιαίτερη σημασία για τη συγκεκριμένη περιοχή που παρουσιάζει συχνά φαινόμενα
λειψυδρίας και έχει περισσότερες αρδευτικές ανάγκες τους θερινούς μήνες.
Επισημαίνεται άλλωστε ότι τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ,
όσο και η ελληνική νομοθεσία με την ΚΥΑ 5673/400/97, αναφέρουν για τα
επεξεργασμένα λύματα ότι «υποβάλλονται όταν κρίνεται σκόπιμο κατά
προτεραιότητα σε επαναχρησιμοποίηση» (ΚΥΑ 5673/400/97, άρθ. 10).
Για να μπορέσει επομένως να εφαρμοστεί η ζητούμενη επαναχρησιμοποίηση της
εκροής της Ε.Ε.Λ, απαιτείται η κατασκευή κατάλληλων υποδομών για τη μεταφορά
των επεξεργασμένων λυμάτων με αρδευτικό δίκτυο σε καλλιεργούμενη έκταση με
ελιές.
Για την διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων, μετά από έρευνα και διερεύνηση
των αναγκών και των δυνατοτήτων που υπήρχαν, επιλέχθηκε ως λύση κατά τη
θερινή περίοδο η επαναχρησιμοποίηση μέρους των επεξεργασμένων λυμάτων μέσω
της άρδευσης καλλιεργούμενης έκτασης με ελιές έκτασης 63 στρ. περίπου στα
νοτιοδυτικά της θέσης της Ε.Ε.Λ., σε χώρο που γειτνιάζει με ξενοδοχείο της
περιοχής. Μελλοντικά επίσης θα μπορούν να αρδεύονται και άλλες εκτάσεις
καλλιεργειών της γύρω περιοχής, εφόσον αυτές αναπτυχθούν. Παράλληλα, τμήμα
της εκροής θα χρησιμοποιείται για την άρδευση καλλωπιστικών φυτών και δέντρων
που θα αναπτυχθούν εντός του γηπέδου της Ε.Ε.Λ.
Η μέγιστη ημερήσια ποσότητα παραγόμενων επεξεργασμένων λυμάτων για τη
θερινή περίοδο της Β΄ φάσης εκτιμάται σε 279 κυβ. μέτρα, ενώ για τη χειμερινή
περίοδο η αντίστοιχη μέγιστη ποσότητα εκτιμάται σε 64,50 κυβ. μέτρα.
Στο χάρτη 1: 5.000 που επισυνάπτεται έχει προσδιοριστεί έκταση 63 στρ. για
άρδευση, καθώς και το προτεινόμενο δίκτυο μεταφοράς του αρδευτικού νερού. Εντός

αυτής δεν περιλαμβάνονται και κατοικίες και άλλες ανθρωπογενείς δραστηριότητες.

Τα αγροτεμάχια που θα αρδεύονται με την επεξεργασμένη εκροή της Ε.Ε.Λ. θα
τηρούν όλες τις προδιαγραφές και αποστάσεις ασφαλείας από υδροληψίες ύδρευσης
κλπ. Σημειώνεται βέβαια ότι μέρος της εκροής μπορεί να διατίθεται και σε
καλλωπιστικά φυτά και δέντρα που θα αναπτυχθούν εντός του γηπέδου της Ε.Ε.Λ.
Στα επόμενα κεφάλαια δίδονται περισσότερες λεπτομέρειες για την ελάχιστη
απαιτούμενη εδαφική έκταση, τα τυχόν απαιτούμενα μέτρα ασφαλείας κλπ., ώστε η
εκροή της συγκεκριμένης Ε.Ε.Λ. να διατεθεί με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στη
γύρω περιοχή για «απεριόριστη» άρδευση καλλιεργειών. Για το λόγο αυτό, εκτός των
άλλων προϋποθέσεων, η παραγόμενη εκροή της Ε.Ε.Λ. θα πρέπει να τηρεί τα όρια
του Πίνακα 3 του Παραρτήματος Ι της παραπάνω ΚΥΑ και συγκεκριμένα:

δειγμάτων)
- Αιωρούμενα στερεά S.S. ≤ 2 mg/lt (για το 80% των δειγμάτων)
δειγμάτων)
δειγμάτων)
- Αμμωνιακό άζωτο NH4+ - N< 2 mg/lt
Σημειώνεται ότι μέρος των επεξεργασμένων λυμάτων πρόκειται να διατεθούν για

την άρδευση καλλιεργούμενων εκτάσεων, με πλήρη σχεδόν απορρόφηση της
εφαρμοζόμενης ποσότητας κατά τη θερινή περίοδο (κατά προσέγγιση για το
διάστημα Απριλίου – Σεπτεμβρίου), ενώ για τις περιόδους που τα φυτικά είδη της
περιοχής έχουν ελάχιστες υδατικές ανάγκες (κατά προσέγγιση το διάστημα
Οκτωβρίου – Μαρτίου) θα υπάρχει διάθεση της εκροής στο ρέμα που έχει καθοριστεί
ως Αποδέκτης, όπως προαναφέρθηκε.
Άλλωστε, ακόμα και στην περίπτωση διήθησης μικρής ποσότητας
επεξεργασμένων λυμάτων προς το υπέδαφος στην περιοχή άρδευσης, δεν υφίσταται

κίνδυνος για τα υπόγεια ύδατα, καθότι η εκροή θα είναι υψηλής καθαρότητας και ο
υδροφορέας της περιοχής δεν χρησιμοποιείται για ανθρώπινη κατανάλωση.
Σημειώνεται ότι με την διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων στο έδαφος
επιτυγχάνεται μεγάλη μείωση σε διάφορες παραμέτρους των λυμάτων, όπως
φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.3. ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟ
ΕΔΑΦΟΣ

Όπως φαίνεται και από τον παραπάνω πίνακα που αναφέρεται στην διάθεση
πρωτοβάθμια επεξεργασμένων λυμάτων σε απορροφητικές τάφρους, η
συγκέντρωση πολλών εκ των παραμέτρων μειώνεται δραστικά σε βάθος περίπου 3 ft
(περίπου 1m) κάτω από το σημείο εφαρμογής τους, αφού το έδαφος λειτουργεί ως
ένας πολύ αποτελεσματικός παράγοντας συγκράτησης του σε διάφορες μορφές
φορτίου των λυμάτων. Στην παρούσα περίπτωση όπου θα εφαρμοσθεί επιφανειακή
διάθεση επεξεργασμένων λυμάτων υψηλής ποιότητας σε έδαφος που χαρακτηρίζεται
ως γεωργική γη, γίνεται αντιληπτό ότι δεν υφίσταται κανένας κίνδυνος επηρεασμού
των υπόγειων υδάτων.
Από τα παραπάνω, τεκμαίρεται πως δεν προβλέπεται επίδραση στους
υδροφορείς της ευρύτερης περιοχής μελέτης, όσον αφορά την διάθεση των
Με την εφαρμογή της ΚΥΑ οικ. 145116 (ΦΕΚ 354-Β-2011) «Καθορισμός μέτρων,
όρων & διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών
αποβλήτων και άλλες διατάξεις», επιβάλλεται πλέον η εκπόνηση της παρούσας
Σχεδιασμού και Εφαρμογής Συστήματος Άρδευσης. Από την παρακάτω ανάλυση
προκύπτει ότι η ελάχιστη έκταση αγροτεμαχίων που απαιτείται για άρδευση με την
εκροή της Ε.Ε.Λ. υπό συνθήκες μέγιστων παροχών (με βάση το μέγιστο
εκτιμώμενο πληθυσμό του θέρους της Α΄ φάσης – 1.680 ι.κ. και με τη μέγιστη
ημερήσια ποσότητα της θερινής περιόδου) και κατά το μήνα Απρίλιο όπου
εμφανίζονται οι λιγότερες υδατικές ανάγκες των καλλιεργειών, είναι 150,0 στρ.
περίπου.
Οι υδατικές ανάγκες του μήνα Απριλίου που είναι ο μήνας και τις μικρότερες
υδατικές ανάγκες είναι 1,52 m3/στρέμμα/ημέρα, όπως υπολογίζεται παρακάτω.
Συνεπώς, στα 63 στρέμματα που έχουν εξευρεθεί και προσδιοριστεί στο Σχ.2 κλ.
1:5.000 της ΜΠΕ, μπορεί να διατίθεται ποσότητα επεξεργασμένων λυμάτων ίση με
95,76 m3/ημέρα. Κατά τους επόμενους μήνες της αρδευτικής περιόδου, στην
έκταση αυτή μπορεί να διατίθεται ακόμα μεγαλύτερη ποσότητα επεξεργασμένων
λυμάτων, καθότι οι υδατικές ανάγκες των καλλιεργειών είναι μεγαλύτερες.
Μελλοντικά μπορούν επίσης να αρδευτούν και άλλες εκτάσεις στην ευρύτερη
περιοχή, εφόσον αναπτυχθούν καλλιέργειες.
Σε περιόδους παραγωγής επεξεργασμένων λυμάτων όπου δεν διατίθεται το
σύνολό τους για άρδευση και υπάρχει συνεχώς περίσσεια, αυτή θα διατίθεται με

διασπορά στο πρανές τμήματος του ρέματος «Σφακορύακο», όπως φαίνεται στο Σχ.
2 της ΜΠΕ, με τρόπο ασφαλή για το ρέμα, τα υπόγεια νερά και το περιβάλλον
γενικότερα. Επίσης, και τη χειμερινή περίοδο αλλά και σε κάθε περίπτωση
ύπαρξης περίσσειας επεξεργασμένων λυμάτων που δεν δύνανται να οδηγούνται
για άρδευση, αυτή θα οδηγείται για διάθεση στο προαναφερόμενο ρέμα.
Συνεπώς κατά την αρδευτική περίοδο Απριλίου - Σεπτεμβρίου, τα επεξεργασμένα
λύματα θα διατίθενται ως κύρια λύση για άρδευση των καλλιεργειών που έχουν
προσδιοριστεί και ως δευτερεύουσα (εναλλακτική) λύση, σε περιόδους μέγιστης
παραγωγής λυμάτων και κατά το τμήμα τους που δεν οδηγείται για άρδευση, αυτά θα
εκτρέπονται προς διάθεση στο τμήμα του ρέματος «Σφακορύακο» για το οποίο έχει
εκπονηθεί Μελέτη Καθορισμού Αποδέκτης επεξεργασμένων λυμάτων, προς τη
Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας Π.Ε. Χανιών.
Η άριστη ποιότητα της εκροής και η μικρή σχετικά ποσότητά της, σε συνδυασμό με
τον τρόπο διάθεσης, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η χρήση τμήματος κοντινού
ρέματος με διάθεση επί του πρανούς του αποτελεί κατάλληλη και ασφαλή
δευτερεύουσα λύση διάθεσης για την επεξεργασμένη εκροή της Ε.Ε.Λ..
Εκτός των παραπάνω λύσεων για τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων έχει
επιλεγεί λύση για έκτακτες περιπτώσεις, η μεταφορά των επεξεργασμένων λυμάτων
με βυτιοφόρα οχήματα σε άλλη Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (των Χανίων),
όταν ο επιλεγόμενος τρόπος διάθεσης (κύριος και δευτερεύων) θα ήταν ανέφικτος για
περιορισμένο διάστημα (υπάρχει έγγραφο παραλαβής στο παράρτημα από τη
Δ.Ε.Υ.Α. Χανίων). Μάλιστα, αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως λύση ανάγκης
και για ανεπεξέργαστα λύματα, στην περίπτωση δυσλειτουργίας στην Ε.Ε.Λ., σε
καμία όμως περίπτωση σε μόνιμη – σταθερή βάση. Ως τέτοια λοιπόν λύση, έκτακτης
ανάγκης, προτείνεται και για την παρούσα περίπτωση.
Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι έχουν ληφθεί επαρκή μέτρα
προστασίας του περιβάλλοντος προς αποφυγή ανεξέλεγκτης διάθεσης των λυμάτων
στο περιβάλλον.
Η εκροή θα καλύπτει τα όρια για τις παραμέτρους που έχουν οριστεί στον Πίνακα
3 του Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ οικ. 145116 (ΦΕΚ 354-Β-2011) και τα ανώτατα
επιτρεπόμενα όρια διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων που προσδιορίζονται
στην Απόφαση Καθορισμού Αποδέκτη.

3. Υδρογεωλογικό υπόβαθρο
(Η παρούσα περιγραφή έχει ληφθεί από τη Γεωλογική – Υδρογεωλογική Έκθεση για το παρόν έργο,
Μαυράκη Στ., Γεωλόγος, Ηράκλειο, Οκτώβριος 2020).
3.1. Γεωμορφολογία
Η γεωμορφολογία της ευρύτερης περιοχής οφείλεται κατά κύριο λόγο σε

ενδογενείς παράγοντες (ανύψωση της ΝΔ Κρήτης λόγω της δράσης της τεκτονικής)
και κατά δεύτερο λόγο σε εξωγενείς (διάβρωση αναγλύφου). Το υψόμετρο της
εξεταζόμενης περιοχής κυμαίνεται από 110 έως 120 μέτρα. Οι κλίσεις αναγλύφου
στην περιοχή της Ε.Ε.Λ., στην αρδευόμενη περιοχή όπως και στην περιοχή του
ρέματος χαρακτηρίζονται μικρές έως μέσες. Η ευρύτερη περιοχή του έργου
χαρακτηρίζεται γενικά ως πεδινή.
Εικόνα 1 Μεταβολή απόλυτου Υψόμετρου

Η περιοχή του γηπέδου της ΕΕΛ βρίσκεται στα ανατολικά του οικισμού της
Χώρας Σφακίων και βόρειανατολικά της περιοχής όπου θα γίνεται η
επαναχρησιμοποίηση μέσω της άρδευσης και της περιοχής διάθεσης στο πρανές του
ρέματος. Το γήπεδο αποτελεί μία κεκλιμένη επιφάνεια με μέσες τιμές μορφολογικής
κλίσης (18%). Το μέγιστο υψόμετρο συναντάται στο βορειοδυτικό όριο του γηπέδου,
και φτάνει μέχρι τα 120 μέτρα περίπου από το επίπεδο της θάλασσας. Η διεύθυνση
της μορφολογικής κλίσης του γηπέδου είναι προς τα νότια.
Η περιοχή της επαναχρησιμοποίησης με άρδευση βρίσκεται και αυτή
ανατολικά - νοτιοανατολικά του οικισμού της Χώρας Σφακίων και αποτελεί μία
κεκλιμένη επιφάνεια με μέσες τιμές μορφολογικής κλίσης (10 %). Το μέγιστο
υψόμετρο συναντάται στα ανατολικά της περιοχής, και φτάνει μέχρι τα 76 μέτρα
περίπου από το επίπεδο της θάλασσας. Η διεύθυνση της μορφολογικής κλίσης της
περιοχής είναι προς τα ανατολικά.
Όσον αφορά την περιοχή διάθεσης στο πρανές του ρέματος εκεί παρατηρούνται
μικρές έως μέσες τιμές μορφολογικής κλίσης (8%). Η διάθεση στο πρανές του
ρέματος θα ξεκινά από το υψόμετρο περίπου των 110 μέτρων. Η ροή του ρέματος
στην περιοχή διάθεσης είναι από το βορρά προς τον νότο.
3.2. Γεωλογία
3.2.1. Γεωλογία Ευρύτερης περιοχής
Η Γεωλογική δομή της Κρήτης χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη κυρίως

αλπικών και προ αλπικών πετρωμάτων τα οποία συνθέτουν ένα πολύπλοκο
οικοδόμημα τεκτονικών καλυμμάτων (Φυτρολάκης 1980, Bonneau 1984). Επιπλέων
όμως χαρακτηρίζεται και από την εμφάνιση πολλών μετά-αλπικών ιζημάτων τα οποία
καλύπτουν τις λεκάνες που χωρίζουν τα ψηλά βουνά. Το οικοδόμημα των
καλυμμάτων της Κρήτης δημιουργείται από έναν αριθμό τεκτονικών ενοτήτων που
τοποθετούνται η μία πάνω στην άλλη (εικόνα 3).

Εικόνα 3. Σχηματική απεικόνιση της γεωλογικής δομής της Κρήτης με τα αλλεπάλληλα τεκτονικά
καλύμματα (κατά Κίλια et al. 1985)
Ανάλογα με την τεκτονο-στρωματογραφική τους θέση και τη μεταμορφική τους

ιστορία (Kilias et al 1993, Fassoulas et al 1994, Fassoulas 1995), οι τεκτονικές αυτές
ενότητες χωρίζονται από μία κύρια, κανονική ρηξιγενή, ζώνη απόσπασης, σε δύο
μεγάλες ομάδες, τα ανώτερα και τα κατώτερα καλύμματα. Τα κατώτερα καλύμματα,
σε αντίθεση με τα ανώτερα καλύμματα, δέχθηκαν κατά το Άνω Ολιγόκαινο / Κάτω
Μειόκαινο, την επίδραση μιας μεταμόρφωσης σε συνθήκες Υψηλής Πίεσης / Χαμηλής
Θερμοκρασίας. Η εξαφάνιση ολόκληρων καλυμμάτων ή πετρολογικών σχηματισμών
από το οικοδόμημα των καλυμμάτων, είναι πολύ συχνή σε ολόκληρη την Κρήτη
(εικόνα 4).
Εικόνα 4. Το οικοδόμημα των καλυμμάτων της Κρήτης (Fassoulas et al. 1994)
Σύμφωνα με το σχ. 3 ‘Γεωλογικό Χάρτη’ του Παραρτήματος ο οποίος αποτελεί

απόσπασμα του γεωλογικού χάρτη του ΙΓΜΕ «Φύλλο Βρύσες» (κλίμακα 1:50.000)
αλλά και με έρευνα πεδίου, προκύπτει ότι η ευρύτερη περιοχή δομείται από τους
παρακάτω γεωλογικούς σχηματισμούς, από τους νεότερους προς τους
παλαιότερους:

• Παλαιοί κώνοι κορημάτων και πλευρικά κορήματα (Pt.s.cs)
Οι παλαιοί κώνοι κορημάτων και τα πλευρικά κορήματα αναπτύσσονται γενικά

στις εκβολές των χειμάρρων και αποτελούνται από ανθρακικές κροκαλολατύπες
ποικίλου μεγέθους, ασύνδετες μέχρι πολύ συνεκτικές, με συνδετικό υλικό
αργιλομαργαϊκό ή ανθρακικό καθώς και άμμους. Η διάβρωσή τους έχει
δημιουργήσει μικρά αυλάκια και ρυάκια, ενώ τα πλευρικά κορήματα είναι
ψευδοστρωμένα. Το πάχος τους μπορεί να φτάσει μέχρι τα 50 μέτρα. Η ηλικία
τους προσδιορίζεται στο Πλειστόκαινο.
• Μάργες (Pl.m)
Οι μάργες είναι κυρίως μαλακές και λιγότερο σκληρές, κιτρινόλευκες, με

παρεμβολές αργίλων και άμμων. Το πάχος τους είναι μικρότερο από 10 μέτρα και
είναι ηλικίας Πλειοκαίνου του νεογενούς.
• Τεκτονικό Κάλυμμα Φυλλιτικής – Χαλαζιτικής Σειράς (P-Ts)
Το τεκτονικό αυτό κάλυμμα αποτελείται από φυλλίτες, χαλαζίτες και

σχστόλιθους και παρατηρούνται μικρές εμφανίσεις στην περιοχή οι οποίες είναι
επωθημένες επάνω στους ανθρακικούς σχηματισμούς της Ιονίου ζώνης ενώ κατά
θέσεις καλύπτονται από τα κατώτερα μέλη της ζώνης Τριπόλεως. Ο σχηματισμός
αυτός αποτελείται από πετρώματα πολύ χαμηλού μέχρι χαμηλού βαθμού
μεταμόρφωσης (πρασινοσχιστολιθική φάση), όπου επικρατούν φυλλίτες,
μεταψαμμίτες, χαλαζίτες και σχιστόλιθοι ποικίλης σύστασης. Μερικές φορές, μέσα
στα πετρώματα αυτά παρεμβάλλονται μαύροι, λεπτοστρωματώδεις και
κατακερματισμένοι κρυσταλλικοί ασβεστόλιθοι. Κατά θέσεις οι σχηματισμοί της
φυλλιτικής – χαλαζιτικής σειράς διασχίζονται από αδροκρυσταλλικές φλέβες
χαλαζία πάχους μέχρι 10 cm. Η ηλικία τους προσδιορίζεται στο Πέρμιο – Ανώτερο
Τριαδικό.
• Τεκτονικό Κάλυμμα Ομαλού (Τρυπαλίου) (Ts-Jmrd)
Αποτελείται από ανακρυσταλλωμένους ασβεστολίθους έως μάρμαρα,

δολομίτες, δολιμιτικούς ασβεστόλιθους, ραουβάκες και ανθρακικά
κροκαλολατυποπαγή. Μερικές φορές στα ανθρακικά πετρώματα του Ομαλού
παρατηρούνται λεπτές κερατολιθικές ενστρώσεις χρώματος λευκού, τεφρού ή
μαύρουή και βολβοί κερατολίθων χρώματος μαύρου. Κατά θέσεις αυτά φέρουν
λεπτές μαργαϊκές παρεμβολές ή είναι μικρολατυποπαγή. Με βάση τα κοινά

πετρογραφικά γνωρίσματα των σχηματισμών του καλύμματος Ομαλού αποτελεί

τμήμα των κατώτερων σχηματισμών της Ιονίου ζώνης, εφιππευμένο επάνω
σ’αυτήν. Το πάχος του καλύμματος μπορεί να φτάνει κατά τόπους τα 400μ, ενώ η
ηλικία του προσδιορίζεται στο Ανώτερο Τριαδικό – Λιάσιο.
• Αυτόχθονη σειρά (Ιόνιος Ζώνη) (J5E5.k)
Στην ευρύτερη περιοχή ενδιαφέροντος εμφανίζονται οι πλακώδεις

ανακρυσταλλωμένοι ασβεστόλιθοι έως μάρμαρα με πυριτολίθους, οι οποίοι είναι
μεσοκρυσταλλικοί, τεφροί, τεφρόμαυροι και μαύροι, καλά στρωμένοι σε πάγκους
με πάχος που ποικίλει από λίγα εκατοστά μέχρι και 1 m. Παρουσιάζουν
ενστρώσεις, φακούς και κονδύλους πυριτολίθων, πάχους μέχρι 15 cm, των
οποίων η συχνότητα εμφάνισης δεν είναι σταθερή ούτε κατά την κατακόρυφη ούτε
κατά την οριζόντια διεύθυνση. Το πυριτικό υλικό είναι κυρίως χαλαζίας και
λιγότερο χαλκηδόνιος και το χρώμα του είναι λευκότεφρο, ιώδες και μαύρο.
Κατά θέσεις, στα μεσαία μέλη, παρατηρούνται μικρολατυποπαγή στρώματα
πάχους 30-40 cm, καθώς και παρεμβολές από τεφροπράσινους και ερυθροϊώδεις
σερικιτικούς φυλλίτες. Στα ανώτερα μέλη τους γίνονται φυλλώδεις ή μεταπίπτουν
σε πρασινίζοντες ασβεστοφυλλίτες πάχους 10 m. Μερικές φορές παρατηρούνται
εσωτερικές ολισθήσεις με αποτέλεσμα να έρχονται σε επαφή ισχυρά τεκτονισμένα
στρώματα με σχετικά αδιατάραχτα, με παράλληλη δημιουργία τεκτονικού
λατυποπαγούς. Στρωματογραφικά, ο σχηματισμός αυτός είναι ανάλογος της
«Βίγλας» της Ιονίου ζώνης και έχει μεταμορφωθεί σε συνθήκες υψηλών πιέσεων
– χαμηλών θερμοκρασιών. Το πάχος τους μπορεί να φτάσει μέχρι τα 1200 μέτρα,
ενώ η ηλικία τους προσδιορίζεται στο Δογγέριο – Ηώκαινο.

Εικόνα 5. Γεωλογική Τομή, Απόσπασμα Γεωλογικού Χάρτη Φύλλο " Φύλλο Βρύσες " κλίμακας 1:50.000

3.2.2. Γεωλογία στην περιοχή του έργου
Στα στενά όρια του γηπέδου της ΕΕΛ παρατηρούνται παλαιοί κώνοι κορημάτων
και πλευρικά κορήματα που αποτελούνται από κροκαλολατύπες οι οποίες έχουν
προέλθει από την διάβρωση των καρστικών σχηματισμών που βρίσκονται
βορειότερα. Όπως φαίνεται και στην εικόνα 6 οι κροκαλολατύπες της περιοχής είναι
συνδεδεμένες με λεπτόκοκκο υλικό, δεν παρουσιάζουν όμως μεγάλη συνεκτικότητα.
Εικόνα 2. Πρανές στην περιοχή της Ε.Ε.Λ. όπου διακρίνονται οι κροκαλολατύπες. Λήψη φωτογραφίας από
νοτιοδυτικά προς βορειοδυτικά.
Στο τμήμα του ρέματος όπου προτείνεται στο πρανές του να διατίθενται τα
επεξεργασμένα λύματα της Ε.Ε.Λ. του οικισμού της Χώρας Σφακίων, παρατηρούνται
ποτάμιες αποθέσεις που αποτελούνται από φερτά υλικά, που παρασύρθηκαν και
αποτέθηκαν από το ρέμα (εικόνα 7). Το μίγμα των φερτών υλικών δεν είναι συνεκτικό
και συνίσταται από κροκάλες, χαλίκια, άμμους που προέρχονται από τη διάβρωση
των καρστικών σχηματισμών που εμφανίζονται βορειότερα και ανάντη της στενής
περιοχής ενδιαφέροντος. Υποκείμενα των ποτάμιων αποθέσεων είναι οι παλαιοί
κώνοι κορημάτων και τα πλευρικά κορήματα.

Εικόνα 3. Περιοχή διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων στο πρανές του ρέματος. Στην περιοχή του ρέματος
διακρίνονται οι ασύνδετες κροκαλολατύπες καθώς και οι ποτάμιες αναβαθμίδες. Λήψη φωτογραφίας από βόρεια προς
νότια.
Όπως και στις άλλες δύο περιοχές και στην περιοχή της επαναχρησιμοποίησης
των επεξεργασμένων λυμάτων μέσω της άρδευσης παρατηρούνται κροκαλολατύπες,
οι οποίες είναι συνδεδεμένες με λεπτόκοκκο υλικό δεν παρουσιάζουν όμως μεγάλη
συνεκτικότητα όπως φαίνεται και στην εικόνα 8. Υποκείμενα των κορημάτων
βρίσκονται οι πλακώδεις ασβεστόλιθοι της Ιονίου Ζώνης, ενώ από τα πρανή της
περιοχής εκτιμάται ότι το πάχος των κορημάτων στην περιοχή της
επαναχρησιμοποίησης είναι μεγαλύτερο των 20 μέτρων.
Εικόνα 8 Πρανές στα βόρεια της περιοχής επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων λυμάτων μέσω της άρδευσης
όπου διακρίνονται οι κροκαλολατύπες.

3.3. Υδρογεωλογία
3.3.1. Υδρολιθολογία – Συντελεστές Υδροπερατότητας
Καρστικοί σχηματισμοί
− Υψηλής έως μέτριας υδροπερατότητας

Περιλαμβάνονται οι ανθρακικοί σχηματισμοί της Ιονίου Ζώνης
(Ανακρυσταλλωμένοι Ασβεστόλιθοι & Μάρμαρα & Δολομίτες Ts-Jik.) Στους
σχηματισμούς αυτούς αναπτύσσονται υψηλού δυναμικού υπόγειες υδροφορίες.

− Μέτριας έως μικρής υδροπερατότητας

Περιλαμβάνονται οι πλακώδεις ασβεστόλιθοι (Ασβεστόλιθοι Jm-E.k)) που
εκτείνονται βόρεια της εξεταζόμενης περιοχής. Στους σχηματισμούς αυτούς
αναπτύσσονται μέτριου δυναμικού υπόγειες υδροφορίες. Η κυκλοφορία του νερού
στους σχηματισμούς αυτούς ελέγχεται από τις παρεμβολές πυριτολίθων,
κερατολίθων και αργιλικών σχιστολίθων.
Οι μέτριας έως μικρής υδροπερατότητας σχηματισμοί παρουσιάζουν τιμές

Κοκκώδεις σχηματισμοί
− Κοκκώδεις προσχωματικές κυρίως αποθέσεις κυμαινόμενης

υδροπερατότητας.
Στη κατηγορία αυτή ανήκουν οι παλαιοί κώνοι κορημάτων και πλευρικά
κορήματα (Pt.s.cs), οι οποίοι καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση γειτνιάζουν όμως με τη
θάλασσα συνεπώς δεν έχουν υδρογεωλογική σημασία καθώς ο υπόγειος
υδροφορέας που αναπτύσσεται παρουσιάζει υφαλμύρινση.
Στις κοκκώδεις προσχωματικές αποθέσεις το εύρος τιμών του συντελεστή

υδροπερατότητας Κ δεν μπορεί να προσδιοριστεί καθώς εξαρτάται κάθε φορά από τη
γεωλογία της περιοχής και τις συνθήκες απόθεσης. Στην εξεταζόμενη περιοχή οι

αποθέσεις δεν παρουσιάζουν μεγάλη συνεκτικότητα, συνεπώς η υδροπερατότητα

αναμένεται να είναι υψηλή έως μέτρια.

3.3.2. Υδρογεωλογικές συνθήκες ευρύτερης περιοχής
Στο πλαίσιο της 1ης Αναθεώρησης του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών

Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (EL13) (Απ. Ε.Γ.: οικ.
896/2017 ΦΕΚ 4666/Β/2017) επανεξετάστηκαν τα οριοθετημένα υπόγεια υδατικά
συστήματα (ΥΥΣ) και διακρίθηκαν σε 91 και πιο συγκεκριμένα σε 47 καρστικά, 35
πορώδη και 8 ρωγμώδη χωρίς να επέλθουν κάποιες αλλαγές σε σχέση με την αρχική
οριοθέτησή τους. Αναλυτικότερα κατά την 1η Αναθεώρηση, από τα 91 υπόγεια
υδατικά συστήματα, 8 βρίσκονται σε κακή χημική και ποσοτική κατάσταση, 1 σε κακή
χημική και 1 σε κακή ποσοτική κατάσταση, τα υπόλοιπα τα 81 εμφανίζουν καλή
χημική και ποσοτική κατάσταση. Στους κωδικούς των υπόγειων υδατικών
συστημάτων μετά την αναθεώρηση τα πρώτα γράμματα από GR μετατράπηκαν σε
EL.
Σύμφωνα με την οριοθέτηση που έχει γίνει στο Σχέδιο Διαχείρισης η

υδρογεωλογική λεκάνη της εξεταζόμενης περιοχής ανήκει στο Υπόγειο Υδατικό
Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034). Λαμβάνοντας όμως
υπόψη τη γεωλογία της περιοχής η θέση της Ε.Ε.Λ., η περιοχή άρδευσης καθώς και
η περιοχή διάθεσης στο πρανές του ρέματος δεν βρίσκονται επί των ανθρακικών
σχηματισμών εντός των οποίων αναπτύσσεται το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα
σχηματισμών. Όπως φαίνεται και στο απόσπασμα του Γεωλογικού Χάρτη (Σχ.1) του
Παραρτήματος οι ανθρακικοί σχηματισμοί που τροφοδοτούν το ΥΥΣ εμφανίζονται
επιφανειακά σε απόσταση μεγαλύτερη από 800 m και ανάντη από τη θέση της Ε.Ε.Λ.
και της διάθεσης στο πρανές του ρέματος. Όσον αφορά την περιοχή όπου θα γίνεται
επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων μέσω της άρδευσης αυτή απέχει μερικά μέτρα

από την επιφανειακή εμφάνιση των ασβεστολίθων που βρίσκεται κατάντη αυτών. Το
πάχος των αποθέσεων λαμβάνοντας υπόψη τα πρανή της περιοχής εκτιμάται
μεγαλύτερο των 20 μέτρων.
Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενη παράγραφο στους παλαιούς κώνους
κορημάτων και πλευρικά κορήματα είναι πιθανό να αναπτύσσεται υδροφορία στις
στρώσεις των κροκαλοπαγών η οποία όμως λόγω του μικρού πάχους τους και της
γειτνίασης με τη θάλασσας δεν είναι εκμεταλλεύσιμη. Επίσης δεν αναμένεται τα
επεξεργασμένα λύματα να εμπλουτίσουν το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων»
(EL1300034) καθώς το σύνολο των έργων βρίσκεται σε μικρό υψόμετρο και κοντά
στην θάλασσα, συνεπώς σε πιθανή διήθηση τους κατά τη διάθεση τους στο ρέμα
αυτά θα κινηθούν εντός των παλαιών κώνων κορημάτων και πλευρικών κορημάτων
και θα καταλήξουν στη θάλασσα. Σε περίπτωση που έρθουν σε επαφή με το
καρστικό υπόβαθρο (το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034)) αυτό
είναι πιθανό να γίνει έπειτα από τη διήθηση τους εντός των κορημάτων και σε μικρή
Εντούτοις, στο παρόν κεφάλαιο θα παρατεθούν πληροφορίες που αφορούν το ΥΥΣ
«Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034) μιας και εντός των ορίων του,
όπως αυτά έχουν οριστεί στο προαναφερόμενο Σχέδιο Διαχείρισης, βρίσκονται τα
τμήματα του εξεταζόμενου έργου.
Το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034) έχει έκταση 480,73
km2 και περιλαμβάνει τις υδροφορίες που αναπτύσσονται στους Τριαδικούς έως
Ηωκαινικούς ασβεστολίθους της Ιωνίου Ζώνης και η ποιοτική και ποσοτική
κατάσταση του έχει χαρακτηριστεί ως καλή.

Θέση
Έργου
Εικόνα 4 Οριοθέτηση των υπόγειων υδατικών συστημάτων του ΥΔ δυτικής Κρήτης, πηγή Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών
Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (GR13) (ΦΕΚ 570/Β/2015) (συμπίπτει με τα όρια της 1ης
αναθεώρησης του Σχεδίου)
Σημειώνεται ότι το Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού

Διαμερίσματος Κρήτης (GR13), εγκρίθηκε με τη με Αρ. 163/2015 Απόφαση (ΦΕΚ
570/Β/2015), ενώ έχει εκδοθεί και 1η αναθεώρησή του (Απ. Ε.Γ.: οικ. 896/2017 ΦΕΚ
4666/Β/2017). Σύμφωνα με το διαχωρισμό των υπόγειων υδατικών συστημάτων
όπως αυτός γίνεται στην 1η αναθεώρηση του Σχεδίου, δεν υπάρχουν μεταβολές ως
προς το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα όπου εντάσσεται το έργο. Το ΥΥΣ έχει τα ίδια
χαρακτηριστικά όπως και πριν την αναθεώρηση του Σχεδίου και πλέον έχει κωδικό
EL1300034.
Στον πίνακα που ακολουθεί αναφέρονται οι ετήσιες απολήψεις καθώς και η
τροφοδοσία του ΥΥΣ σύμφωνα με την 1η αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης
Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (EL13).
Κωδικός Ονομασία Μέση Μέσες Άρδευση Ύδρευση Κτηνοτροφί Βιομηχανία Ποσοτική
ΥΥΣ ΥΥΣ Ετήσια Ετήσιες (106 m3) (106 m3) α (106 m3) (106 m3) Κατάστασ
Τροφοδοσία Απολήψεις η ΥΥΣ
(106 m3) (106 m3)
EL1300034 ΚΑΡΣΤΙΚΟ 290,35 24,01 11,77 12,16 0,08 0,00 Καλή
ΝΟΤΙΩΝ
ΛΕΥΚΩΝ
ΟΡΕΩΝ
Πίνακας 1: Ετήσιες απολήψεις και τροφοδοσία στα ΥΥΣ του ΥΔ Κρήτης (EL13)
Το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων»

(EL1300034), έχει οριστεί ως προστατευόμενη περιοχή προοριζόμενη προς άντληση
ύδατος για ανθρώπινη κατανάλωση σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης όπως ισχύει.

Γενικά το σύνολο των έργων δεν υπάγεται σε άλλη προστατευόμενη περιοχή

πόσιμου ύδατος του Π.Δ. 51/2007, όπως τα παραπάνω καθορίστηκαν με το
Διαμερίσματος Κρήτης (ΦΕΚ 570/Β/2015), όπως αναθεωρήθηκε και ισχύει.
3.3.3. Υδρογραφικό δίκτυο
Δυτικά της Ε.Ε.Λ. και ανατολικά της αρδευόμενης έκτασης διέρχεται ο ποταμός
«Σφακορύακο» Χανίων και σε τμήμα του πρανούς του προτείνεται να διατίθενται και
τα επεξεργασμένα λύματα.
Το ρέμα είναι 4ης τάξης κατά Strahler, έχει διεύθυνση ροής από βόρεια προς
νότια και η υφιστάμενη κοίτη του είναι φυσική. Στο μεγαλύτερο μέρος του ο ποταμός
διασχίζει το Σφακιανό Φαράγγι και εκβάλει στα νότια παράλια του νομού Χανίων. Η
υδρολογική και υδρογεωλογική λεκάνη του ποταμού Σφακορύακο με το παραποτάμιο
σύστημα απεικονίζεται στο Σχ. 2 «Χάρτης Λεκανών Απορροής» του Παραρτήματος.

Εικόνα 5. Ανάπτυξη υδρογραφικού δικτύου του «Σφακορύακου» Χανίων.

Το συνολικό μήκος του ρέματος από το τέρμα της περιοχής που προτείνεται να
παράλια του νομού Χανίων στην ευρύτερη περιοχή των Σφακίων, υπολογίζεται
περίπου σε 1100 m κατά μήκος της ροής του.
Το υδρογραφικό δίκτυο της περιοχής παρουσιάζει μικτή μορφή στο βόρειο τμήμα
του έχει δενδριτική μορφή ενώ στη συνέχεια λόγω των ρηγμάτων της περιοχής και
της μεγάλης κλίσης του εδάφους παρουσιαζει κλιμακωτή μορφή, όπου οι
δευτερεύοντες κλάδοι διατάσσονται κατά ζεύγη και κάθετα στον κύριο κλάδο. Στο
τελευταίο τμήμα του ποταμού δεν υφίστανται καθόλου δευτερεύοντες κλάδοι αλλά
μονάχα ο κεντρικός κλάδος του ποταμού, αυτό οφείλεται στη μεγάλη μορφολογική
κλίση που παρατηρείται στη λεκάνη απορροής αλλά και στη γεωλογική μετάβαση
στους παλαιούς κώνους κορημάτων και τα πλευρικά κορήματα που παρουσιάζουν
μεγάλη περατότητα.
3.3.4. Υδροληπτικά έργα στην περιοχή του εργου
Οι γεωτρήσεις της περιοχής τροφοδοτούνται από τα ανθρακικά πετρώματα

της Ιονίου Ζώνης οι οποίοι βρίσκονται υποκείμενα των παλαιών κώνων κορημάτων
και πλευρικών κορημάτων, ενώ εμφανίζονται επιφανειακά βόρεια και ανάντη της
περιοχής της Ε.Ε.Λ. και της περιοχής διάθεσης στο πρανές του ρέματος. Όσον
αφορά την περιοχή άρδευσης, όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο,
αυτή βρίσκεται στον σχηματισμό των παλαιών κώνων κορημάτων.
Στην περιοχή του εξεταζόμενου έργου και σε ακτίνα τουλάχιστον 1000m από
αυτή δεν εντοπίστηκαν υδροληπτικά έργα, όπως διαπιστώνεται και στον παρακάτω
πίνακα όπου παρουσιάζονται τα υφιστάμενα έργα αξιοποίησης υδατικών πόρων της
ευρύτερης περιοχής καθώς και η απόσταση τους τα μέρη του έργου:

Πίνακας 2. Υφιστάμενα έργα αξιοποίησης υδατικών πόρων ευρύτερης περιοχής Χώρας Σφακίων
ΒΑΘΟΣ ΑΠΟΣΤΑΣΗ
ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΑΠΟΣΤΑΣΗ
ΤΟΠΙΚΗ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΗ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝ ΥΔΡΟΛΗΠΤΙΚΟ ΑΠΟ
Α/Α ΥΔΡΟΛΗΨΙΑ ΧΡΗΣΗ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΑΠΟ ΓΗΠΕΔΟ ΑΠΟ ΡΕΜΑ
ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Χ (ΕΓΣΑ 87) Η Υ (ΕΓΣΑ 87) Υ ΕΡΓΟΥ (m) ΑΡΔΕΥΟΜΕ
ΕΕΛ (m) (m)
ΝΗ (m)
1 ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΑΡΔΕΥΣΗ ΑΝΩΠΟΛΗ ΔΡΑΓΚΟΥΣ 340 4134 4000 3690

509877 3896043
2 ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΑΡΔΕΥΣΗ ΑΝΩΠΟΛΗ ΔΡΑΓΚΟΥΣ2 - 3875 3735 3420

510129 3895960
3 ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΥΔΡΕΥΣΗ ΙΜΠΡΟΥ ΒΡΑΣΚΑΣ 120 2500 2670 2888

516241 3896049
ΠΗΓΕΣ: Δ/νση Υδάτων Αποκ. Διοίκ. Κρήτης Ιανουάριος 2018, Έρευνα πεδίου, Επεξεργασία στοιχείων .
Όσον αφορά την υδρευτική γεώτρηση, αυτή βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από τα τμήματα του εξεταζόμενη έργου, ενώ
τροφοδοτείται από τους ασβεστολίθους της Ιονίου Ζώνης, οι οποίοι δεν αναμένεται να εμπλουτιστούν από τα επεξεργασμένα
λύματα της Ε.Ε.Λ.. Από τη γεώτρηση αυτή υδροδοτείται και η Χώρα Σφακίων, συμπεριλαμβανομένων των τουριστικών
εγκαταστάσεων της περιοχής.

Μελέτη Έργων Διαχείρισης Αστικών Λυμάτων Χώρας Σφακίων Δήμου Σφακίων
3.4. Τεκτονική
Σύμφωνα με το γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ, κλίμακας 1:50.000, δεν διέρχεται κάποια
ρηγματογόνος ζώνη από την περιοχή του έργου.
3.5. Συμπεράσματα προτάσεις
Με βάση την ανάλυση του γεωμορφολογικού, γεωλογικού, τεκτονικού και

υδρογεωλογικού περιβάλλοντος, που έγινε στις προηγούμενες παραγράφους,
διαπιστώθηκαν τα εξής για την περιοχή της ΕΕΛ, την αρδευόμενη περιοχή και την περιοχή
διάθεσης στο ρέμα:
• Αποτελούν κεκλιμένες επιφάνειες με μικρές έως μέσες τιμές μορφολογικής κλίσης.

• Η εξεταζόμενη περιοχή στο σύνολο της δομείται από παλαιούς κώνους κορημάτων
και πλευρικά κορήματα που αποτελούνται κυρίως από κροκαλολατύπες οι οποίες
έχουν προέλθει από την διάβρωση των καρστικών σχηματισμών που βρίσκονται
βορειότερα. Στην εξεταζόμενη περιοχή οι κροκαλολατύπες δεν παρουσιάζουν
μεγάλη συνεκτικότητα συνεπώς η υδροπερατότητα τους αναμένεται να είναι υψηλή
έως μέτρια. Το τμήμα του ρέματος που πρόκειται να γίνεται η διάθεση των
επεξεργασμένων λυμάτων δομείται από ποτάμιες αποθέσεις υψηλής έως μέτριας
υδροπερατότητας, ενώ υποκείμενα αυτών εμφανίζονται οι κροκαλολατύπες των
παλαιών κώνων κορημάτων και πλευρικών κορημάτων.
• Από την περιοχή των τμημάτων του έργου δεν διέρχεται κάποιο ρήγμα.
• Κοντά στις περιοχές διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων δεν υπάρχουν
υδρευτικές υδροληψίες και το κοντινότερο υδρευτικό υδροληπτικό έργο είναι μία
δημοτική γεώτρηση που βρίσκεται περίπου 2.700 μ. βορειανατολικά της
εξεταζόμενης περιοχής.
Σύμφωνα με όρια που έχουν οριστεί στο εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών
Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης (GR13) (ΦΕΚ 570/Β/2015)
όπως αυτό έχει αναθεωρηθεί με το ΦΕΚ 4666/Β/2017, η υδρολογεωλογική λεκάνη της
εξεταζόμενης περιοχής ανήκει στο Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών
Ορέων» (EL1300034). Λαμβάνοντας όμως υπόψη τη γεωλογία της περιοχής, η θέση της
Ε.Ε.Λ και η περιοχή διάθεσης στο πρανές του ρέματος δεν βρίσκονται επί των ανθρακικών

σχηματισμών εντός των οποίων αναπτύσσεται το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό

Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034) αλλά επί των παλαιών κώνων κορωμάτων και
πλευρικών κορωμάτων που βρίσκονται υπερκείμενα των ανθρακικών σχηματισμών.
Όσον αφορά την περιοχή επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων λυμάτων και
αυτή βρίσκεται στον σχηματισμό των παλαιών κώνων κορημάτων, αλλά σχεδόν γειτνιάζει
με μια μικρή εμφάνιση ανθρακικού σχηματισμού, ο οποίος όμως δεν πρόκειται να
εμπλουτιστεί με τα επεξεργασμένα λύματα καθώς η ποσότητα που θα οδηγείται για
άρδευση θα είναι αυτή που θα καλύπτει τις ανάγκες των φυτών χωρίς να
πραγματοποιούνται κατεισδύσεις.
Το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034),
έχει οριστεί ως προστατευόμενη περιοχή προοριζόμενη προς άντληση ύδατος για
ανθρώπινη κατανάλωση σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης. Σημειώνεται ότι οι ανθρακικοί
σχηματισμοί που τροφοδοτούν το ΥΥΣ εμφανίζονται επιφανειακά σε απόσταση
μεγαλύτερη από 800m και ανάντη από τη θέση της Ε.Ε.Λ. και της διάθεσης στο πρανές
του ρέματος.
Συμπερασματικά σε πιθανή διήθηση τα επεξεργασμένα λύματα δεν θα
εμπλουτίσουν άμεσα το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034) καθώς η
επαναχρησιμοποίηση τους μέσω της άρδευσης καθώς και η διάθεση τους στο ρέμα
λαμβάνουν χώρα επί των παλαιών κώνων κορημάτων. Παρόλα αυτά στην παρούσα
έκθεση εξετάστηκε το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034) το οποίο
περιλαμβάνει τις υδροφορίες που αναπτύσσονται στους Τριαδικούς έως Ηωκαινικούς
ασβεστολίθους της Ιωνίου Ζώνης και η ποιοτική και ποσοτική κατάσταση του έχει
χαρακτηριστεί ως καλή.
Επιπρόσθετα, το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων»

(EL1300034) δεν υπάγεται στις περιοχές που είναι ευπρόσβλητες στη νιτρορύπανση
γεωργικής προέλευσης. Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι το εξεταζόμενο έργο είναι
σύμφωνο με το Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού
Διαμερίσματος Κρήτης (GR13).
Παρόλα αυτά, θα πρέπει να υπάρχουν επαρκή μέτρα ασφαλείας στην Ε.Ε.Λ. (π.χ.
εφεδρείες, τηλέλεγχος, κλπ) και να εξασφαλίζεται η καλή λειτουργία της, προκειμένου να
αποτραπεί κάθε πιθανότητα πρόκλησης κινδύνων στα υπόγεια και επιφανειακά νερά της
περιοχής και τη δημόσια υγεία.

Έπειτα από τα παραπάνω δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις στα επιφανειακά

ύδατα από την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων, εφόσον η ποσότητα
αυτών που θα επαναχρησιμοποιείται μέσω της άρδευσης καλλιεργειών δεν υπερβαίνει τις
υδατικές ανάγκες των καλλιεργειών και γενικά αποφεύγεται η διάθεση με ρυθμό τέτοιο που
δύναται να προκαλέσει επιφανειακή απορροή. Επίσης, ως προς τα υπόγεια ύδατα, η
επαναχρησιμοποίηση θα πραγματοποιείται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και με
δεδομένο ότι η ποσότητα που θα οδηγείται προς άρδευση θα είναι ανάλογη των
αρδευτικών αναγκών, δεν αναμένεται η διήθηση ποσότητας επεξεργασμένων λυμάτων
προς το υπέδαφος.
Όσον αφορά τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων στο ρέμα, θα υπάρχει

ασφάλεια για τα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα, τη χλωρίδα και πανίδα του ρέματος και
για την ευρύτερη περιοχή, καθώς:
1) Η επεξεργασία των λυμάτων στην ΕΕΛ θα πραγματοποιείται σε επίπεδα

τριτοβάθμιας επεξεργασίας, καθιστώντας τη διάθεσή τους στο ρέμα ως λύση
υψηλής ασφάλειας.
2) Η περιοχή δομείται από ποτάμιες αποθέσεις και υποκείμενα αυτών εμφανίζονται οι

παλαιοί κώνοι κορημάτων και τα πλευρικά κορήματα. Το πάχος των κορημάτων
στην περιοχή του ρέματος δεν είναι γνωστό καθώς δεν έχουν πραγματοποιηθεί
έρευνες στην περιοχή (γεωτρήσεις, γεωφυσικά κτλ), λαμβάνοντας όμως υπόψη το
γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ αυτό μπορεί να φτάσει και τα 50 μέτρα.
3) Κατά τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων στο ρέμα αυτά θα κινηθούν εντός
των παλαιών κώνων κορημάτων και πλευρικών κορημάτων και αναμένεται να
καταλήξουν στη θάλασσα. Σε περίπτωση που έρθουν σε επαφή με το καρστικό
υπόβαθρο (το ΥΥΣ «Καρστικό Νοτίων Λευκών Ορέων» (EL1300034)) αυτό είναι
πιθανό να γίνει έπειτα από τη διήθηση τους εντός των κορημάτων και σε μικρή
4) Το κοντινότερο υδρευτικό υδροληπτικό έργο είναι μία δημοτική γεώτρηση που

βρίσκεται περίπου 2.700 μ. βορειανατολικά της εξεταζόμενης περιοχής, και δεν
πρόκειται να επηρεαστεί η ποσότητα και η ποιότητα του νερού της από τη διάθεση
των επεξεργασμένων λυμάτων στο πρανές του ρέματος.

5) Η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων θα πραγματοποιείται μέσω διάτρητου

αγωγού σε τμήμα επί του πρανούς του ρέματος, χωρίς να δημιουργούνται
προβλήματα στα χαρακτηριστικά αυτού.
6) Η σχετικά μικρή ποσότητα των επεξεργασμένων λυμάτων και η υψηλή ποιότητά

τους διασφαλίζουν ότι δεν θα υπάρξει διατάραξη του οικοσυστήματος και της
μορφής του ρέματος.
7) Η χρήση μέρους των επεξεργασμένων λυμάτων για άρδευση καλλιεργειών κατά

τους θερινούς μήνες, οπότε και παρουσιάζουν αυξημένες παροχές, μειώνει κατά
ένα μέρος την ποσότητα που θα καταλήγει στο ρέμα. Επισημαίνεται ότι, λόγω της
μεγάλης έως μέτριας περατότητας των ποτάμιων αποθέσεων και των υποκείμενων
παλαιών κώνων κορημάτων και πλευρικών κορημάτων, ένα μέρος της εκροής θα
διηθείται και θα καταλήγει στη θάλασσα μέσω της υπόγειας απορροής και όχι μέσω
της επιφανειακής απορροής.
Επισημαίνεται ότι θα πρέπει να υπάρχει ο προβλεπόμενος έλεγχος της εκροής της

Ε.Ε.Λ. με κατάλληλες αναλύσεις, συνεχή παρακολούθηση της καλής λειτουργίας των
έργων επεξεργασίας και διάθεσης και θα υπάρχει έλεγχος του αποδέκτη από το φορέα
λειτουργίας, ώστε να τηρούνται τα όρια εκροής που θα οριστούν από την σχετική
Απόφαση Καθορισμού Αποδέκτη.
Σε ό,τι αφορά στην ποιότητα των επεξεργασμένων λυμάτων θα πρέπει στην

περίπτωση που πραγματοποιούνται κατεισδύσεις να τηρούνται οι παραμετρικές τιμές της
ΚΥΑ οικ. 145116/02-02-2011 (ΦΕΚ Β’354/2011) και συγκεκριμένα οι τιμές του Πίνακα 3
του Παραρτήματος Ι για αστική και περιαστική χρήση.

4. Σκοπιμότητα του έργου

Η ευρύτερη περιοχή των Σφακίων διαθέτει μία δυναμική οικονομία, που βασίζεται τόσο
στη κτηνοτροφία, όσο και στο θερινό τουρισμό. Οι μόνιμος πληθυσμός του, που διαμένει
κυρίως στον οικισμό της Χώρας Σφακίων, εμφανίζει σχετική σταθερότητα κατά τη διάρκεια
των ετών, σε αντίθεση με άλλες περιοχές του Δήμου Σφακίων και του Νομού Χανίων που
εμφανίζουν διαχρονικά μείωση και αύξηση του πληθυσμού αντίστοιχα. Ειδικά η παραλιακή
ζώνη της περιοχής είναι εξαιρετικά δημοφιλής και προσελκύει αρκετούς επισκέπτες και
τουρίστες. Η Χώρα Σφακίων εμφανίζει μεγάλη επισκεψιμότητα τη θερινή περίοδο, ενώ τη
χειμερινή η αντίστοιχη δραστηριότητα είναι μικρή. Για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών
έχουν αναπτυχθεί τουριστικές μονάδες, ταβέρνες – καφέ κλπ.
ανεπεξέργαστα σε βόθρο που βίσκεται στα νότιοανατολικά της περιοχής μελέτης.
των λυμάτων τους γίνεται ως επί το πλείστον σε απορροφητικούς βόθρους, συνιστώντας
μόνιμη απειλή για το περιβάλλον, την ταυτότητα της περιοχής και τη δημόσια υγεία.
μέρος τους να επαναχρησιμοποιείται για ωφέλιμο σκοπό (κάλυψη αρδευτικών αναγκών
στις καλλιέργειες της περιοχής), κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία για τη συγκεκριμένη
περιοχή που παρουσιάζει συχνά φαινόμενα λειψυδρίας και έχει περισσότερες αρδευτικές
ανάγκες τους θερινούς μήνες.
Τα παραπάνω αναδεικνύουν τη σκοπιμότητα του υπό μελέτη έργου. Οι γενικοί στόχοι

του είναι:
α) Η κατασκευή και λειτουργία εγκαταστάσεων συλλογής και μεταφοράς λυμάτων
(σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο, δίκτυα συλλογής – μεταφοράς, δίκτυα διάθεσης) με τις

ελάχιστες δυνατές οχλήσεις και τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια, οι οποίες θα εξυπηρετούν με

επάρκεια τις ανάγκες της περιοχής σήμερα και μελλοντικά.
β) Η κατασκευή και λειτουργία σύγχρονης εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων
(Ε.Ε.Λ.), που θα λειτουργεί οικονομικά, απλά, αποδοτικά, χωρίς πολύπλοκα μηχανήματα
που απαιτούν συστηματική συντήρηση, με ελάχιστη εποπτεία, ελάχιστη κατανάλωση
ενέργειας, με ελαστικότητα στις φορτίσεις και στις εποχιακές διακυμάνσεις και με ελάχιστες
οχλήσεις και επιπτώσεις για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.
γ) Ο αποτελεσματικός καθαρισμός των λυμάτων με απομάκρυνση, στον επιθυμητό
βαθμό, όλων σχεδόν των κύριων και δευτερευόντων ρυπαντικών συστατικών των
λυμάτων, (όπως των αιωρούμενων στερεών, οργανικού φορτίου, ενώσεων αζώτου και
φωσφόρου, ίχνη ανόργανων και οργανικών στοιχείων και ουσιών, μικροοργανισμών και
άλλων ρυπαντικών συστατικών).
δ) Η εκπλήρωση της βούλησης που υπάρχει σε ευρωπαϊκό και τοπικό επίπεδο για
επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων, που πλέον έχει εκφραστεί και σε
επίπεδο νομοθεσίας. Επισημαίνεται ότι τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Οδηγία
91/271/ΕΟΚ, όσο και η ελληνική νομοθεσία με την ΚΥΑ 5673/400/97, αναφέρουν για τα
επεξεργασμένα λύματα ότι «υποβάλλονται όταν κρίνεται σκόπιμο κατά προτεραιότητα σε
επαναχρησιμοποίηση» (ΚΥΑ 5673/400/97, άρθ. 10). Πλέον, με τη θέσπιση και εφαρμογή
και της ΚΥΑ οικ. 145116/2011 (ΦΕΚ 354-Β-2011) «Καθορισμός μέτρων, όρων &
διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες
διατάξεις», δίδονται οι κατάλληλες προδιαγραφές και μέτρα ώστε η εκροή της Ε.Ε.Λ. να
μπορεί διατεθεί με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στη γύρω περιοχή για
επαναχρησιμοποίηση.
ε) Η παραγωγή εκροής υψηλής ποιότητας, κατάλληλης για επαναχρησιμοποίηση σε
αρδεύσεις καλλωπιστικών ή καλλιεργειών, χωρίς μεγάλα δίκτυα και αντλιοστάσια
μεταφοράς της εκροής και η εξοικονόμηση υδατικών πόρων που μπορεί να επιτευχθεί με
την επαναχρησιμοποίηση.
Εκτός των παραπάνω στόχων, η κατασκευή και λειτουργία των παραπάνω υποδομών
διαχείρισης των λυμάτων, θα συμβάλλει:
α) Στη διαφύλαξη του φυσικού, ανθρωπογενούς και αρχαιολογικού περιβάλλοντος της
περιοχής, και της ιδιαίτερης ταυτότητάς της, που αποτελεί πολύτιμη κληρονομιά για τον
τόπο
β) Στην προστασία της δημόσιας υγείας

γ) Στην ενδυνάμωση της τοπικής οικονομίας, της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης και της
γενικότερης αναπτυξιακής πορείας της περιοχής
Γενικότερα, η ανάπτυξη σωστών και λειτουργικών υποδομών διαχείρισης των λυμάτων

αποτελούν σήμερα κρίσιμο παράγοντα για τη βιωσιμότητα της περιοχής. Δεν είναι θέμα
απλά κάλυψης τυπικών υποχρεώσεων, αλλά ουσιαστικό εργαλείο για τη βιώσιμη
ανάπτυξή της.

5. Ποιότητα εκροής προς άρδευση

Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ οικ. 145116 ΦΕΚ 354-Β-2011, και συγκεκριμένα:
- Βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο BOD5 ≤ 10 mg/lt (για το 80% των δειγμάτων)

- Total coli TC ≤ 2 αποικ./100 ml (80% των δειγμάτων)
- Αμμωνιακό άζωτο NH4+ - N< 2 mg/lt
Στην περίπτωση που η παραγόμενη εκροή υπερβαίνει τη ζήτηση από τους ιδιοκτήτες
των αγροτεμαχίων, όπως π.χ. κατά τη χειμερινή περίοδο, τότε η περίσσεια θα οδηγείται
για διάθεση επί του πρανούς τμήματος κοντινού ρέματος, με τρόπο ασφαλή για το ρέμα,
τα υπόγεια νερά και το περιβάλλον γενικότερα.
Στην περίπτωση της εναλλακτικής διάθεσης θα πρέπει να τηρούνται τα όρια εκροής που
ορίζονται σύμφωνα με τη σχετική Απόφαση Καθορισμού Αποδέκτη.
Με τις παραπάνω αναφερόμενες προδιαγραφές που θα πρέπει να καλύπτουν τα έργα
επεξεργασίας των λυμάτων, ώστε να συνάδουν με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας για την
επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων στις καλλιέργειες της περιοχής, και
με τη σχετική διαδικασία ελέγχου, δεν αναμένεται να δημιουργηθεί πρόβλημα από τη
διάθεση της εκροής, είτε με την κύρια λύση της επαναχρησιμοποίησης των
επεξεργασμένων λυμάτων είτε με τον εναλλακτικό τρόπο διάθεσης σε κοντινό ρέμα.
Όσον αφορά την εξέταση των συγκεντρώσεων στα επεξεργασμένα υγρά απόβλητα των
ουσιών που περιλαμβάνονται στην υπ. αριθ. 39626/2208/2009 ΚΥΑ (Β΄2075), που
προβλέπεται από την ΚΥΑ οικ. 145116 ΦΕΚ 354-Β-2011 για τις περιπτώσεις όπου
εφαρμόζεται εμπλουτισμός του υπόγειου υδροφορέα, παρόλο που δεν αναμένεται
διήθηση της εκροής στο υπό μελέτη έργο (λόγω της επιλεγόμενης μεθόδου άρδευσης, των
χαρακτηριστικών της αρδευόμενης περιοχής και της ύπαρξης εναλλακτικής λύσης
διάθεσης σε ρέμα), ωστόσο αυτή παρατίθεται ως επιπρόσθετη εξασφάλιση. Όπως
φαίνεται, σε όλες τις εξεταζόμενες ουσίες τα επεξεργασμένα υγρά απόβλητα θα έχουν

χαμηλότερες συγκεντρώσεις από αυτές που καθορίζονται στην παραπάνω

39626/2208/2009 ΚΥΑ.
ΠΙΝΑΚΑΣ 5.1: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΟΥΣΙΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ, ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΑ

ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΤΗΣ KYA
39626/2208/Ε130/2009 (Β’ 2075)
Ανώτερη
Ποιοτικό
συγκέντρωση στα
Α/Α Ρύπος
πρότυπο
επεξεργασμένα
λύματα
(1) Νιτρικά Άλατα 50 mg/l 15 mg/l
Δραστικές ουσίες φυτοφαρμάκων 0,1 μg/l Δεν αναμένεται
(συμπεριλαμβάνονται αντίστοιχοι μεταβολίτες, 0,5 μg/l ανιχνεύσιμη ποσότητα
(2)
προϊόντα αποικοδόμησης και αντιδράσεων) (συνολικό(2)). (λόγω της προέλευσης
(1) των λυμάτων)
(1)
Ως «φυτοφάρμακα», νοούνται τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα και τα βιοκτόνα, όπως
ορίζονται αντίστοιχα στις σχετικές διατάξεις της κείμενης εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας.
(2)
Ως «συνολικό», νοείται το άθροισμα όλων των επιμέρους φυτοφαρμάκων που ανιχνεύονται
και προσδιορίζονται ποσοτικά κατά τη διαδικασία παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένων
σχετικών προϊόντων μεταβολισμού, προϊόντων αποδόμησης και προϊόντων αντίδρασης.
ΠΙΝΑΚΑΣ 5.2: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΟΥΣΙΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ, ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ

ΑΝΩΤΕΡΕΣ ΑΠΟΔΕΚΤΕΣ ΤΙΜΕΣ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 3 ΤΗΣ
ΑΠΟΦΑΣΗΣ 1811/2011, ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΝΔΕΧΕΤΑΙ ΝΑ ΑΠΑΝΤΟΥΝ ΣΤΗ
ΦΥΣΗ Η΄/ΚΑΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ (ΜΕΡΟΣ Β, ΥΑ
1811/2011)
Α/Α Παράμετρος Ανώτερη αποδεκτή τιμή Ανώτερη
συγκέντρωση στα
επεξεργασμένα
λύματα
(1) pH 6,50-9,50 6,50-8,50
(2) Aγωγιμότητα 2500 μS/cm 2350 μS/cm
(3) Αρσενικό 10 μg/l 5,0 μg/l
(4) Κάδμιο 5 μg/l 1,0 μg/l
(5) Μόλυβδος 25 μg/l 1,0 μg/l
(6) Υδράργυρος 1,0 μg/l 1,0 μg/l
(7) Νικέλιο 20 μg/l 10,0 μg/l
(8) Ολικό χρώμιο 50 μg/l 10,0 μg/l
(9) Αργίλιο 200 μg/l 100 μg/l
(10) Αμμώνιο 0,50 mg/l 0,50 mg/l
(11) Νιτρώδη 0,50 mg/l 0,50 mg/l
(12) Χλωριούχα ιόντα 250 mg/l 250 mg/l
(13) Θειικά ιόντα 250 mg/l 50 mg/l
Άθροισμα Τριχλωροαιθυλένιου
(14) και Τετραχλωροαιθυλένιου 10 μg/l 1 μg/l

6. Γενικά για τη διάθεση επεξεργασμένων λυμάτων στο έδαφος

Η επιφανειακή διάθεση υγρών αποβλήτων στο έδαφος, μπορεί να γίνει με έναν από
τους τέσσερις συμβατικούς τρόπους διαθέσεως υγρών αποβλήτων στο έδαφος και εφόσον
τα λύματα έχουν υποστεί την απαραίτητη επεξεργασία με σκοπό την προστασία του
συστήματος διανομής, του εδάφους και των υπογείων νερών. Συνήθως πρέπει να έχουν
περάσει από κόσκινο με διάμετρο οπών μικρότερη των 2mm, με σκοπό την αποφυγή
έμφραξης του δικτύου διανομής, αυτό όμως δεν είναι απαραίτητο εφόσον έχει επιλεγεί
άλλο κατάλληλο σύστημα επεξεργασίας που δεν επιτρέπει την παρουσία στερεών στην
εκροή ικανών να δημιουργήσουν προβλήματα στο δίκτυο. Το ρυπαντικό φορτίο τους θα
πρέπει να είναι μειωμένο, ενώ το pH να κυμαίνεται μεταξύ των τιμών 6,5 – 8,5 ώστε όλα τα
θρεπτικά συστατικά των αποβλήτων να είναι αφομοιώσιμα από τα φυτά. Επίσης θα
πρέπει να είναι απαλλαγμένα από λίπη και ορισμένα ειδικά ιόντα (Na+) για να
προστατευθεί η διαπερατότητα του εδάφους και να μην δηλητηριαστούν τα φυτά.
To έδαφος κατά το πέρασμα των υγρών μέσα από τον ηθμό του επιφανειακού μανδύα
και των ριζών της βλαστήσεως εξασφαλίζει με καθαρά φυσικό τρόπο ορισμένο βαθμό
επεξεργασίας ο οποίος περιλαμβάνει πολλές διαδικασίες (φυσικές, χημικές, βιολογικές).
Ωστόσο η εφαρμογή της διάθεσης υγρών αποβλήτων στο έδαφος, απαιτεί γνώση των
βασικών ιδιοτήτων του εδάφους και των καλλιεργειών και τήρηση των απαραίτητων
κανόνων και αρχών της υγειονομικής μηχανικής. Διαφορετικά θα ακολουθήσει η
δημιουργία προβλημάτων με δυσμενείς συνέπειες για το περιβάλλον και την τύχη της
εγκατάστασης. Πιθανές αστοχίες σε συστήματα διαθέσεως στο έδαφος, καθώς και αίτια
αυτών δίνονται στον πίνακα που ακολουθεί :
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.1: ΑΣΤΟΧΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΕΩΣ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ

Σύμπτωμα Αίτιο
Επιφανειακή ροή λόγω ελαττώσεως Συσσώρευση στερεών ουσιών στο έδαφος. Φυσικές
της διαπερατότητας του εδάφους και χημικές αλλαγές στο έδαφος.
Επιφανειακή ροή λόγω οργανικής Σχηματισμός στρώματος ζωόγλοιας στην επιφάνεια
υπερφορτίσεως του εδάφους. Η ζώνη των ριζών γίνεται αναερόβια.
Αύξηση των νιτρικών του εδάφους Συγκέντρωση των ενώσεων του αζώτου στο
έδαφος και διείσδυση στα υπόγεια νερά.
Υποβάθμιση της ποιότητας της Μη ισοζυγισμένα θρεπτικά υλικά.
καλυπτικής βλαστήσεως
Συσσώρευση νερού κάτω από το Όχι αρκετή οριζόντια κίνηση του νερού στο
γήπεδο με αποτέλεσμα την απώλεια υπέδαφος για να κρατήσει το υπόγειο νερό κάτω
της καλυπτικής βλαστήσεως από τη ζώνη των ριζών.
Συγκέντρωση αλάτων με αποτέλεσμα Συμπύκνωση των αλάτων στο έδαφος λόγω
την απώλεια της βλαστήσεως εξατμίσεως και διαπνοής.
Πηγή : Environmental Protection Agency USA, 1977

Τα πιο πάνω προβλήματα μπορούν να αποφευχθούν με σωστά τεχνικά μέτρα

κατάλληλα προσαρμοσμένα στις συνθήκες της περιοχής του έργου, καθώς και τα
φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του εδάφους στο πεδίο δάθεσης.
Οι συμβατικοί τρόποι επιφανειακής διαθέσεως υγρών αποβλήτων στο έδαφος, καθώς
και τα αντίστοιχα συστήματα εφαρμογής τους δίνονται παρακάτω :
• Επιφανειακή απορροή/διάθεση
- Τεχνητή βροχή (καταιονισμός) (sprinkler irrigation)
- Eπιφανειακή άρδευση με αυλάκια ή αναχώματα (ridge and furrow)
- Άρδευση με δίκτυο σταγόνας (στάγδην) (drip irrigation)
• Άρδευση
- Άρδευση με δίκτυο σταγόνας (στάγδην) (drip irrigation)
• Ταχύρρυθμη άρδευση
• Απορρόφηση - διείσδυση
Στον παρακάτω πίνακα δίνονται συνοπτικά τα χαρακτηριστικά στοιχεία του κάθε τρόπου
επιφανειακής διαθέσεως υγρών αποβλήτων στο έδαφος :

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.2: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΡΟΠΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗΣ ΔΙΑΘΕΣΕΩΣ ΥΓΡΩΝ

ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ
ΤΡΟΠΟΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΦΟΡΤΙΣΗ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ
ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗΣ
ΣΚΟΠΟΣ ΕΔΑΦΗ cm / έτος m3/στρέμμα*μέρα
ΔΙΑΘΕΣΗΣ
• Μεγιστοποίηση
της επεξεργασίας
• Μερική Διήθηση • Εδάφη με
Επιφανειακή Απορροή
των υγρών μέτρια έως μικρή 150-750 4-20
/ διάθεση
αποβλήτων υδροπερατότητα
• Καλλιέργεια
κατά περιπτώσεις
• Εδάφη
• Μεγιστοποίηση
πρόσφορα για
Άρδευση της γεωργικής 30-150 0,5-4
αρδευτικές
παραγωγής
καλλιέργειες
• Μεγιστοποίηση • Πολύ
της επεξεργασίας διαπερατά εδάφη
Ταχύρρυθμη Άρδευση • Μεγιστοποίηση πρόσφορα για 60-300 1,5-8,5
της γεωργικής αρδευτικές
παραγωγής καλλιέργειες
• Εμπλουτισμός • Πάρα
Απορρόφηση- υπογείων νερών πολύ διαπερατά 600-
15-410
διείσδυση • Διήθηση των αμμώδη και 15.000
υγρών αποβλήτων χαλικώδη εδάφη
Είναι προφανές λοιπόν από τα παραπάνω, ότι κάθε τρόπος επιφανειακής διαθέσως
έχει ξεχωριστά χαρακτηριστικά και ο καταλληλότερος για κάθε περίπτωση εξαρτάται από
τα στοιχεία του γηπέδου, το είδος των αποβλήτων και τους ισχύοντες περιβαλλοντικούς
και υγειονομικούς κανονισμούς.
Το κάθε εδαφικό σύστημα έχει ορισμένη απορροφητική και αφομοιωτική ικανότητα. Αν
γίνει υπέρβαση, αργά ή γρήγορα θα αστοχήσει με αποτέλεσμα αντιαισθητικές καταστάσεις,
δυσοσμία, ρύπανση των υπογείων και επιφανειακών νερών και αποτυχία των
καλλιεργειών.
Για να λειτουργήσει αποδοτικά και μακροχρόνια το εκάστοτε εδαφικό σύστημα, πρέπει
να γίνει κατάλληλη εκλογή του γηπέδου και διάθεση των αποβλήτων ύστερα από την
απαραίτητη επεξεργασία, περιοδικά και με διαστήματα ανάπαυσης ώστε να εξασφαλίζεται:
• Απορρόφηση του υδραυλικού φορτίου
• Οξείδωση των οργανικών ουσιών αερόβια
• Ενσωμάτωση των αιωρούμενων στερεών στο έδαφος χωρίς φράξιμο των πόρων
• Αφομοίωση των θρεπτικών υλικών από τα φυτά
• Ισορροπία των αλάτων του Νa+ έναντι του Ca και Mg

• Επιτρεπτή συγκέντρωση ανόργανων συστατικών

• Αποδεκτές συνθήκες υγιεινής και περιβάλλοντος
Επιπροσθέτως, κατά την εκλογή του γηπέδου διάθεσης καθώς και του επιλεγόμενου
τρόπου επιφανειακής διαθέσεως υγρών αποβλήτων, πρέπει να ληφθούν υπ΄όψιν
ορισμένοι περιοριστικοί παράγοντες όπως :
• H καταλληλότητα και ο τύπος του εδάφους και της τοπογραφικής διαμορφώσεως θα
πρέπει να πληρούν τα κριτήρια εφαρμογής του επιθυμητού τρόπου επιφανειακής
διαθέσεως υγρών αποβλήτων. Υπ’ όψιν λαμβάνονται η υδατοπερατότητα και η
απορροφητικότητα του εδάφους. Επίσης η ικανότητα του εδάφους στην
απομάκρυνση και οξείδωση του οργανικού φορτίου (BOD), στην αφομοίωση
των αιωρούμενων στερεών και των θρεπτικών υλικών, καθώς και στον λόγο
προσροφήσεως του νατρίου και άλλων αλάτων, είναι σημαντικές παράμετροι και
θα πρέπει να λαμβάνονται υπ΄όψιν κατά την εκλογή του γηπέδου διάθεσης
• Η τυχόν ύπαρξη καλλιεργειών καθώς και το είδος τους, είναι παράμετροι οι οποίες
καθορίζουν τις ανάγκες σε αρδευτικό νερό, συνεπώς αποτελούν σημαντικό
παράγοντα στον σχεδιασμό ενός συστήματος επιφανειακής διαθέσεως. Υπ΄όψιν
λαμβάνονται η υδατοπερατότητα της ζώνης των ριζών καθώς και η αφομοίωση
των καλλιεργειών σε θρεπτικά υλικά.
• Σε περιοχές με συνεχείς ανέμους πάνω από 15 km/h, δεν μπορεί να εφαρμοστεί
επιφανειακή διάθεση με τεχνητή βροχή (καταιονισμός)
• Οι κλίσεις των γηπέδων δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 35%
• Τα υπόγεια νερά δεν θα πρέπει να βρίσκονται σε βάθος μικρότερο του 1,5 m από την
επιφάνεια
• Το γήπεδο θα πρέπει έχει την δυνατότητα επεκτάσεως σε μία ενδεχόμενη αύξηση
δυναμικότητας της εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων
• Το γήπεδο δεν θα πρέπει να κατακλύζεται από επιφανειακές απορροές
Α. Ανάγκες των καλλιεργειών – φυτών σε νερό

Η Εδαφική υγρασία
Έχει σημείο εκκίνησης την Υδατοχωρητικότητα (Σχ. 6.1) που αντιστοιχεί στην υγρασία
του εδάφους που προκύπτει μετά από μια έντονη βροχόπτωση ή καλή άρδευση και
καλύπτει το βάθος του ριζοστρώματος, που για τις περισσότερες ετήσιες καλλιέργειες δεν
ξεπερνάει το ένα μέτρο. Στο στάδιο αυτό το νερό έχει καλύψει όλους τους πόρους του
εδάφους και απουσιάζει εντελώς ο αέρας, ενώ το ριζικό σύστημα των φυτών ασφυκτιά

από έλλειψη οξυγόνου. Στην ίδια χρονική στιγμή έχουμε γρήγορη κίνηση του νερού προς
το υπέδαφος και επιφανειακή απορροή εφ’ όσον υπάρχει κλίση του εδάφους. Δύο με τρεις
ημέρες μετά η υγρασία του εδάφους μειούμενη έρχεται στο στάδιο της Υδατοϊκανότητας.
Είναι το στάδιο όπου στο έδαφος, τα κενά του νερού καταλαμβάνει ο αέρας και οι
υγρασιακές συνθήκες του εδάφους για τα φυτά είναι ιδανικές. Το επόμενο στάδιο μετά την
Υδατοϊκανότητα, είναι το σημείο Μόνιμης Μάρανσης των φυτών και αντιστοιχεί στο σημείο
υγρασίας του εδάφους όπου το έδαφος έχει κάποια υγρασία αλλά συγκρατείται με τόσο
μεγάλες δυνάμεις συνάφειας από τα τεμαχίδια του εδάφους που τα φυτά δεν μπορούν να
λάβουν με τις ρίζες τους και πεθαίνουν από λειψυδρία.
Όμως αρκετές ημέρες πριν τα φυτά έλθουν σ΄ αυτό το σημείο παρουσιάζουν ενδείξεις
έλλειψης νερού. Η διαφορά της εδαφικής Υγρασίας του σταδίου Υδατοϊκανότητας και του
σημείου των Ενδείξεων έλλειψης νερού στα φυτά είναι το Λεγόμενο Διαθέσιμο Νερό (Σχ.
6.1). Το διαθέσιμο νερό είναι η ποσότητα νερού που καλύπτεται με την άρδευση.
ΣΧΗΜΑ 6.1: ΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Υπολογισμός υδατικών απαιτήσεων

Οι υδατικές απαιτήσεις των καλλιεργειών ή της καλλιέργειας σε νερό εξαρτώνται από το
είδος της καλλιέργειας, ο δε ρυθμός των απαιτήσεών τους ποσοτικά και χρονικά, καθορίζει
το μέγεθος της βλάστησης που αναγκαστικά δεν ανταποκρίνεται στη βελτιστοποίηση της

παραγωγής. Όμως η μεγιστοποίηση του οικονομικού αποτελέσματος και οι ανάγκες σε

νερό μιας καλλιέργειας πρέπει πάντα να συνάδουν με την προστασία του περιβάλλοντος.
Οι υδατικές απαιτήσεις των φυτών εκφράζονται καλύτερα με αυτό που λέγεται ισοζύγιο
νερού στο ριζικό σύστημα του φυτού, που στην ουσία απεικονίζει την ισορροπία μεταξύ
εισροών και εκροών νερού.
Εισροές νερού είναι:

H βροχόπτωση της οποίας η ένταση και η διάρκεια έχει σχέση με την ποσότητα νερού
που θα εισέλθει μέσω της επιφανείας του εδάφους στη ριζόστρωμα.
H άρδευση που σχετίζεται με το ρυθμό εφαρμογής του νερού στην επιφάνεια του
εδάφους , την υγρασιακή του κατάσταση, την ταχύτητα διήθησης και την αρδευτική
δόση.
Η τριχοειδής ανύψωση του νερού από τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα και μόνο στις
περιπτώσεις που αυτός είναι σχετικά κοντά στο ριζόστρωμα.
Εκροές νερού είναι:

Η επιφανειακή απορροή που είναι δυνατό να προκύψει από μια έντονη βροχόπτωση
υψηλής έντασης και μεγάλης διάρκειας, όπως επίσης και από μία υπεράρδευση, και το
πρόβλημα επιτείνεται στην περίπτωση που το έδαφος έχει κάποια κλίση.
Η βαθιά διήθηση, μία μορφή εκροής ή απώλειας που συμβαίνει ούτως ή άλλως, μετά
από μια καλή βροχή ή άρδευση, με έντονους ρυθμούς τις 2-3 πρώτες ημέρες και αρκετές
ημέρες μετά με χαμηλούς ρυθμούς.
Η εξατμισοδιαπονή (ΕΤp), είναι το σύνθετο φαινόμενο της απώλειας νερού από το φυτό
με την διαπνοή (από τους ιστούς του φυτού), μέσω των στοματίων του φυλλώματος με τη
μορφή υδρατμών και ανταλλαγής αερίων, της εξάτμισης υγρασίας από την επιφάνεια του
φυλλώματος, και της εξάτμισης νερού από την γυμνή επιφάνεια του εδάφους. Η
εξατμισοδιαπνοή (ΕΤp) είναι ένας δείκτης του πόσο νερό χρειάζονται οι καλλιέργειες για
την άριστη ανάπτυξη και παραγωγικότητα. Άρα η εκτίμηση της εξατμισοδιαπνοής (ΕΤp),
αντιστοιχεί με την εκτίμηση των υδατικών αναγκών των φυτών, για την απόληψη
θρεπτικών από το έδαφος, την φωτοσύνθεση, τη δέσμευση ηλιακής ενέργειας και άνθρακα
ως CO2 από την ατμόσφαιρα και την διαπνοή υδρατμών. Η ένταση της ροής του νερού
από το φύλλωμα ή από το έδαφος (εξάτμιση) προς την ατμόσφαιρα, εξαρτάται από την
κινητικότητα των υδρατμών, την υγρασία,τη θερμοκρασία και την ταχύτητα του ανέμου
πλησίον της κόμης του φυτού.

Η επιφανειακή απορροή θα μπορούσε να μας απασχολήσει μόνο στην περίπτωση

εδαφών με σχετική κλίση και εκεί θα ήταν δύσκολο να μετρηθεί, παρά μόνο με ειδικές
κατασκευές και αυτό για σκοπούς έρευνας (μέτρηση επιφανειακής απορροής και
διάβρωσης του εδάφους). Οι παράμετροι βαθιά διήθηση και τριχοειδής ανύψωση είναι
διαδικασίες πολύπλοκες και ως εκ τούτου δύσκολη η εκτίμησή τους.
Εξ΄ άλλου όταν η υπόγεια στάθμη είναι σε μεγάλο βάθος η τριχοειδής ανύψωση, είναι
πρακτικά ανύπαρκτη. Επομένως τα μετρήσιμα και σημαντικά μεγέθη που πρέπει να
λαμβάνονται υπόψη στη σχεδίαση και τον υπολογισμό των υδατικών απαιτήσεων των
φυτών είναι η βροχόπτωση, η άρδευση και η εξατμισοδιαπνοή.
ΣΧΗΜΑ 6.2: ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΕΞΑΤΜΙΣΟΔΙΑΠΝΟΗΣ (Α) ΚΑΙ ΣΤΟΜΑΤΙΟΥ

ΦΥΛΛΩΜΑΤΟΣ (Β)
Οι ανάγκες των καλλιεργειών σε νερό υπολογίστηκαν με την μέθοδο Blaney-Criddle. Η

πλήρης σχέση των Blaney-Criddle έχει τη μορφή:
ΕΤp= kc*f = kc * [P(0.457*Tav+ 8.128)]
όπου
-f είναι ο μηνιαίος κλιματικός συντελεστής
-p είναι το μηνιαίο ποσοστό ωρών ημέρας εκπεφρασμένο σε εκατοστά του συνόλου των
ωρών ημέρας. Δίνεται ως συνάρτηση του μήνα και του γεωγραφικού πλάτους της
περιοχής,.
-Τ είναι η μέση θερμοκρασία του μήνα σε °C
-kc είναι ο φυτικός συντελεστής ο οποίος εξαρτάται από το είδος της καλλιέργειας
Από την βροχή που πέφτει στο έδαφος καθ’ όλη την αρδευτική περίοδο, μέρος της
μπορεί να χαθεί με επιφανειακή απορροή, βαθιά διήθηση ή εξάτμιση, εκείνο που απομένει
αποτελεί την ωφέλιμη βροχόπτωση. Το ποσοστό που αντιπροσωπεύει η ωφέλιμη βροχή
δεν είναι σταθερό αλλά εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της βροχής και το βαθμό
καλύψεως του εδάφους από την καλλιέργεια.

Έτσι η ωφέλιμη βροχόπτωση υπολογίστηκε από τον τύπο:

R=[B-(C+Β/8)]
όπου B είναι το συνολικό μηνιαίο ύψος βροχοπτώσεως

c είναι εμπειρική σταθερά 10-20
c=10 προτείνεται για πεδινές περιοχές κοντά στη θάλασσα c=20 προτείνεται για
ηπειρωτικές επικλινείς περιοχές.
Οι καθαρές απαιτήσεις των καλλιεργειών ΥΑ (υδατοκατανάλωση) υπολογίστηκαν από
τον τύπο:
ΥΑ=(ΕΤp-R)G
Όπου
G είναι το ποσοστό φυτοκάλυψης
Στον παρακάτω πίνακα δίνεται η μέγιστη υδραυλική φόρτιση για διάφορα είδη
καλλιεργειών ή φυτών, στην περίπτωση που ο επιλεγόμενος τρόπος επιφανειακής
διάθεσης είναι είτε αυτός της άρδευσης, είτε της ταχύρρυθμης άρδευσης :
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.3: ΜΕΓΙΣΤΗ ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ ΦΟΡΤΙΣΗ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ

Ή ΤΗΣ ΦΥΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ
ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ ΦΟΡΤΙΣΗ
ΕΙΔΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ
m3 / στρέμμα *έτος m3 / στρέμμα *μέρα
Κουκιά 85-95 1,4 - 1,6
Πατάτα 300-600 2,5 - 5
Ελιά 250-450 1,7 - 3
Αμυγδαλιά 250-350 1,7 - 2,5
Συκιά 300-350 2 - 2,5
Γκαζόν 600-1600 3-8
Πόες- θάμνοι -καλλωπιστικά 600-1000 3 - 5,5
Καλαμπόκι 500-800 4 - 6,5
Σιτάρι 400-480 3,5 - 4
Εσπεριδοειδή 400-600 2 - 3,5
Αβοκάντο 400-700 2-4
Μπανάνα 1000-1200 3-4
Κίτρο 900-1200 2,5 - 4
Ζαχαροκάλαμο 1500-2500 4-7
Βαμβάκι 1200-1300 6,5 - 7,5
Ηλίανθος 600-1000 5 - 8,5
Τριφύλλι 800-1600 2 - 4,5
Σόγια 450-700 3,5 - 6
Πηγή : Federal Agricultural Organization (FAO), Iνστιτούτο Ελιάς & Υποτροπικών Φυτών
Χανίων – Επεξεργασία Δεδομένων

Β. Υδραυλικό φορτίο
Απορροφητική ικανότητα του εδάφους είναι ο ρυθμός τροφοδοτήσεως της επιφάνειας
του με νερό χωρίς να δημιουργείται επιφανειακή απορροή, ενώ υδατοπερατότητα είναι ο
ρυθμός διεισδύσεως του νερού στο υπέδαφος. Αν η υδατοπερατότητα ενός εδάφους δεν
είναι αρκετή σε σύγκριση με το ρυθμό αρδεύσεως, το υπόγειο νερό θα ανέβει μέχρι την
ζώνη των ριζών και θα πνίξει τις καλλιέργειες ή την φυτική βλάστηση της επιφανείας, με
αποτέλεσμα την αστοχία του συστήματος.
Στον παρακάτω πίνακα δίνεται η μέγιστη υδραυλική φόρτιση για διάφορα είδη εδαφών,
στην περίπτωση που ο επιλεγόμενος τρόπος επιφανειακής διάθεσης είναι είτε αυτός της
επιφανειακής απορροής/διάθεσης, είτε της απορρόφησης – διείσδυσης :
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.4: ΜΕΓΙΣΤΗ ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ ΦΟΡΤΙΣΗ ΕΔΑΦΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΟΜΗ
Υδραυλική φόρτιση
Δομή Συντελεστής
Διάμετρος
επιφανειακού διαπερατότητας(1) Ρυθμός Ρυθμός
κόκκων
εδάφους (cm/sec) απορροφήσεως διεισδύσεως(2)
mm/h cm/day m/έτος
Λεπτή άμμος 60 μm-200 μm 10-1 -10-3 25+ 38 7,6
Αμμώδες μίγμα 20 μm-60 μm 10-3 -10-4 12-25 19 4,5
Ιλυώδες μίγμα 10 μm-20 μm 10-4 -10-6 8-18 9 2,3
Αργιλώδες μίγμα 2 μm-10 μm 10-6 -10-7 5-10 4 1,0
Άργιλος < 2 μm 10-7 -10-9 2-5 1 0,25
(1) Κατά Casagrande & Fandum (1940)
(2)Ο ρυθμός διεισδύσεως υπολογίζεται μαζί με τα απαιτούμενα ετήσια διαστήματα

αναπαύσεως
Σημαντικό ρόλο στην μέγιστη υδραυλική φόρτιση ενός εδαφικού συστήματος, παίζει και
η κλίση του εδάφους. Όσο μεγαλύτερη η κλίση, τόσο περισσότερο πρέπει να μειωθεί και ο
ρυθμός υδραυλικής φόρτισης. Παρακάτω δίνεται πίνακας με την ελάττωση της υδραυλικής
φόρτισης των εδαφών σε σχέση με την κλίση τους :
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.5: ΜΕΙΩΣΗ ΥΔΡΑΥΛΙΚΗΣ ΦΟΡΤΙΣΗΣ ΕΔΑΦΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΛΙΣΗ

Κλίση, % 0-5 6-8 9-12 13-20 20<
Ελάττωση
Υδραυλικής 0 20 40 60 75
Φόρτισης, %

Γ. Οργανικό φορτίο
Το οργανικό φορτίο το οποίο εκφράζεται με τις παραμέτρους BOD και COD, βρίσκεται
στα υγρά απόβλητα τόσο με μορφή αιωρούμενων στερεών όσο και στις διαλυμένες ουσίες.
Το BOD με την μορφή αιωρούμενων στερεών παγιδεύεται στην επιφανειακή στιβάδα
του εδάφους, όπου οι σαπροφυτικοί οργανισμοί τροφοδοτούνται εύκολα με οξυγόνο από
την ατμόσφαιρα για την αερόβια αποδόμηση των οργανικών ουσιών. Αντίθετα το
διαλυμένο BOD διεισδύει βαθύτερα και αποδομείται αερόβια μόνο αν ο ρυθμός φορτίσεως
δεν υπερβαίνει την δυνατότητα αναοξυγονώσεως του εδάφους.
Η δυνατότητα αναοξυγονώσεως του εδάφους εξαρτάται από το πορώδες του εδάφους
(όγκος κενών προς τον συνολικό όγκο) καθώς και στο κατά πόσο αυτό το πορώδες είναι
ενεργό (Το ενεργό πορώδες εκφράζει τον βαθμό στον οποίο οι πόροι είναι συνδεδεμένοι
μεταξύ τους). Πολύ σημαντική παράμετρος όσον αφορά την δυνατότητα αναοξυγονώσεως
του εδάφους αποτελεί και η περιεχόμενη υγρασία του εδάφους, αφού η διαλυτότητα του
οξυγόνου στον αέρα είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από αυτήν στο νερό (275 mg/lt και 9
mg/lt αντίστοιχα στους 20 οC και σε πίεση 1 Atm). Όσο μεγαλύτερη δηλαδή η περιεχόμενη
υγρασία του εδάφους, τόσο μικρότερη η δυνατότητα αναοξυγονώσεως.
Με βάση τα προηγούμενα, για να διατηρηθούν οι αερόβιες συνθήκες στο έδαφος, θα
πρέπει η φόρτιση να είναι περιοδική, με διαστήματα αναπαύσεως, κατά τα οποία
απομακρύνεται με στράγγιση και εξάτμιση η πρόσθετη υγρασία και ξανατροφοδοτείται με
αέρα και οξυγόνο το πορώδες του εδάφους. Η έμφραξη του εδάφους οφείλεται σε
ανεπαρκή βιολογική διάσπαση των οργανικών ουσιών σε αναερόβιο περιβάλλον.
Παρακάτω δίνεται πίνακας με τους ρυθμούς οργανικής φορτίσεως ανά επιλεγόμενο
τρόπο επιφανειακής διαθέσεως, ώστε να επιτυγχάνονται αερόβιες συνθήκες στην ζώνη
των ριζών :

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.6: ΤΥΠΙΚΗ ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΦΟΡΤΙΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ ΓΙΑ ΑΕΡΟΒΙΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΤΗΝ
ΖΩΝΗ ΤΩΝ ΡΙΖΩΝ
ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΦΟΡΤΙΣΗ, BOD5
ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗΣ
ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΜΕΣΗ ΩΡΙΑΙΑ ΜΕΣΗ ΘΕΡΙΝΗ
Kg / 10.000 m2 * h Kg / 10.000 m2 *day
Kανονική & Ταχύρρυθμη άρδευση
• Χέρσο έδαφος χωρίς νωπά 1–2 40,5
οργανικά
• Χέρσο έδαφος με
προσθήκη οργανικών 2-4 81
υπολειμμάτων
• Έδαφος με καλλιέργεια 3-6 121
• Καλά αεριζόμενο έδαφος - 112
Επιφανειακή Απορροή / διάθεση - 45-112
Απορρόφηση- διείσδυση - 672
Βασική παράμετρος για την αποφυγή εμφράξεων των πόρων του εδάφους, αποτελεί
επίσης η συγκέντρωση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων σε αιωρούμενα στερεά.
Σαν επιτρεπτό φορτίο για αιωρούμενα στερεά λαμβάνεται συνήθως :
Lmax = 8 kg S.S. / στρέμμα * day (1)
Δ. Φορτίο σε θρεπτικά υλικά

Τα κυριότερα θρεπτικά υλικά για τα φυτά, τα οποία περιέχονται στα απόβλητα, είναι τα
άλατα του αζώτου, του φωσφόρου και του καλίου (NO3, P2O5, K2O). Tα υλικά αυτά
αφομοιώνονται από τα φυτά, όταν η διάθεση αφορά σε άρδευση, και απομακρύνονται
τελικά με τη συγκομιδή με ορισμένο ρυθμό κάθε χρόνο. Όταν η διάθεση αφορά σε
επιφανειακή απορροή ή διήθηση-απορρόφηση, τα θρεπτικά καταλήγουν στο έδαφος όπου
και αφομοιώνονται.
Ωστόσο, η μορφή με την οποία διατίθενται τα διάφορα υλικά στο έδαφος δεν είναι πάντα
χρησιμοποιήσιμη από τα φυτά, π.χ. το οργανικό άζωτο πρέπει να γίνει πρώτα ανόργανο
ώστε να αφομοιωθεί με την μορφή των νιτρικών (NO3-) και αμμωνιακών αλάτων (ΝΗ4+).
Επίσης ο χημισμός των στοιχείων στο έδαφος επηρεάζει την διαθεσιμότητά τους.
Είναι σημαντικό λοιπόν, ο ρυθμός φορτίσεως του εδάφους με θρεπτικά υλικά να μην
υπερβαίνει την αφομοιωτική ικανότητα των φυτών . Παρακάτω δίνεται πίνακας με την
αφομοίωση των θρεπτικών υλικών από διάφορες καλλιέργειες και φυτά:

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.7: ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΦΥΤΑ

Ν P2O5* K2O*
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
kg / 10.000 m * έτος
2
Αραβόσιτος καρπός 269 112 269

Αραβόσιτος ενσιρωμένος 224 90 275
Σόγια 288 54 135
Σιτάρι 208 61 182
Βρώμη 168 62 168
Κριθάρι 168 62 168
Τριφύλλι 505 90 538
Ψευτοσίκαλη (tall fescue) 151 73 207
*Για τον υπολογισμό του στοιχειακού P: (πολλαπλ.) x 0,43
Για τον υπολογισμό του στοιχειακού K: (πολλαπλ.) x 0,83
Πηγή : 1) Livestock waste facilities handbook, Midwest Plan Service, Iowa State
University, Ames Iowa, 1975
2) Animal Waste, E. Taiganides, WHO, Copenhagen, 1978
Παρακάτω δίνεται πίνακας από άλλη πηγή με την πρόσληψη των θρεπτικών υλικών
από διάφορες καλλιέργειες και φυτά:

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.8: ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΦΥΤΑ
Πηγή : Πανώρας Α. & Ηλίας Α., Άρδευση με επεξεργασμένα υγρά αστικά απόβλητα,
Αυτοέκδοση, Θεσσαλονίκη, 1999
Ε. Φορτίο σε Παθογόνους παράγοντες

Η παρουσία παθογόνων παραγόντων στα απόβλητα, τα οποία χρησιμοποιούνται για
άρδευση φαγώσιμων ειδών ή τοπίων, όπου συχνάζουν άτομα όπως πάρκα, αλσύλια,
γήπεδα γκολφ κτλ, θέτει περιορισμούς στην ελεύθερη χρησιμοποίησή τους. Οι παθογόνοι
παράγοντες πρέπει να ελαττωθούν πριν από την άρδευση στα επίπεδα που θεωρούνται
ασφαλή για τη δημόσια υγεία από τις αρμόδιες υγειονομικές αρχές, καθώς επίσης και από
τις γεωργικές υπηρεσίες για την αντιμετώπιση των φυτονόσων ή ζωονόσων.

Τα όρια του ΠΟΥ (Παγκ. Οργαν. Υγείας) για άρδευση χώρων πρασίνου, καλλιεργειών
καθώς και δένδρων (ελιάς κλπ) με σύστημα στάγδην δίνουν – όπως φαίνεται στον
παρακάτω πίνακα – επαρκή τη δευτεροβάθμια επεξεργασία (υπό την προϋπόθεση ότι τα
λύματα δεν έρχονται σε επαφή με τους καλλιεργητές). Υπάρχει όμως πιθανότητα ο
καλλιεργητής να έρθει σε επαφή με τα καθαρισμένα λύματα και η άρδευση πρέπει να είναι
επιτυχημένη επιλογή και απόλυτα ασφαλής για τους καλλιεργητές (ακόμη και στην
περίπτωση που έρχονται σε επαφή με τα νερά αυτά).
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.9α: ΟΡΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΥΓΕΙΑΣ

Επεξεργασία των
Εντερικοί αστικών
Κολοβακτηρίδια
νηματώδεις αποβλήτων, που
Συνθήκες εντερικής
Εκτιθέμενη σκώληκεςβ αναμένεται να
Κατηγορία επαναχρησι- προέλευσης
ομάδα (αριθ. Μέσος δώσει την
μοποίησης (γεωμετρικός μέσος
αριθ. Αυγών / επιθυμητή
όρος ανά 100 ml)γ
λτ)γ μικροβιολογική
ποιότητα
Σειρά δεξαμενών
σταθεροποίησης
Άρδευση
σχεδιασμένων για να
καλλιεργειών που
Αγρότες, πετυχαίνουν την
καταναλώνονται
Α καταναλωτές, <ή=1 < ή = 1000 δ επιθυμητή
νωπές, Γηπέδων
κοινό μικροβιολογική
αθλοπαιδιών και
ποιότητα, ή
πάρκων αναψυχής
ισοδύναμη
μεταχείριση
Παραμονή σε
δεξαμενές
σταθεροποίησης για
Άρδευση
8-10 ημέρες ή
δημητριακών,
ισοδύναμη
Β βιομηχανικών Αγρότες <ή=1 Δεν τίθεται όριο
απομάκρυνση
φυτών, βοσκών και
ελμίνθων και
δένδρων ε
κολοβακτηριδίων
εντερικής
προέλευσης
Προεπεξεργασία
Τοπική άρδευση όπως απαιτείται από
καλλιεργειών της το σύστημα
Δεν τίθεται
Γ κατηγ. Β όταν δεν Καμία Δεν τίθεται όριο άρδευσης, αλλά όχι
όριο
συμβαίνει έκθεση μικρότερη από
αγροτών και κοινού πρωτοβάθμια
καθίζηση
Πηγή : W.H.O. 1989
α.Σε ειδικές περιπτώσεις τοπικοί επιδημιολογικοί, κοινωνικοπολιτικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και
οι οδηγίες να προσαρμόζονται κατάλληλα.
β.Είδη Ascaris και Trichuris και νηματώδεις σκώληκες.
γ.Κατά την διάρκεια της αρδευτικής περιόδου.
δ.Μία πιο αυστηρή οδηγία (< ή = 200 κολοβακτηρίδια εντερικής προέλευσης ανά 100 ml) είναι κατάλληλη για κοινόχρηστες επιφάνειες
πρασίνου, όπου το κοινό έρχεται σε άμεση επαφή με την αρδευόμενη επιφάνεια.
ε.Στην περίπτωση των οπωροφόρων δένδρων, τα φρούτα των οποίων καταναλώνονται αμέσως μετά την κοπή, η τελευταία άρδευση
πρέπει να γίνεται δύο εβδομάδες πριν την συγκομιδή και δεν πρέπει να συλλέγονται φρούτα από το έδαφος. Άρδευση με καταιονισμό
δεν πρέπει να χρησιμοποιείται.
Αντίστοιχα, τα όρια της ΚΥΑ οικ. 145116 ΦΕΚ 354-Β-2011 «Καθορισμός μέτρων, όρων
& διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και
άλλες διατάξεις», για «απεριόριστη» άρδευση καλλιεργειών, είναι ως εξής:


- Escherichia coli EC ≤ 5 αποικ./100 ml (για το 80% των
δειγμάτων)
- Escherichia coli EC ≤ 50 αποικ./100 ml (για το 95% των
δειγμάτων)
Τα αντίστοιχα όρια για «περιορισμένη» άρδευση καλλιεργειών της παραπάνω ΚΥΑ,

είναι ως εξής:
- Βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο BOD5 ≤ 25 mg/lt

- Αιωρούμενα στερεά S.S. ≤ 35 mg/lt
- Escherichia coli EC ≤ 200 αποικ./100 ml
(διάμεση τιμή)
- Γινόμενο υπολειμματικού χλωρίου επί χρόνο επαφής C x t ≥ 30 mg*min/lt
Συνεπώς και από τα παραπάνω, η επίδραση στην υγεία αυτών που εργάζονται και
χειρίζονται επεξεργασμένα απόβλητα προερχόμενα από δευτεροβάθμια επεξεργασία ή και
ανώτερη, θεωρείται αμελητέα εφόσον τηρούνται τα συνηθισμένα μέτρα ατομικής υγιεινής
γιατί δεν φαίνεται να διαφέρουν οι σχετικές συνθήκες από τις περιπτώσεις των
απασχολούμενων σε εγκαταστάσεις βιολογικής επεξεργασίας με τη μέθοδο της ενεργού
ιλύος.
ΣΤ. Συγκέντρωση Αλάτων

Η πιο σημαντική και συχνότερα χρησιμοποιούμενη παράμετρος για την εκτίμηση της
ποιότητας του αρδευτικού νερού είναι η αλατότητα η οποία προσδιορίζεται από την
ηλεκτρική αγωγιμότητα (ECw), ή την συγκέντρωση των ολικών διαλυμένων στερεών
(TDS). Για αρδευτικούς σκοπούς η ακόλουθη σχέση αποδίδει την αναλογία ECw & TDS,
με προσέγγιση 10% :
TDS (mg/lt) = 640 ECw (dS/m)
Καλής ποιότητας νερό για άρδευση θεωρείται αυτό που έχει ολικά διαλυμένα στερεά
(TDS) λιγότερο από 500 mg/l (ECw <0,75 dS/m), υφάλμυρο όταν η συγκέντρωση είναι 500

έως 2.000 mg/l (ECw 0,75 έως 3,0 dS/m), μέτριας αλατότητας νερό 2.000–5.000 mg/l (EC
3.0-8.0 dS/m), αλατούχο νερό 5.000 έως 10.000 mg/l (EC 8-15 dS/m), πολύ αλατούχο
νερό 10.000-30.000 mg/l (EC 15-45 dS/m), ενώ το θαλασσινό νερό έχει TDS κατά μέσο
όρο 35.000 mg/l (EC 55 dS/m).
Τα κύρια προβλήματα που εμφανίζονται από τη χρήση νερού άρδευσης με υψηλή
αλατότητα, είναι:
➢ Μειωμένη διαθεσιμότητα εδαφικής υγρασίας: Τα άλατα στο εδαφικό διάλυμα

κατακρατούν μέρος του νερού προκαλώντας σημαντική μείωση του διαθέσιμου νερού για
τα φυτά (οσμωτική επίδραση). Για να προσλάβει νερό από το έδαφος το φυτό θα πρέπει
να υπερνικήσει εκτός από το μητρικό δυναμικό (matrix potential) και το οσμωτικό δυναμικό
(osmotic potential) λόγω ύπαρξης των αλάτων.
➢ Προβλήματα τοξικότητας: Ορισμένα ιόντα (νάτριο, χλώριο, βόριο) απορροφούνται και

συσσωρεύονται στους φυτικούς ιστούς προκαλώντας τοξικές επιδράσεις (toxic effect). Τα
συμπτώματα τοξικότητας συνήθως εμφανίζονται με ξήρανση της εξωτερικής άκρης του
φύλλου, που προχωρεί σταδιακά προς το εσωτερικό μεταξύ των νεύρων του φύλλου, και
τελικά προκαλεί πτώση των φύλλων και νέκρωση του βλαστού. Ο βαθμός της ζημιάς
εξαρτάται από τον χρόνο της έκθεσης, τη συγκέντρωση των αλάτων, την ευαισθησία της
καλλιέργειας και την κατανάλωση νερού. Τα συμπτώματα τοξικότητας εμφανίζονται στις
ευαίσθητες στην αλατότητα καλλιέργειες όταν το Cl στα φύλλα είναι πάνω από 0.30-0.50%
(d.w), το Nα υπερβαίνει 0,25-0,50% (d.w.) και το βόριο 0,25-0,30‰ (d.w).
➢ Τροφοπενίες θρεπτικών στοιχείων: Προκαλούνται από την υπερβολική

συγκέντρωση ορισμένων ιόντων ή την παρεμπόδιση απορρόφησης άλλων στοιχείων λόγω
ιονικού ανταγωνισμού (περιορισμένο Ca και Κ, περίσσεια NO3).
➢ Υποβάθμιση του εδάφους: Η μη ορθολογική χρήση του υφάλμυρου νερού προκαλεί

συσσώρευση αλάτων στη ζώνη του ριζικού συστήματος και την επιφάνεια του εδάφους,
έτσι το έδαφος γίνεται αλατούχο. Όταν η περιεκτικότητα του σε νάτριο είναι σχετικά υψηλή
έναντι άλλων κατιόντων (Ca και Κ, υψηλό SAR) το έδαφος γίνεται αλκαλικό με μείωση της
περατότητας και της ταχύτητας διήθησης. Και οι δύο ιδιότητες συνδέονται με τη
σταθερότητα της δομής του εδάφους. Τα προβλήματα που προκύπτουν είναι η δημιουργία
κρούστας στην επιφάνεια του εδάφους, η μειωμένη διαθεσιμότητα νερού στα φυτά, η
μειωμένη ανάπτυξη σποροφύτων, η έλλειψη αερισμού και η ανάπτυξη ασθενειών. Οι

οδηγίες για τη χρήση του υφάλμυρου νερού για την άρδευση δίνονται στον Πίνακα 7.10
(Ayers and Westcot, 1985).
Για την αποφυγή ή περιορισμό των ζημιών στα φυτά απο την συσσώρευση αλάτων στο
έδαφος, η κύρια πρακτική συνίσταται στην ενίσχυση της κατακόρυφης ροής του εδαφικού
νερού. Η διασφάλιση συνθηκών επαρκούς στράγγισης επιτρέπει τη συνεχή μεταφορά
νερού και αλάτων κάτω από την περιοχή ανάπτυξης ενεργών ριζών. Για αυτό υπό
συνθήκες άρδευσης με επεξεργασμένα υγρά απόβλητα, τα οποία κατά κανόνα
παρουσιάζουν αυξημένες συγκεντρώσεις αλάτων σε σχέση με το φυσικό νερό, θα πρέπει
να υπάρχει επαρκής στράγγιση, καθώς και να εφαρμόζεται περίσσεια αρδευτικού νερού,
αφού κατ’ αυτόν τον τρόπο τα συσσωρευμένα άλατα μεταφέρονται κάτω από την περιοχή
ανάπτυξης των ριζών. Το κλάσμα της περίσσειας νερού το οποίο κατεισδύει κάτω από το
βάθος ανάπτυξης των ριζών, ονομάζεται συντελεστής απόπλυσης (LR), και συνήθως
παίρνει τιμές από 10% έως 20%.
Επίσης ο συντελεστής LR μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό των υδατικών
αναγκών IR με την ακόλουθη σχέση :
ΙR = ET x (1-LR),
Όπου ΕΤ, το ύψος των εξατμισοδιαπνευστικών αναγκών (mm)
Γενικότερα μπορούμε να πούμε πως τα προβλήματα διήθησης που δημιουργούνται

όταν πραγματοποιείται άρδευση με υφάλμυρα νερά, επικεντρώνονται κυρίως στο
επιφανειακό έδαφος, σε βάθος μερικών cm, και σχετίζονται άμεσα με τη σταθερότητα της
δομής του εδάφους. Για την πρόβλεψη ενός σοβαρού προβλήματος διήθησης, σε
περιπτώσεις άρδευσης με επεξεργασμένα λύματα, η πιο σημαντική παράμετρος που
χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με την ECw είναι η SARadj, η οποία ορίζεται ως ο λόγος
προσροφήσεως νατρίου, και η οποία εκφράζει την δυνητική δυσμενή επίδραση του
νατρίου στο έδαφος αφού εάν το περιεχόμενο νάτριο είναι σε μεγάλη συγκέντρωση
συγκριτικά με το ασβέστιο και το μαγνήσιο στο έδαφος, τότε πραγματοποιείται
απορρόφηση του νατρίου με αντίστοιχη εκτόπιση των αλάτων του ασβεστίου και του
μαγνησίου. Επομένως το έδαφος γίνεται πιο αλκαλικό, δημιουργούνται δυσμενείς
συνθήκες αναπτύξεως των φυτών και των καλλιεργειών και γενικότερα υποβαθμίζονται οι
φυσιικές ιδιότητες των εδαφών.
Ο λόγος προσροφήσεως νατρίου δίνεται από την παρακάτω σχέση :

SARadj=
Όπου οι συγκεντρώσεις Να+, Cαχ2+ και Mg2+ δίνονται σε meq/L

• 1 meq/L Να+ = 23 mg/L Να+
• 1 meq/L Cαχ2+ = 20 mg/L Cαχ2+
• 1 meq/L Mg2+ = 12 mg/L Mg2+
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.10: ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ
Πηγή : Ayers and Westcot, Water quality for agriculture, FAO Irrigation and Drainage, Paper 29, Rev. 1, Food and
Agriculture Organization of the United Nations, Rome, 1985 και Pettygrove G.S. and Asano T., Irrigation with Reclaimed
Municipal Wastewater – A Guidance Manual, 3rd Ed. Lewis Publishers, Inc. Chelsea, MI, 1988, όπως αναφέρεται στο
Αγγελάκης Α.Ν. (επιμ.), Διαχείριση Αστικών Υγρών Αποβλήτων, Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και
Αποχέτευσης, Λάρισα, 2004.

Η μέθοδος εφαρμογής νερού με αυξημένη αλατότητα για άρδευση έχει επίδραση στην
παραγωγή της καλλιέργειας και τη συσσώρευση και κατανομή των αλάτων στο εδαφικό
προφίλ. Η άρδευση με σταγόνες συνιστάται δεδομένου ότι κρατά την εδαφική υγρασία
συνεχώς υψηλή, τουλάχιστον στο μεγαλύτερο μέρος του ενεργού ριζικού συστήματος,
διατηρώντας χαμηλή τη συγκέντρωση αλάτων στο εδαφικό διάλυμα. Στην άρδευση με
σταγόνες η συσσώρευση αλάτων στο ριζόστρωμα δεν είναι πιθανό να εμφανιστεί. Λόγω
της συχνής άρδευσης, η υψηλή περιεκτικότητα σε νερό κάτω από το σταλακτήρα
εξασφαλίζει την αραίωση των αλάτων στο εδαφικό διάλυμα, και έτσι επιτυγχάνεται ο
έλεγχος της υδατικής καταπόνησης των φυτών και η εμφάνιση συμπτωμάτων τοξικότητας,
ενώ ελαχιστοποιείται η μείωση της παραγωγής.
Προς επίρρωση των παραπάνω επισυνάπεται πίνακας στον οποίο γίνεται συγκριτική
αξιολόγηση των διαφόρων μεθόδων άρδευσης με επεξεργασμένα λύματα, σε σχέση με
την επίδραση στο έδαφος και στα φυτά. Όπως προκύπτει από τον πίνακα, η στάγδην
άρδευση αφενός εξασφαλίζει υψηλή διαθεσιμότητα νερού μειώνοντας την επίδραση της
αλατότητας των λυμάτων και αφετέρου η παραγωγή των φυτών επηρεάζεται σε πολύ
μικρό βαθμό λόγω της εφαρμογής μερικών αλατούχων λυμάτων, ιδιαίτερα σε σχέση με τις
υπόλοιπες μεθόδους άρδευσης.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.11: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΑΡΔΕΥΣΕΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ
Πηγή : Kandia, A. Criteria and classification of saline water. Water, soil and crop management practices relating to
the use of saline water. Kandiah, A. (Eds.), AGL/MIC/16/90. FAO, Rom., 1990, όπως αναφέρεται στο Mahmoud H. R.,
Άρδευση με επεξεργασμένα αστικά λύματα. Πειραματικές μετρήσεις, προσομειώσεις και επιπτώσεις στο έδαφος, τα φυτά
και το περιβάλλον, Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Γεωπονική Σχολή, Θεσσαλονίκη,
2006.

7. Επιλογή της μεθόδου επιφανειακής διάθεσης και διαστασιολόγηση

του πεδίου διάθεσης
Από τις παραπάνω μεθόδους επιφανειακής διαθέσεως υγρών αποβλήτων στο έδαφος,
καθώς και τα αντίστοιχα συστήματα εφαρμογής τους, επιλέγεται η μέθοδος της
διάθεσης με μικροάρδευση (ή εντοπισμένη άρδευση) και συγκεκριμένα με δίκτυο
σταγόνας (στάγδην – drip-irrigation).
Σημαντικό στην εφαρμογή της ως άνω επιλεγόμενης μεθόδου, είναι το ότι η απορροή
ουσιαστικά μπορεί να αποφεύγεται όταν ο ρυθμός εφαρμογής δεν υπερβαίνει την
συνολική φυσική απορροφητική ικανότητα του εδάφους (απορρόφηση σε συνδυασμό με
διήθηση και εξατμισοδιαπνοή). Ως εκ τούτου, οι υπολογισμοί για την διαστασιολόγηση του
πεδίου διάθεσης, πραγματοποιήθηκαν με σκοπό την αποφυγή απορροής, και την
συνολική διήθηση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων στο υποκείμενο επιφανειακό
εδαφικό στρώμα.
Η εκλογή του πεδίου διάθεσης πραγματοποιείται σύμφωνα με την σχετική νομοθεσία
όσον αφορά τις απαιτούμενες αποστάσεις από υδροληψίες και αγωγούς ύδρευσης κτλ.
Επίσης θα πρέπει οι επιλεγόμενοι χώροι διάθεσης να διαθέτουν κατά το δυνατόν
πρόσθετη επάρκεια ή δυνατότητα επεκτάσεως σε μία ενδεχόμενη αύξηση δυναμικότητας
της εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων.
H διαστασιολόγηση του πεδίου διάθεσης θα λάβει χώρα λαμβάνοντας υπ’ όψιν τόσο το
υδραυλικό φορτίο των λυμάτων και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους, όσο και τα
χαρακτηριστικά του πεδίου διάθεσης (δομή, διαπερατότητα και απορροφητικότητα
επιφανειακού εδάφους, κλίσεις, αρδευτικές ανάγκες των καλλιεργειών ή της βλάστησης,
τοπογραφία κτλ), ώστε να μην παρατηρηθούν φαινόμενα επιφανειακής απορροής, και το
σύνολο των επεξεργασμένων λυμάτων που εφαρμόζεται να διηθείται.
Τα αναμενόμενα ποιοτικά χαρακτηριστικά της εκροής από την εγκατάσταση η οποία
θα αποτελείται από σύστημα επεξεργασίας που περιλαμβάνει σηπτική δεξαμενή,
μονάδες προσκολλημένης βιομάζας με πληρωτικά υλικά και απολύμανση, ώστε να
έχουμε ασφαλέστερη διάθεση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων, είναι :


Επίσης, όσον αφορά τα θρεπτικά συστατικά των επεξεργασμένων λυμάτων, αυτά

αναμένονται να έχουν τις εξής τιμές:
Σύμφωνα με τα γεωλογικά στοιχεία που παρατέθηκαν παραπάνω, η προτεινόμενη

περιοχή διάθεσης δομείται γεωλογικά από κροκαλολατύπες, οι οποίες είναι συνδεδεμένες
με λεπτόκοκκο υλικό όμως δεν παρουσιάζουν μεγάλη συνεκτικότητα (που χαρακτηρίζονται
από υψηλή έως μέτρια υδροπερατότητα με τιμές 10-3<Κ<10-2 cm/sec). Η προτεινόμενη
περιοχή διάθεσης διαθέτει εδαφικό μανδύα κατάλληλο για την ανάπτυξη καλλιεργειών και
ήδη καταλαμβάνεται από καλλιέργειες ελιάς.
Με βάση τα παραπάνω, η γενική συμπεριφορά του εδάφους και του υπεδάφους της
περιοχής, μπορεί με ασφάλεια να αντιστοιχηθεί ως προς την υδροπερατότητά της σε
αυτήν με διάμετρο κόκκων 60-200 μm του πίνακα 6.4 . Η περιοχή διάθεσης αποτελεί μία
κεκλιμένη επιφάνεια με μέσες τιμές μορφολογικής κλίσης (10 %). Όσον αφορά στη φυτική
βλάστηση που συναντάται ή που θα αναπτυχθεί, αυτή αποτελείται κυρίως από
ελαιόδεντρα. Η άρδευση θα πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια της αρδευτικής περιόδου,
που εκτιμάται σε 183 ημέρες ετησίως (Απρίλιος – Σεπτέμβριος).
Υπολογισμός εκτάσεως πεδίου διάθεσης

• Mέση ημερήσια παροχή =186,00 m3/day (Β’ φάση 40ετία)
• Μέγιστη ημερήσια παροχή =279,00 m3/day (Β’ φάση 40ετία)
• Μέγιστη ημερήσια παροχή κρίσιμου μήνα (Απρίλιος) = 228,00 m3/day (υπολογίζεται
με βάση το μέγιστο εκτιμώμενο πληθυσμό του θέρους για κάτοικο, κλίνη και επισκέπτη
επί την αντίστοιχη μέγιστη ημερήσια ποσότητα λυμάτων ανά κάτοικο, κλίνη ή επισκέπτη
της χειμερινής περιόδου, καθότι οι καταναλώσεις νερού του Απριλίου βρίσκονται στα
επίπεδα της περιόδου αυτής) (Β’ φάση 40ετία)
• Μέγιστη ωριαία παροχή = 33,61 m3/h (Β’ φάση 40ετία)
• Μέγιστη ετήσια παροχή προς άρδευση = (186,00 m3/day) * 183
(αρδευτική περίοδος) = 134.038,00 m3/year
• Μέγιστο ημερήσιο Οργανικό φορτίο εκροής = 279,00 m3/day * 10 mg/lt =
2,79 kg BOD5 / day
• Μέγιστο ωριαίο Οργανικό φορτίο εκροής = 33,61 m3/h *10 mg/lt =
0,34kg BOD5 / h

• Μέγιστο ημερήσιο φορτίο εκροής σε αιωρούμενα στερεά = 279,00 m3/day *10 mg/lt = 2,79
kg S.S. / day
Απαιτούμενη έκταση του γηπέδου με βάση :
A. Ανάγκες των καλλιεργειών – φυτών σε νερό

Ο υπολογισμός των αναγκών των καλλιεργειών σε νερό έγινε με τη μέθοδο Blaney
Criddle, έτσι στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα κλιματικά στοιχεία της περιοχής
(μέση μηνιαία θερμοκρασία και μέση βροχόπτωση).
ΠΙΝΑΚΑΣ 7.1: ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

Μέση μηνιαία
Μέση μηνιαία βροχόπτωση
θερμοκρασία αέρος σε σε mm
Μήνες
βαθμούς Κελσίου οC βροχόπτωσης
2006-2018 (Παλαιόχωρα) 2006-2018
(Παλαιόχωρα)
ΙΑΝ 13,8 97,78
ΦΕΒ 13,8 96,13
ΜΑΡ 15,4 48,13
ΑΠΡ 18,0 18,73
ΜΑΪ 21,6 19,90
ΙΟΥΝ 26,3 2,02
ΙΟΥΛ 29,3 0,00
ΑΥΓ 29,4 3,62
ΣΕΠ 26,2 12,03
ΟΚΤ 21,9 41,57
ΝΟΕ 18,6 68,35
ΔΕΚ 15,2 97,79
Μ.Ο. / ΣΥΝΟΛΟ 20,8 491,49

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7.1: ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7.2: ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ
Παρατηρούμε ότι μεγαλύτερη ανάγκη για άρδευση έχουμε τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο και
Αύγουστο.
Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα μηνιαία ποσοστά ωρών ημέρας
εκπεφρασμένα σε εκατοστά του συνόλου των ωρών ημέρας του έτους για τα γεωγραφικά
πλάτη 24ο - 50ο.

ΠΙΝΑΚΑΣ 7.2: ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ Ρ – ΠΟΣΟΣΤΟ ΩΡΩΝ ΗΜΕΡΑΣ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ
ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΩΡΕΣ ΤΗΣ ΜΕΡΑΣ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ (%)
ΜΗΝΑΣ
Β.
Γεωγ.
Πλάτος Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ ΣΥΝΟΛΟ
24 7,58 7,17 8,4 8,6 9,3 9,2 9,41 9,05 8,31 8,09 7,43 7,46 100
26 7,49 7,12 8,4 8,64 9,38 9,49 9,1 8,31 8,06 9,3 7,36 7,35 100
28 7,4 7,07 8,39 8,68 9,46 9,38 9,58 9,16 8,32 8,02 7,27 7,27 100
30 7,3 7,03 8,38 8,72 9,53 9,49 9,67 9,22 8,34 7,99 7,19 7,14 100
32 7,2 6,97 8,37 8,75 9,63 9,6 9,77 9,28 8,34 7,93 9,11 7,05 100
34 7,1 6,91 8,36 8,8 9,72 9,7 9,88 9,33 8,36 7,9 7,02 6,92 100
35 7,05 6,88 8,35 8,82 9,76 9,77 9,93 9,37 8,36 7,88 6,97 6,86 100
36 6,99 6,86 8,35 8,85 9,81 9,83 9,99 9,4 8,36 7,85 6,92 6,79 100
37 6,93 6,83 8,34 8,87 9,87 9,89 10,05 9,44 8,37 7,82 6,87 6,72 100
38 6,87 6,79 8,34 8,9 9,92 9,95 10,1 9,47 8,38 7,9 6,82 6,66 100
40 6,76 6,73 8,33 8,95 10,02 10,08 10,22 9,54 8,38 7,75 6,72 6,52 100
42 6,62 6,65 8,31 9 10,14 10,21 10,35 9,62 8,4 7,7 6,62 6,38 100
44 6,4 6,58 8,3 9,05 10,26 10,38 10,49 9,7 8,41 7,63 6,49 6,22 100
46 6,33 6,5 8,29 9,12 10,39 10,54 10,64 9,79 8,42 7,58 6,36 6,04 100
48 6,17 6,42 8,27 9,18 10,53 10,71 10,8 9,89 8,44 7,51 6,22 5,86 100
50 5,98 6,32 8,25 9,25 10,69 10,93 10,99 10 8,44 7,43 6,07 5,65 100
Για τον υπολογισμό των αναγκών των φυτών σε νερό, ο οριζόμενος στην ΚΥΑ
Φ.16/6631/1-6-1989 (ΦΕΚ 428/Β/1989) με τίτλο «Προσδιορισμός κατώτατων και
ανώτατων ορίων των αναγκαίων ποσοτήτων για την ορθολογική χρήση νερού στην
άρδευση» για τις ελαιοκαλλιέργειες είναι 0,55. Ωστόσο, εδώ για λόγους ασφαλείας
λαμβάνεται χαμηλότερος φυτικός συντελεστής (που οδηγεί σε αντίστοιχα χαμηλότερες
υπολογιζόμενες ανάγκες σε νερό) και συγκεκριμένα ο φυτικός συντελεστής Kc λαμβάνεται
ίσος με 0,4.
Επιπλέον το ποσοστό φυτοκάλυψης G λαμβάνεται ίσο με 0,8 και η σταθερά C=10 γιατί
η περιοχή διάθεσης χαρακτηρίζεται πεδινή.
Το γεωγραφικό πλάτος της περιοχής άρδευσης βρίσκεται στις 35ο περίπου, έτσι από
τον παραπάνω πίνακα χρησιμοποιήθηκαν τα ανάλογα μεγέθη.
Σύμφωνα με τα παραπάνω έγινε ο υπολογισμός των αναγκών των φυτών σε νερό ο
οποίος παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα.

ΠΙΝΑΚΑΣ 7.3: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΕ ΝΕΡΟ

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
kc G
Συντελεστής Μέση μηνιαία Βροχόπτωση σε mm
Μηνιαίο
Μηνιαίας
ποσοστό 0,4 0,8
εξατμισοδιαπνοής
ωρών της YA=(Etc-
F=
μέρας P R)*G
P*(0.457*T+8.128) Πραγματική Β Ωφέλιμη R Etc=kc*F (mm)
(mm ή
m3/στρ)
8,82 144,38 18,7 6,39 57,75 41,09
9,76 175,56 19,9 7,41 70,22 50,25
9,77 196,69 2,0 0,00 78,68 62,94
9,93 213,86 0,0 0,00 85,55 68,44
9,37 201,98 3,6 0,00 80,79 64,63
8,36 167,86 12,0 0,53 67,14 53,29
440,13 340,64
Επειδή με τη μέθοδο Blaney Criddle, όπως περιγράφηκε παραπάνω, υπολογίζονται οι

ανάγκες σε νερό χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η μέθοδος άρδευσης και ο βαθμός
απόδοσής της, στον παρακάτω πίνακα υπολογίζονται οι υδατικές ανάγκες των
καλλιεργειών στην περιοχή άρδευσης, θεωρούμενης ως μεθόδου άρδευσης της στάγδην,
με βαθμό απόδοσης 0,9, σύμφωνα με την παραπάνω ΚΥΑ Φ.16/6631/1-6-1989.
ΠΙΝΑΚΑΣ 7.4: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΕ ΝΕΡΟ – ΣΤΑΓΔΗΝ ΑΡΔΕΥΣΗ
n (βαθμός απόδοσης στάγδην)

ΜΗΝΕΣ 0,9
YA YK=YA/n
ΑΠΡ 41,09 45,65
ΜΑΪ 50,25 55,83
ΙΟΥΝ 62,94 69,93
ΙΟΥΛ 68,44 76,04
ΑΥΓ 64,63 71,82
ΣΕΠ 53,29 59,21
ΣΥΝΟΛΟ 340,64 378,49
Με βάση τον υπολογισμό των αναγκών των φυτών ανά μήνα στην 3η στήλη του
παραπάνω πίνακα έγινε ο υπολογισμός των ημερήσιων αναγκών σε νερό στον παρακάτω
πίνακα.
ΠΙΝΑΚΑΣ 7.5: ΜΗΝΙΑΙΕΣ ΚΑΙ ΗΜΕΡΗΣΙΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΕ ΝΕΡΟ (m3/στρμ)
ΑΡΔΕΥΤΙΚ
Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕΙΣ ΣΕ ΝΕΡΟ (m3/στρμ)
ΠΕΡΙΟΔΟΣ
ΜΗΝΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΜΗΝΟΣ ΗΜΕΡΑΣ
ΑΠΡ 30 45,65 1,52
ΜΑΪ 31 55,83 1,80
ΙΟΥΝ 30 69,93 2,33
ΙΟΥΛ 31 76,04 2,45
ΑΥΓ 31 71,82 2,32
ΣΕΠ 30 59,21 1,97
M.O. 63,08 2,07

Απαιτούμενη έκταση για άρδευση με τα επεξεργασμένα λύματα σύμφωνα με τις

ανάγκες των φυτών σε νερό.
Η μέγιστη ποσότητα παραγόμενης εκροής κατά τον κρίσιμο μήνα (Απρίλιο), δηλαδή το
μήνα με τις μικρότερες υδατικές ανάγκες των φυτών σε νερό, εκτιμάται σε 228 m3/d
λειτουργίας (Β’ φάση 40ετία). Η παροχή αυτή υπολογίζεται με βάση το μέγιστο εκτιμώμενο
πληθυσμό του θέρους για κάτοικο, κλίνη και επισκέπτη επί την αντίστοιχη μέγιστη
ημερήσια ποσότητα λυμάτων ανά κάτοικο, κλίνη ή επισκέπτη της χειμερινής περιόδου,
καθότι οι καταναλώσεις νερού του Απριλίου βρίσκονται στα επίπεδα της περιόδου αυτής.
Η περίοδος δηλαδή αυξημένης χρήσης του νερού δεν συμπίπτει απόλυτα με την αρδευτική
περίοδο, η οποία κατά συνθήκη προσδιορίζεται από τον Απρίλιο έως το Σεπτέμβριο. Η
αυξημένη χρήση του νερού στον πληθυσμό κυρίως εντοπίζεται από το Μάιο έως το
Σεπτέμβριο, την περίοδο δηλαδή που η αυξημένη θερμοκρασία και τα θαλασσινά μπάνια,
οδηγούν σε περισσότερη χρήση νερού (ντους, πλύσιμο ρούχων, κλπ). Επομένως, η
υιοθέτηση ως συνθηκών ασφαλείας τόσο του μέγιστου θερινού πληθυσμού όσο και της
μέγιστης χειμερινής ποσότητας ανά κάτοικο, κλίνη ή επισκέπτη, που ούτως ή άλλως
ελάχιστα υπολείπεται της αντίστοιχης θερινής, θεωρείται υπεραρκετή για την εκτίμηση της
μέγιστης παροχής προς διάθεση κατά τον κρίσιμο μήνα.
Αντίστοιχα, οι ανάγκες των καλλιεργειών σε νερό κατά τον Απρίλιο, κατά τα
παραπάνω, υπολογίστηκαν σε 1,52 m3/στρέμμα/ημέρα.
Επομένως, η ελάχιστη απαιτούμενη έκταση για άρδευση κατά τη Β΄ φάση
υπολογίζεται με βάση τις ανάγκες των καλλιεργειών κατά τον κρίσιμο μήνα,
θεωρούμενης της μέγιστης υπολογιζόμενης παραγωγής εκροής προς διάθεση κατά
το μήνα αυτόν, ως εξής:
ΑΑ=228,00 m3/d : 1,52 m3/στρέμμα/d = 150,00 στρέμματα
B. Yδραυλικό φορτίο
Βάσει του Πίνακα 6.4, ο ρυθμός απορρόφησης για το εδαφικό στρώμα της περιοχής
άρδευσης με συντελεστή διαπερατότητας 10-3<Κ<10-2 cm/sec θεωρείται 25 mm/h ή 38
cm/day ή 7,6 m/έτος. Επίσης, λόγω της κλίσης του εδάφους στους χώρους διάθεσης (μέση
τιμή 10%), ο υπολογιζόμενος ρυθμός υδραυλικής φόρτισης πρέπει να μειωθεί κατά 40%
σύμφωνα με τον πίνακα 6.5. Έχουμε λοιπόν τους εξής υπολογισμούς:

Qh,max 33,61 m 3 /h
ΑΑαπαιτ, ωριαία= mm = mm = 2.241 m2 = 2,24 στρέμματα
25 25 ∗(1−0,40)
h h
Q𝑑,max 279,00 m 3 /d
ΑΑαπαιτ, ημερήσια= = = 1.224 m2 = 1,22 στρ.
38 cm /d 38 cm /d ∗(1−0,40)
Q𝑦 34.038 m 3 /y
ΑΑαπαιτ, ετήσια= = = 7.464 m2 = 7,46 στρ.
7,6 m/έ𝜏𝜊𝜍 7,6 𝑚/έ𝜏𝜊𝜍 ∗(1−0,40)
Γ. Οργανικό φορτίο
Βάσει του Πίνακα 6.6, και για διάθεση σε έδαφος με καλλιέργεια, όπως η παρούσα
περίπτωση, η μέση θερινή οργανική φόρτιση σε BOD5 θεωρείται 121 Kg / 10.000 m2 *day
2,79 kg BOD 5 / day

ΑBαπαιτ, ημερήσια= = 230,58 m2 = 0,23 στρ
121 Kg BOD 5 / 10.000 m 2 ∗ day
Βάσει του τύπου 1 και για την μέγιστη ποσότητα αιωρούμενων στερεών που μπορεί να
διατεθεί ανά στρέμμα,
Δ. Φορτίο σε αιωρούμενα στερεά
2,79 𝑘𝑔 𝑆.𝑆./𝑑𝑎𝑦 2,79 𝑘𝑔 𝑆.𝑆./𝑑𝑎𝑦

ΑΓαπαιτ, ημερήσια= = = 348,80 m2 =0,35 στρ
𝐿max 8 𝑘𝑔 𝑆.𝑆./𝜎𝜏𝜌 έ𝜇𝜇𝛼 ∗𝑑𝑎𝑦
Ε. Φορτίο σε θρεπτικά υλικά

Γενικά οι ανάγκες των ελαιοδένδρων σε θρεπτικά υλικά εξαρτώνται από διάφορους
παράγοντες (εδαφικές συνθήκες, φάση ανάπτυξης, κλπ), ωστόσο εμπειρικά υπολογίζεται
ότι ανά δέντρο ελιάς απαιτείται περίπου 1 – 1,5 kg αζώτου και 0,2 – 0,4 kg φωσφόρου το
έτος (δηλ. ανά στρέμμα περίπου 30 – 45 kg αζώτου και 6 – 12 kg φωσφόρου το έτος). Για
λόγους όμως ασφαλείας και με δεδομένο ότι αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο εδώ είναι ο
υπολογισμός του κινδύνου επηρεασμού του υδροφορέα, θα θεωρήσουμε την ελάχιστη
δυνατή πρόσληψη ανά στρέμμα.

Για τον προσδιορισμό της συγκεντρώσεως των θρεπτικών υλικών στα επεξεργασμένα
λύματα από την εκροή της Ε.Ε.Λ., λαμβάνεται :
• Oλικό άζωτο = 45 mg /lt * 34.038,00 m3/year = 1.531,71 kg / year

• Φώσφορος = 10 mg /lt * 34.038,00 m3/year =340,38 kg / year
1.531,71 𝑘𝑔 𝑁/𝑦𝑒𝑎𝑟
ΑΔαπαιτ, Ν= = 51.057 m2 = 51,06 στρ.
30 kg / 1.000 m 2 ∗ year
340,38 𝑘𝑔 𝑃/𝑦𝑒𝑎𝑟
ΑΔαπαιτ, P= = 56.730 m2 = 56,73 στρ.
6 kg / 1.000 m 2 ∗ 𝑦𝑒𝑎𝑟
ΣΤ. Συγκέντρωση αλάτων

Παρακάτω υπολογίζεται η επίδραση της αλατότητας της εκροής της Ε.Ε.Λ., με τη χρήση
υπολογισμών που αφορούν ενδεικτικές τιμές των διαφόρων παραμέτρων.
H συγκέντρωση των ολικών διαλυμένων στερεών (TDS) των επεξεργασμένων υγρών
αποβλήτων υπολογίζεται σε περίπου 1.500 mg/lt το πολύ (σχετικά δυσμενές σενάριο),
συνεπώς η ηλεκτρική αγωγιμότητα υπολογίζεται από την παρακάτω σχέση σε :
ECw = = 2,35 dS/m
Ο λόγος προσροφήσεως νατρίου υπολογίζεται με την θεώρηση πως οι συγκεντρώσεις

των κατιόντων & ανιόντων λαμβάνουν τις παρακάτω τιμές :
• Να+ = 400 mg/L
• Cα2+ = 40 mg/L
• Mg2+ = 60 mg/L
• HCO32- = 300 mg/L
Άρα, σε meq/L
• Να+ = 400 mg/L / 23 = 17,4 meq/L
• Cα2+ = 40 mg/L / 20 =2 meq/L
• Mg2+ = 60 mg/L / 12 =5 meq/L
• HCO32- = 300 mg/L / 61 = 5 meq/L
• Cαx2+ = 1,18 meq/L

SARadj = = 9,9
Από τον Πίνακα 6.10, και για SARadj = 9,9 και ECw=2,35 dS/m, διαπιστώνεται πως δεν
θα παρουσιάζεται πρόβλημα διήθησης. Επίσης, η τιμή της ηλεκτρικής αγωγιμότητας
(ECw=2,35 dS/m), οδηγεί σε μικρό έως μέτριο βαθμό περιορισμού στη χρήση του.
Επαναλαμβάνεται ωστόσο ότι τα παραπάνω δεδομένα αναφέρονται σε σχετικά
δυσμενή σενάρια αλατότητας, ενώ η στάγδην μέθοδος άρδευσης που θα εφαρμοστεί,
συντελεί στη μείωση της επίδρασης της αλατότητας των λυμάτων και στην προστασία της
παραγωγής των φυτών.
Συμπέρασμα
Τελικά οι μεγαλύτερες απαιτήσεις εδαφικής εκτάσεως είναι:
Α. Για τις ανάγκες των καλλιεργειών: =150,0 στρέμματα (μέγιστη)

Β. Για το υδραυλικό φορτίο: = 7,6 στρέμματα
Γ. Για το οργανικό φορτίο: = 0,23 στρέμματα
Δ. Για το φορτίο σε αιωρούμενα στερεά: = 0,35 στρέμματα
Ε. Για το φορτίο σε θρεπτικά υλικά: = 56,73 στρέμματα
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, επιλέχθηκε ως περιοχή διάθεσης της επεξεργασμένης

εκροής για άρδευση έκταση 63 στρ. περίπου στην ευρύτερη περιοχή, η οποία αποτελείται
κυρίως από ελαιόδεντρα. Επίσης, τμήμα της εκροής θα χρησιμοποιείται για την άρδευση
καλλωπιστικών φυτών και δέντρων εντός της Ε.Ε.Λ., τα οποία θα αρδεύονται με την
επεξεργασμένη εκροή.
Όπως προκύπτει από τους παραπάνω υπολογισμούς, η επιλεγόμενη έκταση των 63
στρ. υπολείπεται της ελάχιστης αναγκαίας των 150,00 στρ. για τη διάθεση του συνόλου
της εκροής για την κάλυψη των υδατικών αναγκών των καλλιεργειών.
Ωστόσο η τελευταία έκταση έχει υπολογιστεί με βάση τις υδατικές ανάγκες των
καλλιεργειών το μήνα Απρίλιο (οι μικρότερες της αρδευτικής περιόδου) και λαμβάνοντας
υπόψη ακραίο σενάριο παραγωγής λυμάτων, με το μέγιστο εκτιμώμενο πληθυσμό του
θέρους για κάτοικο, κλίνη και επισκέπτη και με τη μέγιστη ημερήσια ποσότητα της
χειμερινής περιόδου, που υπολείπεται ελάχιστα της αντίστοιχης θερινής, ανά κάτοικο,
κλίνη ή επισκέπτη. Είναι προφανές ότι ο υπολογισμός αυτός αντιστοιχεί σε ακραίο

(δυσμενές) σενάριο, με μηδαμινές πιθανότητες εμφάνισης και πραγματοποιήθηκε κατ’

αυτόν τον τρόπο υιοθετώντας μέγιστη ασφάλεια.
Συνεπώς, στα 63 στρέμματα που έχουν εξευρεθεί και προσδιοριστεί στο Σχ.2 κλ.
1:5.000 της ΜΠΕ, μπορεί να διατίθεται ποσότητα επεξεργασμένων λυμάτων ίση με 95,76
m3/ημέρα. Κατά τους επόμενους μήνες της αρδευτικής περιόδου, στην έκταση αυτή
μπορεί να διατίθεται ακόμα μεγαλύτερη ποσότητα επεξεργασμένων λυμάτων, καθότι οι
υδατικές ανάγκες των καλλιεργειών είναι μεγαλύτερες. Μελλοντικά μπορούν επίσης να
αρδευτούν και άλλες εκτάσεις στην ευρύτερη περιοχή, εφόσον αναπτυχθούν καλλιέργειες.
Επομένως κατά την παραγωγή των επεξεργασμένων λυμάτων όπου δεν διατίθεται το
σύνολό τους για άρδευση και υπάρχει συνεχώς περίσσεια, αυτή θα διατίθεται σε τμήμα του
ρέματος «Σφακορύακο» για το οποίο έχει εκπονηθεί Μελέτη Καθορισμού Αποδέκτης
επεξεργασμένων λυμάτων, προς τη Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής
Μέριμνας Π.Ε. Χανιών.
Επίσης, και τη χειμερινή περίοδο αλλά και σε κάθε περίπτωση ύπαρξης περίσσειας
επεξεργασμένων λυμάτων που δεν δύνανται να οδηγούνται για άρδευση, αυτή θα
οδηγείται για διάθεση στο προαναφερόμενο ρέμα.
Συνεπώς κατά την αρδευτική περίοδο Απριλίου - Σεπτεμβρίου, μικρό μέρος των
επεξεργασμένων λυμάτων θα διατίθενται ως κύρια λύση για άρδευση των καλλιεργειών
που έχουν προσδιοριστεί και ως δευτερεύουσα (εναλλακτική) λύση, σε περιόδους μέγιστης
παραγωγής λυμάτων και κατά το μεγαλύτερο τμήμα τους που δεν οδηγείται για άρδευση,
αυτά θα εκτρέπονται προς διάθεση στο ρέμα Σφακορύακο.
Από την άλλη, η επιλεγόμενη έκταση των 63 στρ. είναι υπέραρκετή για την κάλυψη των
απαιτήσεων διάθεσης με βάση το υδραυλικό φορτίο, το οργανικό φορτίο και το φορτίο σε
αιωρούμενα στερεά και σε θρεπτικά υλικά, σύμφωνα με τους παραπάνω υπολογισμούς.
Επίσης, με δεδομένα ότι:
- Τη χειμερινή περίοδο αναμένεται να παράγονται αρκετά λιγότερα λύματα από την
Ε.Ε.Λ. και επομένως λιγότερα επεξεργασμένα λύματα προς διάθεση.
- Για τον υπολογισμό της απαιτούμενης έκτασης προς άρδευση έχει ληφθεί μεγάλος
συντελεστής ασφαλείας.
- Η δεξαμενή άρδευσης στην Ε.Ε.Λ. διαστασιολογείται ώστε να επαρκεί για τη
συγκράτηση της εκροής της Ε.Ε.Λ. σε περιόδους και ώρες χαμηλής ζήτησης, με
σκοπό αυτή να αποδίδεται τις ώρες υψηλής ζήτησης.
- Σε περιόδους που δεν θα υπάρχει ανάγκη άρδευσης, η εκροή της Ε.Ε.Λ. θα
διατίθεται με κατάλληλο αγωγό σε πρανές παρακείμενου ρέματος, με διαδικασία και
προδιαγραφές που εξασφαλίζουν τα χαρακτηριστικά του ρέματος. Για το

συγκεκριμένο τμήμα του ρέματος έχει ήδη εκπονηθεί Μελέτη Καθορισμού

Αποδέκτης επεξεργασμένων λυμάτων
- Θα υπάρχουν μέτρα εξασφάλισης της άριστης ποιότητας εκροής που θα οδηγείται
προς άρδευση, όπως η παρακολούθηση της εγκατάστασης μέσω τηλεελέγχου, οι
συχνές αναλύσεις της εκροής, κλπ. Με τον τρόπο αυτό μειώνονται σημαντικά οι
πιθανότητες αρνητικών επιπτώσεων από τη διάθεση των επεξεργασμένων
λυμάτων για άρδευση.
- Θα εφαρμοστεί το σύστημα της μικροάρδευσης, το οποίο βοηθά στη αύξηση των
ποσοτήτων νερού που δεσμεύονται από τα φυτά σε σχέση με άλλες μεθόδους
- Το σχετικά ξηρό κλίμα και την εξατμισοδιαπνοή στην περιοχή
εκτιμάται ότι η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων με τον τρόπο που

προαναφέρθηκε, δεν ενέχει κίνδυνο επηρεασμού του οικοσυστήματος της περιοχής, των
υπόγειων και επιφανειακών υδάτων, ή άλλες αρνητικές επιπτώσεις στο έδαφος, το φυσικό
περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.

8. Μέτρα, περιορισμοί και παρακολούθηση λειτουργίας

εγκαταστάσεων
Για τον έλεγχο των χαρακτηριστικών των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων ως
σημείο δειγματοληψίας, πριν από τη διάθεση τους, θα χρησιμοποιηθεί το φρεάτιο της
δεξαμενής άντλησης της εκροής ή της δεξαμενής άρδευσης ή κρουνός επί του αγωγού
διάθεσης της εκροής στην περιοχή διάθεσης. Η συστηματική παρακολούθηση των
παραμέτρων στον αποδέκτη να γίνεται με την επίβλεψη των αρμοδίων Υπηρεσιών.
Θα πρέπει να τηρούνται χωρίς παρεκκλίσεις όσα ορίζονται παραπάνω σχετικά με τον
αποδέκτη των επεξεργασμένων λυμάτων και την ποιότητα εκροής, στο βαθμό που αυτά
θα εγκριθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
8.1. Προβλέψεις ασφαλείας σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης
Σε περίπτωση αστοχίας των διαφόρων τμημάτων του έργου ή διακοπής της παροχής
ηλεκτρικού ρεύματος έχουν προβλεφτεί μέτρα ασφαλείας έτσι ώστε να αποφεύγονται
ανεπιθύμητες επιπτώσεις στον περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.
Όπως και στην περίπτωση των αντλιοστασίων μεταφοράς των λυμάτων, έτσι και στην
ΕΕΛ του έργου τα πιθανά προβλήματα αφορούν είτε τη δυσλειτουργία ή βλάβη των
αντλιών, που αποτελούν τον κύριο ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό, είτε την προσωρινή
διακοπή της ηλεκτροδότησης. Τα μέτρα ασφαλείας που έχουν προβλεφθεί είναι τα εξής:
1) Στον ηλεκτρικό πίνακα της Ε.Ε.Λ. και στις σηπτικές δεξαμενές - αντλιοστάσια θα
υπάρχει σύστημα τηλεμετρίας, που ελέγχει συνεχώς τη λειτουργία όλων των
τμημάτων της εγκατάστασης και ειδοποιεί άμεσα το χειριστή της (μέσω SMS) για την
όποια δυσλειτουργία ή βλάβη. Έτσι, αμέσως μόλις υπάρξει οποιοδήποτε πρόβλημα,
ο υπεύθυνος γνωρίζει το είδος του προβλήματος και το ακριβές σημείο που αυτό
εμφανίστηκε και διαθέτει τον απαραίτητο χρόνο για τις διορθωτικές ενέργειες που
πρέπει να κάνει.
2) Τόσο η Ε.Ε.Λ. όσο και οι σηπτικές δεξαμενές - αντλιοστάσια θα είναι συνδεδεμένα
με ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος (Η/Ζ), για την κάλυψη των αναγκών ρευματοδότησης
σε περίπτωση διακοπής της κύριας παροχής.
3) Η πρόβλεψη σηπτικών δεξαμενών μεγάλου όγκου, συντελεί στην εξισορρόπηση της
εισερχόμενης παροχής, ακόμα και αν αυτή υπερβεί τις προβλεπόμενες μέγιστες
τιμές.

4) Στις σηπτικές δεξαμενές - αντλιοστάσια αλλά και στα σημεία άντλησης στην Ε.Ε.Λ.,
θα τοποθετηθούν ζεύγη αντλιών που θα δουλεύουν εναλλάξ, ώστε να υπάρχει και
ομοιόμορφη φθορά, παρόλο που τα χαρακτηριστικά κάθε αντλίας ξεχωριστά
επαρκούν για να καλύψουν τη σχετική ανάγκη. Θα ρυθμιστούν έτσι ώστε αν υπάρξει
βλάβη στη μία αντλία τότε η δεύτερη αυτόματα να λειτουργεί καλύπτοντας το σύνολο
των αναγκών, μέχρι την επιδιόρθωση της βλάβης και την επαναφορά τους σε
εναλλάξ λειτουργία.
5) Θα προβλεφθεί η ύπαρξη ανταλλακτικών αντλιών άμεσα διαθέσιμων, που μπορούν
εύκολα και γρήγορα να αντικαταστήσουν τις εγκατεστημένες σε περίπτωση βλάβης
ή δυσλειτουργίας.
6) Σε περίπτωση που υπάρξει δυσλειτουργία στις αντλίες τροφοδοσίας τα λύματα θα
συλλέγονται και θα μεταφέρονται στην Ε.Ε.Λ. Χανίων (ή σε άλλο κατάλληλο
υποδοχέα), ενώ σε περίπτωση βλάβης των αντλιών της εκροής τα επεξεργασμένα
λύματα θα συγκρατούνται στη δεξαμενή αποθήκευσης – άντλησης εκροής και στη
συνέχεια θα μεταφέρονται στη δεξαμενή άρδευσης με βυτιοφόρο όχημα.
7) Σε περίπτωση που υπάρξει δυσλειτουργία στα αντλιοστάσια ή στην Ε.Ε.Λ., έχουν
προβλεφθεί επαρκή μέτρα για την αποφυγή ανεξέλεγκτης διάθεσης λυμάτων στο
περιβάλλον. Οι δεξαμενές της Ε.Ε.Λ. και των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων
διαθέτουν επαρκή κενό όγκο για τη συγκράτηση των ανεπεξέργαστων ή
επεξεργασμένων λυμάτων μέχρι την αποκατάσταση του όποιου προβλήματος. Κατά
το διάστημα μέχρι την αποκατάσταση της όποιας βλάβης, τα λύματα θα οδηγούνται
με βυτιοφόρα οχήματα σε άλλη Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (π.χ. της
Χανίων), και δεν θα διατίθενται σε φυσικούς αποδέκτες.
Κρίνεται ότι τα παραπάνω μέτρα είναι επαρκή μέτρα για την αντιμετώπιση των
διαφόρων κινδύνων και απρόβλεπτων καταστάσεων που δύνανται να συμβούν κατά τη
λειτουργία του έργου.
8.2. Μέτρα ασφαλείας από χρήστη ανακτημένου νερού
1. Να τηρούνται χωρίς παρεκκλίσεις οι απαιτήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών.

2. Η άρδευση κατά προτίμηση να γίνεται με την μέθοδο «στάγδην» και να αποφεύγεται ο
καταιονισμός και ο ψεκασμός.

3. Οι ασχολούμενοι με την φροντίδα των χώρων άρδευσης θα πρέπει να λαμβάνουν τις

κατάλληλες προφυλάξεις όταν χρησιμοποιούν τα νερά αυτά (γάντια κ.λ.π.), τις ίδιες
που πρέπει να λαμβάνουν όταν χειρίζονται κοπριές ή λιπάσματα.
4. Η περιοχή άρδευσης να τηρεί όλες τις προδιαγραφές και αποστάσεις ασφαλείας από
πηγάδια, γεωτρήσεις, αγωγούς ύδρευσης, κλπ (τουλάχιστον 30 μ.).
5. Στο χώρο διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων να αναρτηθεί κατάλληλη σήμανση
που να απεικονίζει κρουνό βρύσης επισημασμένο με το σύμβολο «Χ» και
ευανάγνωστα η φράση «ΑΝΑΚΥΚΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ−ΜΗ ΠΟΣΙΜΟ» στα Ελληνικά και
στα Αγγλικά, ώστε να διασφαλίζεται η υγιεινή όσων προσεγγίζουν τους χώρους
αυτούς.
6. Οι σωληνώσεις (συμπεριλαμβανομένων των εξαρτημάτων σύνδεσης και των
κρουνών) που θα εξυπηρετούν το δίκτυο του ανακυκλωμένου νερού να ξεχωρίζουν
από το δίκτυο ύδρευσης με κατάλληλο τρόπο.
8.3. Μέτρα ασφαλείας από Φορέα Παροχής
Ο Φορέας Παροχής του ανακτημένου νερού θα πρέπει να τηρεί τα εξής μέτρα:

1. Να προβαίνει στην ελάχιστη απαιτούμενη συχνότητα δειγματοληψιών και
αναλύσεων των προς επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών
αποβλήτων, με σκοπό αυτά να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις
επαναχρησιμοποίησης του Παραρτήματος Ι, Πίνακα 2 της οικ. 145116/2011 ΚΥΑ
(ΦΕΚ 354/Β/8-3-2011) «Καθορισμός μέτρων, όρων και διαδικασιών για την
επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις».
2. Να καταγράφει τα αποτελέσματα των αναλύσεων από τις δειγματοληψίες σε
κατάλληλο αρχείο και να καταχωρεί σε αυτό τυχόν συμβάντα κατά τη λειτουργία
των εγκαταστάσεων, καθώς και τις ενέργειες που έγιναν για την επαναφορά του
συστήματος σε κανονική λειτουργία.
3. Να διακόπτει τη διάθεση και παροχή των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων
προς επαναχρησιμοποίηση όταν δεν ικανοποιούνται οι απαιτήσεις της εκροής,
όπως αυτές ορίστηκαν παραπάνω.
4. Οι σωληνώσεις (συμπεριλαμβανομένων των εξαρτημάτων σύνδεσης και των
κρουνών) που θα εξυπηρετούν το δίκτυο του ανακυκλωμένου νερού να
ξεχωρίζουν από το δίκτυο ύδρευσης με κατάλληλο τρόπο.
5. Να ορίζει υπεύθυνο λειτουργίας, τα στοιχεία του οποίου κοινοποιεί στην οικεία
Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

6. Να υλοποιεί τα προγράμματα παρακολούθησης που έχουν καθοριστεί από τις

σχετικές μελέτες και τις εγκρίσεις των αρμόδιων υπηρεσιών.
7. Εάν ο υπεύθυνος λειτουργίας διαπιστώσει από τους ελέγχους που θα
πραγματοποιεί κίνδυνο δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον ή/και στη
δημόσια υγεία, το γνωστοποιεί αμέσως στην αρμόδια Διεύθυνση Υδάτων της
Αποκεντρωμένης Διοίκησης, προκειμένου να καθορισθούν από κοινού, σε
συνεργασία και με την αρμόδια Διεύθυνση Υγείας της Περιφέρειας, το είδος και
το χρονοδιάγραμμα των αναγκαίων επανορθωτικών μέτρων που πρέπει να
ληφθούν.
8.4. Δειγματοληψίες – αναλύσεις
Στην ΚΥΑ οικ. 145116 (ΦΕΚ 354-Β-2011) καθορίζονται η ελάχιστη συχνότητα

δειγματοληψιών και αναλύσεων νερού για τις διάφορες εφαρμογές της
επαναχρησιμοποίησης επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων συμπληρωματική της ΚΥΑ
5673/400/1997, (ΦΕΚ 192Β/1997) «Μέτρα και όροι για την επεξεργασία αστικών
λυμάτων». Θα πρέπει να τηρούνται οι σχετικές προβλέψεις που ορίζονται στον Πίνακα 2
του Παραρτήματος Ι της παραπάνω ΚΥΑ, για «απεριόριστη» άρδευση καλλιεργειών,
καθώς και οι αντίστοιχοι όροι των εγκρίσεων των αρμόδιων υπηρεσιών που θα εκδοθούν.
Τα εργαστήρια πρέπει να χρησιμοποιούν την πιστοποιημένη μέθοδο ανάλυσης των
εργαστηριακών μετρήσεων όπως ορίζεται στην Κ.Υ.Α. ΟΙΚ. 5673/400/97 (ΦΕΚ 192 Β') :
Μέτρα και όροι για την επεξεργασία αστικών λυμάτων.
Επίσης, όλη η διαδικασία της δειγματοληψίας, της μεταφοράς – συντήρησης των
δειγμάτων και του ελέγχου τους πρέπει να πραγματοποιείται από εξειδικευμένο
προσωπικό που θα ακολουθεί τις σχετικές διεθνείς προδιαγραφές.
Να τηρείται χωρίς διακοπές η προβλεπόμενη διαδικασία καταγραφής των αναλύσεων
από τις δειγματοληψίες, των προβλημάτων που αντιμετωπίστηκαν κατά τη λειτουργία του
συστήματος επεξεργασίας – διάθεσης και των ενεργειών που έγιναν για την επαναφορά
του συστήματος σε κανονική λειτουργία, σε σχετικό αρχείο.
τηρούνται οι διατάξεις του Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ 5673/400/1997 (ΦΕΚ 192/Β), σχετικά
με τη συχνότητα και το σημείο συλλογής των δειγμάτων, καθώς και τον αριθμό αυτών,
κλπ.

ΕΛΕΓΧΘΗΚΕ

ΜΕΛΕΤΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ......................................................................................................... 3
1.1 ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ................................................................................. 3

1.2 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ .......................................................................................... 3
1.3 ΕΙΔΟΣ & ΜΕΓΕΘΟΣ ................................................................................... 3
1.4 ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ ............................................................................................. 4
1.5 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ .................................................................................. 4
2. ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ – ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΔΙΟΥ .................................... 5
3. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ................... 6
3.1 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ & ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ –

ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ (Π.Μ.)................................................................................... 6
3.1.1 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ NATURA ............................... 6
3.1.2 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ NATURA ................................ 7
3.1.3 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΥΠΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ ................................................. 12
3.1.4 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΧΛΩΡΙΔΑΣ & ΠΑΝΙΔΑΣ .............................................. 17
3.1.5 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΥΡΙΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ,
ΧΛΩΡΙΔΑΣ & ΠΑΝΙΔΑΣ ................................................................................... 37
3.1.5.1 Τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/34/ΕΟΚ (ΚΥΑ Η.Π.
14849/853/Ε103/4.4.2008 – ΦΕΚ Β’ 645) .................................................................. 37
3.1.5.2 Τύποι οικοτόπων προτεραιότητας ............................................................ 47
3.1.5.3 Χλωρίδα υψηλής σημασίας στην Περιοχή Μελέτης. ................................. 55
3.1.5.4 Πανίδα υψηλής σημασίας στην Περιοχή Μελέτης. .................................... 57
Περιγραφή ........................................................................................................ 59
Εξάπλωση ........................................................................................................ 61
Καθεστώς προστασίας ..................................................................................... 61
3.1.6 ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΛΕΥΚΩΝ
ΟΡΕΩΝ 62
3.2 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ & ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ –
ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΔΙΟΥ (Π.Ε.Π.)................................................................ 71
3.2.1 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΔΙΟΥ (Π.Ε.Π.) 71
3.2.1.1 Μεθοδολογία εργασίας-μελέτης πεδίου .................................................... 74
3.2.2 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΥΠΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ Ι της
ΚΥΑ Η.Π. 14849/853/Ε103/4.4.2008 – ΦΕΚ Β’ 645 (Οδηγία 92/34/ΕΟΚ) ....... 80
3.2.3 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΧΛΩΡΙΔΑΣ & ΠΑΝΙΔΑΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ ΙΙ της
ΚΥΑ Η.Π. 14849/853/Ε103/4.4.2008 – ΦΕΚ Β’ 645 (Οδηγία 92/34/ΕΟΚ) ....... 82
3.3 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ NATURA 2000 .................................................. 83
3.3.1 ΤΑΣΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ .............................. 83
4. ΔΕΟΥΣΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ...................... 84
4.1 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΛΙΜΑ ........................................................................ 84

4.2 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΟΛΟΓΙΚΑ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ (ΤΟΠΙΟ)................................................................................. 84
4.3 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ, ΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΑ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ............................................................................................... 86
4.4 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ.............................................. 86
4.5 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
ΤΟΥ ΑΕΡΑ............................................................................................................ 88
Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης Σελίδα 1

4.6 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΠΟ ΘΟΡΥΒΟ Η ΑΠΟ

ΔΟΝΗΣΕΙΣ ........................................................................................................... 90
4.7 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ .................. 91
4.8 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΥΔΑΤΑ ........................................................................ 91
5. ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΙΘΑΝΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ.................................... 92
6. ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ........................................................................... 94
7. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ............................................................. 95
8. ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ........................................................................ 98
9. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ........................................................................... 100
10. ΧΑΡΤΕΣ – ΣΧΕΔΙΑ........................................................................................ 102
11. ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ ................................................................................................. 103

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1 ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

H παρούσα μελέτη συντάχθηκε σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. Υ.Α 170225 [ΦΕΚ
135/Β/27-01-2014]: Εξειδίκευση των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής
αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α΄ της απόφασης του
Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με αρ. 1958/2012 (Β΄
21) όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 4014/2011 (Α΄ 209), καθώς και
κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας. – Παράρτημα 3.2 Προδιαγραφές Ειδικής
Οικολογικής Αξιολόγησης (Ε.Ο.Α).
Αποτελεί δε αναπόσπαστο μέρος της ΜΠΕ αφού τα τμήματα του έργου
βρίσκονται εντός προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου NATURA 2000.
1.2 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ

Η παρούσα μελέτη αποτελεί τη Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης
του έργου με τίτλο: «Αναθεώρηση Μελέτης Έργων Διαχείρισης Αστικών
Λυμάτων Χώρας Σφακίων Δήμου Σφακίων».
1.3 ΕΙΔΟΣ & ΜΕΓΕΘΟΣ

Το έργο αφορά όλα τα στάδια διαχείρισης των αστικών λυμάτων του οικισμού
της Χώρας Σφακίων (συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία, διάθεση), σε συμπλήρωση
του υφιστάμενου αποχετευτικού δικτύου του οικισμού. Η εξυπηρετούμενη περιοχή
του έργου βρίσκεται στα νότια παράλια της Π.Ε. Χανίων και διοικητικά υπάγεται στην
Τοπική Κοινότητα Χώρας Σφακίων του Δήμου Σφακίων. Η Χώρα Σφακίων αποτελεί
και την έδρα του Δήμου Σφακίων. Το έργο έχει σχεδιαστεί για την εξυπηρέτηση 1.370
ισοδύναμων κατοίκων της περιοχής μελέτης για χρονικό ορίζοντα 20ετίας (Α΄ φάση)
και 1.680 ισοδύναμων κατοίκων για χρονικό ορίζοντα 40ετίας (Β΄ φάση). Η διάθεση
των επεξεργασμένων λυμάτων προβλέπεται να πραγματοποιείται σε πρανές
γειτονικού ρέματος, ενώ κατά τους θερινούς μήνες θα επαναχρησιμοποιείται μικρό
μέρος της μέσω της άρδευσης καλλιεργειών.
Το έργο ως δραστηριότητα κατατάσσεται ως Εγκατάσταση Επεξεργασίας

Αστικών Λυμάτων (πόλεων και οικισμών) με διάθεση επεξεργασμένων υγρών
στο έδαφος (α/α 20), καθώς και ως Εγκατάσταση Επεξεργασίας Αστικών

Λυμάτων (πόλεων και οικισμών) με διάθεση επεξεργασμένων υγρών σε

επιφανειακό υδάτινο αποδέκτη (α/α 19), σύμφωνα με το Παράρτημα 4 της Υ.Α.
ΔΙΠΑ οικ. 37674/27-7-2016 (ΦΕΚ 2471/Β/10-8-2016) για την «Τροποποίηση και
κωδικοποίηση της υπουργικής απόφασης 1958/2012 - Κατάταξη δημοσίων και
ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με
το άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/21.9.2011 (ΦΕΚ 209/Α/2011) όπως αυτή έχει
τροποποιηθεί και ισχύει», και συγκεκριμένα στην υποκατηγορία Α2 της παραπάνω
Υ.Α. (Ισοδύναμος πληθυσμός Β΄ φάσης = 1.680, που είναι ≥ 300 και <100.000,
συμπαρασύρονται οι κεντρικοί αποχετευτικοί αγωγοί και οι αγωγοί διάθεσης των
επεξεργασμένων λυμάτων).
1.4 ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ
Μελετήτρια: Κοσμαδάκη Μαρίνα του Γεωργίου, Μηχανικός Περιβάλλοντος με πτυχίο
Α’ τάξης στην κατηγορία 27 (Περιβαλλοντικές Μελέτες), Α.Μ. 24901
Έδρα: Αμνισσού 5, Ηράκλειο Κρήτης
Τ.Κ. : 71201
Τηλέφωνο: 6936939291
email : marinakosma@gmail.com
1.5 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
IBA: Important Bird Areas
SPA: Special Protection Areas
SPEC: Species of European Conservation Concern
ΔΕΚ: Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων
Ε.Ε.: Ευρωπαϊκή Ένωση
ΕΖΔ: Ειδικές Ζώνες Διατήρησης
ΖΕΠ: Ζώνες Ειδικής Προστασίας
ΣΠΠ: Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά
ΤΚΣ: Τόπος Κοινοτικής Σημασίας

2. ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ – ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΔΙΟΥ

Το Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι
οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι
σημαντικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μέρος των εξεταζόμενων έργων εμπίπτει σε
περιοχή που περιλαμβάνεται στο Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών (Ν.
3937/2011 ΦΕΚ 60/Α/2011). Συγκεκριμένα, εμπίπτει στην περιοχή NATURA 2000 με
κωδικό GR4340008 η οποία έχει χαρακτηριστεί ως (Ειδική Ζώνη Διατήρησης - ΕΖΔ)
«Λευκά Όρη και Παράκτια Ζώνη».
Συνεπώς ως περιοχή μελέτης (Π.Μ.) ορίζεται η έκταση που καταλαμβάνουν το εθνικό
σύστημα με κωδικό GR 4340008
Για τα σημειακά-εμβαδικά έργα, υποκατηγορίας Α2, η περιοχή έρευνας πεδίου

(Π.Ε.Π.) της μελέτης ορίζεται στα 500m από τα όρια του έργου, και για τα γραμμικά
έργα υποκατηγορίας Α2, η περιοχή έρευνας πεδίου (Π.Ε.Π.) της μελέτης ορίζεται στα
250m.
Η συνολική περιοχή έρευνας πεδίου, σημειώνεται στο χάρτη ‘Τύποι Οικοτόπων 2018
Περιοχής Ειδικής Ζώνης Διατήρησης (ΕΖΔ) με κωδικό GR4340008 – Περιοχή
Έρευνας Πεδίου (Π.Ε.Π.)’ κλίμακας 1:15.000 που επισυνάπτεται.

3. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

3.1 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ & ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΦΥΣΙΚΟΥ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ – ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ (Π.Μ.)
3.1.1 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ NATURA
Όπως έχει αναφερθεί ήδη περιοχή μελέτης (Π.Μ.) ορίζεται η έκταση που
καταλαμβάνει το εθνικό σύστημα:
• «ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ» με κωδικό GR4340008 περιοχή
χαρακτηρισμένη ως ΕΖΔ (Ειδική Ζώνη Διατήρησης)
Η περιοχή που βρίσκεται στην νοτιοδυτική Κρήτη, περιλαμβάνει τα Λευκά Όρη

καθώς και μικρό μέρος της παράκτιας ζώνης της περιοχή, και ανήκει στην
Περιφερειακή Ενότητα Χανίων. Η περιοχή έχει ιδιαίτερη οικολογική και αισθητική
αξία, δεδομένου ότι περιλαμβάνει οικοτόπους προτεραιότητας, περιοχές σημαντικές
για τα πουλιά, και τόπους εθνικής και ευρωπαϊκής σημασίας.
Εικόνα 1. Περιοχή μελέτης, με κόκκινο διακρίνονται τα όρια της περιοχής με κωδικό

GR4340008
Πηγή: Τυποποιημένο Έντυπο Δεδομένων περιοχής GR4340008 (Έκδοση Βάσης Δεδομένων End2018-
15/03/2019)

Πίνακας 1a : Στοιχεία περιοχής μελέτης
ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ

Όνομα Περιοχής: ΖΩΝΗ
Κωδικός Περιοχής: GR4340008
Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) -
(Special Areas of Conservation
Τύπος: – S.A.C.)
Κύριος
Χαρακτηρισμός: Βιότοπος ΝATURA
Συντεταγμένες Longitude: 24.009694
(WGS87): Latitude: 38.158430
Συνολική Έκταση
(ha): 55846.75
15/03/2019
3.1.2 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ NATURA
GR4340008 – ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ
Το μέρος έχει ποικίλο γεωμορφολογικό προφίλ. Υπάρχουν 50 κορυφές πάνω

από τα 2000μ. υψόμετρο. Χαρακτηρίζεται από έναν αριθμό φαραγγιών (περίπου 20)
εκ των οποίων το Φαράγγι της Σαμαριάς είναι το πιο χαρακτηριστικό. Υπάρχει επίσης
ένας μεγάλος αριθμός από χαράδρες, σπήλαια, δολίνες, βάραθρα, πόλγες και
οροπέδια που σχηματίζουν μια σειρά από διαφορετικούς οικοτόπους από τα 0 έως
τα 2.453μ. Οι δολίνες συγκεντρώνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον: οι υγρές χαρακτηρίζονται
από αραιή βλάστηση από ετήσια, κοινά σε άλλα μέρη αλλά σπάνια στην Κρήτη, ενώ
οι ξηρές δολίνες χαρακτηρίζονται από πυκνή βλάστηση και, στα Λευκά Όρη, από την
παρουσία του Hypericum kelleri, εξειδικευμένου σε αυτού του είδους το ενδιαίτημα
και ενδημικό των βουνών της Κρήτης. Το μεγαλύτερο κυπαρισσόδασος στην Κρήτη
(και ένα από τελευταία εναπομείναντα) όπως επίσης και εκτεταμένα πευκοδάση
βρίσκονται στα σύνορα της περιοχής. Ένα μικρό ποσοστό της περιοχής καλύπτεται
από σχηματισμούς ψηλών πρίνων. Το παράκτιο τμήμα χαρακτηρίζεται από
ανθρακικές αποσαθρώσεις. Οι ψηλότερες (200 έως 500μ.), χαρακτηριζόμενοι ως
πολυζωνικοί μεγα-γκρεμοί, έχουν αρκετές διαφορετικές κλιματικές ζώνες και ζώνες
βλάστησης. Το χλωριδικό μωσαϊκό εντείνεται από την ύπαρξη καρστικών χαραδρών
που υποστηρίζουν μια πλούσια βραχόφιλη βλάστηση (karst rockbush). Το Φαράγγι
της Σαμαριάς είναι το μεγαλύτερο παράκτιο φαράγγι στα Βαλκάνια με ένα βάθος που

υπερβαίνει τα 500μ. Το θαλάσσιο τμήμα χαρακτηρίζεται από ζώνες Ποσειδωνίας,

υφάλους και ενάλια σπήλαια. Πολύ λίγες τοπικές κοινότητες, κυρίως παράκτιες και
ένα ευρύ δίκτυο από δευτερεύοντες δρόμους στα άκρα της περιοχής, είναι τα μόνα
ορατά σημάδια ανθρώπινης ύπαρξης. Σα γενική σημείωση πρέπει τονίσουμε το
γεγονός ότι οι διαθέσιμοι τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι είναι ανεπαρκείς ή/και
μη ενδεδειγμένοι για την κατάλληλη περιγραφή του μέρους.
Σπουδαιότητα
Η περιγραφόμενη ακολούθως περιοχή είναι υψίστης σημασίας. Περιλαμβάνει

μεγάλη ποικιλία από πολύ σπουδαίους οικοτόπους που φιλοξενούν μεγάλο αριθμό
ειδών πανίδας και χλωρίδας, μεγάλο μέρος της οποίας είναι ενδημική ή και
στενοενδημική, περιορισμένη στην περιοχή. Ποιο χαρακτηριστικό και ενδεικτικό της
ποιότητάς της είναι το Φαράγγι της Σαμαρίας, το οποίο, εκτός του ότι είναι Ζώνη
Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τα πτηνά, έχει κηρυχθεί Εθνικός Δρυμός από το 1962,
έχει ορισθεί ως Απόθεμα της Βιόσφαιρας και έχει επίσης βραβευθεί με το Ευρωπαϊκό
Δίπλωμα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Εκτός των άλλων, προστατεύεται από τη
Συνθήκη της Βαρκελώνης. Ένα ουσιώδες στοιχείο της σπουδαιότητάς της, σε
συνάρτηση με τη δυναμική της βιοποικιλότητάς της, είναι ότι είναι μια απέραντη
έκταση με ελάχιστη ανθρώπινη παρέμβαση και περιλαμβάνει σημαντικά βιοτικά και
αβιοτικά φυσικά στοιχεία, των οποίων η πραγματική αξία δεν έχει ακόμα πλήρως
γίνει γνωστή. Η μεγάλη μορφολογική πολυπλοκότητα συνδυαζόμενη με τα
παραπάνω δίνει ένα υψηλό αισθητικό αποτέλεσμα. Η ανάγκη για ολιστικό
διαχειριστικό σχέδιο είναι επείγουσα εάν θέλουμε να διατηρηθούν τα ανεκτίμητα
χαρακτηριστικά του μέρους. Μια πιο αναλυτική περιγραφή και επίδειξη της σημασίας
της χλωρίδας και πανίδας, που αποδεικνύει την αξία της βιοποικιλότητας της θέσης,
δίνεται παρακάτω:
ΑΛΛΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΙΔΗ ΜΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟ D
Φυτά: Τα ενδημικά είδη Euphorbia-sultan-hasei, προστατεύονται από το

Προεδρικό Διάταγμα 67/81 και περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της IUCN στην
κατηγορία των απειλούμενων ειδών σε επίπεδο Ελλάδας. Τα Colchicum
macrophyllum και Tulipa saxatilis προστατεύονται από το Π.Δ. 67/81. Τα Cotoneaster
nummularia (τρωτό), Ranunculus creticus (σπάνιο), προστατεύονται από το Π.Δ.

67/81 και περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της IUCN στην κατηγορία των
απειλούμενων φυτών σε επίπεδο Ελλάδος. Τα ακόλουθα μεσογειακά είδη
θεωρούνται σημαντικά: το Allium callimischon ssp. haemostictum εμφανίζεται μόνο
στην Κρήτη και στη νοτιοδυτική Τουρκία. Το Arum creticum και το είναι είδη που
εμφανίζονται στην Κρήτη, το Ανατολικό Αιγαίο και τη νοτιοδυτική Τουρκία. Η Viola
rauliniana στη δυτική και κεντρική Κρήτη και στην Κύπρο. Η Myosotis refracta ssp.
paucipilosa είναι είδος διάσπαρτο στην Ελλάδα (Λευκά Όρη, Ναύπακτος,
Μπούμιστος, Σάμος) και στη Νότια Ανατολία. Το Thymus leucotrichus είναι είδος των
βουνών της Ελλάδας και της Ανατολίας. Το Amelanchier ovalis ssp. cretica
εμφανίζεται μόνο στην Σικελία, εκτός της Ελλάδος. Το Lamium garganicum ssp.
striatum είναι βαλκανικό ενδημικό.
Ζώα: Το είδος Glis glis περιλαμβάνεται στην οδηγία 92/43/ΕΟΚ ως είδος κοινοτικού
ενδιαφέροντος.
Κατηγορίες ενδιαιτημάτων που συναντώνται στην περιοχή μελέτης

Παρατίθεται πίνακας των ενδιαιτημάτων στην προστατευόμενη περιοχή
«ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ» με κωδικό GR4340008 καθώς και τα ποσοστά
(%) κάλυψής τους
Πίνακας 1b. Γενικά χαρακτηριστικά περιοχής GR4340008

Κατηγορία Ενδιαιτημάτων % Κάλυψη
N01: Θαλάσσιες περιοχές, Θαλάσσιοι όρμοι 2,76
N06: Χερσαία υδάτινα σώματα (τρεχούμενα, στάσιμα) 0,01
N08: Ρείκια, θάμνοι, μακί, φρύγανα 45,94
N10: Υγρά λιβάδια, μεσόφιλοι λειμώνες 0,01
N17: Κωνοφόρα Δάση 50,15
N18: Αείφυλλα δάση 1,12
N22: Χερσαία βράχια, αμμοθίνες μόνιμο χιόνι και πάγος 0,01
Σύνολο κάλυψης οικότοπου κατά Corine 100
15/03/2019)
Όπως φαίνεται στον παραπάνω πίνακα το κυρίαρχο ενδιαίτημα της περιοχής

είναι τα Κωνοφόρα Δάση (Ν17) με ποσοστό κάλυψης 50,15 και τα Ρείκια, θάμνοι,
μακί, φρύγανα (Ν08) με ποσοστό κάλυψης 45,94%.
Επιπτώσεις από απειλές, πιέσεις, ανθρώπινες δραστηριότητες και φυσικές

διεργασίες

Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες και οι

φυσικές διεργασίες που ενδέχεται να επηρεάζουν, είτε θετικά είτε αρνητικά τη
διατήρηση και διαχείριση της περιοχής Νatura με κωδικό GR4340008 – Ειδική Ζώνη
Διατήρησης - ΕΖΔ- «Λευκά Όρη και Παράκτια Ζώνη».
Πίνακας 1γ: Αρνητικές επιπτώσεις από ανθρώπινες δραστηριότητες και φυσικές διεργασίες
στην ΕΖΔ- GR4340008
ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
ΜΕΣΑ/ ΓΥΡΩ
ΒΑΘΜΟΣ
ΑΠΟ ΤΟΝ
ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΠΟ
(H: High,
ΚΩΔΙΚΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ (i:inside,
M:Medium, L:
o:outside,
Low)
b:doth)
H A04 Βόσκηση o
H A04 Βόσκηση i
L C01.01 Ναυτικά αθλήματα i
Μη μηχανοκίνητα ναυτικά
L C01.01.02 i
αθλήματα
M D01.02 Δρόμοι, αυτοκινητόδρομο i
Βελτιωμένη πρόσβαση στον
H D05 i
τόπο
Διάθεση απορριμμάτων
L E03.01 οικιακών / ψυχαγωγικών i
εγκαταστάσεων
H F03.01 Κυνήγι o
Παγίδευσης, δηλητρηρίαση
H F03.02.03 i
ζώων, λαθροθηρία
Δραστηριότητες θήρας,
H F06 i
αλιείας
L G01.01 Θαλάσσια αθλήματα i
Θεματικά πάρκα (attraction
H G02.06 i
park)
M I03.02 Γενετική Μόλυνση (φυτά) i
M K01.01 Διαύρωση i

Πίνακας 1δ: Θετικές επιδράσεις από ανθρώπινες δραστηριότητες και φυσικές διεργασίες στην
ΕΖΔ- GR4340008
ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
ΜΕΣΑ/ ΓΥΡΩ
ΒΑΘΜΟΣ
ΑΠΟ ΤΟΝ
ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΠΟ
(H: High,
ΚΩΔΙΚΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ (i:inside,
M:Medium, L:
o:outside,
Low)
b:doth)
Oρειβασία, αναρρίχηση,
M G01.04 i
σπηλαιολογία

3.1.3 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΥΠΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ

Παρακάτω, δίνονται οι τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ Η.Π.
14849/853/Ε103/4.4.2008 - ΦΕΚ Β’ 645 (οδηγίας του Συμβουλίου 92/43/ΕΟΚ) που
απαντούν στην περιοχή του δικτύου Natura 2000 GR4340008, με την
αντιπροσωπευτικότητά τους, τη σχετική επιφάνεια τους, την κατάσταση διατήρησής
τους καθώς και την παγκόσμια αξία τους.
Πίνακας 2 Τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ Η.Π. 14849/853/Ε103/4.4.2008 - ΦΕΚ
Β’ 645 (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) που απαντούν στην περιοχή του δικτύου Natura 2000 GR4340008
(Οδηγία 92/43/ΕΟΚ)
ΣΧΕΤΙΚΗ
ΕΠΙΦΑΝ
ΕΙΑ
(Α:
ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚ 100≥p> ΚΑΤΑΣΤΑ
ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΑΛΥ ΚΑΛΥ ΠΑΓΚΟΣ
ΚΩΔΙΚ ΟΤΗΤΑ TOY 15% ΣΗ
ΤΥΠΟΥ ΨΗ ΨΗ ΜΙΑ
ΟΣ ΟΙΚΟΤΟΠΟΥ ΣΤΗΝ B: ΔΙΑΤΗΡΗ
ΟΙΚΟΤΟΠΟΥ (ha) (%) ΑΞΙΑ
ΠΕΡΙΟΧΗ 15≥p>2 ΣΗΣ
%
C:
2≥p>0%
)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
βλάστησης με
1120* 0,00 0,00 B B B
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
Παράκτιες
1150* 0,77 0,00 B C B B
λιμνοθάλασσες
1170 Ύφαλοι 0,00 0,00 A B B
Απόκρημνες
βραχώδεις ακτές
με βλάστηση
1240 0,61 0,00 A C A B
στη Μεσόγειο με
ενδημικά
Limonium spp.
Πρωτογενής
βλάστηση με
Salicornia και
άλλα μονοετή
1310 0,04 0,00 A C A B
είδη των
λασπωδών και
αμμωδών
ζωνών
Θίνες με
ποολίβαλα της
2230 1,89 0,00 A B A A
Malcolmietalia
(Malcolmietalia

dune
grasslands)
Mediterranean
3170* temporary 0,62 0,00 B C B B
ponds
Ποταμοί της
Μεσογείου με
περιοδική ροή
3290 0,00 0,00
από
Paspalo−Agrosti
dion
Ενδημικοί ορο-
μεσογειακοί
ερεικώνες
17793,
4090 (Endemic oro- 31,86 A A A A
70
Mediterranean
heaths with
gorse)
Φρύγανα από
5996,4
5420 Sarcopoterium 10,74 B B B B
2
spinosum
Endemic
phryganas of the 2301,9
5430 4,12 A B A A
Euphorbio- 6
Verbasc
Ψεύδο - στέπες
με γράστεις και
6220* ετήσιες πόες 0,59 0,00 A C A B
Thero−Brachypo
dietea
Eastern
8140 Mediterranean 188,92 0,34 A B A B
screes
Ασβεστολιθικά
βραχώδη πρανή
8210 0,26 0,00 A C A B
με χασμοφυτική
βλάστηση
Submerged or
partially
8330 0,00 0,00 A A B
submerged sea
caves
Cupressus
14303,
9290 forests (Acero- 25,61 A A A A
50
Cupression
Platanus
orientalis and
Liquidambar
92C0 43,23 0,08 A C A B
orientalis woods
(Platanion
orientalis)
Southern
riparian galleries
and thickets
(Nerio-
92D0 28,85 0,05 B C B B
Tamaricetea
and
Securinegion
tinctoriae)
Δάση με Olea
9320 29,96 0,05 A C A B
και Ceratonia

Mediterranean
pine forests with 8972,5
9540 16,07 A B B B
endemic 8
Mesogean pines
*Οικότοποι προτεραιότητας
15/03/2019)
Οικότοποι προτεραιότητας σύμφωνα με το Παράρτημα Ι της Οδηγίας

92/43/ΕΟΚ
Από το σύνολο των οικοτόπων που παρατίθενται στον παραπάνω πίνακα οι
οικότοποι προτεραιότητας σύμφωνα με το παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ είναι
οι παρακάτω:
• 1120 - Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia (Posidonion oceanicae)

• 1150 - Παράκτιες λιμνοθάλασσες Εκβολές ποταμών
• 3170 - (Mediterranean temporary ponds)
• 6220 - Ψεύδο - στέππες με γράστεις και ετήσιες πόες (Thero -Brachypodietea)
Για την αξιολόγηση του κάθε τύπου του παραρτήματος Ι της ΚΥΑ Η.Π.
14849/2008 εξετάστηκαν 4 κριτήρια η αντιπροσωπευτικότητα, η σχετική επιφάνεια, η
κατάσταση διατήρησης και η παγκόσμια αξία.
Αντιπροσωπευτικότητα: Βαθμός αντιπροσωπευτικότητας του τύπου του φυσικού
ενδιαιτήματος που υπάρχει στον τόπο.
Α: άριστη αντιπροσωπευτικότητα
Β: καλή αντιπροσωπευτικότητα
C: επαρκής αντιπροσωπευτικότητα
D: μη σημαντική παρουσία
Σχετική Επιφάνεια: Επιφάνεια του τόπου που καλύπτεται από τον τύπο φυσικού
ενδιαιτήματος σε σχέση με την ολική επιφάνεια που καλύπτεται από τον εν λόγο
τύπο φυσικού ενδιαιτήματος στην εθνική επικράτεια. Το κριτήριο αυτό εκφράζεται ως
επί τοις εκατό, ποσοστό (p).
Α: 100≥p>15%
B: 15≥p>2%
C: 2≥p>0%

Κατάσταση Διατήρησης: Βαθμός διατήρησης της δομής και των λειτουργιών του
συγκεκριμένου τύπου φυσικών ενδιαιτημάτων και δυνατότητες αποκατάστασης
Το κριτήριο αυτό περιλαμβάνει τρία υπό-κριτήρια:
Το βαθμό διατήρησης της δομής
Το βαθμό διατήρησης των λειτουργιών
Δυνατότητες αποκατάστασης
• Το βαθμό διατήρησης της δομής

Ι: εξαίρετη δομή (Α: εξαίρετη διατήρηση)
ΙΙ: καλά διατηρημένη δομή
ΙΙΙ: Μέτρια ή μερικών φθαρμένη δομή
Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο τύπος ενδιαιτήματος στον συγκεκριμένο τόπο δεν
έχει εξαίρετη δομή, έχουν αξιολογηθεί τα δύο άλλα υπό-κριτήρια:
• Το βαθμό διατήρησης των λειτουργιών
Ι: εξαίρετες προοπτικές
ΙΙ: καλές προοπτικές
ΙΙΙ: μέτριες ή δυσμενείς προοπτικές
Σημειώνεται ότι αν η υπό-ταξη ΙΙΙ: μέτριές ή δυσμενείς προοπτικές συνδυάζεται

με τη βαθμολόγηση ΙΙΙ: μέτρια ή μερικός φθαρμένη δομή, όσον αφορά το πρώτο υπό-
κριτήριο τότε στο σύνολό του κατατάσσεται ως C: μέτρια ή μειωμένη διατήρηση,
ανεξάρτητα από τη βαθμολογία του τρίτου υπό-κριτηρίου.
• Δυνατότητες αποκατάστασης
Το εν λόγο υπο-κριτήριο έχει χρησιμοποιηθεί για να εκτιμηθεί ο βαθμός στον
οποίο θα ήταν δυνατή η αποκατάσταση ενός τύπου ενδιαιτημάτων στον
συγκεκριμένο τόπο. Για να γίνει η παραπάνω εκτίμηση έχει συνυπολογιστεί η δομή
και η λειτουργίες του τύπου ενδιαιτημάτων καθώς και των συγκεκριμένων
διαχειριστικών σχεδίων και επιταγών αποκατάστασής του, δηλαδή της
σταθεροποίησης ή της αύξησης του ποσοστού της επιφάνειας που καλύπτεται από
τον εν λόγο τύπο ενδιαιτήματος, της αποκατάστασης της ειδικής δομής και των
λειτουργιών που είναι αναγκαίες για την μακροπρόθεσμη διατήρησή του και της
διατήρησης ή αποκατάστασης ευνοϊκών για τα τυπικά είδη του επιπέδου διατήρησης.
Έχει ληφθεί υπόψη και ο βαθμός απειλής και η σπανιότητα του τύπου ενδιαιτημάτων.

Η κατάταξη έχει γίνει ακολούθως:

Ι: εύκολη αποκατάσταση
ΙΙ: αποκατάσταση δυνατή με μέτρια προσπάθεια
ΙΙΙ: αποκατάσταση δύσκολη ή αδύνατη
Σύνθεση εφαρμόζεται στην συνολική κατάταξη των τριών υπό-

κριτηρίων
Α: εξαίρετη διατήρηση =εξαίρετη δομή, ανεξάρτητα από τη βαθμολόγηση των
δύο άλλων υπο-κριτηρίων
= καλά διατηρημένη δομή και εξαίρετες προοπτικές
ανεξάρτητα από τη βαθμολογία του τρίτου κριτηρίου
Β: καλή διατήρηση =καλά διατηρημένη δομή και καλές προοπτικές
ανεξάρτητα από τη βαθμολογία του τρίτου κριτηρίου
=καλά διατηρημένη δομή και μέτριες/ίσως δυσμενείς
προοπτικές και αποκατάσταση εύκολη ή δυνατή με μέτρια
προσπάθεια
=δομή μέτρια/μερικώς φθαρμένη, εξαίρετες προοπτικές
και αποκατάσταση εύκολη ή δυνατή με μέτρια
προσπάθεια
=δομή μέτρια/μερικώς φθαρμένη, καλές προοπτικές και
εύκολη αποκατάσταση
C: μέτρια ή μειωμένη διατήρηση= όλοι οι άλλοι συδιασμοί
Συνολική Εκτίμηση (Ολική Αξιολόγηση): Ολική αξιολόγηση του τόπου για τη

διατήρηση του συγκεκριμένου τύπου φυσικού ενδιαιτήματος
Α: εξαιρετη αξία
Β: καλή αξία
C: επαρκής αξία

3.1.4 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΧΛΩΡΙΔΑΣ & ΠΑΝΙΔΑΣ

Στον παρακάτω πίνακα, δίνονται τα είδη της χλωρίδας και πανίδας που
αναφέρονται στο άρθρο 4 της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ (ΚΥΑ Η.Π.
37338/1807/Ε.103/6.9.2010 – ΦΕΚ Β’ 1495 ) και είδη που περιλαμβάνονται στο
παράρτημα ΙΙ της οδηγίας του Συμβουλίου 92/43/ΕΟΚ (ΚΥΑ Η.Π.
14849/853/Ε103/4.4.2008 - ΦΕΚ Β’ 645) και απαντούν στην περιοχή του δικτύου
Natura 2000 GR4340008. Για την αξιολόγηση (εκτίμηση) του κάθε τύπου
εξετάστηκαν τα κριτήρια που αφορούν την σπανιότητα, τον πληθυσμό, την
κατάσταση διατήρησης, την απομόνωση και την παγκόσμια αξία τους.
Πίνακας 3 Είδη Χλωρίδας και Πανίδας που αναφέρονται στο άρθρο 4 της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ
και είδη που περιλαμβάνονται στο παράρτημα ΙΙ της οδηγίας του Συμβουλίου 92/43/ΕΟΚ και
Ελληνική Κατάσταση Παγκόσμια

Oμάδα Κωδικός Ονομασία Tύπος Σπανιότητα Μ Πληθυσμός Απομόνωση
ονομασία διατήρησης αξία
Bupleurum
P 1606 p A B A A
kakiskalae
Capra
M 1372 p A A A A
aegargus
Cephalanthera
P 1901 p A B A B
cucullata
R 1293 Elaphe situla Σπιτόφιδο p R C A B B
Hyperium
P 1433 p A B A A
Aciferum
Μεσογειακή
Monachus
M 1366 φώκια p P C C B C
Monachus
μοναχός
Nepeta
P 1684 p V A A A A
sphaciotica
Origanum Δίκταμος
P 1685 p A A C C
dictamnus
Zelkova
P 1436 p A B A A
abelicea
15/03/2019)
Παρακάτω επεξηγούνται οι συντομογραφίες που χρησιμοποιήθηκαν για την

αξιολόγηση των παραμέτρων του πίνακα 2
Ομάδα:
A= Amphibians-αμφίβια,
B= Birds-πτηνά,
F= Fish-ψάρια,
Fu= Fungi-μύκητες,

I= Invertebrates-ασπόνδυλα,
L= Lichens - λειχήνες,
M= Mammals-θηλαστικά,
P= Plants-φυτά,
R= Reptiles–ερπετά
Τύπος (πλευρές κύκλου ζωής αποδημητικών πουλιών):

p: κατοικία (βρίσκεται στον τόπο καθ’όλη τη διάρκεια του έτους),
r: Αναπαραγωγή (χρησιμοποιεί τον τόπο για να φωλιάζει)
c: Σταθμός (χρησιμοποιεί τον τόπο κατά την μετανάστευση ή για την πτερόρροια
εκτός των περιοχών αναπαραγωγής)
w: Διαχείμανση (το είδος χρησιμοποιεί τον τόπο κατά τη διάρκεια του χειμώνα)
Για μη μεταναστευτικά είδη ή για φυτά σημειώνεται ως μόνιμος (p)
Μονάδα: (p.) ζεύγη, (i) άτομα
Σπανιότητα:
( C) κοινό,
(R) σπάνιο,
(V) πολύ σπάνιο,
(P) εμφανίζεται αποκλειστικά στην περιοχή
Κριτήρια εκτίμηση (αξιολόγησης) του τόπου για συγκεκριμένο είδος του

παραρτήματος ΙΙ (σύμφωνα με το τμήμα Β του παραρτήματος ΙΙΙ)
Πληθυσμός:
Μέγεθος ή πυκνότητα του πληθυσμού στον τόπο συγκρίνοντάς την με τα αντίστοιχα

δεδομένα του εθνικού πληθυσμού.(p=% ποσοστό, ως αποτέλεσμα της σχέσεως:
πληθυσμόςτου τόπου/πληθυσμός στην εθνική επικράτεια)
Α: 100%>=p>15%

B: 15%>=p>2%
C: 2%>=p>0%
D: ασήμαντος πληθυσμός
Κατάσταση διατήρησης:
Βαθμός διατήρησης των χαρακτηριστικών του ενδιαιτήματος που είναι σημαντικά για
τα ενδιαφερόμενα είδη και δυνατότητες αποκατάστασεως.
Το εν λόγω κριτήριο περιλαμβάνει δύο υπό-κριτήρια:
Το βαθμό διατήρησης των χαρακτηριστικών του ενδιαιτήματος που είναι

σημαντικά για τα είδη
Δυνατότητες αποκατάστασης
1) Βαθμό διατήρησης των χαρακτηριστικών του ενδιαιτήματος που είναι

σημαντικά για τα είδη
Το κριτήριο 1 αποτελεί μια συνολική αξιολόγηγση των χαρακτηριστικών του

ενδιαιτήματος όσον αφορά τις βιολογικές ανάγκες του δοθέντος είδους.
Τα κριτήριο 1 κατατάσεται σε:
Ι: στοιχεία σε εξαίρετη κατάσταση (Α: εξαίρετη διατήρηση, Β: καλή διατήρηση)
ΙΙ: καλώς διατηρημένα στοιχεία (Α: εξαίρετη διατήρηση, Β: καλή διατήρηση)
ΙΙΙ: στοιχεία σε μέτρια κατάσταση ή μερικώς υποβαθμισμένα
2) Δυνατότητες αποκατάστασης
Το εν λόγο υπο-κριτήριο έχει ληφθεί μόνο για στοιχεία σε μέτρια κατάσταση ή
μερικώς υποβαθμισμένα.
Τα σύστημα κατάταξης είναι το εξής:
Ι: εύκολη αποκατάσταση
ΙΙ: αποκατάσταση δυνατή με μέτρια προσπάθεια
ΙΙΙ: αποκατάσταση δύκολη ή αδύνατη

Σύνθεση εφαρμόζεται στην ταξινόμηση των δύο

υποκριτηρίων
Α: εξαίρετη διαχείρηση =στοιχεία σε εξαίρετη κατάσταση,

ανεξάρτητα από την βαθμολόγηση της
δυνατότητας αποκατάστάσεως
Β: καλή διατήρηση =καλώς διατηρημένα στοιχεία, ανεξάρτητα

από την βαθμολόγηση της δυνατότητας
αποκατάστάσεως
=στοιχεία σε μέτρια κατάσταση ή μερικώς

υποβθμισμένα και εύκολή αποκατάσταση
C: μέτρια ή περιορισμένη διατήρηση =όλοι οι άλλοι συνδυασμοί
Απομονωση:
Βαθμός απομόνωσης του πληθυσμού που απαντάται στον τόπο, σε σχέση με τη

φυσική περιοχή εξάπλωης του είδους
Α: (σχεδόν) απομονωμένος πληθυσμός
Β: μη απομονωμένος πληθυσμός, παρά μόνο στις παρυφές της περιοχής

εξάπλωσης
C: πληθυσμός μη απομονωμένος σε μεγάλο μέρος της περιοχής εξάπλωσης
Παγκόσμια Αξία:
Συνολική αξιολόγηση του τόπου όσον αφορά τη διατήρηση των συγκεκριμένων ειδών
Α: Εξαιρετικός
Β: Καλός
C: Επαρκής

Καταγραφή άλλων σημαντικών ειδών χλωρίδας και πανίδας
Στη συνέχεια παρατίθεται πίνακας που περιλαμβάνει και άλλα σημαντικά είδη
για την περιοχή μελέτης καθώς και στοιχεία για την αξιολόγηση της κατάστασης
διατήρησής τους.

Πίνακας 1 Άλλα σημαντικά είδη Χλωρίδας και Πανίδας της περιοχής του δικτύου Natura 2000
GR4340008
ΕΙΔΗ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΙΝΗΤΡΟ
Δεν απαντούν
Επιστημονική
Ευαισθησία
πλέον στην
Παράρτημα
κατηγορίες
Κατηγορία
ονομασία
Κωδικός
Μέγεθος
περιοχή
Μονάδα
Ομάδα
Ειδών
Άλλες
P Min Ma C।R।V।P IV V A B C D
x
P Acantholimon C X
androsaceum
M Acomys minous 100 350 grid cells X
1x1
I Albinaria R X
sphakiota
I Albinaria R X
sphakiota
I Albinaria R X
sublamellosa
I Albinaria R X
sublamellosa
P Allium bourgeaui P X
ssp. cycladicum
P Allium dilatatum P X
P Allium P X
rubrovittatum
P Allium tardans P X
P Allosorus P X
persicus
P Alyssum 150 300 R X
fragillimum 000 000
0 0
P Alyssum 150 300 R X
fragillimum 000 000
0 0
P Alyssum R X
lassiticum
P Alyssum R X
lassiticum
P Alyssum P X
sphacioticum
P Alyssum P X
sphacioticum

P Anacamptis P X
collina
P Anacamptis P X
collina
P Anacamptis P X
coriophora ssp.
fragrans
P Anacamptis P X
coriophora ssp.
fragrans
P Anacamptis P X
papilionacea
ssp. alibertis
P Anacamptis P X
papilionacea
ssp. alibertis
P Anchusa C X
cespitosa
P Anemone P X
hortensis ssp.
Heldreichii
P Anthemis R X
abrotanifolia
P Anthemis 650 800 V X
samariensis
P Arabis cretica R X
P Arenaria P X
fragillima
P Arenaria P X
guicciardii
P Arenaria V X
saponarioides
P Arum idaeum P X
P Arum 110 150 V X
purpureospathu 0 0
m
P Arum 110 150 V X
purpureospathu 0 0
m
P Asperula idaea P X
Halácsy
P Asperula C X
pubescens
P Asperula rigida P X

P Asplenium V X
creticum
P Bellis longifolia R X
P Biarum davisii V X
P Bolanthus P X
creutzburgii
P Bolanthus P X
creutzburgii
P Brachypodium P X
sylvaticum ssp.
creticum
A 1201 Bufo viridis C X

P Bufonia stricta C X
ssp. stricta
P Calamintha P X
cretica
P Campanula V X
aizoon ssp.
aizoides
P Campanula V X
aizoon ssp.
aizoides
P Campanula C X
cretica
P Campanula P X
creutzburgii
P Campanula R X
jacquinii
P Campanula R X
laciniata
P Campanula P X
tubulosa
P Centaurea P X
argenteassp.
Macrothysana
P Centaurea 180 350 V X
baldaccii 0 0
P Centaurea idaea C X
P Centaurea 250 330 V X
lancifolia
P Centaurea C X

raphanina ssp.
raphanina
P Centaurea P X
redempta ssp.
redempta
P Centranthus 400 500 V X
sieberi 00 00
P Cephalanthera P X
longifolia
P Cephalanthera P X
longifolia
P Cephalaria P X
squamiflora
P Cephalaria P X
squamiflora
P Cerastium R X
scaposum ssp.
scaposum
P Chaerophyllum 130 150 V X
creticum 00 00
R 1274 Chalcides R X
ocellatus
ocellatus
ocellatus
P Chamaecytisus C X
spinescens ssp.
Creticus
P Cirsium R X
morinifolium
P Clematis 90 150 V X
elisabethae-
carolae
P Clematis 90 150 V X
elisabethae-
carolae
P Colchicum P X
cretense
P Corydalis V X
uniflora
P Crepis neglecta P X
ssp. Cretica
P Crepis P X
sibthorpiana

P Crepis P X
sibthorpiana
P Crepis P X
tybakiensis
M Crocidura C X
suaveolens
M Crocidura C X
suaveolens
M Crocidura 20 40 grid cells X
zimmermanni 1x1
zimmermanni 1x1
zimmermanni 1x1
P Crocus sieberi P X
P Cuscuta atrans 140 270 V X
00 00
P Cyclamen C X
creticum
P Cynoglossum 140 280 R X
sphacioticum 00 00
P Cynoglossum 140 280 R X
sphacioticum 00 00
R 1228 Cyrtopodion V X
kotschyi
kotschyi
kotschyi
P Datisca P X
cannabina
P Dianthus P X
fruticosus ssp.
creticus
P Dianthus 150 230 R X
juniperinus 0 0
P Dianthus 400 650 V X
juniperinus
P Dianthus 150 300 R X
sphacioticus 00 00
P Draba cretica P X
P Draba nuda R X
P Ebenus cretica P X
P Elatine V X

alsinastrum
F 3021 Epinephelus P X
marginatus
F 3021 Epinephelus P X
marginatus
P Epipactis P X
microphylla
P Epipactis P X
microphylla
M 1327 Eptesicus 1 30 i X
serotinus
serotinus
serotinus
P Eryngium R X
ternatum
P Erysimum P X
candicum ssp.
candicum
P Erysimum P X
mutabile
P Erysimum P X
raulinii
P Euphorbia P X
herniariifolia
P Euphorbia 120 240 V X
rechingeri 0 0
P Euphorbia 400 550 R X
sultan-hassei 00 00
P Ferulago P X
thyrsiflora
P Festuca polita V X
ssp. Cretica
P Fritillaria P X
messanensis
ssp. Sphaciotica
P Fumana P X
paphlagonica
ssp. Alpina
P Gagea V X
omalensis
P Galium P X
extensum
P Galium incanum P X

ssp. creticum
P Galium P X
incurvum Sm.
P Galium P X
monachinii
P Galium P X
samothracicum
M Glis glis P X
argenteus
M Glis glis P X
argenteus
P Gypsophila P X
nana
P Helianthemum P X
hymettium
P Helichrysum 130 150 V X
heldreichii 0 0
R Hemidactylus C X
turcicus
R Hemidactylus C X
turcicus
P Herniaria P X
parnassica
subp. Cretica
P Hieracium 400 650 V X
schmidtii ssp.
Creticum
R 5669 Hierophis C X
gemonensis
R 5669 Hierophis C X
gemonensis
P Himantoglossum P X
robertianum
P Himantoglossum P X
robertianum
P Himantoglossum R X
samariense
A 1203 Hyla arborea R X
P Hypericum C X
empetrifolium
ssp. Oliganthum
P Hypericum C X
empetrifolium

ssp. Tortuosum
P Hypericum R X
kelleri
P Hypericum R X
kelleri
P Hypericum P X
trichocaulon
P Hypochoeris P X
tenuiflora
M 5365 Hypsugo savii 20 150 i X
P Inula candida R X
ssp. candida
R 1251 Lacerta trilineata C X
P Lactuca P X
alpestris
P Lamium R X
garganicum ssp.
Striatum
P Lamium P X
purpureum
P Lathyrus R X
neurolobus
P Lathyrus R X
neurolobus
P Limodorum V X
abortivum
P Limodorum V X
abortivum
P Limonium V X
sougiae
I Lindbergia R X
pageti
I Lindbergia R X
pageti
P Linum arboreum P X
I 1027 Lithophaga P X
lithophaga
I 1027 Lithophaga P X
lithophaga

P Lomelosia P X
albocincta
P Lomelosia V X
sphaciotica
P Lysimachia P X
serpyllifolia
I Macrothele P X
cretica
I Macrothele P X
cretica
P Melica rectiflora P X
P Melilotus P X
graecus
P Micromeria P X
sphaciotica
P Minuartia attica P X
ssp. Idaea
P Muscari P X
spreitzenhoferi
P Myosotis P X
refracta ssp.
refracta
P Myosotis 400 500 V X
solange
P Myosotis 400 500 V X
solange
M 5004 Myotis 2 100 i X
aurascens
M 5004 Myotis 2 100 i X
aurascens
M 5004 Myotis 2 100 i X
aurascens
P Neotinea lactea P X
P Neotinea lactea P X
P Neotinea P X
maculata
P Neotinea P X
tridentata ssp.
tridentata
P Neotinea P X
tridentata ssp.
tridentata
P Noccaea cretica P X
P Noccaea cretica P X

P Noccaea 500 100 V X

zaffranii 0
M 1331 Nyctalus leisleri 2 50 i X
P Odontites linkii P X
P Onobrychis 650 800 V X
sphaciotica
P Onobrychis 650 800 V X
sphaciotica
P Ononis spinosa C X
ssp. diacantha
P Ononis verae R X
P Onopordum R X
bracteatum ssp.
Creticum
P Onosma erecta P X
ssp. erecta
P Ophrys P X
sphegodes
P Ophrys P X
sphegodes
P Ophrys P X
sphegodes ssp.
mammosa
P Ophrys P X
sphegodes ssp.
mammosa
P Ophrys spruneri P X
ssp. spruneri
P Ophrys spruneri P X
ssp. spruneri
P Ophrys P X
tenthredinifera
P Ophrys P X
tenthredinifera
P Orchis P X
anthropophora
P Orchis P X
anthropophora
P Orchis italica P X
P Orchis italica P X
P Orchis P X

pauciflora
P Orchis P X
pauciflora
P Orchis P X
quadripunctata
P Orchis P X
quadripunctata
P Orchis spitzelii P X
ssp. Nitidifolia
P Orchis spitzelii P X
ssp. Nitidifolia
P Origanum P X
microphyllum
P Origanum X V X
minoanum
P Ormosolenia P X
alpina
P Ornithοgalum R X
creticum
P Paeonia clusii R X
ssp. clusii
P Paracaryum P X
lithospermifoliu
m ssp. Cariense
P Petromarula P X
pinnata
P Petrorhagia P X
candica
P Petrorhagia P X
dianthoides
P Petrorhagia P X
illyrica ssp.
Taygetea
P Phagnalon P X
pygmaeum
P Phlomis lanata P X
P Pimpinella P X
tragium ssp.
Depressa
I 1028 Pinna nobilis P X
M 5253 Pipistrellus 50 300 i X
hanaki


hanaki
hanaki
M 2016 Pipistrellus kuhlii 20 300 i X
M 5011 Plecotus 10 50 i X
kolombatovici
kolombatovici
kolombatovici
macrobullaris
macrobullaris
macrobullaris
R 5375 Podarcis C X
cretensis
R 5375 Podarcis C X
cretensis
R 5375 Podarcis C X
cretensis
P Prospero 100 150 V X
depressum 000 000
P Prospero 500 100 V X
minimum 0 00
P Prunella P X
cretensis
P Prunus prostrata P X
P Ranunculus R X
cupreus
P Ranunculus 100 200 V X
radinotrichus 00 00
P Ranunculus 100 200 V X
radinotrichus 00 00
P Ranunculus P X
subhomophyllus
P Ricotia cretica P X
P Sanguisorba R X
cretica

P Scilla nana ssp. P X

nana
P Scutellaria hirta P X
P Scutellaria P X
sieberi
P Securigera P X
globosa
P Sedum creticum P X
P Sedum P X
laconicum ssp.
laconicum
P Sedum praesidis P X
P Sedum P X
tristriatum
P Senecio P X
fruticulosus
P Serapias P X
bergonii
P Serapias P X
bergonii
P Sesleria P X
doerfleri
P Sideritis syriaca C X
ssp. syriaca
P Silene P X
pinetorum ssp.
Sphaciotica
P Silene sieberi P X
P Silene variegata P X
P Silene vulgaris P X
ssp.
suffrutescens
P Spiranthes P X
spiralis
P Spiranthes P X
spiralis
P Stachys spinosa P X
P Staehelina P X
fruticosa
P Staehelina P X
petiolata
P Sternbergia P X
lutea ssp.
Greuteriana

M 2603 Suncus etruscus R X

M 2603 Suncus etruscus R X
P Symphytum P X
creticum
M 1333 Tadarida teniotis 50 200 i X
P Telephium P X
imperati ssp.
pauciflorum
R 1289 Telescopus R X
fallax
fallax
fallax
P Teucrium C X
alpestre
P Teucrium P X
cuneifolium
P Teucrium flavum P X
ssp. gymnocalyx
P Trifolium P X
phitosianum
P Tulipa bakeri P X
P Tulipa cretica C X
P Tulipa saxatilis V X
I Turanena R X
katerinae
P Valeriana P X
asarifolia
P Verbascum P X
arcturus
P Verbascum P X
spinosum
P Veronica glauca P X
ssp. kavusica
P Veronica P X
sartoriana
P Veronica P X
thymifolia
P Viola cretica P X
P Viola fragrans P X

P Viola rauliniana P X
15/03/2019)
Στον παραπάνω πίνακα αναφέρονται άλλα σημαντικά είδη χλωρίδας και

πανίδας, τα οποία είναι σημαντικά για τη διατήρηση και τη διαχείριση του τόπου.
Αιτιολογείται η κατάταξη κάθε είδους με βάση τις ακόλουθες κατηγορίες:
Ο πληθυσμός κατηγοριοποιείται σαν (C) κοινός, (R) σπάνιος, (V) πολύ σπάνιος και
ότι είναι απλά παρών στον τόπο (P)
Η Ομάδα σημειώνεται σαν: A= Amphibians-αμφίβια, B= Birds-πτηνά, F= Fish-ψάρια,

Fu= Fungi-μύκητες, I= Invertebrates-ασπόνδυλα, L= Lichens - λειχήνες, M=
Mammals-θηλαστικά, P= Plants-φυτά, R= Reptiles–ερπετά
Κίνητρο: Αιτιολογείται η καταχώρηση κάθε είδους με βάση τις ακόλουθες κατηγορίες:

o IV Είδος του Παραρτήματος IV της Οδηγίας 92/43/ΕΚ για τους οικοτόπους
o V Είδος του Παραρτήματος V της Οδηγίας 92/43/ΕΚ για τους οικοτόπους
o Α. Είδος του Εθνικού Κόκκινου Καταλόγου
o Β. Ενδημικό είδος
o C. Είδος που καλύπτεται από διεθνή σύμβαση (συμπεριλαμβανομένων των
συμβάσεων της Βέρνης, της Βόννης και της Βιοποικιλότητας
o D. Άλλοι λόγοι

3.1.5 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΥΡΙΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ, ΧΛΩΡΙΔΑΣ &

ΠΑΝΙΔΑΣ
3.1.5.1 Τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/34/ΕΟΚ (ΚΥΑ
Η.Π. 14849/853/Ε103/4.4.2008 – ΦΕΚ Β’ 645)
Οι τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας

92/34/ΕΟΚ (ΚΥΑ Η.Π. 14849/853/Ε103/4.4.2008 – ΦΕΚ Β’ 645) που καταλαμβάνουν
τις μεγαλύτερες εκτάσεις στην περιοχή μελέτης και παρουσιάζουν καλή έως άριστη
αντιπροσωπευτικότητα και παγκόσμια αξία, και ως εκ τούτου τους θεωρούμε
ιδιαίτερα σημαντικούς από τη δομική και λειτουργική τους σκοπιά, είναι οι εξής:
Πίνακας 5 : Κυριότεροι Τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ Η.Π. 14849/2008 που
απαντούν στην περιοχή του δικτύου Natura 2000 GR4340008 (Οδηγία 92/43)
Κωδικός Είδος περιοχής Έκταση (ha)
Ενδημικοί ορο- μεσογειακοί ερεικώνες

4090 (Endemic oro-Mediterranean heaths 17.793,7
with gorse)
Κρητικοί σχηματισμοί Euphorbio -

5430 Verbascion (Endemic phryganas of 2.301,96
the Euphorbio-Verbascion)
Δάση Κυπαρίσσου Cupressus forests

9290 14.304,5
(Acero-Cupression)
Φρύγανα από Sarcopoterium

5420 5.996,42
spinosum
Μεσογειακά δάση πεύκης με ενδημικά

μεσογειακά είδη πεύκης
περικλειομένων της Pinus mugo και
9540 8.972,58
Pinus leucodermis (Mediterranean
pine forests with endemic Mesogean
pines)
4090: Ενδημικοί ορο- μεσογειακοί ερεικώνες

Ορισμός: Βασικοί σχηματισμοί ακανθωδών ημίθαμνων, οι οποίοι εμφανίζονται
κατά “προσκεφάλαια”,των υψηλών ξηρών ορέων της μεσογειακής περιοχής και της
irano-turanian περιοχής, με χαμηλούς, προσκεφαλοειδείς, συχνά ακανθώδεις
ημίθαμνους όπως Acantholimon, Astragalus, Erinacea, Vella, Bupleurum,

Ptilotrichum, Genista, Echinospartum, Anthyllis και διάφορα κεφαλανθή και χειλανθή.

Δευτερογενείς ζωογενείς κατά προσκεφάλαια εμφανιζόμενοι ημίθαμνοι της ίδιας
περιοχής, είτε προς τα κατάντη εκτεινόμενων των ορο - μεσογειακών σχηματισμών
στους οποίους κυριαρχούν τα ίδια είδη, ή ειδικότερα ορεινοί ή στεπικοί σχηματισμοί
στους οποίους κυριαρχεί συχνά είδη του γένους Genista. Εξαιρούνται οι
προσκεφαλαιόμορφοι θάμνοι των χαμηλών θερμο-μεσογειακών περιοχών (33) και οι
ερημικές και ημι-ερημικές περιοχές (7).
31.78 Ελληνο-Βαλκανικοί ορεινοί ακανθώδεις ημίθαμνοι με Astragalus

31.78 Υπαλπικοί ακανθώδεις ημίθαμνοι της Πελοποννήσου: Daphno - Fastucetea:
Stipo – Morinion
31.79. Ελληνικοί ορο-Μεσογειακοί ακανθώδεις ερεικώνες Daphno - Festucetea:
Eryngio – Bromion
31.791 Ελληνικοί ακανθώδεις ερεικώνες με τραγάκανθο.
31.7911 Ακανθώδεις ερεικώνες με τραγάκανθο Ν. Πελοποννήσου
31.7912 Ακανθώδεις ερεικώνες με τραγάκανθο Κυλλήνης - Χελμού
31.7913 Ελληνικοί ακανθώδεις ερεικώνες με Astragalus angustifolius
31.7921 Ακανθώδεις ερεικώνες με Astragalus angustifolius του Ολύμπου
31.7922 Ακανθώδεις “ερεικώνες” με Astragalus angustifolius της Πίνδου
31.793 Ελληνικοί κατά προσκεφάλαια εμφανιζόμενοι “ερεικώνες”
31.7931 Κατά προσκεφάλαια εμφανιζόμενοι “ερεικώνες” της Daphne oleoides.
31.7932 Κατά προσκεφάλαια σχηματισμοί του Buxus sempervireus.
31.7A Ελληνικοί alti-Μεσογειακοί ακανθώδεις “ερεικώνες”. Daphno - Festucetea:

Astragalo – Seslrion
31.7Α1 Άνω - αλπικοί ακανθώδεις “ερεικώνες” με ‘Astragalus
31.7Α2 Κατά προσκεφάλαια “ερεικώνες” με Minuartia
31.7A3 Ελληνικοί νανόμορφοι (χαμηλοί) κατά προσκεφάλαια “ερεικώνες”.
31.7A4 Άνω - αλπικοί θαμνώδεις λιμώνες Θαμνώδεις όψεις των γυμνών (stripped)
λιμώνων.
31.7Β Κρητικοί ακανθώδεις ερεικώνες Saturejetea spinosae

31.7B1 Κρητικοί ακανθώδεις “ερεικώνες” με αστράγαλο (τραγάκανθο)
31.7Β2 Κρητικοί ακανθώδεις “ερεικώνες” με Astragalus angustifolius, Verbascion
spinosae,

Astragalion cretici.
31.7Β3 Κρητικοί ακανθώδεις “ερεικώνες” με Chamaecytisus creticus
31.7Β4 Άλλοι κρητικοί “ερεικώνες”
31.7C Ακανθώδεις "ερεικώνες" σε ορεινές περιοχές του Αιγαίου

31.7C1 Ακανθώδεις “ερεικώνες” με αστράγαλο (τραγάκανθο) του Αιγαίου.
31.7C11 Ακανθώδεις “ερεικώνες” με τραγάκανθο της Κέρκης
31.7C12 Ακανθώδεις “ερεικώνες” με τραγάκανθο της Άμπελος
31.7C13 Ακανθώδεις “ερεικώνες”με τραγάκανθο της Χίου.
31.7C14 Ακανθώδεις “ερεικώνες”με τραγάκανθο της Λέσβου.
31.7C15 Ακανθώδεις “ερεικώνες”με τραγάκανθο της Σαμοθράκης.
31.7C16 Ακανθώδεις “ερεικώνες”με τραγάκανθο του Άθω.
31.7C17 Ακανθώδεις “ερεικώνες”με τραγάκανθο της Εύβοιας.
31.7C2 Ακανθώδεις “ερεικώνες” του Αιγαίου με Astragalus angustifolius
31.7C21 Ακανθώδεις “ερεικώνες”του Ολύμπου της Λέσβου
31.7C22 Ακανθώδεις “ερεικώνες” της Θάσου.
31.7D Ακανθώδεις “ερεικώνες” με Genista acanthoclada της νότιας Ελλάδας
31.7Ε Ακανθώδεις “ερεικώνες” με Astragalus sempervirens.
Οικολογικές συνθήκες
Ο τύπος αυτός οικοτόπου χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία αγκαθωτών
θάμνων σε σφαιρόμορφες ή προσκεφαλοειδείς αποικίες, από την ευρεία εμφάνιση
γυμνού εδάφους ανάμεσα στους θυσσανόμορφους σχηματισμούς και από μέτρια
ασκούμενη βόσκηση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Στη διαμόρφωση της
φυσιογνωμίας αυτών των τοπίων κυρίαρχο ρόλο παίζουν πολυετή αγροστώδη
(Festuca, Sesleria, Stipa κ.α.), αγκαθωτοί ημίθαμνοι προσκεφαλοειδούς ανάπτυξης
και άλλα χαμαίφυτα (Astragalus, Marrubium κ.α.) καθώς και διάφορα
νανοφανερόφυτα (Juniperus, Daphne, Rosa, Prunus, κ.α.). Συναντάται στα ορεινά
συγκροτήματα της Β. Ελλάδας, σε υπόστρωμα που ποικίλει και μπορεί να είναι
ασβεστόλιθοι, φλύσχες αλλά κυρίως υπερβασικά πετρώματα της σειράς των
οφιολίθων. Τα υψόμετρα ποικίλουν από 800 m μέχρι 2500 m, ενώ η κλίση και η
έκθεση ποικίλει. Οι φυτοκαλύψεις των θαμνώδων ειδών κυμαίνονται μεταξύ 30-70%,
ενώ οι συνολικές φυτοκαλύψεις αρκετές φορές προσεγγίζουν το 90%.

Χλωριδική σύνθεση
Astragalus trojanus, Centaurea urvillei ssp. urvillei, Inula verbascifolia ssp.
heterolepis, Anthemis cretica ssp. cretica, Bromus tectorum, Vulpia ciliata, Alyssum
umbellatum, Ballota acetabulosa, Saxifraga tridactylites, Valantia muralis, Mediocago
minima, Gagea graeca, Crepis sancta, Minuartia anatolica, Sedum hispanicum,
Galium brevifolium ssp. insulare, Arenaria leptoclados, Briza humilis, Alyssum
foliosum, Tordylium hirtocarpum, Picris pauciflora, Clypeola jonthlaspi, Catapodium
rigidum, Valerianella echinata, Senecio vernalis, Satureja icarica, Phleum exaratum,
Crataegus monogyna (νανώδης), Anthemis cretica, Poa bulbosa, Petrorhagia dubia,
Cerastium comatum, Trifolium uniflorum, Sedum rubems Ο οικότοπος φιλοξενεί
μεγάλο αριθμό ενδημικών και προστατευόμενων ειδών όπως: Centaurea affinis spp.
palidior, Cirsium heldreichii, Genista tinctoria, Marrubium velutinum, Galium
hellenicum, Euphorbia deflexa, Asperula oetaea, Asperula idaea, Poa trichophylla,
Festuca polita, Scutellaria hirta, Centaurea idaea, C. rapharina, Viola euboea,
Sideritis euboea, Arum idaeum, Cerastium candidissimum, Satureja spinosa, Nepeta
sphaciotica, Silene variegata, Hypericum kelleri,Alyssum samium κλπ
Σημαντικά στοιχεία-Μοναδικότητα-Σπανιότητα
Μεταξύ των σημαντικών ειδών περιλαμβάνονται τα Sideritis sipylea, Silene
urvillei, Inula verbascifolia ssp. heterolepis, Centaurea urvillei, Astragalus trojanus,
Satureja icarica κ.ά.
Κατάσταση διατήρησης-Απειλές
Καλή κατάσταση διατήρησης σε γενικές γραμμές αλλά οι κοινότητες
υφίστανται σχετικά έντονες επιδράσεις και υπάρχει κίνδυνος περαιτέρω
υποβάθμισης. Η υπερβόσκηση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη χλωριδική σύνθεση
και να έχει καταστρεπτικές επιπτώσεις.
5430: Κρητικοί σχηματισμοί Europhorbio-Verbascion

Ορισμός: Φρύγανα της Κρήτης, της Σαρδηνίας, της Ιταλίας και των
Βαλεαρίδων νήσων (Euphorbio –Verbascion). Προσκεφαλαιόμορφοι, σκληρόφυλλοι
σχηματισμοί της θερμο-Μεσογειακής ζώνης, συχνά ακανθώδεις και φυλλοβόλοι το
καλοκαίρι. Οι ακόλουθες υποκατηγορίες συμπεριλαμβάνονται:

• 33.4 Φρύγανα μέσου υψομέτρου της Κρήτης Euphorbio Verbascion

• 33.5 Φρύγανα με Hypericum
Ο τύπος οικοτόπου έχει καταγραφεί μόνο από μία μικρή σε έκταση περιοχή, η
οποία εποικίζεται από την κοινότητα Hypericum aegyptiacum-Helichrysum orientale.
Η περιοχή αυτή είναι βραχώδης, με λίγο έδαφος, μικρή κλίση και έκθεση δυτική. Το
υπερθαλάσσιο ύψος είναι μόλις 5 μέτρα. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν συστάδες
με Juniperus phoenicea.
Phlomis lanata, Euphorbia acanthothamnos, Sarcopoterium spinosum,
Arisarum vulgare, Calicotome villosa, Phlomis fruticosa, Salvia fruticosa, Avena
barbata, Phlomis cretica, Daphne sericea, Osyris alba, Olea europaea, Salvia
pomifera, Coridothymus capitatus, Coridothymus capitatus,Sarcopoterium spinosum,
Verbascum spinosum
Οι φρυγανικές κοινότητες αποτελούν ένα σημαντικό οικότοπο εξαιτίας κυρίως
της εκτεταμένης εξάπλωσής τους και της υψηλής ποικιλότητάς τους σε είδη. Λόγω
της υψηλής βιοποικιλότητας και της αποτελεσματικότητας στη μείωση των κινδύνων
διάβρωσης, τα φρύγανα είναι σημαντικής οικολογικής σημασίας για το τοπίο. Τα
φρύγανα αποτελούν επίσης σημαντική βάση της τοπικής κτηνοτροφίας. Τα φρύγανα
παρέχουν τη βάση για την αναπαραγωγή των ζώων σε διάφορες περιοχές
εξάπλωσής σους και γι’ αυτό το λόγο είναι σημαντικής οικονομικής και οικολογικής
αξίας.
Ο παρών τύπος οικοτόπου γενικά δεν απειλείται. Η μείωση της έκτασης της
βλάστησης φρυγάνων εξαιτίας της αλλαγής στη χρήση της γης στην κατεύθυνση
μεγαλύτερης παραγωγής λαδιού, όπου η καλλιέργεια της ελιάς αυξάνεται εις βάρος
των φρυγάνων (τα φρύγανα εκχερσώνονται) αποτελεί έναν από τους ανθρωπογενείς
κινδύνους για τα φρύγανα.

9290: Δάση Κυπαρίσσου (Acero-Cupression)
Ορισμός: Ορεινά δάση της μεσογειακής λεκάνης του Ellburz και της Σαχάρα
που κυριαρχούνται από τα Cupressus sempervirens, C. atlantica ή C. dupreziana
(Acero-Cupression).
Δάση Cupressus sempervirens και μικτά με Pinus brutia χαμηλότερων
υψομέτρων: Pistacia lentiscus, Arbutus unedo, Juniperus phoenicea, Quercus
coccifera, Rubia tenuifolia, Prasium majus, Myrtus communis, Olea europaea ssp.
oleaster, Phillyrea latifolia, Calicotome villosa, Genista acanthocalda, Lithodora
hispidula, Hypericum empetrifolium, Asperula brevifolia, Asparagus aphyllus ssp.
orientalis, Cistus salviifolius, Cistus parviflorus, Erica manipuliflora, Anemone blanda,
Cyclamen rhodium, Dactylis glomerata, Asrisarum vulgare, Cyclamen graecum,
Carex halleriana, Smilax aspera,Clematis flammula Δάση Cupressus sempervirens,
ενίοτε με συμμετοχή της Pinus brutia (κάλυψη έως 10 %), μεσαίων και μεγάλων
υψομέτρων: Quercus coccifera, Styrax officinalis, Salvia fruticosa, Paeonia clusii ssp.
rhodia, Cyclamen rhodium, Anemone blanda, Geranium robertianum ssp.
purpureum, Anthoxanthum odoratum, Belis sylvestris, Leontodon tuberosus,
Asphodelus ramosus, Ranunculus paludosus, Arisarum vulgare, Aetheoriza bulbosa,
Scaligeria napiformis, Poa bulbosa, Carex sp., Selaginella denticulata, Orchis
anatolica, Veronica cymbalaria.
Τα δάση με Cupressus sempervirens αποτελούν χαρακτηριστικό τύπο
βλάστησης της Α. Μεσογείου και στην Ελλάδα (και σε ολόκληρη την Ευρώπη) τα
φυσικά δάση περιορίζονται σε λίγα νησιά του Αιγαίου (Σάμος, Κως, Ρόδος, Κρήτη,
Μήλος).
Γενικά καλή έως άριστη κατάσταση διατήρησης στις περιοχές, αλλά σε ορισμένες
θέσεις μέτρια. Υποβάθμιση των δασών κυπαρισσιού έχουν προκαλέσει οι
εκχερσώσεις, η φωτιά και η βόσκηση.

Φρύγανα Sarcopoterium spinosum – 5420
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Ορισμός: Χαμηλοί, ακανθώδεις σχηματισμοί από ημισφαιρικούς θάμνους της
παράκτιας θερμο - μεσογειακής ζώνης, της ηπειρωτικής Ελλάδας και των νησιών του
Αιγαίου κα του Ιονίου, των παράκτιων περιοχών της Ανατολίας, περισσότερο
διαδεδομένοι και ποικίλοι από ό,τι οι σχηματισμοί της Δ. Μεσογείου.
Ο τύπος οικοτόπου των φρυγάνων εμφανίζει μια μεγάλη ποικιλία ως προς τη

χλωριδική σύνθεσή του καθώς και τα περιβάλλοντα που εποικίζει. Έτσι τα εδάφη ενώ
συνήθως είναι ρηχά, ασβεστολιθικά, υπάρχουν και πολλές άλλες περιπτώσεις (π.χ.
εδάφη προερχόμενα από φλύσχη, μάργες κλπ.). Οι κλίσεις και οι εκθέσεις ποικίλουν
πολύ, ενώ τα υψόμετρα παρότι συνήθως είναι μικρά, μπορεί και να φτάσουν τα 1000
μέτρα. Το κύριο χαρακτηριστικό των φρυγανικών διαπλάσεων είναι η κυριαρχία
χαμηλών (ύψους μέχρι 1,5 μέτρων), συχνά ακανθώδων, ημισφαιρικών κατά κανόνα
θάμνων, οι οποίοι σε αντίθεση με τα αείφυλλα πλατύφυλλα είδη, εμφανίζουν
εποχιακό διμορφισμό, αποβάλλοντας μέρος του φυλλώματος κατά τη θερινή
περίοδο. Τέτοια είδη είναι τα Sarcopoterium spinosum, Coridothymus capitatus,
Genista acanthoclada, Anthyllis hermanniae, Euphorbia acanthothamnos, Cistus
spp., Phlomis fruticosa κλπ. Οι διαπλάσεις αυτού του τύπου οικοτόπου, στερούνται
της παρουσίας σκληρόφυλλων αείφυλλων θάμνων, ενώ συνήθως υπάρχει αφθονία
ποωδών ειδών.
Ο τύπος οικοτόπου περιλαμβάνει φυτοκοινότητες χαμηλών θερμο-μεσογειακών

σκληρόφυλλων σχηματισμών. Εμφανίζουν την καλύτερη ανάπτυξή τους στην
ανατολική Μεσόγειο, σε ευρύ φάσμα συνθηκών, και από συνταξινομική άποψη
εντάσσονται στην Cisto-Micromerietea, στην συντάξη Cisto-Micromerietalia ή, κατ’
άλλους στην Sarcopoterietalia. Παρατηρείται μια μεγάλη διαφοροποίηση των
διαφόρων τύπων φρυγάνων, με βάση τις ζώνες βλάστησης που διακρίνονται ως
αποτέλεσμα της διαφοροποίησης των μικρο-οικολογικών συνθηκών στις παράκτιες

ζώνες και τα νησιά (παραλιακή, υποπαραλιακή, εσωτερική), το κυρίαρχο και

συγκυρίαρχο είδος και την αντίστοιχη χλωριδική ακολουθία. Στις περιοχές μελέτης
εμφανίζονται με μεγάλη ποικιλότητα κοινοτήτων που διαφοροποιούνται με βάση τις
οικολογικές συνθήκες (π.χ., παράκτιες-εσωτερικές ζώνες, υπόστρωμα, ποιότητα
εδάφους), το κυρίαρχο και συγκυρίαρχο είδος και την αντίστοιχη χλωριδική
ακολουθία. Η ποικιλότητα φυτικών ειδών και ο μεγάλος αριθμός ειδών με στενή ή
σχετικά στενή εξάπλωση έχουν ως αποτέλεσμα τη διάκριση πολλών διαφορετικών
κοινοτήτων με βάση τη χλωριδική σύνθεση. Στη διαμόρφωση των σχηματισμών
παίζει βασικό ρόλο και το ιστορικό των ανθρωπογενών επεμβάσεων (καλλιέργεια,
βόσκηση, καύση κ.λπ.).
Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν τα παράκτια φρύγανα που συνήθως
αντιπροσωπεύουν τη μεταβατική ζώνη μεταξύ αλοφυτικής βλάστησης των
παράκτιων βράχων και εσωτερικών φρυγάνων και χαρακτηρίζονται από είδη όπως
τα: Centaurea spinosa, Carlina tragacanthifolia, Helichrysum orientale, Euphorbia
acanthothamnos, Thymelaea hirsuta, Cichorium spinosum.
Η οικολογική σημασία της βλάστησης των φρυγάνων έγκειται στο ότι επιτελεί
σημαντικές λειτουργίες όπως η πρωτογενής παραγωγή, η προσφορά ενδιαιτήματος
και η συγκράτηση εδαφών σε πολύ αντίξοες φυσικές συνθήκες και ακόμα και μετά
από έντονες ανθρωπογενείς επεμβάσεις. Η αντιδιαβρωτική τους ικανότητα είναι
σημαντική ιδιαίτερα σε περιοχές με μεγάλες κλίσεις και σαθρά εδάφη. Σημαντικότατο
όμως χαρακτηριστικό της είναι η υψηλή (εξαιρετική) βιοποικιλότητα, σε επίπεδο
ειδών και κοινοτήτων.
Οι φρυγανικές κοινότητες απαντούν σε μεγάλο εύρος οικολογικών συνθηκών και είναι
προσαρμοσμένες τόσο στις αντίξοες συνθήκες (ξηρασία, άνεμος, φτωχά εδάφη) όσο
και στην ήπια βόσκηση. Πρόκειται για ανθεκτικές και δυναμικές κοινότητες με μεγάλη
δυνατότητα αποίκησης διαταραγμένων περιοχών όπως οι εγκαταλειμμένες
καλλιέργειες και οι καμένες εκτάσεις και περιοχών διαβρωμένων και
αποβραχωμένων και με πολύ καλή αναγεννητική ικανότητα. Κατά τη διάρκεια του
20ου αιώνα με την εγκατάλειψη των γεωργικών δραστηριοτήτων σε πολλές περιοχές,
ιδιαίτερα στις νησιωτικές, και την πτώση της κτηνοτροφικής δραστηριότητας σε άλλες
(λιγότερες) ανακτήθηκαν μεγάλες εκτάσεις που σταδιακά αποικίζονται από φρύγανα.
Η διατήρηση των φρυγανικών κοινοτήτων είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της
υψηλής βιοποικιλότητάς τους. Ωστόσο, η λήψη διαχειριστικών αποφάσεων δεν είναι

εύκολη, πέρα από το σταμάτημα της υπερβόσκησης και της πολύ συχνής καύσης. Η
ήπια βόσκηση συμβάλλει στη διατήρηση των κοινοτήτων και η φωτιά αποτελεί επίσης
σημαντικό οικολογικό παράγοντα για τη διατήρησή τους. Χωρίς τους παράγοντες
αυτούς σε πολλές περιοχές τελικά θα αντικατασταθούν από μακκία βλάστηση ή
πευκοδάση. Έτσι η διαχείριση απαιτεί συνολική μελέτη των οικοσυστημάτων ανά
περίπτωση.
Μεσογειακά δάση πεύκης με ενδημικά μεσογειακά είδη πεύκης

περικλειομένων της Pinus mugo και Pinus leucodermis - 9540
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Ορισμός: Μεσογειακά και θερμό - Ατλαντικά δάση θερμόφιλων πευκών,
εμφανιζόμενα ως υποκατάστατα ή παρακλίμαξ στάδια δασών της Quercetalia ilicis ή
Ceratonio – Rhamnetalia. Η άποψη αυτή όμως είναι συζητήσιμη διότι στην ουσία τα
δάση αυτά αποτελούν κλίμαξ μιας πυρογενούς διαδοχής. Βασικό στοιχείο της
ύπαρξής τους είναι οι δασικές πυρκαγιές στις οποίες όλα τα είδη αυτά είναι τέλεια
προσαρμοσμένα. Εδώ περικλείονται και παλαιές φυτείες (αναδασώσεις) των ειδών
αυτών, μέσα στη φυσική ζώνη εξάπλωσής τους, και στις οποίες η σύνθεση του
υπορόφου είναι ίδια με εκείνη των φυσικών δασών.
Ο τύπος οικοτόπου περιλαμβάνει αφενός μεν τα θερμόφιλα δάση χαλεπίου και

τραχείας πεύκης, αφετέρου δε τα ψυχρόβια ορεινά δάση ρόμπολου (Pinus
heldreichii). Είναι προφανές ότι οι οικολογικές συνθήκες στις οποίες απαντούν οι δύο
αυτές μονάδες βλάστησης διαφέρουν πολύ. Συγκεκριμένα, τα δάση χαλεπίου και
τραχείας πεύκης αναπτύσσονται σε αβαθή εδάφη, σπάνια δε σε εδάφη μετρίως
βαθιά. Ως προς τη σύσταση του εδάφους προτιμούν μέσης σύστασης εδάφη
αμμοπηλώδη, πηλώδη. Οι κλίσεις κυμαίνονται από μέτριες έως πολύ ισχυρές.
Απαντώνται στις παράκτιες περιοχές εσωτερικά από τις αμμώδεις παραλίες και στις
πλαγιές των βουνών μέχρι το υψόμετρο των 1000 μέτρων. Συνήθως ο υπόροφος
είναι πυκνός και αποτελείται από αείφυλλα πλατύφυλλα της ευ-μεσογειακής ζώνης. Ο
υπόροφος μπορεί να αποτελείται μόνο από φρυγανικά είδη σε περιπτώσεις
υποβαθμισμένων, υπερβοσκούμενων συστάδων ή να είναι πρακτικά ανύπαρκτος
στην περίπτωση δασών που έχουν προέλθει από τεχνητή αναδάσωση. Η φυσική

αναγέννηση των δασών χαλεπίου και τραχείας πεύκης είναι πολύ δύσκολη. Η
αναγέννηση συνήθως γίνεται μετά από πυρκαγιά η οποία προκαλεί μαζική φύτρωση
των σπερμάτων της υπέργειας τράπεζας (σπέρματα προστατευμένα σε κλειστούς
κώνους). Τα δάση με ρόμπολο (Pinus heldreichii) αναπτύσσονται σε ρηχά εδάφη
που συνήθως έχουν προέλθει από ασβεστολιθικά πετρώματα. Οι κλίσεις ποικίλλουν
αλλά συνήθως είναι ισχυρές. Τα υψόμετρα στα οποία καταγράφηκαν ήταν 1500-
1900 μέτρα. Οι συστάδες αυτών των δασών δεν είναι πολύ πυκνές (συνήθως η
φυτοκάλυψη δεν ξεπερνά το 70%) και ο υπόροφος είναι αραιός με είδη όπως τα
Buxus sempervirens, Vaccinium myrtillus κλπ. Το ρόμπολο είναι ένα μακρόβιο είδος,
προσαρμοσμένο στις αντίξοες συνθήκες των μεγάλων υψομέτρων. Συστάδες μ’ αυτό
το είδος καταγράφηκαν στα βουνά της Ηπείρου.
Στα δάση χαλεπίου πεύκης το είδος Pinus halepensis subsp. halepensis είναι το
κυρίαρχο. Στη χλωριδική σύνθεση συμμετέχουν συχνά με μεγάλη πληθοκάλυψη είδη
της Oleo-Ceratonion και Oleo- Lentiscetum aegaeicum (Pistacia lentiscus, Olea
europea ssp. oleaster) αλλά και της Quercetea, Quercetalia ilicis (Arbutus unedo,
Quercus ilex, Myrtus communis, Smilax aspera). Αλλα είδη που συμμετέχουν είναι
τα: Phillyrea latifolia, Smilax aspera, Lonicera implexa, Hypericum empetrifolium,
Pinus pinea, Scaligeria napiformis, Crepis fraasii, Rhamnus alaternus. Στον υπόροφο
των δασών χαλεπίου πεύκης συνήθως συναντάμε είδη όπως: Pistacia lentiscus,
Quercus coccifera, Genista acanthoclada, Prasium majus και ποικιλία ποωδών ειδών
όπως π.χ. Carex flacca, Brachypodium retusum, Hypericum empetrifolium κ.ά.
Μικρές συστάδες από άτομα χαμηλού ύψους της Pinus halepensis subsp.
halepensis, σε αμμώδες υπόστρωμα, με πολύ φτωχό σε είδη υποόροφο και
συνυπάρχοντα είδη τα: Juniperus phoenicea, Anthyllis hermaniae, Helichrysum
siculum, Coridothymus capitatus. Η σύνθεση των διακρινόμενων φυτοκοινωνιών
αλλάζει όταν πρόκειται για αναγέννηση. Εκεί τα νεαρά πεύκα με πολύ μεγάλη
πληθοκάλυψη συνοδεύονται από τα φρύγανα μέσα από τα οποία αναγεννιούνται,
κυρίως Cistus monspeliensis, Cistus creticus, Anthyllis hermanniae, Genista
acanthoclada. Λόγω της μεγάλης κάλυψης από πεύκα τα περιθώρια για ανάπτυξη
ποώδους στρώσης είναι μικρότερα από αυτά που συναντώνται στα ώριμα
πευκοδάση.

Στα δάση τραχείας πεύκης κυριαρχεί η Pinus halepensis subsp. brutia. O υποόροφος
είναι συνήθως φτωχός σε είδη λόγω της στρωμνής. Είδη που απαντώνται είναι τα:
Cistus creticus, Crucianella latifolia, Aetheorhiza bulbosa, Stipa bromoides,
Leontodon tuberosus, Trifolium campestre, Anthyllis
hermaniae, Micromeria graeca, Luzula nodulosa, Cistus creticus, Alyssum
lesbiacum, Crepis fraasii, Bupleurum trichopodum, Stipa bromioides, Allium
sipyleum, Campanula hagielia, Stachys cretica subsp. smyrnaea, Lithodora
hispidula, Genista fasselata, Rubia tenuifolia, Olea europaea ssp. oleaster, Rhamnus
lycioides ssp. oleoides, Prasium majus, Asparagus acutifolius, Cistus salviifolius,
Piptatherum miliaceum, Leontodon tuberosus, Helichrysum conglobatum
Θαμνώδη - ημιδενδρώδη είδη που συναντώνται σε ορισμένες συστάδες τραχείας
πεύκης είναι τα ακόλουθα: Erica arborea, Juniperus phoenicea, Quercus ilex,
Arbutus andrachne, Arbutus unedo, Quercus coccifera, Acer monspessulanum. Κατά
θέσεις με μεγάλη συχνότητα συμμετέχουν τα είδη Quercus coccifera, Arbutus unedo,
Olea europaea ssp. oleaster, Rhamnus lycioides ssp. oleoides, Arisarum vulgare,
Aetheoriza bulbosa, Dactylis glomerata. Σε ορισμένες θέσεις συμμετέχουν τα είδη
Styrax officinalis, Ceratonia siliqua.
Η αξία και η σημασία των πευκοδασών είναι πολλαπλή και αναφέρεται στην
αισθητική, στην υδρολογική αξία, στην αξία για αναψυχή, στο ρυθμιστικό τους ρόλο
στο μικροκλίμα και στους ρύπους και τέλος στην προστασία του εδάφους.
Οι κύριοι κίνδυνοι για τα πευκοδάση (τραχείας και χαλεπίου πέυκης) προέρχονται
από τις δασικές πυρκαγιές, την επέκταση των καλλιεργειών, τις καταπατήσεις και την
οικοπεδοποίησή τους. Τα δάση της λευκόδερμης πεύκης κινδυνεύουν από τις
λαθροϋλοτομίες για την απόληψη του πολύτιμου ξύλου της, το οποίο χρησιμοποιείται
στην ξυλογλυπτική.
3.1.5.2 Τύποι οικοτόπων προτεραιότητας

Οι οικοτόποι προτεραιότητας του Παραρτήματος Ι της της Οδηγίας 92/34/ΕΟΚ

(ΚΥΑ Η.Π. 14849/853/Ε103/4.4.2008 – ΦΕΚ Β’ 645), οι οποίοι αναφέρθηκαν στην
ενότητα 3.1.3 περιγράφονται σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά τους παρακάτω:
1120: Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia (Posidonion oceanicae).
Ορισμός: Τα λιβάδια του θαλάσσιου αγγειόσπερμου Posidonia oceanica

(Linnaeus) είναι χαρακτηριστικά της υποπαραλιακής ζώνης της Μεσογείου (βάθος:
κυμαίνεται από μερικές δεκάδες cm μέχρι 30-40 m). Αναπτύσσονται σε μαλακό
υπόστρωμα, και συνιστούν μία από τις κυριότερες κλίμαξ κοινωνίες. Μπορούν να
αντιπαρέρχονται σε σχετικά μεγάλες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και της κίνησης
του νερού, αλλά είναι ευαίσθητα στη μείωση της διαύγειας του νερού και της
αλατότητας του νερού, απαιτούν αλατότητα μεταξύ 36 και 39%ο. Πρόκειται για τύπο
οικοτόπου που χαρακτηρίζει τις Μεσογειακές ακτές.
Οι οικολογικές παράμετροι από τις οποίες εξαρτάται το βάθος του ανώτερου
και κατώτερου ορίου ανάπτυξης του λιβαδιού, καθώς και η πυκνότητα του λιβαδιού
είναι το φως και ο υδροδυναμισμός. Τα περισσότερα λιβάδια απαντούν μεταξύ των
ισοβαθών των 5 και 35 μέτρων. Όπως είναι φυσικό η μορφή της βλάστησης
διαφοροποιείται λόγω αλλαγής των συνθηκών φωτισμού, υδροδυναμισμού και τύπου
υποστρώματος (βράχος, άμμος, λάσπη).
Τα αποτελέσματα από τη χαρτογράφηση του οικοτόπου 1120 μπορούν να
κατηγοριοποιηθούν ως εξής:
• Αμιγή λιβάδια P. oceanica σε αμμώδες υπόστρωμα με μεγάλη πυκνότητα και
ομοιόμορφη
κατανομή
• Λιβάδια P. oceanica τα οποία συνυπάρχουν σε μεγάλο βαθμό με υφάλους.
Στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ τα υποθαλάσσια λιβάδια του
Αγγειόσπερμου φυτού Posidonia oceanica αναφέρονται ως τύπος οικοτόπου
προτεραιότητας. Πρόκειται για τύπο οικοτόπου που χαρακτηρίζει τις Μεσογειακές
ακτές και απουσιάζει μόνο σε περιπτώσεις χαμηλής αλατότητας, κακής ανανέωσης

των νερών ή ρύπανσης. Η σημασία του οικοτόπου είναι μεγάλη, γιατί συμβάλλει στη
διατήρηση της βιοποικιλότητας και στη μείωση του υδροδυναμισμού των ακτών. Ο
τύπος οικοτόπου 1120 βρέθηκε σε όλες τις περιοχές που μελετήθηκαν εκτός από
αυτές που περιλαμβάνουν μόνο αβαθείς ακτές κοντά σε εκβολές ποταμών και είναι οι
ακόλουθες:
• Απαλός GR-1110006 (εκβολές Έβρου)
• Δέλτα Νέστου-Κεραμωτή GR-1150010 (εκβολές Νέστου)
Ωστόσο, ακόμα και σ’ αυτές στις περιοχές μόλις απομακρυνόμαστε από τα αβαθή
των εκβολών απαντά ο τύπος οικοτόπου 1120.
1150: Παράκτιες λιμνοθάλασσες.

Ορισμός: Εκτάσεις ρηχών νερών στις ακτές, ποικίλης αλατότητας και βάθους
νερού, μερικώς ή ολικώς αποκομμένα από τη θάλασσα. Ο πυθμένας είναι αμμώδης
ή και με κροκάλες ή και πιο σπάνια από βραχώδης. Η αλατότητα μπορεί να ποικίλει
από πολύ χαμηλή (υφάλμυρη) έως πολύ υψηλή (υπερύαλη) και εξαρτάται από τη
βροχόπτωση, την εξάτμιση, και την εισροή θαλασσινού ή γλυκού νερού από
καταιγίδες ή κατάκλιση από τις πλημμύρες από τη θάλασσα τον χειμώνα. Χωρίς
βλάστηση ή με βλάστηση των κλάσεων Ruppietea maritimae, Potametea, Zosteretea
ή Charetea.(Corine 91:23.21, 23.22) και μακροφύκη.
Η βλάστηση που χαρακτηρίζει τον τύπο οικοτόπου 1150 είναι τα υποβρύχια
λιβάδια με το είδος Ruppia maritima που καλύπτει σημαντικό τμήμα του πυθμένα. Η
βλάστηση παρουσιάζει διαβάθμιση ανάλογα με την αλατότητα και τον βαθμό
απομόνωσης της λιμνοθάλασσας από τη θάλασσα. Έτσι, σε κάποιες περιοχές
έχουμε πληθυσμούς όπως των ρηχών ημίκλειστων κολπίσκων (π.χ. πληθυσμούς
μεγάλων Φαιοφυκών χαμηλού υδροδυναμισμού όπως το είδος Cystoseira barbata
και πληθυσμούς νιτρόφιλων Χλωροφυκών, Enteromorpha spp, Ulva spp, σε περιοχές
με φαινόμενα ευτροφισμού), αλλού έχουμε πληθυσμούς όπως των εκβολών
(πληθυσμοί Ruppia maritima, Zostera noltii, Caulerpa prolifera) ή και τα είδη:
Ranunculus peltatus ssp. Baudotii, Chara vulgaris, Zannichellia palustris, Ruppia
cirrhosa

Οι λιμνοθάλασσες είναι από τα πλέον παραγωγικά οικοσυστήματα και πολύ

σημαντικά για μεγάλο αριθμό πουλιών. Επίσης στηρίζουν μεγάλο αριθμό
ιχθυοπληθυσμών. Η βυθισμένη στο νερό υδρόβια βλάστηση αποτελεί τμήμα των
υγροτοπικών οικοσυστημάτων και των οικολογικών διεργασιών που συντελούνται σε
αυτά και η παρουσία της αποτελεί ένδειξη της καλή λειτουργίας τους. Είναι ο
κατάλληλος οικότοπος (ενδιαίτημα) για ορισμένους εξειδικευμένους οργανισμούς.
Υπάρχουν διάφοροι αλοφυτικοί τύποι βλάστησης τριγύρω, ορισμένοι από τους
οποίους είναι μικροί σε μέγεθος, σπάνιοι και
απειλούμενοι.
Είναι ευαίσθητοι τύποι οικοτόπων στις μεταβολές της υδρολογικής ισορροπίας, στην
αλατότητα και στη ρύπανση των υδάτων. Στις περισσότερες λιμνοθάλασσες
παρατηρείται υποβάθμιση, κατά κύριο λόγο, εξαιτίας της μεγάλης ανάπτυξης
γεωργικών δραστηριοτήτων και των ιχθυοκαλλιεργειών. Άλλες απειλές είναι η άναρχη
και παράνομη δόμηση, η απόθεση υλικών, η διάνοιξη οδών, οι καταπατήσεις και η
αποκοπή από την παραλία.
3170: Μεσογειακά εποχιακά τέλματα

Ορισμός: Πολύ ρηχές εποχιακές λιμνούλες (βάθους λίγων εκατοστών) που
υπάρχουν μόνο το χειμώνα ή την άνοιξη, με χλωρίδα που κυρίως αποτελείται από
Μεσογειακά θερόφυτα και γεώφυτα που ανήκουν στις ενώσεις, Isoetion,
Nanocyperion flavescentis, Preslion cervinae, Agrostion salmanticae, Heleochloion
και Lythrion tribacteati.
Χαρακτηριστικά (μεταξύ αυτών και τα επικρατή) είδη των κοινοτήτων είναι τα
είδη της κλάσης των Isoeto-Nanojuncetea: Crassula tilaea (=Tillaea muscosa),
Crassula (=Tillaea) vaillantii , Crassula (=Tillaea) alata, Cicendia filiformis, Elatine
macropoda, Isoetes histrix, Isolepis cernua, Isoetes durei, Juncus bufonius, Juncus
capitatus , Lotus angustissimus, Lotus conimbricensis, Lythrum borysthenicum,
Lythrum hyssopifolia, Mentha pulegium, Myosurus sessilis, Ophioglossum
lusitanicum, Pilularia minuta , Juncus articulatus, Laurentia gasparine, Myosurus

minimus, Centaurium pulchellum, Cyperus michelianus, Juncus pygmaeus,

Solenopsis minuta, Heliotropium supinum, Cyperus fuscus, και τα σπάνια Callitriche
brutia (θεωρείται είδος της Isoeto-Littoreletea), Callitriche pulchra (σε θέσεις που
κατακλύζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα). Συχνά οι κοινότητες χαρακτηρίζονται
από είδη της πρωτοπόρας βλάστησης όπως τα επικρατή σε ορισμένες κοινότητες
Plantago weldenii, Bellium minutum και Spergularia bocconei και τα Plantago
coronopus, Phleum crypsoides, Polypogon maritimus, Hordeum marinum,
Spergularia salina, Parapholis incurva. Επίσης συχνά συμμετέχουν θερόφυτα της
Thero-Brachypodietea: Aira elegantissima, Andrachne telephioides, Bellis annua,
Blackstonia perfoliata, Briza minor, Filago cretensis, Filago pygmaea, Tuberaria
guttata και άλλων κλάσεων όπως τα ανθεκτικά στην καταπάτηση Trifolium
suffocatum, Matricaria aurea (χαρακτηριστικό), Sagina apetala, Poa annua, και τα
Trifolium nigrescens (επικρατές), Trifolium tomentosum (επικρατές), Crepis pusilla,
Cichorium pumilum. Σε θέσεις όπου η παρουσία του νερού διατηρείται για
μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα είναι χαρακτηριστικά στη διαδοχή της βλάστησης τα
είδη των Potametea: Zannichellia palustris, Ranunculus rionii, Zannichellia
pedunculata, Chara vulgaris. Επίσης συχνά η βλάστηση συνοδεύεται από είδη των
καλαμώνων και των υγρών λιβαδιών όπως τα Carex divisa, Dittrichia viscosa,
Aeluropus litoralis, Polypogon monspeliensis, Ranunculus marginatus, Apium
nodiflorum, Veronica anagallis-aquatica, Nasturtium officinale, Sparganium erectum,
Phalaris minor, Cornucopiae cucullatum.
Ο οικότοπος των εποχιακών λιμνίων περιλαμβάνει κυρίως κοινότητες
αμφίβιων νανωδών ελοφύτων που αναπτύσσονται σε λασπώδη εδάφη ή σε θέσεις
που καλύπτονται με νερό περιοδικά. Συνήθως βρίσκονται κατά τόπους στα
ενδιάμεσα άλλων τύπων βλάστησης, όπως τα φρύγανα και οι θαμνώνες ή τα λιβάδια,
σε πολύ μικρά διάκενα, ή αναπτύσσονται σε μεγαλύτερες ή βαθύτερες κοιλότητες. Οι
κοινότητες διαφοροποιούνται σε σχέση με την περίοδο κατάκλυσης (πλημμυρισμού)
τους, συνήθως μέχρι τον Μάρτιο αλλά και μέχρι τον Απρίλιο ή και τον Μάιο. Συχνά
στα εποχιακά λιμνία εμφανίζεται διαδοχή της βλάστησης με επικράτηση υδρόβιων
φυτών κατά την περίοδο κατακλυσμού (στα βαθύτερα και αργότερα αποξηραινόμενα
λιμνία), σύντομη εμφάνιση και επικράτηση των αμφίβιων ειδών της Isoeto-
Nanojuncetea αμέσως μετά, πριν το έδαφος αποξηρανθεί τελείως και τελικά κατά την
πλήρη αποξήρανση επικράτηση διάφορων θεροφυτικών ειδών, συχνά

«ευκαιριακών» (ruderals). Η μεγάλη οικολογική τους σημασία έγκειται στην ιδιαίτερη

χλωριδική τους σύνθεση όπου συμμετέχουν πολύ αξιόλογα φυτικά taxa που
χαρακτηρίζονται από διακεκομμένες περιοχές γεωγραφικής εξάπλωσης, ορισμένα
σπάνια στη Μεσογειακή περιοχή και στην Ελλάδα, γνωστά από λίγες μόνο θέσεις ή
από ένα μόνο νησί. Στο Αιγαίο απαντούν σποραδικά και είναι γνωστές από λίγα
νησιά, ωστόσο λόγω της δυσκολίας εντοπισμού τους μπορεί να περνάνε
απαρατήρητες και η εξάπλωσή τους (πάντα τοπική) να είναι πυκνότερη από όσο
πιστεύεται. Είναι ενδεικτικό ότι εντοπίστηκαν για πρώτη φορά σε αρκετές θέσεις. Η
σπανιότητα των κοινοτήτων και το γεγονός ότι έχουν υποχωρήσει σημαντικά τις
τελευταίες δεκαετίες (γενικά ως αποτέλεσμα αλλαγών των χρήσεων γης) σε επίπεδο
Ευρώπης οδήγησαν στον χαρακτηρισμό του οικοτόπου ως «προτεραιότητας» και η
προστασία του είναι απαραίτητη σε όλες τις περιοχές όπου απαντά.
Ο οικότοπος εξαρτάται από το τη διατήρηση της υδρολογικής κατάστασης των
περιοχών όπου αναπτύσσεται και είναι ευπαθής στη ρύπανση του νερού. Επιπλέον
παράγοντα ευαισθησίας αποτελεί το μικρό μέγεθος και η διακεκομένη εξάπλωση των
κοινοτήτων που τις υποβάλλουν στον κίνδυνο εξαφάνισής τους από μία περιοχή
έστω και με ένα μόνο καταστροφικό γεγονός. Οι θέσεις όπου αναπτύσσονται
αποτελούν συνήθως μέρη ,καλλιεργήσιμα ή ούτως ή άλλως εύκολα προσβάσιμα
καιεκμεταλλεύσιμα. Αίτια υποβάθμισής τους τις τελευταίες δεκαετίες αποτελούν οι
αλλαγές των χρήσεων γης με αύξηση και εντατικοποίηση των καλλιεργειών και των
έργων αποξήρανσης. Οι κατασκευές έργων, κυρίως δρόμων και αρδευτικών έργων
(που μπορεί να προκαλέσουν υπεράντληση των υπόγειων υδάτων) αποτελούν
επίσης παράγοντα απειλής. Σε θέσεις με τουριστική ανάπτυξη οι κίνδυνοι αυτοί είναι
πολύ αυξημένοι.
6220: Ψεύδο - στέπες με γράστεις και ετήσιες πόες (Thero -Brachypodietea).

Ορισμός: Μέσο - και θέρμο - Μεσογειακοί ξηρόφιλοι, ως επί το πλείστον αραιοί
(ανοικτοί) λειμώνες χαμηλών γράστεων και ετήςιων φυτών πλούςιοι σε θερόφυτα:
Θεροφυτικές φυτοκοινωνίες ολιγοτροφικών εδαφών πλούσια σε βάσεις, συχνά
ασβεστολιθικά υποστρώματα. Πολυετείς φυτοκοινωνίες - Thero Brachypodietea,
Thero – Brachypodietalia: Thero - Brachypodion. Poetea bulbosae: Astragalo - Poion
bulbosae (Βασίφιλο), Trifolio – Periballion (Πυριτικό υπόστρωμα). Ετήσιες

φυτοκοινωνίες: Tuberarietea guttatae, Trachynietalia distashyae, Trachynion

distachyae (ασβεστόφιλες), Sedo - Stenopsion (γυψόφιλες) Omphalodion
commutatae (δολομικές και πυριτιο -
βασίφιλες).
Το υπόστρωμα στις μεν ορεινές περιοχές είναι ανθρακικό (ασβεστόλιθος,
μάρμαρα) στις δε χαμηλές παράκτιες αμμώδες. Φυτικά είδη που επικρατούν είναι τα:
Centaurea grisebachii, Convolvulus cantabrica, Tuberaria guttata, Dichanthium
ischaemum, Stipa capillata, Stipa capensis, Chrysopogon gryllus, Hypericum
olympicum, Jurinea mollis, Silene galinyi, κ.ά.
Τα περισσότερα επικρατή είδη ανήκουν στα Thero-Brachypodietea: Aira
elegantissima, Brachypodium distachyon, Brachypodium retusum , Aphanes
minutiflora, Bromus hordeaceus, Euphorbia rigida, Filago gallica, Hypochaeris
glabra, Linum strictum, Lotus halophilus, Ornithopus compressus, Trachynia
distachya, Stipa capensis, Tuberaria guttata, Vulpia ciliata, Bellis annua ,
Andropogon distachyos, Plantago albicans αλλά και σε άλλες κλάσεις της βλάστησης
των ξηρών λιβαδιών και των στεπών της Μεσογείου Vulpia myunos, Trifolium
campestre, Myosotis rammosissima, Asphodelus ramosus, Convolvolus althaeoides,
Hyparrhenia hirta, Psoralea bituminosa. Επίσης μερικές φορές επικρατούν μονοετή
είδη της πρωτοπόρας βλάστησης: Anthemis rigida, Plantago weldenii, Polypogon
maritimus Echinops spinosissimus, Glaucium flavum ή είδη που χαρακτηρίζουν τη
συνανανθρωπική βλάστηση: Geranium molle, Asphodelus fistulosus, Aphanes
arvensis, Bromus madritensis, Anthemis arvensis. Επίσης παρατηρήθηκαν
κοινότητες με επικρατή τα Carlina corymbosa subsp. graeca, Atractyllis cancellata,
Piptatherum coerulescens, Centaurium tenuiflorum, Crepis multiflora, Hirschfeldia
incana, Leontodon tuberosus, Hainardia cylindrica (σε θέσεις περιστασιακά
καλυπτόμενες νερό). Με σχετικά μεγάλη συχνότητα συμμετέχουν διάφορα
θεροφυτικά είδη (κυρίως των Thero- Brachypodietea) Silene colorata, Trifolium
stellatum, Anthemis chia, Catapodium rigidum, Arenaria leptoclados, Hypochaeris
achyrophorus, Filago pygmaea, Galium murale, Lagurus ovatus, Misopates orontium,
Parentucellia latifolia, Tolpis barbata, Scandix australis, Scorpiurus muricatus,
Sherardia arvensis, Avena barbata, Plantago coronopus, Trifolium scabrum, Psilurus
incurvus, Echium arenarium, Cynosurus echinatus, Hyoseris scabra, Filago

eriocephala, Erodium cicutarium, Polycarpon tetraphyllum, Bromus sterilis, Malva

parviflora, Erodium malacoides, Trifolium nigrescens κ.α.
Σε μερικές κοινότητες, ιδίως σε ιλυώδεις επίπεδες θέσεις, συμμετέχουν είδη
των Isoeto-Nanojuncetea (εποχιακά τέλματα) Centaurium pulchellum , Juncus
bufonius, Juncus capitatus, Lotus conimbricensis, Lotus angustissimus, Ranunculus
paludosus, Crassula tillaea. Επίσης, συχνά εμφανίζονται θάμνοι των φρυγάνων
όπως το Sarcopoterium spinosum ή το Cistus creticus.
Πρόκειται για ποώδη βλάστηση με κυριαρχία ετήσιων φυτών (θερόφυτα) και
αγρωστωδών και έχει ευρεία εξάπλωση στο Αιγαίο και μεγάλη ποικιλία κοινοτήτων,
εν μέρει οφειλόμενα στις διαφορετικές οικολογικές θέσεις που καταλαμβάνει.
Συνήθως η βλάστηση αυτού του τύπου έχει πυκνή κάλυψη και αναπτύσσεται σε
μικρές επιφάνειες. Συχνά σχηματίζει μωσαϊκά με άλλους τύπους βλάστησης όπως τα
φρύγανα και οι θαμνώνες ή αναπτύσσεται σε διάκενα θαμνώνων και δασών. Επίσης
αναπτύσσεται ως στάδιο διαδοχής των εγκαταλελειμμένων αρόσιμων αγρών και σε
άλλες διαταραγμένες θέσεις όπως τα πρανή των δρόμων, παλαιοί αρχαιολογικοί
χώροι, τοποθεσίες οι οποίες διατηρούνται ανοιχτές εξαιτίας της ποδοπάτησης και της
βόσκησης και τοποθεσίες που έχουν υποστεί καύση είτε διαχειριστική είτε από
πυρκαγιά (π.χ., καμμένα πευκοδάση). Μερικές φορές, όπως αντανακλάται στο
συνδυασμό των ειδών, οι οικολογικές συνθήκες στις οποίες αναπτύσσεται είναι πολύ
κοντά σε εκείνες των εαρινών μικρών λιμνών ή αναπτύσσονται κοινότητες των
λιμνίων ανάμεσα στα λιβάδια. Από άποψη βιοποικιλότητας, τα θεροφυτικά λιβάδια
είναι πλούσια σε είδη (ενίοτε αποτελούν τον τύπο βλάστησης με την υψηλότερη
άλφα-ποικιλότητα) τα οποία είναι ως επί το πλείστον κοινά αλλά ορισμένα από αυτά
δεν απαντούν σε άλλους οικοτόπους και έτσι οι κοινότητες αυτές προσθέτουν
σημαντικά στην ποικιλότητα των ειδών των περιοχών. Επίσης οι κοινότητες αυτές
έχουν ιδιαίτερη αξία για τη διατήρηση της μωσαϊκότητας του τοπίου αλλά και ως
συστατικό στοιχείο των οικοσυστημάτων εξαιτίας και της πλούσιας χλωρίδας τους
που ταυτόχρονα συμμετέχει και στη σύνθεση γειτονικών φυτοκοινοτήτων. Επιπλέον,
τα λιβάδια εποικίζουν διαταραγμένες θέσεις μεταξύ αυτών και καμένες εκτάσεις (π.χ.,
παλιά πευκοδάση) και αποτελούν την έσχατη προστασία από τη διάβρωση του
εδάφους υποβοηθώντας έτσι την επανεγκατάσταση της βλάστησης σε αυτές.

Καλή έως και άριστη κατάσταση διατήρησης των εμφανίσεων του οικοτόπου
στις περισσότερες περιοχές. Η αξιολόγηση πάντως της κατάστασης των κοινοτήτων,
των επιδράσεων διάφορων δραστηριοτήτων και των σχέσεών τους με την γειτονική
βλάστηση με σκοπό την πρόταση διαχειριστικών μέτρων δεν είναι εύκολη καθώς ο
τύπος αυτός βλάστησης δεν έχει μελετηθεί αρκετά στην Ελλάδα. Τόσο για το λόγο
αυτό όσο και λόγω της ύπαρξης ποικίλης προέλευσης κοινοτήτων οι διαχειριστικοί
σκοποί και τα συνακόλουθα μέτρα θα πρέπει να αποφασίζονται κατά περίπτωση,
χωρίς να ισχύουν γενικοί κανόνες.
3.1.5.3 Χλωρίδα υψηλής σημασίας στην Περιοχή Μελέτης.
Οι τύποι χλωρίδας του Παραρτήματος ΙΙ της ΚΥΑ Η.Π. 14849/2008 που

και είναι υψηλής σπανιότητας καθώς επίσης έχουν μεγάλη παγκόσμια αξία, είναι οι
εξής:
Είδος : Nepeta sphaciotica

Όπως αναγράφεται στον πίνακα 3 το συγκεκριμένο είδος έχει υψηλή
σπανιότητα. Επίσης η παγκόσμια αξία του είναι μεγάλη και ως εκ του του το
θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντικό. Στη συνέχεια παρατίθενται διάφορα στοιχεία για το εν
λόγο είδος:
Το φυτό Nepeta sphaciotica φύεται μόνο σε μία βραχώδη πλαγιά, σε

υψόμετρο 2300 m, βόρεια της κορυφής Σβουριχτή των Λευκών Oρέων και πουθενά
αλλού στον πλανήτη.
Περιγραφή:
Πολυετές φυτό με ξυλώδες ρίζωμα. Ανθοφόροι βλαστοί ύψους 5-20 cm,
κολλώδεις, με τρίχωμα αδενώδες. Φύλλα αντίθετα, με έλασμα των μεσαίων φύλλων
15-20 x 9-11 mm, επιμήκη έως ωοειδή, καρδιόσχημα στη βάση, αμβλέα, οδοντωτά,
αδενώδη-χνοώδη, με μίσχο μήκους 2-5 mm. Ταξιανθία 2-3 cm, σε πυκνούς
σπονδύλους 6 έως 12 ανθέων. Κατώτερα εξωτερικά βρακτίδια (5-)6-8 x 0,9-1,1 mm,
ελλειπτικά-λογχοειδή, αδενώδη χνοώδη και κυματοειδή-τριχωτά, με στενά
μεμβρανώδη περιθώρια. Κάλυκας 7-9 mm, με παρόμοια τρίχωση, με οδόντες 3-4

mm. Στεφάνη 10-12 mm, λευκή με ρόδινα στίγματα. Καρπός κάρυο 2,0-2,3 x 1,0-1,2
mm, σκούρου καστανού χρώματος, με φυμάτια.
Χρωμοσωματικός αριθμός: 2n = 16 (Baden 1984).
Περίοδος ανθοφορίας : Αύγουστος.
Γεωγραφική εξάπλωση: Ενδημικό των Λευκών ορέων, Νομού Χανίων Κρήτης,
βορείως της κορυφής Σβουριχτή (NATURA 2000-GR4340008).
Βιότοπος: Βραχώδεις ασβεστολιθικές πλαγιές και σταθεροποιημένοι λιθώνες, σε
υψόμετρο 2200-2300 m.
Ταξινομικά σχόλια:
Η Nepeta sphaciotica είναι ένα παλαιοενδημικό είδος της κρητικής χλωρίδας
και πολύ σημαντικό για βιοσυστηματικές και φυτογεωγραφικές μελέτες (Baden 1987,
Greuter 1995). Το είδος ανήκει στην ομάδα της Nepeta sibthorpii Bentham, η οποία
περιλαμβάνει είδη με εξάπλωση από την ΝΑ. Ιταλία, Ν. Βαλκανική χερσόνησο (Ν.
Αλβανία και ηπειρωτική Ελλάδα) μέχρι την ΝΔ. Τουρκία. Παλαιότερα ο Τurner (1972)
ταξινομούσε την N. sphaciotica ως υποείδος της Ν. parnassica Heldr. & Sart., η
οποία απαντά στην Ελλάδα (όρη Χελμός και Παρνασσός) και πιθανώς την Ν.
Αλβανία. Οι Baden (1987, 1991) και Greuter (1973, 1995) καθιέρωσαν την N.
sphaciotica ως ιδιαίτερο και ευδιάκριτο είδος.
Κατάσταση πληθυσμών:
Στα πλαίσια του προγράμματος CRETAPLANT (Πιλοτικό Δίκτυο
μικροαποθεμάτων φυτών στη Δ. Κρήτη), για την εκτίμηση του πληθυσμού του φυτού
έγινε συστηματική δειγματοληψία με χρήση πλαισίων 1 m2 κατά μήκος 8 γραμμών
(τομές δειγματοληψίας), εκ των οποίων οι 6 ήταν παράλληλες με τις χωροσταθμικές
και 2 κάθετες, στα βόρεια, εντός των ορίων εξάπλωσης του πληθυσμού. Τα πλαίσια
δειγματοληψίας τοποθετούνταν στο έδαφος ανά 5 μέτρα και καταγράφονταν ο
αριθμός των φυτών που υπήρχαν μέσα στο πλαίσιο. Συνολικά τοποθετήθηκαν 167
πλαίσια και η πυκνότητα των φυτών υπολογίστηκε κατά μέσο όρο: 0,77 ± 0,1
φυτά/m2. Από τη χαρτογράφηση προέκυψε ότι ο πληθυσμός καλύπτει έκταση 38.400
m2 (3,84 ha). Σύμφωνα με τα παραπάνω προκύπτει ότι ο πληθυσμός του φυτού
Nepeta sphaciotica ανέρχεται στα 29.570 ± 3.300 άτομα. Η περιοχή έχει διερευνηθεί
από τους ερευνητές του ΜΑΙΧ και συνεργάτες (Βογιατζάκης προσωπ. επικοινωνία,
Κυπριωτάκης προσωπ. επικοινωνία) και το φυτό δεν έχει βρεθεί στις γύρω πλαγιές
και κορυφές. Έτσι, μέχρι σήμερα παραμένει ο μοναδικός γνωστός πληθυσμός του

είδους. Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι η προσέγγιση στην περιοχή είναι πολύ
δύσκολη (6 ώρες πεζοπορία, για ένα άτομο με καλή φυσική κατάσταση, από το
σημείο όπου καταλήγει ο δασικός δρόμος κοντά στη θέση «Στέρνες») και οι καιρικές
συνθήκες είναι συνήθως αντίξοες, εξαιτίας του υψομέτρου και της βόρειας έκθεσης.
Αυτό δικαιολογεί την αδυναμία των ερευνητών να έχουν πλήρη εικόνα της
κατάστασης του πληθυσμού του είδους.
3.1.5.3.1 (Nepeta sphaciotica)
Εικόνα 2 (Nepeta sphaciotica)
3.1.5.4 Πανίδα υψηλής σημασίας στην Περιοχή Μελέτης.
Σπιτόφιδο - Elaphe situla
Όπως αναγράφεται στον πίνακα 3 το συγκεκριμένο είδος είναι σπάνιο. Επίσης η

παγκόσμια αξία του είναι σημαντική και ως εκ του του το θεωρούμε ιδιαίτερα
σημαντικό. Στη συνέχεια παρατίθενται διάφορα στοιχεία για το συγκεκριμένο είδος:
Το σπιτόφιδο θεωρείται από τα ομορφότερα φίδια της Ευρώπης. Ο βασικός

χρωματισμός της ράχης είναι σε ανοιχτόχρωμους γκρίζους ή κιτρινωπούς τόνους.
Διακρίνεται από μια σειρά κοκκινωπών κηλίδων κατά μήκος της ράχης και από δύο
σειρές, μικρότερου μεγέθους κηλίδων στα πλευρά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι
κηλίδες της πλάτης είναι διπλές ή αντικαθίστανται από δύο ραβδώσεις σε όλο το
μήκος της. Η στικτή και η γραμμωτή μορφή συνυπάρχουν στους περισσότερους

πληθυσμούς. Η κοιλιακή περιοχή έχει σκούρα στίγματα τα οποία γίνονται πιο πυκνά
προς την ουρά, ενώ σε αρκετά άτομα είναι τελείως μαύρη από τη μέση του σώματος
έως την ουρά. Είναι φίδι μεσαίου μεγέθους, με μήκος που, συνήθως, δεν υπερβαίνει
το 1 μέτρο, συμπεριλαμβανομένης της ουράς. Τα θηλυκά είναι συνήθως μεγαλύτερα
από τα αρσενικά, με μέγιστο καταγραμμένο μήκος τα 1,16 μέτρα.
Ημερόβιο φίδι, το σπιτόφιδο είναι χαρακτηριστικό είδος ηλιόλουστων περιοχών
με μεσογειακή μακκία βλάστηση και με βραχώδεις ή πετρώδεις εκτάσεις. Ωστόσο,
στα νοτιότερα σημεία της εξάπλωσής του είναι πιο δραστήριο σε περιόδους με
συννεφιά ή αργά το απόγευμα. Προτιμά περιοχές χαμηλού υψομέτρου, αλλά μπορεί
να βρεθεί έως και στα 1.600. Συχνά βρίσκεται και σε καλλιέργειες ή σε κατοικημένες
περιοχές, για αυτό και ονομάζεται σπιτόφιδο. Σε ορισμένα μέρη μάλιστα, όπως στις
Κυκλάδες, η παρουσία του στο σπίτι ήταν σημάδι καλής τύχης, ενώ άλλοτε επιδίωκαν
την παρουσία του για να αντιμετωπίσουν τα ποντίκια, καθώς τρέφεται σχεδόν
αποκλειστικά με τρωκτικά. Τα θηλυκά γεννάνε κάθε δεύτερο έτος από 2 έως 10 αβγά,
που εκκολάπτονται συνήθως μετά από 7 εβδομάδες και ενηλικιώνονται το τρίτο έτος
της ζωής τους. Το σπιτόφιδο ζει γύρω στα 15 έτη, με μέγιστη καταγεγραμμένη ηλικία
σε συνθήκες αιχμαλωσίας τα 25.
Εξάπλωση
Το σπιτόφιδο έχει σχετικά περιορισμένη εξάπλωση, το κέντρο της οποίας
βρίσκεται στα νότια της Βαλκανικής Χερσονήσου. Εκτός Βαλκανίων, υπάρχουν μόνο
ορισμένοι πληθυσμοί στη Νότια Ιταλία και Σικελία, στη Χερσόνησο της Κριμαίας και
στην ασιατική Τουρκία. Στην Ελλάδα, έχει ευρύτατη εξάπλωση, τόσο στην
ηπειρωτική χώρα, όσο και στα περισσότερα νησιά.
Εικόνα 4. Σπιτόφιδο (Elaphe situla)

Καθεστώς προστασίας
Δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα απειλούμενο είδος στην Ελλάδα. Εκτός από την
καταστροφή των ενδιαιτημάτων του σε ορισμένα σημεία της εξάπλωσης του, οι
κύριες απειλές που αντιμετωπίζει είναι η θανάτωση του από ανθρώπους που το
μπερδεύουν με την οχιά ή το σκοτώνουν απλώς επειδή είναι φίδι, αλλά και η
παράνομη συλλογή του. Στο εξωτερικό, είναι περιζήτητο από τους συλλέκτες, καθώς
θεωρείται από τα ομορφότερα φίδια της Ευρώπης. Θεσμικά προστατεύεται από την
εθνική νομοθεσία της χώρας, περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙ της Σύμβασης της
Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της
Ευρώπης (1979), αλλά και στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
Αίγαγρος (Capra aegagrus)

Στον πίνακα 3 για το συγκεκριμένο είδος δεν αναγράφεται βαθμός
σπανιότητας στην περιοχή, όμως το πλήθος του όπως επίσης και η παγκόσμια αξία
του είναι υψηλή και ως εκ του του το θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντικό είδος. Στη
συνέχεια παρατίθενται διάφορα στοιχεία για το συγκεκριμένο είδος
Περιγραφή
Το αγρίμι θεωρείται υποείδος του αγριοκάτσικου (Capra aegagrus) της
Δυτικής Ασίας. Σύμφωνα με ευρήματα αρχαιολογικών ανασκαφών, εισήχθη στην
Κρήτη κατά τη μινωική εποχή, με σκοπό την εξημέρωσή του. Ωστόσο, καθώς δεν
απαντά πουθενά αλλού, θεωρείται ενδημικό είδος της Κρήτης. Παλαιότερα, οι
πληθυσμοί του αγριμιού στην Κρήτη εντοπίζονταν σε όλη την ορεινή έκταση του
νησιού. Με την ευρεία διάδοση των πυροβόλων όπλων στο νησί στις αρχές του
περασμένου αιώνα, οι πληθυσμοί του συρρικνώθηκαν σήμερα το είδος απαντά μόνο
στη Δυτική Κρήτη και συγκεκριμένα στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς, στην ευρύτερη
περιοχή των Λευκών Όρέων, καθώς και σε τρία μικρά νησάκια κοντά στην Κρήτη
(νήσος Δία, Θεοδωρού και Άγιοι Πάντες), αλλά και στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας,
όπου εισήχθη πριν από μερικές δεκαετίες. Οι τελευταίες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι ο
άγριος πληθυσμός αγριμιών περιλαμβάνει περίπου 2.000 άτομα, χωρίς ωστόσο να
παρέχουν κανένα στοιχείο δημογραφίας.
Στην Ελλάδα, απαντούν άλλα δύο υποείδη του αγριοκάτσικου, το ένα στην
Αντίμηλο των Κυκλάδες (Capra aegagrus pictus) και το άλλο στη Γιούρα των

Βόρειων Σποράδων (Capra aegagrus dorcas). Ωστόσο, από πολλούς ερευνητές, τα

δύο αυτά είδη δεν θεωρούνται έγκυρα, καθώς πιστεύεται πως τα άτομα των
πληθυσμών της Αντιμήλου και της Γιούρας αποτελούν υβρίδια άγριων και οικόσιτων
αιγών.
Το αγρίμι είναι ένα μεγάλο οπληφόρο θηλαστικό· το είδος εμφανίζει έντονο

φυλετικό διμορφισμό. Το αρσενικό είναι μεγαλύτερο από το θηλυκό και έχει
μεγαλύτερα κέρατα (έως 90 εκατοστά), τα οποία είναι κυρτά προς τα πίσω, σε ένα
επίπεδο, και έντονα κυρτά στην άκρη, ενώ επάνω στους ετήσιους δακτυλίους
υπάρχουν εξογκώματα. Επίσης, τα αρσενικά έχουν σχετικά μεγάλο γένι, ενώ ένα
κάπως μικρότερο υπάρχει, σε ορισμένες περιπτώσεις, και στα θηλυκά άτομα. Το
θερινό τρίχωμα είναι κόκκινο καφέ, με έντονα τα μαύρα μέρη του σώματος (ράχη,
μπροστινά μέρη ποδιών και ώμων, γένια, άνω πλευρά ουράς κ.ά). Το αγρίμι είναι πιο
μικρόσωμο και πιο σκουρόχρωμο από άλλα υποείδη του είδους Capra aegagrus.
Τρέφεται με φύλλα δένδρων και θάμνους, καθώς και με φρέσκα και ξερά χόρτα.
Προτιμά τις απόκρημνες ορεινές περιοχές που καλύπτονται από θάμνους, βραχώδεις
προεξοχές με σπηλιές και δάση κωνοφόρων. Είναι εκπληκτικά προσαρμοσμένο σε
εξαιρετικά ποικίλες και ξηρές κλιματικές συνθήκες. Στο φυσικό του περιβάλλον είναι
συνήθως ντροπαλό, αποφεύγει τους ανθρώπους και προτιμά να ξεκουράζεται κατά
τη διάρκεια της ημέρας. Η διάρκεια ζωής του κυμαίνεται από 10 έως 15 έτη. Τα
αρσενικά ωριμάζουν αναπαραγωγικά στα 4 -5 έτη, ενώ τα θηλυκά στα 2 - 3 έτη.
Γεννά την άνοιξη (Απρίλιος - Μάιος) από 1 έως 2 μικρά. Σχηματίζει ομάδες των 2 έως
5 ατόμων και υπάρχει ιεραρχία στην κοινωνική οργάνωση του πληθυσμού. Τα
σωματικά μεγαλύτερα αρσενικά κυριαρχούν στα μικρότερα, ενώ όλα τα αρσενικά,
από ενός έτους και άνω κυριαρχούν σε όλα τα θηλυκά, ανεξαρτήτως ηλικίας και
μεγέθους. Αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν φέρει στο φως τοιχογραφίες του αγριμιού.
Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι το ζώο αυτό λατρευόταν στην Κρήτη, κατά την
αρχαιότητα. Κατά την περίοδο της κατοχής, το αγρίμι αποτελούσε τη μόνη πηγή
κρέατος για τους αντάρτες που ζούσαν στα βουνά. Σήμερα, το αγρίμι είναι ένα
σύμβολο του νησιού και χρησιμοποιείται συχνά ως έμβλημα σε τουριστικά
καταλύματα και επίσημες εκδόσεις. Στα αρσενικά άτομα, ακόμα και σήμερα, δίνεται
το όνομα «αγρίμι», ενώ για τα θηλυκά χρησιμοποιείται το όνομα «σανάδα». Το
οξύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα το αγρίμι είναι ο υβριδισμός του με τις
κοινές αίγες (κατσίκες), με τις οποίες έχει σχεδόν τις ίδιες προτιμήσεις σε ενδιαίτημα.
Ένα άλλο πρόβλημα, φαινομενικά ασήμαντο, είναι τα τσιμπούρια, τα οποία
αποτελούν, όμως, αιτία θνησιμότητας, ιδιαίτερα για τα μικρά του αγριμιού. Επίσης, το

αυξανόμενο τουριστικό ρεύμα στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς προκαλεί μεγάλη

όχληση στα άτομα του είδους. Τέλος, θετικό στοιχείο για την εξάπλωση του αγριμιού
αποτελεί το γεγονός πως το παράνομο κυνήγι ασκείται πλέον σε περιορισμένη
κλίμακα.
Εξάπλωση
Tουλάχιστον έως το 1905, το αγρίμι απαντούσε και στα τρία κύρια ορεινά
συγκροτήματα της Κρήτης (Λευκά Όρη, Ψηλορείτης και Λασιθιώτικα Βουνά). Σήμερα,
όπως προαναφέρθηκε, η εξάπλωσή του έχει περιορισθεί στις κορυφές των Λευκών
Ορέων στη Δυτική Κρήτη, ιδιαίτερα σε μία σειρά σχεδόν κατακόρυφων βράχων στο
φαράγγι της Σαμαριάς. Πριν από μερικές δεκαετίες είχε εισαχθεί σε τρία νησάκια
γύρω από την Κρήτη καθώς και στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας.
Εικόνα 5. Αίγαγρος (Capra aegagrus)
Καθεστώς προστασίας
Το αγρίμι, ζώο ενδημικό της Κρήτης, το οποίο δεν ζει πουθενά αλλού στον
κόσμο, περιλαμβάνεται στους καταλόγους της Παγκόσμιας Ένωσης για τη Διατήρηση
της Φύσης (IUCN), καθώς και στα Παραρτήματα ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ,
στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας, και τέλος
προστατεύεται από τη Σύμβαση της Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και
του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης (1979). Εξάλλου, η απειλή για την
εξαφάνιση του αγριμιού ήταν ο κυριότερος λόγος ανακήρυξης της Σαμαριάς ως
εθνικού δρυμού, στις αρχές της δεκαετίας του 1960.

3.1.6 ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΛΕΥΚΩΝ ΟΡΕΩΝ

3.1.6.1. Σκοπός και Χαρακτηρισμοί της περιοχής
Για την περιοχή μελέτης NATURA 2000 GR4340008 στην οποία εντάσσεται το
έργο, έχει ήδη πραγματοποιηθεί Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη η οποία αφορά την
περιοχή των Λευκών Ορέων. Η μελέτη έχει εκπονηθεί με βάση τα άρθρα 18-22 του
νόμου 1650/86. Οι προδιαγραφές της μελέτης είναι σύμφωνες με τις γενικές
προδιαγραφές που προτείνονται από το άρθρο 11 της Κοινής Υπουργικής
Απόφασης 69269/5387/1990.
Η μελέτη εκπονήθηκε με σκοπό:
α. την αναγνώριση και αξιολόγηση της σημαντικότητας των στοιχείων του
φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής των Λευκών Ορέων.
β. την τεκμηρίωση της ανάγκης προστασίας, την οριοθέτηση προστατευόμενων
ζωνών και το χαρακτηρισμό τους με βάση τις κατηγορίες του άρθρου 19 του νόμου
1650/86.
γ. την οργάνωση της προστασίας και της διαχείρισης των προστατευόμενων
ζωνών.
Για την περιοχή μελέτης ισχύουν τα εξής:
• Έχει χαρακτηριστεί ως τόπος Κοινοτικής Σημασίας (SCI) σε εφαρμογή της
Κοινοτικής Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και περιλαμβάνεται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο
NATURA 2000 με κωδικό GR4340008, (στην οποία εμπερικλείεται και το σύνολο
των έργων)
• Έχει χαρακτηριστεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (SPA) σε εφαρμογή της
Κοινοτικής Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ και περιλαμβάνεται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο
NATURA 2000 με κωδικό GR4340014.
• Τμήμα της περιοχής αποτελεί ο Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς - Φαράγγι Τρυπητής -
Ψηλάφι – Κουστογέρακο.
3.1.6.2. Αξιολόγηση αναπτυξιακού δυναμικού της περιοχής μελέτης

Τα Λευκά όρη αποτελούν μία εξαιρετικά σύνθετη περιοχή που εκτός από την
φυσική ομορφιά (τοπίο, γεωμορφολογία, βλάστηση) διατηρεί ακόμα σε πολύ καλή
κατάσταση πολλές ιδιαιτερότητες σε ότι αφορά τη χλωρίδα, πανίδα και τους τύπους
οικοτόπων αλλά και πολιτισμικά στοιχεία (παραδοσιακές μέθοδοι γεωργίας,
κτηνοτροφίας, παραδοσιακό αγροτικό τοπίο, αρχιτεκτονική κτλ.). Οι ιδιαιτερότητες
αυτές δίνουν τη δυνατότητα για βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής που θα βασίζεται

στους πόρους και τη μοναδικότητα της (που αποτελούν και το «προϊόν» των Λευκών
ορέων αλλά και της Κρήτης γενικότερα). Αυτού του τύπου η βιώσιμη ανάπτυξη
αναμένεται να δώσει και το συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι άλλων περιοχών (π.χ.
τουριστικών προορισμών ανά τον κόσμο). Σύμφωνα με τα στοιχεία της ανάλυσης και
τις γενικότερες κοινωνικό-οικονομικές τάσεις, ως κύριος άξονας οικονομικής
ανάπτυξης της περιοχής των Λευκών Ορέων θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη ήπιων
δραστηριοτήτων όπως οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού (π.χ. οικοτουρισμός, ή
αγροτουρισμός), και η διατήρηση των παραδοσιακών μεθόδων γεωργίας και
κτηνοτροφίας. Θα πρέπει ακόμα να δοθεί έμφαση στην ποιοτική βελτίωση των
παραγόμενων προϊόντων (υψηλής ποιότητας μικρής κλίμακας παραγωγή με
ονομασία προέλευσης) και των παρεχόμενων υπηρεσιών και να αποφευχθεί η
επιδίωξη των μεγάλης κλίμακας δραστηριοτήτων και υποδομών (π.χ. μεγάλα
αρδευτικά έργα, Ξενοδοχειακές μονάδες, ανεξέλεγκτη επέκταση του οδικού δικτύου
κτλ.).
Για τον ορθό αναπτυξιακό σχεδιασμό της περιοχής μελέτης πρέπει να ληφθούν
υπόψη:
• Η ποιοτική βελτίωση των βασικών υποδομών (π.χ. ύδρευση, στερεά και υγρά
απόβλητα, μεταφορές) και η επίλυση θεμάτων σχετικών με το ιδιοκτησιακό
καθεστώς [Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η βελτίωση των υποδομών να γίνει
με τέτοιο τρόπο ώστε να μην αλλοιώσει τον χαρακτήρα της περιοχής].
• Η ιδιαίτερη αξία της περιοχής, ως προς το φυσικό (τύποι οικοτόπων, χλωρίδα,
πανίδα, ορνιθοπανίδα, τοπίο) και το ανθρωπογενές περιβάλλον (μιτάτα,
ιστορικά μνημεία, αρχαιολογικοί χώροι, οικισμοί).
• Ο ορθολογικός σχεδιασμός των χρήσεων γης, στο πλαίσιο χωροταξικού
σχεδιασμού της περιοχής και του Σχεδίου Χωρικής Οργάνωσης
Η βελτίωση των υποδομών των υγρών αποβλήτων συμπεριλαμβάνεται στις

παραμέτρους για την ανάπτυξη της περιοχής όπως αναγράφεται παραπάνω. Αυτό
λοιπόν εξασφαλίζει ότι το έργο για το οποίο γίνεται η παρούσα μελέτη, είναι
απαραίτητο για την συγκεκριμένη περιοχή και χρίζει υψηλής σημασίας καθώς
συνεισφέρει στην βελτίωση και την εξυγίανση της περιοχής το οποίο δεν συνέβαινε
με την υφιστάμενη κατάσταση.

3.1.6.3. Χαρακτηρισμός της προστατευόμενης περιοχής και διαχωρισμός σε

ζώνες προστασίας.
Το σύνολο της περιοχής του SCI: GR4340008 , και της SPA: GR4340014 και
επιπλέον τμήμα του φαραγγιού της Αγίας Ειρήνης στα δυτικά και του φαραγγιού της
Ίμπρου στα ανατολικά προτείνεται να χαρακτηριστεί ως Εθνικό Πάρκο με την
ονομασία Εθνικό Πάρκο Λευκών Ορέων.
Ο ορισμός του εθνικού πάρκου και τα χαρακτηριστικά του αναγράφονται στον
Ν. 1650/ 86.
Για τη διασφάλιση των προστατευτέων στοιχείων και των ιδιαίτερων

χαρακτηριστικών του Εθνικού Πάρκου προτείνεται η οριοθέτηση επιμέρους ζωνών
διαβαθμισμένης προστασίας. Οι ζώνες αυτές ταυτίζονται με τις χωρικές ενότητες οι
οποίες αποτελούνται από:
• Φαράγγι Σαμαριάς
• Πάχνες (συγκρότημα κορυφών)
• Κορυφές Γκίγκιλος- Βολακιάς
• Φαράγγια Τρυπητής και Κλάδου
• Φαράγγι της Ελυγιάς
• Τμήμα του φαραγγιού της Αγίας Ειρήνης
• Αράδαινας – Αγιου Ιωάννη
• Οροπέδιο Ομαλού
• Αγίας Ρουμέλης
• Υπόλοιπη περιοχή προτεινόμενου Εθνικού Δρυμού Λευκών Ορέων
Με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των παραπάνω χωρικών ενοτήτων, τους

στόχους προστασίας και διαχείρισης καθώς και τις απειλές και πιέσεις προτείνεται η
εξής θεσμοθέτηση:
Φαράγγι Σαμαριάς: Προτείνεται να χαρακτηριστεί ως Περιοχή Προστασίας

της Φύσης σύμφωνα με το άρθρο 18 παρ. 3 και 18 παρ. 2. Με την ονομασία
Πυρήνας του Εθνικού Δρυμού λευκών Ορέων. Οι υπόλοιπες χωρικές ενότητες
είναι συνολικά σημαντικές για τη διατήρηση των ιδιαίτερων στοιχείων του φυσικού
περιβάλλοντος και χαρακτηρίζονται ως Ζώνες Α, Β, Γ σύμφωνα με την παρ. 4 του
άρθρου 18 του Ν. 1650/ 86.

Παρακάτω παρουσιάζεται ο χάρτης της περιοχής και οι χωρικές ενότητες που

την αποτελούν:

Θέση Έργων

Όπως παρατηρούμε και από το χάρτη η περιοχή του έργου βρίσκεται εντός
της περιοχής Γ η οποία χαρακτηρίζεται ως Ζώνη Γ Διαχείρισης Φυσικών Πόρων.
Για το έργο το οποίο γίνεται η παρούσα μελέτη, εξετάζονται οι όροι
προστασίας της Ζώνης Γ, οι οποίοι αναγράφονται στην ειδική περιβαλλοντική μελέτη
και είναι οι εξής:
Ειδικότερα εντός των ορίων της Ζώνης Γ δεν επιτρέπεται:
1. Η τοποθέτηση πινακίδων. Κατ' εξαίρεση επιτρέπονται, σύμφωνα με τους

ειδικότερους όρους που περιλαμβάνονται στον Κανονισμό Διοίκησης και
Λειτουργίας:
• Πινακίδες σήμανσης των οδών του Υπ. Συγκοινωνιών.
• Πινακίδες οριοσήμανσης των προστατευόμενων ζωνών.
• Πινακίδες ενημέρωσης των επισκεπτών.
• Πινακίδες κατασκευαζόμενων έργων
• Άλλες πινακίδες που κατά περίπτωση προσδιορίζονται στον Κανονισμό
Διοίκησης και Λειτουργίας.
2. Η κίνηση τροχοφόρων εκτός των υφιστάμενων δρόμων, εκτός αν η κίνηση
αυτή πραγματοποιείται για εργασίες προστασίας και διαχείρισης, για την
άσκηση της δασοπονίας καθώς και για την άσκηση των επιτρεπόμενων
παραγωγικών δραστηριοτήτων.
3. Το κυνήγι κάθε ζώου με οποιοδήποτε μέσο σε όλη τη διάρκεια του έτους σε
ζώνη εύρους 1000 μέτρων περιμετρικά των οργανωμένων και λειτουργούντων
χώρων ήπιας αναψυχής. Στον Κανονισμό Διοίκησης και Λειτουργίας δύναται
να προβλέπονται ειδικότεροι όροι και ζώνες για την άσκηση του κυνηγίου στο
σύνολο της Γ ζώνης.
4. Η κατασκευή έργων και η εγκατάσταση δραστηριοτήτων της κατηγορίας Α,
υποκατηγορίας I (ΑΙ) σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. Η.Π. 15393/2332/2002, όπως
κάθε φορά ισχύει.
5. Τα έργα αποστράγγισης φυσικών υγροτόπων.
6. Η υποβάθμιση περιοχών που φύεται η Αμπελιτσιά (Zelkova abelicea)
οπουδήποτε και αν αυτά βρίσκονται. Οι περιοχές εξάπλωσης δύναται να
περιλαμβάνονται στον Κανονισμό Διοίκησης και Λειτουργίας.

7. Η εκτεταμένη αλλαγή χρήσεων γης από παραδοσιακού τύπου καλλιέργειες

σε μεγάλης κλίμακας εντατικές καλλιέργειες. Η χρήση αγροχημικών δύναται να
ελέγχεται με ειδικότερους όρους που θα περιλαμβάνονται στον Κανονισμό
8. Η καταστροφή θαμνοφραχτών, ξερολιθιών ή άλλων χαρακτηριστικών
χωρισμάτων μεταξύ αγροτεμαχίων.
9. Η αλλοίωση του τοπίου με μεγάλης κλίμακας έργα υποδομής ή άλλα έργα.
10. Η κατεδάφιση παραδοσιακών κτισμάτων
11. Νομίμως υφιστάμενες δραστηριότητες επιτρέπεται να συνεχιστούν.
Ειδικότεροι όροι για αυτές δύναται να περιλαμβάνονται στον Κανονισμό
12. Η εγκατάσταση και λειτουργία λατομείων εξόρυξης εκτός των
παραδοσιακών λατομικών προϊόντων αποκλειστικά για τοπική χρήση με την
προϋπόθεση ότι τεκμηριώνεται η λειτουργία αυτών για κάλυψη τοπικών
αναγκών και μόνον. Οι χώροι για την εγκατάσταση των ως άνω λατομείων
επιλέγονται και οριοθετούνται με σαφήνεια και έτσι ώστε, να μην αλλοιώνονται
σημαντικοί γεωλογικοί σχηματισμοί και το τοπίο εν γένει, τίθενται δε όροι και
περιορισμοί για τη λειτουργία τους στον Κανονισμό Διοίκησης και Λειτουργίας.
13. Η απόθεση προϊόντων εκσκαφών ή οικοδομικών υλικών και η υποβάθμιση
των οικοσυστημάτων ή στοιχείων αυτού και του παραδοσιακού αγροτικού
τοπίου.
14. Η εγκατάσταση και λειτουργία χώρων Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων
παρά μόνον σταθμοί μεταφόρτωσης για την εξυπηρέτηση των κατοίκων των
ΟΤΑ της περιοχής του Εθνικού Πάρκου σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις.
Όροι και περιορισμοί δόμησης

Σημειώνεται ότι για τη διατήρηση της αισθητικής και του παραδοσιακού
χαρακτήρα του τοπίου των Λευκών Ορέων τα κτίρια εντός του Εθνικού Πάρκου θα
πρέπει να ακολουθούν ή να είναι προσαρμοσμένα στους τοπικούς Κρητικούς
ρυθμούς και να αποφεύγονται κατασκευές που είναι ξένες προς τα ορεινά-
μεσογειακά τοπία της Κρήτης. Για τον λόγο αυτό είναι αναγκαίος ο χαρακτηρισμός
των οικισμών Αγία Ρουμέλη, Λουτρόν, Ομαλός, Χώρα Σφακίων και των λοιπών
εγκαταλελειμμένων οικισμών εντός του Εθνικού Πάρκου ως «Παραδοσιακών
οικισμών» με την εφαρμογή του 19.10.1978 Π.Δ. (ΦΕΚ 594 Δ/13.11.1978).

Όπως είναι κατανοητό και σύμφωνα με τους προαναφερόμενους όρους το υπό

μελέτη έργο δεν είναι σε θέση να βλάψει το χώρο και το περιβάλλον στο οποίο
εγκαθίστανται. Σε σχέση με τον περιορισμό 4, η κατασκευή του έργου επιτρέπεται,
καθώς κατατάσσεται στην κατηγορία Α2 σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. Η.Π.
15393/2332/2002, όπως ισχύει.
Σύμφωνα με τον περιορισμό 9, κατασκευή του έργου επιτρέπεται, καθώς
αποτελεί υποδομή μικρής κλίμακας με μικρή σχετικά απαίτηση εκτάσεων έτσι δεν
επιφέρει σημαντική αλλοίωση του τοπίου της περιοχής. Συγκεκριμένα, η κύρια
επέμβαση που θα γίνει αφορά στα έργα της Ε.Ε.Λ. και των Σηπτικών Δεξαμενών –
Αντλιοστασίων, σε χώρους με μικρή έως ελάχιστη κλίση και μικρή έκταση, όπου θα
πραγματοποιηθούν εκσκαφές μικρού βάθους, κάτι που δεν θα έχει καμία αξιόλογη
επίδραση στη γεωλογική δομή των πετρωμάτων, στην τεκτονική της περιοχής και τα
εδαφολογικά χαρακτηριστικά. Οι αγωγοί που θα κατασκευαστούν θα είναι υπόγειοι
και θα οδεύουν κυρίως από δημόσιο οδικό δίκτυο. Μετά την αποπεράτωση του έργου
η περιοχή θα επανέλθει στην αρχική της κατάσταση. Έτσι δεν πρόκειται να
επηρεάσουν οικότοποι της περιοχής μελέτης.
Τέλος, σύμφωνα με τον περιορισμό 13, η κατασκευή του έργου επιτρέπεται,
καθώς στα γήπεδα των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων και της Ε.Ε.Λ.,
υπάρχει αρκετός διαθέσιμος χώρος για την προσωρινή απόθεση των προϊόντων
εκσκαφής. Η προσπάθεια με σωστό ισοζύγιο χωματουργικών, θα εστιαστεί στη
σωστή διαχείριση των προϊόντων εκσκαφής, στη χρήση τους στις απαιτούμενες
διαμορφώσεις, ώστε να διατεθεί η μεγαλύτερη ποσότητα των προϊόντων εκσκαφής
στο χώρο των έργων. Όσον αφορά τα έργα κατασκευής των αγωγών συλλογής και
μεταφοράς των λυμάτων και επεξεργασμένων λυμάτων, τα υλικά εκσκαφής μπορούν
να αποτίθενται προσωρινά εντός του εύρους κατάληψης του έργου ή σε άλλη
προβλεπόμενη από την τεχνική μελέτη θέση. Στη συνέχεια τα υλικά που δύνανται να
χρησιμοποιηθούν στις επιχώσεις θα προωθούνται στα σημεία επίχωσης. Η μικρή
όχληση που θα λάβει χώρα κατά την κατασκευή των αγωγών θα περιοριστεί στα όρια
του οδικού δικτύου και θα διαρκέσει για μικρό χρονικό διάστημα. Η κατασκευή θα
πραγματοποιηθεί κατά τμήματα τις οδού και όταν θα αποκαθίσταται το κάθε τμήμα
της θα γίνεται η μεταφορά στον επόμενο.

Τα ακατάλληλα προς περαιτέρω χρήση προϊόντα εκσκαφής, καθώς και τα

πλεονάζοντα υλικά, θα οδηγούνται σε κατάλληλες θέσεις, που θα καθοριστούν σε
μεταγενέστερη φάση, ενώ τα υλικά που θεωρούνται ως απόβλητα ΑΕΚΚ (απόβλητα
από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις) και περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι
του άρθ. 17 της ΚΥΑ 36259/1757/Ε103/10 (ΦΕΚ 1312/Β/2010), θα διαχειρίζονται
κατά τις διατάξεις της τελευταίας μέσω εγκεκριμένων συστημάτων εναλλακτικής
διαχείρισης.
Συμπερασματικά, τα μελετώμενα έργα δεν πρόκειται να προκαλέσουν ιδιαίτερη
αλλοίωση στα μορφολογικά ή τοπιολογικά χαρακτηριστικά, καθότι
πραγματοποιούνται ελάχιστες επεμβάσεις στο ανάγλυφο για την κατασκευή τους. Η
δε λειτουργία του έργου διάθεσης, δεν πρόκειται να τροποποιήσει τη σύνθεση της
υφιστάμενης βλάστησης.

3.2 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ & ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΦΥΣΙΚΟΥ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ – ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΔΙΟΥ (Π.Ε.Π.)
3.2.1 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΔΙΟΥ (Π.Ε.Π.)

Για την εκπόνηση αυτού του κεφαλαίου πραγματοποιήθηκε μελέτη πεδίου,
συνολικής χρονικής διάρκειας δέκα ημερών κατά το μήνα Σεπτέμβριος 2020 ώστε να
καταγραφούν οι τύποι οικοτόπων καθώς και τα είδη χλωρίδας και πανίδας που
συναντώνται στην περιοχή έρευνας.
Το σύνολο των έργων βρίσκεται εντός της περιοχής μελέτης Natura 2000 - με
κωδικό GR4340008 και κοντα στο νοτιοανατολικό της.
Για τα σημειακά-εμβαδικά έργα, υποκατηγορίας Α2, η περιοχή έρευνας πεδίου
(Π.Ε.Π.) της μελέτης ορίζεται στα 500m από τα όρια του έργου, και για τα γραμμικά
έργα υποκατηγορίας Α2, η περιοχή έρευνας πεδίου (Π.Ε.Π.) της μελέτης ορίζεται στα
250m.
Συνεπώς η περιοχή έρευνας πεδίου, σημειώνεται στον χάρτη κλίμακας
1:15.000 που επισυνάπτεται.
Το έργο αφορά όλα τα στάδια διαχείρισης των αστικών λυμάτων του οικισμού
της Χώρας Σφακίων (συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία, διάθεση), σε συμπλήρωση
του υφιστάμενου αποχετευτικού δικτύου του οικισμού.
Αναλυτικότερα, οι υφιστάμενες υποδομές διαχείρισης των λυμάτων της περιοχής,
Α. Δίκτυα συλλογής των λυμάτων σε μεγάλο μέρος του οικισμού της Χώρας
Σφακίων, αποτελούμενα από βαρυτικούς αγωγούς.
Γ. Φρεάτιο κατάληξης των λυμάτων από τον τελικό καταθλιπτικό αγωγό σε
βαρυτικό αγωγό μεταφοράς.
Δ. Βαρυτικός αγωγός που συνδέει το φρεάτιο με τον κεντρικό απορροφητικό
βόθρο στα ανατολικά.


α) Αντλιοστάσιο εισόδου – αρχικής ανύψωσης λυμάτων (μόνο στην Σ.Δ. -Α3)

Δ. Έργα επαναχρησιμοποίησης μέρους των επεξεργασμένων λυμάτων μέσω

άρδευσης ελαιοκαλλιεργειών της περιοχής και έργα διάθεσης σε επιφανειακό
αποδέκτη (ρέμα) της περιοχής. Για το σκοπό αυτό θα κατασκευαστεί δίκτυο
άρδευσης για την εκμετάλλευση των επεξεργασμένων λυμάτων σε καλλιέργειες της
περιοχής και αγωγός μεταφοράς και διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων σε
τμήμα του παρακείμενου στη θέση της ΕΕΛ ρέμα, σε περιόδους αδυναμίας χρήσης
τους για αρδευτικούς σκοπούς.
Παράλληλα, θα γίνουν εργασίες βελτίωσης στα υφιστάμενα δίκτυα και
αντλιοστάσια της περιοχής.
ιδιοκτησίας συνολικού εμβαδού 46.759,21 τ.μ. H σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο
Σ.Δ-Α3 καταλαμβάνει έκταση περίπου 430,35 τ.μ. και αποτελεί μέρος δημοτικής
ιδιοκτησίας συνολικού εμβαδού 13.241,59 τ.μ. H έκταση του χώρου της σηπτικής
δεξαμενής - αντλιοστασίου Σ.Δ-Α4 έχει εμβαδό 516,00 τ.μ., αποτελεί μέρος
ευρύτερης ιδιοκτησίας συνολικού εμβαδού 22.279,75 τ.μ. και θα παραχωρηθεί για τις
ανάγκες του σχετικού έργου.
Η πρόσβαση στη θέση του γηπέδου της Ε.Ε.Λ. θ θα πραγματοποιείται μέσω της
υφιστάμενης επαρχιακής οδού Αρ. 31, μέσου πλάτους 9 μ. περίπου, η οποία
διέρχεται από το νότιο όριο του γηπέδου του. Η πρόσβαση στη θέση της σηπτικής
δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ - Α3 θα πραγματοποιείται μέσω του επαρχιακού
οδικού δικτύου, μέσου πλάτους 9 μ. περίπου, που διέρχεται από το νότιο όριό της. Η
πρόσβαση στο χώρο της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ - Α4 θα
πραγματοποιείται από αγροτικό δίκτυο, μέσου πλάτους 5,5 μ., το οποίο συνδέεται σε
οδική απόσταση περίπου 660 μ. με το επαρχιακό οδικό δίκτυο.
Το μέσο υψόμετρο στην περιοχή κατασκευής της Ε.Ε.Λ. είναι περίπου 125 μ.
ενώ στις περιοχές κατασκευής των σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων είναι
περίπου 65 μ. και 50 μ. για τη Σ.Δ -Α3 και Σ.Δ-Α4 αντίστοιχα.

Σφακίων και σε απόσταση περίπου 900 μ.
βρίσκονται στα ανατολικά του οικισμού της Χώρας Σφακίων, και σε απόστασεις
περίπου 100 μ. (Σ.Δ-Α3) και 600 μ. (Σ.Δ-Α4). Οι λοιπές υφιστάμενες και προς
υλοποίηση υποδομές συλλογής, μεταφοράς και διάθεσης των λυμάτων (αγωγοί,
αντλιοστάσια), χωροθετούνται σε κατάλληλες θέσεις στην ευρύτερη περιοχή μελέτης,
όπως αυτή προσδιορίστηκε παραπάνω.
Για την διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων, μετά από έρευνα και
διερεύνηση των αναγκών και των δυνατοτήτων που υπήρχαν, επιλέχθηκε ως λύση
κατά τη θερινή περίοδο η επαναχρησιμοποίηση μέρους των επεξεργασμένων
λυμάτων μέσω της άρδευσης καλλιεργούμενης έκτασης με ελιές έκτασης 63 στρ.
περίπου στα νοτιοδυτικά της θέσης της Ε.Ε.Λ.. Μελλοντικά επίσης θα μπορούν να
αρδεύονται και άλλες εκτάσεις καλλιεργειών της γύρω περιοχής, εφόσον αυτές
αναπτυχθούν. Παράλληλα, τμήμα της εκροής θα χρησιμοποιείται για την άρδευση
καλλωπιστικών φυτών και δέντρων που θα αναπτυχθούν εντός του γηπέδου της
Ε.Ε.Λ. Επίσης για τις περιόδους που η άρδευση των καλλιεργειών δεν δύναται να
αποτελέσει αποκλειστικό τρόπο διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων (κατά τη
θερινή περίοδο για το πλεονάζον της άρδευσης μέρος και για τη χειμερινή περίοδο
για το σύνολο αυτών), προτείνεται η διάθεση τους σε τμήμα ρέματος που βρίσκεται
στα νότια – νοτιοδυτικά της Ε.Ε.Λ., με κατάλληλο αγωγό διασποράς στο πρανές του.
ΚΥΑ οικ. 145116 (ΦΕΚ 354-Β-2011) «Καθορισμός μέτρων, όρων & διαδικασιών για
την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις»
για «απεριόριστη» άρδευση καλλιεργειών.
Σημειώνεται ότι με την υπ΄αριθμ. 50743/11-12-2017 ΚΥΑ πραγματοποιήθηκε η

Αναθεώρηση του εθνικού καταλόγου περιοχών του Ευρωπαϊκού Οικολογικού
Δικτύου Natura 2000 σύμφωνα με την οποία τροποποιήθηκε η περιοχή Natura 2000
GR4340008 (Ειδική Ζώνη Διατήρησης - ΕΖΔ) «Λευκά Όρη και Παράκτια Ζώνη» το
όριο της οποίας αποτυπώνεται στην στο Χάρτη Τύπων Οικοτόπων – Βλάστησης
κλίμακας 1:70.000. Στην προαναφερόμενη ΚΥΑ, για την Κρήτη, περιλαμβάνεται η
νέα περιοχή με κωδικό GR4340024 ‘Θαλάσσια περιοχή Δυτικής και Νοτιοδυτικής
Κρήτης’ η οποία βρίσκεται νότια την περιοχής μελέτης με κωδικό GR4340008.

Επίσης, νότιο τμήμα της περιοχής έρευνάς πεδίου εντάσσεται εντός της περιοχή
Natura με κωδικό GR4340024 ‘Θαλάσσια περιοχή Δυτικής και Νοτιοδυτικής Κρήτης’.
Η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων θα πραγματοποιείται σε τμήμα του
ρέματος που βρίσκεται στα δυτικά της θέσης της Ε.Ε.Λ. και θα έχει τις εξής
συντεταγμένες σύμφωνα με το σύστημα ΕΓΣΑ’ 87: αρχή Χ=513754 Ψ=3895068 και
τέλος Χ=513752 Ψ=3895018. Το συνολικό μήκος του ρέματος από το τέρμα της
περιοχής που προτείνεται να καθοριστεί ως αποδέκτης επεξεργασμένων λυμάτων
έως την εκβολή του στα νότια παράλια υπολογίζεται περίπου σε 1100 m κατά μήκος
της ροής του. Τα επεξεργασμένα λύματα σε καμία περίπτωση δεν θα διατίθενται στη
θάλασσα έτσι με τη διάθεση τους όπως περιεγράφηκε ανωτέρω δεν πρόκειται να
επηρεαστεί η νέα περιοχή Natura με κωδικό GR4340024.
3.2.1.1 Μεθοδολογία εργασίας-μελέτης πεδίου
Εισαγωγή
Το κεφάλαιο της εκτίμησης των επιπτώσεων της Ειδικής Οικολογικής
Αξιολόγησης εξετάζει τις επιπτώσεις στα προστατευτέα χαρακτηριστικά της περιοχής
Natura 2000 από την ανάπτυξη του έργου. Τα στοιχεία του έργου, οι σχετικές
δραστηριότητες, η υφιστάμενη κατάσταση του περιβάλλοντος των περιοχών Natura
2000 και οι τύποι των επιπτώσεων καθορίζουν τη γεωγραφική έκταση της
ενδεχομένως επηρεαζόμενης περιοχής. Συνεπώς, η περιοχή έρευνας πεδίου της
Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης ορίζεται έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνει όλη την
περιοχή που ενδεχομένως να επηρεαστεί για κάθε εξεταζόμενη παράμετρο. Η
αξιολόγηση αποσκοπεί στην αντιμετώπιση διαφόρων τύπων επιπτώσεων
συμπεριλαμβανομένων:
• Θετικών και δυσμενών (αρνητικών) επιπτώσεων,

• Επιπτώσεων που δημιουργούνται μόνιμα ως συνέπεια της ανάπτυξης
(απώλεια οικοτόπων ή χρήση γης), προσωρινά κατά την περίοδο
κατασκευής (θόρυβος από χωματουργικές εργασίες), και μακροπρόθεσμα
κατά τη λειτουργία της εγκατάστασης (επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα
λόγω εκπομπών).
• Πρωτογενείς και δευτερογενείς επιπτώσεις που προκαλούνται ως
αποτέλεσμα της αρχής δράσης και αντίδρασης στο περιβάλλον

• Επιπτώσεων που δημιουργούνται άμεσα από το Έργο ή έμμεσα σαν

συνέπεια αλλαγών που δημιουργούνται από το Έργο
• Οι επιπτώσεις αξιολογούνται συγκρίνοντας την υφιστάμενη κατάσταση
(δηλαδή την κατάσταση πριν την πραγματοποίηση του Έργου) με τις
καταστάσεις που θα επικρατήσουν εάν το Έργο κατασκευαστεί και
λειτουργήσει.
• Αναγνώριση της υφιστάμενης κατάστασης χωρίς το Έργο, της ευαισθησίας
και σημασίας των αποδεκτών και των πηγών κινδύνου.
• Πρόβλεψη του μεγέθους της επίπτωσης σε αυτούς τους αποδέκτες και
πόρους, συμπεριλαμβανομένης της φύσης, βαθμίδας, έκτασης και
διάρκειας της αλλαγής και στην περίπτωση των επιπτώσεων έκτακτων
περιστατικών, την πιθανότητα ή συχνότητα εμφάνισης τους.
Πηγές δεδομένων
Για την αναλυτική καταγραφή τόσο της περιοχής μελέτης, όσο και της περιοχής
έρευνας πεδίου, λήφθηκαν υπ’ όψιν ή χρησιμοποιήθηκαν οι παρακάτω πηγές
δεδομένων :
• Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας & Δημοσίων Έργων

• Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος
• Τυποποιημένο δελτίο δεδομένων περιοχής Natura 2000
• Eυρωπαική και Ελληνική νομοθεσία
• Βάση ευρωπαικών δεδομένων για την βιοποικιλότητα
• Κόκκινα βιβλία ειδών
• Μουσείο Φυσικής Ιστορίας «Δράσεις για τη διατήρηση – προστασία του
γυπαετού και της βιοποικιλότητας στην Κρήτης», LIFE – ΦΥΣΗ 2002
• Επι τόπου έρευνα πεδίου
Αξιολόγηση επιπτώσεων
Η σημασία μιας επίπτωσης εξαρτάται στο προβλεπόμενο μέγεθος της
(βασιζόμενο στην κλίμακα, έκταση και διάρκεια αυτής), και στην αξία ή σημασία του
επηρεαζόμενου αποδέκτη ή πόρου. Η αξιολόγηση της σημασίας της επίπτωσης
παρουσιάζεται στο παρακάτω Σχήμα.

Σχήμα 1 : Αξιολόγηση
σημασίας επίπτωσης
Η σημασία των πιθανών επιπτώσεων στους οικοτόπους έχει εκτιμηθεί

λαμβάνοντας υπόψη τους ακόλουθους παράγοντες:
• Το μέγεθος των θετικών και αρνητικών επιπτώσεων, όπως καθορίζονται από την
ένταση, συχνότητα και έκταση,
• Την ευπάθεια/ ευαισθησία του οικοτόπου ή του είδους (αποδέκτη) στην αλλαγή που
προκαλείται από την ανάπτυξη,
• Την ικανότητα του οικοτόπου να επανέλθει, λαμβάνοντας υπόψη πόσο εύθραυστος
και ανεκτικός είναι, και
• Την αξία, με όρους διατήρησης της φύσης και οικολογίας, των επηρεασμένων
αποδεκτών συμπεριλαμβανομένων ειδών, πληθυσμών, κοινοτήτων, οικοτόπων και
οικοσυστημάτων.
Στον παρακάτω Πίνακα παρουσιάζονται τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την

εκτίμηση της ευπάθειας/ ευαισθησίας των οικοτόπων στην περιοχή μελέτης.

Πίνακας 6 : Εκτίμηση ευπάθειας/ ευαισθησίας για Οικοτόπους
Το μέγεθος της επίπτωσης είναι συνδυασμός διάφορων παραγόντων,

• Τη χωρική έκταση όπου βιώνεται η επίπτωση,

• Τη διάρκεια της επίπτωσης και/ ή την έκταση που επαναλαμβάνεται,
• Το βαθμό του κατακερματισμού του οικοτόπου,
• Αν είναι συνολική απώλεια για το αποτύπωμα του Έργου ή προσωρινή που μπορεί
να αποκατασταθεί,
• Για άλλες φυσικές αλλαγές (υδρολογικός κύκλος), η έκταση της αλλαγής, και
• Το μέγεθος του αποτυπώματος στο πλαίσιο της ευρύτερης περιοχής του οικοτόπου
που υπάρχει.
Η σημασία στις πιθανές επιπτώσεις στην πανίδα έχουν εκτιμηθεί λαμβάνοντας

υπόψη τους ακόλουθους παράγοντες:
• Το μέγεθος των θετικών και αρνητικών επιπτώσεων, όπως καθορίζονται από

την ένταση, συχνότητα και έκταση,

• Την ευπάθεια/ ευαισθησία του είδους (αποδέκτη) στην αλλαγή που

προκαλείται από την ανάπτυξη,
• Την ικανότητα του να επανέλθει, λαμβάνοντας υπόψη πόσο εύθραυστο και
ανεκτικό είναι, και
• Την αξία, με όρους διατήρησης της φύσης και οικολογίας, των
επηρεαζόμενων αποδεκτών συμπεριλαμβανομένων ειδών, πληθυσμών,
κοινοτήτων, οικοτόπων και οικοσυστημάτων.
Ο παρακάτω Πίνακας παρουσιάζει τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την

εκτίμηση της ευπάθειας/ ευαισθησίας των ειδών στην περιοχή μελέτης.
Πίνακας 7 : Εκτίμηση Ευπάθειας/ Ευαισθησίας για τα Είδη
Το μέγεθος της επίπτωσης είναι συνδυασμός διάφορων παραγόντων,


• Την χωρική έκταση όπου βιώνεται η επίπτωση,

• Την έκταση που επηρεάζεται ο οικότοπος στον οποίο βρίσκονται τα είδη
• Ο πληθυσμός ή το ποσοστό που επηρεάστηκε,
• Τη διάρκεια της επίπτωσης και/ ή την έκταση που επαναλαμβάνεται,
• Το μέγεθος του στοιχείου (θόρυβος, φως, αριθμός κίνησης αυτοκινήτων),
• Το μέγεθος του αποτυπώματος στο πλαίσιο της ευρύτερης περιοχής που ζει
ένα είδος,
• Ο βαθμός της προκαλούμενης αλλαγής, πχ στην ποιότητα νερού, και
• Η έκταση που ένα φυσικό ή χημικό χαρακτηριστικό εισάγεται στο περιβάλλον
(το μέγεθος μιας δομής ή η τοξικότητα ενός χημικού).
Τα κριτήρια που έχουν χρησιμοποιηθεί για να εκτιμήσουν το μέγεθος των

οικολογικών επιπτώσεων (βασιζόμενα στους Duinker και Beanlands 1986) δίνονται
παρακάτω .
Κριτήριο μεγέθους της επίπτωσης για τα Είδη

3.2.2 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΥΠΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ Ι της ΚΥΑ

Η.Π. 14849/853/Ε103/4.4.2008 – ΦΕΚ Β’ 645 (Οδηγία 92/34/ΕΟΚ)
Στο χάρτη ‘Τύποι Οικοτόπων 2018 Περιοχής Ειδικής Ζώνης Διατήρησης (ΕΖΔ)
με κωδικό GR4340008 – Περιοχή Έρευνας Πεδίου (Π.Ε.Π.)’ κλίμακας 1:15.000 που
επισυνάπτεται παρουσιάζονται οι τύποι των οικοτόπων σύμφωνα με το όριο της
περιοχής Natura όπως ήταν πριν την αναθεώρησή σύμφωνα με την υπ΄αριθμ.
50743/11-12-2017 ΚΥΑ. Μέρος των έργων βρίσκεται εντός της περιοχής Natura
σύμφωνα με τα όρια που προέκυψαν από την αναθεώρηση όπου δεν έχουν
καθοριστεί οι τύποι των οικοτόπων μέχρι σήμερα.
Έτσι, οι οικότοποι που απαντώνται στην περιοχή έρευνας πεδίου σύμφωνα με
το χάρτη του επισυνάπτεται και οι οποίοι βρίσκονται στο παράρτημα Ι της ΚΥΑ
14849/853/2008 είναι οι ακόλουθοι:
• 5420 - Φρύγανα Sarcopoterium spinosum
• 92D0 - Παρόχθια δάση-στοές της θερμής Μεσογείου (Nerio-
Tamariceteae) και της Νοτιο-Δυτικής Ιβηρικής χερσονήσου
(Securinegion tinctoriae)
• 9540 – Μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά είδη πεύκων της
Μεσογείου
Οι παραπάνω οικότοποι δεν αποτελούν οικότοπους προτεραιότητας του

παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
Γενικά στην περιοχή έρευνας πεδίου υπάρχουν πλήρως ανθρωπογενείς εκτάσεις

που δεν περιλαμβάνονται στην οδηγία 92/34/ΕΟΚ και είναι οι παρακάτω:
• 1011 - Χωριά και οικισμοί
• 1024 - Δρόμοι επαρχιακοί
• 1029 - Ζώνες λιμένων
• 1030 – Χώροι εξόρυξης/ επεξεργασίας ορυκτών, αδρανών κλπ.
• 1060 - Αμπελώνες αμιγείς
• 1062 - Εγκαταλελειμμένες καλλιέργειες
• 1068 - Ελαιώνες αμιγείς

Συγκεκριμένα, όπως βλέπουμε στο χάρτη ‘Τύποι Οικοτόπων 2018 Περιοχής Ειδικής
Ζώνης Διατήρησης (ΕΖΔ) με κωδικό GR4340008 – Περιοχή Έρευνας Πεδίου
(Π.Ε.Π.)’ κλίμακας 1:15.000, το γήπεδο εγκατάστασης της Ε.Ε.Λ. βρίσκεται εντός του
οικότοπου με κωδικό 1030 – Χώροι εξόρυξης/ επεξεργασίας ορυκτών, αδρανών κλπ.
και πρόκειται για ανθρωπογενή οικότοπο που δεν περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι
της ΚΥΑ 14849/853/2008. Ο ευρύτερος χώρος εντός του οποίο βρίσκεται το γήπεδο
κατασκευής της Ε.Ε.Λ. πρόκειται γι΄αυτό του πρώην ΧΑΔΑ της Χώρας Σφακίων ο
οποίο έχει καταργηθεί. Εντός του συγκεκριμένου χώρου στον οποίο προτείνεται να
κατασκευαστεί η Ε.Ε.Λ. δεν εναποτίθεντο στο παρελθόν στερεά απόβλητα. Εντός του
χώρου παρατηρήθηκαν διάσπαρτα είδη φρυγάνων.
Το υφιστάμενο αντλιοστάσιο Α1 βρίσκεται εντός ανθρωπογενούς οικότοπου
με κωδικό 1029 - Ζώνες λιμένων. Το υφιστάμενο αντλιοστάσιο Α2 βρίσκεται εντός
του οικότοπου με κωδικό 9540 - Μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά είδη πεύκων
της Μεσογείου. Από την αυτοψία που πραγματοποιήθηκε διαπιστώθηκαν δασικά είδη
πεύκων στην ευρύτερη περιοχή του αντλιοστασίου. Στο αντλιοστάσιο Α2 θα
πραγματοποιηθούν εργασίες συντήρησης και αντικατάστασης ηλεκτρομηχανολογικού
εξοπλισμού, όπως και τοποθέτηση συστήματος απόσμησης και θα περιοριστούν
εντός του περιφραγμένου χώρου του αντλιοστασίου όπου δεν εντοπίζονται δασικά
είδη. Αντίστοιχες εργασίες θα πραγματοποιηθούν κι εντός του υφιστάμενου
αντλιοστασίου Α1.
Το γήπεδο εντός του οποίου πρόκειται να κατασκευαστεί η σηπτική δεξαμενή –
αντλιοστάσιο Σ.Δ.- Α3, όπως φαίνεται στον προαναφερόμενο χάρτη, βρίσκεται εντός
του οικότοπου με κωδικό 5420 - Φρύγανα Sarcopoterium spinosum του
παραρτήματος Ι της ανωτέρω ΚΥΑ. Κατά την αυτοψία που πραγματοποιήθηκε,
διαπιστώθηκε ότι ο χώρος είναι χέρσος κι εντός αυτού εντοπίστηκαν πολύ αραιά είδη
φρυγάνων.
Όπως βλέπουμε στον προαναφερόμενο χάρτη, το μεγαλύτερο μέρος των
προτεινόμενων δικτύων συλλογής μεταφοράς και διάθεσης διέρχονται από τον
οικότοπο 1011 - Χωριά και οικισμοί ο οποίος δεν περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι
της ΚΥΑ 14849/853/2008. Ένα μικρό τμήμα του βαρυτικού αγωγού συλλογής προς
τη θέση της σηπτικής δεξαμνής – αντλιοστασίου Σ.Δ. – Α3 διέρχεται από το οικότοπο
με κωδικό 5420 - Φρύγανα Sarcopoterium spinosum του παραρτήματος Ι της
ανωτέρω ΚΥΑ. Το τμήμα αυτό του αγωγού θα βρίσκεται εντός δημοτικής έκτασης
χαρακτηρισμένη ως γεωργική.

Οι λοιποί αγωγοί συλλογή και μεταφοράς λυμάτων και διάθεσης των

επεξεργασμένων λυμάτων βρίσκονται εκτός της περιοχής για την οποία έχουν
καθοριστεί οι τύποι των οικοτόπων όπως φαίνεται στο χάρτη κλίμακας 1:15.000 που
επισυνάπτεται.
Σημειώνεται, ότι οι αγωγοί που θα κατασκευαστούν θα είναι υπόγειοι. Μετά την
αποπεράτωση του έργου η περιοχή θα επανέλθει στην αρχική της κατάσταση. Έτσι,
δεν θα προσκληθούν αρνητικές επιπτώσεις στους οικότοπους που περιλαμβάνονται
στο παράρτημα Ι της ΚΥΑ 14849/853/2008. Η μικρή όχληση που θα λάβει χώρα κατά
την κατασκευή του αγωγού και θα περιοριστεί στα όρια του οδικού δικτύου, θα
διαρκέσει για μικρό χρονικό διάστημα. Η κατασκευή θα πραγματοποιηθεί κατά
τμήματα της οδού και όταν θα αποκαθίσταται το κάθε τμήμα της θα γίνεται η
μεταφορά στον επόμενο.
Επιπλέον, το γήπεδο εντός του οποίου πρόκειται να κατασκευαστεί η σηπτική
δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ.- Α4 βρίσκεται εκτός της περιοχής για την οποία έχουν
καθοριστεί οι τύποι των οικοτόπων όπως φαίνεται στο χάρτη κλίμακας 1:15.000 που
επισυνάπτεται. Εντός του χώρου φύονται τρία ελαιόδεντρα.
Τέλος, από τους τύπους των οικοτόπων προτεραιότητας του Παραρτήματος Ι
της Οδηγίας 92/34/ΕΟΚ που απαντώνται στην περιοχή μελέτης εντοπίζονται,
σύμφωνα με το χάρτη ‘Τύποι Οικοτόπων 2018 Περιοχής Ειδικής Ζώνης Διατήρησης
(ΕΖΔ) με κωδικό GR4330003 – Περιοχή Έρευνας Πεδίου (Π.Ε.Π.)’ κλίμακας 1:15.000
δεν εντοπίζεται κανένας εντός της περιοχής έρευνας πεδίου. Συγκεκριμένα οι
πλησιέστεροι οικότοποι προτεραιότητας με κωδικό 6220* - Ψευδοστέππα με
αγρωστώδη και μονοετή φυτά (Thero-Brachypodietea) και 1150 - Παράκτιες
λιμνοθάλασσες Εκβολές ποταμών εντοπίζονται, σύμφωνα με τον προαναφερόμενο
χάρτη, δυτικά της περιοχής έρευνας πεδίου και σε απόσταση πάνω από 600μ. και
800μ. περίπου αντίστοιχα.
3.2.3 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΧΛΩΡΙΔΑΣ & ΠΑΝΙΔΑΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ ΙΙ της ΚΥΑ

Η.Π. 14849/853/Ε103/4.4.2008 – ΦΕΚ Β’ 645 (Οδηγία 92/34/ΕΟΚ)
Όσον αφορά σε προστατευτέα είδη χλωρίδας ή πανίδας τα οποία ενδέχεται να

θίγονται από την υπό μελέτη δραστηριότητα, δεν διαφαίνεται να υπάρχει άμεσος ή
έμμεσος επηρεασμός από την δραστηριότητα. Το εξεταζόμενο είδος χλωρίδας
Nepeta sphaciotica, το οποίο χρήζει υψίστης σημασίας προστασία σε παγκόσμιο

επίπεδο όπως προαναφέρθηκε, δεν εντοπίζεται στην περιοχή των έργων καθώς
αναπτύσσεται σε υψόμετρο 2.200-2.300 μ.
Στην περιοχή έρευνας πεδίου ενδέχεται να διαμένει το Elaphe situla
(Σπιτόφιδο) που συχνά παρατηρείται σε οικισμούς και ανθρώπινο περιβάλλον.
Το υπό μελέτη έργο δεν πρόκειται να επηρεάσει την διαβίωση των ειδών
πανίδας της περιοχής αλλά αντίθετα συμβάλει στην ανάδειξη και την διατήρηση των
ενδιαιτημάτων τους με τη σωστή τη διαχείριση των λυμάτων της περιοχής.
3.3 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ NATURA
2000
Στοιχεία όπως οι στόχοι διατήρησης της περιοχής Natura 2000, οικολογικές
απαιτήσεις ειδών και τύπων οικοτόπων, η κατάσταση διατήρησης, απειλές και
πιέσεις, η σημασία για την διατήρηση της βιοποικιλότητας, οι τύποι των οικοτόπων, η
ποιότητα των δεδομένων του τυποποημένου δελτίου δεδομένων, ο χώρος
κατάληψης των οικοτόπων σε σχέση με την συνολική επιφάνεια και παρουσία σε
εθνικό επίπεδο, η τρωτότητα κάθε είδους και οικοτόπου, το επίπεδο απομόνωσης
του κάθε είδους καθώς και οι κύριες οικολογικές λειτουργίες κάθε οικοτόπου, δίνονται
αναλυτικά στο κεφάλαιο 3.1 παραπάνω.
3.3.1 ΤΑΣΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

Όπως προαναφέρθηκε, στην περιοχή αναπτύσσονται διάφορες δραστηριότητες
για την εξυπηρέτηση του τουρισμού και των επισκεπτών που προσελκύει, καθώς και
οικιστική δραστηριότητα για μόνιμη ή εποχιακή διαμονή. Εκτιμάται ότι τα φυσικά
χαρακτηριστικά της περιοχής και κυρίως η παραλιακή της ζώνη αλλά και αρχαιολογία
περιοχής, θα συνεχίσουν να αποτελούν πόλο έλξης για τα επόμενα χρόνια και
επομένως θα υπάρχει τουλάχιστον ίση ή και μεγαλύτερη χρήση των υφιστάμενων
δραστηριοτήτων και δημιουργία νέων. η εξυπηρέτηση των σύγχρονων και
μελλοντικών αναγκών της περιοχής μελέτης από την υφιστάμενη κατάσταση, ούτε με
ενδεχόμενη βελτίωση ή επέκτασή της, καθότι δεν καλύπτει τις ανάγκες του τμήματος
της περιοχής μελέτης και δεν είναι εφικτή η αναβάθμιση – επέκτασή της η οποία
αποτελείται από απορροφητικούς βόθρους χωρίς καμία απολύτως επεξεργασία το
οποίο αποτελεί αδυναμία κάλυψης των σύγχρονων αναγκών του συνόλου της
περιοχής και εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία του περιβάλλοντος και των
κατοίκων – τουριστών της περιοχής.

Επίσης, η μη κατασκευή του έργου δεν συνεπάγεται καλύτερες συνθήκες

διατήρησης του υφιστάμενου περιβάλλοντος, καθότι τα κύρια στοιχεία του έργου
(σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια και ΕΕΛ) κατασκευάζονται σε μικρά σε έκταση
γήπεδα της περιοχής, χωρίς την καταστροφή αξιόλογων στοιχείων του
περιβάλλοντος, οι αγωγοί κατασκευάζονται κυρίως επι υφιστάμενων δρόμων και η
διάθεση των επεξεργασμένων θα πραγματοποιείται σε χώρο και με τρόπο που δεν
θα επηρεάσει αρνητικά το οικοσύστημα και της περιοχής, την παραλία και τη
θάλασσα.
Σημειώνεται ότι δεν είναι εφικτή η εξυπηρέτηση των σύγχρονων και μελλοντικών
αναγκών της περιοχής μελέτης από την υφιστάμενη κατάσταση, ούτε με ενδεχόμενη
βελτίωση ή επέκτασή της, καθότι δεν καλύπτει τις ανάγκες του τμήματος της
περιοχής μελέτης και δεν είναι εφικτή η αναβάθμιση – επέκτασή της η οποία
αποτελείται από απορροφητικούς βόθρους χωρίς καμία απολύτως επεξεργασία το
οποίο αποτελεί αδυναμία κάλυψης των σύγχρονων αναγκών του συνόλου της
περιοχής και εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία του περιβάλλοντος και των
κατοίκων – τουριστών της περιοχής.
Επομένως, συνολικά η τάση εξέλιξης του περιβάλλοντος της περιοχής θα είναι

πιθανότατα αρνητική χωρίς την κατασκευή και λειτουργία του υπό μελέτη έργου.
4. ΔΕΟΥΣΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

4.1 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΛΙΜΑ
Από την λειτουργία του έργου, δεν έχουν παρατηρηθεί, ούτε και αναμένονται
στο μέλλον επιπτώσεις στο μικροκλίμα και στα βιοκλιματικά χαρακτηριστικά της
περιοχής μελέτης, με δεδομένο το ότι δεν παράγονται εκπομπές θερμών ή ψυχρών
αερίων ή σημαντικές μεταβολές στην θερμοχωρητικότητα της περιοχής. Από την
λειτουργία του έργου δεν παράγονται εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, παρά μόνο
από τα φορτηγά οχήματα τα οποία αναπόφευκτα κινούνται με καύσιμο πετρέλαιο.
4.2 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ (ΤΟΠΙΟ)
Η Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων δεν πρόκειται να επηρεάσει αρνητικά
τη μορφή και την εικόνα τόσο της άμεσης όσο και της ευρύτερης περιοχής της
μελέτης, διότι καταλαμβάνει σχετικά ελάχιστη έκταση και αποτελείται από εν μέρει

υπόγειες δεξαμενές. Οι κλειστές μονάδες προσκολλημένης βιομάζας, ένα μικρό κτίριο

ελέγχου, το σύστημα προχωρημένης επεξεργασία πολυστρωματικών φίλτρων, το
πιεστικό συγκρότημα για την άρδευση και ένα επίσης μικρό φίλτρο απόσμησης,
κατασκευάζονται πάνω από το επίπεδο του εδάφους, με καλαίσθητες κατασκευές. Το
σύνολο δε σχεδόν των εγκαταστάσεων είναι κλειστό, δεν παραπέμπουν στη συνήθη
εικόνα συμβατικών μονάδων επεξεργασίας λυμάτων και σε κανένα σημείο δεν
γίνονται ορατά τα υπό επεξεργασία ή επεξεργασμένα λύματα.
Εντός της έκτασης της Ε.Ε.Λ, θα φυτευτούν καλλωπιστικά φυτά και δένδρα,
που θα αρδεύονται με την επεξεργασμένη εκροή της μονάδας. Η διαμόρφωση του
χώρου με τον τρόπο αυτό συντελεί στην αρμονική ένταξη των εγκαταστάσεων στο
ευρύτερο περιβάλλον της περιοχής αυτής.
Αντίστοιχα είναι τα συμπεράσματα για τις πιθανές επιπτώσεις από τις σηπτικές
δεξαμενές – αντλιοστάσια (Σ.Δ-Α3 και Σ.Δ-Α4) , καθότι πρόκειται για πλήρως
κλειστές, κυρίως υπόγειες, χαμηλού θορύβου, με μονάδες απόσμησης και γενικά
μηδαμινών οχλήσεων εγκαταστάσεις, οι οποίες χωροθετούνται σε θέσεις που
απέχουν επαρκείς αποστάσεις από κατοικίες και άλλες δραστηριότητες με συχνή
παρουσία κοινού. Οι θέσεις αυτές επίσης είναι σχεδόν επίπεδες, με αποτέλεσμα να
μην απαιτούνται ιδιαίτερες επεμβάσεις στο ανάγλυφο, ούτε πρόκειται να μεταβληθεί
ιδιαίτερα η μορφή τους μετά την κατασκευή των έργων.
Οι αγωγοί μεταφοράς των λυμάτων και επεξεργασμένων λυμάτων θα
κατασκευαστούν επί υφιστάμενων οδών, θα είναι πλήρως υπόγειοι και μετά την
κατασκευή τους θα υπάρξει πλήρης αποκατάσταση του οδοστρώματος. Ο αγωγός
μεταφοράς στο ρέμα θα είναι υπόγειος μέχρι το τέρμα του, ενώ ο διάτρητος αγωγός
διάθεσης θα είναι επιφανειακός, θα τοποθετηθεί επί του πρανούς του ρέματος με
κατάλληλα στηρίγματα και με την ελάχιστη δυνατή επέμβαση σε αυτό και θα διαθέτει
τα επεξεργασμένα λύματα με διασπορά επί του πρανούς.
Συμπερασματικά, τα παραπάνω έργα δεν πρόκειται να προκαλέσουν ιδιαίτερη
αλλοίωση στα μορφολογικά ή τοπιολογικά χαρακτηριστικά, καθότι
πραγματοποιούνται ελάχιστες επεμβάσεις στο ανάγλυφο για την κατασκευή τους. Η
δε λειτουργία του έργου διάθεσης για άρδευση, δεν πρόκειται να τροποποιήσει τη
σύνθεση της υφιστάμενης βλάστησης, που σήμερα αποτελείται κυρίως από
ελαιοκαλλιέργειες.

4.3 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ, ΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΚΑΙ

ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Η κύρια επέμβαση που θα γίνει αφορά στα έργα της Ε.Ε.Λ. και των Σηπτικών
Δεξαμενών – Αντλιοστασίων, σε χώρους με μικρή έως ελάχιστη κλίση και μικρή
έκταση, όπου θα πραγματοποιηθούν εκσκαφές μικρού βάθους (μέχρι 4,5 μ.), κάτι
που δεν θα έχει καμία αξιόλογη επίδραση στη γεωλογική δομή των πετρωμάτων,
στην τεκτονική της περιοχής και τα εδαφολογικά χαρακτηριστικά. Οι υπόλοιπες
επεμβάσεις συνίστανται στις αντίστοιχες εκσκαφές για την εγκατάσταση των αγωγών
συλλογής και μεταφοράς των λυμάτων, οι οποίες θα είναι επίσης μικρού βάθους. Δεν
αναμένονται επίσης φαινόμενα καθιζήσεων, κατολισθήσεων, κλπ, καθότι τα έργα
κατασκευάζονται επί γενικά σταθερών εδαφών, σε θέσεις με ελάχιστη κλίση και έχουν
μικρά μεγέθη.
Επίσης, δεν υπάρχουν στην περιοχή των έργων πηγές ή άλλα ειδικά γεωλογικά
χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τα έργα.
Όσον αφορά την πιθανότητα ρύπανσης των εδαφών, δεν υπάρχει σχετικός
κίνδυνος, καθότι σε αυτό δεν πρόκειται να καταλήξουν υγρά ή στερεά απόβλητα. Η
υψηλή ποιότητα επεξεργασίας των λυμάτων, η απουσία βαρέων μετάλλων ή άλλων
επικίνδυνων ρυπαντών από αυτά και ο τρόπος εφαρμογής της διάθεσης της εκροής
της Ε.Ε.Λ. στον προτεινόμενο χώρο, αποτρέπουν τον κίνδυνο ρύπανσης του
εδάφους. Αντίστοιχα, δεν υπάρχει κίνδυνος υποβάθμισης της δομής και της
γονιμότητας του εδάφους ή διάβρωση, συμπίεση και σφράγισή του, λόγω της
ελάχιστης απομάκρυνσης βλάστησης που απαιτούν τα προτεινόμενα έργα και του
χαμηλού επιπέδου των απαιτούμενων παρεμβάσεων.
4.4 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Με τη σωστή και καλαίσθητη αρχιτεκτονικά διάταξη των έργων και των
εγκαταστάσεων, τα έργα μπορούν να ενταχθούν αρμονικά στο ευρύτερο περιβάλλον
της περιοχής. Με τη λειτουργία τους θα εξαλειφθεί η διάθεση των ανεπεξέργαστων
λυμάτων στους φυσικούς αποδέκτες της περιοχής. Πρόσθετα το προτεινόμενο έργο
αποτελεί απαραίτητη υποδομή για τη διασφάλιση της υγείας των κατοίκων της
ευρύτερης περιοχής, την προστασία του φυσικού, πολιτιστικού και ανθρωπογενούς
περιβάλλοντος και γενικά της ποιότητας ζωής. Πέρα όμως από τον κυρίως σκοπό
της, ένα από τα πλεονεκτήματα του συγκεκριμένου έργου είναι ότι δεν αποτελεί
παράγοντα όχλησης της περιοχής, σεβόμενη τη φυσιογνωμία της και το περιβάλλον.

Έκταση – κατακερματισμός οικοτόπων

Τα εμβαδικά έργα όπως είναι η θέση εγκατάστασης της Ε.Ε.Λ., της σηπτικής
δεξαμενής Σ.Δ. Α3 και την Σ.Δ. Α4 καταλαμβάνουν μικρές εκτάσεις 2,8 στρ., 0,4 στρ.
0,5 στρ. αντίστοιχα. Οι αγωγοί που θα κατασκευαστούν θα είναι υπόγειοι και θα
οδεύουν κυρίως από δημόσιο οδικό δίκτυο έτσι δεν πρόκειται να επηρεάσουν
οικότοπους της περιοχής αφού μετά την αποπεράτωση του έργου η περιοχή θα
επανέλθει στην αρχική της κατάσταση. Η μικρή όχληση που θα λάβει χώρα κατά την
κατασκευή των αγωγών θα περιοριστεί στα όρια του οδικού δικτύου, θα διαρκέσει για
μικρό χρονικό διάστημα. Η κατασκευή θα πραγματοποιηθεί κατά τμήματα τις οδού
και όταν θα αποκαθίσταται το κάθε τμήμα της θα γίνεται η μεταφορά στον επόμενο. Ο
διάτρητος αγωγός επί του πρανούς του ρέματος θα είναι επιφανειακός και θα
εγκατασταθεί χωρίς επηρεασμό οικότοπων της περιοχής. Συνεπώς σε καμία
περίπτωση το έργο δεν προκαλεί μείωση έκτασης ή κατακερματισμό οικοτόπων.
Στόχοι διατήρησης περιοχής natura
Δεν θίγεται κανένας από τους στόχους διατήρησης της περιοχής natura, αφού
η μονάδα δεν επηρεάζει με κανέναν τρόπο άμεσα ή έμμεσα καμία από τις περιοχές
προς προστασία και παρακολούθηση καθώς και ευαίσθητα είδη της χλωρίδας και
πανίδας της περιοχής. Οι λόγοι είναι κυρίως λόγω του μικρού μεγέθους του έργου,
καθώς και το ότι ο σκοπός κατασκευής του προτεινόμενου έργου είναι να συμβάλλει
στην περιβαλλοντική εξυγίανση της περιοχής.
Πληθυσμός ειδών, επηρεασμός βιοτόπων, βαθμός απομόνωσης

Δεν θίγεται κανένας από τους πληθυσμούς προστατευόμενων ειδών της
περιοχής natura, αφού η μονάδα δεν επηρεάζει με κανέναν τρόπο άμεσα ή έμμεσα
καμία από τις περιοχές προς προστασία και παρακολούθηση καθώς και ευαίσθητα
είδη της χλωρίδας και πανίδας της περιοχής. Οι λόγοι είναι κυρίως λόγω του μικρού
μεγέθους του έργου, καθώς και της μεγάλης του απόστασης από τις περιβαλλοντικά
ευαίσθητες περιοχές οι οποίες χρήζουν προς προστασία, και οι οποίες φιλοξενούν
είδη προς προστασία..
Όσον αφορά στον βαθμό απομόνωσης, για τους λόγους οι οποίοι αναφέρονται
παραπάνω (μέγεθος και θέση του έργου) δεν απειλείται ο βαθμός απομόνωσης
ειδών χλωρίδας και πανίδας.

4.5 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΤΗΝ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΕΡΑ
Οι κύριοι αέριοι ρύποι κατά τη φάση κατασκευής των έργων, σχετίζονται με την
πιθανή εκπομπή σκόνης από τα εργοτάξια και τα οχήματα μεταφοράς των υλικών.
Για τον περιορισμό της παραγωγής σκόνης, θα υπάρχει διαβροχή των υλικών στις
θέσεις προσωρινής απόθεσης και κάλυψη των οχημάτων μεταφοράς των υλικών. Η
ποσότητα της σκόνης εκτιμάται ότι δεν θα είναι μεγάλη, λόγω του όχι μεγάλου
μεγέθους των έργων, τηρουμένων των μέτρων ασφαλείας. Σε κάθε περίπτωση θα
τηρούνται οι προδιαγραφές της νομοθεσίας για όριο εκπομπής 100 mg/m3, που
καθορίζεται από το άρθρο 2 παραγ. δ του Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ 293/Α/6-10-1981).
Όσον αφορά τις υπόλοιπες πηγές έκλυσης αερίων ρύπων, αυτές σχετίζονται
κυρίως με τα καυσαέρια των μηχανημάτων και των οχημάτων που θα
χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή των έργων, τα οποία θα είναι συνήθη
μηχανήματα (εκσκαφείς, φορτηγά, κλπ). Δεν αναμένεται η ποσότητά τους να είναι
μεγάλη, τηρουμένων των συνθηκών καλής λειτουργίας των μηχανημάτων αυτών.
Όσον αφορά τη φάση λειτουργίας των έργων, μπορούν να προκληθούν επιπτώσεις

στην ποιότητα του αέρα i) από δύσοσμες ουσίες, ii) από σταγονίδια και iii) από τοξικά
αέρια.
i) Δύσοσμα αέρια
Η σημαντικότερη πιθανή ενόχληση από μια Ε.Ε.Λ. ή μία σηπτική δεξαμενή –
αντλιοστάσιο είναι οι δυσοσμίες. Οι περισσότερες δύσοσμες ουσίες που εκλύονται σε
αυτές τις εγκαταστάσεις προέρχονται από την αναερόβια διάσπαση οργανικών
ουσιών που περιέχουν θείο (S), π.χ. υδρόθειο (H2S) ή άζωτο (Ν). Το υδρόθειο είναι
το πιο γνωστό δύσοσμο αέριο που εκλύεται στους αγωγούς μεταφοράς και στις
Ε.Ε.Λ.. Έχει οσμή χαλασμένου αυγού, μπορεί να προκαλέσει έντονη διάβρωση, ενώ
παράλληλα είναι και εξαιρετικά τοξικό (σε συγκεντρώσεις πάνω από μερικές δεκάδες
ppm). Η εκπομπή υδρόθειου από μία σηπτική δεξαμενή είναι γενικά περιορισμένη και
μπορεί να είναι αξιοσημείωτη μόνο όταν η δεξαμενή είναι ανοικτή ή όταν υπάρχει
αναμόχλευση.
Η έντονη διάβρωση προκαλείται στα εσωτερικά τοιχώματα των αγωγών και
των κλειστών δεξαμενών επεξεργασίας, πάνω στα οποία επικάθονται υδρατμοί και
σταγονίδια που περιέχουν υδρόθειο, το οποίο είναι πολύ διαλυτό στο νερό. Εξαιτίας
βιολογικών διεργασιών, παράγεται θειικό οξύ που διαβρώνει τις βαμμένες επιφάνειες

(με βαφές που έχουν ως βάση τον μόλυβδο), το σκυρόδεμα, τα μέταλλα και άλλα
υλικά. Δεν συμβαίνει το ίδιο όμως στην αναερόβια στρώση των βακτηριδίων πάνω
στα τοιχώματα των αγωγών και στα φερτά που καθιζάνουν στον πυθμένα των
αγωγών, όπου η παραγωγή υδρόθειου είναι πολύ έντονη (με την προϋπόθεση
φυσικά να μην υπάρχει διαλυμένο οξυγόνο ή άλλη εναλλακτική πηγή οξυγόνου).
Εκτός από το υδρόθειο, άλλα δύσοσμα αέρια που εκλύονται στους αποχετευτικούς
αγωγούς είναι η αμμωνία (ΝΗ3) και οργανικές ενώσεις, όπως ινδόλες, σκατόλες
(μυρωδιά περιττωμάτων), μερκαπτάνες, αμίνες, κ.λ.π.
Δυσοσμίες μπορεί να υπάρχουν από μονάδες βιολογικής επεξεργασίας που
δέχονται οργανικά φορτία μεγαλύτερα των φορτίων σχεδιασμού τους. Στα συστήματα
αυτά, σπάνια αναμένονται προβλήματα οσμών, όταν έχουν σχεδιαστεί και
λειτουργούν σωστά.
Στο εξεταζόμενο έργο, τα αντλιοστάσια, οι σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια
και η ΕΕΛ θα διαθέτουν αντίστοιχα σύστημα απόσμησης, το οποίο αποτρέπει τη
διαφυγή δυσοσμιών από την εγκατάσταση και κατά συνέπεια δεν προβλέπεται καμιά
αισθητή ενόχληση ή υποβάθμιση της ατμόσφαιρας.
ii) Σταγονίδια
Τα σταγονίδια είναι μικρά (1 - 20 μm), υγρά κυρίως σωματίδια, που μπορεί να
περιέχουν παθογόνους μικροοργανισμούς. Εκλύονται από περιοχές έντονης
διαταραχής της μάζας των αποβλήτων. Στις μονάδες βιολογικού καθαρισμού που
επεξεργάζονται λύματα που περιέχουν μια μεγάλη ποικιλία παθογόνων
μικροοργανισμών, είναι πιθανό να υπάρχει η δυνατότητα εκπομπής των παθογόνων
αυτών μικροοργανισμών με την μορφή σταγονιδίων, ιδιαίτερα όμως στις δεξαμενές
αερισμού. Από τα προτεινόμενο σύστημα επεξεργασίας (σηπτική δεξαμενή - σύστημα
προσκολλημένης βιομάζας - απολύμανση) δεν παράγονται κανενός είδους
σταγονίδια.
Επίσης, το σύστημα μεταφοράς και διάθεσης της εκροής για άρδευση δεν
δημιουργεί κινδύνους εκπομπής σταγονιδίων, καθότι για την άρδευση θα εφαρμοστεί
σύστημα τοπικής διάθεσης και όχι ο καταιονισμός ή άλλος τρόπος που μπορεί να
δημιουργεί εκπομπή σταγονιδίων.
iii) Τοξικά αέρια

Εκτός από την έκλυση δύσοσμων αερίων, είναι δυνατόν να παραχθούν και
διάφορα τοξικά αέρια κατά τη μεταφορά και επεξεργασία των λυμάτων. Η ποσότητα

των αερίων αυτών που εκπέμπονται από τις Ε.Ε.Λ. δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί με
ακρίβεια. Από εκτιμήσεις που έχουν γίνει, φαίνεται ότι αποτελούν ένα πολύ μικρό
ποσοστό του συνόλου των τοξικών αερίων που εκπέμπονται από τις ανθρωπογενείς
δραστηριότητες. Η εκπομπή των τοξικών αερίων έχει βρεθεί ότι ποικίλει ανάλογα με
τον τύπο της εγκατάστασης, αλλά και το ποσοστό βιομηχανικών αποβλήτων στα
λύματα.
Ειδικά για τα προτεινόμενα στην παρούσα μελέτη έργα, δεν υπάρχει περίπτωση
παραγωγής και έκλυσης τοξικών αερίων, καθότι ο τρόπος λειτουργίας του συνόλου
των έργων δεν σχετίζεται με παραγωγή τοξικών αερίων, ενώ στην εγκατάσταση θα
οδηγούνται λύματα αποκλειστικά αστικού τύπου και όχι από βιομηχανικά ή άλλα
ειδικά λύματα.
4.6 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΠΟ ΘΟΡΥΒΟ Η
ΑΠΟ ΔΟΝΗΣΕΙΣ
Κατά την διάρκεια της κατασκευής των έργων, ο όποιος θόρυβος και δονήσεις
θα προέρχεται κυρίως από τα μηχανήματα και τα οχήματα του έργου, και αναμένεται
να είναι εντονότερος κατά τη διάρκεια των χωματουργικών εργασιών. Ο θόρυβος και
οι δονήσεις θα βρίσκονται εντός των αποδεκτών ορίων που ορίζει η σχετική
νομοθεσία, και συγκεκριμένα αυτά του στα επίπεδα του Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ 293/Α/6-
10-1981).
Το πρόβλημα της ηχορύπανσης από τις εγκαταστάσεις της Ε.Ε.Λ. και της
Σηπτικής Δεξαμενής – Αντλιοστάσιο αναμένεται αμελητέο για τους παρακάτω
λόγους:
– Οι αντλίες της Ε.Ε.Λ., των Σηπτικών Δεξαμενών - Αντλιοστασίων και των
υφιστάμενων αντλιοστασίων θα είναι υποβρύχιες, εντός κλειστών δεξαμενών,
και δεν γίνεται αισθητή η λειτουργία τους,
– Το πιεστικό συγκρότημα για την μεταφορά των επεξεργασμένων προς την
– Το βεντιλατέρ του φίλτρου απόσμησης στην Ε.Ε.Λ. και στη σηπτική δεξαμενή –
αντλιοστάσιο είναι σχετικά αθόρυβο και μικρής ισχύος.
– Δεν υπάρχουν άλλοι κινητήρες ή άλλος εξοπλισμός που θα μπορούσε να
προκαλέσει θόρυβο.
– Η απόσταση των εγκαταστάσεων από τις πλησιέστερες κατοικίες και το
συνεκτικό τμήμα των οικισμών είναι σχετικά μεγάλη.

Γενικά δεν αναμένονται ενοχλητικοί θόρυβοι στη γύρω περιοχή από τη λειτουργία
των εγκαταστάσεων. Στα όρια των γηπέδων των εγκαταστάσεων, η στάθμη θορύβου
θα είναι κάτω από 50 dB, τηρώντας τα αυστηρότερα όρια που τίθενται στο Π.Δ.
1180/81 (ΦΕΚ 293/Α/6-10-1981) για περιοχές που επικρατεί εξίσου το βιομηχανικό
και αστικό στοιχείο.
4.7 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ

Δεν υπάρχει καμία επίπτωση, καθότι τα μηχανήματα που θα χρησιμοποιηθούν
στο έργο δεν σχετίζονται με παραγωγή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε αξιόλογα
επίπεδα.
4.8 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΥΔΑΤΑ

Από τις εργασίες για την κατασκευή των προτεινόμενων έργων, δεν
αναμένονται επιπτώσεις στο υδρογραφικό δίκτυο, τη θάλασσα και γενικά τα
επιφανειακά ύδατα, καθότι καμία από τις εγκαταστάσεις δεν χωροθετείται κοντά στην
κοίτη ρέματος, ενώ επίσης το σύνολο των έργων, συμπεριλαμβανομένων των
αγωγών, βρίσκεται εκτός της ζώνης αιγιαλού.
Στις περιπτώσεις που η διαδρομή ενός αγωγού διασταυρώνεται με την κοίτη
ενός ρέματος, θα υπάρξει ειδική μέριμνα ώστε η διέλευση του αγωγού να γίνει με
τρόπο ασφαλή, τόσο για τον αγωγό όσο και για το ρέμα. Στην περίπτωση που ήδη
υπάρχει γεφύρωση ενός ρέματος στο σημείο διέλευσης του αγωγού, αυτή θα
χρησιμοποιηθεί για τη διέλευση, χωρίς να επηρεάζεται στο ελάχιστο η λειτουργία του
ρέματος. Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει γεφύρωση θα πραγματοποιηθούν έργα
διέλευσης του αγωγού κάτω από την κοίτη του ρέματος χωρίς να υπάρξουν
επιπτώσεις στη ροή του. Επίσης, στις περιπτώσεις που η διαδρομή ενός αγωγού
λυμάτων οδεύει παράλληλα παρακείμενου ρέματος, οι αγωγοί θα τοποθετηθούν
εκτός του ρέματος και σε απόσταση που δεν θα το επηρεάζουν.
Η κατασκευή των έργων επίσης, δεν θα επιφέρει κάποια επίπτωση στα υπόγεια
ύδατα, καθότι οι παρεμβάσεις που θα γίνουν θα είναι μικρού βάθους, δεν υπάρχει
εκμεταλλεύσιμος υδροφορέας στην περιοχή, ενώ δεν θα διατίθενται στο έδαφος τα
υγρά απόβλητα που θα παραχθούν κατά την κατασκευή των έργων.
Δεν αναμένονται επίσης αρνητικές επιπτώσεις από τη λειτουργία των έργων
στα επιφανειακά ύδατα της περιοχής, καθότι τα επεξεργασμένα λύματα θα διατίθενται
κατά προτεραιότητα για επαναχρησιμοποίηση σε καλλιέργειες της περιοχής και μόνο

σε περιπτώσεις παροχών αιχμής (ως εναλλακτική, δευτερεύουσα λύση) αυτά θα

καταλήγουν σε ρέμα κοντά στην ΕΕΛ.
Επίσης, η μεγάλη σχετικά απόσταση της περιοχής διάθεσης από τη θάλασσα
(πάνω από 1km), εξασφαλίζει ότι δεν θα υπάρχει άμεση διοχέτευση των
επεξεργασμένων σε αυτήν, ενώ τα επεξεργασμένα λύματα θα αραιώνονται με το
νερό του ρέματος κατά την περίοδο υπάρχει και αρκετός χρόνος για αραίωσή τους με
το νερό του ρέματος (όταν αυτό διαθέτει ροή, κυρίως τη χειμερινή περίοδο). Τέλος,
στο ρέμα, και κατ’ επέκταση στη θάλασσα, δεν αναμένεται να καταλήγουν
ανεπαρκώς επεξεργασμένα λύματα, καθώς με τα μέτρα ασφαλείας που έχουν ληφθεί
για την παρακολούθηση της επεξεργασίας των λυμάτων και την αντιμετώπιση των
έκτακτων καταστάσεων (αναλύσεις, τηλέλεγχος λειτουργίας, αυτοματισμοί, εφεδρική
ηλεκτροδότηση, εφεδρεία εξοπλισμού, μεγάλος κενός όγκος δεξαμενών, μεταφορά
λυμάτων με βυτιοφόρα οχήματα σε άλλη ΕΕΛ όποτε απαιτείται, κλπ), οι σχετικοί
κίνδυνοι είναι εξαιρετικά ελάχιστοι και πρακτικά ανύπαρκτοι.
Τα χαρακτηριστικά του έργου δεν σχετίζονται με πιθανές επιπτώσεις στη
διαθεσιμότητα του υδατικού δυναμικού ή στα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά
των υδατοροών άμεσα και μελλοντικά.
5. ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΙΘΑΝΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

Όπως αναλυτικά αναφέρθηκε δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις από την
κατασκευή και λειτουργία του εξεταζόμενου έργου, παρόλα αυτά για την
ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων απαιτούνται τα εξής
• Περιορισμός των επεμβάσεων στον ελάχιστο δυνατό χώρο, χωρίς
καταστροφή ή αλλοίωση της βλάστησης σε χώρους πέραν των αναγκαίων.
• Χρήση του υφιστάμενου δρόμου πρόσβασης για την κίνηση των οχημάτων,
κατά την περίοδο κατασκευής και λειτουργίας των έργων.
• Ελαχιστοποίηση κατά το δυνατό των επεμβάσεων στο χώρο διάθεσης των
επεξεργασμένων, για την τοποθέτηση των δικτύων διάθεσης στο πρανές
του ρέματος. Επιφανειακή τοποθέτηση των δικτύων διάθεσης στο πρανές
του ρέματος, με τις λιγότερες δυνατές επεμβάσεις για τη διέλευση, τη
στερέωση και την προστασία τους.
• Συχνό έλεγχο της ποιότητας της εκροής και σε περιπτώσεις βλάβης ή
δυσλειτουργίας της Ε.Ε.Λ., που θα έχει ως ενδεχόμενο αποτέλεσμα την μη
ολοκληρωμένη επεξεργασία των λυμάτων, τα λύματα δεν θα διατίθενται σε

φυσικούς αποδέκτες, αλλά θα μεταφέρονται με βυτιοφόρα οχήματα σε άλλη

Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων.
• Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ελαχιστοποίηση της
παραγόμενης σκόνης κατά τη διάρκεια των χωματουργικών εργασιών,
ιδιαίτερα όταν οι μετεωρολογικές συνθήκες ευνοούν τη διασπορά και
μεταφορά της σκόνης σε μεγάλη απόσταση.
• Να διαβρέχονται συνεχώς οι σωροί χωμάτων και τα μέτωπα εκσκαφών για
την ελαχιστοποίηση των εκπομπών σκόνης.
• Τα αδρανή υλικά και τα προϊόντα εκσκαφής να μεταφέρονται με
σκεπασμένα φορτηγά οχήματα.
• Να αποφεύγεται η διέλευση φορτωμένων φορτηγών με υλικά για τις
ανάγκες των έργων μέσα από τους οικισμούς της περιοχής.
• Σε κάθε περίπτωση θα τηρούνται οι προδιαγραφές της νομοθεσίας για όριο
εκπομπής σκόνης 100 mg/m3, που καθορίζεται από το άρθρο 2 παραγ. δ
του Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ 293/Α/6-10-1981).
• Οι δεξαμενές των σηπτικών δεξαμενών - αντλιοστάσιων και τα τμήματα της
Ε.Ε.Λ. όπου υπάρχει πιθανότητα δημιουργίας οσμών θα πρέπει να είναι
συνδεδεμένες με κατάλληλο σύστημα απόσμησης.
• Το βεντιλατέρ του φίλτρου απόσμησης στην Ε.Ε.Λ. θα είναι σχετικά
αθόρυβο και μικρής ισχύος.
• Οι αντλίες της Ε.Ε.Λ. και των αντλιοστασίων θα είναι υποβρύχιες, εντός
κλειστών δεξαμενών, και δεν θα γίνεται αισθητή η λειτουργία τους
• Ο σχεδιασμός των αντλιοστασίων, αλλά και των δικτύων, θα πρέπει να
αποτρέπει την παραμονή των λυμάτων για μεγάλο χρονικό διάστημα σε
αυτά, πριν τη μεταφορά τους στην Ε.Ε.Λ.
• Να μη γίνεται διάθεση των μεταχειρισμένων ορυκτελαίων του εργοταξίου σε
επιφανειακά ύδατα της περιοχής, στη θάλασσα ή στο έδαφος. Κατά τη
διάρκεια της κατασκευής του έργου, η διαχείριση και διάθεση των
μεταχειρισμένων ορυκτελαίων των μηχανημάτων των εργοταξίων να
πραγματοποιείται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Π.Δ. 82/2004. Η
αποθήκευση και η μετάγγιση καυσίμων και ορυκτελαίων να
πραγματοποιούνται με τρόπο που να μην επιτρέπει διαρροές.
• Να μη γίνεται απόθεση ή προσωρινή ρίψη υλικών προερχόμενων από τις
εργασίες εκσκαφής σε θέσεις που επηρεάζουν την επιφανειακή ροή των

υδάτων, σε θέσεις του υδρογραφικού δικτύου (π.χ. κοίτες ποταμών,

ρέματα) και στην παραλιακή ζώνη.
6. ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
Για την εν λόγω μονάδα εκτιμάται ότι με τα προαναφερόμενα μέτρα
αντιμετώπισης δεν παραβλάπτεται η ακεραιότητα των περιοχών NATURA 2000 ούτε
ο σκοπός διατήρησης τους συνεπώς δεν απαιτούνται αντισταθμιστικά μέτρα.

7. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ
Το πρόγραμμα παρακολούθησης των επιπτώσεων στη δομή και λειτουργία της
περιοχής NATURA 2000 κατά τη φάση κατασκευής και λειτουργίας του έργου, και
αφορά εκείνες τις ενέργειες, με τις οποίες διασφαλίζεται η αποτελεσματική προστασία
του περιβάλλοντος.
Επίσης ενέργειες που γίνονται στο πλαίσιο του προγράμματος Παρακολούθησης
είναι οι εξής:
- Ενημέρωση των αρμόδιων Υπηρεσιών σε περίπτωση περιστατικού
καταστροφής οικοτόπου.
- Ενημέρωση των αρμόδιων Υπηρεσιών σε περίπτωση που ανευρεθεί
κάποιο νεκρό ή τραυματισμένο προστατευόμενο είδος.
Επιπρόσθετα, παρακολούθηση θα πρέπει να γίνεται και στις εγκαταστάσεις του
έργου ώστε να αποφευχθεί πιθανή αστοχία αυτού. Παρακάτω παρατίθεται το
πρόγραμμα παρακολούθησης των έργων:
• Τεχνικά στοιχεία της ΕΕΛ προς παρακολούθηση

Τεχνικά στοιχεία της ΕΕΛ προς παρακολούθηση
– Έλεγχος επιφάνειας και μέτρησης του αφρού. Ο σχηματισμός επί πάγου

ελέγχεται με χρήση νερού υπό πίεση.
– Αφαίρεση όλου του αφρού και των λιπών με βυτιοφόρο όχημα προς το
σταθμό βοθρολυμάτων
– Έλεγχος και καθαρισμός (έκπλυση) συστημάτων παγίδευσης στερεών.
Σηπτική δεξαμενή – Έλεγχος της στάθμης της λάσπης (με ειδικό ηλεκτρονικό μετρητή
στάθμης) και όταν η στάθμη πλησιάσει μέχρι 2,0m κάτω από την
επιφάνεια υγρών ή όταν το στρώμα του λίπους μετρημένο με το
κατάλληλο μετρητή είναι μεγαλύτερο από 0,5 m τότε η απομάκρυνσή
τους θα γίνεται με βυτιοφόρο όχημα στο σταθμό παραλαβής και
επεξεργασίας βοθρολυμάτων.
– Έλεγχος στάθμης για επαρκή επεξεργασία λυμάτων
– Ρύθμιση της δόσης τροφοδοσίας για 2-3 λεπτά κάθε μισή-μια ώρα (για
Σύστημα τις εποχές θέρους & χειμώνα αντίστοιχα), (ρύθμιση για ανακυκλοφορία –
προσκολημμένης τροφοδοσία 200-300% του ημερήσιου φορτίουμ ανάλογα με την εποχή.)
βιομάζας – Έλεγχος σωστής λειτουργίας των αντλιών τροφοδοσίας
– Έλεγχος σωστής διανομής λυμάτων -καθαρισμός των αγωγών διανομής
λυμάτων πάνω στα Βιολογικά φίλτρα (με άνοιγμα των βανών

καθαρισμού μέχρι να τρέξει καθαρό-διαυγές νερό)
– Έλεγχος καλής λειτουργίας των δοσομετρικών αντλιών χλωρίωσης και

Μονάδα
το δοχείο διαλύματος υποχλωριώδους νατρίου ή αντίστοιχα των
απολύμανσης
αναλογικών χλωριωτών σε περίπτωση χρήσης ταμπλετών
εκροής με
υποχλωριώδους ασβεστίου, ώστε να γεμίζεται εγκαίρως πριν να
χλωρίωση
αδειάζει.
– Έλεγχος καλής λειτουργίας του συστήματος, ώστε η λάμπα υπεριώδους
Μονάδα ακτινοβολίας να λειτουργεί στην βέλτιστη τάση, για την σωστή
απολύμανσης απολύμανση των λυμάτων.
εκροής με – Έλεγχος του περιβλήματος από χαλαζία της λάμπας υπεριώδους
υπεριώδη ακτινοβολίας, σε περίπτωση που έχει αναπτυχθεί ζωόγλοια ή άλλη
ακτινοβολία επικάλυψη από στερεά και άλατα, η οποία μειώνει την απόδοση του
συστήματος.
− Έλεγχος του συστήματος ενυδάτωσης οσμαερίων και διαβροχής του

φίλτρου απόσμησης.
Μονάδα
− Έλεγχος και σκάψιμο του πληρωτικού υλικού του φίλτρου ώστε να
εξουδετέρωσης
γίνει αφράτο και επαναφέρομε την επιφάνεια σε οριζόντιο επίπεδο.
οσμαερίων
− Προσθήκη 1-2kg CaCO3/m3 πληρωτικού υλικού, στην επιφάνεια του
φίλτρου.
• Έλεγχος οργανικού φορτίου εισαγωγής ώστε να μην ξεπερνά το φορτίο

σχεδιασμού της Ε.Ε.Λ. (αίτιο οσμών στην Ε.Ε.Λ.).
• Οπτικός-μακροσκοπικός έλεγχος του χώρου διάθεσης. Από τον υπεύθυνο
που θα οριστεί από το Φορέα Παροχής ή το Φορέα Διαχείρισης του
ανακτημένου νερού θα πραγματοποιείται τακτικός έλεγχος σε εβδομαδιαία
βάση τουλάχιστον για τη διαπίστωση τυχόν αρνητικών επιδράσεων της
εφαρμογής του ανακτημένου νερού στο χώρο επαναχρησιμοποίησης.
Συγκεκριμένα θα ελέγχεται ο χώρος επαναχρησιμοποίησης για:
- αλλοιώσεις στη μορφολογία της επιφάνειας του εδάφους.
- μείωση της απορροφητικότητας του εδάφους.
- δυσοσμίες στην περιοχή.
- Βλάβες στο δίκτυο διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων.

- άλλες ενδεχόμενες αρνητικές επιδράσεις της επαναχρησιμοποίησης στο

χώρο διάθεσης.
• Άλλα τεχνικά στοιχεία συντήρησης προς παρακολούθηση
Τεχνικά στοιχεία συντήρησης προς παρακολούθηση
Συντήρηση / έλεγχος κινητήρων
Βάνες
Αντλίες λυμάτων
Η/Ζ
Αγωγός Διάθεσης επεξεργασμένων

8. ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ
Δίνοντας βαρύτητα στην σωστή λειτουργία της μονάδας δεν προκύπτουν
επιπτώσεις στο περιβάλλον, αντιθέτως το προτεινόμενο έργο συμβάλλει στην
περιβαλλοντική εξυγίανση και αναβάθμιση της περιοχής διότι έχει ως βασικούς
σκοπούς:
– Την καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος και την αύξηση του βαθμού
ασφάλειας για αυτό, την καλύτερη προστασία της δημοσίας υγείας και την
αποφυγή οχλήσεων από τα λύματα και τη μείωση της επιβάρυνσης των
φυσικών αποδεκτών της περιοχής από την απόρριψη ανεπεξέργαστων
λυμάτων σε αυτούς,
– Την ασφαλή διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων της Ε.Ε.Λ., μετά από
υψηλής ποιότητας επεξεργασία, στο πρανές του γειτονικού ρέματος.
Ταυτόχρονα, η υψηλή ποιότητα της επεξεργασίας προσφέρει τη δυνατότητα
μελλοντικά για ασφαλή και αποδοτική επαναχρησιμοποίηση της εκροής της
Ε.Ε.Λ., για την άρδευση καλλιεργειών της περιοχής. Η εκροή αυτή μπορεί να
αποτελέσει ένα πολύτιμο υδατικό πόρο, καθώς θα υποκαταστήσει τη χρήση
συμβατικών υδατικών πόρων και θα επαναχρησιμοποιείται για ωφέλιμο σκοπό.
– Τη διαφύλαξη του φυσικού, ανθρωπογενούς και αρχαιολογικού περιβάλλοντος
της περιοχής, και της ιδιαίτερης ταυτότητάς της, που αποτελεί πολύτιμη
κληρονομιά για τον τόπο και μέσω αυτής και της αναπτυξιακής πορείας της
περιοχής.

περιβαλλοντικά την ευρύτερη περιοχή, ενώ δεν επηρεάζει άμεσα κάποιο βιότοπο –
ενδιαίτημα καθώς:
- Δεν καταστρέφονται θέσεις φωλιάσματος
- Δεν επηρεάζονται οι πηγές διατροφής
- Δεν επηρεάζονται εδαφικά και υδάτινα στοιχεία των ενδιαιτημάτων
- Δεν επηρεάζονται τα φυσικά και χημικά ποιοτικά χαρακτηριστικά της
ατμόσφαιρας
- Δεν κατακερματίζεται κάποιος βιότοπος
- Δεν γίνεται εισαγωγή ξενικών ειδών που θα μπορούσαν να αποτελέσουν
θηρευτές των σπάνιων ειδών

- Δεν υπάρχει υποβάθμιση του ακουστικού περιβάλλοντος και της αισθητικής

του τοπίου που θα μπορούσε να εκδιώξει από την ευρύτερη αλλά και την
άμεση περιοχή τα σπάνια είδη πανίδας.
Κατόπιν των ανωτέρων και λαμβάνοντας υπόψη το ιδιαίτερα μικρό ποσοστό

κατάληψης των έργων σε σχέση με την συνολική έκταση παρόμοιων τύπων
οικοτόπων στην ευρύτερη περιοχή εκτιμάται ότι:
• Δεν πρόκειται να μεταβληθεί η συμμετοχή των ειδών που καθορίζουν την
κατάσταση των φυσικών τύπων οικοτόπων που καταλαμβάνονται.
• Δεν θα επέλθει καμία μεταβολή στην σχέση των οικότοπων αυτών με
τους υπόλοιπους οικοτόπους της κάθε περιοχής ΕΖΔ.
• Δεν θα αλλοιωθεί ουσιαστικά η συνέχεια της δομής και των λειτουργιών
των θιγόμενων τύπων οικοτόπων, υπό συνθήκες, μάλιστα, είναι δυνατόν να
αναβαθμιστούν τα δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά ορισμένων από αυτούς,
αφού, αφενός μεν, θα υπάρξουν φροντισμένες διαδικασίες αποκατάστασής τους στις
θέσεις των έργων, αφετέρου δε η ύπαρξη των ίδιων των εγκαταστάσεων θα
συντελέσει, σε μεγάλο βαθμό προς την κατεύθυνση της άρσης των αιτιών που μέχρι
τώρα τους υποβαθμίζουν (ανεξέλικτη διάθεση ανεπεξέργαστων λυμάτων στην
περιοχή).

9. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
Βιβλιογραφία - Νομοθεσία:
- Σακελλάρη Μαρία. 2015. Διατήρηση, διαχείριση και ανάπτυξη των περιοχών
του Δικτύου NATURA 2000 στην Κρήτη (Τεχνικός οδηγός). Περιφέρεια
Κρήτης, Ηράκλειο, 96 σελ.
- Τσιαούση Βασιλική. 2002. «Μέτρα διατήρησης στο φοινικόδασος του Βάι».
Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων. Θέρμη. 30 σελ.
- Ντάφης, Σ., Εύα Παπαστεργιάδου, Ευθαλία Λαζαρίδου, Μαρία Τσιαφούλη.
2001. Τεχνικός Οδηγός Αναγνώρισης, Περιγραφής και Χαρτογράφησης
Τύπων Οικοτόπων της Ελλάδας. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων
(ΕΚΒΥ).
- Π.Δ. 67/81 (ΦΕΚ 23/Α/81) «Περί Προστασίας της αυτοφυούς χλωρίδος και
άγριας πανίδος και καθορισμού διαδικασίας συνονισμού και ελέγχου της
ερεύνης επ’ αυτών», όπως διορθώθηκε με το ΦΕΚ 43/Α/1981.
- - ΚΥΑ 33318/3028/11-12-1998 (ΦΕΚ 1289/Β/28-12-98) «Καθορισμός μέτρων
και διαδικασιών για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων)
καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας»
- ΚΥΑ Η.Π. 14849/853/Ε103/4-4-2008 (ΦΕΚ 645/Β/11-4-08) «Τροποποίηση
των υπ' αριθμ. 33318/3028/1998 κοινών υπουργικών αποφάσεων (Β΄1289)
και υπ' αριθμ. 29459/1510/2005 κοινών υπουργικών αποφάσεων (Β΄992), σε
συμμόρφωση με διατάξεις της οδηγίας 2006/105 του Συμβουλίου της 20ης
Νοεμβρίου 2006 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- ΥΑ 414985/29-11-85 (ΦΕΚ Β΄757) «Μέτρα διαχείρισης της άγριας
πτηνοπανίδας»
- KYA H.Π. 37338/1807/E.103/1-9-10 (ΦΕΚ 1495/B/6-9-10) «Καθορισμός
μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των
οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας
79/409/ΕΟΚ, «Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών», του Ευρωπαϊκού
Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία
2009/147/ΕΚ.»
- ΚΥΑ Η.Π. 8353/276/Ε103/17-2-2012 (ΦΕΚ 415/Β/23-2-2012) «Τροποποίηση
και συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 37338/1807/2010 κοινής υπουργικής
απόφασης «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας
ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με την
Οδηγία 79/409/ΕΟΚ....» (Β΄ 1495), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του

πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ

«Για τη διατήρηση των άγριων πτηνών» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας
Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ»
Διαδίκτυο
• http://www.itia.ntua.gr
• http://filotis.itia.ntua.gr
• http://eunis.eea.europa.eu
• http://natura2000.eea.europa.eu
• http://www.oikoskopio.gr

10. ΧΑΡΤΕΣ – ΣΧΕΔΙΑ
ΣΧ. Ο1: Τύποι Οικοτόπων 2018 Περιοχής Ειδικής Ζώνης Διατήρησης (ΕΖΔ)
με κωδικό GR4340008 – Περιοχή Έρευνας Πεδίου (Π.Ε.Π.)’ κλίμακας
1:15.000

11. ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ
ΕΛΕΓΧΘΗΚΕ

14. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ
Φωτ. 1: Ορθοφωτοχάρτης της περιοχής των έργων, στην οποία διακρίνεται η θέση της Ε.Ε.Λ. (με κόκκινο), οι θέσεις των υφιστάμενων αντλιοστασίων (με μοβ), οι θέσεις των
προτεινόμενων σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων (με φουξια) και η προτεινόμενη περιοχή διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων για άρδευση καλλιεργειών (με
πράσινο) και για εναλλακτική διάθεση στο ρέμα (με γαλάζιο). Διακρίνονται επίσης τα όρια των περιοχών NATURA 2000 GR4340008 και GR4340024 (το κοινό του όριο με
ανοιχτό πράσινο) και το φρούριο Σφακίων (με πορτοκαλί)

Φωτ. 2: Άποψη του γηπέδου της Ε.Ε.Λ., με λήψη από νοτιοδυτικά προς βορειοανατολικά. Με κόκκινο σημειώνεται το
ορίο του γηπέδου της Ε.Ε.Λ.

Φωτ. 3: Άποψη της οροφής του υφιστάμενου αντλιοστασίου Α1 εντός της Χώρας Σφακίων. Λήψη της φωτογραφίας
από τα βορειοανατολικά.
Φωτ. 4: Άποψη του υφιστάμενου αντλιοστασίου Α2 στο ύψος του Δημαρχείου της Χώρας Σφακίων. Λήψη της
φωτογραφίας από τα βορειοδυτικά.

Φωτ. 5: Απεικόνιση του χώρου εγκατάστασης της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Α3 στη Δημοτική έκταση με
ενδεικτικά σημειωμένα τα όριά της (κόκκινο χρώμα). Λήψη της φωτογραφίας από τα νοτιοδυτικά.

Φωτ 6. : Οδός πρόσβασης στη σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Α3 μέσω της επαρχιακής οδού η οποία διακρίνεται
στο βάθος. Λήψη της φωτογραφίας από τα ανατολικά.

Φωτ. 7: Απεικόνιση της θέσης της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ. Α4, με ενδεικτικά σημειωμένα τα όριά
της (κόκκινο χρώμα). Λήψη της φωτογραφίας από τα νότια.
Φωτ. 8: Περιοχή διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων στο ανατολικό πρανές του ρέματος Σφακορύακο. Λήψη
φωτογραφίας από βόρεια προς νότια στο ύψος της επαρχιακής οδού.

15. ΧΑΡΤΕΣ – ΣΧΕΔΙΑ
- Σχ.1 Απόσπασμα Χάρτη 1:50.000 – Θέση Έργων

- Σχ.2 Απόσπασμα Χάρτη 1:5.000 – Γενική Διάταξη Έργων
- Σχ.3.1 Γενική Διάταξη Έργων Ε.Ε.Λ. 1:250
- Σχ.3.2 Κατόψεις – Τομές Ε.Ε.Λ. 1:50
- Σχ.4.2 Κατόψεις – Τομές Αντλιοστασίου Α2 - Προσθήκες 1:50
- Σχ.7.1 Τυπική διατομή σκάμματος βαρυτικού αγωγού 1:10
- Σχ.7.2 Τυπική διατομή σκάμματος καταθλιπτικού αγωγού 1:10
- Σχ.8 Διάγραμμα Ροής Έργων Διαχείρισης Λυμάτων
- Σχ.9.1 Γεωλογικός Χάρτης (Σχ.1 Γεωλογικής – Υδρογεωλογικής Έκθεσης για το
παρόν έργο, Μαυράκη Στ., Γεωλόγος, Ηράκλειο, Δεκέμβριος 2020).
- Σχ.9.2 Λεκάνες Απορροής – Υπόγεια Υδατικά Συστήματα (Σχ.2 Γεωλογικής –
Υδρογεωλογικής Έκθεσης για το παρόν έργο, Μαυράκη Στ., Γεωλόγος, Ηράκλειο,
Δεκέμβριος 2020).
- Σχ.10 Χάρτης Υφιστάμενων Χρήσεων Γης 1:25.000
- Σχ.11.2 Κατόψεις – Τομές Αντλιοστασίου Α1 1:50
- Σχ.12.1 Τοπογραφικό Διάγραμμα Γηπέδου Εγκατάστασης Επεξεργασίας
Λυμάτων 1:250 (Σχ.Τ1 Τοπογραφικής Μελέτης για το παρόν έργο, Μαραγκάκης Στ.,
Πολιτικός Μηχανικός Δήμου Σφακίων, Δεκέμβριος 2020).
- Σχ.12.2 Τοπογραφικό Διάγραμμα Γηπέδου Σηπτικής Δεξαμενής –
Αντλιοστασίου Α4 1:200 (Σχ.Τ2 Τοπογραφικής Μελέτης για το παρόν έργο,
Μαραγκάκης Στ., Πολιτικός Μηχανικός Δήμου Σφακίων, Νοέμβριος 2018).
- Σχ.12.3 Τοπογραφικό Διάγραμμα Γηπέδου Αντλιοστασίου Α2 1:100 (Σχ.Τ3
Τοπογραφικής Μελέτης για το παρόν έργο, Μαραγκάκης Στ., Πολιτικός Μηχανικός
Δήμου Σφακίων, Νοέμβριος 2018).

- Σχ.12.4 Τοπογραφικό Διάγραμμα Γηπέδου Αντλιοστασίου Α1 1:100 (Σχ.Τ4

Τοπογραφικής Μελέτης για το παρόν έργο, Μαραγκάκης Στ., Πολιτικός Μηχανικός
Δήμου Σφακίων, Νοέμβριος 2018).
- Σχ.12.5 Τοπογραφικό Διάγραμμα Γηπέδου Σηπτικής Δεξαμενής –
Αντλιοστασίου Α3 1:500 (συνοδεύει την υπ’ αριθμ. 136/10-6-2011 Πράξη
Χαρακτηρισμού Έκτασης)

16. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
16.1. Μη τεχνική περίληψη

ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ
υφιστάμενου αποχετευτικού δικτύου του οικισμού. Η εξυπηρετούμενη περιοχή του έργου
βρίσκεται στα νότια παράλια της Π.Ε. Χανίων και διοικητικά υπάγεται στην Τοπική
Κοινότητα Χώρας Σφακίων του Δήμου Σφακίων. Η Χώρα Σφακίων αποτελεί και την έδρα
του Δήμου Σφακίων.
Η προτεινόμενη θέση της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) βρίσκεται
περίπου 900μ. ανατολικά της Χώρας Σφακίων και σε σχετικά μακρινή απόσταση από την
παραλία, τις κατοικίες και τις υπόλοιπες δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην
περιοχή.
Η ευρύτερη περιοχή διαθέτει περιβαλλοντικό, ιστορικό, πολιτιστικό και αρχαιολογικό
ενδιαφέρον και τμήμα της εντάσσεται στις περιοχές προστασίας του Δικτύου NATURA
2000. Το σύνολο των προτεινόμενων έργων εμπίπτει στα όρια της περιοχής NATURA
2000 GR4340008 (Ειδική Ζώνη Διατήρησης – ΕΖΔ - SAC) «Λευκά Όρη και Παράκτια
Ζώνη».
Το έργο σχεδιάζεται για την εξυπηρέτηση 1.370 ισοδύναμων κατοίκων της περιοχής
μελέτης για ορίζοντα 20ετίας (Α΄ φάση) και 1.680 ισοδύναμων κατοίκων για ορίζοντα
40ετίας (Β΄ φάση).
Ο υφιστάμενες υποδομές διαχείρισης των λυμάτων της περιοχής, αποτελούνται από τα
εξής:
Α. Δίκτυα συλλογής των λυμάτων σε μεγάλο μέρος του οικισμού της Χώρας Σφακίων,
αποτελούμενα από βαρυτικούς αγωγούς.
Γ. Φρεάτιο κατάληξης των λυμάτων από τον τελικό καταθλιπτικό αγωγό σε βαρυτικό
αγωγό μεταφοράς.
Δ. Βαρυτικός αγωγός που συνδέει το φρεάτιο με τον κεντρικό απορροφητικό βόθρο στα
ανατολικά.
Οι νέες υποδομές διαχείρισης των λυμάτων, σε συμπλήρωση των υφιστάμενων,

Μη τεχνική περίληψη Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 1


Δ. Έργα επαναχρησιμοποίησης μέρους των επεξεργασμένων λυμάτων μέσω άρδευσης

ελαιοκαλλιεργειών της περιοχής και έργα διάθεσης σε επιφανειακό αποδέκτη (ρέμα) της
περιοχής. Για το σκοπό αυτό θα κατασκευαστεί δίκτυο άρδευσης για την εκμετάλλευση
των επεξεργασμένων λυμάτων σε καλλιέργειες της περιοχής και αγωγός μεταφοράς και
διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων σε τμήμα του παρακείμενου στη θέση της ΕΕΛ
ρέμα, σε περιόδους αδυναμίας χρήσης τους για αρδευτικούς σκοπούς.
Παράλληλα, θα γίνουν εργασίες βελτίωσης στα υφιστάμενα δίκτυα και αντλιοστάσια της
περιοχής.
ΚΥΑ οικ. 145116/2011 (ΦΕΚ 354-Β-2011) «Καθορισμός μέτρων, όρων & διαδικασιών για
την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις».
Επίσης θα πρέπει να τηρεί τα όρια της Απόφασης Καθορισμού Αποδέκτη
Επεξεργασμένων Λυμάτων της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας
Π.Ε. Χανίων, που αφορά το ρέμα όπου θα διατίθεται η επεξεργασμένη εκροή ως
δευτερεύουσα – εναλλακτική λύση.
ιδιοκτησίας συνολικού εμβαδού 46.759,21 τ.μ.. H σηπτική δεξαμενή – αντλιοστάσιο Σ.Δ-
Α3 καταλαμβάνει έκταση περίπου 430,35 τ.μ. και αποτελεί μέρος δημοτικής ιδιοκτησίας
συνολικού εμβαδού 13.241,59 τ.μ. H έκταση του χώρου της σηπτικής δεξαμενής -
αντλιοστασίου Σ.Δ-Α4 έχει εμβαδό 516,00 τ.μ., αποτελεί μέρος ευρύτερης ιδιοκτησίας

συνολικού εμβαδού 22.279,75 τ.μ. και θα παραχωρηθεί για τις ανάγκες του σχετικού
έργου. Όλοι οι χώροι διαθέτουν επαρκή πρόσβαση από κοινόχρηστες οδούς.
Η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων προτείνεται να πραγματοποιείται σε περιοχή
με ελαιοκαλλιέργειες έκτασης 63 στρ. περίπου στα δυτικά της θέσης της Ε.Ε.Λ., σε χώρο
που γειτνιάζει με ξενοδοχείο της περιοχής. Μελλοντικά επίσης θα μπορούν να αρδεύονται
και άλλες εκτάσεις καλλιεργειών της γύρω περιοχής, εφόσον αυτές αναπτυχθούν.
Παράλληλα, τμήμα της εκροής θα χρησιμοποιείται για την άρδευση καλλωπιστικών φυτών
και δέντρων που θα αναπτυχθούν εντός του γηπέδου της Ε.Ε.Λ. Επίσης για τις περιόδους
που η άρδευση των καλλιεργειών δεν δύναται να αποτελέσει αποκλειστικό τρόπο διάθεσης
των επεξεργασμένων λυμάτων (κατά τη θερινή περίοδο για το πλεονάζον της άρδευσης
μέρος και για τη χειμερινή περίοδο για το σύνολο αυτών), προτείνεται η διάθεση τους σε
τμήμα ρέματος που βρίσκεται στα νότια – νοτιοδυτικά της Ε.Ε.Λ., με κατάλληλο αγωγό
διασποράς στο πρανές του.
Η περιοχή μελέτης διαθέτει και τουριστικό χαρακτήρα (415 συνολικά καταγεγραμμένες

κλίνες με στοιχεία του ΕΟΤ για το 2018). Επιπλέον, ο οικισμός δέχεται πολλούς
επισκέπτες κυρίως κατά τη θερινή περίοδο για αναψυχή και τουρισμό, και υπάρχουν
πολλές ταβέρνες και εστιατόρια. Κατά τη θερινή περίοδο στον οικισμό διαμένουν επίσης
αρκετοί εργαζόμενοι για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών αυτών, εργαζόμενοι που
προέρχονται από άλλες περιοχές. Το λιμάνι επίσης του οικισμού εξυπηρετεί εκατοντάδες
επισκέπτες καθημερινά για τη μεταφορά τους στους υπόλοιπους παραλιακούς οικισμούς
της ευρύτερης περιοχής και το νησί της Γαύδου. Υπάρχουν τέλος πολλές κατοικίες που
χρησιμοποιούνται περιστασιακά από ανθρώπους που ζουν μόνιμα σε άλλες περιοχές
αλλά κατάγονται από την περιοχή και διατηρούν τις πατρικές συνήθως κατοικίες τους ως
δευτερεύουσες. Ταυτόχρονα, η ευρύτερη περιοχή διαθέτει περιβαλλοντικό, ιστορικό,
πολιτιστικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον και τμήμα της εντάσσεται σε περιοχή προστασίας
του Δικτύου NATURA 2000. Τα χαρακτηριστικά αυτά επιβάλλουν οι οποιεσδήποτε
επεμβάσεις στο χώρο να πραγματοποιούνται με ιδιαίτερη προσοχή και σεβασμό,
αποτελούν όμως ταυτόχρονα θετικό αναπτυξιακό παράγοντα εφόσον διαχειριστούν με
σωστό τρόπο.
των λυμάτων τους γίνεται ως επί το πλείστον σε απορροφητικούς βόθρους. Η υφιστάμενη

κατάσταση συνιστά μόνιμη απειλή για το περιβάλλον, την παραλιακή ζώνη, την ταυτότητα
της περιοχής, των αναπτυξιακών προοπτικών της και τη δημόσια υγεία.
μέρος τους να επαναχρησιμοποιείται για ωφέλιμο σκοπό (κάλυψη αρδευτικών αναγκών σε
καλλιέργειες της περιοχής), ειδικά κατά τους θερινούς μήνες που οι αρδευτικές ανάγκες
είναι αυξημένες.
Η Ε.Ε.Λ. που προτείνεται, διαθέτει χαρακτηριστικά όπως λογικό κόστος κατασκευής,

χαμηλές δαπάνες λειτουργίας και συντήρησης, ελάχιστη παραγωγή βιολογικής λάσπης,
μπορεί να λειτουργεί χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα για πολλές ώρες, η λειτουργία και η ποιότητα
εκροής δεν επηρεάζονται από πολύωρες διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος, εξασφαλίζει
πολύ καλή ποιότητα εκροής, κατάλληλη για «απεριόριστη» άρδευση δενδροκομικών και
άλλων καλλιεργειών ή καλλωπιστικών στην περιοχή και έχει τη δυνατότητα εύκολης
μελλοντικής επέκτασης της εγκατάστασης αν αυτό απαιτηθεί. Ακόμα δεν απαιτεί
στελέχωση του φορέα λειτουργίας με εξειδικευμένο προσωπικό για την επαρκή συντήρηση
και σωστή λειτουργία των συστημάτων αποχέτευσης, επεξεργασίας και διάθεσης των
λυμάτων. Επίσης, αποτελείται από κλειστές δεξαμενές και δεν εκπέμπονται ενοχλητικές
οσμές, θόρυβος ή σταγονίδια. Τέλος δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για το περιβάλλον και
τη δημόσια υγεία, εφόσον τα έργα κατασκευασθούν σωστά και ακολουθηθούν οι κανόνες
ορθής λειτουργίας και παρακολούθησης.
Τα χαρακτηριστικά της Ε.Ε.Λ. και των λοιπών έργων συλλογής και μεταφοράς των
λυμάτων και των έργων διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων που επιλέχθηκαν,
αποσκοπούν στη μεγιστοποίηση της λειτουργικότητας, της αποτελεσματικότητας, της
ευελιξίας και της περιβαλλοντικής προστασίας του έργου, σε συνδυασμό με την οικονομική
και απλή λειτουργία και την ελαχιστοποίηση των κινδύνων και οχλήσεων για το φυσικό,
πολιτιστικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχής (π.χ. χωροθέτηση σε κατάλληλα
σημεία, χρήση ελάχιστης επιφάνειας, κλειστές και υπόγειες δεξαμενές, χαμηλού ύψους
εγκαταστάσεις, κλπ). Δεν αναμένεται να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον της

ευρύτερης περιοχής. Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται οι περιβαλλοντικές

επιπτώσεις του έργου, οι οποίες εκτιμήθηκαν και αξιολογήθηκαν εκτενώς στα πλαίσια της
ΜΠΕ.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΣΥΝΟΨΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ
Α/Α ΣΥΝΟΨΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
1 Κλιματικοί παράγοντες ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
2 Έδαφος - Γεωλογία ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
3 Τοπίο ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
4 Υδατικοί Πόροι ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
5 Οικότοποι ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
6 Χλωρίδα ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
7 Πανίδα ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
8 Προστατευόμενες περιοχές ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
9 Χρήσεις γης ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
10 Κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΘΕΤΙΚΑ
11 Πληθυσμός - Δημογραφικά ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
12 Τεχνικές Υποδομές ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΘΕΤΙΚΑ
13 Πολιτιστική Κληρονομιά ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
14 Ακουστικό Περιβάλλον ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
15 Ατμοσφαιρικό Περιβάλλον ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
Τα προτεινόμενα μέτρα και δράσεις για την αποτροπή ή ελαχιστοποίηση των

ενδεχόμενων κινδύνων από το έργο, επικεντρώνονται κυρίως στη φάση της κατασκευής
του, και αφορούν τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στο τοπίο, στα οικοσυστήματα, στις δασικές
εκτάσεις, τους χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, την παραλιακή ζώνη, τις
δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην περιοχή, κλπ. Εντοπίζονται κυρίως στην
αποτροπή εκπομπής θορύβου, σκόνης, υγρών και στερεών αποβλήτων, στις λιγότερες
δυνατές επεμβάσεις στο περιβάλλον και τη λιγότερη δυνατή επίπτωση στη ζωή στην
περιοχή. Από την άλλη, δεν τίθενται ιδιαίτερα πρόσθετα μέτρα και δράσεις για τη μείωση ή
αποφυγή επιπτώσεων από τη λειτουργία του έργου, καθώς ο σχεδιασμός του έργου
βασίζεται ακριβώς στην προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και
ήδη έχει ενσωματώσει τα όποια μέτρα θα μπορούσαν να τεθούν για το σκοπό αυτό.
Το προτεινόμενο έργο συμβάλλει στην περιβαλλοντική εξυγίανση και αναβάθμιση της

περιοχής διότι έχει ως βασικούς σκοπούς:

– Την ασφαλή διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων της Ε.Ε.Λ., μετά από υψηλής
ποιότητας επεξεργασία, κατά το δυνατό για την άρδευση καλλιεργειών στην περιοχή.
Η εκροή αυτή μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο υδατικό πόρο, καθώς θα
υποκαταστήσει τη χρήση συμβατικών υδατικών πόρων και θα επαναχρησιμοποιείται
για ωφέλιμο σκοπό.
– Τη διαφύλαξη του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής, και της
ιδιαίτερης ταυτότητάς της, που αποτελεί πολύτιμη κληρονομιά για τον τόπο και μέσω
αυτής και της αναπτυξιακής πορείας της περιοχής. Οι προτεινόμενες υποδομές στην
πραγματικότητα ενισχύουν την υφιστάμενη οικονομική λειτουργία της περιοχής, που
στηρίζεται εν πολλοίς ακριβώς στο φυσικό της περιβάλλον, την παραλιακή ζώνη και
την έλξη που ασκούν σε τουρίστες και επισκέπτες.
Σημειώνεται ότι στα πλαίσια της ΜΠΕ εξετάστηκαν διάφορες εναλλακτικές λύσεις για τα
επιμέρους στοιχεία του έργου, όσον αφορά το είδος τους, τη χωροθέτησή τους, το μέγεθός
τους, κλπ, καθώς και η μηδενική λύση.
Η μηδενική λύση, δηλαδή η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης, απορρίφθηκε ως
επιλογή, διότι θα σήμαινε τη συνέχιση της ουσιαστικά ανεξέλεγκτης διαχείρισης των
λυμάτων των συνεχώς αναπτυσσόμενων τουριστικά και οικιστικά περιοχής, και τους
κινδύνους που αυτή συνεπάγεται για την παραλιακή ζώνη, τη δημόσια υγεία, το φυσικό και
ανθρωπογενές περιβάλλον και την οικονομική λειτουργία της ευρύτερης περιοχής.
Όσον αφορά την τεχνολογία της Ε.Ε.Λ., εξετάστηκαν οι κυριότερες μέθοδοι, ανάμεσα
στις οποίες οι πλέον σύγχρονες, με εφαρμογή σε ανάλογες περιπτώσεις. Συγκεκριμένα,
εξετάστηκαν οι λύσεις:
• πρωτοβάθμιος καθαρισμός σε σηπτική δεξαμενή και υπεδάφια διάθεση των

ημιεπεξεργασμένων λυμάτων
• φυσικό σύστημα (τεχνητός υγροβιότοπος ή χαλικόφιλτρο)
• βιοαντιδραστήρας αιωρούμενου βιολογικού φιλμ (MBBR)
• αντιδραστήρας εναλλασσόμενων λειτουργιών (SBR)
• ενεργός ιλύς με παρατεταμένο αερισμό
• βιοαντιδραστήρας μεμβρανών (MBR)

• συστήματα βιοδίσκων – βιοροτόρων προσκολλημένης βιομάζας

• συστήματα προσκολλημένης βιομάζας με πληρωτικά υλικά
Χρησιμοποιώντας κριτήρια οικονομοτεχνικά, περιβαλλοντικά, ευκολίας διαχείρισης,

αποτελεσματικότητας, έλλειψης οχλήσεων, ευκολίας λειτουργίας – συντήρησης, ευελιξίας,
κλπ, από τις παραπάνω εναλλακτικές τεχνολογίες επιλέχθηκε αυτή των συστημάτων
προσκολλημένης βιομάζας με πληρωτικά υλικά σε μορφή προκατασκευασμένων
μονάδων. Εναλλακτικά ωστόσο, μπορούν να γίνουν δεκτά όλα τα συστήματα αερόβιας
επεξεργασίας κλειστού τύπου που υπερκαλύπτουν τη δυναμικότητα και τις προδιαγραφές
εκροής, χωρίς θόρυβο και οσμές, με ελεγχόμενες εκπομπές και πλήρη συμμόρφωση με τις
απαιτήσεις της ΑΕΠΟ που θα εκδοθεί, για την προστασία του περιβάλλοντος και την
πρόληψη - αντιμετώπιση όλων των επιπτώσεων.
Όσον αφορά το μέγεθος του έργου, εξετάστηκε εναλλακτικά της τελικά προτεινόμενης
λύσης η πιθανότητα ομαδοποίησης της διαχείρισης των λυμάτων του οικισμού της Χώρας
Σφακίων με τους οικισμούς Κομιτάδες και Βρασκάς στα ανατολικά.
Ωστόσο η λύση αυτή απορρίφθηκε κυρίως λόγω των μεγάλων αποστάσεων μεταξύ των
οικισμών και του σχετικά έντονου αναγλύφου, στοιχεία που θα απαιτήσουν κατασκευή
αγωγών μεταφοράς των λυμάτων μεγάλου μήκους και με ενδιάμεσα αντλιοστάσια,
επομένως κρίνεται αρκετά υψηλό το κατασκευαστικό και κυρίως το λειτουργικό κόστος της
επιλογής αυτής. Επίσης, η επιλογή αυτή απαιτεί την εξεύρεση πρόσθετων χώρων για την
κατασκευή αντλιοστασίων και αυξάνει τις πιθανότητες δημιουργίας οχλήσεων.
ανάγλυφο, κάτι που καθιστά κατάλληλη τη μεταφορά των λυμάτων σε μία κοινή θέση.
Όσον αφορά τη θέση του έργου και συγκεκριμένα της Ε.Ε.Λ., που αποτελεί το βασικό
του στοιχείο, εξετάστηκαν οι εξής εναλλακτικές λύσεις χωροθέτησης στην περιοχή:
Α) Θέση στα ανατολικά του οικισμού της Χώρας Σφακίων σε απόσταση 900μ.
περίπου, έκτασης 2,8 στρ., και σε απόλυτο μέσο υψόμετρο 125 μ. περίπου. Είναι χέρσα
με κλίση 18% περίπου από βόρεια προς νότια. (τελική προτεινόμενη λύση).
Β) Θέση στην περιοχή του Περιφερειακού Ιατρείου στα νοτιοανατολικά της Χώρας
Σφακίων, σε απόσταση από τον οικισμό περίπου 100 μ. Η συνολική έκταση είναι 2 στρ.
περίπου και σε απόλυτο μέσο υψόμετρο 65 μ. περίπου. Είναι χέρσα και έχει ελάχιστες
κλίσεις, ενώ φιλοξενεί και το Περιφερειακό ιατρείο της περιοχής.
Γ) Θέση στα νοτιοανατολικά του οικισμού της Χώρας Σφακίων, σε απόσταση 1.500 μ.
περίπου έκτασης 3,5 στρ. περίπου και σε απόλυτο μέσο υψόμετρο 25 μ. περίπου. Είναι
χέρσα, με μερικές κλίσεις υψομετρικής διαφοράς έως και 5 μ. περίπου. Η συγκεκριμένη

θέση είχε προταθεί για την εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων σε παλαιότερη μελέτη του
1993.
Με βάση σειρά κριτηρίων και ύστερα από συγκριτική ανάλυση, επιλέχθηκε η λύση Α,
κυρίως διότι απαιτεί συνολικά χαμηλότερες κατασκευαστικές και λειτουργικές δαπάνες,
βρίσκεται μακριά από οικιστική και τουριστική δραστηριότητα με αποτέλεσμα την
ελαχιστοποίηση του κινδύνου οχλήσεων και αντιδράσεων από την τοπική κοινωνία και το
ιδιοκτησιακό καθεστώς της είναι ευνοϊκό
Τέλος, όσον αφορά τις εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν για τη διάθεση των
επεξεργασμένων λυμάτων, αυτές ήταν:
Α) Μεταφορά με βυτιοφόρα οχήματα σε κατάλληλο αποδέκτη σε μακρινή απόσταση.
Β) Διάθεση στη θάλασσα με υποθαλάσσιο αγωγό.
Γ) Διάθεση σε απορροφητικούς βόθρους ή τάφρους ή άλλο σύστημα διήθησης
(τροφοδότηση – εμπλουτισμός υπόγειου υδροφορέα).
Δ) Επαναχρησιμοποίηση για άρδευση καλλιεργειών στην περιοχή κοντά στη θέση της
Ε.Ε.Λ..
Ε) Διάθεση σε ρέμα κοντά στη θέση της Ε.Ε.Λ. (με διασπορά των επεξεργασμένων επί
των πρανών).
Από τις παραπάνω, επιλέχθηκε κατ’ αρχήν η λύση Δ, δηλαδή η διάθεση μέρους των
επεξεργασμένων λυμάτων μέσω της άρδευσης καλλιεργούμενης με ελιές έκτασης 20 στρ.
περίπου στα δυτικά της θέσης της Ε.Ε.Λ., σε χώρο που γειτνιάζει με ξενοδοχείο της
περιοχής και εναλλακτικά, για την πλεονάζουσα ποσότητα, στα ρέμα «Σφακορύακο» που
βρίσκεται στα δυτικά της Ε.Ε.Λ. και στο τμήμα του που έχει καθοριστεί ως Αποδέκτης
Επεξεργασμένων Λυμάτων με τη σχετική Απόφαση της Δ/νσης Δημόσιας Υγείας και
Κοινωνικής Μέριμνας Π.Ε. Χανίων. Η επιλογή αυτή προωθεί την επαναχρησιμοποίηση σε
όποιες καλλιέργειες υπάρχουν κοντά στην περιοχή και δεν αναμένεται να έχει αρνητικές
επιπτώσεις στο οικοσύστημα, τα νερά και τη διαβίωση στην περιοχή. Οι υπόλοιπες
εξετασθείσες λύσεις είτε είναι αδύνατο να εφαρμοστούν είτε περιβαλλοντικά περισσότερο
επισφαλείς είτε οικονομικά ασύμφορες.
Η κατασκευή και λειτουργία της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων και των
υπόλοιπων υποδομών διαχείρισης των λυμάτων στην περιοχή, αποτελεί απαραίτητη
υποδομή για τη διασφάλιση της υγείας των κατοίκων και επισκεπτών της ευρύτερης
περιοχής, την προστασία του φυσικού, πολιτιστικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος
και γενικά της ποιότητας ζωής. Πέρα όμως από τον κυρίως σκοπό του, ένα από τα

πλεονεκτήματα του συγκεκριμένου έργου είναι ότι δεν αποτελεί παράγοντα όχλησης της
περιοχής, σεβόμενο τη φυσιογνωμία της και το περιβάλλον.
Στην παρακάτω εικόνα σημειώνεται η θέση των κύριων έργων (υφιστάμενα
αντλιοστάσια Α1 και Α2, σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια Α3 και Α4, Ε.Ε.Λ., περιοχή
κύριας και εναλλακτικής διάθεσης επεξεργασμένων), σε σχέση με τα σημαντικότερα
στοιχεία της περιοχής.

Φωτ. 1: Ορθοφωτοχάρτης της περιοχής των έργων, στην οποία διακρίνεται η θέση της Ε.Ε.Λ. (με κόκκινο), οι θέσεις των υφιστάμενων αντλιοστασίων (με μοβ), οι θέσεις των
προτεινόμενων σηπτικών δεξαμενών – αντλιοστασίων (με φουξια) και η προτεινόμενη περιοχή διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων για άρδευση καλλιεργειών (με πράσινο) και
για εναλλακτική διάθεση στο ρέμα (με γαλάζιο). Διακρίνονται επίσης τα όρια των περιοχών NATURA 2000 GR4340008 και GR4340024 (το κοινό του όριο με ανοιχτό πράσινο) και το
φρούριο Σφακίων (με πορτοκαλί)

16.2. Έγγραφα
1. Το με αρ. πρωτ. 1496/06-03-2019 Έγγραφο της Δ.Ε.Υ.Α. Χανίων για την παραλαβή
ιλύος, λιπών και λυμάτων της Ε.Ε.Λ.
2α. Η με αρ. πρωτ. 12564/2014/19-2-2015 Πράξη Χαρακτηρισμού Έκτασης της Δ/νσης
Δασών Χανίων για τη συνολική έκταση των 46.759,21 τ.μ. εντός της οποία
βρίσκεται η έκταση της Ε.Ε.Λ.
2β. Το με αρ. πρωτ. 985/27-4-2015 Έγγραφο αντιρρήσεων του Δήμου Σφακίων επί της
Πραξης Πράξη Χαρακτηρισμού Έκτασης με αρ. πρωτ. 12564/2014/19-2-2015
3α. Η με αρ. πρωτ. 136/10-6-2011 Πράξη Χαρακτηρισμού Έκτασης της Δ/νσης Δασών
Χανίων για τη συνολική έκταση των 13.241,59 τ.μ. εντός της οποία βρίσκεται η
έκταση της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ. -Α3, με το τοπογραφικό
διάγραμμα που τη συνοδεύει
3β. Η με αρ. 13/2012 Απόφαση της Πρωτοβάθμιας Επιτροπής Επιλύσεων Δασικών
Αμφισβητήσεων Νομού Χανίων επί της Πράξης Χαρακτηρισμού Έκτασης με αρ.
πρωτ. 136/10-6-2011
3γ. Η με αρ. 1561/10-03-2015 Τελεσιδικία για τη συνολική έκταση των 13.241,59 τ.μ.
εντός της οποίας βρίσκεται η έκταση της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ.
– Α3
4. Η με αρ. πρωτ. 1393/4-12-2018 Πράξη Χαρακτηρισμού Έκτασης της Δ/νσης Δασών
Χανίων για τη συνολική έκταση των 22.279,75 τ.μ. εντός της οποία βρίσκεται η
έκταση της σηπτικής δεξαμενής – αντλιοστασίου Σ.Δ. - Α4, με το τοπογραφικό
διάγραμμα που τη συνοδεύει και με το πιστοποιητικό αμετάκλητου χαρακτηρισμού
έκτασης αυτής.
5. Οι με αρ. πρωτ. 992/23-4-2019 και 991/30-05-2019 Πράξεις Χαρακτηρισμού
Έκτασης για τις θέσεις των υφιστάμενων αντλιοστασίων Α1 και Α2
6. Οι με αρ. πρωτ. 988/7-5-2019, 993/10-5-2019 και 994/5-6-2019 Πράξεις
Χαρακτηρισμού Έκτασης για το οδικό δίκτυο όδευσης των αγωγών του έργου
7. Η με αρ. πρωτ. 84509/08-04-2021 Απόφαση Καθορισμού Αποδέκτη Διάθεσης
Επεξεργασμένων Αστικών Λυμάτων της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και
Κοινωνικής Μέριμνας Π.Ε. Χανίων.
8. Το με αρ. πρωτ. 54448/15-10-20 έγγραφο της Δ/νσης Υπηρεσιών Δόμησης του
Δήμου Χανίων για τη Χρήση Γης στο γήπεδο κατασκευής της Ε.Ε.Λ Χώρας
Σφακίων, με το συνημμένο διάγραμμα.

9. Η με αρ. πρωτ. 851069/02-03-2021 Βεβαίωση Χωροθέτησης Ε.Ε.Λ. Χώρας

Σφακίων της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Περ. Κρήτης.
10. Αντίγραφο Πτυχίου Μελετητή.

ΜΠΕ ΕΡΓΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ-signed2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

ΜΠΕ ΕΡΓΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ-signed2

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΜΠΕ ΕΡΓΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ-signed2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΕΡΓΟ : ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΡΓΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΣΥΝΤΑΞΗ : ΚΟΣΜΑΔΑΚΗ ΜΑΡΙΝΑ, ΜΗΧ/ΚΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ MSc

ΗΡΑΚΛΕΙΟ –ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 1

6.7.2. Χώροι στάθμευσης ..................................................................................................................... 78

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 2

8.7. Κοινωνικό – οικονομικό περιβάλλον .......................................................................................... 161

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 3

10.7.2. Τοπική οικονομία ..................................................................................................................... 207

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 4

Η παρούσα μελέτη αποτελεί τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου

1.2. Είδος και μέγεθος του έργου

1.3. Γεωγραφική θέση και υπαγωγή του έργου

1.3.2. Διοικητική υπαγωγή

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 5

1.3.3. Συντεταγμένες έργου

Στον παρακάτω πίνακα δίνονται οι συντεταγμένες κεντροβαρικά για το προτεινόμενο

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1:ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΕΕΛ

1.4. Κατάταξη του έργου

Το έργο ως δραστηριότητα κατατάσσεται ως Εγκατάσταση Επεξεργασίας Αστικών

1.5. Φορέας του έργου

Φορέας υλοποίησης και λειτουργίας του έργου είναι ο Δήμος Σφακίων.

1.6. Περιβαλλοντικός μελετητής

Μελετήτρια: Κοσμαδάκη Μαρίνα του Γεωργίου, Μηχανικός Περιβάλλοντος με πτυχίο Α’

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 6

Το περιεχόμενο της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων καθορίζεται από:

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 7

• Το Νόμο 4014/ 2011 « Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων,

Η μεθοδολογία, η τεκμηρίωση και τα πορίσματα της μελέτης είναι συμβατά με την

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 8

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 9

3. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 10

με απορροφητικούς βόθρους, 2 σηπτικές δεξαμενές – αντλιοστάσια στα νοτιοανατολικά

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 11

διάθεσης των λυμάτων (αγωγοί, αντλιοστάσια), χωροθετούνται σε κατάλληλες θέσεις στην

Αναλυτικότερα, οι υφιστάμενες υποδομές διαχείρισης των λυμάτων της περιοχής,

Οι νέες υποδομές διαχείρισης των λυμάτων, σε συμπλήρωση των υφιστάμενων

Δ. Έργα επαναχρησιμοποίησης μέρους των επεξεργασμένων λυμάτων μέσω άρδευσης

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 12

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 13

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 14

4. ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 15

Τα παραπάνω αναδεικνύουν τη σκοπιμότητα του υπό μελέτη έργου. Οι γενικοί στόχοι

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 16

α) Στη διαφύλαξη του φυσικού, ανθρωπογενούς και αρχαιολογικού περιβάλλοντος της

Γενικότερα, η ανάπτυξη σωστών και λειτουργικών υποδομών διαχείρισης των λυμάτων

4.2. Ιστορική εξέλιξη του έργου

Ο οικισμός της Χώρας Σφακίων διαθέτει σε μεγάλο ποσοστό αποχετευτικό δίκτυο, το

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 17

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 18

4.3. Συσχέτιση του έργου με άλλα έργα

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σελ. 19

5. ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΕΣ ΧΩΡΙΚΕΣ ΚΑΙ

Η περιοχή της μελέτης, στην οποία σχεδιάζονται τα έργα διαχείρισης λυμάτων