ជំពូកទី ២

ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចមូលធន្ន្ិយម
Capitalism Economic System

1/11/2019 1
Prepared by Prof. Khem Sarith
 ប្រព័ន្សធ េដ្ក
ឋ ច្
ិ ន្
ច ី មួយៗ រស្ត
ើក ស ើ្​េប្ារ់​កណ
ំ តស់ ើ ការសប្រើប្រេ់ ន្ិ្
ការសប្រើេសរេ
ើ ធន្ធាន្​ឲ្យាន្ប្រេិទ្ភា
ធ ព សដ្ម ី សំ ពញតប្មូវវកា​រ​ដដ្
ើ បរ
ំ ុ ្ដតសកន្ស
កព ើ ើ្មន្ឈរ
ិ ់ឈរកុ ្េ្
ន មគ ។
 ើ ា ន្ ការេន្សន្
ប្រេិន្សរគ្ម ំ ិ ្គិតអពំ ី ប្រេិទ្ភា
ធ ពនន្ការសប្រើប្រេ់ សទ្ ស ោះ
ររាណដ្
ិ ៏សប្ច្ន្នន្
ើ មូ ធន្ មន្អាច្ផ្
ិ គ ់ប្គរ់ប្គ្មន្់កុ ្ផ្
គ ់ផ្្
ត ន ិត​កម​សា ោះ
សទ្។​
 រញ្ហ
ា ​សន្ោះគជារញ្ហ
ឺ ា រួម ដដ្ សកតាន្ស
ើ ើ្ប្គរ់ប្រព័ន្សធ េដ្ក
ឋ ច្
ិ ន្
ច ី មួយៗ។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 2

 សៅ​សព ធន្ធាន្ប្តូវរន្ដរ្ដច្ក​កុ ្ដ្
ន សំ ណើរការនន្ទ្ីផ្ារ ភានក់ងារ
ំ
ទ្អេ់កុ ្​
ន សេដ្ក
ឋ ច្
ិ (ច ប្គួសារ េហប្គ្មេ រដ្ឋឋភរ
ិ ន្ិ្ អក
ន ខា្
សប្ៅ) ាន្តប្មូវការ ​ដ្ូសច្ោះ ំ
ន ​ពួកសគន្ឹ្ច្ណា ំ ិ ញន្ិ្សេវា
យទ្ិញ ទ្ន្
កម។
ា
 សៅកុ ្ស
ន ឿន្សេដ្ក
ឋ ច្ ច ីផ្ារ ការ​​េសប្មច្ច្ិតត ពាកព
ិ ទ្ ់ ័ន្ន្
ធ ឹ ្កាវន្
ិ ិ សោគ
ផ្ ិតកមា ន្ិ្ការដរ្ដច្កធន្ធាន្​ អាប្េយ័ស ើ តប្មូវការន្ិ្ការផ្ត គ ់
គ ់ ច្សំ ពាោះនលទ្
ផ្្ ំ ិ ញន្ិ្សេវាកម​ប្ា តូវរន្​កណ
ៃ ន្ ំ ត់ស ័ នធ លៃ
ើ្សដ្ឋយ ប្រពន្
សេរ ី (ទ្ីផ្ារជាអក ំ
ន កណ ត់)។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 3

ឧទហរណ៏

 ការសកន្
ើ ​ស ំ
ើ​្ខាៃ្នន្តប្មូ វការ ច្សំ ពាោះទ្ន្
ំ ិ ញន្ិ្សេវាកមរ
ា ណា
ត ឲ្យនលៃ
សកន្ស
ើ ើ្ ផ្ុ យ​ ិ តប្មូវការធាៃក់ច្ុោះរណា
ទ មក​វញ​ ត ៃ ៏ធាៃក់ច្ុោះដដ្រ។
ឲ្យនលក
 ប្រព័ន្សធ េដ្ក
ឋ ច្
ិ សច ន្ោះ រដ្ឋឋភរ
ិ ាន្តួ ទ្ីការពារភាពជាាចេ់ស ើរា ់
កមេ
ា ិទ្ិឯករន្។
ធ ត ពពិតជាក់ដេ្
រុ ដន្ភា ត មន្ាន្ការអន្
ិ ុ វត​ប្ត រព័ន្សធ េដ្ឋ
កច្
ិ ទ្
ច ីផ្ារពិតប្រកដ្​ស ោះសទ្ គសប្ច្
ឺ ន្ដតអន្
ើ ុ វតតា
ត មដររច្ប្មរោះ សដ្ឋយ
ាន្​េហប្គ្មេសាធារណ: ោះ
ៃ េិតសៅសប្កាមការប្គរ
ថ ់ប្គ្ររេ់រដ្ឋ ន្ិ្
ោះ ា ិទ្ិ​រធ រេ់ទ្ីផ្ារ។​
ៃ សទ្ៀតជា​កមេ

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 4

 កណ
ខ :ទ្ូសៅនន្មូ ធន្ន្ិយម ពន្យ ់ អព
ំ ី ការសរៀរច្ដំ រ្ដច្ក
ធន្ធាន្​កុ ្​
ន េ្ម
គ ន្ិ្ររាណទ្
ិ ំ ិ ញន្ិ្សេវាកម​ា
ន្ ដដ្ ប្តូវរន្
ផ្ ិតន្ិ្ការដរ្ដច្ក​ប្រក់ច្ណ
ំ ូ ។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 5

ក. កមេ
ា ិទ្ិឯ
ធ ករន្(Private property)

 ប្រព័ន្សធ េដ្ក
ឋ ច្ ច ីផ្ារ ាន្ការដរ្ដច្កភាពជាាចេ់កមេ
ិ ទ្ ា ិទ្ិសធ ើប្ទ្ពយ​
េមបត
ិ ​ឯ
ត ករន្ដ្ូច្ជា កតាតផ្ ំ
ិតកមា ដ្ី កាៃ្ព កមា ន្ិ្ មូ ធន្។​
 រុគគ ​ានក់ៗាន្េិទ្ិក
ធ ុ ្ការកាន្
ន ់ការ់ ប្តួតពិន្ិតយ ន្ិ្សប្រប្រេ
ើ ់ប្ទ្ពយ
េមបតិ រត រេ់ ួ ន្
ៃ តាមរយ:ការទ្ិញ ការ ក់​ ឬផ្ត ់ ជាអសំ ណាយឲ្យសៅ
ន្រណាានក់។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 6

 ់ សំ ណញជាសប្គឿ្ស
. ប្រកច្ កទ្
ើ ឹកច្ត
ិ ត

 ន ប្គរ់ប្គ្អារវី កមា គជាអ

អក ឺ ក ំ
ន កណ ត់កុ ្ការផ្
ន ំ ិ ញឬសេវា
ិតទ្ន្
 ពួកសគ​ទ្ទ្ួ ុេប្តូវ ច្សំ ពាោះការរដំ ំ
្ធន្ធាន្ទ្អេ់សន្ោះ ឲ្យសៅជា
ផ្ ិតផ្ ​ន្ិ្​ជាអក
ន ​េសប្មច្​ថា​សតផ្
ើ ិតអីវ ន្ិ្ជាអក
ន ដណ ំ ូ វធាតុ
ន្
ីា សៅកាន្់​អក
សច្ញលៗ ន សប្រ​ប្ើ រេ់​កុ ្ទ្
ន ីផ្ារ។
 ប្រក់​ច្សំ ណញគជាកតា
ឺ តស ើកទ្ឹកច្ត ត ប្ារ់​ពួកសគ
ិ េ កុ ្ការ​
ន ផ្ ិត​​
ំ ិ ញ តាមរយ:ការកណ
ទ្ន្ ំ ត់​នលៃ ក់ឲ្យ េ
ព ់ជា្នលសៃ ដ្ម
ើ នន្ផ្ ិតកម។ ា ​

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 7

 េប្ារ់​េហប្គ្មេ​ឯករន្ប្រក់ច្សំ ណញ​ គជាកតា
ឺ ត ​ដដ្ ំ
កណ ត់រវី ត
ិ
ររេ់​អ្​ភា
គ ព ាន្​ន្័យថា ច្សំ ពាោះរុគគ ដដ្ ដ្សំ ណើរការអារវី កម​ ា
សហើយ ​មន្អាច្ទ្ទ្
ិ ួ ​រន្ប្រក់​ច្សំ ណញន្ឹ្ប្រឈមមុ ជាមួយការ
កស ័យធន្ ន្ិ្មន្អាច្ឈរ​
ិ សរ្
ើ កុ ្​
ន ទ្ីផ្ារ​រន្សទ្។
 ដ្ូសច្ោះ
ន អក
ន មូ ធន្ន្ិយមសប្រប្រេ
ើ ់ប្រក់ច្សំ ណញ​ ​ ជាឧរករណ៏ ​
សដ្ម
ើ ប​ព
ី ិ ចារណាថាសតផ្
ើ ំ ិញ
ិតទ្ន្ ឬមន្គ
ិ ួ រផ្ ិតន្ិ្សតគ
ើ ួ រផ្ ិត​កុ ្
ន
ររាណ​
ិ រុ ា ន្?

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 8

 ័ នធ ល(ៃ Price System)
គ.ប្រពន្

 នលៃ គជា
ឺ យន្កា
ត រ ​កុ ្ការ​
ន ំ
កណ ត់​ស ើ ការ​ដប្រ​ប្រួ ររាណនន្ទ្
ិ ំ ិ ញន្ិ្
ន្
សេវា កុ ្ទ្
ន ីផ្ារ។ វាសដ្រើ ​តួជាអក ំ
ន ​កណ ំ ើ រការផ្ ិ ត​កមា ន្ិ្
ត់ ដ្សណ
រសរៀរនន្ការដរ្ដច្ក។​
 ការទ្ទ្ួ ់ សំ ណញ អាប្េ័យស
រន្ ប្រកច្ ំ
ើការកណ ត់ នលៃ ់ ន្
ក​ទ្ ំ ិញ
ន្ិ្នលសៃ ដ្ើម​កុ ្ការផ្
ន ិ ត។
 សដ្ម
ើ បឲ្យរន្
ី ច្សំ ណញ ុ ោះប្តាដត នលៃ ់
កនន្ទ្ ំ ិ ញ ​ប្តូវកណ
ន្ ំ តឲ្
់ យ េ
ព ​់
ជា្នលសៃ ដ្ើម ផ្ុ យមកវ
ទ ញសរ
ិ ើ នលៃ ់ រជា្នលសៃ ដ្ើម ន្
កទ ​ ឹ ្រណា
ត ឲ្យ
អារវី កមប្ា រឈម​មុ ​ជា​មួយ ការកស ័យធន្។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 9

 នលៃ ប្តូវរន្កណ
ំ ត់សដ្ឋយ តប្មូវការន្ិ្ការផ្ត ់ ្
គ ផ្ គ ់។
 តប្មូវការ​រស្ើត
ក ស ើ្សដ្ឋយ អក
ន សប្រប្រេ
ើ ់ វាពាក់ព័ន្ន្
ធ ិ ្ឆន្:ទ ​ររេ់ពួក
សគកុ ្​ ំ
ន ការច្ណា យ
 តប្មូវការពួកគ្មតស់ កើន្ស ើ ្ ស ោះ នលទ្ ំ ិ ញន្ិ្សេវាកុ ្ទ្
ៃ ន្ ន ី ផ្ារ​ន្ឹ្សកើន្
ស ើ ្ដដ្រ (ផ្ុ យ​
ទ មកវញ)។
ិ
 តប្មូវការកុ ្ទ្
ន ីផ្ារាន្ពីរ គតប្មូ
ឺ វការរុគគ ​ន្ិ្​តប្មូវការេរុរឬសៅ
ថាតប្មូវ​ការទ្ីផ្ារ។
 តប្មូវការទ្ីផ្ារ គជាផ្
ឺ រូក​នន្តប្មូវ​ការ​ររេ់រុគគ ំ
ទ្អេ់ ច្សំ ពាោះ​
ំ ិ ញ​ន្ិ្សេវាសៅប្ត្់នលជា
ទ្ន្ ៃ ក់លាក់​ណា​មួយ។​

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 10

 ការផ្ត ់ ្
ត ផ្ គ ់ គជា
ឺ ំ ិ ញ​ន្ិ្សេវាកមា ផ្ត ់ ឲ្យ​សដ្ឋយ​អក
ឆន្:ទ ​នន្ការផ្ ិ តទ្ន្ ន ​
ផ្ ិត​​កុ ្​
ន កខ ណឌ​នលណា
ៃ មួយ។​

 ការ​ផ្ត ់ ្
គ ​ផ្ គ ទ្់ ី ផ្ារ គ
​ ជា
ឺ ផ្ រូកនន្ការផ្ត ់ ្
គ ផ្ គ ​រ់ រេ​រ
់ ុ គគ ំ អេ​ក
​ទ្​ ់ ុ្
ន
ទ្ីផ្ារ កុ ្ ន កខ ណឌនល​ណា
ៃ ​មួយ។
 នលន្
ៃ ិ ្ការផ្ត ់ ្
គ ផ្ ់ ន្​ទ្ ំ
គ ​ា ់ ន្
ក​ទ្ ំ ្​ប្េរគ្មន ប្រេិន្សរើ នលសៃ កើន្​ស ើ ្
រណា
ត ​ឲ្យ ការផ្ត ់ ្
គ ផ្ ់ ើ ន្ស ើ ្ដដ្រ(ផ្យមកវ
គ សក ញ)។
ុទ ិ
 នលសៃ កន្ស
ើ ព ់សធឲ្យាន្​
ើ្ េ ើវ ការ​រស្ើន្
ក ​ការផ្ត គ ់ទ្ន្
គ ់​ផ្្ ំ ិញ ន្ិ្សេវា​កម​ា
ាន្កាន្់ដតសប្ច្ន្។
ើ

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 11

 ទ្ំ ក់ទ្ន្
ំ ្រវា្ការផ្ត ត ់ន្ិ្តប្មូវជាអក
គ ផ្្ ំ
ន ណ ត់ នលក
ៃ ុ ្ទ្
ន ី ផ្ារ ។
 ​នលេ
ៃ មតា គ
​ ជាការក
ឺ ណំ តន់ លម
ៃ ួ យដដ្ សធឲ្យ
ើវ ររាណនន្តប្មូ
ិ វការន្ិ្
ររាណនន្ការផ្
ិ ត ់ ្
គ ផ្ គ ​ស់ េើ គ្ម
ា ន។
 ំ
ការកណ ត់នល​ឲ្ ព ់ ជា្ នលេ
ៃ យ​ េ ៃ មតា រណា
ត ឲ្យ ការផ្ត ់ ្
គ ផ្ ់ ជា
គ ធ ំ ្
ររាណតប្មូ
ិ វការ ដតសរក ំ
ើ ណ ត់​ នលទ
ៃ រជា្េមតា រណា
ត ឲ្យ
ររាណនន្តប្មូ
ិ ំ ្ផ្ត
វការធជា ់ ្
គ ផ្ ់
គ ។
 ការសកន្ស
ើ ើ្នន្តប្មូវការររេ់អក
ន សប្រប្រេ
ើ ់ សៅសព ដដ្ ការផ្ត គ ់
គ ់ផ្្
សៅដ្ដដ្ ​អាច្សធឲ្យនល
ើវ សៃ កន្ស
ើ ើ្ សាថន្ភាពសន្ោះអក
ន ផ្ ិតន្ឹ្រស្ន្
ើក
គ ់ (ផ្ុ យមកវ
គ ់ផ្្
ការផ្ត ទ ញ)។
ិ

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 12

 ករណីដដ្ ការផ្ត ់ ្
គ ផ្ ់ ើ ន្ស ើ ្
គ សក កុ ្
ន កខ ណឌ តប្មូវការរកា​សៅ
ដ្ដដ្ ​ន្ឹ្រណា ត ឲ្យ នលទ្ ំ ិ ញធាៃកច្
ៃ ន្ ់ ុ ោះ​ន្ិ្តប្មូវការសកើន្ស ើ ្។ ផ្ុ យទ
មកវញ ិ សៅសព ​ដដ្ ការផ្ត ់ ្
គ ផ្ ់ ៃ កច្
គ ធា ់ ុ ោះ ស ោះ អក ់ ឹ ្ប្តូវ
ន សប្រើប្រេន្
ំ
ច្ណាយសប្ច្ើន្ ដតទ្ទ្ួ ំ ិ ញន្ិ្​សេវាវញរន្ត
ទ្ន្ ិ ិ ច្ សប្ពាោះនលៃ េ
ព ់
សដ្ឋយសារររាណផ្
ិ ត គ ់ាន្តច្។
គ ់ផ្្ ិ ំ ី ការ
រូរភាពទ្ី ២.១ រងាាញអព
ដប្រប្រួ នលន្
ៃ ិ ្មុ សច្ញកុ ្សេដ្
ន កឋ ច្
ិ ទ្
ច ីផ្ារ។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 13

 គ ់
គ ់ផ្្
តារា្២.១ តប្មូវការន្ិ្ការផ្ត

តប្មូវការទ្ីផ្ារ នលទ្ ំ ិ ញកុ ្ម

ៃ ន្ ន ួ យឯកតា($) ផ្ត គ ់ទ្ីផ្ារ
គ ់ផ្្

180 0.5 40

140 1 50

100 2 65

80 3 80

60 4 100

40 5 120

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 14

 សៅសព កណ ំ ត់នលៃ Po ររាណេមតាគ
ិ ឺ Qo។ នលសៃ កន្ស ើ ើ្ពី Po
ដ្ ់ P1 សធឲ្យផ្
ើវ ត គ ់ស ើេ​ររាណ​
គ ់ផ្្ ិ ៃ ឹ ្​ធាៃក់​ច្ុោះ។
តប្មូវការ​ ដ្ូច្សន្ោះនលន្
 ៃ ៃ ក់ទរជា្ Po សធឲ្យររ
នលធា ើវ ាណ​
ិ តប្មូវ​ការស ើេការផ្ត គ ់ ដ្ូច្សន្ោះ
គ ់ផ្្
នលន្
ៃ ឹ ្សកន្​
ើ ស ើ្ ិតសៅរក​េមតា។
 កុ ្ករណ
ន ី ការផ្ត គ ់សៅន្ឹ្ ដតតប្មូវការសកន្ស
គ ់ផ្្ ើ ើ្ពី D០ សៅ D1 ន្ឹ្សធើវ
ឲ្យ​ាន្​​ការសកន្​ ើ ស ើ្ទ្នល ំ ន្
ៃ ិ ្ររាណសដ្ឋោះដ្
ិ ូ រ ដ្ូសច្ោះ
ន េមតាលគ ីា នល
ឺ ៃ
P1 ន្ិ្ Q1។ ​តប្មូវ​ការ​រក ំ ិ សៅសាត ំ ន្ឹ្ ឲ្យផ្
ំ គ ់ផ្្
ត គ ់សកន្ស
ើ ើ្(ដ សសកា្
ផ្ត គ ់រក
គ ់ផ្្ ំ ិ សៅសាត)ំ ជា ទ្ផ្ ធ ន្ឹ្សធ​ឲ្
ើវ យអកន ផ្ ិតទ្ទ្ួ រន្ប្រក់
ច្សំ ណញកាន្់ដតសប្ច្ន្
ើ ន្ិ្ាន្​ផ្ ិតករលៗ
ីា ន្ឹ្ឈាន្សរ្
ើ ច្ូ សៅ
កាន្់ទ្ីផ្ារ។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 15

 គ ់
គ ់ផ្្
រូរភាពទ្ី ២.១ តប្មូវការន្ិ្ការផ្ត

Price($)
S

P1

P០

D1

D0

0
Q0 Q1 Quantity per time period

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 16

ឃ. េហប្គ្មេសេរ ី

 វាគជា
ឺ សេរភាព
ី ររេ់រុគគ ានក់ៗ កុ ្ការរ
ន រំ ុញឲ្យ េកមភា
ា ពសេដ្ឋ
ច ន្កសំ ណើន្ រុ ដន្សត េរភាពសន្ោះប្តូ
កិច្​ា ី ំ
វរន្កណ ត់។
 ំ
មន្ុេសទ្អេ់មន្អាច្សធ
ិ ើ​េ
វ កមភា
ា ព ដដ្ គ្មាន្​េី ៌ ិ ្រោះពា
ធមន្ ់
ដ្ ់ េ្ម
គ ដ្ូច្ជា ការរួញដ្ូរផ្ូ វសភទ្
ៃ ឬរ្រក ផ្ រោះពា ់ ដ្ ់ អក
ន ដ្នទ្
ដ្ូច្ជាសរកររសព
ើ ប្េវ្ជាសដ្
ឹ មើ រញ្ហ ំ
ា ទ្អេ់​សន្ោះប្តូវេិតសៅសប្កាម
ថ
ការប្តួតពិន្ិតយររេ់រដ្។
ឋ

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 17

 រុគគ ានក់ៗអាច្ផ្លៃេ់ទ្ីសៅ​ប្គរ់តរ
ំ ន្់ទ្អេ
ំ ់កុ ្ប្រសទ្េ
ន ប្រករ​
ការងារដដ្ ូ ន្រន្សប្រ
ៃ េ ើ ​ កាន្់ការ់​ន្ិ្សប្រប្រេ
ើ សរេ​ ើ ់កមេ ា ិទ្ិឯ
ធ ករន្
ន្ិ្សរកអារ
ើ វី កម​ប្ា គរ់វេ
ិ ័យកុ ្ផ្
ន ូ វេ
ៃ ុ ច្រច ត
ិ សទ្ៀ្​ប្ត្់​ប្តមប្តូ
ឹ វតាមផ្ូ វៃ
ច្ារ់ កុ ្េកម
ន ភា
ា ពសេដ្ក ឋ ច្
ិ ​សច ដ្ឋយ​វភាគស
ិ ើនលសៃ ដ្ម
ើ ន្ិ្ នលៃ ក់សច្ញ
សដ្ម ី ួ រន្ប្រក់ច្សំ ណញ។
ើ បទ្ទ្

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 18

ផ្ ិតកមន្
ា ិ ្ការរ្រគ នន្អតសរកតនម
ិ ៃ

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 19

្.ការប្រកួតប្រដរ្(Competition)
 សប្ៅពី កណ ខ េហប្គ្មេសេរ ី េប្ារ់ប្រព័ន្សធ េដ្ក
ឋ ច្
ិ ទ្
ច ីផ្ារ​ រុគគ
ានក់ៗ ប្តូវប្រឈមមុ ជាមួយ ការប្រកូតប្រដរ្​ ដដ្ វាគជាដផ្ ឺ ក
ន មួយ
នន្ប្រព័ន្េ
ធ ហប្គ្មេសេរ។
កុ ្រ
ី ន វី តរេ
ិ ់សៅររេ់រុគគ ានក់ៗ ប្តូវ
ពាោមន្ិ្ប្រឈមជាមួយ​ការប្រកួតប្រដរ្ ​កុ ្​
ន េកមភា
ា ពសេដ្ក
ឋ ច្
ិ ច
សដ្ម
ើ បទ្ទ្
ី ួ រន្ រងាវន្់ ដ្ូច្ជាការទ្ទ្ួ រន្ការងារ ៗ ់ ណ
អ ប្រកច្ ំ ូ
ព ់ ការស
េ ើ្ឋាន្: ​សដ្មើ បទ្ទ្ ំ ិ ញ ន្ិ្សេវាដដ្
ី ួ រន្ទ្ន្ ួ ន្ប្តូ
ៃ វការ
ន្ិ្ាន្សេរថ ភាពសេដ្ក ឋ ច្ ត ៍ ដ្ូច្ជា ការសពា ររេ់
ិ សច ៅសព ច្ូ ន្ិវតន្
Darwinism ថា រវី តគ
ិ ជា
ឺ ការពាោមប្រកួតប្រដរ្ សដ្ម
ើ បទ្ទ្
ី ួ រន្
ន្ូវធន្ធាន្ដដ្ ប្អ រសេើរេប្ារ់ឈាន្សៅកាន្់ទ្ី េ
ព ់។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 20

ជាការពិត ការប្រកួតប្រដរ្ាន្ផ្ ប្រសោរន្៏េប្ារ់ទ្ីផ្ារដ្ូច្ជា៖​​

 សធឲ្យ
ើវ នលកាៃ ៃ យជាយន្កា ត រមួយ េប្ារ់ឆុ ោះរញ្ហ
ៃ ំ ព
ច ្អ ំ ី តប្មូវការពិត
់ ន្ធាន្ាន្ប្រេិទ្ភា
សហើយ ​នលសៃ ដ្ើមន្ិ្ការសប្រើប្រេធ ធ ព េព ់។
 ររំ ុញឲ្យាន្ ការវវត
ិ នត ន្ផ្ ិ តផ្ ន្ិ្កាត់រន្យ
ថ នលសៃ ដ្ើម កុ ្រយ:​
ន ​
សព ដវ្។
 ថ ភាពមិន្សេើ រគ្ម
កាត់រន្យ ់ ណ
ា ន នន្ប្រកច្ ំ ូ
 ផ្ត ់ ឲ្យអក
ន សប្រប្រេ
ើ ់សប្រេ ើ ប្រភពនន្ការផ្ត
ើ សរេ ់ ្
គ ផ្ ់
គ សផ្ស្ៗជាសប្ច្ើ ន្។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 21

ច្.រុគគ ន្ិយម(Individuals)
 រុគគ ន្ិយម គជាការជារ
ឺ ធ ឹ ្ ភាពសេើ គ្ម
់ពាក់ព័ន្ន្ ា ន នន្ឱកាេ​ វាគជា
ឺ
សេរភាព
ី កុ ្ការ​
ន ទ្ទ្ួ រន្ភាពសជាគរ័យ ឬររារ័យររេ់រុគគ
ានក់ៗ។
 ភាពជាាចេ់ស ើប្ទ្ពយេមបតឯករន្
ិត ន្ិ្ភាពជារុគគ ន្ិយមាន្
កណ ខ ៈ ២ ប្រសភទ្គឺ (១) ភាពជាាចេ់ស ើប្ទ្ពយេមបតឯករន្​ ិត ផ្ត ់
ដ្ ់ ​រុគគ ​ានក់ៗ ជារងាវន្់ប្រក់ច្សំ ណញ​តាមរយ:ការប្រកួតប្រដរ្​
ន្ិ្ការ ិត ប្ំ រ្​ឹ ដប្រ្​សធការ។​
ើវ (២) វាផ្ត ់ ន្ូវការធា េប្ារ់េិទ្ិ ធ
ំ
រុគគ ឲ្យប្រឆ្សៅន្ ំ
ឹ ្ការរសលាភ​ ំ ន្ររេ់រដ្ឋ ាន្ន្័យថាតួ ទ្ី
រពា
ររេ់រដ្គ
ឋ ប្តូ ំ
ឺ វរន្​កណ ត់។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 22

 ំ
ឆ.ភាពខាៃ្ររេ់អតល
ិ រ
ិ ន្
 សៅកុ ្ស
ន ឿន្សេដ្ក
ឋ ិច្ម
ច ូ ធន្ ការដេ្ វ យ ់ ពី តប្មូវការររេអ ់ តិលិរន្ ​គឺ
ំ ន្ណា
ជា ការ​េខា ់ េ់ ពីសប្ពាោះ ការសប្រើប្រេ់ គឺជា មូ ដ្ឋឋន្ប្គឹោះនន្​ការរក
ី
ច្សប្មន្​
ើ កុ ្េកម
ន ភា
ា ព​សេដ្ក
ឋ ិច្។
ច ​
 អកន សប្រើប្រេ់ ន្ឹ្ច្ណា
ំ យ ​ប្រកជា ់ សប្ច្ើន្ទ្ិញទ្ន្
ំ ិ ញ ​ដដ្ ពួកសគាន្តប្មូវ
ការ ន្ ំ
​ ិ ្ច្ណា យ​តិច្សៅស ើទ្ន្ ំ ិ ញដដ្ ពួកគ្មត់មន្​ ិ ប្តូវ​ការ។​
 ការរកំ ិ នន្តប្មូវការន្ិ្កា​រ​ផ្ត គ ់​ន្ឹ្សកើតាន្ស ើ ្
គ ់ផ្្ សដ្ឋយសារ
ំ
ច្ណា យ​ររេ់អក
ន សប្រប្រេ
ើ ់។
 សដ្ម
ើ បឲ្យ
ី ន សប្រើប្រេ់ សប្រើេសរេទ្
អក ើ ិ ញ ទ្ន្ំ ិ ញ ររេ់ ួ ន្
ៃ អក ន ផ្ ិ តប្តូវ​
ំ ិ ញ​តាម តប្មូវការទ្ីផ្ារ សដ្ើមបទ្ទ្
ផ្ ិ ត​ទ្ន្ ី ួ រន្នលៃ េ ព ់។ ​ប្រេិន្សរើគ្មត់
មន្អាច្ផ្
ិ ំ ិ ញ​តាម​តប្មូវការទ្ីផ្ារគ្មត់ន្ឹ្ទ្ទ្ួ
ិត​ទ្ន្ រន្នលទ
ៃ រ។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 23

 អក
ន ផ្ ំ ិ ញ សដ្ើមបរ
ិ តដដ្ ​អាច្​ផ្ ិ ត​ទ្ន្ ី សំ ពញច្ិតអ
ត ក
ន សប្រប្រេ
ើ ់ រន្ ន្ឹ្
ទ្ទ្ួ រន្ន្ូវការស ើកទ្ឹកច្ិត​តា ត មរយ:ប្រក់ច្សំ ណញ េ ព ់ ន្ិ្​ាន្ ទ្ ធ
ភាពពប្្ីកប្រតិរិតកា
ត រផ្ ិ តកម​ឲ្ ា យកាន្ដ់ តធ។ ំ
 ផ្ុ យមកវ
ទ ញអ
ិ ក ំ ិ ញរសំ ពញតាម​ច្ិតអ
ន ផ្ ិ តដដ្ មិន្ អាច្ផ្ ិតទ្ន្ ត ក
ន ​សប្រើ
ប្រេ់រន្ន្ឹ្រត់រ្់ប្រក់​ច្សំ ណញ សហើយ​មិន្​អាច្ឈរសរើ្កុ ្​
ន ទ្ីផ្ារ
រន្យូរអដ្្ វ ។
 សេរភាពនន្ការសប្រ
ី េ
ើ សរេររេ
ើ ់ផ្ ិ តករ ជារ់ពាកព ់ ័ន្ន្ ធ ឹ ្តប្មូវការ​ររេ់​
អតិលិរន្។​ អក ន សប្រប្រេ
ើ ់ ាន្សេរភាពកី ុ ្ការសប្រ
ន ើ សរេ​
េ ើ ឬរដ្សិ េធមិន្​
ទ្ិញ​ផ្ ិ តផ្ ដដ្ ​រន្​ ក់កុ ្​ ន ទ្ីផ្ារ ​ដ្ូសច្ោះន អតិលិរន្គជាសេ ឺ ច្
ត ​ពីសប្ពាោះ
សដ្ើមបឈរ​
ី សរើ្កុ ្ទ្
ន ី ផ្ាររន្ ុ ោះប្តាដត​ផ្ ិ តកមទ ា ្អេំ ់ប្តូវដររសឆពោះ​
សៅរកការរសំ ពញ​តប្មូវការររេ់អតល
ិ ិរន្។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 24

រ.អភេារចារការងារប្រូ
ិ សតេេ
ត ្ ់
ត (The Protestant Work Ethic)

 អភេារចារការងារប្រូ
ិ សតេេ ត ្ត ់ គជា
ឺ សគ្ម ការណ៏នន្ ិ ទ្ិ ម
ធ ួ យ ដដ្ ​
ាន្​​កសំ ណើតពីការដកទ្ប្ម្់នន្ប្រូសតេេ ត ់កុ ្េតវតសទ្
ត ្ ន ី១៦ វារួម
រញ្ូ ច ​ជាមួយកា ់
​ រដកទ្ប្ម្សាេ ររេ់ John Calvin។
 Calvin រន្យ ់ សឃើញថា ការប្រឹ្​ដប្រ្​សធើ ការ
វ ការឧេាហ៏ពាោម
ការេន្ស ំ គជាឺ េញ្ហាដដ្ រុគគ ានកៗ ់ ​ប្តូវសធើ វ ​ សដ្ើមប​ទ្
ី ទ្ួ រន្​ ភាព
់ មរយ:ការផ្ត ់ ឲ្យររេប្់ ពោះ។
រិុ ន្ប្រេរ​តា

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 25

 ន ការងារ​ន្ិ្កា​រច្សំ ណញសេដ្ក
ដ្ូសច្ោះ ឋ ច្
ិ ច រន្កាៃយសៅជាគុណតនមនៃ ន្
េី ធម ៌ ។ ការយ ់ ​សឃើញ​​ររេ់គ្មតរ ់ ន្កាៃយជាដផ្ក
ន មួយនន្ប្រព័ន្ធ
មូ ធន្ន្ិយម។
 ការប្រ្ដប្រ្ររេ
ឹ ់ ពួកឈួ ញកណា
ា ត ន្ិ្ពាណិរក ជ រ សធឲ្យាន្
ើវ ប្រក់
ច្សំ ណញ សហើយ កាេន្ស ំេនំ ច្​ ររេ់ពួកសគន្ឹ្សធឲ្យាន្
ើវ ការវន្
ិ ិ សោគ។
 កុ ្េតវតសទ្
ន ី១៩ ការយ ់ សឃើញររេ់អភេារចារការងារប្រូ
ិ សតេ​ ត
េ្ ់ ន្កាៃយជារងាវន្់េប្ារ់អក
ត ​រ ថ ពេន្ស ំេប្ារ់េ្ម
ន ាន្េមតភា គ
អាសមរក ់ ណឌកមច្
ិ សហើយ​វាការដ្ឋកទ្ ា សំ ពាោះ​អក
ន ដដ្ គ្មាន្េមតភា
ថ ពន្ិ្
គ្មាន្មហិច្តា
ច ។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 26

 ំ
ឈ.ការកណ ់ ួ
តត ទ្ីររេ់រដ្ឋឋភរ
ិ
 ទ្េសន្ៈជាសប្ច្ន្យ
ើ ់ សឃើញថា តួ ទ្ីររេរ់ ដ្ឋឋភិរ គួរប្តួវរន្
ំ ត​់ សដ្ម
កណ ើ បសគ្មរពតាមសគ្ម
ី ការប្រព័ន្សធ េដ្ក
ឋ ច្
ិ ទ្
ច ីផ្ារ។
 រដ្ឋឋភិរ មន្គ
ិ ួ រប្តួតប្តាឬ ូ កនដ្ច្ូសៅកុ ្
ន េកមភា ា ពសេដ្ក ឋ ិ ច្ច
ររេ់ឯករន្សទ្​ ប្តូវទ្ុកឲ្យរុគគ ានក់ៗ​ាន្សេរភាពក
ី ុ ្ការសធ
ន អើវ ីដដ្
វ

ួ ន្ចារ
ៃ ់អារមណា ៏ ស ោះវាជាការប្រសេើរកុ ្ដ្
ន សំ ណើរការទ្ីផ្ារជាជា្រដ្ឋឋ
ភរ ិ ជាអក ន កណំ ត់។
 ំ
វាចារច្់ណាេ់ក្
ន ​ការដដ្ ​រដ្ឋឋ​ភរ
ិ ប្តូវរស្ើត
ក ររោកាេ
ិ សដ្ម
ើ បី
ររំ ុញឲ្យរុគគ ានក់ៗអាច្ ប្រតិរតិ ដ្ ំ ើ រ​ការ​ទ្ីផ្ារសដ្ឋយសេរ។
ត សណ ី

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 27

 រដ្ឋឋភិរ ប្តូវប្រតិរតិ ន្
ត ូ វេកមភា ំ ួ ន្
ា ពមួយច្ន្ ដដ្ រុគគ ​មិន្អាច្សធើ វ
រន្ ដ្ូច្ជា ការផ្ត ់ ន្ូវសេវាការពារជាតិ រការការពារច្ារ់ ាន្​
ទ្ំ ក់​ទ្ន្
ំ ្ការទ្ូតជាមួយប្រសទ្េដ្នទ្ កសា្ផ្ូ វៃ សាលា ន្ិ្សធើវ
ការងារ​សាធារណៈជាសដ្ម
ើ ។
 មា្វញសទ្ៀត
ិ រដ្ឋឋភរ
ិ ន ផ្ត ់ កាឧរតម
ជាអក ថ ធ
ភ ន្ ដ្ ់ អ្ភាគ ពអារវី
ា ប្ារ់ររំ ុញឲ្យាន្ ការអភិវឌ្ឍន្ិ្កសំ ណ
កមេ ើ ន្សេដ្ក ឋ ិ ច្។
ច

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 28

 រ ទ រ់ពីទ្ន្
ំ ិ ញន្ិ្សេវាប្តូវរន្ផ្ ិត ំ ួ ររ ទ រ់មកសទ្ៀត​ថា សតើ​
េណ
ប្តូវដរ្ដច្កវាដ្ូច្សមច្
ត ោ្ដ្ូច្សមច្
ត កុ ្ច្
ន សំ ណាម​អក
ន សប្រប្រេ
ើ ់ ទ្
ំ
អេ់​កុ ្​
ន សេដ្ក
ឋ ច្
ិ ?ច
 ់ ណ
ការដរ្ដច្កប្រកច្ ំ ូ កុ ្ប្រព
ន ័ន្សធ េដ្ក
ឋ ច្ ច ីផ្ារ​ អាប្េ័យ​ស
ិ ទ្ ើ យន្​ត
ការនល។
ៃ
 តប្មូវការ េប្ារ់កតាតផ្ ិតកមា ាន្ប្រភពមកពី តប្មូវការេប្ារ​់
ំ ិ ញន្ិ្សេវា ។
ទ្ន្
 ព ់ សធឲ្យាន្ភាពកប្មនន្កតា
នលៃ េ ើវ ត ផ្ ា ន្់ដតសកន្​
ិតកម​កា ើ ស ើ្ នលទ
ៃ រ
គាន្ភាពេមប
ឺ ូ រនន្កតាតផ្ ិតកម។
ា ​

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 29

 ររាណត
ិ ិ ច្ នន្កាៃ្ព
ំ កមន្
ា ិ ្កមក
ា រដដ្ ាន្រ ំ ញ ន្ឹ្ាន្
ភាពរករាយជាម
ី ួ យន្ឹ្ការទ្ទ្ួ ់ ណ
រន្​ ប្រក​ច្ ំ ូ ព ​់ ផ្ុ យមកវ
េ ទ ញ
ិ
អក
ន ដដ្ គ្មាន្រ ំ ញច្ាេលា
់ េ់ ន្ឹ្ទ្ទ្ួ ់ ណ
រន្ ប្រក​ច្ ំ ូ ទរ។​
 ឧទហរណ៏ដ្ូច្ជា កឡារករ
ី រ ់ ទត់ដដ្ ាន្រ ំ ញ ពួកសគ​ន្ឹ្​
ទ្ទ្ួ រន្ប្រក់ច្ណ
ំ ូ ព ់
េ ់ ន្ភាពរុន្ប្រេរ
សប្ពាោះពួកគ្មតា ិ ់
េប្ារ់​រ ំ ញ ដដ្ ាន្ទ្េសន្ិករន្ជាសប្ច្ន្ាន្ឆន្
ើ :ទ ច្្់ច្ណា
ំ យ
សដ្ម
ើ បទ្េស
ី ។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 30

ការេន្ស ំ ន្ិ្ការរកច្សប្ម
ី ន្ម
ើ ូ ធន្កុ ្ប្រព
ន ័ សធ េដ្ក
ន្ ឋ ច្
ិ ទ្
ច ីផ្ារ
 កុ ្ប្រព
ន ័ន្ម
ធ ូ ធន្ន្ិយម រុគគ ានកៗ ់ សធើវ ការេន្ស ំ អាប្េ័យស ើ​ទ្ំ ក​់
ំ ្​រវា្ ការប្រកន្
ទ្ន្ ់ ិ ្នលនៃ ន្ទ្ន្
ំ ិ ញសផ្ស្ៗ ាន្ន្័យថា កខ ណឌនន្
ការេន្ស ំសន្ោះ​សកត​
ើ ាន្ស ើ្អាប្េ័យស ់
ើ ការប្រក។
 អក
ន េន្ស ំ គជាភា
ឺ ន ក់ងារសេដ្ក
ឋ ច្
ិ ដច ដ្ ​ផ្ត ់ ន្ូវ​ ហិរញ្រ
ា ប​​ទន្ ឲ្យសៅ​អក
ន
ដដ្ ោះ
វ មូ ធន្ សដ្ើមបទ្ទ្
ី ួ រន្ ំ ូ
ច្ណ ជាការប្រក់ ​ប្ត រ់មក
វញ។
ិ
 ន ​ាន្​ប្រក់ច្ណ
អក ំ ូ សប្ច្ន្ន្
ើ ឹ ្សធការេន្ស
ើវ ំសប្ច្ន្
ើ រ ទ រ់មកយក​ការ​
េន្ស ំសៅ​វន្
ិ ិ សោគ​តាមរយ:យន្កា
ត រទ្ីផ្ារនន្ការផ្ត ត ់។
គ ់ផ្្

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 31

 សៅសព រុគគ ​ានក់ៗ​ាន្ ធ ពទ្ូទត់ការប្រក់ន្ិ្នលសៃ ដ្ម
ទ្ភា ើ គ្មត់ន្ឹ្
ីសហ ិ ិ សោគប្រក់​ទ្សន្ោះ​
ច ើ យវន្ ំ សដ្ម
ើ បផ្
ី ំ ិ ញ ដ្ូសច្ោះ
ិតទ្ន្ ន ផ្ ិតភាពនន្
ការផ្ ិតន្ិ្ការសប្រប្រេ
ើ ់ ​ប្រកដ្​ជាសកន្​
ើ ស ើ្។
 កុ ្ប្រព
ន ័ន្សធ េដ្ក
ឋ ច្
ិ ទ្ ់ សធការេន្ស
ច ីផ្ារមន្ុេសានកៗ ើវ ំ ​ន្ិ្វន្
ិ ិ សោគកុ ្​
ន
មូ សហតុសផ្ស្ៗគ្មន។
 ការវន្
ិ ិ សោគ គជា
ឺ ការទ្ិញមូ ធន្ ដដ្ សធសើវ ើ្សដ្ឋយ​អ្ភា
គ ពអារវី
កមា ច្ដំ ណកការេន្ស ំសធសើវ ំ ុ គគ
ើ្ទ្រ ន្ិ្អ្ភា
គ ពអារវី កម។ា
 ាន្អក
ន េន្ស ំន្ិ្អក
ន ីជាសប្ច្
ច ន្
ើ ក់ ដដ្ ាន្រណ ំ ្ច្្់ទ្ទ្ួ រន្
មូ ធន្​េប្ារ់សគ្ម ំ
រណ ្នន្ការវន្
ិ ិ សោគ។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 32

 ​រួន្កា ការ ីសន្ោះ​
ច សធសើវ ើ្តាមរយ:​ភានក់ងារ​​អន្រត ការដដ្
ី ាន្ដ្ូច្ជា
ធ គ្មរពាណិរជ ធ គ្មរវន្
ិ ិ សោគ ន្ិ្សាថរ័ន្​ហិរញ្ាវតុ សផ្ស្ៗសធ
ថ ើវ
ប្រតរត
ិ ការររេ
ិត ់ ូ ន្
ៃ សដ្ម
ើ បទ្ទ្
ី ួ រន្ប្រក់ច្សំ ណញ។

 សាថរ័ន្​ទ្សន្ោះក
ំ ៏ជាអក
ន ធា សរោះផ្ាយមូ រប្ត េប្ារ់រដ្ឋឋភរ
ិ
ន្ិ្អ្ភា
គ ព​អារវី កមា ​សដ្ម
ើ បដេ
ី ្វ រកទ្ុន្រដន្ម ំ ុ ្រយ:សព
ថ ទ្ក ន ដវ្
ន្ិ្រយ:សព ី។
ៃ

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 33

ការពិពណ៌ នន្មូ ធន្ន្ិយម

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 34

 ពីសព មួយសៅសព មួយ ាន្មតជាសប្ច្ ិ ន្រន្រ
ើ ួមផ្ស ំច្ូ គ្មន​ សដ្ម
ើ បី
ផ្លៃេ់​រូ រ​ត ពី ទ្ីផ្ារមូ ធន្ពិតប្រកដ្ ឲ្យសៅជាអដដ្
ីវ ប្តូវរន្សគសៅ
ថារររមូ ធន្​តាមដររ "ការដល្
ៃ ដណ ំ
(state-guided)"។
 តាមការពិត ពាកយថា ័ ​សធ េដ្ក
ប្រពន្ ឋ ិ ច្ច្
ច ប្មរោះ ប្តូវរន្​សគសប្រសៅក
ើ ុ្
ន
សមសរៀន្សប្កាយៗសទ្ៀត សដ្ម
ើ បពណ
ី ៌ ំ ី ​រណា
​អព ំ
ា ប្រសទ្េទ្ឡាយ
ដដ្ ធាៃរ់​អន្ុវតរត ររមូ ធន្ន្ិយមពិតប្រកដ្។
 មួយ​ដផ្ក ំ េ់រូ រសន្ោះរន្រស្
ន នន្រលា ា តើក ស ើ្ សដ្ម ី ុ ុា ភាពររេ់
ើ បេ
រដ្ឋ ដដ្ ជា​ ទ្ផ្
ធ ើ ​សច្ញ​ពីការ​ដរ្ដច្កប្រក់ច្ណ
សកត​ ំ ូ ​ ដដ្ មន្​
ិ
សេើគ្ម
ា ន ោ្ខាៃ្ ំ ដដ្ ​រន្រស្ត
ើក ស ើ្កុ ្ក
ន ំ ុ ្សព ត ៏
រដ្វិ តន្
ឧេាហកម។ ា ​

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 35

 ការប្រមូ តំ ាៃ្សេដ្
​ផ្ុ ក ំ ​ក
ឋ ច្
ិ ​សច ៅកុ ្នដ្មន្
ន ំ ួ ន្តូច្ រន្រស្ត
ុ េសមួយច្ន្ ើក
ឲ្យាន្គាៃត​រវា្ អក
ន ាន្​ន្ិ្អក
ន ប្ក។
 ឧទហរណ៏ កុ ្ក ន ំ ុ ្ទ្េវតសរឆ៏ ន ំ ១៨៩០ សៅកុ ្េហរដ្
ន អា
ឋ សមរកិ
ហា្ ក​ទ្ ់ ន្
ំ ិ ញ Marshall Field រករន្ប្រក់ច្ណ
ំ ូ ំ ួ ន្៦០០ដ្ុលាៃរ
ច្ន្
កុ ្ម
ន ួ យ​សា្ កុ ្ ន ណៈដដ្ ​រុគគ ិកដផ្កន ក់ររេ់គ្មត់ទ្ទ្ួ រន្
ប្រក់សរៀវតសពី​៣សៅ៥ដ្ុលាៃរដតរុ សណាណោះ។
 កខ ណឌ​ការងារ េប្ារ់កមក
ា រភាគសប្ច្ន្
ើ សៅកុ ្​
ន រណា
ា ​ប្រសទ្េ
ឧេាហកមសា លាកខា្​ ិច្ាន្ កណ ខ ៈអាប្កក់ ដដ្ ថាពួកសគ​ប្តូវ​សធើវ
ការកុ ្ម ៃ រ់ពីរសា្កុ ្ម
ន ួ យនលដ្ ន ួ យេរាហ៏​ប្រព
ំ ី រនលសៃ ោះ មន្ដមន្ជា
ិ
សរឿ្​ដដ្ ច្ដំ កស ើយ។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 36

 កុ ្រណា
ន ំ
ា ប្រសទ្េទ្ស ោះ​មន្ាន្​
ិ ច្ារ់េីអ ំ ី ព កម​ក
ា ព ា ុ ារស ោះសទ្
សក្ ា ៗដដ្ ាន្អាយុប្ររំ ឆ
ី ន ច្ំ ុ ោះរន្សធការសៅ​
ើវ កុ ្​
ន សរា្ច្ប្ក​ដរធយូ្លា
ន្ិ្សរា្ច្ប្កកាត់សដ្រជាសប្ច្ន្
ើ សៅកុ ្េហរដ្
ន អា
ឋ សមរកន្
ិ ិ ្ប្រសទ្េ​
អ្់សគេ ៃ ​សដ្ឋយទ្ទ្ួ រន្ប្រក់កនប្មទរ។
រដ្ឋឋភរ
ិ ់ ុ ោះនន្រររសេរន្
ន្ិ្ការធាៃកច្ ី ិ យម
 ជាសរឿយៗ រដ្ឋឋភរ
ិ ដត្ដតេដំ ដ្្ន្ូវ តួ ំ ួ ន្ សៅកុ ្េ្
ទ្ីមួយ​ច្ន្ ន មគ
ភាគ​ខា្ ិច្​ សទោះជាកុ ្ក ន ំ ុ ្េម័យកា ដដ្ រររមូ ធន្ន្ិយម​
រកច្សប្ម
ី ន្ដ្
ើ ់ ​កព
ំ ូ ក៏​សដ្ឋយ។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 37

 សៅ​កុ ្ប្រវត
ន នន្ការអភ
ិត វឌ្ឍន្
ិ ៏ររេ់េហរដ្អា
ឋ សមរក
ិ សគ្ម ​ន្សោរយ​រ
ដ្ឋឋភិរ គជា
ឺ ការ​រញ្ូ ច គ្មននន្ការវាេដ់ វ្ដដ្ រន្​ផ្ា ់ ឲ្យន្ូវ​
ឱកាេសេើ ៗគ្ម
ា ន េប្ារ់មន្ុេសទ្អេ
ំ ់​ដ្ូច្ជា ការអរ់ររណ
ំ ុ ា ោះរណា
ា ​
ដផ្ក
ន ​សាធារណៈ ន្ិ្ការអន្ុសប្គ្មោះោ្ប្រសេើរ េប្ារ់​រុគគ ំ
​ទ្​
ឡាយណា ដដ្ ​រន្​ដ្្ ំ ី រសរៀររួយដ្
ឹ អព ់ ពួកសគ ួ ន្ឯ្
ៃ ដ្ូច្ជា អកន
សា្​េ្់​ផ្ូ វរលសភ
ៃ ្ន្
ើៃ ិ ្​អក
ន រក
ី ​ប្រឡាយ​ជាសដ្មើ ។ ពន្សធ ើការ ច្ ំ ូ ឬ
ធ យប្តូវរន្អន្ុម័ត​
ពន្គ សដ្ម ី រពារប្ករមហុ ន្អារវី កមរា រេ់េហរដ្ឋ
ើ ប​កា
អាសមរក ំ ី េណា
ិ ពីការប្រកួតប្រដរ្អព ំ ក់​ប្ករម​ហុ ន្​ររសទ្េ។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 38

 សៅកុ ្ប្រសទ្េររា
ន ្ំ ដដ្ ជាទ្ីកដន្្ ៃ ដដ្ រដ្ឋ ូ កនដ្​ច្ូ ​កុ ្ស
ន ឿន្​សេដ្ឋ
កិច្សច ោះ ភាគសប្ច្ើន្នន្ប្រព័ន្ផ្
ធ ូ វដដ្កប្តូ
ៃ វរន្ប្គរ់ប្គ្សដ្ឋយរដ្ឋ កុ ្​
ន ទ្
េសវតសរ ៍ ១៨៥០ សហើយរដ្ក ឋ ៏កាន្់ការ់េិទ្ិ ផ្ល
ធ ា ច្់មុ កុ ្ការ
ន ក់ផ្ ិ តផ្ ​
ំ ួ ន្ដ្ូច្ជា ប្សា ររ ី ន្ិ្ដតជាសដ្ើម។ រដ្កា
មួយ​ច្ន្ ឋ ន្់ការ់ភាពជាកមេ
ា ិ ទ្ិនធ ន្
េហប្គ្មេ​ជាក់លាក់មួយច្ន្
ំ ួ ន្ ក៏សកតាន្
ើ ផ្្ដដ្រសៅកុ ្រដ្
ន ប្ពរ
ឋ េសេៀ។
 ឱន្ភាពសៅកុ ្ទ្េសវតស១៩៣០
ន គជាកតា
ឺ ត ររំ ុញសដ្ើមបរស្
ី ក តួ ទ្ីររេ់​រ
ើន្
ដ្ឋឋភិរ ។ តាមរទ្ពិសសាធន្៏កុ ្ក ន ំ ុ ្ប្គ្មឱន្ភាព អ្ភា គ ពនន្កាៃ្ំ
ព ករ កេិករ អ្ភា
គ ពអារវី កមសា ផ្ស្ៗ ន្ិ្ប្ករមអក
ន សប្រប្រេ
ើ ់ រន្ងាក
សៅរក​រដ្ឋឋ​ភរ
ិ ​េប្ារ់េសគងាគោះ សដ្ើមបរស្
ី ក ប្រក់ច្ណ
ើន្ ំ ូ ររេ់ពួកសគ
ន្ិ្ធា ​េុវតភាព​
ិថ ដផ្ក ឋ ិច្។
ន ​សេដ្ក ច

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 39

ច្ារ់ Antitrust Laws រន្ដច្្អព
ំ ី ច្ណ
ំ ុ ច្េខា
ំ ន្់ពីរោ្គឺ
 ទ្ីមួយ គច្ារ
ឺ ់ common Law ររេ់អ្់សគេ ៃ ដដ្ ពាក់ព័ន្ន្
ធ ឹ្
ការកណ ំ តរ់ រេ់តុលាការ។ ជាទ្ូសៅ​​ ការកណ
ំ ត់សន្ោះប្គរ់ប្គ្សៅស ើ
ការរួញដ្ូរឬពាណិរក
ជ មា ន្ិ្មន្ដមន្​
ិ េប្ារ់ប្រសោរន្៏​ សាធារណៈ
ស ោះសទ្។
 ំ ី ការសរឿស ើ ​ប្រេិទ្ិ ​ភា
ទ្ីពីរ ការពន្យ ់ អព ធ ព​​នន្ការប្រកួតប្រដរ្ ដដ្ វា​
អាប្េ័យស ើ ប្ទ្ឹេី សេដ្
ត ក
ឋ ិ ច្ឬ
ច ការប្រកួត​ប្រដរ្​ឥត​សខាចោះ ថាជាការ អ
ប្រសេើរេប្ារ់ េកម​ភា ា ពទ្ីផ្ារ សប្ពាោះការប្រកួតប្រដរ្​សធឲ្យ​ ើវ ប្ករម
ហុ ន្ាន្េមតភា
ថ ពផ្ ំ ិ ញន្ិ្សេវាកមរ
ិតទ្ន្ ា ន្សប្ច្ន្
ើ នលសៃ ដ្ម
ើ ទរ​
ន្ឹ្​ទ្ទ្ួ រ ់ សំ ណញ។
​ ន្​ប្រកច្

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 40

ន្ិយ័តកមេ
ា ្ម
គ
 ច្ារ់រន្សដ្រើ តួ ទ្ីជាអក ំ
ន កណ ត់ការប្រកួតប្រដរ្ សដ្ឋយសារយន្កា ត រ​ទ្ី
ផ្ារ​​គ្មាន្ប្រេិទ្ភា
ធ ព កុ ្ការ
ន ុ រររំ ត់រញ្ហ ា ជាក់ដេ្
ត កុ ្េ្
ន ម
គ ។
 មន្ុេសជា​សប្ច្ន្ន្
ើ ឹ ្ាន្ការរករាយ
ី ប្រេិន្សរើពូកសគ កទ្់ ន្
ំ ិ ញន្ិ្សេវា
កមរ ា ន្សប្ច្ើន្ ផ្ុ យមកវ
ទ ញផ្
ិ រោះពា ់ នន្ផ្ ិ តផ្ ពួកសគដ្ូច្ជា ថានរក
ំ ់
ឬការពុ ររសា ិ ថ ន្​សផ្ស្ៗ ដដ្ សកើតមកពីការផ្ ិ តពី​សរា្ច្ប្កគីមី គ្មាន្
រុគគ ណាមួយ​េ័ប្ា គ​ច្ិតក ត ុ ្ការច្
ន ំ
ណា យសដ្ម
ើ បដលទ
ី សំ ើ យ ស ើកដ ្ដត
ាន្ការប្តួតពិន្ិតយ​ន្ិ្ផ្លក​ពិន្័យររេ់រដ្ឋឋភរ
ិ សៅស
ើ ការផ្ ិ តធាតុ
សច្ញណា​ ដដ្ ​រ្រក ផ្ រោះពា ់ ​ដ្ ់ ​េុ ភាពររេ់អក ន សប្រប្រេ
ើ ់ ន្ិ្រ
រសា
ិ ថ ន្។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 41

េន្ិ េ
ត ុ េ្ម
គ (Social Security)
 វាឆុ ោះរញ្ហ
ៃ ំ ព
ច ្អ ំ ី ការសរឿជាក់ស ើការទ្ទ្ួ ុេប្តូវររេ់រុគគ ានកៗ ់ កុ ្​
ន
ការ​រស្ើតក ​កមវា ធិ ធា
ី រាររ់ ្េ្ម
គ សដ្ើមបការពារព
ី ួ កគ្មត់ពីប្ពឹតការណ
ិត ៍​
ំ ួ ន្ ដ្ូច្ជា ន្ិកមភា
នច្ដ្ន្យ​មួយច្ន្ ំ ឺ ន្ិ្ររាភាពជាសដ្ម
ា ព រ្ ើ ។
 ឧទហរណ៍ សៅប្រសទ្េ​អាសមរក
ិ ាន្ការធា រារ់រ្ ន្ិកមភា
ា ព ដដ្
ំ
កណ ត់ស ើ្សដ្ឋយច្ារ់ Social Security Act កុ ្ឆន ំ
ន ១៩៣៥។​ មូ
សហតុ​នន្ការរស្ត ើក ច្ារ់សន្ោះស ើ្ សដ្ឋយសារ​ការធាៃកច្
់ ុ ោះនន្សេដ្ក
ឋ ច្
ិ អាច
សមរកក
ិ ុ ្ឆ
ន ន ំ ១៩២៩។

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 42

ច្រ់

Prepared by Prof. Khem Sarith 1/11/2019 43