(Metaisach - Com) Sách Giáo Khoa Giáo D C Công Dân L P 11

BO GIAO DUC VA DAO TAO
GlAO DUC
CONG DAN
t NHA XUAT BAN GIAO DUC VIET NAM

B 6 GIAO DUC VA DAO TAO
MAI VAN BfNH (Tdng Chu bidn kidm Chu bidn)
PHAM VAN HtNG - PHAN THANH PHO
VU H 6 N G TI^N - PHi VAN THUC
GlAO DUC
CONG DAN
(Tdi bdn ldn thd ba)
NHA XUXT BAN GIAO DyC VI$T NAM

Ban quydn thudc Nha xua't ban Giao due Vi6t Nam - B6 Giao due va Dao tao.
01-2010/CXB/576-1485/GD Ma s6': CHII7T0

PHANMOT
CONG DAN VOfI KINH TE

C6NG DAN VOI SU PHAT TRI^N
KINHT^
I - Md DAU BAI H O C
Dart tdc Vi^t Nam la m6t dan tdc anh hting, th6ng minh, sang tao,
vdi lich suf hang nghin nam dtmg nif6c va giii ntfdc. Ngay nay, dan t6c
ta dang diing tnf6c thach thtic cua cu6c da'u tranh chdhg ddi ngheo, lac
hau, khae phuc nguy cd hit hau xa hdn vi kinh t^ so vdi nhiû nifdc
trong khu vuc va tr#n th^' gidi. Vi vay, mdi chting ta phai lam gi d^' gdp
p h i n xay dung mdt nvrdc Vi^t Nam giau manh ?
Hoc xong bai nay, hoc sinh cin :
- Nû difdc th#' nao la san xua't cua cai vat cha't va vai trd ctia san
xua't cua cai vat cha't dd'i vdi ddi sd'ng xa hdi.
- Nû dudc cac yû td' cd ban ctia qua trinh san xua't va md'i quan h6
giiia chiing.
- N6u dudc ndi dung va y nghia ciia su phat tris'n kinh t6' dd'i vdi ca
nhan, gia dinh va xa hdi.
- Bie't dudc mdi ngudi phai lam gi d4 gop p h i n phat tri6n kinh t§'
da't nudc.
- Tich cue tham gia xay dvfng kinh t§'gia dinh va dia phudng.
II - NOI DUNG DAI HOC
1. San xuat cua cai vat chat
a) Th^nko \h sin xuit cija cai v | t c h i t ?

San xua't ciia cai vat cha't la. su tac ddng ciia con ngudi vao tu nhi§n,
bie'n dd'i cae y§'u td cua tu nhi^n di tao ra cac san pha'm phu hdp vdi
nhu ciu ciia minh.
b) Vai trb cua ekn xuit cua cai v | t c h i t
- San xudlt cua cai vdt chiit la cd so/ tdn tai ctia xa hdi
Trong ddi sd'ng xa hdi, loai ngudi cd nhiû mat hoat ddng nhtf
hoat ddng kinh tC chinh tri, van hoa, khoa hoc... Cac hoat ddng nay
ngay cang phong phii, da dang. De' tie'n hanh eae hoat ddng ndi treri,
trvrdc he't con ngtfdi phai tdn tai. Mud'n t6n tai, eon ngifdi phai cd thiic
an, d6 mac, nha cr, phudng tien di lai va nhiû thii cin thie't khae. De
ed nhiing thii dd, eon ngudi phai san xua't va san xua't vdi quy md
ngay cang ldn. Xa hdi se khdng t6n tai ne'u ngvfng san xua't ra cua eai
vat chat.
Cong ti san xuat giay Thanh nien xung phong Hai Phong
Anh : TTXVN
- San xudi cua cai vAt ctidi quydt dinh mgi hoat ddng cua xa hdi
Stf phat trie'n eiia hoat ddng san xua't la tiln d l , la ed scr thiic day
viec mc( rdng cac hoat ddng khae eua xa hdi, sang tao ra toan bd ddi
sd'ng vat cha't va tinh t h i n eua xa hdi. D6ng thdi, thdng qua hoat ddng
5
san xua't eiia cai vat cha't, con ngifdi ngay cang dude hoan thifn va phat
trien toan dien.
Vi vay, san xudi vat chdt giii vai tro la cd s6 cua stt tSn tai va phat
tiiSn cua xa hdi, xet ddn cung quydi dinh toan bd sif vdn ddng cua ddi
sdhgxahdi.
2. Cac yeu to ca ban cua qua trinh san xuat
De thuc hien qua tririh san xuat, can phî c6 nhijmg yeu td
CO ban nao ?
Moi qua trinh san xua't diu la su ke't hdp ciia ba ye'u td' cd ban : siic
lao ddng, dd'i ttrdng lao ddng va ttf lifu lao ddng.
a) 5l^c lao ddnq

Sire lao ddng la toan bd nhung ndng Ii/c thd chSi va tinh thin cua
con ngirdi dtrcfc vdn dung vao qua trinh san xudi.
Siie lao ddng khae vdi lao ddng. Siic lao ddng mdi chi la kha n ^ g cua
lao ddng, edn lao ddng la stf tieu dung siic lao ddng trong hifn thtrc.
Lao ddng la hoat ddng cd muc dich, cd y thtic cua con ngirdi lam
bid'n ddi nhung yiu tdcua tit nhiin cho phd hcfp vdi nhu ciu cila
con ngirdi.
Em hieu nhu the nô ve cau no! sau day cCia C. Mac :
"Con nhen lam nhiing dong tac gidng nhu dong tac cda ngudi
tho det, va bang viec xay dung nhumg ngSn td sap cua minh,
con ong con lam cho mpt sd nha kien true phai hd then.
Nhung dieu ngay tCr dau phan biet nha kien true tdi nhat vdi
con ong gioi nhat la trUdc khi xay dung nhumg ngSn td ong
bang sap, nha kien true da xay dUng chiing d trong dau 6c
cua minh rdi"^^^
(1) C. Mac va Ph. Ang-ghen : loan tap, NXB Chinh tri qu6c gia. Ha N6i, 1993, tap 23,
tr. 266-267.
7
Lao ddng la hoat ddng ban chat nha't cua eon ngifdi, la tieu ehuan
de' phan bift con ngudi vdi loai vat. Hoat ddng ttf giac, ed y thiic, cd
mue dich, bie't che' tao ra cdng cu lao ddng la p h i m cha't d5c bift eua
con ngudi.
b) £)î ti/ong lao ddnq

Ddi titdng lao ddng la nhiing yiu td'cua tit nhiin ma lao ddng cua
con ngudi tac ddng vao nhim biin dd'i nd cho phu hdp vdi muc dich
cua con ngirdi.
Dd'i ttrdng lao ddng dvLcic chia thanh hai loai:
- Loai ed san trong tu nhien nhtr gd trong rtfng, quang trong ldng
da't, tdm ea dtfdi sdng, bien... ma con ngtfdi chi cin khai thac la dting
dudc. Loai nay thtrdng la dd'i ttfdng lao ddng ciia cae nganh cdng nghif p
khai thac.
- Loai da trai qua tac ddng ciia lao ddng, dtfdc eai bie'n it nhilu nhu
sdi de dft vai, sat thep de ehe' tao may... goi la nguyen lifu. Loai nay
thudng la dd'i ttrdng lao ddng ciia cac nganh cdng nghif p che'bie'n.
Cting vdi str phat trien ciia lao ddng san xua't va khoa hoe - ki thuat,
dd'i ttrdng lao ddng ngay cang da dang, phong phii ; con ngtfdi ngay
cang tao ra nhilu nguyen vat lifu "nhan tao" cd tinh nang, tac dung
theo y mud'n. Tuy nhien, nhiing nguyen vat lifu "nhan tao" dd ciing d i u
cd ngudn gd'c ttr ttr nhien.
c) Tu li|u lao Abn<^

Tir hiu lao ddng la mdt vSthay hi thdng nhirng vdt lam nhiim vu
truydn din sir tac ddng cila con ngu'di lin ddi ttrdng lao ddng, nhdm
biin dSi ddi titdng lao ddng thanh san phdm thoa man nhu ciu cila
con ngudi.
Ttr lifu lao ddng dude chia thanh ba loai:
- Cdng eu lao ddng hay cdng eu sari xuat nhtr: eay, cudc, may mdc,...
- Hf thd'ng binh chiia eua san xua't nhu : d'ng, thting, hdp...
7
- Ke't ca'u ha ting eua san xua't nhtr: dtfdng sa, bfh cang, san b a y -
la dilu kifn rat cin thie't dd'i vdi san xua't. Do vay, phat trie'n ke't ca'u ha
ting ciia san xua't phai di trtrdc mdt btrde so vdi san xua't trtfc tie'p.
Em hay tim them vi du ve cdc logi tu lieu lao ddng

ndi tr§n.
Trong cac yfu td' ca'u thanh ttr lifu lao ddng thi cdng eu lao ddng la
y l u td' quan trong nha't. Nd la mdt trong nhfing can cii edban di phin
biit cac thdi dai kinh td C. Mae vie't : "Nhiing thdi dai kinh te' khae
nhau khdng phai la oi chd chiing san xua't ra cai gi, ma la cr chd chung
san xua't bang each nao, vdi rihiing tif lifu lao ddng riao" ^'.
Mdt vat nao dd la tu" lifu lao ddng hay la dd'i ttfdng lao ddng tuy
thudc vao muc dich suf dung gSn vdi chufc nang ma nd dam nhan trong
qua trinh san xua't.
Vidu:
Cly g^ \h d6\ tagnq lao ddnq cua ngucri the; m$c, nhung
\k tu \i$u \ao ddn0 câ nQUcA thg ch6nq \b tronq him md.
Dd'i ttfdng lao ddng va ttr lifu lao ddng ke't hdp lai thanh ttf lifu san
xuaCt. Vi vay, qua trinh lao ddng san xua't la stf ke't hdp giiia siic lao
ddng vdi ttr lifu san xuit.
Trong cae ye'u td' ed ban cua qua trinh san xua't, ttr lifu lao ddng va
dd'i ttfdng lao ddng bSt ngudn ttr ttr nhien. Cdn siie lao ddng vdi tinh
sang tao, giii vai trd quan trong va quyft dinh nha't. Suy dfh etmg, trinh
dd phat trie'n cua ttr lifu san xua't la str phan anh siic lao ddng sang tao
ciia con ngtrdi. Mdt qud'c gia khdng giau v l tai nguyen thien nhien
nhtfng v i n cd the' trcr thanh mdt cudng qud'c kinh te', ne'u or dd siic lao
ddng cd chat Itrdng eao. Mdt xa hdi mud'n ed nhilu eua eai vat cha't phai
thtfdng xuyen chSm lo phat trie'n ngudn Itfc eon n g u d i ; khdi phuc va
bao vf tai nguyen thien nhien, mdi trifdng; stf dung cac ye'u td' san xuit
mdt each hdp li va ed hifu qua nha't. Vi vay, vifc thtfdng xuyen ren luyfn.
(1) C. Mac va Ph. Ang-ghen : Toan tip, tap 23, Sdd, tr. 269.
8
hoc tap de' nang eao hifu qua lao ddng va gdp p h i n bao vf tai nguyen
thien nhien, mdi trifdng la trach nhif m ciia moi cdng dan.
3. Phat trien l(inh te va y nghTa cua phat trien l(inh te doi vdi ca
nhan, gia dinh va xa hoi
a) Phit triln kinh t^

Phat triin kinh tila su tdng trudng kinh tdgin liSn vdi cd ciu kmh
ti'hdpli, tiin bd va cdng bdng xa hdi
Phat trien kinh te'bao gdm ba ndi dung ehu ye'u :
- Phat trie'n kinh te' bie'u hifn trudc he't b str tang trifcTng kinh te'.
TSng trtforng kinh te' la str tSng len v l sd' Itrdng, chit Itrdng san pham va
cac ye'u td' cua qua trinh san xua't ra nd. Quy md va td'c dd tang trircrng
kinh te' la can cii quan trong de' xac dinh phat trien kinh te', trong dd ed
stf tac ddng eua miie tang dan sd'. Vi vay, de' phat trie'n kinh te', cae qud'c
gia khdng chi chii y thiic day tang trucrng kinh te', ma cdn phai ed chinh
sach dan sd' phti hdp.
- Sif tang trucrng kinh te' phai dua tren cd ca'u kinh te'hdp li, tie'n bd
de' dam bao tSng trtr^ng kinh te'bin vung.
Moi n i n kinh te' d i u tdn tai va van ddng trong mdt cd elii nha't dinh.
Vay, cd cau kinh td la gi ?
Cd ciu kinh tila tdng thd mdi quan hi hiru cd, phu thudc va quy
dinh lin nhau ca vi quy md va trinh dd giUa cac nganh kinh td, cac
thanh phin kinh td, cac vung kinh td.
Trong cac cd ca'u kinh te' ndi tren ciia n i n kinh te' thi ed ca'u kinh te'
nganh la quan trong nha't.
Cd ca'u kinh tf hdp li la cd ca'u kinh te' phat huy dude moi tilm
nSng, ndi life ciia toan bd n i n kinh te'; phti hdp vdi str phat trien eiia
khoa hoe va cdng nghf hifn dai ; gSn vdi phan cdng lao ddng va hdp
tac qud'c te'.
9
Cd ca'u kinh te' bie'n dSi theo hudng tieh bd la ed ca'u kinh te' ed ti
trong ciia cae nganh dich vu va cdng nghif p trong td'ng san pham qud'c
dan tang din, ti trong ciia nganh ndng nghif p giam din.
Em hay tim hieu vd nhan xet ve co cd'u kinh te ngdnh

cua dja phuong minh,
- Tang trucrng kinh te' phai di ddi vdi cdng bSng xa hdi, tao dilu
kifn eho moi ngtrdi ed quyin binh dang trong ddng gdp va htrorng thu
ke't qua eua tang trucrng kinh te'. Ddng thdi, tang trucrng kinh te' phai.
phu hdp vdi str bie'n dd'i nhu ciu phat trie'n toan difn cua con ngtrdi va
xa hdi, bao vf mdi trudng sinh thai. Miie dd thoa man cac nhu elu cd
ban cua con ngtrdi the' hifn cr su tang len ciia thu nhap thtrc te' va cha't
ludng van hoa, giao due, y te', mdi trtrdng... ma mdi ngtrdi dan dudc
hucrng. Ndi dung nay eua phat trie'n kinh te' phan anh md'i quan hf bif n
ehiing giiia tang trtrcrng kinh te' va cdng bing xa hdi. Tang trtrcrng kinh
te' cao tao dilu kifn thuan ldi de giai quye't cdng bang xa hdi, khi cdng
bang xa hdi dude dam bao se tao ddng luc manh me cho str phat trien
kinh te'.
b) Y nghTa cua phat trien kinh tl<:lî v6\ ck nhin, gia Înh va xa hSi
- Ddi vdi ca nhin
Phat trien kinh te' tao dilu kifn cho mdi ngudi cd vifc lam va thu
nhap dn dinh, cudc sd'ng a'm no ; cd dilu kifn cham sdc sue khoe, nang
cao tudi tho ; dap iing nhu elu vat cha't va tinh thin ngay cang phong
phii ; cd dilu kifn hoe tap, tham gia cac hoat ddng xa hdi, phat trie'n con
ngudi toan difn...
- Ddi vdi gia dinh
Phat trie'n kinh te' la tiln dl, la ed sd quan trong de' thuc hifn td't cae
ehiic nang cua gia dinh : ehiic nang kinh te', ehiic nang sinh san, ehiic
nang cham sdc va giao due, dam bao hanh phiie gia dinh ; xay dung gia
dinh van hoa... de' gia dinh thuc su la td a'm hanh phiic ciia mdi ngudi,
la te' bao lanh manh eiia xa hdi.
10
- D6i vdi xa hdi
+ Phat trie'n kinh te'lam tang thu nhap qud'c dan va phiic ldi xa hdi,
cha't Itrdng eude sd'ng eiia cdng ddng dude eai thifn nhtr giam ti If suy
dinh dudng va tu: vong cr tre e m ; giam bdt tinh trang ddi ngheo...
+ Phat trien kinh te' tao dilu kifn giai quye't cdng an vifc lam, giam
tha't nghif p, giam tf nan xa hdi.
+ Phat trie'n kinh te'la tiln d l vat cha't de' phat trie'n van hoa, giao
due, y te' va cae luih vue khae cua xa h d i ; dam bao dn dinh v l kinh tf,
ehinh tri, xa hdi.
+ Phat trie'n kinh te' tao dilu kifn vat chat de' eiing ed an ninh qud'c
phdng, giii viing che' dd ehinh tri, tang hifu Itrc quan li ciia Nha nudc,
cung cd' niim tin eua nhan dan vao str lanh dao eiia Dang.
+ Dd'i vdi ntrdc ta, phat trie'n kinh te' edn la dilu kifn tien quye't de
khSc phuc str tut hau xa hdn v l kinh te' so vdi eae ntrdc tien tie'n tren the'
gidi ; xay dtfng n i n kinh tf ddc lap ttr chii, moi rdng quan hf qud'c te',
dinh hudng xa hdi ehii nghia.
Tdm lai, tich cue tham gia phat trie'n kinh te' vtra la quyin ldi, vtfa la
nghia vu eiia cdng dan, gdp p h i n thuc hifn dan giau, nude manh, xa
hdi cdng bkrig, dan ehii va van minh.
HI - TU u f u THAM KHAO
1. C. Mac : "Siie lao ddng hay nang luc lao ddng la toan bd nhiing
nang lire the' cha't va tinh thin tdn tai trong mdt cd the, trong mdt eon
ngifdi dang sd'ng, va dude ngudi dd dem ra van dung mdi khi san xua't
ra mdt gia tri sif dung nao dd".^ '
1. C. Mae : "Trong khi tac ddng vao ttf nhien cr ben ngoai thdng qua
stf van ddng dd, va lam thay dd'i ttf nhien, eon ngtrdi ciing ddng thdi
lam thay ddi ban tfnh cua ehinh nd" ^'.
(1) C. Mac va Ph. Ang-ghen : Toan tip, Sdd, tap 23, tr. 251.
(2) C. Mac va Ph. Ang-ghen : Toan tip, Sdd, tap 23, tr. 266.
11
3. C. Mac : "Ngudi ta chi san xua't dudc khi hdp tac vdi nhau theo
mdt each nao dd va trao ddi hoat ddng vdi nhau. Mud'n san xua't dtrde,
ngtrdi ta phai cd nhiing md'i quan hf vdi nhau va ehi trong pham vi
nhiing md'i lien hf va quan hf xa hdi dd thi mdi cd tac ddng vao tif
nhien, vao san xua't dtfdc "^'.
4. Dang Cdng san Vift Nam : "Phat trie'n giao due va dao tao la
mdt trong nhiing ddng Itrc quan trong thiie day str nghif p cdng nghif p
hoa, hifn dai hoa, la dilu kifn de' phat huy ngudn lue eon ngtfdi -
ye'u td' cd ban de' phat trie'n xa hdi, tang trucrng kinh te' nhanh va
b i n vung"^^\
IV - CAU HOI VA 5AI T A P
1. Hay phan bift dd'i tUdng lao ddng vdi tif lifu lao ddng eiia mdt sd
nganh san xua't ma em bift.
2. Hay ehi ra nhiing dilu kifn khach quan, chii quan de ngtrdi ed
siic lao ddng thtfe hifn dude qua trinh lao ddng.
3. Hay cho bie't vi sao Dang ta xac dinh : Phat trie'n giao due - dao
tao, khoa hoc va cdng nghf la qud'c sach hang d i u ?
4. Em hay trinh bay nhfing ndi dung cd ban eua phat trie'n kinh te'va
7 7 7
bieu hifn cua nd d nude ta hifn nay.

5. Neu mdt vi du vl y nghia eiia phat trie'n kinh te' dd'i vdi ea nhan,
gia dinh va xa hdi.
6. Vi sao str phat trie'n kinh tf phai dSt trong md'i quan hf vdi str gia
tSng dan sd va bao vf mdi trudng ?
7. Hay eho bift vai net v l phat trie'n kinh tf ciia gia dinh minh va
em cd the' lam gi de' phat trie'n kinh te' gia dinh.
(1) C. Mac va Ph. Ang-ghen : Tuy^h tip, NXB Su that. Ha N6i, 1971, tap 2, tr. 541.
(2) Dang C6ng san Vi6t Nam : Vin kifn Dai hdi dai biiu toin qud'c ldn thd IX, NXB
Chinh tri qud'c gia. Ha N6i, 2001, tr. 108,109.
12
HANG HOA - TifiN It - THI TRLfClNG
I - MO DAU BAI HOC
Kinh te'thi trudng la giai doan phat trien cao ciia kinh te'hang hoa. Dd
la mdt kie'u td ehiie kinh tf, trong dd toan bd qua trinh san xua't va tai san
xuit gin chat vdi thi trtfdng. Vifc san xua't ra nhiing hang hoa gi, ein ed
nhiing dich vu nao d i u xuit phat ttr nhu elu thi trtfdng. Moi san pham di
vao san xuit, phan phd'i, trao ddi, tieu diing phai thdng qua thi trudng.
V$y h^ng hoa, tien tf, thj trudng la gi ? Chung cd vai tro nhu
thd nao ddi vdi san xuat va ddi sdng ?
Hoe xong bai nay, hoc sinh eIn :

- Hie'u dude khai nifm hang hoa vdi hai thudc tinh eiia no la gia tri
su* dung va gia tri.
- Neu dude ngudn gd'c, ban cha't, chiic nang cua tiln tf va quy luat
Itru thdng tiln tf.
- Neu dtrde khai nifm thi trudng, cac chiic nang eua thi trtrdng.
- Bie't nhan xet tinh hinh san xua't va tieu thu mdt sd' hang hoa cr
dia phtrdng.
- Coi trong diing miic vai trd cua hang hoa va san xua't hang hoa.
n - NOI DUNG BAI HOC

1. Hang hoa
a) Hknq \\ok \k gi ?
Trong n i n san xua't hang hoa, mdi ngtfdi ehi chuyen san xua't ra mdt
ho5c mdt sd loai san p h i m nha't dinh, nhtrng eude sd'ng lai cin thoa man
13
nhu elu nhilu mat nen ho phai tie'n hanh trao ddi san pha'm vdi nhau.
Chang han, ngtrdi ndng dan san xua't ra liia gao, mdt p h i n de' tieu dting
cho ban than va gia dinh, p h i n cdn lai dem ban, trao ddi la'y eae san
pham tieu dting khae.
Vay, phan lua gao nao cCia ngudi ndng dan la hang hoa ?
San p h i m ehi trcr thanh hang hoa khi ed du ba dilu kifn : dd lao
ddng tao ra ; cd cdng dung nha't dinh de' thoa man mdt nhu elu nao do
eiia eon ngudi; trudc khi di vao tieu dting phai thdng qua mua - ban.
Hang hoa la san phdm cua lao ddng cd thd thoa man mdt nhu ciu
nao do cua con ngUdi thdng qua trao ddi, mua - ban.
Hang hoa la mot pham tru lich sii, chi tdn tai trong n i n kinh te'
hang hoa. San pham cua lao ddng chi mang hinh thai hang hoa khi nd
la dd'i tUdng mua - ban tren thi trtfdng. Hang hoa cd the cr dang vat
the' (hang hoa hufu hinh) hoac or dang phi vat the' (hang hoa dich vu).
b) Hai thuSc tfnh cua h^ng hok
Hang hoa cd nhiimg thuoc tinh nao ? Ban chat cCia tCmg thuoc
tmh do la gi ?
- Gia tri sii dung cila hang hoa

Mdi hang hoa deu cd mdt hay mdt sd' cdng dung nha't dinh cd the'
thoa man mdt nhu elu nao dd cua con ngudi, hoae la nhu ciu cho tieu
dung ea nhan v l vat chat va tinh thin nhu : ludng thtfe, thuc pha'm,
q u i n ao, sach bao, phudng tifn thdng tin, di lai..., hoae la nhu elu cho
san xua't nhu may mdc, thie't bi, nguyen vat lifu... Chinh cdng dung cua
san pham lam cho hang hoa cd gia tri sudung.
Gia tri sii dung cua hang hoa la cdng dung cua san phdm cd thd thoa
man nhu ciu nao do cua con ngUdi.
Em hay cho vi du ve mpt hdng hod cd the cd mpt hope

mdt sd' gid trj sCi dung.
14
Gia tri str dung cua hang hoa dude phat hifn d i n va ngay cang da
dang, phong phii ettng vdi su phat trie'n eiia life Itrdng san xuit va khoa
hoc - kr thuat.
Vidu:
Than dk diu mo Idc Î'u chi dung l^m c h i t dSt. eau
do dunq \hm nguydn li|u cho m6t 36 nqhnh cdnq nghidp
di chi b'\ir\ ra nhi^'u loai san phim kh^c phuc vu cho
db'ieinq.
Ngtrdi san xua't hang hoa ludn tim moi each lam cho hang hoa ciia
minh ed cha't Itrdng eao va ed nhilu cdng dung de dap iing nhu elu ciia
ngtrdi tieu dtmg, do do cd the' ban dudc tren thi trudng.
Trong n i n kinh te' hang hoa, mud'n tieu diing gia tri str dung ciia
hang hda phai mua dude hang hoa dd.
- Gia tri cua hang hoa
Gia trj cCia hang hoa la gi ? Bang c^ch nao c6 the xac dmh
duoc gia trj cua hang hoa ?
Gia tri eiia hang hoa dude bie'u hifn thdng qua gia tri trao ddi eua
nd. Gia tri trao ddi la mdt quan hi vS sd'lUdng, hay ti li trao ddi giUa
cac hang hoa cd giatri sti dung khae nhau.
Vi du :
1 m vii = 5 kg thoc. VJi v^ thoc \'k hai h^ng ho^ cb q\k tri
sir dung kh^c nhau cb the trao doi dugc v6\ nhau la vi
chung co ca ed chung gi^ng nhau -diu \h sin pham cua
lao d6ng. G\a djnh di \km ra 1 m vai, ngucri the d^t m i t
2 gicr lao ddng ; de san x u i t ra 5 kg thoc ngucfi n6ng din
cung m i t 2 gicr lao dSng. Trao doi 1 m vai lly 5 kg thoc
chang cûa la trao dî 2 gicf lao dSng l^m ra vai vofi 2 gio
lao dSng l^m ra thoc.
Nhu vay, tren thi trudng, ngudi ta trao ddi cac hang hoa vdi nhau
theo nhiing ti If nha't dinh, v l thue cha't la trao dd'i nhiing Itrdng lao ddng
15
hao phi b i n g nhau an chiia trong cac hang hoa dd. Lao ddng hao phi
de' tao ra hang hoa lam cd scr cho gia tri trao ddi dtfdc goi la gia tri
hang hoa.
Gia tri hang hoa la lao ddng xa hdi cua ngudi san xuit hang hoa kdt
tinh trong hang hoa. Gia tri hang hoa la ndi dung, la cd scr ciia gia tri
trao ddi.
Luong gia trj hang hoa duoc xac dmh nhu thd nô ?
Ludng gia tri hang hoa dtfdc do b i n g sd' Itfdng thdi gian lao ddng
hao phi de' san xua't ra hang hoa nhif : giay, phiit, gid, ngay, thang,
quy, nam...
Trong xa hdi cd nhilu ngtrdi etmg san xua't mdt loai hang hoa,
nhtrng do dilu kifn san xua't, trinh dd kT thuat - cdng nghf, trinh dd
quan li, trrnh dd tay nghi, ctrdng dd lao ddng... khae nhau, nen hao phi
lao ddng ciia ttoig ngifdi san xuft khdng gid'ng nhau.
Thdi gian lao ddng hao phi de' san xua't ra hang hoa ciia ttfng ngudi
dtfdc goi la thdi gian lao ddng ca biit. Thdi gian lao ddng ca bift tao ra
gia tri ea biit cua. hang hoa.
Phai chang ngudi ta trao ddi hang hoa tren thj trudng can ciif
vao thdi gian lao ddng ca biet ?
Ludng gia tri hang hoa khdng phai dxtcic tinh bing thdi gian lao
ddng ca bift, ma tinh bing thdi gian lao ddng xa hdi cin thift d^ san
xua't ra hang hoa do.
Thdi gian lao ddng xa hdi cin thiii ddsan xudt hang hoa la thdi gian
cin thiii cho bdt culao ddng nao tiin hanh vdi mdt trinh dd thanh thao
trung binh va mdt cudng dd trung binh, trong nhirng diSu kiin trung
binh so vdi hoan canh xa hdi nhii dinh.
Thdi gian lao ddng xa hdi cin thift tao ra gia tri xa hdi cua. hang hoa.
Thdng thtrdng, thdi gian lao ddng xa hdi cin thie't de' san xua't ra
hang hoa g i n sat vdi thdi gian lao ddng ca bift cua ngifdi san xua't eung
ling dai bd phan hang hoa dd tren thi trifdng.
16
Vi du :
Ba ngucfi A, B. C cung san x u i t vii cb chit \ugnq nhu

nhau, do d\iu k\$r\ s i n x u i t khic nhau n^n thcri gian
lao d3ng ci b\$t cua tufng ngUcri la khdng gi^ng nhau.
Chang han. di s i n x u i t ra 1 m vii. thcfi gian lao ddng
c l bi^t ci!ia ngucri A l l 2 gio, ngucfi B I I 5 gicf. ngUcri C
I I 4 gicr. Nû ngUcri B I I ngUcri sin x u i t v l cung (^ng dai
bd phin e6 v i i tr^n thj trudng th) th(î gian lao ddng
xa hdi cl'n thi^t d l s i n x u i t 1 m vii gin s i t vd\ thcri
gian lao ddng cii bidt ciHa ngUcri B. Tuong t i ; nhu viy,
niu ngUcri A ho|c ngucri C sin x u i t v l cung t/ng dai bd
phin ei v l l trdn thj trudnq thi thcri gian lao ddng xS
hdi cin thiit se gl^n s i t v6\ thcri gian lao ddng ci bidt
cija ngUcri A hoac ngUcri C.
Nhu vay, de' san xua't ed lai va gianh dude tru the' trong eanh tranh,
ngtrdi san xuit phai tim moi each giam gia tri ea bift hang hoa cua
minh xud'ng it nha't la bing va cang tha'p hdn gia tri xa hdi cua hang hoa
cang td't.
Xet v l cd ca'u, gia tri xa hdi cua hang hoa gdm ba bd phan : gia tri tu
lifu san xuit da hao p h i ; gia tri siie lao ddng cua ngtrdi san xua't hang
hoa ; gia tri tang them. Bd phan thii nha't gdp vdi bd phan thii hai goi la
chi phi san xuii, edn bd phan thii ba goi la 7^/(hay ldi nhuan).
Gia tri xa hdi cua hang hoa = chi phi san xua't + ldi nhuan.
Tdm lai, hang hoa la su thdng nhii cila hai thudc tinh : gia tri sii
dung va gia tri. Dd la sU thdng nhdt cila hai mit ddi lip ma thiiu mdt
trong hai thude tinh thi san phim khdng thd tid thanh hang hoa.
N i m dtrde ban cha't va thudc tinh ciia hang hoa ddi hdi mdi ngudi
phai ed trach nhif m tha«i gia san xua't ra nhilu hang hoa vdi gia tri su
dung eao hc?n, gia ca ngay cang tha'p hdn, de dap iing nhu elu ngay
cang cao eiia ban than, gia dinh va xa hdi.
2 GDCD11(C) -A 17
2. Tien te
a) HquSn gdc v l bin c h i t cua ti^n ti
Tien te xuat hien khi nao ?
Tiln tf xua't hifn la ke't qua cua qua trinh phat tri^n lau dai ciia san
xua't, trao dd'i hang hoa va ciia cac hinh thai gia tri. Cd bdn hinh thai gia
tri phat trien ttf tha'p len cao d i n deh siX ra ddi cua tiln tf.
- Hinh thai gia tii gian ddn hay ngiu nhiin
Hinh thai gia tri gian ddn xua't hifn khi xa hdi Cdng xa nguyen
thuy tan ra, liic nay san p h i m dtrde dem ra trao ddi cdn rat it, ti If
trao ddi chtra ed' dinh va mang tinh n g i u nhien.
Vidu :
1 con g l = 10 kg thoc. 0 d i y g i i trj cua g l dugc biiu

hidn 6 thoc. cbn thoc I I phuong tidn di biiu hidn g l l
trj cua g l .
- Hinh thai gia tii diy du hay md rdng

Khi san xuft hang hoa phat trie'n hdn niia, sd Itfdng hang hoa difdc
dem ra trao dd'i nhilu hdn thi mdt hang hoa cd the' trao ddi dtfdc vdi
nhilu hang hoa khae.
Vidu:
1 con g l = 10 kg thdc. hoac = 5 kg ch^. ho|c = 2 c i i riu,

hoac = 0.2 gam vIng... d diy, g i i trj ci3a mdt hing hoi
dugc biiu hidn d nhid'u hing hoi khic nhau.
Nhifng vifc trao ddi true tie'p hang la'y hang gap n h i l u khd khSn.
Chang han, ngudi cd ga mud'n ddi la'y thdc, nhimg ngifdi cd thdc
khdng mudn dd'i la'y ga, ma c i n che... Do do, c i n phai cd mdt hang
hoa tach ra ddng vai trd vat ngang gia chung, lam mdi gidi cho vifc
trao dd'i.
18 2. GOOD 11(C) - B
Hinh thai gia tii chung
Vidu:
1 con g l _ \
10 kg thoc =
5 kg ch^ = 1 m vii
2 c i i riu =
0,2 gam vIng =
d day, gia tri cua cac hang hoa dtfdc the hifn b mdt hang hoa ddng
vai trd vat ngang gia chung la vai. Moi ngudi mang hang hoa eiia minh
ddi lly vat ngang gia ehung, rdi dung vat ngang gia chuiig de ddi la'y
thli hang hoa minh cin. Cac dia phtrdng, cac vtmg khae nhau thi hang
hoa lam vat ngang gia ehung ciing khae nhau.
- Hinh thii tiin ti
Khi life Itrdng san xua't va phan cdng lao ddng xa hdi phat trie'n hdn
niia, san xuit hang hoa va thi trudng ngay cang md rdng thi cd nhilu
hang hoa lam vat ngemg gia ehung, lam eho trao ddi giiia cac dia phifdng
gap khd khan, ddi hdi phai cd vat ngang gia chung thd'ng nha't. Khi vat
ngang gia chung dtfdc ed' dinh or vang va bae thi hinh thai tiln tf eua
gia tri xua't hifn. Nhtrng vang cd tru the'hdn bae nen cudi etmg hinh thai
tiln tf difdc ed dinh h vang.
Vf du :
_ A
1 con g l
10 kg thoc
5 kg ch^ 0,2 âm vhnq
2 c i i riu
1 m vii
19
Tai sao vang cd dUdc vai tro tien te ?
Thli nhii, vang eiing la mdt hang hoa, cd gia tri su dung va gia tri,
ddng vai trd vat ngang gia chung. Gia tri ciia vang ciing dude do b i n g
lirdng lao ddng xa hdi cin thie't de' san xuft ra nd (tim kie'm, khai that
vang). Hdn niia, vang la thii kim loai hie'm nen vdi mdt khd'i Itrdng nhd
nhung chiia difng mdt Itrdng gia tri ldn.
Thli hai, vang ed thudc tinh ttr nhien dac bift thich hdp vdi vai trd
lam tiln tf nhu : thuin nha't, khdng hu hdng, d l chia nhd...
Khi tiln tf xuft hifn thi the' gidi hang hoa phan lam hai eife : mdt
ben la nhiing hang hoa thdng thudng, mdt ben la hang hoa (vang) ddng
vai trd tiln tf.
Nhu viy, tiin ti la hang hoa dae biit dude tach ra lam vit ngang gia
chung cho tdt ca cac hang hoa, la sU thi hiin ehung cua gia tii ; dSng
thdi, tiin ti biiu hiin mdi quan hi san xudt giUa nhiing ngUdi san xudt
Ai/7^/?oa. Dd la ban chat ciia tiln tf.
b) Ckc chdc nanq cua tidn tB

Tiln tf cd cae chiic nang sau :
- Thude do gia tii
Tiln tf thtrc hifn chiic nang thudc do gia tri khi tiln dtrde dtmg de' do
ludng va bieu hifn gia tri eiia hang hoa. Gia tri cua hang hoa dtfdc biû
hifn bing mdt Itrdng tiln nhit dinh goi la gia ca hang hoa. Gia ea cua
hang hoa dUdc quye't dinh bdi cac ye'u td': gia tri hang hoa, gia tri cua
tiln tf, quan hf eung - elu hang hoa. Do dd, tren thi trudng gia ca cd the'
bing gia tri, hoae tha'p hdn, cao hdn gia tri. Ne'u cac dilu kifn khae khdng
thay ddi, gia tri ciia hang hoa eao thi gia ca cua nd cao va ngUdc lai.
- PhUdng tiin luu thdng
Ydi chile nang lam phudng tifn Itru thdng, tiln lam mdi gidi trong
qua trinh trao dd'i hang hoa theo cdng thiie : H-T-H. Trong dd : H-T la
qua trinh ban, T-H la qua trinh mua ; ngudi ta ban hang hoa la'y tiln rdi
dtmg tiln di mua hang hoa minh cin.
20
Vi du :
Ngucri ndng dim bin g l lly tidn (H - T). rd'i dung tidn do
di mua (\uin ko (T - H),
- Phudng tiin edt tiii

Lam phudng tifn ca't trii, tiie la tiln riit khdi lifu thdng va difdc ca't
trii lai de' khi eIn thi dem ra mua hang. Sd di tiln tf lam dtfdc chiic
nang nay la vi tiln la dai bie'u cho ciia eai eiia xa hdi dtrdi hinh thai gia
tri, nen vifc ca't trfi tiln la hinh thiic ca't trii eua eai. Nhtrng de' lam difdc
chiie nang phtfdng tifn ca't trii thi tiln phai dii gia tri, tiic la tiln diic
bang vang, hay nhiing eiia eai bing vang.
- Phudng tiin thanh toan
Lam phudng tifn thanh toan, tiln tf dtrde dtmg de' chi tra sau khi
giao dich, mua ban nhtr: tra tiln mua chiu hang hoa, tra nd, ndp thue'...
Chiic nang nay lam eho qua trinh mua ban diln ra nhanh hdn, nhtrng
ciing lam cho nhiing ngudi san xua't va trao ddi hang hoa phu thudc
vao nhau nhilu hdn.
Vi du :
NgUcri A mua chju hing hoi cua ngUcri B, nguoi B lai mua
chju hing hoi cua nguoi C... thi ho phu thudc vao nhau.
Ndu mdt ngucri nko do trong ei hq khdng cb khii nang
thanh t o i n thi se gly kho khan cho san xuit, kinh
doanh ciia nhi/ng ngUcri kia.
- Tiin ti thd gidi

Khi trao ddi hang hoa vUdt ra khdi bien gidi qud'c gia thi tiln lam
chiic nang tiln tf the' gidi. Thifc hifn chiie nang nay, tiln lam nhifm vu
di chuyen eiia eai ttr ntrdc nay sang ntrdc khae nen phai la tiln vang,
hoae tiln dtfdc cdng nhan la phtrdng tifn thanh toan qude te'. Vifc trao
dd'i tiln eiia ntrdc nay vdi tiln ciia ntrdc khae d\i(3c tie'n hanh theo ti gia
hdi doai. Ti gia hd'i doai la gia ea ciia ddng tiln nudc nay dude tinh
bing ddng tiln eua nude khae.
21
Vi du :
1 dd \a Mr= \<d.000 dd'ng Vl^ Nam (thci gii nam 2006).
Nam chute nang cua tiln tf cd quan hf mat thie't vdi nhau. Str phat
trie'n eae chiic nang eiia tiln tf phan anh str phat tri^n cua san xua't va
Itru thdng hang hoa. N i m dtfdc ngudn gd'c, ban chit va ehiic nang cua
tiln tf ta tha'y tiln tf la stf th^ hifn chung eua gia tri xa hdi, do dd tiln
rat quy.
c) Quy lult iLfu thdng tidn td

Tiln la hinh thiic bie'u hifn gia tri ciia hang hoa, phue vu eho str
lifu thdng hang hoa. Vi vay, luu thdng tiln tf do Itfu thdng hang hoa
quye't dinh.
Ndi dung quy luat luu thdng tiln tf la xae dinh sd' Itfdng tiln tf cin
thift eho Itfu thdng hang hoa d mdi thdi ki n h i t dinh. Quy luat nay
dtrde the hifn nhtr sau :
V
Trong do : M : la sd' Itrdng tiln tf cin thie't eho Itfu thdng.
P : la miie gia ea eiia mdt ddn vi hang hoa.
Q : la sd Itfdng hang hoa dem ra Itru thdng.
V : la sd vdng luan chuye'n trung binh cua mdt ddn vi
tiln tf.
Nhu vay, Itrdng tiln eIn thie't cho Itru thdng ti If thuan vdi tdng sd
gia ca eiia hang hoa dem ra luu thdng (P x Q) va ti If nghich vdi sd'
vdng luan chuye'n trung binh cua mdt ddn vi tiln tf (V).
Day la quy luft chung eiia Itfu thdng tiln tf. Tiln vang la tiln cd d i y
dii gia tri, cho nen ne'u sd Itrdng tiln vang nhilu hdn miic cin thie't cho
lifu thdng hang hoa thi tiln vang se rdi khdi Itfu thdng, di vao ca't trii va
ngtfdc lai. Tiln gia'y chi la ki hifu ciia gia tri, khdng ed gia tri thtrc nhtr
tiln vang.
22
Mdt phi6n giao dich tai sdn chirng khoan Hd Ndi
Anh: TTXVN
Vi vay, khi tiln gily dtra vao Itru thdng vtrdt qua sd' Itrdng eIn thie't
se d i n de'n hifn tifdng lam phat. Khi lam phat xay ra thi gia ca cua hang
hoa tang, siie mua cua tiln tf giam, ddi sd'ng eiia nhan dan lao ddng
gap khd khan, cae cdng cu quan li kinh te'ciia Nha nude kem hifu luc...
Hie'u dtfdc ndi dung ciia quy luat luu thdng tiln tf, cdng dan khdng
nen giii nhilu tiln mat, ma nen tieh ctfc d i u ttr vao san xua't, kinh
doanh hoac giii tiln tie't kif m vao ngan hang, gdp p h i n lam tang miic
Itru thdng tiln tf, han che'lam phat, viia ich nude vtra ldi nha.
3. Thi trirdng
a) Thj trt/cmg 11 gi ?
Thi trudng la linh vitc tiao ddi, mua ban ma d dd cac chu thd kinh
tdtac ddng qua lai lin nhau di xac dinh gia ca va s6ludng hang hoa,
dich vu.
Thi trtrdng xua't hifn va phat trie'n etmg vdi su ra ddi va phat trie'n
ciia san xua't va Itru thdng hang hoa. Thi trtrdng d dang gian ddn,
23
sd khai la ndi diln ra vifc trao ddi, mua ban hang hoa g i n vdi mdt
khdng gian, thdi gian nha't dinh nhu cae chd, tu die'm mua ban, cufa hang...
San xuit hang hoa ngay cang phat triln thi thi trifdng ngay cang md rdng,
da dang va phong phii. Trong n i n kinh te' thi trudng hifn dai, vifc trao
ddi hang hoa, dich vu d i l n ra mdt each linh hoat thdng qua cac
hinh thiic mdi gidi, trung gian, quang cao, tie'p thi... de' khai thdng cac
quan hf mua - ban va ki ke't cae hdp ddng kinh tf.
Cae nhan td ed ban eiia thi trtfdng la : hang hoa ; tiln tf ; ngtrdi mua ;
ngtrdi ban. Ttr dd hinh thanh cae quan hf : hang hoa - tiln tf, mua -
ban, eung - elu, gia ca hang hoa.
b) Ckc chOc nang co ban cua thi trucrng

Thi trtrdng ed cac chiic nang cd ban sau :
-Chuc nang thue hiin (hay thira nhin) gia tii sU dung va gia tii eua
hang hoa.
Thi trudng la ndi kie'm tra cud'i etmg v l ehiing loai, hinh thiic, miu
ma, so Itrdng, cha't Itrdng hang hoa. Vi vay, khi ngtrdi san xua't mang
hang hoa ra thi trudng, nhiing hang hoa nao thich hdp vdi nhu elu, thi
hie'u ciia xa hdi thi ban dtfdc. Dilu do ciing cd nghla la nhiing chi phi
lao ddng de san xuft ra hang hoa dd dude xa hdi eha'p nhan, gia tri cua
hang hoa dude thuc hifn.
Em hay cho biet, neu hang hoa khdng ban dUdc se anh
hudng nhu the nao den ngudi san xuat hang hoa va qua trinh
san xua't ciJa xa hoi ?
-Chiic nang thdng tin.
Thdng tin cua thj trUdng quan trong nhu the nao ddi vdi ca
ngudi ban lan ngUdi mua ?
Thi trudng cung ca'p cho cac ehii the tham gia thi trtrdng nhifng
thdng tin v l quy md cung - elu, gia ea, cha't Itrdng, cd ca'u, chiing loai,
dilu kifn mua - ban... eae hang hoa, dich vu. Nhiing thdng tin nay la
24
can eii quan trong giiip cho ngudi ban dtra ra cae quye't dinh kip thdi
n h i m thu nhilu ldi nhuan ; cdn ngudi mua se dilu ehinh vifc mua sao
eho ed ldi nha't.
-:.«.!
m^
Cho ndi 6 dong bang sdng Curu Long
Anh: TTXVM
- Chiic nang diiu tiii, kich thieh hoae han ehi san xuii va tiiu dung.
Su bie'n ddng eiia eung - elu, gia ea tren thi trudng da dilu tie't cac
ye'u td san xua't ttr nganh nay sang nganh khae, luan chuyen hang hoa
ttr ndi nay sang ndi khae. Khi gia ca mdt hang hoa nao do tang len se
kich thich xa hdi san xua't ra hang hoa do nhilu hdn, nhtrng lai lam cho
nhu cau ciia ngtrdi tieu dung v l hang hoa do bi han ehe'. Ngude lai^ khi
gia ca mdt hang hoa giam xud'ng se kich thich tieu dtmg va han che' vifc
san xua't hang hoa dd.
Nhtr vay, hie'u va van dung dude cac chiic nang eiia thi trudng se
giiip eho ngtrdi san xua't va ngUdi tieu dting gianh dude ldi ich kinh te'
ldn nha't va Nha nude cin ban hanh nhiing chinh sach kinh te' phti hdp
n h i m htrdng n i n ktnh te'vao nhiing muc tiSu xac dinh.
25
III - TU LI|U THAM KHAO
1. C. Mae : "Mdi mdt vat cd ich nhtr sit, gily, v.v..., d i u ed the' xet v l
hai mat : mat chat va mat Itrdng. Mdi mdt vat nhu the' la mdt td'ng the'
ciia nhilu thude tinh va vi vay ma cd the' cd ich v l nhilu mat khae nhau.
Tim ra cac mat khae nhau dd, va do do, tim ra cac cdng dung nhilu mat
eiia cac vat, la cdng vifc ciia lich sit... Tinh cd ich cua mdt vat lam cho
vat dd trd thanh mdt gia tri sif dung"^'.
2. C. Mac : "Gia tri trao ddi trudc he't bie'u hifn ra nhu la mdt quan
hf v l sd Itfdng, la mdt ti If theo dd nhftng gia tri sif dung loai nay dtfdc
trao ddi vdi nhiing gia tri stf dung loai khae, quan hf nay ludn ludn
thay dd'i theo thdi gian va dia die'm "^'.
3. P.A. Sa-mu-el-son : "Thi trtfdng la mdt qua trinh trong dd ngifdi
mua va ngtfdi ban mdt thii hang hoa tac ddng qua lai nhau de xac dinh
gia ca va sd lifdng hang hoa"''.
IV - CAU HOI VA BAI TAP
1. Hay cho bie't nhiing san pham tieu diing nao trong gia dinh em la
hang hoa, hoac khdng phai la hang hoa. Vi sao ?
2. Hay neu mdt sd vi du the' hifn gia tri stf dung ciia hang hoa dtfdc
phat hifn d i n ciing vdi sU phat trie'n ciia khoa hoc - ki thuat.
3. Tai sao gia tri hang hoa khdng do thdi gian lao ddng ea bift quye't
dinh, ma do thdi gian lao ddng xa hdi eIn thie't quye't dinh ?
4. Trinh bay ngudn gd'c ra ddi va ban cha't ciia tiln tf.
5. Phan tieh cac chiie nang eiia tiln tf. Em da van dung dude nhiing
chiie nang nao ciia tiln tf trong ddi sd'ng ?
(1) C. Mac va Ph. Ang-ghen: Toan tip, Sdd, tap 23, tr. 62.
(2) C. Mac va Ph. Ang-ghen: Toan t$p, Sdd, tap 23, tr. 63.
(3) P.A. Sa-mu-el-son & W.D. Nor-hous : Kinh ti'hgc, tap 1, tr. 53. Vifin Quan h§ qu6c te'
(dich), 1989. (P.A. Sa-mu-el-son la sang lap vi6n Khoa Kinh te' cua Hoc vifn
C6ng nghf Ma-sa-chu-set, la ngudi Mi d i u tiSn dudc giai thvfcing Nobel v4 Kinh tg'
nam 1970).
26
6. Trinh bay ndi dung ciia quy luat liru thdng tiln tf. Lam phat ed
anh hudng nhu the' nao dd'i vdi ddi sd'ng ?
7. Tai sao ndi gia ea la "mfnh Ifnh" cua thi trtrdng dd'i vdi moi ngtrdi
san xua't va Itfu thdng hang hoa ?
8. Thi trifdng la gi ? Em hay neu mdt sd vi du v l str phat trie'n cua
san xua't hang hoa va thi trudng d dia phudng minh.
9. Hay neu mdt sd vi du v l str van dung cac chiie nang ciia thi
trtrdng dd'i vdi ngtrdi san xua't va ngudi tieu dung. '•
10. Theo em, mdi cdng dan eIn phai lam gi dd'i vdi str phat trie'n
kinh tf thj trtrdng d ntrdc ta hifn nay ?
QUY LUAT GIA TRI TRONG SAN XUAT

vA LUU THONG HANG HOA
I - MO DAU BAI HOC \
Khae vdi quy luat ttr nhien, quy luat kinh te' chi ra ddi va hoat ddng khi
ed hoat ddng san xuft va hoat ddng trao ddi (Itru thdng) hang hoa cua eon
ngu'di va xa hdi.
vay, cac hoat ddng kinh te nay do quy luat kinh te nao
chi phdi ?
!; Hoe xong bai nay, hoe sinh cin :

- Neu dtrde ndi dung cd ban cua quy luat gia tri.
- Neu dtfdc vai trd va tac ddng eiia quy luat gia tri trong san xua't va
Itfu thdng hang hoa.
27
- Van dung nhiing hie'u bie't v l quy luat gia tri de' giai thieh hien
ttrdng bie'n ddng eiia gia ca hang hoa trong san xua't va lifu thdng.
- Tdn trong quy luat gia tri trong n i n kinh te' thi trtrdng d ntrdc ta
hifn nay.
H - NOI DUNG BAI HCpC
Hoat ddng san xua't va Itru thdng hang hoa, nhin b l ngoai dudng
nhtr la vifc rieng ciia ttrng ngtrdi, khdng cd gi rang bude giiia ho vdi
nhau. Nhtrng tren thtrc te', hoat ddng ciia ho chiu su rang budc vdi nhau
bdi quy luat gia tri. Vay, ndi dung ciia quy luat gia tri la gi ?
1. Noi dung cua quy luat gia trj

San xuii va Itru thdng hang hoa phai dua tiin cd sd thdi gian lao
dgng xa hgi ein thiii di san xuii ra hang hoa.
Ndi dung ciia quy luat gia tri dude biiu hiin trong san xuft va luu
thdng hang hoa :
Trong san xuii, quy luat gia tri yeu elu ngudi san xua't phai dam
bao sao eho thdi gian lao ddng ea bift de san xuit ra ttmg hang hoa
phai phti hdp vdi thdi gian lao ddng xa hdi eIn thie't de san xuft ra tiing
hang hoa dd ; va tdng thdi gian lao ddng ca bift de san xua't tdng hang
hoa phai phu hdp vdi tdng thdi gian lao ddng xa hdi eIn thie't eua tdng
hang hoa do.
Vi du :
Trong xg hSi cb 3 nguoi san x u i t c^ng mdt hang hoa cb
chit \ugnq nhu nhau. nhung co thai gian lao dSng ci b i ^
khic nhau : ngudi san x u i t t h i i n h i t ih ^0 gio, ngU^ ekn
xuit thi? hai la & gio. v^ nguoi san x u i t t h i i ba 1^ 12 gid.
Trong khi do trgn t h j trucmg. xS h3i chf thufa nhin mua
vk bin h^ng hoa do v6i thai gian lao ddnq xg Ii5i cl'n
t h i ^ t la 10 gio'.
Ttr cac trtrdng hdp tren cho tha'y, ngtrdi thii nhat thuc hifn diing
yeu elu cua quy luat gia tri nen khdng nhiing bii d i p dude chi phi
28
san xua't ma cdn cd ldi nhuan ; ngtrdi thii hai thuc hifn tdt quy luat
gia tri nen thu dtrde ldi nhuan nhilu hdn ngudi thii nha't vi thdi gian lao
ddng ea bift it hdn ngudi thii nha't, nhtrng dude ban theo thdi gian lao
ddng xa hdi cin thie't; cdn ngtrdi thii ba thdi gian lao ddng ca bift vtrdt
qua thdi gian lao ddng xa hdi eIn thie't, vi pham yeu ciu quy luat gia tri
nen bi thua Id.
Trong luu thdng, tren thi trudng vifc trao ddi hang hoa ciing phai
dua tren cd sd thdi gian lao ddng xa hdi eIn thie't. Ndi each khae, phai
dua theo nguyen tie ngang gia. Dilu do cd nghia la thdi gian lao ddng
xa hdi cin thie't di san xua't ra hang hoa A va hang hoa B bing nhau thi
chiing dvL(3c trao dd'i vdi nhau.
Tren thi trtrdng, gia ca eua ttmg hang hoa cd the' cao hoae tha'p hdn
gia tri hang hoa hinh thanh trong san xua't, do anh hudng cua eanh
tranh, eung ciu. Nhitng bao gid gia ca hang hoa cUng vin ddng xoay
quanh tiuc gia tii hang hoa hay xoay quanh tiuc thdi gian lao ddng xa
hdi cin thiii. Tuy nhien, ne'u xem xet khdng phai mdt hang hoa ma xem
xet tdng hang hoa va tren pham vi toan xa hdi, thi quy luat gia tri yeu
elu : Tdng gia ea hang hoa sau khi ban phai bang tdng gia tii hang hoa
dUde tao ra tiong qua tiinh san xuii. Khdng thue hifn diing yeu elu
nay se vi pham quy luat gia tri, lam cho n i n kinh te' ma't can dd'i va rdi
loan, ne'u Nha nude hoae ngtrdi san xua't khdng cd du trii hoac khdng
dtrde dilu chinh kip thdi.
2. T i c dong cua quy luat gia trj
Quy luat gia trj cd nhOmg tac dpng nhu the nao trong qua
trinh slin xudt va luu thdng hang hoa ?
Quy luat gia tri cd ba tac ddng sau day :
a) €>iS'u t l ^ s i n x u i t \/k li/u th6ng h^ng hok

Quy luat gia tri dilu tift san xua't va luu thdng hang hoa thdng qua
gia ea tren thi trtrdng.
Cd the' hie'u dilu tie't san xua't va luu thdng la str phan phd'i lai cae
yd'u td tu lifu san xua't va siie lao ddng ttr nganh san xuit nay sang nganh
29
san xua't khae ; phan phd'i lai ngudn hang ttr ndi nay sang ndi khae, ttr
mat hang nay sang mSt hang khae theo hudng ttr ndi cd lai it hoSc
khdng cd lai sang ndi cd lai nhilu thdng qua su bifh ddng eua gia ca
hang hoa tren thi trudng.
Vidu:
Mdt nguoi nko do ein xuit mat h^ng A vh dem ra bin
trdn thj truong. Gii ck mat hhnq n^y th^p hem gii trj
ci bi$t mi hg diu tu. niu tiip tuc ho s? thua \5. Trong
khi do. trSn thj trUcmg mSt h^ng B cb gii c l cao. vl viy.
di ein x u i t cb ISi, ho phii di^'u chinh ttf sin x u l t m|t
hing A sang s i n x u l t mat hing 3 theo tin hiû ciHa gii
ci trSn thj trucmg.
Em hay lay vf du vd sir tac dpng didu tidt Itfu thdng hang hoa
cda quy luat gia tri.
b) Ktch thfch li/c \isgr\q ekn xuit p h i t t r i l n v i nanq s u i t lao ddnq

tang \dn
Hang hoa dude san xult ra trong nhiing dilu kifn khae nhau, co gia
tri ea bift khae nhau, nhifng tren thi trtrdng, hang hoa lai dtfdc trao doi,
mua ban.theo gia t n xa hdi cua hang hoa. Trong dilu kifn do, ngifdi san
xua't, kinh doanh mud'n khdng bi pha san, diing vfing va chifh thing
tren thudng trudng de' thu dude nhilu ldi nhuan, hp phai tim each cai
tie'n kr thuat, nang eao tay nghi eua ngudi lao ddng ; hdp li hoa san
xua't, thtrc hanh tie't kifm..., lam cho gia tri hang hoa ea bift cua hp thlp
hdn gia tri xa hdi ciia hang hoa.
Vifc eai tie'n kr thuat liic d i u cdn le te va v l sau mang tinh phd biln
trong xa hdi. Ke't qua la lam eho kr thuat, luc lifdng san xua't va nang
sua't lao ddng xa hdi dUdc nang cao.
Vi du :
KJii nang suit lao d6ng 6 mdc trung binh, mS ngiy

& gicr. ngudi lao ddng sin xult ra & hing hoi. lupng gii trj
30
ci3a 1 hing hoi l i : 8> gicr/6 liing hoi = 1 gicr. nhung nhcr
cii tiin kTthult. ii^c luong sin xult phit triin iim cho nanq
s u i t \aodbnq cua nguci lao ddng tang Idn gIp ddi. V.it (\ui
ii cung trong & gicr nhung hp sin xult ra khdng phii & hing
hoi mi l i 16 hing hoi. ndn lupng gii trj cua 1 hing hoi chf
cbn ii : & gior/16 hing hoi = 1/2 gio.
Rd rang la nang suit lao ddng tang len khdng ehi tac ddng lam cho
sd lifdng hang hoa san xua't ra tang len, ma cdn tac ddng lam eho Itfdng
gia tri eiia 1 hang hoa giam xud'ng va ldi nhuan ciing theo dd tang ien
(ne'u gia ca hang hoa dd tren thi trifdng khdng ddi).
c) Phin hoi giiu - nqhho qiOa nhiing ngUcri ein x u l t hing hoi
Trong n i n san xua't hang hoa, dilu kifn san xua't cua ttmg ngtrdi
khdng hoan toan gid'ng nhau ; kha nang ddi mdi ki thuat va cdng nghf
va hdp li hoa san xult khae nhau ; tinh nang ddng va kha nang n i m b i t
nhu elu eiia thi tnfdng khae nhau, nen gia tri ca bift ciia ttmg ngtrdi
khae nhau, nhtmg quy luat gia tri lai dd'i xtf nhu nhau, nghra la khdng
cd ngoai If dd'i vdi hp. Vi vay, khdng tranh khdi tinh trang mdt sd ngtrdi
cd gia tri hang hoa ca bift tha'p hoae bing so vdi gia tri xa hdi eiia hang
hoa nen cd lai, mua sIm them tu lifu san xult, dd'i mdi kT thuat, md
rdng san xult. NgUde lai, nhilu ngtfdi san xua't khae, do dilu kifn san
xult khdng thuan ldi, nang luc quan li san xua't, kinh do£uih kem, gap
nii ro, nen hp bi thua Id, d i n de'n pha san. Hifn ttrdng nay d i n de'n str
phan hoa giau - ngheo.
A/hu viy, su tac ddng nay cila quy luit gia tii thdng qua su chgn lgc
tu nhiin, mdt mit da lam eho mdt sd ngudi san xuii, kinh doanh gidi
trd nin giau cd, qua dd thuc diy san xuii va luu thdng hang hoa phat tiiin
tvt thdp lin cao. Mit khae, nhOng ngUdi san xuii, kinh doanh kem se thua
Id, bi pha san va tid thanh ngudi ngheo, din din su phin hoa giau -
ngheo tiong xa hdi Day la mdt trong nhiing mat han che' cila quy ludt
gia tri trong san xua't va luu thdng hang hoa eIn dude tinh de'n khi van
dung nd d nudc ta hifn nay.
31
3. Van dung quy luat gia trj
Npi dung va tac dpng cCia quy luat gia trj dupc Nha nUdc v^
cdng dan van dung nhuthe nao 6 nudc ta ?
a) vi pW\a Nha nudc

- Nha nudc van dung quy luat gia tri vao vifc ddi mdi n i n kinh te
ntrdc ta thdng qua xay dung va phat trie'n md hinh kinh tf thi trifdng
dinh htrdng xa hdi chii nghia. Thtrc hifn chf dd mdt gia, mdt thi trtrdng
thd'ng nha't trong ea nude va md ciia vdi thi trudng ntrdc ngoai.
Vi du :
T^ nam 1966 vd'tru^c. nubc ta thuc thi mb hinh kinh t #
chf huy t i p trung <\uan lidu bao dp. ndn ndi dung vi
t i c ddng cua ciuy lult gii tri hiu nhu khdng dugc Nhi
nudc v$n dung hoac v$in dung khdng dung. Nhung tif
nam 'id&e din nay. v$n dung tûy lult gii trj thdng (\ua
dii md'i nin kinh ti. nudc ta chuyin sang xiy di/ng vi
phit tri^n md hinh kinh td'thj trUcmg djnh hudng xa hdi
chu nghTa, nhcr do da dUa nubc ta ra khoi khijng hoing
kinh t d ' - xa hdi vi d2 dat nhiJng thinh ti/u ding ki.
- Nha nude thdng qua vifc ban harOi va sU dung phap luat, cac
ehinh sach kinh te', chinh sach xa hpi va b i n g thuc lue kinh te' eua
minh, de dilu tie't thi trudng n h i m phat huy mat tieh cue va han ehe'
SU phan hoa giau - ngheo va nhiing tieu cue xa hdi khae, thiic day
phat trie'n san xua't va luu thdng hang hoa, dn dinh va nang eao ddi
sd'ng nhan dan.
Vidu
Nha nubc ban hinh Lu$t Poanh nghiSp, Luit €>iu tuvi
thuc hidn nhit <\uin, iBu dai chinh sich kinh td" nhid'u
thinh phl^n, lam cho mpi thinh phl^n kinh ti. mgi ngucrt
din diu cb oûyin ti/ do kinh doanh, nhb db A'i khai t h i c
vi phit huy mpi ngud'n luc ci!la cic thinh phin kinh ti
32
dlû t u vio ein xuit kinh doanh. cb tic dung thlJC day
tang trUtJng v i p h i t triln kinh t d " - xa hdi, lim cho muc
tidu din giiu. nubc manh. xg hdi cdng bang, din chu. van
minh ttfng bubc dugc thuc hidn 6 nubc ta.
Em hay neu vi du khae ve sU dieu tiet thj trudng va vi du ve

chd truong thuc hien xoa ddi giam ngheo ctia Nha nudc ma
em bidt.
b)Vd'phfa cdng d i n
Cd the van dung ndi dung va tac ddng eiia quy luat gia tri qua cac
khia eanh nhtr:
- Pha'n da'li giam chi phi san xua't va nang eao cha't Itrdng hang hoa
de ban dtrde nhilu hang, thu nhilu ldi nhuan, diing viing va chie'n
thing tren thtrdng trudng.
- v a n dung tac ddng dilu tie't ciia quy luft gia tri thdng qua sU bie'n
ddng ciia gia ca hang hoa tren thi trudng, kip thdi dilu chinh, chuye'n
ddi cd ca'u san xua't, chuyen ddi cd ca'u mat hang va nganh hang sao cho
phu hdp vdi nhu elu eiia khach hang tren thi trudng trong nude va
qude te'.
Vi du :
Nguoi bin hing A dang bin mat hing vii, nhung khi trdn
thj trucrng mSt hing vii bin qui chim, gii thij?, mi
m i t hing may san iai bin nhanh hon v i gii cao han ; di
khdng bi lidpng v6n, khdng thua l ^ v i thu Augc Ipi nhuin,
vin dung t i c ddng did'u t i ^ luu thdng ciia cûy l u | t gii
tri, ngucri bin hing A tim cich chuyin dii ttf kinh doanh
mat hing vii sang kinh doanh m|t hing may san mdt
cich thfch ling.
- Ap dung eae bif n phap ddi mdi klthuit va cdng nghi, hdp li hoa
san xudt. Vi ddi mdi ki thuat va cdng nghf, hdp II hoa san xua't lam cho
cha't Itrdng san pham va nang sua't lao ddng tang len, de'n lUdt nd,
3. GDCDII(C) -A 33
nang sua't lao ddng tang len lai lam cho chi phi san xua't giam xud'ng va
ldi nhuan tang len.
Em da hoSc dang cd du djnh g] de tham gia cung vdi gia

dinh trong viec van dung su tac ddng kfeh thfch lUc IUdng
san xuat phat tridn va nang suat lao ddng tang len cCia quy
luat gia trj ?
HI - TU LI|U THAM KHAO
1. Mdi quan hf giiia dai Itforng gia tri hang hoa vdi nSng suSt lao ddng
"Dai Itfdng gia tri eiia mdt hang hoa thay ddi theo ti If thuan vdi
Itrdng lao ddng the' hifn trong hang hoa dd va theo ti If nghich vdi siic
san xult ciia lao ddng dd."^ '
2. Md'i quan hf giiia gia tri hang hoa va gia ca thi trtfdng
"Gia tri ea bift eiia hang hoa phai an khdp vdi gia tri xa hdi ciia nd -
yeu elu dd gid day dude thuc hifn."^^^
3. Cd che' hoat ddng cua quy luSt gia tri - cd chf thi tnfdng
"Cd ehe' thi trudng la gudng may ttr dilu ehinh cac quan hf kinh tf
dtrdi hinh thai hang hoa, dich vu diln ra tren thi trudng dudi tac ddng
ciia eae quy luat kinh tf ciia kinh tf thi trudng, ma trtfc tie'p la quy luat
cung elu, n h i m giai quye't nhiing va'n d l cd ban ciia thi trudng."^^^
1. Ndi dung eua quy luat gia tri dude bie'u hifn nhtf the' nao trong
san xua't va Itru thdng hang hoa ?
(1) C. Mac va Ph. Ang-ghen: Toan tip, Sdd, tap 23, tr. 69.
(2) C. Mac va Ph. Ang-ghen: Toan tip, Sdd, 1994, tap 25, p h i n 1, tr. 277- 278.
(3) Phan Thanh Ph6': Kinh tS'va dd'i mdi kinh ^,^;NXB Giao due. Ha N6i, 2000, tr. 143.
34 3 GDCDn(C) -B
2. Em cd nhan xet gi v l vifc thtrc hifn yeu elu eiia quy luat gii tri cua
3 ngifdi san xua't (1, 2,3) trong bie'u dd sau day ?
Thdi gian lao ddng xa hdi

eIn thie't (eiia 1 hang hoa A)
(1) (2) (3)
3. Tai sao quy luft gia tri lai cd tac ddng dilu tie't san xua't va Itfu
thdng hang hoa ? Cho vi du de minh hoa.
4. Tai sao quy luat gia tri lai cd tac ddng kich thieh life Itrdng san
xult phat trien va lam cho nang sua't lao ddng tang ien ? Cho vi
du minh hoa.
5. Cd y kie'n cho ring, nang sua't lao ddng tang len lam eho Itrdng
gia tri eua mdt hang hoa tang len. Dilu do diing hay sai ? Vi sao ?
6. Tai sao quy luat gia tri lai cd tac ddng phan hoa ngtrdi san xua't
thanh giau - ngheo ?
7. Hay neu giai phap van dung tac ddng dilu tie't san xult ciia quy
luat gia tri trong cac cd sd san xua't ma em bie't dtrde.
8. Hay neu giai phap van dung tac ddng dilu tift Itru thdng ciia quy
luat gia tri trong cac ctfa hang ma em quan sat dudc.
9. Hay neu vi du v l str van dung tac ddng kich thich luc Itfdng san
xua't va nang sua't lao ddng tang ldn ciia quy luat gia tri d mdt ed
sd san xult ma em bie't.
10. Theo em, Nha nude eIn cd chu tnfdng gi de' phat huy mat tich cue
va han ehe'tac ddng phan hoa giau - ngheo cua quy luat gia tri ?
35
CANH TRANH TRONG SAN XUAT
vA LLfu TH6NG HANG HOA
I - MO DAU BAI HOC
Quan sat tren thj trudng chung ta thudng bdt gqp

. nhung hien tuong ganh d u a , gidnh gidt hay cqnh
tranh giua nhang ngudi ban vdi nhau ; giQa nhQng
ngudi mua vdi nhau ; giQa xi nghiep hoqc cQa hdng
ndy vdi xi nghiep hoqc cQa hdng kiq... NhQng hien
tuong d d tdt hay xdu, c d c d n thiet hay khdng vd dupc
gidi thich nhu the ndo ?
Hpe xong bai nay, hpe sinh cin :

- Neu dude khai nifm canh tranh trong san xua't, Itru thdng hang
hoa va nguyen nhan d i n de'n canh tranh.
- Hieu dupe mue dich ciia canh tranh, eae loai canh tranh va tinh
hai mat eua canh tranh.
- Thdng qua vifc phan bift hai mat eua eanh tranh, ttr dd dua ra
nhung giai phap phat huy mat tieh cue va khae phue mat han chf eiia
cafih tranh d nude ta hifn nay.
II - NOI DUNG BAI H O C
1. Canh tranh va nguyen nhan din den canh tranh
Canh tranh la gi ? Tai sao canh tranh lai la su can thiet,

khach quan trong san xuat va Itru thdng hang hoa ?
36
a) Khii nidm canh tranh
Trong san xua't va luu thdng hang hoa, "canh tranh" dtrde dting de
gpi tit cum ttr "eanh tranh kirJi te'".
Canh tianh la su ganh dua, diu tiarih giua cac chu thi kinh td tiong
san xuii, kinh doanh hang hoa nhim gianh nhiing diiu kiin thuin ldi
di thu dude nhiiu ldi nhuin.
Khai nifm canh tranh tren day eho tha'y, ndi dung cdt ldi eua nd the
hifn d ba khia canh chii ye'u la : tinh cha't ciia canh tranh ; cae chii the
kinh te' tham gia canh tranh ; muc dich eua eanh tranh.
b) Nguydn nhin din din canh tranh

San xua't va luu thdng hang hoa xua't hifn, thi canh tranh ra ddi, tdn
tai va phat trien.
Trong n i n san xua't hang hoa, eae chii sd hiiu khae nhau tdn tai vdi
ttr each la nhiing ddn vi kinh te' ddc lap, cd ldi ich rieng, do dd hp
khdng the khdng canh tranh vdi nhau. Mat khae, do dilu kifn san xua't
ciia mdi ehii the kinh te'khae nhau vl trinh dp trang bi ki thuat va cdng nghf,
trinh dd nghi nghifp, vd'n, trinh dp quan li, dilu kifn nguyen, nhien vat
lifu, mdi trudng san xua't, kinh doanh, nen cha't lUdng hang hoa va chi phi
san xua't khae nhau, lam cho ke't qua san xuft, kinh doanh giiia hp khdng
gid'ng nhau : cd ngtrdi thu ldi nhuan nhilu, cd ngudi thu ldi nhuan it, cd
ngudi thua thift, mft vd'n, pha san... De gianh la'y cac dilu kifn thuan ldi,
tranh dtrpc nhiing nii ro, bat ldi trong san xua't va luu thdng hang hoa,
ta't ye'u giiia hp cd str canh tranh vdi nhau.
Nhu vay, su tdn tai nhiiu chil sd hihi vdi tu each la nhihig ddn vi
kinh tddde lip, tu do san xuit, kinh doanh ; ed diiu kiin san xuai va ldi
ich khae nhau da trd thanh nguyin nhin din din canh tianh trong san
xuii va luu thdng hang hoa.
2. Muc dich cua canh tranh va cac loai canh tranh
Muc dfch cCia canh tranh la gl ? De dat muc dfch, nhiing ngudi
tham gia canh tranh thdng qua cac loai canh tranh nao ?
37
a) Muc dfch ciia canh tranh
Muc dich cud'i eiing eiia canh tranh trong san xua't va Itru thdng
hang hoa la n h i m gianh ldi nhuan v l mtnh nhilu hdn ngifdi khae.
Muc dich nay the hifn d nhiing mat sau :
- Gianh ngudn nguyen lifu va cae ngudn life san xua't khae ;
- Gianh tru the'vl khoa hoc va cdng nghf ;
- Gianh thi trifdng, ndi d i u ttf, cae hdp ddng va cac ddn dat h a n g ;
- Gianh tru the' v l chat Itrping va gia ca hang hoa, ke' ea l i p dat, bao
hanh, stfa chiia, phtrdng thiic thanh toan...
b) Ckc loî canh tranh

Tuy theo cac can eii khae nhau, ngtrdi ta chia eanh tranh thanh
cac loai:
- Canh tianh giua ngUdi ban vdi nhau, thudng xua't hifn khi tren thi
trtrdng nhilu ngtrdi cd etmg loai hang hoa dem ban, nhtfng ed it ngtfdi
mua hang hoa do.
Vidu:
laS phd^ X. cb nhiiu ngUcri cung bin mdt m|t hing A,
giQa hp t i t ydu c^nh tranh vdi nhau di giinh khieh
hing v i theo db giinh nhid'u Ipi nhuin hon ngUcri khic.
Mu^n viy. hp phii tim cich ning cao chit lupng hing
hoi. t h i i dd phuc vu. dja di^m thuin Ipi. g i i t h l p &i
bin dugc nhiiu hing.
- Canh tianh giUa ngudi mua vdi nhau, thtfdng xult hifn khi tren thi
trudng hang hoa dem ra ban it nhifng ngtfdi mua hang hoa dd qua nhilu.
Vidu:
Tai mdt thcri diim trong phidn giao djch trdn thj
trucrng chiing khoin. ci phiiu cua cdnq ti X dugc nidm
yit vdi sd^ lupng xkc dinh, cb tt ngUcri mu^n bin, nhung lî
cb nhiiu nguoi mu^n mua ci phiiu cCia cdn^ t i niy. '&i
38
mua dugc. giOa hp t i t ydu cb e\j canh tranh vbi nhau
bang cich dUa ra mdc gii cao vi tit nhidn ngUcri d | t
gii cao han sSf mua dugc ci phiiu do.
- Canh tianh tiong ndi bd nganh la stf ganh dua v l kinh te' giiia cac
doanh nghifp trong eiing mdt nganh hang.
Vi du :
Canh tranh giiia cic doanh nghidp may mac trong nginh
hing may mac vbi nhau.
- Canh tianh giira eae nganh la su ganh dua v l kinh te' giiia cac
doanh nghifp trong cac nganh san xua't khae nhau.
Vi du :
Gil ed trong x i hdi cb ba nginh san x u l t A, B. C cung
. canh tranh vdi nhau nham muc dich tim noi d i u t u
cx) nhiiu Ipi nhuin, mudn viy hp phii di chuyen cic yiu ti
cua ein xuit td nginh cb igi nhuin thip ean% nginh cb
Ipi nhuin cao. Nhung vide di chuydn niy chi cb the thi^c
hidn khi cb nhiing did'u kidn nhu giao thdng vin tki phai
phit triin '.vide cho vay vin ciia ngln hing dupc dam
bao vi vide cung iing miy moc, thidt bj kT t h u l t cdng
nghd cho nginh mdi phii sin sing. Be tii da hoi igi
nhuin, cic nginh A, &. C t i t ydu canh tranh vdi nhau.
Thi;c c h i t cudc canh tranh niy l i canh tranh giinh g i l t
cic diiu kidn ein xuit. kinh doanh thuin lgi noi trdn
giiia cic nginh A. B, C vdi nhau.
- Canh tianh tiong nude vdi nude ngoai Loai eanh tranh nay xua't
hifn khi thi trtrdng vUdt khdi pham vi trong ntrdc de vtrdn ra thi trudng
khu vtre va the' gidi, g i n vdi xu htrdng toan elu hoa va hdi nhap kinh te'
qud'c tf.
Vi du :
Nhcr dî mdi mb hinh kinh ti, vide ein xuit luong thi,rc
nubc ta khdng chi dij cho nhin din t a tidu dung, di; trCJ
39
dd'i dio. ma cbn tham gia x u l t khiu luong thi^c (gao)
trdn thj trucmg thd^ gidi. Vi tit yiu chiing t a phii tham
gia canh tranh vdi mdt ei chu thi kinh td' khic cung
x u l t khiu luong thi/c (gao) vdi nudc ta nhu : Thii Lan,
Mr, Xn Dd
3. Tinh hai mat cua canh tranh
Trong san xuat va Itru thdng hang hoa, canh tranh cd hai m a t : mat
tieh cue va mat han che'.
a) Mat tich ciic ciia canh tranh

Canh tranh giii vai trd la mdt ddng lue kinh tdcua san xua't va Itru
thdng hang hoa. Dilu dd dude bie'u hifn d chd :
- Kich thich life Itfdng san xua't, khoa hpe - kl thuat phat trie'n va
nang sua't lao ddng xa hdi tang len.
- Khai thac td'i da mpi ngudn life ctia da't ntrdc vao vifc d i u ttr xay
dung va phat trie'n kinh tf thi trudng dinh htrdng xa hdi chii nghia.
- Thiie day tang trudng kinh te', nang cao nang life canh tranh cua
n i n kinh te', gdp phin chii ddng hdi nhap kinh tf qud'c te'.
Mpi sU eanh tranh diln ra theo diing phap luat va gin liln vdi cac
mat tich cue ndi tren la canh tianh lanh manh. Chi cd canh tranh lanh
manh mdi thue su la ddng life kinh te' ciia san xuat va Itfu thdng hang
hoa. NgUde lai, su canh tranh nao vi pham phap luat va eae chuan mtfc
dao diic la canh tianh khdng lanh manh, va thudng g i n vdi nhifng mat
han che'eiia canh tranh dudi day.
b) Mat han chi cua canh tranh

Ben canh mat tich cue la ehii ye'u, canh tranh khdng tranh khdi
nhiing han che'nha't dinh. Dd la :
- Chay theo muc tieu ldi nhuan mdt each thieu y thiic, vi pham quy
luat tu nhien trong khai thac tai nguyen lam cho mdi trifdng, mdi sinh
suy thoai va mat can bang nghiem trpng.
40
Vidu :
Khai t h i c g5 biia b2i lam cho rifng bj t i n phi. gly hidn
tupng la lut. han hin Inh hUcJng din mdi trucmg sin
x u l t v i dcri sdng ciia con ngudi.
- De' gianh gi^t khach hang va ldi nhuan nhilu hdn, mdt sd ngtfdi
khdng ttr nhiing thii doan phi phap va bat Itrdng.
Vidu:
Lim hang gii. kinh doanh hing cûdc d m ; gian lin
thuong mai de trd^n thud', vi pham phip l u | t ci3a Nhi
nubc iim inh hudnq din edc khoe vi ddi s^ng ciia ngudi
tidu dijng v i t h i t thu ngln sich nhi nubc.
- D i u ed tich trii gay rdi loan thi trudng, ttr do nang gia len cao lam
anh hifdng dd'n san xua't va ddi sd'ng eua nhan dan.
Vi du :
Vide mdt sd^tt ngudi dung tid'n vo vdt xi mang de dlû ca
tich trii. lim cho sd^ lupng cung iing xl mang trdn thj
trUcmg thidu nhidu so vdi nhu cl'u xi mang ciia ngudi tidu
dung, lim cho ^ i i xl mang bj day Idn cao. gly ra rd^l loan
thj trudng. Tuf db. hg nin^ gii bin xi mang trdn thj truang
di thu nhid'u Ipi nhu|n b i t chfnh, nd'u Nha nubc khdng
p h i t hidn v i did'u tid't kjp thdi.
Tdm lai, canh tranh la quy luat kinh te' tdn tai khach quan ciia san
xua't va Itfu thdng hang hoa, vtra cd mat tich cue vtra cd mat han che',
nhtrng mat tich etre la ed ban, mang tinh trdi, edn mat han che' eua canh
tranh se dtfdc Nha nude dilu tie't thdng qua giao due, phap luat va cac
chinh sach kinh t e ' - xa hdi thieh hdp.
m - TU Ll£u THAM KHAO

1. "Cd n i n kinh te' hang hoa thi ta't nhien tdn tai canh tranh. Cd sd
khach quan eua eanh tranh la str khae nhau vl ldi ich kinh te' giiia
41
nhiing ngudi san xuft hang hoa", "Canh tranh la quy luft b i t budc ciia
n i n kinh tf hang hoa"^^^
2. C. Mac trong bd Tu ban, khi nghien eiiu stf hinh thanh ldi nhuan
binh quan va str chuye'n hoa gia tri hang hoa thanh gia tri thi tnfdng va
gia ca san xuat da di cdp de'n cac loai eanh tranh. C. Mae chia canh tranh
thanh : canh tranh trong ndi bd nganh; canh tranh giua cac nganh ; canh
tranh giiia ngudi ban vdi n h a u ; canh tranh giiia ngudi mua vdi nhau.
3. "Tao mdi trtrdng phap li va cd che', chinh sach thufn ldi de' phat
huy cac ngudn life cua xa hdi cho phat trien, cac chii the hoat ddng kinh
doanh binh dang, canh tranh lanh manh, cdng khai, minh bach, cd trft
ttr, ki cucmg"^^\
1. Canh tranh la gi ? Phan tich tinh ta't ye'u khach quan va mue dich
eiia canh tranh trong san xua't va Itru thdng hang hoa.
2. Canh tranh cd nhiing loai nao ? La'y vi du de minh hoa.
3. Khi nude ta la thanh vien cua Td chiie Thudng mai the' gidi
(WTO), theo em, tinh chit va miic dd canh tranh se diln ra theo
hudng nao (em diu hay gay gat quye't lift) ? Tai sao ?
4. Ttr tinh hai mat tich cue va han che' ciia canh tranh, hay cho bie't
Nha nudc ein lam gi de' phat huy mat tich cue va khic phue mat
han ehe'cua canh tranh hifn nay d nude ta ?
5. Cd y kie'n eho ring : De' phat huy mat tich cue ciia eanh tranh d
nudc ta hifn nay, Nha nude chi cin d l ra giai phap khic phuc
mat han che'eiia canh tranh. Dilu dd diing hay sai ? Tai sao ?
6. Em hieu the' nao la eanh tranh lanh manh va khdng lanh manh ?
Khi tha'y ed hifn tUdng eanh tranh khdng lanh manh, em se xur li
nhu the'nao ?
(1) Vifn NghiSn ciiu va phd bifi'n tri thiic bach khoa : Bai tvt didn kinh te'thi trttdng.
Ha N6i, 1998, tr. 282.
(2) Dang C6ng san Vifit Nam : Van kiin Dai hdi dai bidu toan qud'c lin thd X, NXB
Chinh tri qud'c gia. Ha N6i, 2006, tr. 78.
42
CUNG - CAU TRONG SAN XUAT VA
LUU THONG HANG HOA
I - MO DAU BAI HOC
Tren thj trudng ta tha'y ngudi ban va ngUdi mua gSp nhau va
cd mdi quan he vdi nhau. VSy mdi quan he dd la gi ?

- Ndu dudc khai nifm eung, elu trong san xult va Itfu thdng hang hoa.
- Hieu dudc md'i quan hf eung - elu, vai trd eiia quan hf cung -
elu trong san xua't va Itfu thdng hang hoa.
- Budc d i u bie't van dung md'i quan hf cung - elu hang hoa d nude ta.
II - N O I DUNG BAI HOC
1. Khai niem cung, cSu
Trong n i n san xua't hang hoa, mue dich ciia san xua't la de' tieu
dung, de' ban. Trong do, san xua't thudng gan vdi eung va tieu dung
thtrdng gan vdi elu. Tieu dtmg bao gdm tieu diing cho san xuft va tieu
dtmg cho ddi sd'ng ca nhan.
a) Khii nidm clû

ciu la khdi lUdng hang hoa, dich vu ma ngudi tiiu dUng cin mua
tiong mdt thdi ki nhdt dinh tUdng iing vdi gia ca va thu nhip xae dinh.
Tren thi trtrdng gia dinh khdng mua ban chiu ma mua ban tra
tiln ngay. Trong dilu kifn do, khai nifm ciu ndi tren dUdc hieu la
ten gpi t i t ciia nhu elu cd kha nang thanh toan, tiic la nhu elu ma
43
ngudi tieu dtmg cin mua, dupe bao dam b i n g sd Itrdng tiln ma hp
san ed tUdng iing.
Vidu:
Anh A cb nhu du mua mdt chiic d td. nhung chua cb
tiin de mua, thi db chua phai la nhu clû cb kha nang
thanh t o i n v i chua phii l i clû. Chi khi anh A cb du ei
tiin de mua d td theo gii ca tuong ling, thi Idc db nhu
clû cb khi nanq thanh toin (du) mbi xuit hidn.
b) Khii nidm cung

Cung la khdi lUdng hang hoa, dich vu hiin ed tiin thi tiudng va
chuin bi dua ra thi tiudng tiong mdt thdi ki nhii dinh, tUdng Ung vdi
miic gia ca, kha nang san xuit va chi phi san xuit xac dinh.
2. Moi quan he cung - cau trong san xuat va liru thong hang hoa
Ndi dung va vai trd cOa quan he cung - cau the hien nhu the
nao trong san xuat va luu thdng hang hoa d nUdc ta hien nay ?
a) NSi dung cua oûan hd cung - clû
Tren thi trudng, gia ea ciia tiing hang hoa cd the' cao hoac tha'p hdn
gia tri hang hoa khdng ehi do tac ddng ciia canh tranh, ma edn do tac
dpng ciia quan hf eung - elu.
Quan he cung - elu la mdi quan hi tac ddng Hn nhau giUa ngUdi
ban vdi ngUdi mua hay giUa nhung ngUdi san xuii vdi nhiing ngudi
tiiu dimg diin ra tiin thi tiudng dd xac dinh gia ca va sd'ludng hang
hoa, dich vu.
Tren thi trudng, quan hf cung - elu tac ddng kha phiie tap theO
nhiing ehilu hudng va miie dd khae nhau.
Dudi day la nhiing bie'u hifn eiia ndi dung quan hf cung - elu.
- Cung - ciu tie ddng lin nhau
44
Khi elu tang ien, san xua't, kinh doanh md rdng, Itrdng cung hang
hoa tang len va ngUde lai khi elu giam xud'ng, san xua't, kinh doanh
thu hep, Itrdng eung hang hoa giam xud'ng. Khi cung giam, gia ca
tang, elu giam.
- Cung - ciu anh hudng din gia ea thi tiudng
Khi eung ldn hdn elu, hoac eung nhd hdn elu d i u anh htrdng d l h
gia ca thi trudng. Trtrdng hdp cung ldn hdn elu thi gia ea thi trtrdng
thudng tha'p hdn gia tri hang hoa trong san xua't. Cdn trtrdng hdp cung
nhd hdn elu, gia ea thi trudng thudng cao hdn gia tri hang hoa trong
san xua't. Chi khi eung bing elu thi gia ca thi trudng mdi bing gia tri
hang hoa trong san xua't.
- Gia ea thi tiudng anh hudng din eung - ciu
Vi phia cung, khi gia ca tang len, eae doanh nghifp md rdng san
xua't, Itrdng cung tang len va ngUde lai, khi gia ea giam xud'ng, cac
doanh nghifp thu hep san xua't, Itrdng cung giam xud'ng.
Vi phia ciu, khi gia ea giam xud'ng, thi ndi chung elu ed xu htrdng
tang len va ngUde lai.
Tren thuc te', cae trudhg hdp ciia cung - e l u thudng van ddng
khdng an khdp vdi nhau, ndi each khae, thudng diln ra thdng qua
cac trtrdng hdp eung ldn hdn elu hoac cung nhd hdn elu. Cdn trtrdng
hdp eung b i n g elu xay ra chi la ke't qua ciia viee san bing str chenh Ifch
giiia gia ea va gia tri hang hoa, thdng qua eanh tranh giiia ngtrdi ban va
ngtrdi mua ti'en thi trudng khi xet toan bd hang hoa dem ra luu thdng.
b) Vai t r d cua cûan hd cung - clû

Trong san xua't va luu thdng hang hoa, quan hf cung - elu ed vai
trd to ldn :
- La cd sd de' nhan thiic vi sao gia ea tren thi trudng va gia tri hang
hoa trong san xua't lai khdng an khdp vdi nhau. Gia ca thi trtrdng ed the'
bing, ldn hoac nhd hdn gia tri hang hoa trong san xua't.
- Bude ngtrdi san xua't, kinh doanh phai n i m viing cac trudng hdp
van ddng ciia cung - elu de' dua ra quye't dinh md rdng hay thu hep san
xua't, kinh doanh, dem lai hifu qua kinh te' cao hdn.
45
- La cd sd de' ngtrdi tieu dung lua chpn vifc mua hang hoa cho phii
hdp vdi nhu elu va ed hifu qua kinh tf ttrdng iing vdi cac trtrdng hdp
quan hf cung - elu tren thi trtrdng.
3. Van dung quan he cung - c i u
Quan he cung - cau hang hoa dUdc Nha nudc, cac chii
doanh nghiep va ngudi tieu dung van dung nhu the nio ?
- Ddi vdi Nha nUde

v a n dung thdng qua vifc dilu tie't eung - ciu tren thi trtrdng.
Chang han, khi thi trtrdng bi rdi loan do nguyen nhan khach quan
(lii lut, han han...), hoac do hoat ddng ttf phat d i u cd tich trS eiia mdt sd
ttf nhan, lam eho tren thi trtrdng eung nhd hdn elu va gia ea tang ien
ddt bie'n. Khi do, Nha nude cin thdng qua phap luft, ehinh sach...,
n h i m can dd'i lai cung - elu, dn dinh gia ca va ddi sd'ng cua nhan dan.
- Ddi vdi ngudi san xudt, kinh doanh
v a n dung quan hf cung - elu bing each thu hep san xua't, kinh
doanh mat hang tren thi trtrdng khi eung ldn hdn elu, gia ca ban thlp
hdn gia tri, cd the bi thua Id. Va de cd lai hp phai chuyen sang san xult,
kinh doanh mat hang tren thi trudng khi cung nhd hdn elu, gia ca hang
hoa ban cao hdn-gia tri hang hoa.
- Ddi vdi ngudi tiiu diing
v a n dung quan hf cung - elu bing each giam nhu elu mua cac mat
hang nao dd khi cung nhd hdn elu va gia ea eao de chuyen sang mua
eae mat hang nao khi cung ldn hdn elu va cd gia ea tha'p tudng iing.
Vidu
Chuyen ttf mat hing thjt gii cao ean^ mat hing ci. diu
phu cb gii ca thip han, phu hgp vdi nhu clû cb khi nSng
thanh toin cua ngudi mua.
46
III - TU LI|U THAM KHAO
1. "Cung, tiic la san pha'm hifn cd tren thi trtrdng hay ed the' dtra ra
thi trtrdng." ; va "nhiing gidi han trong dd nhu elu v l hang hoa bie'u
hifn ra tren thi tiudng, tiie la clu..."^^^
2. "Vifc trao ddi hay vifc ban hang hoa ra theo gia tri eiia nd la
nguyen tic hdp li, la quy luat tu nhien cua sif thang bing giiia eae hang
hoa, phai xua't phat ttr quy luat do de' giai thich nhiing str chenh Ifch
chii khdng phai ngUde lai, khdng phai xua't phat tif nhiing str ehdeh Ifch
de' giai thich ban than quy luat"^^\
3. "Tren thtfe te', khdng bao gid cung va elu an khdp vdi nhau ea, va
ne'u an khdp vdi nhau, thi do chang qua la ngiu nhien thdi ; do dd
diing v l phudng difn khoa hpe ma ndi, thi trudng hdp do phai = 0, phai
dtrde coi la khdng cd"^^l
IV - CAU HOI VA BAI T A P
1. C l u la gi ? Cung la gi ? Tai sao ngtrdi ban va ngtrdi mua lai quan

tam de'n nhu elu ed k h i nang thanh toan ?
2. P h i n tieh ndi dung ciia quan hf etmg - clu trong san xua't va luu
thdng hang hoa.
3. Phan tich vai trd ciia md'i quan hf cung - elu.
4. Khi la ngtrdi ban hang tren thi trudng, de' ed ldi, em chpn trudng
hdp nao sau day :
a) Cung = clu.
b) Cung > clu.
e) Cung < clu.
(1) C. Mac va Ph. Ang-ghen : Toan tip, Sdd, 1994, tap 25, phSn I, tr. 284^ 288.
(2) C. Mac va Ph. Ang-ghen : Toan tip, Sdd, 1994, t i p 25, p h i n I, tr. 286.
(3) C. Mac va Ph. Ang-ghen : Toan tip, Sdd, 1994, tap 25, p h i n I, tr. 289.
47
5. Khi la ngtrdi mua hang tren thi trudng, di cd ldi, em chpn trtrdng
hdp nao sau day :
a) Cung = clu.
b) Cung > elu.
c) Cung < clu.
6. Em hay la'y vi du de minh hoa v l str dilu tid't eua Nha ntrdc, khi
tren thi trtrdng quan hf cung - clu bi rdî loan anh hudng de'n san
xua't va ddi sd'ng ciia nhan dan.
7. Khi nudc ta la thanh vien cua Td chufc Thtrdng mai the' gidi
(WTO), theo em, md'i quan hf eung - clu v l hang hoa va vifc lam
se diln ra nhu the'nao ?
a) Thuan ldi.
b) Khd khan.
c) Vtra thuan ldi, vtra khd khan.
Tai sao em lai chpn phtrcfng an dd ?
CONG NGHI£P HOA, HI£N DAI HOA

DATNUC^C
I - MO DAU BAI HOC
Cdng nghiep hoa, hien dai hoa la mdt trong nhOfng nhiem vu
kinh te co ban cCia thdi ki qua dp len chu nghTa xa hdi d nudc
ta hien nay.

— Hidu diK^c the' nao la cdng nghifp hoa, hifn dai hoa va su cin
thie't phai cdng nghifp hoa, hifn dai hoa da't nude.
48
— Neu dtrde ndi dung cd ban cua cdng nghifp hoa, hifn dai hoa d
nudc ta.
— Nhan thiic ro trach nhifm cua cdng dan dd'i vdi stf nghif p cdng
nghifp hoa, hifn dai hoa da't nifdc.
— Tin ttrdng vao dtfdng ldi, chinh sach cdng nghifp hoa, hifn dai
hoa eiia Dang va Nha ntrdc ; quyft tam hpe tap, ren luyfn di trd thanh
ngtrdi lao ddng dap iing td't ydu clu cua stf nghifp cdng nghifp hoa,
hifn dai hoa da't nudc.
H-NOI DUNG BAI HOC
1. Khdi niem cong nghigp hod, hifn dai hoa ; tinh tat yeu khach
quan vd tdc dung cua cong nghidp hod, hien dai hoa dat nu'dc
Cdng nghifp hoa, hidn dai hoa l i gi ? Tai sao nUdc ta phai
cdng nghiep hoi, hien dai hoa ?
a) Khii nidm cdng nghidp hoi, hidn âl hoi

Nhan loai da trai qua hai cudc each mang ki thuat:
— Cudc each mang kr thuat lin thii nha't g i n vdi qua trinh chuydn ttr
lao ddng thli cdng len lao ddng cd khi, ttr dd xua't hifn khai nifm cdng
nghifp hoa. Cdng nghiip hoa la qua tiinh chuydn ddi ein ban, toan
diin cac hoat ddng san xuii tit sU dung siic lao ddng thu cdng la chinh
sang sU dung mdt each phd biin sire lad ddng dtra tiin suphat tiiin cua
cdng nghiip cd khi.
— Cudc each mang kl thuat lin thii hai gan vdi qua trinh chuyd'n ttr
lao ddng cd khi len lao ddng dtra tren cdng cu ttr ddng hoa, stf dung
rdng rai ngtfdi may va nhifng cdng nghf hifn dai khae, t^ dd xult hifn
khai nifm hifn dai hoa. Hiin dai hoa la qua tiinh Ung dung va tiang bi
nhihig thanh tuu khoa hoc va cdng nghi tiin tidn, hiin dai vao qua
tiinh san xudt, kinh doanh, dich vu vi quan likinh td- xa hdi
Trong thdi dai ngay nay, mdt ntrdc thuc hifn cdng nghifp hoa mudn
nhtf Vift Nam, mud'n nit ngln khoang each lac hau so vdi cac ntrdc
phat trie'n, ddi hdi cdng nghifp hoa phai g i n liln vdi hifn dai hoa.
4. GDCDII(C) -A 49
Cdng nghiip hoa, hiin dai hoa la qua tiinh chuydn ddi cin ban, toan
diin eae hoat ddng kinh tdva quan likinh td- xahdi tvt sii dung stic lao
ddng thu cdng la chinh sang sii dung mdt each phd biin siic lao ddng
cung vdi cdng nghi, phUdng tiin, phudngphap tiin tidn, hiin dai nhdm
tao ra ning sudt lao ddng xa hdi cao.
b) Tfnh t i t yiu khieh cûan vi t i c îung cda cdnq nghidp hoi. hidn dai
hoi 4 l t nubc
- Tinh tdt ydu khach quan cila cdng nghiip hoa, hiin dai hoa :
+ Do yeu clu phai xay dtfng cd sd vat cha't - ki thuat cua ehu nghia
xahdi.
Ca sdr vat chat - kl thuat ciia chii nghia xa hdi la n i n cdng nghifp
ldn hifn dai, cd cd ca'u kinh tf hdp li, trinh dd xa hdi hoa cao, dtra tren
n i n tang cua khoa hpe va cdng nghf tien ti6i, dtrde hinh thanh va phan
bd'cd kf hoach tren toan bd n i n kinh tf qud'c dan.
+ Do yeu clu phai nit ngln khoang each tut hau v l kinh te', kr thuat -
cdng nghf giiia ntrdc ta vdi cac nudc trong khu vtre va thd' gidi.
Sau 20 nam ddi mdi (1986 - 2006), nha't la 5 nam 2001 - 2005, n i n
kinh te' ntfdc ta da dat nhifng thanh ttfu r i t quan trpng, trong do ed sd
vat cha't - kr thuat bude d i u dtfdc tang etfdng. Nhtfng da't nifdc vSn
chua ra khdi tinh trang kem phat trie'n. Str yd'u kem nay da va dang la
nguyen nhan lam han che' cha't Itrdng tang trudng, cha't Itrdng canh
tranh va cha't Itrdng hdi nhfp kinh tf qud'c te', nha't la khi ntfdc ta la
thanh vien cua Td chufc Thtfdng mai thf gidi (WTO).
+ Do yeu elu phai tao ra nang sua't lao ddng xa hdi cao, dam bao
cho str tdn tai va phat tridn ciia chii nghia xa hdi.
Xa hdi sau mud'n tien bd hdn xa hdi trtrdc, thi dilu trtrdc hft ya
chii yfu la phai lam eho nang sua't lao ddng cua xa hdi sau eao hdn
han nang sua't lao ddng ciia xa hdi trtrdc, ma d i l u dd ehi ed thd' trdng
chd d vifc thtrc hifn thanh cdng stf nghifp cdng nghifp hoa, hifn dai
hoa da't ntrdc.
50 4. GOOD 11(C) - B
- Tic dung to ldn va toan diin cua cdng nghiip hod, hiin dai hoa :
+ Tao dilu kifn de' phat h-ie'n lire Itrdng san xuft va tang nang suit
lao ddng xa hdi, thiic da'y tang trudng va phat trie'n kinh tf, giai quyft
vifc lam, tang thu nhap va nang cao ddi sdng nhan dan.
+ Tao ra lue Itrdng san xua't mdi lam tiln di cho vifc cung cd quan
hf san xua't xa hdi chu nghia, tang cudng vai trd cua Nha ntfdc xa hdi
ehu nghia, tang etfdng md'i quan hf lien minh giiia cdng nhan - ndng
dan - tri thiic.
+ Tao tiln d l hinh thanh va phat trie'n n i n van hoa mdi xa hdi ehu
nghra - n i n van hoa tien tie'n, dam da ban sic dan tdc.
Vi du :
Sy p h i t triln ciia cdng nghd thdng tin v i truydn thdng
hidn dai tao tiin di cho nin van hoi mdi x i hdi chii
nghTa p h i t triin theo hudng hidn dai.
+ Tao cd sd vat cha't - ki thuat cho vifc xay dtfng n i n kinh tf ddc lap
ttf chu g i n vdi chii ddng hdi nhap kinh td' qud'c te', cung ed va tang
cudng qud'c phdng, an ninh.
2. Noi dung cd bdn cua cdng nghiep hod, hien dai hod d nirdc ta
Cdng nghidp hoa, hidn dai hoa d nudc ta cd nhufng ndi dung gi ?
a) P h i t t r i l n manh mg \\fc lu^rng ekn x u l t

N d i dung nay thd' h i f n thdng qua vifc :
- Thtfe hifn ed khi hoa n i n san xua't xa hdi, bing each ehuyl^n n i n
kinh tf ttr chd dtra trdn ki thuat thu cdng sang dtfa tren kl thuat cd khi;
chuyd'n n i n van minh ndng nghifp sang n i n van minh cdng nghifp.
- Ap dung nhiing thanh ttfu khoa hoc va cdng nghf hifn dai vao cac
nganh cua n i n kinh te' qud'c dan. Thanh ttfu khoa hpe va cdng nghf hifn
dai thtfdng g i n v6i "hifn dai hoa", gin vdi cudc each mang khoa hpe
cdng nghf hifn dai, g i n vdi btfdc chuye'n ttf van minh cdng nghifp sang
van minh hau cdng nghifp.
51
- Nang cao chat Itfdng ngudn nhan luc trong qua trinh cdng nghifp
hoa, hifn dai hoa d i t ntfdc, thtfe hifn bing each g i n cdng nghifp hoa,
hifn dai hoa vdi phat trie'n kinh te' tri thiic.
b) Xiy dyng mdt ca ciu kinh t^hcrp If, hidn âi v i hidu cûl
Cd ca'u kinh te' la td'ng the' hifu cd giiia ed ca'u nganh kinh td', cd ca'u
vung kinh te'va cd ca'u thanh p h i n kinh te', trong dd, cd ca'u nganh kinh
te' la quan trpng n h i t vi nd la edi loi cua ed ca'u kinh te'. Thtfe hifn ndi
dung nay thdng qua qua trinh chuye'n dich cd ca'u kinh te'.
Chuye'n dich cd efu kinh te' la su chuye'n ddi ttf cd ca'u kinh tf lac
hau, kem hifu qua va ba't hdp li, sang mdt cd cdu kinh te' hdp li, hifn
dai va hifu qua.
Xu hudng cua su chuyen dich nay la di ttr cd ca'u kinh tf ndng
nghifp ldn ed ca'u kinh te' ndng, cdng nghifp va phat trie'n ldn thanh ed
ca'u kinh te'edng, ndng nghifp va dich vu hifn dai.
Di ddi vdi chuyen dich ed cdii kinh te' phai chuye'n dich cd clii lao
ddng theo htfdng cdng nghifp hoa, hifn dai hoa g i n vdi phat trie'n kinh
te' tri thiic. Chuye'n dich ed clii kinh te' va phat trie'n kinh te' tri thiic la
tiln d l chi phd'i xu hudng chuyen dich cd clii lao ddng trong ttmg thdi
ki d nude ta.
c) Cling d vi tang cudng ^ja vj chii dao cda a\uan hd sin x u l t xS hdi
chu nghTa v i tiln tdi xac lip dja vj thing trj ciia oûan hd sin xult xS hdi chu
nghTa trong toin bd nin kinh ti(\u6c din
Dia vi chu dao cua quan hf san xult xa hdi ehu nghia quyd't dinh
tinh chat xa hdi chii nghia cua Itfc Itfdng san xud't, eiia cdng nghifp hoa,
hifn dai hoa. Stf phat trie'n manh me cua Itfc Itfdng san xud't tiidng qua
cdng nghifp hoa, hifn dai hoa cang ciing cd' va tang etfdng dia vi chu
dao ciia quan hf san xua't xa hdi chii nghia trong toan bd n i n kinh te'
qud'c dan.
Tdm lai, ba ndi dung cd ban ndi tren cua cdng nghifp hoa, hifn dai
hoa n i n kinh td'qud'c dan cd md'i quan hf mdt thie't vdi nhau. Thtfe cha't
ciia md'i quan hf nay la md'i quan hf bifn chiing nhdn qua giiia life Itfdng
52
san xua't va quan hf san xudt xa hdi chii nghia trong qua trinh cdng
nghifp hoa, hifn dai hoa d ntfdc ta.
'•'i'îyAjivH••••••• ••• ' ;
' ; s , ^ ^ sir'•
^.1
Cau Bai Ch^y bae qua eo bidn CCra Luc (thanh phd Ha Long - Quang Ninh)
nam trSn true giao thSng huydt mach cQa vung kinh te trong diem phfa Bao.
Anh: TTXVN
3. Trdeh nhiem cua cong dan doi vdi sir nghiep cong nghiep hod,
hien dai hod da't nirdc
Cdng dan cd trach nhidm nhu thd nao ddi vdi sU nghiep cdng
nghiep hoa, hien dai hoa dat nUdc ?
- Cd nhan thiic diing d i n v l tinh ta't ye'u khach quan va tac dung to
ldn ciia cdng nghifp hoa, hifn dai hoa d i t nude.
- Trong san xua't, kinh doanh cin lua chpn nganh, mat hang cd kha
nang eanh tranh cao, phu hdp vdi nhu clu cua thi trudng trong nudc va
thf gidi, nha't la khi nude ta la thanh vien eiia WTO.
53
- Tie'p thu va iing dung nhtfng thanh tuu khoa hpe va cdng nghf
hifn dai vao san xua't de tao ra nhilu san ph^m chat Itfdng cao, gia
thanh thlp, cd kha nang chifm lirih thi trtfdng n h i m td'i da hoa ldi
nhuan.
- Thudng xuyen hpe tap ndng cao trinh dd hpe vah, chuyen mdn,
nghifp vu theo htfdng hifn dai, dap iing ngudn lao ddng ed ki thudt cho str
nghifp cdng nghifp hoa, hifn dai hoa gin vdi phat tridn kinh tf tri thiie.
Em thay minh cd trach nhiem gi ddi vdi su nghiep cdng
nghiep hoa, hidn dai hoa dat nUdc ?
HI - TU LI|U THAM KHAO
1." Con dudng cdng nghiip hoa, hiin dai hoa cila nudc ta ein va cd the
nit ngln thdi gian, vtra ed nhiing btfdc tuIn ttf, vtra cd btfdc nhay vpt."^'
2. "Phat huy ngudn Itfc tri tuf va siie manh tinh t h i n cua ngtfdi Vift
Nam ; coi phat trien giao due va dao tao, khoa hoc va cdng nghf la nin
tang va ddng life ciia stf nghifp cdng nghifp hoa, hifn dai hoa."^'
3. "Xdy dtfng n i n kinh td' ddc Ifp ttf chu di ddi vdi chu ddng hdi
nhap kinh te' qud'c te'; ke't hdp ndi Itfc vdi ngoai Itfe thanh ngudn life
td'ng hdp di phattarie'ndd't nudc."^^^
4. "Tranh thii cd hdi thuan ldi do bdi eanh qud'c te' tao ra va tilm
nang, ldi the' ciia nudc ta de' nit n g l n qua trinh cdng nghifp hoa, hifn
dai hoa ddt ntfdc theo dinh htfdng xa hdi chu nghia g i n vdi phat trie'n
kinh te' tri thiie, coi kinh te' tri thiic la ye'u td quan trpng ciia n i n kinh te'
va cdng nghifp hoa, hifn dai hoa."^ '
5. "Nin kinh te' da vUdt qua thdi ki suy giam, dat td'c dd tang
trtfdng kha eao va phat trie'n ttfdng dd'i toan difn. Tdng san ph^m
trong ntfdc (GDP) nam sau tang eao hdn nam trtfdc, binh quan trong 5 nam
(1) Dang Cfing san Vift Nam : Van kiin Dai hdi dai bidu toan qu6clin thd DC, Sdd, tr. 91.
(2) Dang C6ng san Vift Nam: VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qude lin thd IX, Sdd, tr. 91.
(3) Dang C6ng san Vift Nam: VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qud'c lin thii IX, Sdd,lx. 92.
(4) Dang C6ng san Viet Nam : VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qudi: lin thdX, Sdd, tr. 87.
54
2001 - 2005 la 7,51%..." ; "Cd cdu kinh tf tifp tuc chuye'n dich theo
htfdng cdng nghifp hoa, hifn dai hoa. Dlh nam 2005, ti trpng gia tri
ndng nghifp, ldm nghifp, ngtf nghifp trong GDP cdn 20,9% (kf hoach
20 - 21%), cdng nghidp va xay dtfng 41% (kf hoach 38 - 39%), dich vu
38,1%..."(^)
IV - CAU HOI VA BAI TAD
1. Ttr khai nifm cdng nghifp hoa, hifn dai hoa, em hay cho bie't tai
sao d nudc ta cdng nghifp hoa phai gin liln vdi hifn dai hoa ?
2. Trinh bay tinh ta't ye'u khach quan eiia cdng nghifp hoa, hifn dai
hoa d nude ta.
3. Trinh bay tac dung to ldn va toan difn cua cdng nghifp hoa, hifn
dai hoa.
4. Phan tich ndi dung ed ban eiia cdng nghifp hoa, hifn dai hoa d
nudc ta.
5. Cd sd vat chat - kr thuat eiia chii nghia xa hdi la gi ? Em cd nhdn
xet gi v l ed sd vat chat - kr thuft eiia ntfdc ta hifn nay ?
6. Chpn y kie'n diing trong eae y kie'n sau v l vifc xay dtfng cd sd vat
cha't - kr thuat cua chii nghia xa hdi d ntfdc ta va li giai n g l n gpn
tai sao lai chpn y kie'n dd.
a) Ntfdc ta ttf nghien eiiu va xay dtfng.
b) Nhan chuye'n giao ki thuat va cdng nghf hifn dai tii cac nude
tien tifn.
c) Ke't hdp vtra ttr nghien ciiu va xay dung vtra nhan chuye'n giao
kl thuat va cdng nghf hifn dai ttr cac ntfdc tien tie'n.
7. Trinh bay xu htfdng chuyf'n dich cd ca'u nganh kinh te'theo htfdng
cdng nghifp hoa, hifn dai hoa.
(1) Dang C6ng san Vift Nam : VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qud'c lin thiiX, Sdd, tr. 56.
55
8. Tai sao trong qua trinh cdng nghifp hoa, hifn dai hoa, chuydn
dich cd ca'u kinh te' phai ddng thdi vdi chuydn dich cd ca'u lao
ddng ? Xu htfdng chuyen dich cd clii lao ddng d ntfdc ta hifn nay ?
9. La mdt cdng dan, trong khi hpe va sau khi tdt nghifp trung hoc
phd' thdng, em phai lam gi de' gdp p h i n vao stf nghifp cdng
nghifp hoa, hifn dai hoa da't ntfdc ?
THl/C HI$N NfiN KINH Tf NHlfiU

THANH PHAN VA TANG CUCING
VAI TRO QUAN U KINH T^ GUA
NHA Nl/OC
I - MO DAU BAI HOC
Thtfe hifn n i n kinh tf nhilu thanh p h i n va tang etfdng quan li kinh

te' eiia Nha ntfdc dd'i vdi n i n kinh tf la nhifm vu quan trpng ciia thdi ki
qua dd len ehu nghia xa hdi d ntfdc ta.
Hpe xong bai nay, hpe sinh ein :
- Neu dtfdc the'nao la thanh p h i n kinh tf; tinh td't yd'u khach quan
eiia Stf tdn tai n i n kinh te'nhilu thanh p h i n trong thdi ki qua dd ien chu
nghia xahdi d ntfdc ta.
- Biet dtfdc ndi dtmg va vai trd cac thanh p h i n kinh te' d ntfdc ta
hifn nay. Xac dinh dtfdc trach nhifm ciia mdi cdng ddn trong vifc phat
tridn n i n kinh te'nhilu thanh phin.
- Hieu dtfdc vai trd quan li kinh tf cua Nha ntfdc trong n i n kinh te'
nhilu thanh p h i n d ntfdc ta.
56
' 1. Thirc hien nen Icinh te nhieu thanh phSn
a) K h i i nidm t h i n h phl'n kinh t l v a tfnh t i t y l u khieh ciuan cua nin kinh

t i nhiiu thinh phin
Thanh phan kinh td la gi ? Tai sao trong thdi ki qua dd di ldn

chii nghTa xa hdi d nudc ta lai phai thuc hidn nen kinh td
nhidu thanh phan ?
- Khai niim thanh phin kinh ti'

Thanh p h i n kinh te' la mdt khai nifm cd lien quan de'n va'n d l sd
hiiu ttf lifu san xua't, tiic la lien quan de'n md'i quan hf giiia ngudi vdi
ngtfdi trong vifc chie'm htfu ttf lifu san xudt.
sd hihi ttf lifu san xudt dtfdc bieu hifn dtfdi nhilu hinh thiie khae
nhau, phii hdp vdi ttmg giai doan khae nhau va la can cii trtfc tie'p de
xac dinh thanh p h i n kinh tf. Ttr dd ed the' dinh nghia :
Thanh phin kinh tdla kiiu quan hi kinh tddua tiin mdt hinh thiie
sdhOu nhdt dinh vi tuliiu san xudt
- Tinh tdt ydu khach quan cila su tdn tai nin kinh td nhiiu thanh
phin dnudc ta
Thdi ki qua dd len chu nghia xa hdi d ntfdc ta tdn tai n i n kinh te'
nhilu thanh p h i n la tdt ye'u khach quan v i :
+ Trong thdi ki qua dd ien chu nghia xa hdi d ntfdc ta vdn tdn tai
mdt sd' thanh p h i n kinh te' eiia xa hdi trtfdc day, chtfa the' cai biln ngay
dtfdc ; ddng thdi, trong qua trinh xay dtfng quan hf san xua't mdi xa hdi
chu nghra lai xudt hifn them mdt sd'thanh p h i n kinh te'mdi nhtf kinh te'
nha ntfdc, kinh tf tdp the'... Cac thanh p h i n kinh te' cii va mdi tdn tai
khach quan va ed quan hf vdi nhau, tao thanh ed cfu kinh te' nhilu
thanh p h i n trong thdi ki qua dd.
+ Ntfdc ta btfdc vao thdi ki qua dd len ehii nghia xa hdi vdi luc
Itfdng san xudt tha'p kem va nhilu trinh dd khae nhau, nen cd nhilu
57
hinh thiic sd hiiu v l tu lifu san xud't khae nhau. Hinh thiic sd hihi v l tu
lifu san xud't la can cii trtfc tid'p dd xac dinh cac thanh p h i n kinh td'.
b) Ckc thinh phin kinh x46 n\j6c ta

Dai hdi Dang toan qud'c lin thii X da xac dinh, d ntfdc ta cd 5 thanh
p h i n kinh te'sau:
- Kinh ti'nha nude la thanh p h i n kinh tf dtfa tren hinh thiic sd hiiu
nha ntfdc v l ttf lifu san xud't.
Kinh te' nha nude bao gdm cac doanh nghifp nha ntfdc, cac quy dtf
truf qude gia, cac quy bao hie'm nha ntfdc va cac tai san thudc sd hiiu
nha ntfdc ed the dtfa vao san xua't kinh doanh.
Kinh te' nha nudc giii vai trd chu dao, n i m giii cac vi tri, cac Imh
vtfc then chdt trong n i n kinh te'; la life Itfdng vat chit quan trpng d^
Nha ntfdc dinh htfdng va dilu tift vi md n i n kinh te" thi trtfdng d ntfdc
ta hifn nay.
- Kinh tdtip thdla thanh p h i n kinh t f dtfa tren hinh thiic sd hiiu
tap the' v l ttf Ufu san xua't, bao gdm nhilu hinh thiic hdp tac da dang,
trong do hdp tac xa la ndng cdt.
Hprp tac xa la nhung ddn vi kinh tf dudc xay dtfng dtfa tren cac
nguyen tic ttf nguyf n, eung cd ldi, quan li ddn chu va co stf giiip dd cua
Nha ntfdc.
Kinh te' tap the' phat trien va etmg vdi kinh tf nha ntfdc "ngay cang
trd thanh n i n tang viing chic cua n i n kinh td'qud'c ddn."^ '
- Kinh ti'tunhin la thanh p h i n kinh t f dtfa trdn hinh thiic sd hiiu
ttf nhan v l ttf lifu san xua't, cd vai trd quan trpng, la vc^t trong nhiing
ddng Itfc ciia n i n kinh td'. Kinh te' ttf nhan cd ed efu bao gdm :
+ Kinh te' ca the', tie'u chu, dtfa tren hinh thiic ttf hiiu nhd v l ttf lifu san
xudt va lao ddng cua ban than ngtfdi lao ddng. Kinh td' ca thd', t i ^ chii cd
vi tri rd't quan trpng trong nhilu nganh nghi, cd dilu kifn phat huy nhanh
(1) Dang C6ng san Vift Nam : Van kiin Dai hdi dai bidu toan qude lin thu-X, Sdd,
tr. 83.
58
va hifu qua tilm nang vl vd'n, siic lao ddng, tay nghi ciia ttfng gia dinh,
ttfng ngtfdi lao ddng. Do do, vifc md rpng san xud't, kinh doanh cua kinh
tf ea the', tie'u chii dude Nha nudc khuye'n khieh phat trie'n.
+ Kinh tf ttf ban ttf nhan dtfa tren chf dd sd hiiu ttf nhan ttf ban
ehu nghia v l tu lifu san xua't. Kinh te' tu ban tu nhan cd vai trd dang
ke trong vifc phat trie'n kinh te' thi trudng, giai quye't vifc lam cho
ngudi lao ddng, ed nhiing ddng gdp khdng nhd vao tang trudng kinh
tf ciia da't ntfdc, do dd, cin dupe khuye'n khieh phat trie'n trong nhiing
nganh n g h i san xudt kinh doanh ma phap luat khdng ca'm.
- Kinh tdtu ban nha nudc la thanh p h i n kinh te' dtfa tren hinh thtfe
sd hiiu hdn hdp v l vd'n giiia kinh te' nha nude vdi tu ban tu nhan trong
ntfdc hoac vdi ttf ban nude ngoai, thdng qua eae hinh thiic hdp tac nhu :
hdp ddng hdp tac kinh doanh, lien doanh...
IV16 dau Bach Hd - Lien doanh dau khi Vi6t-X6
Anh: TTXMN
Day la thanh p h i n kinh te' cd tilm nang to ldn v l vd'n, cdng nghf,
kha nang td chiie quan li, nen ed nhiing ddng gdp khdng nhd cho
59
cdng cudc xdy dtfng va phat trie'n kinh te' da't ntfdc. Hdn ntfa, phat trie'n
kinh te' ttf ban nha ntfdc cdn la giai phap de' nang cao siic eanh tranh va
kinh doanh ed hifu qua cua cac doanh nghifp nha ntfdc d ntfdc ta hifn
nay. Do vfy, phat tri^n kinh tf ttf ban nha ntfdc la ddi hdi khach quan, giii
vai trd la hinh thiie kinh tf trung gian, hinh thiic kinh te' qua dd, la "clu
nd'i" dtfa san xua't nhd lac hau ldn ehii nghia xa hdi bd qua chd' dd ttf ban
chu nghla d nude ta.
- Kinh tded vdn diu tu nude ngoai la thanh phin kinh te'difa tren hinh
tiiiic sd hiiu vdn cua ntfdc ngoai. Ddy la thanh p h i n kinh te'cd quy md vdn
ldn, cd trinh dd quan li hifn dai va trinh dd cdng nghf cao, da dang vl dd'i
.tac cho phep tiiu hiit nhilu vd'n d i u ttf ntfdc ngoai vao ntfdc ta.
Thanh phin kinh te'nay phat trien theo htfdng : san xud't, kinh doanh
de xud't khau, xay dtfng ke't cdii ha ting kinh te' - xa hdi g i n vdi thu hiit
cdng nghf hifn dai, tao them vifc lam. Do vfy, c i n tao d i l u kifn
thuan ldi, cai thifn mdi trtfdng kinh tf va phap li di phat trid'n rdng rai
cac dd'i tac, thu hiit nhilu vd'n d i u tu, thiic day n i n kinh td'nudc ta tang
trtfdng va phat trie'n.
Tdm lai, cac thanh p h i n kinh te' vifa hdp tac vtfa eanh tranh vdi
nhau la mdt tdt ye'u khach quan. Chiing gdp p h i n giai phdng Itfc Itfdng
san xult, thu hiit va su dung cd hifu qua cac ngudn Itfc trong ntfdc va
ngoai ntfdc, tao nhilu vd'n, nhilu vifc lam, thay ddi bd mat cua nin
kinh tf, thue day tang trudng kinh te', thuc hifn muc tieu : dan giau,
ntfdc manh, xa hdi cdng bing, ddn chii, van minh.
Chinh vi thf. Dang va Nha ntfdc ta chu trtfdng thtfe hifn nhdt quan
va lau dai chinh sach phat tiidn nin kinh td nhiiu thanh phin, ddng
thdi nhdn manh ring : "Cac thanh p h i n kinh tf kinh doanh theo phap
luat d i u la bd phdn ca'u thanh quan trpng eua n i n kinh te' thi trtfdng
dinh htfdng xa hdi ehii nghia, etmg phat trid'n lau dai, hprp tac va eanh
tranh lanh manh."^'
(1) Dang C6ng san Vift Nam : Van kiin Dai hdi dai bidu toan qude lin thu IX, Sdd,
tr. 29-30.
60
c) Trich nhidm ciia cdng din dii vdi vide thiic hidn nin kinh t i nhiiu
thinh phin
Tren cd sd nhfn thiic dupe str ein thie't phat trie'n n i n kinh tf nhilu
thanh phin, mdi cdng dan cd the' xac dinh tiach nhiim cua minh qua
cac vifc lam sau day : ^
- Tin tudng, iing hd va cha'p hanh td't chinh sach phat trie'n n i n kinh
te'nhilu thanh p h i n d nude ta.
- Tham gia lao ddng san xua't d gia dinh (ne'u gia dinh ed hoat ddng
trdng trpt, chan nudi hoac cac hinh thiic san xud't, kinh doanh khae).
- v a n ddng ngtfdi than trong gia dinh d i u tu vd'n va cae ngudn life
khae vao san xudt, kinh doanh.
- Td chiic san xudt, kinh doanh trong cae thanh p h i n kinh te', cac
nganh, nghi va mat hang ma phap luat khdng cdm. Bing each dd, gdp
p h i n thiic d^y phat trie'n n i n kinh te' thi trudng dinh htfdng xa hdi chu
nghra d ntfdc ta hifn nay.
- Chii ddng tim kie'm vifc lam d cac nganh nghi thudc cac thanh
p h i n kinh te' phii hdp vdi kha nang cua ban than.
2. Vai tro quan If kinh te cua Nha niTdc
Tai sao Nha nudc lai cd vai trd quin If kinh td ? Vai trd quan it
kinh td cCia Nha nudc nhu the nao va lam thd nao de tang
cudng vai trd va hidu luc quin if kinh td cCia Nha nudc ?
a) Stf cin thiit, khieh cûan phii cb vai t r d oûln It kinh t ^ c i i a Nhi nudc
Trong lich stf hinh thanh va phat trie'n nha nudc, d mdi thdi ki khae
nhau, vai trd quan li kinh tf eua nha nude cd miie dd khae nhau. Trong
giai doan d i u ciia kinh te'thi trudng, giai doan ma d dd cd chf vdn hanh
cua nd la cd che' thi trudng ttf dilu chinh thi chua cd su can thif p cua
nha ntfdc. Chi de'n nhiing thfp nien d i u tiif ki XX, khi kinh tf thi
trtfdng ttf do chuye'n sang kinh tf thi trudng hifn dai, van hanh theo ed
che'thi trudng ed stf quan li eua nha nude, thi liie nay vifc quan li kinh tf
61
eiia nha ntfdc dd'i vdi n i n kinh te' mdi dat ra nhtf la mdt tii ydu khach
quan khdng chi dd'i vdi ktnh te' thi trtfdng ttf ban chii nghia ma ca vdi
kinh te'thi trtfdng dinh htfdng xa hpi chii nghla.
Trong ehii nghia xa hdi, nha nude vdi ttf each la ngudi dai difn eho
che' dd sd hufu toan dan v l ttf lifu san xua't va dai difn eho xa hdi, thue
hifn vifc dilu tie't va quan li kinh te', dam bao n i n kinh te' - xa hdi phat
trien dn dinh va diing dinh hudng xa hdi chu nghia.
CJ ntfdc ta, de' phat huy vai trd tich ctfc, khic phuc nhiing han che'
eiia kinh te' thi trudng, Nha nudc khdng the khdng dilu tie't va quan li
n i n ktnh te'. C i n n h l h manh ring, chi cd Nha ntfdc xa hdi chii nghia
mdi cd kha nang giai quye't cd hifu qua va trift de nhiing han che' eua
kinh te' thi trtfdng, dua kinh te' thi trudng nude ta phat trien theo diing
dinh hudng xa hdi ehii nghia.
b) Ndi dung cûln If kinh xMcua Nha nudc

Nha nudc xa hdi ehii nghia cd vai trd quan li kinh te'ehu ye'u sau day :
- Quan li eae doanh nghifp thupe thanh phin kinh te'nha ntfdc.
Cac doanh nghifp thude thanh p h i n kinh te' nha nude dtfa tren
hinh thiie sd hiiu nha nude v l tu lifu san xudt. Vdi tu each la ngtfdi chu
sd hiiu, Nha ntfdc cd vai trd trtfc tie'p quan li cac doanh nghifp nha
nudc dd, thdng qua cac hinh thiic nhu : d i u ttf 100% hoac tren 50% vdn
dilu If ; bd nhifm (hoac miln nhifm) chii tieh hdi ddng quan t r i ; thanh
tra va kiem tra hoat ddng kinh te' tai chinh eae doanh nghifp nha nude
trong vifc bao toan va phat trien vdn, chd'ng lang phi, thd't thoat va
tham nhiing.
- Quan li va dilu tie't vi md nen kinh te' thi trtfdng, dam bao eho nin
kinh te' thi trtfdng ma ntfdc ta chii trUdng xdy dtfng phat trie'n theo
diing dinh htfdng xa hdi chii nghia.
Vai trd nay dupe thuc hifn thdng qua vifc dinh hudng su phat trie'n
n i n kinh te' nhilu thanh p h i n ; tao mdi trudng phap li eho cac chu the'
hoat ddng san xuat kinh doanh theo hudng phat trien binh dang, canh
tranh lanh manh, cdng khai, minh bach, cd trat ttf ki etfdng ; dilu tie't
62
n i n kinh te' theo hudng giam td'i da stf can thif p hanh ehinh qua nhilu
vao hoat ddng cua thi trudng va doanh nghifp nhtf trtfdc day, ddng
thdi bao dam tinh b i n viing cae can dd'i chung, han che' nii ro va tie
ddng tieu cue eiia thi trtfdng.
c) Tang cudng vai trd v i hidu luc cûln If kinh td'cua Nhi nudc
Trong thdi ki qua dd ien chu nghia xa hdi, de' tang etfdng vai trd va
hifu Itfc quan li kinh te' eiia Nha ntfdc c i n thtfe hifn td't eae giai phap
sau day :
- Tie'p tuc ddi mdi cac cdng cu ke' hoach hoa, phap luft, ehinh sach
va cd che'quan li kinh te'theo htfdng : ddng bd, tdn trpng cac nguyen tie
ciia thi trtfdng, md ctfa va hdi nhap ; tao mdi trtfdng thufn ldi di
khuye'n khieh va thiic day san xudt kinh doanh ciia cac doanh nghifp •
thudc cac thanh p h i n kinh te'; thiic da'y tang trtfdng va phat trie'n kinh
te' - xa hdi ; tdng etfdng phap luat, giii vtfng dinh htfdng xa hdi ehu
nghla ; ddng thdi, ed tinh de'n stf phii hdp vdi thdng If qud'c tf, nhdt la
khi ntfdc ta la thanh vien ciia Td chiic Thudng mai the' gidi.
- Tang etfdng Itfc Itfdng vat chit eiia Nha ntfdc de' dilu tie't thi trtfdng.
Giai phap nay dtfdc thtfe hifn thdng qua vifc tang etfdng lire Itfdng
dtf trii qud'c gia dd'i vdi cae vft tu, hang hoa chie'n Itfde va dtf trii san xua't,
kinh doanh d cae doanh nghifp ; tifp tuc ddi mdi kf thuft - cdng nghf
va trinh dd quan li n h i m tao nhilu hang hoa cd nang life canh tranh cao
di td'i da hoa ldi nhuan va tdng cudng vai trd ndng ed't ciia cac doanh
nghifp nha ntfdc d ntfdc ta.
- Tie'p tuc cai each hanh chinh bd may nha nude, che' dd cdng chiie
theo htfdng cdng khai, minh bach ; tinh gpn, ed nang luc ; trong sach va
viingmanh.
HI - TU Ll|U THAM KHAO
1. "Tren ca sd ba chf dd sd hihi (toan ddn, tdp the', tu nhan), hinh

thanh nhilu hinh thiic sd hiiu va nhilu thanh p h i n kinh t f : kinh t f
63
nha nudc, kinh tf tap the', kinh tf ttf nhan (ca th^, tid'u chu, ttf ban ttf
nhan), kinh te'ttf ban nha ntfdc, kinh te'cd vd'n d i u ttf ntfdc ngoai."^^^
2. "Doanh nghifp cd p h i n ngay cang phat trie'n, trd thanh hinh
thiie td ehiic kinh te' phd bie'n, thiic d^y xa hdi hoa san xudt kinh doanh
va sd hiiu."(^^
3. "Tie'p tuc tao lap ddng bd cac yfu td thi trtfdng ; ddi mdi va
nang cao hifu luc quan li kinh te' cua Nha ntfdc" ; "Hinh thanh ttfdng
dd'i ddng bd cd che' quan li n i n kinh te' thi trtfdng dinh htfdng xa hdi
chii nghia, khic phuc nhiing ye'u kem, thao gd nhiing vtfdng mic" va
"Tie'p tuc ddi mdi cac cdng eu quan li vi md ciia Nha ntfdc dd'i vdi
nlnkmhte^'.^^^
4. "Thtfe hifn tie'n bd va cdng bing xa hdi ngay trong ttfng btfdc va
ttrng chinh sach phat trie'n ; tdng trtfdng kinh te' di ddi vdi phat tri^n
van hoa, y te', giao due..., giai quyft td't cac v l h d l xa hdi vi muc tieu
phat trien con ngtfdi. Thtfe hifn chf dd phdn phd'i chu yfu theo kit qua
lao ddng, hifu qua kinh tf, ddng thdi theo mtfc ddng gdp vdn cung cac
ngudn Itfc khae va thdng qua phiic ldi xa hdi."^ '
5. Gia tri san xud't cdng nghifp phdn theo thanh p h i n kinh te' d
Vift Nam nam 2004 : "kinh tf nha nudc la 221.450 ti ddng chifm 27,4% ;
kinh tf ngoai nha ntfdc (tap the', ttf nhan, ca the') la 234.242 ti ddng chifm
29% ; khu vtfc cd vd'n d i u ttf ntfdc ngoai la 353.264 ti ddng chifm 43,6%."^^^
rv - CAU HOI VA BAI TAP
1. Trinh bay khai nifm thanh p h i n kinh tf va cdn cii de' xac dinh
thanh p h i n kinh te' d ntfdc ta.
(1) Dang Cdng san Vift Nam: VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qudi: lin thdX, Sdd, tr. 83.
(2) Dang C6ng san Vift Nam: VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qudclin thdX, Sdd, tr. 83.
(3) Dang C6ng san Vift Nam : VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qude lin thd IX, Sdd,
tr. 100,101 va 102.
(4) Dang Cdng san Vift Nam : VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qude lin thdX, Sdd,
tr. 77 - 78.
(5) Niin giam Thdng ki 2005, NXB Thtfng ke. Ha N6i, 2006, tr. 325.
64
2. Phan tieh tinh tdt yfu khach quan eua stf tdn tai n i n kinh tf nhilu
thanh p h i n d ntfdc ta.
3. Thanh p h i n kinh tf nha ntfdc la gi ? Phan tieh vai trd eiia thanh
p h i n kinh tf nha nude. Theo em ein phai lam gi de' tang etfdng
vai trd ciia thanh p h i n kinh te'nha nude hifn nay d ntfdc ta ?
4. Thanh p h i n kinh tf tap the' la gi ? Vai trd va md'i quan hf giiia nd
vdi thanh p h i n kinh tf nha nude trong thdi ki qua dd len chii
nghra xa hdi d ntfdc ta ?
5. Trinh bay khai nifm, cd ca'u va vai trd ciia thanh p h i n kinh tf ttf
nhan d ntfdc ta hifn nay.
6. Thanh p h i n kinh tf ttf ban nha ntfdc la gi ? Cho vi du. Tai sao ndi
thanh p h i n kinh tf ttf ban nha ntfdc giii vai trd la "clu nd'i" de'
dtfa san xua't nhd lac hfu len chu nghia xa hdi d ntfdc ta ?
7. Thanh p h i n kinh tf nha ntfdc khae vdi thanh p h i n kinh tf ttf ban
nha ntfdc v l :
a) Hinh thiic sd hiiu.
b) Quan hf quan li.
c) Quan hf phan phd'i.
d) Ta't ca cac phudng an tren.
Hay chpn phtfdng an ma em cho la diing. Vi sao ?
8. Theo em, vdi stf tdn tai n i n kinh te' nhilu thanh phin, va'n di tim
kie'm vifc lam ed gi khae vdi trude day khi n i n kinh tf nude ta
edn tinh trang bao cap ?
9. Phan tich vai trd quan li kinh te'ciia Nha nude d ntfdc ta hifn nay.
10. Tai sao phai tang etfdng vai trd va nang cao hifu Itfe quan li
kinh te' ciia Nha ntfdc ? Theo em, mud'n tang etfdng vai trd va
nang cao hifu Itfe quan li kinh te' cua Nha ntfdc, ein ed nhiing
giai phap nao ? Tai sao ?
11. Em ed dtf dinh se lam vifc trong thanh p h i n kinh te'nao ? Tai
sao em lai chpn thanh p h i n kinh tf dd ?
5. GDCD11(C) -A 65
PHAN HAI
CONG DAN Vai CAC VKN BE CHINH TRI - XA HOl
5. GDCD11(C) -B
66
CHU NGHiA XA H O I
I- M 6 DXU BAI HQC
Chii nghia xa hdi la muc tieu each mang ma Dang va nhan dan ta
dang ra siic phdn ddu xay dtmg. Hifn nay, ntfdc ta dang trong thdi ki
qua dd len chii nghia xa hdi.
Vdy, chO nghTa xa hdi la gi ? Thdi ki qua dd Idn chO nghTa

xa hdi la thd nao ?

- Hidu dtfdc chii nghla xa hdi la giai doan d i u cua xa hdi cdng san
chu nghla.
- Neu dtfdc nhiing ddc tnmg ed ban cua chu nghia xa hdi d ntfdc ta.
- Neu dtfdc tinh td't ye'u khach quan di ien chu nghia xa hdi va ddc
die'm cua thdi ki qua dd len chii nghia xa hdi d Vift Nam.
- Phan bift dtfpTc stf khae nhau cd ban giiia chu nghia xa hdi vdi eae
xa hdi trtfdc dd d Vift Nam.
- Tin ttfdng vao thing ldi ciia chu nghia xa hdi d ntfdc ta ; cd y thiic
sdn sang tham gia xay dtfng va bao vf ddt ntfdc, bao vf ehu nghia xa hdi.
n - NOI DUNC BAI HOC
1. Chu nghTa xa hdi va nhCmg dac trimg c6 ban cua chu nghTa xa
hoi d Viet Nam
a) Chu nghTa xSI hdi l i giai doan diu cua xM hdi cdng san chu nghTa
Bdng nhOng kien thdc Ijch sCf, triet hoc, em hay cho bidt:
67
- Ljeh SLf phat then cCia xa hdi loai ngudi da va dang trai qua
nhOrng chd dp xa hpi nao ?
- Nguyen nhan nao din ddn sU thay ddi chd dd xa hdi nay
bang che dp xa hpi khae tidn bp hdn ?
Lich sii" phat trien ciia xa hdi loai ngtfdi eho de'n nay da va dang trai
qua nam ehe' dd xa hdi khae nhau, tii xa hdi cd trinh dd phat trie'n tha'p
ien xa hdi cd trinh dd phat trie'n cao hdn va tie'n bd hdn : xa hdi cdng san
nguyen thuy, xa hdi chie'm hiiu nd If, xa hdi phong kie'n, xa hdi ttf ban
ehii nghia, xa hdi cdng san ehii nghra. Nguyen nhan sau xa d i n d l h stf
thay ddi do la stf phat trien eua kinh te', trong do stf phat trie'n ciia life
Itfpng san xua't la ye'u td' quye't dinh nhdt.
Theo quan die'm ciia chu nghia Mac - Le-nin, xa hdi cdng san chii
nghia phat trie'n qua hai giai doan cd ban ttf thdp len eao :
- Giai doan d i u (hay giai doan thdp) eua xa hdi cdng san ehii nghia
gpi la chil nghia xa hdi Mdt trong nhiing dac trung cua giai doan nay la
sir phat trien kinh te', dae bift la str phat trie'n eiia Itfc Itfdng san xua't
mdi dat tdi gidi han bao dam cho xa hdi thuc hifn nguyen tic phan
phdi "Lam theo nang Itfc, htfdng theo lao ddng".
- Giai doan sau (hay giai doan eao) eiia xa hdi cdng san ehii nghia
gpi la chil nghia cdng san. CJ giai doan nay, str phat trien manh me ciia
nen san xudt xa hdi, dae bift la sir phat trien ciia life Itfdng san xult se
tao ra nang sudt lao ddng rat cao va ngay cang tang, cac ngudn eua eai
ddi dao, xa hdi ed dii dilu kifn vft cha't va tinh thin di ,thtfc hifn
nguyen tie phan phd'i "Lam theo nang Itfe, htfdng theo nhu elu".
Tdm lai, xa hdi cdng san chii nghra cd qua trinh phat trie'n laukiai
qua hai giai doan ed ban, trong dd chii nghia xa hdi la giai doan d i u eua
xa hdi cdng san chii nghra.
b) NhOng dac trung ca bin cua chii nghTa x2 hdi 6 Vidt Nam
Theo em, chCi nghTa xa hpi nfia nhSn dan ta dang phdn dau
xay dung cd nhOrng dSc trung gi ?
68
v a n dung sang tao va phat trie'n ehu nghia Mac - Le-nin vao thtfe
tiln each mang Vift Nam, nhdt la trong cdng cudc ddi mdi hifn nay.
Dang ta da xac dinh chii nghia xa hdi d ntfdc ta cd nhiing dac trtmg sau :
- La mdt xa hdi dan giau, ntfdc manh, cdng bing, dan chii, van minh;
- Do nhan dan lam chii ;
- Cd n i n kinh te'phat trie'n eao, dua tren life Itfdng san xuat hifn dai va
quan hf san xud't phii hdp vdi trinh dd phat trie'n eiia life Itfdng san xuat;
- Cd n i n van hoa tien tie'n, dfm da ban sic ddn tpc ;
- Con ngtfdi dtfdc giai phdng khdi ap biic, bat cdng, cd cupc sdng am
no, ttf do, hanh phiie, phat trie'n toan difn;
- Cae dan tdc trong cdng ddng Vift Nam binh dang, doan ke't, tUdng
trd va giiip dd nhau ciing tie'n bd ;
- Cd Nha nudc phap quyin xa hdi ehii nghia eiia nhan ddn, do nhan
dan, vi nhan dan dtfdi stf lanh dao ciia Dang Cpng san;
- Cd quan hf htfu nghi va hdp tac vdi cac ntfdc tren the' gidi.
Nhiing dac trtfng tren day cho ehiing ta tha'y, chii nghia xa hdi
ma Dang va nhan dan ta dang xay dtfng la mdt xa hdi phat trien tfu vift
hdn, td't dep hdn cac xa hdi trtfdc.
2. Qua do len chu nghTa xa hoi d nirdc ta
a) Tfnh xMyiu khieh oûan d\ Idn chii nghTa xa hdi d Vidt Nam
Ban vl chii nghia xa hdi, ehii nghia Mac - Le-nin da khang dinh ring :
"Ta't ca cae dan tdc d i u se di de'n chii nghTa xa hdi, do la dilu khdng the
tranh khdi"^ ' va d i u phai trai qua mdt thdi ki qua dd - thdi ki qua dd
len chii nghia xa hdi. Chu nghia Mae - Le-nin cdn khang dinh ed hai
hinh thiie qua dd :
Mdt la, qua dd true tie'p ttr chii nghla ttf ban len chii nghia xa hdi.
Hai la, qua dd gian tie'p tif xa hdi tiln tu ban len chu nghia xa hpi,
bd qua giai doan phat trie'n ehe' dd tu ban ehii nghla.
(1) V.I. L6-nin : Toan tip, NXB Chinh tri qu6c gia. Ha N6i, 2006, tap 30, tr. 160.
69
Nudc ta di len chfl nghTa xa hdi theo hinh thtrc qua dd
nao tren day ?
Sau khi hoan thanh cudc each mang dan tdc dan chu nhan dan.
Dang va nhan dan ta da Itfa chpn eon dtfdng phat trie'n tifp theo la di
len chu nghra xa hdi bd qua che'dd ttf ban chu nghia. Ddy la stf Itfa chpn
diing d i n cua Dang va nhan dan ta. Bdi v i :
- Chi cd di ien chii nghia xa hdi thi dd't ntfdc mdi thtfe stf ddc ldp.
- Di ien chii nghia xa hdi mdi xoa bd dtfdc ap biic, bde Idt.
- Di len chii nghia xa hdi mdi cd eude sd'ng d'm no, ttf do va hanh
phiic ; mpi ngudi mdi cd dilu kifn phat trien toan difn.
Thtfe tiln xay dtfng chu nghia xa hdi, ddc bift la ma'y chuc nam dd'i
mdi do Dang ta lanh dao da ehiing minh eho chiing ta tha'y rd nhiing
dilu dd.
Em hidu the nao ve qua dd ldn chfl nghTa xa hpi bd qua che
dp tu ban chfl nghTa ?
Dang ta da khdng dinh : "Con dtfdng di ldn cua ntfdc ta la stf phat
trie'n qua dd len chii nghTa xa hdi bd qua ehe' dd ttf ban chii nghia, hie la
bd qua vifc xae lap vi tri thd'ng- tri eiia quan hf san xudt ya kidn tnic
thudng ting tu ban ehii nghia, nhtmg tie'p thu, ke' thtfa nhiing tiianh ttfu
ma nhan loai da dat dtfdc dtfdi che' dd ttf ban chu nghTa, ddc bift v l
khoa hpe va cdng nghf, de phat trien nhanh Itfc Itfdng san xud't, xay
dung n i n kinh tf hifn dai". ^^^
Ttr nhifng dilu phan tich tren day cho tha'y qua dd len chii nghia xa
hdi bd qua che' dd ttf ban ehii nghia d ntfdc ta la hoan toan diing din,
phii hpp vdi dilu kifn lich stf, phtt hdp vdi nguyfn vpng ciia nhan dan
va xu the'phat trien ciia thdi dai.
b) Bae diim thdi kl oûi dd \dn chu nghTa x2 hdi 6 nudc ta
Thdi ki qua dd ldn chfl nghTa xa hdi cd nhufng dSc didm gl ?
(1) Dang C6ng san Vift Nam: VSn kiin Dai hdi dai bidu bjan qudi: Mn thd DC Sdd, tr. 84.
70
Nude ta qua dd ldn chii nghia xa hdi ttr mdt ntfdc lac hdu va kem
phat trie'n v l kinh te', bd qua chf dd ttf ban chu nghia. Do vfy, ddc diem
ndi bat va bao triim ciia thdi ki qua dd len chu nghia xa hdi d ntfdc ta la
Stf tdn tai dan xen lin nhau va da'u tranh vdi nhau giiia nhtfng ye'u td
eiia xa hdi mdi - xa hdi xa hdi chii nghia dang dtfdc xay dtfng - va
nhting tan dtf cua xa hdi eii tren eae linh vtfc ciia ddi sd'ng xa hdi.
Dac die'm nay dupe bie'u hifn cu the' nhu sau :
- Trin lirih vuc chinh tri : Vai trd lanh dao ciia Dang Cdng san
Vift Nam dd'i vdi toan xa hdi ngay cang dxiac tang cudng ; Nha ntfdc
xa hdi chii nghia Vift Nam ngay cang dudc ciing ed va hoan thifn de
trd thanh Nha nudc thtfe str cua nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan.
- Trin lOih vue kinh td: Do life Itfdng san xuat cdn d trinh dp phat
trien tha'p, lai chtfa ddng diu, nen trong thdi ki nay n i n kinh te' d nude
ta la n i n kinh te' hang hoa nhilu thanh phin, phat trien theo dinh
htfdng xa hdi chii nghia, trong do thanh p h i n kinh te' nha nude giii vai
trd chu dao.
- Trin lOih VUc tu tudng va van hoa : Cdn tdn tai nhilu loai, nhilu
khuynh hudng tu tudng, van hoa khae nhau. Ben canh nhiing ttf ttfdng,
van hoa xa hdi ehii nghia, v i n cdn tdn tai nhtfng tan dtf ttf ttfdng va van
hoa ciia chf dd cii.
- Trin lirih vuc xa hdi : Do dae diem kinh te' tren day quy dinh,
trong thdi ki qua dd len chii nghia xa hdi d ntfdc ta edn tdn tai nhilu
giai cdp va ting ldp khae nhau, trong do, giai cd'p cdng nhan dudi stf
lanh dao eiia Dang Cdng san la hat nhan doan ke't eae giai cdp, ting ldp
trong xa hdi df' xdy dtfng thanh cdng ehu nghia xa hdi.
Do cdn tdn tai nhilu thanh p h i n kinh te', nen trong thdi ki qua dd
ien chii nghia xa hdi v i n cdn str chenh Ifch v l ddi sd'ng cua nhan dan
giiia eae viing, miln eua dat ntfdc, v i n cdn stf khae bift giiia lao ddng
tri dc va lao ddng chan tay.
Nhtfng dac die'm tren day cho chiing ta tha'y thdi ki qua dd len chii
nghia xa hdi d nude ta la mdt thdi ki, xet tren mpi phtfdng difn, edn tdn
tai nhilu ye'u td khae nhau, thfm chi dd'i Ifp nhau, tham nhfp vao
nhau, anh hudng lin nhau. Cting vdi nhiing budc tie'n trong qua trinh
71
xay dtmg chii nghia xa hdi, eae thanh phan, nhan td mang tinh chdt xa
hdi chii nghia se ngay cang phat trien va vtfdn len giii vi tri chi phd'i
tren mpi liiih vtfc de dam bao cho chu nghia xa hdi dtfdc xdy dtfng
thanh cdng d ntfdc ta.
Ill - TU Ll|U THAM KHAO
1. V.I. Le-nin vie't: "Vdi stf giiip dd eiia giai cdp vd san eae ntfdc tien
tie'n, cac ntfdc lac hfu cd the tidn tdi ehe' dd xd-vie't, va qua nhiing giai
doan phat trie'n nhdt dinh, tie'n tdi ehii nghia cdng san, khdng phai trai
qua giai doan phat trie'n ttf ban ehii nghla."^'
2. V.I. Le-nin vie't : "Tdt ea cac dan tdc d i u se di de'n chii nghia xa
hdi, do la dilu khdng tranh khdi, nhtmg eae dan tdc tie'n tdi chu nghia
xa hdi khdng phai mdt each hoan toan gid'ng nhau ; mdi dan tdc se dtfa
dae diem eiia minh vao hinh thiie nay hay hinh thiic khae cua che' dd
ddn ehii, vao loai nay hay loai khae ciia chuyen chinh vd san, vao nhip
dd nay hay nhip dd khae eiia vifc eai tao xa hdi chii nghla dd'i vdi cac
mat khae nhau eua ddi sd'ng xa hdi."^ '
3. "Lam ttf san dan quyin each mang va thd dia each mang de' di tdi
xa hdi cdng san."^ '
4. "... chi d trong che'dd xa hdi ehii nghia thi mdi ngtfdi mdi ed dilu
kifn de cai thifn ddi sd'ng rieng ciia minh, phat huy tinh each rieng va
sd trudng rieng eiia minh."^ '
5. "Xay dung chu nghia xa hdi bd qua che' dd ttf ban ehii nghia, .tao
ra str bie'n ddi v l chdt eiia xa hdi tren ta't ca eae Itnh vuc la str nghifp ra't
khd khan, phiic tap, eho nin phai tiai qua mdt thdi ki qua dd liu dai vdi
nhiiu chang dudng, nhiiu hinh thiic td chiic kinh td, xahdi cd tinh chdt
qua dd. Trong eae linh vuc cua ddi sd'ng xa hdi diln ra str dan xen va
da'u tranh giiia cai mdi va cai cii."^ '
(1) V.l. L6-nin : Toan tap, Sdd, 2006, tap 41, tr. 295.
(2) V.I. L6-nin : Toan tap, Sdd, 2006, tap 30, tr. 160.
(3) H6 Chi Minh : Toan tip, NXB Chinh tri qu6c gia. Ha N6i, 2000, tap 3, tr. 1.
(4) H6 Chi Minh : Toan tip, Sdd, 2000, tap 9, tr. 291.
(5) Dang C6ng san Vift Nam : VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qud'c lin thd IX, Sdd,
tr. 85.
72
IV - cAu HOI vA BAI TAP
1. Hai giai doan phat trie'n cua xa hdi cdng san chii nghia cd gi khae
nhau ? Vi sao ed str khae nhau dd ?
2. Hay neu nhiing dae tnmg cd ban eiia ehu nghia xa hdi d ntfdc ta.
Theo em, dac tnmg nao dtfpe the' hifn ro n h i t trong thtfe tiln
cudc sd'ng hifn nay d nude ta ?
3. Tai sao ndi, nude ta qua dd ien chii nghia xa hdi la tdt yeu
khach quan ?
4. Em hie'u thf nao la "qua dd ien chu nghia xa hdi bd qua che'dd ttf
ban ehu nghia" ?
5. Theo em, che' dd xa hdi ehii nghia uu viet hdn so vdi cac che' dd xa
hdi trudc day d ntfdc ta d die'm nao ?
6. Em hay neu mdt vai bie'u hifn vl nhung tan du ciia xa hdi cii ein phai
dd'u tranh khic phue d ntfdc ta hifn nay (hay d dia phtfdng minh). La
hpe sinh phd thdng, em ed the' lam g^ de khic phue tan dtf dd ?
NHA NU(3C XA HOI CHU N G ^ A
I - MO DAU BAI HOC

Cho de'n nay, trong lich stf phat trien ciia xa hdi loai ngtfdi da tdn
tai bd'n kie'u nha ntfdc : nha ntfdc chie'm hiiu nd If, nha nude phong
kie'n, nha ntfdc ttf san, nha ntfdc xa hdi chu nghia. Nha nude xa hdi
chii nghTa la nha ntfdc kie'u mdi, khae v l chdt so vdi cac kie'u nha
ntfdc trtfdc dd.
Vay, nha nUdc xa hdi chfl nghTa la gi ? Ban chat cua nha
nudc xa hpi chfl nghTa cd gi khae vdi cac nha nudc trudc dd ?
73
- Bie't dtfdc ngudn gd'c, ban ehd't ciia nha nude.
- Neu dupe the' nao la Nha nude phap q u y i n xa hdi chu nghia
Vift Nam ; ban chdt, chiie ndng va vai trd eiia Nha nude phap quyin xa
hdi ehii nghia Vift Nam.
- Hie'u dtfdc trach nhifm cua cdng dan trong vifc tham gia xay
dtfng Nha ntfdc phap quyin xa hdi chii nghia.
- Bie't tham gia xay dtfng Nha ntfdc phap quyin xa hdi chii nghTa
phii hpp vdi Ilia tudi va dilu kifn ciia ban than.
- Tin ttfdng, tdn trpng Nha ntfdc phap q u y i n xa hdi chii nghia
Vift Nam.
II - NOI DUNG BAI HOC
1. Nguon goc va ban chat cua nha nirdc
a) Ngud^n g^c ciia nhi nudc
Dua vao kien thufc ijch stf, em hay cho biet : Nha nUdc xuat
hien tCrkhi nao ?
Lich stf phat trie'n eua xa hdi loai ngtfdi da trai qua mdt thdi ki chua
cd nha nude - dd la xa hdi cdng san nguyen thuy. Trong xa hdi nay, trinh
dp eua luc Itfdng san xua't edn ra't thdp kem, khd'i Itfdng san pham lao
ddng ehi dii duy tri d miic nhu elu td'i thie'u eua cac thanh vien trong xa
hdi, khdng cd san pham du thiia lam eiia rieng, chua cd tu hiiu tai san,
chtfa cd stf phan chia giai edp, chtfa ed bdc Idt, do dd ehtfa cd nha ntfdc.
Vao thdi ki cud'i ciia xa hdi cdng san nguyen thuy, life Itfdng san
xudt phat trien va sif phan cdng lao ddng xa hdi dtfpTc md rdng da lam
cho nang sudt lao ddng tang ien, san pham lao ddng lam ra ngay cang
nhilu hdn so vdi nhu elu d miie ein thie't ciia xa hdi, da xua't hifn dilu
kifn chie'm doat ciia cai du thtra eua cdng xa nguyen thuy lam tai san
rieng. Nhiing ngtfdi cd dia vi trong cdng xa nhtf tti trudng, thu Itnh
quan su ldi dung tfu the' eiia minh chie'm doat tai san do ciia cdng xa.
74
Qua trinh ttf hihi tai san diln ra, che' dd ttf hiiu hinh thanh, xa hdi da
phan chia thanh hai giai ca'p dd'i Ifp nhau : giai ca'p bde lot va giai edp bi
bde Idt.
Do ldi ich dd'i ldp nhau nen mau thuin giiia giai cdp bdc Idt va giai
cd'p bi bdc Idt ngay cang trd nen gay git, khdng the' dilu hda dtfdc. De'
duy tri trdt tu va quan li mdt xa hdi da cd nhiing thay dd'i rat can ban
dy, ddi hdi phai ed mdt td chiic vdi quyin Itfc mdi. Td' chiie dd do giai
cd'p chie'm tfu the' v l kinh te' ldp ra dd' thtfe hifn stf thd'ng tri giai cd'p,
lam diu bdt stf xung ddt giiia eae giai ca'p va giii eho str xung ddt dd
nam trong vdng "trft ttf", bao vf ldi ich va dia vi ciia giai cap minh. Td
chiic do chinh la nha nude ^^\
Nhtf vfy, nha ntfdc chi ra ddi khi xudt hifn che' dd ttf hiiu v l ttf lifu
san xudt, khi xa hdi phan hoa thanh cac giai ca'p, mau thuin giiia eae giai
cdp ngay cang gay git de'n miie khdng the' dilu hoa dtfdc. V.l. Le-nin vie't:
"Bdt cii d dau, h i liie nao va chtmg nao, ma v l mat khach quan, nhtfng
mau thuin giai ca'p khdng thddiiu hoa dtfpe, thi nha ntfdc xua't hifn."^^^
b) 3an chit cda nha nudc

Theo quan did'm eiia ehii nghia Mac - Le-nin, nha nudc la san ph^m
cua xa hdi cd giai ca'p, do dd nha ntfdc bao gid ciing mang ban ehdt giai
cd'p. Ban cha't giai ca'p eiia nha nude dtfdc the' hifn :
- Nha nudc la bd may dung dd duy tii su thdng tii eua giai cdp nay
ddi vdi giai cdp khae.
Trong xa hdi ed giai cdp, stf thd'ng tri giai edp, xet v l mat ndi dung,
the' hifn d ba m a t : kinh te', chinh tri, tu tudng. De' thtrc hifn stf thd'ng tri
eua minh, giai ca'p thd'ng tri phai td ehiic va stf dung nha nude de' duy
tri quyin Itfc kinh te', chinh tri va ttf ttfdng eiia minh dd'i vdi toan xa hdi.
Bing nha ntfdc va thdng qua nha ntfdc, giai cdp thd'ng tri v l kinh te' trd
thanh giai cd'p thd'ng tri v l chinh tri va ttf ttfdng ; y chi ciia giai cdp
thd'ng tri dudc the' hifn thanh y chi nha nude, bit bude mpi thanh vien
trong xa hdi phai tuan theo.
(1) Xem C. Mac va Ph. Ang-ghen : Toan tip, Sdd, 1995, tap 21, tr. 252 - 253.
(2) V.I. L6-nin : Toan tip, Sdd, 2006, tap 33, tr. 9.
75
- Nha nude la bd may trin ap dae biit cila giai cdp nay ddi vdi giai
cip khae.
Ba't ki nha ntfdc nao ciing cd nhiing life Itfdng dac bift dtfdc vii
trang nhtf quan dpi, canh sat v.v... De' bao vf dia vi thd'ng tri va ldi ich
eiia minh, giai cap thd'ng tri stf dung nhiing life Itfdng dac bift dd dan
ap stf phan khang eiia cac giai edp bi thd'ng tri.
Nhtf vfy, nha nude mang ban ehii giai edp cila giai cdp thdng tii.
2. Nha nirdc phap quyen xa hoi chu nghTa Viet Nam
a) Thi nao la Nha nudc phap o^yin xa h6i chii nghTa Vi$t Nam
De hieu dtfdc the' nao la Nha ntfdc phap quyin xa hdi chii nghia
Vift Nam, trtfdc he't phai hie'u nha nude phap quyin la gi.
Nha nudc phap quyin la nha nude quan li mpi mat ciia ddi sd'ng xa
hpi bang phap luat; mpi hoat ddng ciia cac cd quan nha ntfdc, td chiic xa
hdi va mpi cdng dan d i u dtfpe thtrc hifn tren cd sd phap luft.
Ttr quan niem tren ddy, chiing ta hieu :
Nha nudc phap quyin xa hdi ehu nghia Viit Nam la Nha nude cua
nhin din, do nhin din, vi nhin din, quan li mgi mit cila ddi sdng xa
hdi bing phap luit, do Dang Cdng san Viit Nam lanh dao.
b) 'e>kn chit cua Nha nudc phip (\uyin xSi h6i chii nghTa Vidt Nam
Nha nude ta la nha ntfdc phap quyin xa hdi chii nghia, thanh qua
each mang ciia quin chiing nhan dan lao ddng do giai edp cdng nhan
thdng qua chinh dang ciia minh la Dang Cdng san Vift Nam lanh dao.
Vi vay, Nha nude ta mang ban ehii giai cip cdng nhin.
Theo em, ban chat giai cap cdng nhan cfla Nha nudc ta dUdc
the hien nhu the nao ?
Ban cha't giai ca'p cdng nhan ciia Nha nude ta dtfdc the' hifn tfp
trung nha't d stf lanh dao cua Dang Cdng san dd'i vdi nha ntfdc. Dtfdi stf
lanh dao eiia Dang, toan bp hoat ddng ciia Nha ntfdc ttr phap luft, cd,
che', chinh sach de'n nhiing nguyen tic td chiic va hoat ddng ciia Nha
76
nudc d i u the' hifn quan die'm eiia giai edp cdng nhdn, n h i m thtfe hifn
ldi ich, y ehi va nguyfn vt)ng ciia giai cd'p cdng nhdn, cua nhdn ddn lao
ddng va ciia ea ddn tdc.
Nhu vfy, ban cha't giai ca'p cdng nhan ciia Nha ntfdc ta bao ham ca
tinh nhan dan va tinh dan tdc sau sic.
- Tinh nhan dan cua Nha nudc ta the' hifn : Nha nude ta la Nha ntfdc
ciia dan, vi dan, do nhan dan Ifp nen va nhan dan tham gia quan li ;
Nha ntfdc the' hifn y chi, ldi ich va nguyfn vpng eua nhdn ddn, la cdng
eu ehu ye'u de nhdn dan thuc hifn quyin lam chii eiia minh.
- Tinh dan tdc eiia Nha nude ta dupe the' hifn : Trong td ehiic va thtfe
hifn, Nha ntfdc ta ke' thtra va phat huy nhiing truyin thd'ng, ban sic td't
dep eiia dan tdc ; Nha ntfdc cd chinh sach dan tdc diing dan, cham lo ldi
ich mpi mat cho cac dan tdc trong cdng ddng dan tdc Vift Nam va thtfe
hifn doan ke't dan tdc, coi doan ke't dan tdc, doan ke't toan dan la dudng Id'i
chie'n lupc va ddng life to ldn de' xay dtfng va bao vf Td' qud'c.
c) Chdc nanq cua Nhi nudc phip cûy^n xa hdi chii nghTa V i ^ Nam
Nha ntfdc ed nhilu chiic nang khae nhau, bdi vi hoat ddng ciia nha
nudc rdt da dang va phiie tap. Trong pham vi bai hpe nay, ehiing ta d l
cfp de'n hai chiic nang cd ban ciia Nha nude phap quyin xa hdi chii
nghia Vift Nam.
Mdt la, chiie nang bao dam an ninh ehinh tri va trft ttf, an toan xa hdi.
De' xay dtfng va phat trien kinh te' - xa hdi ciia da't nude, Nha nudc ta
stf dung toan bd siic manh ciia minh de phdng ngtra, ngan chan mpi am
mtm gay rd'i, pha hoai, bao loan, xam hai dfh n i n an ninh qud'c gia, de'n su
d'n dinh ehinh tri trong nude, bao dam giii viing an ninh chinh tri, an toan
xa hdi, tao dilu kifn hoa binh, dn dinh eho cdng eude xay dtfng ehii nghia
xa hdi tren da't ntfdc ta.
Hai la, chiic nang td ehiic va xay dung, bao dam thtfe hifn cae quyin
ttf do, dan chii va ldi ich hdp phap ciia cdng dan.
Day la mdt chiie nang tdng hdp bao gdm cae ndi dung cd ban sau :
- Td ehiic xay dtfng va quan li n i n kinh te'xa hdi chii nghTa.
77
- Td chiic xay dtfng va quan li van hoa, giao due, khoa hoc.
- Td chiie xay dtfng va bao dam thtfe hifn cac chinh sach xa hdi.
- xay dung hf thd'ng phap ludt di bao dam thtfe hifn cac quyin ttf do,
ddn chii va ldi ich hdp phap cua cdng dan.
Hai chiic ndng cd ban tren day eua Nha ntfdc phap quyin xa hdi chu
nghTa Vift Nam cd md'i quan hf hiiu cd va thd'ng nhdt vdi nhau, trong
dd chiie ndng td chiie va xay dtfng la ein ban nhdtva. giii vai trd quyft
dinh. Bdi vi, vdi nha ntfdc xa hdi chu nghia, chiic nang dam bao an ninh
ehinh tri va trft ttf an toan xa hdi "mdi chi la nhiing cdng vifc quet dpn
trtfdc khi xay dtfng, chii ehtfa phai la dich than vifc xay dtfng" ^' nhtf
Le-nin da khang dinh.
d) Vai tro cua Nhi nudc phip a\uyin xa hdi chu nghTa V\Bt Nam trong
hd thinq chfnh t n
De' hie'u dudc vdn d l nay, trtfdc he't chiing ta cin hie'u hf thdng
chinh tri la gi.
Hf thd'ng ehinh tri la tfp hdp cac thift chf chinh tri, bao gdm nha
nudc, cac dang phai ehinh tri, cac td chiic chinh tri — xa hdi cd quan hf
gin bd hiitf cd va tac ddng qua lai l i n nhau n h i m thtfe hifn quyin Itfc
chinh tri eua giai cap elm quyin.
Hf thd'ng chinh tri xa hdi chil nghia d ntfdc ta hifn nay bao gdm :
Dang Cdng san Vift Nam, Nha ntfdc phap q u y i n xa hdi chu nghia
Vift Nam, Mat trfn Td qude Vift Nam va cac td ehiie ehinh tri - xa hdi khae
nhtf : Tdng Lien doan Lao ddng Vift Nam, Doan thanh nien Cdng san
Hd Chi Minh, Hdi Lien hif p Phu nii Vift Nam, Hdi Ndng dan Vift Nam...
La mdt yd'u td' edu thanh ciia hf thd'ng chinh tri, Nha ntfdc phap
quyin xa hdi chii nghia Vift Nam ed nhiing vai trd sau :
- The' chd'hoa va td chiic thuc hifn dtfdng ldi chinh tri cua Dang Cdng
san Vift Nam; the ehe'hoa va thifc hifn quyin lam chii ciia nhan dan.
- Td chuc xay dtfng xa hdi mdi - xa hdi xa hdi chu nghia.
(1) Xem V.I. L#-nin : Toan tip, Sdd, 2006, tap 39, tr. 27.
78
- La cdng cu hiiu hifu de' Dang thtfe hifn vai trd ciia minh dd'i vî
toan xa hdi.
- La cdng eu chii ye'u ciia nhan dan trong stf nghifp xdy dtfng chu
nghia xa hdi va bao vf Td qud'c Vift Nam xa hdi chii nghTa.
3. Trach nhiem cua cong dan trong viec tham gia xay dung Nha nirdc
phap quyen xa hoi chu nghTa Viet Nam
Nha nudc ta la Nha nudc phap quyin xa hdi chii nghia eiia nhan
ddn, vi vfy, mpi cdng dan d i u phai cd trach nhifm trong vifc tham gia
xay dung va bao vf Nha nude. Cu the' la :
- Gtfdng m i u thuc hifn va tuyen truyin, vfn ddng mpi ngudi thtfe
hifn td't dtfdng Id'i, chinh sach ciia Dang, phap luft ciia Nha nude.
- Tich cue tham gia cac hoat ddng : xay dtfng, ciing ed', bao vf chinh
q u y i n ; giii gin trft ttf, an toan xa hdi.
- Phe phan, ddu tranh vdi nhiing hanh vi vi pham phap luft.
- Thtfdng xuyen neu cao tinh thin canh giac trudc nhiing am mtfu,
thu doan chd'ng pha ciia cae the'Itfc thii dich.
Ld cdng dan tre tudi dang ngdi tren ghd nha trudng, em thdy
minh cd trach nhidm gi trong viec tham gia xay dung Nha
nudc phap quyen xa hpi chfl nghTa Viet Nam ?
HI - TU Lifu THAM KHAO
1. "Nha ntfdc Cdng hoa xa hdi chu nghTa Vift Nam la Nha ntfdc
phap quyin xa hdi chii nghla ciia nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan.
Ta't ca quyin life nha ntfdc thude v l nhan dan ma n i n tang la lien minh
giiia giai edp cdng nhan vdi giai edp ndng dan va ddi ngii tri thiic.
Quyin lue nha ntfdc la thd'ng nhdt, ed stf phan cdng va phd'i hdp
giiia cae ed quan nha ntfdc trong vifc thtfe hifn cac quyin Ifp phap,
hanh phap, tu phap."(^^
(1) Diivi 2 Hiin phap nudc Cdng hoa xa hdi chu nghra Viit Nam nam 1992.
79
2. V.l. Le-nin : "Chuyen chinh vd san... khdng phai chi la bao life dd'i
vdi bpn bdc Idt, va cung khdng phai ehii ye'u la bao life. Cd sd kinh t l
ciia bao Itfc each mang do, cai bao dam siic sd'ng va thing ldi eua nd
chinh la vifc giai cdp vd san dtfa ra dtfdc va thuc hifn dtfdc kieu td chiic
lao ddng xa hpi eao hdn so vdi chii nghia ttf ban. Da'y la thtfe cha't cua
vd'n dl. Da'y la ngudn siie manh, la dilu bao dam eho thing ldi hoan
toan va td't nhien eiia chii nghia cdng san."^ '
IV - CAU HOI vA BAI T A P
1. Trong lich su! xa hdi loai ngtfdi, nha ntfdc xud't hifn ttr khi nao ?
Tai sao khi do nha ntfdc xua't hifn ?
2. Giai thich tai sao nha ntfdc mang ban chat giai cdp ciia giai cdp
thd'ng tri. Cho vi du minh hoa.
3. Nha ntfdc phap quyin xa hdi chu nghTa Vift Nam la gi ? Tai sao
ndi Nha ntfdc ta mang ban chdt giai cd'p cdng nhan, tinh nhan dan
rpng rai va tinh dan tdc sau sic ?
4. Nha ntfdc phap quyin xa hdi chii nghia Vift Nam ed nhiing chiic
nang cd ban nao ? Chiie nang nao la cd ban nha't ? Tai sao ?
5. Vai trd eiia Nha nude phap quyin xa hdi chu nghia Vift Nam
trong he thd'ng chinh tri d ntfdc ta nhtf the'nao ?
6. Mdi cdng dan can phai lam gi de' gdp p h i n xdy dtfng Nha ntfdc
phap quyin xa hdi chii nghia d ntfdc ta ?
7. Em hay neu nhiing vi du the' hifn Nha ntfdc ta la Nha ntfdc ciia
nhan dan, do nhdn ddn va vi nhan dan.
8. Hay neu nhiing vifc lam ciia ehinh quyin dia phtfdng n h i m phat
huy quyin ddn chii cua nhan dan ma em bie't.
9. La mdt hpe sinh, em phai lam gi de' gdp p h i n xay dtfng ehinh
quyin viing manh d dia phudng minh ?
(1) V.L L6-nin : Toan tip, Sdd, 2006, tap 39, tr. 15-16.
80
NEN DAN CHU XA HOI CHU NGHiA
I - MO DAU BAI HOC
N i n dan chii xa hdi ehii nghTa la mdt trong nhiing mue tieu eiia each
mang xa hdi chii nghia ma Dang, Nha nude va nhan dan ta dang ra siic-
xay dtmg.
- Neu dupc ban cha't ciia n i n dan chu xa hdi chu nghia.
- Neu dupe npi dung ed ban eiia dan chii trong Itnh vtfc kinh te',
chinh tri, van hoa, xa hdi d nudc ta trong giai doan hifn nay.
- Neu dtfpe hai hinh thiie cd ban ciia dan ehii la dan chii true tie'p va
dan ehii gian tie'p (dan chii dai difn).
- Bie't thtfe hifn quyen lam ehii trong linh viXc kinh te', chinh tri, van
hoa, xa hpi phu hdp vdi liia tudi.
1. Ban chat cua nen dan chu xa hoi chu nghTa

De' hie'u ban cha't ciia nen dan chii xa hdi chii nghTa, trudc he't ein
hieu dan chii la gi.
Dan chii la quyin Itfe thudc v l nhan dan, la quyin lam ehii ciia nhan
dan trong eae linh vtre eiia ddi sd'ng xa h d i ; dan chii la mdt hinh thiic
nha ntfdc g i n vdi giai ca'p thd'ng tri, do dd dan chii ludn mang ban chdt
giai cap.
N i n dan chu xa hdi chii nghTa ra ddi va ttmg budc phat trie'n ttr khi
chinh quyin nha nude cua giai edp cdng nhan va nhan ddn lao dpng
6GDCD11(C)-A 0 1
dtfdc thanh Ifp. Stf hinh thanh n i n dan chu xa hdi ehu nghia danh ddu
budc phat tridn mdi v l cha't so vdi cac n i n ddn ehu trtfdc do.
Vl ban chat, n i h dan ehii xa hdi chii nghia la n i n dan chu cua
quang dai q u i n ehiing nhan dan, dtfdc thtfe hifn ehii yfu b i n g nha
ntfdc, dtfdi stf lanh dao cua Dang Cdng san.
Ban chat eua n i n ddn chu xa hdi ehu nghia dtfdc thd' hifn eu the' trfin
nhiing phtfdng difn sau :
Mdt la: Nin dan ehu xa hdi chu nghla mang ban chdt giai cdp cdng nhan.
Ban chat giai cd'p cdng nhdn cua n i n ddn chu xa hdi chu nghla th^
hifn d stf lanh dao ciia giai cd'p cdng nhan thdng qua chinh dang cua
minh la Dang Cdng san n h i m thtfe hifn quyin Itfc va ldi ich cua giai
ca'p cdng nhdn, cua toan thd nhdn ddn lao ddng.
Chi cd Stf lanh dao cua Dang Cdng san, giai ca'p cdng nhan va nhan
ddn lao ddng mdi ed thd' tid'n hanh cudc da'u tranh cd hifu qua chdng lai
mpi bieu hifn ciia chu nghTa quan lieu, vd chinh phu, vi pham quyin tif
do dan chu cua nhan dan.
Hai la : N i n ddn chu xa hdi chii nghia cd cd sd kinh td' la chf dd
cdng htfu v l tu lifu san xua't.
N i n ddn chii xa hdi ehii nghia dtfdc xdy dtfng tren n i n tang cua chf
dd cdng hiiu v l nhiing tu Hf u san xudt chu yd'u. Trdn cd sd kinh te' do,
giai cdp cdng nhan va nhan dan lao ddng trd thanh ngtfdi lam ehu nin
san xudt va ehi phd'i mpi mdt hoat ddng ciia ddi sd'ng xa hdi.
Trong cac Itnh vtfc cua n i n ddn chu xa hdi chu nghia thi thtfe hifn
dan chii trong linh vtfc kinh te' cd y nghTa cd ban. Bdi vi, chi khi nao
ngtfdi lao ddng thtfe stf lam chu v l kinh tf, khi dd hp mdi cd dan chu
thuc stf va trd thanh Itfe Itfdng quye't dinh qua trinh phat t r i ^ cua xa hdi.
Ba la : N i n dan chii xa hdi chii nghTa ld'y hf ttf ttfdng Mac - Ld-nin
lam n i n tang tinh thin eiia xa hdi.
N i n ddn ehu xa hdi chu nghia ldy hf ttf ttfdng Mac - Ld-nin - hf ttf
ttfdng eiia giai cdp cdng nhdn lam n i n tang tinh thin eho ddi sdng van
hoa tinh thin cua toan xa hdi. Trdn cd sd do, giai cdp cdng nhan va
nhan dan lao ddng lam chu ddi sd'ng tinh t h i n ciia toan xa hdi.
6.GDC011(C) -B
Bdn la : Dan chii xa hdi chu nghia la n i n dan chu cua nhan dan
lao ddng.
Ddn chu xa hdi chii nghia la n i n ddn chu rdng rai nhdt va trif t d&
nha't trong lich sii. Sd dT nhtf vfy, vi trong chf dd xa hdi chu nghia
chdng nhiing mpi ngudi dan d i u dtfdc htfdng quyin dan ehu, ma n h a
ntfdc eon chdm lo nang cao trinh dd dan tri, tao dilu kifn tiitfe tf cho
mpi ngtfdi cd kha ndng thtfe hifn quyin dan chii ciia minh.
Nha ntfdc xa hdi ehu nghTa - cd quan quyin life eiia nhan dan -
do nhan dan Ifp ra, hoat ddng cua nd la vi ldi ich cua toan the' nhan
dan lao ddng. Nha nude xa hdi ehii nghia ngay tii budi d i u hinh
thanh da xac dinh quyin life thudc v l nhdn dan, do la mdt trong
nhiing nguydn tic cd ban xdy dtfng nha ntfdc xa hdi chu nghia cua
ddn, do ddn va vi dan.
Nam la : Dan ehii xa hdi ehu nghia g i n liln vdi phap luft, ki luft,
ki etfdng.
Dan ehii xa hdi chii nghia khdng the' thtfe hifn dtfdc nfu nhiing
hanh vi gdy tac hai dd'n quyin d i n chu eua nhdn dan khdng dtfdc xii li
kip thdi, diing din. Vi vfy, de' cd dan chu va dan chii dtfdc thtfe hifn thi
cac quyin dan ehii eiia nhan dan phai dtfdc the' chf hoa thanh Hie'n
phap, phap luft va dtfdc thtfe hifn bing nhiing thie't che' tucttig iing eiia
nha ntfdc phap quyin xa hdi chu nghia.
2. Xay dimg nen ddn chu xa hoi chu nghTa d Viet Nam
N i n dan chii xa hdi ehu nghTa khdng the' ed d i y du khi giai cip
cdng nhdn va nhdn ddn lao ddng vtra gianh dtfdc ehinh quyin ma phai
trai qua mdt qua trinh hinh thanh, phat trie'n va ttmg btfdc hoan thifn.
Qua trinh dd didn ra tren cae iTiih vtre kinh te', chinh tri, van hoa, xa hdi
va bao gdm nhiing ndi dung ed ban sau :
a) N6i ûng ca bin ciia din chd trong FHih vi;c kinh ti
Hdy ndu nhufng vi du ve ddn chfl trong Unh vuc l<inh td
md em bidt.
Ndi dung cd ban ciia ddn chii xa hdi chii nghia trong linh vtfc
kinh te' la thtfe hifn q u y i n lam ehu cua cdng ddn dd'i vdi ttf lifu
83
san xud't, tren ed sd do lam ehii qua trinh quan li san xudt va phdn phd'i
san pham.
Bieu hifn ciia quyin lam chii v l kinh te' d ntfdc ta hifn nay la ehinh
sach kinh te' nhilu thanh phan. Mpi cdng dan eung nhtf eae thanh phin
kinh te deu binh dang va ttf do kinh doanh trong khudn khd phap luft,
lam ehii true tie'p qua trinh san xudt, kinh doanh, phdn phd'i san pham
ciia minh va lam nghia vu dd'i vdi riha ntfdc.
Tuy nhien, quyin dan chii eiia cdng dan khdng cd nghia la cdng dan
chi dtfdc htfdng quyin ma cdn phai lam trdn nghTa vu dd'i vdi nha ntfdc
va xa hdi. Trong iTrih vtfc kinh td', etmg vdi quyin ttf do kinh doanh,
cdng dan edn ed nghTa vu ddng thue'theo quy dinh ciia phap luft,...
Lam chii tren liiih vUc kinh te' la ed sd eung cd' quyin lam ehu ciia
nhan dan tren mpi Itnh vtfc, ke ea liiih vtfc ehinh tri.
b) N6i dung ca bin ciia din chu trong ITnh vi/c chfnh trj
Hdy neu nhung vf du bieu hien ve ddn chu trong Unh

vyc chfnh trj md em biet,
Npi dung cd ban ciia dan chii xa hdi chu nghTa trong linh vtfc ehinh
tri la mpi quyin Itfc thudc v l nhan dan, trudc he't la nhan dan lao ddng.
Dan chii trong Itnh vUc chinh tri dtfdc the' hifn trtfdc he't d vifc dam
bao nhiing quyin sau ddy ciia cdng dan :
- Quyin b i u cii" va iing cii vao cac cd quan quyin Itfc nha ntfdc, cae
td chiic chinh tri - xa hdi;
- Quyin tham gia quan 11 nha nude va xa hdi, tham gia thao lufn
eae va'n d l chung cua Nha ntfdc va dia phtfcTng ;
- Quyin kie'n nghi vdi cac cd quan nha nude, bie'u quye't khi Nha
nude td ehiie trtfng elu y ddn;
- Quyin dtfdc thdng tin, ttf do ngdn ludn, tu do bao chi.
Ngoai ra, ddn chii trong liiih vUc chinh tri edn dupe the' hifn d quyin
giam sat hoat ddng ciia cac cd quan nha nude, quyin khie'u nai, td' cao...
eiia cdng dan.
84
Khi thtrc hifn quyin dan chii trong linh vtfc chinh tri, etmg vdi eae
quyin dtfdc htfdng, cdng dan ed nghia vu bao vf Td qud'c, tham gia bao
vf an ninh qud'c gia, giii gin trft ttf, an toan xa hdi.
c) N6i dung ca ban cua din chd trong ITnh vt/c van hoi
Em hay neu mpt vai bieu hien ve quyen dan chfl cfla nhan
dan trong ITnh vUc vSn hoa.
Dan chii trong lirih vtfc van hoa la thtfe hifn nhiing quyin lam ehii
eua cdng dan trong linh vtfc van hoa.
Dan chii trong lirih vUc van hoa dupe the' hifn trtfdc he't d vifc dam
bao nhiing quyin sau day eiia cdng dan :
- Quyin dtfdc tham gia vao ddi sd'ng van hoa ;
- Quyin dtfdc htfdng cac Ipi ich tii sang tao van hoa, nghf thuft ciia
ehinh m i n h ;
- Quyin sang tac, phe binh van hpe, nghf thuft.
Dan chii trong linh vtfc van hoa cdn dtfdc the hifn d vifc giai phdng
con ngtfdi khdi nhiing thien kie'n lac hfu, loai bd mpi su ap biic v l tinh
t h i n va dtfa van hoa de'n eho mpi ngtfdi.
Ddng thdi vdi vifc htfdng quyin, cdng dan ed nghia vu tdn trpng,
giii gin va phat huy nhiing gia tri van hoa ciia dan tdc.
d) N6i dung ca ban cda din chd trong ITnh viic xa h&\
Theo em, trong ITnh vUc xa hpi cdng dan cd nhOrng quyen dan
chfl nao ?
Dan chii trong iTrih vtfc xa hdi dtfdc the' hifn trtfdc he't d vifc dam
bao nhiing quyin sau day eua cdng dan :
- Quyin lao ddng ;
- Quyin binh dang nam nii;
- Quyin dupe hudng an toan xa hdi va bao hie'm xa hdi;
- Quyin dUdc htfdng che' dd bao vf siic khoe ;
85
- Quyin dtfdc bao dam v l mat vft chdt va tinh t h i n khi khdng cdn
kha nang lao d d n g ;
- Quyin binh d i n g v l nghla vu va quyin ldi, v l cd'ng hiln va
htfdng thu eiia cac thanh vien trong xa hdi.
Ben canh cac quyin eua minh, cdng dan cd nghTa vu tham gia vao
cac phong trao xa hdi d dia phtfdng, cd quan, trtfdng hoc...
Nhiing ndi dung cd ban eiia n i n dan ehii xa hdi ehii nghia neu tren
cang eho chiing ta tha'y ro ban chd't n i n ddn chu xa hdi chu nghTa d
ntfdc ta. De' quyin Itfc hoan toan thudc v l nhan dan. Dang va Nha ntfdc
ta rdt quan tdm thtfe hifn cac vifc sau day :
+ Hoan thifn nha nude xa hdi chii nghia, trtfdc he't la hoan thifn hf
thd'ng phap luft, tang etfdng phap che'xa hdi ehii nghia.
+ Hoan thifn cd ehe' dam bao eho nhdn dan thft stf tham gia vap
qua trinh quan li nha ntfdc nhtf b i u cii, iing eii vao cac ed quan quyin
luc nha ntfdc va cac td chiic chinh tri - xa hdi.
+ Dao tao, bdi dtfdng, bd' tri ddi ngii can bd, cdng chiic nha ntfdc cd
ph^m chdt dao diic, ed chuyen mdn nghifp vu gidi..., tao dilu kifn
thufn ldi de' nhan dari thtfe hifn quyin lam chii ciia minh.
+ Cd cd che' va biln phap kiem soat, ngan ngâ va trtmg tri tf quan
lieu, tham nhiing, ldng quyin, vd trach nhifm, xam pham quyin ddn
chii ciia cdng dan.
+ Ngan chfn va khic phuc tinh trang dan ehii hinh thiic, dan chii
cue doan, ddng thdi nghiem tri nhiing hanh ddng ldi dung dan ehu di
pha hoai, gay rdi.
3. Nhiimg hinh thiic cd ban cua dan chu
Dan chii dupc thtfe hifn thdng qua hai hinh thiic cd ban sau ddy :
a) Din chd trijc tiip
Din chil tiuc tidp la hinh thtic din chil vdi nhOng quy chd thidt chd
ddnhin din thao luin, bidu quyii, tham gia tiitc tiip quydt dinh cdng
viic cua cdng ddng, eua Nha nudc.
86
Day la hinh thiic tham gia eua mpi cdng dan mdt each binh ddng
(khdng phan bilt gidi tinh, dia vi xa hdi, tdn giao...) va trtfc tifp vao cac
quye't dinh trong cac liiih vtfc kinh te', chinh tri, van hoa, xa hdi... theo
bieu quye't da sd'. Dan chu trtfc tie'p la str tiie' hifn mdt each trtfc tie'p y
ehi ciia ehu the' quyin Itfc v l nhiing vdn d l quan trpng nhdt.
Vi du :
- Tift ci cdn0 din tri/c ti^p tham gia biû trudng thdn,
trudng ip. ti trudng din phi.
- Hdi nghj toin din o\uyit dinh tu bi Auanq s i , nhi van
hoi thdn...
Nhiing hmh thiic phd bie'n nhdt ciia dan chu trtfc tie'p ngay nay la :
- Trtmg clu y dan (trong pham vi toan qud'c).
- Thtfe hifn sang kifn phap luft (nhan dan dupe tham gia xay dtfng,
siia ddi, bd sung cae dao luft).
- Dan chii true tie'p cdn la vifc lam chu true tie'p bing cac hinh thiic
nhan dan ttf quan, xay dtfng va thtfe hifn cac quy tfde, htfdng tfdc phii
hdp vdi phap luft.
b) Din chd giin ti^p {din chd dai didn)

Din chil gian tiip la hinh thiic din chil thdng qua nhimg quy ehi',
thiii chd di nhin din biu ra nhiing ngudi dai diin thay mat minh
quyii djnh eae cdng viic ehung cila cdng ddng, cila Nha nudc.
Ndi each khae, dan chii gian tie'p la hinh thiic nhan dan the' hifn
quyin lam chu ciia minh, tham gia quan li nha nude va xa hdi thdng
qua hoat ddng ciia nhiing ngtfdi dai difn, cd quan dai difn ciia minh d
cac cdp chinh quyin cung nhtr d Mat trfn Td qud'c va cac doan the'
nhan dan-
87
Nhan dan thj tran IVIeo Vac, Ha Giang tham gia bo phidu bau dai, bieu Qud'c hdi khoa XI
Anh: TTXVN
Vidu :
- Trong Imh vUc chfnh tri, dai bidu Quic hdi li ngudi dai didn
cho nhin din (chia theo tinh, thinh phd" hoac ITnh vi;c sin
xu^t, oûan If...), Augc si; u^ thic ciia nhin din, thay mat
nhin din tham qla xiy dUnq cic dao luit de a\uan If xS hbl.
- Quic hbl va Hdi dSnq nhin Ain cic dp li hinh thiic
chu yû ciia chi Ab Ain chu Aa\ Aldn.
Em hay neu vi du ve nhung hinh thiic ddn chu gidn tiep

md em biet.
Dan chii gian tie'p la hinh thiic hifn thtfe hoa quyin lam chii eiia
ngudi dan. Cd eau td chiic ciia hinh thiic dan chii gian tie'p cho phep
bao quat toan bd lanh thd ttr dia phUdng de'n trung tfdng, cho phep
ngtfdi dan lam chii tren mpi linh vUc ciia cudc sd'ng.
Dan chu true tie'p va dan chii gian tie'p d i u la hinh thiic ciia che'dd
dan chii va cd quan hf mft thie't vdi nhau. Dan chii trtfc tie'p mang tinh
quin chiing rdng rai nhtfng lai phu thudc vao trinh dd nhfn thiie eiia
88
ngudi dan. Han chf cua dan chii gian tie'p la nguyfn vpng cua cdng dan
khdng dupe phan anh trtre tie'p, ma phai thdng qua ngtfdi dai difn cua
minh, nhilu khi phu thudc vao kha nang ciia ngtfdi dai difn. Vi vfy, ein
phai ke't hdp str dung td't ca hai hinh thiic dfn ehii trtfc tie'p va dan ehu
gian tie'p de' phat htiy td'i da hifu qua ciia n i n dan ehu xa hdi ehii nghTa.
HI - TU ufu THAM KHAO
1. Ban v l chf dd dan chu ttf san, V.l. Le-nin vie't : "Chf dd dan chii
a'y bao gid eiing bi bd trong khudn khd chat hep ciia stf bdc Idt ttf ban
chii nghTa va do do, thuc ra, nd ludn ludn la mdt chf dd dan chu dd'i vdi
mdt thieu sd, v i n ehi la mdt ehe' db dan ehii dd'i vdi rieng nhiing giai
cdp ed ciia, dd'i vdi rieng bpn giau cd ma thdi."^^^
2. Ban v l con dudng bifn chiing cua qua trinh phat trie'n dan chu,
V.I. Le-nin vie't: "Ttr chuyen ehe' de'n dan chii ttf san ; ttr dan chii ttf san
de'n dan ehii vd san ; ttr dan chii vd san de'n khdng cdn dan ehu niia."^ '
3. Hd Chi Minh : "Ntfdc ta la ntfdc dan chii, nghTa la nude nha do
nhan dan lam chii. Nhdn dan cd quyin ldi lam ehii, thi phai ed nghia vu
lam trdn bdn phfn cdng dan, giii viing dao diic cdng dan, tiie la :
- Tuan theo phap luft Nha nude.
- Tuan theo ki luft lao ddng.
- Giii gin trft ttf chung.
- Ddng gdp (ndp thue) diing ki, diing sd de xay dtfng ldi ich ehung.
- Hang hai tham gia cdng vif c chung.
- Bao vf tai san cdng cdng.
- Bao vf Td qud'c".^^^
4. Hd Chi Minh : Nudc ta la nudc dan chii^*^
Bao nhieu ldi ich diu vi din.
Bao nhieu quyin han diu cila din.
(1) V.I. L6-nin : Toan tip, Sdd, 2005, tap 33, tr. 106 - 107.
(2) V.I. Le-nin : Toan tip, Sdd, 2005, tap 33, tr. 206.
(3) H 6 Chi Minh : Toin tip, Sdd, 2000, tap 7, tr. 452.
89
Cdng vifc ddi mdi, xay dtfng la tiich nhiim cila din.
Stf nghifp khang chie'n, kidn qud'c la cdng viic cila din.
Chinh quyin ttr xa de'n Chinh phii trung tfdng do din cvtra.
Doan the' ttr Trung tfdng de'n xa do din tdchuc nin.
Ndi tdm lai, quyin hanh va life Itfping diu d ndi din.
1. Nhiing bie'u hifn v l mat ban chdt ciia n i n dan chii xa hdi ehu
nghia la gi ?
2. Em hay neu nhiing ndi dung cd ban ciia ddn chu trong cae linh
vtre : kinh te', chinh tri, van hoa, xa hdi.
3. Theo em, dan chu va tfp trtmg, dan chii va ttf do, dan chii va
phap luft ed mau thuin vdi nhau khdng ? Tai sao ?
4. Em hay phan bift dan ehii true tie'p va dan chii gian tie'p. Cho vi
du minh hoa.
5. Hay neu nhiing vi du the' hifn dan chu va the' hifn khdng dan chu
ma em bie't.
6. La mdt hpe sinh, em phai lam gi di gdp p h i n thtfe hifn ne'p sdng
dan ehii ?
CHINH SACH DAN S 6

VA GIAI QUYI^T VIEC LAM
I - MO DAU BAI HOC
va'n d l dan sd va vifc lam la md'i quan tam eiia nhilu qud'c gia trei>
the' gidi. O nude ta, chinh sach dan sd' va giai quye't vifc lam dudc coi la
90
Jhinh sach xa hdi cd ban nhim- nang cao ehdt Itfdng dan sd, tiiiie day
san xudt phat trie'n, khuye'n khieh lam giau hdp phap, tdng nang sudt
lao ddng xa hdi.
Hpe xong bai nay, hoc sinh ein :
- Neu dupe tinh hitih dan sd', vifc lam ; mue tieu, phtfdng htfdng ed
ban thtrc hifn chinh sach dan sd' va giai quye't vifc lam d ntfdc ta.
- Bie't tham gia tuyen truyin ehinh sach dan sd va giai quye't vifc lam
phii hdp vdi kha nang ciia ban tiian.
- Bie't dartii gia vifc thuc hifn chinh sach dan sd cua gia dinh, cdng
ddng dan Ctf va vifc thtfe hifn chinh sach giai quydt vifc lam d dia
phtfdng phii hdp vdi liia tud'i.
- Tin ttfdng, iing hd chinh sach dan sd va giai quye't vifc lam ciia
Dang va Nha nudc ta.
1. Chinh sach dan sd'
Mdt qud'c gia mud'n cd quy md, ed edu dan sd' va phan bd' dan cu
hdp li de phat trien nhanh va b i n viing thi phai cd ehinh sach dan sd'
diing din. Dang, Nha ntfdc ta coi chinh sach dan sd la mdt bd phfn
quan trpng trong chie'n Itfdc phat trie'n da't ntfdc, la mdt ye'u td' cd ban
de nang eao cha't Itfdng cudc sd'ng eiia ttmg ngtfdi, ttmg gia dinh va
toan xa h d i ; coi d i u ttf cho cdng tac dan sd' la d i u ttf cho phat trie'n b i n
viing, mang lai hifu qua kinh t e ' - xa hdi to ldn.
a) Tinh hinh d^n ei nudc ta
Vdi vdn hidu biet cfla minh, em cd nhan xet gi ve tinh hinh
dan sd nudc ta hidn nay ?
G i n day, tuy da giam dtfpe miie sinh, nhfn thiic v l dan sd' - ke'
hoach hoa gia dinh cua ngudi dan dtfdc nang len, nhtfng vdn d l dan
sd ntfdc ta v i n dang diing trtfdc nhiing thach thiie ldn : quy md dan
sd' ldn, td'c dd tdng edn nhanh ; ket qua giam sinh chua that vtfng chic,
91
cha't Itfdng dan so thdp, mft dd dan sd' cao va phan bd ehtfa hdp h.
Day la mpt trong nhiing nguyen nhan can trd td'c dd phat trien
kinh te' - xa hdi, gay khd khan ldn trong vifc nang eao chd't Itfdng
cudc sd'ng, giai quye't vifc lam va thu nhfp, lam can kift tai nguyen, 6
n h i l m mdi trudng.
b) Muc tiû v i phuong hudng ca ban de thuc hidn chfnh sich dkn e6
Xud't phat ttr yeu clu phat trien dd't ntfdc, mue tieu eua ehinh sach
ddn sd d ntfdc ta la : tie'p tuc giam td'c dd gia tang dan sd', sdm dn dinh
quy md, ed edu dan sd' va phan bd' dan ctf hdp li, nang eao ehdt Itfdng
dan sd' n h i m phat trien ngudn nhan Itfe eho ddt ntfdc.
De' ndng eao chd't Itfdng ddn sd, phat trie'n ngudn nhan life va phat
trie'n kinh te' - xa hdi, chiing ta cin tfp trung vao nhiing phtfdng htfdng
cd ban sau :
- Tang cudng cdng tie lanh dao va quan li, td' ehiie td't bd may lam
cdng tac dan sd' ttr Trung Udng de'n ed sd, tang etfdng stf phd'i hdp giiia
eae edp, eae nganh dd'i vdi cdng tac dan sd'.
- Lam td't cdng tie tiidng tin, tuyin tiuyin, giao due vdi ndi dung
thieh hdp, hinh thiic da dang n h i m phd bie'n rdng rai cac ehu trtfdng,
bifn phap ke'hoach hoa gia dinh.
- Ning cao suhidu bidt eua ngUdi din v l vai trd cua gia dinh, binh
dang gidi, siic khoe sinh san, n h i m gdp p h i n nang cao cha't Itfdng dan
sd'vl the' cha't, tri tuf, tinh thin.
- Nha nude diu tu diing miie, tranh thii cae ngudn Itfc trong va ngoai
ntfdc ; thtfe hifn xa hdi hoa cdng tac dan sd', tao dilu kifn thufn ldi de'
mpi gia dinh, ca nhan ttf nguyfn, chii ddng tham gia cdng tac dan sd.
Thtfe hifn cd hifu qua chinh sach dan sd theo nhiing phtfdng htfdng
ed ban tren, nude ta se khdng nhiing sdm giam dtfdc td'c dd tang dan sd
ma cdn nang cao dtfdc ehdt Itfdng dan sd.
2. Chinh sach giai quyet viec lam

Giai quye't vifc lam la mdt chinh sach xa hdi cd ban, la ye'u td quyft
dinh de' phat huy nhan td con ngtfdi, d'n dinh va phat trie'n kinh te', lam
lanh manh xa hdi, dap iing nguyfn vpng chinh dang va yeu clu cua
nhan dan, khuye'n khieh lam giau theo quy dinh eiia phap luft.
92
a) Tinh hinh vide l i m 3 nudc ta hidn nay
Em cd nhan xet gi ve tinh hinh vide iam d nUdc ta hien nay ?
G i n day, Chinh phii da ban hanh nhiing chinh sach n h i m md rdng

san xudt, dich vu, da dang hoa nganh nghi, thuc hifn td't kf hoach va
eae chuong trinh kinh te' - xa hdi, nen da tao ra dupe nhilu vifc lam
mdi. Tuy vfy, tinh tiang thidu viic lam dnudc ta vin la vdn di rdt biic
xiie d candng thdn va thanh thi.
b) Muc tiû v i phuang hudng ca ban cua chfnh sich giai cûyet vide Iim
Trudc tinh hinh tren, muc tieu cfla chinh sach giai quydt viec
lam d nudc ta la gi ?
Xudt phat ttr yeu elu khach quan eua str nghifp cdng nghifp hoa,
hifn dai hoa dd't ntfdc, muc tieu ciia chinh sach giai quye't vifc lam d
ntfdc ta la : tdp trung siie giai quyd't vifc lam d ea thanh thi va ndng
thdn, phat trien ngudn nhan life, md rpng thi trtfdng lao ddng, giam ti
If thdt nghifp va tdng ti If ngtfdi lao ddng da qua dao tao nghi.
De tao nhilu vifc lam mdi vdi chdt Itfpng ngay cang cao dap iing
yeu clu phat trien eiia da't nude, chiing ta cin thuc hifn nhiing phudng
htfdng cd ban sau :
-Thiie ddy phit tiidn san xuii va dich vu. Nha nude khuye'n khieh
eae thanh p h i n kinh te', cae nha d i u ttf trong va ngoai ntfdc san xudt,
kinh doanh ed hifu qua nham tao ra nhilu vifc lam cho ngtfdi lao ddng.
- Khuyin khieh lam giau theo phap luit, tu do hanh nghi, khdi
phuc va phat trie'n cac nganh nghi truyin thd'ng, da'y manh phong trao
Ifp nghifp cua thanh nien.
- Diy manh xudt khdu lao ddng, dac bift la lao ddng da qua dao tao
nghi, lao ddng ndng nghifp n h i m giai quye't yeu elu trudc m i t va lau
dai, tang thu nhfp cho ngUdi lao ddng.
- Sii dung ed hiiu qua ngudn vdn trong chtfdng trinh mue tieu qud'c
gia d^ giai quye't vifc lam, eai thifn dilu kifn lam vifc cho ngudi lao ddng.
La ntfdc ed td'c dd tang dan sd' eao, dang trong qua trtnh cdng nghifp
hoa, hifn dai hoa, ne'u thue hifn td't chinh sach giai quye't vifc lam,
93
ntfdc ta se sdm dn dinh mpi mdt ddi sdng xa hdi va thoat khdi tinh trang
ntfdc ngheo, kem phat trien.
3. Trach nhiem cua cong dan doi vdi chinh sach dan so'va giai quyet
viec iam
De thtfe hifn chinh sach dan sd va giai quyft vifc Iam, mpi cdng dan
Vift Nam ed trach nhifm :
- Cha'p hanh chinh sach dan sd, phap luft v l ddn sd.
- Chdp hanh chinh sach giai quyft vifc lam va phap ludt v l lao ddng.
- Ddng vien ngtfdi than trong gia dinh va nhiing ngtfdi khae etmg
eha'p hanh, ddng thdi ddu tranh chdng nhiing hanh vi vi pham chinh
sach ddn sd va giai quye't vifc lam.
- Cd y chi vUdn ldn n i m bit khoa hpe \d thuft tien ti^ dinh htfdng nghi
nghifp diing din de tich ctfc, chii ddng tim vifc lam, tdng thu nhdp cho ban
thdn va gia dinh, gdp phin thiic ddy stf phat tridn chung cua dit ntfdc.
in - TU LlfU THAM KHAO
1. Phap lenh dan so (n§m 2003)

Giai thich tii ngii (theo Didu 3)
- Quy md din sd'lk sd ngtfdi sdng trong mdt qude gia, khu vtfc,
vung dia li kinh te'hofc mdt ddn vi hanh chinh tai thdi di^m nhdt dinh.
- Cd ei'u din sd'lk tdng sd dan dtfdc phan loai theo gidi tinh, dd
tudi, ddn tdc, trinh dd hpe vdn, n g h i nghifp, tinh trang hdn nhdn va cac
dae trtmg khae.
- Phin bd'din culk sir phdn chia td'ng sd dan theo khu vtft, vung
dia li kinh te'hode mdt ddn vi hanh chinh.
- ChdtlUdng din sd'lk stf phan anh cac dfc trtmg v l thd' chd't; tri tuf
va tinh thin cua toan bd ddn sd.
2. Bo luat Lao dpng (Si>a ddi, bd sung cac nSm 2002, 2006)
Didu 13
Mpi hoat ddng lao ddng tao ra ngudn thu nhfp, khdng bi phap luft
cdm d i u dtfdc thtra nhdn la vifc lam.
94
Giai quye't vifc lam, bao dam cho mpi ngtfdi cd kha ndng lao ddng
d i u CO ed hdi cd vifc lam la trach nhifm ciia Nha ntfdc, cua cae doanh
nghifp va toan xa hdi.
IV - cAu H 6 I VA BAI TAP

1. Ndu tinh hinh dan sd d ntfdc ta va tac ddng ciia nd dd'i vdi mpi
mat ciia ddi sdng xa hdi. Hay tim hie'u v l mft dd dan sd d dia
phtfdng em va so sanh vdi mft dd ddn sd' trung binh ciia ca nude.
2. Muc tidu va phtfdng htfdng ed ban eiia chinh sach dan sd d ntfdc ta ?
3. Em hay giai thich va neu len thai dd eua minh dd'i vdi nhiing quan
nifm sau : Trdi sinh voi, tidi sinh cd; Ddng con hdn nhiiu cila ;
Trgng nam khinh nir.
4. Neu tinh hinh vifc lam va mue tieu cua ehinh sach giai quye't vifc
lam d ntfdc ta. Hay tim hie'u va nhfn xet tinh hinh vifc lam d dia
phtfdng em.
5; Trinh bay phtfdng htfdng cd ban n h i m giai quyft vdn d l vifc lam
d ntfdc ta hifn nay.
6. Em suy nghi nhtf the' nao v l trach nhifm ciia minh dd'i vdi ehinh
sach ddn sd va giai quyd't vifc lam ?
CHINH SACH TAI NGUYfiN

VA BAO Vfi MOI TRLfClNG
I - MO DAU BAI HOC
Tai nguyen, mdi trtfdng ed vai trd rdt quan trpng dd'i vdi ddi sd'ng
eua mdi ngtfdi va str phat trie'n eua mdi qud'c gia. Tren thf gidi, can kift
95
tai nguyen, d nhilm mdi trudng da trd thanh vdn d l nghiem trpng. Ciiu
la'y Trai Ddt la mf nh Ifnh hanh ddng ehung eua loai ngtfdi.
- Neu dtrpc tinh hinh tai nguyen, mdi trudng ; phudng htfdng cd
ban n h i m bao vf tai nguyen va mdi trtfdng.
- Hie'u dtfdc trach nhifm cua cdng dan trong vifc thtfe hifn ehinh
sach tai nguyen va bao vf mdi trtfdng d ntfdc ta hifn nay.
- Bie't tham gia va tuyen truyin thtfe hifn chinh sach tai nguyen va
bao vf mdi trtfdng phu hdp vdi kha nang ciia ban than.
- Tdn trpng, tin ttfdng vao ehinh sach tai nguyen va bao vf mdi
trudng ; cd hanh vi diing d i n trong vifc bao vf tai nguyen, mdi trudng
phti hdp vdi dilu kifn, kha nang cua minh.
Bao vf tai nguyen, mdi trtfdng la vdn d l cd y nghia sd'ng cdn, la mdt
trong nhiing ndi dung cd ban trong dudng Id'i, chii trtfdng va kf hoach
phat trie'n kinh te' - xa hdi cua dd't nude, la nhifm vu ed tinh xa hdi sau
sie, la edsd quan trpng bao dam cho su phat trien b i n viing d ntfdc ta.
1. Tinh hinh tai nguyen, moi trirdng d nirdc ta hien nay
Hien nay tinh hinh tai nguyen va mdi trudng d nudc ta nhU
the nao ?
Do dac die'm khi hfu va dia hinh nen ngudn tai nguyen thien nhien
nude ta rdt da dang, khoang san kha phong phii (diu md, sit, bd xit,
crdm, thie'c, than...) ; ddt dai mau md ; rtmg cd nhilu loai quy hie'm
(ddng vft cd : voi, te giac, bd rtmg, hd, bao, hudu sao, vtfdn ; thtfe vft ed :
dinh, lim, se'n, tau, ca'm lai, giang hUdng, lat hoa...) ; bie'n rdng ldn,
phong eanh dep, cd nhilu hai san quy ; khdng khi, anh sang va ngudn
nude ddi dao, thufn ldi cho str phat trie'n da't ntfdc.
96
Canh rCrng bj tan pha
Anh: TTXVN
Nhtf vfy, cd the' ndi, ntfdc ta cd ngudn tai nguyen phong phii, ne'u
dtfdc khai thac, stf dung hdp li, cd hifu qua, chiing ta se tao ra dtfpe stf
phat trien bin viing. Nhtmg dilu dang lo ngai hifn nay la :
Vi tii nguyin : khoang san ed nguy cd can kift, difn tich rtmg dang
bi thu hep, nhilu loai ddng, thtfe vft quy hie'm da bi xoa sd hoac dang
diing trtfdc nguy ed tuyft chiing, ehdt Itfdng dat suy giam, da't canh tac
bi thu hep din, tai nguyen bie'n d vurtg g i n bd ciing suy giam dang ke.
Vimdi tiudng : d nhilm ntfdc, khdng khi va da't da xudt hifn d nhilu
ndi, nhilu vdn d l vf sinh mdi trudng da phat sinh d ca thanh thi va ndng
thdn. Mdi trudng bie'n bit d i u bi d nhilm, trtfdc he't la do khai thac diu.
Cac stf cd mdi trtfdng nhtf bao, lut, han han ngay cang tang len.
Hfu qua tren do nhilu nguyen nhan nhtmg nguyen nhan chu quan
vdn la nguyen nhdn ehinh. Vifc nang cao nhfn thiic vl bao vf tai nguyen,
mdi trtfdng cho toan dan chua dupe quan tam diing miie, ehUa phat huy
dtfdc mpi ngudn life tham gia bao vf tai nguyen, mdi trtfdng. Hifn nay, d
7 GDCD 11(C) - A 97
nude ta vin cdn tinh tiang : khai thac, su dung tai nguyen btra b a i ; nan
chat pha riing, san bit thii quy hie'm chua dupe ngan chan; y thiie bao vf
mdi htfdng kem. Hdn niia, do dan sd ntfdc ta tang nhanh va tfp trung qua
ddng vao cac dd thi ldn nen tinh tiang d nhilm khdng khi, ngudn nudc
ngay cang tilm tipng. Dilu quan tipng la tinh tiang tren dang trtfc tifp
anh htfdng xdu de'n ddi sd'ng va siic khoe eiia con ngudi.
De giai quyet nhuTng vdn de tren, Dang va Nha nudc ta de ra

muc tieu bao ve tai nguydn, mdi trudng nhu the nao ?
2. Muc tieu, phtfdng htfdng cd ban cua chinh sach tai nguyen va
bao ve moi trtfdng
Muc tieu cua chinh sach tai nguyen va bao vf mdi trtfdng la : stf
dung hdp li tai nguyen, bao vf mdi trtfdng, bao tdn da dang sinh hoc,
ttmg btfdc ndng cao chat Itfdng mdi tnfdng, gdp phin phat tiien kinh te'-
xa hdi b i n viing, nang cao cha't Itfdng cudc sd'ng ciia nhan dan.
Em suy nghT nhU thd nao ve vdn de khai thac, stf dung tai
nguyen va bao ve mdi trudng trong dieu kien nudc ta cdn ngheo,
dang thUc hien cdng nghiep hoa, hien dai hoa dat ntfdc ?
De dat dupe muc tieu tren, chiing ta cin phai thtfe hifn td't nhiing
phudng hudng cd ban sau :
- Tang cudng cdng tic quan li cila Nha nude v l bao vf mdi trtfdng
ttr Trung tfdng de'n dia phtfdng. Hoan ehinh hf thd'ng phap luft vf bao
vf mdi trudng ; ban hanh cac chinh sach v l phat trie'n kinh te'phai gin
vdi bao vf mdi tiudng ; mpi tai nguyen dtfa vao stf dung d i u phai ndp
thue'hoac tia tiln thue.
- Thudng xuyin giao due, tuyin tiuyin, xiy dungy thtic tiich nhiim
bao vi tai nguyin, mdi tiudng eho mgi ngUdi din. Nha ntfdc tao dilu
kifn de' mpi ngudi tiep nhfn dtfdc cac thdng tin v l mdi trtfdng, xdy dtfng
ne'p sd'ng vf sinh, tie't kif m, da'y manh eae phong trao q u i n ehiing tham
gia bao vf mdi tiudng.
- Coi tigng cdng tie nghiin eiiu khoa hgc va cdng nghi, md rdng
hdp tic qud'c td, khu vuc trong liiih vtfc bao vf mdi trtfdng, tham gia
98 7. GDCD 11(C) -B
cac chtfong trinh hdp tac de' giai quye't cac vdn d l vl bao vf mdi tiudng
chung vdi cae qud'c gia cd lien quan.
- Chil ddng phdng ngUa, ngan chin d nhiim, cai thiin mdi tiudng,
bao tdn thiin nhiin. Nha hudc ap dung nhiing bifn phap hifu qua de'
tang ti If che phii rtmg, bao vf ddng, thtfe vft, n h i t la nhiing ddng, thtfe
vft quy hie'm cd nguy cd tuyft chiing, xay dtfng cac khu bao tdn thien
nhien, vudn qud'c gia, bao vf da dang sinh hpe, chd'ng d nhilm ddt,
ntfdc, khdng khi.
- Khai thic, sii dung hdp li, tiii kiim tai nguyin thiin nhiin. Trtfdc
mit, chiing ta e i n cha'm diit tinh trang khai thac btra bai gay lang phi
tai nguyen rtmg, suy thoai ddt va d nhilm mdi trudng.
- Ap dung cdng nghi hiin dai di khai thac tai nguyen va xii li cha't
thai, rae, bui, tie'ng dn, nhdt la d cac thanh phd ldn.
Thtfe hifn nhtfng phtfdng htfdng ed ban tren, ntfdc ta se ke't hpp
chat che hdp li va hai hoa giiia phat trien kinh te' - xa hdi vdi bao vf
tai nguyen va mdi trtfdng.
3. Trach nhiem cua cong dan dd'i vdi chinh sach tai nguyen va bao
ve moi trirdng
Bao vf tai nguyen, mdi trtfdng la yeu clu biic thie't ciia toan nhan
loai ndi ehung va eiia Vift Nam ndi rieng ; cd y nghTa dd'i vdi ca hifn tai
va ttfdng lai ; la str nghifp cua toan Dang, toan quan, toan dan ta.
Vi vfy, mdi chiing ta d i u p h a i :
- Chdp hanh chinh sach va phap luft vl bao vf tai nguyen va mdi trudng.
- Tieh ctfc tham gia vao cae hoat ddng bao vf tai nguyen, mdi tiudng d
dia phtfdng va d ndi minh hoat ddng iihtf : tham gia tidng rtmg phii xanh
ddt tidng, ddi niii tipc, md rdng difn tich rtmg, bao vf rtmg d i u ngudn,
giii gin, phat trie'n cac khu bao tdn thien nhien, vtfdn qude gia, tham gia
vf sinh mdi titfdng, thtfe hifn eae quy dinh ve vf sinh cdng cdng, phe
phan vifc san bit, tieu dift ddng vft quy hie'm.
- Vfn ddng mpi ngudi cting thtfe hifn, ddng thdi chd'ng cac hanh vi
vi pham phap luft v l tai nguyen va bao vf mdi trtfdng.
99
Ill - TU U|U THAM KHAO
1. Van kien Dai hoi dai bieu toan quoc lin thurX
"Ngan chan cac hanh vi huy hoai va gay d nhilm mdi trtfdng, khic
phuc tinh trang xud'ng ca'p mdi trtfdng d cae khu vtfc sdng, dd thi, khu
cdng nghifp, lang nghi, ndi ddng dan ctf va cd nhilu hoat ddng kinh tf.
Ttmg btfdc sii dung cdng nghf sach, nang Itfdng sach."^^'
2. Luat Bao ve moi trtfdng (nam 2005)
Giai thich ttf ngii (theo Dieu 3)

- Mdi tiudng bao gdm cac ye'u td ttf nhien va vft chit nhdn tao bao
quanh con ngtfdi, cd anh htfdng de'n ddi sd'ng, san xudt, stf tdn tai, phat
trien ciia con ngudi va sinh vft.
- Hoat ddng bao vi mdi tiudng la hoat ddng giii cho mdi trtfdng
trong lanh, sach dep ; phdng ngiia, han che' tac ddng xdu dd'i vdi mdi
trudng, ling phd stf cd mdi trudng ; khic phuc d nhilm, suy thoai, phuc
hdi va cai thifn mdi trudng ; khai thac, stf dung hdp li va tie't kifm tai
nguyen thien nhien, bao vf da dang sinh hoc.
- Onhiim mdi tiudnglk sU bie'n ddi ciia cac thanh p h i n mdi trtfdng
khdng phti hpp vdi tieu chuan mdi trtfdng, gdy anh htfdng xd'u d l h con
ngtfdi, sinh vft.
- Suy thoai mdi trudng la stf suy giam v l chat Itfdng va sd Itfdng cua
thanh phin mdi trtfdng, gay anh htfdng xdu dd'i vdi con ngtfdi va sinh vft.
- Su cd' mdi tiudng la tai bie'n hoae riii ro xay ra trong qua trtnh
hoat ddng eiia con ngudi hoac bie'n ddi thdt thtfdng cua tu nhien, gay d
nhilm, suy thoai hoac bie'n ddi mdi trtfdng nghiem trpng.
3. Tuyen ngon RIO ve moi trtfdng va phat trien (Hoi nghj cua Lien
hop quo'c ve Moi trtfdng va Phat trien hop tai Ri-6 De Gia-ne-ro tCr
3-14/6/1992):
Dieu 2 : "Theo Hie'n chtfdng Lien hdp qud'c va cac nguyen tic ciia
Luat phap Qud'c te', cac qud'c gia cd toan quyin khai thac cac tai nguyen
(1) Dang C6ng san Viet Nam : VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qudclin thd X, Sdd,
tr. 94.
100
rieng cua hp phu hdp vdi dudng Id'i mdi titfdng va phat trie'n eiia chinh
minh. Hp cd nghia vu sao cho nhiing hoat ddng tiong gidi han chii
quyIn hoac dudi str kie'm tia eua hp khdng gay ra nhiing tdn tha't eho
mdi trudng eiia cac qud'c gia khae trong cac lanh phfn qud'c te'".
IV-CAUH6IVABAITAP ,
1. Neu tinh hinh mdi trtfdng d ntfdc ta hifn nay va nhfn xet.
2. Neu muc tieu, phtfdng htfdng ed ban n h i m stf dung hpp li tai
nguyen va bao vf mdi trtfdng.
3. Gia Stf cd mdt dan voi rtmg trong qua tiinh di chuye'n chd d da
tan pha nhilu vudn ttfdc, hoa mau, nguy hie'm hdn chung da gilm
che't va lam trpng thUdng nhilu ngtfdi.
Theo em, tinh hudng tren nen xu li nhtf the'nao ?
4. Trach nhifm eiia em dd'i vdi vifc bao vf tai nguyen, mdi trudng
nhtf the'nao?
5. Hay ke v l hoat ddng bao vf tai nguyen, mdi trudng ma em bie't
hoae true tie'p tham gia va eho bie't y nghTa ciia hoat ddng dd dd'i
vdi ban thdn.
CHINH SACH GlAO DUC

vA DAO TAO, KHOA HOC
vA C6NG NGHE, VAN HOA
I - MO DAU BAI HOC

Bae Hd n d i : Mdt dan tdc dd't la mdt dan tdc ye'u. Thft vay, mpt dan
tdc ma dan tri thdp kem thi khd cd the' cd dilu kifn de' tie'p thu va phat
101
huy tinh hoa van hoa, khoa hpe va cdng nghf mdi cua nhan loai.
O ntfdc ta hifn nay, phat tiien giao due va dao tao, khoa hpe va cdng
nghe, xay dtfng nen van hoa tien tieh, dfm da ban sic dan tdc la cae
nhiem vu quan trpng nham phat tiien nhan td con ngtfdi vdi ttf each
vtra la muc tieu vtra la dpng luc thiie day stf phat trie'n ciia da't ntfdc.
- Neu dtfdc nhifm vu ciia giao due va dao tao, khoa hpe va cdng
nghf, van hoa d ntfdc ta hifn nay.
- Neu dupe phtfdng htfdng ed ban n h i m phat trien eae liiih vtfc giao
due va dao tao, khoa hpe va cdng nghf, van hoa d ntfdc ta hifn nay.
- Hieu dtfdc tiach nhifm ciia cdng dan trong vifc thuc hifn chinh
sach giao due va dao tao, khoa hpe va cdng nghf, chinh sach van hoa
ciia Nha ntfdc.
- Bie't tham gia tuyen truyin va thifc hifn chinh sach giao due va
dao tao, khoa hpe va cdng nghf, chinh sach van hoa phu hpp vdi kha
nang ciia ban than.
H - NOI DUNG BAI HOC
1. Chinh sach giao due va dao tao
a) Nhi^m vu cua giio due va dao tao
Theo em, giao due va dao tao cd nhiem vu gi ?
Giao due va dao tao cd vai trd quan trpng trong vifc giii gin, phat
tiien va truyin ba van minh nhan loai, la mdt trong nhiing ddng life
quan trpng thiic da'y stf nghifp cdng nghifp hoa, hifn dai hoa, la dilu
kifn de phat huy ngudn life con ngudi. Chinh vi vfy, giao due va dao
tao dupe coi la qud'c sach hang d i u , cd nhifm vu : ning eao din tri,
dao tao nhinjttc va bdi dudng nhin tai n h i m phat trie'n tilm nang
tii tuf, cung ca'p cho dd't ntfdc ngudn lao ddng cd ehdt lupng cao.
b) Phucng hudng co ban dd phat trid'n giio due va dao tao

De thtfe hifn nhifm vu tren, stf nghifp giao due va dao tao d nude
ta ein phat trien theo phtfdng htfdng sau :
102
- Ning eao ehdt ludng, hiiu qua giao due va dao tao. Day la ddi hoi
khach quan ciia ddt ntfdc. Mud'n vfy, chiing ta phai thtfe hifn giao due
toan difn, ddi mdi ndi dung, phtfdng phap day hpe ; ed edu td ehiic, cd
che' quan li, ed ehinh sach diing d i n tiong vifc phat hifn, dao tao, bdi
dtfdng, Stf dung nhan tai.
- Md rdng quy md giao due. Tren cd sd cha't Itfdng va hifu qua, gin
vdi yeu clu phat trie'n kinh t e ' - xa hdi, Nha ntfdc md rdng quy md giao
due ttr giao due m i m non de'n giao due dai hpe, tang nhanh day nghi
va trung cap chuyen nghifp.
- Uu tiin diu tu eho giao due. Nha ntfdc huy ddng mpi ngudn life de
phat tiien giao due va dao tao, xay dtfng cd sd vft chdt cho cae titfdng hpe,
thtfe hifn chuan hoa, hifn dai hoa nha trudng.
Di§u hanh cua nganh Giao duo va Dao tao
Anh : Si Minh - Ngiie An (Tap anh dif thi cua NXBGD
- Thue hiin cdng bing xa hdi tiong giao due. Day la vdn d l mang y
nghTa nhan van sau sac eiia sU nghifp giao due nude ta, bao dam hpe
tfp la quyin va nghTa vu eiia cdng dan, tao mpi dilu kifn de' ngtfdi
ngheo ed ed hdi dupe hpe tfp, ngtfdi gidi dtfdc phat huy tai nang.
103
- Xa hdi hoi sU nghiip giio due. Phat trie'n giao due la stf nghifp
ciia Nha ntfdc va ciia toan dan, vi vfy cin da dang hoa cac loai hinh
tiudng va cac hinh thiie giao due, xay dtfng xa hdi hpe tfp dap iing nhu
clu hpe thtfdng xuyen, hpe sud't ddi cua nhan dan.
- Tang eudng hdp tac qud'c tdvi giao due va dao tao. Tie'p efn
chu^n mtfc giao due tien tie'n eiia the' gidi phu hdp vdi yeu clu phat
trie'n eiia ntfdc ta, tham gia dao tao nhan Itfe khu vtfc va the' gidi.
Thtfe hifn nhiing phtfdng htfdng ed ban tren se gdp p h i n vao vifc
dao tao eon ngtfdi Vift Nam phat trien toan difn, dap ifng yeu elu cua
stf nghifp xay dtfng va bao vf Td qud'c.
2. Chinh sach khoa hoc va cong nghe
a) Nhi^m vu cua khoa hoc v i cdnq nghe
Theo em, khoa hoc vd cdng nghe cd nhiem vu nhtf the nao
trong stf nghiep cdng nghidp hoa, hien dai hoa dat ntfdc ?
Kinh nghifm cho thdy, eae ntfdc phat trie'n nhanh, giau cd, n i n kinh
te' cd siic canh tranh manh me la nhd nhfn thiie diing d i n v l t i m quan
trpng va stf dung dudc nhiing thanh ttfu eua khoa hpe va cdng nghf. Ttr
mdt n i n kinh te' kem phat trie'n dang thtfe hifn cdng nghifp hoa, hifn
dai hoa trong bd'i eanh kinh te' tri thiic cd vai trd ngay cang ndi bf t,
ntfdc ta coi khoa hpe va cdng nghf la qud'c sach hang d i u , la ddng Itfc
thiie day stf nghifp phat trie'n da't ntfdc.
De' gdp p h i n thtfe hifn thing ldi stf nghifp cdng nghifp hoa, hifn
dai hoa da't ntfdc, khoa hpe va cdng nghf ed nhifm vu : giai dap kip
thdi nhiing va'n d l li lufn va thtfe tiln do cudc sd'ng dft ra ; eung ca'p
lufn cii khoa hpe eho vifc hoach dinh dtfdng Id'i, chii titfdng, ehinh sach
ciia Dang va Nha nude ; ddi mdi va nang eao tiinh dd cdng nghf trong
toan bd n i n kinh tf qud'c dan ; nang eao trtnh dd quan U, hifu qua eua
hoat ddng khoa hpe va cdng nghf.
b) Phuong hudng co ban diphkt triin khoa hgc vi cdnq nqhd
Dd thuc hien nhiem vu trdn, khoa hoc va cdng nghd can phat
tridn theo nhOrng phuong hudng co ban ndo ?
104
- Dd'i mdi cd ehi'quan Ukhoa hgc va cdng nghi nhkm khai thac mpi
tilm nang sang tao trong nghien ciiu khoa hpe, li ludn. Nha ntfdc d i u ttf
ngan sach vao cac chtfdng trinh nghien ciiu qud'c gia dat tiinh dp khu
Vtfc va the' gidi; huy ddng cae ngudn life de' di nhanh vao mdt sd Imh
vtfc Stf dung cdng nghf eao, cdng nghf tien tie'n.
- Tao thi tiudng eho khoa hgc va cdng nghi. De' cd thi titfdng khoa
hpe va cdng nghf, ntfdc ta phai tao ra mdt mdi trtfdng canh tianh binh
ddng, thiic da'y vifc ap dung tie'n bd khoa hpe va cdng nghf, ddi mdi
cdng nghf, hoan thifn ed sd phap li va ndng eao hifu Itfc thi hanh phap
luft v l sd hiiu tri tuf, tipng dung nhan tai.
- Xiy dung tiim luc khoa hgc va cdng nghi, tfp tiung nghien ciiu
cd ban dinh htfdng iing dung. Nha ntfdc coi tipng vifc nang cao ehdt
Itfdng, tang them sd Itfpng ddi ngu can bd khoa hpe ; tang cudng cd sd
vft cha't - kT t h u f t ; diy manh hdp tac qud'c te' trong nghien ciiu khoa
hpe va cdng nghf.
- Tip tiung vao cac nhiim vu tigng tim, day manh nghien ciiu cac
linh vtfc khoa hpe xa hdi, iing dung, chuye'n giao cdng nghf phuc vu
phat trie'n ndng nghifp, ndng thdn, phat tiie'n cdng nghf thdng tin, cdng
nghf sinh hpe va cdng nghf vft lifu mdi.
Thuc hifn nhiing phUdng hudng cd ban tien se nang cao nang life
va hifu qua hoat ddng khoa hpe va cdng nghf nude ta, ddng thdi ddy
manh hdi nhfp qud'c te' tiong Itnh vtfc nay.
3. Chinh sach vdn hoa
a) Nhi|m vu ciia van hok
Theo em, van hoa cd nhiem vu nhuthe nao ?
v a n hoa la n i n tang tinh thin ciia xa hdi, vtra la muc tieu vtra la
ddng Itrc thiic da'y stf phat trie'n kinh t e ' - xa hdi. Van hoa khdi dfy tilm
nang, phat huy siie sang tao ciia con ngtfdi, tao ra stf phat trien hai hoa
giiia ddi sd'ng vft ehdt va tinh thin.
Xudt phat ttr yeu clu eiia sir nghifp each mang ntfdc ta, nhifm vu ciia
van hoa la : xay dtfng n i n van hoa tien tie'n, dfm da ban sic dan tdc ;
8 GDCD 11(C) -A 105
xay dtfng con ngtfdi Vift Nam phat tri^n toan difn v l chinh tri, ttf ttfdng,
tri tuf, dao diic, the chit, nang life sang tao.
Vay, the nao la nen van hoa tien tien, dam da ban sac dan tdc ?
N i n vdn hoa tiin tiin the' hifn tinh t h i n yeu nude va tie'n bd ma ndi
dung cdt ldi la li ttfdng ddc Ifp dan tdc va chu nghTa xa hdi theo ehu
nghTa Mac - Le-nin, tu ttfdng Hd Chi Minh, n h i m muc tieu tdt ea vi con
ngtfdi, vi hanh phiic va str phat trie'n phong phii, ttf do, toan difn ciia
con ngudi trong md'i quan hf hai hoa giiia ca vhkn va cdng ddng,
giiia xa hdi va ttf nhien.
N i n van hoa dim da ban sac din tdc la n i n van hoa ehiia dtfng
nhiing ye'u td' tao ra siie sd'ng, ban Itnh dan tdc, bao gdm nhiing gia tri
b i n viing, nhiing tinh hoa cua dan tdc Vift Nam dtfdc hun diic qua hang
nghin nam lich stf dtfng ntfdc va giii ntfdc. Dd la long yeu ntfdc ndng nan,
y chi ttf etfdng cua dan tdc, tinh thin doan kft, y thiic cdng ddng gin ke't
ca nhan - gia dinh - xa hdi - Td qud'c ; ldng nhan ai, khoan dung, tipng
nghia tinh, dao li, diic tinh cin cu, sang tao trong lao ddng, tinh te' trong
ling xtf, gian di tiong Id'i sdng.
b) Phucmg hudng co ban dixiy dunq nin van hok tidn tiin. 4|m dk ban
eae din tdc
De' xay dung n i n van hoa tien tie'n, dfm da ban sic ddn tdc, dap iing
yeu elu ciia xa hdi va con ngtfdi trong dilu kifn day manh cdng nghifp
hoa, hifn dai hoa va hdi nhfp kinh tf qud'c te', chiing ta c i n phai:
- Lim cho chu nghia Mae - Li-nin va tu tudng Hd Chi Minh giU vai
tid ehu dao tiong ddi sdng tinh thin cila nhin din. Chu nghia Mac - Ld-nin
giiip ta cd nhfn thiie diing d i n v l ttf nhidn, xa hdi va ttf duy dd xay dtfng
xa hdi mdi. Ttf ttfdng Hd Chi Minh la stf vfn dung sang tao chii nghia
Mac - Le-nin vao dilu kifn cu the ciia ntfdc ta va da tid thanh nhiing gia
tii tinh thin, tai san quy bau ciia dan tdc ta. Nhiing gia tii dy da va dang
cd vii ddn tdc ta trong cdng cudc xay dtfng, bao vf Td qude va xay dtfng
n i n van hoa mdi.
- Kdthvta, phat huy nhiing di san va tiuyin thiing van hoa cila din
tdc. Ddng thdi vdi vifc ke' thtra, phat huy nhiing gia tri tinh thin, dao
106 8 GDCD 11(C) -B
diic, tha'm mT, van hoa, nghf thuft, thuin phong ml tuc ciia dan tdc.
Dang, Nha ntfdc ta coi tipng vifc bao tdn, tdn tao cac di tich lich stf, di
san van hoa va danh lam thing canh ciia ddt ntfdc.
- Tii'p thu tinh hoa vin hoa nhin loai Dd la tie'p thu nhiing ttf
ttfdng tie'n bd, nhdn dao, nhiing thanh ttfu tren cae iTnh vtfc eua nhdn
loai di lam giau cho tii tuf, tam hdn ngtfdi Vift Nam. Trong dilu kifn
md rdng giao luu qud'c te', chiing ta phai ngan chin stf xam nhfp ciia
cac vdn hoa pha'm ddc hai, tf stmg bai ddng tiln, coi thtfdng dao li, cac
gia tri nhan vdn va kien quye't chd'ng cac hii tuc, bai titr me tin di doan.
- Ning cao hidu biii va miie hudng thu vin hoa, phit huy tiim
ning sing tao vin hoi cua nhin din, bao dam dan ehii, ttf do cho mpi
sang tao van hoa, van hpe nghf thuft, cd vii eai diing, eai dep, phe phan
cai ac, eai thdp hen ; neu eao tiach nhifm eua gia dinh trong vifc xdy
dtfng ldi sd'ng mdi.
Thtfe hifn nhiing phtfdng htfdng ed ban tien, chiing ta se tiing btfdc
xdy dtfng dtfdc n i n van hoa tien tie'n, bao vf va phat huy ban sic dan
tdc tiong thdi ki cdng nghifp hoa, hifn dai hoa, hdi nhfp qud'c te'.
4. Trdeh nhiem cong dan dd'i vdi chinh sach giio due va dao tao,
khoa hoc va cdng nghe, v3n hoi
De dtfa ntfdc ta tii tinh trang la mdt ntfdc kem phat trie'n tid thanh
mdt qud'c gia giau manh, vdn minh, mpi ngtfdi dan cd cudc sdng hanh
phiic, mdi cdng ddn cin phai:
- Tin ttfdng va chdp hanh diing chii trtfdng, ehinh sach ciia Dang
va Nha ntfdc v l giao due va dao tao, khoa hpe va cdng nghf, van hoa.
- Thtfdng xuyen ndng cao tiinh dd hpe vd'n, coi trpng vifc tie'p thu
tinh hoa van hoa nhan loai.
- Ra siie trau ddi ph^m chdt dao diic, chie'm iBrih kie'n thiic khoa
hpe kT thuft hifn dai de' thuc hifn tfdc md lam eho ddt ntfdc ngay cang
giau manh.
- Cd quan hf td't dep vdi mpi ngtfdi xung quanh, bie't phe phan
nhiing thdi hu, tft xdu trong xa hdi.
107
Ill - TU u f u THAM KHAO
1. Luat Giao due (ndm 2005)
Didu 10, Quyd^n va nghia vu hoc tdp cua cdng ddn
Hpe tfp la quyin va nghTa vu cua cdng ddn.

Mpi cdng dan khdng phdn bift ddn tdc, tdn giao, tin ngtfdng, nam
nii, ngudn gd'c gia dinh, dia vi xa hdi, hoan canh kinh te' d i u binh dang
v l cd hdi hpe tfp.
Nha ntfdc thifc hifn cdng b i n g xa hdi trong giao due, tao dilu kifn
de' ai ciing dtfdc hpe hanh. Nha ntfdc va cdng ddng giiip dd di ngtfdi
ngheo dtfdc hpe tfp, tao dilu kifn dd' nhiing ngtfdi ed ndng khie'u phat
trien tai ndng.
Nha ntfdc tm tien, tao dilu kifn cho con em ddn tdc thieu sd, con em
gia dinh d virng cd dilu kifn kinh te' - xa hdi ddc bift khd khan, dd'i
ttfdng dtfdc htfdng ehinh sach tm dai, ngtfdi tan tdt, khuye't tft va ddi
ttfdng dtfdc htfdng chinh sach xa hdi khae thtfe hifn quyin va nghTa vu
hpe tfp eua minh.
2. Luat Khoa hoc va cong nghd (ndm 2000)

Giai thich tii ngfl (theo Didu 2)
- Khoa hgc la hf thd'ng tri thiie v l cac hifn ttfprng, stf vdt, quy luft
ciia ttf nhien, xa hdi va ttf duy ;
- Cdng nghi la tfp hdp cac phtfdng phap, quy trinh, ki ndng, bi
quye't, cdng cu, phtfdng tifn dting dd' bie'n ddi cac ngudn life thanh
san p h d m ;
- Hoat ddng khoa hgc va cdng nghi bao gdm nghidn cufu khoa hoc,
nghidn ciiu va phat trie'n cdng nghf, dich vu khoa hpe va cdng nghf,
hoat ddng phat huy sang kifn, cai tifn ki thudt, hdp li hoa san xud't va
cac hoat ddng khae n h i m phat trie'n khoa hoc va cdng nghf.
108
3- Ve phat trien vdn hoa
"Tie'p tuc d i u ttf cho vifc bao tdn, tdn tao cae di tich lich stf each
mang, khang chie'n, cac di san van hoa vdt tiie' va phi vft tiie' ciia ddn
tdc, cac gia tri van hoa, nghf thuft, ngdn ngii, thuin phong mi tuc cua
cdng ddng cac ddn tdc. Bao tdn va phat huy vdn hoa, van nghf dan
gian. Kft hdp hai hoa vifc bao vf, phat huy cac di san van hoa vdi eae
hoat ddng phat trie'n kinh te', du lieh."^^^

1. Neu nhifm vu eiia str nghifp giao due va dao tao d ntfdc ta hifn
nay. Hay neu mdt hoat ddng nham thuc hifn chinh sach giao due
va dao tao ma em bie't hoac tham gia.
2. Trinh bay phtfdng htfdng cd ban di phat tiie'n giao due va dao tao.
3. Khoa hpe va cdng nghf ed nhifm vu nhu the' nao ? Ldy vi du y l
vifc ap dung thanh tuu khoa hpe va cdng nghf vao san xudt hoac
sang kie'n khoa hpe - kT thuft ma em bie't.
4. Nhiing phtfdng htfdng cd ban de' phat tiie'n khoa hoc va cdng
nghf la gi ?
5. Nhifm vu ciia van hoa la gi ? Em hieu nhu the'nao la n i n van hoa
tien tie'n, dfm da ban sic dan tdc ?
6. Trinh bay phudng hudng cd ban de xay dung n i n van hoa tien
tie'n, dfm da ban sic dan tdc. Em hay neu mdt vi du v l hoat ddng
n h i m giii gin ban sic van hoa dan tdc d dia phtfdng em.
7. Em suy nghT nhtf the' nao v l trach nhifm eiia minh dd'i vdi cae
ehinh sach giao due va dao tao, khoa hpe va cdng nghf, van hoa ?
8. Em hay stm t i m mdt sd danh ngdn, cau thd, hoac ca dao, tuc ngtf
ndi v l truyin thd'ng hie'u hpe va nhiing net dep trong ddi sd'ng
van hoa cua ngudi Vift Nam.
(1) Dang C6ng san Viet Nam: VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qudclin thdX, Sdd, tr. 107.
109
CHINH SACH QU6C PHONG
v A A N NINH
I - MO DAU BAI HOC

Lich Stf da chiing minh r i n g dtfng ntfdc g i n liln vdi giii ntfdc la quy
luft tdn tai va phat trien cua dan tdc ta. Ngay nay, tuy nhdn dan ta
dang xay dtfng ddt ntfdc trong hoa binh, nhtmg cae thf Itfc thii dich v i n
ludn dtmg mpi am mtm, thu doan tinh vi dd pha hoai cdng cudc xdy
dtfng va bao vf Td qud'c cua chiing ta. Vdy qud'c phdng va an ninh cd
vai trd, nhifm vu gi ? Chiing ta phai lam thf nao de tdng etfdng qude
phdng va an ninh trong dilu kifn mdi ?
- Neu dupe vai trd, nhifm vu eua qud'c phdng va an ninh.
- Neu dupe nhiing phtfdng htfdng cd ban n h i m tdng etfdng qude
phdng va an ninh d ntfdc ta hifn nay.
- Hieu dudc trach nhifm cdng ddn trong vifc thtfe hifn ehinh sach
qud'c phdng va an ninh.
- Bie't tham gia tuyen truyin va thtfe hifn ehinh sach qud'c phdng va
an ninh phu hpp vdi kha nang eiia ban than.
- Tin tudng, ung hd ehinh sach qud'c phdng va an ninh ciia Nha
ntfdc, sdn sang tham gia giii gin trft ttf an ninh va bao vf Td qud'c.
1. Vai trd va nhiem vu eua qud'c phdng va an ninh

a) Vai trd ciia cûdc phdng v i an ninh
Em suy nghT nhtf the nao ve tam quan trpng cda quoc phdng
va an ninh trong tinh hinh hien nay ?
110
Trtfdc day, trong chie'n tianh, ea ntfdc htfdng vao nhifm vu danh
thing ke tiiii xam Itfpc de' gianh ddc Ifp, tii do. Ngay nay, trong hoa
binh, nhifm vu hang d i u ciia dan tdc la xay dtfng ehii nghia xa hdi,
nhtmg khdng dupc ldi ldng nhifm vu bao vf viing chic Td qud'c. Bdi vi,
cac thf Itfc thii dich vfn thtfe hifn am mtfu "diln bifn hoa binh", gay
rd'i, tim mpi cd hdi de' gay bao loan, 1ft dd va can thif p vu tiang. Mat
khae, trong thdi ki md ctfa, ben eanh nhiing mat tich ctfc, d ntfdc ta edn
cd nhiing bie'u hifn tieu cue anh htfdng deh mpi mat eiia ddi sd'ng xa hdi.
Vi vfy, qud'c phdng va an ninh ed vai tid tiuc tii'p giir gin va bao vi
vOng chic Td qud'c Viit Nam xa hdi chil nghia.
b) Nhi^m vu ciia cûdc phdng v i an ninh
B^ thuc hien vai trd ciia minh, quoc phdng va an ninh cd

nhiem vu nhu the nao ?
Qud'c phdng va an ninh gin bd chat che va hd tip nhau etmg thtfe hifn
nhifm vu : xdy dung nin qud'c phdng toan dan va an ninh nhan dan vtfng
manh toan difn ; bao vf viing chic ddc Ifp, chii quyin, thd'ng nhdt, toan
ven lanh thd ciia Td qud'c, bao vf Dang, Nha nude, nhan dan va ehe' dd xa
hdi ehii nghia; bao vf an ninh chinh tii, an ninh kinh te', van hoa tu ttfdng
va an ninh xa hdi; duy tii tift ttf, ki etfdng, an toan xa hdi; gdp phin giii
vtfng dn dinh ehinh tii ciia da't nude, ngdn chan, day liii va lam thdt bai
mpi am mtm, hoat ddng chd'ng pha eiia cac the' life thii dich, khdng de bi
ddng, bd't ngd. Coi tipng nhifm vu bao dam an ninh ehinh tii ndi bd.
Nhtf vfy, bao vf Td qud'c cd ndi dtmg rdt rdng, toan difn. Dd la nhifm
vu tipng yfu thtfdng xuyen ciia Dang, Nha nude va ciia toan dan, tiong
dd Quan ddi nhan dan va Cdng an nhan dan la luc Itfdng ndng cdt
2. Nhiimg phtfdng htfdng cd ban nhim tdng etfdng quo'c phdng va

an ninh
De' thtfe hifn nhifm vu bao vf Td qud'c, chiing ta cin phai thtfe hifn
nhiing phtfdng htfdng cd ban sau :
- Phat huy sue manh tdng hdp cua khdi dai doan kdt toan din tdc,
eua hf thdng ehinh tri dudi stf lanh dao eiia Dang.
N i n qud'c phdng va an ninh cua ta la n i n qud'c phdng toan ddn va an
ninh nhan dan, bao vf Ipi fch eiia nhan dan nen phat huy dtfpe siic manh
111
tdng hdp ciia dan tdc va siic manh thdi dai. Siic manh tdng hdp do nhilu
ye'u td tao nen, nhtmg ye'u td cd y nghTa quye't dinh la siie manh dan tdc,
con ngtfdi, chinh tii, tinh thin ma bieu hifn tfp tiung d siic manh cua khd'i
doan ke't toan dan, eiia ea hf thd'ng ehinh tri dudi stf lanh dao eua Dang.
f^fe^l^
Tuan tra, kiem scat tren bidn
Anh: TTXVN
- Kdt hdp sue manh din toe vdi sue manh thdi dai Siic manh dan
tdc bao gdm nhiing truyin thd'ng td't dep, siie manh ciia van hoa tinh
thin va siic manh vft chdt eua dan tdc. Siic manh thdi dai la siic manh
ciia khoa hpe va cdng nghf, siic manh ciia eae Itfc Itfpng tie'n bd va each
mang tien the' gidi.
- Kei hdp qud'c phdng vdi an ninh. Dd la ke't hdp siie manh eiia Itfc
Itfdng va the' tifn qude phdng vdi siie manh eiia luc Itfdng va the' tifn
an ninh. Life Itfpng qud'c phdng toan dan va an ninh nhan dan bao gdm
con ngudi, phudng tifn vft chat va cae kha nang khae eiia dan tdc. Thf
tifn qud'c phdng va an ninh nhan dan la vifc td' chiie hdp li luc Itfdng
tren dia ban ciia ca ntfdc, trong tiing dia phtfdng.
- Kdt hdp kinh td - xahdi vdi qud'c phdng va an ninh.
112
Tai sao phai ket hdp kinh te vdi qud'c phdng va an ninh, ket kdp
kinh te - xa hpi vdi quoc phdng va an ninh la nhtf thd nao ?
Thuc hifn ddng thdi hai nhifm vu chidn Itfdc xay dtfng va bao vf Td
qud'c ta't yfu phai ke't hdp giiia kirih tf vdi qud'c phdng va an ninh.
Chie'n lupc phat trie'n kinh tf - xa hdi phai gin vdi chie'n Itfdc qud'c
phdng va an ninh, chie'n lupc qud'c phdng va an ninh phuc vu cho
chie'n lupc phat tiie'n kinh tf - xa hdi.
Trong tinh hinh hifn nay, vifc xay dtfng Quan ddi nhan dan va Cdng
an nhan dan trd thanh Itfc Itfpng chinh quy, tinh nhuf, ttmg btfdc hifn
d a i ; ddng thdi tang etfdng sif lanh dao tuyft dd'i, titfc tie'p v l mpi mat
cua Dang dd'i vdi Quan ddi nhdn dan va Cdng an nhdn dan, dd'i vdi stf
nghifp qud'c phdng va an ninh la mdt ddi hdi khach quan cua ntfdc ta.
3. Trach nhiem clja cdng dan dd'i vdi ehinh sach qud'c phdng va an ninh
Stf nghifp bao vf Td' qud'c la eiia toan Dang, toan qudn va toan ddn
ta. Vi vdy, cdng ddn cd trach nhifm trong vifc tham gia cac hoat ddng
qud'c phdng va an ninh. Dd la :
- Tin ttfdng vao chinh sach qude phdng va an ninh eiia Dang va Nha nude.
- Thtfdng xuyen neu eao tinh thin eanh giac trude mpi am mtfu, thii
doan tinh vi eua ke thii.
- Chdp hanh phap luft v l qude phdng va an ninh, gitf gin trft ttf, an
ninh qud'c gia.
- Sin sang thtfe hifn nghia vu quan stf.
- Tich ctfc tham gia vao cae hoat ddng tien Itnh vtfc qud'c phdng va
an ninh tai ndi ctf trii.
HI - TU ufu THAM KHAO
1. "Sue manh bao vf Td qud'c la siic manh tdng hdp cua khd'i dai
doan ke't toan dan, eiia ca hf thd'ng chinh tii dtfdi stf lanh dao ciia Dang,
ke't hdp siic manh dan tdc vdi siic manh thdi dai, siic manh eua luc
Itfpng va the' trfn qud'c phdng toan dan vdi siic manh cua Itfc Itfdng va
thf tian an ninh nhan dan."^^^
(1) Dang C6ng san Vift Nam : VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qude lin thti IX, Sdd,
tr. 40.
113
2. "Giii viing an ninh ndi dia ; giai quye't kip thdi cac mau thudn,
tranh chdp trong nhdn dan ; xay dtmg "thd' trfn ldng ddn" lam n i n tang
phat huy siic manh tdng hdp eua toan dan tdc, trong do Qudn ddi nhdn
ddn va Cdng an nhan dan la ndng cd't."^'
IV - CAU HOI vA BAI TAP

1. Trinh bay nhifm vu cua qud'c phdng va an ninh tiong giai doan hifn
nay. Theo em tai sao phai tang etfdng qudic phdng va an ninh ?
2. Ndu nhiing phtfdng htfdng cd ban n h i m tang etfdng qud'c phdng
va an ninh.
3. Em suy nghT nhtf the' nao v l trach nhifm cua cdng dan dd'i vdi
chinh sach qud'c phdng va an ninh ?
4. Ld'y vi du v l ca nhdn hay tfp thd' tieu biû trong vifc thtfe hifn
chinh sach qud'c phdng va an ninh.
5. Tang etfdng qud'c phdng, giii viing an ninh qud'c gia va toan ven
lanh thd la nhifm vu trpng ylii thtfdng xuydn cua Dang, Nha ntfdc
va cua toan ddn, trong do Itfc Itfdng ndng cdt la :
a) Toan ddn
b) Qudn ddi nhan dan
e) Cdng an nhdn dan
d) Quan dpi nhan ddn va Cdng an nhan dan.
Em hay Itfa chpn phtfdng an diing nhdt.
CHESIH SACH D 6 I NGOAI
I - MO DAU BAI H O C
Trong qua tiinh phat tiidn eua each mang. Dang va Nha ntfdc ludn
ke't hdp siic manh ddn tdc vdi siic manh thdi dai, doan ke't dan tdc vdi
(1) Dang C6ng san Vift Nam : VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qudclin ihvtX, Sdd, tr. 109.
114
doan ke't qud'c tf nen da gianh dtfdc nhiing thing ldi to ldn. Hifn nay,
ti"ong xu thf hoa binh, hpp tac, phat trie'n. Dang va Nha ntfdc ta dang
thtfe hifn dtfdng ldi ddi mdi, md ctfa di phat trien da't ntfdc.
Vay Dang va Nha ntfdc ta da de ra chinh sach ddi ngoai nhU

the nao de phuc vu dac Itfc cho stf nghiep xay dung va bao ve
To qud'c ?

- Hieu dtfdc vai trd, nhifm vu, nguyen tic va nhiing phtfdng htfdng
ed ban ciia chinh sach dd'i ngoai.
- Biet vfn dung ehinh sach dd'i ngoai tiong hoat ddng ciia minh.
- Xae dinh dupe tiach nhifm cdng dan dd'i vdi chinh sach dd'i ngoai
cua Dang va Nha ntfdc ta.
1. Vai trd, nhiem vu eua ehinh sach ddi ngoai
Trong xu the hien nay, chfnh sach ddi ngoai d ntfdc ta cd vai
trd, nhiem vu gi ?
Ntfdc ta la mdt bd phdn ciia the' gidi, vfn ddng tiong bd'i canh chung
cua the' gidi. Vi vfy, chinh sach dd'i ngoai cd vai trd : ehii ddng tao ra
md'i quan hf qud'c te' thufn ldi de' dua ntfdc ta hdi nhfp vdi the' gidi;
gdp p h i n tao ra dilu kifn thufn Ipi de' phat trie'n ddt nude, nang cao vi
the' ntfdc ta tren trtfdng qud'c te'. Chinh vi vfy, nhifm vu ciia chinh sach
dd'i ngoai d ntfdc ta la : Giii viing mdi trtfdng hoa binh, tao cac dilu
kifn qud'c te' thudn ldi cho cdng cudc dd'i mdi, d^y manh phat tiie'n kinh
te'- xa hpi, cdng nghifp hoa, hifn dai hoa da't ntfdc, xay dtfng va bao vf
Td qud'c, ddng thdi gdp p h i n tich cue vao cudc dd'u tianh ehung eiia
nhan dan thf gidi vi hoa binh, ddc Ifp dan tdc, dan chii va tie'n bd xa hdi.
2. Nguyen tac eua ehinh sach ddi ngoai
Chinh sach dd'i ngoai ciia Dang va Nha ntfdc ta dtfdc thtfe hifn theo
nhiing nguyen tie sau :
115
- Tdn tigng ddc lip, chil quyin va toan ven lanh thd, khdng can
thiip vao cdng viic ndi bd cila nhau.
Nguyen tic nay ddi hdi ntfdc ta tdn trpng ddc Ifp, ehu quyin va
toan ven lanh thd eiia ntfdc khae, ddng thdi neu cao tinh t h i n ddc Ifp ttf
chii trong quan hf qud'c te' va lam thd't bai nhiing hanh ddng can thif p
ciia cac the' life thu dich vao cdng vifc ndi bd nude ta.
Chu tjch nuoc Nguyin Minh Tnet, Chu tjch Hpi nghj APEC XIV doc Tuyen bo chung
Anh: TTXVN
— ?
- Tdn tigng lin nhau, binh dang va cOng cd ldi

Cac nudc tren the' gidi du ldn hay nhd d i u ed quyin sd'ng, quyin tif
do, muu elu hanh phiie, phat trie'n. Nguyen tie nay yeu clu nudc ta tdn
trpng quyin ciia cae nude va ddi hdi cac ntfdc tdn trpng quyin binh
ddng eua Vift Nam. Ddng thdi, cae nude tdn trpng ldi ich ehinh dang
ciia nhau, hdp tac cung cd ldi.
3. Phtfdng htfdng ed ban de thtfe hien ehinh sach ddi ngoai

Thtfe hifn nhat quan chinh sach dd'i ngoai rdng md, da phUdng hoa,
da dang hoa cac quan hf qud'c te' va xua't phat ttr xu the' hoa binh, hdp
tac, phat trie'n tren the' gidi, phudng hudng cd ban ciia chinh sach dd'i
ngoai d nude ta la :
116
- Chil ddng va tich cue hdi nhip kinh te'qude te', ddng thdi md rdng
hdp tac qud'c te' tien eae liiih vifc khae. Vift Nam la ban, dd'i tac tin efy
cua eae nude tiong cdng ddng qud'c te', tham gia tich ctfc vao tie'n tiinh
hdp tac qud'c te'va khu vtfc.
- Cling ed'va tang cudng quan hi vdi cae dang cpng san, cdng nhan,
dang canh ta, cac phong trao ddc Ifp dan tdc, each mang va tie'n bd tien
the' gidi, md rdng quan hf vdi cac dang elm quyin.
- Phat tiiin cdng tic ddi ngoai nhin din. Tich ctfc tham gia vao cac
diln dan va hoat ddng ciia nhan dan the' gidi, gdp p h i n vao cudc ddu
tranh ehung vi hoa binh, dan chii va tie'n bd xa hdi.
- Chu ddng tham gia vao cudc diu tianh chung vi quyin con ngudi
san sang dd'i thoai vdi cac nude, cac td chiic qud'c te' va khu wuc ed lien
quan v l vdn d l nhan quyin. Kien quye't lam tha't bai cac am muu, hanh
ddng can thifp vao cdng vifc ndi bd, xam pham ddc Ifp, ehii quyin,
toan ven lanh thd, an ninh va dn dinh chinh tii eua Vift Nam.
- Diy manh hoat ddng kinh ti'ddi ngoai. Day la mdt ddi hdi khach
quan cua stf nghifp ddi mdi toan difn ddt ntfdc n h i m phat huy ndi luc,
nang cao hifu qua hdp tac qud'c te', thtfe hifn thing ldi stf nghiep cdng
nghifp hoa, hifn dai hoa.
Vdi tinh thin Vift Nam la ban, dd'i tac tin efy eiia cac nude tiong
cdng ddng qud'c te', tham gia tich cue vao tie'n tiinh hpp tac qude te' va
khu vtfc, ntfdc ta se ngay cang cd nhilu be ban, tianh thii dupe nhilu
ngudn luc de xay dtfng vd bao vf Td qud'c.
4. Trach nhiem eua cdng dan dd'i vdi ehinh sdch ddi ngoai
De tieh cue gdp p h i n vao vifc thtfe hifn chinh sach dd'i ngoai eiia
Dang va Nha nude, mdi cdng dan cin phai:
- Tin ttfdng va ehdp hanh nghiem tiic ehinh sach dd'i ngoai eiia
Dang va Nha nude.
- Ludn ludn quan tam de'n tinh hinh the' gidi va vai tid ciia ntfdc ta
tren titfdng qud'c te'.
- Chu^n bi nhtfng dilu kifn cin thie't de' tham gia vao eae cdng vifc
lien quan de'n dd'i ngoai nhu ren luyfn nghi, nang cao trinh dd van hda
va kha ndng giao tie'p bing ngoai ngii...
117
- Khi quan hf vdi cac dd'i tac nude ngoai cin the' hifn y thiic dan tdc
va phat huy nhiing net dep trong truyin thd'ng van hoa dan tdc, ed thai
dd hufu nghi, doan ke't, lich su, te'nhi.
Ill - TU Ll£U THAM KHAO

1. "Chii ddng va tich ctfc hdi nhfp kinh te' qud'c tf theo Id trinh, phii
hdp vdi chie'n Itfdc phat trie'n ddt ntfdc ttr nay dfh nam 2010 va t i m
nhin d l h nam 2020. Chua'n bi td't eae dilu kifn di ki ke't cac hifp dinh
thudng mai ttf do song phtfdng va da phtfdng."^ '
2. Chii tieh Hd Chi Minh ndi : "Thigidi hoa binh cd thd thue hiin
ndu cac nudc tiin thigidi, nhdt la nhiing nude ldn, diu sin sang giai
quydt nhung xich mich giUa denude bing each thuctng lUdng...". ^'
IV - cAu HOI vA BAI T A P

1. Trinh bay vai tid, nhifm vu eiia ehinh sach dd'i ngoai.
2. Em hay phan tich nhiing nguyen tie cd ban tiong chinh sach dd'i
ngoai ciia nude ta hifn nay.
3. Trinh bay nhiing phUdng htfdng cd ban de thtfe hifn ehinh sach
dd'i ngoai eiia Nha ntfdc ta.
4. Em nhfn thiic nhtf the' nao v l chinh sach dd'i ngoai va ein lam gi
de thtfe hifn chinh sach dd'i ngoai ?
5. Em hay cho bie't: Hifn nay, ntfdc ta ed quan hf vdi bao nhieu ntfdc
tien the' gidi ? Neu ten mdt sd' td ehiic qud'c te' toan clu va khu vUc
ma nudc ta cd quan hf hdp tac tien eae linh vtfc ma em bie't ?
6. Hay neu mdt sd thanh ttfu ndi bf t v l ngoai giao ciia ntfdc ta trong
nam viia qua.
(1) Dang C6ng san Vift Nam : VSn kiin Dai hdi dai bidu toan qudclin thiiX, Sdd,
tr. 114.
118
MUC LUC
Trang
PhSn mdt
CONG D A N V O I KINH TE
Bai 1. C6ng dan v6i sU phat trien kinh te 4

Bai 2. Hang hoa - tien te - thj trudng 13
sa/ 3. Quy luat gia tn trong Sein xudt va luu thong hang hoa 27
Bai 4. Canh tranh trong sSn xuat va lUu thong hang hoa 36
Bai 5. Cung - cau trong san xuat va lUu thong hang hoa 43
Bai 6. Cong nghiep hoa, hien dai hoa dat nU6c 48
Bai 7. Thuc hien nf n kinh td nhieu thanh phan
va tang cUdng vai tro quSn If kinh te cijia Nha nu6c 56
PhSn hai
C 6 N G DAN VOI C A C VAN Di CHINH TRj - XA HOI
Bai 8. Chil nghTa xa hoi 67

Bai 9. Nha nU6c xa hoi chii nghTa 73
Bai 10. Nen dan chCi xa hoi chCi nghTa 81
Bai 11. Chfnh sach dan sd va giSi quyet viec lam 90
Bai 12. Chfnh sach tai nguyen va bao ve moi trUdng 95
Bai 73. Chfnh sach giao due va dao tao,
khoa hoc va cong nghe, van hoa 101
ea/14. Chi'nh sach quoc phong va an ninh 110
Bai 15. Chfnh sach ddi ngoai 114
119
Cfiiu trach nhiem xudt bdn : Chu tich HDQT kifem Tdng Giam d6c N G C T R I N AI
Pho Tdng Giam ddc kiem Tdng bien tap NGUYfeN QUf THAO
Biin tap ldn ddu : PHAM QUtNH - NGUYfeN VAN LUY

Bien tap tdi bdn : VU THI LAN ANH
Bien tap kT thudt : NGUYfeN KIM TOAN
Trinh bdy bia : MANH DtTA
Sufa bdn in : VU THI LAN ANH
Che bdn : C 6 N G T Y CP THifeT Kfe VA PHAT HANH SACH GlAO DUC
GIAO DUC CONG DAN 11

Masd:CH117T0
In 42.000 cudn kho 17 x 24 cm.

Tai C6ng ti co phSn Sach va Thiei bi trucmg hoc Hal Phong,
Sd 1 Ly Thudng Kiet - H6ng Bang - Hai Phong.
S6 in: 15. So xuat ban: 01 - 2010/CXB/576 - 1485/GD
In xong va nfp luu chieu thang 3 nam 2010.
•JJM
'f
Vl/ONG MIEN KIM CUONG
HUAN CHaONG HO CHI MINH CHAT LUONG QUOC TE
\ SACH GIAO KHOA LCfP 11 /
1. TOAN HOC 7.DIALI11

• OAI SO VA GIAI TiCH 11 8. TIN HOC 11
• HiNHHOCII 9. CONG NGHE 11
2. VAT Li 11 10. G I A O D U C C O N G D A N H
3. HOA HOC 11 11. GLAO DUC Q U 6 C PHONG - A N NINH 11
4. SINH HOC 11 12. NGOAI NGIJ
5. NGLTVANII (tap mot, tap hai) • TIENG ANH 11 .TieNGPHAPH

6. LICH SLT 11 • TIENG NGA 11 • T|£NG TRUNG QU6C 11
SACH GlAO KHOA LOP 11 - NANG CAO
Ban Khoa hoc Ti; nhien : .T0ANH0C(DAIS0VAGIAITiCH11, HiNHHOCII)

. VAT Ll 11 . HOA HOC 11 . SINH HOC 11
Ban Khoa hoc Xa hoi va Nhan van . NGO'VAN 11 (tap mpt, tap hai)
. UCHSCril .OjA LIII
. NGOAI NGU (TIENG ANH 11, TIENG PHAP 11,
TIENG NGA 11, TIENG TRUNG QUOC 11)
9 3 4 9 8 0 "0 05767 Gid: S.OOOd

(Metaisach - Com) Sách Giáo Khoa Giáo D C Công Dân L P 11

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

(Metaisach - Com) Sách Giáo Khoa Giáo D C Công Dân L P 11

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BO GIAO DUC VA DAO TAO

t NHA XUAT BAN GIAO DUC VIET NAM

NHA XUXT BAN GIAO DyC VI$T NAM

01-2010/CXB/576-1485/GD Ma s6': CHII7T0

CONG DAN VOfI KINH TE

II - NOI DUNG DAI HOC

1. San xuat cua cai vat chat

a) Th^nko \h sin xuit cija cai v | t c h i t ?

2. Cac yeu to ca ban cua qua trinh san xuat

a) 5l^c lao ddnq

b) £)^i ti/ong lao ddnq

c) Tu li|u lao Abn<^

Em hay tim them vi du ve cdc logi tu lieu lao ddng

a) Phit triln kinh t^

Vay, cd cau kinh td la gi ?

Em hay tim hieu vd nhan xet ve co cd'u kinh te ngdnh

IV - CAU HOI VA 5AI T A P

bieu hifn cua nd d nude ta hifn nay.

I - MO DAU BAI HOC

Hoe xong bai nay, hoc sinh eIn :

n - NOI DUNG BAI HOC

b) Hai thuSc tfnh cua h^ng hok

- Gia tri sii dung cila hang hoa

Em hay cho vi du ve mpt hdng hod cd the cd mpt hope

Ba ngucfi A, B. C cung san x u i t vii cb chit \ugnq nhu

a) HquSn gdc v l bin c h i t cua ti^n ti

Tien te xuat hien khi nao ?

1 con g l = 10 kg thoc. 0 d i y g i i trj cua g l dugc biiu

- Hinh thai gia tii diy du hay md rdng

1 con g l = 10 kg thdc. hoac = 5 kg ch^. ho|c = 2 c i i riu,

b) Ckc chdc nanq cua tidn tB

- Phudng tiin edt tiii

- Tiin ti thd gidi

c) Quy lult iLfu thdng tidn td

b) Ckc chOc nang co ban cua thi trucrng

-Chiic nang thdng tin.

IV - CAU HOI VA BAI TAP

QUY LUAT GIA TRI TRONG SAN XUAT

I - MO DAU BAI HOC \

!; Hoe xong bai nay, hoe sinh cin :

H - NOI DUNG BAI HCpC

1. Noi dung cua quy luat gia trj

2. T i c dong cua quy luat gia trj

Quy luat gia tri cd ba tac ddng sau day :

a) €>iS'u t l ^ s i n x u i t \/k li/u th6ng h^ng hok

b) Ktch thfch li/c \isgr\q ekn xuit p h i t t r i l n v i nanq s u i t lao ddnq

KJii nang suit lao d6ng 6 mdc trung binh, mS ngiy

a) vi pW\a Nha nudc

Em hay neu vi du khae ve sU dieu tiet thj trudng va vi du ve

Em da hoSc dang cd du djnh g] de tham gia cung vdi gia

HI - TU LI|U THAM KHAO

IV - CAU HOI VA BAI TAP

Thdi gian lao ddng xa hdi

(1) (2) (3)

I - MO DAU BAI HOC

Quan sat tren thj trudng chung ta thudng bdt gqp

Hpe xong bai nay, hpe sinh cin :

II - NOI DUNG BAI H O C

1. Canh tranh va nguyen nhan din den canh tranh

Canh tranh la gi ? Tai sao canh tranh lai la su can thiet,

b) Nguydn nhin din din canh tranh

2. Muc dich cua canh tranh va cac loai canh tranh

b) Ckc lo^i canh tranh