One] TRONG SO NAY Tong bien tap TIM HIEU SAU THEM VAT LY SO CAP 13 PHAM VAN THIEU PHUONG PHAP THU NGUYEN Thu ky Toa soan : DOAN NGOC CAN pe RAKY NAY TS BAN BIEN TAP : . Ha Huy Bang, TRUNG HOC CO SO, TRUNG HOC PHO THONG, DANH Nguyén Van Buu, CHO CAC LOP KHONG CHUYEN VAT LY, DANH CHO CAC. Doan Ngoc Can, BAN YEU TOAN To Ba Ha, hi a a . Barer GIAI DE KY TRUGC WT Nguyén Thé Khol, : Hoang Xuan Nguyen, TRUNG HOC CO $0, TRUNG HOC PHO THONG, DANH Nguyén Van Phan CHO CAC LOP KHONG CHUYEN VAT LY, DANH CHO CAC. Neuyén Xuan Quang (Phé trudng ban), BAN YEU TOAN Boan Van Ro Pham Van Thiéu (Tr ban), Conta ne ban GIGI THIEU CAC DE THI THs Va Dinh Tuy. € THI TOT NGHIEP THCS NAM 2008 TINH CAT LAM TRI SU & PHAT HANH TRUNG QUOC Le Thi Phuong Dung, Trinh Tién Binh, . Bio Thi Thu Hing GIUP BAN ON TAP 17 Dia chi lien lac va dat mua bao ON TAP VAT LY LOP 10 & LOP 11 TOA SOAN VAT LY & TUOI TRE . 10 - Bao Tan GIUP BAN ON THI DAI HOC 122 Thu Lé, Q. Ba Dinh, Ha Not Tel : (04) 37 669 209 Email : tapchivatlytuoitre@gmail.com DAO BONG VASONG CO « Ban ob thé dst mua bo & Buns dign VAT LY DOI SONG 123 & Bia 3 Cac tinh phia Nam co thé dat tal Tr or tam Phat trién KHCN va DV {CENTECS TRANSITO TRUONG CONG NOI VA BO NHO FLASH Hol Vat ly TP. HCM, 40 Béng Khdi, Q.1, TP. HCM. CAU LAC BO VL&IT Bia 4 DT : (08)38292954 Email : detec@hcm.fpt.vn GIA: 72000. Anh dia 1 : Doan hoe sinh Viet ‘Nam tai 1PHO 2010, In tai Cong ty CP Nha in Khoa hoc va Cong nghé, 189/89 Hoang Hoa Tham, 2. Ba Binh, Ha NOI. In xong va n6p lu chigu thang 9 nam 2010.VAT LY & TUGHTRE TIM HIEU SAU VE VAT LY SO CAP PHUONG PHAP THU NGUYEN Trudc hét ta hay nhac lai van tat vé don vi do cac dai luong vat ly va. khai nigm tha nguyen. Cc dai lugng vat ly thuong 6 méi quan hé voi nhau va duoc biéu thi bang mét phuong trinh vat ly. Vi du van téc bang quang duéng chia cho thoi gian, luc béing khdi lung nihén véi gia t6c. Vi vay chi can chon don vi do cho mét sé ai lung, con don vi cla céc dai iugng khac duge suy ra ts ching. Cac dai lung ma c6 don vi dugc chon truéc goi la dai luong co bn, don vi do cia chiing duoc goi la don vi co ban. Bon vi cua cac yong duoc biéu thi qua cae don vi co ban thi goi la don vi dan suat (cae dai lugng tuang ung duge goi la dai lugng dan suat). Trong hé don vi SI cée don vi co ban la: = met (m) - don vi do d6 dai - kilogam (kg) - don vi do khéi luong ~ giay (s) - don vi do thoi gian ~ ampe (A) - don vi do cudng d6 dong dién ~ Candela (Cd) - dan vi do cudng 46 sing = d6 Kelvin (K) - don vi do nhiét 46 tuyét di = Mol - don vi do s6 hat cau thanh thyc thé bang véi sé nguyén ti trong 0,012 kildgam cacbon-12 nguyén chai. Thu nguyén cia mét dai lugng vat ly 1a céng thic biéu thi méiién hé ca don vj mét dai luong dan suat qua cdc don vico ban. Trong co hoe chi cén ba don vi co ban fa mét (m),kil6gam (kg) va giay (s). Nguoi ta dua vao cae ky hiéu cho cdc don vico ban nay in lugt lL, M va T. Thi nguyén cla mot dai luong x bat ky duge quy dinh vidt la [x]. Nhu vay thir nguyén cia thoi gian {f] = T, cua d6 dai {f] = L va cua khdi luong [m] = M. Dé dang suy ra thi nguyén cua dién tich [s] = L*, ia van tée [v] = UT = LT", cua lye [F] = MLT?..wv. Bay gid ching ta noi dén phuong phap thi nguyén, do la phuong phap sti dung thi: nguyén d& xac dinh su phy thude ita cae dai luong trong bai toan vat ly Trinh bay cae co sé chu yéu aia phuong phap thu: nguyén {6t hon ca la qua nhiing vi du cu thé. Chung ta sé lam diéu 6 bang cach phan tich sy bién dang va ap luc sinh ra khi hai vat tuong tac dan héi véi nhau. Khi mét vat tuong tac tructiép voi vat khae thi sé chiu tac dung cla mt luc F lam cho hhinh dang va kich thudc cia vat thay d6i, Gia tr tuyét Gi cua F duoc tinh theo dinh tut Hook: F = kx (1) 6 day x la do bién dang, k la hé s6 dan héi. Béi voi bign dang gian SO 85 THANG 9 - 2010 (hoae nén) c6 thé viét lai cong thuc (1) dudi dang F -Bar (2), 6 day E la m6 dun dan h6i (cdn goi la mé dun Young). E la dai luong dc trung cho kha nang chéng lai téc dung tu bén ngoai cla vat ligu, né khong phy thude gi vao kich thud va hinh dang cua mau vat duge nghién cu. S la dign tich tét dién, vudng gc voi 5 hugng cia ngoai lye tac . dung lan vat. ¢ la dé dai va A€ la d6 bién di d6 dai cia vat bi bién dang. Bay gid ching ta hay xét va cham dan hoi cia hai qua céu. Bai toan 1. Hai qua céu, ban kinh R, duoc lam bang chat 6 khdi long rigng va md dun dan héi E, chuyén dong én gap nhau theo duréng thang néi tém cia ching, voi ting d6 I6n van t6c v (Hinh 1.). Ching va cham dan hoi tuyét di véi nhau. Hay tim d6 bién dang lon nhét x trong thd’ gian va cham. Giai. Ro rang la x c6 thé phy thude vao tat c& cdc tham $6, dc trung cho hai qua céu trong qua trinh va cham, tic Ia phy thudc vao vy, P, R va E: x=x(v,p,R,E) CChiing ta sé tim sy phy thude nay dudi dang sau: x= Avep RE’ (3) 6 day Ala hé s6 tie, khng thu nguyén ({A] = 1), p, b,c, dla cc 86 mii khéng thu nguyén, gid tr ca chung tam thoi chua bit. Nhu da biat, thu: nguyén cua hai vé cua mét phuong tinh phai nhu nhau, déng thai thi nguyén cla cae s6 hang khac nnhau trong hai vé cla phuong trinh cing phai nhu nhau. Nhu vay thi: nguyén cia hai vé biéu thuc (3) phai nhu nhau: bev [oe Te) Biéu thic nay dat nhiing diéu kién nhait dinh lén gia tri cae 86 mii p, b, ¢, d. Ching ta viét thi nguyén cia tat c cdc dai luong trong hai vé cua dng thic (3). {86 dai la dai lugng co ban vi vay ¢6 thé vist ra duge ngay B)=L IRJ=L. Theo dinh nghia, t6c d6 dac trung cho quang dudng di duoc trong mét don vi thai gian, nén {v] = E+ LT". Khéi luong 3VAT LY & TUGH TRE ring 1a khi luong tinh trén mot don vi thé tich, suy ra [e]= ML? Co thé dua vao dinh luat Hooke va dinh luat Newton thi hai dé xac dinh thu nguyén ctia mé dun dan héi. Fe Tucting thi @)suyraréng =F" Theo nh ati Newton, lye bang khéi luong nhan gia téc F = ma, Suyra = "2-1 6). Gia tél 56 doc bin dtc ; uae faleWle ur? trong mét don vi thai gian, vi vay: fale net . Thu nguyén cia cac dai lugng con lai trong biéu tha (3) 06 =[AM=L thé viét duoc ngay: [m] = M, (S] = MLT? L. ML'T* Vivay (E}= Cob Thé thi: nguyén cua cae dai lugng tuong Ung vao (4), ta b= run Say ur’y hay U= ng thi thu nguyén 6 vé trai va vé phai sé nhu nhau néu ccho s6 mii cia cac ky hiéu thu nguyén giéng nhau 6 vé trai va vé phai bing nhau. Vit la (6) dui dang: UMOT? = yes pane duge: Lym ) Ln lugt cho s6 md ciia cdc ky higu thu nguyén cua cing ‘mot dai iuong 6 hai vé bang nhau, ta duge: [l=p-3b+ce-d O=b+d | = p+2d Ti do tinh duoc ¢ = 1, va0 (3) $8 duge x= x (ov _f pvt V? hay £2422) 4% -™ Rover) . Biéu thuc (7) xe dinh dang ca phuong trinh doi véi do bién dang tuong déi xR cua céc qua céu. Trong dé Ava p van chua biét. So sanh (3) va (7) c6 thé nhan thay rang bang cach xét tha nguyén cia cdc dai lugng cho phép ta thay thé hé thuc giua nam dai lugng c6 this nguyén (x, v, ,R,E) bang hé thuc gida hai dai luong khong thi nguyén [z Vay [ow ay Te N&u nu tim duge sy phy thug x = x{ v0. R.E) bang thyc 4 Inghiém thi viée sii dung phuong phap thi: nguyén cho phép ta thay cho khdo sat su anh hudng cua bén dai luong c6 thi nguyén lén x, ta chi Khdo sat sy anh husng cia mat dai [ pv ] l z | [4 R {ai rat nhiéu tién foi cho nha thuc nghiém vi cho phép giam duoc niu s6 thi nghiém cén lam. Cn chi y rang, hé 86 A khong thé xée dinh duoc bang Phuong phép thi: nguyén, vind chang lién quan gi dén cac 86 mi trong céng thc thi nguyén ca cac dai luong. S6 md p c6 quan hé voi cong thie thi: nguyén nén trong mot 6 truong hop c6 thé xéc dinh duge no. Ching ta thi xét riéng mot trudng hgp co thé lam duge diéu nay. Trong bai todn cia chiing ta cd 4 s6 mi p, b,c, d nhung lai chi cb 3 phuong tri ién he gita ching, BE xéc dinh git bang s6 cla bén an la cdc s6 mi thi cén phai co bon phuong trinh, Biéu nay chi co thé c6 dugc trong hai truong hop: hoae chon bén don vi co ban (déi véi co hoc) chu kkhéng phai fa ba, hoe gidm s6 an (tic s6 c&c sé md) di mot, Chung ta sé di theo cach thu hai. Gid su dé bién dang sinh ra khi va cham chi phy thude vao mé dun dan hdi E va - a 6 ok my? dong nang cia qua cau K= lugng khéng thir nguyén | - Bigu nay dua i m la kh6i ong cia Val. 6 day ching ta da tinh dén kich thuéc qua céu trong 4 23 thiét tho vi d6 bién dang khang nhung phu thude déng nang ma con phy thudc ca vao ban kinh R cia qua cu). Gid tit 6 cho phép viét ra mét cach gn dung: x n bigu thie dong nang K=-"rR*py" (Bay fa mot gid Thu nguyén cla dong ning [K]=[mv*? Bay gid lam tuong ty nhu é phan trén, sau khi lap ra hé phuong trinh va xac dinh P,- 4, , chung ta sé thu dugc A( KY". (pw ile) -4(F) S6 mia trong céng thi (8) gén gidng véi sé mi 2/5 khi gidi bai toan mot cach chat ché. hi sti dung phuong phap this nguyén thi phat bigu ding bai toan la hét suc quan trong, vi viéc phat biéu bai toan sé tach ra nhing tham s6 ma dai lugng cén tim phy thuge vao cchiing. Khi gidi bai toan vé va cham dan héi clia cac qua ‘cu chung ta da tinh dén cac yéu tc ua cu chéng lai sy lan truyén d6 bign dang trong qua cau (m6 dun €), hinh dang va kich thude cua mign duge xét (qua céu ban kinh R), téc dung tis ben ngoai lén mién duge x61 (qua tc d6 v va khdi luong riéng_ cc céc qua céu).. (Xem tiép ky sau ) ; x bidu thuc sau: = = iéu 7 86 85 THANG 9 - 2010TRUNG HOC CO SO CS1/85. Luc 8h sang, mét xe may di tu than pho A dén thanh pho B voi van tée 30 km/h. Luc Sh cing ngay, mot xe may khac di tis thanh phé B vé thanh phé A vdi van tc 36 km/h, Trén duong gia hai thanh phé A va B cd mot ngudi i b6 lic nao ciing cach déu hai xe may. Cho biét quang dung AB dai 200 km va nguoi di bo khdi han lac Sh €) Ngudi di bé di theo huang nao, vei van téc bao nhiéu? b) Biém khdi hanh cia nguéi di bo cach A bao xa? CS2/85. Mot binh dat thang dung; tai cdc tiét dién S, va S, 06 hai 5, pit-tong nhe, gia ching dugc néi voi nhau béi soi day dai | (hinh vé). Tim luc kéo cang soi day néu gia cac pittong chia day nude 66 khGi luong riéng la D. Bé qua ma st. Phia ngoai hai pit-téng la khi quyén c6 ap suat p,. CS/85. Mét binh cach nhiét chia nuéc 6 nhiét d6 ban déu la t\=40°C. Tha vao binh mét vién bi kim logi co nhiét d6 T=120°C; niét d6 nude trong binh sau khi can bang nhiét la t,=44'C. Tip theo ta gép vién bi ra r6i tha vao binh mot vién bi thi hai ging nhu vién bi trudc. Sau khi can bang nhiét, ta lai gdp vien bi thi hai ra r6i tha vao binh nuée vign bi thi’ ba gidng nhu hai vign bi trén... va cu lam tiép nhu vay. Xée dinh niet d5 t,(1,<100°C) ca nude trong binh sau khi tha vao binh vién bi thi n, Voi vién bi tha vao binh thu bao nhiéu thi nudc bat dau séi. Cho rang chi co su trao déi nhiet gia bi va nudc trong binh. Nguyén Van Dutang (Gv THCS Tién Chéu, Vinh Phiic) CSAIB5. Mgt dong isn chay trén day dan co cuong 49 bién déi theo thoi gian nhu hinh ve. a) Viét phuong trinh biéu dién cuong do dong dién theo thoi gian. b) G thoi diém 2 giay ti Khi c6 dong dién chay qua day dan ta do dugc hiéu dién thé gita hai dau day dan la 9V. thoi diém 1 phut, higu dién thé gita hai déu day dan do duge la bao nhieu? Coi nhiét d6 ova day dan thay déi khong dang ké CSSI85. Cho mach dién nhu hinh vé. Bit U = os we) , caC SO 85 THANG 9 - 2010 dign trd trong mach déu bang nhau va bang 302. Tim sé chi cla céc ampe ké mac trong mach. Bd qua dign tré ola ca ampe ké va day néi. TRUNG HOC PHO THONG THII85. Mgt khung day . dan hinh vudng canh a va 0 mot day dan thang dai mang dong dién | nam trong ‘cing mat phang. Hé so tu cam va dién tré cla khung day tuong tng la L va R. a Quay khung day mét géc 4180! quanh tryc OO" trung voi mét canh cla khung va cach day dan thang dai mot doan b. Tim dign lugng chay qua tiét dign thang cla day dan trong khung, ‘TH2I85. Thuréng nhing mé hinh don gién nh lai m6 t8 di higu qua céc hé ca hoc. Vi dy, khi nhdy, ngudi ta thutng ha thép nguti xubng, hoi cong nguéi vé phia trbc, r6i déy manh chan, va won thdng ngudi déy va thé Id ... bay én. Ching ta hay thir mé 8 qué trinh dé nhd mot mé hinh ‘gui cé dang “qua ta tay" v6i lién két_khdng cig. Ta hay hinh dung ngudi c6 dang mét m6 hinh co hoc don ian, gém hai vat gidng hét nhau, co cing mét khdi lung ‘nao d6, khoang cach gia hai vat duge ngudi nay digu chinh ‘mot cach co ¥ thie theo mét dinh luat duge yéu cu (H. 1). rong khudn kh ca mé hinh nay, sy nhay cao ctla ngubi duoc mé ta nhu sau: vat bén ha thap xuéng mot khoang h = 30cm (tuong duong véi nguoi that ha thap ngudi xuéng), Sau do, cdc “bap thit 6 chan” dugc “bat lén” tao ra mot iyc Kendng déi theo phuong thang ding F = 1. mg, trong d6 1 la mot hé s6 khong 46i, khéng thi nguyén, tac dung git hai vat. Khi vat bén trén dat t6i vj tri ban dau, cdc co bap ngung hoat dong, va khoang cach gita hai vat trong qua tinh chuyén dong tiép theo la khéng d6i, BE tinh toan ta lay 11 = 7.0. 2.1. Hoi vat bén dudi duoc nang lén mot dé cao cuc dai H, bang bao nhiéu? Thai gian r, ma vat nay day vao mat phang la bao nhiéu? Tinh higu suat K cua cu nhay trong mo hinh tren, 5VATLY & TUOITRE 2.2. Gid st rang ngudi ding trén mgt be nang, rnam ngang, dao dong diéu hoa voi bién d3 A = 20cm va tan s6 v= Iz (H2) Nguoi co thé nhaiy tai mot diém tuy y trén quy dao cia bg va coi rang cac tham s6 nhay la giéng hét nhu trong cau 2.1. Hai nguoi dé co thé nhay tu bé Jen dén dé cao cue dai fa bao nhiéu? 2.3. Trong khudn khé cua m6 hinh trén, ta xét su choi du cia nguoi dé trén mot cai du co chiéu dai L theo cach ‘ngéi xuéng - ding day" (H. 3). Ban chat cca phuong phap nay rat don gian: tai mot s6 diém ci thit thi dung day, cbn 6 mét 86 diém khac thi ngéi xudng, déng thi trong qua trinh chuyén dong ngubi khong ri Khoi du. Ta sé xem rng khi ding day thi khdi luong m ota ngudi toi gan truc quay hon mot khong f = 0,01L (h < > f,. Tuy theo gia th 1, < thoae 1, >t, m,tmy=M (1) byTU (1) rutra: ms = Mm, =20-m, Thay biéu thiic nay vao (2) ta duoc: m, (20 -100)= (20 -m, X1'S- 20) Giai phuong trinh nay ta duoc 7% = LI Bkg: Thay gid tri cia m, vao biéu thic cla m, ta dugc im, = 1882kg Cac ban £6 1 gid ding. Trén Manh Son 9A, THCS Vi Kit, Thun ‘Thanh, Bac Ninh; Nguyén Hau Quén 9A, THCS Kim Son, Quan Gia Lam, Ha NOi. Pham Thi Yén Nhi 9C, THCS Phan Boi Chau, Tu Ky, Hai Duong. Vo Th/ Kim Ngan 9A, THCS Hai Hau, Nam Binh. Hodng Minh Tuéin 8A, THCS H6 Xuan Huong, Quynh Luu, Léauén Bao 8C, THCS Bang Chanh Ky, huyén Nam Ban, Lé Kim Nha 8B, ‘THCS Didn Lam, Dién Chau, Nghé An. Ha Quang Théng 9C, THCS thi tran Song thao, Huyén Cém Khé, Ly Thi Nhur Quynh 9A, THCS Nguyn Quang Bich, Huyén Tam Nong, Phi Tho. Vo Thi Thanh Duyén 9A, THCS Nguyén Tei, Huyén Mo Bic, Quing NoBi. Nouyén Thi Héng Nga 9A2, THCS Nguyén Van Trdi, TpThanh Hoa, Thanh Hoa. Hoang Bao Ngoc 84S THCS Chu Van An, Tp. Thai Nguyen, Thai Nguyén. Nouyén Hoang Léc, Bang VO Hip 9A, THCS Lap Thach, Huyén Lap Thach, D5 Thi Thuy 88, Kim Van Nam 8A, Chu Héng Curing 8C, Lé Trung Lam 81, Nguyén Van Nghia, Nguyén Thj Thanh Binh BA, THCS Yén Lac, Huyén Yen Lac, Dang Anh Tu 9C, THCS Vinh Tuong, Vinh Phac. 'S4/82.Mach dién gém hai loai bing dén c6 ghi 6V-3W va 3V-1W durga mac thanh 5 day song song r6i mac néi tiép v6i dién trd R. Bién tra R lé mot cudn day gdm 125 vang quén m6t lop quanh hinh tru bang sit c6 duréng kinh tiét dién la 2om. Day lam bang chat c6 dién trd suat la p=3.107Qm_vac6 ding kinh tiét dién 18 1mm. Higu dién thé gitta hai déu mach khong ddi va bang 12V, 1. Hay xéc dinh s6 luong bong dén d& sur dung theo tung loai, kh cdc bong dén déu séng binh thuéng, 2.NEu khdng 06 din tra R thi ta ob thé mac cdc béng dén theo nhing céch ndo dé tét cd cdc dén déu sang binh thung khi hiéu dién thé 6 hai déu mach van la 12V. Biét dign tré cia céc dén khéng thay déi. B6 qua dién tré cia cae déy néi Gidi. Chiéu dai cia day dan lam dién tr la 1 = 1257.0, Sm (or) Dién tich tit dién cua day dan nay la: 0,001 10 i n, 4 Bién trd R06 gia tla R= Dé cdc dén sang binh thudng thi + Cuong d6 dong dién dinh muc cua dén 3V -1W la SO 85 THANG 9 - 2010+ Cung d6 dong dign dinh muc cua dén 3V - 1W la: Ta thay cuong d9 dinh mic cua hai loai dén khac nhau (I, #1,) nén dén 6V ~ 3W khong thé mac néi tiép voi den 3V-1W, mi day chi gém toan den 6V-3W hoge toan den 3V-1W. Vi cum dén mac néi tiép véi dién tré Rnén higu din thé gida hai dau cum dén nhé hon 12V va chi co thé la 6V. Suy ra méi day gém 1 dén 6V-3W hoge 2 den 3V-1W. Goi sé day mac toan dén 6V-3W la m, mac toan den 3V- 1Wian, Cuong dé dng dign mach chinh ta tod 12-6 ton ma == 3 R T= hmt ly =2(4) 2 én tm+tn=2 (1) U nen sm5n=2 (1) Laicd m+n (2) Giai (1) va (2) ta duge Vay 86 den 6V-3W la 1.m=1.2= 2 (béng) S6 den 3V-1W la : 2.n=2.3 = 6 (b6ng) Néu khéng co dign tréR thi ta 06 thé mac cdc dn trén theo cc cach sau dé cac dén déu sang binh thudng. Cach 1. day, n = 3 day. 3V-1W ave w VW 3v1W WeIW 3V51W “ee ev-3W 3V-1W 3V-1W cach 2. 3V-1W 3V-1W 3V-1W a 3v-1W 3av-1W Li giai tren 18 cia ban: Pham Thi Yén Nhi 9C, THCS Phan Boi Chau, Tu ky. Hai Duong. Cée ban c6 Idi gidi diing. Nguyén Haw Quén 9A, THCS Kim Son, (Quan Gia Lam, Ha N6i. Ha Quang Thing 8C, THCS thi trén Song thao, Huyen Cm Khé, Phi Tho, V6 Thi Thanh Duyén 98, THCS Ngwén Trai, Huyén Mo Buc, Quang Ngai. Nguyén Thi Héng Nga '9A2, THCS Nguyén Van Trdi, TpThanh Ho, Thanh Hod. Nguyén $6 85 THANG 9 - 2010 VAT LY & TUGITRE Hoang Léc, Ding Vi Hiép 9A, THCS Lap Thach, Huyén Lap Thach, Bang Anh Tu 9C, THCS Vinh Tuong, Vinh Phic. CS8I82. Mt qua céu o6 dinh bén kinh r va mét v6 hinh cu ban kinh 2r 66 ciing tém O. Trén v6 odu o6 mot 16 D. V6 cu quay quanh tam O v6i van t6c khong d6i. Chiéu v6 hited céu bing mét chiim sng song song (xem hinh vé). Héi van t6c cia I6 D va van t6c trung binh cla chém sang trén ‘mat hinh cu 06 dinh trong thai gian chuyén déng cia —~ né hon kém nhau bao nhiéu Kn? Biét rang 15 D va tm O ¢ trong mat phéng hinh vé va truc quay cla v3 cdu vung g6c voi mat phdng do. LLOi gidi. Néu 6 D dich chuyén ti A dén B th trong thai gian 46 (ky higu la A”) chdm sang d dich chuyén tu a dén b trén mat céu o8 dinh (xem hinh ve). Vi ban kinh vé cau lon gap hai lan ban kinh qua cu 66 dinh, nén tam gidc ABO la déu (cdc canh cia né déu bang R = 27) Su ra goc a = 60" Nhu vay, trong thoi gian Av, 18 D i duge quang dong la 5p = 2 60" =! aR= var (1) 360! 3 CCing trong thi gian do cham sang d dl dupe quang duong [a 22 130° =mr=taR=v,a 2) 360) 2 3 Chia (2) cho (1), ta duce. “= 5 Vay van t6c trung binn cua cham sang dion géip 1,5 lan van téc cia I6 D. Cc ban c6 18 gidi ding. Ha Quang Théng 9C, THCS thitrén Sing thao, Huyén Cm Khe, Phu The. Nguyén Hoang Léc 9A, THCS. Lap Thach, Huyén Lap Thach, 86 Thi Thuy 88, Kim Van Nam 8A, Chu Héng Cuting 8C, Lé Trung Lém 8A1, Nguyén Thi Thanh Binh 8A, THOS Yen Lec, Huyén Yen Lac, Vinh Phi. TRUNG HOC PHO THONG TH1182._ MOt tm g6 khdi Ivong M, dai L c6 gén tém chan méng P, durge dt trén mat dét ngang nhu hinh vé. Gia thiét hé s6 ma sat nghi, hé sO ma sat trugt gia tém van va mat dat bang nhau va bang ju. Mét ngudi khéi lugng m diang yén tir m6t du tm gé bét déu di vé phia du kia vei gia t6c khéng déi so voi mat dét. Khi dén dau kia d6t nhién nguei dy ndm chat idy tm chan P ma ding lai trén tim gé. 9VATLY &TUGI TRE Biét rang hé s6 ma sat nghi gitta nguéi va tém 96 dd Ion, ngudi khéng trot trén tém g6. Héi duéi diéu kién néo ae ccu6i cling lam cho tém 96 trvet vé phia tre khong céch xa nhat? va khoang cach xa nhat ay bang bao nhiéu? Gidi: Trude tién xt tinh trang chuyén dong vé sau cia van 96 khi ngudi di tu dau nay sang dau kia van 96. Goi t la thoi gian nguoi di tu déu nay dén dau kia van g6 nhung chua dung lai, x,la khong dich chuyén ca van gé vé phia sau, {a luc ma sat nghi gia nguoi va van, F la luc ma sét gida dat va van; a, a, tuong Ung la gia téo cua nguoi va van gb: f= ma, (4) Giai he trén cho: Xet hé nguai va van g6. Sau khi ngudi di dén dau kia van 6 va d6t nhién ding lai thi tng déng luong cua he bang xxung luong cia lye ma sat F ti luc bat déu ngudi di dén thoi diém nay. B6 qua thoi gian rat ngan Khi ngudi dot ngot dung lai, taco: Fr=(M +m) (6) trong dé v la van tc cua rngudi va van g6 khi ngudi ding lai Goi x, fa khodng di chuyén vé phia trude cua ca nqudi va van gé va 11a he s6 ma sat trugt cia chuyén dong nay, ta co: Orem HM +m)gxy (7) \Van gé dich chuyén duoc mét khoang la X. Tu cac bidu thue trén ta tim duoc: x, (8) =) [arma y+ MI | —m Mi+m( f= =F (9) Fag = HOM + ng. (10) ‘Dé cho X lon nhat t Twela = Mem va Khodng di chuyén lon nha aX, L (Mt) Cac ban 6 I8i gidi diing: Phan Vin Cuong BK6 THPT Chuyén Quang Trung, Binh Phutic; Pham Vén Khai 12 A2 THPT Thanh IMign |, Hai Duong; Pham Quéc Lémtt Ly THPT Chuyén Lé Hong Phong, Nam Binh:Nguyén Phuong Linh, Bao Manh Chién 11Ly THPT Chuyen, Thai Nguyén; Nguyén B& Dung ASK37 THPT CChuyén Phan Boi Chau, Nghé An; Pham Quéc 86 1181 THPT CChuyén Le Kniét, Quang Nai 10 TH2I82. Mét qua cdu déc déng chat ban kinh R quay quanh truc ném ngang v6i t6c d6 géc w, rai thang xuéng mt bé mat nham n&m ngang. Van t6c cua tém qua céu gay truvéc va cham lav, Gid thiét va cham la dan hi, Tim {96c ma van t6c tém qué céu lip voi phurang ngang va t6c 6 géc cia qué cu ngay sau va cham. Cho hé s6 ma sat tnugt gita qué cu va mat san la k. Gidi: Chon hé truc toa 6 Oxy nhu hinh ve. Phuong trinh dinh luat It Newton va chuyén dong quay cla qua céu: N.At=2my, (1) F,,.At= mv, (2) FRA = -Ke, -0) (3) Co thé xay ra 2 trudng hop: * THI: qua cu trugt sust trong qua trinh va cham: Khi. d6 thay F,, AN vao ta sé tim duoc: «, tang = t= : v, 2k ~ Skyy! R Biéu kign xdy ra trudng hop nay: +, Sa,Rer kS oa Yo “TH: do ‘A cau ngung trugt trude Khi va cham kat thic, khi oR thé vao (2) va (3) ta tim duce: 7 My vy, 20K tana : OR Ny Diu kien k > Cac ban ¢6 Idi gidi ding: Chu Xuan Bach 12 Ly THPT Chuyén Bde. Ninh; Chdu Thién Nhan 11 Ly THPT Chuyén Le Quy 86n, Binh; Phan Van Cuang 8K6 THPT Chuyén Quang Trung, Binh Phusc; Dinh Ngoc Hai 10 Ly THPT Chuyén Ha Nam; Trén Manh Truong, Pham Quéc Lam 11 Ly THPT Chuyén Le Héng Phong Nam Binh; Va Bue Anh 12 Ly THPT Chuyén, Son La; Nguyén Ba Ding, Ng6 Bite Hoéng A3K37 THPT Chuyén Phan Boi Chau, Nahé An; Han Mac Tir 1243 THPT Chuyén. Vinh Phic. ‘TH3/82.Mach dao déng gdm mét tu dién cé dién dung co thé thay d6i, bang cach tang hay giém khoang cach gitta hai ban ty, va mot cudn cam voi d6 ty cém L.'s dign tr thuén nhd khéng dang ké. Tai thai diém ban déu, dién dung cla ty dién la Cy Khoang cach gitta SO 85 THANG 9 - 2010thai ban ty lé d. Kich thich dao dng trong mach. Tai thai diém khi dign ép trén ty dat gid tri cue dai, Khdang cach gia hai ban ty dt ngét tang mot lugng nhé Ax. Ky hiéu dé tang tuong d6i khodng céch ida hai bantu 5 =A d 1.1. Chung minh rang véi su thay déi khodng céch nhut thé, dién dung cia ty gidm voi d6 gidm turang déi cing ding bing thé, tit la e 41.2. Xéc dinh d6 bién thién turong d6i cua dién ép U trén tu; cla nang lugng toan phén W ciia mach dao déng; va coda chu kj dao déng turang img. 1.3. Chiing minh ring ty s6 dién ap cure dai trén ty va ning Iurgng ton phén cita mach Ia khéng d6i khi ting khoang ich gira hai ban ty. 1.4. Chung minh réng tich cila binh phuong chu ky dao d6ng va nang long toan phdn cing khéng thay déi trong qua trinh d6. 1. Trong phén nay, khodng céch gia hai ban tu 88 thay Gi nhiéu lén. Cing nhur trad ta sé tng khéang cach gia hai ban ty mét lvong Ax (5 = x ) tai cée thai dim ma d dién ap trén ty dat gid ti cy dai, nhung tai cae thai aiém dién ap trén ty bang khéng, ta lai dich cdc ban tu vé khodng cach nhur cd. 24. Gid sit 5 = 0,01 . Héi phai cén bao niéu thdi gian dé tng nang luong toan phén cua mach Ién 10 ln? Hay biéu dién thai gian d6 theo chu ky toan phn T,, cilia mach. 2.2. Gia sit ring dé ty cdm cia cugn day c6 mét din tré thudn nhé R. Hi R cén 06 gi tri nhur thé nao dé dao dong trong mach la khong t8t an? II Gid sit réng thao téc duage tién hamh trong phan II due thuc hién véi tén s6 hoi nhé han hai lén tén s6 dao dong cla mach (tic la khoding thdi gian gitta hai Ién tang hod idm lién tip khdang cach gitta hai ban tu) t = ‘ +Ar v6i At << T,, Mé t& dinh tinh sur phy thud cda dién ép cue dai trén ty vao thei gian va xc dinh khoding thai gian gida hai cu dai lién tiép ciia dién ap dé. Bé qua dién tro thuén cila cugn day. Giaic I 1.1. Bign dung cua ty khi khong cach gida hai ban chua thay déi va khi thay déi mot Iuong nhé Ax lan lot la’ SO 85 THANG 9 - 2010 1 “Teavd od 1.2. Theo dinh luat bdo toan digntich ta 06: GU, = GU, BU, = GU, IU, 186 bién thién higu dién thé tuong dei a: Uu- 1G, thay déi khong cach tuong Ung la: 17, 30) Wy AW _ 4.3. The 0: —— = 1€0 trén ta c¢ aU U AW 1.4. Ciing tu phan 1.; — ng tu phn 1.2 ta cb; hay W~T OWT? I. 2.1. Theo trén, cis mdi lan thay déi khoang cach thi nang {uong ctia ty tang thém (1 + 6) lan, theo bai ra thi ta c6: (1+ 5)" =10 = = log,,, 10= 231 const Dodd 1 = 57, = 1167, 2.2. Cong suai toa nhiét trung binh trén R trong mot chukyla: Py 2k ‘Dé dao dong duoc duy tri thi VU To 5y, ag Sin gpa 2R 2 2 oC, UI. Gia su rang 6 thoi diém ban dau tat cd dién ra nhu mé ta trong cac phan truéc. Sau do vi tn sé khong trung nhau rnén su tng khodng cach gia cac ban ty sé khéng xay ra tai cac thoi diém ma dién ap trén ty dat cuc dai va do do nang luong sé tang khong dang ké. Mat khac khi gidm khoang cach khi dién ap trén tu khdc khéngthi nang luong s@ gidm, noi chung nang lugng sé tng cho dén khi gia tri cca dién ap trén ty khi tang khodng cach lon hon khi gidm khodng cach. Sau d6 nang luong cia hé sé gidm dan. Van ‘6c gidm cuc dai sé dat duoc trong trudng hop khi sy tang WVAT AY & TUS FRE khodng cach gia cdc ban dién ra vei dién ap tren do bing khong. Sau d6 qua trinh din ra theo chiéu nguoc tai. Su mat mat sé bat dau giam con sy bé sung sé tang. Téng thoi gian cia nhing bién d6i nhu vay sé duoc xéc dinh bang cach sau: Ki higu n la s6 nda chu ky cdn thiét dé xuat hién tan s6 ban u, ta c6 thé vit: nr -4 Khoding thoi gian cn im la: ¢ = 2 4ar Cac ban co Idi giai ding: Pham Van Khai 12 A2 THPT Thanh Mien |, Hai Duong. TH4I82. Trong hé f9a do V —T hay tim phurong trinh cila mét qué trinh ma nhiét dung mol cita khi thay d6i theo nhiét d6 theo quy luat: C = C, + afT, trong dé a fa mot nang s6 néo d6, Xét trutng hgp riéng C= 0. Gidi: Theo nguyén ly I NLH ta 06: RT dV Crar=c,+2te eC +a ue 2G -6) bars rar = RL ROR v TTich phan hai vé phuong trinh nay ta thu duge phuong trinh: VTE ORS const = 0 phuong trinh trén trd thanh: VITO" eT" = const Cac ban cé Idi giai duing: Pham Van Khai 12. A2 THPT Thanh Mién |, Hi Duong; Nguyén 84 Ding A3K37 THPT Chuyén Phan Boi Chau, Nghé An; Bao Manh Chién tiLy THPT Chuyén, Thai Nguyén; Trdn Manh Trrtng, Pham Quéc Lam 11 Ly THPT Chuyén Lé Héng Phong, Nam Binh. TH5/82. Mat bao nhiéu thai gian dé m6t s6ng dm truyén duge quang during | gidta hai diém A, B néu nhiét d6 gia ching bién d6i tuyén tinh tir gid tr, dén T,. Cho biét van t6c truyén 4m phu thudc vao nhiét d6 theo quy luat v=aT , trong d6 0: la mot hang $6 da biét. Giai: Theo 06 bai nhigt do tai diém bat ki gida A va B va Khi Cy 12 Tich phan hai vé phuong trinh trén ta duge: t=2— a(n) Cac ban cf lai gidi ding: Chéu Thién Nhén 11 Ly THPT Chuyén Lé (Quy Bén, Binh Binh; Phan Van Cuong BKE, Trén | Gidn 118 THPT ‘Chuyén Quang Trung, Binh Phutéc; Pham Van Khai 12 A2 THPT ‘Thanh Mign |, Hai Duong; Dinh Ngoc Hai 10 Ly THPT Chuyén Ha Nam; H6 Trung Bute, Nguyn Trung Hung ASK37 THPT Chuyén Phan 86i Chau, Ngh@ An; Pham Quéc Lam, Trén Manh Trvtng 11 Ly THPT Chuyén Lé Héng Phong, Nam Binh; Pham Trén Minh Quang 10 Ly THPT Chuyén Luong Van Chanh, Phd Yén DANH CHO CAC LOP LY KHONG CHUYEN L1182, Mot vién st nhé tir d6 cao h so vdi mat dét, dug ném ra theo phuong nam ngang voi van t6c v,. Vién sat cham dét r6i lai ndy 1én, sau nhiéu én r6i ding hdn. Méi lan cham dat, d6 én van t6c theo phurong thang dimg cia vin sdt gidm e Ién (e < 1). Biét hé s6 ma sét trugt cia vin sat trén mat dat Ia y thai gian va cham 1a cue ngén. Tinh quéng duréng di in nhét cua vién sét theo phyong nam ngang? Gidi. Goi diém cham! dat cia cuc sat lan tha P k la Ay. Trude lie va cham van t6c ngang van la vq con theo phuong thang ding la w= 2gh (1) Sau va cham lén 1, van téc lc nay lau, = eu, (2) Khéi lung vién sat la m, thoi gian va cham la Ar. Vi thai gian va cham cuc ngan nén luc tac dung cua vién bi sat trén mat dat lon hon nhiéu so vei luc tac dung ca trong lye nén ta bé qua téc dung cia trong luc. Nhu vay ap luc déi @) my, ~My at Bién déi xung luong theo phuong nam ngang la két qua tac ‘dung cla xung luong cila luc ma sat theo phuong nam gang: my, ~ mv, =-HN,Ar (4) Tud: y= -(-e)uu, (6) Tuong tu déi voi cdc va cham lan 2, lan 3, ... vi mat dat la duong: N, = Uy = eg, Uy = Cyt, = Cy (6) vvan téc ngang: Late Ute re 7) 50 85 THANG 9 - 2010Tu (6) 06 thé thay khi'm—>e= van t6c thanh phan theo pphuong thang ding 1, bang khéng nhung tri sé nnd nha aia ap lye duong cua vat déi vei mat dét khong nhé hon mg va luc ma sat sé khéng nho hon sume. Nhu vay van téc vien sét theo phuong nam ngang tién toi khéng ma khéng héi phye duge. Gia sti va cham voi mat dat ién thir» = n,, van téc ngang ola vién sat di nhd dé coi fén thin = n,+ 1 van t6c ngang v4) =0 THC): Crete te? +..4e" )uj=0 mt oy -e)u . (re t ] n atten fee | (8) Bat: B= Soft foo] ) sn, +1=B ‘ua vao ky higu phan nguyén cua B: [2] ny +l=[B}+lem =[B] (1) Vitti 4.1 [a vit c6 van tée ngang bang khéng nhung budc nhay lén xudng cua vién bi van cOn, ta coi quang ‘duong xa nhat theo phuong nam ngang la $= 4,4, ., (12) ') (13) Hh achudrere’s +e" 2H ca aidrek kee’ (eete(tes cneea +e%—1)) (14) Tinh tong: ete? +e) tut (15) ete (itete (sete? htem(tete’ +0"! 3 8 THANG 9 - 2010 SARE Se TOE ORE melt g gia? wte(-e) =o (ee to ( Lay 2 cong thic (18), (16) va 1, =J2gh thay vao (14): _Aewh ey son lise ies =} (6 fe" )ir7) g& nngtnh ty (10) 2182. Trong atén taréng déu, curing d6 E, nguéi ta dat mét qua cu kim ogi, ban kinh R. Do cém mg, trén 66 mat qua cu 06 dign tich vei mat 6 ign tich bé mat Ia 0. Tim sur phy thuéc ovao géc mé ox nhu hinh ve Giai._Xét mot diém M ben trong cua céu kim fogi ban kinh R, tich dign Q. Khodng cdch tu tam céu dén M laf. Cuong 6 dign trutng tai Mla: =. 2 ul) kaer Oudi tac dung cia dién trudng, dién tich 2m chuyén vé bén trai, dién tich duong chuyén vé bén phai. Ta nhan thay co hai khu vuc chung cO mat d6 dién tich bang khéng. Xét phan trong hai qua céu ban kinh R, sai léch tam mot khoang L. Tam cau tich dién am la O" tam céu dién tich duong la O. Bat O'O = E . Phan bén trai dign tich -~Q, bén phai +0. Ta tinh cudng 46 dién truong tai P (H.3): la dién truang du, C6 thé coi dign truong ben trong hinh céu la dién truong du, do cém tng sinh ra,