BAB 7 : PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN

7.2 Sistem Pentadbiran Barat Memberikan Kesan Terhadap Kuasa Pemerintahan dan Kehidupan Masyarakat
Tempatan
 Sistem pentadbiran Barat memberikan kesan kepada kuasa pemerintahan dan kehidupan masyarakat negara
kita
 Pemerintah tempatan telah kehilangan kuasa dari segi pentadbiran, hubungan luar, kuasa perundangan dan
kuasa kewangan.

KESAN TERHADAP KUASA PEMERINTAHAN

KUASA PEMERINTAHAN NEGERI TERLIBAT KESAN

N. Sembilan  1874 – British mula meluaskan kuasanya di Sg. Ujong dengan
menyokong pembesar tempatan, Dato’ Kelana.
 Tindakan British ini menggugat kewibawaan dan mencabar
kedudukan Yamtuan Antah.
 Kemudian, British menguasai Rembau, Jelebu dan Seri Menanti
dengan cara menempatkan Pegawai Majistret dan Pemungut
Hasil.
 1895 – British menyatukan semua daerah dan membentuk
Pentadbiran Persekutuan Negeri Sembilan.

Tempatan
Sarawak  Brooke melibatkan penduduk tempatan dalam pentadbiran bagi
mengukuhkan kuasanya di Sarawak.
 Brooke melantik pembesar Melayu yang berpengalaman, misalnya
Datu Patinggi, Datu Bandar dan Datu Temenggung mentadbir
Sarawak bagi memudahkan Brooke menghapuskan kebangkitan
pemimpin tempatan.
KUASA PEMERINTAHAN NEGERI TERLIBAT KESAN
Pahang  Pembesar Melayu telah hilang kuasa pentadbiran di daerah masing-
masing apabila British meletakkan pentadbiran daerah di bawah
Pemungut Cukai dan Majistret.
 British memaksa Sultan Ahmad melucutkan gelaran Dato’ Setia
Perkasa Pahlawan Semantan daripada Dato’ Bahaman.
Perak  J.W.W. Birch dilantik sebagai Residen British yang pertama di Perak
 Beliau memaksa Sultan Abdullah menandatangani surat
pengisytiharan yang memberi kuasa kepada Residen British untuk
mentadbir hasil negeri atas nama sultan.
 Tindakan J.W.W. Birch menyebabkan Sultan Abdullah dan
pembesarnya kehilangan kuasa.
Pentadbiran Sabah  Pentadbiran SBUB menggugat kedudukan Mat Salleh ,

Tempatan pembesar di Hulu Sg. Sugut.

 Dalam satu rundingan antara Mat Salleh dan William Cowie,
Mat Salleh dibenarkan mentadbir daerah Tambunan.
 SBUB memungkiri janji dengan mengambil semula Tambunan
daripada penguasaan Mat Salleh.
 Hal ini menyebabkan kuasa dan kewibawaan Mat Salleh
tercabar.
Terengganu  British melantik Penasihat British di Kuala Terengganu dan
Penolong Penasihat British di Besut dan Kemaman.
 Pelantikan ini menggugat kekuasaan Sultan dan Pembesar.
 Hubungan luar negeri Terengganu juga ditetapkan oleh British.
KUASA PEMERINTAHAN NEGERI TERLIBAT KESAN
Naning  British berusaha melaksanakan undang-undang Barat di Naning
 British mencabar (menghapuskan) bidang kuasa penghakiman yang
dimiliki oleh Dol said dan mengganggu sistem perundangan Naning yang
berlandaskan Adat Perpatih.
Perundangan Perak  Kuasa Menteri Ngah Ibrahim tergugat (berkurangan) apabila British

Tempatan membina balai polis dan melantik Kapten Speedy sevagai Penolong
Residen di Larut.
 Ngah Ibrahim diminta untuk menerima nasihat daripada Kapten
Speedy

Pahang  Konflik antara Dato’ Bahaman dengan British di Pahang menjadi lebih
serius apabila British mendirikan Balai Polis di Lubuk Terua.
 Tindakan British menyebabkan kedudukannya sebagai penguasa
undang-undang tergugat.

Perak  Pendapatan Sultan Abdullah, Menteri Ngah Ibrahim dan pembesar

Perak terjejas apabila J.W.W. Birch membatalkan pajakan pungutan
cukai dan melarang mereka mengutip cukai di Kuala Sungai Perak.

Kewangan
Tempatan Pahang  Dato’ Bahaman dan pembesar lain yang berkuasa di Semantan
dilarang memungut cukai apabila British memperkenalkan Pegawai
Majistret dan Pemungut Hasil.
 Mereka ditawarkan elaun bulanan yang sangat kecil.
 Misalnya, Dato’ Bahaman ditawarkan elaun $70.00 sahaja sebulan.
 Para pembesar tidak berpuas hati dengan elaun tersebut. Mereka
membantah dan tidak akan mematuhi keputusan Majlis Mesyuarat
Negeri.
KESAN TERHADAP KEHIDUPAN RAKYAT

KESAN PERISTIWA
 British memperkenalkan pelbagai jenis cukai terhadap tanah, hasil hutan, dan
tumbuh-tumbuhan.
Kesengsaraan  Contoh :Di Kelantan – Majlis Mesyuarat Negeri mengeluarkan perisytiharan
sistem pungutan cukai baharu yang dikuatkuasakan pada 1 Jan 1915.
kepada Rakyat  Hal ini menjejaskan kehidupan penduduk tempatan.
 Cukai terhadap petani di Pasir Puteh :
Sebelum Pentadbiran British Selepas kedatangan British
Kutipan cukai ikut jumlah  Setiap penduduk mesti
keluaran melaporkan jumlah keluasan
Hasil keluaran sedikit cukai sawah padi yang dimiliki.
rendah.  Setiap tanah berkeluasan 400
depa per segi dikenakan cukai
Tanah tidak diusahakan dikecualikan sebanyak 3 kupang (30 sen)
cukai (tidak perlu bayar cukai) setahun.
 Semua pemilik tanah wajib bayar
cukai.
Jenis Cukai Kadar cukai Cukai Kadar cukai
dikenakan Tanaman dikenakan
Tanah Pertanian 40 sen seekar - dan Binatang
$1.20 Ternakan
ringgit seekar Pokok durian 12 ½ sen sepokok
Pokok kelapa 3 sen sepokok
berbuah
Pokok Pinang 1 sen sepokok
Sirih 5 sen sejunjung
Lembu dan 20 sen
kerbau setahun
 Masalah Membayar Cukai di Pasir Puteh, Kelantan

Pejabat bayaran cukai jauh

dari tempat tinggal mereka
Masalah membayar cukai
Pembayaran cukai hanya penduduk
semasa waktu pejabat semakin benci
kepada British
Penduduk yg enggan bayar akan
ditangkap dan didenda

Bercanggah  British perubahan baharu dalam pentadbiran bercanggah

dgn nilai tempatan
dengan  Misalnya : Penduduk Terengganu :
o perlukan surat kebenaran utk ambil hasil hutan, membuka tanah utk
Nilai petempatan atau berhuma.

Tempatan o Cukai mesti bayar di Pejabat Tanah.

o Penduduk yg gagal bayar cukai akan didenda
o Jika gagal bayar denda akan dipenjara.
KESA PERISTIWA
N
Sarawak
 1894 – D.J.S Bailey, pegawai Brooke di Simanggang mengenakan cukai kepada orang
Iban di Ulu Batang Lupar.
 Beliau mengarahkan supaya rumah panjang yg dibina di kawasan sempadan
Sarawak dan kawasan sempadan Belanda di Kalimantan dimusnahkan.
 Orang Iban membantah paksaan supaya berpindah ke petempatan di sepanjang
sungai utama kerana menjejaskan kegiatan tanaman pindah mereka.
 Barang-barang yg dibawa penduduk tempatan seperti tempayan dan tembaga
dirampas kerana gagal membayar cukai ketika memasuki sempadan dari
kawasan pentadbiran Belanda
 Mereka juga didenda sebanyak 10 kati ($7.20).
 Sepatutnya barang mewah orang Iban tidak dikenakan cukai.
 Biasanya cukai hanya dipungut di pusat pungutan di hilir sungai

Sabah
 SBUB memperkenalkan pelbagai cukai yg membebankan rakyat.
Jenis Cukai Kadar Cukai
1 ekor tanah $1.00 (satu Dolar)
Tanah melebihi 1 ekor $2.00 (Dua Dolar)
Hak milik tanah bagi setiap 0.4 hektar 50 sen setahun
Pokok kelapa yang menghasilkan nira 25 sen setahun
Segantang beras 2 sen
Jangkaan ikan besar $1.00 seekor
Memeilhara anjing $1.00 seekor

 Layanan tidak adil

 Pentadbiran SBUB menindas orang Murut. Contohnya:
 i. Mereka dilarang membuka tanah baharu utk pertanian pindah atau penempatan.
Akibatnya, mereka kekurangan bekalan beras utk makanan harian.
ii. Mereka dikenakan bayaran menyukat tanah utk menentukan
sempadan.
iii. Suami isteri dipaksa tinggal berasingan dan dipisahkan oleh aliran sungai.
Setiap kali ingin berjumpa dikenakan denda $1.00 Dolar.

 Peraturan baharu ini menyusahkan kehidupan orang Murut

Rumusan

 Sistem Pentadbiran Barat – mengancam kehidupan sosial masyarakat tempatan.

 Kestabilan dan kemakmuran yg dinikmati selama ini terjejas akibat tekanan daripada pihak British.
 Permuafakatan amat penting untuk memastikan perjuangan menentang ketidakadilan dapat dicapai.