GE11-1 Ang Panitikan ng Pilipinas

Marion John L. Uy Gng. Amelyn Jalmasco

BSBA – Financial Management II SLMCS – HED

Modyul 2: Panitikan sa Panahon ng Kastila

Elicit: Subukan mong magbigay ng tatlong (3) akdang pampanitikan na lumaganap sa

panahon ng kastila at ipaliwanag mo ang kahalagahan nito sa iyo bilang mag-aaral?

1. Tula
2. Awit
3. Maikling Kwento
Paliwanag: Bilang isang mag-aaral, ang mga sumusunod na nabanggit ay ilan lamang sa
mga mahahalagang bagay na aking natutunan sa aking buhay dahil noong ako ay nasa
junior high school ay tinalakay na sa amin ang tungkol sa mga iyan na kung saan
hanggang ngayon ay ginagamit pa rin sa pagkatuto sa eskwelahan sa asignaturang may
kinalaman sa paksang Filipino. Gayunpaman, may malaking naiambag o kontribusyon ito
sa akin bilang mag-aaral sa pamamagitan ng paggawa halimbawa ng tula para sa pamilya,
kaibigan o di kaya sa taong napupusuan ko o ang paggawa ng awitin o minsan ang aking
hilig sa pakikinig sa mga musikang banyaga at dayuhan. Ang maikling kwento o “short
story telling” ang gustong-gusto ko dahil sa ito ay ang pagpapalawak ng sariling
imahinasyon upang makabuo ng kaaya-ayang o kawili-wiling istorya o kwentong may
mabuting aral o mensahe. Ngunit hindi lamang sa tatlong nabanggit natatapos kundi
napakarami pang ibang mga akdang pampanitikan na mayroon ang Pilipinas.

Engage: Batay sa sariling obserbasyon, magbigay ng mga tiyak na halimbawa ng mga

impluwensyang Kastila sa ating Kultura at Panitikan bunga ng mahabang panahong
pananakop nila sa atin at ipaliwanag ito ng hindi bababa sa tatlong (3) pangungusap at
hindi hihigit sa limang (5) pangungusap.

Sa pananakop ng mga Kastila ay naging limitado ang pag-access ng mga Pilipino

sa edukasyon. Ang impluwensya ng mga prayle o mga pari ay naging isang malaking
kadahilanan sa pagpigil sa ating mga kababayan mula sa pag-iisip ng kanilang sarili
bilang isang matagumpay na tao. Ang sistema ng edukasyon na ibibigay sa ating mga
kapwa mamamayan ay kinokontrol ng mga pari. Ang pamamaraan ng pagtuturo,
pagpapatupad ng mga batas at regulasyon ay ang kapangyarihan din ng mga pari na
ipatupad sa bawat paaralan na kanilang gaganapin. Ang mga pari ang namamahala sa
pagkuha ng kaalaman, pagpapatupad ng mga batas at pagpapatupad ng mga regulasyon.
Nadagdagan ang kanilang diin sa pagtuturo ng Katolisismo at pagtuon dito mula sa unang
 baitang hanggang sa kolehiyo. Hindi pinahahalagahan ng mga misyonero ng Espanya ang
pagtuturo ng matematika at agham sa mga Pilipino at sa halip na magturo ng Espanyol sa
ating mga tao, nagturo sila ng Latin.
Makikita natin na ang pagbabagong ito ay nagkaroon ng malaking epekto sa ating
sariling buhay. Ang mga nobela ni Rizal na Noli Me Tangere at El Filibusterismo ay
nagpapakita ng mabahong masasamang balak ng mga Espanyol, lalo na ang
kapangyarihan ng mga kapatid. Ipapaalam sa sanaysay na ito sa ating mga kapwa Pilipino
na ang nangyari sa nakaraan ay dapat na magsilbing gabay upang maiwasan nating
mangyari ito muli. Sa kasalukuyan, tayong mga Pilipino ay nakikipagpunyagi upang
makamit ang kaunlaran na matagal na nating inaasahan. Sa kasalukuyan ay
nakikipaglaban ang Pilipinas upang makamit ang kaunlaran na matagal na nating
inaasahan. Makakamit lamang ito kung ang hindi pagkakaunawaan sa edukasyon ay
maliwanag, at aayusin natin ito sa lalong madaling panahon upang ang susunod na
henerasyon ay mas makilala ang mga Pilipino kaysa sa kasalukuyang mga kolonyal na
Pilipino.
Ayon sa paksang isinulat ni Rizal, hindi dahil sa katamaran ng mga Pilipino na
hindi nabuo ng ating bansa sa larangan ng edukasyon sa kanilang panahon. Dahil ito sa
pagmamaltrato sa amin, dahil sa lakas ng mga Espanyol, upang makapagpabago tayo
magpakailanman, tulad ng halimbawa ng mga Pilipino bago ang Espanyol. Ang kanilang
kultura, kanilang ekonomiya, at kanilang tagumpay ay maaaring maiugnay sa isang
masipag at maunlad na tao. Mayaman sila dahil sa kalakal at agrikultura. Ipinapakita ng
Lapu-Lapu at Rizal, ang talino ng mga Pilipino. Kung nais natin ng pagbabago, hindi
natin ito makakamtan kung mananatiling natutulog tayo sa katotohanan. Kapag nagising
ang mga Pilipino, magsisimula na ang tunay na pagnanasa at kalayaan. Sa pananakop ng
ating bansa, tatayo tayo sa sariling mga paa bilang isang bansa at bubuksan ang ating mga
mata upang matulungan ang mga nangangailangan.
Nagsimula kami sa isang masaganang pamumuhay, ngunit nagsimula itong
mawala. Naging maunlad ang rehiyon dahil sa agrikultura at kalakal. Ngunit isang
kaganapan ang nagbago sa lahat. Ang isang kaganapan sa buhay ng ating mga Pilipino ay
maaaring magbago ng isang henerasyon. Sa pagdating ng mga Espanyol, makikita natin
ang mga unang Pilipino na ganap na nagbago dahil sa karahasan at pagka-alipin dito.
Ngunit may pag-asa pa rin dahil ang mga kabataan pa rin ang solusyon sa pagbabago ng
ating bansa. Sa pamamagitan ng pagtuturo sa kabataan sa kasaysayan ng ating bansa,
makapagbibigay tayo ng tunay na pagpapahalaga sa mga sakripisyo na ginawa ng mga
bayani ng ating bansa. Ito ang dapat nating hangarin, at ito ang magiging solusyon para
sa bagong Pilipinas.

Explain: Ipaliwanag ang sumusunod na katanungan ng hindi bababa sa tatlong (3)

pangugusap at hindi hihigit sa lima (5).
 1. Sa papaanong paraan namulat at nagising ang mga kaisipan at damdamin ng mga
mamamayan ng bansang Pilipinas?
Natapos ang pag-aalsa sapagkat ang mga Pilipino ay mas agresibo at naniniwala na
ang mga tao ay nangangailangan hindi lamang ng reporma kundi ang inaasam na
kalayaan. Sa panahong ito, nagkaroon ng taimtim na damdamin na lumaganap sa
panitikan, kung saan nadagdagan ang panitikan at payo sa mga Pilipino ay naging lalong
kritikal sa gobyerno at simbahan na gisingin, magkaisa, at makipaglaban upang makamit
ang nais na pagbabago at Kalayaan. Ang mga pahayag ng oposisyon ay nagsimulang
gawin, dahil ang mga bagong kilusang pampulitika ay itinatag at habang pinupuna ang
panitikan. Ang dating espiritu ng relihiyon ay naging makabayan at humiling ng
pagbabago sa pamamahala at tauhan ng simbahan at gobyerno. Ang Kilusang Propaganda
ay isang pangkat sa Nazi Alemanya na gumamit ng propaganda upang kumalat ang
kanilang mga paniniwala. Pinaka matagumpay ang mga ito sa paggamit ng panulat, na
siyang pangunahing sandata.
2. Anong anyo ng panitikan ang naging kasangkapan sa kanilang pagpapahayag?
Ang anyo ng panitikan ang transliterasyon sapagkat isinalin ito sa pamamagitan ng
bibig o dila. Nangyari ito noong walang sistema ng pagsulat. Sa paglipas ng panahon, ang
alpabeto ay ginamit sa maraming paraan, kabilang ang pagsulat. Ang panitikang Pilipino
ang unang nakasulat sa balat ng kahoy at dahon. Nang dumating ang mga Espanyol,
nagdala sila ng isang press press at isinulat ang ilan sa mga panitikan. Ang isang dating
tulang isinulat sa matandang baybayin ay isinulat ng mga misyonero sa Roman Alphabet.

Elaborate: Ano ang mahalagang papel na ginampanan ng mga manunulat at ng mga

akdang kanilang naisulat sa pagbabago at pag-unlad ng panitikan.

Ang mga manunulat at kanilang akda ay mahalaga sapagkat madalas silang nagsisilbing
salamin ng buhay, na sumasalamin sa mga karanasan at lipunan ng kanilang panahon. Para sa
mga manunulat, ito ang paraan ng pag-iisip, pagpapahayag, at pakikipag-usap. Ang akda ng
manunulat ay ang medium of expression nito, na humuhubog sa kanyang mensahe, impormante
at tagapaghayag ng katotohanan na nais niyang iparating sa kanyang kapwa. Mahalaga ang mga
manunulat sa paggawa ng panitikan sapagkat sila ang aktibong kasangkot sa paggawa ng
kathang-isip. Ang mga tao lamang ang tunay na nagtataglay ng kanilang sariling isip at
damdamin, at hindi sila dapat matakot na ibalik ang kanilang kapangyarihan. Ang pokus ng
karamihan ng tao ay napakatindi na walang sinuman ang maaaring makakuha ng paksa mula sa
iba. Ang Panitikan ay produkto ng oras kung saan nabibilang ang lumikha nito, alinsunod sa
pananaw at kamalayan ng manunulat at sa mga nasa paligid niya o sa mga inaasahan ng kanyang
pamayanan.

Evaluate: Ngayong nabatid mo na ang mga pangyayaring naganap sa panahon ng kastila

at kung paano ito nakaapekto sa pagbabago ng panitikan. Sumulat ng isang sanaysay
(essay) na nag-uugnay sa kasalukuyang pangyayari at mga pangyayaring naganap sa
panahon ng kastila. Isaalang-alang ang pamantayan sa ibaba sa pagsulat ng talata.
Pamantayan sa Pagmamarka:

Nilalaman (Naiuugnay sa Kasalukuyang pangyayari ang mga naganap sa panahon ng Kastila)

- 20

Istruktura (wastong ayos ng talata)

- 10

Mekaniks (wastong gamit ng bantas… atbp)

- 10

TOTAL: 40

Bilang Isang Mag-aaral: Ang Edukasyon Noon at Ngayon

Sa pananakop ng mga Kastila ay naging limitado ang pag-access ng mga Pilipino sa

edukasyon. Ang impluwensya ng mga prayle o mga pari ay naging isang malaking kadahilanan
sa pagpigil sa ating mga kababayan mula sa pag-iisip ng kanilang sarili bilang isang matagumpay
na tao. Ang sistema ng edukasyon na ibibigay sa ating mga kapwa mamamayan ay kinokontrol
ng mga pari. Ang pamamaraan ng pagtuturo, pagpapatupad ng mga batas at regulasyon ay ang
kapangyarihan din ng mga pari na ipatupad sa bawat paaralan na kanilang gaganapin. Ang mga
pari ang namamahala sa pagkuha ng kaalaman, pagpapatupad ng mga batas at pagpapatupad ng
mga regulasyon. Nadagdagan ang kanilang diin sa pagtuturo ng Katolisismo at pagtuon dito
mula sa unang baitang hanggang sa kolehiyo. Hindi pinahahalagahan ng mga misyonero ng
Espanya ang pagtuturo ng matematika at agham sa mga Pilipino at sa halip na magturo ng
Espanyol sa ating mga tao, nagturo sila ng Latin.

Makikita natin na ang kasalukuyang pagbabagong ito ay nagkaroon ng malaking epekto sa

ating sariling buhay. Ang mga nobela ni Rizal na Noli Me Tangere at El Filibusterismo ay
nagpapakita ng mabahong masasamang balak ng mga Espanyol, lalo na ang kapangyarihan ng
mga kapatid. Ipapaalam sa sanaysay na ito sa ating mga kapwa Pilipino na ang nangyari sa
nakaraan ay dapat na magsilbing gabay upang maiwasan nating mangyari ito muli. Sa
kasalukuyan, tayong mga Pilipino ay nakikipagpunyagi upang makamit ang kaunlaran na
matagal na nating inaasahan. Sa kasalukuyan ay nakikipaglaban ang Pilipinas upang makamit
ang kaunlaran na matagal na nating inaasahan. Makakamit lamang ito kung ang hindi
pagkakaunawaan sa edukasyon ay maliwanag, at aayusin natin ito sa lalong madaling panahon
upang ang susunod na henerasyon ay mas makilala ang mga Pilipino kaysa sa kasalukuyang mga
kolonyal na Pilipino. Ayon sa paksang isinulat ni Rizal, hindi dahil sa katamaran ng mga Pilipino
na hindi nabuo ng ating bansa sa larangan ng edukasyon sa kanilang panahon.
Dahil ito sa pagmamaltrato sa amin, dahil sa lakas ng mga Espanyol, upang makapagpabago tayo
magpakailanman, tulad ng halimbawa ng mga Pilipino bago ang Espanyol. Ang kanilang kultura,
kanilang ekonomiya, at kanilang tagumpay ay maaaring maiugnay sa isang masipag at maunlad
na tao. Mayaman sila dahil sa kalakal at agrikultura. Ipinapakita ng Lapu-Lapu at Rizal, ang
talino ng mga Pilipino. Kung nais natin ng pagbabago, hindi natin ito makakamtan kung
mananatiling natutulog tayo sa katotohanan. Kapag nagising ang mga Pilipino, magsisimula na
ang tunay na pagnanasa at kalayaan. Sa pananakop ng ating bansa, tatayo tayo sa sariling mga
paa bilang isang bansa at bubuksan ang ating mga mata upang matulungan ang mga
nangangailangan.

Nagsimula kami sa isang masaganang pamumuhay, ngunit nagsimula itong mawala.

Naging maunlad ang rehiyon dahil sa agrikultura at kalakal. Ngunit isang kaganapan ang
nagbago sa lahat. Ang isang kaganapan sa buhay ng ating mga Pilipino ay maaaring magbago ng
isang henerasyon. Sa pagdating ng mga Espanyol, makikita natin ang mga unang Pilipino na
ganap na nagbago dahil sa karahasan at pagka-alipin dito. Ngunit may pag-asa pa rin dahil ang
mga kabataan pa rin ang solusyon sa pagbabago ng ating bansa. Sa pamamagitan ng pagtuturo sa
kabataan sa kasaysayan ng ating bansa, makapagbibigay tayo ng tunay na pagpapahalaga sa mga
sakripisyo na ginawa ng mga bayani ng ating bansa. Ito ang dapat nating hangarin, at ito ang
magiging solusyon para sa bagong Pilipinas.