FIL102 (PAGPAPAHALAGA SA PANITIKANG

FILIPINO)
Panahon ng mga Amerikano at Hapon
Panahon ng Amerikano
Ipinasa ni: Lenneth B. Mones
A. Nobela
1. Paano mo masasabing ang mga natalakay na nobela ay may kaugnayan
sa panlipunang realidad? Pangatwiranan.

1. Ang mga nobelang Banaag at Sikat, Dalagang Bukid, Ang Huling Timawa, Mga
Anak -bukid ay inilimbag at naipakalat sa panahon ng mga mananakop. Kaugnay
nito, ang tema ng mga nobela ay umiinog at naka-angkla sa panlipunang realidad
na naranasan at tunay na nangyari sa panahong iyon. Ang mga nobelista ay
gumawa ng mga akdang panitikan upang gisingin at paalabin ang diwa at
damdamin ng mga Pilipino. Kanilang itinuturing na instrumento ang mga nobela
upang mahikayat ang mga Pilipino na makibaka laban sa mga mapang-api,
makipaglaban para sa pantay pantay na karapatan, at tuligsain ang piramide ng
sosyalismo.
Napatunayan ng mga nobelang ito ang katotohanan na ating lipunan noon
kung saan walang kalayaan at puro pagdurusa ang nag-udyok sa mga Pilipino na
magkipaglaban.

Banaag at Sikat

Ang panlipunang realidad na

sentro ng nobelang ito ay ang
kalagayan ng mga manggagawa
sa kamay ng mga sosyalista.
May pagtuligsa sa nobelang
Ang Huling Timawa
ngunit pinatunayan na walang
hadlang ang pagkakaiba ng
posisyon sa buhay ng dalawang Ang nobelang isunulat ni ay
taong lumalaban para sa pag- nakaangkla sa pagtatagumpay
ibig. ng pangkat ng mga magsasaka
sasa kanilang pakikibaka para
sa kalayaan at pagpapanibago
ng kanilang pamayanan.

Mga Anak -bukid

Nakasentro ang nobelang ito

sa realidad ng tunay na pag-ibig
na handang hamakin ang lahat Dalagang Bukid
upang mapagtanggol lamang
ang karangalan ng iniibig. Ito rin
ay may panlipunang realidad na
Tinutukoy sa nobelang ito ang
pinupunto sa pagharap ng
realidad na na hindi lahat ng
kolonyalismo.
kaligayahan ng tao sa mundo ay
nakukuha sa silaw ng salapi.
 2. Kung ikaw ay mabibigyan ng pagkakataong
maging isang nobelista,ano ang paksang pipiliin
mong talakayin at bakit?
Mula sa aking pagkabata ay nakahiligan ko nang
magsulat ng mga akda na may tema naaayon sa
pamamahal. Bagamat ang pagmamahal ay madalas
na tema ng mga kwento at nobela na aking nabasa na
simula noon, hindi pa rin ako nagsasawang
maramdaman ang hiwagang dulot ng pagmamahal.
Kaya naman kung ako man ay mabigyan ng
pagkakataong maging isang nobelista ang gusto kong
maging paksa ay hinggil sa pagmamahal. Maraming
uri ng pagmamahal ngunit ang aking nais gamitin ay
ang pagmamahal sa sarili.
Ang aking nobela ay papamagatan kong ‘Kahidlaw’.
Ito ay umiikot sa pakikipagsapalaran sa buhay na
nababalot ng mga pagsubok at paghihirap. Ang
protagonista sa nobelang ito ay mahaharap sa mga
pagdududa sa sarili dulot ng ibang tao ngunit sa
kalaunan ay mapapagtagumpayan sa pamamagitan
ng tiwala at pagmamahal sa sarili.
Nais kong ipakita sa nobelang ito na ang tunay na
tagumpay sa buhay ay ang pagkakaroon ng tiwala at
pagmamahal sa sarili.

B. Tula
1. Bayan ko ni Jose Corazon de Jesus. Nagkatatotoo ba
ang adhika ng makata para sa bayan? Pangatwiranan.

Ang kundiman na ‘Bayan ko’ ni Jose Corazon de Jesus ay

isang obra maestrang nakaukit sa ating kasaysayan sapagkat
batay sa titik ng tula ay mararamdaman natin ang
naranasang kolonisasyon ng Pilipinas sa Estados Unidos na
ikinumpara sa taludtod na, ‘Bayan ko, binihag ka. Nasadlak sa
dusa’.
Mababatid sa dulo ng tula ang adhikain ng makata para sa
bayan na, ‘Makita kang sakdal laya!’. Sa aking palagay ay
nagkatotoo naman ang adhikain ng makata dahil ang ating
bansa ay nagkaroon ng kasarinlan at nakabangon ng walang
nagmamanipula pagkatapos makipaglaban at tapusin ang
pang-aapi at kolonisasyon ng mga Amerikano.
Ngunit, ang tulang Bayan ko ay hindi lang naangkop sa
panahong iyon dahil sa kasalukuyan ang Pilipinas ay
nananatiling nakarehas sa korapsyon ng gobyerno at
kahirapan na dulot ng mapaniil na lipunan

2. Ano ang damdaming namamayani sa iyong

kalooban tuwing inaawit ang tulang ito?
Magkahalong kabiguan at galak ang namamayani sa
aking kalooban sa tuwing naririnig ko ang kantang ito.
Kabiguan dahil nakatatak sa kasaysayan ng ating bansa
ang paghihirap---marami ang nagsakripisyo ng kanilang
buhay, marami ang naabuso at hindi nabigyan ng hustisya,
maraming mga pangako at pangarap ang hindi na
natupad. Marami ang nabigo sa pag-asang maging
malaya.

Mabigat man sa damdamin ngunit ito ay nagdudulot sa

aking ng galak na nagpapatunay na tayong mga Pilipino
ay matapang at kayang lumaban nang walang pag-
aalinlangan. Napagtagumpayan natin ang pagkawala sa
opresyon ng Kastila, Amerikano at Hapon kaya naman may
tiwala ako na mapapagtagumpayan din natin ang
paghihirap ng kasalukuyan.
 3. MAGSASAKA NI FLORENTINO
COLLANTES. ILARAWAN ANG MGA
KATANGIAN NG MAGSASAKA AYON
SA IYONG PAGKA KILALA SA KANYA.

NOON
AT NGAYON

Ang magsasaka o magbubukid ay isang taong nagtatanim at nagpapatubo ng

mga pananim at nag-aalaga ng mga hayop at nabubuhay na mga organismong
gagamitin bilang pagkain. Isa ito sa mga hanap-buhay na nagpatuloy sa
pagbuhay ng bansa simula noon hanggang magkaroon tayo ng teknolohiya.

KATANGIAN NG MAGSASAKA
Ang magsasaka noon ay Ang mga magsasaka ngayon ay
makikilala talaga dahil sa kulay nasa ibat ibang antas ng edad
kayumangging balat na dulot hindi na lang puro matatanda.
ng labis na pagbabad sa araw. Sila ay may mas maayos na
Sila rin ay nakasuot ng mga kagamitan at gumagamit ng
damit na lawlaw at may teknolohiya sa pagsasaka
kalumaan na. Ito ay hindi kumpara noon.
problema sa kanila basta sa Sila ay paunti ng paunti dahil sa
pagtatrabaho ay komportable hirap ng buhay sa pagsasaka
sila. ngunit konti lang ang kanilang
Sila ay maagang pumupunta sa kita.
palayan at mabilis kumilos dahil Sila at ang mga magsasaka
naniniwala sila na mas noon ay kapwa masipag,
madaming matatapos na matiyaga at huwaran sa
gawain sa ganoong pagsisilbi sa bayan.
pamumuhay.

Noon kalabaw ang ginagamit sa Ngayon ay ginagamitan na ito ng

pagsasaka, at mano-mano nila
itong ina-ani. Ang manu-manong
pamamaraan ay maaring sa
pagyapak ng paa, pagpatpat,o
paghampas ng bigas sa tubo at
solidong bagay. Sa paggamit ng
paa, ang palay ay inilalagay sa
sahig-giikan at niyayapakan.
mga makabagong makinarya, bagkus
di na kailangan ng maraming mag
sasaka upang mag ani. Pinuputol ang
palay sa nais at ibinabagsak ang
naputol na pananim sa isang gilid ng
makina na nakahanay ng diretso
upang mapabilis ang manu-manong
pagiipon.

Ang mga magsasaka noon at ngayon ang haligi ng

industriya. Masipag, matiyaga at huwaran---sila
ay mga bayani ng bayan.
 A. Maikling Kuwento

N
1. Uhaw ang Tigang na Lupa ni

PANAHO Liwayway Arceo. Itala at ilahad

ang inyong mga kasagutan sa
pamamagitan nang story map.

NG HAPON
Tauhan

Anak: Ang tauhan sa kwento na

siyang nagbukas sa mga
papaksain ng mga iba pang
tauhan. Sa kanya din unang
umikot ang kwento.
Wakas Ama: Pantulong na tauhan na Tagpuan
Ang wakas ng kwento ay sa
siyang dahilan bakit ang lungkot
ng ina ay nadarama.

Ang tagpuan ay sa aklatan na

paglisan ng Ama sa mundo. Ina: Pantulong na tauhan na maaring mapupuna ang mga
Mababatid natin kung kung saan siya ang nagbigay ng
bagay na pinagmulan ng
emosyon sa kwento.
papaano hinagkan ng ina ang tatalakayin sa kwento. Dito ay
asawa at kasabay noon ay matatagpuan ang talaarawan
lumisan ang kaniyang at liham ng ama na ginamit
kaluluwa. Nagtapos ang akda upang buksan ang ang paksa
sa pagpapakita na tiyak na Pamagat kung saan matutukoy ang
liligaya ang kaluluwa ng at May-akda problema o suliranin sa
namayapa. kwento.

Tigang
Uhaw ang
na Lupa ni
Resolusyon Tunggalian
Liwayway Arceo

Malalaman sa resolusyon na
Ang tunggalian ay umiikot sa
bago malagutan ng hininga ang
suliraning ng ama kung paano
Ama ay hiniling nito ang pagsang-
mapanunumbalik ang kasiyahan
ayon ng kaniyang kalaguyo sa ng kanyang pamilya. Kasunod dito
bagong pagsasama.Sumagot ang ay kung paano mapipigilan ng
kabiyak at nagkunwang kalaguyo anak ang pagiging malungkot ng
—at pinagbigyan kahit ina at ano ang gagawin nito
napakasakit pakinggan ang upang malaman ang totoong
gayong pagtataksil ng kaniyang nasapit ng ama.
bana.

Ang kasukdulan ay mapupunto sa

isang nabuksang liham na may
hadlang sa kaligayahan ng ama at ng
ina kung kayat ganun na lamang ang
lungkot na nakaukit sa mukha ng ina.
Sa pamamagitan din ng isang larawan
mas naintindihan ng anak ang mga
pangyayari na isinalaysay sa kwento.

Kasukdulan

2. Lupang Tinubuan ni Narciso Reyes. Sa inyong pag

unawa,bakit walang atubiling naghain ng dugo sina Rizal
at Bonifacio para sa bayan?

Sa akdang Lupang Tinubuan ni Narciso Reyes

aking nakilala sa Danding na namulat sa
kapanatagan ng puso sa lupang sinilangan ng
kanyang ama. Sa kanyang pag-uwi sa probinsya ay
nagkaroon sya ng karanasan na magsaranggola sa
bukid, magpakahulog sa kalabaw at iba pang
karanasan na nanariwa sa kanyang gunita. Sa aking
pag-uunawa nito, nabatid ni Danding ang
pagkakaugnay ng kanyang sarili sa sariling lupang
tinubuan.
Kaya naman sa aking palagay ito rin ang dahilan
kung bakit walang atubiling naghain ng dugo sina
Rizal at Bonifacio. Si Rizal at Bonifacio ay
mayroong lubos na pagsinta sa Inang Bayan na
nakaukit sa kanilang dugo at kung sinuman
ang mag-alipusta at manghamak sa Inang
Bayan tiyak na dadanak ang dugo ng mga
tunay na Anak na handang lumaban hindi lang
mahiwalay sa lupang tinubuan.