បច្ចេកសព្ទភាសាវិទ្យា

ដែល
គណៈកម្មាធិការជាតិភាសាដមារ / គ.ជ.ភ.ម.
(បចេប្បន្ន
ុ ក្កុមក្ប្ឹកាជាតិភាសាដមារ / ក.ជ.ភ.ម.)
បាន្អន្ុមត
័
3
១- កមយ បញ្ដត្នថិ នេះលត្ូវបាននេសម្គគល់នោយពាករនផេងៗ
អ. complement គ្នប តាមអបកនវយាករណ៍ េឺ :
បារ. complément - កមយរង1
(m.) - កមយបទ2
- បទកមយ3
- កមយ4

េណៈកមយការភាសាវ ិទានិងអកេរសល
ិ ផ ៍បាន
សនលមចនលជើសនរសយកពាករ
ើ កមយ នង
ិ កំណត្់ន័យ
ដូចត្នៅ :
កមយជាពាកររណបសលម្គប់បង្គងគប់នសចកថើឱរពាករ
ដដលខ្វួនជារណប។ កមយអាចជាកមយរបស់កិរយា-
ិ
សពធ ឬ កមយរបស់ាមមសពធ(សូ មនមើល ការបំដបក
ាមមសពធ )។ តាមធមយតា ចំនពាេះកិរយាសពធ
ិ កមយជា

1
- ពូវ អុម , នវយាករណ៍ដខ្យរ បណ្ណតគ្នរ េើម នសង ភបំនពញ ឆ្ប១
ំ ៩៥៥ ទំព័រ៣២។

- នកង វ៉ា ន់សាក់ , មូលភាពននការបនងកើត្ពាករថ្យើ , មហាវ ិទាល័យអកេសាង្គសថនិងមនុសេសាង្គសថ ភបំនពញ

2

ឆ្ប១
ំ ៩៦៤ ទំព័រ៣៨១។

- អុយ ជួន , នវយាករណ៍ពិនសស នោងពុមភ េឹម េើ បណ្ណតគ្នរនលខ្៤៤ វ ិថ្ើនត្នជាដំឌិន ភបំនពញ ឆ្ប១

ំ ៩៥៨
3

ទំព័រ ២៤៣ និង ថ្ូ ធន, នវយាករណ៍អកខោវ ិរុទន បណ្ណតគ្នរ ឃុន នថ្សាង លកនចេះ ឆ្ប១
ំ ៩៧១ ទំព័រ ១១៧។

- លកសួងអប់រ ំ , នវយាករណ៍ ថ្នបក់ទើ៥ នោងពុមភរណសិរេ ភបំនពញ ឆ្ប១

ំ ៩៨៣ ទំព័រ ១១៨។
4

-1-
 ពាករឬកននោមពាករចំបាច់សលម្គប់ពាករជំពូកននេះ
ដដលនលបើជាលបណ្ណប់លបធាន5/បលម្គប់លបធាន នដើមផើ
នធឝើឱរលផេះម្គននវយាករណភាព (ម្គនលកខណៈ
លសបនឹងកផននវយាករណ
ួ ៍ ), ឧទាហរណ៍ :
- នគ្នសុើនមយ,
- ខ្ញុំបានឱរនសៀវនៅមួយកាល នៅកូនលបុសខ្ញុំ,
- នរឿង “កុលាបនប៉ាលិន” លត្ូវបាននិពនននោយ
នលាក ញ៉ាុ ក ដថ្ម ។
នេដចកកមយរបស់កិរយាសពធ
ិ ជា កមយបទផ្ទធល់ ឬ
មិនផ្ទធល់ (complément d’objet direct ou
indirect), កមយនទសកាល(complément cir-
constanciel), កមយភាបក់ងារ (complément
d’agent)។
២-កមយនទសកាល កមយនលបើសលម្គប់សម្គគល់ នពលនវលា, ទើកដនវង,
អ. circumstantial មនធាបាយ, ... ឧទាហរណ៍ :
complement - មេល
ិ មិញ ខ្ញុំបានទិញលត្ើរស់
៉ា មយ
ួ េើឡូ
បារ. complément (មេិលមិញ ជាកមយនទសកាលសម្គគល់នពល
circonstanciel នវលា)។
ើ រ នៅលកសួងអប់រ ំ (នៅលកសួងអប់រ ំ
- គ្នត្់នធឝកា
ជាកមយនទសកាលសម្គគល់ទើកដនវង)។

- ពាករ លបណ្ណប់ មកពើពាករ លបាប់ (លបាប់ > លបណ្ណប់ ) លត្ូវបានបនងកត្ ើ តាមេំរូ លទាប់ > លទាមប់ ។
ើ នឡង
5

លបណ្ណប់លបធាន េជា
ឺ នលេឿងដដលលបាប់លបធាន។ ចំដណកបលម្គប់លបធាន វ ិញេជា ឺ លទន-
ឺ ការលបាប់លបធានឬេជា
ផលននការលបាប់លបធាន។

-2-
 - ខ្ញុំបាននធឝើដំនណើរ តាមរថ្នភវង
ើ (តាមរថ្នភវើង
ជាកមយនទសកាលសម្គគល់មនធាបាយ)។
៣- កមយបទ កមយនលបជា
ើ មួយករិ យាសកមយ
ិ នដម
ើ ផឱ
ើ រលផេះម្គន
អ. object នវយាករណភាព។ នេដចកកមយបទ ជាពើរលកុម :
(complement)
- កមយបទផ្ទធល់
បារ. complément
- កមយបទមិនផ្ទធល់
d’objet
ឧទាហរណ៍ :
- នគ្នសុើនមយ (នមយ ជាកមយបទផ្ទធល់)
- ខ្ញុំបានឱរនសៀវនៅមួយនៅកូនលបុសខ្ញុំ (នៅកូន
លបុសខ្ញុំ ជាកមយបទមិនផ្ទធល់)។
៤- កមយភាបក់ងារ កមយនលបស
ើ លម្គប់សម្គគល់អបកនធឝអ
ើ ំនពើ នៅកបុងលផេះ
អ. agent កមយវចកៈ, ឧទាហរណ៍ :
បារ. complément នរឿង“សូផ្ទត្” លត្ូវបាននិពនននោយនលាក រម
ើ េើន
d’agent (នោយនលាក រម
ើ េើន ជាកមយភាបក់ងារ)។
៥- កាឡារូប រូបតា6ដដលម្គនរូប7នផេងគ្នប(នលចើនដត្លសនដៀង
អ. allomorph គ្នប)បណ្ណ
ឋ លមកពើបរបទ ិ ប៉ាុដនថរូបនផេងៗនាមេះ នៅ
បារ. allomorphe
ដត្សម្គគល់បញ្ដត្ថិដត្មួយដដដល ដូចជាកាឡារូប
(m.)
សម្គគល់ពហុវចនៈននាមមសពធអង់នេវសឬកាឡារូប
សម្គគល់ន័យបដិនសធន៍(négation)ននេុណាមម

- សូមនមើលនិយមន័យពាករ រូបតា ដដលនៅតាមលំោប់អកខរលកមកបុងសទាធនុលកមននេះ។

6

- “រូប” ជាសូរ (ពើនលពាេះភាសាជាសូរ)។ ចំនពាេះអកេរ “s” ោក់នៅខាងចុងាមមសពធបាោ ំងជានលចន

7
ើ នាមេះ វលគ្នន់
ដត្ជាវត្ទុសិបផនម
ិ យិត្(objet artificiel)សលម្គប់ដភបក នលពាេះភាសាជាសូរៈ នបើនេសរនសរពាករ “tables”
ជានដើម វម្គនសូរ [tabl] ដូចឯកវចនៈ នហយ ើ ទាល់ដត្នេោក់ déterminants (les/des/mes/ces,…)
ឱរនៅជា[letabl], [detabl], [metabl], [setabl],… នៅខាងនឆឝង នទប
ើ នេសាឋប់ដឹងថ្ន វជាពហុវចនៈ។
-3-
បាោ ំង ជានដើម, ឧទាហរណ៍ :
 ពហុវចនៈននាមមសពធអង់នេវសដដលម្គន
កាឡារូបដល់នៅបើ :
- [-s ] កបុងពាករ [buks] (books < book),
[tɔps] (tops < top),...
- [-z ] កបុងពាករ [dɔgz] (dogs < dog),
[snɔbz] (snobs < snob),...
- [-iz ] កបុងពាករ [bɔksiz] (boxes < box),
[kisiz] (kisses < kiss),
[bziz] (buzzes < buzz), ...។

ា ក់ : ដូ ចគ្នននឹងករណីសទ្ទតានិងកាឡាសូ រដដរ ដដល

បញ្ជ

គេចាត់ទ្ុកកាឡាសូ រនីមួ យៗជាចំដណកមួ យនន

សទ្ទតាមួ យ(គេដាក់សទ្ទតាគៅចគ្លោះប្ទត់គរទ្ត

ពីរ និង កាឡាសូ រគៅចគ្លោះឃ្ននបពីរ) គេក៏ដាក់

កាឡារូបគៅចគ្លោះឃ្ននប និង រូបតាគៅចគ្លោះ

ប្ទត់គរទ្តដូ គចានោះដដរៈ ដូ គចនោះ រូបតា /-s / មាន

កាឡារូប [-s ], [-z ], [-iz ] ។

កំណត់សមាាល់

- [-s ] ពីគររោះរូបតាបនតភ្ជាប់នឹងពយញ្ា នៈអគឃ្នសៈ ;

- [-z ] ពីគររោះរូបតាបនតភ្ជាប់នឹងពយញ្ា នៈគឃ្នសៈ ;

- [-iz ] ពីគររោះពយញ្ា នៈខាងចុ ងននរកយរក់ព័នធ ជា

ពយញ្ា នៈ [ x ], [s ] & [ z ] គ ើ យកាឡារូប [-s ] ឬ

[-z ] មិនអាចបនលឺសូ ររបស់ខ្ួ នឱ្យដាច់
ល គចញពី

ពយញ្ា នៈទ ំងបីខាងគលើគនោះគទ្។

-4-
  ន័យបដិនសធន៍របស់េុណាមមបាោ ំងដដលម្គន
រូបនផេងគ្នប(កាឡារូប) បណ្ណ
ឋ លមកពើបរបទ
ិ ប៉ាុដនថ
រូបនផេងៗនាមេះនៅដត្សម្គគល់បញ្ដត្ថិដត្មួយដដដល
(េឺន័យបដិនសធន៍), ឧទាហរណ៍ៈ
- [ɛ-] កបុងពាករ [ɛkɔrɛk] (incorrect), [ ɛprɔpr ]
(impopre);
- [il-] កបុងពាករ[ilizibl] (illisible), [ilegal ] (illégal);
- [ir-] កបុងពាករ [iregylje] (irrégulier), [irevɛrsibl]
(irréversible) ។

ា ក់ : ដូ ចករណីកាឡារូបននព
បញ្ជ ុ វចនៈរបស់្មសពទ

អង់គេលសដដរ គេដាក់កាឡារូប្្សមាាល់ ន័យ

បដិគសធន៍គៅចគ្លោះឃ្ននប និង រូបតាគៅចគ្លោះ

ប្ទត់គរទ្តៈ ដូ គចនោះ រូបតា / ɛ-/ មានកាឡារូបបីៈ

[ɛ-], [il-], [ir-] 8 ។

កំណត់សមាាល់

-គេគរបើ [ ɛ-] សរមាប់ពយញ្ា នៈគសទើរដតទ ំងអស់ននអកខរ-

រកមបារ ំង;

-គេគរបើ [il-]សរមាប់ពយញ្ា នៈ “ l ” ;

-គេគរបើ [ir-]សរមាប់ពយញ្ា នៈ “ r ” ។

កបុងចំនណ្ណមកាឡារូបទាំងបើ នេនលជើសនរសយកកាឡារូ ប [ -] សលម្គប់តាងរូបតា ពើនលពាេះកាឡារូប [ -] ននេះ

8
ើ
ម្គន នលចើននលើសលប់ ប៉ាុដនថកុ ងករណ
ប ើ ដដលគ្នយនកាឡារូបណ្ណម្គនចំនន
ួ នលចើនជាងនេ នយង
ើ អាចនលជើសនរសយក
ើ
ើ ងរូបតា។ កបុងករណើកាឡារូបសម្គគល់ពហុវចនៈននាមមសពធអង់នេវស
កាឡារូបណ្ណមួយក៏បានដដរនដើមផតា
នយង
ើ បាននលជើសនរសយកកាឡារូ
ើ ប [-s] សលម្គប់តាងរូបតា ពិត្ដមនដត្កាឡារូប [-s] និងកាឡារូប [-z]
ម្គនចំនួនលបហាក់លបដហលគ្នប ពនើ លពាេះ [-s] ជាកាឡារូបផងនង
ិ ជាពរញ្ជ នៈនលបក
ើ ុងអកខ
ប ោវ ិរុទនសលម្គប់សម្គគល់
ពហុវចនៈននាមមសពធផង។
-5-
 ៦- កាឡាសូរ សូរពើរដបវកគ្នបរបស់សទធតាដត្មួយដដលអាចជា
អ. allophone បដកា
ិ ឡាសូរ េឺកាឡាសូរដដលដចកទើតាង ំ គ្នបកបុង
បារ. allophone
ពាករ (allophones en distribution complé-
(m.)
mentaire) ឬ អាចជាកាឡាសូ រជំនស ួ គ្នបបាន/
កាឡាសូរនសរ(allophones
ើ en variation libre/
variante libre), ឧទាហរណ៍ :
 កបុងភាសាបាោ ំង ត្ំបន់ខាងត្ផូង
[о] & [ɔ]ជាកាឡាសូ រដចកទតា ើ ង
ំ គ្នប :
- [о] សលម្គប់ពាងគនបើក ៖ la chaux [ʃо]
- [ɔ] សលម្គប់ពាងគបិទ ៖ la chose [ʃɔz] ;
 កបុងភាសាបាោ ំងសថង់ោ លសៈ[α]ខ្វើ នង
ិ លសៈ[α:]
ដវង ជាកាឡាសូរនសរ ើ ពនើ លពាេះនទាេះនេអានពាករ
«pâte» ជាពាករខ្វើ[pαt]កឋឬ
ើ ជាពាករដវង[pα:t]កឋើ
អំណ្ណនទាំងពើរនៅដត្សម្គគល់វត្ទុដដដល9ផធុយពើ
កបុងភាសាអង់នេវសដដលលសៈខ្វើនិងលសៈដវងជា
សទធតាពើរនផេងគ្នប : ឧ. [ʃi:p](< sheep) េឺជាសត្ឝ
នចៀម  [ʃip]( < ship) េឺជាកបា៉ាល់។

ា ក់ : កនុងភ្ជសាបារ ំង [α] (ខ្លី)និង[α :] (ដវង)ជាកាឡាសូ រ

បញ្ជ

គសរ/ប្
ី ល ស់បូ រគសរ
ដ ី ុ ងភ្ជសាអង់គេលសវញ
ី រឯកន ិ
[i] (ខ្លី)និង [i:] (ដវង)ជាសទ្ទតាពីរគផេងគ្នន។

៧- ការបំដបក ដំនណើរបំដបកកិរយាសពធ
ិ នោយនលបើភាេខាងចុង
កិរយាសពធ
ិ ដបវកៗគ្នបនៅតាមបទម្គលា(mode) តាមកាល

- សពឝនថ្ង បាោ ំងម្គនទំនាមរអានពាករ “pâte”ដូចពាករ“patte” េ[ឺ pat]។

9

-6-
អ. conjugation (temps) និងតាមបុរសៈ(personne),ឧទាហរណ
ិ ៍ :
បារ. conjugaison កិរយាសពធ
ិ បាោ ំង marcher កបុង mode indicatif,
(f.) temps présent លត្ូវនេបំដបក ដូចត្នៅ :

បុរស ឯកវចនៈ ពហុវចនៈ

បុរសទ១
ើ je marche nous marchos
បុរសទើ២ tu mrches vous marhez
បុរសទើ៣ il/elle marche ils/elles marchent

៨- ការបំដបកាមម ដំនណើរបំដបកាមមនោយនលបភា
ើ េខាងចុ ងនផេងៗគ្នប
អ. declension
នៅតាមមុខ្ងាររបស់វ។
បារ. déclinaison (f.)

នៅក្នងនវយាក្រណ
ុ ៍ បាលី វិ ភត្តរិ បស់នាម មាន៨គឺ :

វ ិភត្ថិ ឯកវចនៈ ពហុវចនៈ

បឋម្គវ ិភត្ថិ បុរនសា
ិ បុរសា
ិ
ទុត្យា
ិ វ ិភត្ថិ បុរសំ
ិ បុរនស
ិ
ត្ត្យា
ិ វ ិភត្ថិ បុរនសន
ិ បុរនសហ
ិ ,ិ បុរនសភ
ិ ិ
ចត្ុត្វទើ ិភត្ថិ បុរសសេ,
ិ បុរសាយ,
ិ បុរសត្ទ
ិ ំ បុរសានំ
ិ
បញ្ច មវើ ិភត្ថិ បុរសសា
ិ យ , បុរសម្គ
ិ ា , បុរសា
ិ បុរនសហ
ិ ,ិ បុរនសភ
ិ ិ
ឆដឌវើ ិភត្ថិ បុរសសេ
ិ បុរសានំ
ិ
សត្ថមវើ ិភត្ថិ បុរសសយ
ិ ,ឹ បុរសមា
ិ ,ិ បុរនស
ិ បុរនសសុ
ិ
អាលបនៈ បុរស
ិ បុរសា
ិ

-7-
១.បឋម្គវ ិភត្ថិ(លត្ូវនង
ឹ វ ិភត្ថិឡាតាំង nominatif) សលម្គប់មុខ្ងារជា
លបធាន, ឧទាហរណ៍ៈ
១.ក. ឯកវចនៈ បុរនសា
ិ នេហំ េចឆត្ិ = បុរសម្គបក់នៅ(កាន់)ផធេះ។
១.ខ្. ពហុវចនៈ បុរសា
ិ នេហំ េចឆនថិ = បុរសទាំងឡាយនៅ(កាន់)ផធេះ។

២-ទុត្យា
ិ វ ិភត្ថ(
ិ លត្ូវនឹងវ ិភត្ថិឡាតាំង accusatif) សលម្គប់មុខ្ងារជា
កមយបទផ្ទធល់(complément d’objet direct), ឧទាហរណ៍ៈ
២.ក. ឯកវចនៈ អហំ បុរសំ
ិ បសោមិ = ខ្ញុំនឃញ
ើ (នូវ)បុរសម្គបក់។
២.ខ្. ពហុវចនៈ អហំ បុរនស
ិ បសោមិ = ខ្ញុំនឃញ
ើ (នូវ)បុរស
ទាំងឡាយ។

៣.ត្ត្យា
ិ វ ិភត្ថ(
ិ ablatif d’agent et ablatif d’instrument) សលម្គប់
មុខ្ងារជាកមយភាបក់ងារ, កមយមនធាបាយ, ... ឧទាហរណ៍ៈ
៣.ក. ឯកវចនៈ អហំ បុរនសន
ិ នេហំ េចឆមិ = ខ្ញុំនៅ(កាន់)ផធេះជាមួយ
នឹងបុរសម្គបក់។
៣.ខ្. ពហុវចនៈ អហំ បុ រនសហ
ិ ិ នេហំ េចឆមិ = ខ្ញុំនៅ(កាន់)ផធេះ
ជាមួយនឹងបុរសទាំងឡាយ។

៤.ចត្ុត្ទើវ ិភត្ថ(
ិ លត្ូវនឹងវ ិភត្ថិឡាតាំង datif) សលម្គប់មុខ្ងារជាកមយសមផទាន
លបាប់នសចកថើទទួល (complément d’attribution), ឧទាហរណ៍ៈ
៤.ក. ឯកវចនៈ អហំ បុរសសេ
ិ ឱទនំ នទមិ = ខ្ញុំជូន(នូវ)បាយដល់
បុរសម្គបក់។
៤.ខ្. ពហុវចនៈ អហំ បុរសានំ
ិ ឱទនំ នទមិ = ខ្ញុំជូន(នូវ)បាយដល់
បុរសទាំងឡាយ។

-8-
៥.បញ្ច មវើ ិភត្ថិ សលម្គប់មុខ្ងារជាកមយអបាទាន លបាប់នសចកថឃ្ល
ើ វ ត្ចក
(ablatif de séparation), ឧទាហរណ៍ៈ
៥.ក. ឯកវចនៈ អហំ បុរសសា
ិ យ ឱទនំ េណ្ណ
ា មិ = ខ្ញុំយក(នូវ)បាយ
ពើបុរសម្គបក់។
៥.ខ្. ពហុវចនៈ អហំ បុរនសហ
ិ ិ ឱទនំ េណ្ណ
ា មិ = ខ្ញុំយក(នូវ)បាយ
ពើបុរសទាំងឡាយ។

៦.ឆដឌើវ ិភត្ថិ (លត្ូវនង

ឹ វ ិភត្ថិឡាតាំង génitif) សលម្គប់មុខ្ងារជាកមយ
របស់ាមម, ឧទាហរណ៍ៈ
៦.ក. ឯកវចនៈ អហំ បុរសសេ
ិ ហត្ទំ បសោមិ = ខ្ញុំនឃញ
ើ (នូវ)នដ
របស់បុរសម្គបក់។
៦.ខ្. ពហុវចនៈ អហំ បុរសានំ
ិ ហត្ទំ បសោមិ = ខ្ញុំនឃញ
ើ (នូវ)នដ
របស់បុរសទាំងឡាយ។

៧.សត្ថមវើ ិភត្ថ(
ិ locatif) សលម្គប់មុខ្ងារជាកមយនទសកាលសម្គគល់
ទើកដនវង, ឧទាហរណ៍ៈ
៧.ក. ឯកវចនៈ ផលំ បុរសសយ
ិ ឹ បត្ត្ិ = ដផវនឈធា
ើ វ ក់នលប
ើ ុរសម្គបក់។
៧.ខ្. ពហុវចនៈ ផលានិ បុរនសសុ
ិ បត្នថិ = ដផវនឈទា
ើ ងំ ឡាយធាវក់
នលប
ើ ុរសទាំងឡាយ។

៨.អាលបនៈ (លត្ូវនង
ឹ វ ិភត្ថិឡាតាំង vocatif) សម្គគល់ការនៅរក
(appellation), ឧទាហរណ៍ៈ
៨.ក. ឯកវចនៈ បុរស
ិ កុហំ េចឆសិ = ម្គបលបុរស! អបកអនញ្ជ ើញ
នៅណ្ណ?
-9-
 ៨.ខ្. ពហុវចនៈ បុរសា
ិ កុហំ េចឆថ្ = ម្គបលបុរសទាំងឡាយ! អបក
ទាំងឡាយអនញ្ជ ើ ញនៅណ្ណ?

នៅក្នងនវយាក្រណ
ុ ៍ ឡាតាំង វិ ភត្តរិ បស់នាមមាន៦ គឺ :

វ ិភត្ថ/ិ cas ឯកវចនៈ ពហុវចនៈ

. Nominatif rosă rosae
. Vocatif rosă rosae
. Accusatif rosăm rosās

. Génitif rosae rosārŭm

. Datif rosae rosīs

. Ablatif 10 rosā rosīs

ឧទាហរណ៍ននការន្រើ្ាស់នាមសព្ទនៅតមcasរបស់វា :

(១)- Nominatif : សលម្គប់មុខ្ងារលបធាន (sujet), ឧទាហរណ៍ :

- In hortis crescet rosă.
- La rose pousse dans le jardin.
- ផ្ទកកូលាបដុេះកបុងសួន។
(២)- Vocatif : សលម្គប់នៅរក(Apostrophe, interpellation), ឧទាហរណ៍ :
- Rosă quam pulchra es.
- Rose, que tu es belle.
- ផ្ទកកូលាបនអយ
ើ , ឯងសាាត្ដមន!
(៣)- Accusatif : សលម្គប់មុខ្ងារជាកមយបទផ្ទធល់ (Complément

- វ ិភត្ថិឡាតាំង ablatif ម្គនមុខ្ងារជាកមយនទសកាលនលចើនយា៉ាង។

10

-10-
 d’objet direct), ឧទាហរណ៍ :
- Rosăm admiramini.
- Admirez la rose.
- សូមេយេន់ផ្ទកកូលាប!
(៤)- Génitif : សលម្គប់មុខ្ងារជាកមយរបស់ាមមសពធ (complément du
nom), ឧទាហរណ៍ :
- Rosae pulchritudo.
- La beauté de la rose.
- នសាភ័ណភាព(នន)ផ្ទកកូលាប។
(៥)- Datif : សលម្គប់មុខ្ងារជាកមយសមផទាន លបាប់នសចកឋើទទួល
(Complément d’attribution), ឧទាហរណ៍ :
- Rosae laudem tribuite.
- Donnons des louanges à la rose.
- សូមដថ្វងការសរនសរើ ដល់ផ្ទកកូលាប។
(៦)- Ablatif : សលម្គប់មុខ្ងារជាកមយនទសកាលលបាប់មនធាបាយ, ដបប,
លបភព,...(Complément circonstanciel de moyen, de manière,
d’origine,...), ឧទាហរណ៍ :
- Rosā florum fasciculus delectat.
- Ce bouquet séduit par sa rose.
- បាច់ផ្ទកននេះទាក់ចត្
ិ ថនោយសារផ្ទកកូលាប។

ា ក់ :
បញ្ជ

(១)- កនុងភ្ជសាឡាតា ំង មុ ខ្ងារនីមួ យៗដដលសមាាល់ គដាយវភតត

ិ ិគៅថា cas,
ឧ. cas nominatif, cas vocatif, ...

-11-
 (២)- ការបំដបក្ម(déclinaison nominale)មានគរចើនដបបគៅតាមរកុមវ បុ ដនត

គយងបងា
ើ ា ញដតការបំដបក្មមួ យដបប គដើមបឱ្យដ
ី ឹងថា ភ្ជសាឡាតា ំង
(ដូ ចភ្ជសាបាលី) មានការបំដបក្មគៅតាមមុ ខ្ងាររបស់វ។

(៣)- ការបំដបករកយ (Déclinaison) ក៏ទក់ទ្ងនឹងសពវ្ម, េុ ណ្ម, ...

ផងដដរ។

៩- កិរយាសពធ
ិ ពាករដដលម្គនមុខ្ងារសំខាន់ជាលបណ្ណប់លបធាន/
អ. verb បលម្គប់លបធាន នហយ
ើ ដដលនេអាចោក់ឱរនៅជា
បារ. verbe (m.) ទលមង់បដិនសធបាន,ឧទាហរណ៍ : ពាករ នដើរ,
ហូប, អាន, នៅ, ដឹក, នៅ,... ជាកិរយាសពធ
ិ ។

១០- កិរយា
ិ ពាករនលបើសលម្គប់សដមថងលកខណៈឱរកិរយាសពធ
ិ
វ ិនសសន៍ / េុណាមម ឬ កិរយាវ
ិ ិនសសន៍គ្នបឯង, ឧទាហរណ៍ :
េុណករិ យា
ិ - ទឹកដភបកាមងហូរសលសាក់។
អ. adverb
- ទើននេះងងឹត្ណ្ណស់។
បារ. adverbe (m.)
- ឯងកុំនដើរនលឿននពក!
១១- ដខ្េសំនឡង បនធេះសាច់ដុំយត្
ឺ មួយេូដដលនៅកបុងឡាោុ ំង
អ. vocal cords (larynx)។ នៅនពលបនវឺសូរពរញ្ជ នៈ ដខ្េសំនឡង
បារ. cordes
អាចញ័ រ ឬ មិនញ័ រ ៖ នបើដខ្េសំនឡងញ័ រ ពរញ្ជ នៈ
vocales (f.)
នាមេះជាពរញ្ជ នៈនឃ្លសៈ (voisée/ sonore), នបើ
ដខ្េសំនឡងមិនញ័ រ ពរញ្ជ នៈនាមេះជាពរញ្ជ នៈ
អនឃ្លសៈ(non-voisée/sourde)។ ចំនពាេះការ
បនវឺសូរលសៈវ ិញ ដខ្េសំនឡងដត្ងដត្ញ័ រជានិចច។

-12-
១២- េុណាមម ពាករអាលស័យនឹងាមម នហយ
ើ ជាធាត្ុននកននោម
អ. adjective ាមម។ នេដចកេុ ណាមមជាពើរលកុម :
បារ. adjectif
- េុណាមមលបលកត្ើ,
(m.)
- េុណាមមកំណត្់។

េុណាមមលបលកត្ើម្គនដត្មួយលបនភទនទ ប៉ាុដនថ
េុណាមមកំណត្់ម្គននលចន
ើ លបនភទ េឺ :
- េុណាមមចងាុល,
- េុណាមមចំនួន (សំខ្ាសពធ),
- េុណាមមមិនចាស់,...។
ពាករ ខ្ភស់, ធំ , ននេះ, នាមេះ, ពើរ, បើ, ទាំងឡាយ,
ាមាម ... ជាេុណាមម។
១៣- េុណាមម េុណាមមនលបស
ើ លម្គប់ចងាុលបងាាញមនុសេ សត្ឝ
ចងាុល វត្ទុ ឬ រុកខជាត្ិ ឱរនឃញ
ើ ចាស់លាស់ថ្ននៅទើជិត្
អ.demonstrative ឬទឆ្
ើ ង យពើអបកនយា
ិ យ, ឧទាហរណ៍ :
adjective នសៀវនៅននេះជារបស់ខ្ុ ំញ,
បារ. adjectif នសៀវនៅនាមេះជារបស់ឯង។
démonstratif ពាករ ននេះ, នាមេះ, ទាំងននេះ, ទាំងនាមេះ,... ជា
េុណាមមចងាុល។
១៤- េុណាមម េុណាមមចំនួន ឬ សំខ្ាសពធ ជាពាករដដលនលបើ
ចំនន
ួ /សំខ្ាសពធ សលម្គប់បញ្ជជក់ចំនួនឬលំោប់។
អ. numeral េុណាមមចំនួន ម្គនេុណាមមចំនួនសលម្គប់ោប់
adjective នង
ិ េុ ណាមមសលម្គប់សម្គគល់លំោប់, ឧទាហរណ៍:
-13-
 បារ. adjectif -េុណាមមចំនន
ួ សលម្គប់ោប់(បកត្ស
ិ ំខ្ា) :
numéral ត្ុមយ
ួ , សាវបលពាមួយ ,...
-េុណាមមចំនួនសម្គគល់លំោប់(បូរណសំខ្ា) :
ត្ុទើ១, សាវបលពាទើ១ ...។

សគងេត : ចំគរោះេុ ណ្មចំនួនសរមាប់រប់ គបើគេដាក់

េុ ណ្មគនោះគៅមុ ខ្្ម វមានន័យមួ យយង

គ ើ យ គបើគេដាក់វគៅគរកាយ្ម វមានន័យ
មួ យយងគទ្ៀត, ឧទ រណ៍ :

- ផទោះមួ យ សមាាល់ ចន
ំ ួ នផទោះ,

- មួ យផទោះ សមាាល់ ចន
ំ ួ នមនុ សេដដលរស់គៅ

កនុងផទោះណាមួ យ។

១៥- េុណាមម េុណាមមលបលកត្ើជាពាករមួយលបនភទដដលអា-

លបលកត្ើ លស័យនឹងាមម បញ្ជជក់លកខណៈឱរាមម ដូ ច កមយ
អ. qualificative របស់ ាម មដដរ។
adjective កមយរបស់ ាមមអាចជាាមមឬជាកិរយាសពធ
ិ ប៉ាុដនថ
បារ. adjectif េុណាមមលបលកត្ើម្គនលកខណៈដបវកពើកមយរបស់
qualificatif ាមម ដូចម្គនឧទាហរណ៍ខាងនលកាម :
១-ការបញ្ជជក់លកខណៈឱរាមម (ដូចកមយរបស់ាមម
ដដរ), ឧទាហរណ៍ :
១.១- ផធេះលា (លា េុណាមមដដលម្គនមុខ្ងារ
ជាេុណបទ (épithète)របស់ ផធេះ),
១.២- ផធេះថ្យ (ថ្យ ាមមដដលម្គនមុខ្ងារជាកមយ
របស់ ផធេះ),

-14-
 ១.៣- ផធេះជួល (ជួល ករិ យាសពធ
ិ ដដលម្គន
មុខ្ងារជាកមយរបស់ ផធេះ),
៏ ា ប៉ាុដនថនេមន
នេអាចថ្ន : ផធេះដល ិ អាចថ្ន :
៏ យ ឬ *ផធេះដជ
*ផធេះដថ្ ៏ ល
ួ បាននឡយ
ើ ។
២-នេអាចោក់េុណាមមលបលកត្ើ លា ឱរនៅជាវ ិ-
នសសេុណាមម ឬ ជាអត្ិវ ិនសសេុណាមម ប៉ាុដនថ
កមយរបស់ាមមដដលជាាមមឬជាករិ យាសពធ
ិ នាមេះ
នេមិនអាចោក់វឱរនៅជាវ ិនសសេុណាមម ឬ
អត្វិ ិនសសេុណាមម បាននទ , ឧទាហរណ៍ :
២.១-ផធេះលា អាចោក់នៅជាវ ិនសសេុណ-
ាមម : ផធេះននេះលាជាងផធេះនាមេះ
២.២-ផធេះលា អាចោក់នៅជាអត្ិវ ិនសសេុ ណ-
ាមម : ផធេះននេះលាណ្ណស់ /លានពក ,...
ើ ផធេះថ្យ , ផធេះជួល វ ិញ នេមិនអាចោក់វឱរនៅ
រឯ
ជាវ ិនសសេុ ណាមម ឬ អត្ិវ ិនសសេុណាមមនទ,
ឧទាហរណ៍ :
២.៣- *ផធេះននេះថ្យជាងផធេះនាមេះ,
*ផធេះននេះជួលជាងផធេះនាមេះ,...
២.៤- *ផធេះននេះថ្យណ្ណស់,
*ផធេះននេះជួលណ្ណស់,...
៣-េុណាមមលបលកត្ើ អាចម្គនទលមង់បដិនសធ
(ដូចករិ យាសពធ
ិ ដដរ ផធុយពាម
ើ មដដលជាកមយ

-15-
 របស់ាមមគ្នបឯង), ឧទាហរណ៍ :
៣.១- េុណាមមលបលកត្ើ ៖ ផធេះលា > ផធេះមិនលា
៣.២- ាមមដដលជាកមយរបស់ាមម :
ផធេះថ្យ > * ផធេះមិនថ្យ។

១៦- េុណាមម េុណាមមនលបើសលម្គប់បងាាញមនុសេ សត្ឝ ឬ វត្ទុ

មន
ិ ចាស់ នោយមន
ិ បញ្ជជក់ចាស់លាស់, ឧទាហរណ៍ :
អ. indefinite - និសេិត្ណ្ណដដលមិនបានលបឡងនថ្ងននេះ លត្ូវ
adjective មកលបឡងនៅនពលនលកាយ។
បារ. adjectif ំ ប នៅនពល
- សម្គជិកទាំងអស់លត្ូវមកជួបជុគ្ន
indéfini រនសៀល។

ពាករ ណ្ណ, ណ្ណមួយ, ណ្ណម្គបក់, ទាំងឡាយ,

ទាំងពួង, ទាំងអស់,... ជាេុណាមមមន
ិ ចាស់។
១៧- េុណបទ មុខ្ងារនវយាករណ៍11(fonction grammaticale)
អ. epithet / របស់េុណាមម ដដលនលបើផ្ទធល់ជាមួយាមមសពធ,
attributive
បារ. épithète ឧទាហរណ៍ :
(f.) - ផធេះធំននេះ សង់ជិត្ផវូវនពក។
- ខ្ញុំមិនចូលចិត្ថមនុសេចស់ដដលខ្ឝេះខ្នថើនទ។
១៨- េុណលបធាន មុខ្ងារនវយាករណ៍របស់ពាករដដលបញ្ជជក់
អ. attribute លកខណៈរបស់លបធាន, ឧទាហរណ៍ :

ឺ ត្ួាមទើរបស់ឯកតាភាសា (សទធតា, រូបតា, ពាករ, កននោមពាករ,...) កបុងការផគុំ

- មុខ្ងារនវយាករណ៍ េជា
11

ពាករជាកននោម ជាឃ្លវ ជាលផេះ។

-16-
 បារ. attribut ឳពុកខ្ញុំជាលេូបនលងៀន (លេូបនលងៀន ជាេុណ-
(du sujet)
លបធានរបស់ ឳពុកខ្ញុំ ។)

សគងេត : បដនលករវងេុ ណរបធាននិងកមមបទ្ផ្ទទល់ គៅរតង់

ថា េុ ណរបធានឥតរងអំគពើដូ ចកមមបទ្ផ្ទទល់ គទ្។

១៩-នឃ្លសៈ ពរញ្ជ នៈដដលនៅនពលបនវឺ ម្គនលំញ័រដខ្េសំ-

អ. voiced
នឡង។ ពរញ្ជ នៈ / l /, / d /, / b /,... ជាពរញ្ជ នៈ
បារ. voisée/
sonore (f.) នឃ្លសៈ។

២០- ឈ្នបប់ បញ្ដត្ថិននេះក៏លត្ូវបាននេសម្គគល់នោយពាករនផេងៗ

អ. conjunction គ្នប ដូចជា :
12
បារ. conjonction - និបាត្សពធ
13
(f.) - សាមននសពធ
14
- ឈ្នបប់
- ចំណង 15

េណៈកមយការភាសាវ ិទានិងអកេរសិលផ ៍ បាន

សនលមចនលជើសនរសយកពាករ
ើ ឈ្នបប់ នហយ
ើ
កំណត្់ន័យ ដូចត្នៅ :

12
- វចាមនុលកមដខ្យរ , ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ , ឆ្ប១
ំ ៩៦៨ , ទំព័រ៥១១។

13
- ត្ប
ិ យក់ & ថ្នវ េនន : វចាមនុលកមបាោ ំង-ដខ្យរសនងខប , បណ្ណតគ្នរភបំនពញ, ឆ្ប១
ំ ៩៦៧ , ទំព័រ២៣៤។

- នវយាករណ៍ថ្នបក់ទ៦
ើ , លកសួងអប់រ ំ , ឆ្ប១
ំ ៩៨២ , ទំព័រ៤២។
14

- ឃន
ឹ សុខ្ : នវយាករណ៍ភាសាដខ្យរ , ោជបណឍិត្រសភាកមភុជា , ឆ្ប២
ំ ០០៧ , ទំព័រ៣៨៧។
15

-17-
 ឈ្នបប់ជាពាករដដលនេនលបស
ើ លម្គប់ភាជប់ពាករនៅ
នឹងពាករ , កននោមពាករនៅនឹងកននោមពាករ ឬ
លផេះនៅនង
ឹ លផេះ។
ពាករ និង, ឬ, ប៉ាុដនថ, ពើនលពាេះ, នលពាេះ, នបើ,....
ជាឈ្នបប់។

នេដចកឈ្នបប់ជាពើរដបប េឺ ឈ្នបប់ចង និង ឈ្នបប់

ឃ្លវ។

២១- ឈ្នបប់ឃ្លវ ឈ្នបប់នលបស

ើ លម្គប់ភាជប់លផេះរណបនៅនឹងលផេះចផង,
អ. subordinating ឧទាហរណ៍ :
conjunction - ខ្ញុំនលក ំ ត្វុមវយសគរ 16។
ើ ទ័ព ពនើ លពាេះខ្ញុឮ
បារ. conjonction - គ្នត្់នឹងបនងាើយកិចចការននេះ នបើគ្នត្់លត្ឡប់
de subordination មកវ ិញ។

២២- ឈ្នបប់ចង ឈ្នបប់នលបស

ើ លម្គប់ភាជប់ធាត្ុពរើ ដដលម្គនមុខ្ងារ
អ.coordinating ដូចគ្នបកបុងលផេះ, លផេះពើរដដលម្គនលបនភទដូចគ្នប ,
conjunction ឧទាហរណ៍ :
បារ. conjonction - ខាវនិងសាឝ បបួលគ្នបនៅជួបនឹងទនោយ17។
de coordination - កបុងលគ្នននេះ, ខ្ញុំនលនពលនម្គ៉ាង(...), បានដក
លសង់យកកាពរ (...),សុ ភាសិត្និងភាសិត្

- លបជុំនរឿងនលពងដខ្យរ ភាេទើ១ ទំព័រ២៣។

16

- លបជុំនរឿងនលពងដខ្យរ ភាេទើ១ ទំព័រ៣៥។

17

-18-
 ញ វេះ18 (...),
បុោណខ្វេះ និង កាពររបស់ខ្ុ ំខ្
(វចាមនុលកមពុ ទនសាសនបណឍិត្រ
ឆ្ប១
ំ ៩៦៧, និទាន, ទំព័រ ង)។
- ឯងលត្ូវការទឹកឬកានហឝ ?
- គ្នត្់នធឝើការនៅោជបណឍិត្រសភាកមភុជា ឯ
លបពននគ្នត្់នធឝើការនៅលកសួងអប់រ ំ។
- លបជាជននយង
ើ រស់នៅទើកដនវងនផេងៗគ្នប។
អបកខ្វេះរស់នៅលសុកទននវ ខ្វេះរស់នៅលសុកភបំ
ខ្វេះរស់នៅលសុកដលស នង
ិ ខ្វេះនទៀត្រស់នៅ
ទលើ កុង។
២៣- ទប ើ នវឺ ចំណុចនៅដផបកខាងនលើននេុហាម្គត្់ (នធយញនលើ
អ. place of
នជើងនធយញនលើ លកអូម រាមំងលកអូ ម ចុងរាមំងលកអូ ម/
articulation
បារ. point (m.) កននវើត្...) ដដលអណ្ណ
ថ ត្នធឝើចលាមនៅប៉ាេះ នដើមផើ
d’articulation បនងកើត្សូ រណ្ណមួយ។

២៤- ធនត្ ពរញ្ជ នៈដដលម្គនសូរ [h] ផេំជាមួយ។ កបុងភាសា

ិ
អ. aspirated បាលើ សំង្គសកត្
ឹ ពរញ្ជ នៈធនិត្ម្គន ៖ [កា/kh] ,
បារ. aspirée (f.)
[េា /gh] ,[ចា /ch] , [ជា /jh] , [ដា / t h] ,
[ឌា /dh] , [ត្ា /th] , [ទា /dh] , [បា /ph] ,
[ពា/bh]។

- ចំនពាេះការដកឃ្លវ (ដណ
ំ កឃ្លវ)សូមអានអត្ទបទ ពិនិត្រពិចរណ្ណនលើការនលបើលបាស់សញ្ជដលបនយាេមួយ
18

ចំនួន កបុងភាសាដខ្យរបចចុបផនប នោយ លពុំ ម៉ាល់ , បទអនថោេមន៍កុ ងសនប

ប ិសើទជាត្ិ នលើកទើ២ នរៀបចំនោយ
ំ ០០៥ និង ចុេះជាឧបសមភ័នន កបុងនវយាករណ៍ទលមង់
វ ិទាសាទនភាសាជាត្ិ ននោជបណឍិត្រសភាកមភុជា ឆ្ប២
នយ
ិ មននភាសាដខ្យរទំននប
ើ ភាេ២ ឆ្ប២
ំ ០០៦, ទំព័រ៦៣-៧៦។

-19-
 ២៥- ធាបក់ បញ្ដត្នថិ នេះលត្ូវបាននេសម្គគល់នោយពាករនផេងៗ
អ. preposition គ្នប :
19
បារ. préposition - អាយត្និបាត្

(f.) - និបាត្សពធ20
21
- ធាបក់
- នសបៀត្ 22
េណៈកមយការភាសាវ ិទានិងអកេរសល
ិ ផ ៍បាន
សនលមចនលជើសនរសយកពាករ
ើ ធាបក់ និង កំណត្់
ន័យ ដូចត្នៅ :
ធាបក់ជាពាករនលបើជាមួយនឹង ាមម កននោមាមម
ឬ កននោមករិ យា
ិ នដើមផប
ើ នងកើត្កននោមធាបក់
(កននោមម្គនធាបក់) , ឧទាហរណ៍ :
- វ ិទាសាទនភាសាជាត្ិ ននោជបណិឍ ត្រសភា
កមភុជា។
- កបុងផធេះ , នលៅផធេះ ។

ពាករ នន នលើ កបុង នលៅ ជាមួយ ពើ អំពើ ដល់

នោយ ... ជាធាបក់។

19
- វចាមនុលកមដខ្យរ, ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ឆ្ប១
ំ ៩៦៨, ទំព័រ១៧៤៤ នង
ិ ពូវ អុម, នវយាករណ៍ដខ្យរ ,
បណ្ណតគ្នរ េឹម នសង , ភបំនពញ , ១៩៥៨។

20
- នកង វ៉ា ន់សាក់ : មូលភាពននការបនងកើត្ពាករថ្យើ , មហាវ ិទាល័យអកេសាង្គសថនិងមនុសេសាង្គសថ
ភបំនពញ ឆ្ប១
ំ ៩៦៤ ទំព័រ៣៨៣។

21
- នវយាករណ៍ថ្នបក់ទ៦
ើ , លកសួងអប់រ ំ, ឆ្ប១
ំ ៩៨២ , ទំព័រ៤១។

22
- ឃន
ឹ សុខ្ : នវយាករណ៍ភាសាដខ្យរ , ោជបណឍិត្រសភាកមភុជា , ឆ្ប២
ំ ០០៧ , ទំព័រ៣៥៧។
-20-
២៦-ន័យ ន័យរបស់ពាករណ្ណមួយជាអឝដើ ដលពាករនាមេះ
អ. sense/
ើ ។ ន័យ ដបវកពើ ន័យកមយ លត្ង់ថ្ន ន័យ
ដសឋងនឡង
meaning
បារ. sens (m.) ឥត្ម្គនអរូបយ
ើ ភាពខាវង
ំ ដូ ចន័យកមយនទ ពនើ លពាេះ
ន័យ ឋត្
ិ នៅកបុងលបព័ននទម្គវប់វច (ទម្គវប់ននការ
ិ អាចម្គនរងឝង់ធំនធង
នលបលើ បាស់ភាសា)។ ន័យក៏មន
ដូចន័យកមយដដរ ពើនលពាេះវលំឱននៅតាមបរបទ។
ិ
តាមធមយតា វចាមនុលកមឱរលត្ម
ឹ ដត្ន័យចំរបស់ពាករ
ដដលនេនៅថ្ន អតាទនុរូប(sens propre)។ រឯ
ើ
ន័យនធៀប នេលត្ូវបញ្ជជក់បដនទមតាមលំនៅថ្ន អត្ទ-
បដិរូប(sens figuré), ឧទាហរណ៍ :

នសត្វ ិម្គន
១. កាលពើឆ្បនំ ៅ នពលដដលឪពុកម្គខ្ញុំនៅនលងសហ-
រដឌអានម៉ារកិ គ្នត្់បានថ្ត្រូបនៅមុខ្នសត្វ ិម្គន។

២. នសត្វ ិម្គនបានសនលមចបញ្ជូ នកងទ័ពនៅវយលុក

ផឋួលរ ំលំរោឌភបា
ិ លរបស់នលាកសាោំ ហូនសន
នៅឆ្ប២
ំ ០០២។
២៧- ន័យកមយ ជាបញ្ដត្ថិដដលម្គនវ ិសាលភាពលេបដណឋប់នលើ
អ. signification
ន័យទាំងឡាយរបស់ឯកតាភាសាមួយ។ ន័យកមយ
បារ. signification
(m.) ជាផលវ ិភាេននភាសាវ ិទា។ សពឝនថ្ង មិនទាន់ម្គន
វចាមនុលកមណ្ណបានដសឝងរកជាទូនៅនូវន័យកមយ
ដបបននេះនៅនឡយ
ើ ។

-21-
 ២៨- ន័យកមយវ ិទា វ ិជាជសិកោអំពើន័យកមយលត្ឹមកលមិត្ដដលអាចនធឝើបាន
អ. semiology ¬
ដូចជា ឯកតាន័យ unité de sens , ទំាមក់ទំនង ¦
បារ. semiologie
(f.) ¬
ន័យ relation sémantique ជានដើម។ ¦
ការបំដបកពាករជាន័យតា ម្គនដូចខាងនលកាម
(សូមនមល ើ ការពនរល់អំពន
ើ ័យតា)។ ការសក ិ ោអំពើ
ទំាមក់ទំនងន័យដដលម្គនកបុង បដិសពធ, នវវចនសពធ,
សទិសសពធ ជានដើម លត្ូវដផាកនលើន័យតានដើមផឱ
ើ រការ
សិកោម្គនរូបើភាព ងាយយល់ ដូចម្គនឧទាហរណ៍
ទាក់ទងនង
ឹ បដស
ិ ពធ ខាងនលកាម ³

២៩- ន័យករ ទលមសូ រដដលនយង

ើ សាថប់ឮ កាលណ្ណសូ រសពធ-
អ. signifier ភាសាលត្ូវបានបនវឺនឡង
ើ ប៉ាុដនថេបផនើ យង
ើ បញ្ជជក់
បារ. signifiant
បដនទមថ្ន តាមនលាក Saussure ន័យករ មិនដមន
(m.)
ជាសូរនិចចល23(inerte) ដូចសូរធមយតានទៈ ន័យករ
ហាក់ដូចជាម្គនចរនថអឝើមយ
ួ មកោស់សត្ិអារមយណ៍
នយង
ើ កាលណ្ណនយង
ើ នរៀបនលបើ ឬ កាលណ្ណនយង
ើ
សាថប់ឮសូរសពធភាសាណ្ណមួយ ពើនលពាេះ ន័យករនន

23
- ពាករ នច
ិ ចល (នច ឹ ពាករបាោ ំង inerte ខ្ចព
ិ -ចល់) លត្ូវនង ើ វើ ចាមនុលកមបាោ ំង-ដខ្យររបស់នលាក ត្ប
ិ យក់
& ថ្នវ េនន បណ្ណតគ្នរ បុត្ ាមង ភបំនពញ ឆ្ប១
ំ ៩៦២។
-22-
 សូរសពធភាសានើមយ
ួ ៗ ដត្ងដត្ដិត្នោយអនុសោ-
វរយ៍
ើ និង connotation ជានិចច។
ដំបូងនឡយ
ើ ទំាមក់ទំនងរវងន័យករ និង ន័យ-
បញ្ដត្ថិ ជាជនលមើសនសរ ើ : នេអាចយកន័យករណ្ណ
មួយនៅសម្គគល់ន័យបញ្ដត្ថិណ្ណមួយក៏បានដដរ
(នលើកដលងដត្ចំនពាេះន័យបញ្ដត្ថិននសូ រសពធភាសា
ណ្ណដដលជាប់នៅសាមថនជាមួយនឹងសូ រសពធ
ភាសាឯនទៀត្រួចនៅនហយ
ើ )។
៣០- ន័យតា ពាករ ន័យតា ជាបដលមននពាករ “sème” របស់
អ. component នលាក ដបរណ្ណ ប៉ាូនជ (Bernard Pottier) ដដល
បារ. sème (m.) ភាសាវ ិទូអានម៉ារកាំ
ិ ងនៅថ្ន “component”។
ន័យតាជាបំដណកន័យ ដដលអាចវ ិភាេនចញពើ
វចនតា/ពើពាករនទាលណ្ណមួយ, ឧទាហរណ៍ :

+ កបុង
 + ករិ យាសពធ
ិ 
ចូល
- កមយបទ(C.d’objet)
+ ចលាម

- កបុង
+ កិរយាសពធ
ិ
នចញ - កមយបទ(C.d’objet)
+ ចលាម

៣១- ន័យបញ្ដត្ថិ សញ្ជដណ/បញ្ដត្ថិ ដដលម្គន ន័យករ ជាទលមសូរ

អ. signified ឮមកនលៅ កាលណ្ណសូរសពធភាសាលត្ូវបាននេបនវឺ

-23-
 បារ. signifié នឡង
ើ ។ ដូ ចនយង
ើ បាននឃញ
ើ លសាប់ ន័យបញ្ដត្ថិ
(m.) អាចចត្់ទុកជាទំព័រម្គខងននសូរសពធភាសាដដល
អាចនលបៀបបាននឹងលកោស១សនវក
ឹ នហយ
ើ ន័យ-
បញ្ដត្ថិននេះមិនអាចបំដបកនចញបានពើន័យករដដល
ជាទំព័រម្គខងនទៀត្នាមេះនឡយ
ើ ។
៣២- ន័យវ ិទា វ ិជាជសក
ិ ោអំពន
ើ ័យដដលបានសាទបាមនៅកបុង
អ. semantics បរបទនផេងៗ
ិ ដូចម្គនឧទាហរណ៍ខាងនលលើ សាប់
បារ. sémantique
(f.) ើ ការពនរល់អំពើន័យ)។
(សូមនមល

៣៣- ាមម ពាករសលម្គប់សម្គគល់នឈ្នយេះ មនុសេ, សត្ឝ, រុក-ខ

អ. noun
ជាត្ិ, ទើកដនវង, វត្ទុ, សាទនភាព, សកមយភាព ឬ
បារ. nom (m.)
េំនិត្អឝើមយ
ួ និង អាចបំនពញមុ ខ្ងារជាលបធាន ឬ
កមយ នៅកបុងលផេះ។ ាមមជាធាត្ុចបា
ំ ច់ននកននោម
ាមម។
ពាករ ពូសុខ្ ត្ុ នគ្ន ដនំ ណើរ ឈយួញ រោឌភិបាល
... ជាាមម។
៣៤- បចឆម
ិ បទ/ អពាមសបទ/ផបត្់មយ
ួ ដបបដដលនេោក់នៅខាងចុង
ផបត្ច
់ ុង ននពាករ នដើមផប
ើ នងកើត្ពាករកម្គវយ។
អ. suffix -កបុងភាសាអង់នេវស បចឆម
ិ បទ/ផបត្់ចុង ly ភាជប់នង
ឹ
បារ. suffixe(m.) េុណាមម slow បនងកើត្បានជាកិរយាវ
ិ ិនសសន៍
slowly ។
- កបុងភាសាបាោ ំង បចឆិមបទ/ផបត្់ចុង ment ភាជប់
នង
ឹ េុណាមម lent បនងកត្
ើ បាន ជាករិ យាវ
ិ ិនសសន៍

-24-
 lentement ។
- តាមមត្ិទូនៅ ភាសាដខ្យរសុទនគ្នយនបចឆិមបទ/ផបត្់-
ចុងនទ។ ប៉ាុដនថពាករដខ្យរដដលនកត្
ើ ពធា
ើ ត្ុបាលើ-
សំង្គសកឹត្ម្គននលបើបចឆិមបទ/ផបត្់ចុង ដូចជា :
- ពល + ករ > ពលករ,
- នេរ + ឧបនើយកមយ > នេរូបនើយកមយ។
៣៥- បដសិ ពធ ពាករទាំងឡាយដដលម្គនន័យផធុយគ្នប ,
អ. antonym
ឧទាហរណ៍ :
បារ. antonyme
- កបុងភាសាដខ្យរ :
(m.)
 ពាករ ញើ ជាបដិសពធរបស់ពាករ នឈ្នយល,
 ពាករ ទញ
ិ ជាបដិសពធរបស់ពាករ លក់ ,...
- កបុងភាសាបាោ ំង :
 ពាករ mâle ជាបដិសពធរបស់ពាករ femelle,
 ពាករ acheter ជាបដិសពធរបស់ពាករ
vendre,...

បដិសពធម្គនលពំដដនមន
ិ ជាក់លាក់ នលពាេះវអាច
ជា ៖
-បដិសពធសម្គគល់ភាពនលបៀបនធៀប(opposition):
ត្ូច និង ធំ ,...
-បដិសពធសម្គគល់លបត្ភា
ិ ព ឬ នៅវ ិញនៅមក
(réciprocité) : ទិញ និង លក់ ,
បថើ នង
ិ លបពនន ,...
-25-
 -បដិសពធសម្គគល់ភាពនដេូនង
ឹ គ្នប (complé-
mentarité) : រស់ និង សាវប់ ,...

៣៦- បុពប
ឝ ទ/ អពាមសបទឬផបត្់មយ
ួ ដបបដដលនេោក់នៅខាងនដើម
ផបត្់នដម
ើ ពាករ នដើមផប
ើ នងកើត្ពាករកម្គវយ , ឧទាហរណ៍ :
អ. prefix - កបុងភាសាដខ្យរ :
បារ. préfixe (m.)
បុ ពឝបទ/ផបត្់នដើម [ប΄ញ-] + ចូល > បញ្ចូ ល,
បុ ពឝបទ/ផបត្់នដើម [លំ-] + នៅ > លំនៅ,...
- កបុងភាសាបាោ ំង :
បុពឝបទ/ផបត្់នដើម in + correct > incorrect,
បុពឝបទ/ផបត្់នដើម dé + former > déformer,...

៣៧- បូរណសពធ មូលតា (វចនតា នង

ិ រូបតា) ជាកំណ្ណត្់ កបុង
អ. lexis
ដខ្េសមថើដដលងាយសម្គគល់តាមរយៈន័យអបផបរម្គ
បារ. lexie (f.)
របស់វ ប៉ាុដនថ អបកនលបលើ បាស់ភាសាឥត្ម្គនលទនភាព
ផគុំវនោយនសរ ើ ជាទូនៅនទ។ ត្ំណរវងមូលតាខ្វេះ
ំ រអបកនលបលើ បាស់ទទួលយកដត្មថង។
លត្ូវភាសាបងខឱ
ត្ំណដដលភាសាបងខំឱរអបកនលបើលបាស់ទទួលយក
ននេះ លត្ូវបានដបរណ្ណ ប៉ាូនជ (Bernard Pottier)
នៅថ្ន lexie ដដលនយង
ើ ដលបថ្ន បូរណសពធ។
តាមគ្នត្់ បូរណសពធ ជាកំណ្ណត្់នទាល ដូច
cheval ឬ ជាកំណ្ណត្់លាយ ដូច cheval-
vapeur ឬ cheval marin ដដលម្គនឯកភាព

-26-
 មន
ិ អាចកាត្់ត្ដបបណ្ណនទៀត្បាននទ នហយ
ើ ដដល
នយង
ើ លត្ូវនលបើទាង
ំ លសុង។ បូរណសពធ ម្គន ពាករ-
នទាល (mots irréductible), ពាករកម្គវយ(mots
dérivés), ពាករសម្គស (mots composés),
វចវ ិលាស24(locutions),ពាករកាត្់(sigle)។ល។

នយង
ើ ដត្ងដត្ពបា
ិ កសម្គគល់បដនវករវងបូរណ-
សពធ និង កននោនមសរ ើ នកើត្ពើការផគុំពាករតាម
នសចកថលើ ត្ូវការនដើមផប
ើ នញ្ច ញមត្។
ិ នដើមផនើ ោេះ-
ួ លកុម25 បានបនងកើត្
លសាយបញ្ជាននេះ ភាសាវ ិទូមយ
នត្សថ(test) បួនដបបដផាកនលល
ើ កខណៈវ ិនច
ិ ឆ័យរូប-
និយម (critères formels) ដដលអាចឱរនេ
សម្គគល់បដនវករវង បូរណសពធ និង កននោមនសរ ើ
ននេះបាន26។

- វករសពធខ្ព
24
ចើ វើ ចាមនុលកមបាោ ំង-ដខ្យរ របស់នលាក ត្ប
ិ យក់ &ថ្នវ េនន, បណ្ណតគ្នរ បុត្ ាមង ភបំនពញ
ឆ្ប១
ំ ៩២៦។
25
- សូមអាន Jean-louis CHISS et alli, Initiation à la linguistique structurale, tome 1, p. 154,
Hachette 1981.

26
- នដើមផយ
ើ ល់ចាស់អំពើការនលបើលបាស់នត្សថទាង
ំ នាមេះ សូមអាន មូលោឌនននន័យកមយវ ិទា នោយ លពុំ ម៉ាល់
ផេពឝផោយនោយអបកនព ិ នន ទំព័រ១៦-២០, ភបំនពញ ឆ្ប២ ំ ០០៣។ ជានគ្នលៗ នយង ើ សូមោប់នឈ្នយេះនត្សថ
ទាំងនាមេះ ដូចត្នៅ ៖ នត្សថដជក (test d’insertion), នត្សថកំណ្ណត្់ (test de répétition partielle),
នត្សថោក់កតាថរួម (test de mise en facteur commun)និង នត្សថដំណូរ (test de commutation)។

-27-
៣៨-លបណ្ណប់ មុខ្ងារននពាករកបុងលផេះ/លបនយាេដដលតាមធមយតា
លបធាន/ ជាមុខ្ងាររបស់កិរយាសពធ
ិ , ឧទាហរណ៍ :
បលម្គប់លបធាន -ម្គន់រងាវ។
អ. predicate -នគ្នសុើនមយ។
បារ. prédicat ករិ យាសពធ
ិ រងាវ , សុើនមយ ជាលបណ្ណប់លបធាន/
(m.) បលម្គប់លបធាន។

៣៩- លបធាន មុខ្ងារននពាករកបុងលផេះ/លបនយាេដដលតាមធមយតា

អ. subject ជាមុខ្ងារននាមមសពធឬសពឝាមម (នទាលឬម្គន
បារ. sujet (m.) រណប) ឈមនឹងមុ ខ្ងារននករិ យាសពធ នៅថ្ន
ិ
លបណ្ណប់លបធាន /បលម្គប់លបធាន , ឧទាហរណ៍ :
- ម្គន់រងាវ។
- ម្គន់នឈ្នយលរបស់ខ្ុ ំញកំពុងរងាវ។
- វោស់កសក
ិ រឱរនលកាកនធឝកា
ើ រ។

ាមមសពធនទាលឬម្គនរណប ម្គន់, ម្គន់នឈ្នយល

របស់ខ្ុ ំញ និង សពឝាមម វ ជាលបធាន។
៤០- ផវូវខ្រល់ ផវូវដដលខ្រល់កុ ងសួ
ប ត្នចញមកនលៅនៅនពលបនវឺ
អ. air exit សូរ។ នៅនពលបនវឺសូរ ខ្រល់កុ ងសួ
ប ត្ធាក់នចញមក
បារ. sortie (f.) នលៅ នហយ
ើ រាមំងលកអូ មបទ
ិ ឬ នបក
ើ ចំហផវូវ
de l’air (m.) លចមុេះ។
- កាលណ្ណរាមំងលកអូមបិទផវូវលចមុេះ ខ្រល់នចញ
ដត្តាមម្គត្់។ សូ រដដលនកើត្នឡង
ើ ជាសូ រម្គត្់ឬ
មុខ្ជៈ ដូចជា [p], [b], [f], [v], [s],...។

-28-
 - កាលណ្ណរាមំងលកអូមនបើកចំហ ខ្រល់នចញតាម
ម្គត្់ផង តាមលចមុ េះផង។ សូ រដដលនកើត្នឡង
ើ ជា
សូរលចមុេះឬាមសក
ិ ជៈ ដូចជា [m], [n], [ɲ],
[ŋ],...។
៤១- ពាករ សពឝនថ្ង កបុងមជឈោឌនអបកនចេះដឹង វចនតា “mot”
អ. word ននភាសាបាោ ំង (ដដលលត្ូវនឹង វចនតា “ពាករ”27
បារ. mot (m.) ននភាសាដខ្យរ) ឈប់ម្គនន័យថ្នជាផ្ទវកឬសំនណរ
នទៀត្នហយ
ើ ដូនចបេះ នេចូលចិត្ថយក “mot” មកនលបើ
វ ិញ ពនើ លពាេះវមិនដមនជាកននោមពាករ ដូ ច “signe
linguistique” ដដលជាដខ្េសមថើដវងអាមវយ។ ប៉ាុដនថ
នេម្គនបញ្ជាកបុងការកំណត្់លពំដដន ពើ “mot” មួយ
នៅ “mot” មួយ កបុងដខ្េសមថើ : នេមិនអាចដឹង
នោយងាយកបុងដខ្េសមថើ ថ្ននត្ើ “mot” ណ្ណចប់
នផថើមពើលត្ង់ណ្ណ នហយ
ើ លត្ូវចប់នៅលត្ង់ណ្ណនទ។
នវយាករណ៍បាោ ំងបានដចកពាករបាោ ំងជា៩
លបនភទ េឺ articles, noms, pronoms,
adjectifs, verbes, adverbes, prépositions,
conjonctions & interjections ។ នេថ្ន “les”
ជាពាករមួយម្គ៉ាត្់ េឺជា “article” ដត្ “les
pommes de terre” ក៏ជាពាករមួយម្គ៉ាត្់ដដរ

- កបុងសាយរត្ើដខ្យរភាេនលចើន វចនតា “ ពាករ” ននភាសាដខ្យរ នធឝើឱរនេនឹកដល់ផ្ទវកនៅនឡយ

27
ើ ជាពិនសសនឹកដល់
ពាករសរនសរ ផធុយពស
ើ ូរសពធភាសា។
-29-
 (ពាករសម្គស)។ ដូនចបេះ នឃញ
ើ ថ្ន នយង
ើ ពបា
ិ ក
សម្គគល់លពំដដនពាករបាោ ំងណ្ណស់28។ នោយ
“signe linguistique” របស់នលាក Saussure
បាននោេះលសាយលត្ឹមដត្មិនឱរយល់លចឡំថ្ន“mots”
ជាសំនណរនង
ិ នោយបញ្ជាសម្គគល់លពំដដនននពាករ
នៅនចទដដដល នលាក ដបរណ្ណ ប៉ាូនជ (Bernard
Pottier) បាននសបឱ
ើ រនលបើ “ lexie ” វ ិញមថង។
៤២- ពាករកម្គវយ ពាករដដលនកើត្នចញពើវ ិធើកម្គវយ, ឧទាហរណ៍ :
អ. derivative បថង
ឹ < ដឹង + [ប៉ា- ],
word ឃ្លបប < គ្នប + [-ន-] ។
បារ. mot (m.)
dérivé

៤៣- ពាករកាវយ ពាករដដលបានផ្ទវស់បូ ររូ

ថ បសពធ ខ្ុសដបវកពពា
ើ ករ
អ. transformed នដើម នោយបានឆវងកាត្់មួយរយៈនពលននការនលបើ-
word លបាស់, ឧទាហរណ៍ :
បារ. mot (m.) - កបុងភាសាដខ្យរ :
transformé français > បាោ ំងដសស > បាោ ំង ,
ភបំដូននពញ > ភបំនពញ,...។

- កបុងភាសាបាោ ំង :
amir al-bahr (mot arabe = " prince de

- កបុងការសម្គគល់លពំដដនពាករ ដខ្យរក៏ម្គនបញ្ជាដដរ នហយ

28
ើ ម្គនដត្នលើសពើពាករបាោ ំងនទៀត្ផង។

-30-
 la mer ") > frs amiral,
lat. ego > frs je,
lat. pro > frs moyen por > frs actuel
pur (orth. pour).
៤៤- ពាករនគ្នល/ ពាករនទាលដដលនលបើជាបដងាកសលម្គប់បនងកើត្ពាករ
ពាករសបូល កម្គវយឬពាករផេំ/ពាករសម្គស។
អ. basic word (១)- ឧទាហរណ៍សលម្គប់ពាករកម្គវយ :
បារ. lexème de
ដូ ចម្គនកបុងការពនរល់អំពើ ពាករបញស ។
base
(២)-ឧទាហរណ៍សលម្គប់ពាករផេំ/ពាករសម្គស :
- កបុងភាសាដខ្យរ :
 លបម្គត្់ + ដើ > លបម្គត្់ដើ,

 ទឹក + នមយ > ទក

ឹ នមយ,...។
- កបុងភាសាបាោ ំង :
 brise + glace > brise-glace,
 porte + feuille > portefeuille,...

៤៥- ពាករនទាល/ ពាករត្ូចបំផុត្ (ឯកពាងគឬពហុពាងគ) ដដលនៅ

អមសិ េសពធ ម្គនន័យ (នបើនេបំដបកត្នៅនទៀត្ ន័យលត្ូវបាត្់
អ. irreducible បង់) េឺជាវចនតាដដលមិនដមនជាបញស,
word ឧទាហរណ៍ :
បារ. mot irré-
- កបុងភាសាបាោ ំង : jardin, crayon,
ductible
chaise, ...
- កបុងភាសាដខ្យរ : គ្នប, បារ,ើ លកហម,...។
៤៦- ពាករសម្គស/ ពាករដដលនកត្
ើ នឡង
ើ ពើការផេំចូលគ្នបរវងពាករ
ពាករផេំ និងពាករ ចប់ពើពើរពាករនឡង
ើ នៅ នហយ
ើ សម្គគល់
-31-
អ. compound word ន័យឬបញ្ដត្ម
ថិ យ
ួ ចាស់លាស់។ ពាករផេំ/ពាករ
បារ. mot composé
សម្គសជាកននោមសាិត្ដដលម្គនត្នមវដូចពាករ
នទាលមួយដដរ(ពាករនទាលឯកពាងគឬពាករនទាល
ពហុពាងគ), ឧទាហរណ៍ :
- កបុងភាសាដខ្យរ ៖ ដើស, ទក
ឹ នមយ,...។
- កបុងភាសាបាោ ំង ៖ porte-monnaie,
portefeuille, bon sens, pomme de terre,
...។
៤៧- ពាករសលម្គល/ ការនលបពា
ើ ករឬលផេះដដលម្គនន័យមិនលទនគ្នេះ
លបយ
ិ សពធ ើ ំនស
នដើមផជ ួ ពាករឬលផេះដដលម្គនន័យលទនគ្នេះ,
អ. euphemism ឧទាហរណ៍ :
បារ. euphémisme - ភាសាបាោ ំង :
(m.) Pierre n’est pas très courageux ជាពាករ
សលម្គល (ដដលម្គនន័យមិនលទនគ្នេះ) សលម្គប់
ជំនស
ួ Pierre est un lâche (លផេះដដលម្គនន័យ
លទនគ្នេះ ចំនពាេះ Pierre)។
- ភាសាដខ្យរ :
មិនលបលកត្ើ ជាពាករសលម្គលជំនស
ួ វ ិញ្ដត្ថិដដល
ម្គនន័យលទនគ្នេះមួយចំនួនធំ,
លសើនមអំនៅ/លសើលបកបរបរផវូវនភទ/លសើរកសុើ
ផវូវនភទ ជំនស
ួ លសើនពសា,...។

-32-
៤៨- ពាករបញស ពាករនទាលដដលអាចទទួលវ ិធើកម្គវយ,
អ. root word ឧទាហរណ៍ :

បារ. mot (m.) - កបុងភាសាដខ្យរ :

ពាករបញស ដឹង + បុ ពឝបទ/ផបត្់នដើម [ប៉ា- ]
racine
> បថឹង,
ពាករបញស គ្នប + អននថបទ/ផបត្់ដជក [-ន-]
> ឃ្លបប។
- កបុងភាសាបាោ ំង :
ពាករបញស jardin + បចឆម
ិ បទ/ផបត្់ចុង -ier
> jardinier,
ពាករបញស poli + បុពឝបទ/ផបត្់នដើម im-
> impoli.
៤៩- ពរញ្ជ នៈ សូរដដលបនវឺនឡង
ើ នោយម្គនទំនប់ត្ិចឬនលចើន
អ. consonant អាលស័យនៅតាមរងឝេះខ្រល់ដដលនចញពើសួត្។
បារ. consonne នៅនពលដដលខ្រល់នចញពើសួត្នៅប៉ាេះនឹងទំនប់
(f.) រងឝេះខ្រល់កលមិត្សូនរ វបនងកើត្បានជាពរញ្ជ នៈសធេះ
ឬផធុេះ ដូចជា [p], [b], [t], [d], [k], [ɡ], [m],
[n],...។
កាលណ្ណរងឝេះខ្រល់ម្គនកលមត្
ិ នលស
ើ ពស
ើ ូ នរ វ
បនងកើត្បានជាពរញ្ជ នៈសធេះលត្ដុស ដូចជា [tʃ],
[dʒ],...។
សូរពរញ្ជ នៈមិនអាចបនវឺបានចាស់នទ នបើសិន
ជាគ្នយនសូរលសៈនៅអាលស័យជាមួយ។

-33-
 ៥០- មហាសពធ ពាករដដលម្គនន័យលេបដណថប់នលពា
ើ ករនផេង
អ. superordinate
នទៀត្ដដលជាអនុសពធ , ឧទាហរណ៍ :
បារ. hyperonyme
(m.) - កបុងភាសាដខ្យរ :
ពាករ សត្ឝ ជាមហាសពធ នលពាេះវម្គនន័យ
ើ ករ ឆ្យ ដឆក នសេះ ខាវ ម្គន់ ,... ។
លេបដណថប់នលពា
ពាករ ឆ្យ ដឆក នសេះ ខាវ ម្គន់ ជាអនុសពធ។
ពាករ រុកខជាត្ិ ជាមហាសពធ នលពាេះវម្គនន័យ
លេបដណថប់នលើពាករ សាឝយ ដូង ខ្បុរ នចក,...។
ពាករ សាឝយ ដូង ខ្បុរ នចក ជាអនុសពធ។
- កបុងភាសាបាោ ំង :
ពាករ rouge ជាមហាសពធ ឯពាករ écarlate ,
cramoisi , vermillon, pourpre ជាអនុសពធ។

៥១- មូលតា មូលតា ជាការបកដលបពាករ “monème” ដដល

អ. morpheme
នលាក André Martinet បានកំណត្់ន័យថ្ន
បារ. monème
(m.) ជាឯកតាអបផបរម្គដដលម្គនន័យ29 ដូច :
- កបុងភាសាបាោ ំង :
voilà ton père ម្គនមូ លតាចំនន
ួ បើ : voilà,
ton, père,
embarquons ម្គនមូលតាចំនន
ួ បើ : em- ,
-barqu-, -ons ។

- André Martinet, Eléments de Linguistique générale, Armand Colin 1970, p.103

29

និង Georges Mounin, Clefs pour la Linguistique, Seghers 1971, p. 54។

-34-
 - កបុងភាសាដខ្យរ :
ពាករ ឆ្យ ំ ម្គនមូលតាចំនន
ួ ពើរ : ចំ និង
អននថបទ/ផបត្់ដជក [-ម-]។

ពាករ ឃ្លបប ម្គនមូលតាចំនន

ួ ពរើ : គ្នប នង
ិ
អននថបទ/ផបត្់ដជក [-ន-]។

មូលតាអាចជា វចនតា (lexème) ឬ រូបតា

(morphème)។

៥២- រងឝេះខ្រល់/ រងឝេះខ្រល់ដដលបិទ ឬ នបើកចំហត្ូ ចឬធំ កបុងការ

រងឝេះបនវឺ បនងកើត្សូ រ។ នេដចករងឝេះខ្រល់ជា៩កលមត្
ិ េឺ :
អ. aperture
បារ. aperture ិ សូ នរ : ដំនណើរខ្រល់ដដល
(១)- រងឝេះខ្រល់កលមត្
(f.) នចញពើសួត្លត្ូវប៉ាេះខាវង
ំ នឹងនលេឿងលបោប់បនវឺសំ-
នឡង បណ្ណ
ឋ លឱរម្គនបនធុេះ, ដូនចបេះសូ រដដលនកត្
ើ
នឡង
ើ ជាសូរផធុេះ/សូរសធេះ េឺសូរ [p], [b], [t], [d],
[k], [ɡ], [m], [n], [ɲ], [ŋ], ...។

(២)- រងឝេះខ្រល់កលមិត្កនវេះ : ដំនណើរខ្រល់លត្-

ដុសខាវង
ំ នង
ឹ នផធននេុហាម្គត្់, អណ្ណ
ឋ ត្, នធយញ
(លត្ដុសខាវង
ំ នលពាេះរងឝេះខ្រល់ម្គនកលមិត្នសធើរសូ នរ)
នហយ
ើ បនងកត្
ើ សូ រផធុេះលត្ដុស / សធេះលត្ដុស ដូចជា
[tʃ], [dʒ], ...។

-35-
 ិ ១ : ដំនណើរខ្រល់លត្ដុស
(៣)- រងឝេះខ្រល់កលមត្
នឹងនផធននេុហាម្គត្់, អណ្ណ
ឋ ត្, នធយញ នហយ
ើ បនងកើត្
សូរលត្ដុស ដូចជា [f], [v], [s], [z], ...។

(៤)- រងឝេះខ្រល់កលមិត្២ : ដំនណើរខ្រល់នសធរើ ដត្មិន

លត្ដុសនឹងនផធេុហាម្គត្់ អណ្ណ
ឋ ត្ នធយញ នឡយ
ើ
ហាក់បដ
ើ ូចជាម្គនលំហូរ នហយ
ើ បនងកត្
ើ សូ រលំហូរ
ដូចជា [l], [r], ...។

(៥)- រងឝេះខ្រល់កលមត្
ិ ៣: ចប់ពរើ ងឝេះននេះនៅ
ដំនណើរខ្រល់ឈប់ប៉ាេះនឹងនផធេុហាម្គត្់ អណ្ណ
ឋ ត្
នធយញ នទៀត្នហយ
ើ នហយ
ើ នេបានសូ រលសៈកនវេះ ឬ
ពរញ្ជ នៈកនវេះ េឺ [j], [w],...។

(៦)- រងឝេះខ្រល់កលមិត្៤ : សូ រដដលនកើត្នឡង

ើ េឺ
សូរលសៈបទ
ិ ដូចជា [i], [y], [u],...។

(៧)- រងឝេះខ្រល់កលមត្
ិ ៥ : សូ រដដលនកត្
ើ នឡង
ើ េឺ
សូរលសៈបទ
ិ កនវេះ ដូ ចជា [e], [Ø], [Ə], [o],...។

(៨)- រងឝេះខ្រល់កលមត្
ិ ៦ : សូ រដដលនកត្
ើ នឡង
ើ េឺ
សូរលសៈនបើកកនវេះ ដូចជា [Ɛ], [œ], [ɔ], ...។

(៩)- រងឝេះខ្រល់កលមិត្៧ : សូ រដដលនកើត្នឡង

ើ េឺ
សូរលសៈនបក
ើ ដូចជា [a], [ɑ], ...។

-36-
 ៥៣- ឫស វចនតាមួយដបបដដលឥត្ម្គនអត្ទភា
ិ ពជាពាករ
អ. root ឯកោជរកបុងភាសា ដដលជាធាត្ុរម
ួ ននពាករមួយ
បារ. racine (f.)
ចំនន
ួ កបុងសាមថនជាមួយគ្នប។
តាមវចាមនុលកមភាសាវ ិទារបស់នលាក Jean
Dubois & alii (Larousse), racine (ឫស)
អាចម្គន radical នលចើន, ឧទាហរណ៍ ៖ កបុងភាសា
បាោ ំង ឫស [v∂n] (មក) ម្គន radical ពរើ ៖
[v∂n-] (ven-) ដូចម្គនកបុងពាករ [v∂nir]
(venir), [v∂n ] (venons), ... នង
ិ [vjεn-]
(vienne) ដូចម្គនកបុងពាករ [vjεn] (vienne/
viennent), ...។
ការពនរល់អំពើ ឫស បានបងាាញឱរនឃញ
ើ ថ្ន
racine ខ្វេះ អាចម្គន radical នលចើន នហយ
ើ នយង
ើ
បានដលបពាករ racine ថ្ន ឫស ។ នោយដផាកនលើ
លបព័នន សូរ-កាឡាសូរ, រូបតា-កាឡារូប នយង
ើ អាច
ដលប radical ដដលជារូបនផេងៗនន racine ថ្ន
កាឡាឫស ។
៥៤- រូបតា មូលតាមួយដបបដដលឥត្ម្គនអត្ទិភាពជាពាករ
អ. grammatical
ឯកោជរកបុងភាសា (នលាក នអៀវ នកើស នៅថ្ន
morpheme
បារ. morphème “កននធចពាករ ”30) សលម្គប់ភាជប់ជាមួយពាករបញស
(m.) ឬ ជាមួយបញស នដើមផើ :

- នអៀវ នកើស : ភាសាដខ្យរ , បណ្ណតគ្នរ មិត្នថ សរ ើ , ភបំនពញ ១៩៦៧ , ទំព័រ ១៦៨។

30

-37-
រូប����
 - បញ្ចូ ល < [ ប់ញ-] + ចូល
- ពលកមយ < ពល + កមយ

៥៦-លផេះ/លបនយាេ លផេះ/លបនយាេជាបងគុំពាករដដលម្គនន័យនសចកថើ
អ. sentence នពញនលញ សាថប់បាន។ លផេះ/លបនយាេលត្ូវម្គន
បារ. phrase (f.)
កននោមាមមលបធាន និង កននោមកិរយា
ិ (លបណ្ណប់
លបធាន/បលម្គប់លបធាន),ឧទាហរណ៍ :
- សិសោនុសិសេនៅសាលានរៀន។
- គ្នត្់បានជួបមត្
ិ ថសម្គវញ់ របស់គ្នត្់នៅកបុង
សុបិន។
លផេះ/លបនយាេម្គននលចន
ើ លបនភទ េឺ :
- លផេះលបកាស/លបនយាេលបកាស(លផេះបញ្ជជក់ )
(phrase déclarative)
- លផេះសំណួរ/លបនយាេសំណួរ (phrase
interrogative)
- លផេះបញ្ជជ/លបនយាេបញ្ជជ (phrase
impérative)
- លផេះឧទាន/លបនយាេឧទាន (phrase
exclamative)។

១-លផេះលបកាស/លបនយាេលបកាស : លផេះ/លបនយាេ
ដដលនេនលបើសលម្គប់អេះអាងឱរដឹងនរឿងអឝើមយ
ួ ,

-39-
ឧទាហរណ៍ :
- នលាកលេូមកដល់នហយ
ើ ។
- នលាកាមយកមិននៅនទ។

២- លផេះសំណួរ/លបនយាេសំណួរ : លផេះ/លបនយាេ
ើ លម្គប់សួរចង់ដឹងអំពើអម
ដដលនេនលបស ឝើ យ
ួ នោយ
នលបើពាករសួរ (នត្ើ..., ...ឬ, ...ឬនទ,...)ឬ នលើកសំ-
នឡងនៅខាងចុងលផេះ, ឧទាហរណ៍ :
- (ឯង)យល់លពមឬនទ?
- នថ្ងននេះ វមិននៅនរៀននទ (ឬ)?

៣- លផេះបញ្ជជ/លបនយាេបញ្ជជ : លផេះដដលនេនលបើ
សលម្គប់បងាគប់បញ្ជជ ផថល់ដំបូាមយន ឬ ហាមលបាម,
ឧទាហរណ៍ :
- ចូរ(អបក)នរៀបចំបនធប់ឱរបានសាាត្។
- (អបកទាំងអស់គ្នប)លត្ូវខ្ត្
ិ ខ្ំនរៀនសូ លត្។
- ហាមខាកនសាថេះ។
- កុំជក់បារ។ើ

៤- លផេះឧទាន/លបនយាេឧទាន : លផេះដដលនេនលបើ
សលម្គប់សំដដងអំណរ ការរ ំជួលចិត្ថ កំហង
ឹ ការ
នកាត្សរនសរើ ការនងឿងឆងល់ ការភាញក់នផាល
ើ ... ដដល
នកើត្នឡង
ើ ភាវមៗ, ឧទាហរណ៍ :
- យ!ើ អសាចររណ្ណស់!
-40-
 - រងាណ្ណស់!
- ាមងឆ្វត្ដមន!

៥៧- លផេះលកង/ លផេះ/លបនយាេដដលនកើត្នឡង

ើ ពើលផេះ/លបនយាេ
លបនយាេលកង នទាលនលចន
ើ នៅបនថបាមធប់គ្នប ឬ ភាជប់គ្នបនោយ
អ. juxtapose
ឈ្នបប់ចង, ឧទាហរណ៍ :
sentence
បារ. phrase ម្គន់រងាវ នសេះកនង្គញ្ជ ៀវ នគ្ននោទិ៍ ...។
juxtaposée
៥៨- លផេះនទាល/ លផេះ/លបនយាេដដលម្គនដត្មួយអនុលបនយាេ,
លបនយាេនទាល ឧទាហរណ៍ :
អ. simple - នលាកលេូមកដល់នហយ
ើ ។
sentence - នលាកាមយកមិននៅនទ។
បារ. phrase(f.) - ឯងនៅណ្ណ?
simple - កុំជក់បារ។ើ
៥៩- លផេះបដិនសធ/ លផេះ/លបនយាេដដលកបុងនាមេះនេនលបើអវ ិជជម្គនបទ
លបនយាេបដិនសធន៍ (មិន....នទ/នឡយ
ើ , អត្់....នទ / នឡយ
ើ ,...) នដើមផើ
អ. negative សំដដងេំនិត្អវ ិជជម្គន, ឧទាហរណ៍ :
sentence - នលាកាមយកមន
ិ នៅនទ។
បារ. phrase - វអត្់នៅសាលានទ។
négative

៦០- លផេះលាយ/ លផេះ/លបនយាេដដលនកើត្នឡង

ើ នោយសារការផេំរវង
លបនយាេលាយ ឬ ឃ្លវនង
ិ ឃ្លវ ដដលកបុងនាមេះ ម្គនឃ្លវនគ្នលនិងឃ្លវ
លផេះផេំ/លបនយាេផេំ រណប។ “ ឃ្លវរណបភាជប់នឹងឃ្លវនគ្នលនោយសារ
អ. complex ឈ្នបប់ឃ្លវ ”, ឧទាហរណ៍ :
-41-
 sentence - គ្នត្់ខានមកនធឝកា
ើ រអស់បនើ ថ្ង ពនើ លពាេះគ្នត្់ឈ។
ឺ
បារ. phrase - នបើគ្នត្់លត្ឡប់មកវ ិញ គ្នត្់នឹងបនងាើយកិចចការ
complexe/phrase ននេះ។
composée
៦១- លផេះសងកត្់ លផេះ/លបនយាេដដលកបុងនាមេះនេនផ្ទថត្អារមយណ៍នលើ
ន័យ/លបនយាេ ធាត្ុណ្ណមួយ (លបធាន, កមយបទ, កមយនទសកាល)

សងកត្ន
់ ័យ ននលផេះ/លបនយាេ, ឧទាហរណ៍ :

អ. emphazised
- េឺសិសេននេះនហយ
ើ ដដលចូលចិត្ថអាននសៀវ-
sentence នៅជាងនេ។ (នផ្ទថត្នលើលបធាន)
បារ. phrase - មនុសេននេះ ខ្ញុំសាប់វណ្ណស់ ។ (នផ្ទថត្នលើ
emphatique កមយបទ)
- េឺទើននេះនហយ
ើ ដដលខ្ញុំធាវប់រស់នៅ កាលពើ
នកយង។ (នផ្ទថត្នលើកមយនទសកាល)
៦២- វចនតា មូលតាមួយដបបដដលជាពាករនទាល ឬ ជាបញស/
អ. lexical ជាធាត្ុននពាករកបុងភាសាឥណូ ឍ អរឺ ុប៉ា ,
morpheme
ឧទាហរណ៍ :
បារ. lexème31
- វចនតាជាពាករនទាល, ឧ. គ្នប, ធំ, កូន,
(m.)
crayon, jardin, chaise,...
- វចនតាជាបញស កបុងភាសាបាោ ំង, ឧ. all (នៅ)
កបុងពាករ aller,...។
- វចនតាជាធាត្ុ កបុងភាសាបាលើ, ឧ. ទា (ឱរ )
កបុងពាករ នទត្ិ, ទាន, ...។

- André Martinet, Ibid, p.119.

31

-42-
 កាលណ្ណនេយកពាករនទាលនៅនធឝើមូលោឌនកបុង
ការបនងកើត្ពាករ ពាករនទាលនាមេះលត្ូវនេនៅថ្ន
ពាករបញស។
៦៣- វចននលខ្ន៍ ការសរនសរ នង
ិ ការនរៀបនរៀង ចងលកង វចាមនុ -
អ. lexicography លកម នោយដផាកនលើចំនណេះដឹងខាងវចនវ ិទា។
បារ. lexicographie
(f.)

៦៤- វចនវ ិទា ដផបកមួយននភាសាវ ិទាដដលសិកោអំពើវករសពធ

អ. lexicology កបុងនាមេះម្គន ការបនងកើត្ពាករ, ការនលបពា
ើ ករ
បារ. lexicologie ជានដើម, ឧទាហរណ៍ :
(f.) - គ្នប + [-ន-] > ឃ្លបប,
- លបនម្គយ + ដំរ ើ > លបនម្គយដំរ,...។
ើ

៦៥- វចកៈ ពាករលបាប់ាមទើឬដំនណើររបស់កិរយាសពធ

ិ កុ ង
ប
អ. voice
សមភ័នន។ វចកៈម្គនពរើ ដបប េឺ :
បារ. voix (f.)
- កត្ថុវចកៈ (voix active) េឺ លបធានននលផេះ
នធឝអ
ើ ំនព។
ើ
- កមយវចកៈ (voix passive) េឺ លបធានននលផេះ
រងអំនពើ នហយ
ើ កមយបទ (C. d’objt) ជាអបកនធឝើអំនពើ
នៅថ្ន កមយភាបក់ងារ។

ឧទាហរណ៍កបុងភាសាអង់នេវស :
- John kills the dog. (កត្ថុវចកៈ)
- The dog is killed by John. (កមយវចកៈ)

-43-
 ឧទាហរណ៍កបុងភាសាដខ្យរ :
- នលាក នូ ហាច និពនន នរឿងផ្ទកលសនពាន។
(កត្ថុវចកៈ)
- នរឿងផ្ទកលសនពាន (លត្ូវបាន)និពនន នោយ
នលាក នូ ហាច។ (កមយវចកៈ)
៦៦- វចវ ិលាស កននោមពាករផោរជាប់ (ដូចពាករសម្គសដដរ)
អ. locution ប៉ាុដនថ នវយាករណ៍បុោណបាោ ំង នលបស
ើ លម្គប់
បារ. locution កននោមផោរជាប់ដដលសម្គគល់លបនភទពាករ,
(f.) ឧទាហរណ៍ :
- locutions verbales :
prendre parole = parler,
mettre le feu = allumer.
- locutions adverbiales :
de manière lente = lentement,
avec rapidité = rapidement.
- locutions prépositionnelles :
à l’aide de = avec,
en dépit de = malgré , ...

នយង
ើ អាចនិយាយបានថ្ន ភាសាដខ្យរក៏ម្គនវច-
វ ិលាសដដរ, ឧទាហរណ៍ :
- វចវ ិលាសកិរយា
ិ :
លជុលម្គត្់ = លជុលសមថើ (នយា
ិ យខ្ុស នហយ
ើ
-44-
 សាថយនលកាយ),
ចូលចិត្ថ = នពញចិត្ថ , លសឡាញ់ , និយម,...
- វចវ ិលាសករិ យាវ
ិ ិនសសន៍ :
នោយយកចិត្ថទុកោក់,យា៉ាងនលឿន, ...។
(លបភព ៖ ត្ប ឹ យក់ ថ្នវ េនន ៖ វចាមនុលកម បាោ ំង-ដខ្យរ សនងខប,
អាគ្នរនបាេះផោយវបផធម៌, ឆ្ប១
ំ ៩៨៩, ទំពរ័ ៧៤៥។ )

វ ិធើមួយននការបនងកើត្ពាករនចញពើពាករបញស/បញស
៦៧- វ ិធក
ើ ម្គវយ
តាមរយៈផបត្់/អពាមសបទ, ឧទាហរណ៍ :
អ. derivation
- កបុងភាសាដខ្យរ :
បារ. dérivation
[ប់ង-] + កប់ > បងកប់,
(f.)
ជួញ + [-ម-] > ឈយួញ,...
- កបុងភាសាបាោ ំង :
im- + poli > impoli,
jardin + -ier > jardinier,
all + -er > aller ;
៦៨- វ ិភត្ថិ “ចំដណកលបាប់ដំនណើរបំដបកពាករ (ាមមសពធ, កិរ-ិ
អ. inflection យាសពធ,េុណាមម,..) នដើមផស
ើ ម្គគល់មុខ្ងារនផេងៗ
បារ. flexion (f.) កបុងនវយាករណ៍ននត្នថិភាសា ម្គនភាសាសំង្គសកឹត្,
បាលើ, ឡាតាំង ជានដើម។
៦៩- នវវចនសពធ ពាករពរើ ម្គ៉ាត្់ឬវចវ ិលាស (locution) ពរើ ម្គ៉ាត្់
អ. synonym
ឬក៏ នលចើនម្គ៉ាត្់ ជានវវចនសពធនឹងគ្នប កាលណ្ណ
បារ. synonyme
(m.) ពាករឬវចវ ិលាសនាមេះម្គនលបនភទដូ ចគ្នបនិងអាច
ជំនស
ួ គ្នបបានកបុងលផេះ នោយឥត្បណ្ណ
ថ លឱរលផេះ

-45-
ម្គនន័យនផេង, ឧទាហរណ៍ :
- គ្នត្់បានលាចកនលាកនលចើនឆ្បនំ ហយ
ើ ។
- គ្នត្់បានទទួលមរណភាពនលចន
ើ ឆ្បនំ ហយ
ើ ។
តាមធមយតា ពាករពើរម្គ៉ាត្់ដដលជានវវចនសពធនឹង
គ្នប មន
ិ ម្គនន័យដូ ចគ្នបនបេះបទ
ិ នទ :
នេមិនអាចនលបើវជំនស
ួ គ្នបបានលេប់ករណើនទ ឬ វ
ជំនស
ួ គ្នបបាន ប៉ាុដនថសណ្ណ
ឌ នភាសា (registres)
ម្គនកលមិត្ខ្ុសគ្នប, ឧទាហរណ៍ :
ិ អាចជំនួសនវវចនសពធជាទូនៅ
ករណើដដលនេមន
បាន :
- ភាសាបាោ ំង :
- Le bec aigu = Le bec pointu
(aigu = pointu)
- Le son aigu គ្នយន * le son pointu ជា
នវវចនសពធនទ (aigu ≠ pointu)
- ភាសាដខ្យរ :
- នធឝើការនលឿន = នធឝើការរហ័ ស,
- រត្់នលឿន ≠ * រត្់រហ័ស។
ករណើដដលនវវចនសពធម្គនសណ្ណ
ឌ នភាសាខ្ុសគ្នប :
- បថើ (សណ្ណ
ឌ នភាសាធមយតា), សាឝមើ (សណ្ណ
ឌ ន
ភាសាខ្ភស់)
- សុើ (សណ្ណ
ឌ នភាសាទាប), ហូប (សណ្ណ
ឌ ន

-46-
 ភាសាធមយតា), ពិសា (សណ្ណ
ឌ នភាសាខ្ភស់),
...។
៧០- សញ្ជដតាបនវឺ លកខណៈបនវឺរបស់សទធតា (លសៈ ពរញ្ជ នៈ)ដដល
អ. feature of ដផាកនលើលកខណៈវ ិនិចឆ័យមួយចំនន
ួ ដូចត្នៅ ៖

articulation -ផវូវខ្រល់
-រងឝេះខ្រល់/រងឝេះបនវឺ
បារ. trait articu-
-ទើបនវឺ
latoire (m.)
-ម្គន/គ្នយនលំញ័រដខ្េសំនឡង(សលម្គប់ពរញ្ជ នៈ)
- ...
ឧទាហរណ៍ ៖
សញ្ជដតាបនវរឺ បស់ពរញ្ជ នៈ [d] េឺ
- សូរម្គត្់/មុខ្ជៈ
- សូរសធេះ/ផធុេះ
- សូរនធយញ/ទនថជៈ
- នឃ្លសៈ/ឮ
សញ្ជដតាបនវរឺ បស់លសៈ [i] េឺ
- លសៈសូរម្គត្់
- លសៈបិទ
- លសៈមុខ្
- លសៈបបូរម្គត្់ដវង។

៧១- សទធតា ឯកតាសូរត្ូចបំផុត្របស់ភាសា ដដលមិនអាច

អ. phoneme បំដបកបាន គ្នយនន័យកបុងដខ្េសមថើ និង ម្គនមុខ្ងារ
បារ. phonème សលម្គប់នធឝើឱរពាករពើរកបុងបរបទដត្មួ
យ ម្គនន័យ
ិ
(m.)
ដបវកគ្នប។

-47-
៧២- សមភន
័ នវ ិទា ដផបកមួយនននវយាករណ៍ ដដលកបុងនាមេះ សទធតា-
អ. syntax វ ិទានិង វចនវ ិទា ជាដផបកពើរនទៀត្។
បារ. syntaxe (f.) សមភ័ននវ ិទាសក
ិ ោអំពវើ ិធច
ើ ងលកងពាករឱរនៅជា
លផេះ ដដលកបុងនាមេះលបនភទពាករឥត្ម្គនលំោប់
ដូចគ្នបនទ ពភា
ើ សាមួយ នៅភាសាមួយ :
- លបនភទពាករនិងមុខ្ងារវកបុងលផេះដខ្យរ ម្គនលំ-
ោប់លបហាក់លបដហលនង
ឹ លំោប់កុ បងលផេះននភាសា
ួ ម្គន បាោ ំង ឬ អង់នេវស ជានដើម,
មួយចំនន
ឧទាហរណ៍ :
លផេះដខ្យរ : គ្នត្់លសឡាញ់ កញ្ជដបុបាព,
លផេះបាោ ំង : Il aime Mademoiselle
Bopha .
- លបនភទពាករនិងមុខ្ងារវកបុងលផេះននភាសា
ម្គ៉ាល់ហាគស (នៅកបុងលកុមភាសាឥណូ ឍ នណសុ ើ)
ម្គនលំោប់ដូចខាងនលកាម :
Miteny anglisy aho.
parle anglais je.
- ចំនពាេះភាសាមួយចំនួននទៀត្ លបនភទពាករម្គន
លំោប់និងមុខ្ងារកបុងលផេះនផេងៗគ្នប (ភាសាបាសក
(basque)ដបវកពភា
ើ សាខ្វេះនទៀត្, ...)។
នបនើ េពន
ិ ិត្រនមល
ើ សមភ័ននពើភាសាមួយនៅភាសា
មួយ េឺនេសិកោអំពើសមភ័ននវ ិទាទូនៅ។ នបើនេសិកោ
អំពស
ើ មភ័ននវ ិទាបស់ភាសាណ្ណមួយ សមភ័ននវ ិទា

-48-
 ម្គននឈ្នយេះថ្ន សមភ័ននវ ិទាននភាសានាមេះឯង។ នោយ
សមភ័ននវ ិទាសិកោអំពើលផេះនិងនោយលផេះម្គននលចើន
លបនភទ ដូនចបេះ សមភ័ននវ ិទាលត្ូវសក
ិ ោអំពលើ បនភទលផេះ
អំពើវចកៈ៘
៧៣- សពឝាមម ើ លម្គប់ជំនស
ពាករដដលនេនលបស ួ ាមម កននោម-
អ. pronoun ាមម និង លផេះ នដើមផនើ ចៀសការនលបើពាករលចំដដល។
បារ. pronom
(m.) កបុងសមភ័នន សពឝាមមបំនពញមុខ្ងារដូចាមម នង
ិ
កននោមាមមដដរ : សពឝាមមអាចជាលបធានកបុង
លផេះ, អាចជាកមយកុ ងលផេះ,
ប ឧទាហរណ៍ :
- គ្នត្់ភួ រដលស
ជ , គ្នត្់ ម្គនមុខ្ងារជាលបធាន,
- អបកលសុកសាគល់វចាស់ណ្ណស់, វ ម្គន
មុខ្ មុខ្ងារជាកមយបទផ្ទធល់ (កមយបទផ្ទធល់
្្្្ = complément d’objet direct )។
-ពូសុខ្ដត្ងដត្ខ្ឹងលចនឡាត្ នបើគ្នត្់មិនខ្ំដកខ្វួន
- ំ ិ ស។
នទ វនឹងាមំមកដល់គ្នត្់នូវសលត្ូវជុទ
-
- នៅកបុងភាសាដខ្យរ នេដចកសពឝាមម ជា : សពឝ-
- ាមមបុរសៈ,
ិ សពឝាមមឈ្នបប់, សពឝាមមចងាុល,
- សពឝាមមសំណួរ, សពឝាមមមិនចាស់។
៧៤- សពឝាមម សពឝាមមដដលនលបស
ើ លម្គប់ចងាុលបងាាញមនុសេ
ចងាុល សត្ឝ ឬ វត្ទុ ឱរនឃញ
ើ ចាស់លាស់ថ្ន នៅទជ ើ ិត្ ឬ
អ. demonstrative ទើឆ្ងយពើអបកនិយាយ។ ពាករ ននេះ នាមេះ ,... ជា
pronoun សពឝាមមចងាុល, ឧទាហរណ៍ :
-49-
បារ. pronom ននេះជានសៀវនៅរបស់ខ្ុ ំញ នាមេះជានសៀវនៅ
démonstratif របស់ឯង។
៧៥- សពឝាមម សពឝាមមសលម្គប់ជំនស
ួ ាមមឬកននោមាមមនដើមផើ
ឈ្នបប់ បនងកើត្លផេះរណប។
អ. relative នៅកបុងភាសាដខ្យរ សពឝាមមឈ្នបប់ម្គនដត្មួយ េឺ
pronoun ដដល , ឧទាហរណ៍ :
បារ. pronom
- ខ្ញុំបានជួបកុម្គរម្គបក់ដដលនរៀនពូដកជាងនេ
relatif
កបុងសាលានរៀនននេះ។
- ត្ុដដលនេោក់ថ្ូផ្ទកនៅនលើនាមេះ ជារបស់គ្នត្់។
៧៦- សពឝាមម សពឝាមមដដលត្ំណ្ណងបុរសទាំ
ិ ងបើ។
បុរសៈ
ិ កបុងភាសាដខ្យរ សពឝាមមបុរសៈម្គន
ិ :
អ. personal - បុរសៈទ
ិ ើ ៖ ខ្ញុំ អញ នយើង ...។
១
pronoun - បុរសៈទ
ិ ើ ៖ ឯង អបក ...។
២
បារ. pronom - បុរសៈទ
ិ ើ ៖ វ គ្នត្់ ាមង ...។
៣
personnel

៧៧- សពឝាមម សពឝាមមដដលនេនលបើជំនួសាមមឬកននោមាមម

មន
ិ ចាស់ ដដលសទត្
ិ កបុងលកខណៈទូនៅ នោយមន
ិ បញ្ជជក់
អ. indefinite ចាស់ចំនពាេះាមមឬកននោមាមមណ្ណមួយនឡយ
ើ ។
pronoun
ពាករ នរណ្ណម្គបក់ អបកោល់គ្នប នរណ្ណមួយ ...
បារ. pronom
indéfini ជាសពឝាមមមិនចាស់, ឧទាហរណ៍ :
- អបកោល់គ្នបលត្ូវនៅនឡើងឡាននៅនម្គ៉ាង
៦លពឹក។
- នរណ្ណម្គបក់ស័លយ េចិត្ថចូលរួមសនបិសើទ
អាសាន។

-50-
៧៨- សពឝាមម សពឝាមមនលបស
ើ លម្គប់សួររកលបធាន ឬ សួររក
សំណួរ កមយបទរបស់កិរយាសពធ
ិ ។ សពឝាមមសំណួរ ម្គន
អ. interrogative ដូចជា ៖ នរណ្ណ, អឝើ, នរណ្ណមួយ, អឝើមួយ, ... ,
pronoun
ឧទាហរណ៍ :
បារ. pronom
interrogatif - នរណ្ណនដើរកាត្់ទើននេះ? (សួររកលបធាន)
- ឯងនិយាយអំពើអើ ឝ? (សួររកកមយបទមិនផ្ទធល់;
កមយបទមន
ិ ផ្ទធល់ = complément d’objet
indirect),
- គ្នត្់ទិញអឝើ? (សួររកកមយបទផ្ទធល់)។

៧៩- សទស
ិ សពធ ពាករដដលម្គនន័យនផេងគ្នប ដត្ម្គនរូបដូចគ្នប ឬ
អ. homonym ម្គនសូរដូចគ្នប។ សទិសសពធ អាចដចកជាពើរលកុម
បារ. homonyme េឺ :
(m.)
- សទិសនលខ្ (homographe) : ពាករដដល
ម្គនសំនណរដូចគ្នប ,
ឧ. លិច (ទិសខាងលិច) និង លិច (នថ្ងលិច)
- សទិសសូ រ (homophone) : ពាករដដលម្គន
សូរដូចគ្នប,
ឧ. លិច (នថ្ងលិច) និង នលច (នលចនចញ ,
នលចនឡង
ើ )
េុន (េុនោវ, េុនដំបង) និង េុណ
(េុណម្គតាបតា
ិ , េុណលេូ), ...។

-51-
 កំណត់សមាាល់ : សទ្ិសសពទ អាចជាសទ្ិសសូ រផង

អាចជាសទ្ិសគលខ្ផងគទ្ៀត។
ំ ឺភឺ),
ឧ. ភលឺ (ភលឺដរស) និង ភលឺ (ជង ល ...។

៨០- សថ្
ិ ល
ិ ពរញ្ជ នៈដដលមិនម្គនសូរ [h] ផេំជាមួយ។ កបុង
អ. unaspirated ភាសាបាលើ សំង្គសកឹត្ ពរញ្ជ នៈសិថ្ិលជាពរញ្ជ នៈ
បារ. non-aspirée ទើ១ នង
ិ ទ៣
ើ កបុងវេគទាង
ំ ៥ រួមម្គន១០ត្ួ េឺ
(f.) ក[k], េ[g] , ច[c] ជ[j] , ដ[t], ឌ[d] , ត្[t],
ទ[d] , ប[p], ព[b]។

៨១- សូរ អឝើដដលលត្នចៀកនយង

ើ សាថប់ឮ បាមធប់ពើម្គនការប៉ាេះ
អ. sound
គ្នបរវងលកោសលត្នចៀកនិងវត្ទុនភាញច(រលក) ដដល
បារ. son (m.)
រសាត្់តាមអាកាសនចញមកពើលេប់ទិសទើ [(ដូច
រលកនលទ
ើ ក
ឹ ដដលោលធំនៅៗ កាលណ្ណនយង
ើ
នចលដុំថ្យ ឬ ដុំដើ នៅកបុងទឹក) នហយ
ើ រលកនាមេះ
លត្ូវបាននកត្
ើ នចញពើលំញ័រដដលនកើត្នឡង
ើ ពើការប៉ាេះ
ទងគិចរវងកម្គវង
ំ អឝើមយ
ួ (ការទាញ/ការកូត្ចបុើ/
លទ), ការនគ្នេះ, ការផវុំ, ការលជុេះ, ការបក់នបាក,...)
នៅនលើវត្ទុអឝើមយ
ួ (ដខ្េចបុើ/លទ, សគរ, ខ្វុយ, កលម្គល
ឥដឌ, សវក
ឹ នឈ,ើ ...)]។

៨២- សូរលកអូម សូរពរញ្ជ នៈដដលម្គនទើបនវនឺ ៅលត្ង់លកអូ ម េខ្

ឺ បង
អ. palatal
អណ្ណ
ថ ត្ទល់នឹងលកអូម។
បារ. palatale
(f.) ពរញ្ជ នៈសូរលកអូម ម្គន ៖ [ c ], [ ɟ ], [ ɲ ],...។

-52-
៨៣- សូរចនាមវេះដខ្េ សូរពរញ្ជ នៈដដលម្គនទប
ើ នវនឺ ៅចនាមវេះដខ្េសំនឡង។
សំនឡង ពរញ្ជ នៈសូរចនាមវេះដខ្េសំនឡង ម្គន : [ʔ], ...។
អ. glottal stop
បារ. coup de
glotte
៨៤- សូរលចមុេះ / សូរពរញ្ជ នៈដដលនពលបនវឺ រាមំងលកអូ មនបើកចំហ
ាមសក ិ ជៈ នដើមផឱ
ើ រខ្រល់កុ ងសួ
ប ត្ នចញមកនលៅតាមលចមុេះផង
អ. nasal
តាមម្គត្់ផង។ ពរញ្ជ នៈសូ រលចមុេះ ឬ ាមសិកជៈ
បារ. nasale (f.)
ម្គន [m], [n], [ŋ], [ɲ],...។

៨៥- សូរនជើងនធយញ/ សូរពរញ្ជ នៈដដលម្គនទប

ើ នវឺនៅនជង
ើ នធយញ េឺចុង
សូរេាមវក់លកអូម អណ្ណ
ថ ត្ទល់នឹងនជើងនធយញមុខ្។
អ. alveolar ពរញ្ជ នៈសូ រនជង
ើ នធយញ ម្គន ៖ [ţ], [ʠ],...។
បារ. alvéolaire(f.)

៨៦- សូរនដម
ើ ក សូរពរញ្ជ នៈដដលម្គនទើបនវឺនៅនដើម ក។
ពរញ្ជ នៈសូ រនដម
ើ ក ម្គន : [h], ...។

៨៧- សូរលត្ដុស សូរពរញ្ជ នៈដដលនពលបនវឺ ខ្រល់ដដលរត្់នចញ

អ. fricative ពើសួត្ លត្ដុសនឹងនផធេុហាម្គត្់ អណ្ណ
ឋ ត្ នធយញ
បារ. fricative (f.) នហយ
ើ បនងកើត្សូ រលត្ដុស ដូ ចជា ៖ [f], [v], [s],
[z], ...។
ពរញ្ជ នៈសូរលត្ដុសជាពរញ្ជ នៈ ដដលម្គនរងឝេះ
ខ្រល់កលមត្
ិ ១។

-53-
៨៨- សូរនធយញ / សូរពរញ្ជ នៈដដលម្គនទើបនវនឺ ៅលត្ង់នធយញ េច
ឺ ុង
ទនថជៈ អណ្ណ
ឋ ត្ទល់នឹងនធយញ។ ពរញ្ជ នៈសូ រនធយញម្គន :
អ. dental
[t], [d], [n], ...។
បារ. dentale (f.)
៨៩- សូរបបូរម្គត្់/ សូរពរញ្ជ នៈដដលម្គនទើបនវឺនៅបបូរម្គត្់េឺបបូរ
ឱសឌជៈ ម្គត្់នលន
ើ ិងបបូរម្គត្់នលកាមប៉ាេះគ្នប។
អ. labial
ពរញ្ជ នៈសូរបបូរម្គត្់ ម្គន : [p], [b], [m], ...។
បារ. labiale (f.)
៩០- សូរផធុេះ/ សូរពរញ្ជ នៈដដលបនវឺនឡង
ើ នោយម្គនដំនណើរ
សូរសធេះ ខ្រល់នចញពស
ើ ួត្មកប៉ាេះខាវង
ំ នង
ឹ នលេឿងលបោប់បនវឺ
អ. plosive
សំនឡង បណ្ណ
ថ លឱរម្គនបនធុេះ ដូ ចជា [p], [b],
បារ. occlusive
(f.) [t], [d], [k], [ɡ], [m], [n], [ɲ], [ŋ], ជានដើម។
ពរញ្ជ នៈសូរផធុេះ ឬ សូ រសធេះ ជាពរញ្ជ នៈដដលម្គនរងឝេះ
ខ្រល់កលមិត្សូនរ។

៩១-សូរផធុេះលត្ដុស/ សូរពរញ្ជ នៈដដលបនវនឺ ឡង

ើ នោយម្គនបនេំចូល
សូរសធេះលត្ដុស គ្នបរវងសូរផធុេះ/សូ រសធេះជាមួយនង
ឹ សូ រលត្ដុស
អ. affricative (fricative) ដូចជា :
បារ. affriquée(f.) - ពរញ្ជ នៈ [tʃ] កបុងពាករ [tʃaild] (child)
- ពរញ្ជ នៈ [dʒ] កបុងពាករ [dʒæm] (jam)
ននភាសាអង់នេវស ជានដើម។

៩២- សូរម្គត្់ / សូរពរញ្ជ នៈដដលនពលបនវឺ រាមំងលកអូ មបទ

ិ ផវូវ
មុខ្ជៈ លចមុេះ នដើមផឱ
ើ រខ្រល់កុ ងសួ
ប ត្នចញមកនលៅដត្តាម
អ. oral ម្គត្់។

-54-
 បារ. orale (f.) ពរញ្ជ នៈសូរម្គត្់ ឬ មុខ្ជៈ ម្គន [p], [b], [f],
[v], [s], [k], [kh], [c], [t], [dh], [g],...។

៩៣- សូរមុខ្លកអូម សូរពរញ្ជ នៈដដលម្គនទើបនវនឺ ៅមុខ្លកអូ ម េខ្ឺ បង

អ. pre-palatal
អណ្ណ ថ ត្ទល់នឹងដផបកននេុ ហាម្គត្់ដដលសទិត្នៅ
បារ. pré-palatale
(f.) មុខ្លកអូម។
ពរញ្ជ នៈសូរមុខ្លកអូម ម្គន : [ ʃ ], [ ʒ ],...។

៩៤- សូររាមំងលកអូម សូរពរញ្ជ នៈដដលម្គនទើបនវនឺ ៅលត្ង់រាមំងលកអូម

អ. velar/guttural េឺអណ្ណ
ថ ត្នលកាយទល់នឹងរាមំងលកអូ ម។
បារ. vélaire (f.) / ពរញ្ជ នៈសូររាមំងលកអូម ម្គន : [ k ], [ g ], [ŋ],
gutturale (f.)
...។
៩៥- សូរលំហូរ/ សូរពរញ្ជ នៈដដលនពលបនវឺ ខ្រល់ដដលរត្់នចញពើ
សូរបងាូរ សួត្ នសធរើ ដត្មិនលត្ដុសនឹងនផធេុហាម្គត្់ អណ្ណ
ឋ ត្
អ. liquid នធយញ នឡយ ហាក់បដ
ើ ើ ូចជាម្គនលំហូរ។ ពរញ្ជ នៈ
បារ. liquide (f.)
លំហូរ ជាពរញ្ជ នៈដដលម្គនរងឝេះខ្រល់កលមិត្២។
ពរញ្ជ នៈលំហូរ ម្គន : [l], [r], ...។

៩៦- សូរសពធភាសា នៅកបុងនសៀវនៅ Cours de linguistique

អ. linguistic sign générale របស់គ្នត្់ ភាសាវ ិទូនឈ្នយេះ Ferdinand
បារ. signe(m.) de Saussure បាននលបប
ើ នចចកសពធ “signe
linguistique
linguistique” ជំនស
ួ “mot” ពើនលពាេះនៅនពល
នាមេះ នេយល់ថ្ន “mot” ជាសំនណរ ឬ ជាផ្ទវក

-55-
 (plaque /étiquette)មួយ សលម្គប់ោក់នលវើ ត្ទុ
(objet)មួយ។ តាមគ្នត្់ ការយល់ដបបននេះជាការ
ភាន់លចឡំទាង
ំ លសុង ពនើ លពាេះ “ពាករ” មន
ិ ដមនជា
ផ្ទវកមួយសលម្គប់ោក់នលើវត្ទុមួយឬជាសហកមយ
(union) រវងនឈ្នយេះមួយនង
ិ វត្ទុមួយនាមេះនទ ប៉ាុដនថ
ជាសហកមយមិនអាចបំដបកបានរវង “image
acoustique” នង
ិ “concept”។
នលកាយមក នលាក Saussure ហាក់ដូចជា
បារមមដលកង “image acoustique” ាមំនេឱរេិត្នៅ
ដល់នលេឿងដដលទាក់ទាញដភបក ផធុយពើអឝើដដលគ្នត្់
់ រនេយល់តាមគ្នត្់ (នទាេះម្គនពាករ “acou-
ចងឱ
stique” អមផងក៏នោយ)32។ តាមគ្នត្់ “image
acoustique” ជាសូរសុទនសាធ ជាទលមសូរដដល
នយង
ើ សាថប់ឮ កាលណ្ណ “signe linguistique”
33
លត្ូវបាននេបនវឺនឡង
ើ ។
នោយគ្នត្់បារមមអំពន
ើ ័យមន
ិ ចាស់លាស់របស់
“image acoustique” ននេះផង និង នោយ
“concept” ជាពាករធមយតាដដលខ្ឝេះ “បនចចកភាព”
ផង ភាសាវ ិទូរូបននេះបានជំនស
ួ ពាករទាំងននេះ ជា

32
- ជាពនិ សស ចំនពាេះជនជាត្ដិ ខ្យរដដលអាចេត្
ិ នៅដល់ “រូបភាព”(image) ដដលជានលេឿងទាក់ទាញដភបក
ជាពត្
ិ លបាកដ។
33
- នលាក Saussure បានបញ្ជចក់ថ្ន “ La langue est phonique et non graphique ”
(ភាសាជាសូរ េម
ឺ ន
ិ ដមនជាសំនណរនទ)។
-56-
លំោប់លំនោយ នោយ “signifiant” នង
ិ
“signifié”។
នបនើ យង
ើ ដលបចំៗ ពាករមួយសងពាករមួយ នយង
ើ
អាចដលប “signe linguistique” ថ្ន “សញ្ជដភាសា”
ប៉ាុដនថ នោយកបុងភាសាដខ្យរ “សញ្ជដ” នលចន
ើ សម្គគល់
េំនូស នយង
ើ សូ មដលប “signe linguistique” ថ្ន
“សូរសពធភាសា” វ ិញ នដើមផឱ
ើ រឃ្លវត្ឆ្ងយពេ
ើ ំនត្
ិ
ខ្ុស ដដលយល់ថ្ន “ពាករ” ជាសំនណរនាមេះឯង។
ដូនចបេះ សូរសពធភាសា ជាសហកមយមិនអាច
បំដបកបានរវង “signifiant” និង “signifié” *។
នលាក Saussure តាងសូរសពធភាសា ដូចត្នៅ ៖

signifiant
signifié

គសចកតីបញ្ជ
ា ក់ :
សញ្ជារពួញសមាាល់ ស កមមដ៏សិតលម
អ ួ តរវង “signifiant”
និង “signifié” : គបើគេេិតគៅ “signifiant” គេនឹងេិតភ្ជលម

ជាសវ័យរបវតតិគៅ “signifié” ផងដដរ។

នលាក Saussure អាចរកោទុកនូវពាករ “mot”

នហយ
ើ លគ្នន់ដត្លបកាសបញ្ជជក់ថ្ន “mot” មន
ិ ដមន
ជាសំនណរនទ (សំនណរលគ្នន់ដត្ជាការកត្់លតា
“mot” នោយអកេរប៉ាុនណតេះ) ប៉ាុដនថ នបើគ្នត្់នធឝើដបប
ននេះ គ្នត្់មិនអាចកម្គចត្់េំនិត្ខ្ុសបាននឡយ
ើ
-57-
 ពនើ លពាេះ ឱរដត្ឮ“mot”ភាវម នេេត្
ិ នៅដល់សំនណរ
ភាវម។ នោយសារការនលបើពាករ “signe linguistique”
គ្នត្់បានកម្គចត្់ការភាន់លចឡំថ្ន “mot” ជាសំនណរ
បាននោយនជាេជ័យ។
កំណត់សមាាល់ : គយើងដរប “signifiant” ថា “ន័យករ” និង

“signifié” ថា “ន័យបញ្ាតិត ” ជាលំដាប់លគំ ដាយ។

៩៧- សូរសលមួល សូរដដលនកត្

ើ ពើការដលបលបួលសូ រណ្ណមួយកបុងពាករ
អ. euphony ខ្វេះ នដើមផឱើ រលសួលលត្នចៀកឬលសួលអាន នលចន
ើ នកត្
ើ
បារ. euphonie ម្គននឡង ើ នលកាមឥទនិពលននការសលមួលសូ រននការ
(f.) សលមបសូរ ឬ ននការបំដបវកសូរ, ឧទាហរណ៍ :
- ភាសាបាោ ំង :
pendant [pɑdɑ] > [pɑnɑ],
une heure et demie [ynœredəmi] >
[ynœredmi] > [ynœrenmi],
- ភាសាដខ្យរ :
អាឯង > អាដហាង,
សងឃោជ > សង្គងាគជ, ...
បញ្ជ
ា ក់ : រកយខាងគរៅឃ្ននប សរគសរជាអកខរវរុិ ទ្ ធ ,
រកយខាងកនុងឃ្ននប សរគសរជាសញ្ជាសូ រវធ
ិ ី។

តាមន័យទូនៅ េឺជាពាករឬកននោមពាករដដល
៩៨- សំនន
ួ /វ ិញ្ដត្ថិ
បញ្ជជក់េំនិត្ឬមនាមសនញ្ជចត្ាម នដើមផរើ ំនលចន័យ
អ. expression
េនវឹេះកបុងលផេះ។
បារ. expression
បញ្ជ
ា ក់ : កនុងភ្ជសាវទ្ារបស់
ិ គលក Louis Hjelmslev
(f.)
រកយ expression មានន័យពិគសស គផេងពីន័យខាងគលើ។

-58-
៩៩- លសៈ សូរដដលបនវឺនឡង
ើ នោយគ្នយនទំនប់, ឧទាហរណ៍ :
អ. vowel [ɑ], [ɑ:], [ɔ], [ɔ:], [a], [a:], [e], [e:], [o], [o:],
បារ. voyelle (f.)
១០០- អនឃ្លសៈ ពរញ្ជ នៈដដលនៅនពលបនវឺពុំម្គនលំញ័រដខ្េសំ-
អ. unvoiced
នឡងនទ។
បារ. non-voisée/
sourde (f.) ពរញ្ជ នៈ / s /, / t /, / p /,...ជាពរញ្ជ នៈអនឃ្លសៈ។
១០១-អឌណពរញ្ជ នៈ/ សូរពរញ្ជ នៈដដលនពលបនវឺ ខ្រល់ដដលរត្់នចញពើ
ពរញ្ជ នៈកនវេះ សួត្មន
ិ ប៉ាេះនង
ឹ នផធេុហាម្គត្់ អណ្ណ
ឋ ត្ នធយញ នទ។
អ. semi- consonant អឌណពរញ្ជ នៈ/ពរញ្ជ នៈកនវេះ ជាពរញ្ជ នៈដដលម្គន
បារ. semi-consonne
រងឝេះខ្រល់កលមិត្៣។ អឌណពរញ្ជ នៈ/ពរញ្ជ នៈកនវេះ
(f.)
ម្គន : [j], [w], ...។
នេអាចនៅវមា៉ាងនទៀត្ថ្ន អឌណលសៈ/លសៈកនវេះ។

១០២- អត្ស
ិ ទធតា សទធតាពើរនផេងគ្នបដដលម្គនសូ រលចឡំគ្នបលត្ង់ទើ-
អ. archiphoneme តាំងសូរខ្វេះ កបុងពាករ។
បារ. archiphonème
(m.) ឧទាហរណ៍ ៖ ភាសាអាលវឺម៉ាង់ ម្គនសទធតា /t/ ,
/d/ ដបវកគ្នប ប៉ាុដនថកុ បងពាករ rad និង ពាករ rat , d
ិ t ម្គនសូ រលចឡំគ្នប នទប
នង ើ នេសនយត្យក [T]
សលម្គប់តាង។ ដូនចបេះ ពាករ rad និង ពាករ rat
តាងនោយ [raT]។
១០៣- អននថបទ/ អពាមសបទ/ផបត្់មួយដបបដដលនេោក់នលជៀត្ចូល
ផបត្់ដជក កបុងពាករ នដើមផប
ើ នងកើត្ពាករកម្គវយ , ឧទាហរណ៍ :
អ. infix - ចំ + [-ម-] > ឆ្យ,ំ
បារ. infixe (m.) - គ្នប + [-ន-] > ឃ្លបប, ...។
-59-
 បញ្ជ
ា ក់ :
គលករេូ គៅ សុ ន បានផតល់គយបល់ ថា “អនតរ/អនតរ”

មានន័យដូ ច “inter” ននភ្ជសាបារ ំង, ឧ. អនតរជាតិ inter-

national, អនតររកសួ ង inter-service,... ដូ គចនោះ វកយសពទ

“អនតរបទ្” របស់គលក គកង វន់សាក់ រតូវគ្នននឹង “interfixe”

ដដលមានកនុងភ្ជសារុ សេុ ី េឺមិនដមន “infixe” គទ្ េបបគយ

ី ើង
ដរបរកយ “infixe”ថា “អគនតបទ្ ” វញ។
ិ
១០៤- អនុលបនយាេ/ អនុលបនយាេជាដផបកមួយននលផេះ/លបនយាេដដល
ឃ្លវ
ម្គនកិរយាសពធ
ិ សូ លដត្មួ
ប យ, ឧទាហរណ៍ :
អ. clause
បារ. proposition - ខ្ញុំសាគល់មនុសេម្គបក់។
(f.) - ភបំនពញជាោជធានើលបនទសកមភុជា។

អនុលបនយាេអាចជា អនុលបនយាេនគ្នល (pro-

position principale) ឬ អនុលបនយាេរណប
(proposition subordonnée)។
ឧ. លផេះ “ខ្ញុំបានជួបបុរសម្គបក់ដដលជា
អបកកាដសត្។” ម្គនពើរអនុលបនយាេ េឺ :
- អនុលបនយាេនគ្នល ៖ “ខ្ញុំបានជួបបុរសម្គបក់ ”
- អនុលបនយាេរណប ៖ “ដដលជាអបកកាដសត្ ”។
១០៥- អនុសពធ ពាករដដលម្គនន័យចំណុេះឱរពាករមួយនទៀត្ដដល
អ. hyponym ជាមហាសពធ , ឧទាហរណ៍ :
បារ. hyponyme - កបុងភាសាដខ្យរ :
ពាករ ដឆក ឹ ពាករ សត្ឝ
ជាអនុសពធ នធៀបនង
ដដលជាមហាសពធ ,
-60-
 ពាករ ម៉ាូត្ូ ជាអនុសពធ នធៀបនង
ឹ ពាករ
យានយនថ ដដលជាមហាសពធ ,...
- កបុងភាសាបាោ ំង :
ពាករ écarlate ជាអនុ សពធ នធៀបនឹង
ពាករ rouge ដដលជាមហាសពធ ,
ពាករ chat ជាអនុសពធ នធៀបនឹងពាករ
animal ដដលជាមហាសពធ។
១០៦- អពាមសបទ/ បញ្ដត្ថិននេះលត្ូវបាននេសម្គគល់នោយពាករនផេងៗ
ផបត្់ គ្នប :
អ. affix - បទភាជប់ (នអៀវ នកើស , ភាសាដខ្យរ , បណ្ណតគ្នរ
34
បារ. affixe (m.) មត្
ិ ថនសរ ើ , ១៩៦៧ , ទំព័រ ១៦៨)
- អពាមសបទ (នកង វ៉ាន់សាក់ , មូលភាពននការ
បនងកើត្ពាករថ្យើ , នោងពុមភនទព , បណ្ណតគ្នររសយើ
កមភុជា , ១៩៦៣ ,ទំព័រ ១៤៣)
- ផបត្់ (លកសួងអប់រ ំ , នវយាករណ៍ថ្នបក់ទើ៦ , មជឈ
មណឍលនិពននកមយវ ិធើនិងនសៀវនៅសិកោ, ១៩៨២ ,
ទំព័រ ១)
េណៈកមយការបនចចកសពធភាសាវ ិទានិងអកេ-

- នសៀវនៅននេះលត្ួវបាននបាេះពុមភនលចើនឆ្បនំ លកាយពើអក
34
ប នព
ិ ននបានទទួលមរណភាព ៖ ដូនចបេះ ពាករ បទភាជប់
នលបក
ើ ុ ងនសៀវនៅននេះ
ប ទំនងជាបានបនងកត្
ើ នឡង
ើ មុនពាករ អពាមសបទ របស់នលាក នកង វ៉ា ន់សាក់។ អបកនព
ិ នន
នអៀវ នកើស បានោក់ពាករបាោ ំង affixes ជាប់នឹងពាករ បទភាជប់ ប៉ាុដនថ បទភាជប់ ដដលគ្នត្់បានលសង់នាមេះ
ម្គនលកខណៈដូច affixes ននភាសាបាោ ំងផង នង
ិ ដូច racines primaires របស់នលាក Joseph
Guesdon ផង។
-61-
 សល
ិ ផ ៍ សនលមចនលជើសនរសយក
ើ អពាមសបទ/ផបត្់
និង កំណត្់និយមន័យដូចត្នៅ :
រូបតាសលម្គប់នលបនើ ដើមផប
ើ នងកត្
ើ ពាករកម្គវយ/
កម្គវយនលើកម្គវយ សលម្គប់ភាជប់នឹង :
- ពាករបញស , ឧ. ដឹង + អពាមសបទ [ប៉ា-] >
បថឹង ,
- ពាករកម្គវយមថងនហយ
ើ , ឧ. បថង
ឹ + អពាមសបទ
[-អ΄ណ-] > បណឹថ ង ,
- បញស កបុងភាសាបាោ ំង , ឧទាហរណ៍ :
 all + អពាមសបទ er > aller ;
 form + អពាមសបទ [-sj ] (-tion) >
[f rmasj ]35 (formations),..។

នលាក នកង វ៉ាន់សាក់ ដចកអពាមសបទជា បុពឝ-

បទ, អនថោបទ និង បចឆិមបទ។

លកុមអបកនិពនឝនននវយាករណ៍លកសួងអប់រ ំ ដចក

ផបត្់ជា ផបត្់នដើម, ផបត្់ដជក និង ផបត្់ចុង។

១០៧- អាេម សទធតាដដលឥត្ទាក់ទងនឹងជាត្ិសពធ នកើត្នឡង

ើ
អ. epenthesis កបុងពាករឬកននោមពាករខ្វេះ នដើមផជា
ើ វ ិសាលសូរ ឬ

- សូរ [a] កបុងពាករ [f rmasj ] បាននកត្

ើ នឡង
ើ នដើមផស
ើ លមួលអំណ្ណន។
35

-62-
 បារ. épenthèse នដើមផស
ើ លមួលអំណ្ណន , ឧទាហរណ៍ :
(f.) - ភាសាបរនទស :

lat. camera > frs chambre (b ជា

អាេម),

lat. hibernum > it./port. inverno (n ជា

អាេម)។

- ភាសាដខ្យរ :

ជង់ > ជបង់ > លជនង់ [crɔnɔŋ] ([ ɔ] ជា

អាេម,

ចត្ុ + អងគ > ចត្ុរងគ (រ ជាអាេម),

ឆ + អភិញ្ជដ > ឆឡភិញ្ជដ (ឡ ជាអាេម

តាមឯកឧត្ថម ឈន នអៀម )។
១០៨-ឯកតា ភាេននដខ្េសមថើកុ ងភាសាដដលនេអាចវ
ប ិភាេនចញ
36 37
អ. unit ពគ្ន
ើ ប ដូ ចជា សទធតា , ពាករនទាល ឬ លផេះ
បារ. unité (f.) នទាល38។ សទធតា , ពាករនទាល ឬ លផេះនទាល
ជា ឯកតាភាសា39។

- សូមនមល
ើ នយ
ិ មន័យសលម្គប់ សទធតា។
36

- សូមនមល
ើ នយ
ិ មន័យសលម្គប់ ពាករនទាល។
37

- សូមនមើលនិយមន័យសលម្គប់ លផេះនទាល។
38

- យកលំាមតា
ំ ម Dictionnaire de linguistique របស់នលាក Jean Dubois & alii, Librairie
39

Larousse, 1973, p.502។

-63-
 Rbdab;dkdegðIm eRbICaRbdab;bnøWsUr
¬CabEg¥k[gayyl;bec©ksBÞénsUrviTüanigsTÞtaviTüa¦

-64-
 បច្ចេកសព្ទអកសរសិលប៍
ដែល
គណៈកម្មាធិការជាតិភាសាដមារ / គ.ជ.ភ.ម.
(បចេប្បន្ន
ុ ក្កុមក្ប្ឹកាជាតិភាសាដមារ / ក.ជ.ភ.ម.)
បាន្អន្ុមត
័

3
១-កវ ើ/ កវ ើនព
ិ នន អបកដដលនចេះដត្ងឆនធ អបកពូដកខាងសមឋើអបកនព
ិ នន
អ. poet ខាងកាពរនឃ្លវងដ៏លផល
ើ ាញ។
បារ. poète ៉ា លពេះបទុមនត្ទរ
ឧ. ភរិ មរភាសា អូ នៅ ងុយ
នសាម,...។

២-កវ ើនព
ិ ននន៍ ការនរៀបនរៀង ការចងលកង ការដត្ងឆនធរបស់កវ ើ។
ឧ. (...)នសថចម្គនមនហសើ ាមមដកវកាកើ
លាលេះា ឥត្ហយង ឥត្ម្គនលសើណ្ណ
នសាភាផធឹមផង សមសពឝកនវង
កនាមវងអស់លសើ។
កាយនកើត្អសាចររ អំពើផ្ទកកា-
ណិកានសាភើ ភង្គកាថនសាភ័ណ
ដូចចង្គនធបូណ៌មើ សក់ដូចភមរ ើ
40
រនលើបខាយញ់ នមយ ។ (...)
៣-កាពររស ត្នមវរបស់អត្ទបទជាពាករកាពរដដលម្គនសមពសេ
ចួន រណថំ ដណងណង។

លពេះអងគ ឌួង : នរឿង កាកើ , ការផោយរបស់ពុទនសាសនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ឆ្ប១

ំ ៩៩៧, ទំព័រ៨។
40

-65-
 ឧ. កាពររសននកំណ្ណពរនរៀបោប់អំពអ
ើ រុនណ្ណទ័យ
ឬ អសថងគត្កាលននលពេះអាទិត្រ។

៤-កាមរូបារមយណ៍ រូបារមយណ៍ដដលនកើត្នឡង
ើ តាមរយៈពាករនពចន៍
ឃ្លវលបនយាេ ឬ នសចកថក
ើ ុ បងកំណ្ណពរ កបុងអត្ទបទ
ពាករោយ ដដលនធឝើឱរអបកអាន អបកសាថប់ម្គនការ
រ ំនភប
ើ នលសប
ើ លសាលនៅនោយកាមោេ។
ឧ.(...)ាមងនធឝើជាធាវក់ រសាយសូភាក់ អំពើអងោ
លេុឌយល់សុដន់ ដណនកថន់ឧោ លពួចចិត្ថចិាមថ
នលសៀវនលសើបលបត្ិព័ទន 41។(...)

៥-ការផេំនលាកយ
ិ វ ិធដើ ត្ងនិពននមយ
ួ ដបប ដដលកវ ើ អបកនព
ិ នននលក
ើ
សចចៈនង
ិ យកនរឿងពិត្កបុងសងគមនិងនរឿងអសាចររហួសពើការ
អចឆរយៈ
ិ ពិត្មកបងាាញកបុងសាបនដ។
ឧទាហរណ៍ទើ១ : នៅកបុងនរឿងមហានវសេនឋរ ពរ
ទើ៥ លពេះាមងសុបារសុបផត្ើបានទទួលពរពើលពេះឥង្គនធ
មុននឹងលពេះាមងជាលពេះម្គតារបស់លពេះនវសេនឋរ េឺ
“នពលម្គនេភ៌ សូមឱរម្គននផធនពាេះោបនសយើលដ
ា ូច
លបលកត្ើ ” 42។
ឧទាហរណ៍ទើ២ : នៅកបុងនរឿងោមនករ ថ ិ៍ កាលលពេះ
ោមយាងនៅដល់កុ បងនលពនដើមផប
ើ ស
ួ ជាបសឝើ

41
លពេះអងគ ឌួង : នរឿង កាកើ, ការផោយរបស់ពុទនសាសនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស. ២៥៤១, េ.ស. ១៩៩៧,
ទំព័រ ១៧។
42
ញ៉ាុ ក ដថ្ម : មហានវសេនឋរជាត្ក , ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស. ២៥៣៩,
េ.ស. ១៩៩៥ ទំព័រ ៣៣។
-66-
 “នលពលពឹកោដលបសភាពពើនៅឋនៅលត្ជាក់ នដើមនឈើ
លជុេះសវឹកលសពាប់លសនពាននៅជាលាស់សឹ ក វ ម្គនដផវ
ំ នងាគល នមើមនឈើពុលដលបកាវយនៅជាសាប
ផ្ទកដងគុដ
ទទួលទានបាន រឯសត្ឝ
ើ កាចសាហាវដលបកាវយជា
សវូត្ ” ។
43

៦-កាលបរនចឆ
ិ ទ នថ្ង ដខ្ ឆ្ប ំ ននការនិពនននរឿង។
នរឿង - អត្ទបទអកេរសិលផ ៍ដខ្យរមួយចំនួន នពលខ្វេះកាល
អ. composition ិ ទននេះម្គននរៀបោប់កុ បងអារមមកថ្នខាងនដើម,
បរនចឆ
date ឧទាហរណ៍ :
បារ. date de la - នៅកបុងនរឿងកាកើ ការបងាាញកាលបរនចឆ
ិ ទនៅ
composition? នដម
ើ នរឿង ៖
‹‹(...)ពុទនសាសនំ អត្ិកកនថំ អដឌបញ្ជដ
សត្ិសត្ នទឝសហសោ មហាសកោជា
ឯកស័បថលត្ើស័បថ44។(...)››

- នៅកបុងនរឿងនលពងនទា
ិ នដខ្យរ ការបញ្ជជក់កាល
បរនចឆ
ិ ទពុំម្គននឡយ
ើ ។
៧-កាយរូបារមយណ៍ រូបារមយណ៍កបុងអត្ទបទកំណ្ណពរ អត្ទបទពាករោយ
ដដលនកើត្មកពើកាយង្គិ នធិយ នោយកវ ើនិពនននលើក
យកកាយារមយណ៍នផេងៗមកនរៀបោប់ ដូចជា រនលើប

អបកអងគម្គចស់ វឌណឆ្យាវងេ : នរឿងោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េទើ១, ការផោយរបស់ពុទសា

ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ,
43

ព.ស. ២៥៣៩, េ.ស. ១៩៩៥, ទំព័រ ៦០-៦៣, ដខ្េទើ២ ទំព័រ ១-១៩។

44
លពេះអងគ ឌួង : នរឿងកាកើ ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, នបាេះពុមភលគ្នទើ៦,
ព.ស. ២៥៤១, េ.ស. ១៩៩៧, ទំពរ័ ២។
-67-
 រនលាង នរៀវឆ្យរ ...។
ឧ.(...)បងចំនកសើបើនមយញាប់ បាូនលកនសាបចប់ចង
ចផ្ទក ដកមចួត្លបួត្ម្គលា អស់ផ្ទកសារនពើភើ ។
ញ
បងចំាមថ្នងស បើដូចពពិលម្គសម្គនននរសយើ
៏ ូណ៌មើ
ដូចជាលពេះចនធនពញដប នលាកយល់ពនវឺ
នលក 45។(...)

៨- កុសលរស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសិលផ ៍ នោយ

អ. the good កវ ើ អបកនព
ិ នន នចេះនលក
ើ យកការអប់រ ំ ទូាមយន នលបៀន
បារ. le bien លបនៅមកបងាាញតាមរយៈសកមយភាពត្ួអងគឬ
ដំនណើរនរឿង។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងចាប់លសើហនិ តាបនទស, េត្ិ
នលាក…។

៩-កំណ្ណពរ អត្ទបទពាករចួន ផធួន រណថំ ដណងណង លបកប

នោយរូបារមយណ៍រស់រនវ ើក។
ឧ. េុកកាមកិនលសរបស់នលាក នកង វ៉ាន់សាក់។

១០-កណឍ វេគ ភាេ ដខ្េ ៖ នរឿងកបុងទសជាត្កខ្វេះម្គនដចកជា

កណឍ។
ឧ. នរឿងនវសេនថរជាត្ក ម្គន១៣កណឍ។

45
អបកអងគម្គចស់ វឌណឆ្យាវងេ : ោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េ៤, ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស. ២៥៣៩,
េ.ស. ១៩៩៥, ទំព័រ ២៥។
-68-
១១- កននេសារនពជញ លសជា
ើ មនហសឬ
ើ ភរយារបស់
ិ លពេះនពាធស
ិ ត្ឝកុ ង
ប
បចឆិមជាត្ិ កាលនៅជាលេហសទ ឬ ដដលបានលតាស់
នហយ
ើ ។

១២-កមយផល លទស
ឹ ក
ថើ មយផលដដលបងាាញពច
ើ ំណងននអំនពន
ើ ិង
ផលដដលបុេគលបានសាងនឡង
ើ ។
ឧ. លទស
ឹ ក
ថើ មយផលននេះម្គនបងាាញកបុងនរឿងលកុង
សុភមិលត្។

១៣-កមយនពៀរ ផលអាលកក់ដដលបុេគលបានទទួលនោយសារអំនពើ
អាលកក់ដដលបុ េគលនាមេះបានលបលពឹត្ថពើអត្ើត្ជាត្ិ
(ពុទននយ
ិ ម)។
ឧ. ាមងពើរដណថប់បានចប់លត្ើចងាឝនោត្ធវុេះដភបក
ពួកាមងក៏លត្ូវបាននមសននម្គយកេនខ្ឝេះដភបក។

១៤-កលមងដកវ ពាករនពចន៍រ ំនលចនោយសំនន

ួ សមឋដើ ដលអបកនព
ិ នន
ឬកវ ើបានចងលកងជាពាករោយលាយចលមុេះនោយ
ពាករចួនរណឋំ។ ពាករកលមងដកវនលចន
ើ នលបក
ើ ុង
ប
សាង្គសាថនទសន៍។
ឧ.(...)ម្គនលពាហយណ៍ម្គបក់នឈ្នយេះជូជក លពឹទានចររ
រូបអននការ សគមលចនោង លចមុេះនកាង លទូងសឹងដត្
ឆាឹង សក់រងលកញាង
ឹ នពាេះធំកំនបា៉ាង នលាងសំនពៀត្
ដបាំ រលត្នចៀក យុ រយារលកាស់ ដូចឃវងន់ ភវើង នជើង
នកាងដូ ចនជើងនសក ដភបកលសនលៀងលសនលើ សាច់

-69-
 ពកដូចនេនផញើ រដិបរដុប យុរយារ ប៉ាុនដផវលកសាំង
ដផវសម៉ា នធយញស កាលដវងត្ូចម្គខងដូចដផវននប, ។46
(...)
១៥- ខ្នឋបា
ើ រមើ បារមើមយ
ួ កបុងចំនណ្ណមបារមើទាង
ំ ១០ ដដលលពេះ
នពាធស
ិ ត្ឝកុ ងជាត្
ប ជា
ិ លពេះចនធកុម្គរបានបំនពញ
នោយការអត្់ធយត្់លេបសងកត្់នូវនសចកឋើនលកាធ។

១៦- េុណជាត្ិ េុណលេប់យា៉ាង ម្គនសល

ើ សម្គធិ បញ្ជដ ជានដើម។

១៧-ឃ្លនរូបារមយណ៍ រូបារមយណ៍កបុងអត្ទបទកំណ្ណពរ អត្ទបទពាករោយ

ដដលនកើត្នឡង
ើ តាមរយៈពាករនពចន៍ ឃ្លវលបនយាេ
ដដលរ ំនលចឱរដង
ឹ អំពក
ើ វិន។
ឧ.(...)កបកាយលកអូប នទាេះទាំងោងរូប
លបនហើរពុំបាច់ រកផ្ទកនលេឿងអប់
ឈងុយឈងប់សពឝសាច់ ពិនោរបណ្ណ ឋ ច់
បណូ ឋ លអស់លសើ 47 ។(...)
១៨- ចលាម ទលមង់នផេងៗគ្នបននអកេរសិលផ ៍ដខ្យរដដលសទិត្នៅ
អកេរសល
ិ ផ ៍ដខ្យរ នលកាមឥទិនពលននលទនិឬនលាកទសេនៈណ្ណមួយ។
អ. movement of ចលាមអកេរសល
ិ ផ ៍ដខ្យរដបងដចកជា៖
khmer literature - អកេរសល
ិ ផ ៍ដខ្យរដបបលពាហយណ៍នយ
ិ ម,
- អកេរសិលផ ៍ដខ្យរដបបពុទននិយម,

ញ៉ាុ ក ដថ្ម : មហានវសេនថរជាត្ក , ការផោយរបស់ពុទសា

ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស. ២៥៣៩,
46

ទំព័រ ១៧៣-៧៤។
47
លពេះអងគ ឌួង : នរឿង កាកើ , ការផោយរបស់ពុទនសាសនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ឆ្ប១
ំ ៩៩៧, ទំព័រ ១០។
-70-
 បារ. mouvement
de la littérature
khmère
១៩-ចកខុរូបារមយណ៍
- អកេរសល
ិ ផ ៍ដខ្យរដបបនខ្មរនយ
ិ ម,
- អកេរសល
ិ ផ ៍ដខ្យរដបបបរនទសនយ
ិ ម។
រូបារមយណ៍កបុងអត្ទបទកំណ្ណពរ អត្ទបទពាករោយ
ដដលនកើត្នឡង
ើ តាមរយៈពាករនពចន៍ ឃ្លវលបនយាេ
ដដលរ ំនលចឱរនឃញ
ើ អំពរើ ូបោង។
ឧ.(...)រកូ
ើ ខ្័នដខ្ងនម្គេះហិម្គ រូបរូបពឝតា
លសនមើងលសម្គក់សឹ ម
ក នសក។
សកថិ៍សួនជាអបកនថ្យើរនលព ខ្វួននមយនលៅវ ិស័យ
នូវនធយញសសបឹមដភបកលចល។
ខ្វួននខាវេះខាវង
ំ ដខ្ងនពញពាល ធាត្់ធំមម្គរ
មមូរមមុលលពឹកេនលព។
ធំកិ ន
វ ខាវង
ំ នឆាេះឆ្ាបនលក ដូចតាយត្ដវ៏ ិស័យ
សំនបើមសមផុរនោម្គ 48។(...)

២០-នចត្ាម រូបារមយណ៍ដដលកវ ើ អបកនិពនន បនងកើត្នឡង

ើ នហយ
ើ
អធប
ិ ាយតាមរយៈការនលបពា
ើ ករនពចន៍ ឃ្លវលបនយាេ
រូបារមយណ៍
នៅកបុងអត្ទបទពាករកាពរ ពាករកលមងដកវ ពាករ
ោយ នធឝឱ
ើ រអបកអានម្គនចត្
ិ ឋរ ំនភប
ើ នជឿសវុងនៅនោយ
មនាមសនញ្ច ត្ាមទុកខលពួយ សបាយ កំហង
ឹ ភ័យ
ខាវច នលត្កលត្អាល សងឃម
ឹ អស់សងឃម
ឹ លសឡាញ់

អបកអងគម្គចស់ វឌណឆ្យាវងេ : ោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េ១, ការផោយរបស់ពុទសា

ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស. ២៥៣៩,
48

េ.ស. ១៩៩៥, ទំព័រ ៤២។

-71-
 សាប់ឬការទទួលយកជំននឿណ្ណមួយនោយពុំចបា
ំ ច់
ពិចរណ្ណដវងឆ្ងយនឡយ
ើ ។
ឧ. (...)ទុំដលសកថ្នឱលពេះពាយផ្ទត្់
ទាវនអើយដបកបាត្់ធុំពិនោរ
ជាប់ដត្កវិនដកវបដអបេនន-
រសរូបទាវនចរនចើកនចលបឋើ។
ឱរនៅដត្ឯងដត្អញនសាេះ
ទាវគ្នយនលសនណ្ណេះនកាត្ចិត្ឋលសើ
ចិត្ឋលសស់ឥត្ធានគ្នយនលបណើ
បានងួនជាបឋើមិនខ្ចើទុំ។
ឱ ! ទាវនអើយទុកខបងចដមវក
បងនឡើងដល់ដសាកទើត្ផូងឃយុំ
នមវ៉ាេះសមអរជូននេេិត្េុំ
នៅនភញៀវជួបជុស ំ ម្គវប់បង 49 ។ (...)

២១- ជាត្ក កលមងនននរឿងពើជាត្ិមុនៗ ដដលបុេគលណ្ណមួយ

បានលុ េះញាណវ ិនសសសលម្គប់ដឹងជាត្ិ នហយ
ើ យក
នរឿងនាមេះមកសដមថងលបាប់អបកដនទឱរបានដង
ឹ ។

២២-ជវ
ិ ា របា
ូ រមយណ៍ រូបារមយណ៍កបុងអត្ទបទកំណ្ណពរ អត្ទបទពាករោយ
ដដលនកើត្នឡង
ើ តាមរយៈពាករនពចន៍ ឃ្លវលបនយាេ
ដដលរ ំនលចឱរដឹងអំពរើ សជាត្។
ិ

លពេះបទុមនត្ទរ នសាម : នរឿងទុទា

ំ វ, ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស. ២៥១៤,
49

ទំព័រ ៩៤-៩៥។
-72-
 ឧ. (...)ឆ្ងញ់ ជាប់អណ្ណ
ថ ត្ បាយេុកលពហាត្
ាមំឱររុកកួន នរសរកយប់
ើ នថ្ង
សាបនដនឹមនួន ឆ្ងញ់ នៅនពញខ្វួន
មិនដឆាត្នសាេះនឡើយ 50។(...)

២៣-ជើវរូបារមយណ៍ រូបារមយណ៍កបុងអត្ទបទកំណ្ណពរ អត្ទបទពាករោយ

ដដលនកត្
ើ នឡង
ើ តាមរយៈពាករនពចន៍ ឃ្លវលបនយាេ
ដដលរ ំនលចឱរដឹងពើជើវ ិត្ ពើចលាម ពើវ ិញ្ជដណ ពើ
នចត្ាមរស់រនវ ើក។
ឧ.(...)មិនដឹងនពលនម្គ៉ាង នមើលតាមលបនហាង
នឃើញតាមេំនិត្ នមឃ្លធំនធង
លឝឹងនលឝងដូចចិត្ថ ម្គននសរស
ើ ិ ទនិ៍
ដត្តាមបំណង 51។(...)

២៤- ត្ថ្រស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសិលផ ៍ នោយ

អ. the real កវ ើ អបកនិពនន នចេះនលើកយកបញ្ជា ឬ លពឹត្ថិការណ៍

ពត្
ិ មកបងាាញ។
បារ. le réel
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងភូមិត្ិរចឆន អបកនិពនន
បាននលើកយកត្ួអងគ លពឹត្ថិការណ៍ ទើកដនវង ដដល
ម្គនពត្
ិ កបុងសងគមដខ្យរមកបងាាញ។

២៥-ត្ួយា៉ាង ដបប ឧទាហរណ៍ េំរូ ត្ំណ្ណង...។

នកង វ៉ា ន់សាក់ : េុកកាមកនិ លស , ភបំនពញ, េ.ស.[?], ទំព័រ៤២។

50

51
នកង វ៉ា ន់សាក់ : េុកកាមកនិ លស , ភបំនពញ, េ.ស.[?], ទំព័រ២៨។
-73-
២៦- ត្ួអងគ មនុសេ អមនុសេ សត្ឝ វត្ទុ រុកខជាត្ិ ដដលម្គន
អ. character សកមយភាពនៅកបុងនរឿង។
បារ.personnage ឧទាហរណ៍ :
(m.)
- នៅកបុងនរឿងធនញ្ជ ័ យ ត្ួអងគម្គន ធនញ្ជ ័ យ នសដឌើ
នសថច ។ល។
-នៅកបុងនរឿងអបកតាទឹកអបកតាភបំ ត្ួអងគម្គន អបកតា
ទក
ឹ អបកតាភបំ យាយតា កូ នលកមុំរបស់យាយតា
។ល។
២៧-ត្ួអងគបាមធប់ ត្ួអងគនលៅពត្
ើ អួ ងគឯកនង
ិ ត្ួអងគរងដដលម្គនវត្ថ
បនេំ ម្គនកបុងដំនណើរនរឿងដត្កបុងមួយខ្ណៈប៉ាុនណ្ណតេះ។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងទុំទាវ ត្ួអងគអបកលសុក
ចូលរួមកបុងពិធអា
ើ ពាហ៍ពពា
ិ ហ៍ មុន
ឺ ងួននង
ិ ាមងទាវ
ជាត្ួអងគបាមធប់បនេំ។

២៨-ត្ួអងគត្យា
ួ ៉ា ង ត្ួអងគដដលត្ំណ្ណងលកុមមនុសេឬវណតៈណ្ណមួយ
អ.type character កបុងសងគម។
បារ. personnage ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងទុំទាវ
type (m.)
-ទុំនិងទាវជាត្ួអងគត្យា
ួ ៉ា ងរបស់យុវជនដខ្យរសម័យ
លដងឝកដដលម្គនទសេនៈថ្យើកុ ងការទាមទារស
ប ទ
ិ និ
នសរភាពនលជ
ើ ើសនរសេូ
ើ លសករ។
-ម្គថយទាវជាត្ួអងគត្យា
ួ ៉ា ងរបស់អបកលេប់លេង
លេួសារាមសម័យលដងឝកដដលលបកាន់នគ្នលការណ៍
‹‹នំមិនធំជាងាមឡ›ិ ›។

-74-
២៩-ត្ួអងគរង ត្ួអងគបាមធប់ពើត្អ
ួ ងគឯក។
អ. secondary ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងទុំទាវ នពលជ ាមងនាម
character មុន
ឺ ងួន ម្គថយទាវ អរជូន... ជាត្ួអងគរង។
បារ. personnage
secondaire (m.)
៣០-ត្ួអងគរ ំឭក ត្ួអងគដដលអបកនិពនននលើកយកមកនិយាយ ក៏បុដ៉ា នថ
មន
ិ ម្គនវត្ថម្គននៅកបុងនរឿងនទ។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងលពេះអាទិត្រថ្យើរេះនលើ
ដដនដើចស់ ត្ួអងគសនមថចឪជាត្ួអងគរ ំលក
ឹ នលពាេះ
ត្ួអងគននេះពុំម្គនវត្ថម្គនឬសកមយភាពអឝើនៅកបុងនរឿង
នទ អបកនិពននលគ្នន់ដត្នលក
ើ លពេះាមមនង
ិ នគ្នល
ននយាបាយរបស់លពេះអងគមកបងាាញដត្ប៉ាុនណ្ណតេះ។

៣១-ត្ួអងគឯក ត្ួអងគសំខាន់បំផុត្នននរឿង។
អ. main Character ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងទុំទាវ ទុំនង
ិ ទាវជា
បារ. personnage
ត្ួអងគឯកកបុងនរឿងទុំទាវ។
principal (m.)
៣២-ទសជាត្ក នរឿងដប់ជាត្ិចុងនលកាយរបស់លពេះសករមុ នើនគ្នត្ម
បរមសមភុទន។ នរឿងននេះលបភពនដើមជាភាសាបាលើ
ម្គននៅកបុងេមភើរខ្ុទធកនិកាយ។
នឈ្នយេះនរឿងទាំងដប់ម្គន៖
១- នរឿងនត្មិយជាត្ក
២- នរឿងមហាជនកជាត្ក

-75-
 ៣- នរឿងសុវណតសាមជាត្ក
៤- នរឿងននមិោជជាត្ក
៥- នរឿងមនហាសថ្ជាត្ក
៦- នរឿងភូរទត្ឋ
ិ ជាត្ក
៧- នរឿងចនធកុម្គរជាត្ក
៨- នរឿងាមរទលពហយជាត្ក
៩- នរឿងវ ិធុរជាត្ក
១០- នរឿងនវសេនឋរជាត្ក។

៣៣-ទសបារមើ បារមើទាង
ំ ១០ ដដលលពេះនពាធិសត្ឝបានបំនពញ
នដើមផបា
ើ នលតាស់ជាលពេះពុ ទន។
ទសបារមម្គ
ើ ន : ននកខមយបារមើ វ ើរយបារម
ិ ើ នមតាថ
បារមើ អធិោឌនបារមើ បញ្ជដបារមើ សើលបារមើ ខ្នឋិ
បារមើ ឧនបកាខបារមើ សចចបារមើ ទានបារម។
ើ

៣៤-ទសពរ ពរដប់លបការ ដដលលពេះាមងសុ បារសុ បផត្ើម្គឋយ

លពេះនវសេនឋរសូមពរពលើ ពេះឥង្គនធ។ ពរទាំងននេះដចង
កបុងកណឍទើ១ នឈ្នយេះកណឍទសពរ កបុងនរឿងមហា
នវសេនឋរជាត្ក េឺ
១- សូមឱរបានជាអេគមនហសើ ននលពេះបាទលសើ
សញ្ជ ័យនសាយោជរនៅនេរនជត្ុត្ឋរ។
២- សូមឱរម្គនននលតាមូលនមយយង់ ម្គនភនម្គ
(ចនិ ញ្ច ើម) នកាងលទនទសលទទួយដូចចងកួយនៅ

-76-
 ទណឍ(ធបូ)។
៣- សូមឱរម្គនាមមថ្ន សុ បារសុ បផត្ើ (ផុសេត្ើ)
ដដដល។
៤- សូមឱរម្គនបុលតាដ៏លបនសើរមួយអងគ ម្គន
កិត្ាម
ឋិ មលផល
ើ ាញ ចូ លចត្
ិ ថឱរទាន។
៥- នពលលទង់េភ៌ សូមឱរម្គនឧទរោបនសយើល ា
ដូ ចលបលកត្។
ើ
៦- សូមកុំឱរម្គននោេះសណ្ណ
ឋ យ។
៧- សូមកុំឱរម្គនសក់សូ វ។
ក
៨- សូមឱរម្គនសាច់សមផុរលាិត្លាបើដូចពពិល
ម្គស។
៩- សូមឱរអាចនោេះទុកខនទាសរបស់មនុសេសត្ឝ
ទាំងឡាយ។
១០-សូមឱរម្គនសពឝសត្ឝ េហ
ឺ ងេ នលកៀល កាងន
សឹងនហរើ ឆ្ឝត្់នឆឝៀលបនវឺនូវសពធនាមេះឮនលឝង
ើ ពនើ ោេះឰដ៏លពេះោជមនធរើ និងសូ មឱរម្គន
នលឝយ
អបកលបាជញោជបណឍិត្នចេះធម៌អាថ្៌កុំបើឱរោច់
អំពលើ ពេះោជមនធរើ ។
៣៥-ទសេនយ
ើ រស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសល
ិ ផ ៍ នោយ
អ. picturesque កវ ើ អបកនិពនន នចេះនរៀបោប់អំពនើ ទសភាពធមយជាត្ិ
នលពលពឹកោ មចឆ បកោបកេើ បនងកើត្ជាសិលផ ៍បរយា
ិ
បារ. pittoresque
កាស ដដលជាលមាមយ ួ ចំនពាេះចកាខឝរមយណ៍នង
ិ
(m.)
នសាតារមយណ៍របស់អបកអាននង
ិ អបកសាឋប់។
-77-
 ឧ. ការនរៀបោប់ធមយជាត្ិកុ ងនរឿងលកុ
ប ងសុ ភមិលត្៖
(...) សម៉ាពលងនូវធវក នលត្ៀលលតាចប៉ាលបក
ខាឝវខ្ឝិត្ខ្បុរខាបរ។
សាឝត្សាឝយលកូចលកាយរកា ពនពលពពារ
កបាសលកនៅ។
ផថកនផថៀកកនលងៀកតានលៅ ចកនចកពបិលននប
ផចឹកោ ំងលកនកាេះ។
នលេើលលេងល ់ ពងល ់ ំពស់ រលួយរនលាេះ52
រលាយរលា។
ផ្ទាវផាុងធាបធបងព់ ុលទា លត្ួយលត្ស់នលត្ៀលសាឝ
លទមូងលទមួច 53 ។ (...)

៣៦-ទានបារមើ បារមម
ើ យ
ួ កបុងចំនណ្ណមបារមទា
ើ ងំ ១០ ដដលលពេះ
នពាធិសត្ឝកុ ងជាត្
ប ិជាលពេះនវសេនឋរបានបំនពញ
នោយការឱរមហាទាន។

៣៧- ទារុណកថ្ន ាមដកអកេរសល

ិ ផ ៍មួយលបនភទដដលកវ ើ អបកនិពនន
អ. tragedy ើ ជាដំនណើរនរឿងវ ឹកវរ
តាក់ដត្ងជានរឿងនលាខន បនងកត្

បារ. tragédie (f.) កមេត្់លពាត្់លបាសនធឝើឱរអបកអាន អបកសាថប់ញាប់ញ័រ

រននត្់ចិត្ឋ អាណិត្អាសូ រត្ួអងគទន់នខ្ោយ ដដលលត្ូវ
ត្ួអងគខាវង ំ សងកត្់សងកិន នធឝើទុកខទារុណកមយបំពារ
បំពាន។

ពាករ ‹‹រនលាេះ›› តាមវចាមនុលកមដខ្យរ នបាេះពុមភលគ្នទ៥

ើ េ.ស. ១៩៦៧ េស
ឹ រនសរ ‹‹ រលួស ››។
52

ិ ត្ើ នៅ : នរឿងលកុងសុភមិលត្, ការផោយរបស់ពុទសា

ឧកញា៉ានកាសាធប ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ,
53

ព.ស.២៥១៦, ទំព័រ៣៨។
-78-
 ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿង Romeo and Juliet
របស់អបកនិពនន នសកនសភៀរ។

៣៨-ទារុណរស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសិលផ ៍ នោយ

អ. tragic កវ ើ អបកនិពនន នចេះបងាាញឱរនឃញ
ើ នូវការជិេះជាន់
បារ. tragique ការពាបាទ ការរ ំនលាភ ការនធឝើទុកខនទាស ការោក់
ទណឍកមយយា៉ាងនឃ្លរនៅរបស់ត្អ
ួ ងគខាវង
ំ នៅនលើ
(m.)
ត្ួអងគទន់នខ្ោយគ្នយនសមត្ទភាពឱររងទុកខភ័យរហូត្
បាត្់បង់ជើវ ិត្ក៏សឹងម្គន។
ឧទាហរណ៍ :
- នៅកបុងនរឿងកាកើ លពេះបាទលពហយទត្ថ បានោក់
ទណឍកមយាមងកាកើ នោយបដណថត្នពាងពាយ
ាមងកបុងមហាសាេរ។
- នៅកបុងនរឿងទុំទាវ ការសាវប់របស់ទុំទាវ ត្នមវ
ិ នៅលត្ង់ទុំសាវប់េសា
ទារុណសទត្ ឺ វ ប់នោយ
អំណ្ណចអរជូននង
ិ បកេពួកចប់យកនៅកាប់
ចក់ វយលបហាររហូត្ដល់សាវប់បាត្់បង់ជើវ ិត្
យា៉ាងទារុណបំផុត្។

៣៩-ទារុណហាស ាមដកអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទដដលកវ ើ អបកនិពនន

កថ្ន តាក់ដត្ងជានរឿងនលាខន នោយបងាាញឱរនឃញ
ើ នូវ
អ.tragi-comedy ការឈច
ឺ ប់ លពួយបារមម កមេត្់ លពាត្់លបាស អស់
សងឃម
ឹ លាយឡំនឹងការរ ំនភបើ សបាយរកោយ ើ
បារ. Tragi-comédie/
នៅតាមសកមយភាពត្ួអងគនននរឿងនធឝឱ
ើ រអបកអាន អបក
Mélodrame(m.)
សាឋប់ម្គនអារមយណ៍ញាប់ញ័ររននត្់ចិត្ថអាណិត្អាសូ រ
ផង និង ម្គនអារមយណ៍សបាយរកោយផង។
ើ
-79-
៤0-ទំាមស់ ការលបឈមគ្នបរវងកម្គវង
ំ ឬសភាវ:ពរើ ផធុយគ្នប។
អ. conflict ទំាមស់បនងកើត្ឱរដំនណើរនរឿងម្គនភាពតានត្ឹងឬធូរ
បារ. conflit (m.) លសាល នធឝឱ
ើ រអបកអានជក់ចិត្ថ ដិត្អារមយណ៍ រ ំនភប
ើ
សបាយ រកោយ
ើ រ ំជួលចិត្ថ។ ទំាមស់ម្គនទំាមស់
កបុងខ្វួន នង
ិ ទំាមស់នលៅខ្វួន។

៤១-ទំាមស់កុ ងខ្វ
ប ួន ការលបឈមរបស់ត្ួអងគណ្ណម្គបក់នឹងអារមយណ៍ ចិត្ថ
អ. inner conflict របស់ខ្ួ នផ្ទ
វ ធ ល់។ ទំាមស់កុ ងខ្វ
ប ួ ននលចើននកើត្ម្គន
បារ. conflit នឡង
ើ នៅនពលត្ួអងគជួបលបទេះនឹងបញ្ជាសយុេសាយញ។
intérieur (m.)
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងមហានវសេនថរជាត្ក
នពលលពេះនវសេនថរោក់ទានជាលលើ កសា
ឹ ប ឱរនៅជូជក
លពាហយណ៍ នពលនឃញ
ើ កូនលត្ូវជូជកវយនធឝើបាប
លពេះនវសេនថរក៏េត្
ិ ថ្ននង
ឹ យកលពេះនៅទណឍនូវលពេះ
ខាន់សរថ្នវ តាមនៅសម្គវប់ជូជកឱរកេ ័យជើវ ិត្នឹង
យកកូនមកវ ិញ។

៤២-ទំាមស់នលៅខ្វួន ការលបឈមមុខ្ោក់គ្នបរវងត្ួអងគណ្ណម្គបក់ជាមួយ
អ. outer conflict/ នង
ឹ ត្ួអងគដនទនទៀត្ ឬ មជឈោឌនសងគមខាងនលៅ។
exterio conflict ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងោមនករ ថ ិ៍ លពេះបាទទសរថ្
បារ. conflit ម្គនទំាមស់ជាមួយលពេះាមងនកនកសព
ើ ប
ើ ញ្ជាោជ
extérieur
បលវ័ងកនោយលពេះាមងនកនកសើទាមទារឱរលពេះបាទ
(m.)
ទសរថ្នគ្នរពពាករសចចៈ ដដលលពេះអងគបានសនា
ថ្ននឹងឱរលពេះភិរុត្ជាបុលត្លពេះាមងនឡង
ើ លេងោជរ

-80-
 នៅនពលដដលលពេះអងគចាំងឈបេះលពេះអាទត្
ិ រ។
ដត្នលកាយមក លពេះបាទទសរថ្ដបរជាចង់ឱរលពេះោម
លេងោជរសមផត្ថវិ ិញ នោយសំអាងនលលើ បនពណើ
កេលត្ថ្ន បុលត្ចផងលត្ូវនសាយោជរមុន។

៤៣-ទូាមយនកថ្ន ឧបនទសអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទ ដដលកវ ើ អបក

អ. advice នព
ិ ននតាក់ដត្ងជាអត្ទបទ(ភាេនលចើនជាពាករកាពរ)
បារ. conseil (m.) សលម្គប់អប់រ ំដណាមំជាមនុ ជន កុលបុលត្ កុលធតា
ើ
ឱរនដរើ កបុងផវូវលា ម្គនសល
ើ ធម៌ េុណធម៌ កបុងជវើ
ភាពរស់នៅ។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងចាប់ពាករចស់ ចាប់លបុស
ចាប់លស.ើ ..។

៤៤-នវកមយ ការដកដលបថ្យើ ការផ្ទវស់បូ រថ្យ

ថ ើ ការបញ្ចូ លថ្យើ ការដកនចប
អ. innovation កបុងអឝដើ ដលម្គនពម
ើ ុនមក។
បារ. innovation
(f.) ឧទាហរណ៍ : នរឿងោមនករដខ្យ
ថ ិ៍ រ នកើត្នចញពើការ
ដកនចបនរឿងោម្គយណៈ។

៤៥- ាមដករស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសិលផ ៍នោយកវ ើ

អ. theatrical អបកនព ិ នននចេះត្ុបដត្ងនរៀបនរៀងដនំ ណើរនរឿងឱរម្គន
values ឆ្ក ឈុត្នដើមផស
ើ ដមថងជាសល
ិ ផៈទសេនយ
ើ ភាព។
បារ. valeurs
théâtrales
៤៦-ាមដកអកេរ អត្ទបទអកេរសល
ិ ផ ៍មួយលបនភទ ដដលកវ ើ អបកនព
ិ នន
សល
ិ ផ៍ ដត្ងនឡង
ើ នោយនរៀបចំឱរម្គនឈុ ត្និងឆ្ក
សលម្គប់យកនៅសដមថងសល
ិ ផៈនលាខន។
-81-
អ. literature of នៅកបុងាមដកអកេរសិលផ ៍ ម្គន ាមដរកថ្ន ហាស-
theatrical genre កថ្ន ទារុណកថ្ន។
បារ. littérature
du genre théatral
៤៧-ាមដរកថ្ន ាមដកអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទដដលកវ ើ អបកនិពនន
តាក់ដត្ងជានរឿងនលាខន នោយនលើកយកនរឿងវ ិបត្ថិ
ទំាមស់របស់មនុសេកបុងសងគមននសម័យកាល
ណ្ណមួយ នទាេះជានរឿងវ ិបត្ថិទាង
ំ នាមេះពត្
ិ កថើ មន
ិ ពត្
ិ
កថម
ើ កនធឝជា
ើ លបធាននរឿង នោយបនងកត្ ើ បរយាកាស
ិ
ត្ង
ឹ ដត្ង ធូរលសាល ជយ ័ ជមបេះ បោជ័យ សាវប់រស់
កមេត្់ ភិត្ភ័យ ត្ក់សុ ត្
វ កំដបវង។
ឧទាហរណ៍ : នរឿងសំបុកឥត្នមបា របស់នលាក
ហងេ ធន់ហាក់។

៤៨- ាមដររស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសល

ិ ផ ៍ នោយកវ ើ
អ. dramatic អបកនិពនននចេះបងាាញទំាមស់វ ិបត្ថិលបឆ្ំងគ្នបននត្ួអងគ
បារ. Dramatique បដិបកខ នៅកបុងដំនណើរនរឿង ជួនកាលបងាាញពភា
ើ ព
(m) តានត្ឹង ភាពធូរលសាល ទុកខនសាក ដដលាមំឱរអបក
អាន អបកសាថប់ កមេត្់ កថុកកថួល រននត្់ អាណិត្
អាសូរ...។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងផ្ទកលសនពាន សកមយភាព
ទំាមស់វ ិបត្ថិរបស់ាមងវ ិធាវ ើនិងយាយនួនជាម្គថយ។

៤៩-នម
ិ យិត្ បនងកើត្នោយឫទនិ កាឡាខ្វួន ដំដណងខ្វួន។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងមហានវសេនថរជាត្ក

-82-
 លពេះឥង្គនធនិមត្
យិ ខ្វួនជាលពាហយណ៍មកសុ ំាមងមលទព
ើ ើ
លពេះនវសេនថរនធឝើជាភរយា។
ិ

៥០-នម
ិ ត្
ិ ថរបា
ូ រមយណ៍ រូបារមយណ៍កបងអត្ទបទកំណ្ណពរ អត្ទបទពាករោយ
ុ
ដដលនកើត្នឡង
ើ តាមរយៈពាករនពចន៍ ឃ្លវលបនយាេ
ដដលរ ំនលចឱរនឃញ
ើ អំពស
ើ ញ្ជដភាព។
ឧ. នរឿងចចក និង កូននចៀម េឺជាសញ្ជដភាព
ត្ំណ្ណងសភាវៈខាវង
ំ និង សភាវៈទន់នខ្ោយ។

៥១-នយ
ិ នមត្វិ ិធើ វ ិធដើ ត្ងកាពរមួយដបបដដលកវ ើនលបនើ ោយនធឝឱ
ើ រពាងគ
អ.enjambement ននពាករនៅចុ ងឃ្លវណ្ណមួយនៅនលាត្នៅជាប់នឹង
បារ.enjambement ពាងគនដើមននឃ្លវបាមធប់នដើមផប
ើ នថេំនិត្កុំឱរោច់គ្នប
(m.) នង
ិ នធឝឱ
ើ រវ ិធើសាង្គសថដត្ងកំណ្ណពរម្គនលកខណៈ
លត្ឹមលត្ូវកបុងការនរៀបចំឃ្លវឱរលេប់ចំនួនពាងគ។
ឧ. (...)ពាករនពាលពុំពើ- នោេះោប់នននើ-
ទានតាមបទបា- លើនលាកនដើមអាទិ៍
ត្ផិត្ជាត្ិលបាជាញ នចេះចងសាសាម
ពុំសូវេួរសម 54 ។(...)
៥២- ននកខមបា
យ រមើ បារមម
ើ យ
ួ កបុងចំនណ្ណមបារមទា
ើ ងំ ១០ ដដលលពេះ
នពាធិសត្ឝកុ ងជាត្
ប ិជាលពេះនត្មិយបានបំនពញនោយ
ការនចញនៅសាងលពេះផបួស។

លពេះអងគ ឌួង : នរឿង កាកើ , ការផោយរបស់ពុទនសាសនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស. ២៥៤១,

54

េ.ស. ១៩៩៧, ទំព័រ២។

-83-
 ៥៣- បដព
ិ ម
ិ ក
ភ ថ្ន សនធសេន៍អកេរសិលផ ៍មួយលបនភទ ដដលកវ ើ អបក
អ. portrait និពនននរៀបោប់ ពណ៌ាមពើរូបលកខណៈ (ខាងកបុង

បារ. portrait(m.) និង/ឬខាងនលៅ)របស់មនុ សេ(មនុសេពិត្លបាកដ

ឬ មនុសេកបុងរូបេំនូរ កបុងរូបថ្ត្ រូបចម្គវក់ រូប
សំណ្ណក...។
ឧទាហរណ៍ :
- ការនរៀបោប់ពើលពេះបាទជ័យវរនទ
យ័ ៧
ើ ,
- ការនរៀបោប់ពលើ កឡានហាមេង់...។

៥៤- បារមើ ិ ៏លដា ដលាមំឱរបានសនលមចដល់នលត្យ

េុណជាត្ដ ើ
អ. perfection េឺលពេះនិពាឝន។
បារ. Perfection (f.)
៥៥-បុនរុត្ថិវ ិធើ វ ិធើដត្ងកាពរដដលនធឝើឱរផធួនពាករសមថើឬផធួនមត្ិ
អ. repetition ដដដលៗ ដដលកវ ើ អបកនិពនននលបើ នដើមផនើ ធឝឱ
ើ រម្គន
បារ. répétition(f.) ចលាម សកមយភាពរបស់ត្អ
ួ ងគកាន់ដត្ជាក់ដសថង
នឡង
ើ ។ បុនរុត្វថិ ិធដើ ចកជា៤លបនភទេ៖
ឺ

១- ការផធួនសូរលសៈ និង ពរញ្ជ នៈ។

ឧ. (...)ខ្ុនដខ្ងខ្ឹងខ្ួនខ្ឹងខាំ ម្គត្់ភាវងងាុងា
ំ ុំ
លត្បាសលត្ដបងដផវងកាំ 55 ។(...)

២- វ ិធើផួ នពាករសម្គ
ធ គ ល់លកខណៈ នោយនលបើេុណ
ាមមផធួនគ្នប។

អបកអងគម្គចស់ វឌណឆ្យាវងេ : នរឿងោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េ៣ , ការផោយរបស់ពុទនសាសនបណឍិត្រ, ភបំនពញ,

55

ព.ស. ២៥៣៩, េ.ស. ១៩៩៥, ទំពរ័ ២០។

-84-
 ឧ. (...) ចិត្ថេិត្ថ្ននអេះ ាមងននេះលានមវ៉ាេះ
ននេះនៅលាលន់ លត្កាលនឃើញមថង
ននេះនហាងនៅបុណរ គ្នយនលសើណ្ណប៉ាុន
លាពន់លបម្គណ 56 ។ (...)

៣- វ ិធើផួ នពាករសម្គ
ធ គ ល់នូវសកមយភាពឬចលាម។
ឧ. (...) នសថចដនំ សថចជាន់នសថចធាក់
នសថចលចននសថចចក់ នសថចដហក
រុេះោយនបាេះបង់ 57 ។ (...)

៤- វ ិធើផួ នេំ
ធ និត្និងបញ្ជាដដដលៗ។
់ សមងគលនថ្វ នឆឝៀលឆ្ឝត្់វ ិលនវ
ឧ. (...) កនវងម្គ
លទហឹងខាចយខ្ចរ។
កនវងន់ លត្ចលត្ងន់ កសរ បងនលត្ចនចរចរ
់ នបាូនរត្ន៍
លត្ងឋា ័ ។
់ សមងគលកាថត្់
កនវងម្គ ហិចនហើរលចវត្់
លេប់ដងសពឝសា។
កនវងន់ លត្ចលត្ងប
់ ុបាព បងនលត្លើលា
ដល់ឋានបាូនលសើ។
់ សមងគលនថ្វ
កនវងម្គ លចវត្់ឯឰ
នវហាស៍នភើ។

លពេះអងគ ឌួង : នរឿងកាកើ , ការផោយ របស់ពុទនសាសនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស. ២៥៤១,

56

េ.ស.១៩៩៧, ទំព័រ១៥។

57
អបកអងគម្គចស់ វឌណឆ្យាវងេ : នរឿងោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េ៤ , ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ
ព.ស. ២៥៣៩, េ.ស. ១៩៩៥, ទំពរ័ ៣២។
-85-
 កនវងន់ លត្ចលត្ងរ់ កភញើ បងនលត្ចរកលសើ
58
លសើម្គសបវរ ។ (...)
៥៦-បុពឝនម
ិ ត្
ិ ថ នហត្ុនភទ លបផបូល នលេឿងសម្គគល់ ដដលាមំ
បណ្ណ
ថ លឱរនឃញើ មុន។
ឧទាហរណ៍ : លពេះាមងសិរមហាម្គយាលទង
ិ ់យល់
ើ ថ្ន ម្គនដំរសចុ
បុពឝនិមិត្ថនឃញ ើ េះមកនលជៀត្ចូលកបុង
លពេះវរកាយលពេះាមង។

៥៧-បនចចករស ដផបកមួយននអត្ទរស ដដលកវ ើ អបកនិពនននលបើនដើមផជា

ើ
អ. technical វ ិធើពិនសសកបុងការដត្ងនិពនននដើមផនើ ធឝើឱរអត្ទបទម្គន
values សលមស់សលម្គប់ដផបកឬលបនភទនននរឿងនើមយ
ួ ៗ។ កបុង
បារ. valeurs បនចចករស ម្គន កាពររស លបនលាមរស ាមដករស។
techniques (f.)
៥៨- បញ្ជដបារមើ បារមើមយ
ួ កបុងចំនណ្ណមបារមើទាង ំ ១០ដដលលពេះ
នពាធស
ិ ត្ឝកុ បងជាត្ជា
ិ លពេះមនហាសថ្បានបំនពញ
នោយការនលបប
ើ ញ្ជដនដម
ើ ផនើ ោេះលសាយបញ្ជា។

៥៩- លបនលាមរស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសិលផ ៍ នោយ

អ. romantic កវ ើ អបកនិពនន ពិនសសអបកនិពនន លបនលាមនលាក

នចេះនរៀបនរៀង ត្ុបដត្ងនរឿងរបស់ខ្ួ នតាមរយៈការ
វ
បារ. romantique
បនងកើត្ដនំ ណើរនរឿង សកមយភាពននត្ួអងគឱរម្គន
(m.)
នសបហា ការផេងនលពង... លបកបនោយលកខណៈ
អដណឋត្អណូ ឋ ង នសាកសនលងង សបាយ កមេត្់...
នធឝើឱរអបកអាន អបកសាថប់ ម្គនអារមយណ៍រ ំនភើប សនងឝេ

លាង ហាប់អាន : លពេះោជសម្គមរអបកនិពននដខ្យរ , បណ្ណតគ្នរ នសង-ងួន-ហួត្, នបាេះពុមភនលក

ើ ទ៣
ើ , ភបំនពញ,
58

ព.ស. ២៥០៩, េ.ស. ១៩៦៦, ទំពរ័ ៥៨។

-86-
 សបាយ លពួយ ជាមួយត្ួអងគនិងដំនណើរនរឿង។
ឧ. (...)ឱ ! ទាវនអើយនៅពើនលពាេះម្គថយ
មិនដឹងដលបកាវយម្គននលបើនសបៀត្
ទាវនអើយទុកខទុំធំចនងាៀត្
សាភត្់នសភៀត្ដូចភបំរលំនលើ។
ទាវនអើយទាវលសើលបណើបង
ដមនពិត្ជាមថងនទើបហាននធឝើ
អកខរទាវលស
ើ ើ បូ នចត្់
ា នលបើ
ដណ ំ ឹ ងដនំ ណើរឱរឆ្ប់ដល់។
បាូននអើយទុកខបងមថងហបឹងធងន់
នពញនពៀបទូរន់សូនរលសងល់
លសងាត្់ដូចហាក់អកុសល
ខាឝយខ្ឝល់ឡឺនឡងអ ់ ងគោយម្គយ។
ទាវនអើយលបសិនខ្វួនបាននេ
បងនៅទនទមិនឈប់ងាយ
សូបងជ ់ ើវ ិត្ដូចសឹកាមយ
សាវប់កុ ងបាម
ប ធ យចំនណ្ណមធំ59 ។(...)
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងផ្ទកលសនពាន ការនធឝើ
ដំនណើរតាមរថ្នភវើងរបស់បុននធឿននៅលសុកកំនណើត្
៏ នណ្ណ
ដក ថ ចកដណថងម្គបក់ឯងកបុងចំនណ្ណមមត្
ិ ថភកថិ
ដស៏ បាយ។
(...)ពួកសិសេវ ិទាល័យ... នយាលរត្ដត្ញ
ិ ឹក
ញាប់នឡើង 60។(...)

ំ វ , ការផោយរបស់ពុទនសាសនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស.២៥១៤, ទំព័រ៨៧-៨៨។

លពេះបទុមនត្ទរ នសាម : នរឿងទុទា
59

60
នូ ហាច : នរឿងផ្ទកលសនពាន, អគ្នរនបាេះពុមភផោយ វបផធម៌, នបាេះពុមភនឡង ើ ទើ១, ភបំនពញ, ឆ្ប១
ើ វ ិញនលក ំ ៩៨៩,
ទំព័រ២-៦។
-87-
៦០- ពាហរិ ទាន ទានខាងនលៅខ្វួន ម្គនលទពរសមផត្ថិ លុ យកាក់ ឬ
របស់របរនផេងៗ។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងមហានវសេនឋរជាត្ក
លពេះនវសេនថរបានឱរទានដល់សូ មយាចក
យ តាំងពើ
លទពរសមផត្ថរិ បស់របរនលបលើ បាស់លបចំនថ្ង រហូត្ដល់
ដំរបចច
ើ ័យាមនេង្គនធដដលជាដំរមងគ
ើ លរបស់លបនទស។

៦១- ពព
ិ ណ៌ាមកថ្ន សនធសេន៍អកេរសិលផ ៍មួយលបនភទ ដដលកវ ើ អបក
អ. descriptive និពនននរៀបោប់ អធិបាយឱរអបកអាន អបកសាថប់បាន
genre នឃញ
ើ ពើលកខណៈខាងកបុង ខាងនលៅ េុ ណសមផត្ថិ
បារ. genre េុណវ ិបត្ថិ សារលបនយាជន៍ រូបលកខណៈ ចរយា
ិ
descriptif សកមយភាព មុខ្ងារ ននវត្ទុ មនុសេ សត្ឝ រុកខជាត្ិ...
នង
ិ ការដថ្រកោវត្ទុ មនុសេ សត្ឝ រុកខជាត្ិទាង
ំ នាមេះ។
ឧទាហរណ៍ :
- ពព
ិ ណ៌ាមអំពរើ ូបសមពសេរបស់មនុសេ,
- ពិពណ៌ាមអំពើនដើមនឈ.ើ ..។

៦២- លពេះនពាធស
ិ ត្ឝ អបកដដលកំពុងបំនពញបារមើ នដើមផលើ តាស់ដឹងជា
លពេះពុទន។

៦៣-មនាម/បញ្ជដ រូបារមយណ៍កបុងអត្ទបទកំណ្ណពរ អត្ទបទពាករោយ

រូបារមយណ៍ ដដលនកត្
ើ នឡង
ើ តាមរយៈពាករនពចន៍ ឃ្លវលបនយាេ
ដដលរ ំនលចឱរដឹងនោយបញ្ជដញាណ ការពិចរ-
ណ្ណ ការពភា
ិ កោ ការសនងកត្ ការលត្េះិ រេះ។
ិ
-88-
 ឧ. (...) នសថចេិត្សនងឝេអនិចច រូបំអនតាថ
ឥត្ខ្វឹមសារសូ នរនសាេះ។
សងោរបណ‫‏‬លាថនទាសនសាយេះ ឥត្នលត្ើយ
ឥត្នកាេះពំាមក់ពំនឹងរូបបាន 61។(...)

៦៤- មហត្ថរស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសិលផ ៍ នោយ

អ. grandiose កវ ើ អបកនិពនន នចេះនរៀបោប់ពើរូបោង មហទ
ិ និឫទនិ
បារ. grandiose អំណ្ណចរបស់ត្ួអងគណ្ណមួយ នធឝឱ
ើ រម្គនលកខណៈ
សនមផម
ើ អសាចររ។
ឧទាហរណ៍: នៅកបុងនរឿងោមនករ ថ ិ៍ នៅនពល
ហនុម្គននៅរកឱសថ្ពាបាលលពេះលកេណ យ ៍
ហនុម្គនពុំសាគល់នដើមថ្នប ំ ក៏នលក
ើ ភបំទាង
ំ មូលមក
ដត្មថង
ឧ.(...)បានមូលត្ឧសភោជនហាេះខ្យើ នៅយកបុសរវ ើ
នកសរបទុមនសាភា។
រលពេះសងក
ើ រណើនាមេះណ្ណ ហនុម្គនមហិម្គ
ពុំសាគល់នននដើមថ្នបនំ ាមេះ។
លជងលជួយសធួយទាំងភបំនហាេះ នូវកម្គវង
ំ នាមេះនឆ្ភេះ
វ ឹងដល់ពិនភកោជា។
ពិនភកទទួលទិពឝឱសថ្ន បានលេប់ត្ំោ៉ា62
សដមថងនូវេុណថ្នបនំ ាមេះ។

ឧកញា៉ានកាសាធប
ិ ត្ើ នៅ : លកុងសុភមលិ ត្ , ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ,
61

ព.ស. ២៥១៦, ទំព័រ ១២។

62
ពាករ ‹‹ត្ំោ៉ា›› តាមវចាមនុលកមដខ្យរ នបាេះពុមភលគ្នទ៥
ើ , េ.ស. ១៩៦៧ េឹសរនសរ ‹‹ ត្លម្គ ››។
-89-
 ហនុម្គននលសចនលើកភបំនាមេះ វ ិលវ ឹងនៅនឆ្ភេះ
ក៏លុេះននសាទននដើមាមយ 63 ។(...)

៦៥- នមតាឋបារមើ បារមើមយ

ួ កបុងចំនណ្ណមបារមើទាង
ំ ១០ ដដលលពេះ
នពាធស
ិ ត្ឝកុ ងជាត្
ប ិជាលពេះសុ វណតសាមបានបំនពញ
នោយការផោយនមតាថធម៌។

៦៦- រចាមបថ្ ដបបដផននោយដឡកៗ ដដលអបកនព

ិ នន សល
ិ ផករ
អ. style វ ិចិលត្ករ យកមកនលបើលបាស់នដើមផន
ើ ិពនន រចាម នរៀប
បារ. style (m.)
ោប់និងនយា ិ យនោយបនញ្ច ញសំនន ួ នវហារនសចកថើ
េំនិត្ ទសេនៈផ្ទធល់ខ្ួ វន នលកាមរូបភាពជាអត្ទន័យ
(េំនត្
ិ )និងអត្ទរូប(ភាសា)នៅតាមសម័យកាល
ណ្ណមួយចាស់លាស់។

៦៧-រូបារមយណ៍ រូបដដលនកត្
ើ នឡង
ើ តាមរយៈអារមយណ៍, អារមយណ៍
ដដលាមំឱរនកត្
ើ ជារូប។
ឧ.(...)មកដល់វលដវងដលត្ងដួលដុេះ
ផ្ទកសលត្សុសនផវកភវឺថ្នវ
ដូចរូបសមផុរពណ៌កនិោឌ
ដូចផ្ទកដលត្ងលត្ស់លសនណ្ណេះនពក។
នមៀងនមើលទឹកនលៅនមយលត្នកៀត្
ចិត្ថបងចនងាៀត្រងវ
ឹ ិនវេ
លត្កួនដូចខ្វួនបងឈប់នដក
ឈប់នោយមវប់ដមកលត្ដបកនលព។

អបកអងគម្គចស់ វឌណឆ្យាវងេ, នរឿងោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េ៩ , ការផោយរបស់ពុទសា

ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ,
63

ព.ស.២៥៣៩, េ.ស.១៩៩៥, ទំព័រ២០។

-90-
 យាបវងដូចបងភាវត្់ឃ្លវត្ឆ្ងយ
នលពលពួយមកអាយយូរឃ្លវត្នឃវ
លសនងេះលសងូត្រហូត្នវ
នម៉ាវេះសមបាូនភ័យមនមេិត្ 64។(...)

៦៨-រូបារូបយា
ិ រមយណ៍ រូបារមយណ៍កបុងអត្ទបទកំណ្ណពរ អត្ទបទពាករោយ
ដដលនកើត្នឡង
ើ តាមរយៈពាករនពចន៍ ឃ្លវលបនយាេ
ដដលរ ំនលចឱរដឹងអំពើជើវរូបារមយណ៍ ឬ ឧបម្គរូបា
រមយណ៍។
ឧ. - ជើវរូបារមយណ៍ដដលកាវយនៅជារូបារូបយា
ិ រមយណ៍៖
(...)បុបាពដមននហើយ មនុសេនបេះនកៀកនកើយ
ចិត្‫‏‬សូ នសនន
ថ ំ លសាប់ដត្មចចុោជ
ហូរសាចសាយរ ំ- នពចមកពើភបំ
ហូរទាញមនុសេនៅ ។(...)

- ឧបម្គនរូបារមយណ៍ដដលកាវយនៅជារូបិយារមយណ៍៖
(...)កថិបបុិចនលចពើទងវ ខ្ចើចស់ផលា
លសគ្នលនហើយទុំនទៀងនហាង។
កេិណធាវក់ចុេះចកដលងទង
ដូចកំនណើត្សត្ឝផង
អនាមធលអាមធក់ភពសាទន 65។(...)

លពេះបទុមនត្ទរ នសាម ៖ នរឿង ទុទា

ំ វ , ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស.២៥១៤,
64

េ.ស.១៩៧១ ទំព័រ៤០

65
អបកអងគម្គចស់ វឌណឆ្យាវងេ : ោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េ២, ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ,
ព.ស. ២៥៣៩, េ.ស. ១៩៩៥ ទំព័រ ៤២។
-91-
៦៩-លកខណៈជាត្ិ លកខណៈអកេរសល
ិ ផ ៍មួយលបនភទដដលតាមរយៈ
អ. national នាមេះ អបកនិពនននលើកយកត្នមវពិនសសរបស់ជាត្ិ
character មកបងាាញកបុងដំនណើរនរឿងដដលទាក់ទងនឹងសល
ើ
បារ. caractère ធម៌ ជំននឿ ទំននៀមទម្គវប់ សាសាម និង អឝើៗដដលជា
national (m.) អត្ថសញ្ជដណជាត្ិ នដើមផប
ើ ណុ ថ េះេំនិត្លសឡាញ់
អភិរកេ ការពារ អភិវឌណ អរយធម៌
ិ របស់ជាត្ិ។

៧០-លកខណៈលបវត្ថិ លកខណៈអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទដដលតាមរយៈ

សាង្គសថ នាមេះ អបកនព ើ យកដំនណើរនរឿងទាក់ទងនឹង
ិ នននលក
អ. historical សម័យកាលខ្វេះ លពឹត្ថិការណ៍នផេងៗខ្វេះដដលម្គន
character កបុងលបវត្ថសា
ិ ង្គសថមកបងាាញ។
បារ. caractère ឧទាហរណ៍ :
historique - នៅកបុងនរឿងទុំទាវ តាមលបវត្ថសា
ិ ង្គសថ នរឿងននេះ
(m.) នកើត្នៅសម័យលដងឝក។
- នៅកបុងនរឿងភូមិត្ិរចឆន តាមលបវត្ថិសាង្គសថ នរឿង
ននេះនកើត្នៅសម័យអាណ្ណនិេមបាោ ំង។

៧១-លកខណៈមនុសេ លកខណៈអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទដដលតាមរយៈ

អ. human នាមេះ អបកនិពនននលក
ើ យកបញ្ជាមនុសេមកនចទនិង
character នោេះលសាយនៅកបុងដំនណើរនរឿង នទាេះបើអបកនិពនន
បារ. caractère នលក
ើ យកត្ួអងគសត្ឝកថើ ធមយជាត្ក
ិ ថើ ត្ួអងគអចឆរយៈកថ
ិ ើ
humain (m.) ក៏ត្អ
ួ ងគទាង
ំ នាមេះនៅដត្ជាត្ំណ្ណងមនុសេនៅកបុង
សងគម។

-92-
 ឧទាហរណ៍ : ត្ួអងគកុ ងអកេរស
ប ល
ិ ផ ៍ដខ្យរ
-ទនោយ ត្ំណ្ណងមនុសេម្គនបញ្ជដ លសឡាញ់
យុត្ធ
ថិ ម៌...។
-ខាវ លកនពើ ត្ំណ្ណងមនុសេកាចសាហាវ
រមល
ឹ េុណ...។
-លកុងោពណ៍ ត្ំណ្ណងមនុ សេអាជាញនិយម ផ្ទថច់ការ
អត្ថនាមម័ត្.ិ ..។
-ហនុម្គន ត្ំណ្ណងមនុសេម្គនសមត្ទភាព
នសាយេះលត្ង់...។

៧២-លកខណៈវណតៈ លកខណៈអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទដដលតាមរយនាមេះ

អ. cast អបកនិពនននលើកយកការត្សូវណតៈ ការការពារឧត្ថម
character េត្ិ ចរត្ិ នគ្នលបំណងននវណតៈណ្ណមួយមកបងាាញ។

បារ. caractère ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងធនញ្ជ ័ យ អបកនិពនន

de classe បងាាញពប
ើ ញ្ជដជនត្ំណ្ណងវណតៈថ្នបក់នលកាមដដល
sociale (m.) លបឆ្ំងនឹងវណតៈថ្នបក់នលើ។
៧៣-លកខណៈសងគម លកខណៈអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទដដលតាមរយៈ
អ. social នាមេះអបកនិពនននលើកយកបញ្ជាសងគមមនុសេកបុង
character សម័យកាលណ្ណមួយមកបងាាញ នចទនង
ិ នោេះ
បារ. caractère លសាយកបុងដំនណើរនរឿង។
social (m.) ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងទុំទាវបងាាញពល
ើ កខណៈ
សងគមដដលលបកាន់លបនពណើ‹‹នំមិនធំជាងាមឡ›ិ ›
...។

-93-
៧៤-លកខណៈអកេរ បញ្ជានផេងៗជានលេឿងសម្គគល់ចរត្លកខ
ិ ណៈទាំង
សល
ិ ផ៍ ឡាយដដលម្គននៅកបុងអកេរសិលផ ៍ ដូចជា៖

អ. literature លកខណៈមនុសេ លកខណៈសងគម លកខណៈលបវត្ថិ

character សាង្គសថ លកខណៈវណតៈ លកខណៈជាត្ិ លកខណៈ

បារ. caractère អនថរជាត្ិ។

littéraire (m.)
៧៥-លកខណៈ លកខណៈអកេរសល
ិ ផ ៍មួយលបនភទដដលតាមរយៈអបក
អនថរជាត្ិ នព
ិ ននបងាាញពត្
ើ នមវសាកលននសាបនដនព
ិ ននណ្ណមួយ។
អ. international ឧទាហរណ៍ :
character - នៅកបុងនរឿង Romeo and Juliet របស់អបកនព
ិ នន
បារ. caractère Shakespeare។
international - នៅកបុងនរឿងោម្គយណៈ របស់អបកនព
ិ ននវលយិក។
ិ

៧៦-នលាកយ
ិ សចចៈ លពត្
ឹ កា
ឋិ រណ៍ នហត្ុការណ៍ជាក់ដសឋងម្គនកបុងសងគម
មនុសេដដលអបកនិពនននលើកយកមកបងាាញនៅកបុង
សាបនដ។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងភូ មិត្ិរចឆន លពឹត្ឋិការណ៍
បាត្ុកមយរបស់លបជាជននៅនថ្ងទើ១៨ នមសា ឆ្ប ំ
១៩២៥។

៧៧-នលផក
ើ កថ្ន ឧបនទសអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទ ដដលកវ ើ អបក
អ. fable នព
ិ ននតាក់ដត្ងជានរឿងនទា
ិ ននោយនលក
ើ យកេុណ
បារ. fable (f.) វ ិបត្ថិមនុសេនៅកបុងសងគមមកនធឝើជាលបធាននរឿង។

-94-
 ត្ួអងគនៅកបុងនលផក
ើ កថ្នភាេនលចន
ើ ជាត្ួអងគសត្ឝ
ដដលជានិមិត្ថរូបឬេំរូមនុសេលបនភទណ្ណមួយកបុង
សងគម។ នលផក
ើ កថ្នឆវុេះបញ្ជចង
ំ ពជ
ើ ើវភាព ទំននៀម
ទម្គវប់ ដបបបទរស់នៅរបស់មនុសេ និង បងាាញពើ
យុទនវ ិធនើ ផេងៗកបុងការនោេះលសាយបញ្ជាជើវ ិត្។
ឧទាហរណ៍ :
- នលផក
ើ ជុចនង
ិ លត្ើ របស់ហូងវ
វ ិនសសអកខោដូង,
- េត្ិនលាក របស់ឧកញា៉ាសុ ត្ថនថលបើជាឥនធ។

៧៨- វឌណម្គនវ ិធើ វ ិធដើ ត្ងនិពននមយ

ួ ដបប ដដលកវ ើ អបកនិពនន នធឝឱ
ើ រ
អ. progression ដំនណើរនរឿងម្គនការរកចនលម
ើ ើនពើធូរលសាលនៅតាន
បារ. progression ត្ង
ឹ ឬពតា
ើ នត្ង
ឹ នៅធូរលសាលវ ិញ។
(f.) ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងទុំទាវ នសបហាទុំទាវ
នចញដនំ ណើរពភា
ើ ពធមយតានៅរកភាពតានត្ង ឹ បនថិច
មឋងៗរហូត្បណ្ណ
ឋ លឱរត្ួអងគទាង
ំ ពើរសាវប់។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងលពេះអាទត្
ិ រថ្យើរេះនលើ
ដផនដើចស់ ដំនណើរជើវ ិត្របស់សម នចញពើភាព
តានត្ឹងខាងនដើមនរឿង នហយ
ើ ធូរលសាលនៅចុ ង
បញ្ច ប់នននរឿង។

៧៩- វណតាមកថ្ន សនធសេន៍អកេរសល

ិ ផ ៍មួយលបនភទ ដដលកវ ើ អបក
អ. narrative ើ វ ិញនូវដំនណើរ
និពននសរនសរ អធិបាយនរៀបោប់នឡង
genre នរឿងោ៉ា វជាក់ដសថងននជើវភាពសងគម (ពិធប
ើ ុណរ

-95-
 បារ. genre ើ ំនណើរ ឧបទធវនហត្ុ ទំាមក់ទំនង
នផេងៗ ការនធឝដ
narratif រវងលេួសារ រវងខ្វួនឯង និង អបកដនទ) នទាេះជា
ដនំ ណើរនរឿងទាំងនាមេះកនវងផុត្នៅកថើឬកំពុងលបលពឹត្ថ
នៅកថើមកនរៀបោប់នដើមផឱ
ើ រអបកអានបានដឹង បាន
យល់ហាក់នឃញ
ើ នង
ឹ ដភបកផ្ទធល់។
ឧទាហរណ៍ : វណត ាមកថ្នសថើពើ បុណរផ្ទក បុណរ
កឋនិ ពិធើនរៀបការ ការនធឝើដនំ ណើរ ការនៅនលង
លសុកកំនណើត្ ខ្រល់ពរុេះ ទឹកជនំ ន់ រញ្ជួ យដើ ...។

៨០- វណតាមវ ិធើ វ ិធើដត្ងនិពននមយ

ួ ដបប ដដលកវ ើ អបកនិពនននលបើ
អ. narration នោយនលើកយកត្ួអងគមនុ សេ សត្ឝ នរឿង ចមាំង
បារ. narration
ធមយជាត្ិឬនទសភាពមកនិទាននរៀបោប់ឱរនឃញ
ើ
(f.)
ចាស់ដូចបាននឃញ
ើ នង
ឹ ដភបកផ្ទធល់។

ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងោមនករ ថ ិ៍ ការនរៀបោប់អំពើ

ចមាំងរវងទូ ភន
ើ ិងពាលើ
៏ ើ នទ ទូភើនិរភ័យ
(...)សឹងសាញនសាេះសាដទ
់
លនលលលាំងរួសរង។
នឆកៀលឆកឹសធរណើលជួយលជង នវវត្់នឈយៀងឈយង
រនលើងរលំលពឹកោ។
ធាវយធាវក់ដបកបាក់បពឝតា នងើយងួយងរងា
រលាស់លសួចលសិងគ66ម្គ៉ាយនមៀង។

ពាករ ‹‹លសិង›គ › ននេះ កបុងវចាមនុលកដខ្យរ នបាេះពុមភលគ្នទើ៥ ឆ្ប១

ំ ៩៦៧-៦៨ សរនសរ ‹‹លសឹងគ››។
66

-96-
 វ ិលនវេះនវវត្់ខាវង
ំ នខ្វៀង សធុេះសធេះឆ្បនឆៀង
លកនឡកលកឡាស់ហាក់នហាេះ។
លកុងពាលើលុេះជាញនឆ្ភេះ ខាចត្់ដូចនេនបាេះ
ពុំដិត្ដល់អងគមហិងោ។
ដសបងសបិទនពើរនពលជផ្ទវញផ្ទវ ពេះនលើសិលផ ៍ពាលើ
ោជពុំអាចបើនូវមុត្។
ដូចលំដពងនពលជមុត្បើលបាកដ
៏ ំហុត្ទំលុេះ67
អបកចក់ដច
នលើមហានពលជឯង។
លពេះខ្័ននពលជពេះនពលជដសបង នពលជនូវនពលជឯង
លបកួត្លបកឹងនចសាថ។
ពាលើនវនវេះដន៏ វហាស៍ ទូភើរងោ
ទាមធទំ នធួយវ ិលវត្់ 68 ។(...)

ឧ. (...)រនទេះនភវើងនបាលនលឿនដូចពរុេះកាត្់នលពខ្វុង
និងនលពច 69 ។(...)

៨១- វបផធម៌ ដមកធាងននអរយធម៌

ិ ដដលទាក់ទងនឹងការបណុ ថ េះ
អ. culture បណ្ណ
ថ លចំនណេះវ ិជាជលបាជាញសាយរត្ើ ទំននៀមទម្គវប់

ពាករ‹‹ទំលុេះ›› នៅទើននេះសរនសរខ្ុសពើវចាមនុលកដខ្យរ នបាេះពុមភ លគ្នទើ៥ ឆ្ប១

ំ ៩៦៧-៦៨។
67

ពាករននេះលត្ូវសរនសរ‹‹ទមវុេះ›› វ ិញ។
68
អបកអងគម្គចស់ វឌណឆ្យាវងេ : នរឿងោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េ៤ , ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ,
ព.ស. ២៥៣៩ េ.ស. ១៩៩៥ ទំព័រ៥៥។
69
នូ ហាច : នរឿង ផ្ទកលសនពាន , ការផោយពលើ កសួងសក
ិ ោធកា
ិ រជាត្,ិ នោងពុមភរសយ,ើ ភបំនពញ,
ឆ្ប១
ំ ៩៦០,ទំព័រ ១។
-97-
 បារ. culture (f.) សល
ិ ផៈ វ ិទាសាង្គសថ អកេរសាង្គសថ... ឱរបានលូ ត្
លាស់រកចនលម
ើ ើន។
សនងកត្ ៖ នបនើ យង
ើ មន
ិ ដបងដចកវបផធម៌ឱរោច់ពើ
សងគមធម៌ នយង
ើ អាចឱរនិយមន័យតាមេណៈ
កមយការវបផធម៌នង
ិ វ ិចលិ ត្សិលផៈដូចននេះ ការបណុ ថ េះ
ចំនណេះវ ិជាជ លបាជាញ សាយរត្ើ និងរនបៀបរស់នៅរបស់
មនុសេឱរបានលូ ត្លាស់ចនលមន
ើ នដើមផស
ើ លមប
សលមួលនៅនឹងបរសា
ិ ទ ននិងការអភិឌណសងគមនោយ
វ ិទាសាង្គសថឬនោយសល
ិ ផៈនផេងៗ ជានដើម។

៨២-វ ិភាេត្ួអងគ ការរកឱរនឃញ

ើ នូវលកខណសមផត្ថិរបស់ត្ួអងគ
តាមរយៈសកមយភាព កាយវ ិការ សនមវៀកបំពាក់របស់
ត្ួអងគផ្ទធល់ ឬ តាមរយៈពាករសមឋើត្អ
ួ ងគដនទនទៀត្។

៨៣-វ ិនលាមត្ថវ ិធើ វ ិធដើ ត្ងនព

ិ ននមយ
ួ ដបបដដលកវ ើ អបកនព
ិ នននលបឃ្ល
ើ វ
អ. inversion លផេះនោយផ្ទវស់លត្ឡប់ពាករ នដើមផឱ
ើ រអបកអាន អបក
បារ. inversion សាថប់ចប់អារមយណ៍។
(f.) ឧទាហរណ៍ : (...)ដដកដុលរាមំង ត្ូចបួនជញ្ជជង
ំ
ធំនសាអសាចររ 70 ។(...)
៨៤- វ ិសដ
ិ ឌរស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសិលផ ៍នោយកវ ើ
អ. sublime ិ នន នចេះបងាាញនូវសកមយភាពដ៏អសាចរររបស់
អបកនព
បារ. sublime ត្ួអងគកុ បងការបំនពញកិចចការអឝើមយ
ួ ដដលមនុសេ

នកង វ៉ា ន់សាក់ : េុកកាមកិនលស , ភបំនពញ, េ.ស. [?] ទំព័រ១។

70

-98-
 នលាកធមយតានៅកបុងសងគមពុំអាចនធឝដ
ើ ូ ចនឡយ
ើ ។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងមហានវសេនថរជាត្ក ការ
នធឝទា
ើ នរបស់លពេះនវសេនឋរ។
៨៥- វ ិនសសរស ដផបកមួយននអត្ទរសដដលកវ ើ អបកនិពននបនងកើត្នឡង
ើ
អ. particular យា៉ាងបុន
ិ លបសប់កុ បងការដត្ងនព
ិ នននរឿងលបនលាម
values
នលាក នលាខន កំណ្ណពរ នរឿងនលពង នរឿងនលផក
ើ ឬ
បារ. valeurs
អត្ទបទនផេងៗ។ កបុងវ ិនសសរសម្គន សុ នធររស
particulières
វ ិហាសរូបរស មហត្ថរស វ ិសិដឌរស វ ើររស ទារុណ
រស ហាសរស ទសេនយ
ើ រស។
៨៦- វ ិហាសរូបរស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសិលផ ៍ នោយ
អ. grotesque កវ ើ អបកនិពនន នចេះពណ៌ាមរូបអាលកក់ សកមយភាព
បារ.grotesque(m.) ចដមវករបស់ត្អ
ួ ងគនដើមផប
ើ នងកើត្នសាភ័ណ។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងមហានវសេនឋរជាត្ក ការ
ពណ៌ាមរូបអាលកក់របស់តាជូជក ៖
(...)ម្គនលពាហយណ៍ម្គបក់នឈ្នយេះជូជកលពឹទានចររ
រូបអននការ សគមលចនោងលចមុេះនកាង លទូងសឹងដត្
ឆាឹង សក់រងលកញាង
ឹ នពាេះធំកំនបា៉ាង នលាងសំនពៀត្
ដបាំ រលត្នចៀកយុ រ យារលកាស់ ដូចឃវងន់ ភវើង នជើង
នកាងដូចនជើងនសក ដភបកលសនលៀងលសនលើ សាច់ពក
ដូចនេនផញើ រដិបរដុបយុរយារប៉ាុនដផវលកសាំង ដផវស ម៉ា
នធយញស កាលដវងត្ូ ចម្គខងដូ ចដផវននប 71។(...)

ញ៉ាុ ក ដថ្ម : មហានវសេនថរជាត្ក , ការផោយរបស់ពុទសា

ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស.២៥៣៩,
71

ទំព័រ១៧៣-១៧៤។
-99-
 ៨៧-វ ិធប
ើ ំនផវស
ើ វ ិធដើ ត្ងនព
ិ ននមយ
ួ ដបប ដដលកវ ើ អបកនិពនននលបើ
អ. hyperbole នោយនលក
ើ យកពាករសមឋនើ លស
ើ ហួសពកា
ើ រពិត្មក
បារ. hyperbole នរៀបោប់ទិដឌភាព សកមយភាពអឝើមយ
ួ កបុងនគ្នលបំណង
(f.) បងាាញនហត្ុការណ៍ណ្ណមួយនធឝើឱរម្គនកលមិត្ខ្ភស់
បំផុត្ឬទាបបំផុត្នោយបងកប់ន័យកបុងការទាក់ទាញ
អារមយណ៍អបកអាន អបកសាឋប់ឱរម្គនការពិចរណ្ណ
ើ ញ្ជាដដលខ្វួនចង់បងាាញ។
នៅនលប
ឧទាហរណ៍ : - នៅកបុងកំណ្ណពរ ‹‹នមើលដផនដើដខ្យរ
សម័យ ប៉ាុល ពត្ នអៀង សារ ើ ››
(...) អកនទាចទួញយំ តាមដងនលពភបំ
នឃញ
ើ ភាពទារុណ មនុសេសាវប់េរនលចន
ើ
នកើនហួសបូកេុណ រុយមូសញាក់លេុន
ខាវចនខាយចមនុសេលង 72។(...)

៨៨-វ ិធព
ើ ងាឝង វ ិធើដត្ងនិពននមយ
ួ ដបប ដដលកវ ើ អបកនិពនននលបើ
អ. detour នដើមផព
ើ ងាឝងនោយមិននលបើពាករ កននោមពាករចំៗ
បារ. détour (m.) លត្ង់ៗសលម្គប់សម្គគល់បញ្ដត្ណ្ណ
ថិ មួយ។

ឧ. (...) បិសាចដកាកនមយនមវសាម្គនរ
ចត្
ិ ថជត្
ួ រិ ចឆននមយចំដបង
សម្គវប់ជាត្ិដខ្យរគ្នយនរដអង
បំផ្ទវញជាត្ិឯងនៅជានផេះ ។(...)

ជួន នម៉ាន : នមើលដផនដើដខ្យរសម័យ ប៉ាុល ពត្ នអៀង សារ ើ , លកសួងនឃ្លសាមការវបផធម៌, នបាេះពុមភនលក

ើ ទ១
ើ ,
72

ភបំនពញ, េ.ស.១៩៨០, ទំព័រ៥ ។

-100-
 ៨៩-វ ិធលើ ត្ឡប់ វ ិធដើ ត្ងនព
ិ ននមយ
ួ ដបប ដដលកវ ើ អបកនព
ិ នននលបើ
អ. regression នោយនលក
ើ យកពាករឆវុេះគ្នបមកបងាាញ នដម
ើ ផឱ
ើ រ
បារ.régression(f.) ពាករទាំងនាមេះម្គនន័យនសចកឋើនផេងគ្នប។
ឧ.(...) នធឝើបុណរបានបុណរ នធឝើបាបពើមុន
បាបវ ិលមកសង សាប់នេ នេសាប់
មិនចប់សំណង លបសន
ិ នសបហ៍សបង
នេនសបហ៍វ ិញដដរ73 ។(...)

៩០- វ ើររស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសល

ិ ផ ៍ នោយ
អ. heroic កវ ើ អបកនិពនន នចេះបងាាញនូវសកមយភាពអាកបផ

បារ. Héroïque (m.) កិរយា

ិ ចិត្ថអង់អាចកាវហាន នម្គេះមុ ត្របស់ត្អ
ួ ងគ
កបុងការលបយុទនត្ទល់ជាមួយេូបដិបកខនដើមផកា ើ រពារ
អំនពើល។
ា
ឧទាហរណ៍: នៅកបុងនរឿងោមនករ ថ ិ៍ ោមលកេណ
យ ៍ ជប
យ ៍ នកយងត្ូចៗចាំងយា៉ាងអង់អាចជាមួយទ័ព
លកេណ
លពេះោមដដលម្គនយុទនសិលផ ៍ពូដកអសាចររ។

៩១- វ ើរយបារម
ិ ើ បារមើមយ
ួ កបុងចំនណ្ណមបារមើទាង
ំ ១០ ដដលលពេះ
នពាធស
ិ ត្ឝកុ បងជាត្ជា
ិ លពេះមហាជនកបានបំនពញ
នោយការពាយាម។
៩២- វុត្ន
ថ ក
ថ ថ្ន សនធសេន៍អកេរសល
ិ ផ ៍មួយលបនភទ ដដលកវ ើ អបក
អ. report និពនននរៀបោប់បញ្ជជក់នឡង
ើ វ ិញនូវនហត្ុការណ៍ឬ
បារ. reportage(m.) ពធ
ិ ើផូ វការអឝ
វ ម
ើ យ
ួ ដដលកំពុងលបលពត្
ឹ ថនៅកថើឬកនវង

នកង វ៉ា ន់សាក់ : េុកកាមកិនលស , ភបំនពញ, េ.ស. [?] ទំព័រ១៧។

73

-101-
 ផុត្នៅកថើ នដើមផផ
ើ េពឝផោយតាមរយៈទសេាមវដថើ វ ិទរុ
ទូរទសេន៍។
ឧទាហរណ៍ : ការនរៀបោប់ពទ
ើ សេនកិចចរបស់លបមុ ខ្
ោជរោឌភិបាលឬវរជនសំខាន់ណ្ណម្គបក់។

៩៣-នវសមយវ ិធើ វ ិធដើ ត្ងនព

ិ ននមយ
ួ ដបប ដដលកវ ើ អបកនិពនននចេះ
អ. opposition នលើកយកេុ ណភាពពើរ ចលាមឬសកមយភាពពើរ
and សំនន
ួ នសចកឋព
ើ រើ មត្ិទសេនៈពរើ ឬអត្ថៈខាងកបុងនង
ិ
contrast ខាងនលៅរបស់ត្ួអងគណ្ណមួយ ដដលម្គនភាពផធុយ
បារ. opposition
គ្នបមកោក់នលបៀបគ្នបនដើមផជា
ើ មនធាបាយពននវចឱរ
et
contraste នឃញ
ើ នូវត្នមវអឝើមយ
ួ ។
(m.) ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងោមនករ ថ ិ៍ ការនរៀបោប់អំពើ
កូខ្័ន បងាាញពទ
ើ ំាមស់ខាងកបុងនិងខាងនលៅ
- (...) សកឋិសួនជាអបកនថ្យើរនលព ខ្វួននមយនលៅវ ិស័យ
នូវនធយញសសបឹមដភបកលចល។
ខ្វួននខាវេះខាវង
ំ ដខ្ងនពញពាល ធាត្់ធំមម្គរ
មមួរមមុលលពឹកេនលព 74 ។(...)
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងទុំទាវ ការបងាាញ
ទសេនៈពើរផធុយគ្នបរវងម្គថយនិងកូន
- (...)អំណ្ណចខ្វបខាវចម្គនស័កិ យ
ឋ ស
ចំនពាេះជាលត្ូវបុណរកូននឡើង

អបកអងគម្គចស់ វឌណឆ្យាវងេ : នរឿងោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េ១ , ការផោយរបស់ពុទសា

ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ,
74

ព.ស. ២៥៣៩, ទំព័រ ៤២។

-102-
 ម្គឋយលបាប់លបនៅកូនកុំនឆយើង
ចនចសចនចើងណ្ណនថ្វម្គថយ។
ទាវឮម្គថយលបាប់ចប់ចទ
ំ ុក
នសធើរធាវក់នថ្វើមកឋុកពុំរសាយ
នទើបម្គនវចថ្នដម៉ាអាយ
ខ្ញុំកូនដូចសាឋយបាយចំណើ។
ថ្ននបើដម៉ាលពមលយមនឹងនេ
កូនដម៉ាទំននរម្គនលបុសលសើ
នលើកឱរនេនៅនទាេះពើរបើ
តាមដម៉ានមលត្ើឱរថ្ឝើខ្ុ ំញ 75 ។(...)

៩៤- សារកថ្ន សនធសេន៍អកេរសល

ិ ផ ៍មួយលបនភទ ដដលកវ ើ អបក
អ. letter និពននសរនសរជាលកខណៈសំបុលត្ឆវងនឆវើយ(កបុង
បារ. lettres (f.) លេួសារ មត្
ិ ថភកឋិ អបកដនទ)នដើមផលា
ើ ត្លត្ោង
បងាាញនូវបញ្ជាអឝើមយ
ួ ទាក់ទងនឹងការរស់នៅ ពិធើ
អឝម
ើ យ
ួ មនាមសនញ្ច ត្ាម... របស់មនុសេ។
ឧទាហរណ៍ :
- សារកថ្នរបស់នលាកលសើ Sévigné,
- សារកថ្នរបស់នលាក Voltaire។

៩៥- សាង្គសាថ េមភរើ ឬ កផនចាប់

ួ លបនៅ ដដលចរនលស
ើ ក
វឹ រត្។
ឹ

លពេះបទុមនត្ទរ នសាម : នរឿងទុទា

ំ វ , ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស. ២៥១៤, ទំព័រ៤៩។
75

-103-
៩៦- សាង្គសាថកផន
ួ សាង្គសាថដដលជាកលមងកផួនខាបត្ាមាមម្គនកផន
ួ
ទាយ មនថអាេម កផនឱសថ្ន
ួ ិងចំនណេះវ ិជាជនផេងៗ
នទៀត្។

៩៧- សាង្គសាថចាប់ សាង្គសាថដដលជាកលមងសល

ើ ធម៌ាមាមសលម្គប់នលបៀន
លបនៅមនុសេឱរសាងអំនពើល ា និង យល់លត្ូវ។
ឧទាហរណ៍ : សាង្គសាថចាប់នករកាល, សាង្គសាថ
ចាប់លបុស, ចាប់លសើ, ... ។

៩៨-សាង្គសាថនទសន៍ សាង្គសាថដដលម្គនដចងអំពើការអប់រ ំនលបៀនលបនៅ

ទាក់ទងនៅនឹងសាសាម នហយ
ើ ដដលនេយកនៅ
នលបើលបាស់សលម្គប់សដមថងធម៌នទសាម។
ឧទាហរណ៍ : សាង្គសាថទសជាត្កជាសាង្គសាថ
នទសន៍។

៩៩- សាង្គសាថដលផង សាង្គសាថដដលជាកលមងអត្ទបទនរឿងោ៉ា វទាំងឡាយ

សលម្គប់អានកមោនថ បំនពអារមយណ៍ ឱររកោយ។
ើ
ឧទាហរណ៍ : សាង្គសាថនរឿងលកុងសុ ភមិលត្, សាង្គសាថ
នរឿងហងេយនថ, ... ។

១០០-សប ិ ផនមិ ត្
យិ ដដលត្ុបដត្ងរចាមនឡង
ើ នោយសល
ិ ផៈដដលមន
ិ
អ. artificial ដមនជាធមយជាត្ិ។
បារ. artificiel,
elle (adj.) ឧទាហរណ៍ : នជើងសិបផនិមិយត្ ផ្ទកសិបផនិមយិត្ ដផវ
នឈស
ើ ប
ិ ផនម
ិ យត្
ិ ... ។

-104-
១០១-សល ិ ផ ៍វ ិជាជ វ ិទាសាង្គសថដដលសលម្គប់ដណាមំឬពន
ិ ិត្រវយត្នមវ
អ. aesthetics នលើនសាភ័ណនៅកបុងសាបនដអកេរសិលផ ៍ សិលផៈ
បារ. esthétique (f.)
ចាប់ឧបនទស ជានដើម។
១០២-សល
ិ ផ ៍វ ិធើ សិលផៈ វ ិធើសាង្គសថឬមនធាបាយនផេងៗរបស់អបក
នពិ ននកុ បងការសរនសរនរឿងនដម
ើ ផទា
ើ ក់ទាញអារមយណ៍
អបកអាន អបកសាថប់ អបកទសេាម ឱរជក់ចិត្ថ ចប់
អារមយណ៍នៅតាមដំនណើរនរឿង។
១០៣- សល
ើ បារមើ បារមមើ យ
ួ កបុងចំនណ្ណមបារមទា ើ ង ំ ១០ដដលលពេះ
នពាធសិ ត្ឝកុ ងជាត្
ប ិជាលពេះភូរទត្ឋ
ិ ាមេោជ បាន
បំនពញនោយការរកោឧនបាសថ្សល
ើ សូ មផដើ ត្ជើវ ិត្
ក៏ហានលេះបង់។

១០៤-សនងខបនរឿង ើ ំលបួញដំនណើរនរឿងឱរខ្វើ
នសចកថប ឱរអស់នសចកឋើ
អ. summary នោយរកោខ្វម
ឹ សារនរឿងឱរនៅដដដល។
បារ. résumé (m.)
១០៥-សងគមោឌន មជឈោឌនលបកបនោយសម្គមរៈ បញ្ជដញាណ ផវូវចិត្ថ
អ. social របស់មនុសេកបុងសងគម ាមសម័យកាលនននរឿងដដល
milieu ? អបកនិពនននលើកយកមកបងាាញកបុងសាបនដណ្ណមួយ។
បារ. milieu
ធាត្ុសំខាន់ៗរបស់សងគមោឌនេឺសងគមបរយាកាស
ិ
social (m.)
សងគមលបវត្ថិ និង សងគមបញ្ជា។
១០៦-សងគមធម៌ ដមកធាងននអរយធម៌
ិ ដដលលទលទង់ការរស់នៅនិង
អ. social ការបណុ ថ េះបណ្ណថ លតាមរយៈនលេឿងសម្គមរៈ លបោប់
បារ. social (m.) នលបលើ បាស់ វ ិធបើ នចចកនទស ការបនងកត្
ើ ផលត្
ិ ផល
ការនរៀបចំនសដឌកច
ិ ច សងគមកច
ិ ច ននយាបាយ...។

-105-
១០៧-សងគមបញ្ជា បញ្ជាទាំងឡាយដដលម្គនកបុងសងគម ដូ ចជា បញ្ជា
អ. social
ជើវភាព បញ្ជាសុ ខ្ុម្គលភាព បញ្ជាលេប់លេងសងគម...
problem
បារ. problème ដដលអបកនព ើ មកបងាាញកបុងដំនណើរនរឿង។
ិ នននលក
social (m.) ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងេូលើកំដណន ការបងាាញ
បញ្ជាមួយចំនួន ដូចជា អំណ្ណចផ្ទថច់ការ ការនកង
័ ការជំរត្ទារពនន
លបវញ្ច ឹ ោរនលចើនហួសនហត្ុពើ
លបជាជន...។

១០៨-សងគម ទិដឌភាពនននរឿង ដដលអបកនិពននបាននរៀបោប់ពើ

បរយាកាស
ិ ការរស់នៅ ការលបកបអាជើវកមយ ជំននឿ លបនពណើ
អ. social
atmosphere ទំននៀមទម្គវប់ ការលេប់លេង និង ទំាមក់ទំនងសងគម
បារ. atmosphère កបុងសម័យកាលណ្ណមួយ។
sociale (f .) ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងទុំទាវ ការបងាាញពកា
ើ រ
រស់នៅរបស់លបជាជន កានគ្នរពលពេះពុទនសាសាម
ការនជឿនលម
ើ នថអាេម នហាោសាង្គសថ ការលបកាន់
លបនពណើ‹‹នំមិនធំជាងាមឡ›ិ › លបនពណើចូលមវប់
ទំាមក់ទំនងរវងអបកម្គននិងអបកលក អបកធំនិងអបក
ត្ូច និង ទំាមក់ទំនងកបុងលេួសារ។

១០៩-សងគមលបវត្ថិ លពឹត្ថិការណ៍ាមាម ដដលអបកនិពននបាននលើកនឡង

ើ
អ. social តាមរយៈដំនណើរនរឿងណ្ណមួយ នោយជាប់ទាក់ទង
history/
យា៉ាងជិត្សបិទននៅនឹងសងគម។
social event /
social fact
-106-
បារ. histoire ឧទាហរណ៍ :
sociale? /
-នៅកបុងនរឿងទុំទាវ សងគមលបវត្ថិនននរឿងទុំទាវេឺ
evènement
social / fait ទាក់ទងនៅនឹងសងគមដខ្យរសម័យលដងឝក។
social -នៅកបុងនរឿងភូមិត្ិរចឆន សងគមលបវត្ថិនននរឿង
ភូមត្
ិ រិ ចឆនេទា
ឺ ក់ទងនៅនឹងសងគមដខ្យរសម័យ
អាណ្ណនិេមនិយមបាោ ំង។

១១០-សងគម្គរមយណ៍ ផបត្់េំនត្
ិ ដដលនកត្
ើ នឡង
ើ តាមរយៈការនចបលបឌត្
ិ
របស់អបកនិពនននោយផោរភាជប់នៅនឹងលពឹត្ថិការណ៍
ជាក់ដសថងរបស់សងគម។
ឧទាហរណ៍ :
- នៅកបុងនរឿងទុំទាវ ទសេនៈ ‹‹នំមន
ិ ធំជាងាមឡិ ››,
- នៅកបុងនរឿងធនញ្ជ ័ យ ទំាមយនហាោ។

១១១-សចចៈ លពឹត្ឋិការណ៍ នហត្ុការណ៍ ដំនណើរជាក់នឹងដភបក។

១១២- សចចបារមើ បារមើមយ

ួ កបុងចំនណ្ណមបារមើទាង
ំ ១០ ដដលលពេះ
នពាធស
ិ ត្ឝកុ បងជាត្ជា
ិ លពេះវ ិធុ របណឍិត្បានបំនពញ
នោយការកាន់ពាករសចចៈ។

១១៣-សញ្ច ័យវ ិធើ វ ិធដើ ដលកវ ើឬអបកនិពននលបមូលផថុំនូវនភទការណ៍

អ. accumulation ឬមត្និ ផេងៗកបុងវេគឬលបនយាេដត្មួយ។ កបុងវ ិធនើ នេះ
បារ. accumulation នេនលចន
ើ ផឋុំករិ យាសពធ
ិ លបធាននដើមផប
ើ ងាាញឱរនឃញើ
នូវចលាមឆ្ប់រហ័ស រ ំនភប ើ ញាប់ញ័រ។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េទ៤
ើ ចលាម
លបហាររបស់លពេះោមនៅនលើលកុងខ្រ ៖
-107-
 (...) នសឋចដំ នសឋចជាន់ នសឋចធាក់ នសឋចលចន
នសឋចចក់ នសឋចដហករុេះោយនបាេះបង់ 76 ។(...)

១១៤- សនធសេន៍ អត្ទបទអកេរសល

ិ ផ ៍មួយលបនភទ ដដលកវ ើ អបកនព
ិ នន
អកេរសល
ិ ផ៍ បងាាញរូបភាព វត្ទុ លពឹត្ថិការណ៍ណ្ណមួយនដើមផឱ
ើ រ
(អកេរសល
ិ ផ៍ អបកអាន អបកសាថប់បាននឃញ
ើ បានយល់ដឹងនៅ
អធប
ិ ាយ) តាមដំនណើរនរឿង។ កបុងសនធសេន៍អកេរសិលផ ៍ម្គន
ពព
ិ ណ៌ាមកថ្ន វណតាមកថ្ន បដព
ិ ម
ិ ភកថ្ន វុត្ថនថកថ្ន
សារកថ្ន។

១១៥-សុនធរកថ្ន ឧបនទសអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទ ដដលកវ ើ អបក

អ. discourse/ នព
ិ ននសរនសរអំពអ
ើ ម
ឝើ យ
ួ សលម្គប់អាន ដថ្វងកបុងពធ
ិ ើ
speech អឝើមយ
ួ នោយ ៖
បារ. discours - នរៀបោប់ពើលទនផលការងារ,
- ដណាមំ ត្ដលមត្លមង់ ការអនុវត្ថសកមយភាពឬ
េនលម្គងការអឝើមយ
ួ និង បញ្ចូ លេំនិត្រេះេន់
ិ ។

១១៦-សុនធររស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសល
ិ ផ៍ នោយ
អ. pretty កវ ើ អបកនព
ិ នននចេះពណ៌ាមរូបភាព លកខណៈសកមយ
បារ. joli (m.) ភាពននត្ួអងគ ដំនណើរនរឿង ធមយជាត្ិឱរនឃញ
ើ
លកខណៈលាលត្ឹមលត្ូវតាមការពិត្ ឬ រូបលកខណៈ
ពិត្ នធឝើឱរអបកអាន អបកសាឋប់នពញចិត្ថ។

អបកអងគម្គចស់ វឌណឆ្យាវងេ : នរឿងោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េ៤ , ការផោយរបស់ពុទនសាសនបណឍិត្រ, ភបំនពញ,

76

ព.ស. ២៥៣៩, េ.ស. ១៩៩៥, ទំពរ័ ៣២។

-108-
 ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងកាកើ
(...) កាយនកើត្អសាចររ អំពើផ្ទកកា-
ណិកានសាភើ ភង្គកាថនសាភ័ណ
ដូចចង្គនធបូណ៌មើ សក់ដូចភមរ ើ
រនលើបខាយញ់ នមយ។
................ ...................
...............។
កបកាយលកអូប នទាេះទាំងោងរូប
លបនហើរពុំបាច់ រកផ្ទកនលេឿងអប់
ឈងុយឈងប់សពឝសាច់ ពិនោរបណ្ណ ថ ច់
បណូ ថ លអស់លសើ 77 ។(...)
១១៧-សុភាសត្
ិ ឧបនទសអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទ ដដលកវ ើ អបក
អ. proverb និពននតាក់ដត្ងជាពាករឬកលមង ពាករចួនរណថំ
(កលមងដកវ) សលម្គប់អប់រ ំ ទូាមយន នោយនលើកយក
បារ. proverbe(m.)
ធមយជាត្ិ ជើវភាព សងគម ជានដម
ើ មកនលបៀបនធៀប។
ឧទាហរណ៍ :
- នចេះពើនរៀន ម្គនពើរក,
- ចងកឹេះមួយបាច់ កាច់មិនបាក់,
- ត្ក់ៗនពញបំពង់។
១១៨-នសាត្រូបា រូបារមយណ៍កបុងអត្ទបទកំណ្ណពរ អត្ទបទពាករោយ
រមយណ៍ ដដលនកើត្នឡង
ើ តាមរយៈពាករនពចន៍ ឃ្លវលបនយាេ
ដដលរ ំនលចឱរអបកអាន អបកសាថប់ឮសំនឡងនៅកបុង
អារមយណ៍។

លពេះអងគ ឌួង : នរឿង កាកើ , ការផោយរបស់ពុទនសាសនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស.២៥៤១, ទំព័រ៨-១០។

77

-109-
 ១១៩-សំវទវ ិធើ វ ិធើដត្ងនិពននមយ
ួ ដបប ដដលកវ ើ អបកនិពនននលបើ
អ. dialogue នោយនធឝើឱរត្ួអងគជដជកសនធាម

បារ. dialogue(m.) ឆវងនឆវើយគ្នបនៅវ ិញ នៅមក។

ឧ.(...)ដថ្វងនោយទំនង ដនំ ណើរលត្ើផងយាលតា
នពើបនឹងជុចណ្ណ លត្ើដលសកថ្នវុ ឺយនចៀសនចញ។
ជុចថ្នអើនអើ បទអបកននេះនត្ើនមថចមិញ
ក៏មកនលបើអញ នចៀសនចញឱរអបកជាដលផង 78។(...)

១២០- សមនថរត្ថវ ិធើ វ ិធដើ ត្ងនិពននមួយដបប ដដលកវ ើ អបកនិពនននលបើ

អ. parallelism សលម្គប់អធប
ិ ាយពស
ើ មត្ទភាព ឫទាននុ ភាព កល
បារ.parallélisme លផច
ិ មនធាបាយ លបហាក់លបដហលគ្នបរវងត្ួអងគ
(m.)
បដិបកេនដើមផឱ
ើ រម្គនាមដរភាព។
ឧទាហរណ៍: នៅកបុងនរឿងោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េទើ៣ កបុង
ចមាំងរវងលពេះោមនិងលកុងខ្រ មួយដផវងសរនកត្ ើ
ជាាមេ មួយនទៀត្ដផវងសរនកត្
ើ ជាលេុឌ ម្គខងដផវង
សរជានភវើង ម្គខងនទៀត្ដផវងសរឱរនកើត្ជាទឹក។

១២១-សពឝរស ដផបកមួយននអត្ទរស ដដលកវ ើ អបកនព

ិ ននបាននលក
ើ
អ. general values យកមកនលបលើ បាស់កុ ងអត្ទ
ប បទនរឿងរបស់ខ្ួ ន
វ នដើមផើ
បារ. valeurs បនងកើត្ត្ថ្រស អចឆរយរស
ិ កុសលរស...។
générales
១២២- សរជាត្ិ ដំនណើរលត្ឡប់ជាត្និ ចរវ ិលវ ឹងពជា
ើ ត្ិមយ
ួ នៅជាត្ិ
មួយនទៀត្។

ហវូងវ ិនសសអកខោ ដូង : នលផើកជុច កាឋម , ការផោយរបស់វ ិទាសាទនពុទនសាសនបណឍិត្រ, ភបំនពញ,

78

នបាេះពុមភនលក
ើ ទ២
ើ ព.ស. ២៥៤៥ េ.ស.២០០១ ទំព័រ១។
-110-
 ឧទាហរណ៍: នៅកបុងនរឿងមហានវសេនឋរជាត្ក ការ
បញ្ច ប់នរឿងមហានវសេនថរជាត្កត្ួអងគសរជាត្ម្គ
ិ ន
ដូចត្នៅ៖
- លពេះបាទនវសេនថរ សរជាត្ិជាលពេះសម្គយ-
សមភុទននគ្នត្ម,
- ាមងមលទើ សរជាត្ជាិ ាមងយនសាធោ,
- ជាលក
ើ ុម្គរ សរជាត្ជា
ិ ោហុលកុម្គរ,
- ាមងលកឹសាប(កណ្ណ
ា ) សរជាត្ិជាាមងឧបផល-
វណ្ណត។

១២៣-សាទនភាព សាទនភាពណ្ណមួយដដលអបកនិពនននលជើសនរសយក
ើ
ត្ួយា៉ាង មកជាត្ំណ្ណងសាទនភាពទូនៅននសងគម។

អ. type situation ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងភូមិត្ិរចឆន សាទនភាពនន

បារ. situation ការជំរត្ទារពនន

ឹ ហស
ួ នហត្ុពើលបជាជនដខ្យររបស់
type (f.) បាោ ំងជាសាទនភាពត្ួយា៉ាងននការជិេះជាន់គ្នបសងកត្់
របស់អាណ្ណនេ
ិ មបាោ ំងមកនលលើ បជាជនដខ្យរ។

១២៤-ហាសកថ្ន ាមដកអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទដដលកវ ើ អបកនិពនន

អ. comedy តាក់ដត្ងជានរឿងនលាខន ដដលដំនណើរនរឿងលបកប
បារ. comédie (f.) នោយឈុត្ ឆ្ក កំបុ កកំ
វ ដបវង នធឝឱ
ើ រអបកអាន អបក
សាឋប់ផុ ធេះសំនណើច។

១២៥-ហាសរស ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសល
ិ ផ៍ នោយ
អ. comic កវ ើ អបកនព
ិ នន នចេះបងាាញសកមយភាពកំបុ កកំ
វ ដបវង

បារ. comique(m.) នធឝឱ

ើ រអបកអាន អបកសាឋប់ នសច
ើ សបាយរកោយ។
ើ
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងធនញ្ជ ័ យ ធនញ្ជ ័ យនរស
ើ
-111-
 អាចម៍ នសេះលចកថ្ង់ យា មយកនៅជូ ននសដឌើ
កណ្ណ
ថ លចំនណ្ណមមង្គនថើ។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងអានឡវ អានឡវចប់
ដម៉ាឪវនរៀបការនដើមផបា
ើ នសុ ើនំេម នំអនេម...។

១២៦-អកេរសាង្គសថ វ ិទាសាង្គសថសងគមមួយលបនភទដដលសក
ិ ោពភា
ើ សា
អ. letters អកេរសិលផ ៍។
បារ. lettres (f.)
១២៧-អកេរសល
ិ ផ៍ ដផបកមួយននអកេរសាង្គសថ ដដលអបកនព
ិ នននលក
ើ ពើ
អ. literature បញ្ជាមនុសេ បញ្ជាសងគមមកនចទនិងនោេះលសាយ
បារ. littérature(f.) នោយនលបើសិលផ ៍វ ិធើ។

១២៨- អកេរសល
ិ ផ៍ អកេរសិលផ ៍ដខ្យរ ដដលនលក
ើ នឡង
ើ និងឆវុេះបញ្ជចង
ំ ពើ
ដខ្យរដបបនខ្មរ ជើវភាពរស់នៅរបស់ដខ្យរពិត្ៗ។
នយ
ិ ម ឧទាហរណ៍ : នរឿងទុំទាវ នរឿងសូផ្ទត្...។

១២៩-អកេរសល
ិ ផ៍ អកេរសិលផ ៍ដខ្យរ ដដលយកលំាមតា
ំ មបរនទស។
ដខ្យរដបប ឧទាហរណ៍ :
បរនទស - នរឿងជើវ ិត្ឥត្ន័យ របស់អបកនិពនន សុទន ប៉ាូលើន។
នយ
ិ ម - នរឿងនៅដកចត្
ិ ថនចរ របស់អបកនព
ិ នន នន យូនឡង
និង អុ៊ុំ ឈន
ឺ ។

១៣០- អកេរសល
ិ ផ៍ អកេរសិលផ ៍ដខ្យរដដលទទួលឥទនិពលពុទនសាសាម។
ដខ្យរដបបពុទន សាបនដលបនភទននេះដត្ងនលើកយកសកមយភាពលពេះ

នយ នពាធិសត្ឝកុ ងការកសាងបារម
ប ើឬទសេនៈសំខាន់ៗ
ិ ម
កបុងលពេះពុទនសាសាម ដូ ចជា បញ្ជាកមយផល បុណរ

-112-
 បារ. littérature បាបជានដើម។ អកេរសិលផ ៍ដខ្យរដបបពុទននិយមម្គន
khmère à អកេរសិលផ ៍ដបបពុទននិយមសុ ទនសាធ និង អកេរ
caractère សិលផ ៍ដបបពុទននិយមកាវយ។
buddhiste ឧទាហរណ៍ :
- នរឿងលពេះនវសេនថរជាអកេរសិលផ ៍ដបបពុទននិយម
សុ ទនសាធ។
- នរឿងលកុងសុភមិលត្ ជាអកេរសិលផ ៍ដបបពុទន
នយ
ិ មកាវយ។

១៣១-អកេរសល
ិ ផ៍ អកេរសល
ិ ផ ៍ដខ្យរ ដដលបញ្ជានននរឿងម្គនជាប់ទាក់
ដខ្យរដបប ទងនៅនឹងលទឹសថើកុ បងលពេះពុទនសាសាមត្ិចត្ួច។
ពុទន
ន យ
ិ ម ត្ួអងគនននរឿងពុំម្គនកសាងបារមអ
ើ ម
ឝើ យ
ួ ចាស់លាស់
កាវយ នឡយ
ើ ។
ឧទាហរណ៍ : នរឿងសពឝសទ
ិ និ នរឿងសូររវរវងេ
នរឿងសុបិនកុម្គរ...។

១៣២-អកេរសល
ិ ផ៍ អកេរសល
ិ ផ ៍ដខ្យរ ដដលទទួលឥទនព
ិ លសាសាម
ដខ្យរដបប លពាហយណ៍។ សាបនដលបនភទននេះដត្ងនលើកយកភាព
លពាហយណ៍ អចឆរយៈរបស់
ិ នទវៈឬអាទនិ ទព នង
ិ អសុ រៈមកនរៀប
នយ
ិ ម ោប់បងាាញ។
ឧទាហរណ៍ : នរឿងោមនករ។ថ ិ៍
១៣៣- អចឆរយរស
ិ ត្នមវដដលម្គននៅកបុងអត្ទបទអកេរសិលផ ៍ នោយ
អ. Marvellous កវ ើ អបកនិពនន នចេះនលក
ើ យកត្ួអងគអរូប(
ើ នទវៈ យកេ
បារ.merveilleux(m.) នខាយច លពាយ បសា ិ ច...) ត្ួអងគសត្ឝឬសកមយភាព
អសាចររនផេងៗមកបញ្ចូ លកបុងសាបនដរបស់ខ្ួ ននដ
វ ើមផើ
-113-
 នធឝើឱរដំនណើរនរឿងម្គនលកខណៈអសាចររហួសពើការ
ពិត្ ដូចជា ត្ួអងគនចេះដលជកទឹក ដលជកដើ នហាេះនហរើ
នដើរនលើអាកាស ដបងភាេ កាឡាខ្វួន...។
ឧទាហរណ៍ : នៅនរឿងកាកើ េនន័នបានកាឡាខ្វួនជា
លសនមើលនហយ
ើ នតាងនោមលេុឌ
(...)យាលតាលត្ងល់ ពេះនលជ
េនន័ននវនវៀងសំនៅ
លបលាក់នដើរតាមនៅ នមើលដនំ ណើរននលេុឌា។
នដើរដល់នដើមលពេះនលជ ដលបលបាណនវវ ិលវ ឹងជា
លកុងលេុឌោជបកោ េនន័ននសាត្និមិ យត្អងគ។
ជាលសនមើលទំាម នោមលេុឌាឫទនើរងគ
សធុេះនហាេះនហើរពុំផេង សំនៅដល់នដើម
សិមភលើ 79។(...)

១៣៤- អជឈត្ថក
ិ ទាន ទានខាងកបុងខ្វួន ដូ ចជា សាច់ ឈ្នម នបេះដូង
នថ្វម
ើ លបម្គត្់ អវយវៈ (នៅកបុងនរឿង លពេះនវសេនថរ
អជឈត្ថក
ិ ទាន េឺោប់ទាង
ំ ការោក់ទានរហូត្ដល់
លបពនន កូន)។
ឧទាហរណ៍ : កាលលពេះនពាធស
ិ ត្ឝនយានយក
កំនណើត្ជាសត្ឝទនោយ លពេះអងគបាននលាត្ចូល
នភវង
ើ នដើមផលើ បទានសាច់លពេះអងគឱរដល់សូ មដដលជា
យ
លពេះឥង្គនធកាឡាខ្វួន។
១៣៥- អត្ទរស ត្នមវល ា មិនលា ពនើ ោេះ ពុំពនើ ោេះ ដដលម្គននៅកបុង
អ. text values អត្ទបទអកេរសិលផ ៍។ កបុងអត្ទរស ម្គន បនចចករស
វ ិនសសរស សពឝរស ។

លពេះអងគ ឌួង : នរឿងកាកើ , ការផោយរបស់ពុទនសាសនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស.២៥៤១, ទំព័រ៤២។

79

-114-
១៣៦- អធោ
ិ ឌន បារមម
ើ យ
ួ កបុងចំនណ្ណមបារមទា
ើ ងំ ១០ ដដលលពេះ
បារមើ នពាធិសត្ឝកុ ងជាត្
ប ិជាលពេះននមិោជ បានបំនពញ
នោយការតាំងចិត្ឋម្គថ្ន
ំ អាតាយអញដល់នពលសក់
សកូវនឹងនចញនៅសាងលពេះផបួស ។
១៣៧-អនុកមយ ការលតាប់តាម ការចមវងតាមសាបនដសល
ិ ផៈ អកេរ
អ. imitation សិលផ ៍ដដលម្គនរួចមកនហយ
ើ មកពិពណ៌ាមបងាាញ
បារ. imitation(f.) បញ្ជចង
ំ េូរ ឆ្វក់ ឱរនឃញ
ើ នឡង
ើ វ ិញ។
ឧទាហរណ៍ :
- នរឿងនលាខន ‹‹អបកម្គនឃ្លវនយស›› ជាអនុកមយ
សាបនដរបស់នលាក Molière កបុងនរឿង
‹‹Bourgeois gentil homme››។
- នរឿងនលាខន ‹‹ កំណ្ណញ់ នលៅត្លម្គ ›› ជាអនុកមយ
សាបនដរបស់នលាក Molière កបុងនរឿង ‹‹ AVARE ››។

១៣៨-អរយធម៌
ិ បណុ ំថ លកខណៈរួមរបស់សងគមដដលកបុងនាមេះម្គន
អ. civilisation ទាក់ទងនង ឹ ជនំ នឿ សាសាម សល
ើ ធម៌ សល
ើ វ ិជាជ
បា. civilisation (f.)
វ ិទាសាង្គសថ បនចចកនទស ការលេប់លេង... នហយ
ើ
ដដលផធុយនង
ឹ សភាពអន់ថ្យ។
ដមកធាងសំខាន់ៗននអរយធម៌
ិ ម្គនវបផធម៌និង
សងគមធម៌។

១៣៩- អនវកខណវ ិធើ វ ិធើដត្ងនិពននមយ

ួ ដបប ដដលកវ ើ អបកនិពនន នលបើ
អ. observation នោយនលើកយកនហត្ុ ការណ៍ សកមយភាពនផេងៗ

-115-
 បារ. observation មកបងាាញនរៀបោប់ លាត្លត្ោងឱរនឃញ
ើ ជាក់ដសឋង
(f.) ហាក់ដូចជានៅនង
ឹ ដភបក។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងផ្ទកលសនពាន
-(...)នៅដខ្នចលត្និងពិសាខ្ តាមផវូវពើលកុងនសៀម
ោបនៅអងគរវត្ថ ផ្ទករ ំដួលបនញ្ច ញ រ ំនភើយពិនោរ
លកអូបឈងុយ។ នបើជួនជាម្គនវនយាបក់បនថិចៗផង
អបកដដលនដើរយកអាកាសនពលលាងចតាមថ្បល់ននេះ
នឹងម្គនចិត្ថរសាប់រសាយអដណថត្អណូ ថ ង លបដហល
ជានឹងលាន់ម្គត្់ថ្ន នទាេះជាឋានត្ុសិត្ក៏មិន
សបាយជាជាងននេះ នមើលនៅ 80។(...)

១៤០-ឥង្គនយ
ធិ រូបារមយណ៍កបុងអត្ទបទកំណ្ណពរ អត្ទបទពាករោយ
រូបារមយណ៍ ដដលនកើត្នឡង ើ តាមរយៈពាករនពចន៍ ឃ្លវលបនយាេ
ដដលនធឝឱ
ើ រឥង្គនធយ
ិ ាមាម(ចប់ពព
ើ រើ នឡង
ើ នៅ)របស់
អបកអាន អបកសាឋប់ទទួលអារមយណ៍រ ំនភប
ើ ។

ឧ. (...)ទុកខនម្គបនទានមបញកាបញ់ ឆុរឆ្វ
កង្គាមថក់បានោវសធុេះចូលជុ ំ
ំ ុំ
ចូលចប់ចក់កាប់ឥត្ជន
ចងទុំលកញឹកនសវើត្សាវបនសក ។(...)
(...) នេចប់វយដលំ កំសពឝសាច់
ឈ្នមហូរមិនោច់ដបកសិរសើ

នូ ហាច : នរឿងផ្ទកលសនពាន , ផោយពលើ កសួងសក

ិ ោធកា
ិ រជាត្,ិ នោងពុមភរសយ,ើ ភបំនពញ, េ.ស. ១៩៦០,
80

ទំព័រ៦១។
-116-
 ឈ្នមកកខាន់សធេះបលមេះសថើ
ដផថផ្ទថវ
ំ លសើបើ ល ញ ន 81។(...)
ថ បា

១៤១-ឧបកថ្នវ ិធើ វ ិធដើ ត្ងនិពននមយ

ួ ដបបដដលកវ ើ អបកនព
ិ នននលបនើ ោយ
អ. episode នយា
ិ យនរៀបោប់លពត្ ឹ កា
ថិ រណ៍អឝម
ើ យ
ួ មនិ ទាន់ចប់
បារ. épisode (m.) នសចកថផ
ើ ងក៏ផ្ទាកមួយខ្ណៈ នហយ ើ ក៏ចប់នយា
ិ យ
នរៀបោប់លពត្
ឹ ថិការណ៍ថ្យើមួយនទៀត្បនថ។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងោមនករ ថ ិ៍ ដខ្េទើ៤ នដើម
ដំបូង អបកនិពនននិយាយពើលពេះោមលតាច់ចររកាមង
សើតា បាមធប់ពើលកុងោពណ៍ឆក់យកនៅ។ ដំនណើរ
នរឿងននេះមិនទាន់ដឹងនសចកឋើអស់ផង លសាប់ដត្អបក
និពននដបរនៅជានិយាយពើនរឿងទូភើនសឋចលកបើបនងកើត្
ចមាំងជាមួយនឹងពាលើនសឋចសាឝនៅវ ិញ។

១៤២-ឧបម្គន រូបារមយណ៍កបុងអត្ទបទកំណ្ណពរ អត្ទបទពាករោយ

រូបារមយណ៍
ដដលនកើត្នឡង
ើ តាមរយៈពាករនពចន៍ ឃ្លវលបនយាេ
ើ ការនលបៀបនធៀបពាករ ដូច
ដដលរ ំនលចឱរនឃញ
ដូចជា ហាក់ដូចជា នធៀបនឹង នលបៀបបាននឹង
រូហាន,... ដដលអបកនិពននបាននលើកនឡង
ើ ។
ឧ. (...)ទុំថ្នខ្វួនបងដូ ចោជសើហ៍
ខ្វួនាមងទាវលសើដូចេុហា 82។ (...)

លពេះបទុមនត្ទរ នសាម : នរឿង ទុទា

ំ វ , ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស.២៥១៤,
81

េ.ស.១៩៧១ ទំព័រ១០៤។
លពេះបទុមនត្ទរ នសាម : នរឿងទុទា
ំ វ , ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស. ២៥១៤, ទំព័រ៥៣។
82

-117-
១៤៣-ឧបនទស អត្ទបទអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទដដលកវ ើ អបកនិពនន
អកេរសល
ិ ផ៍ នរៀបនរៀងនឡង
ើ សលម្គប់អប់រ ំ ទូាមយននលបៀនលបនៅ
អ. literature of ជាមនុជន កុលបុលត្ កុលធើតាឱរលបលពឹត្ថតាមលកឹត្រ
didactic genre លកមសើលធម៌។ ឧបនទសអកេរសល
ិ ផ ៍ពុំម្គនលកខណៈ
បារ. littérature ជាចាប់ ជាបទបញ្ជជជាការោក់កំហត្
ិ ជាការបងខិត្
du genre បងខំនាមេះនទ។ ឧបនទសអកេរសិលផ ៍ម្គន សុ ភាសិត្
didactique
ទូាមយនកថ្ន នលផក
ើ កថ្ន សុ នធរកថ្ន ឧបារមមកថ្ន ។

១៤៤- ឧបារមមកថ្ន ឧបនទសអកេរសិលផ ៍មួយលបនភទដដលកវ ើ អបកនិពនន

អ. satire សរនសរអត្ទបទជាពាករោយឬជាពាករកាពររេះេន់
ិ
បារ. satire (f.) េុណវ ិបត្ថនិ នសល
ើ ធម៌ ននយាបាយ ជាពនិ សស
រេះេន់
ិ បុេគលកបុងសងគម។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងតានថ្ននង
ិ នៅសន។

១៤៥-ឧនបកាខបារមើ បារមើមយ
ួ កបុងចំនណ្ណមបារមើទាង
ំ ១០ ដដលលពេះ
នពាធស
ិ ត្ឝកុ បងជាត្ជា
ិ លពេះាមរទលពហយ បានបំនពញ
នោយការតាំងចិត្ឋជាកណ្ណ
ឋ លបានដល់ឧនបកាខ
លពហយវ ិហារ។

១៤៦-ឯកវទវ ិធើ វ ិធដើ ត្ងនព

ិ ននមយ
ួ ដបបដដលកវ ើ អបកនព
ិ នននលបនើ ោយ
អ. monologue
នធឝើឱរត្ួអងគនិយាយដថ្វងទុកខលពួយឬនរៀបោប់អំពើ
បារ. monologue
(m.) អនុសោវរយ៍
ើ អឝើមយ
ួ ដត្ម្គបក់ឯង គ្នយននរណ្ណចូល
លាយឡំនឡយ
ើ ។
ឧទាហរណ៍ : នៅកបុងនរឿងទុំទាវ ាមងទាវ
នលកាយនពលទុំលត្ឡប់នៅវត្ថវ ិហារធំវ ិញ ាមងនឹកទុំ

-118-
 យា៉ាងខាវង
ំ នហយ
ើ េត្
ិ ម្គបក់ឯងថ្ន៖
(...)ថ្នអញសាឋយលកហាយលបាណ
មិនកោនថធងន់ខ្ួ វននលបៀបហាក់ភបំ
រនលើងបពឝតាផ្ទងររលំ
សងកត្់នសៀត្លកំរណឋំខាវង
ំ ។
នខាវចផោនៅឋកថួលខ្យួលកបុងនថ្វើម
ដនងាើមផុត្ៗសវុត្ភាន់ភាង
ំ
នមវ៉ាេះនហើយនលាកនអើយបាូនមរណំ
ខ្វួនសាវង
ំ សាគង
ំ សគមលទមនវទាម 83 ។(...)

លពេះបទុមនត្ទរ នសាម : នរឿងទុទា

ំ វ , ការផោយរបស់ពុទសា
ន សនបណឍិត្រ, ភបំនពញ, ព.ស. ២៥១៤, ទំព័រ២៤។
83

-119-