Professional Documents
Culture Documents
Writing Proposal Tagalog Final Print Dec15
Writing Proposal Tagalog Final Print Dec15
Writing Proposal Tagalog Final Print Dec15
RAUL P. GONZALEZ
Panimula 5. Pangangasiwa
(Sino ang magsasagawa at mamamahala nito?)
Ano ang isang Panukalang Proyekto? 6. Pondo
(Magkano ba ang gagastusin sa pagsasagawa nito?)
Ang Panukalang Proyekto o Project Proposal ay isang
kahilingan para sa pondo o iba pang pangangailangan mula Pagsusuri sa Kalagayan o Problema
sa isang nagbibigay ng pondo o suporta para maisagawa
ang ninanais gawin. Ang kahilingang ito ay karaniwang May dalawang pamamaraan na maaaring makatulong sa
nasa anyo ng isang kasulatan na binibigyang-katuwiran ng pagsasagawa ng pagsusuri sa kalagayan o problema na
kalakip nitong plano. siyang batayan ng panukalang proyekto: ang Problem Tree
at ang Objective Tree.
Ano ang mga pangunahing bahagi ng isang
Panukalang Proyekto? Habang ginagawa ang pagsusuri, mahalagang isaisip ang
mga sumusunod na katangian:
Ang panukalang proyekto ay naglalaman ng mga
sumusunod na anim na bahagi, bawat isa rito ay • Ang problema ay isang negatibong kalagayan.
naglalayong masagot ang mga katanungan ukol sa • Ang problemang nais bigyang kasagutan ay totoo at
proyekto. hindi kathang-isip lang.
• Ang problema ay hindi lang basta kawalan ng ninanais
1. Paghahayag ng Suliranin o Konteksto na solusyon.
(Bakit mo ba gustong isagawa ang proyektong ito?)
2. Mga Layunin, Indicators, at Targets Isang karaniwang pagkakamali sa pagsasaayos ng anumang
(Ano ba talaga ang nais mong maisagawa?) problema ay ang pagkalito sa kung ano ang sanhi at ang
3. Mga Pangunahing Bahagi (kabilang na ang bunga ng problema. Halimbawa, sinasabi nating mahirap
M&E) (Paano mo ito maisasagawa?) ang mga tao dahil wala silang pera.
4. Iskedyul
(Kailan mo ito pinaplanong isagawa?)
Ngunit ang kawalan ng pera ay hindi sanhi ng kahirapan – Nasa ibaba ang halimbawang Objective Tree para sa isang
sa katunayan, ito ay bunga ng kahirapan. Kung nahihirapan
panukalang proyekto na sumusubok sagutin ang
nang malaman kung ano ang sanhi at ano ang bunga,
asahang magiging baligtad ang takbo ng gagawing pagsusuri. problemang pagnipis ng kagubatan.
simplifying IT
Page 2 Pagsusulat ng mga Panukalang Proyekto
Ano ang Logical Framework Analysis? Ang ibang mga hanay ng Logframe – Mga Indicator, Mga
Pamamaraan ng Pagpapatunay, at Mga Peligro at Mga
Ang Logical Framework Analysis (tinatawag ding “Logframe” Palagay – ay para mas mapalinaw at mabigyang-detalye pa
o LFA) ay ang pundasyon ng kahit anong panukala. Tingnan ang apat na bahagi ng Buod ng Salaysay.
ang talahanayan sa ibaba.
Ang “Lohika” ng Logframe
Ang unang hanay ng Logframe ay ang buod ng panukala na
binubuo ng apat na hilera: Tunguhin (Goal), Pakay Ipinapakita sa ibaba ang eskematikong dayagram ng Buod
(Purpose), Mga Output, at Mga Sangkap (Inputs). ng Salaysay ng Logframe.
Tunguhin Pakay
(Goal)
Pakay
(Purpose)
Output 1 Output 2 Output 3 Output 4
Mga Output
Mula sa pinakailalim ng talahanayan, ang Mga Sangkap KUNG maisasagawa natin ang mga gawain AT
(Inputs) ay ang mga gawaing kailangang gawin ng magkakatotoo ang ating mga palagay, MAGAGAWA
programa para matupad ang mga Mga Output. natin ang mga output.
Ang pagkamit sa Mga Output ay dapat mangahulugan din KUNG magagawa ang output AT magkakatotoo ang
ng pagkamit sa Pakay (Purpose). ating mga palagay, MAKAKAMIT natin ang ating pakay.
Ikahuli, ang pagkamit sa Pakay (Purpose) ay dapat KUNG makakamit natin ang ating pakay
makatulong sa pagkamit ng Tunguhin (Goal). AT magkakatotoo ang ating mga palagay,
MAKAKATULONG tayo sa ating tunguhin.
Mahalagang isaisip na ang panukalang proyekto ay
inaasahang makakatulong sa pagkamit ng Tunguhin. Kung Ano ang mga Indicator?
ang Tunguhin ay kayang maabot ng Proyekto, ang natukoy
na Tunguhin ay isa lamang Pakay at hindi Tunguhin. Ang mga indicator ay mga yunit ng sukat para
masubaybayan ang progreso ng pagkamit sa mga layunin,
pakay, output, at sangkap ng proyekto. Pinapadali nito ang
pag-monitor sa pagsasagawa — ito man ay ginagawa ng
mismong pangkat na nagsasagawa ng proyekto o ng mga
panlabas na tagasuri.
simplifying IT
Pagsusulat ng mga Panukalang Proyekto Page 3
Sa pangkalahatan, dapat mayroong hindi lalagpas sa tatlong Makikita sa talahanayan sa ibaba ang isang halimbawa ng
indicator kada output. logframe na mayroong mga kolum na para sa (a) batayang
kalagayan sa pag-uumpisa ng programa; (b) nakikinitang
Ang susunod na talahanayan ay naglalahad ng mga milyahe o milestone na pagbabago sa kada taon ng
halimbawa ng mga hindi maganda at mas mainam na pagsasagawa ng proyekto; at, (c) ang ninanais o target na
indicator para sa problema. kalaayan sa pagtatapos ng proyekto o end-of-the-project
(EOP).
Talahanayan 2. Mga halimbawa ng mga hindi
maganda at mas mainam na indicator. Talahanayan 3. Halimbawang Logframe (Expanded
OVI Column)
Hindi Magandang Ang Problema Mas Mainam
Indicator Indicator HALIMBAWANG LOGFRAME (Expanded OVI Column)
Layunin – Mapalakas ang pagmamay-ari at sariling-
Buod ng
pamamahala ng mga katutubong pamayanan sa mga Objectively Verifiable Indicators (OVI)
Salaysay
Protected Area.
Indicator Batayan Milestone Milestone E O P
Mapalakas ang Ang indicator ay hindi Magkaroon na ng (Taon) 1 (Taon) 2 (Taon) Target
pagmamay-ari at dapat maglahad ng mga dokumentong (Taon)
sariling-pamamahala bahagi na ng target patunay at may 1.
Tunguhin 2.
ng mga katutubong (tanggalin ang kinalaman sa kanilang 3.
pamayanan sa mga “mapalakas”) pagmamay-ari sa lupa 1.
Protected Area. kung nasaan ang Pakay 2.
Protected Area. 3.
simplifying IT
Page 4 Pagsusulat ng mga Panukalang Proyekto
Pagbalangkas sa mga Bahagi ng Proyekto: Ang Pagsusuri at Pagpapagaan ng Peligro
Talaan ng mga Gawain
Ngayong naihanda na ang Iskedyul ng Proyekto, ang
Makikita sa talahanayan sa ibaba ang paglilista sa mga paglalarawan sa panukala ay tapos na. Kailangan nang
bahagi o gawain ng proyekto para magawa ang mga output. pagtuunan ng pansin ng nagsusulat ng panukala ang
Ito ay tinatawag na Talaan ng mga Gawain. pagsusuri at pagpapagaan ng mga nakaambang peligro sa
pagsasagawa ng proyekto.
Kasama sa talahanayan na ito ang paglista ng mga
milestone na maaaring maging resulta ng pagsasagawa ng Mayroong tatlong tanong na dapat sagutin para magawa
mga gawain sa isang tukoy na panahon. ito:
Talahanayan 4. Halimbawang Talaan ng mga • Ano ang maaaring maging kamalian sa pagsasagawa ng
Gawain ng Proyekto. proyekto?
• Paano natin maiiwasan na magkamali o magawa ang
Gawain Milestone Milestone Milestone Milestone natukoy na maaaring magawang pagkakamali?
OUTPUT Gawain Milestone Milestone Milestone Milestone
• Ano ang maaari nating gawin para mabawasan ang
1 1.1 1 2 3 n pinsala sa proyekto sakaling magkaroon ng mga
Gawain Milestone Milestone Milestone Milestone pagkakamali?
1.2 1 2 3 n
Gawain Milestone Milestone Milestone Milestone
1.3 1 2 3 n Nakalista sa talahanayan sa ibaba ang iba’t-ibang mga isyu
OUTPUT Gawain Milestone Milestone Milestone Milestone
2 2.1 1 2 3 n
na kailangang bigyang-kasagutan sa bahaging ito ng
Gawain Milestone Milestone Milestone Milestone panukala.
2.2 1 2 3 n
Gawain Milestone Milestone Milestone Milestone
2.3 1 2 3 n Talahanayan 6. Risk Analysis Template
OUTPUT Gawain Milestone Milestone Milestone Milestone Posibleng Posibilidad/ Estratehiya sa
Uri ng Paglalarawan Mga Taong
3 3.1 1 2 3 n Peligro sa Peligro
Masamang Antas ng Pamamahala sa
Kasangkot
Epekto Peligro Peligro
Gawain Milestone Milestone Milestone Milestone
3.2 1 2 3 n Katuyoan
Gawain Milestone Milestone Milestone Milestone Tumong
3.3 1 2 3 n
Resulta
O-1
Taon 1 Taon 2
Matapos ang pagsusuri sa mga peligro, mayroon na lang
Paglalarawan
dalawang hakbang na kailangang magawa para makumpleto
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4
sa Gawain ang panukala: ang pagbuo sa balangkas ng pamamahala at
Bahagi-A
A-1
ang paghayag ng pondo at nakikinitang daloy ng pananalapi
A-1.1… ng proyekto.
A-2
A-2.1…
Bahagi-B
Pagbuo sa Balangkas ng Pamamahala para sa Proyekto
B-1
B-1.1… Kasama sa pagbuo ng Balangkas ng Pamamahala ang
B-2
pagsagot sa dalawang katanungan:
B-2.1…
Bahagi-C
C-1 • Ano ang mga susing tungkulin sa pamamahala ang
C-1.1… dapat na magampanan para maging matagumpay ang
C-2
C-2.1…
proyekto?
• Ano ang mga susing kaugnayan sa pagitan ng iba’t-ibang
mga taong magiging bahagi ng pamamahala ng
proyekto?
simplifying IT
Pagsusulat ng mga Panukalang Proyekto Page 5
Paghayag ng Pondo at Nakikinitang Daloy ng Variable Costs (Mga Pabago-bagong Gastos). Ito ay mga
Pananalapi ng Proyekto pabago-bagong gastos na direktang nakaugnay sa dami
ng produksyon. Pangunahing gastos ang mga
Narito ang mga hakbang sa paggawa ng pondo: materyales, bayad sa paggawa. Maaaring ihayag ang mga
pabago-bagong gastos sa halaga nito kada linggo,
• Tukuyin ang mga gastusin ng proyekto sa tatlong buwan, o taon, at/o sa halaga kada unit ng produksyon
pangunahing kategorya: Kapital (Capital Costs), Mga (yun ay Unit Variable Cost, o UVC).
Paunang Gastos (Start-Up Costs), at ang Recurring
Costs. • Ilahad ang mga gastusing ito sa Buwanang Pahayag ng
Daloy ng Pananalapi ng Proyekto (Monthly Project Cash
Capital Costs: Kasama rito ang gastos para mabili, Flow Statement) sa tuwing gagastos. Ilahad ang mga ito
magawa, at ma-install ang lahat ng bahagi ng sa batayang “multi-year timeframe” o pangmaramihang
produksyon, kabilang na ang lupa, makinarya, taon. (Tingnan ang Talahanayan 7)
kagamitan, at iba pa.
• Tukuyin ang panloob at panlabas na pagkukunan ng
Start-up Costs: mga gastos sa pagsisimula ng negosyo pondo at ilahad ang mga ito sa Buwanang Pahayag ng
kabilang na ang mga pangangailangang panligal, mga Daloy ng Pananalapi ng Proyekto sa tuwing
pag-aaral tulad ng engineering at feasibility studies, matatanggap ang pondo.
mga lisensya, at iba pa.
• Kwentahin ang pondong hinihiling sa natukoy na
Ang Recurring Costs ay mayroong dalawang uri: donor. Ang halaga ng pondo na hihilingin sa donor ay
Permanente (Fixed) at Pabago-bago (Variable). ang diperesnya sa gastos at mga panloob at panlabas
na pondo.
Fixed Costs (Mga Permanenteng Gastos). Ito ay mga
permanenteng gastos ng negosyo para mapatakbo ang Maaaring aralin pa ang tungkol sa mga pahayag na
produksyon anuman ang dami ng produkto ang pampinansyal sa learning material na Pag-intindi sa mga
gagawin. Kasama sa mga fixed costs ang pasahod, upa, Financial Statements ng mga Social Enterprises.
depreciation o pagbaba ng halaga ng mga kagamitan
dahil sa paggamit, pagkukumpuni, maintenance, at iba
pa. Ang mga fixed costs ay karaniwang inihahayag sa
halaga nito kada buwan.
simplifying IT
Page 6 Pagsusulat ng mga Panukalang Proyekto
Talahanayan 7. Halimbawang Pahayag ng Kabuuang Pondo ng Proyekto at Daloy ng Pananalapi.
Y1 (kada-buwan) Y1 Y2 Y3
P r o j ec t - r el ate d
Inflows
Sales proceeds
User-fees
Etc.
Total -
Ibawas: Project
Outflows
Capital Costs
Start-Up Costs
Fixed Costs
Variable Costs
Total -
Net Inflows
(Outflows)
Idagdag: External
Funds Required
CSO/IPO
Contribution
Other Fund
Sources
Donor Funding
Total -
Net Cash Flow
Add: Cash
Balance,
BEGINNING
Cash Balance,
ENDING
simplifying IT
Pagsusulat ng mga Panukalang Proyekto Page 7
Ang learning material na ito ay inihanda ni G. Raul Gonzalez para sa proyektong “Recognizing the Indigenous
Communities behind the Conservation of Nature: A Project Pursuing the Full and Effective Participation of Indigenous
Communities in the Implementation of the Expanded National Integrated Protected Areas System.” Isinagawa ang
proyektong ito sa pagtutulungan ng ANGOC, Bukluran, at PAFID. Ang proyektong ito ay suportado ng Sudden
Opportunity Grant Facility of VOICE, na isang inisyatibo ng Netherlands Ministry of Foreign Affairs na isinakatuparan sa
isang consortium sa pagitan ng OXFAM Novib at Hivos.
Ang mga pananaw at opinyon na inihayag sa materyal na ito ay hindi sumasalamin sa pananaw ng VOICE, Netherlands
Ministry of Foreign Affairs, OXFAM Novib, at Hivos.
Citation
Gonzalez, R. (2020). Pagsusulat ng mga Panukalang Proyekto. ANGOC, BUKLURAN, PAFID, and VOICE. [Learning
material prepared for the project, Strengthening the Role of Indigenous Peoples and Their Communities in Nature
Conservation].
The Asian NGO Coalition for Agrarian Reform and Rural Development (ANGOC) a regional association of
national and regional networks of civil society organizations (CSOs) in Asia actively engaged in promoting food
sovereignty, land rights and agrarian reform, sustainable agriculture, participatory governance, and rural
development. ANGOC member networks and partners work in 10 Asian countries together with some 3,000
CSOs and community-based organizations (CBOs). ANGOC actively engages in joint field programs and policy
discussions with national governments, intergovernmental organizations (IGOs), and international financial
institutions (IFIs).
The formation of Bukluran Para sa Pangangalaga ng Kalikasan ng Pilipinas (BUKLURAN, Inc.) or the Philippine
Indigenous Peoples Community Conserved Territories and Areas Consortium (Philippine ICCA Consortium) is a
nationwide network of community membership-based indigenous people’s organizations (IPOs) of all
ethnographic types. It is premised on bringing together indigenous peoples who assert and utilize traditional
governance to protect community-conserved areas. Common to its members is the shared view that indigenous
peoples’ survival depends on the protection of valuable knowledge systems and the ancestral lands on which we
thrive and persist. Our community-conserved areas can become the ultimate driving force in the conservation of
biodiversity when our rights to our land and resources are respected and recognized.
Our main purpose is to carry out and realize the full recognition and respect for the rights, governance and
self-management of our ancestral lands.
Philippine Association for Intercultural Development, Inc. (PAFID) is a social development organization which has
been assisting Philippine indigenous communities to secure or recover traditional lands and waters since 1967. It
forms institutional partnerships with indigenous communities to secure legal ownership over ancestral domains
and to shape government policy over indigenous peoples’ issues. PAFID works exclusively with the indigenous
peoples’ sector, specifically upon written or signed requests for assistance from indigenous communities or their
representatives. PAFID envisions indigenous communities as responsible stewards of their resources.
simplifying IT
Page 8 Pagsusulat ng mga Panukalang Proyekto