Prof.

dr Jasmina DRAŽIĆ

ZGRADARSTVO 1

ZGRADARSTVO 1

ZGRADARSTVO

oblast obuhvaćena predmetom

osnovni pojmovi i definicije

metodologija analize zgrade
 ZGRADARSTVO 1

osnovni pojmovi i definicije:

GRAĐEVINARSTVO - ″naučno−stručna oblast koja

obuhvata istraživanje, projektovanje i izvoñenje svih vrsta
grañevinskih objekata.″

ZGRADARSTVO 1

osnovni pojmovi i definicije:

″ARHITEKTONSKA DELATNOST - ″ Umeće izgradnje
grañevina sa svrhom stvaranja unutarnjih organizacionih
prostora, namenjenih najrazličitijim potrebama čovekova
života i aktivnosti. Osnovni su elementi arhitekture prema
tome: definirani unutarnji arhitektonski prostor namenjen
nekoj svrsi (stanovanju, radu, kretanju, odmoru, kulturnom
životu, meditaciji, sahranjivanju itd.) i arhitektonsko tijelo,
koje svojom konkretnom konstruktivnom komponentom
ostvaruje i zaštićuje spomenuti unutarnji arhitektonski
prostor, a svojom kompoziciono oblikovnom komponentom
usklañuje pojedine konstruktivne elemente (volumene,
stijene, stupove, otvore itd.), te ih povezuje u harmoničnu
celinu″.
 ZGRADARSTVO 1

osnovni pojmovi i definicije:

″ZGRADARSTVO - grana tehničkih nauka koja proučava principe i

način grañenja zgrada u čisto konstruktivnom i zanatskom
smislu,″ za razliku od ARHITEKTURE, koja podrazumeva
″umetnost i veštinu oblikovanja i grañenja arhitektonskih
objekata.″

Pod pojmom ZGRADE podrazumeva se ″svaki nepokretni,

ljudskom snagom i od grañevinskog materijala izveden
objekat za potrebe čovečijeg rada ili stanovanja, kao i
skloništa za životinje ili za čuvanje robe i stvari″″.

ZGRADARSTVO 1

Zgrade se grade sa ciljem da svojim volumenom

odvoje, ograde odgovarajući prostor radi zadovoljenja
odreñene namene-funkcije zgrade. Na taj način
unutrašnji prostor zgrade štiti se od spoljašnjih uticaja
a istovremeno zadovoljvaju ciljevi urbanog,
funkcionalnog, konstruktivnog i estetskog značaja.
 ZGRADARSTVO

Zgradarstvo je grana grañevinske tehnike, koja proučava

principe i načine grañenja zgrada u konstruktivnom i
zanatskom smislu. Zgradarstvo obuhvata i opisuje kompletnu
zgradu i sve što je vezano za nju: elemente i sklopove,
konstruktivne sisteme, načine grañenja, materijale, instalacije,.
projekte za realizaciju i grañenje zgrada.

U Zgradarstvu se pre svega analiziraju i proučavaju sklopovi i

elementi stambenih zgrada, ali se osnovni principi mogu
primenuti na sve funkcionalne tipove zgrada (društveni objekti,
industrijski objekti i poljoprivredni objekti).

ZGRADARSTVO 1

Osnovni elementi koji proizilaze iz arhitekture su definisanje

arhitektonskog prostora, namenjenog nekoj svrsi (stanovanju,
radu, odmoru, proizvodnji i dr.).

Konstruktivnim komponentama taj prostor (unutrašnji), treba

zaštititi od spoljašnjih uticaja.

Grañevinski inženjer ima zadatak da ideju autora (arhitekte)

realizuje na najbolji mogući način, vodeći računa o racionalnosti
i ekonomičnosti.
 ZGRADARSTVO 1

Realizacija, projektovanje i
izgradnja, zgrada podrazumeva
timski rad.

Arhitekta je autor, koji
organizuje unutrašnji prostor
zgrade, oblikuje zgradu iznutra
i spolja i nadzire njegovu
materijalizaciju.

Projektant konstrukcije i
projektant tehnologije i
organizacije grañenja, imaju
zadatak da na najekonomičniji
način realizuju zahteve
arhitekte u potpunosti
poštujući zadatu organizaciju i
oblikovanje prostora.

ZGRADARSTVO 1

Metodologija
analize zgrade i
njenih delova
 ZGRADA-namena

Namena zgrade uslovila je razdvajanje ″arhitekture″ i

″zgradarstva″, projektovanje i izgradnju objekata javne
namene čiji oblici, materijali i postupci grañenja zahtevaju
više kreativnosti i graditeljskog umeća i projektovanje i
izgradnju pretežno stambenih zgrada. Javna namena, često je
zahtevala materijal znatno udaljen od gradilišta, složen i dugi
prevoz, pa ekonomičnost transporta materijala nije imala
uticaja na izgradnju ovih objekata

ZGRADA-namena

Namena zgrade definisana je

načinom njenog korišćenja.
koje se kod privredno
proizvodnih zgrada naziva
tehnologijom, a kod svih
ostalih funkcija.

Svaka zgrada definisane

namene podrazumeva različit
sadržaj, položaj i raspored
funkcionalnih elemenata
(tehnološke opreme ili
nameštaja) kao i različite
uslove saobraćaja izmeñu
njih, što kao posledicu ima
različite površine,
spratnost, raspone itd.

Ispravno rešenje tehnologije,
odnosno funkcije, preduslov je
ZGRADA-namena vrednosti zgrade. To podrazumeva
poznavanje:

opreme (mašina ili nameštaja),

po dimenzijama, položaju u
prostoru i upotrebnim
vrednostima;

postupaka organizacije
prostora u podceline i celine,
čime je obezbeñeno njihovo
najpovoljnije korišćenje i
saobraćaj meñu njima i

uslova racionalnosti,
obezbeñenje optimalnih uslova
korišćenja, uz najmanji utrošak
prostora.

ZGRADA-namena

Namena zgrade spada u

deo arhitekture, umeće
stvaranja unutrašnjih
organizacionih prostora i
zahteva potpuno
poznavanje svih potreba
korišćenja tog
unutrašnjeg prostora.

Sa stanovišta konstrukcije i zanatske realizacije svaki deo

zgrade ima svoju namenu, (u okviru ovog predmeta neće se
razmatrati dekorativna namena), već onaj njen aspekt koji je
moguće meriti i ocenjivati.

ZGRADA-namena

Pokazatelj
funkcionalnosti definiše
odnos glavne korisne
površine prema ukupnoj
korisnoj površini. Rešenje je
povoljnije ako je odnos ovih
površina bliži jedinici.

Pokazatelj racionalnosti
definiše odnos korisne
površine prema neto
površini. Rešenje je
povoljnije ako je taj odnos
bliži jedinici.

Pokazatelj
ekonomičnosti definiše se
odnosom neto prema bruto
površini.
Sistematizacija zgrade po nameni
1. ZGRADE ZA RAD
2. ZGRADE ZA STANOVANJE
3. ZGRADE ZA REKREACIJU
1.1 Zgrade za rad privredne delatnosti

poljoprivrede,

industrije,

zanatstva,

usluga,

trgovine,

ugostiteljstva,

turizma,

saobraćaja

bruto površina, koja
predstavlja ukupnu
površinu svih etaža
nadzemnog dela zgrade,
dobijena množenjem
spoljnih ivica zgrade,
konstruktivna površina


zgrade, koja predstavlja
zbir površina ispod stubova
i zidova zgrade,

neto površina, koja
predstavlja površinu koja
se dobija kao razlika bruto i
konstruktivne površine,

saobraćajna površina,
koja predstavlja površinu
svih hodnika, stepeništa,
korisna površina, koja


predstavlja površinu koja
se dobija kao razlika neto i
saobraćajne površine,

glavna korisna površina,
površina koja se koristi za
osnovnu namenu zgrade,

pomoćna korisna
površina, površina koja se
koristi za pomoćne svrhe.
Sistematizacija zgrade po nameni

1.2 Zgrade za rad neprivredne delatnosti

administracije,
socijalne i zdravstvene zaštite,
kulture i prosvete

2. ZGRADE ZA STANOVANJE

kolektivne

posebne (jednoporodične i vile i rezidencije)

3. ZGRADE ZA REKREACIJU

igrališta i stadioni

sportske dvorane

bazeni i kupališta

ZGRADA-položaj

POLOŽAJ zgrade vezan je za konkretnu lokaciju, koju

karakterišu prirodni i stvoreni uslovi okoline.

Prirodni uslovi obuhvataju :

mikro klimu (dejstvo vetra (vazdušna kretanja) i sunca,
što se odražava na provetravanje, osunčavanje i
osvetljavanje, odnosno orijentaciju objekta prema
stranama sveta) i

grañevinsko zemljište (uticaj reljefa i geološki,
geomehanički, hidrološki i seizmološki karakter tla).



Stvoreni uslovi okoline obuhvataju:

položaj saobraćajnica,

komunalne mreže (postrojenja vodovoda, kanalizacije,
jake i slabe struje, toplovoda).
 ZGRADA-položaj

Položaj zgrade:

u odnosu na zajednički
prostor

u odnosu na suseda

u odnosu na prirodne
činioce

u odnosu na stvorene
uslove

ZGRADA-položaj

u odnosu na
zajednički prostor

naslanjanjem,

povlačenjem,

zalaženjem
 ZGRADA-položaj

u odnosu na suseda:

slobodno stojeća

dvokuća

u nizu

ZGRADA-položaj

Rastojanje izmeñu
zgrada ograničavaju
propisi protivpožarne
zaštite, a sa stanovišta
zarušavanja seizmički
propisi.
Japan (Kobe, 1995. god.),
 ZGRADA-položaj

Prirodnim uslovima položaj

zgrade se uglavnom prilagoñava,
dok se stvoreni uslovi utvrñuju
istovremeno sa položajem zgrade
ili se javljaju kao limitirajući
faktor pri odreñivanju položaja
zgrade.

Lokacija objekta obično je

odreñena prostornim planom,
urbanističkim, saobraćajnim i
tehnološkim uslovima i projektant
retko kada može da je bira.

Položaj zgrade prema

zajedničkom prostoru odreñuju
urbanisti.

ZGRADA
namena-položaj

SEVER

zgrade za rad (zgrade za rad
kod kojih vrsta delatnosti
zahteva uravnoteženo dnevno
osvetljenje, tekstilne fabrike,
precizna mehanika), a postiže
se konstrukcijom šed krovova
usmerenim ka severu,

zgrade za rad neprivrednog
karaktera (slikarski ateljei i
kod ostalih zgrada ka
galerije, muzeji i slični
objekti),

stambene zgrade (ka severu
se orijentišu pomoćne
prostorije, sanitarne
prostorije, ostave i prostori
kojima smeta osunčanje,
ZAPAD

administrativne zgrade i
biroi (zgrade u kojima se
rad odvija isljučivo u
popodnevnoj smeni, zgrade
u kojima popodnevno sunce
i letnja žega ne ometa
obavljanje radova),
zapadu se mogu orijentisati
prostorije u kojima se posle
podne ne boravi (pomoćne
prostorije kojima sunčev
osećaj ne smeta),
 ZGRADA
namena-položaj

JUG
ISTOK

povoljna je za sve zgrade

smeštajni traktovi hotela, čija namena ima potrebu za
zgrade sa namenom osunčanjem (bolnice,
prenoćišta (predviña se lečilišta, dečije ustanove
rano ustajanje korisnika), i sl.)

nepovoljna za namene
kojima smeta sunčeva

restorani, pozorišta i
toplota (ostave za
objekti slične namene namirnice), odnosno
(jutarnje osunčanje se neravnomernost osvetljaja
koristi za čišćenje,
provetravanje i
prosunčavanje zgrada)

ZGRADA-dimenzije

DIMENZIJE zgrade definišu se sa tri

veličine visinom, dužinom i
širinom zgrade.

Visina zgrade obično se izražava

brojem horizontalnih nivoa
(etaža). U odnosu na visinu,
zgrade se mogu grupisati u:

zgrade niske spratnosti, koje
obuhvataju prizemlje i jednu
etažu (P+1),

zgrade srednje spratnosti, sa
brojem etaža do 7,

zgrade visoke spratnosti, sa
brojem etaža većim od 7.

U zapadnoevropskim zemljama
granica zgrada visoke spratnosti
podignuta je na 15 etaža, a u
SAD na 20 etaža iznad zemlje.
 DIMENZIJE
-Visoke zgrade-

1930. godine izgradjena je

prva najviša zgrada na svetu –
Chrysler Building u New
Yorku sa 319m visine.
Godinu dana kasnije Empire
State Building prelazi ovu
visinu za 62m i tako postaje
nova najviša zgrada. 1974.
godine Sears Tower u
Chicagu je sljedeći na listi sa
442m, a sledi ga azijski
Petronas Tower u Kuala
Lumpuru sa 452 metra,
Taipei 101 u glavnom gradu
Tajvana visine 509.2 m i
Burdž Dubai" u gradu Dubai je
najviša zgrada sa 828m.

VISOKE ZGRADE
Chrysler Building, New Yourk

najviša zgrada na svetu od

27 maja 1930 do 30. aprila
1931. godine.

tip zgrade-poslovna

Podaci::
Visina zgrade sa antenom:
319m
Visina krova: 282m
Spratova: 77
Početak izgradnje: 1928.
godine
Otvorena: 1930. godine
VISOKE ZGRADE
Empire State Building – Amerika

Empire State Building je jedan

od najpoznatijih nebodera.
Napravljen je u rekordnom
vremenu od samo 18 meseci. Sa
svojih 381m visine, bio je 40
godina najveći neboder.

Podaci::
Visina zgrade sa antenom:
434,49m
Visina krova: 381m
Površina: 204.385m2
Spratova: 102
Početak izgradnje: 1930.
godine
Otvoren: 1931. godine

VISOKE ZGRADE
Sears Tower – Amerika

Sears Tower ima 110 spratova

(visina 441m). On je 24 godine
bio najviši neboder na svetu od
1974. godine do 1998. godine.
Ovaj Toranj je 222.500 tona
težak i ima 16.100 prozora.

Podaci::
Visina zgrade sa antenom:
527m
Visina krova: 441,96m
Spratova: 110
Otvoren: 1974. godine
Površina: 320.171m2
VISOKE ZGRADE
Petronas Tower - Malezija

Nalazi se u Malezijskom glavnom

gradu Kuala Lumpuru. Ovaj grad
krase dva Tornja koji su po 452m
visoka. Petronas Tower ima 88
spratova. Na visini od 170m su
tornjevi spojeni (41 i 42 sprat), sa
mostom dužine 58,5m. Sam most
ima težinu od 750 tona.

Podaci:

Visina zgrade sa antenom: 452m
Visina krova: 378,5m
Spratova: 88
Početak izgradnje: 1992. godine
Završetak izgradnje: 1998. godine
Otvarenje: 1998. godine
Površina: 395.000 m2
Visina spratova: 4,00m

Taipei 101

Taipei 101 smještem je u glavnom

gradu Tajvana u Taipeiu. Sam neboder
visok je 449.2 m, ali s antenom se
penje na 509.2 m, što ga čini jednim
od najviših nebodera na svijetu.
Taipei 101 dobio je ime prvo po imenu
glavnog grada u kojem je smješten, a
drugo ime odnosno broj 101 se
podudara u dva značenja, jedno je
broj spratova koliko Taipei ima (101),
a drugo je ulica u kojoj se nalazi a to
je 101 ulica.
 DIMENZIJE
-Visoke zgrade-

Burdž Dubai
Soliter "Burdž Dubai" u gradu Dubai u
Ujedinjenim Arapskim Emiratima je najviša
zgrade na svetu, 828m sa preko160
spratova.

Konstrukcija zgrade je pretežno
kombinacija čelika i stakla, a forma kupe
odaje utisak džinovske igle koja probija
pustinjsko nebo. Zgrada ima tri oslonca, tri
temelja, a svaki od njih podržava druga
dva. U sredini, na mestu gde se spajaju sva
tri oslonca, nalaze se liftovi.

Izgradnja je započeta(konstrukcije) 2004.
godine, eksterijer je završen oktobra 2009.
godine, a zgrada je zvanično otvorena 4.
januara 2010. godine.

VISOKE ZGRADE

Jin Mao Tower – Kina

Citic Plaza - Kina

Nalazi se u Sangaju. Visok je 420m.

Ovaj neboder ima 88 sa muzejima,
galerijama, trgovinama. Poslednjih 38
spratova je hotel sa 5* (najveći hotel po Citic Plaza je toranj ima 80 spratova,
broju soba na svetu). sa 391m visine.
 VISOKE ZGRADE

Shun Hing Square – Kina

Central Plaza - Hongkong

Komercijalna zgrada sa 69 spratova

Visine 374m, sa 78 spratova.
visine 384m.

VISOKE ZGRADE

Bank of China Tower - Kina Emirates Office Tower - Arabski Emirati

Bank of China Tower je visok
Visok je 354,6m i ima 54 sprata. Sastoji

368,5m. 45 liftova transportuje se od dva tornja (visine 354m i 309m), sa
posetioce i zaposljene između 72 modernim hotelom za 400 gostiju.
sprata.
 Kompleks Milenijumske kupole
-veliki rasponi-

Milenijumska kupola
poznata i samo kao
Kupola predstavlja
jednu od najvećih kupola
na svetu prečnika 365
metara Nalazi se u
Londonu (Engleska), uz

desnu obalu Temze
Izgrañena je za potrebe
velike Milenijumske
izložbe održane u čast
proslave početka trećeg

200.000 m2 - pokrivenog prostora milenijuma. Kupola je

površina 12 fudbalskih igrališta otvorena za upotrebu 1.

moguće smestiti 16.000 šlepera januara 2000. godine

prečnik 365 m

visina kupole 50 m

visina stubova 100 m

Kompleks Milenijumske kupole

-veliki rasponi-

Kupola je oblika šatora čiju

konstrukciju nоsi 12 tоrnjevа visine
100 m, (brоj stubova predstаvljа
bроj mesеci u godini). Nadstrešnicа
kupole је izgrañenа od staklenih
vlakаnа, a u centralnom delu
dostiže visinu od 52 metra
(simbolično predstavljа broj nedеlja
u godini

• dvanaest koso postavljenih jarbola

razapeto 70km čeličnih kablova za prednaprezanje krova

beli krovni prekrivač od 144 panela fiberglas tkanine presvučene
teflonom

krovna konstrukcija podnosi optrerećenje džambo-džeta

rotirajuća staklena fasada

ogroman stakleni zid bez ramova

zid-greben sačinjen od belo ofarbanih izlomljenih limenki
Olimpijska ledena dvorana u Italiji
-veliki rasponi-

Aerodrom u Portu –Portugal

-veliki rasponi-
 ZGRADA-oblik

Veština oblikovanja
dopunjuje i nadograñuje
sposobnost i potrebno znanje
za organizaciju prostora i
zadatak je arhitekte. Bezbroj
je mogućnosti oblikovanja
zgrada. Zakonitosti
oblikovanja izučavaju se u
okviru arhitektonskih
istraživanja.

ZGRADA-oblik

Na oblikovanje zgrade uticaj pokazuju prirodni činioci i stvoreni

uslovi, pre svega društveni odnosi u kojima se oblikovanje
javlja kao obeležje jedne ličnosti, klase i graditeljske epohe.

Prirodni činioci izražavaju se

klimatskim uslovima i

uticajem reljefa.

Klima u oblikovanju zgrada može uticati na elemente
prostornog rešenja (vrsta i nagib krova), primenu materijala,
izbor obrade i boje.

Oblik zgrade bitno utiče na njeno ponašanje pod seizmičkim

opterećenjem. Oblikovanje zgrada koje podrazumeva prostornu
jednostavnost i uravnoteženost, simetričnost u osnovi i po visini
ima prednost pri aseizmičkom projektovanju.
ZGRADA-oblik

Zgrada koja nosi naziv Aldar

HQ u Abu Dabiju glavnom
gradu Ujedinjenih Arapskih
Emirata,nije nešto mnogo
visoka samo 110 metara, ali
njen izgled je sasvim
drugačiji od ostalih zgrada u
ovom gradu a i na svetu.

Oblik ove zgrade je okrugao
i to je prva izgradjena
okrugla zgrada na svetu.

Turning Torso Building-Malme

je neboder u Malmeu,
Švedska, na suprotnoj
strani Kopenhagena.
Dizajnirao ga je Santiago
Calatrava a otvoren 27.
augusta 2005. Po
završetku grañevine,
"Turning torso" je bio
najviša zgrada u
Skandinaviji, a drugi po
veličini u Evropi.

Zgrada je visoka 190
metara i ima 54 sprata.
Dizajn je baziran po
skulpturi Santiaga
Calatrave koja se zove
"Twisting Torso" (uvijajući
torzo).
najviše iskrivljena grañevina na svetu

Kula "Kapital gejt" koja je u

sastavu izložbenog
kompleksa u Abu Dabiju,
visoka je 160 metara i ima
35 spratova. Za razliku od
graditelja tornja u Pizi,
arhitekti koji su projektovali
"Kapital gejt" smišljeno su
odlučili da se građevina
počev od 12. sprata naginje
ustranu.
Stručnjaci Ginisove knjige
rekorda zvanično su uvrstili
"Kapital gejt" kao najviše
iskrivljenu građevinu na
svetu sa nagibom od 18
stepeni, što je četiri puta više
od tornja u Pizi.

ZGRADA-oblik

Upravna zgrada
DUTCH BANK ING, projektanti Mayer i
van Schooten
10000m2 stakla u spoljnom omotaču

Swiss RE upravna zgrada u Londonu, projektant

Norman Foster
70 000 m2 stakla i metala u dvostrukoj staklenoj fasadi
 izgrañen 1997. godine u
industrijskom delu gradа, po
ZGRADA-oblik projektima američkog arhitekте
Frenka Gerija.

Projekat је bio rañen prema

kompjutersком programu i
zahvаljujući tome su projektovani
oblici koji su bili neizvodljivi u
tradicionalnim tehnikamа izgradnje
(pretеžno su zakrivljеni oblici).

Guggenheim Museum -
Bilbao

ZGRADA-materijalizacija

prvi objekti su bili stabilni i

masivni

gradilo se na primitivan
način, tada dostupnim
materijalima, opekom i
kamenom

Rekonstrukcija
ZGRADA- ribarskog naselja-
materijalizacija sojenice iz perioda
XII do VII vek p.n.e.

ZGRADA-materijalizacija
ZGRADA-materijalizacija

ZGRADA-materijalizacija
 ZGRADA-materijalizacija

ZGRADA-materijalizacija

Primena različitih materijala,

opeka, kamen, beton, armirani
beton, metali, drvo i
mogućnost njihovog
kombinovanja, obezbeñuje
veliki broj varijacija i doprinosi
raznolikosti i oblika i dimenzija
zgrada.

Izbor materijala uslovljen je

tehničkim svojstvima
materijala, tipom objekta i
konstrukcije, udaljenošću
materijala od mesta ugradnje,
uslovima eksploatacije i klime,
ekonomskim prilikama na
kome se objekat gradi.
 ZGRADA-materijalizacija

Realizacija zgrade, koja

podrazumeva ekonomično
grañenje, pretpostavlja da odluci
o primeni materijala prethode
analize o nameni, položaju,
dimenzijama i obliku zgrade.

ZGRADA-materijalizacija

Isticanje isključive prednosti samo jednog materijala, krije u

sebi opasnost ″prinude materijalizacije″ i prevaziñeno je u
savremenom projektovanju i grañenju, u kome se ističu
pozitivne osobine svih materijala i prednost daje njihovom
kombinovanju.

Meñuzavisnost objekta i uslova okoline mora se uvažavati,

neophodno je napraviti kompromis izmeñu ekonomije i sklada
objekta i okoline. Stvaranje estetski vrednih objekata
podrazumeva korišćenje kvalitetnih materijala, skladno
oblikovane i ekonomične konstrukcije