ANG MULING PAGTATAKSIL KAY DON JUAN AT ANG PANAGHOY NI DONYA
LEONORA
ANG MULING PAGTATAKSIL KAY DON JUAN
651 Nanaog na ang dalawa,
nagdudumaling pumunta
sa kapatid na prinsesang
naghihintay sa kanila.
652 Sabihin ang kagalakan
ng dumating at dinatnan,
halos hindi magkamayaw
sa balitang maiinam.
653 Hindi naman nag-abala’t
sa balo’y nagsiahon na;
lalong laking pagsasaya
nang batiin ang dalawa.
654 Si Don Pedro’t si Don Diego
Kapwa humangang totoo;
kapwa lubhang nangimbulo
kay Don Juang patotoo.
655 Lalo na ng ipahayag
dinaanang mga hirap
sampu ng pakikilamas
sa higante at sa ahas.
656 Maganda man ang balita’t
dapat nilang ikatuwa,
kay Don Pedrong puso’t diwa
bumuko ang ibang nasa.
657 Nabihag ng kagandahan
ni Leonorang matimtiman,
ang prinsesa kung titigan
titig na may kahulugan.
658 Kay Don Jua’y naiinggit
pagkat dito nakakapit,
pagtatapon pa ng titig
ay sa mukha ng kapatid.
SAKNONG 651 - 680
661 Nang siya’y lalakad nang
papauwi sa Berbanya,
saka na naalaalang
may naiwan ang prinsesa.
662 Sa pagmadaling paglisan
sa balong pinanggalingan,
yaong lobong kaaliwan
ang tangi niyang nataglay.
663 Nalimutan sa lamesa
diyamanteng singsing niya,
iyo’y lubhang mahalaga’t
pamana ng kanyang ina.
664 “Kung gayon”, ani Don Juan,
“kayo rito ay maghintay,
balo’y aking babalika’t
kukunin ko ang naiwan.”
665 “Giliw ko,” anang pronsesa,
“ang singsing ko’y bayaan na,
ang pangparo’n mong mag-isa’y
lubha kong inaalala.”
666 “Huwag Leonorang giliw,
ang singsing mo’y dapat kunin;
dito ako ay hintayin
ako’y agad babalik din.
667 Si Don Jua’y nagtali na
ng lubid sa baywang niya,
napahugos sa dalawang
kapatid niyang kasama.
668 Ngunit laking kataksilan
ng kapatid na panganay,
lubid niyang tangan-tangan
ay pinatid kapagkuwan.
671 Nang makita ni Leonorang
tinaksil ang kanyang sinta,
halos malago’t ang hinga’t
sa balon ay tatalon na.
672 Ngunit agad nahawakan
ni Don Pedrong nakaabang,
si Leonora’y hinimatay
sa laki ng kalumbayan.
673 Noong nagkamalay-tao’y
hawak pa rin ni Don Pedro,
sa baywang at bisig nito’y
pagkahigpit ang sapupo.
674 Nagpumiglas ang prinsesa
sa kamay ng palamara,
ngunit lalong hinigpit pa
ang yapos ng bisig niya.
675 Mga mata’y pinupungay
si Leonora’y dinaingan;
“Prinsesa kong minamahal,
aanhin mo si Don Juan?
676 “Ako nama’y nariritong
umiibig din sa iyo,
maging siya’t maging ako
iisa sa pagkatao.
677 “Kapwa kami maro’ng dangal
prinsipe ng aming bayan,
pagkat ako ang panganay
sa akin ang kaharian.
678 “Kaya ikaw’y gagawin ko
na reyna sa aming reyno,
lahat doo’y utusan mong
sunod-sunuran sa iyo.
659 Panibugho at ang imbot
sa puso ay sumusunog,
dibdib ay ibig pumutok
sa sama ng kanyang loob.
660 Ang supling na kasamaan
nakakita rin ng daan,
pagkat nagulumihanan
kay Leonora si Don Juan.
ANG KAHILINGAN NI DONYA LEONORA SA HARI NG BERBANYA
681 Si Leonora’y walang kibo,
dugo niya’y kumukulo
lason sa dibdib at puso
kay Don Pedrong panunuyo.
682 Ang nasok sa alaala
nang ayaw bitiwan siya,
yaong lobong engkantada
sa balon ay pawalan na.
683 Lobo ay pinagbilinang
“ang prinsipe kung nasaktan,
gamutin mong madalian
siya’y aking hinhintay.
684 “Sabihin mong di ko ibig
dito ang aming pag-alis,
kami lamang ay pinilit
ng taksil niyang kapatid.”
685 Palibhasa si Don Jua’y
mutyang-mutya sa magulang
ang mangyaring kataksila’y
nabatid sa panagimpan.
686 Napanaginip ng hari
sa pag-idlip ng tanghali
na sa isang yungib wari
bunso niya’y itinali.
669 Nang patirin yaong lubid
na sasampung dipang lawit,
kaya’t anong masasapit
ng tinaksil na kapatid?
670 Di nga’t ito ay lumagapak
sa lupa’t batong matigas,
sakali mang di mautas
mga buto’y linsad-linsad.
SAKNONG 681-729
697 Sa lakara’y siyang una’t
natatakpan ang kasama,
inasahang naroon na
bunsong nawalay sa ama.
698 Sa laki ng kagalakan,
madlang lungkot ay naparam;
malayo pa’y inasam
na yakapin si Don Juan.
699 Ngunit anong dusa’t sakit
nang sa mata’y mapalapit,
wala rin ang ninanais,
nabuhay ang panaginip.
700 Kaya’t di rin nasiyahan
sa dalawang inutusan,
bagama’t may kaalakbay
na dalawang kagandahan.
701 Malungkot na sumalubong
at may luha nang magtanong:
“Ano’t kayo ay naglaon.
sa bundok at mga burol?”
702 Sagot ng dalawang anak:
“ama naming nililiyag,
sinagasa naming hirap
di madaling maiulat.
679 “Kay Don Juan ano kaya
ang ginhawang mapapala.
ang mamatay sa pagluha
at mabuhay na kawawa.
680 “Kaya nga, Prinsesang mahal,
pagsinta ko ay ayunan;
pangako ko ngayon pa man
reyna ka ng kaharian.”
713 “Kung ako po’y tatanungin
si Leonora na ang akin;
si Don Diego’y ikasal din
kay Donya Juanang butihin.
714 Nang marinig ni Leonora
kayarian ng mag-ama,
lumuluhang lumuhod na
at sa hari may pinita.
715 “Ako po’y di sumusuway
sa atas mo, Haring mahal,
ngunit hiling ko po lamang
iliban muna ang kasal.
716 “Sa aki’y ipahintulot
ng mahal mong pagkukupkop,
na bayaan kong matapos
ang panata ko sa panginoon.
717 “Mulang ako’y maulila
sa akin pong ama’t ina,
pitong taon kong panatang
mamumuhay nang mag-isa.
718 “Hinihiling ko rin naman
sa inyo pong kamahalan,
isang silid ako’y bigyan
na sadya kong tutulugan.
687 Nang gapos na ang katawan
ng lubid na pagkatibay,
sinipa na’t tinadyakan
sa mukha pa ay tinampal.
688 Walang sala’t di salari’y
ayaw namang patawarin,
sa hukuman nang litisin,
lagdang hatol ay patayin.
689 Saka biglang itinulak
sa banging kagulat-gulat,
sa ilalim nang lumagpak
ang hininga ay nautas.
690 At siya nang pagkapukaw
nitong hari sa hihigan
ang puso at gunam-gunam
sapupo ng kalumbayan.
691 Gayunpaman ang panaginip
Inaliw-aliw ang dibdib,
Sinisikap na maalis
Ang sindak sa kanyang isip.
692 Nanunton ang kalooban
sa matandang kasabihang:
madalas na magbulaan
ang sa taong panagimpan.
693 “Ano baga’t gagayunin
ang bunso kong ginigiliw,
ito nama’y di salarin
na marapat pagbayarin?
694 “Ang bunso kong si Don Juan
may loob na malumanay,
matapat sa kaibiga’t
uliran sa kabaitan.
695 “Kaya’t kung may maglililo
sadyang taksil na lang ito,
huwag nawang magtotoo
malupit na pangarap ko.”
719 “Matapos ko ang panata
703 “Walang burol; nayo’t bundok Haring bunyi sa Berbanya,
na di namin nahalughog; sa anak mong siyang kuya,
siniyasat bawat tumok, handa akong tumalima.
mga sapa, batis, ilog.
720 “ Kaya, Haring mapagmahal
704 “Di rin namin nasumpungan di man dapat sa kalakhan,
ang bunso mong minamahal kung ito po’y kasalanan,
at sa aming kapaguran patawad mo’y aking hintay.”
ito po ang natagpuan.
721 Palibhasa’y mahalaga
705 “Magkapatid na Prinsesang itong hiling ng prinsesa
sa balon po nagtitira, may ibig mang itanong pa
nilusong naming dalawa; hari’y di na makahuma.
balong ito’y engkantada.
722 Napagliming sa sariling
706 “Doo’y aming nakalaban kasalanang pagkalaki
dalawang ganid sa parang na ang nasang sakdal buti
ang higanteng mamamatay ay tugunin ng pagtanggi.
at Serp’yenteng tampalasan.
723 Ilang saglit nagsaan
707 “Sa amin pong mga kalis hari’y naggugunam-gunam,
tapang nila ay nagahis; tumingala at pagkuwa’y
sa kay kuya namang bagsik mga anak ang minasdan.
buhay nila’y nangapatid.
724 Kasabay ang pagkakawika:
708 “Nang mapatay namin sila “mga bunsong minumutya,
iniuwi ang Prinsesa huwag tayong sumaliwa
nang aming mapangasawa’t sa mabuting paniwala.
mapabilang sa Berbanya.”
725 “Pairugan si Leonorang
magpatuloy sa panata;
709 Haring mayro’ng kalungkutan
Pedro’y pasasaan bagang
sa balitang napakinggan
di matupad iyang pita.
siya nga ay nasiyahan
sa anak na katapangan.
726 “Tibayan ang kalooba’t
dagdagan ang kabaitan,
710 Binendisyunang puspos
taong nagpapakabanal
mga anak niyang irog,
huwag pagmamalaswaan.
at ang sabi: “O, sa Panginoon,
pasalamat kayong lubos.
727 “Ikaw naman, Donya Juana,
711 At sa balak ng dalawa
sa anak kong pangalawa,
ukol sa pag-aasawa,
kasal ninyo ay handa na
si Don Pedro’y nagpauna’t
pati ang gagawing pista.”
ganito ang sabi niya:
696 Sa ganitong pagbubulay
ang hari ay napadungaw,
sa malayo’y natanawan
ang anak niyang panganay.
ANG HABILIN SA MAHIWAGANG LOBO
730 Nang abutan niyong lobo
katawan ay lunong-luno
lasog pati mga buto’t
dugo’y nunukol sa ulo.
731 Pinagyaman ang prinsipe,
sa higa ay piangbuti,
kumuha ng tatlong bote,
at lumipad na maliksi.
732 Tatlong bote ay nadala
dalawa ang nasa paa,
kagat ng bibig ang isa’t
Ilog Jordan ang tinumpa.
733 Salamat at nalilibang
ang sa ilog ay may bantay,
tatlong bote ay nalagyan
ng tubig na kagamutan.
734 Bawal sumalok ng tubig
kaya’t ang lobo’y nang-umit
gayunpaman di nalingid
sa bantay na anong sungit.
735 Lobo’y agad nang hinabol
ngunit pa’nong masusukol
pagkasalok ay tumalon
sa bangin ng isang burol.
712 “Amang makapangyarihan,
puno nitong kaharian,
ang iyo pong kalooban
siya naming igagalang.
SAKNONG 730 - 746
736 Mula rito ay palingid
kay Don Juan ay bumalik
at ang kanyang dalang tubig
sa prinsipe’y ipinahid.
737 Buong suyong pinahiran
bawat pasa ng katawan,
gayundin ang mga pilay
na malubha at hindi man.
738 Prinsipe’y agad lumakas
nabahaw ang mga sugat,
nakatindig at ang gilas
ngayon ay lalong tumingkad.
739 Sa laki ng katuwaan,
ang lobo ay nilapitan,
niyakap at pinagyamang
parang batang minamahal.
740 Lobo’y para namang bata,
kumandong ng buong tuwa,
humilig pa ng bahagya
sa bisig nang may kalinga.
741 Pinagmalas ng mainam
yaong mukha ni Don Juan,
sa anyo’y pinaalam
ang malaking pagmamahal.
728 Siyam na araw na singkad
buong reyno ay nagalak,
maginoo’t mga hamak
sa kasala’y nagkayakap.
729 Nagtatalik ang Berbanya
sa ginawa niyang pista,
samantalang sa Armenya
si Don Jua’y nagdurusa.
742 Matapos ang pagmamalas
tumindig na mabanayad,
si Don Juan ay hinarap
na ang mata’y walang kurap.
743 Nagunita si Don Juan
ang singsing ng kanyang hirang;
“Aba’t ako ay nalibang
sa pagkuha ng naiwan.”
744 Kaya’t palasyo’y inakyat
at nanaog naman agad,
lobo’y naroon at panatag
sa paghihintay sa labas.
745 Sa tulong din ng lobo
na may mabisang engkanto,
walang hirap na gaanong
sa balon ay nakayao.
746 Nang sumapit sa ibabaw
lobo’y agad nagpaalam,
iniwan na si Don Jua’t
lumiblib sa kabundukan.
 ANG PAYO NG IBONG ADARNA KAY DON JUAN
747 Ang prinsipe nang mag-isa,
sinaklot ng pag-alala
kaya’t agad lumuhod na
Panginoon ay sinamba.
748 “O, Panginoon Haring mataas
Panginnon naming lahat,
sa alipin mo’y mahabag
na ituro yaong landas.
749 “Yaong landas na matuwid
at ligtas po sa panganib,
O, ama kong iniibig
kasihan ka rin ng langit.
750 Niyari sa kaloobang
muwi na sa kanyang bayan,
puso niya’y nalulumbay
sa malaong pagkawalay.
751 Nag-inot na nang paglakad
kabundukan ay tinahak,
ang bagtasa’y hinahanap
nang makarating kaagad.
752 Ngunit siya ay dinalaw
ng malaking kapaguran,
humanap ng sisilungang
ligtas sa init ng araw.
753 Sa isang punongkahoy
na malaki’t mayamungmong
humilig nang mahinahon
hanggang magdarapit-hapon.
754 Pagkat labis yaong pagal
di naglaon at nahimlay,
pati na ang kagutuman
ay hindi na naramdaman.
755 Nakatulog nang mahimbing
patay wari’y ang kahambing;
bakit ang simoy ng hangin
sa may-dusa’y isang aliw?
SAKNONG 747 – 776
757 Pagdapo sa punongkahoy,
namayagpag na ang ibon,
balahibong unang suson
hinunos na di nalaon.
758 Nang malabas yaong bago
na makislap na karbungko,
kay Don Juan ay tumungo,
minulan ang awit dito.
759 “O, prinsipe ng Berbanya
katoto kong sinisinta,
sa tulog mo’y gumising ka
ako ay may ibabadya.”
760 Sa tinig na mataginting,
si Don Juan ay nagising,
tuwa, lugod, at paggiliw
sa Adarna nang mapansin.
761 Pinakinggan ang pagkantang
lalong kaaliwan niya,
sa sarili’y nasabi pa
“Tila ito’y langit ko na!”
762 “Anong haba na ngang araw
ang sa at’y namagitan
mulang tayo’y maghiwalay
sa Berbanyang inyong bayan.
763 “Kung ako man ay umalis
di sa iyo’y hinanakit,
manapa nga’y sa pag-ibig
maligtas ka sa pasakit.
764 “Salamat at hawla lamang
ang naisip nilang buksan,
ang talagang pinapakay
ikaw at ako’y mapatay.
765 “Ngunit anhin pa ba nating
ang nagdaa’y sariwain,
ang marapat ngayong gawin
ligaya mo ay hanapin.
767 “Malayo nga lamang dito
ang kinalalagyang reyno,
gayunpaman, prinsipe ko,
pagpagurang lakbayin mo.
768 “Bayang kanyang tinitirhan
sa ganda ay hahangaan,
isang sadyang kaharian
sa dako ng silangan.
769 “Sila’y tatlong magkakapatid
nag-aagawan sa rikit,
tatlong mutya ng pag-ibig
sa mundo’y walang kaparis.
770 “Sila’y anak ni Salermo,
hari sa nasabing trono,
kapwa hari’t maginoo’y
gumagalang na totoo.
771 “Sa tatlo’y iyong piliin
si Maria Blancang butihin,
ganda niya’y tantuin
daig ang talang maningning.
772 “Dalawang kapatid niya’y
si Isabel at Juana,
una’y tala sa umaga,
bituin ang pangalawa.
773 “Kaya’t tayo na, Don Juan
sa reyno ng mga Cristal,
iyong ipagkakarangal
sa ama mong minamahal.
774 Awit ng Ibong Adarna
tinapos sa pagbabadyang;
“Don Juan, huwag mangamba
sa hirap at mga dusa.
775 “Manalig kang walang hirap
na di-nagtatamong-palad,
pagmasdan mo;t yaong ulap
hinahawi ng liwanag.”
776 Sa payo nitong Adarna
756 Sa kanyang pagkagulaylay
ang Adarna ay dumatal,
ang prinsipe’y natanawa’t
agad nakilala naman.
ANG PANAGHOY NI DONYA LEONORA
777 Samantalang si Don Jua’y
patungo sa Reynong Cristal,
si Leonorang matimtiman
araw-gabi’y nalulumbay.
778 Araw-gabi’y tumatangis
sa kinalalagyang silid,
walang laging nasasambit
kundi si Don Juang ibig.
779 “O, kasi ng aking buhay
lunas nitong dusa’t lumbay
ano’t di ka dumaratal
ikaw kaya’y napasaan?
780 “Hindi ka na nabalisa
gayong ako’y nasa dusa,
walang gabi at umagang
di ikaw ang aking pita?
781 “Ano’t iyong natitiis
ako sa ganitong sakit
di ba’t ikaw aking ibig
ang ilaw ko kung may hapis?
766 “Limutin sa alaala
ang giliw mong si Leonora,
dito ay may lalalo pa
sa karangalan at ganda.
SAKNONG 777 - 792
782 “Di ba tunay aking giliw,
pangako mong walang maliw
ako’y iyong mamahalin,
ano ngayo’t di mo tupdin?
783 “Pitong taong pag-iisa
hiningi sa iyong ama,
upang kung dumating ka
mabihis mo yaring dusa.
784 “Pagkat di ko matatanggap
makasal sa hindi liyag,
buhay ko man ay mautas
pagsinta ko’y iyong hawak.
785 “Kung marito ka Don Juan,
makikita yaring lagay,
ang dibdib mo kahit bakal
madudurog din sa lumabay.
786 “Bakit nga ba hindi, irog,
lalo pa kung matatalos,
ang hinagpis at himutok
kayakap ko sa pagtulog.
ang prinsipe’y lumakad na
nalimutan si Leonora
puso’y kay Maria Blanca.
787 “Ayaw kong bigyang-laya
munting ako’y mapayapa,
panabay nang naro’ng iwa
sa dibdbi ko, puso’t diwa.
788 “Iwang pagkaantak-antak
may mabagsik na kamandag
kamandag na umuutas
sa buhay kong kulang-palad.
789 “Kaya lamang di mapatay
yaring mahina kong buhay
ay pananggol kong matibay
ang pagsinta mong dalisay.
790 “Pag-asa ko, aking giliw,
buhay ka at darating din,
darating ka’t hahanguin
si Leonora sa hilahil.
791 “Pagkat kung di ka binuhay
ng lobo kong pinawalan,
kaluluwa mo man lamang
sana sa aki’y dumalaw.
792 Panaghoy ni Leonora
pa’nong maririnig baga,
si Don Jua’y malayo na,
di na din siya naalala.