ỨNG DỤNG ĐẠO HÀM TRONG PHÂN TÍCH KINH TẾ

--------------------------------------------------------------------------

Cho mô hình hàm số y = f(x), x, y – biến kinh tế

x - biến độc lập hay biến đầu vào
y - biến phụ thuộc hay biến đầu ra
Trong kinh doanh ta quan tâm tới xu hướng thay đổi
của y theo x
I. Đạo hàm và hàm cận biên

y f  x0   x   f  x0 
f '  x0   lim  lim
x  0  x x  0 x

 y f  x0   x   f  x0 
  f '  x0 
x x
 y  f  x0  x   f  x0   f '  x0  .x
x = 1 thì y  f’(x0)
f’(x0)- xấp xỉ lượng thay đổi của y khi x tăng 1 đv
f’(x0) – giá trị của y – cận biên theo x tại x0.
Với mỗi hàm kinh tế ta có 1 tên gọi riêng
VD:
1. Doanh thu cận biên: MR
MR = TR’(Q)
MR – xấp xỉ lượng doanh thu tăng thêm khi sx
thêm 1 đvsp tại mức sản lượng Q.
VD: Một doanh nghiệp có hàm doanh thu
TR = 200Q – 3Q2
Hãy xác định doanh thu cận biên tại Q = 20.
Giải: Ta có: MR = TR’(Q) = 200 – 6Q
Tại Q = 20  MR = 200 – 6.20 = 80
Vậy tại mức sản lượng Q = 20, nếu tăng sản
lượng lên 1 đvsp thì DT tăng thêm 80 đv.
2. Chi phí cận biên
MC = TC’(Q)
MC – xấp xỉ lượng chi phí tăng thêm khi sx
thêm 1 đvsp tại mức sản lượng Q.

3. Lợi nhuận biên

MP = TP’(Q)
MP – xấp xỉ phần lợi nhuận tăng thêm khi sx
thêm 1 đvsp tại mức sản lượng Q.
4. Sản phẩm cận biên của lao động
Cho hàm sản xuất Q = f(L). Khi đó:
MPPL = f’(L)
MPPL – xấp xỉ lượng sản phẩm tăng thêm khi
sử dụng thêm 1 đvlđ tại mức sử dụng lđ L.
5. Xu hướng tiêu dùng cận biên
MPC = C’(Y)
MPC – xấp xỉ lượng tiêu dùng tăng thêm khi
tăng thêm $1 thu nhập tại mức thu nhập Y.
II. Tính hệ số co giãn
1. Hệ số co giãn của cầu theo giá
là số đo lượng thay đổi tính theo % của lượng cầu khi
giá tăng 1%
Hệ số co giãn của hàm cầu QD = D(p) theo giá tại p:

2. Hệ số co giãn của cung theo giá

là số đo lượng thay đổi tính theo % của lượng cung khi
giá tăng 1%
Hệ số co giãn của hàm cung QS = S(p) theo giá tại p:
 Giải:
v Tại P = 40: QD(40) = 1000 – 5. 40 = 800
Q’ = -5  Q’(40) = -5
Hệ số co giãn của cầu theo giá

Ý nghĩa: Tại mức giá P = 40, nếu giá tăng 1% thì lượng cầu giảm 0,25%.
III. Quyết định tối ưu trong kinh tế
Cho hàm mục tiêu y = f(x).
Bài toán: lựa chọn x để y đạt GTLN hay GTNN.
Đối với DNSX: mục tiêu- tối đa hóa lợi nhuận
1. Tối đa hóa lợi nhuận (Chọn mức sản lượng tối
ưu)
Giả sử DN có hàm TC(Q), TR(Q). Khi đó hàm TP(Q):
TP(Q) = TR(Q) – TC(Q)

Bài toán đặt ra: Chọn Q0 để TP(Q) - tối đa

Giải:
B1: Tính TP’(Q) = 0 để tìm giá trị Q0.

B2: Tính TP’’(Q0)

B3:
+ Nếu TP’’(Q0) < 0: Hàm đạt cực đại tại Q0 (lợi nhuận tối
đa tại Q0).
+ Nếu TP’’(Q0) > 0: Hàm đạt cực tiểu tại Q0 (lợi nhuận
tối thiểu tại Q0).
VD: Cho biết hàm doanh thu và hàm chi phí của nhà sx
như sau:
TR = 1400Q – 7,5Q2; TC = Q3 – 6Q2 + 140Q + 750
Hãy chọn mức sản lượng tối ưu (cho lợi nhuận tối đa).
Hàm lợi nhuận của nhà sx là:
TP = TR – TC = -Q3 – 1,5Q2 + 1260Q - 750
TP’ = -3Q2 – 3Q + 1260

Ta có: TP’’ = -6Q – 3  TP’’(20) = -123 < 0 : cực đại

Vậy hàm lợi nhuận đạt giá trị tối đa tại Q = 20 và
TPmax = 15850
VD: Hãy xác định mức sản lượng tối ưu hóa của nhà sản
xuất độc quyền, cho biết:
-Hàm chi phí cận biên: MC = 3Q2 – 6Q + 132;
-Hàm cầu đối với sản phẩm: Q = 148 – 2/3P.

Hàm doanh thu:

TR = p.Q = 222Q – 1,5Q2

Hàm lợi nhuận: TP = TR – TC

 TP = -Q3 + 1,5Q2 + 90Q + C0
 TP’ = -3Q2 + 3Q + 90

Ta có: TP’’ = -6Q + 3  TP’’(6) = -33 < 0 : cực đại

Vậy mức sản lượng tối ưu hóa của nhà sản xuất đạt tại Q
=6
2. Tối đa hóa doanh thu
VD: Cho hàm cầu của một loại sản phẩm
Q = 10 000 – 125p
Hãy xác định mức sản lượng và giá bán để DT tối đa.
Q = 10 000 – 125p  p = 80 – 0,008Q
Hàm doanh thu: TR = pQ = 80Q – 0,008Q2

TR’ = 80 – 0,016Q = 0  Q = 5000

TR’’ = – 0,016 < 0  hàm số đạt GTLN tại Q = 5000 và

p = 40
Vậy tại mức sản lượng Q = 5000, mức giá p = 40 thì
doanh thu tối đa và TRmax = 200 000.
3. Tối thiểu hóa chi phí

Vậy tại mức sản lượng Q = 9 thì chi phí lưu trữ tối thiểu.