GR2 Louise Hiv Aids Final Output

PATEROS CATHOLIC SCHOOL- SENIOR HIGH 1
PERFORMING AND PRACTICAL ARTS DEPARTMENT

`
ANG MAKABULUHANG PAG-GABAY NG TAGUIG SOCIAL HYGIENE CLINIC
SA MAY KARAMDAMANG HIV AT AIDS
Isang Pag-aaral na Iniharap para kay
Bb. Katherine S. Heramis
Bilang Pagtupad sa Pambahaging Pangangailangan sa Asignaturang
Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik
Nina:
Astejada, Erika Q.
Bondad, Althea Florence C.
Palomo, Sophia Zoe Marie S.
Reyes, Gianna Martina G.
Jara, Jarrel Maximus L.
Marso 2020
DAHON NG PAGPAPATIBAY
Bilang pagtupad sa pangangailangan ng asignaturang Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t

Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik, ang pananaliksik ng papel na ito na pinamagatang
“Ang Makabuluhang Pag-Gabay ng Taguig Social Hygiene Clinic sa may Karamdamang
HIV at AIDS ” ay inihanda at iniharap ng mga mananaliksik na sina :
Astejada, Erika Q.
Bondad, Althea Florence C.
Palomo, Sophia Zoe Marie S.
Reys, Gianna Martina G.
Jara, Jarrel Maximus L.
Mula sa:
Antas 11 ng St. Louise de Marilac
Ipinasa kay:
Bb. KATHERINE S. HERAMIS
Guro at Tagapayo,
Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik
Tinanggap sa ngalan ng Departamento ng Senior High, Pateros Catholic School bilang

pagtupad sa kahingiang akademiko ng asignaturang Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t
Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik
Pinagtibay at ginawaran ng markang noong Marso , 2020

Talaan ng mga Nilalaman
Kabanata I – ANG MGA SULIRANIN AT SALIGAN NITO
A. Rasyunal at Kaligiran ng Pag-aaral 5
B. Paglalahad ng Suliranin 7
C. Layunin at Kahalagahan ng Pag-aaral 7
D. Konseptuwal ng Balangkas at Teoritikal na Gabay 10
E. Sakop at Delimitasyon ng Pananaliksik 14
F. Pagbibigay Kahulugan sa mga Termino 15
Kabanata II – KAUGNAY NA LITERATURA AT PAGAARAL
A. Lokal na Pag-aaral at Kaugnay na Literatura 16
B. Banyagang Pag-aaral at Kaugnay na Literatura 20
Kabanata III – DISENYO AT PARAAN NG PANANALIKSIK
A. Disenyo at Paamaraan ng Pananaliksik 24
B. Teknik sa Pagkuha ng Datos 26
C. Instrumentong Ginagamit sa Pananaliksik 27
D. Paraan sa Paglikom ng Datos 32

Kabanata IV – PAGLALAHAD, PAGSUSURI, AT INTERPRETASYON
NG DATOS
A. Paglalahad ng Datos 33
B. Pagsusuri ng Datos 78
C. Interpetasyon ng Datos 84
Kabanata V – LAGOM, REKOMENDASYON, AT KONKLUSYON
A. Lagom 87
B. Rekomendasyon 88
C. Konklusyon 91
Kabanata VI – BIBLIOGRAPI 93
Kabanata VII – APENDIKS 95


KABANATA IV
A. Paglalahad ng Datos
Mga Propesyunal na mula sa Taguig Social Hygiene Clinic
Ryand Malapit, isang Phlebotomist, HIV Counselor, Peer
Educator, at CBS motivator
1. Ano ang iyong madalas na napapansing maling stigma
pagdating sa sakit na HIV at AIDS?
- Mga bakla daw ang carrier ng HIV ‘yun, ang number one
na stigma so ‘yun ang problema natin sa Pilipinas.
Siyempre Hindi naman lahat ng tao mape-please natin
pero ang mas maganda na ginagawa ng Taguig ay
pinapalawak ang awareness sa mga kabataan para at
least alam nila at ma-aware sila kung paano nga ba
nakukuha talaga ang HIV.
2. Sa anong aspetong pang-medikal nagkukulang ang Pilipinas upang
matugunan ang may mga sakit na HIV at AIDS, at paano ito
mapapabuti?
- Sa tingin ko sa Viral Load kasi diba kailangan natin i-
check ‘yung Viral Load ng isang taong infected ng HIV

para masabi nating na na-surpress natin or undetected
na ‘yung isang patient. Kapag undetected ka, equivalent
ito sa untransmittable so kapag ang isang tao ay
undetected na sa viral load, hindi na siya
nakakapanghawa, so medyo mahal kasi ‘yung viral load
kasi machine pati ‘yung cartridge kaya siguro dun
nahihirapan ‘yung DOH pero alam ko meron na ngayon
padating this year, kaya ayon sana ‘yung masolusyonan.
3. Paano masasabing undetectable ang virus na nabanggit?
- Kapag sinabi kasi nating undetectable ibig sabihin
napatulog na natin ‘yung virus sa katawan ng isang
pasyente pwedeng habang buhay na tulog ‘yun so
parang wala siyang HIV. Deactivated siya. Hindi siya
mawawala, hindi siya kayang patayin nung gamot kaya
lang siyang i-deactivate o patulugin sa loob ng katawan
pwedeng habang buhay basta patuloy ang pag-gagamot
sa tulog na virus. Pero siyempre kapag ititigil,
mabubuhay ‘yung virus. Mas malakas siya kapag
nangyare ‘yon, hindi na gagana ‘yung gamot so

kailangan ng bagong gamot, ‘yung mas mataas ang
kalidad.
4. Anong proseso ang kailangang pagdaanan ng isang pasyente ng
HIV at AIDS upang mapabuti ang kanilang kalusugan?
- Kapag nag reactive kasi sa HIV hindi pa naman
necessarily mean na positive na sila magkakaroon pa
‘yon ng confirmatory testing ipapadala ‘yung specimen
nila papunta sa San Lazaro Hospital para dun i-test for
confirmatory, ngayon medyo kasi matagal kasi ‘yung
result umaabot ng isang (1) buwan hanggang tatlong (3)
buwan ang pinaka maximum. Direction agad ni Doc
kapag nag reactive, gagawa ang pasyente ng mga Basic
Laboratories katulad ng Blood Chem, at X-ray para
tignan natin kung ano pang ibang infections, kung
meron siya gagamutin muna ‘yung mga infections na
‘yon bago mag undergo ng treatment for HIV.

5. Paano tinutugunan ang Mental Health ng isang pasyente ng HIV at
AIDS?
- Kaming mga counselor, kaya namin kakausapin ng
maayos (‘yung mga pasyente) ipapaliwanag namin kung
ano ‘yung mga pwedeng mangyare, kung ano ‘yung
naging resulta nila nirerefer na namin sa Psychiatrist
meron po tayong dalawang Psyhiatrist, tig isa ‘yung
clinic kasi dalawa clinic natin. Isa sa dictrict 1, tapos isa
sa district 2. Magkaiba rin Psychiatrist nila pa schedule
lang sila tapos sila (Psychiatrists) na ‘yung bahala.
6. Ano ang payo mo sa mga taong positibo sa sakit na nasabi upang
umayos ang kanilang kalagayan?
- Dapat nasa tamang oras ang pag inom ng gamot at
siyempre kailangan Healthy Lifestyle na, I mean
siyempre na compromise na sila eh so kailangan sana
maging healthy at concern nila sa kalusugan, mas
taasan nila at siyempre sabi nga nila laban lang kasi
meron nga umabot nga 100 years old na ang tetake ng
ART (Antiretroviral
Theraphy), pero hindi sa Pilipinas. ‘Dun napapatunayan
natin na hindi Death Sentence ang HIV, nasa tao pa rin
siya kung pano niya pangangalagaan ‘yung katawan niya.
7. Ano ang iyong mensahe sa mga pasyente na humaharap sa HIV at
AIDS?
- Sa mga tao na nag se-seek for treatment and testing
bukas po ang Taguig Clinic. Monday to Friday, 8am to
5pm and be sure, be safe, be worry free.
Arbin Rosario, isang HIV Counselor
1. Maaari bang mahawa ang anak sa sinapupunan ng isang HIV
Positive Mother?
- Yes, automatic pwede ma-infect ng HIV virus ‘yung
batang nasa sinapupunan ng isang buntis, pero hindi po
siya namamana. Mayroong ginagawa tayong practice
ngayon o protocol sa mga Health Center natin na kapag
buntis at TB (Tuberculosis) patient – diba voluntary ang
pag-papatest, kailangan i-initiate na itest ng HIV, free
na po ‘yun. Para ‘yung buntis sa early pregnancy niya
kung ma-diagnose siya na may HIV, makakapag-
treatment
agad at sa araw na manganak siya maging negative ang
baby at maging safe siya.
2. Totoo bang napapasa ang HIV at AIDS sa pamamagitan ng
Breastfeeding?
- Yes, ang breast milk natin isa siya sa mga body fluid sa
katawan ng tao na may mataas na concentration ng
virus. Ano po ba ‘yung bloody fluids na may mataas na
concentration ng virus? ‘yung blood, ‘yung lumalabas sa
lalake kapag nakikipagtalik o Semen, ‘yung lumalabas sa
babae o Viginal Discaharge or Fluids kapag
nakikipagtalik, at ‘yung Breast Milk. Diba madaming
klase ang bloody fluids natin, pero ‘yung apat na ‘yan
‘yung mataas ang concentration, at kapag ang apat na
‘yan napasa ng isang taong nag positive ay napasa sa
taong negative ng hindi naeexpose sa hangin, pwede na
ma- infect ‘yung tao na yun.

3. Nakahahawa rin ba kapag natalsikan ng laway ang isang tao?
- Meron pong virus sa laway pero hindi sapat or napaka-
low ng concentration niya para makapang -pasa ng virus
(HIV) sa isang tao. Hindi kasama ang laway sa four
bloody fluids. Hindi rin kasama ang luha o ultimo mens
(regla ng babae) hindi kasama ‘yan. Kaya ‘yung apat lang
na ‘yon, ayun ‘yung misconception na nakukuha daw
kapag nakipag-kiss ka. Ano ba pwede ma-transfer kapag
nakipag kiss ka? Laway diba? Hindi naman kung sakaling
na late na nakipag-disclose sa’yo ‘yung may taong may
HIV, kunyare girlfriend o boyfriend mo, tapos kung kelan
kinasal kayo tiyaka sinabi sayo status niya hindi naman
dahilan para layuan o hindi mo na siya halikan kasi ‘di
naman siya mata-transfer sayo at kung bago pa lang
kayong mag-karelasyon hindi ka naman niya inobliga na
makipag talik sa kanya ‘diba, kasi ganon status niya at
nirerespeto ka niya.
4. Ano ang iyong madalas na napapansing maling stigma pagdating
sa sakit na HIV at AIDS?
- Kapag may HIV ka ‘wag ka na makisali sa pagkain ilalayo
na utensils, which is wrong. Kasi ayun nga
pakikipagtalik, pag- transfer ng dugo na positive at
kapag ina lang naman na buntis pwedeng mapasa sa
anak na dala-dala. Hindi naman ‘yon mapapasa kung
makikipaghiraman ka ng baso, tinidor o pinggan diba.
mapapabuti?
- Kumpleto naman na tayo, siguro ‘yung mga shino-
shoulder na lang ng mga taong may HIV sa mga unang
araw na namalan nila na may HIV sila, sa mga Blood
Chem which is mahal.
- Kung sino una nilang na-approach like ‘yung Counselor
ng HIV or Nurse Coordinator or mga nurse na may alam
ng HIV (mga propesyunal), ‘dun sila unang lumapit kasi

sila ang talagang nakakaalam kung kanino pa sila pwede
irefer at ano ang maayos na medication at magtiwala
sila at ‘wag mawalan ng pag-asa kasi ang HIV naman
hindi ‘yan papatay sa kanila eh, kundi ‘yung pagsa-
walang bahala nila sa pag-gamot – ‘yung pagiging
iresponsable nila, yun ‘yung pagpatay sa kanila at ‘yung
sinasabing diskriminasyon. Kaya kung sinong tao, ang
mas makakatulong sa kanila, dun sila mag relay kung
ano talaga ang status nila.
AIDS?
- Madami ka pang pwedeng gawin nakikita mo naman ang
kondisyon mo malakas, kaya mo pang gawin ang
ginagawa mo ngayon ang pangarap mo, ‘di katapusan ng
mundo ang pagkakaroon ng HIV, bagkus gamitin mo ‘yan
para maging sandata mo para mas matupad ang
pangarap mo at maging mas mabuting tao.

Patricia Ebina, isang Medical Technician
- Sakit lang daw siya ng mga bakla, pokpok at ‘yung mga
active lang daw sa sex ang nakakakuha ng HIV/AIDS.
mapapabuti?
- Sa ngayon kasi walang pagkukulang sa nakikita namin
ngayon, kasi lahat provided talaga. Simula sa
Antiretroviral Drug hanggang sa vitamins nila, pati
hospitalizations nila madalas sinsagot siya ng
government natin. Sa ngayon, walang pagkukulang.
- Kung sa process naman, bago sila ma-enroll sa
Antiretroviral Drug Treatment, ginagawan sila ng series
of tests, chine-check ‘yung liver nila, chine-check lahat
ng organs nila if okay. So halimbawa mababa man ‘yung
Immune System, kasi ang HIV pinapababa niya o sinisira

niya ‘yun at pag mababa na ‘yun, may mga cases na
nagkakaroon na ng TB (Tuberculosis), ‘yung ibang
clients ang pinagdadaanan nila, ginagamot ‘yung TB
habang ginagamot ‘yung HIV hanggang mula sa sobrang
baba, tumataas na ‘yung Immune System nila. Ayon,
lumalakas na sila. Nagiging normal na sila ulit na tao.
Nakakatulog na ulit si HIV.
- Stay healthy lang. Alam naman nila for sure na once na
na-reactive sila, sinasabi naman ng nurses, doctors, at
med-techs na kung ano ‘yung mga kailangan nilang
gawin. Kung paano nila mapapabuti ‘yung sarili nila,
sundin na lang nila.
AIDS?
- Sa mga nadedepress o nalulungkot laban lang. Andito
lang kami, lalo ‘yung Taguig Social Hygiene Clinic para
suportahan sila. ‘Yun ‘yung lagi namin sinasabi na pag

malungkot sila o kaya kung ano-ano naiisip nila, punta
lang sila dito kasi kami ‘yung family nila.
Dra. Diwata Arriola, isang Medical Coordinator of Taguig
Social Hygiene Clinic and Drop-in-Center, at District 1
Supervisor in City Health Office of Taguig
1. Ano ang iyong madalas na napapansing maling stigma pagdating sa
sakit na HIV at AIDS?
- Hindi pa ganun ka-tanggap o napapagusapan sa sex pa
lang, so what more kung magkaroon ka ng HIV. ‘yung
stigma napakalaki ‘nun, hindi pa ganon katanggap pero
dahil sa ginagawa naming (seminars ng Taguig Social
Hygiene Clinic) marami ang nagiging aware and
nagpapa-test na sila.
- Walang dialysis, ‘yung mga test kung na diagnose ka na
reactive, ‘yun ‘yung Initial Confirmatory dadalhin pa
sa’kin, dun lang nagpapa-confirm pero hindi ko na
iniintay ‘yung confirmatory kasi kung mababa na

masyado ‘yung Immune System ng pasyente bago
matanggap ‘yung Confirmatory Result, baka mamatayan
na ‘ko (pasyente), so meron tayong tinatawag na History
Taking, may mga risk factor tiyaka may mga libreng
Tests like sa CD4 (T-cells na lumalaban sa mga bacteria
at viruses), kung masyado nang mababa ‘yung CD4 nila
may mga Opportunistic Infection so mag de-decide ako
na magsimula na ng gamutan, so ‘yung nga Laboratory
naman kung kaya ng pasyente, sila na magpapagawa.
‘yung mga wala naman kakayahan sinasagot na yon ng
City Government – sinasagot na ‘yun lahat.
mapapabuti?
- Para sa akin walang kulang, ang talagang may kaunting
kailangan bantayan is ‘yung sa mga kabataan kasi
binibigay na namin lahat, libre na lahat ng gamutan at
nagpupunta kami sa mga baranggay at sa mga school
so sana ‘yung batas, sundin ng mga eskwelahan. Dapat
na ituro ‘yung HIV at AIDS, at Sexually Transmitted

Infection, ipasok dapat ito sa Curriculum. Actually dito
sa Taguig, nag school to school na kami at tine-train na
namin ‘yung mga teachers at itinuturo na nila. Pero kahit
natuturo na ito, pabata pa rin nang pabata so I think,
kailangan din na gabayan ng magulang. So kahit naman
na gabayan ng magulang ganun pa rin, so sa tingin ko
talaga ‘yung Social Media malaking factor ‘yung mga
friends na ka-chat nila ang tinatanong pero mali-mali
naman ‘yung mga sagot kaya ayon, sana samin nalang
mag tanong.
4. Ano ang status pagdating sa edad ng mga nagiging pasyente ng
HIV at AIDS?
- Every month – everyday, pabata nang pabata meron
kaming case na 14 years old nag positive pero ngayon
16 or 17 years old na siya.
5. Paano nakaaapekto ang iba pang sakit sa taong may HIV at AIDS
katulad ng Diabetes?
- Actually, hindi ‘yung Diabetes ‘yung nakakaapekto diyan
‘yung, TB (Tuberculosis). ‘Pag may TB na talaga or
Pneumonia, ibig sabihin Opportunistic Infection na ‘yon.

Kung ang tao may HIV ay bumaba na ‘yung Immune
System, siyempre gagamutin mo muna ‘yung
Opportunistic Infection after mga 1 week pwede na
kami mag start ng ART (Antiretroviral Therapy), pwede
na kami mag gamutan and people living with HIV ay
hindi tinatawag na biktima.
6. Paano kapag na-deactivate na ang HIV sa katawan ng tao ngunit
bumalik ito at napunta sa AIDS?
- ‘Yung bumabalik siguro, ang sinasabi niyo is kapag
gamutan and tinigil niya ‘yun. Doon nagiging AIDS,
siyempre mas mahihirapan na kami gamutin pero
marami pa naman naililigtas, kaya nga kami nag ca-
campaign for awareness at early diagnosis para maagang
treatment upang ‘di na mapunta sa AIDS at mahirapang
gamutin.
7. Maaari pa bang mag-buntis ang babaeng positibo sa HIV at AIDS?
- Pwede pa, madami kaming cases na buntis at nag-
gagamot sila tapos yung mga baby nila wala naman HIV.
umayos ang kanilang kalagayan?”
- Siyempre tatanungin muna namin kung may partner sila
para alam namin kung ite-test din para matulungan
namin, kung buntis para mas maligtas si baby. Kapag sa
gamutan susunod samin, kung na dedepress, may
Psychiatrists kami. Sana kung nag gagamutan na, ‘wag
na pasaway, may iba kasi na nakikipag-sex pa na walang
protection, ‘di naman lahat, siguro mga 10% lang. Kapag
nalasing na ganon, nalilimutan na lahat nang tinuro
namin.
AIDS?
- Mag gamot at ‘wag na ipasa sa iba at kung ano man
natutunan na tama samin, i-share sana nila, ‘di lang sa
may HIV kundi sa kabataan, sa mga teacher, ituro sa
mga bata, kung nahihirapan lumapit lang kayo samin kasi
nasa batas yan willing naman kami na tulungan kayo.

Leonardo De Leon, isang Nars
- Ang stigma ukol sa sakit na HIV at AIDS ay naka-angkop
lang sa LGBT Community, which is very dehumanizing
kasi hindi natin nakikita na kahit sino pwede makakuha
nito regardless of age, color, socio-economic status, kahit
anong kasarian ay maaaring magkaroon nang nasabing
sakit, lalo’t kung kulang ang kaalaman tungkol sa HIV at
AIDS.
mapapabuti?
- Nagkakataong may mga iba lang talaga sa client is
kulang sa suporta ng pamilya and friends, nahihirapan
lang sila sa emotional and mental support sa mga peers
nila nahihirapan din sila ipagpatuloy ang treatment and
medication ng HIV
- Kung naging positibo ang resulta sa mga HIV Tests,
kadalasan hindi kayang tanggapin ng pasyente at
bumabase sa paniniwala na wala nang pag-aasang
gumaling. Pero with advance na technology ng
medication and monitoring mas napapahaba ang buhay
nila.
- Kapag na-diagnose ka na wag ka mahiya na lumapit sa
pinakamalapit na Treatment Hub kasi ‘di naman
nagkukulang ang Department of Health at LGU (Local
Governtment Unit) natin na ibigay ang approtiate na
support sa kanila when it comes to medication exam to
laboratory. Tulad sa Taguig nag o-offer ng emotional
and counseling support may Psychiatrist kami na very
much needed ng client. Holistic kasi ang pag treat
namin sa may mga HIV, hindi lang Pshycial Health kundi
pati, Mental and Emotional aspect, mas maganda kung
pati
Spiritual aspect kasi mas mabuti na mas mapapagaan
ang pag-treat ng HIV patient. Maaaring mapagaan ang
kalooban ng mga pasyente habang dumdadaan sa
proseso nang pagagamot.
AIDS?
- Tuloy lang ang buhay. Sa dahilan sa mga serbisyong
medikal na pwedeng maging normal ang pamumuhay ng
isang HIV na pasyente. Na kahit na apektado sa
nasabing sakit, mabubuhay ng matagalan lalo’t na
nasunod ang mga pangangailangan kontra sa sakit.
Mr. Peter Franklin Opli, isang Educator at HIV Advocator.
- Once na narinig nila ‘yung HIV at AIDS siyempre
pinandidirihan, tapos once na sinasabi nila na bakla o
kabilang sa LGBT tinatamaan lang ng HIV tiyka AIDS
kaya ayon ‘yung pangit sa lipunan natin. Once na bading

ka and then tinamaan ka ng HIV, LGBT agad inaano nila
‘yan ang stigma nila.
mapapabuti?
- Kasi siyempre sa ngayon kaya nagkukulang (ang mga
kagamitan) dahil parami nang parami ‘yung kaso ng HIV
and then siyempre wala naman gamot, pero pwede
maibsa. Walang cure, ang treatment kase ay para
mapahaba o ma-prolong ‘yung life mo. At siyempre
kailangan healthy life style.
- Bago ka ma-treat siyempre, may mga procedure kang
kailangan ‘yung sa mga Blood Chems katulad ng sa dugo
‘yung mga Laboratory, tapos mag pacheck ng mata mga
ganon bago ka i-treat, wala naman dialysis basta
makumpleto ‘yung requirements.

- Hindi porke may HIV at AIDS ka katapusan na ng buhay
so dapat tuloy-tuloy lang siyempre isipin nila ‘yung
family, at loved ones mo, na masarap mabuhay.
AIDS?
- Tuloy-tuloy lang ang buhay kasi masarap mabuhay.
Ma. Victoria Policarpio, isang Midwife Coordinator
- Usually, kapag first time narelease ‘yung result, tas
binibigay namin, ang usually reaction nila is umiiyak of
course, tapos ‘yung iba denial and then ‘yung iba in
doubt kaya may other cases na ‘yung iba natest na sila
pupunta pa dito sa amin kasi kukuha pa sila ng Second
Opinion kung talagang totoo.

- Because when you have HIV, resistance nila is mababa
na talaga ‘yung Immune System nila so dapat ang more
emphasis ‘dun sa kalusugan nila, kung ano ‘yung
ginagawa nila dati hindi na pwede may limitation na.
Hindi na pwede magpuyat, hindi na pwede uminom. So
dapat more on nakakaget ng enough rest tapos dun sa
pagkain, hindi na pwede ‘yung dati. Dapat mas nutritious
na ‘yung kinakain nila.
3. Paano kapag nag-overlap ang isa pang karamdaman tulad ng
Diabetes at ang HIV?
- Usually naman kasi when you have Diabetes. Ofcourse
take your maintenance daily, like kung nag i-insulin ka
you have to inject daily. You have to take your Oral
Meds. Pag HIV naman, meron din ‘yan na iniinom daily
plus the Supplements, Vitamins, Ascorbic, Vitamin B
Complex, Multivitamins, plus the ART na kailangan i-
take nila regularly for daily meds. Ang burden lang if
you have HIV and other existing medical conditions is of
course
mas marami ka iinumin na gamot but sabi nga nandyan
na ‘yan, so gawin mo na lang kung ano ‘yung tama kasi
kung gusto mo ma-prolong ‘yung life mo kailangan i-
take mo talaga siya regularly and ayan ‘yung isa sa
iniintensify namin ‘yung, Health Education na dapat
regular ‘yung Drug Adherence meaning kailangan araw-
araw mong inumin ‘yan.
4. Anong edad ‘yung pinakamababang nag positive sa HIV/AIDS?
- 15 years old, usually line of 2 ang mas majority HIV

Positives.
mapapabuti?
- Kung sa Taguig, I think wala naman pagkukulang kasi
from the laboratory , they (LGU at DOH) have to
shoulder that and ‘yung mga basics na Urinalysis, CBC,
mga other Machine Experts, Chest X-ray, libre ‘yan and
then ‘yung monthly na allocation for ART (Antiretroviral
Therapy) and then ‘yung mga vitamins libre rin ‘yon and
the vaccines.
- Kailangan talaga Proper Adherance kasi kumbaga libre
naman ‘yung ating supply ng ART plus ang mga multi-
vitamins iinumin nalng, ‘yung drug adherance and then
pataasin nila ‘yung Immune System nila, kumbaga kung
ano ‘yung mga makakasama sa kanila ‘wag nang gawin
‘yung previous na ginagawa nila ‘di na pwede ngayon.
Then continue pa rin ang buhay, pwede ka magtrabaho,
gawin ‘yung tama at i-prevent lang kasi ang HIV is dapat
hindi ka magkaroon ng OI o tinatawag na Opportunistic
Infection like TB and Pneumonia dapat hindi ka
magkakaroon ‘non so dapat alagaan mo talaga ang sarili
mo.
7. May symptomas ba ang HIV/AIDS?
- Like ako, akala niyo healthy, a person may look healthy
pero meron siyang HIV, makikita mo lang siya na
kumbaga symptomatic – when you say symptomatic
nasa kanya na ang signs and symptoms na payat, weak
diba ‘yan ‘yung tinatawag na AIDS, kasi meron na siyang

nararamdaman na other signs and symptoms like TB
and Pneumonia.
8. Paano nakaaapekto ang HIV/AIDS sa Mental Health ng isang tao?
- Meron kaming Psychiatrists kasi ‘pag ang isang tao alam
nila na may HIV sila of course parang nawawalan na sila
ng pag-asa, hopeless na sila. Kasi akala nila ‘don
(kamatayan) na sila pupunta which is hindi. Ang isang
may HIV as long as tinatake ‘yung gamot inaalagaan
‘yung sarili, hahaba pa ang buhay. Kailangan lang
postive ang outlook sa buhay, and with support ng
Health Cares, especially family and environment.
Hardy Lorenzo, isang HIV Counselor, CBS Motivator ng Taguig,
at Peer Educator
- Sa HIV, sa aking 4 years na experience bilang HIV
counselor, ang stigma na nakita namin especially sa
mga taong kulang sa kaalaman ukol sa nasabing sakit,
kadalasang pinandidirihan, iniiwasan at higit sa lahat na
di-discriminate sila the way na kasalanan nila na bakit

nagkaroon sila nito. Kapag sinabing HIV, nandun ang
konspeto na gumawa ng sexual na aktibidad na nagiging
cause ng stigma with people having HIV.
- Dapat i-test muna sila kasi ‘pag pumunta sila dito sa
facility, hindi pa nila alam ang status nila. At kina-
counsel muna namin sila na kung bakit kailangan
magpatest na kung sakaling reactive sila may
confirmatory pa ang magiging resulta kung positibo o
negatibo man ito. So once na malaman ang pasyente na
positive, siyempre nadun ang proseso na pag-
laboratory. First ‘yung Blood Chemistry nila at
pangalawa kung gaano kataas ang CBC Count ng
kanilang katawan at kung mayroong infection sa
katawan bago i-start ang treatment. Dahil hindi ganong
kabilis ang magstart, siyempre kung may ibang
infections kailangan ito gamutin bago i-start ang
treatment. So ‘yung treatment na kabaliktad siya ng HIV
na pinapababa mismo ang Immune System, habang ang
gamot naman ay pinapataas ang Immune System at

binababa ang virus ng katawan hanggat maging
undetectable. Kapag sinabi natin undetectable, ibig
sabihin hindi na nakikita ng machine ang virus pero
nadun pa rin sa katawan ng tao, na ibig sabihin ‘nun
kapag napapatuloy ang pagiinom ng gamot, napapatulog
ito ang virus. Kaya pang mabuhay ng tao na mayroong
HIV basta may treatment siya, pero dahil wala pang cure
light lang ang treatment niya.
3. Ano ang pagkakaiba ng HIV at AIDS?
- Ang HIV ay isang virus na pinapababa ang Immune
System, kumbaga virus pa lang ito. Pero kapag
napabayaan at hindi natreat, mauuwi siya sa AIDS na
ang condition ng isang tao ay walang panlaban sa
Immune System. Pero nagagaling ang AIDS sa HIV.
mapapabuti?
- Kung sa Treatment Hub, sapat naman nabibigay na
gamot na libre ng Department of Health. Ang Local

Government ng Taguig ay nagbibigay ng vitamins na
libre. Ang Taguig Laboratory ay libre naman, pero the
rest na wala sa facility namin kagaya ng X-ray na
kailangan ng pasyente, pwede naman i-refer ng clinic
ang mga pasyente sa malapit na ospital.
AIDS?
- Kailangan mag pa-test agad, para bumaba ang caseS. By
2030 sana wala nang mahawa ng HIV. Kase sa nakikita
namin ngayon sa mga batang babae na maagang
nabubuntis nagkakaroon din ng HIV, kawawa naman ang
bata na dinadala nila na kung sakaling mahawa rin. ‘Yung
motto ko in life all about sa aming advocacy is to love
yourself, because learning to love yourself is the
greatest love of all.
Francis Guiling, isang Peer Educator at Counselor
- Ang napansin ko lang din talaga ay ‘yung pagiging
judgemental ng tao at ‘yung diskriminasyon kaya natatakot

‘yung mga tao na nais mag pa HIV Test at alamin ang
kanilang estado, kulang kasi sa kaalaman ang mga tao
pero paunti-unti na ipinapaliwanag na kung ano ang HIV at
AIDS sa mga tao kaya hindi na rin dapat ngayon matakot
na mag pa-test.
- Ang isang pasyente ay nangangailangan ng pag tanggap
sa sarili nila at pagtanggap ng pamilya. Kailangan nilang
sumailalim sa isang counseling, kailangan nilang uminom
ng gamot at mga bitamina at dumulog sa mga Drop-in-
Center tulad nito (Taguig Social Hygiene Clinic) upang
masubaybayan ang kanilang kalusugan.
mapapabuti?
- Maigting naman na binibigyang halaga ng gobyerno
ngayon ang pangunahing pangangailangan ng mga
pasyente hindi naman nagkukulang sa ngayon ang
kanilang suporta.
- Kailangan nilang huwag matakot na pumunta sa mga
Drop-in-Center dahil dito mapapabuti ang kanilang
kalagayan, dito ay bibigyan sila ng libreng pag konsulta
libreng mga gamot at bitamina at masusubaybayan sila
sa kanilang pagpapagamot. Huwag matakot na humingi
ng payo at counseling
AIDS?
- Gaya nga nang sinabi ko huwag matakot na pumunta at
lumapit sa ating mga Drop in-Center dahil ito ay
confidential naman. At sa mga naguumpisang mag
gamot, huwag magsawa sa paginom ng gamot nila at
bitamana, pumunta sila dito (clinic) kung kailan ang
schedule at check up nila.

Ferdinand Fernandez, isang Peer Educator
- Ang madalas kong naririnig ay ‘yung mga bakla raw ang
nagpapakalat sa HIV at AIDS, pero kasi lingid sa
kaalaman ng iba na hindi lang naman sila ang maaaring
magkaroon nito. Isa siyang disriminasyon sa ating
LGBT+ Community.
- Bago tayo magsimula ng treatments ng ating patient,
dapat bigyan muna natin sila ng counseling, para diba
hindi sila nangangapa sa proseso na tatahakin nila.
Siyempre may mga ibibigay na prescriptions si doc,
sundin nila ito at kailangan regular ang pag-inom nila ng
kanilang gamot.
mapapabuti?
- Sa tingin ko sapat naman na ‘yung mga binibigay na
suporta ng DOH at ating LGU, pero siguro sa pag dami
ng mga kasong naitatala, kinakailangan ng mas
maraming supplies ng gamot at mas mataas na kalidad
ng facilities. Impovements na lang kumbaga.
- Ang payo ko siguro ay, huwag na lang din magpaapekto
sa sinasabi ng ibang tao, mag focus na lamang sila sa
pagpapabuti ng kanilang kalusugan. Kapag kasi nakinig
pa sila sa panghuhusga ng iba, maaaring maapektuhan
lang ang Mental Health nila.
AIDS?
- Keep moving forward, mas okay na harapin na lamang
ito kesa takbuhan at maging in-denial sa kanilang
sitwasyon. Andito naman kami para tulungan sila.

Mga Random na Tao sa Lipunan
1. Ano ang kadalasang kinatatakutan ng tao sa lipunan tungkol sa HIV
at AIDS?
Dolores Torres (Vendor)
- Nakakamatay yun at tiyaka maraming nagkakaroon noon.
Gabriel Dela Cuesta (Estudyante)
- Kinakatakutan ko ang panghuhusga sa lipunan kase alam naman
natin na lahat ng nakarinig na “hala may HIV si ganyan o hala may
HIV ako” ang unang iisipin mo siyempre ay ‘yung iisipin ng iba.
Makakatakutan ko rin siguro is ‘yung sasabihin ng lipunan naten.
Ruben Reyes (Barangay Employee)
- Ito ay isang sakit na nakakahawa.
Amelia Anilman (Vendor)
- ‘yung magkahawa-hawaan, kase ‘yung kabataan na nakikipagtalik.
Elizabeth Hernandez (Vendor)
- Kamatayan, atsaka ‘yung makahawa ‘yung iba.

2. Ano ang iyong pananaw patungkol sa sakit na nasabi?
- Nakukuha ‘yan sa pakikipagtalik kung kani-kanino, pag-aasawa
kung kani-kanino, maraming nagaasawa, ‘yan ang pinagmumulan
niyan.
- Sa pananaw ko, dapat binibigyan siya ng importansya at atensyon.
Hindi siya dapat tinataboy lang kase isa syang peligrosong sakit.
Alam naman natin na kapag may mga sakit na ganto dapat
tinitignan siyang negatibo kase may pagkukulang ‘yung tao, pero
dapat aksyunan siya hindi lang siya basta-bastang tinitignan kasi
‘yung mga ganitong sakit or ‘yung mga taong may ganitong sakit,
kailangan nila ng tulong hindi panghuhusga o opinion ng ibang tao.
- Ano lang, mag-ingat lang lagi at kailangan malinis.
- Mas maaga kase namumulat ‘yung mga bata sa sexual na aktibidad
na ginagawa, kaya dapat sana i-guide ng magulang.

- Nakukuha nga ‘yun sa pakikipagtalik ng walang proteksyon, mga
karaniwang nakakakuha niyan mga bakla, kasi nga kung kani-
kanino nakikipagtalik. Nakakatakot din kasi ‘yung iba nga sinasadya
para lang makahawa.
3. Masasabi mo bang may sapat kang kaalaman upang maiwasan ang
pagtamo ng HIV at AIDS?
- Ayon nga kung ikaw ay mag-aasawa, tama na ‘yung isa, ‘wag ‘yung
kung kani-kanino, ako 24 years hiwalay sa asawa, marami nang
liligaw sakin pero wala na akong pakialam ‘don, natikman ko na
kung papaano ang buhay may asawa, tama na.
- Sa tingin ko meron akong sapat na kaalaman kung papaano
maiwasan ito, kunwari paggamit ng konstraseptibo.
- Wala akong masyadong alam patungkol dito.

- Oo naman, kase siyempre ‘yan ay napag-aaralan, kung ano ‘yung
dapat gawin tapos kung ano ‘yung sa tingin mo na mas nakabubuti
sa tamang paggamit ng proteksyon
- Oo, kagaya ng huwag basta-basta makikipag-intercourse kahit
kanino o kaya dapat gumamit ng proteksyon tapos sa mga Public
CR huwag basta-basta gagamit. Tiyaka minsan kasi ‘yung mga
umiinom, mga salbahe nilalagyan ng dugo nila, kaya ingat talaga.
4. Kung ikaw ay makakasalamuha ng isang pasyente na HIV at AIDS,
ano ang iyong reaksyon?”
- Pangangaralan ko siya na ikaw iwas ka sa mga ganyang tao, tama
na ‘yung naranasan mo na nagkaroon ka ng ganyang sakit. At kung
ikaw magbago kana. Tumawag ka lang kay Lord.

- Ang magiging reaksyon is dahil sa kabilang ako sa lipunang
mapanghusga, siyempre magugulat muna ako pero tatanggalin ko
sa isipan ‘yung stigma nang panghuhusga. Tapos siyempre kapag
may nakasalamuha ako tatanunging ko kung okay lang ba siya o
kamusta siya sa ating lipunan kung mayroon bang tumatanggap sa
kanya ngayon at mayroon ba siyang ginagawang proseso ng
pagpapagamot.
- Hindi ko alam kung ano ang reaksyon ko kase nga nakakahawa.
- Sa akin wala, kung baga dapat lang siyang pangalaran na
kumunsulta sa mga doktor para maagapan.
- Dapat ipaalam din nila sa nakapaligid sila na meron sila, para
aware rin sila na meron sila HIV/AIDS, sana sa kanila nalang ‘wag
na sila mangpasa sa iba para ‘di na kumalat. Tas dapat maging
vocal din sila na ipaalam para hindi na rin sila tularan.

5. Ano ang iyong mensahe sa mga pasyente ng karamdamang nasabi?
- Dapat na umiwas sila sa mga ganyang gawain (sekswal). Dapat
silang tumawag lang kay Lord dahil siya lang ang makakatulong sa
inyo.
- Okay lang yan, kung nagkamali ka man ‘wag matatakot
bumangon muli kase nangyari na eh, wala ka ng magagawa.
Gawin mo lang ang nararapat gawin kung ano pa ‘yung pwede
gawin which is number 1 ‘yung pagpapagamot, at 2 tanggapin
ang iyong sarili. Ruben Reyes (Barangay Employee)
- Mag tino nalang sila para di sila makahawa ng sakit na HIV at
AIDS.
- Magiingat na lang tapos tatagan na lang nila ‘yung loob nila,
tapos harapin nila ‘yung pagsubok na nangyari sa kanila tapos
mag pacheck up.

- Dapat ipaalam nila sa nakapaligid sakanila na meron sila (HIV),
para aware ‘yung din ‘yung iba. Sana sa kanila na lang at huwag na
silang magpasa sa ibang tao.
Mga Pasyente ng HIV at AIDS
Patient 1
1. Kamusta ang iyong kalagayan bilang isang HIV Patient sa Pilipinas?
- Sa una kinabahan ako tinakot hindi ko alam ano gagawin
ko.
2. Sapat ba ang iyong kaalaman at kamulatan patungkol sa sakit na
nasabi, at sa paanong paraan ito nakaapekto sa pagtugon mo sa
- Oo siyempre naging aware ako ‘don kasi bigla akong
natakot, ‘di ko alam ano kinakahantungan ng isang HIV
Patient, kung nakakahawa ba ‘to at ano magiging
resulta.
3. Kanino mo unang sinabi o inopen up ang iyong sitwasyon?
- Sa partner ko siyempre kasi alam ko siya lang
makakatulong and makakaunawa.

4. Natakot ka bang kumuha ng HIV test dahil sa maaaring
panghuhusga ng mga taong nakapaligid sa’yo?
- Sa pakiramdam ko makakatulong din to sa aking partner
nag pa-test rin din ako sa aking kaibigan ko para
makasigurado na din.
5. Sa paanong paraan nakaaapekto sa’yo ang stigma ng lipunan
patungkol sa HIV at AIDS bilang isang pasyente?
- Sa una siyempre hindi ko pa pinasabi, walang
nakakaalam bilang lang nakakaalam. (Confidentiality)
Lalayuan ka parang na di-dissappoint sila sayo siyempre
kaya di mo ma-open up.
6. Ano sa tingin mo ang maaaring solusyon upang mawaksi ang mga
maling akala patungkol sa HIV at AIDS?
- Para sa akin itigil muna ‘yung paggamit ng komplikado
na relasyon (personal) sa isa’t isa. Maging aware tayo sa
mga bagay bagay at umiwas tayo sa alam natin na
komplikado.
7. Sapat ba ang tulong medikal na iyong natatanggap?
- As of now, oo sapat kasi pinupukpok pa nila ako na ano
inumin ng gamot ko at gawin ‘to (treatments) para
maging okay ako.
8. Natutugunan ba ang iyong mga pangangailangan bilang isang HIV
Patient?
- Oo naman, wala naman ako kinakailangan masyadong
gastusin kasi sila na (Taguig Social Hygiene Clinic) ‘yung
madalas na nag pro-provide ng pangangailangan ko.
9. Ano ang iyong maimumungkahi sa Taguig Social Hygiene Clinic
upang mas mapabuti pa ang kanilang serbisyo sa mga pasyente ng
HIV at AIDS?
- Para sa akin masaya ako na nakilala ko sila (mga
miyembro ng Taguig Social Hygiene Clinic). Sa akin
okay naman na kasi lahat sila kapag dumating ka na ina-
assist ka, lahat sila aware sa kalagayan ko kaya okay na.

10. Ano ang iyong maipapayo sa iyong kapwa pasyente na natatakot
humingi ng tulong sa mga propesyunal o sa kanilang mga kaibigan
at kamag-anak?
- Mahirap pero hindi ganon kadali pero kailangan subukan
(paghingi ng tulong) kasi walang madaling bagay. Nasa
huli din naman ang pagsisisi if di natin sinabi tapos
dumating sa point na lumala diba. Going strong lang
kailangan mag pakatatag, habang may buhay may
pagasa.
Patient 2
1. Kamusta ang iyong kalagayan bilang isang HIV Patient sa Pilipinas?
- Yes, thank you po sa oppurtunity na ilahad ang
problemang ‘to, as an HIV patient okay naman ako. I’m
in good condition mentally, physically and spiritually ,
nasasabi ko ‘to kasi I am now taking medications at
dahil sa tulong ng TSHGC. (Taguig Social Hygiene Clinic)

2. Sapat ba ang iyong kaalaman at kamulatan patungkol sa sakit na
nasabi, at sa paanong paraan ito nakaapekto sa pagtugon mo sa
- Bilang isang may HIV ay sapat naman ang kaalaman ko
sa tulong ng Drop-in-Center, sila ang nagpaliwanag ng
kalagayan ko at kung paano ko aalagaan ang sarili ko sa
tulong nila.
3. Kanino mo unang sinabi o inopen up ang iyong sitwasyon?
- Ang unang taong pinagsabihan ko ay ang kaibigan kong
baklush (bakla) then sa jowa (partner) ko.
4. Natakot ka bang kumuha ng HIV test dahil sa maaaring
panghuhusga ng mga taong nakapaligid sa’yo?
- Oo naman pero sa tulong at pangungulit ng kaibigan ko
nasubukan ko din mag-test – napilitan ako.
5. Sa paanong paraan nakaaapekto sa’yo ang stigma ng lipunan
patungkol sa HIV at AIDS bilang isang pasyente?
- Siyempre natakot ako paano kung malaman nila kasi nga
iba ang dating sa lipunan noon pag sinabing HIV
talagang para kang isang Virus na hahawa sa kanila, ‘di

tulad ngayon na marami na ang mulat at marami na
silang kaalaman sa sakit na ito.
6. Ano sa tingin mo ang maaaring solusyon upang mawaksi ang mga
maling akala patungkol sa HIV at AIDS?
- Tulad ng ginagawa ng DOH (Department of Health)
ngayon at mga LGU (Local Government Unit) maraming
mga seminars regarding sa sakit na ito pero mas
mainam na paigtingin pa ito sa mga paaralan upang
mamulat ang lahat at matuto ang marami tungkol sa
sakit na ito.
7. Sapat ba ang tulong medikal na iyong natatanggap?
- Oo naman sapat ang tulong medikal na binibigay ng
gobyerno at bilang isang pasyenteng may HIV sobra ang
pasasalamat ko sa mga Drop-in-Center kasi slowly
dumarami na bawat lungsod ang mga organisasyon na
sumusuporta rin sa HIV Patients.
8. Natutugunan ba ang iyong mga pangangailangan bilang isang HIV
Patient?
- Sobrang natutugunan as in sobrang suporta talaga
natatanggap namin.
9. Ano ang iyong maimumungkahi sa Taguig Social Hygiene Clinic
upang mas mapabuti pa ang kanilang serbisyo sa mga pasyente ng
HIV at AIDS?
- Sa TSHC (Taguig Social Hygiene Clinic) and Drop-in-
Center ipagpatuloy lang nila ‘yung kanilang serbisyo at
huwag magsawa na kulitin at hikayatin ang mga
pasyante na uminom ng gamot at mga bitamina at
palaging mag pa-check up.
10. Ano ang iyong maipapayo sa iyong kapwa pasyente na natatakot
humingi ng tulong sa mga propesyunal o sa kanilang mga kaibigan
at kamag-anak?
- Huwag matakot magpunta sa mga Drop-in-Center at
magpagamot. Habang ‘di sila nagpapagamot ‘di sila
mabibigyan ng tamang proseso ng pag-gagamot,
pawang sa propesyunal lang sila magpunta at makipag
usap at magtanong. Laban lang at mabuhay ng normal.
Hindi dapat magpatalo sa Virus, dapat Virus ang matalo.
Live happy, live healthy and laugh.

B. Pagsusuri ng Datos
Mga Propesyunal mula sa Taguig Social Hygiene Clinic
1. Ayon sa mga nakalap na datos mula sa isinagawang
panayam ng mga mananaliksik, ang pangunahing stigma na
napapansin ng mga propesyunal ay ang pagiging Death Sentence
ng HIV at AIDS, at karaniwang nagmumula lamang ito sa mga
bakla o komunidad ng LGBT. Kadasalang nilalayuan din ng mga
mamamayan ang mga pasyente sapagkat pinandidirihan sila, at
nauuwi sa diskriminasyon sa mga pasyente
panayam ng mga mananaliksik, lumabas na sapat ang mga tulong
o serbisyong ibinibigay sa mga pasyente ng sakit na nasabi, ngunit
kinakailangang paunlarin pa ang mga kagamitang pang-medikal
katulad ng mga Viral Load Machines na sinusubukang tugunan ng
Department of Health.
panayam ng mga mananaliksik, ang pangunahing proseso upang
mapabuti ang kalusugan ng isang pasyente ng HIV at AIDS ay ang
pagkuha ng HIV at iba pang Laboratory Tests, pagkonsulta sa mga
Psychiatrists at Counselors upang matugunan ang kanilang Mental
Health, at ang pagkuha ng Antiretroviral Therapy or Drug na
tumutulong sa pagpapabuti ng Immune Sytem ng isang pasyente.
panayam ng mga mananaliksik, ang pinakamadalas na payo ng
mga propesyunal sa mga pasyente ng HIV at AIDS ay
kinakailangang sundin ang mga ipinaguutos ng mga doktor, nars,
at iba pang kumakalinga sa mga taong positibo sa HIV at AIDS.
Kinakailangang maging regular ang kanilang paginom ng gamot
upang maibsan ang sakit na nararamdaman.

panayam ng mga mananaliksik, ang mensahe ng mga propesyunal
sa mga pasyente ng HIV at AIDS ay huwag matakot humingi ng
tulong sa mga propesyunal at labanan lamang ang sakit na nasabi
upang mapagpatuloy ang normal na buhay ng mga pasyente.
Mga Random na tao sa Lipunan
panayam ng mga mananaliksik, ang pinakamaraming sagot sa
tanong na kadalasang kinatatakutan sa sakit na HIV at AIDS ay
nakamamatay ito at nakakahawa. Mayroong respondenteng
sumagot din na kinatatakutan ito dahil sa mga maaring sabihin ng
lipunan o panghuhusga sa mga taong mayroong sakit na HIV at
AIDS.
panayam ng mga mananaliksik, ang karaniwang pananaw ng mga
tao sa sakit na HIV at AIDS ay nakukuha ito sa pakikipagtalik sa
ibat-ibang tao dahil ang mga kabataan ay maagang namumulat sa

sekswal na aktibidad, at ang karaniwang nakakukuha ng sakit na
ito ay mga bakla. Mayroong sumagot naman na dapat itong
bigyang importansya at atensyon ng mga tao, kasama na rin dito
ang pagiingat at kinakailangang maging malinis sa katawan ang
isang tao.
panayam ng mananaliksik, karaniwang sapat ang kaalaman ng mga
tao upang maiwasan ang pagtamo ng HIV at AIDS, katulad na
lamang ng tamang paggamit ng mga kontraseptibo at huwag
basta-basatang makikipagtalik ng walang proteksyon. Ngunit hindi
mapagkakaila na mayroong mga taong hindi maalam patungkol sa
HIV at AIDS kung kaya’t masasabing hindi sapat ang kaalaman ng
ibang tao upang maiiwasan ang sakit na nasabi.
panayam ng mananaliksik, ang karaniwang magiging reaksyon ng
mga tao kung mayroon silang makakasalamuhang pasyente ng HIV
at AIDS ay ito’y kanilang papangaralan, sa paraang pagbibigay
payo na kinakailangan nilang humingi ng tulong mula sa mga

propesyunal tulad ng doktor. Mayroong mga kasagutan din na hindi
alam ng mga tao ang kanilang magiging reaksyon sapagkat hindi
sapat ang kanilang kaalaman tungkuol dito. Mayroong mga
magugulat, ngunit susubuking iwasan ang kanilang panghuhusga
sa mga pasyente ng nasabing karamdaman.
panayam ng mga mananaliksik, ang kadalasang mensahe sa mga
taong mayroong karamdamang HIV at AIDS ay kinakailangang mag
ingat at tatagan ang loob. Ninanais din ng mga respondente na
ipaalam ng mga pasyente ang kanilang sitwasyon sa mga taong
nakapaligid sa kanila upang magkaroon ng kamalayan ang mga
taong ito. Inilahad din na kinakailangan umiwas ng mga pasyente
sa mga masamang gawain upang hindi makahawa at huwag
kalimutang humingi ng tawad sa Diyos, sinasabing kinakailangang
magtino ang mga pasyente at huwag matatakot bumangon muli.

Mga Pasyente ng HIV at AIDS
Sa pamamagitan ng pakikipanayam sa mga pasyente ng HIV
at AIDS, natuklasan ng mga mananaliksik ang realidad sa likod ng
kanilang pamumuhay. Nailahad na sapat ang natatanggap na
serbisyo at tulong mula sa gobyerno at treatment hubs tulad ng
Taguig Social Hygiene Clinic. Bagamat mahirap ang sitwasyon ng
mga taong dumaranas sa sakit na nasabi dahil sa mga stigma sa
lipunan, mayroong mga taong sumusuporta sa kanila katulad ng
mga partners at mga kaibigan. Dahil sa sensibilidad ng paksa,
confidential ito at iilan lamang ang pinagsasabihan ng mga
pasyente. Inilahad din na ang pagtamo ng kamulatan at pagiging
maalam ng mga pasyente sa kanilang nararanasan ay dahil lamang
sa mga paliwanag na ibinibigay ng mga propesyunal na kanilang
nilapitan, at labis na nakatutulong ang serbisyo ng Taguig Social
Hygiene Clinic sa mga taong positibo sa HIV at AIDS, hindi lamang
dahil sa serbisyong ibinibigay, bagkus dahil na rin sa pagtrato nila
sa mga pasyente bilang isang pamilya ayon sa datos na nakalap.

C. Interpretasyong ng Datos
Ayon sa mga sagot na nakalap ng mga mananaliksik, ang HIV
at AIDS ay isang peligrosong sakit na nakakahawa at nakamamatay
kung pababayaan ang kalusugan ng pasyente. Ito ay
kinakailangang mabigyang importansya at atensyon ng mga tao
upang maiwasan ang pagkalat ng karamdamang nasabi. Ang
pangunahing pamamaraan ng pagpasa ng sakit ay sa pamamagitan
ng pakikipagtalik sa iba’t ibang tao, isang bagay kung saan
maagang namumulat ang mga kabataan sa sekswal na aktibidad
kung kaya’t kinakailangang magpalaganap ng impormasyon at
kamulatan sa paksang nabanggit. Pinagtitibay ng resulta ng
pakikipanayam ang “Fear of the Unknown” na kung saan ang
pinaniniwalaan ng mga tao ay nanggagaling lamang sa mga
assumptions sapagkat hindi sapat ang kaalaman ng mga tao sa
isang paksang nailahad at nauuwi ito sa mga maling stigma sa
lipunan. Masasabi rin na maraming tao sa lipunan ang takot
mahusgahan dahil sa sakit na HIV at AIDS sa kadahilanang hindi
bukas ang paksang ito sa ibang mamamayan. Ang mga stigma
tulad ng pagkahawa mula sa laway ng tao, death sentence sa mga
pasyente, at pagiging Gay Disease ng HIV at AIDS ay nabigyang

paliwanag sa pakikipanayam. Inilahad na maaaring maipasa
lamang ang karamdamang nasabi sa pamamagitan ng apat na
Boody Fluids na dugo ng tao, Semen ng lalaki, Vaginal Discharge
ng babae, at gatas ng isang ina na positibo sa HIV at AIDS. Ito ay
nakamamatay kung hindi gagamutin at pababayaan lamang ang
kalusugan ng pasyente, at hindi bukas sa mga mamamayan na ang
sakit na nasabi ay maaaring mapasa sa kahit na sino, hindi lamang
sa mga bakla at active sa sekswal na aktibidad. Bagamat ang ibang
mga mamamayan ay mayroong kaalaman upang maiwasan ang
pagtamo ng nasabing sakit at napag-aaralan ito sa kasalukuyan,
mayroong mga tao pa rin na walang alam na impormasyon tungkol
sa nasabing sakit na nararapat tugunan upang maiwasan ang
pagkalat nito at mawaksi ang mga stigma tulad ng paglayo sa mga
pasyente nito dahil ito’y nakakahawa. Hinihikayat ang mga taong
positibo sa HIV at AIDS na magpakonsulta sa mga doktor upang
makatulong sa pagibsan ng karamdaman. Ang pangunahing
mensahe na nakalap para sa mga taong positibo sa HIV at AIDS ay
nararapat na tatagan nila ang kanilang loob upang mapagpatuloy
nila ang kanilang pamumuhay dahil mayroong naitalang 100 taong

gulang na mayroong HIV at AIDS. Ito’y isang matibay na ebidensya
na bagamat walang lunas sa nasabing sakit, maaaring mamuhay
ng normal ang isang taong nakararanas nito. Ninanais din ng mga
respondente na maging bokal ang mga pasyente sa kanilang
paligid upang maibsan ang panghuhusga at magkaroon ng
kamalayan ang mga mamamayan.

KABANATA V
A. Lagom
Mula sa mga datos na nakalap, makikita na ang kadalasang
stigma sa karamdamang HIV at AIDS ay ang mga bakla lamang
ang pangunahing carrier ng sakit. Lingid din sa kaalaman ng
karamihan na hindi lamang napapasa ang HIV sa pamamagitan ng
pakikipagtalik, maaaring kumalat ito sa mga blood transfusions at
breast feeding. Masasabing kinatatakutan ng mga mamamayan
ang mga pasyente ng HIV at AIDS dahil sa personal na pananaw
na ito’y intensyunal na pinapasa ng mga pasyente sa ibang tao
upang magkaroon ng kadamay. Bagamat laganap na ang
impormasyon patungkol sa usaping HIV at AIDS, hindi pa rin
maiiwasan na mayroong mga taong hindi mulat sa paksang ito na
maaaring dahilan kung bakit hindi naiibsan ang pagdami ng kasong
HIV. Bagamat walang cure sa karamdamang ito, dahil sa pagunlad
ng teknolohiya nagkaroon ng mga treatments upang mapahaba
ang buhay ng isang pasyente ng HIV at AIDS, at ang halimbawa
nito ay ang ART o Antiretroviral Therapy na kung saan regular ang
paginom ng gamot ng pasyente upang mapalakas ang kanilang
Immune System at tuluyang ma-deactivate ang HIV Virus sa
katawan ng tao.
B. Rekomendasyon
Matapos ang masusing pagkalap ng mga datos, buong
pagkakumbabang inirekomenda ng mga mananaliksik ang mga
sumusunod:
Sa mayroong karamdamang HIV at AIDS
Ang tulong medikal na ibinibibigay ng gobyerno ay sapat
upang matugunan ang pangangailangan ng mga pasyente, ngunit
ang pangunahing pagkukulang ay ang kanilang personal na
pagtanggap sa sitwasyong nararanasan at takot sa paghingi ng
tulong sa mga propesyunal. Iminumungkahi ng mga mananaliksik
na huwag lamang pagtuunan ng pansin ang kanilang physical na
kalusugan, bagkus bigyang importansya rin ang kanilang mental,
emotional, at spiritual na pangangailangan dahil Holistic ang pag-
gamot sa karamdamang HIV at AIDS.
Sa mga kamag-anak ng pasyente ng HIV at AIDS
Ang suporta mula sa personal relationships ng mga
pasyente ng HIV at AIDS ay labis na nakatutulong upang
makayanan ng mga pasyente ang pagsubok na dinaranas bilang
isang HIV Patient. Karaniwang ang mga kamag-anak ang unang
nakakaalam ng
resulta sa HIV Test ng mga pasyente. Sa kadahilanang ito,
iminumungkahi ng mga mananaliksik na mangalap ng mga
impormasyon patungkol sa karamdamang HIV at AIDS upang
malaman nila ang tamang pakikisama at pagtrato sa mga pasyente.
Bukod dito, mas mainam na maging bukas sa mga usaping
sensitibo katulad na lamang ng sex education upang mahikayat na
maging open, hindi lamang ang mga may karamdamang HIV at
AIDS, bagkus pati na rin ang kabataan na maagang namumulat sa
mga sekswal na aktibidad at maiwasan ang pagtamo ng
karamdamang nasabi.
Sa Taguig Social Hygiene Clinic at ibang organisasyon na
kumakalinga sa mga pasyente ng HIV at AIDS.
Mula sa mga datos na nakalap, masasabing istandard ang
kalidad ng serbisyong ibinibigay sa mga pasyente ng HIV at AIDS,
ngunit mas mainam na pagbutihin pa ito sa pamamagitan ng
regular na assessment ng mga awtoridad sa kanilang
organisasyon. Upang matugunan ang pangangailangan ng mga
pasyente sa kalagitnaan ng mabilis na pagdami ng kaso ng HIV at
AIDS,
kinakailangang dagdagan ang dami ng mga kagamitang pang-
medikal katulad ng mga Viral Load Machines, at supply ng gamot.
Bagamat umuusbong na ang mga organisasyon at sektor na
kumakalinga sa mga mayroon ng karamdamang nasabi, at patuloy
ang paglaganap ng impormasyon tungkol sa HIV at AIDS,
masasabing limitado ang mga mamamayang naaabot ng mga
campaigns tungkol dito. Iminumungkahi ng mga mananaliksik na
mag tulungan ang gobyerno at mga propesyunal na maalam sa HIV
at AIDS upang mas mapalawig ang awareness na kinakailangan sa
paksang nasabi.
Sa Lipunan
Mula sa mga datos na nakalap, masasabing mayroong
kaalaman ang mga mamamayan tungkol sa HIV at AIDS, ngunit
hindi ito sapat upang maiwasan ang pagkalat ng sakit at ang mga
maling stigma patungkol dito. Iminumungkahi ng mga
mananaliksik na isawalang bahala muna ang ugaling pagiging
konserbatibo ng mga Pilipino pagdating sa mga usaping sensitibo,
upang mabigyan ito ng atensyon at aksyon, katulad na lamang sa
usaping HIV at AIDS.

C. Konklusyon
Bagamat sinasabi ng mga respondente na sapat ang
kanilang kaalaman upang maiwasan ang HIV at AIDS, mapapansin
sa kanilang mga kasagutan na hindi sila tiyak sa totoong dahilan ng
pagkalat ng karamdamang nasabi. Pinangungunahan din sila ng
takot dahil sa kakulangan ng impormasyon tungkol sa HIV at AIDS
kaya nabubuo ang mga maling stigma sa lipunan at ang isang
halimbawa nito ay ang mensahe ng isang kalahok na huwag na
mandamay at manghawa ng ibang tao ang pasyente ng nasabing
karamdaman. Dahil dito, nabubuo ang takot sa mga HIV Patients,
at kadalasang nauuwi sa pagtago sa lipunan upang maiwasan ang
panghuhusga. Ang Department of Health at Local Government
Units ay sinisikap na matugunan ang bawat pangangailangan ng
isang pasyente, kasama na rin ang pagpapalaganap ng
impormasyon sa HIV at AIDS upang maiwasan ang pagdami ng
kaso. Ngunit hindi masasabi na nakararating ang awareness sa
lahat ng mamamayan dahil patuloy pa rin ang pagdami ng kaso ng
HIV at AIDS. Dahil sa patuloy na pagunlad ng mga medisina at
medical procedures, mas nabibigyan ng pagkakataon na mamuhay

ng normal ang isang pasyente. Kinakailangan lamang nila na
ipagpatuloy ang pag-gamot at sundin ang payo ng mga doktor
upang matugunan ang pangangalaga sa sariling kalusugan, hindi
lamang physically, bagkus pati na rin ang emotional, mental, at
spiritual na aspeto. Bukas sa mga nais kumuha ng HIV Test ang
mga lokal na Drop-in-Centers katulad ng Taguig Social Hygiene
Clinic na nagbibigay ng libre at confidential na HIV Testing.
Kasama na rin dito ang mga libreng Laboratories, Treatments, at
Counseling para sa mga pasyente.

KABANATA VI
A. Bibliograpi
Gordon, B. (2014). How therapy helped me cope with HIV.
Retrieved from https://edition.cnn.com/2014/02/07/opinion/gordon-hiv-
mental-health/index.html.
Kontomanolis EN, et. Al.(2017). The social stigma of HIV–AIDS:
society's role. (Pages 111—118.). Retrieved from https://www.dovep
ress.com/the-social-stigma-of-hiv-aids-societys-role-peer-reviewed-article-
HIV.
Merez, A. (2017). On World AIDS Day, health chief seeks to break
HIV stigma. Retrieved from;https://news.abs-cbn.com/news/12/01/17/on-
world-aids-day-health-chief-seeks-to-break-hiv-stigma.
Sikkema, K,J. (2014). How therapy helped me cope with HIV.
Retrieved from https://edition.cnn.com/2014/02/07/opinion/gordon-hiv-
mental-health/index.html.
Weiler, G. (2018). WHO urges PH to 'give more attention' to
growing number of HIV-AIDS cases. Retrieved from
https://www.rappler.com /nation/213823-who-urges-philippines-seriously-
consider-growing-number-hiv-aids-cases.
Centers for disease control and prevention. (2019). Retrieved from
https://www.cdc.gov/hiv/basics/livingwithhiv/mental-health.html.
HIV/AIDS and ART Registry of the Philippines: December 2018.
Epidemiology Bureau, Department of Health. (2019). Retrieved from
https://www.aidsdatahub.org/hivaids-and-art-registry-philippines
december-2018-epidemiology-bureau-department-health-2019.
Planning the Adolescent’s Future: The Reproductive Health and
HIV/AIDS Curriculum. (Unit 4. pp. 59, 65-66). Foundation of Adolescent
Development, Inc.
Kabanata VII
A. Apendiks

GR2 Louise Hiv Aids Final Output

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

GR2 Louise Hiv Aids Final Output

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PATEROS CATHOLIC SCHOOL- SENIOR HIGH 1

PERFORMING AND PRACTICAL ARTS DEPARTMENT

ANG MAKABULUHANG PAG-GABAY NG TAGUIG SOCIAL HYGIENE CLINIC

SA MAY KARAMDAMANG HIV AT AIDS

Isang Pag-aaral na Iniharap para kay

Bb. Katherine S. Heramis

Bilang Pagtupad sa Pambahaging Pangangailangan sa Asignaturang

Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik

Bondad, Althea Florence C.

Palomo, Sophia Zoe Marie S.

Reyes, Gianna Martina G.

Jara, Jarrel Maximus L.

Bilang pagtupad sa pangangailangan ng asignaturang Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t

Bondad, Althea Florence C.

Palomo, Sophia Zoe Marie S.

Reys, Gianna Martina G.

Jara, Jarrel Maximus L.

Antas 11 ng St. Louise de Marilac

Bb. KATHERINE S. HERAMIS

Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik

Tinanggap sa ngalan ng Departamento ng Senior High, Pateros Catholic School bilang

Pinagtibay at ginawaran ng markang noong Marso , 2020

Talaan ng mga Nilalaman

Kabanata I – ANG MGA SULIRANIN AT SALIGAN NITO

A. Rasyunal at Kaligiran ng Pag-aaral 5

C. Layunin at Kahalagahan ng Pag-aaral 7

D. Konseptuwal ng Balangkas at Teoritikal na Gabay 10

E. Sakop at Delimitasyon ng Pananaliksik 14

F. Pagbibigay Kahulugan sa mga Termino 15

Kabanata II – KAUGNAY NA LITERATURA AT PAGAARAL

A. Lokal na Pag-aaral at Kaugnay na Literatura 16

B. Banyagang Pag-aaral at Kaugnay na Literatura 20

Kabanata III – DISENYO AT PARAAN NG PANANALIKSIK

A. Disenyo at Paamaraan ng Pananaliksik 24

B. Teknik sa Pagkuha ng Datos 26

C. Instrumentong Ginagamit sa Pananaliksik 27

D. Paraan sa Paglikom ng Datos 32

PATEROS CATHOLIC SCHOOL- SENIOR HIGH 4

Kabanata IV – PAGLALAHAD, PAGSUSURI, AT INTERPRETASYON

Kabanata V – LAGOM, REKOMENDASYON, AT KONKLUSYON

Kabanata VII – APENDIKS 95

PATEROS CATHOLIC SCHOOL- SENIOR HIGH 33

Mga Propesyunal na mula sa Taguig Social Hygiene Clinic

Ryand Malapit, isang Phlebotomist, HIV Counselor, Peer

Educator, at CBS motivator

1. Ano ang iyong madalas na napapansing maling stigma

pagdating sa sakit na HIV at AIDS?

na stigma so ‘yun ang problema natin sa Pilipinas.

Siyempre Hindi naman lahat ng tao mape-please natin

pero ang mas maganda na ginagawa ng Taguig ay

pinapalawak ang awareness sa mga kabataan para at

least alam nila at ma-aware sila kung paano nga ba

nakukuha talaga ang HIV.

2. Sa anong aspetong pang-medikal nagkukulang ang Pilipinas upang

matugunan ang may mga sakit na HIV at AIDS, at paano ito

- Sa tingin ko sa Viral Load kasi diba kailangan natin i-

check ‘yung Viral Load ng isang taong infected ng HIV

para masabi nating na na-surpress natin or undetected

na ‘yung isang patient. Kapag undetected ka, equivalent

ito sa untransmittable so kapag ang isang tao ay

undetected na sa viral load, hindi na siya

nakakapanghawa, so medyo mahal kasi ‘yung viral load

kasi machine pati ‘yung cartridge kaya siguro dun