PROYEKTO SA FILIPINO GRADE 8

UNANG MARKAHAN
2015-2016

KELVIN MARK BANOGBANOG

PANGALAN NG ESTUDYANTE

MARIA LUCIA B. ESPRA

GURO
 TALAAN NG NILALAMAN
1. PANITIKAN SA PANAHON NG KATUTUBO
2. SALAWIKAIN
3. KAWIKAIN/KAWIKAAN
4. KASABIHAN
5. EPIKO
6. ALAMAT
7. TANAGA AT DALIT
8. KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG PANITIKAN
NG ESPANYOL
9. BAYANITIKAN
10. PANG-ABAY
11. ANG PASYON
12. PANG-URI/URI NG PAHAMBING
13. KARAGATAN AT DUPLO
14. PANGUNAHING KAISIPAN AT PANTULONG NA
KAISIPAN
 PANITIKAN SA PANAHON NG KATUTUBO

Tumatalakay sa panitikang umusbong sa panahon ng katutubo tulad ng mga karunungang bayan, epiko at
alamat. Kaakibat nito ay ang pagtalakay sa dalawang uri ng paghahambing, pang-abay na pamanahon,
panlunan at pamamaraan. Ang mga mag-aaral ay ibabahagi ang kanilang pagpapakahulugan, opinyon, at
hinuha sa talakayan. Inaasahan na pagkatapos ng talakayan, ang mga mag-aaral ay makagagawa ng
pangkatang blog stoyboard. Ang pangkatang blog storyboard ay naglalaman ng mga akdang panitikan na
natalakay (Ang Alamat ng Kasoy, Mina ng Ginto, Naging Sultan si Pilandok, Si Tuwaang at ang Dalaga ng 
Buhong na Langit). Isaalang-alang sa pagbubuod at paggawa ng dayalogo ang paggamit ng pang-abay na
pamanahon, panlunan at pamaraan at kung maaari ay gamitin din ang mga karunungang-bayan na
natalakay sa mga senaryo. Kalakip sa storyboard ang repleksyon at aral na napulot ng mag-aaral. Ang mga
mag-aaral ay nagagamit ang mga dating kaalaman, bagong kaalaman, malinang ang ika-21 na siglong
kakayahan, pagkamalikhain at kakayahang panggramatika na makatutulong sa pagtatamo ng pasalita at
pasulat na pakikipagkomunikasyon at pagsasagawa ng pangkatang blog stoyboard.

HINDI HARI, HINDI PARI ANG DAMIT AY SARI-SARI.

SAGOT: SAMPAYAN0

NAGBIBIGAY NA’Y SINAKAL PA.

SAGOT: BOTE

AKKO AY MAY KAIBIGAN KASA-KASAMA, SAAN MAN, MAPATUBIG DI NANALUNOD, MAPAAPOY DI

NASUSUNOG

SAGOT: ANINO
 SALAWIKAIN

Ang salawikain ay mga kasabihan o kawikaan na nagbibigay o nagpapanuto ng magagandang aral o gabay
sa pamumuhay, sa asal, sa pakikipagkapwa.Ang layunin ng salawikain ay ang pagsasabi ng katotohanang
hindi mapasusubalian na naging bahagi na ng ating tradisyong Pilipino na ang karamihan ay mula sa
ibang bansa at ang iba nama'y mula pa sa ating mga ninuno na nagpalipat-lipat sa mga labi ng mga
salinlahi. ay mga tradisyonal na kasabihang ginagamit ng mga Pilipino batay sa katutubong kalinangan,
karunungan, at pilosopiya mula sa buhay sa Pilipinas. Katumbas din ng
salitang salawikain ang sawikain (bagaman maaari ring tumukoy ang sawikain sa mga moto o idyoma), at
ng Ilokanong sarsarita. Nilalarawan ang salawikain nagmumula sa Pilipinas bilang makapangyarihan at
makatang pagpapadama at payak na anyo ng mga pahiwatig. Kapag ginamit sa pang-araw-araw na pag-
uusap, gumaganap ang mga salawikain bilang mga pagbibigay - diin sa isang punto o isang kaisipan ng
[5]
paliwanag o dahilan: ang Pilisopiyang Pilipino.  Isang tanyag na katutubong salawikaing Pilipino ang mga
katagang: Ang taong hindi marunong umalala o lumingon sa kaniyang pinanggalingan ay hindi
makakarating sa kaniyang paroroonan. Isa itong salawikaing Tagalog na naglalahad at humihikayat sa
isang tao upang bigyan ng pagpapahalaga ang muling pagtanaw sa kaniyang pinagmulan at pinag-ugatan.
Ipinababatid din ng kasabihang ito ang isang pagpapahalagang Pilipinong tinatawag na utang na loob, ang
pagbibigay ng angkop na pahalaga at pagtingin sa mga taong nakatulong sa isang tao para magtagumpay
sa buhay o adhikain

Nasa Diyos ang awa,

nasa tao ang gawa.
 Kapag ang tao'y matipid,
maraming maililigpit.

KAWIKAIN/KAWIKAAN

Isang kawikaan (mula sa Latin: proverbium ) ay isang simple at kongkreto kasabihan, sikat na kilala at
paulit-ulit , na nagpapahayag ng isang katotohanan base sa kumon o ang praktikal na karanasan ng
sangkatauhan. Ang mga ito ay madalas na metaporiko. Isang kasabihan na naglalarawan ng isang
pangunahing patakaran ng pag-uugali ay maaari ring maging kilala bilang isang salawikain.

Kawikaan ay madalas na hiniram mula sa katulad na mga wika at kultura , at kung minsan ay bumaba
hanggang sa kasalukuyan sa pamamagitan ng higit sa isang wika. Parehong Bibliya ( kabilang ang, ngunit
hindi limitado sa Aklat ng mga Kawikaan ) at medyebal Latin ( aided sa pamamagitan ng gawa ng
Erasmus ) nilalaro ng isang malaki papel sa pamamahagi ng mga kawikaan sa buong Europa. Mieder ay
concluded na kultura na ituring ang Bibliya bilang kanilang "major espirituwal na aklat na naglalaman sa
pagitan ng tatlong hundred at limang daang mga kawikaan na tangkay mula sa Bibliya. " [1] Gayunpaman,
ang mga halimbawa ng kanyang sariling natatanging mga kawikaan halos bawat kultura.

Kung nagbibigay ma't mahirap sa loob, ang pinakakain ay di mabubusog.

Ang matapat na kaibigan, tunay na maaasahan 

Ang batang masama ay dapat baguhin ang kanyang ugali at dapat nyang pulutin ang mabuti at ang
masama ay iwaksi.
 KASABIHAN

Ang mga salawikain, kawikaan, kasabihan, wikain, o sawikain ay mga maiiksing pangungusap na lubhang

makahulugan at naglalayong magbigay patnubay sa ating pang-araw-araw na pamumuhay. Naglalaman ito
ng mga karunungan.

ay mga tradisyonal na kasabihang ginagamit ng mga Pilipino batay sa katutubong kalinangan,

karunungan, at pilosopiya mula sa buhay sa Pilipinas. Katumbas din ng
salitang salawikain ang sawikain (bagaman maaari ring tumukoy ang sawikain sa mga moto o idyoma), at
ng Ilokanong sarsarita. Nilalarawan ang salawikain nagmumula sa Pilipinas bilang makapangyarihan at
makatang pagpapadama at payak na anyo ng mga pahiwatig.

Ang taong nagigipit, sa patalim man ay kumakapit.

Kung ano ang itinanim,  siya rin ang aanihin

Kung ano ang puno, siya rin ang bunga.

 EPIKO

Ang epiko ay uri ng panitikan na tumatalakay sa mga kabayanihan at pakikipagtunggali ng isang tao o mga
tao laban sa mga kaaway na halos hindi mapaniwalaan dahil may mga tagpuang makababalaghan at di-
kapani-paniwala. Kuwento ito ng kabayanihan na punung-puno ng mga kagila-gilalas na mga pangyayari.
Bawat pangkatin ng mga Pilipino ay may maipagmamalaking epiko.Sa mahigpit na kahulugang
[1]
pampanitikan, ang epiko (may titik o sa huli, isang pandiwa)  ay isang paglalahad
na makabayani o bumabayani.

Ang  epiko  ay tulang pasalaysay na nagsasaad ng kabayanihan ng pangunahing tauhan na nagtataglay ng

katangiang nakahihigit sa karaniwang tao na kadalasan siya'y buhat sa lipi ng mga diyos o diyosa. 

Ang paksa ng mga epiko ay mga kabayanihan ng pangunahing tauhan sa kanyang paglalakbay at
pakikidigma. 

Ang salitang epiko ay galing sa Griyego na  epos na nangangahulugang 'awit' ngunit ngayon ito'y
tumutukoy sa pasalaysay na kabayanihan. 

Kumintang - epiko ng Tagalog

Biag ni Lam-ang - epiko ng Ilokano
Darangan, Bidasari, Indarapatra at Sulayman- epiko ng Mindanao
 ALAMAT

Ang alamat ay isang uri ng panitikan na nagkukuwento tungkol sa mga pinagmulan ng mga bagay-bagay
sa daigdig. Karaniwang nagsasalaysay ang mga ito ng mga pangyayari hinggil sa tunay na mga tao at pook,
at mayroong pinagbatayan sa kasaysayan.Kaugnay ang alamat ng mga mito at kuwentong-bayan. Ang
salitang alamat ay panumbas sa salitang "legend" ng ingles. Hinggil sa mga kuwento ng mga bayani,
kalimitang may ginaganapang importanteng tungkulin at bahagi ang mga diyos, at iba pang mga
itinuturing na banal na mga nilalang. Maaaring ipinananggalang nila o kaya sinasaktan ang bayani ng
alamat. Katulad na lamang ng sa paglalakbay ni Odysseus sa Ang Odyssey, tinulungan siya
ng diyosang si Athena at sinasaktan ng diyos na si Poseidon. Kung minsan, ang bayani ang siya
mismong inkarnasyon, o nasa kaanyuhang tao, ng isang diyos. Maaari ring anak o ampon ng isang diyos
ang isang bayaning pang-alamat, na kalimitang may namanang mga katangian mula sa isang magulang,
karaniwang mula sa ama.Alamat ang tawag sa pasalitang literatura na ipinamana pa sa atin ng ating
mganinuno. Mga simpleng istorya ito na nagsasalaysay kung saan nanggaling angmaraming bagay-bagay
sa ating kapaligiran.

ALAMAT NG ALAGAW • ALAMAT NG AMPALAYA • ALAMAT NG APOY • ALAMAT NG ARAW,

BUWAN AT MGA BITUIN • ALAMAT NG ASO
 TANAGA AT DALIT

Ang tanaga ay isang maikling katutubong Pilipinong tula na naglalaman ng pang-aral agimas at payak

na pilosopiyang ginagamit ng matatanda sa pagpapagunita sa mga kabataan. May estrukturang itong apat
na taludtod at pitong pantig kada taludtod. Katumbas nito ang haiku ng mga Hapones.

Dalit ibig sabihin ay "inaapi" sa Marathi, ay ang pulitikal na pangalan ng castes na mga dating itinuturing
na "hindi mahipo" ayon sa Hindu varna sistema self-napili. Kahit na ang pangalan Dalit ay sa pagkakaroon
dahil sa ang siyam na siglo, ito ay Dr.BR Ambedkar na popularized ang term. Dalits ay ibinukod mula sa
apat na-tiklop Varna system at sila ay nabuo ang mga hindi nabanggit na fifth varna, at sa gayon ay
tinatawag din Panchama. Habang Scheduled castes (SC) ay ang legal na pangalan para sa mga taong ay
dating itinuturing na "hindi mahipo" , sumasaklaw din ang term Dalit Scheduled Tribes (ST) at iba pang
mga kasaysayan sa mga maralitang komunidad na ayon sa kaugalian na ibinukod mula sa lipunan.
Dalit ay isang mixed populasyon, na binubuo ng mga grupo sa buong South Asia. Sila ay nagsasalita ng iba't
ibang mga wika at pagsasanay sa iba't-ibang mga relihiyon. Gamit ang mga naka-iskedyul na castes sa 16.6
porsiyento at Scheduled Tribes sa 8.6 porsiyento, ang Dalits at Adivasis magkasamang gumawa ng up ng 25
porsiyento ng populasyon ng Indya ayon sa 2011 census.
Upang maiwasan ang panggigipit, pananakit, diskriminasyon at iba pang mga kriminal na kilos sa mga
naka-iskedyul castes at Scheduled Tribes, ang Indian na pamahalaan na pinagtibay sa Prevention ng
kabangisan (POA) kumilos sa Marso 31, 1995.
Para kay LA
Para ‘wag maging bobo,
Mag-iodized salt tayo,
Magdildil ng ‘sang kilo,
Pantog mo’y maloloko.
 KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG PANITIKAN
NG ESPANYOL

Ang panitikang Kastila ay ang panitikan sa Espanya o panitikan na nakasulat sa wikang Kastila (tinatawag

ding Kastilyano, Kastelyano, o Espanyol). Ang pinakamaagang nalalamang mga tekstong Kastila ay
nagmula pa sa ika-12 daantaon, na binubuo ng mga panulaan ng mga minstrel at mga kuwentong
[1]
makabayani na inaawit ng mga tagaganap na naglalakbay.  Para sa panitikan na nasa wikang Kastila
sa Kaamerikahan, basahin ang panitikang Latino-Amerikano.

Sa kabila ng makamundong layuning pagsupil ng mga Kastilang mananakop sa mga Pilipino, hindi
maikakaila ang malaking impluwensya ng nasabing Kanluraning bayan sa paghubog at pagtala ng ating
panitikan. Ang relihiyon at iba pang institusyong kumakatawan sa kabihasnang Europeo ang nagpayaman
sa wika ng mga taga-patag, nagpakilala sa mga dulaan gaya ng komedya, senakulo, sarswela at drama.
Bagama't huli na nang dinala ng Espanya dito sa bansa ang ideya ng libertad at kalayaan, naging
matagumpay pa rin ito sa paghihimok sa ilang Pilipinong intelektwal at manunulat upang intindihin ang
tunay na kahulugan nito.

moro-moro

cenakulo

saruwela
 BAYANITIKAN

ay nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan, mga damdamin, mga karanasan, hangarin at diwa ng mga
tao. At ito rin ang pinakapayak na paglalarawan lalo na sa pagsulat ng tuwiran o tuluyan at patula. Ang
salitang panitikan ay nanggaling sa salitang "pang-titik-an" na kung saan ang unlaping "pang" ay ginamit
at hulaping "an". At sa salitang "titik" naman ay nangunguhulugang literatura (literature), na ang literatura
ay galing sa Latin na litterana nangunguhulugang titik. Nagsasalaysay din ito sa pamahalaan, lipunan at
mga pananampatalaya at mga karanasang may kaugnay ng iba’t ibang uri ng damdamin tulad ng pag-ibig,
kaligayahan, kalungkutan, pag-asa, pagkapoot, paghihiganti, pagkasuklam, sindak at pangamba.

Halimbawa ng bayanitikan

Maikling kwento

Pabula

Tula
 PANG-ABAY

ay mga salitang nagbibigay turing sa pandiwa, pang-uri o kapwa pang-abay.

Pamanahon
Ang pang-abay na pamanahon ay nagsasaad kung kailan naganap o magaganap ang kilos na taglay ng
pandiwa. Mayroon itong tatlong uri: may pananda, walang pananda, at nagsasaad ng dalas. Halimbawa ng
may pananda ang nang, sa, noon, kung, kapag, tuwing, buhat, mula, umpisa, at hanggang. Halimbawa ng
pangungusap na may pang-abay na pamanahon na mayroong pananda ang "Kailangan mo bang
pumasok nang araw-araw?". Ang walang pananda ay mayroong mga salitang katulad
ng kahapon, kanina, kanina, ngayon, mamaya, bukas,sandali, at iba pa. Halimbawa ng pangungusap na
may pang-abay na pamanahon na walang pananda ang "Manonood kami bukas ng pambansang
pagtatanghal ng dulang Pilipino." Ang pang-abay na pamanahon na nagsasaad ng dalas ay mayroong mga
salitang katulad ng araw-araw, tuwing umaga, taun-taon, at iba pa. Isang halimbawa ng paggamit na ganito
[2]
ang "Tuwingbuwan ng Mayo ay nagdaraos kami sa aming pook ng santakrusan."
Panlunan

Ang pang-abay na panlunan ay isang uri ng pang-abay na nagsasaad ng lugar kung saan naganap ang
pangyayari.

Mabilis na tumakbo ang aso papunta sa kanyang amo. (Pamaraan)

Binilihan ako ng Nanay ng isang mamahaling kwintas. (Panggaano)
Naglalaro ang mga bata araw-araw sa tabi ng dagat.(Pamanahon at Panlunan)
 ANG PASYON

Ang pasyon (Kastila: pasión o "paghihirap") ay isang naratibong tula ng Pilipinas, na nagsasaad ng buhay

ni Hesukristo, mula kapanganakan, pagkapako niya sa krus, hanggang sa muling pagkabuhay. Ito ay may
saknong ng limang linya sa bawat linya ng pagkakaroon ng walong pantig. Ang anyong na ito ng salaysay
ng pasyon ay popular sa Pilipinas, lalo na sa panahon ngMahal na Araw o Semana Santa.

Ang unang Pilipinong sumulat at kumanta ng pasyon sa Tagalog ay si Padre Gaspar Aquilino de Belen,
isang katutubo ng Rosario, Batangas na pinamagatang Ang Mahal na Pasión ni Jesu Christong Panginoon
Natin na Tola. Ang kanyang salin ay makikita sa "Manga Panalangin Nagtatagubilin sa Calolowa Nang
Taong Naghihingalo". Dahil sa binigyan ng permiso mula sa simbahan ni Padre Antonio del Pueblo si de
Belen, napahintulutan na ilimbag niya ang Pasyon sa Maynila noong 1704. Bilang kauna-unahang akda ng
ganitong uri ng panitikan, ito ay nakatanggap ng karangalan. Naging mabenta pa ang akdang ito sa
maraming taon kaya nailimbag itong muli sa ikalimang pagkakataon noong 1750.

Dahil sa kamangha-manghang pagtanggap sa Pasyon ni Padre de Belen, ito ay naging dahilan upang
sumunod ang ibang manunulat sa kanyang mga yapak.

  Matay  na niyang isipinang kabuntisan ng Birhenanopa’t babaling-baling  walang matutuhang gawin,ang loob niya’t
panimdim.
PANG-URI/URI NG PAHAMBING

Ang pang-uri ay isang bahagi ng pananalita na binabago ang isang pangngalan, karaniwang sinasalarawan

nito o ginagawang mas partikular ito. Gayon man, hindi kinikilalang uri ng salita sa pangkalahatan ang
pang-uri; sa ibang salita, may mga ilang wika ang hindi gumagamit ng mga pang-uri. Ang pang-uri ay
nagbibigay ng turing sa isang pangngalan o panghalip. Ang mga pinakakinikilalang mga pang-uri ay iyong
mga salita katulad ng malaki, matanda at nakakapagod na sinasalarawan ang mga tao, mga lugar, o mga
bagay.

May dalawang uri ng kaantasan ang paghahambing:1. Paghahambing na magkatulad- ginagamit ito kung
ang dalawang pinaghahambing aymay patas na katangian. Ginagamitan ito ng mga panlaping
k a s i n g , s i ng ,   m ag s i ng , m a g k a s i n g o
kaya ay ng mga salitang
gaya, tulad, paris, kapwa at pareho.
2. Paghahambing -na di-magkatulad - ginagamit ito kung ang pinaghahambing ay maymagkaibang
katangian. May dalawa itong uri:a.
Pasahol- kung ang hinahambing ay mas maliit, gumagamit ito ng mga salitang tulangng
l a l o ,   d i - g a a n o , d i - to t o o ,   d i - l u b h a o d i- g a s i no

Palamang
- kung ang hinahambing ay mas malaki o nakahihigit sa pinaghahambingan,gumagamit ito ng mga
salitang
higit, labis at di-hamak

Kabigha-bighani ang pook na ito.

Ganggamunggong pawis ang namuo sa king noo.

 Magkakasingganda ang mga bulaklak sa hardin.

DUPLO

ang tulang ito ay ginagamit sa laro. Kadalasan itong ginaganap sa namatayan o may lamay at may
matandang tutula ukol sa paksa ng laro. Mayroon tabong papaikutin, at kung saan matatapat ang hawakan
ng tabo ay syang sasagot sa tanong ng isang dalaga na may matalinhagang bugtong at matalinhagang
sasagot ang binata. Ito ay nagmula sa isang alamat ng isang prinsesa na nahulugan ng singsing habang
siya'y naglalakbay sa karagatan . Kung sino man ang makakita ng singsing ay siyang mapapakasalan ng
prinsesa.

1. Isa rin itong larong may paligsahan sa pagtula kaya maaari ringmauring tulang patnigan.
2. Ang mga lalaking kasali ay tinatawag na duplero at ang mga babae ayduplera.
3. Sila ay tinatawag na bilyako at bilyaka kapag naglalaro na.

KARAGATAN

ito ang pumalit sa karagatan. Labanan ito ng pagalingan sa pagbigkas at pagbibigay katwiran nang patula.
Ang mga pagbigkas ay galing sa mga kasabihan, salawikain at Bibliya. Ito ay madalas laruin tuwing may
lamay sa patay.

1. Ito ay isang larong may paligsahan sa tula.

2. Ang kuwento nito ay batay sa alamat ng singsing ng isangdalaga na nahulog sa gitna ng dagat.
3. Pakakasalan ng dalaga ang binatang makakakuha ng singsing.
PANGUNAHING KAISIPAN AT PANTULONG NA
KAISIPAN

Ay isang kasanayan na kailangan malinang sa mambabasa dito nasusukat ang kakayahan sa pag-unawa sa
isang teksto

Ang pangunahing kaisipan ay ang sinasabi o tinutukoy ng isang talata at ang pantulong na kaisipan ay ang
sumusuporta sa pangunahing kaisipan.

Mawawala ang swerte kapag nag walis ka sa bahay tuwing gabi.

ang pangunahing kaisipan ay mawawala ang swerte at ang pantulong na kaisipan ay kapag nag walis ka sa
bahay.