WIKA AT KOMUNIKASYON SA PANAHONG TEKNOLOHIKAL

PAGTATALA

Kaugnay na Tanong

1. Ilang oras ang inilalaan mo sa paggamit ng social media sa bawat araw?

2. Ano ang naitutulong sa iyo ng social media sa pang-araw-araw na pamumuhay?
3. Paano nakakaapekto sa buhay ng isang tao ang palagiang paggamit ng social
media?
4. Isa bang positibong pamamaraan ang pagpapahayag ng pansariling saloobin
upang masolusyunan ang suliranin gamit ang social media?
5. Ano ang inyong opinyon sa mga taong madalas na gumagamit ng social media
upang makakuha ng interes ng ibang tao? May satispaksyon ba silang nakukuha
rito?
Komunikasyon sa Social Media

Ang social media ay binubuo ng iba’t ibang mga website na nag-uugnay sa tao
tulad ng Facebook (FB), Twitter, Instagram, Messenger, Yahoo, Blog at iba pang mga
website na maaring gamitin sa pakikipag-unayan sa loob at labas ng bansa gamit ang
internet na likha ng makabagong teknolohiya.

Batay sa ulat ng Internet and Mobile Marketing Association of the Philippines

noong 2014 tinatayang 38 milyong mga Pilipino ang gumagamit ng internet araw-araw
at ang 22 milyong tao rito ay gumagamit ng aplikasyong Facebook.

Ayon naman sa pag-aaral ng digital globe overview by we are social media

(2016) Iginugugol ng tao ang humigit-kumulang apat (4) na oras ng paggamit ng
facebook sa bawat araw at kadalasan ang kanilang mga smartphone ang kanilang mga
ginagamit.

Sa huling tala noong 2016 halos kalahati ng populasyon ng Pilipinas ay

gumagamit ng social media at ang pinakamadalas buksan na aplikasyon ay facebook.

Dahil sa patuloy na pagbabago ng mundo ang wika ay patuloy pa rin na

umuunlad. Ano’t ano man ang mangyari sa lipunan na gaya ng mga makabagong
teknolohiya ang wika ay patuloy na yayabong at sasabay sa agos ng pag-unlad. Malaki
ang kaugnayan ng pagbabago ng mundo sa pagpapayabong ng wika sapagkat ito ay
patuloy na nadaragdagan at nababago ayon sa gamit ng lipunan.

Sa pamamagitan ng social media mas madali na naisasakatuparan ang mga

mithiin ng komunikasyon, higit na napapabilis ang paggamit ng wika at paghahatid ng
mga mensahe sa mga transaksyon sa loob at labas ng bansa.
Mga Daglat na Ginagamit sa Social Media sa Wikang Ingles

Asl age, sex. Location l8 Late

Atm at the moment l8r Later
b4 before lmk let me know
Abl be back later lol laughing out loud
Bff best friends forever mmb message me back
brb be right back msg Message
btw by the way n/a not available
ctn can’t talk now np no problem
dl download ot off topic
eta estimated time of arrival pc personal computer
fyi for your information pls Please
gj good job ppl People
gtg got to go qt Cutie
hw homework tba to be announced
iac in any case tbc to be continued
idk i don’t know tc take care
ikr i know right tlc tender love and care
im instant message txt Text
ihmo in my humble opinion ty thank you
irl in real life zzz Sleeping

Iba pang mga Salita at Slang sa Social Media

Dahil sa patuloy na pagbabago ng mundo, ang wika ay tunay nagbabago rin,

sabi nga “ang wika ay dinamiko” na hanggat may gumagamit nito ay patuloy itong
umuusbong at yumayaman.

Sa panahong milenyal may mga wika sa social media na sa isang pitik ay

ginamit kaagad ng mga kabataan.

Beastmode Nagpapakita ng galit o inis sa kausap

Friendzone Hanggang kaibigan lang ang turing sa
kaibigan
Seenzone Hindi pinansin ang mensahe / binasa
ngunit hindi tinugunan
 Bae Turing sa isang gwapong lalaki
Edi wow! Pagpapakita ng inis o tawa
Pabebe Nagpapacute
Ninja Moves Tahimik subalit mabilis at madiskarte
kumilos tulad ng isang Ninja.
Galawang Pasimpleng galawan ng mga lalaki upang
Breezy makuha ang loob ng babae.
Walwalan Inuman o party-party
Eme-eme Walang masabi o walang maalala
Forever Salitang ginagamit sa pag-ibig na
nangangahulugan ng “pangmatagalan” o
“habang buhay”
Hypebeast Iba’t ibang klase ng pormahan ng mga
kabataan
Tara G’ Pagkayag, pag-aya ng laro.

IBA’T IBANG URI NG SOCIAL MEDIA

Facebook

Ang pinaka-aktibo at libreng website sa internet na may mahigit dalawang (2)

bilyong katao ang gumagamit sa bawat araw. Ito ang isa sa makateknolohiyang paraan
ng paghahayag ng mga saloobin na maaaring sa pampubliko o pribadong paraan.

Itinatag ni Mark Zuckerberg kasama ang mga kaibigan niyang sina Dustin
Moskouitz at Chris Hughes ang facebook kung saan ayon sa kanila ito ay
pansamantala lamang ugnayan nilang magkakaibigan sa pamantasan ng Harvard na
hindi naglaon ay umabot ng 2 milyong user sa bansang Amerika.

Google

Isang website na katulad ng internet ng Explorer na malaki ang naiambag sa

mga tao sa paghahanap ng mga kasagutan sa mga katanungan, pagbibigay ng
direksyon o panuntunan sa mga nais puntahan, nagbibigay ng mga impormasyon sa
iba’t ibang mga larangan o propesyon.

Youtube

Isa sa pinakamabilis na tugon sa mga pangangailangan ng tao na may

kinalaman sa video ang youtube. Dahil sa website na ito mabilis na nakakuha ang mga
tao ng iba’t ibang mga palabas o video clips na maaari nilang magamit sa iba’t ibang
paraan. Nagiging mabisang paraan din ang youtube sa paglikha ng sariling video na
maaaring ipakita sa iba.

Ang youtube ay karaniwang libangan ng mga taong nais balikan ang mga
palabas, pelikula o video na kanilang napanood mula noong unang panahon hanggang
sa kasalukuyan. Sa pamamagitan ng site na ito lalo na sa mga guro napapabilis at
nagiging makateknolohiya ang kanilang pagtuturo kung ginagamitan ng mga video na
may kaugnayan sa paksa ang bawat aralin.

Messenger

Ang kasalukuyang aplikasyon na bahagi ng facebook na ginagamit ng tao upang

makipag-ugnayan sa kanilang mga pamilya, kaibigan, katrabaho at mga kakilala na
nasa malalayong lugar (sa loob at labas ng bansa).

Ang aplikasyong messenger ay walang bayad at hindi niloloadan lalo na kung

ang smartphone na ginagamit ay napapanahon. Sa pamamagitan ng tinatawag na free
data ay mabilis na nakaka-access ang mga tao sa kanilang mga kaugnayan sa ibang
lugar.

WIKA SA PANAHON NG DYARYO, RADYO AT TELEBISYON : ANG TRI-MEDIA

PAGTATALA

1. Ano ang kasaysayan ng dyaryo, radyo at telebisyon sa Pilipinas?

2. Paano nahihikayat ng mga pahayagan ang mga mambabasa sa bawat
balitang lumalabas sa lipunan?
3. Paano nakakaapekto sa wika ang mga salitang ginagamit sa iba’t ibang
pahayagan o palabas sa telebisyon?

PAGPAPAYAMAN

Binubuo ang tri-media ng telebisyon, radyo at dyaryo na nagsisilbing mga

instrumento sa malawakang paghahatid ng mga impormasyon sa tao dulot ng
makateknolohiyang panahon. Ito ang pinakamakapangyarihan at impluwensyal na
paraan sa paghahatid ng mga ideya na maaring makapagpabago ng paniniwala ng
ibang tao.

Sa pamamagitan tri-media mabilis na naihahatid ang mga balitang dapat na

malaman ng lipunan. Malaki ang nagiging papel nito hindi lamang sa paghahatid ng
mga impormasyon kundi sa pagtuturo ng mga bagong kaalaman at paghuhubog ng
kamalayang panlipunan at pangkatauhan.
 ANG TABLOID AT BROADSHEET

Dalawa ang uri ng pahayagan na namamayagpag sa Pilipinas - ang tabloid na

nakasulat sa wikang Filipino at broadsheet na nakasulat sa wikang Ingles. Pareho itong
naglalaman ng mga iba’t ibang mga kaganapan na nangyari sa loob ng isang buong
araw.

Mas marami ang tumatangkilik ng tabloid dahil mas maliit ito kumpara sa
broadsheet, ang tabloid din ay tinatawag na pahayagang pang-masa. Karaniwan na
nagbabasa ng tabloid ay ang mga driver, tindera/o, mga ordinaryong tao at kung
minsan pa ay mga mag-aaral. Mas madalas na mababasa sa pahayagang tabloid ay
ang mga usaping sensasyunal, kwento ng krimen, astrolohiya, mga isyu at tsismis
tungkol sa mga artista at palabas sa telebisyon. Samantala, madalas na ang
mambabasa ng mga broadsheet ay mga propesyunal at nakakaunawa ng wikang Ingles
sapagkat mababasa rin sa pahayagang ito ang mga usaping internasyunal. Mas higit na
seryoso at totoo ang paraan ng pagbabalita sa broadsheet.

Ilan sa mga halimbawa ng Tabloid

Abante - Itinatag ng yumaong beteranong mamamahayag na si Jake

Macasaet, unang lumabas ang Abante noong Mayo 1987, isang taon matapos ang
EDSA People Power Revolution.

Bulgar – Disyembre 1990 nang unang lumabas ang pahayagang bulgar. Ito ay
pagmamay-aari ng isang pribadong korporasyon na Sison’s Publishing Corporation.

Pilipino Star Ngayon – Una itong namayagpag sa larangan ng pagbabalita

noong Marso 1986 na itinatag ni Betty Go Belmonte. Kilala ito sa dating pahayagang
“Ang Pilipino Ngayon”. Kakambal ito ng broadsheet na “Philippine STAR”. Sa ngayon ito
ay pag-aari Hasting Holdings, isang kumpanya na sa pagmamay-ari ni Manuel V.
Pangilinan.

PM (Pang-masa) – Itinatag noong 2003 na kung saan marami ring mga tabloid
ang naglabasan sa panahon na iyon. Isa ang pahayagang ito sa mga naglalabas ng
maiinit na balita sa buong Pilipinas.

Remate – Kilala sila sa linyang “Ang Dyaryo ng Masa”. Ito ay matatagpuan sa

National Press Club Building, Intramuros Manila.

Kaaliw-aliw sa mambabasa ang mga tabloid lalo na kung ang front page o ang
pang-ulong pahina nito ay nagpapakita ng mga babaeng nakasuot ng panloob na damit
lamang at makahulugan ang pamagat nito lalo na kapag may pagka-sensasyunal.
Layunin ng ganitong pamamaraan na mapukaw ang intensyon ng mga mambabasa sa
pamamagitan ng mga nakagigimbal na mga ulong-balita.
 DAHIL SA ALAGA NI MISTER,

MISIS INATAKE!

Napatay ng sariling alagang aso ni Mang Pedro ang kanyang asawa

na si Aling Bebang, 50 taon-gulang, dakong alas-dies ng gabi sa Brgy.
Poblacion, Sta.Maria, Bulacan.

Ayon sa imbestigasyon, hinabol ng aso ang biktima hanggang sa ito

ay atakihin sa puso na naging sanhi ng kaniyang pagkamatay.

Sa usaping pangwika na ginagamit sa tabloid, hindi maitatanggi na kadalasan

ang ginagamit na mga salita ay may pagka-balbal o hindi repinado sapagkat ito ang
mabisang paraan upang mapukaw ang interes ng mambabasa.

Mapapansin sa halimbawa itaas na ang pamagat ng may pagkasensasyunal na

kahulugan. Lumalabas lamang na kapag ang ganitong uri ng pang-ulong balita ang
mababasa ng tao ay nakukuha nito ng madali ang interes at kasabikan na basahin ito
bagaman iba ang konteksto ng nilalaman sa pamagat na ginamit.

Narito ang ilan sa mga halimbawa ng mga salitang ginagamit sa tabloid na may
iba’t ibang kahulugan tulad ng bomba, dedo, himas, hiyas, kepyas, kinabayo,kinadyot,
nota, ratrat, sakote, salsal, subo, tepok, tigbak, timbog, tuhog, utas at wetpu.Kapansin-
pansin ang mga halimbawang salita ay may pagkahulugang seksuwal ngunit ang mga
ganitong salita ang madalas na nangingibabaw lalo na sa mga pahayagang pamg-
masa.

Samantala, ang broadsheet ay isang makapal na uri ng pahayagan na nakasulat

sa wikang Ingles. Karaniwan na ito ay patok sa mga matataas na uri ng tao sa lipunan
tulad ng propesyunal o mga nakapag-aral na indibidwal.

Dahil sa pahayagan ito na nasusulat sa wikang Ingles, madalang ito bilhin ng

mga mga normal na tao tulad ng driver, tindero at iba pa sa kadahilanang:

1. Hindi nauunawaan ang wikang ginamit;

2. Mas mahal ang halaga kumpara sa tabloid;
3. Ang mga bokabularyong ginagamit sa broadsheet ay mas malalim kumpara sa
tabloid.

Narito ang ilan sa mga broadsheet na kasalukuyan namamayani sa Pilipinas.

Manila Bulletin – Ito ay Pilipinong pahayagang pang-masa na nakasulat
sa wikang Ingles. Itinatag ito noong 1900 at kilala sa dating pangalan na “Mania Daily
Bulletin”. Nakilala ang pahayagang sa linyang “The Nation’s Leading Newspaper”. Sa
kasalukuyan ang kanilang opisina ay matatagpuan sa Kalye Muralla, Intramuros,
Maynila. Ang pahayagan ay pag-aari ni Emilio Yap, isang Filipino-Chinese na
businessman.

Philippine Daily Inquirer – Nagsimula ang sirkulasyon ng pahayagan noong

Disyembre 1985, sa mga huling araw ng panunungkulan ni Ferdinand Marcos.
Nagsimula ito sa puhunang isang milyong piso at nagkaroon ng sirkulasyon ng 30,000
na kopya bawag araw. Ito ay itinatag ni Eugenia Apostol katuwang sina Max Soliven at
Betty Go Belmonte. Ang pahayagang ito ay naging mahalaga sa pagtatala ng
kampanya ni Corazon Aquino noong pampanguluang eleksiyon noong 1986 at sa
EDSA revolution.

The Manila Times – Ito ang pinakamatandang pahayagan sa Pilipinas, kung

saan nakasulat sa wikang Ingles ang mga artikulo nito. Una itong itinatag noong 11
Oktubre 1898, ilang oras makatapos inilagda ang Tratado ng Paris na nagwakas
sa Digmaang Espanyol-Amerikano, at kung saan inilipat ang soberanya ng Pilipinas
mula Espanya sa Estados Unidos. Itinalaga ni Thomas Gowan ang pahayagan na isang
Englishman na nanirahan sa Pilipinas. Sa kasalukuyan ang the Manila Times ay nasa
pagmamahala ni Dante A. Ang.

Philippine Star – Isang pahayagan sa Pilipinas na may bersiyong nakalimbag at

digital. Ito rin ang isa sa mga pahayagan na nasa pamamahala PhilStar Media Group.
Una itong inilathala noong 28 Hulyo 1986 ng mga beteranong mamamahayag na
sina Betty Go-Belmonte, Max Soliven at Art Borjal, at isa ito sa maraming pahayagang
itinatag makaraan ang 1986 People Power Revolution na kung saan pinalitan ni
Corazon Aquino si Ferdinand Marcos bilang pangulo ng republika ng Pilipinas.

ANG RADYO BILANG DAAN NG PAGPAPAHAYAG NG DAMDAMIN

Sa sitwasyong pangwika sa radyo, wikang Filipino pa rin ang mga

nangingibabaw na mga sagutan ang maririnig sapagkat ito ang nauunawaan ng lahat,
samantala may mga programa sa AM (Amplitude modulation) at FM (Frequency
modulation) na gumagamit ng wikang Ingles tulad ng programang Morning Rush at
Easy Rock sa FM subalit mas marami pa rin ang gumagamit ng Filipino.

Samantala, sa ibang mga probinsya gaya ng Baguio City, may mga estasyon na
gumagamit ng rehiyunal na wika ngunit kapag may kinakapanayam sila sa ibang linya
ay Filipino pa rin ang uri ng kanilang pagtatanong.

Ilan sa mga Himpilan at Talapihitan ng Radyo sa Pilipinas

Himpilan at Talapihitan sa FM Himpilan at Talahipitan sa AM

1. Love Radio 90.70 1.Super Radyo DZBB 594
 2. Easy Rock 96.30 2.DZRH Nationwide 666
3. Yes FM 101.10 3.DWSS Entertainment Radio 1494
4. Win Radio 91.50 4.Veritas 846
5. Wave 89.10 5.DWBL 1242
6. Magic 89.90 6.DWDD 1134 Katropa Radio
7. Wish FM 107.50 7.DWIZ 882 Todo Lakas

CONFESSIONS: PAGSUSURI SA MGA USAPING PANG-RADYO

Marami sa mga Pilipino ang naaaliw sa pakikipag-usap sa mga disc jockey o DJ

ng iba’t ibang istasyon sa radyo lalo na sa gabi upang humingi ng payo, magkwento ng
kanilang mga buhay pag-ibig at kung minsan pa ay mga karanasan sa pakikipagtalik na
ibinabahagi sa buong mundo.

Pitak na pitak sa mga radyo ang mga love confessions na madalas ang mga
tagapakinig nito ay mga nagtatrabaho sa gabi na mga security guards, mga
kasambahay at pailan-ilang mga mag-aaral.

Ito ang ilan sa mga istasyon ng radyo na may segment na confessions.

90.70 Love Radio True Love and Wild Confessions with Papa Jack
Baranggay LS 97.1 Talk to Papa
Yes Fm 101.1 Yes Dairies with Chico Loco
M0R 101.9 Dear MOR
IFM 93.9 Confessions with Papa Churlz

Nagsimula ang mga confessions sa radio noong dekada 50 mula sa isang

kilalang radio anchor na si Fidela Magpayo na mas kinilala sa pangalang Tiya Dely.
Siya ay minahal ng mga tao dahil sa galing sa pagbibigay ng mga payo ng mga
suliranin sa buhay. Dahil sa mahabang serbisyo sa midya, siya ay tinaguriang “The
Lady of the Philippine Radio.

Batay sa artikulo na sinulat ni Lorenz (2016) sa websayt ng “Word of Mouth”

sinasabi na 60% nang mga tagapakinig ay naniniwala na itinuturing silang isang
kaibigan ng mga radio anchor kaya sinasabi nila ang kanilang mga nararamdaman at
suliranin sa buhay. Samantala, tinatayang 40% naman ng mga tagapakinig ang
nagsasabi na nararamdaman nila na sila ay tuwirang nakikipag-usap sa mga anchor
kahit hindi naman nila ito direktang nakikita o nakakausap.

Ayon kay Rebugio (2019) “Ang pakikinig ng radyo ay isang daan upang
maihayag ang mga damdaming naguumapaw ng iba’t ibang emosyon. Ito rin ang
pamamaraan ng mga taong may mabigat na dalahin upang sila ay mapakinggan ng
ibang tao na hindi nakikilala ang kanilang mga personal na identidad. Sa pamamagitan
ng pagbibigay alyas napoprotektahan ang kanilang sarili na maibahagi ang mga
saloobin na walang halong takot, pangungutya at alalahanin.

Samakatuwid, ang pagsasabi ng mga saloobin sa radyo ay hindi lamang isang

pamamaraan upang ihayag ang damdamin kundi bahagi ng makabagong panitikan na
direktibang paghahayag ng mga saloobin gamit ang midya. Ito ay maituturing na isang
popular na panitikan sa ikadalawmput isang siglo na patuloy na tinatangtangkilik ng
mga makabagong kabataan na nagnanais na sila ay mabigyan ng atensyon at
mapakinggan.

ANG TELEBISYON: SALAMIN NG KABILANG MUNDO

Ang telebisyon ang pinakamakapangyarihan daluyan ng pagkatuto ng isang tao

batay sa kanyang nakikita at naririnig sa paligid mula sa makateknolohiyang paraan. Sa
pamamagitan ng cable satellite connection mabilis na naabot ang mga mamamayan sa
malalayong lugar.

Ayon sa pananaliksik ni Aranda na ipinakita sa ginanap na Reseach Congress

ng DLSU noong 2014 “Ang telebisyon ay isang mahalagang uri ng libangan na may
malaking impluwensiya sa lahat ng tao”.Ito ay may mahalagang gampanin sa paghubog
ng kamalayan ng tao at kung paano niya tinitingnan at hinuhugisan ang mundo”

Sa Pilipinas, ang panonood ng telebisyon ay isang libangan upang magpalipas

ng oras lalo na kung namamahinga. Ang mga programang hitik sa panlasa ng mga
Pinoy ay mga panoorin na gumagamit ng wikang Pilipino tulad ng mga programang
teleserye, news and public affairs, mga reality at comedy shows at iba pang mga
programang pangtelebisyon na ipinaalabas sa tagalog.

Ayon sa sarbey na isinagawa ng Kantar Media (Aranda, 2014) ang Pilipinas ang
may pinakamahabang oras na inilalaan sa panonood ng telebisyon kumpara sa
Hongkong at Singapore na 3 hanggang 4 na oras lamang ang inilalaan.

Batay sa datos noong 2014 tinatayang humigit-kumulang 8 hanggang 9 milyon

ng mga kabahayan ay nanood ng telebisyon sa mga urban areas at tinatayang 6
hanggang 7 milyon sa mga rural areas na ginagawang libangan ang panonood.

Ang palagiang panonood ng mga Pinoy ang pinakamalakas na dahilan kung

bakit ang mga 99% ng mga Pinoy ay nakakapagsalita ng Filipino dahil mas namumulat
sila wika ito bilang unang wika ng ugnayan ng mga tao.

Halimbawa:

Game Shows Reality Shows News Affairs Teleserye Comedy

 Shows
Eat Bulaga Reporter’s 24 Oras Kambal Karibal Bubble Gang
Notebook
Wowowin I-Witness News TV Probinsyano Gandang Gabi
Vice
Showtime Wish ko lang! ABS-CBN Bagani Pepito
Manoloto

Mga Palabas na sa Wikang Ingles ang Pamagat

Pinatutunayan na kahit sa wikang ingles nakasulat ang mga pamagat ng ilang
panoorin ay pinahahalagahan pa rin ng mga Pilipino ang sarili natin wika bilang
pangunahing midyum ng pakikipagkomunikasyon.
1. A Second Chances – Bea Alonzo / John Lloyd Cruz
2. One More Chance – Bea Alonzo / John Lloyd Cruz
3. Finally Found Someone – Sarah Geronimo / John Lloyd Cruz
4. Till I Met You – James Reid / Nadine Lustre
5. My Ex and Why – Lyza Soberano / Enrique Gil
6. You’re my Boss – Tony Gonzaga / Coco Martin
7. Maybe This Time – Sarah Geronimo / Coco Martin
8. My Lady Boss -Marian Rivera / Richard Guttierrez
9. My Amnesia Girl – Tony Gonzaga / John Lloyd Cruz

SURI SA MANUNUOD AT PALABAS NG TELEBISYON AT SINEHAN

Ang bawat palabas sa telebisyon ay maaaring mag-iwan ng mga ideya at

impormasyon na kikintal sa isipan ng mga manunood. Ito ay maaaring magdulot sa
kanila ng mga aral na tatatak sa kanilang buhay. Upang matamo ang ganitong uri ng
ideolohiya, kinakilangan na ang mga manonood ay nasusuri at nabibigyan ng kritikal na
pag-unawa ang bawat panoorin.

Ayon kay Lumbera “ang pagsusuri o pagbabasa ng mga palabas ay isang

malikhaning proseso kung saan ang manunuod ay hindi basta-basta nagpapatangay sa
kwento ng isang palabas”. Kinakailangan na mas iniintindi ang bawat serye, galaw,
karakter, diyalogo at kaganapan ng mga palabas upang lubos na maunawaan ang
bawat pahiwatig at kabuuang mensahe nito.

Sa paggawa ng mga palabas sa telebisyon o sinehan man sinasabi na ibinibigay

lamang ng mga produsyer ang interes ng mga manunood, sila ang nagiging salamin ng
kwento na papailanglang sa ere ng telebisyon.

Maraming mga palabas ang pumailanglang sa himpapawid noong dekada 70

hanggang hanggang taong 2000 na kung saan nariyan ang mga palabas na “Tinimbang
Ka Ngunit Kulang” (1974), “Maynila sa Kukuo ng Liwanaga” (1975) ni Lino Broka,
“Nunal sa Tubig” (1976), “Himala” (1982) ni Ishmael Bernal, “Bata, Bata… Paano ka
Ginawa”(1998) at “Dekada 70” (2002) ni Chito Roňo. Ang mga palabas na ito ay
pumatok sa takilya na kung saan ay kumita ng milyon-milyon ang mga prodyuser at
nabigyan ng parangal ng iba’t ibang mga organisasyon sa loob at labas ng bansa.

Samantala, sa kasalukuyang panahon ang mga panoorin na nabanggit sa itaas

ay unti-unti nang hindi pumatok sa takilya at nawala na rin sa industriya ng pelikulang
Pilipino, mas ibinabatay na ng mga produsyer ang palabas mula sa mga patok na
usapin lipunan katulad ng pangangaliwa, pagiging martir, pakikipagrelasyon,
pakikipagbakbakan at menor de-edad na pakikinaiig. Mapapansin na napako na ang
pokus ng mga Pilipino sa ganitong mga isyu ng lipunan at dahil sa aspeto ito, mas
tinitingnan ng mga prodyuser kung paano pa higit na gagawing popular ang isang
palabas.

GABAY SA PAGSUSURI NG ISANG PALABAS / PELIKULA

1. Panghatak na Titulo. Nailalarawan ba ang kabuuang mensahe ng palabas mula

sa titulo o pamagat ng panoorin. Nauunawaan ba ang mga simbolismo na
ipinahihiwatig sa palabas?
2. Suriin ang karakterisasyon ng mga tauhan. Ipinapakita ba nito ang mga
katangian na dapat taglayin sa panahon ng pagbubuo ng palabas sa telebisyon o
pelikula? Ilan sa mga katunungan na dapat ikunsidera ay ang mga sumusunod:
Pangunahing Tauhan
1. Sino-sino ang mga pangunahing tauhan?
2. Ano ang karakter ng pangunahing tauhan sa pelikula?
3. Sino ang mga artistang gumanap sa mga karakter sa palabas o
pelikula?
4. Saang bahagi ng pelikula na nagpakita ng kahusayan ang isang
tauhan?

Katuwang na Tauhan
1. Sino-sino ang katuwang na tauhan sa palabas o pelikula?
2. Sino-sino ang mga artistang gumanap sa mga karakter sa palabas o
pelikula?
3. Paghahambing. May malaki bang kaibahan ang kwento na napanood mula sa
mga dating palabas? Naipakita ba ang pagkakasunod-sunod ng mga serye ng
batay sa pagkaunawa ng mga manunood?
4. Ugnayan ng mga Diyalogo. Ang bawat diyalogo ba ng mga tauhan sa palabas
ay angkop sa lenggwahe sa takbo ng bawat eksena at kabuang kaganapan ng
palabas?
5. Musika. Naipapaliwanag ba ang esensya ng paglalapat ng musika, tunog at
boses sa mga bahagi ng pelikula?
6. Kabuuang Mensahe. Nangibabaw ba ang “puso” sa pelikula. Nagtataglay ba ing
mga kaisipan na kikintal sa isipan ng manunuod. Maiuugnay ba ang mga
damdamin na pumailanglang sa mga karanasan sa buhay.
7. Mga Kaisipan o Aral sa Pelikula. Nakapagkintal ba ng mga imahe, larawan o
simbolismo sa kaisipan ang mga palabas o pelikula na napanood?

KATANGIAN NG MAHUSAY NA KRITIKO

Ang pagsulat ng isang kritiko sa isang pelikula ay nangangahulugan ng

pagbibigay ng komento, pananaw at suri kung paano naipapakita ang
kagandahan at di-kagandahan sa pagkakabuo ng isang palabas o pelikula. Sa
isang mahusay na kritiko kinakailangan na nailalahad niya ng maayos ang mga
isyu na nangingibabaw sa bawat eksenang ipinapakita ng mga prodyuser at
direktor ng palabas man o pelikula.

Narito ang ilan sa mga pamamaraan ng isang mahusay na kritiko ng

palabas / pelikula.

1. Sa saligan ng palabas, isipin ang mga di magandang nakabalangkas sa

storya ng palabas. Maaari tong magdulot ng kalituhan at di magandang
impresyon sa manunuod na maaaring makasira sa pangkalahatang
pagkakabuo ng palabas o pelikula.
2. Kinakailangan nailalahad ang malinaw na daloy ng mga kaganapan at aksyon
upang maipakita ang magandang takbo ng pangkalahatang istorya ng
palabas. Makakabuti na naibabalangkas ang instraktura ng palabas upang
maipakita ang pagkakaugnay-ugnay ng mga eksena.
3. Naipapakita sa pakikipagdayalogo ang natural na pagsasalita, kilos at galaw.
Kinakailangan na may lohikal na pag-unlad ang pag-uusap.
4. Patukoy sa orihinalidad. Ang salitang orihinalidad ay nangangahulugan ng
sariwang balangkas o ideya na inilarawan sa palabas sapagkat ito ang
salamin ng pangkalahatang istorya ng palabas. Ito ang tumatawag ng pansin
sa mga manunood. Upang maipakita ang orihinalidad kinakailangan na
kumakatawan ito sa karakter, balangkas, twist, ideya, pagtatakda o ibang
bagay na hindi pa nakikita ng mga manunuood.
5. Naiuugnay ang mga naunang eksenang sa kasunod na eksena. Ang bawat
eksena sa kabuang kwento ay maihahalintulad sa isang kadena na hindi
maaaring maghiwa-hiwalay. Ito ay may kaugnayan sa isa’t isa. Sa
pagkakataon na naiiba ang eksena ay maaari itong magdulot ng kalituhan sa
manunuood.
6. Sa pagsasagutan ng mga linya ng mga tauhan, kinakailangan hindi
mawawala ang lalim ng paksang pinag-uusapan. Ang bawat eksena ay
kinakailangan na nagiiwan ng kwento sa mga manunood.
7. Ang pagbibigay hatol sa isang palabas o pelikula man ay kinakailangan
sapagkat ito ang nagsisilbing salamin ng mga prodyuder at director kung
paano pa pagiigtingin at pauunlarin ang palabas. Kinakailangan na ang isang
kritiko ay maging patas at hindi bias sa pagbibigay ng hatol. Lubos na
magiging maganda ang hatol kung naunawaan ng manunood ang nilalaman
ng palabas o pelikula.