I.

Cảm biến tốc độ

1. Giới thiệu chung
- Trong thực tế việc sản xuất tại các nhà máy việc kiểm soát tốc độ của hệ
thống sản xuất và định lượng chiều dài của vật liệu như tôn, thép … thông
qua số vòng quay của động cơ. Để thực hiện được những công việc này
người ta phải dùng đến cảm biến tốc độ.

2. Khái niệm Encoder

- Encoder hay còn gọi là Bộ mã hóa quay hoặc bộ
mã hóa trục, là một thiết bị cơ điện chuyển đổi
vị trí góc hoặc chuyển động của trục hoặc trục
thành tín hiệu đầu ra analog hoặc kỹ thuật
số. Encoder được dùng để phát hiện vị trí,
hướng di chuyển, tốc độ… của động cơ bằng
cách đếm số vòng quay được của trục.

3. Cấu tạo
- Đĩa quang tròn có rảnh nhỏ quay quanh trục: 
- Bộ cảm biến thu (photosensor)
- Nguồn sáng (Light source).

4. Nguyên lý hoạt động

- Nguyên lý cơ bản của encoder, đó là 1 đĩa tròn xoay, quay quanh trục. Trên
đĩa có các lỗ (rãnh). Người ta dùng một đèn led để chiều lên mặt đĩa. Khi đĩa
quay, chỗ không có rãnh, đèn led không chiếu xuyên qua được, chỗ có rãnh
đèn led sẽ chiều qua. Khi đó, phía mặt bên kia của đĩa, người ta đặt một con
mắt thu. Với các tín hiệu có hoặc không có ánh sáng chiếu qua, người ta ghi
nhận được đèn led có chiếu qua lỗ hay không. Số xung đếm được tăng lên
nó tính bằng số lần ánh sáng bị cắt.
- Như vậy là encoder sẽ tạo ra các tín hiệu xung vuông và các tín hiệu xung
vuông này được cắt từ ánh sáng xuyên qua lỗ. Nên tần số của xung đầu ra sẽ
phụ thuộc vào tốc độ quay của tâm tròn đó.

5. Xác định chiều quay của động cơ

- Thông thường Encoder có 2 tín hiệu xung A và B giúp chúng ta xác định
chiều quay của động cơ. Tín hiệu khe Z là tín hiệu chỉ xuất ra khi động cơ
quay được một vòng.
- Hai pha A và B có nhiệm vụ thu tín hiệu. A và B sẽ tạo ra các xung vuông
bật tắt theo trình tự. Sự chênh lệch tần số xung giữa A và B ta có thể phân
biệt được chiều quay của động cơ. Xem hình bên phải pha A có chu kỳ trước
pha B. Ta quy ước đó là chiều thuận và ngược lại.
6. Cách đọc các thông số trên encoder
 7. Đặc điểm
- Cấu tạo đơn giản
- Độ phân giải cao
- Giá thành hợp lý

8. Ứng dụng
- Trong ngành công nghiệp ô tô,
encoder được sử dụng làm cảm
biến chuyển động cơ học với
nhiệm vụ chính là kiểm soát tốc
độ.
- Thiết bị văn vòng và điện tử tiêu dùng: bộ encoder được sử dụng trên các
thiết bị như PC, máy quét và máy in.
- Trong ngành y tế, encoder được ứng dụng trong máy quét y tế, điều khiển
chuyển động bằng nano hoặc kính hiển vi của các thiết bị tự động, bơm phân
phối.
- Dụng cụ khóa học: các thiết bị khoa học sử dụng bộ mã hóa encoder trong
việc định vị kính viễn vọng quan sát

9. Lựa chọn
- Để chọn lựa encoder ta dựa vào các thông số sau:
- Độ phân dải
- Nguồn cấp
- Loại đầu ra
- Tốc độ động cơ
- Đường kính, dạng trục