CHƯƠNG 2.

NITƠ - PHOTPHO
Bài 7: NITƠ

I. Vị trí và cấu hình electron nguyên tử

- Vị trí: ........................................................................

- Cấu hình electron : ..................................................................

- CTPT : ...................
- CTCT : ...................
 liên kết ...............................................................................................
II. Tính chất vật lí
Chất khí, không màu, không mùi, hơi nhẹ hơn không khí , ít tan trong nước.
III. Tính chất hoá học
- ...........................................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................

- ...........................................................................................................................................................................................................................................
- Các số oxi hóa có thể có của N :
...................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

* Viết phương trình phản ứng của N2 lần lượt với các chất sau: Li , Mg , Al , H2 , O2
(ghi rõ điều kiện phản ứng). Cho biết vai trò của N2 trong các phản ứng đó.
N2 + Li ...............................................................................................................

N2 + Mg ...............................................................................................................

N2 + Al ...............................................................................................................

N2 + H2 ...............................................................................................................

N2 + O2 ...............................................................................................................

IV. Ứng dụng

Tổng hợp khí amoniac , sản xuất axit nitric , phân đạm, nhiều ngành công nghiệp sử
dụng nitơ làm môi trường trơ.
V. Trạng thái thiên nhiên
4 1
VN2  Vkk ; VO  Vkk
5 2
5
VI. Điều chế
- Trong CN : chưng cất phân đoạn không khí lỏng
Trang 1
 tS0 (N2) = - 1960C
tS0 (O2) = - 1830C
Bài 8: AMONIAC VÀ MUỐI AMONI
A. AMONIAC
I. Cấu tạo phân tử
- CTPT : .......................
- Công thức electron:
- CTCT :

 liên kết ...............................................................................................

II. Tính chất vật lí

................................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................

III. Tính chất hoá học

1. ...............................................................................................
a. Tác dụng với nước
NH3 + H2O  NH4 + + OH-
 ................................................................................................................................................................................................................................

b. Tác dụng với dung dịch muối  ......................................................................................................................................

Vd 1: AlCl3 + NH3 + H2O  .......................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

Vd 2: FeSO4 + NH3 + H2O  .......................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

Vd 3: Mg(NO3)2 + NH3 + H2O .................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

Vd 4: NaCl + NH3 + H2O  ............................................................

K2SO4 + NH3 + H2O  ........................................................

Trang 2
 c. Tác dụng với axít
NH3 + axit  ..........................................................

Vd: NH3 + HCl  ............................................................

NH3 + HNO3  ............................................................

NH3 + CH3COOH  ............................................................

NH3 + H2SO4  ............................................................

..............................................................................................................................

2. .............................................................
NH3 + O2 
0
t
 .............................................................

NH3 + O2 
xt Pt
t0
 .............................................................

NH3 + CuO 
0
t
 .............................................................

IV. Ứng dụng (sgk)

V. Điều chế
1. Trong PTN
2NH4Cl + Ca(OH)2   CaCl2 + 2NH3 + 2H2O
0
t

2. Trong CN
0
xt , t
N2 + 3H2   p  2NH3
( nhiệt độ thích hợp: 450-5000C , áp suất cao: 200-300 atm , xúc tác : Fe + Al2O3 + K2O)

B. MUỐI AMONI
gồm ............................................................................................................................................................
I. Tính chất vật lí
- Tất cả đều tan
- Là chất điện li mạnh
II. Tính chất hoá học
1. Phản ứng trao đổi ion
* Tác dụng với dung dịch kiềm
Vd: NH4Cl + NaOH
0

t
 .............................................................................................

(NH4)2SO4 + KOH
0

t
 .............................................................................................

Trang 3
 + .............................................................................................................................
+ .........................................................................................................................
* Tác dụng với dung dịch muối khác
Vd:
(NH4)2SO4 + BaCl2  .......................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

NH4Cl + AgNO3  .......................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

2. Phản ứng nhiệt phân

- Muối amoni chứa gốc của axit không có tính oxi hóa
NH4Cl   NH3 + HCl
0
t

NH4HCO3   NH3 + CO2 + H2O

0
t

(NH4)2CO3   2NH3 + CO2 + H2O

0
t

- Muối amoni chứa gốc của axit có tính oxi hóa

NH4NO2   N2 + 2H2O
0
t

amoni nitrit

NH4NO3  N2O + 2H2O

0

t

amoni nitrat

Trang 4
 Bài 9: AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT
A. AXIT NITRIC

I. Cấu tạo phân tử

- CTPT: HNO3 (M=63)
- CTCT O
H–O–N
O

II. Tính chất vật lí

- HNO3 tinh khiết, chất lỏng, bốc hơi mạnh trong không khí ẩm, kém bền.

as
4HNO3 đặc   4NO2 + 2H2O + O2

III. Tính chất hoá học

1. Tính axit mạnh
- .......................................................................................
- .............................................................................................................................................................................

HNO3 + CuO  .......................................................................................

HNO3 + Ba(OH)2  .......................................................................................
HNO3 + CaCO3  .......................................................................................

2. Tính oxi hoá mạnh

a. Tác dụng với hầu hết các kim loại (trừ Au và Pt)
Kim loại + HNO3  muối nitrat + sản phẩm khử + H2O

(KL có số oxh cao) (NO2, NO, N2O, N2, NH4NO3)

* Chú ý : Fe, Al, Cr bị thụ động trong HNO3 đặc nguội

Cu + HNO3 loãng  .................................................................................................................

Cu + HNO3 đặc, nóng  ..............................................................................................................

Trang 5
 Fe + HNO3 đặc, nóng  .................................................................................................................

Al + HNO3 đặc, nóng  .................................................................................................................

b. Tác dụng với phi kim: đưa phi kim lên số oxi hóa cao
C + 4HNO3 đặc   CO2 + 4NO2 + 2H2O
0
t

S + 6HNO3 đặc   H2SO4 + 6NO2 + 2H2O

0
t

c. Tác dụng với hợp chất

FeO + HNO3 loãng  .................................................................................................................

IV. Ứng dụng

- Điều chế phân đạm
- Sản xuất thuốc nổ , thuốc nhuộm …
V. Điều chế
1. Trong PTN
2NaNO3 + H2SO4 đặc  HNO3 + NaHSO4
2. Trong CN
NH3  NO  NO2  HNO3
...............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

* Khả năng phản ứng của kim loại với axit

HCl, H2SO4 loãng H2SO4 đặc, HNO3
- chỉ tác dụng với kim loại - tác dụng với cả kim loại đứng sau H
đứng trước H (trừ Au, Pt)
- sản phẩm : muối + H2 - sản phẩm: muối + H2O + sp khử
- tạo muối sắt (II) - tạo muối sắt (III)
- Fe, Al, Cr : không phản ứng với
H2SO4 đặc nguội và HNO3 đặc nguội.

Trang 6
 B. MUỐI NITRAT
I. Tính chất
1. Tính chất vật lí
- Tất cả muối nitrat đều tan và là chất điện li mạnh.
2. Tính chất hoá học
- Các muối nitrat kém bền với nhiệt; ở nhiệt độ cao, muối nitrat là nguồn cung cấp
oxi và là chất oxi hóa mạnh.
* Muối nitrat của (K, Na, Ca)   muối nitrit + O2
0
t

KNO3
0

t
 .....................................................................................................

NaNO3
0

t
 .....................................................................................................

Ca(NO3)2
0

t
 .....................................................................................................

* Muối nitrat của (Mg, Al, Zn, Fe, Pb, Cu)   oxit kim loại + NO2 + O2
0
t

Mg(NO3)2
0

t
 .....................................................................................................

Cu(NO3)2
0

t
 .....................................................................................................

Al(NO3)3
0

t
 .....................................................................................................

Fe(NO3)3
0

t
 .....................................................................................................

* Muối nitrat của (Ag, Hg)   kim loại + NO2 + O2

0
t

AgNO3
0

t
 ........................................................................................

Hg(NO3)2 
0
t
 ........................................................................................

* Chú ý : Trong môi trường axit, ion NO3- thể hiện tính oxi hóa giống HNO3
3Cu + 8H+ + 2NO3-  3Cu2+ + 2NO + 4H2O

II. Ứng dụng

- Chủ yếu làm phân bón hóa học
- Chế thuốc nổ đen (75% KNO3 + 10% S + 15% C)

Trang 7