Poremećaji hoda

Aleksandra Vidaković
Evolucija uspravnog položaja
Bipedalni hod u odnosu na
kvadripedalni:
 Manja površina oslonca (10x)
 Podizanje težišta tela (2x)
 Nestabilniji način stajanja i hoda
 Veće opterećenje DE
 Promena međusobnih odnosa
pojedinih delova tela
 Promena uslova cirkulacije i
funkcije unutrašnjih organa
Hod
 Ne postoji univerzalna definicija hoda.
 Hod čoveka predstavlja proces kretanja
kod kojeg se telo pomera s jednog mesta
na drugo (prema napred), oslanjajući se
sukcesivno na jednu (obe) a zatim na
drugu nogu.
 Osobine hoda individualne, različite kod
svakog pojedinca i zavise ne samo od
antropometrijskih parametara već i od
vrste obuće, umora, raspoloženja i sl.
Hod (1)
Hod je složen proces u kome se osoba u vertikalnom
stavu pomera u željenom pravcu. Sa biomehaničkog
aspekta, najvažniji uslovi potrebni za uspešno hodanje su:

 održavanje ravnoteže u vertikalnom položaju;

 stvaranje i održavanje ritma pokreta koji doprinose
pomeranju i održavanju balansa nasuprot gravitaciji;
 generisanje mišićne aktivnosti koja će omogućiti kretanje u
željenom pravcu;
 adaptacija ritma i individualnih pokreta u skladu sa
okolinom i izabranim ciljem pojedinca (Popović D, 2003).
Hod (2)
Hod uključuje očuvanost i skladnu funkciju
više organskih sistema, prvenstveno:
 nervnog,
 muskuloskeletnog,
 kardiovaskularnog,
 vestibularnog,
 vizuelnog.
Koordinisana akcija
 Kortikospinalni i
rubrospinalni putevi
 Periferni motorni neuron
 Mišićno-skeletni sistem
Standardne karakteristike hoda
 Definisanje standardnih karakteristika
„normalnog“ hoda je i pored uvođenja sve
preciznije aparature koja omogućava objektivnije
praćenje pojedinih parametara, predstavlja veliki
problem.

 Razlog tome je velika varijabilnost normalnih

krakteristika hoda između pojedinih
subpopulacija kao što su: muškaraci i žene,
različite starosne grupe ispitanika, različite
karakterstike hoda u zavisnosti od brzine hoda i
okruženja i slično.
Standardne karakteristike hoda (1)
 Prihvaćene su određene karakteristične
komponente hoda koje služe kao osnov za
analizu i poređenje hoda osoba sa
različitim poremećajima.

 Funkcija hoda podrazumeva ciklično

ponavljanje određenih obrazaca pokreta i
spada u visoko automatizovano kretanje.
Osnovne osobine hoda
 Početak ciklusa hoda (eng. gait cycle)
predstavlja momenat kada noga koja je
odvojena od podloge (klateća) udari
petom o podlogu (inicijalni kontakt).
Prateći redosled pokreta iste noge, ciklus
se završava kada ona ponovo udari petom
o podlogu. Ciklus hoda se satoji od dva
koraka.
Osnovne osobine hoda (1)
Posmatrajući ciklus hoda u odnosu na
kretanje jedne noge, postoje dve faze:
 oslonac (eng. stance),
 njihanje (klaćenje, zamah, eng. swing).
Svaku od ovih faza možemo podeliti na
više sekvenci
Faza oslonca
U fazi oslonca ukoliko posmatramo kretanje jedne noge,
uobičajeno je da postoje sledeće sekvence (kritični momenti):
 inicijalni kontakt (normalno udar pete o podlogu, eng. initial
contact);
 stopalo celom površinom na podlozi (eng. load response);
 oslonac samo na to stopalo (eng. mid stance);
 odvajanje pete od podloge (eng. terminal stance);
 odvajanje palca od podloge (eng. preswing).
Ako posmatramo obe noge tri sub-segmenta ove faze:
 inicijalni oslonac na obe noge (eng. initial double stance);
 oslonac na jednoj nozi (eng. single limb stance);
 terminalni oslonac na obe noge (eng. terminal double stance).
Faza klaćenja
U fazi klaćenja razlikujemo tri perioda:
 inicijalno klaćenje (akceleracija, odizanje
stopala od podloge, eng. initial swing),
 međuklaćenje (prolazak noge pored
opterećene, eng. mid swing),
 deceleracija (terminalno klaćenje,
usporavanje u pripremi za inicijalni
kontakt, eng. terminal swing).
Vremenski parametri hoda
 Prosečna distribucija vremenskih sekvenci tokom
hoda uobičajenom brzinom (oko 80 metara u
minuti, odnosno oko 1,3 m/s), je oko 60% za
fazu stajanja (sa približno 10% vremena oslonca
na obe noge) i 40% za fazu klaćenja u odnosu na
jedan ciklus (100%). Razlikujemo: ritam hoda,
tempo hoda-kadenca, broj koraka u minuti 80-
100 koraka/min i brzina hoda.
Prostorni parametri hoda
 Širina koraka (eng. step width), udaljenost
između stopala u frontalnoj ravni oko 8-12 cm;
 Dužina koraka (eng. step length), udaljenost
između peta ipsilateralne i kontralateralne noge,
oko 40 cm;
 Dužina dvokoraka-ciklusa hoda (eng. stride
length) oko 80 cm;
 Vertikalne oscilacije tela: najviša tačka u fazi
jednostrukog oslonca, najniža u fazi dvostrukog
oslonca (oscilacije centra gravitacije 2-5 cm);
 Rotatorni pokreti u horizontalnoj ravni (karlica
oko 8st rotacije);
Bazične determinante hoda koje definišu
kretanje težišta
Ovi pokreti omogućavaju normalan hod i
minimiziraju pomeranje težišta koje se
pomera glatkom sinusoidom.
 Rotacija karlice
 Vertikalne oscilacije karlice
 Fleksija kolena noseće noge nakon udara
petom
 Pokreti stopala i skočnog zgloba
 Pokreti kolena
 Lateralni pokreti karlice
Mišićna aktivnost
Mišićna aktivnost
Uglovi pomeranja pojedinih segmenta
nogu
Analiza hoda
 Inspekcija (opservacija) hoda
 Standardizovane skale i testovi
 Vidozapis
 Kompjuterska analiza
Inspekcija (opservacija) hoda
Opservacija hoda može biti generalna i
segmentna.
Generalna analiza:
 dužina koraka (dvokoraka),
 ritmičnost i simetričnost hoda,
 trajanje ciklusa hoda (eng. stride time)
oko 1,5 sec i pojedinih faza,
 brzina hoda (oko 80m/min).
Segmentna opservacija hoda
 pojedinačne faze hoda,
 pozicioniranje i kretanje različitih
segmenata (stopalo, potkolenica,
natkolenica, karlica, trup)
 hod u obući i bez obuće,
 utvrđivanje kompenzatornih mehanizama.
Pregled u frontalnoj ravni (anteriorni i
posteriorni poregled)
 Lateralni pokreti glave, trupa, karlice
 Prenos težine i optrećenje noge oslonca
 Stanje muskulature
 Postura
 Širina baze oslonca
 Odnosi segmenata noge jedni prema
drugima (natkolenica u odnosu na
potkolenicu, položaj stopla)
Pregled u sagitalnoj ravni
 Razlike u dužini i trajanju koraka
 Posmatranje pojedinačnih faza hoda
 Postura
 Obim pokreta u kuku, kolenu, skočnom
zglobu
Standardizovane skale i testovi
 Brzina hoda na distanci 10m, 6m, 4m,
 Kadenca (broj koraka/min),
 6 minutni test hoda,
 Functional Ambulation Category (FAC):
kategorije od 0 (pacijent ne hoda ili je za
hod potrebna pomoć dve osobe) do 5
(pacijent hoda samostalno),
 Functional gait assessment (10 zadataka u
toku hoda, max 30)
Videozapis
Kompjuterska analiza
Najčešći simptomi i uzroci poremećaja
hoda
Simptomi i znaci Uzroci
 Zanošenje  Lezije CNS i PMN
(trauma, CVI, tumori,
 Hod na široj osnovi polineuropatija i dr.)
 Usporen hod  Povrede i bolesti
 Poremećaj šeme lokomotornog
hoda aparata
 Nestabilnost  Druge bolesti,
 Padovi povrede i upotreba
lekova
Hemiparetičan hod
 Asimetričan hod, usporen,
skraćena faza oslonca na
bolesnu stranu, produžena
faza njihanja paretičnom
nogom.
 Dominira obrazac
ekstenzione sinergije u nozi
(kuk-ekstenzija i addukcija,
koleno-ekstenzija, skočni
zglob-plantarna fleksija i
inverzija), poremećaj
posture, fleksiona sinergija
u ruci.
Poremaćaji hoda kod PB
 Oklevanje pri
započinjanju hoda,
uskim prostorima,
okretanju, pred ciljem
(freezing of gait)
 Spor hod, skraćeni
korak bez odizanja
stopala, sniženo
mahanje rukama pri
hodu
Ataksičan hod
 Nestabilan hod (“hoda
kao pijan”), posrtanje,
hod na široj bazi
oslonca
 Usporen hod,
nejednaka dužina
koraka, premećaj
ritma, otežana
promena pravca
kretanja
Literatura
 den Otter AR, Geurts ACH, Mulder T et al. Speed related changes
in muscle activity from normal to very slow walking speeds. Gait
and Posture 2004;(1):270–278.
 Stevanović S. Analiza hoda u Kineziologija i primenjena
anatomija. Beograd 2002;195-225.
 Winter DA. Human balance and posture control during standing
and walking. Gait and Posture 1995;(3):193-214.
 Mudge S, Stott NS. Outcome measures to assess walking ability
following stroke: a systematic review of the literature.
Physiotherapy 2007;(93):189–200.
 www. Rehabilitation Measures Database
 Beauchet O, Annweiler C, Lecordroch Y et al. Walking speed-
related changes in stride time variability: effects of decreased
speed. Journal of NeuroEngineering and Rehabilitation 2009;6:32.
 Ivanenko YP, Cappellini G, Dominici N et al. Coordination of
Locomotion with Voluntary Movements in Humans. J. Neurosci
2005;25(31):7238 –7253.