Republic of the Philippines

Commission on Higher Education

DARAGA COMMUNITY COLLEGE
Salvacion, Daraga, Albay

GEN. ED. 12
MGA ANYO NG KONTEMPORARYONG
PANITIKANG PILIPINO

PORTFOLIO
 BACHELOR IN SECONDARY EDUCATION
MAJOR IN FILIPINO - II
BLOCK: C

IPINASA NINA;

GINA B. BISUENIA ALMIRA NOGA

LEANNE LAWRENCE BONAOBRA ANN-ANN BORRAS

IPINANASA KAY:

ALFREDO RUMBANO
(INSTRUCTOR)
 KAHULUGAN NG PANITIKAN

PANITIKAN
 Ang salitang panitikan ay kinuha sa salitang "pang-titik-an". Ito ay batay
sa salitang "titik" na nangangahulugang "literatura" o "literature".
 Ito rin ay nagpapahayag ng mga karanasan, damdamin, kaisipan, o kwento
ng isang tao. Ito ay maaaring batay sa katotohanan o gawa-gawa lamang
para sa isang layunin.
 Ito rin ang pinakapayak na paglalarawan sa pagsulat ng tuwiran, tuluyan at
patula.
 Nagsasalaysay din ito ng mga ideolohiya ng pamahalaan lipunan at
pananampalataya. Ito rin ay nagpapahayag ng mga damdamin katulad ng
pag-ibig, kaligayahan, kalungkutan, pag asa pagkapoot, paghihiganti,
pagkasuklam, sindak at pangamba.

DALAWANG URI NG PANITIKAN

PIKSYON

 Ito ay sumasaklaw sa mga uri ng panulat na walang 5/14 katotohanan,

kathang isip o gawa gawa lamang.

DI-PIKSYON

 Ito ay isang uri ng panitikan na nagsasaad ng totoong kwento.

ANO ANG
KAHALAGAHAN
NG PANITIKAN?
MGA KAHALAGAHAN NG PANITIKAN:

1. Upang makilala natin ang ating sarili bilang Pilipino, at matalos natin ang ating
pinagyaman ng isip at ang angking talino ng ating pinanggalingang lahi.

2. Tulad ng ibang lahi sa daigdig dapat nating mabatid na tayo'y may dakila at marangal
na tradisyong siya nating ginawang sandigan ng pagkabuo ng ibang kulturang nakarating
sa ating bansa.

3. Upang matanto natin ang ating mga kakulangan sa pagsulat ng panitikan at

makapagsanay na ito'y matuwid at maayos.

4. Upang makilala at magamit natin ang ating mga kakayahan sa pagsulat at magsikap na
ito'y malinang at mapaunlad.

5. Higit sa lahat, bilang mga Pilipinong nagmamahal sa sariling kultura ay kailangang

maipamalas ang pamamalasakit sa ating sariling panitikan.
 ANG PANITIKAN AT KASAYSAYAN

KASAYSAYAN NG PANITIKAN

 Dati pa lamang, magkaugnay na ang kasaysayan natin at ang ating

panitikan. Ito ay dahil malaki ang naging kontribusyon ng panitikan sa
kasaysayan. Gayundin, malaki rin ang naiambag ng kasaysayan sa
paglaganap ng panitikan.
 Kaugnayan Ng Kasaysayan At Panitikan – Halimbawa At Kahulugan.
 Dahil sa kasaysayan, makikita natin kung ano ang buhay ng mga tao sa
sinaunang mga panahon, ang kanilang mga datos, impormasyon, at iba
pang mahahalagang impormasyon.
 Sa paraan ng mga tula, Nobela, Kantahin, o talumpati nalalaman at iba
pang karunungang bayan, naipapakita kung ano ang obersbasyon ng mga
pamumuhay sa paligid ng may akda sa kanilang buhay.
 Isang halimabwa nito ay ang panitikang nagawa ni Jose Rizal. Ang mga
sulat ng ating bayani na si Rizal ay nagsisilbing patunay sa mga
pangyayari sa nakaraan. Ang mga sulat ni Rizal ay naging dahilan din
nang pagkamulat ng mga Pilipino sa mga pang-aabuso ng mga Kastila.
 Isang tradisiyonal o nakasanayang paraan sa pagbasa at pagpapaliwanag
ang mga teksto na pampanitikan. Isa itong paraan na nagpapakita ng mga
bagay, karanasan, at puwersang pangkasaysayan na nagbigay ng
impluwensiya tungo sa paggawa, pagsulat, paghubog, at pag-unlad ng
panitikan.
 MAIKLING PAGSUSULIT

PA
GSUSULIT I: TAMA O MALI

Panuto: Isulat ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at isulat naman ang
tamang sagot kung ang pahayag ay MALI.
_______1. PANITIKAN ang tawag sa pagpapahayag ng isang tao sa kanyang mga karanasan,
damdamin, kaisipan o karanasan sa buhay.
_______2. Ang salitang "LITERATURA" o "LITERATURE" ay nangangahulugang "TITIK".
_______3. Ang salitang panitikan ay kinuha sa salitang "PANG -TITIK".
_______4. DI- PIKSYON ang tawag sa panulat na walang katotohan, kathang isip o gawa-gawa
lamang.
_______5. PIKSYON ang tawag sa isang uri ng panitikan na nagsasaad ng totoong kwento.

PAGSUSULIT II: SANAYSAY

A. (5 puntos bawat bilang) Ibigay ang kahalagahan ng panitikan ng mga sumusunod:
1. Lipunan
2. Edukasyon o Pag-aaral

B. (5 puntos bawat bilang)

1. Ano ang Panitikan at Kasaysayan?
2. Ano ang kaugnayan ng Panitikan at Kasaysayan?

“Inihanda ni Almira Noga”

LEANNE LAWRENCE BONAOBRA

PAGSUSULIT I: TAMA O MALI

Panuto: Isulat ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at isulat naman ang
tamang sagot kung ang pahayag ay MALI.

TAMA 1. PANITIKAN ang tawag sa pagpapahayag ng isang tao sa kanyang mga karanasan,
damdamin, kaisipan o karanasan sa buhay.
"Titik" nangangahulugang literatura o literature 2. Ang salitang "LITERATURA" o
"LITERATURE" ay nangangahulugang "TITIK".
TAMA 3. Ang salitang panitikan ay kinuha sa salitang "PANG -TITIK".
PIKSYON 4. DI- PIKSYON ang tawag sa panulat na walang katotohan, kathang isip o gawa-
gawa lamang.
DI- PIKSYON 5. PIKSYON ang tawag sa isang uri ng panitikan na nagsasaad ng totoong
kwento.

PAGSUSULIT II: SANAYSAY

A. (5 puntos bawat bilang) Ibigay ang kahalagahan ng panitikan ng mga sumusunod:

1. Lipunan
Mahalaga ang panitikan sa lipunan, ito ang ang tunay na layunin ay ang pagkakaisa o
kolektibong pagkilos ng bawat mamamayan upang makamit ang kabutihang panlahat at ang pag-
unlad para sa bawat isa.
2. Edukasyon o Pag-aaral
Mahalaga ang panitikan sa ating edukasyon, isa ito sa mga paraan upang makilala at
mapagaral natin ang sariling atin. Sa pamamagatin nito ay mapapahalagahan nating ng husto ang
mga pamana ng ating mga ninuno saatin, gayon din anng mga naging impluwensya ng ibang
bansa sa ating mga panitikan.

B. (5 puntos bawat bilang)

1. Ano ang Panitikan at Kasaysayan?

Ang panitikan ay pagpapahayag ng mga damdamin ng tao hinggil sa mga bagay-bagay sa
daigdig, sa pamumuhay, sa lipunan at pamahalaan, at sa kaugnayan ng kaluluwa sa Bathalang
lumikha. Ang panitikan ay sumasabay sa daloy ng kasaysayan, kung saan ang kasaysayan ang
malaki ang impluwensya sa pagunlad ng ating panitikan.
2. Ano ang kaugnayan ng Panitikan at Kasaysayan?
Isa sa pinakamahalagang bahagi ng kultura ang panitikan sapagkat ito ang boses at
pagkakilanlan ng isang lugar; dito nakatala ang iba't ibang pamamaraan ng pamumuhay ng isang
tao. Ang kasaysayan ay ang pagkakilanlan ng isang pook o isang bansa na marapat malaman ng
bawat taong naninirahan dito upang mapataas ang uri ng pagpapahalaga.

GINA B. BISUENIA

PAGSUSULIT I: TAMA O MALI

Panuto: Isulat ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at isulat naman ang
tamang sagot kung ang pahayag ay MALI. Isulat ang tamang sagot bago ang bilang.

1. Tama
2. Mali
("Titik" nangangahulugang literatura o literature")
3. Tama
4. Mali (Piksyon)
5. Mali (Di-piksyon)

PAGSUSULIT II: SANAYSAY

A. (5 puntos bawat bilang) Ibigay ang kahalagahan ng panitikan ng mga sumusunod:

1. Lipunan
Mahalaga ang panitikan sa lipunan, ito ang ang tunay na layunin ay ang pagkakaisa o
kolektibong pagkilos ng bawat mamamayan upang makamit ang kabutihang panlahat at ang pag-
unlad para sa bawat isa.
2. Edukasyon o Pag-aaral
Mahalaga ang panitikan sa ating edukasyon, isa ito sa mga paraan upang makilala at
mapagaral natin ang sariling atin. Sa pamamagatin nito ay mapapahalagahan nating ng husto ang
mga pamana ng ating mga ninuno saatin, gayon din anng mga naging impluwensya ng ibang
bansa sa ating mga panitikan.

B. (5 puntos bawat bilang)

1. Ano ang Panitikan at Kasaysayan? Ano ang Panitikan?

Ang panitikan ay pagpapahayag ng mga damdamin ng tao hinggil sa mga bagay-bagay sa
daigdig, sa pamumuhay, sa lipunan at pamahalaan, at sa kaugnayan ng kaluluwa sa Bathalang
lumikha. Ang panitikan ay sumasabay sa daloy ng kasaysayan, kung saan ang kasaysayan ang
malaki ang impluwensya sa pagunlad ng ating panitikan.
2. Ano ang kaugnayan ng Panitikan at Kasaysayan?
Isa sa pinakamahalagang bahagi ng kultura ang panitikan sapagkat ito ang boses at
pagkakilanlan ng isang lugar; dito nakatala ang iba't ibang pamamaraan ng pamumuhay ng isang
tao. Ang kasaysayan ay ang pagkakilanlan ng isang pook o isang bansa na marapat malaman ng
bawat taong naninirahan dito upang mapataas ang uri ng pagpapahalaga.

ANN-ANN BORRAS

A. PAGSUSULIT
1. TAMA
2. TAMA
3. MALI
4. MALI
5. MALI
B.
1. LIPUNAN
Mahalaga ang panitikan sa ating lipunan na ginagalawan sapagkat sa pamamagitan ng
panitikan ay naipapakilala ang ating pagka-Pilipino bilang bahagi ng lipunan. Dito rin ay
ibinabahagi ng pantikan an gating kultura na pinagyayaman at mahalagang bahagi ng pagka-
Pilipino dito sa ating lipunan. Kung walang lipunan na bumubuhay sa panitikan wala ring
kulturang pangagalingan.
2. Edukasyon o pag-aaral
Mahalaga rin ang panitikan sa edukasyon o pag-aaral sapagkat dito nababatid natin ang
kahinaan sa pagsulat at kailangan ang pagsasanay upang maisaayos at maituwid. Sa edukasyon o
pag-aaral ay naipapadama ang pagmamahal sa kultura sa pamamagitan ng pagmamalasakit dito.
Masasabi kong sa edukasyon ay nakikita ang kahalagahan at gampanin ng panitikan dahil ito ay
binibigyang sentro sa pag-aaral. Ang panitikan ang nagbibigay buhay sa kultura at nagpapanatili
nito para sa aking pananaw lamang. Sa tulong ng guro, mag-aaral ay naibabahagi at nakilala pa
lalo ang panitikan. Sa panitikan nakikilala rin natin ang kakayahang magsulat at naipapaunlad
ito.
3. Ano ang panitikan at kasaysayan?
Kung babalikan natin ang kahulugan ng panitikan ito ay ang pagpapahayag ng mga
karanasan, damdamin, kaisipan, o kuwento ng isang tao. Ito ay maaaring batay sa katotohanan o
gawa – gawa lamang para sa isang layunin. Sinasabi rin na ang panitikan ang nagsasalaysay ng
mga ideolohiya ng pamahalaan, lipunan at pananampalataya. Ang panitikan rin ang
nagpapahayag ng mga damdamin katulad ng pag-ibig, kaligayahan, kalungkutan, pag-asa,
pagkapoot, paghihiganti, pagkasuklam, sindak at pangamba. Tinutukoy rin ang panitikan bilang
paglalarawan sa pagsusulat ng tuwiran, tuluyan at patula. Dumako naman tayo sa kasaysayan.
Para sa akin ang kasaysayan ay naganap na at nanatiling buhay sa isipan ng tao. Ito ay
binabalikan at sinasariwa sa pamamagitan ng pagtuturo. Ang kasaysayan ng panitikan ito ay ang
nahuhugis ng kalipunan ng mga manunulat sa loob man o labas ng Filipinas. Hindi ito
paramhihan o pahusayan ng mga may akda. Ang kasaysayan ng panitikan ay pagbabalik at
pagkilala sa kahusayan ng mga manunulat at pagtangkilik nito. Bawat Pilipino ay bahagi ng
kasaysayan at ng panitikan.
4. Anu ang kaugnayan ng Panitikan at kasaysayan?
Ang kaugnayan ng panitikan at kasaysayan sa isa’t isa. Ang panitikan ang tulay upang
mabuksan ang kasaysayan at mabigyang halaga at buhayin ng mga Pilipino. Ang kasaysayan
naman ay may kaugnayan sa panitikan ay may malaking gampanin sa panitikan ito ang
panatilihing buhay ang panitikan at lahat ng mga bagay na nakapaloob sa panitikan. Ang
panitikan at kasaysayan nito ang bumubuo a kulturang Pilipino, pagka-Pilipino at kakayahan sa
pagsulat ng malikhain bilang bahagi ng panitikan.
 PATULA

 Ang tula o panulaan ay isang masining na anyo ng

panitikan.Nagpapahayag ito ng damdamin at magagandang kaisipan gamit
ang maririkit na salita. Ito ay matalinghaga at kadalasang ginagamitan ng
tayutay.
 Ang tula ay binubuo ng mga saknong at ang mga saknong ay binubuo ng
mga taludtod.

A. TULANG PASALAYSAY
 Ang tulang pasalaysay ay uri ng tula na nagsasaad ng kuwento. Ito'y
kadalasang ginagamitan ng boses ng tagapagsalaysay at ng mga tauhan; at
ang buong istorya ay nasusulat sa may sukat na taludtod. Hindi kailangang
mayroong huwarang pang-ritmo ang tulang pasalaysay. Ang ganitong uri
ng tula ay maaaring maikli o mahaba, at ang istoryang kinukwento nito ay
maaaring komplikado. Ito ay karaniwang dramatiko, may layunin, iba't
ibang tauhan, at sukat.

Mga Uri ng Tulang Pasalaysay:

EPIKO
Ito ay akdang pampanitikang inaawit o binibigkas ukol sa kabayanihan ng
pangunahing tauhan na kinapapalooban ng paniniwala, kaugalian,
huwaran at sukatan sa buhay na hindi kapani-paniwala sapagkat may
kababalaghan.
Halimbawa ng Epiko:
 Lam-ang (Epiko ng mga lloko), Ibalon at Aslon (Epiko ng mga Bikol),
Hudhud (Epiko ng mga Ifugao) Bantugen (Epiko ng mga Maranao),
Indarapatra at Sulayman (Epiko ng mga Maguindanao), Bidasari (Epiko
ng mga Malay), Dagoy at Sudsud (Epiko ng mga Tagbanua )
AWIT AT KORIDO
  Nagsasalaysay ng kagitingan, pagkamagin pakikipagsapalaran ng mga
prinsesa ng n kaharian, ang mga kabalyerong mandirigma ser layuning
mapalaganap ang kristiyanismo.

PAGKAKAIBA NG AWIT at KORIDO

AWIT
 Ang awit sa bawat taludtod ay may labing dalawang pantig na itinutula o
binibigkas ng pasalaysay ngunit may himig na mabagal o tinatawag na
adante at mayroong makatotohanang kwento. Ito ay maaaring naganap sa
tunay na buhay lalo na ang kanilang pakikipagsapalaran.
Halimbawa ng Awit:
 Florante at Laura

KORIDO

Ito ay nagmula sa impluwensiyang Kastila. May walong pantig kada linya
at apat na linya naman sa isang saknong. Ang korido ay binibigkas naman
ng m kabilisan. Tulang pasalaysay na may kasamang kababalaghan. Ang
mga tauhan ay nagsasagawa ng mga bagay na di maaaring magawa sa
tunay na buhay.
B. TULANG LIRIKO
 Ang tulang liriko o tula ng damdamin ay uri ng tulang nagtatampok sa
makata ng kanyang sariling damdamin at pangninilay. Ito'y puno ng
masisidhing damdamin ng tao tulad ng pag-ibig, kalungkutan, kabiguan,
kaligayahan, tagumpay at iba pa. Ito'y payak na uri ng tula.

URI NG TULANG LIRIKO:

A. PASTORAL
 Ang salitang pastoral ay mula sa salitang Latin na "pastor." Ito ay tulang
pumapaksa at naglalarawan ng simpleng paraan ng pamumuhay, pag-ibig
at iba pa.
Halimbawa:
 Ang Tinig ng Ligaw na Gansa, Halika sa Bukid ni Milagros B., Bayani ng
Bukid
B. ELEHIYA
 Isang tula ng pamamanglaw na madaling makilala ayon sa paksa, gaya ng
kalungkutan, kamatayan at iba pa. Maaaring ito'y pagdaramdam o
kahapisan para sa isang minamahal, pamimighati dahil sa isang yumao o
 nag aagaw buhay pa lamang na dahil sa kalungkutan ay nagnanais na ang
maliligayang sandali ay agad lumipas.
Halimbawa:
 Ang Pamana ni Jose Corazon de Jesus, Elehiya sa pagkamatay ng aking
kuya, Elehiya sa aking minamahal
C. SONETO
 Tulang may labing-apat na taludtod hinggil sa damdamin, kaisipan at
pananaw sa buhay ng tao. May malinaw na kabatiran ng likas na pagkatao.
Sa kabuuan ito'y naghahatid ng aral sa mga mambabasa.
Halimbawa:
 Soneto ng Buhay ni Fernando B. Monleon, Soneto Para sa Makatang
Makabayan ni Ron De Vera
D. ODA
 Nagpapahayag ng isang papuri, panaghoy o iba pang uri ng damdamin.
Walang tiyak na bilang ng pantig o tiyak na bilang ng taludtod sa isang
saknong.
Halimbawa:
 Manggagawa ni Jose Corazon de Jesus
E. AWIT
 Ang karaniwang pinapaksa nito ay may kinalaman sa pag ibig, kabiguan,
kalungkutan, pag-asa, pangamba, poot at kaligayahan.
Halimbawa:
 Tinatawag na kundiman na ayon kay Jose Villa Panganiban ay isang awit
hinggil sa pag-ibig o palasintahan.
 Ito'y nilalapatan ng tugtugin, karaniwang maikli at punong-puno ng
pagsamo at pagluhog sa isang sinisinta.
F. DALIT
 Ito ay isang awitin patungkol sa pahlilingkod sa Diyos at
pananampalataya.
 Nabibilang din sa uring ito ang tula ng pagmamahal at paglulugod pa ang
layunin ay pagkadakila at pagpaparangal.
Dalawang uri ng Dalit:
 Dalitsamba - ito ay patungkol sa Diyos.
 Dalitbansa - ito ay nagpapahayag ng pag-ibig at pagkadakila.
Halimbawa:
 Papuri sayo, Dalit Pasasalamat.
 MAIKLING PAGSUSULIT

I - PAGSUSULIT
IBIGAY ANG MGA SUMUSUNOD:
A. PAGKAKAIBA
1. TULANG DULA
2. TULANG PANTIGAN

B. PAGKAKAPAREHO
1. TULANG DULA AT TULANG PANTIGAN

ALMIRA NOGA

PAGSUSULIT

A. PAGKAKAIBA

TULANG DULA
1. Tinatanghal sa entablado
2. Drama
3. Dramang sinulat bilang berso para wikain
4. Dulang musikal
5. May mga aktor na gumaganap
TULANG PANTIGAN
1. Ginagamitan ng pangangatwiran at matalas na pagiisip.
2. Tunggalian ng mga makata
3. Hango sa balagtasan
4. Hindi ginagamitan ng iskrip
5. May nagwawagi at may natatalo

B. PAGKAKAPAREHO

TULANG DULA AT TULANG PANTIGAN

1. Uri ng tula
2. May mga tauhan
3. Itinatanghal sa entablado
4. Nagbibigay aliw sa mga manonood
5. Ginagawa sa paraang patula

GINA B. BISUENIA

PAGSUSULIT

A. PAGKAKAIBA

TULANG DULA
1. Tinatanghal sa entablado
2. Drama
3. Dramang sinulat bilang berso para wikain
4. Dulang musikal
5. May mga aktor na gumaganap
TULANG PANTIGAN
1. Ginagamitan ng pangangatwiran at matalas na pagiisip.
2. Tunggalian ng mga makata
3. Hango sa balagtasan
4. Hindi ginagamitan ng iskrip
5. May nagwawagi at may natatalo

B. PAGKAKAPAREHO

TULANG DULA AT TULANG PANTIGAN

1. Uri ng tula
2. May mga tauhan
3. Itinatanghal sa entablado
4. Nagbibigay aliw sa mga manonood
5. Ginagawa sa paraang patula

LEANNE LAWRENCE BONAOBRA

PAGSUSULIT
A. PAGKAKAIBA

TULANG DULA
1. Tinatanghal sa entablado
2. Drama
3. Dramang sinulat bilang berso para wikain
4. Dulang musikal
5. May mga aktor na gumaganap
TULANG PANTIGAN
1. Ginagamitan ng pangangatwiran at matalas na pagiisip.
2. Tunggalian ng mga makata
3. Hango sa balagtasan
4. Hindi ginagamitan ng iskrip
5. May nagwawagi at may natatalo

B. PAGKAKAPAREHO

TULANG DULA AT TULANG PANTIGAN

1. Uri ng tula
2. May mga tauhan
3. Itinatanghal sa entablado
4. Nagbibigay aliw sa mga manonood
5. Ginagawa sa paraang patula

ANN-ANN BORRAS

PAGSUSULIT

A. PAGKAKAIBA

TULANG DULA
1. Tinatanghal sa entablado
2. Drama
3. Dramang sinulat bilang berso para wikain
4. Dulang musikal
5. May mga aktor na gumaganap
TULANG PANTIGAN
1. Ginagamitan ng pangangatwiran at matalas na pagiisip.
2. Tunggalian ng mga makata
3. Hango sa balagtasan
4. Hindi ginagamitan ng iskrip
5. May nagwawagi at may natatalo

B. PAGKAKAPAREHO

TULANG DULA AT TULANG PANTIGAN

1. Uri ng tula
2. May mga tauhan
3. Itinatanghal sa entablado
4. Nagbibigay aliw sa mga manonood
5. Ginagawa sa paraang patula

II – PAGSUSULIT

PANUTO: Basahin at sunding mabuti ang mga direksyon.

I- Enumerasyon at Depinisyon (2 puntos)

1-2. Ano ang tula?
3-4. Kahulugan ng tulang pasalaysay
5-6. Kahulugan ng tulang liriko
7-8. Magbigay ng halimbawa ng Epiko at ipaliwanag.
9-10. Kaibahan ng Awit at Korido
II- Ibigay ang aktwal at buong pamagat ng koridong "Florante at Laura" (5puntos)

GINA B. BISUENIA

PANUTO: Basahin at sunding mabuti ang mga direksyon.

I- Enumerasyon at Depinisyon (2 puntos)

1-2. Ano ang tula?
Ang tula ay anyo ng panitikan at ito ay binubuo ng taludtod. Ang tula ay isang anyo ng
panitikan na nagpapahayag ng damdamin ng isang tao. Ito ay binubuong mga saknong at ang
mga saknong ay binubuo ng mga taludtud. Ang tula ay pagpapahayag ng magagandang kaisipan
at pananalita sa pamamagitan ng mgataludtod. Ang kalipunan ng mga taludtod ay tinatawag na
taludturan o saknong. Ang tula ay nagpapahayag ng damdamin, kaisipan, gamit ng marikit na
salita.

3-4. Kahulugan ng tulang pasalaysay

Ang tulang pasalaysay ay uri ng tula na nagsasaad ng kuwento. Ito’y kadalasang
ginagamitan ng boses ng tagapagsalaysay at ng mga tauhan; at ang buong istorya ay nasusulat sa
may sukat na taludtod. Hindi kailangang mayroong huwarang pang-ritmo ang tulang pasalaysay.
Ang ganitong uri ng tula ay maaaring maikli o mahaba, at ang istoryang kinukwento nito ay
maaaring komplikado. Ito ay karaniwang dramatiko, may layunin, iba’t ibang tauhan, at sukat.
Kabilang sa tulang pasalaysay ang epiko, ballad, idyll at lays.
5-6. Kahulugan ng tulang liriko
Liriko ang tinatawag ng mga Griyego sa tulang inaawit sa saliw ng lira. Ang tulang liriko
ay may himig awit pa rin hanggang ngayon bagama’t pinatutunayan ng makata na hindi na
kailangan ang isang lira o anupamang instrumento upang siya’y umawit. Nakalilikha siya ng
musika sa pamamagitan ng pagsasama-sama ng mga salita. Palibhasa’y matindi siya kung
magdamdam, ang kanyang mga salita at damdamin ay nalilikha ng tunog na maaliw-iw at
nakagagayuma.
Bukod sa mayamang damdamin, ang iginaganda ng tulang liriko ay ang indayog ng mga
taludtod at ang pagsising-isang tunog ng mga huling pantig bukod pa ang paggamit ng maririkit
na paglalarawan.
7-8. Magbigay ng halimbawa ng Epiko at ipaliwanag.
Biag ni Lam-ang (Tagalog: "Buhay ni Lam-ang")
o Ito ay isang epikong tula ng mga Ilokano mula sa rehiyon ng Ilokos sa Pilipinas. Ito ay
kuwento tungkol sa kabayanihan at lakas na taglay ni Lam-ang. Sinalaysay at sinulat sa
orihinal na wikang Ilokano, pinapaniwalaang na pinaghalong gawa ito ng iba't ibang mga
lumilikha ng tula na pinasa sa pamamagitan ng mga salinlahi, at unang sinulat noong
1640 ng isang bulag na manunula na si Pedro Bucaneg.
9-10. Kaibahan ng Awit at Korido
Pagkakaiba Ng Awit Sa Korido:
Ang kaibahan ng awit at korido ay maaaring nasa sukat at anyo:
1. Mabilis ang bigkas ng korido, may kabagalan naman ang awit.
2. Ang korido ay may walong pantig at binibigkas sa kumpas ngmartsa “allegro”, samantala ang
awit ay may labindalawang pantigat inaawit na mabagal sa saliw ng gitara o bandurya “allegro”.
3. Ang ikinaganda ng awit ay sa mga aral na ipinahihiwatigsamantala sa korido ang ikinawiwili
ng mga mambabasa ay ang kuwento o kasaysayang napapaloob dito.

II- Ibigay ang aktwal at buong pamagat ng koridong "Florante at Laura" (5puntos)

Boung pamagat:
"Pinagdaanang Buhay nina Florante at Laura sa Kahariang Albanya"
Kinuha sa madlang "cuadro histórico" o pinturang nagsasabi sa mga nangyari nang unang
panahon sa Imperyo ng Gresya at tinula ng isang matuwain sa bersong Tagalog; English: The
History of Florante and Laura in the Kingdom of Albania: Adapted from some "historical
pictures" or paintings that tell of what happened in early times in the Greek Empire, and were set
to rhyme by one delighting in Tagalog verse), written by Francisco Balagtas, is considered one
of the masterpieces of Philippine literature. Balagtas wrote the epic during his imprisonment.[2]
He dedicated it to his sweetheart María Asuncion Rivera, whom he nicknamed "M.A.R." and is
referenced to as "Selya" in the dedication "Kay Selya" ("For Celia").
 ALMIRA NOGA

PANUTO: Basahin at sunding mabuti ang mga direksyon.

I- Enumerasyon at Depinisyon ( 2 puntos )

1-2. Ano ang tula?
Isang masining na anyo ng panitikan. Binubuo ng mga saknong at saknong na binubuo ng
mga taludtod.
3-4. Kahulugan ng tulang pasalaysay.
Uri ng tula na nagsasaad ng kuwento. Kadalasan itong ginagamitan ng boses ng
tagapagsalaysay at ng mga tauhan.
5-6. Kahulugan ng tulang liriko.
Uri ng tulang nagtatampok sa makata ng kanyang sariling damdamin at pangninilay.
7-8. Magbigay ng halimbawa ng Epiko at ipaliwanag.
Biag ni Lam-ang (Epiko ng mga Iloko)
o Ito ay kuwento tungkol sa kabayanihan at lakas na taglay ni Lam-ang na kung saan ay
mababasa sa kuwento na kahit bagong silang pa lamang sya ay nakakapagsalita na ito at
sa murang edad ay nagawa niyang ipaghigante ang kanyang ama.
9-10. Kaibahan ng Awit at Korido.
Ang taludtod sa awit may labing dalawang pantig na itinutula o binibigkas ng pasalaysay
ngunit may himig na mabagal. Ang korido ay may walong pantig bawat linya at apat na linya sa
isang saknong. Binibigkas naman ito ng mabilisan.

II- Ibigay ang aktwal at buong pamagat ng koridong "Florante at Laura" (5puntos)
Florante at Laura o "Pinagdaanang Buhay nina Florante at Laura sa Kahariang Albanya"
Kinuha sa madlang "cuadro histórico" o pinturang nagsasabi sa mga nangyari nang unang
panahon sa Imperyo ng Gresya at tinula ng isang matuwain sa bersong Tagalog.

LEANNE LAWRENCE A. BONAOBRA

PANUTO: Basahin at sunding mabuti ang mga direksyon.

I- Enumerasyon at Depinisyon (2 puntos)

1-2. Ano ang tula?
Ang tula ay isang tuwirang pagbabagong-hugis sa buhay; na sa ibang pananalita, ito ay
isang maguniguning paglalarawan, na nakakalupkupan ng kariktan sa pamamagitan ng mga
sukat ng taludtod, na tahasang nadarama, dinaramdam, iniisip, o ginagawa ng tao.
3-4. Kahulugan ng tulang pasalaysay.
 Ang tulang pasalaysay ay uri ng tula na nagsasaad ng kuwento. Ito’y kadalasang
ginagamitan ng boses ng tagapagsalaysay at ng mga tauhan; at ang buong istorya ay nasusulat sa
may sukat na taludtod.
5-6. Kahulugan ng tulang liriko.
Ang tulang liriko ay may himig awit pa rin hanggang ngayon bagama’t pinatutunayan ng
makata na hindi na kailangan ang isang lira o anupamang instrumento upang siya’y umawit.
7-8. Magbigay ng halimbawa ng Epiko at ipaliwanag.
IBALON
o Tawag sa rehiyon ng Bikol.
o Matandang epiko na lbalon na isinalaysay ng isang makatang manlalakbay na si
Cadugnung na isinalin ni Fr.Jose Castaño.
o Nalathala sa Madrid sa tulong ni Wenceslao Retana.
o Inaawit daw sa matandang Bikol ng isang makatang manlalakbay na ang pangalan ay
Kadugnung.
o Ang Epiko ay nababahagi sa trilogia. Inilalarawan dito ang kabayanihan nina Baltog,
Handiong, at Mantong.
9-10. Kaibahan ng Awit at Korido.
Ang kaibahan ng awit at korido ay maaaring nasa sukat at anyo. Mabilis ang bigkas ng
korido, may kabagalan naman ang awit. Ang korido ay may walong pantig at binibigkas sa
kumpas ng martsa "allegro", samantala ang awit ay may labindalawang pantig at inaawit na
mabagal sa saliw ng gitara o bandurya "allegro". Ang ikinaganda ng awit ay sa mga aral na
ipinahihiwatig samantala sa korido ang ikinawiwili ng mga mambabasa ay ang kuwento o
kasaysayang napapaloob dito.

II- Ibigay ang aktwal at buong pamagat ng koridong "Florante at Laura" (5puntos)
Florante at Laura o "Pinagdaanang Buhay nina Florante at Laura sa Kahariang Albanya"
Kinuha sa madlang "cuadro histórico" o pinturang nagsasabi sa mga nangyari nang unang
panahon sa Imperyo ng Gresya at tinula ng isang matuwain sa bersong Tagalog.

ANN-ANN A. BORRAS

PANUTO: Basahin at sunding mabuti ang mga direksyon.

I- Enumerasyon at Depinisyon (2 puntos)

1-2. Ano ang tula?
Ang Tula ay isang anyo ng sining at panitikan na naglalayong maipahayag ang
damdamin sa malayang pagsusulat. Binubuo ang tula ng saknong at taludtod. Ang kalipunan ng
mga taludtod ay tinatawag na taludturan o saknong. Ang tula ay nagpapahayag ng damdamin,
kaisipan, gamit ng marikit na salita. Ang tula ay ginagamitan ng magagandang kaisipan na
nagpapatingkad sa tula.
3-4. Kahulugan ng tulang pasalaysay
Ang tulang pasalaysay ay uri ng tula na nagsasaad ng kuwento. Ito’y kadalasang
ginagamitan ng boses ng tagapagsalaysay at ng mga tauhan; at ang buong istorya ay nasusulat sa
may sukat na taludtod. Hindi ito ginagamitan ng huwarang pang- ritmo bagkus ang tulang ito ay
maaaring maikli o mahaba. Depende ito sa makata. Ang storyang ito ay maaaring komplikado
ngunit Ito ay karaniwang dramatiko, may layunin, iba’t ibang tauhan, at sukat.
5-6. Kahulugan ng tulang liriko
Ang tulang liriko ay lumlikha ng musika sa pamamagitan ng pagsasama-sama ng mga
salita. Palibhasa’y matindi siya kung magdamdam, ang kanyang mga salita at damdamin ay
nalilikha ng tunog na maaliw-iw at nakagagayuma. Bukod rin mayamang damdamin, ang
ikinatangi ng tulang liriko ay ang indayog ng mga taludtod at ang pagsising-isang tunog ng mga
huling pantig bukod pa ang paggamit ng maririkit na paglalarawan. Ito rin ay may himig awit pa
rin hanggang ngayon bagama’t pinatutunayan ng makata na hindi na kailangan ang isang lira o
anupamang instrumento upang siya’y umawit.
7-8. Magbigay ng halimbawa ng Epiko at ipaliwanag.
Ibalon
o Ang epikong Ibalon ay tungkol sa kabayanihan ng tatlong magigiting na lalaki ng Ibalon
na sina Baltog, Handiong, at Bantong. Ibalon ang matandang pangalan ng Bikol. Ito ay
isang uri ng kuwentong bayan. Noong 1895, si Prayle Jose Castaño ay may kinaibigang
lagalag na mang-aawit na si Cadungdung. Sa kanya narinig ng pare ang epikong Ibalon.
Itinala at isinalin ng pare sa Kastila ang isinalaysay sa kanya ni Cadungdung. Ang epiko
ay nababahagi sa trilohiya.
9-10. Kaibahan ng Awit at Korido
Ang kaibahan ng awit at korido ay maaaring ito nasa sukat at anyo. Ang korido ay may
mabilis na binibigkas samantalang may kabagalan naman ang awit. Ang korido ay may walong
pantig at binibigkas sa kumpas ng martsa “allegro”, samantala ang awit ay may labindalawang
pantig at inaawit na mabagal sa saliw ng gitara o bandurya “allegro”. Ang ikinabukod tangi ng
awit sa korido ay may mga aral na ipinahihiwatig samantala sa korido ang ikinawiwili ng mga
mambabasa ay ang kuwento o kasaysayang nakapaloob. Ang Awit ay sa bawat taludtod ay
binigbigkas nang pasalaysay ngunit may himig na may bagal o tinatawag na adante, at mayroong
makatotohanan at malapit sa katotohanang kuwento at mga tauhang ang kanilang
pakikipagsapalaran. Ang korido ay isang uri ng panitikang Pilipino, isang uri ng tulang nakuha
natin sa impluwensya ng mga Espanyol. Ito ay may apat na linya sa isang stanza. Ang korido ay
binibigkas sa pamamagitan ng pakantang pagpapahayag ng mga tula.

II- Ibigay ang aktwal at buong pamagat ng koridong "Florante at Laura" (5puntos)
Ang aktuwal at buong pamagat ng koridong ang "Pinagdaanang búhay ni Florante at ni
Laura sa kahariáng Albanya: Kinuhà sa madláng cuadro histórico o ipinintang nagsasabi sa mg̃á
nangyari nang unang panahón sa imperyo ng̃ Gresya, at tinulâ ng̃ isáng matuwaín sa bersong
Tagálog. “Ito ay kinokonsedera bilang isa mga mga obra maetra ng piipinas sa larangan ng
literatura. Isinulat ni balagtas ang Florante at Laura sa panahong siya ay nasa kulungan. Ito ay
inaalay niya sa kanyang kasintahan na si Maria Asuncion Rivrea na si selya.

PANUNURI O KRITISISMO

 Isang uri ng pagtalakay na nagbibigay-buhay at diwa sa isang milikhang-

sining:
 Isang agham ng teksto;
 Ginagawang esensyal na gawain sa pagsasanay na ginugugulan ng
maraming orasat panahon sa pagsusulat og mapanning pagpapahayag.

PANUNURING PAMPANITIKAN
 Ang Panunuring Pampanitikan ay isang malalim na paghimay sa mga
akdang pampanitikan sa pamamagitan ng paglalapat ng iba't ibang dulog
ng kritisismo para sa mabisang pag-unawa sa mga malikhaing mansumulat
at katha.
 Isang paraan ng pagsusuri sa kabuuan ng tao ang kanyang anyo, ugali,
kilos, paraan ng pagsasalita at maging ang kanyang pakikipag-ugnayan sa
kanyang kapwa at sa lipunang kinabibilangan niya.

DALAWANG SANGAY NG PANUNURING PAMPANITIKAN

PAGDULOG
Ito ay may apat na uri:
a. Pormalistiko o pang-anvo.
b. Moralistiko.
c. Sikolohikal.
d. Sosyolohikal-panlipunan.

PANANALIG
 At ito ay may siyam na uri:
a. Klasisismo
b. Romantisismo
c. Realismo
d. Naturalismo
e. Impresyunalismo
f. Ekspresyunalismo
g. Simbolismo
h. Eksistensiyalismo
i. Peminismo

MGA BAHAGI NG PANUNURING PAMPANITIKAN

 Pamagat
 Panimula
 Paglalahad ng Tesis
 Katawani
 Konklusyon

PAKINABANG NG PANUNURING PANITIKAN

 Nagbibigay ng kakayahan upang makita ang mas malalim na kahulugan sa
mlalaman ng akda at kung paano ito ay lahat nagiging isang buong ideya.

KAHALAGAHAN NG PANITIKAN
 Malaki ang maitutulong ng pantikan sa ating mga indibidwal na buhay, at
sa buhay ng ating lipunan.
 Mapahahalagahan lamang natin nang lubos ang isang akda kung tayo'y
may kinalaman sa pagsusuri nito.

MAIKLING PAGSUSULIT

PAGSUSULIT:

Panuto: Ibigay ang mga hinihinging kasagutan.

Enumerasyon at Depinesyon:
1. Kahulugan ng Panunuring Pampanitikan. (2 puntos)
2. Kapakinabangan at kahalagahan ng Panunuring Pampanitikan. (3 puntos)
3. Ibigay ang dalawang sangay ng Panunuring Pampanitikan at mga uri nito. (10 puntos)
4. Mga bahagi ng Panunuring Pampanitikan at ibigay ang mga depinesyon nito. (5 puntos)

LEANNE LAWRENCE BONAOBRA

Panuto: Ibigay ang mga hinihinging kasagutan.

Enumerasyon at Depinesyon:
1. Kahulugan ng Panunuring Pampanitikan. (2 puntos)
Ang Panunuring Pampanitikan ay isang malalim na paghimay sa mga akdang
pampanitikan sa pamamagitan ng paglalapat ng ibat't ibang dulog ng kritisismo para sa mabisang
pag-unawa sa mga malikhaing manunulat at katha.
2. Kapakinabangan at kahalagahan ng Panunuring Pampanitikan. (3 puntos)
Nagbibigay ng kakayahanan upang makita ang mas malalim na kahulugan sa nilalaman
ngakda at kung paanu ito ay lahat nagiging isang buong ideya.
Malaki ang maitutulong ng panitikan saating mga indibidwal na buhay, at sa buhay ng ating
lipunan. Mapahahalagahan lamang natin nang lubos ang isang akda kung tayo'y may kinalaman
sa pagsusuri nito.
3. Ibigay ang dalawang sangay ng Panunuring Pampanitikan at mga uri nito. (10 puntos)
PAGDULOG
o Pormalistiko o pang-anyo
o Moralistiko
o Sikolohikal
o Sosyolohikal-panlipunan
PANANALIG
o Klasisismo
o Romantisismo
o Realismo
o Naturalismo
o Impresyunalismo
o Ekspresyunalismo
o Sombolismo
o Eksistensiyalismo
o Perminismo

4. Mga bahagi ng Panunuring Pampanitikan at ibigay ang mga depinesyon nito. (5 puntos)
o Pamagat
 Dito nakasulat ang pamagat ng akda at pangalan ng may akda.
Panimula - impormasyon na may kaugnayan sa iyong sanaysay at kasiya-siyang pambungad na
talata na kinabibilangan ng angkop na pahayag ng tesis
o Paglalahad ng Tesis
Kadalasang nakapaloob sa panimula; nagsasabi sa iyong mambabasa kung ano ang
aasahan sa kaniyang mababasa: ito ay nagpapahayag ng layunin ng iyong sanaysay ang puntong
iyong gusto iparating
o Katawan
Naglalaman ng paliwanag ng iyong mga ideya at katibayan mula sa teksto at sumusuporta sa
iyong inilalahad na tesis
o Konklusyon
Ang buod ang mga pangunahing punto na iyong ginawa, na may-katuturang komento
tungkol sa teksto na iyong pinag-aaralan
 GAWAIN

Gumawa ng mga sumusunod:

A. Talambuhay
B. Sanaysay
C. Gumawa ng sariling tula na apat na saknong at tig
apat na taludtod sa bawat saknong
A. TALAMBUHAY
ANG AKING TALAMBUHAY
(Gina B. Bisuenia)

Sa malayong mayroong nagngangalang Gina Buemia Bisuenia, ipinanganak noong

November 24, 1999 sa Daraga, Albay, siya ay panggalawa sa magkakapatid. Siya ay nakatira
ngayon sa purok 6 ng Bariw, sa bayan ng Camalig na kung saan Pinangat ang ipinagmamalaki.
Nakapag tapos siya ng Elementary sa Bariw Elementary School at sa Bariw National High
school naman noong Sekondarya. Kasalukuyan siyang nag-aaral sa Daraga Community College
na nasa pangalawang baitang sa koliheyo at ang kinuha niyang kurso ay ang maging guro na may
layuning magpapakadalubhasa sa Filipino.
Noong siya ay nasa murang Edad pa lamang, siya ay isang mahiyaing bata. Bihira
lamang siyang makipagusap sa ibang tao. Halimbawa na nito ang mga bisita, kamag-anak at iba
pa. Kalimitan siya ay laging nasa kwarto pag mayroong bisita sa kanilang bahay at kapag nasa
ibang bahay naman siya ay laging nasa tabi o likuran ng kanyang mga magulang. Ngunit sa
paglipas ng panahon naibsan niya na ang kanyang pagkamahiyain dahil sabi sa kanyang mga
kamag-anak na mas mabuti raw tignan ang isang tao kung hindi mahiyain. Kaya simula noong
araw na siya ay nabigyan ng payo, unti-unti na niyang natututong makisalamuha sa ibang tao.
Marami siyang nahiligan noong nasa murang edad pa lamang. Nang nagsimula ng mag-aral,
maraming mga pagsubok ang dumating sa kanyang buhay. Dito na nagsimula ang kanyang pag-
iisip sa mga bagay na pwedeng maging solusyon sa mga ito. Ito ang isa sa naging instrumento
niya upang siya ay lumaking maging mabuti at maparaang tao. Ang kanyang pinagdaanan at
naging karanasan sa sekondarya ay isa sa maituturing niyang pinakamahalaga sa lahat, sapagkat
dito niya naranasan ang tunay na kahulugan ng kasiyahan na kung saan siya ay marami ng mga
kaibigan na makakasabay niya sa lahat. Sa bagay ding ito naranasan niya ang kalungkutan sa
mga bagay tulad ng pag-ibig sa kapwa dahil sa labis mong pag-aalala sa kanila. Ngunit, ito lang
talaga ang hinding-hindi niya makakalimutan at naging pangarap, ang makapagtapos ng pag-
aaral para sa kanyang mga magulang at sa kayang sarili.
Sa buhay niya ngayon, marami pa siyang dapat pang matutunan. Ito ang magiging tulay
upang makamit niya ang kanyang mga pangarap para siya ay maging matagumpay at magkaroon
siya ng matiwasay na pamumuhay.

B. SANAYSAY
 ANG EDUKASYON
(Gina B. Bisuenia)

Ang pagkakaroon ng isang mataas at matibay na edukasyon ay isang saligan upang

mabago ang takbo ng isang lipunan tungo sa pagkakaroon ng isang masaganang ekonomiya.
Mataas na edukasyon na hindi lamang binubuhay ng mga aklat o mga bagay na natutunan
sa ating mga university at paaralan. Bagaman, kasama ito sa mga pangunahing elemento upang
magkaroon ng sapat na edukasyon, ang praktikal na edukasyon na nakabase sa ating araw-araw
na pamumuhay ang siya pa ring dapat na piliting maabot.
Matibay ang isang edukasyon kung ito ay pinagsamang katalinuhan bunga ng mga
pormal na pag-aaral tungkol sa Mathematics, Science, English at mga bagay na tungkol naman
sa buhay at kung paano mabuhay ng maayos.
Ang Edukasyon ay mahalaga sa bawat isa dhil dito nakasalalay ang kinabukasan ng
bawat tao at kung ano ang kanyang kahihinatnan d2 sa mundo. At ito ang ating sandata para
magkaroon ng magandang buhay. Maraming paraan upang makamit natin ang isang mabuting
hinaharap.
Ang paghahanda para sa ating kinabukasan ang mabisang paraan upang makasiguro tayo
sa ating pamumuhay. Ngunit may mga hadlang din na maaring pumigil sa ating pagtatagumpay,
kaya marapat lang na maging maagap ang bawat isa sa atin upang tagumpay na malagpasan ang
mga ito.
At ang pagkamit ng tagump[ay ay kailangan buo determinasyon, tiwala sa sarili, may
pananampalataya sa Diyos at marami pang mga katagian na dapat nating taglayin para makamit
natin ang magandang bukas. “KAHIRAPAN AY DI HADLANG SA KINABUKASAN”.
Lagi natin tandaan na tayo gumgawa ng ating sariling kapalaran kaya kung anuman ang
ating tatahakin ay nakasalalay sa ating mga kamay. at lagi tayo sasandal sa ating Panginoon sa
lahat ng ating mga ginagawa dahil walang imposible sa kanya kung tama at nararapat ang iyong
ginagawa.

C. TULA

"KA-IBIGAN"
Ni: Gina B. Bisuenia

Nais kong ipikit ang aking mga mata

At humiling na sa pagmulat nito'y wala akong makita
Nais kong ring takpan ang iyong mga mata
At hihiling na sa pagtanggal mo iyo nang makita ang tunay kung halaga.

Pero paano ko nga ba iyon magagawa?

 Kung sadyang mapaglaro ka,
Pero sino ba naman ako para pigilan ka
At piliting mapasakin ka

Ano ba itong gulong pinasok ko

Hindi ko alam kung bakit ako nagkagusto sayo
Minsan naiisip kong wala akong halaga
Katulad ng mga di napapansing barya

Huwag kang mag-alala

Tanggap kita,
Tanggap ko kung ano man ang meron tayong dalawa
Sapat na sakin na makita kang masaya

A. TALAMBUHAY
ANG AKING TALAMBUHAY
(Almira Noga)

Noong ika-5 ng Hulyo 2000 sa Lungsod ng Legaspi ay isinilang ang isang malusog at
iyakin na sanggol na babae. Siya ay pinangalanang Almira ng kaniyang ina. Ang kaniyang ina
ay si Alma Noga. Siya ay apat na pu't tatlong taong gulang. Si Alma ay masipag na tao. Lahat ay
ginagawa niya para sa kaniyang pamilya lalo na para sa kanyang dalawang anak. Si Alma ay
isang solo parent, bata pa lamang si Almira nang hindi na nito nakilala ang kanyang ama. Ngunit
hindi iyon naging hadlang sa kanyang ina upang hindi nito maibigay ang mga pangangailangan
ng pamilya lalo na sa pagpaparamdam ng pagmamahal ng isang ama. Siya ang nagsilbing ina at
ama sa kanyang mga anak. Si Almira ay mayroong nakababatang kapatid, siya ay si Christine. Si
Christine ay anak ng tiyuhin ni Almira. Maliit pa lamang si Christine nang ibigay ito sa kanila.
Kaya itinuring na siyang anak ni Alma at bilang kapatid ni Almira. Masaya silang naninirahan
sa kanilang munting tahanan kasama ang Lolo at Lola ni Almira. Ang ina ni Alma ang naging
katuwang nito sa sa buhay. Lumaki si Almira na masiyahing tao dahil napaliligiran siya ng mga
mababait at mabubuting tao at mga kaibigan. Makulit din ito minsan, malakas tumawa at mahilig
siyang magpatawa. Hilig niya rin ang pakikinig ng musika, pagsayaw at pagkanta. Siya ay
nakapagtapos ng pag-aaral sa elementarya at haiskul sa Paaralan ng Cabangan. Kasalukuyan
itong nag-aaral sa Paaralan ng Daraga Community College (DCOMC) sa kursong Batsilyer ng
Sekondaryang Edukasyon, Filipino Medyor. Sa katunayan ay Technology Livehood Education
(T.L.E) dapat ang kursong kukunin nito sa kadahilanang may konek ito sa kurso niya noong siya
ay nasa Senior High School pa lamang. Ngunit nalaman nitong wala pa lang ganitong kurso sa
DCOMC kaya napagpasyahan niyang kunin ang Filipino Major. Hindi naman siya nagsisi sa
kursong kinuha dahil marami siyang natututunan sa kursong ito. Marami rin siyang naging
kaibigan na galing pa sa iba't ibang Lungsod. Noon ay gusto niyang maging isang chef, pero
ngayong kolehiyo na nasa kurso siya ng pagtuturo ay ipagpapatuloy niya na ito at pagsisikapan
na makakuha ng lisensya sa pagtuturo at maging isang mahusay na guro, balang araw.

B. SANAYSAY

ISYUNG PANLIPUNAN
(Almira Noga)

Sa kasalukuyang panahon ay ating mapapansin ang pagdami ng mga napabilang sa

tinatawag na LGBT. Isa ito sa mga naging mainit na usapin sa ating lipunan, ang pagkakapantay-
pantay ng mga tao ayon sa kanilang kasarian. Sabi ng iba ay hindi katanggap-tanggap ang
kasariang labas sa pagiging lalaki at babae dahil dalawang kasarian lamang ang mayroon tayo,
ang pagiging babae at pagiging lalaki. Hindi rin daw katanggap-tanggap ang
pakikipagkarelasyon sa kapwang lalaki sa lalaki o di kaya babae sa babae dahil ito raw ay labag
sa salita ng Diyos, ang lalaki ay ginawa para sa babae at ang babae naman ay para sa lalaki.
Mayroon namang iilan na nagsasabi na sila ay katanggap-tanggap sa ating lipunan dahil katulad
natin ay mga tao rin sila na may karapatan at isang normal na tao.
Kung ating pag-iisipang mabuti at ating palalawakin ang ating isipan ay nararapat lamang
na huwag tayong humusga ng ating kapwa lalo na kung ating pagbabasehan ang kanyang pisikal
na anyo at ang kanyang kasarian. Dahil ang pagiging mabuting tao at pagkakaroon ng busilak na
puso ay hindi nakikita sa kanyang panlabas na anyo, sa paraan niya ng pananamit at maging sa
kanyang kasarian. bagkos ay mas importante parin ang pagkakaroon ng mabuting puso at
pagpapakita ng respeto at disiplina sa kaniyang kapwa at maging sa kanyang sarili. Mas
magiging kasalan sa Diyos kung ating huhusgahan ang ating kapwa. Bagkos ay magmahalan
tayo at ating irespeto ang bawat isa. Dahil kahit nagkakaiba-iba man ang ating kasarian, ang
ating estado sa buhay at maging ang ating kulay, tayong lahat ay pantay-pantay.
Kaya sa mga taong naguguluhan sa kanilang kasarian, huwag kayong matakot na
magpakatotoo sa sarili. Dahil mas magiging mabigat sa pakiramdam kung habang buhay niyo
'yang itatago sa lahat. At hindi kayo magiging malaya at masaya sa buhay. Kaya kung nais mong
mahalin at tanggapin sa lipunang iyong kinabibilangan, magsimula ka sa iyong sarili.
Magpakatotoo ka at mahalin ang iyong sarili.

C. TULA
 "PADAYON"
ni: Almira Noga

Kaibigan, Alam kong nahihirapan ka.

Alam kong naguguluhan ka.
Alam kong napapagod ka na.
Pero teka, Magpahinga ka muna.

Isipin mo ang iyong mga nasimulan.

Pati na rin ang iyong mga pinaghirapan.
Isipin mo ang iyong kinabukasan.
Mapupunta lang ba ang lahat sa kawalan?

Marami ka ng pagsubok na nalampasan.

Kay 'raming hirap ang iyong pinagdaanan.
Pati si katamaran at kaantukan iyong nilabanan.
Makaabot lang ang mga aktibiti't proyekyo sa pasahan.

Sipag, tiyaga't determinasyon mo'y magkakabunga.

Hinaharap mo'y magiging maganda.
Basta huwag kang susuko basta-basta.
Kaya kaibigan, magpatuloy ka.

A. TALAMBUHAY

ANG AKING TALAMBUHAY

(Leanne Lawrence Bonaobra

Ako po si Leanne Lawrence A. Bonaobra, labing syam na taong gulang, nakatira sa

Cabagñan Legaspi City Barangay. 19 purok 2. Ako'y pinanganak noong nobyember 29, 2020 sa
ospital ng BRTTH. Kasalukuyang nag aaral sa paaralan ng Dcomc(Daraga Community College)
at nasa ikalawang baytang ng sekundaryo. Ang aking kinuhang kurso ay sekundaryo filipino
major, kinuha kutong kurso dahil nagustohan ko ito at sa kadahilanan narin na may mga
kamaganak akong mga guro na nagtutulak sakin o naguudyok na kumuha ng kursong edukasyon.
Nakikita korin na nakakaingganyong magturo sa bata at ako'y natutuwa sa mga ganitong bagay.
Isa pa sa kadahilanan kung bakit filipino ang aking kinuhang major dahil gusto ko pang mas
mapaunlad ang aking kaalaman ng sariling atin, gusto kong mas maging pamilyar pa sa kung
anu ang meron tayo at para narin makatulong ako sa pag papaunlad na nito. Gusto kung maging
isang instrumento para mapasa ang linalaman ng sariling wika, bayan, kultura, at iba para sa
dadating pang henerasyon.
Ang aking misyon sa buhay ay maging mabuting mamayanan ng ating bansang
sinilangan at maging inspirasyon sa mga kabataan. Pangarap kung matupad ito kaya kahit anung
hirap ng buhay ay patuloy parin ang laban dahil may kinakapitan akong isang salita na "kapag
gusto may paraan" yan lagi ang tumatatak sa aking isipan. Higit sa lahat alam kung may tutulong
saakin at di ako pababayaan sa oras ng hirap at ginhaya at sya ang kaisat isahang Panginoong
Diyos.

B. SANAYSAY
KAHIRAPAN
(Leanne Lawrence Bonaobra)

Paanu nga ba bumabase ang tao ng kapwa nila tao? Paanu ba nila tinitignan ang kapwa
nila tao? May mga tao pa bang marunong sa mga ganitong bagay? O sadyang linamon na sila ng
mga matiryal na bagay dito sa mundong ibabaw?
Bawat isa saatin ay may kanya-kanyang estado sa buhay, may mga nakakaangat at may
mga mistulang binagsakan ng langit ng kahirapan. Sa ganitong sitwasyon ay mistulang hindi
nagiging makatarong ang mga ibang bagay pag dating sa mga taong mshihirap. Nakakalungkot
isip na hindi natin maitatangi ito dahil sa panahon at sitwasyon natin ngayun ay lagi itong
nagaganap at nangyayari. Tila nawawalan ng karapatan ang mga mahihirap sa mga bagay bagay
na dapat ay pantay pantay lang sa bawat indibidwal. Isa pa rito ay kung mababa ang estado ng
buhay ng isang tao ay sa halip tulungan ay mas lalo pa itong linulugmok sa kahirapan, sadya
itong nakakalungkot kung isipin. Mistulang nawawalan ng karapatan, karapatan sa edukasyon,
karapatan sa hustisya, karapatan sa pamumuhay na dapat kaylangan ng isang indibidwal para
mabuhay ng maayos. Nakakalungkot isipin na ganito ngayun ang nangyayari sa mundo, di natin
maitatanggi dahil maraming saksi sa mga ganiting pangyayari, ngunit di pa huli ang lahat para
mabago natin ang dahoy ng pait na nararanasan ng ating kapwa kababayan.

C. TULA

SILIP NG LIWANAG
(Leanne Lawrence Bonaobra

Silip ng liwanag
 Dumating na parang hangin
Hindi namalayan hindi napansin
May lakas ng bagyo
Bagyong nakakalito

Walang kaalam alam tayoy inaatake

Pinupuksa ng walang kagante gante
Anu dapat ang ating gawin?
Tamang bang umupo at wag lumaban?

Di kanais-nais at di nakakatuwa
Hirap na pinapadama
Sakit na dinadama
Sobra sobra na!

Lumobog man ang araw

Lumamig man ang gabi
Sana wag natin ihinto ang ating mga binti
Malalagpasan natin ito kahit sa paunti-unti.