‫ﻣﻮﺳﺴﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ‪-‬ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﯽ ﮐﺎرون‬

‫ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ دوره ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ رﺷﺘﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬

‫ﻣﻮﺿﻮع‪:‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ رﯾﺰﮔﺮد و ﻣﯿﺰان ﺑﺎرش ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ )‪ 1397‬ﺗﺎ ‪(1399‬‬

‫اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‪:‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪس آرش ﺑﺮاﺗﯽ‬

‫ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه‪:‬‬
‫ﺑﻬﺮوز ﺟﺸﺎن زاده‬

‫ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪1400‬‬

‫أ‬
‫ب‬
‫ﻣﻮﺳﺴﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ‪-‬ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﯽ ﮐﺎرون‬

‫ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ دوره ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ رﺷﺘﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬

‫ﻣﻮﺿﻮع‪:‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ رﯾﺰﮔﺮد و ﻣﯿﺰان ﺑﺎرش ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ )‪ 1397‬ﺗﺎ ‪(1399‬‬

‫اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‪:‬‬

‫ﻣﻬﻨﺪس آرش ﺑﺮاﺗﯽ‬

‫ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه‪:‬‬

‫ﺑﻬﺮوز ﺟﺸﺎن زاده‬

‫ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪1400‬‬

‫ت‬
 ‫ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ‪:‬‬

‫ﺗﻤﺎﻣﯽ رﻫﭙﻮﯾﺎن راه ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ‬

‫ث‬
 ‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ )ع( ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﻣَﻦ ﻋَﻠﱠﻤَﻨﯽ ﺣَﺮﻓﺎً ﻓَﻘَﺪ ﺳَﯿَﺮﻧﯽ ﻋَﺒﺪاً«‬

‫از ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻌﻠﻤﯿﻦ‪ ،‬اﺳﺎﺗﯿﺪ‪ ،‬دوﺳﺘﺎن و ﺧﺎﻧﻮاده ام در ﮐﻞ دوران ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارم‪.‬‬

‫ج‬
 ‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻗﻠﯿﻢ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺴﺰاﯾﯽ ﺑﺮروي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر دارد‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ اﯾﻦ‬

‫ﭘﺪﯾﺪه ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ‬

‫و ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎد اﻧﺘﺨﺎب و ارﺗﺒﺎﻃﺸﺎن ﺑﺎ دادهﻫﺎي ﻗﺪرت دﯾﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎري‬

‫ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ در ﻣﻘﯿﺎس ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ و ﺳﺎﻻﻧﻪ در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﮔﺮﺳﯿﻮن‬

‫ﺧﻄﯽ ﭼﻨﺪﻣﺘﻐﯿﺮه آﻧﺎﻟﯿﺰ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ در ‪ 3‬ﺳﺎل اﺧﯿﺮ ﺑﻪ ‪ 366‬روز رﺳﯿﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬آﺑﺎدان‪ ،‬اﻫﻮاز‪ ،‬اﻣﯿﺪﯾﻪ‪،‬‬

‫دزﻓﻮل و ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن در ﭘﺎﯾﯿﺰ و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ آن ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان و اﻫﻮاز در ﺑﻬﺎر و ﺑﺮاي ﺳﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه‬

‫دﯾﮕﺮ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن رخ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ در اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان و اﻫﻮاز ﻓﺼﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬

‫روزﻫﺎي ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ )ﺑﻬﺎر( ﺑﺎ ﻓﺼﻞ داراي ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ )ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن( ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‬

‫دﻟﯿﻞ اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ رﺳﻮبﮔﺬاري و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻨﺸﺄ اﺳﺖ‪ .‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ رخ دادن‬

‫ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن در اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﻣﮑﺎن ﻣﺤﻠﯽ و درون اﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻮدن ﻣﻨﺸﺄ‬

‫ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﺎﻟﯿﺰ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ ﮐﻪ داراي ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻬﻢ ﺑﺎ دادهﻫﺎي ﻗﺪرت دﯾﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ از ﻏﺮب ﺑﻪ ﺷﺮق از ‪ 8‬ﺑﻪ ‪16‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮﺑﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻋﺮاق‬

‫و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺻﻌﻮدي‪ ،‬ﻣﻨﺸﺄ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ ﻣﺤﻠﯽ و درون اﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮐﻠﻤﺎت ﮐﻠﯿﺪي‪ :‬ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﻗﻠﯿﻤﯽ‪ ،‬ﻗﺪرت دﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎران‪ ،‬ﺑﺎرش ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻗﻠﯿﻢ‬

‫ح‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﺷﻤﺎره ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪13...................................................................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول ‪18..................................................................................................................................................‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ و وﻗﻮع رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ ‪18...........................................................................‬‬
‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪19.........................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1‬ﻣﻮاد و روشﻫﺎ ‪22..........................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-2-1‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪22............................................................................‬‬
‫‪ -2-2-1‬اﻧﺘﺨﺎب اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ‪22........................................................................................‬‬
‫‪ -3-2-1‬آﻧﺎﻟﯿﺰ دادهﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ ‪22.......................................................................................................‬‬
‫‪ -3-1‬ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﺑﺤﺚ ‪23.............................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3-1‬ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‪23.......................................................................‬‬
‫‪ -2-3-1‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت و ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ‪24................................................‬‬
‫‪ -3-3-1‬ﻣﺠﻤﻮع ﻓﺼﻠﯽ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‪27...............................................‬‬
‫‪ -4-3-1‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻓﺼﻠﯽ درﺟﻪ ﺣـﺮارت‪ ،‬رﻃﻮﺑـﺖ ﻧﺴـﺒﯽ‪ ،‬ﺑﺎرﻧـﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎد‬
‫‪27........................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-3-1‬ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻗﺪرت دﯾﺪ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺧﻄﯽ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮه‬
‫‪31........................................................................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪35..................................................................................................................................................‬‬
‫ﺑﺤﺮان رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪35..........................................................................................................‬‬
‫‪ -1-2‬ﺑﺤﺮان رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪36...........................................................................................‬‬
‫‪ -2-2‬ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ‪37....................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2‬ﻋﻮاﻣﻞ اﯾﺠﺎد‪37...............................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-2‬ﻣﻬﺎر ‪38...........................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-2‬ﺑﺤﺮان زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ‪39.................................................................................................................‬‬

‫خ‬
‫‪ -6-2‬ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎ‪39.......................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-6-2‬ﻧﯿﻤﻪﺗﻌﻄﯿﻞ ﺷﺪنِ ﺷﻬﺮ اﻫﻮاز در ﭘﯽِ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا‪40................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪41.................................................................................................................................................‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ و اﺟﺮا ﭘﮋوﻫﺶ‪41................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪42.........................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-3‬ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ و ﺑﺎرﺷﻬﺎي ‪43........................................................................................ 1398-99‬‬
‫‪ -3-3‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺑﺬر ﮔﻮﻧﺪﻫﺎي ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‪48.............................................................‬‬
‫‪ -4-3‬ﻧﻘﺶ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﭘﺮﺳﺘﺎر در ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‪52.........................................................................‬‬
‫‪ -5-3‬وﺳﻌﺖ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻧﺴﺒﯽ اﺳﺘﺎن ‪56..................................................................................................‬‬
‫‪ -6-3‬وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ و ﻧﺎﻫﻤﻮاري ﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪57............................................................‬‬
‫‪ -7-3‬اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن وﯾﮋﮔﯽﻫﺎ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ ‪59....................................................................................‬‬
‫‪ -8-3‬ﺧﻮزﺳﺘﺎن وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب اﺳﺘﺎن ‪60...........................................................................................‬‬
‫‪ -9-3‬ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪62.......................................................................‬‬
‫‪ -10-3‬اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن و اﻗﻠﯿﻢ آب و ﻫﻮا ‪63..........................................................................................‬‬
‫‪ -11-3‬ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺎرش وﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﺎرش در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪65...............................................‬‬
‫‪ -1-11-3‬ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﺑﺎراﻧﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪67............................................................................‬‬
‫‪ -2-11-3‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ‪68............................................................................................‬‬
‫‪ -12-3‬وﺿﻌﯿﺖ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪69............................................................................................................‬‬
‫‪ -13-3‬وﺿﻌﯿﺖ دﻣﺎﯾﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪71..............................................................................................‬‬
‫‪ -1-13-3‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ دﻣﺎي ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪71...........................................................................................‬‬
‫‪ -2-13-3‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺪاﻗﻞ و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻄﻠﻖ دﻣﺎي ﺳﺎﻻﻧﻪ‪75..................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪77..............................................................................................................................................‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي‪77...............................................................................................................................................‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪83..........................................................................................................................................................‬‬

‫د‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﮑﻞ‬
‫ﺷﻤﺎره ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-1‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪21...................................................................................‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-1‬ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در دوره ‪ 10‬ﺳﺎﻟﻪ ‪24.................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 3-1‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ در ﭘﻨﺞ اﯾﺴﺘﮕﺎه‬
‫اﻟﻒ( آﺑﺎدان‪ ،‬ب( اﻫﻮاز‪ ،‬ج( اﻣﯿﺪﯾﻪ‪ ،‬د( دزﻓﻮل و ه( ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن ‪26..........................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 4-1‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻓﺼﻠﯽ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎد در ﭘﻨﺞ‬
‫اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻟﻒ( آﺑﺎدان‪ ،‬ب( اﻫﻮاز‪ ،‬ج( اﻣﯿﺪﯾﻪ‪ ،‬د( دزﻓﻮل و ه( ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن ‪30.............................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ -1-2‬ﺳﺎﺣﻞ ﮐﺎرون و ﭘﻞ ﺳﻔﯿﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶ و ﭘﺲ از ﮔﺮدوﺧﺎك در ﺷﻬﺮ اﻫﻮاز‪ 21 ،‬ﻣﻬﺮ ‪ 1393‬ﺧﻮرﺷﯿﺪي‬
‫‪36.................................................................................................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-2‬ﺗﺎﻻبﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ اﻧﺘﻘﺎل آب در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ در ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ ﻋﺮاق ﺧﺸﮏ ﺷﺪه ‪36..........‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-3‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺤﻞ ﮐﺎﻧﻮن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﺎ ﺳﺎل‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺗﺎ ﺗﺎرﯾﺦ‪45......................................................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-3‬آب ﮔﯿﺮي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻫﻮر ﻣﻨﺼﻮرﯾﻪ ﭘﺲ از ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺧﺸﮑﯽ و اﺗﺼﺎل آن ﺑﺎ ﮐﺎﻧﺎل آﺑﺮﺳﺎﻧﯽ ﻧﺼﺮ )ﻓﺮوردﯾﻦ‬
‫‪ ،(99‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ ‪46...........................................................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 3-3‬ﺗﺠﻤﻊ آب ﺑﺎران در ﻣﺤﻞ ﻫﺎي ﮔﻮد و ﮐﻢ ارﺗﻔﺎع‪ ،‬ﮐﺎﻧﻮن ﺷﻤﺎره ‪ 4‬ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر زﻣﺴﺘﺎن ‪،(1398‬‬
‫ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ ‪47....................................................................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 4-3‬روﯾﺶ ﻫﺎي ﺧﻄﯽ در ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﮐﺖ آب و ﺗﺠﻤﻊ ﺑﺬرﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎﻧﻮن ‪ 4‬ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺟﺎده ﻣﺸﺮف ﺑﻪ‬
‫ﺗﺎﻻب ﻣﻨﺼﻮرﯾﻪ )زﻣﺴﺘﺎن ‪ ،(1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ‪47...............................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 5-3‬روﯾﺶ ﺧﻄﯽ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻮﻣﯽ زﯾﺮ ﺗﺎج ﮐﻬﻮر ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﯽ در ﻣﺤﻞ آﺑﯿﺎري ﺗﻘﻠﯽ‪ ،‬ﺟﻨﻮب اﻫﻮاز‬
‫)زﻣﺴﺘﺎن ‪ ،(1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ ‪48........................................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 6-3‬ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺬر ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ در ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﯿﻼﺑﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺗﺠﻤﻊ آﻧﻬﺎ در ﮐﻨﺎر‬
‫ﭼﺎﻟﻬﻬﺎي ﻧﻬﺎل ﮐﺎري )زﻣﺴﺘﺎن ‪ ،(1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ‪49........................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 7-3‬روﯾﺶ ﺑﺬر از ﻻﻧﻪ ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬ﮐﺎﻧﻮن ﺷﻤﺎره ‪ 1‬ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر )ﺑﻬﺎر ‪ ،(1397‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ ‪49....‬‬

‫ذ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 8-3‬روﯾﺶ ﺑﺬر ﮔﻮﻧﻪ ﮔﯿﺎﻫﯽ اﺷﻨﺎن ‪ Seidlitzia rosmarinus‬زﯾﺮ ﺗﺎج ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﭘﺲ از اوﻟﯿﻦ ﺑﺎرﺷﻬﺎي‬
‫ﺑﺎران اﻃﺮاف ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ ) ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪ (1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ ‪51...........................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ -9-3‬ﺗﺠﻤﻊ و روﯾﺶ ﺑﺬر ﮔﻮﻧﻪ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﮔﺪك ‪ Halocnemum strobilaceum‬زﯾﺮ ﺗﺎج ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﭘﺲ‬
‫از اوﻟﯿﻦ ﺑﺎرش ﻫﺎي ﺑﺎران اﻃﺮاف آﺑﺎدان )ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪ (1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ‪51................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 10-3‬ﮔﺴﺘﺮش وﺳﯿﻊ ﺑﺬر ﺑﺎﺑﻮﻧﻪ و ﺳﺎﯾﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﮐﺮك دار و ﺟﻘﻪ دار ﺗﯿﺮه ﻣﯿﻨﺎ در اﻃﺮاف ﺗﺎﻻب‬
‫ﺷﺮﯾﻔﯿﻪ )اﺳﻔﻨﺪ ‪ - (1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ ‪52............................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 11-3‬روﯾﺶ ﺳﺎﯾﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﺟﻮار ﺑﻮﺗﻪ اﺷﻨﺎن ‪ Seid litzia rosmarinus‬و ﻧﻘﺶ ﭘﺮﺳﺘﺎري ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎي‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ )اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،(1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ‪53.................................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 12-3‬اﯾﺠﺎد ﺧﺮدزﯾﺴﺘﮕﺎه و ﺗﺠﻤﻊ ﺑﺬر ﺳﺎﯾﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ زﯾﺮ ﺗﺎج ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻮﺗﻪ اي ‪Anabass setifera‬‬

‫در اﻃﺮاف ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن )ﺑﻬﺎر ‪ ،(1397‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ‪54..............................................................................‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 13-3‬ﺗﺠﻤﻊ ﺑﺬرﻫﺎي ﺳﺎﯾﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ زﯾﺮ ﺗﺎج ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻮﺗﻪ اي ‪ Anabasis setifera‬در اﻃﺮاف‬
‫ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن )ﺑﻬﺎر ‪ ،(1397‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ‪54...............................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 14-3‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﻠﺪان ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻬﺎل ﮐﺎري ﺑﻪ ﺧﺮدزﯾﺴﺘﮕﺎﻫﯽ ﺑﺮاي ﺑﻪ دام اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺬر ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎه زي ﺑﻮﻣﯽ )اﺳﻔﻨﺪ ‪ (1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ‪55...........................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 15-3‬روﯾﺶ ﺑﺬر روي ﺗﻨﻪ ﻓﺮﺳﻮده ﺳﺎﯾﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﻃﺮاف ﺗﺎﻻب ﻣﻨﺼﻮرﯾﻪ )اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،(1398‬ﻋﮑﺲ‬
‫از‪ :‬دﯾﻨﺎروﻧﺪ ‪55...............................................................................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 16-3‬ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪57...................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 17-3‬ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ و ﻧﺎﻫﻤﻮاري ﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪58......................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ‪ 18-3‬ﻧﻘﺸﻪ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪60.......................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 19-3‬ﻧﻘﺸﻪ وﺿﻌﯿﺖ آب ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ورودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪61.........................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 20-3‬ﻧﻘﺸﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪63....................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 21-3‬ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻨﺪي اﻗﻠﯿﻤﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ روش دﻣﺎرﺗﻦ ‪65.............................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ‪ 22-3‬ﻧﻤﻮدار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪671397-1399‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 23-3‬ﻧﻤﻮدار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﺑﺎراﻧﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪-1397‬‬
‫‪67........................................................................................................................................................ 1399‬‬

‫ر‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 24-3‬ﻧﻤﻮدار ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪1399-1397‬‬
‫‪68.................................................................................................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 25-3‬ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرش ﺳﺎﻻﻧﻪ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪69.................................. 1399-1397‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 26-3‬ﻧﻤﻮدار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪71 1399-1397‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 27-3‬ﻧﻤﻮدار دﻣﺎي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪73... 1399-1397‬‬
‫ﺷﮑﻞ‪ 28-3‬ﻧﻤﻮدار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ دﻣﺎي ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪73.... 1399-1397‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 29-3‬ﻧﻤﻮدار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ دﻣﺎي ﮐﻤﯿﻨﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪74.... 1399-1397‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 30-3‬ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻨﺪي دﻣﺎي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪74.............................................. 1399-1397‬‬

‫ز‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺪول‬
‫ﺷﻤﺎره ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪21...................................................................‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-3‬ﮔﺰارش ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ )ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ( اﯾﺴﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺤﻞ ﮐﺎﻧﻮن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺗﺎ ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫‪45.................................................................................................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-3‬ﻣﺸﺨﺼﺎت رودﻫﺎي اﺳﺘﺎن در ﺳﺎل ‪61............................................................................. 1398‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-3‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ وﭘﺎرﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﺎﻻﻧﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن‬
‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪66..................................................................................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-3‬رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﺎﻻﻧﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪70.............................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 5-3‬دﻣﺎي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﺎﻻﻧﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪72.............................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 6-3‬وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي آﻣﺎري دﻣﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪75...........................‬‬

‫س‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﺷﻮاﻫﺪ وﺳﯿﻌﯽ از ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻗﻠﯿﻤﯽ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ دﻧﯿﺎ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در دو‬

‫دورﻫﯽ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ ﺑﯿﻦ ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 2018‬ﺗﺎ ‪ 2020‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻗﻠﯿﻢ زﻣﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ 100‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ‪0/6‬‬

‫ﺗﺎ ‪ 0/8‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد ﮔﺮم ﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻓﺎن رﯾﺰﮔﺮد‪ ،‬ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﭘﯿﭽﯿﺪه اي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﻌﻞ و‬

‫اﻧﻔﻌﺎﻻت ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﻮي ﺑﻮده و ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻋﺖ زﯾﺎد ﺑﺎد‪ ،‬ﺧﺎك ﺧﺸﮏ و ﺑﺪون ﭘﻮﺷﺶ ﯾﺎ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ‬

‫ﺳﻄﺤﯽ ﮐﻢ و ﻫﻮاي ﺧﺸﮏ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد آن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ‪ ،‬وﻗﻮع اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه در ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ در‬

‫ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ روي ﺗﻐﯿﯿﺮات آب و ﻫﻮاﯾﯽ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺳﺒﺐ آﺳﯿﺐ ﻫﺎي‬

‫ﺟﺪي ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺷﻮد]‪.[54‬‬

‫ﺗﺴﺮﯾﻊ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎك و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﯿﺎﺑﺎن زاﯾﯽ از دﯾﮕﺮ اﺛﺮات ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ]‪ .[53‬ﻫﺮ ﮔﺮم‬

‫از ذرات رﯾﺰﮔﺮد‪ ،‬ﺣﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺎﮐﺘﺮﯾﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻨﻔﺴﯽ اﻓﺮاد را ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺮات ﺑﺴﯿﺎر‬

‫ﺟﺪي ﻣﻮاﺟﻪ ﮐﻨﺪ و ﺣﺘﯽ ﺑﻪ اﭘﯿﺪﻣﯽ ﻣﺮﮔﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺠﺮ ﮔﺮدد]‪ .[65‬ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪ اي در ﻧﻮاﺣﯽ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ‬

‫ﮐﻪ ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎي ﺳﺴﺖ و آزاد وﺟﻮد دارد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﭙﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪ اي ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﺎك ﻣﺨﻠﻮط ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ‬

‫اﯾﺪ ]‪.[52‬‬

‫و ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ )‪ 1 (WMO‬ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮد را ﻧﺘﯿﺠﻪ ي آﺷﻔﺘﮕﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﺟﻮب ﻣﻌﺮﻓﯽ‬

‫ﮐﺮده اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار زﯾﺎدي رﯾﺰﮔﺮد را ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺗﺰرﯾﻖ ﻧﻤﻮده و اﻓﻖ دﯾﺪ ﮐﻢ ﺗﺮ از ‪ 1000‬ﻣﺘﺮ را ﺳﺒﺐ ﻣﯽ‬

‫ﺷﻮﻧﺪ]‪.[55‬‬

‫ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎي آﻣﺎري ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻨﺸﺄ و ﻣﺴﯿﺮﻫﺎي ورودي رﯾﺰﮔﺮد در‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه و ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ زﻣﺎن وﻗﻮع آن در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اي و ﻧﺎﺣﯿﻪ‬

‫‪1‬‬
‫‪World Meteorological Organization‬‬

‫‪۱۳‬‬
‫اي ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﯾﺎدي در اﻣﺮ ﭘﺎﯾﺶ وﻗﺎﯾﻊ رﯾﺰ ﮔﺮد ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در اداﻣﻪ‬

‫ﺑﻪ آن ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪ .‬ﻟﺸﮑﺮ‪ ،‬ﮐﯿﺨﺴﺮوي )‪ (1397‬در ﻣﻮرد ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮد اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮي در ﻓﺎﺻﻠﻪ‬

‫زﻣﺎﻧﯽ ‪ 3‬ﺳﺎل )‪ (2020–2008‬ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻋﻤﺪه ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺳﺎل از ﺳﺎﻋﺖ ‪ 12‬ﻇﻬﺮ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺷﮑﻞ‬

‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﮔﺮﻣﺎي ﺷﺪﯾﺪ در ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺒﺐ وزش ﺑﺎدﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ و ﺗﺸﺪﯾﺪ وﻗﻮع ﺗﻮﻓﺎن رﯾﺰﮔﺮد ﻣﯽ‬

‫ﺷﻮد]‪.[69‬‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺒﺰوار ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﻮع روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ رﯾﺰﮔﺮد روﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺸﯽ‬

‫داﺷﺘﻪ و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع آن در ﻣﺎه ﻫﺎي اردﯾﺒﻬﺸﺖ و ﺧﺮداد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺶ از ‪ 71‬درﺻﺪ ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي‬

‫رﯾﺰﮔﺮد در ﺳﺎﻋﺎت ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ روي ﻣﯽ دﻫﺪ ]‪ .[70‬ﻋﺰﯾﺰي و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (1397‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬

‫‪ MODIS‬ﭘﺪﯾﺪه ي رﯾﺰﮔﺮد را در ﻧﯿﻤﻪ ﻏﺮﺑﯽ اﯾﺮان در ﻃﻮل دوره ي آﻣﺎري ‪ 2020 -2018‬ردﯾﺎﺑﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‬

‫و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي دزﻓﻮل و ﺑﻮﺷﻬﺮ در ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﻮﻓﺎن رﯾﺰﮔﺮد در ﻧﯿﻤﻪ ﻏﺮﺑﯽ‬

‫اﯾﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﻓﺼﻞ ﺳﻠﻮل ﺑﻬﺎر ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ رﺧﺪاد رﯾﺰﮔﺮد را دارد]‪.[68‬‬

‫رﺿﺎﯾﯽ و ﻫﻤﮑﺎران )‪ ،(1397‬در اﺳﺘﺎن ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺮآورد ﻣﯿﺰان رﯾﺰﮔﺮد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬

‫ﻣﺎﻫﻮاره اي ﻃﯽ ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1399 -1397‬ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﯿﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان رﯾﺰﮔﺮد در ﻣﺎه اردﯾﺒﻬﺸﺖ روﻧﺪ‬

‫‪2‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺸﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ]‪ .[66‬زﯾﻨﺎﻟﯽ )‪ ،(1398‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دو روش ﻧﺎﭘﺎراﻣﺘﺮﯾﮏ ﻣﻦ ‪-‬ﮐﻨﺪال ﺗﺨﻤﯿﻦ ﮔﺮ ﺳﻦ‬

‫و ﯾﮏ روش ﭘﺎراﻣﺘﺮﯾﮏ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺧﻄﯽ ﺳﺎده‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ روﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻮﻓﺎن رﯾﺰﮔﺮد در‬

‫‪ 26‬اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺳﯿﻨﻮﭘﺘﯿﮑﯽ ﻧﯿﻤﻪ ﻏﺮﺑﯽ ﮐﺸﻮر در ﻃﻮل ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 2018‬ﺗﺎ ‪2020‬ﭘﺮداﺧﺖ]‪.[67‬‬

‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي اﻫﻮاز‪ ،‬دزﻓﻮل‪ ،‬دﻫﻠﺮان و ﺻﻔﯽ آﺑﺎد داراي روﻧﺪ ﺻﻌﻮدي در ﺳﻄﺢ‬

‫اﻃﻤﯿﻨﺎن ‪ 95‬درﺻﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﺳﻼم آﺑﺎد‪ ،‬اﯾﻼم‪ ،‬آﺑﺎدان‪ ،‬ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ‪ ،‬ﺳﻨﻨﺪج‪ ،‬دوﮔﻨﺒﺪان و‬

‫ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن داراي روﻧﺪ ﺻﻌﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ در ﺳﻄﻮح ﻣﻌﻨﯽ داري ﯾﮏ و ‪ 5‬درﺻﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﯽ دار ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪Sen‬‬

‫‪۱۴‬‬
‫‪ ،Xiao, F., Zhou, C. and Liao, Y., 2018‬ﺑﯿﻦ رﺧﺪاد ﺗﻮﻓﺎن رﯾﺰ ﮔﺮد و ﻋﻮاﻣﻞ آب و ﻫﻮاﯾﯽ در ﺗﮑﻠﻤﮑﺎن‬

‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﯿﺎن ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎران از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﺑﺮ رﺧﺪاد رﯾﺰﮔﺮد اﺳﺖ و ﺑﯿﻦ ﺑﺎرش و اﯾﻦ‬

‫ﭘﺪﯾﺪه در ﺳﻄﺢ ‪ 99‬درﺻﺪ ﻣﻌﻨﯽ داري ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻨﻔﯽ وﺟﻮد دارد]‪ .[57‬ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ اﯾﺸﺎن ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ‬

‫ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﺗﻮﻓﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد و ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 5‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ اﺳﺖ‬

‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﺜﺒﺖ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫)‪ ،Kim, J. (2018‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﺎوﯾﺮ ‪ MODIS‬و داده ﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺴﯿﺮﻫﺎي‬

‫اﻧﺘﻘﺎل و ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﻨﺸﺄ ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮد آﺳﯿﺎﯾﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﮐﺮه ﺟﻨﻮﺑﯽ را در ﻃﻮل ﯾﮏ دوره ‪ 3‬ﺳﺎﻟﻪ )‪–2018‬‬

‫‪ (2020‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﻮد]‪ .[58‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه آن اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ 87‬درﺻﺪ از رﺧﺪادﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮد در ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر‬

‫ﺑﻮده و ﻃﯽ ﺳﻪ ﺳﺎل ‪ 2018-2020‬روﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺸﯽ ﺷﺪﯾﺪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬رﺿﺎﯾﯽ و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (1397‬ﺗﺄﺛﯿﺮات‬

‫ﻧﺎﻫﻨﺠﺎري ﻫﺎي آب و ﻫﻮاﯾﯽ در ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮد ﺑﺮ روي اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﯿﻦ ﻫﺎي ﺷﻨﯽ در ﺷﻤﺎل ﺷﺮق ﭼﯿﻦ را‬

‫ﻃﯽ ‪ 2020 -2018‬ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دادﻧﺪ]‪ .[66‬آنﻫﺎ ﺑﯿﺎن ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ از ﺳﺎل ‪ 2018‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2020‬از ﻓﺮاواﻧﯽ‬

‫ﮐﻠﯽ ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮد در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪه وﻟﯽ زﻣﯿﻦ ﻫﺎي ﺷﻨﯽ ﻃﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮد ﺑﺨﺼﻮص‬

‫ﺑﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 2020 -2018‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،Indoitu, 2019 .‬ﺗﻐﯿﯿﺮات زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮد‬

‫را در آﺳﯿﺎي ﻣﺮﮐﺰي در ﻃﯽ ﻫﻔﺖ دﻫﻪي اﺧﯿﺮ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار داده و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ روﻧﺪ‬

‫ﮐﺎﻫﺸﯽ ﻣﻌﻨﯽ داري در ﻓﺮاواﻧﯽ ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮد و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻌﺎل رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ ﺻﻮرت‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ]‪ .[59‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ)‪ ،Schepanski, K., Tegen, I., & Macke, A. (2019‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺻﺤﺎران ﮐﻪ در‬

‫ﺟﻨﻮب ﺑﯿﺎﺑﺎن ﺻﺤﺮاي آﻓﺮﯾﻘﺎ واﻗﻊ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ زﻣﺎﻧﯽ داده ﻫﺎي ﻣﺎﻫﻮاره اي ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ‬

‫در ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﻨﺒﻊ رﯾﺰﮔﺮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ]‪ .[60‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ زﻣﺎن ﺷﺮوع ﺗﻮﻓﺎن‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدي در ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ‬

‫ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻨﺸﺄ ﺑﺮداﺷﺖ رﯾﺰﮔﺮد دارد‪ Rezazadeh, M., 2019 .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ داده ﻫﺎي ﺳﯿﻨﻮﭘﺘﯿﮏ‬

‫‪۱۵‬‬
‫ﺑﯿﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ رﺧﺪاد رﯾﺰﮔﺮد در ﺑﺨﺶ ﻏﺮﺑﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ در ﻣﺎه ﻫﺎي زﻣﺴﺘﺎن و در ﺑﺨﺶ ﺷﺮﻗﯽ‬

‫در ﻣﺎهﻫﺎي ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ]‪.[61‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻮﻓﺎن ﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮد ورودي ﺑﻪ ﺟﻨﻮب ﻏﺮب ﮐﺸﻮر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ از دور‬

‫و ﺳﯿﻨﻮﭘﺘﯿﮑﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺠﻤﻮع ﺳﻪ ﺧﻮﺷﻪ اﺻﻠﯽ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺷﻤﺎل ﻏﺮب ﻋﺮاق‬

‫و ﺷﺮق ﺳﻮرﯾﻪ‪ ،‬ﻏﺮب و ﺟﻨﻮب ﻏﺮب ﻋﺮاق و ﺷﺮق و ﺟﻨﻮب ﺷﺮق ﺷﺒﻪ ﺟﺰﯾﺮه ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و ﯾﮏ ﺧﻮﺷﻪ‬

‫ﻓﺮﻋﯽ در ﺟﻨﻮب ﺷﺮق ﻋﺮاق ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﺘﻌﺪ و ﻣﻮﻟﺪ اﯾﺠﺎد ﺗﻮده ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪ O’Loingsigh, T.,at, all (2020‬ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺶ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺑﺎدي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از داده ﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﺎل ﻫﺎي‬

‫‪ 2018‬ﺗﺎ ‪ 2020‬در اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ]‪ .[62‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن ﮐﻪ در ﺳﺎل ﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺎرش‪ ،‬ﺗﻮﻓﺎن رﯾﺰﮔﺮد‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،Tan at, all. (2020), .‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪت ﺗﻮﻓﺎن رﯾﺰﮔﺮد در ﭼﯿﻦ از ﺳﺎل ‪ 1980‬ﺗﺎ ‪2007‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ]‪.[63‬‬

‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ وﻗﻮع رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ در ﺳﺎل ‪ 2019‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از ﺳﺎل‬

‫‪ 2018‬ﺗﺎ ‪ 2020‬وﻗﻮع اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه روﻧﺪ ﮐﺎﻫﺸﯽ و از ﺳﺎل ‪ 2018‬ﺗﺎ ‪ 2020‬روﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺸﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪Kang, .‬‬

‫)‪ ،L., Huang, at all (2018‬روﻧﺪ وﻗﻮع ﭘﺪﯾﺪه رﯾﺰﮔﺮد را در ﻓﻼت ﺗﺒﺖ در ﻃﻮل دورهي آﻣﺎري ‪- 2018‬‬

‫‪ 2020‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮاواﻧﯽ اﯾﻦ روﯾﺪاد از دﻫﻪ ‪ ،2018‬روﻧﺪ ﮐﺎﻫﺸﯽ ﻣﻌﻨﯽ داري‬

‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ﻣﺴﺘﻨﺪات ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت داراي ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺜﺒﺘﯽ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺎﻧﻮن‬

‫ﻫﺎي ﮔﺮدو ﻏﺒﺎر ﺑﻮده اﻧﺪ اﻣﺎ داراي ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‪ ،‬داده ﻫﺎ‬

‫ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻮﺳﻂ روزاﻧﻪ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ وﻗﺎﯾﻌﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻃﻮل روز رخ داده‬

‫و در ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻫﺎي روزاﻧﻪ ﺣﺬف ﮔﺮدﯾﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪه ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﻣﻮرد ﭘﺎﯾﺶ ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي ﺗﻮﻓﺎن‬

‫رﯾﺰﮔﺮد در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر‪ ،‬در دوره زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺣﺪاﮐﺜﺮ دو ﺳﺎﻟﻪ و ﯾﺎ در ﻣﻮرد رﺧﺪادﻫﺎي ﻣﻮردي اﻧﺠﺎم‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ]‪ .[64‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﺰﯾﺰي و ﻫﻤﮑﺎران )‪ ، (1397‬ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر را در ﻃﯽ دوره‬

‫‪۱۶‬‬
‫آﻣﺎري ‪ 30‬ﺳﺎﻟﻪ و ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﺳﺎل ‪ 2008‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ از داده ﻫﺎي‬

‫ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﺎﻋﺘﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺳﯿﻨﻮﭘﺘﯿﮏ داﺧﻠﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ]‪.[69‬‬

‫در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ وﻗﺎﯾﻊ رﯾﺰﮔﺮد ﺣﺎدث ﺷﺪه ﻃﯽ دوره آﻣﺎري ‪ 3‬ﺳﺎﻟﻪ )‪ (2020-2018‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻫﺪف از آن ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ وﻗﻮع در ﻣﻘﯿﺎس ﻫﺎي زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ روﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬

‫زﻣﺎﻧﯽ ﺗﻮﻓﺎن ﻫﺎي رﯾﺰﮔﺮدي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﺳﺎل ﻫﺎي )‪ 2018‬ﺗﺎ‪ (2020‬اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬

‫ﻗﺮار داده اﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪف دﯾﮕﺮ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﯿﺎن ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار در وﻗﻮع ﺗﻮﻓﺎن‬

‫رﯾﺰﮔﺮد ﻧﻈﯿﺮ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺑﺎد )ﺟﻬﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد(‪ ،‬ﻓﺮاواﻧﯽ روزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آن ﺳﺮﻋﺖ و ﺟﻬﺖ ﺑﺎد ﻏﺎﻟﺐ‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻧﻮع و ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك ﺑﺎ ﻓﺮاواﻧﯽ وﻗﻮع اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ‬

‫ﻣﯿﺰان اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ و اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﻨﺪي اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ در وﻗﻮع ﺗﻮﻓﺎن رﯾﺰﮔﺮد از ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫‪۱۷‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬

‫اﻗﻠﯿﻤﯽ و وﻗﻮع رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ‬

‫‪۱۸‬‬
 ‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮاﻓﻖ ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ‪ 3WMO‬ﻫﺮﮔﺎه در اﯾﺴﺘﮕﺎﻫﯽ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد از ‪ 15‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ‬

‫ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺗﺠﺎوز ﮐﻨﺪ و دﯾﺪ اﻓﻘﯽ ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﺮﺳـﺪ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﮔﺰارش ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻃﻮﻓﺎنﻫـﺎي‬

‫ﺷﻦ ﺑﻪ ﺑﺎدي اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ذرات ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 0/15‬ﺗﺎ ‪ 0/03‬ﻣﯿﻠـﯽ ﻣﺘـﺮ را ﺗﺎ ارﺗﻔﺎع ‪ 15‬ﻣﺘﺮ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ‬

‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻃﻮﻓﺎنﻫـﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر از ذرات ﺑﺴﯿﺎر رﯾﺰ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 0/5‬ﺗﺎ ‪ 0/1‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه‪ ،‬در‬

‫ارﺗﻔﺎع ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮي از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻤﻮده و ﻣﺴﺎﻓﺖﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻮﻻﻧﯽ را ﻣﯽﭘﯿﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬

‫ﭘﻮﺷﺶ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﯾﮏ ﮐﺸﻮر و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﯾﮏ ﻗﺎره ﻫﺴﺘﻨﺪ ]‪ .[1‬در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي‬

‫ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در ﺳﻄﺢ ﻣﻨﻄﻘﻪاي و ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺛﺮات ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي اﯾـﻦ ﺑﻼي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺷﻤﺮده‬

‫ﺷﺪه ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧـﯽ اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﺜﺒﺖ و ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫اﺛﺮات اﯾﻦ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ را ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﮐﻠﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﻘﺴـﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ]‪ .[2‬از ﺟﻤﻠﻪ اﺛﺮات ﻣﺤﯿﻄﯽ‬

‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑـﻪ ﺳـﺨﺖ ﺷـﺪﮔﯽ ﺳﻨﮓﻫﺎ‪ ،‬زوال ﺻﺨﺮهﻫﺎي ﻣﺮﺟـﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺧـﺘﻼل در ﻧﯿﺮوي ﺗﺎﺑﺸﯽ‪ ،‬ﺗﺸﺪﯾﺪ اﻣﻮاج‬

‫ﺷﺮﻗﯽ و اﻓﺰودن ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﺑﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن اﺷﺎره ﮐﺮد آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا‪ ،‬ﺟﻨﻮن ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﺑﺮوز آﺳﻢ‪ ،‬ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ ﮐﺴـﺐ‬

‫و ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺎﺷﯿﻦ آﻻت و آﻟﻮده ﺳـﺎزي آب آﺷـﺎﻣﯿﺪﻧﯽ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﺛﺮات اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي‬

‫ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ ]‪ 7‬و ‪ .[8‬ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر وﻗﺘﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎرش ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪﻃﻮر‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از ﺑﺎرش ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﻠﻨـﺪ ﻣـﺪت ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ در اواﺧﺮ زﻣﺴﺘﺎن و اواﯾﻞ ﺑﻬﺎر‬

‫در ﺷﺒﻪ ﺟﺰﯾﺮه ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن دﻣﺎي ﻫﻮاي ﻣﺠﺎور ﺳﻄﺢ ﺧﺎك اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣـﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز‬

‫ﺗﻼﻃـﻢ و وزش ﺑﺎد درﻻﯾﻪﻫﺎي زﯾﺮﯾﻦ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ وزش ﺑﺎد از ﺳﺮﻋﺖ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ‬

‫ﻓﺰوﻧﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از ذرات ﺧﺎك از ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮد ﺟﺪا ﺷﺪه و ﺑﻪﺻﻮرت ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﻪ داﺧﻞ ﺟﻮ‬

‫‪3‬‬
‫‪World Metrology Organization‬‬

‫‪۱۹‬‬
‫وارد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ]‪ .[5‬وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺜﻞ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬دﻣﺎ‬

‫و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ وﯾﮋﮔـﯽ ﻫـﺎي ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻣﺜﻞ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮف روي ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ و ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك‬

‫دارد ]‪ .[3‬ﻋﺪهاي از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮق آﺳﯿﺎ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ زﯾﺎدي ﺑﯿﻦ‬

‫وﻗﻮع رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد در ﻣﺠﺎورت ﺳـﻄﺢ زﻣـﯿﻦ وﺟـﻮد دارد درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ در ﺑﺮﺧـﯽ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت ﺑﻪ‬

‫دﻟﯿﻞ ﻣﻨﺸﺄ ﻣﺤﻠﯽ داﺷﺘﻦ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻗﺎﺑﻞﻗﺒﻮﻟﯽ ﺑﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد و ﻓﺮاواﻧﯽ وﻗﻮع رﯾﺰﮔﺮد ﻣﺸﺎﻫﺪه‬

‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ]‪ .[3‬ﺑﺮﺧﯽ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺑﺮ وﻗﻮع‬

‫ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﺎزي ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ دﻣﺎي ﺑﺎﻻي ﻫﻮا‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﮐﻢ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ‬

‫ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻓﻘﯿﺮ و ﺳﺮﻋﺖ زﯾﺎد ﺑﺎد ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪي ﺑﺮاي وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔـﺮد و ﻏﺒـﺎر ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ]‪.[12‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻟﯽ و ﻫﻤﮑﺎران ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﺑﺎدي‬

‫در ﻣﻮﻧﮕﻮﻟﯿﺎي ﭼﯿﻦ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺪاﯾﺶ و ﺷﺪت اﯾﻦ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ ﻋﻼوهﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﺘﺄﺛﺮ از‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻣﺜﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد اﺳﺖ ﻣﺘﺄﺛﺮ از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻣﺜﻞ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺖ‬

‫ﺧﺎك و ﻏﯿﺮه ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ]‪ .[10‬زﯾﻨﮓ ﮐﻮﯾﯽ وﻗﺎﯾﻊ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ را ﺑﺎ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از دادهﻫﺎي ﻣﺎﻫﻮاره ‪ NOAA 5 ، 4NDVI‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دادهﻫﺎي اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮد‪ .‬وي‬

‫ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨـﯽ داري ﺑـﯿﻦ وﻗﺎﯾﻊ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و دﯾﮕﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺗﻤﺴﻔﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ و دﻣﺎ‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺑﺎرش ﺑﺮف و ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك )را در رﺧﺪاد‬

‫ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺛﺮﮔﺬار ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬وي ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎرش ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﺮ اﯾﻦ‬

‫ﮔﻮﻧﻪ رﺧﺪادﻫﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد ]‪ .[13‬اﻧﺼﺎري ﻣﯿﺰان ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬دﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد‬

‫و ﺑﺎرش را ﺑﺎ وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در اﺳﺘﺎن زاﻫﺪان ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ از ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪،‬‬

‫‪4‬‬
‫‪Normalized Differences Vegetation Index‬‬
‫‪5‬‬
‫‪National Oceanic and Atmospheric Administration‬‬

‫‪۲۰‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﻨﺎدار و رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﮑﻮس را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص‬

‫داد ]‪ .[1‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﭘﯿﺸﯿﻦ؛ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ‬

‫ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﻓﺮاواﻧﯽ وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 1 -1‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﯾﺎ)ﻣﺘﺮ(‬ ‫ﻃﻮل ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ)درﺟﻪ( ﻋﺮض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ)درﺟﻪ(‬ ‫ﻧﺎم اﯾﺴﺘﮕﺎه‬

‫‪6/6‬‬ ‫‪30/22‬‬ ‫‪48/15‬‬ ‫آﺑﺎدان‬
‫‪12‬‬ ‫‪31/15‬‬ ‫‪48/33‬‬ ‫اﻫﻮاز‬
‫‪34/9‬‬ ‫‪31/15‬‬ ‫‪49/39‬‬ ‫اﻣﯿﺪﯾﻪ‬
‫‪143‬‬ ‫‪32/24‬‬ ‫‪48/23‬‬ ‫دزﻓﻮل‬
‫‪320/5‬‬ ‫‪31/56‬‬ ‫‪49/17‬‬ ‫ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن‬

‫‪۲۱‬‬
 ‫‪ -2-1‬ﻣﻮاد و روشﻫﺎ‬

‫‪ -1-2-1‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺘﯽ ﺣﺪود ‪ 64234‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﯿﻦ ‪ 47‬درﺟﻪ ‪ 41‬دﻗﯿﻘﻪ ﺗﺎ ‪ 50‬درﺟﻪ ‪31‬‬

‫دﻗﯿﻘﻪ ﻃﻮل ﺷﺮﻗﯽ و ‪ 29‬درﺟﻪ ‪ 58‬دﻗﯿﻘﻪ ﺗﺎ ‪ 33‬درﺟﻪ و ‪ 4‬دﻗﯿﻘﻪ ﻋﺮض ﺷﻤﺎﻟﯽ در ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ اﯾﺮان واﻗﻊ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ اﯾﻦ اﺳﺘﺎن از ﺟﻨﻮب و ﺟﻨﻮب ﻏﺮب ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﻤﺎل و ﺷﻤﺎل ﺷـﺮق اﻓﺰاﯾﺶ‬

‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﯽ ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﯽ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬

‫‪ 616‬ﺗﺎ ‪ 700‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ و ﺟﻨﻮب ﻏﺮب ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 125‬ﺗﺎ ‪ 225‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺮﺷﻤﺎري ﺳﺎل‬

‫‪ 1390‬ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﻞ اﯾﻦ اﺳﺘﺎن ‪ 4531730‬ﻧﻔﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ‪ 15‬ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﮑﻨﯽ ﮔﺰﯾﺪهاﻧﺪ ]‪.[14‬‬

‫‪ -2-2-1‬اﻧﺘﺨﺎب اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ‬

‫ﺟﻬﺖ اﺧﺬ دادهﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻫﻤﺒﺴـﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ و ﻗﺪرت‬

‫دﯾﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﭘـﺎراﻣﺘﺮ دﻣـﺎ‪ ،‬رﻃﻮﺑـﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﺟﻬﺖ ﺑﺎد ﺑﻪ دﻟﯿﻞ داﺷﺘﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﺶ در اﯾﺠﺎد‬

‫ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر از ﭘﻨﺞ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﯿﻨﻮﭘﺘﯿﮏ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﭘﻨﺞ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‬

‫ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺳﺘﺎن را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﻮرد‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ -3-2-1‬آﻧﺎﻟﯿﺰ دادهﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ‬

‫ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺨﺎب اﯾﺴﺘﮕﺎه و اﺧﺬ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و روﻧﺪ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ و ﻓﺼﻠﯽ ﺑﯿﻦ ﺗﻌـﺪاد‬

‫روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و ﭘﻨﺞ ﭘﺎراﻣﺘﺮ دﻣﺎ‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ‬

‫ﺑﺎد ﺑﻪدﻟﯿﻞ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺗﺮﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮاي ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ذرات ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺎك ﺧﺸﮏ ﻣﯽﺷﻮد‬

‫‪۲۲‬‬
‫)ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن ﮐﺎﻫﺶ رﻃﻮﺑﺖ و اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ( و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﺑﻪ ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣـﯽ رﺳـﺪ ﺑﺮرﺳـﯽ‬

‫ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ‪ 3، 2‬و ‪ 5‬روزه ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﻗﻠﯿﻤﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و در ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ SPSS‬ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬درﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي رﮔﺮﺳﯿﻮن‬

‫ﺧﻄﯽ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺪلﻫﺎي ﻧﻬـﺎﯾﯽ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯿﺰان ﻗﺪرت دﯾﺪ اراﺋﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -3-1‬ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﺑﺤﺚ‬

‫‪ -1-3-1‬ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-1‬ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر را ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي آﺑﺎدان‪ ،‬اﻫﻮاز‪ ،‬اﻣﯿﺪﯾﻪ‪،‬‬

‫دزﻓﻮل و ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن در ﯾﮏ دوره ‪ 10‬ﺳﺎﻟﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻃﻮﻓﺎن زﻣﺎﻧﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﻗﺪرت دﯾﺪ‬

‫ﺑﻪ ‪ 1000‬ﻣﺘﺮ و ﮐﻤﺘﺮ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﺑﻪ ‪15‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮﺛﺎﻧﯿﻪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎم اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه‬

‫ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن از ﺳﺎل ‪ 1380‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪1384‬ﯾﮏ روﻧﺪ ﮐﺎﻫﺸﯽ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺜﻞ‬

‫اﻣﯿﺪﯾﻪ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬از ﺳﺎل ‪ 1384‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ اﻓﺰاﯾﺶ‬

‫ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺤﻮيﮐﻪ در اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻣﯿﺪﯾﻪ اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﺑﻪ ‪ 10‬روز ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1385‬ﺗﻤﺎﻣﯽ‬

‫اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪﺟﺰ اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻫﻮاز روﻧﺪ ﮐﺎﻫﺸﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از ﺳﺎل ‪ 1385‬ﺗﺎ ‪ 1387‬ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه‬

‫ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن در ﺳﻄﺢ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ در ﺳﻄﺢ ﮐﻞ اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﺧﻮد ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ در‬

‫اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ‪ 52‬روز در ﺳﺎل اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬از ﺳﺎل ‪ 1387‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 1389‬دوﺑﺎره ﯾﮏ روﻧﺪ‬

‫ﮐﺎﻫﺸﯽ دﻧﺒﺎل ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ در اﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1381، 1382‬و‬

‫‪ 1383‬اﺳﺖ ﮐﻪ داراي روﻧﺪ ﮐﺎﻫﺸﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﺑﯿﻦ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي‬

‫ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ ﺑﺎ ‪ 164‬روز ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﺎ ‪ 64‬روز ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن‬

‫‪۲۳‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﻮدن ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ در اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﯾﻦ اﯾﺴﺘﮕﺎه‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻋﻼوهﺑﺮ اﯾﻦﮐﻪ از ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﺷﻤﺎل ﻏﺮب و ﻏﺮب اﺳﺘﺎن ﺳﻬﻢ دارد ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي‬

‫ﺷﻤﺎل ﺷﺮق و ﺷﻤﺎل ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻫﻢ آن را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن در ﻗﺴﻤﺖ‬

‫ﺷﻤﺎل ﺷﺮق اﺳﺘﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﻗﯿﻌﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﺗﺎ از ﻣﻨﺸﺄ ﻃﻮﻓﺎن در ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻓﺎﺻﻠﮥ‬

‫زﯾﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﮐﻤﺘﺮي ﺑﻪ اﯾﻦ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي‬

‫ﺷﻤﺎل ﻏﺮب و ﻏﺮب اﺳﺘﺎن ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﻨﺸﺄ آنﻫﺎ ﮐﺸﻮر ﻋﺮاق اﺳﺖ ﺟﻬﺘﯽ ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﯽ‪ -‬ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ دارﻧﺪ؛‬

‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن را ﺧﯿﻠﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻧﻤﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 2 -1‬ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در دوره ‪ 10‬ﺳﺎﻟﻪ‬

‫‪ -2-3-1‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت و ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪) 3-1‬اﻟﻒ‪ ،‬ب‪ ،‬ج‪ ،‬د و ه( ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ﭘﻨﺞ ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﻗﻠﯿﻤﯽ رﻃﻮﺑــﺖ ﻧﺴــﺒﯽ‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‪،‬‬

‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎد را ﺑﺮاي ﭘﻨﺞ اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان‪ ،‬اﻫﻮاز‪ ،‬اﻣﯿﺪﯾﻪ‪ ،‬درﻓﻮل و ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن‬

‫در ﯾﮏ دورة ‪10‬ﺳﺎﻟﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮرﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﭘﺎراﻣﺘﺮ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ در ﻃـﻮل ده ﺳﺎل‬

‫اﺧﯿﺮ در ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ روﻧﺪ ﺧﺎﺻﯽ را ﺑﺎ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﭘﺎراﻣﺘﺮ درﺟـﻪ ﺣـﺮارت در‬

‫‪۲۴‬‬
‫ﺗﻤـﺎﻣﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ روﻧﺪ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﺪﯾﺪي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﻌﺪاد‬

‫روزﻫﺎي ﻫﻤـﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﺪﯾﺪ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﻫـﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﺛﺮ ﻣﻌﻨﺎ دار و ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮي را در ﻃﻮل ده ﺳﺎل ﺑﺮروي ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي درﺟﻪ ﺣﺮارت‬

‫و رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻧﻬﺴﺘﮕﺮي و ﻫﻤﮑﺎران ﺑﺎ ﺑﺮرﺳـﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ‪1937‬‬

‫ﺗﺎ ‪ 1997‬ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ‪ 61‬درﺻﺪ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ در ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر رخ ﻣﯽدﻫـﺪ و در زﻣﺎن وﻗﻮع‬

‫اﯾﻦ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ ﻣﯿﺰان رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻪ ‪ 20‬ﺗـﺎ ‪ 40‬درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣـﯽ ﯾﺎﺑـﺪ ]‪ .[11‬دﻟﯿـﻞ ﻋﺪم ﮐﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑﻞ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ در ﺳﺎلﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﺪ اﮐﺜﺮ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻃﻮﻓﺎن را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻠﯽ ﺑﻮدن ﻣﻨﺸﺄ ﻋﻤﺪه‬

‫ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ داد‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻗﺒﻞ‬

‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺷﺪﯾﺪﺗﺮي دارد‪ .‬ﻧﮑﺘﮥ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در اﯾﻦ ﻣﻮرد آن اﺳـﺖ ﮐـﻪ در ﺗﻤـﺎﻣﯽ اﯾﺴـﺘﮕﺎهﻫﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬

‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬

‫ﻣﯽﺷﻮد )ﺳﺎل ‪ .(1387‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﻌﺪاد روزﻫـﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‬

‫در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﮐﻢ ﺑﺎرانﺗﺮﯾﻦ ﺳﺎل دﻫﻪ در اﺳﺘﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺒﺪوﯾﺲ و ﻫﻤﮑﺎران ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ‬

‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮ ﻓﺮاواﻧﯽ وﻗﻮع ﭘﺪﯾﺪه ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﺎ‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌـﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در اﯾﻦ اﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ ]‪ .[4‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎد ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي آﺑﺎدان‪ ،‬اﻫﻮاز‪ ،‬اﻣﯿﺪﯾﻪ‪ ،‬دزﻓﻮل‬

‫و ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿـﺐ ‪ 193/3 ،212 ،242 ،290‬و ‪ 157‬درﺟﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ارﻗﺎم ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‬

‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎد ﻏﺎﻟﺐ ﺑﯿﻦ ‪ 180‬ﺗﺎ ‪ 270‬درﺟﻪ اﺳﺖ در ﺳﺎل ‪ 1387‬ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﻬﺖ ﺑﺎد در اﺳﺘﺎن ‪ 208‬درﺟﻪ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ رﻗﻢ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﻣﻨﺸﺄ ﺑﻮدن‬

‫ﮐﺸﻮر ﻋﺮاق و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑـﺎد ﺑـﺮاي ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎي‬

‫آﺑﺎدان‪ ،‬اﻫﻮاز‪ ،‬اﻣﯿﺪﯾﻪ‪ ،‬دزﻓﻮل و ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 33/8 ،19/2 ،21/1 ،21/2‬و ‪ 15/7‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ اﺳﺖ‬

‫‪۲۵‬‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﺟﻬﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮدو ﻏﺒﺎر‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦﻫﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ‬

‫ﺷﺮوع ﻃﻮﻓﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ از ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮي‬

‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1387‬ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﺑﻪ اوج ﺧﻮد ﻣﯽرﺳﺪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎد ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ 22/18‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ‬

‫)ﯾﻌﻨﯽ ‪ 15‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ( ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﻃﻮﻓﺎن اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺣـﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎد در ﺳﺎل‬

‫‪ 1387‬ﺑﻪ ‪ ،60‬اﻫﻮاز ‪ ، 25‬اﻣﯿﺪﯾﻪ ‪ ،23‬دزﻓﻮل ‪ 25‬و ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن ‪ 18‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ‬

‫ﮐﻪ اﻋﺪاد ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮ ﺿﺮﯾﺐ ﮐﺎﻫﺸﯽ ‪ 10‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 3 -1‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ در ﭘﻨﺞ اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻟﻒ( آﺑﺎدان ‪،‬‬

‫ب( اﻫﻮاز ‪ ،‬ج( اﻣﯿﺪﯾﻪ ‪ ،‬د( دزﻓﻮل و ه( ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن‬

‫‪۲۶‬‬
 ‫‪ -3-3-1‬ﻣﺠﻤﻮع ﻓﺼﻠﯽ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 4-1‬ﻣﺠﻤﻮع ﻓﺼﻠﯽ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ ﻃﻮﻓـﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر را ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮاي ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎي‬

‫آﺑﺎدان‪ ،‬اﻫﻮاز‪ ،‬اﻣﯿﺪﯾﻪ‪ ،‬دزﻓﻮل و ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان‬

‫ﻓﺮاواﻧﯽ در اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي آﺑﺎدان و اﻫﻮاز ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر و در ﺳﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻣﯿﺪﯾﻪ‪ ،‬دزﻓـﻮل و ﻣﺴﺠﺪ‬

‫ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬در واﻗـﻊ اﯾﻦ دو ﻓﺼﻞ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺧﺸﮑﯽ آب و ﻫﻮا و ﮐﺎﻫﺶ‬

‫رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮﺟـﻮد در ﺧﺎك و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ﺑﯿﺸﺘﺮ ذرات ﻣﺤﻠـﯽ و ﻓﺮاﻣﻠﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻋﺖ‬

‫ﺑﺎد‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد در ﺳﺎل ‪ 1387‬در دو اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑـﺎدان و اﻫـﻮاز ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌـﺪاد روزﻫﺎي‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼـﻞ ﺑﻬﺎر و در ﺳﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه دﯾﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ در‬

‫دﻫﮥ اﺧﯿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان‪ ،‬اﻫﻮاز‪ ،‬اﻣﯿﺪﯾﻪ‪،‬‬

‫دزﻓﻮل و ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼﻮل ﺑﻬـﺎر )‪ ،(66‬ﺑﻬـﺎر )‪ ،(50‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن )‪ ،(32‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن )‪ (32‬و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬

‫)‪ (36‬اﺳﺖ و ﮐﻤﺘـﺮﯾﻦ ﻣﯿـﺰان ﺑـﺮاي ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﭘﺎﯾﯿﺰ اﺳﺖ )ﺑﻪﺗﺮﺗﯿـﺐ ﭘـﺎﯾﯿﺰ )‪،(13‬‬

‫ﭘـﺎﯾﯿﺰ )‪ ،(10‬ﭘﺎﯾﯿﺰ )‪ ،(3‬ﭘﺎﯾﯿﺰ )‪ (0‬و ﭘﺎﯾﯿﺰ )‪.((1‬‬

‫‪ -4-3-1‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻓﺼﻠﯽ درﺟﻪ ﺣـﺮارت‪ ،‬رﻃﻮﺑـﺖ ﻧﺴـﺒﯽ‪ ،‬ﺑﺎرﻧـﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﺟﻬﺖ‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎد‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 5-1‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻓﺼﻠﯽ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴـﺒﯽ‪ ،‬درﺟـﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و‬

‫ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ را ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي آﺑﺎدان‪ ،‬اﻫﻮاز‪ ،‬اﻣﯿﺪﯾﻪ‪ ،‬دزﻓﻮل و ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن ﻧﺸـﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر‬

‫ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷـﻮد در ﺗﻤـﺎﻣﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼـﻞ زﻣﺴﺘﺎن اﺳـﺖ ﮐﻪ‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﻓﺼﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ ﺑـﺎ ﻓﺼﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‬

‫‪۲۷‬‬
‫در اﺳﺘﺎن ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻧـﺪارد‪ .‬در واﻗﻊ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮاﻣﻠﯽ ﺑﻮدن ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪة ﻃﻮﻓـﺎن ﻫـﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‬

‫را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ درﺟﻪ ﺣﺮارت در ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿـﺰان ﺧـﻮد را در ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺗﺠﺮﺑﻪ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ در دو اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان و اﻫﻮاز ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌـﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻣﺮﺑﻮط‬

‫ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر اﺳـﺖ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ دﻟﯿﻠﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺮاي اﯾﻦ ادﻋـﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﺴـﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﻣﻨﺸﺄ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي‬

‫اﯾﻦ اﺳﺘﺎن ﻓﺮاﻣﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ دﯾﮕﺮ در دو اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺷﺮﻗﯽﺗﺮ اﺳﺘﺎن ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن و اﻣﯿﺪﯾـﻪ ﻓﺼﻞ‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻃﻮﻓـﺎﻧﯽ و ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻄﺎﺑﻖ دارد‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ‬

‫ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷﺮق اﺳﺘﺎن ﻣﯽروﯾﻢ ﻣﻨﺸﺄ داﺧﻠﯽ ذرات ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد زﯾﺮا ﮐﻪ ﻃﻮﻓﺎن وارده ﺑﻪ ﻏﺮب‬

‫و ﺟﻨﻮب ﻏﺮب اﺳﺘﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮروي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ ﺷﺪه ﺗﺎﻻﺑﯽ اﺳﺘﺎن و ﻧﻮاﺣﯽ ﻏﺮب و ﺷﺮق رود ﮐﺮﺧﻪ‬

‫ﺗﺸﺪﯾﺪ ﺷﻮد و ذرات ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺄ داﺧﻠﯽ را ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي و ﺷﺮق اﺳﺘﺎن وارد ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺗﻤﺎﻣﯽ‬

‫اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ درﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در دو اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان‬

‫و اﻫﻮاز ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان‬

‫ﮔﻔﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ دو اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻣﻨﺸﺄ ﻋﻤﺪة ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ ﻓﺮاﻣﻠﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺳﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه دﯾﮕـﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ‬

‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻄﺎﺑﻖ دارد‪ ،‬ﻧﻮاﺣﯽ‬

‫داﺧﻠﯽ اﺳﺘﺎن ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎك ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﯽدﻫـﺪ و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ذرات را‬

‫دارﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺸﺄﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﻬﺖ وزش ﺑﺎد در ﻃـﯽ ‪10‬ﺳﺎل‬

‫اﺧﯿﺮ در اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان ﺑﺮاي ﭼﻬﺎر ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﺰ و زﻣﺴﺘﺎن ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ‪223/11 ،270/64 ،273/04‬‬

‫و ‪ 234/85‬درﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻗﻄﺎع وزﺷﯽ در اﯾﻦ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر ﮐﻪ‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌـﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر را دارد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻏﺮب ﺗﺎ ﺷﻤﺎل اﯾﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫در دو اﯾﺴﺘﮕﺎه دزﻓﻮل و اﻫﻮاز‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﻬﺖ ﺑﺎد ﺑﺮاي ﻓﺼﻮل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻬﺎر‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﺰ و زﻣﺴﺘﺎن‬

‫ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 174/97 ،198/51 ،219/74‬و ‪ 164/24‬درﺟﻪ ﺑﺮاي دزﻓﻮل و ‪ 243/38 ،263/80 ،262/49‬و‬

‫‪۲۸‬‬
‫‪ 240/43‬درﺟﻪ ﺑﺮاي اﻫﻮاز ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﮐﻠﯽ ﺗﻤﺎم ﻓﺼﻮل ﺑﺮاي دزﻓﻮل ‪ 189/36‬و اﻫﻮاز ‪ 252/53‬درﺟﻪ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﮐـﻪ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮاي ﻫﺮ دو اﯾﺴﺘﮕﺎه‪ ،‬ﻗﻄـﺎع ﮐﻠـﯽ وزش ﺑـﺎد ﻣﺮﺑـﻮط ﺑﻪ داﻣﻨﮥ‬

‫ﺟﻨﻮب ﺗﺎ ﻏﺮب اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﻗﻄﺎع وزش ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎه دزﻓﻮل در ﻓﺼﻞ ﺑﺎ ﺣـﺪاﮐﺜﺮ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن )ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴـﺘﺎن( ‪ 219/74‬درﺟـﻪ و ﺑﺮاي اﻫﻮاز )ﻓﺼـﻞ ﺑﻬﺎر( ‪ 263/80‬درﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬در‬

‫اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻣﯿﺪﯾﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﻬﺖ ﺑﺎد ﺑﺮاي ﭼﻬﺎر ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﺰ‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ‪،260/87‬‬

‫‪ 250/08 ،263/57‬و ‪ 245/39‬درﺟﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن‬

‫ﻗﻄﺎع وزش ﺑﯿﻦ ‪ 180‬ﺗﺎ‪ 270‬درﺟﻪ اﺳﺖ )ﺟﻬﺖ ﺟﻨﻮب ﺗـﺎ ﻏـﺮب(‪ .‬ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﮐﻠﯽ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﻓﺼﻮل ‪254/98‬‬

‫درﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻣﺴـﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﻬﺖ ﺑﺎد ﺑﺮاي ﻓﺼـﻮل ﺑﻬـﺎر‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴـﺘﺎن‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﺰ و‬

‫زﻣﺴﺘﺎن ﺑﻪﺗﺮﺗﯿـﺐ ‪ 215/37 ،231/84 ،228/14‬و ‪ 203/69‬درﺟﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﮐﻠﯽ ﺑﺮاي ﺗﻤـﺎم ﻓﺼـﻮل‬

‫‪ 219/76‬درﺟـﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻄﺎع وزش ﺑﺮاي ﻓﺼﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺼﻞ‬

‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ 231/84 ،‬درﺟﻪ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﻧﺸـﺎن دﻫﻨﺪة ﺟﻬﺖ وزش ﺑﯿﻦ ﺟﻨﻮب ﺗﺎ ﻏﺮب اﺳﺘﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬

‫ﻓﺼﻠﯽ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد در اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي آﺑﺎدان‪ ،‬اﻫﻮاز‪ ،‬اﻣﯿﺪﯾـﻪ‪ ،‬دزﻓﻮل و ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑـﺎ ﻣﻘـﺪار‬

‫‪ 5/82 ،9/04 ،6/01 ،7/88‬و ‪ 6/98‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴـﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺎر‪ ،‬ﺑﻬﺎر‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن و ﺑﻬﺎر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﮥ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻓﺼـﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬

‫ﻓﺮاواﻧﯽ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻣﺮﺑـﻮط ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ‬

‫ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻮدن ﻣﻨﺸﺄ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي اﯾﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﯾﺮا ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﻨﺸﺄ ﻃﻮﻓـﺎن از ﻧﻮاﺣﯽ داﺧﻠﯽ ﻣﯽﺑﻮد‪،‬‬

‫ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ اﯾﻦ دو ﻓﺼﻞ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﺪم اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺮاي ﺳﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه دﯾﮕﺮ ﯾﻌﻨـﯽ دزﻓﻮل‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ‬

‫ﺳﻠﯿﻤﺎن و اﻣﯿﺪﯾﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده و ﻓﺼﻞ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﺑﺎ ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻃﻮﻓﺎن‬

‫ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ در اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻫﻮاز اﺳﺖ ﮐـﻪ اﯾـﻦ دو ﻓﺼـﻞ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬در‬

‫واﻗﻊ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان از ﻃﺮﻓـﯽ ﻧﺰدﯾﮑﯽ اﯾﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑـﻪ ﻧـﻮاﺣﯽ ﺷـﺮﻗﯽ و ﻏﺮﺑـﯽ رودﺧﺎﻧـﻪ ﮐﺮﺧﻪ ﮐﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ‬

‫‪۲۹‬‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ذرات را دارﻧﺪ ﻣﺮﺑﻮط داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻃﻮﻓﺎن در اﯾﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﻨﺸﺄ‬

‫داﺧﻠـﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮجزاده و ﻫﻤﮑﺎران ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻮزﯾﻊ زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ و ﺑﺎدﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ در اﯾﺮان‬

‫ﻧﺸﺎن داد ﮐـﻪ در اﻏﻠﺐ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺑﯿﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑـﺎد و ﻓﺮاواﻧـﯽ وﻗـﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﺎداري‬

‫وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﺑﻪاﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ را از ﻧﻈﺮ وﻗﻮع ﻃﻮﻓـﺎن ﻫـﺎ دارﻧـﺪ ﻟﺰوﻣﺎ‬

‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻧﺪارﻧﺪ ]‪.[6‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 4 -1‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻓﺼﻠﯽ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎد در ﭘﻨﺞ اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻟﻒ(‬

‫آﺑﺎدان ‪ ،‬ب( اﻫﻮاز ‪ ،‬ج( اﻣﯿﺪﯾﻪ ‪ ،‬د( دزﻓﻮل و ه( ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن‬

‫‪۳۰‬‬
‫‪ -5-3-1‬ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻗﺪرت دﯾﺪ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺧﻄﯽ‬

‫ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮه‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس روش رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺧﻄﯽ ﭼﻨﺪﻣﺘﻐﯿﺮه ‪ 6‬ﺗﻤـﺎﻣﯽ ﻣﺪلﻫﺎ آﻧﺎﻟﯿﺰ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﻣﺪﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬

‫ﻣﻘﺪار را ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ آﻣﺎره ‪ t‬دارد ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ روﻧﺪ اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﻦﮐـﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻣﺎره ‪ t‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺪل ﻫـﺎي ﻣـﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪ t3b ،t2b −‬و ‪ =t5b‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ درﺟــﻪ ﺣﺮارت ‪ 3 ،2‬و ‪ 5‬روز ﻗﺒﻞ از ﻃﻮﻓﺎن‬

‫‪ t3a ،t2a −‬و ‪ = t5a‬ﻣﯿــﺎﻧﮕﯿﻦ درﺟــﻪ ﺣــﺮارت ‪ 3، 2‬و ‪ 5‬روز ﺑﻌﺪ از ﻃﻮﻓﺎن‬

‫‪ r3b ،r2b −‬و ‪ = r5b‬ﻣﯿــﺎﻧﮕﯿﻦ رﻃﻮﺑــﺖ ﻧﺴــﺒﯽ ‪ 2، 3‬و ‪ 5‬روز ﻗﺒﻞ از ﻃﻮﻓﺎن‬

‫‪ r3a ،r2a −‬و ‪ = r5a‬ﻣﯿــﺎﻧﮕﯿﻦ رﻃﻮﺑــﺖ ﻧﺴــﺒﯽ ‪ 2، 3‬و ‪ 5‬روز ﺑﻌــﺪ از ﻃﻮﻓﺎن‬

‫‪ p3b ،p2b −‬و ‪ = p5b‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ‪ 2، 3‬و ‪ 5‬روز ﻗﺒﻞ از ﻃﻮﻓﺎن‬

‫‪ p3a ،p2a −‬و ‪ = p5a‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ‪ 2، 3‬و ‪ 5‬روز ﺑﻌﺪ از ﻃﻮﻓﺎن‬

‫‪ s3b ،s2b −‬و ‪ = s5b‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ‪ 2، 3‬و ‪ 5‬روز ﻗﺒﻞ از ﻃﻮﻓﺎن‬

‫‪ s3a ،s2a −‬و ‪ = s5a‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ‪ 2، 3‬و ‪ 5‬روز ﺑﻌﺪ از ﻃﻮﻓﺎن‬

‫‪ a3b ،a2b −‬و ‪ = a5b‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎد ‪ 2، 3‬و ‪ 5‬روز ﻗﺒﻞ از ﻃﻮﻓﺎن‬

‫‪ a3a ،a2a −‬و ‪ = a5a‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎد ‪ 2، 3‬و ‪ 5‬روز ﺑﻌﺪ از ﻃﻮﻓﺎن‬

‫ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان ﻓﻘﻂ ‪ 3‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ در ﯾـﮏ دوره ‪ 10‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ )ﻣﻘﺪار ‪ t‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ‪3‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ از زﯾﺎد ﺑﻪ ﮐﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ r3b‬ﺑﺎ ‪ p5b ،2/682‬ﺑﺎ ‪ 2/374‬و ‪ r5b‬ﺑﺎ ‪ 2/34‬اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬

‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﮑﻮس را ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ رﻃﻮﺑـﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﻪ روز ﻗﺒﻞ از ﻃﻮﻓﺎن و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﺜﺒـﺖ‬

‫‪6‬‬
‫‪Backward‬‬

‫‪۳۱‬‬
‫را ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﭘﻨﺞ روز ﻗﺒﻞ از ﻃﻮﻓﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺪل ﻧﻬﺎﯾﯽ اراﺋﻪ‬

‫ﺷﺪه ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎه آﺑﺎدان ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺪرت دﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪[1].‬‬

‫‪V = (-17/956 r3b) + (16/241r5b) + 613/530‬‬ ‫)‪(1-1‬‬

‫ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻫﻮاز ‪ 8‬ﻣﺪل ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪار آﻣﺎره‪ t‬اراﺋﻪ ﺷـﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﯿﻦ ﻣﺪلﻫﺎي ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه‬

‫ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﮑﻮس ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ درﺟﻪ ﺣﺮارت دو روز ﻗﺒﻞ ﻃﻮﻓﺎن ﯾﺎ ‪ t2b‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪-2/597‬‬

‫و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﭘﻨﺞ روز ﻗﺒﻞ از ﻃﻮﻓﺎن ﯾﺎ ‪ t5b‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪار‬

‫‪ 2/613‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺧﺮوﺟـﯽ ﻣـﺪل‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي زﯾﺮ داراي ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﺎ ﻗﺪرت دﯾﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ a5b, a2a, a2b, r2a, r2b, t5b, t2b‬و ‪ .s2a‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺪل ﻧﻬﺎﯾﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑـﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻫﻮاز ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬

‫ﻗﺪرت دﯾﺪ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪[2].‬‬

‫‪V = (-38/406 t2b) + (41/807 t5b) + (-6/823 r2b) + (7/859 r2a) + (-1/227 a2b) + (1/470 a2a) +‬‬
‫)‪(1/912 a5b) + (18/471 s2a) + (-170/407‬‬ ‫)‪(2-1‬‬

‫در اﯾﺴـﺘﮕﺎه دزﻓﻮل ‪ 10‬ﻣﺪل ‪ s5a, s2a, s2b, r3a, r3b, r2a, r2b, t3a, t3b, t2b‬ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﻨﺎداري را ﺑﺎ‬

‫ﻗﺪرت دﯾﺪ ﺑﺮاي ﯾﮏ دوره ‪ 10‬ﺳـﺎﻟﻪ ﻧﺸـﺎن داد‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﮑﻮس ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد‬

‫دو روز ﺑﻌﺪ از ﻃﻮﻓﺎن ﯾﺎ‪ s2a‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪ -3/598‬و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳـﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﭘﻨﺞ‬

‫روز ﺑﻌﺪ از ﻃﻮﻓﺎن ﯾﺎ ‪ s5a‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪ 3/894‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺪل ﻧﻬﺎﯾﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎه دزﻓﻮل ﺟﻬﺖ‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺪرت دﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪[3]:(3-1‬‬

‫)‪V = (-640/120 t2b) + (84/350 t3b) + (-21/846 t3a) + (-41/760 r2b) + (-48/062 rab) + (48/769 r2b‬‬
‫)‪+ (47/994 r3a) + (-30/885 s2b) + (-91/573s2a) + (185/172s5a) + (186/922‬‬ ‫)‪(3-1‬‬

‫در اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن ‪ 16‬ﻣﺪل ﺑﯿﺸـﺘﺮ از ﻣﻘـﺪار آﻣـﺎره ‪ t‬اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي در اﯾﻦ اﯾﺴﺘﮕﺎه‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺧﺮوﺟﯽ از ﻣـﺪل‪ ،‬ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ‪ p3a‬ﯾﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬

‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺳﻪ روز ﺑﻌﺪ از ﻃﻮﻓﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﮑﻮس و ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ p3b‬ﯾﺎ ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرﻧـﺪﮔﯽ ﭘـﻨﺞ روز‬

‫‪۳۲‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻃﻮﻓﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ را دارا ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﮐﻪ داراي ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﻨـﺎدار‬

‫ﻣﻌﮑـﻮس و ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪t2b, t2a, t3b, t5b, t5a, r2a, r3b, r3a, r3a, p2b, p3b, p3a, p5b, p5a, a3a, :‬‬

‫‪ s5b, s5a‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﯿﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻫﻮاز‪ ،‬آﺑﺎدان و دزﻓﻮل از ﻣﻨﺸـﺄ ﻓﺮاﻣﻠﯽ‬

‫ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ دورﺗﺮ اﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي زﯾﺎد ﺑﺎ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﻨﺎدار ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ‬

‫ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي رخ داده در اﯾﻦ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه دﯾﮕﺮ داراي ﻣﻨﺸﺄ داﺧﻠﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﯾﺮا زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬

‫ﺗﻌﺪاد ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﺎ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﻨﯽدار در اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻣﻨﻄﻘﻪ رﺳﻮبﮔﺬاري زﯾﺎدﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺸـﺎﻧﮕﺮ آن اﺳـﺖ ﮐﻪ‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻣﻨﻄﻘﮥ رﺳﻮبﮔﺬاري در اﯾﺠﺎد ﯾﺎ ﻋﺪم اﯾﺠﺎد ﻃﻮﻓﺎن ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪ .‬درﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻫﺮﭼﻘﺪر‬

‫ﺗﻌﺪاد ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﺎ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﻨﺎدار ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻨﺸﺄ از ﻣﻨﻄﻘﻪ‬

‫رﺳﻮبﮔﺬاري ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺪل ﻧﻬﺎﯾﯽ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه ﺑـﺮاي اﯾﺴـﺘﮕﺎه ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن ﺟﻬﺖ‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺪرت دﯾﺪ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪[4].‬‬

‫)‪V = (229/963 t2b) + (-92/438 t2a) + (-375/359 t3b) + (175//761 t5b) + (54/945 t5a) + (-36/537r2a‬‬
‫‪+ (-49/886 r3b) + (82/494 r3a) + (-2071/131p2b) + (1099/875p3b) + (-1519/189 p3a) + (890/400‬‬
‫‪p5b) + (82/866 s5a) + 1551/940‬‬ ‫)‪(4-1‬‬

‫در ﺑﯿﻦ ﻧﻪ ﻣﺪل ﺧﺮوﺟﯽ در اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻣﯿﺪﯾﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﮑﻮس ﻣﻌﻨـﺎدار ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬

‫‪ r3a‬ﯾﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﻪ روز ﺑﻌﺪ از ﻃﻮﻓﺎن ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪ -2/968‬و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ ﻣﻌﻨـﺎدار‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ p5a‬ﯾﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﭘﻨﺞ روز ﺑﻌﺪ از ﻃﻮﻓﺎن ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪ 2/732‬اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬

‫داراي ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻣﻌﮑـﻮس در اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻣﯿﺪﯾﻪ در ﯾﮏ دوره ‪ 10‬ﺳﺎﻟﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪t2a, t3a, r2a, r5b, :‬‬

‫‪ .p3a, p5b, p5a, a3b, a3a‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺪل ﻧﻬﺎﯾﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻣﯿﺪﯾﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺪرت دﯾﺪ ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪[5].‬‬

‫)‪V = (60/947 t2a) + (-71/499 t3a) + (-16/350 r3a) + (-3/520 r5b) + (-30/117 p3a) + (51/076 p5b‬‬
‫‪+ (17/210 p5a) + (1/255 a3b) + (-1/151 a3a) + 1605.885‬‬ ‫)‪(6-1‬‬

‫‪۳۳‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺑﺎدي ﺗﺎﺑﻌﯽ از ﻓﺮﺳﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎد و ﻓﺮﺳﺎﯾﺶﭘﺬﯾﺮي ﺧﺎك اﺳﺖ ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻪ‬

‫ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺮﺳﺎﯾﻨﺪﮔﯽ و ﻓﺮﺳﺎﯾﺶﭘﺬﯾﺮي ﺷﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺑﺎدي و ﺑﻪدﻧﺒﺎل‬

‫آن اﻓـﺰاﯾﺶ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮدو ﻏﺒﺎر ]‪ .[1‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﻪ ﺧﺎك ﺧﺸﮏ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﺑﻪ ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ‬

‫ﺑﺮﺳﺪ ذرات ﺧﺎك ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه و در ﻫﻮا ﻣﻌﻠﻖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﻤﺒﻮد ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ رﻃﻮﺑـﺖ‬

‫ﺧﺎك‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﭘﺬﯾﺮي و ﺣﺮﮐﺖ آن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎل ﻫﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن رﻃﻮﺑﺖ‬

‫ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻃﻮﻓﺎن ﻗﺪرت دﯾﺪ را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ ﻣﯿﺰان ﻗﺪرت دﯾﺪ‬

‫ﻧﺎﺷﯽ از ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﻪﻃﻮر ﻏﯿﺮﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ذرات ﺧﺎك‬

‫ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻣﯿﺰان ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺜﻞ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ‪ ،‬دﻣﺎ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﻣﯽﺗﻮان ﻣﯿﺰان‬

‫ﻗﺪرت دﯾﺪ را ﮐﻪ ﺷﺎﺧﺼﻪ ﻣﯿﺰان ﺷﺪت ﻃﻮﻓﺎن اﺳﺖ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﻪدﻟﯿـﻞ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬

‫ﻓﻮق و ﻓﺮاواﻧﯽ وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‪ ،‬ﻫﺮﭼﻘﺪر ﮐـﻪ در ﯾﮏ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻌﺪاد ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮي‬

‫ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﻗﺪرت دﯾﺪ ﻧﺎﺷﯽ از ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﺸﺄ ﻧﺰدﯾﮏﺗـﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﯾﻮﺷـﯿﻨﻮ و ﻫﻤﮑﺎران ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ دﻣﺎي ﺑﺎﻻي ﻫﻮا‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﮐﻢ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻓﻘﯿﺮ و ﺳﺮﻋﺖ زﯾﺎد ﺑﺎد‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪي ﺑﺮاي وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ و وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي‬

‫ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ارﺗﺒﺎط وﺟـﻮد دارد و ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ و اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑـﻪ ﻣﺤﻠﯽ ﯾﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺑﻮدن‬

‫ﻃﻮﻓﺎن اﺷﺎره ﮐﺮد ]‪.[12‬‬

‫‪۳۴‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫ﺑﺤﺮان رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫‪۳۵‬‬
 ‫‪ -1-2‬ﺑﺤﺮان رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫ﺑﺤﺮان رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎي ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﯾﮏ ﺑﺤﺮان زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﮐﺎﻧﻮن اﺻﻠﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ‪ ،‬رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ از ﺟﻤﻠﻪ‬

‫ﻋﺮاق وارد ﺧﺎك اﯾﺮان ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺗﺎﻻب ﻫﻮراﻟﻌﻈﯿﻢ در اﯾﺮان‬

‫و ﻧﺎﺑﻮدي ﺗﺎﻻبﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻨﻬﺮﯾﻦ در ﻋﺮاق]‪ [15‬ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ [16].‬ﮔﺮدوﻏﺒﺎرﻫﺎ و‬

‫رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﯿﺮ در اﯾﺮان اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ آن ﺧﺸﮏ ﺷﺪن ﺗﺎﻻبﻫﺎي اﯾﺮان و ﻋﺮاق]‪[17‬‬

‫اﺳﺖ‪ [18].‬ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل آب و ﺧﺸﮏ ﺷﺪن ﺑﯿﺶ از ‪ 2‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻫﮑﺘﺎر از ﺗﺎﻻبﻫﺎي ﻋﺮاق و ﺑﯿﺶ از ‪ 40‬درﺻﺪ‬

‫ﺗﺎﻻبﻫﺎي ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﺎﻻبﻫﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﮐﺎﻧﻮن رﯾﺰﮔﺮد ﺷﺪه و ﯾﮑﯽ از راهِ ﺣﻞﻫﺎ ﺑﺮاي ﺣﻞّ اﯾﻦ ﻣﻌﻀﻞ‪،‬‬

‫اﺣﯿﺎي ﺗﺎﻻبﻫﺎ اﺳﺖ‪ [17].‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ راﻫﮑﺎر ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﻧﺪارد و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪاي ﭼﻨﺪﯾﻦﺳﺎﻟﻪ‬

‫اﺳﺖ‪[19].‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -1 -2‬ﺳﺎﺣﻞ ﮐﺎرون و ﭘﻞ ﺳﻔﯿﺪ ‪ ،‬ﭘﯿﺶ و ﭘﺲ از ﮔﺮدوﺧﺎك در ﺷﻬﺮ اﻫﻮاز ‪ 21 ،‬ﻣﻬﺮ ‪ 1393‬ﺧﻮرﺷﯿﺪي‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 2 -2‬ﺗﺎﻻب ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ اﻧﺘﻘﺎل آب در ﺳﺎل ﻫﺎي اﺧﯿﺮ در ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ ﻋﺮاق ﺧﺸﮏ ﺷﺪه‬

‫‪۳۶‬‬
 ‫‪ -2-2‬ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ‬

‫رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻮردي از ﺳﺎل ‪ 1382‬ﺧﻮرﺷﯿﺪي در اﻫﻮاز دﯾﺪه ﺷﺪه و از ﺳﺎل ‪ 1384‬ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت ﺟﺪّي اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد و اوج آن ﺑﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 87‬ﺗﺎ ‪ 89‬ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﻮد‪ .‬در ﮐﺸﻮر ﻋﺮاق ‪2٫5‬‬

‫ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻫﮑﺘﺎر ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺗﺎﻻﺑﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 1379‬ﺧﻮرﺷﯿﺪي و ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس‪ ،‬ﭼﯿﺰي‬

‫در ﺣﺪود ‪ 1٫5‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻫﮑﺘﺎر از اﯾﻦ ﺗﺎﻻبﻫﺎ ﺧﺸﮏ ﯾﺎ ﮐﺎرﺑﺮي ﺗﺎﻻﺑﯽ ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﻣﻠﻞ در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ‪ 2‬ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﺟﻬﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از‬

‫آنﻫﺎ ﺧﺸﮑﯽ ﺗﺎﻻبﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻨﻬﺮﯾﻦ ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1386‬ﺧﻮرﺷﯿﺪي‪ ،‬ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﺑﻪ اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪ و ﺳﺒﺐ‬

‫ﺧﺸﮑﯽ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از ﺗﺎﻻبﻫﺎي ﺷﺎدﮔﺎن و ﻫﻮراﻟﻌﻈﯿﻢ ﺷﺪ‪[17].‬‬

‫‪ -3-2‬ﻋﻮاﻣﻞ اﯾﺠﺎد‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ و ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﯾﻦ ﺣﻮزه‪ ،‬ﻣﻨﺸﺄ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﺑﺤﺮان را ﺧﺸﮏﺷﺪن ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ‬

‫از ﺗﺎﻻب ﻫﻮراﻟﻌﻈﯿﻢ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬دو ﺳﻮم اﯾﻦ ﺗﺎﻻب در ﮐﺸﻮر ﻋﺮاق و ﯾﮏ ﺳﻮم آن در اﯾﺮان واﻗﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه‬

‫ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات آبوﻫﻮاﯾﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﺸﮏ ﺷﺪن ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از اﯾﻦ ﺗﺎﻻب اﻧﺠﺎﻣﯿﺪهاﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻋﺮاق ﺗﺨﻠﯿﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﺑﺎﺗﻼق در ‪ 1950‬ﻣﯿﻼدي آﻏﺎز ﺷﺪ و ﺗﺎ ‪ ،1970‬ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ زﻣﯿﻦ ﺑﺮاي‬

‫ﮐﺸﺎورزي و اﮐﺘﺸﺎف ﻧﻔﺖ اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در اواﺧﺮ ‪ 1980‬و ‪ ،1990‬در دوران رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري‬

‫ﺻﺪام ﺣﺴﯿﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺖ و ﺑﻪ اﺧﺮاج ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﯿﻌﻪ از ﺗﺎﻻب اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ او ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﺮد‬

‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺴﻠﺤﯽ در اﯾﻦ ﻣﮑﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2003‬و ﺳﻘﻮط ﺻﺪام ﮐﻪ آب دوﺑﺎره ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‬

‫ﺑﺎز ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻧﻮد درﺻﺪ اﯾﻦ ﺗﺎﻻب ﺧﺸﮏ ﺷﺪهﺑﻮد‪ [20].‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﻋﻠﺖ‬

‫ﺧﺸﮏ ﺷﺪن ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ ﺗﺎﻻب را ﺣﻔﺎريﻫﺎي وزارت ﻧﻔﺖ اﯾﺮان ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪[21].‬‬

‫‪۳۷‬‬
‫رﺋﯿﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺸﺄ ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ را ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎي ﻋﺮاق‬

‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪ [8].‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﯾﺮان ﺑﺎ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ دادهﻫﺎي دﯾﺪﺑﺎﻧﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪،‬‬

‫ﻣﻨﺸﺄ ﮔﺮد و ﺧﺎك را داﺧﻠﯽ داﻧﺴﺘﻪ و ﻣﮑﺎن ﺧﯿﺰش ﮔﺮد و ﺧﺎك را ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﮔﺰارش آﻣﺪهاﺳﺖ‪» :‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﺗﺎواﯾﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﮔﺮد و ﺧﺎك ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه‬

‫در ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ‪ ،‬در ﺣﺪ واﺻﻞ ﺑﯿﻦ ﻫﺴﺘﻪ ﺗﺎواﯾﯽ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﯽﺷﻮد و اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺆﯾﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ‬

‫ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺄ ﮔﺮد و ﺧﺎك ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻋﺮاق ﺑﺎﺷﺪ‪[23]«.‬‬

‫در ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1396‬ﺧﻮرﺷﯿﺪي‪ ،‬رﺋﯿﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﺎﻧﻮن ‪ 65‬ﺗﺎ ‪70‬‬

‫درﺻﺪ از ﮔﺮد و ﺧﺎك اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ ،‬در ﺧﺎرج از ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﯾﺮان و ﮐﺎﻧﻮن ﺣﺪود ‪ 30‬درﺻﺪ دﯾﮕﺮ‪ ،‬در‬

‫داﺧﻞ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﯾﺮان اﺳﺖ‪ .‬وي اﻓﺰود‪ :‬ﮔﺮد و ﺧﺎك ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽرﺳﺪ و‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد وﻟﯽ ﭼﻮن ﮔﺮد و ﺧﺎكﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺎء داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً از ذرات درﺷﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪهاﺳﺖ‪،‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻮع از ﮔﺮد و ﺧﺎك ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﮐﻤﺘﺮي دارد‪[24].‬‬

‫‪ -4-2‬ﻣﻬﺎر‬

‫ﻃﺮحﻫﺎ و اﻗﺪاﻣﺎت دوﻟﺖ اﯾﺮان در ﻣﻬﺎر رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ ﭼﻨﺪان ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎل ‪ 18 ،1392‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه‬

‫اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﮐﻤﺒﻮد ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ اﺳﺘﻌﻔﺎ‬

‫دادﻧﺪ]‪.[16‬‬

‫راﻫﮑﺎر ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎي ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﻧﺘﻘﺎل آب ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي رودﻫﺎي ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺳﺪﺳﺎزيﻫﺎي اﻓﺮاﻃﯽ ﺑﺮﻗﺎﺑﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺎﻟﭻ ﭘﺎﺷﯽ ﻣﺎﺳﻪ زار ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺻﻼ ﮐﺎﻧﻮن رﯾﺰﮔﺮد‬

‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﭻ ﭘﺎﺷﯽ ﺑﺎﻋﺚ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻦ ﻋﻠﻮﻓﻪ و ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺎﺳﻪ زار ﻫﺎ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﻧﺎﺑﻮدي ﺗﻨﻮع زﯾﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻓﺎﺟﻌﻪ اﺳﺖ‪[25].‬‬

‫‪۳۸‬‬
 ‫‪ -5-2‬ﺑﺤﺮان زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ‬

‫اﯾﻦ ﺑﺤﺮان ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪهاﺳﺖ ﺷﻬﺮ اﻫﻮاز ﻣﺮﮐﺰ اﯾﻦ اﺳﺘﺎن از ﺳﻮي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫ﯾﮑﯽ از آﻟﻮدهﺗﺮﯾﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺸﮑﻼت ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺳﺎﮐﻨﺎن اﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﺷﺪهاﺳﺖ‪[26].‬‬

‫اﺣﺘﻤﺎل آﻟﻮده ﺑﻮدن اﯾﻦ رﯾﺰﮔﺮد ﺑﻪ ﻣﻮاد رادﯾﻮاﮐﺘﯿﻮ ﻧﮕﺮاﻧﯽﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدهاي در ﻣﻮرد ﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ‬

‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪوﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪ 27].‬و ‪ [28‬ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺣﺪود ‪ 22‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺸﮑﻼت‬

‫ﻧﺎﺷﯽ از آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا و رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن و ﻣﺮاﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ [29].‬در آﺑﺎن ‪ 1394‬در ﭘﯽ‬

‫ﺑﺎرش ﺑﺎران اﺳﯿﺪي در اﯾﻦ اﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻔﺮ ﻣﺸﮑﻼت ﺗﻨﻔﺴﯽ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ ﮐﻪ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﮐﺸﺎﻧﺪه‬

‫و ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮيﺷﺪن ﺑﯿﺶ از ﯾﮑﺼﺪ ﻧﻔﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ [30].‬در ﺑﺮﺧﯽ از روزﻫﺎي ﺳﺎل ﻣﯿﺰان ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در آﺑﺎدان‬

‫‪ ،225‬اﻧﺪﯾﻤﺸﮏ ‪ ،127‬ﺳﻮﺳﻨﮕﺮد ‪ ،767‬اﻣﯿﺪﯾﻪ ‪ ،654‬ﺑﻬﺒﻬﺎن ‪ ،589‬ﮔﺘﻮﻧﺪ ‪ 166‬و ﺷﻮش ‪ 460‬ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮم ﺑﺮ‬

‫ﻣﺘﺮﻣﮑﻌﺐ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان آﻻﯾﻨﺪﮔﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ 150‬ﺗﺎ ‪ 250‬ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮم ﺑﺮ‬

‫ﻣﺘﺮﻣﮑﻌﺐ اﺳﺖ‪ [21].‬ﺷﺪت رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ در اﻫﻮاز ﺑﻪ اﻧﺪازهاي اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻗﺪرت ﺳﻨﺠﺶ آﻧﺎﻻﯾﺰرﻫﺎي‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ اﯾﺮان ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪[16].‬‬

‫‪ -6-2‬ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎ‬

‫ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ ﻣﺪارس‪ ،‬ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ ادارات‪ ،‬ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺮق‪ ،‬ﻗﻄﻌﯽ آب و اﺧﺘﻼل در ﺗﻨﻔﺲ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎ رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻧﻮاع ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي آﻟﺮژي و ﺣﺴﺎﺳﯿﺖﻫﺎي‬

‫ﺗﻨﻔﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز ﻋﻄﺴﻪ‪ ،‬ﺳﺮدرد و آﺑﺮﯾﺰش ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪[31].‬‬

‫‪۳۹‬‬
 ‫‪ -1-6-2‬ﻧﯿﻤﻪﺗﻌﻄﯿﻞ ﺷﺪنِ ﺷﻬﺮ اﻫﻮاز در ﭘﯽِ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا‬

‫ﺑﺎ ﻗﻄﻊ آب و ﺑﺮق ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﻤﻪ ﺗﻌﻄﯿﻞ درآﻣﺪ‪ .‬از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﺎﻋﺖﻫﺎي ﺑﺎﻣﺪاد ﺷﻨﺒﻪ‪23 ،‬‬

‫ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1395‬ﺧﻮرﺷﯿﺪي‪ ،‬آب و ﺑﺮق در اﻏﻠﺐ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻗﻄﻊ ﺷﺪ و ﻣﺮاﮐﺰ آﻣﻮزﺷﯽ و ادارهﻫﺎ‬

‫ﺗﻌﻄﯿﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ [32].‬ﮔﺮدوﻏﺒﺎر ﺷﺪﯾﺪ و رﻃﻮﺑﺖ زﯾﺎد ﻋﻠﺖ اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ اﻋﻼم ﺷﺪ‪ .‬در ﭘﯽِ آن‪ ،‬ﺟﻤﻌﯽ از ﻣﺮدم‬

‫اﻫﻮاز در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺨﺖ و روزﻫﺎي ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺧﯿﺮ ﺧﻮزﺳﺘﺎن در اﻫﻮاز ﺗﺠﻤﻊ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺠﻤﻊ‬

‫ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺑﯿﺎن ﺷﻌﺎرﻫﺎﯾﯽ و در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﭘﻼﮐﺎردﻫﺎي اﻋﺘﺮاﺿﯽ‪ ،‬اﻋﺘﺮاض ﺧﻮد را ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻗﻄﻌﯽ آب و‬

‫ﺑﺮق‪ ،‬ﻧﺒﻮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺷﺮاﯾﻂ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا و در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺧﻮزﺳﺘﺎن و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺿﻌﯿﻒ رﺋﯿﺲ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ در رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ و ﺑﺤﺚ اﻧﺘﻘﺎل آب‪ ،‬اﻋﻼم و ﺧﻮاﺳﺘﺎر رﺳﯿﺪﮔﯽ‬

‫ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺷﺪﻧﺪ‪.‬اﯾﻦ ﻗﺪر ﺿﻌﯿﻒ ﻋﻤﻞ ﮐﺮده اﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻧﻤﯿﺘﻮاﻧﻨﺪ ان را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﺑﻪ‬

‫دﻓﻌﺎت ﭘﯿﺶ اﻣﺪه ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﻮي در اﺑﺘﺪاي ﺻﺒﺢ ﺧﻮب ﺑﻮده و ﻣﺮدم ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎ اﻣﺪه اﻧﺪ و ﻣﺪارس داﺋﺮ ﺷﺪه‬

‫اﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﺳﺎﻋﺘﯽ و ﺑﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﻢ ﺧﻮرده و ﺑﺎد و ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺷﺪه و ﻣﺘﻮﻟﯿﺎﻧﺶ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ‬

‫ﻧﻤﯿﺸﺪه آنﻫﺎ را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﭼﻮن ﻣﺜﻼً ﻣﻨﺒﻊ داﺧﻠﯽ از اﻃﺮاف ﻣﺎﻧﻨﺪ راﻣﻬﺮﻣﺰ و راﻣﺸﯿﺮ و ﺳﻮﺳﻨﮕﺮد و‬

‫اﻣﺜﺎﻟﻬﻢ را دارد وﻟﯽ اﮔﺮ ﻣﻨﺸﺎ ﻋﺮاق داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﺪلﻫﺎ و ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ردﯾﺎﺑﯽ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻫﺴﺖ‪.‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬

‫اﯾﻨﮑﻪ ﺑﯿﺶ از ‪ 10‬ﺳﺎل از ﺷﺮوع اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﻣﯿﮕﺬرد ﻣﺮدم ﻫﻨﻮز ﺑﺎ ان دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﯾﺒﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮوز ﺳﯽ‬

‫ام آﺑﺎن ‪ 1396‬ﻫﺠﺮي ﺷﻤﺴﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد اﻣﺎ ﺑﺎ اﻣﺪن ﺑﺎد ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﺧﺎك اﻧﻬﻢ ‪ 52‬ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫ﺣﺪ ﻣﺠﺎز آﻻﯾﻨﺪﮔﯽ و ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ‪ 12‬ﻣﺎﺷﯿﻦ و ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن دو ﻧﻔﺮو ﻣﺠﺮوح ﺷﺪن ﺑﯿﺶ از ‪ 8‬ﻧﻔﺮ ﺷﺪهاﺳﺖ]‪.[33‬‬

‫‪۴۰‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ و اﺟﺮا ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫‪۴۱‬‬
 ‫‪ -1-3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻦ در ﻣﻨﺎﻃﻖ دﺷﺖ رﺳﻮﺑﯽ و رﺳﻮﺑﺎت رﯾﺰ‬

‫داﻧﻪ ﺗﺎﺣﺪودي ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎ ﺷﻨﺰارﻫﺎ و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺟﻬﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻤﺎﻟﯽ و‬

‫ﺷﺮﻗﯽ )ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﮐﻮﻫﭙﺎﯾﻪ اي و ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ اﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻏﻨﺎي ﮔﻮﻧﻪ اي ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ]‪ 39‬و ‪ .[43‬ﻣﺸﺎﻫﺪات‬

‫ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﺎك ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻃﯽ ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1397‬ﺗﺎ ‪ 1399‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت‬

‫ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺧﺎك‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﻫﺎ و دﺧﺎﻟﺖﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺳﺒﺐ ﺗﻨﻮع ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ‬

‫و ﺳﯿﻤﺎي ﻓﺼﻠﯽ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﻦ دﺷﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪ 35‬و ‪ .[39‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ در ﺑﯿﺎﺑﺎن ﻫﺎي ﺟﻨﻮب‬

‫ﻣﺼﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك‪ ،‬ﻣﯿﺰان رﻃﻮﺑﺖ‪ ،‬درﺻﺪ ﺷﻮري و ﻗﻠﯿﺎﺋﯿﺖ ﺧﺎك‪،‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻣﻮاد آﻟﯽ و ﺳﻄﺢ آب در دﺳﺘﺮس ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪ ]‪ .[48‬ﻣﺴﺎﺣﺘﯽ ﻣﻌﺎدل ‪ 349254‬ﻫﮑﺘﺎر از دﺷﺖ ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪،‬‬

‫ﻣﻨﺸﺄ ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻪ ‪ 7‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺟﻨﻮب‬

‫ﻏﺮب ﻫﻮﯾﺰه‪ ،‬ﺷﻤﺎل و ﺷﺮق ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ‪ ،‬ﺷﺮق و ﺷﻤﺎل ﺷﺮق اﻫﻮاز‪ ،‬ﺟﻨﻮب و ﺟﻨﻮب ﺷﺮق اﻫﻮاز‪ ،‬ﻣﺤﺪوده‬

‫ﺑﻨﺪر اﻣﺎم ﺑﻪ اﻣﯿﺪﯾﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺪوده ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ ﺑﻪ ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن‪ ،‬ﺷﺮق ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن ]‪ .[35‬ﺑﺎرش ﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده در ﻓﺼﻞ ﭘﺎﯾﯿﺰ‪،‬‬

‫زﻣﺴﺘﺎن و ﺑﻬﺎر ‪ 1398-99‬ﺳﺒﺐ ﺗﺤﻮل و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮔﺴﺘﺮده اي در ﺳﯿﻤﺎي ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن و ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي‬

‫ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﺧﺴﺎرت ﻫﺎ‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﺳﯿﻼبﻫﺎ و ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻫﺎي آﺑﯽ‪ ،‬از ﯾﮏ ﺳﻮ و ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻧﻤﮏ‬

‫ﺳﻄﺤﯽ ﺧﺎك‪ ،‬ﺗﺄﻣﯿﻦ رﻃﻮﺑﺖ ﻻزم‪ ،‬ذﺧﯿﺮه آب در ﺳﻔﺮه ﻫﺎي زﯾﺮﺳﻄﺤﯽ و آبﻫﺎي ﺟﺎري و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن‬

‫رﺷﺪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻮﻣﯽ ﯾﮏ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﮐﻮﺗﺎه زي و ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺮﮐﺖ ﻃﺒﯿﻌﺖ در ﭼﺮﺧﻪ‬

‫ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺧﻮد ﺷﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ در اﯾﻦ وادي ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﻮد ﺗﻄﺎﺑﻖ و ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از‬

‫ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎي اﻧﺪﮐﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﯾﻦ ﺧﻄﻪ روي آورده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ اﻫﻤﯿﺖ دارد‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺣﺎﻓﻈﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ از ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬در راﺳﺘﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻮﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬

‫ﺑﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪۴۲‬‬
‫ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻦ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻦ در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬

‫دﺷﺖ رﺳﻮﺑﯽ و رﺳﻮﺑﺎت رﯾﺰداﻧﻪ و ﺗﺎﺣﺪودي ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎ ﺷﻨﺰارﻫﺎ و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺟﻬﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪،‬‬

‫در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻤﺎﻟﯽ و ﺷﺮﻗﯽ )ﺑﺨﺶﻫﺎي ﮐﻮﻫﭙﺎﯾﻪ اي و ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ اﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻏﻨﺎي ﮔﻮﻧﻪ اي ﭼﻨﺪاﻧﯽ‬

‫ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-3‬ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ و ﺑﺎرشﻫﺎي ‪1398-99‬‬

‫در دﺷﺖ وﺳﯿﻊ ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻬﺎر ﺗﯿﺐ روﯾﺸﯽ‬

‫ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺗﺎﻻﺑﯽ‪ ،‬ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺷﻮر روي رﻃﻮﺑﺖ دوﺳﺖ‪ ،‬ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺷﻮر روي ﺧﺸﮑﯽزي ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‬

‫اﺳﺘﺎن و ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺷﻦ روي اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ در در ﺣﻮاﻟﯽ روﺳﺘﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺣﺎﺷﯿﻪ ﻣﺰارع و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي‬

‫درﺧﺘﯽ‪ ،‬درﺧﺘﭽﻪ اي و ﺑﻮﺗﻪ اي دﺳﺖ ﮐﺎﺷﺖ ﻧﯿﺰ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ زا ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﺪه اﻧﺪ ]‪.[39‬‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺑﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﯾﺎ ﺧﻮدرو در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺖ ]‪.[38‬‬

‫ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﯿﭗ ﻫﺎي ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻨﻄﻘﻪ‪،‬‬

‫داراي ﺧﺮدزﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ‬

‫ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺳﺎزﮔﺎر ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﺧﺮدزﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ و ﺗﻨﻮع وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﺧﺎك ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري و‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎ اﻗﻠﯿﻢ ﻣﺸﺘﺮك ﻣﯽ ﺷﻮد]‪ .[50‬در ﺑﯿﺎﺑﺎن ﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ Nara‬در ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﭼﻬﺎر‬

‫ﺗﯿﺐ روﯾﺸﯽ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺧﺸﮑﯽ ﭘﺴﻨﺪان واﻗﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫‪ Salsola imbricata‬و ‪ ،Haloxylon stocksii‬ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮑﯽ ﭘﺴﻨﺪان ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ calotropis procera‬و‬

‫‪ Heliotropium europium‬ﺧﺸﮑﯽ ﭘﺴﻨﺪان دروﻏﯿﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮاس ﻫﺎ و ﮔﯿﺎﻫﺎن ﮐﻮﺗﺎه زي ‪Neurada‬‬

‫‪ procumbens‬و ‪ Stipagrostis plumosa‬و ﮔﯿﺎﻫﺎن آب دوﺳﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Typha domengensis‬و ‪Cyperus‬‬

‫‪ .rotundus‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﭘﻨﺞ ﺧﺮدزﯾﺴﺘﮕﺎه دﺷﺖﻫﺎي ﺷﻨﯽ‪ ،‬ﺗﭙﻪ ﻫﺎي ﺷﻨﯽ‪ ،‬ﺷﯿﺐ ﺗﭙﻪ ﻫﺎي ﺷﻨﯽ‪ ،‬ﺧﺎكﻫﺎي‬

‫‪۴۳‬‬
‫ﺷﻮر و ﻗﻠﯿﺎ و آﺑﮕﯿﺮﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ]‪ .[47‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ آنﻫﺎ‬

‫ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺎرش ﻫﺎي ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ و دﺳﺘﮑﺎري ﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﻫﻤﺎن آﺷﻮب ﻫﺎي اﻧﺴﺎن ﺳﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ‬

‫ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺮ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ اﺛﺮ داﺷﺘﻪ و ﺳﺒﺐ ﻇﻬﻮر ﺳﯿﻤﺎﯾﯽ‬

‫ﻣﻮزاﺋﯿﮑﯽ ﯾﺎ ﻟﮑﻪاي از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع در ﺧﺮدزﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد ]‪ 46‬و‬

‫‪ .[49‬ﺑﺎرش ﻫﺎي ﺳﺎل زراﻋﯽ ‪ 98-99‬و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ آن ﺑﺎ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺤﻞ ﮐﺎﻧﻮن ﮔﺮد‬

‫و ﻏﺒﺎر‪ ،‬ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي در ﺣﺠﻢ ﺑﺎرش ﻫﺎ ﻃﯽ ﺳﺎل اﺧﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺪﯾﺪه اي ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮ ﭘﻮﺷﺶ‬

‫ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺑﻮﻣﯽ و زراﻋﯽ اﺛﺮﮔﺬار ﺑﻮد و ﻣﺮدم ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻌﺪ از ﺳﺎل ﻫﺎ دوﺑﺎره زﻣﯿﻦ ﻫﺎي اﻃﺮاف روﺳﺘﺎﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ‬

‫را زﯾﺮ ﮐﺸﺖ ﻏﻼت ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن‪ ،‬اﻫﻮاز‪ ،‬ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ و اﻣﯿﺪﯾﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ را در ﮐﺎﻧﻮن‬

‫ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر داﺷﺘﻪ و ﭘﺲ از آنﻫﺎ ﺑﺴﺘﺎن و آﺑﺎدان در ردهﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع‬

‫‪ 437/2‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﻃﯽ ﺳﺎل زراﻋﯽ ﺟﺎري )ﻣﻬﺮ ﻣﺎه( ﺗﺎ ﺗﺎرﯾﺦ ‪ 98/12/11‬داراي ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻔﺎوت‬

‫ﺑﺎرش )‪ (7/326‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل زراﻋﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ اﺳﺖ )ﺟﺪول ‪ 1-3‬و ﺷﮑﻞ ‪.(1-3‬‬

‫اﯾﻦ ﺣﺠﻢ ﺑﺎرش ﻫﺎ در ﮐﻨﺎر ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻫﺎ و ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ آﺑﯽ در ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻘﺎط‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻧﻤﮏ ﺳﻄﺤﯽ و‬

‫ﺗﺠﻤﻊ آب در ﺗﺎﻻب ﻫﺎي ﺧﺸﮑﯿﺪه ﻣﻨﻄﻘﻪ )ﻣﻨﺼﻮرﯾﻪ و ﺷﺮﯾﻔﯿﻪ(‪ ،‬ﺣﯿﺎﺗﯽ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺗﺸﻨﻪ داده اﺳﺖ و‬

‫ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺑﻪ وﯾﺰه ﯾﮏ ﺳﺎﻟﻪ ﻫﺎي ﮐﻢ زي و ﮔﺮاس ﻫﺎي رﯾﺰوم دار‪ ،‬ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺗﺎﻻب ﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ را‬

‫ﻣﻔﺮوش ﮐﺮدﻧﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(2-3‬‬

‫‪۴۴‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ 1-3‬ﮔﺰارش ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ )ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ( اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺤﻞ ﮐﺎﻧﻮن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺗﺎ ﺗﺎرﯾﺦ‬

‫ﺗﻔﺎوت ﺳﺎل زراﻋﯽ‬

‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﻠﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ دوره‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎل‬
‫ﺟﺎري از ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎل‬ ‫ردﯾﻒ اﯾﺴﺘﮕﺎه‬
‫ﻣﺪت‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‬ ‫زراﻋﯽ ‪99-98‬‬
‫ﻗﺒﻞ‬
‫‪156/7‬‬ ‫‪232/6‬‬ ‫‪60/1‬‬ ‫‪292/7‬‬ ‫اﻫﻮاز‬ ‫‪1‬‬
‫‪154/7‬‬ ‫‪230/5‬‬ ‫‪94/6‬‬ ‫‪325/1‬‬ ‫ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ‬ ‫‪2‬‬
‫‪199/2‬‬ ‫‪232/1‬‬ ‫‪131/6‬‬ ‫‪363/7‬‬ ‫اﻣﯿﺪﯾﻪ‬ ‫‪3‬‬
‫‪170/3‬‬ ‫‪326/7‬‬ ‫‪110/5‬‬ ‫‪437/2‬‬ ‫ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن‬ ‫‪4‬‬
‫‪113/1‬‬ ‫‪75/5‬‬ ‫‪58/2‬‬ ‫‪133/7‬‬ ‫آﺑﺎدان‬ ‫‪5‬‬
‫‪138/1‬‬ ‫‪162/4‬‬ ‫‪85/9‬‬ ‫‪248/3‬‬ ‫ﺑﺴﺘﺎن‬ ‫‪6‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 1 -3‬ﻣﻘﺎ ﯾ ﺴﻪ وﺿﻌ ﯿ ﺖ ﺑﺎرﻧﺪﮔ ﯽ ا ﯾ ﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎ ي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳ ﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎ ي ﻣﺤﻞ ﮐﺎﻧﻮن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﺎ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬

‫ﺗﺎ ﺗﺎر ﯾ ﺦ‬

‫‪۴۵‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ 2 -3‬آب ﮔ ﯿ ﺮ ي ﻃﺒ ﯿ ﻌ ﯽ ﻫﻮر ﻣﻨﺼﻮر ﯾ ﻪ ﭘﺲ از ﺳﺎل ﻫﺎ ﺧﺸﮑ ﯽ و اﺗﺼﺎل آن ﺑﺎ ﮐﺎﻧﺎل آﺑﺮﺳﺎﻧ ﯽ ﻧﺼﺮ )ﻓﺮورد ﯾ ﻦ ‪،(99‬‬

‫ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ وﺟﻮد ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺬر ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ روﯾﺸﯽ ﺧﻮدرو و ذاﺗﯽ آن‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ و ﺧﺮدزﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎي ﺧﺎك )ﺑﻪ‬

‫ﺧﺼﻮص ﻗﺎرچﻫﺎ و ﺑﺎﮐﺘﺮي ﻫﺎ( اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻠﯿﺪي ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭼﺮﺧﻪ ﮐﺮﺑﻦ و ازت ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬

‫ﺳﺒﺐ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاري ﺑﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮏ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ]‪ .[44‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻃﺒﯿﻌﺖ و‬

‫اﺻﻼح ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺳﺎﺑﻖ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺮ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﻪ زﻣﺎن زﯾﺎدي ﻧﯿﺎز دارد‪ ،‬وﺟﻮد ﻫﺮ‬

‫ﺧﺮدزﯾﺴﺘﮕﺎﻫﯽ ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺑﻮده و ﺣﻔﻆ و ﺗﻮﺳﻌﻪ آن ﮐﻤﮏ ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻃﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻮاﻟﯽ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﻮﺷﺶ‬

‫ﻣﻄﻠﻮب ﻣﯽﮐﻨﺪ]‪ .[46‬در ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن روﯾﺶﻫﺎي ﺧﻄﯽ ﺗﻢ ﭘﺴﻨﺪ ﯾﺎ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي‬

‫ﮐﻮﺗﺎدزي در ﻣﺤﻞ ﻫﺎي ﻣﺎﻧﺪاﺑﯽ در زﻣﺴﺘﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ زﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻘﺎط ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻃﺮاف‬

‫ﺗﺎﻻب ﻣﻨﺼﻮرﯾﻪ ﮔﺎه در ﭘﻬﻨﻪ ﻫﺎي وﺳﯿﻊ و ﮔﺎه ﮐﻮﭼﮏ و در ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ ﻣﺤﺪود دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺰاﻧﻪ‬

‫ﺑﺬري ﺑﺮاي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ و در ﻓﺼﻮل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ آب در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ )ﺷﮑﻞ‬

‫ﻫﺎي ‪ 3-3‬ﺗﺎ ‪ .(5-3‬اﻃﺮاف و درون ﭼﺎﻟﻪﻫﺎي ﻧﻬﺎل ﮐﺎري‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺠﻤﻊ آب ﺑﺎران‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي روﯾﺶ‬

‫ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﯾﮏ ﺳﺎﻟﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ از ﭼﺎﻟﻪ ﻫﺎ ﮐﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ ﺣﺬف‬

‫‪۴۶‬‬
‫ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻠﺪان ﻫﺎﯾﯽ ﻣﻤﻠﻮ از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺧﻮدروي ﺑﻬﺎري ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ .(6-3‬ﺑﺮﺧﯽ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي‬

‫درﺧﺘﭽﻪ اي ﻣﺜﻞ ﮔﺰ ‪ Tamarix passerinoides‬ﻧﯿﺰ ﻓﺮﺻﺖ را ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺷﻤﺮده و ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮدن و‬

‫ﻋﺪم اﺗﻤﺎم رﺷﺪ روﯾﺸﯽ ﮐﺎﻣﻞ در ﻫﻤﺎن ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ رﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻞ دﻫﯽ و ﻣﯿﻮه دﻫﯽ رﺳﯿﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 3 -3‬ﺗﺠﻤﻊ آب ﺑﺎران در ﻣﺤﻞ ﻫﺎ ي ﮔﻮد و ﮐﻢ ارﺗﻔﺎع‪ ،‬ﮐﺎﻧﻮن ﺷﻤﺎره ‪ 4‬ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر زﻣﺴﺘﺎن ‪ ،(1398‬ﻋﮑﺲ از‪:‬‬

‫د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 4 -3‬رو ﯾ ﺶ ﻫﺎ ي ﺧﻄ ﯽ در ﻣﺴ ﯿ ﺮ ﺣﺮﮐﺖ آب و ﺗﺠﻤﻊ ﺑﺬرﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎﻧﻮن ‪ 4‬ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺟﺎده ﻣﺸﺮف ﺑﻪ ﺗﺎﻻب ﻣﻨﺼﻮر ﯾ ﻪ‬

‫)زﻣﺴﺘﺎن ‪ ،(1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫‪۴۷‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ 5 -3‬رو ﯾ ﺶ ﺧﻄ ﯽ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ي ﺑﻮﻣ ﯽ ز ﯾ ﺮ ﺗﺎج ﮐﻬﻮر ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧ ﯽ در ﻣﺤﻞ آﺑ ﯿ ﺎر ي ﺗﻘﻠ ﯽ ‪ ،‬ﺟﻨﻮب اﻫﻮاز )زﻣﺴﺘﺎن ‪،(1398‬‬

‫ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫‪ -3-3‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺑﺬر ﮔﻮﻧﺪﻫﺎي ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‬

‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﯾﮑﯽ از ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺴﺰاﯾﯽ ﺑﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دارد‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﺷﯿﻮه ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺑﺬر و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ آن اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي راهﻫﺎي ﻓﺮار ‪ ،1‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي‬

‫ﺑﺮﺧﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ و ﺑﻘﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺬر ﻓﺮاوان و ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮرده ﺷﺪن ﺗﻮﺳﻂ‬

‫ﺣﺸﺮات‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺣﻔﺎﻇﺖ ‪ 2‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺬرﻫﺎي‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪي روي ﭘﺎﯾﻪ ﻣﺎدري ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎد‪ ،‬ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﯾﺎ ﺑﺎران ﺑﺮ زﻣﯿﻦ رﯾﺨﺘﻪ و از ﻫﺪر رﻓﺖ آن‬

‫در ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷﻮد]‪ .[45‬ﺑﻪ ﻃﻮرﮐﻠﯽ ﺷﮑﻞ و ﺣﺠﻢ داﻧﻪ در ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ اﺛﺮﮔﺬار‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺑﺬر ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺑﺎد‪ ،‬آب‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﯾﺎ ﺟﺎﻧﻮران اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺬرﻫﺎ ﮔﺎه ﻗﺒﻞ از رﺳﯿﺪن و ﺑﻠﻮغ‬

‫روي ﭘﺎﯾﻪ ﻣﺎدري ﻣﻮرد ﻫﺠﻮم ﺣﺸﺮات ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ )ﺷﮑﺎر ﺑﺬر ﻗﺒﻞ از ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ‪ (3‬ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﮔﯿﺎه ﯾﺎ اﻧﺪام ﻣﯿﻮه‪ ،‬ﭘﺮاﮐﻨﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد و ﮔﺎه ﻧﯿﺰ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺑﺬر ﭘﺲ از رﺳﯿﺪن ‪ 4‬و‬

‫‪1‬‬
‫‪The escape strategy‬‬
‫‪2‬‬
‫‪The protection strategy‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Predispersal seed predation‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Postpredispersal seed predation‬‬

‫‪۴۸‬‬
‫رﯾﺰش زﯾﺮ ﺗﺎج اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ]‪ .[51‬ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﺑﺬرﻫﺎ در روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري‬

‫ﮐﻪ ﺑﺎد و ﺳﺎﯾﺮ روش ﻫﺎي ﭘﺮاﮐﻨﺶ‪ ،‬ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺬرﻫﺎ را ﺗﺎ ﻣﺴﺎﻓﺖ زﯾﺎدي ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ ﺑﺬرﻫﺎي ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ‬

‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮرﭼﻪ ﻫﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ را ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ]‪ 34‬و ‪) [42‬ﺷﮑﻞ ‪.(7-3‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 6 -3‬ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ ﯾﯽ ﺑﺬر ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ي ﮔ ﯿ ﺎﻫ ﯽ در ﻣﺴ ﯿ ﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﺳ ﯿ ﻼب ﻫﺎ ي ﻃﺒ ﯿ ﻌ ﯽ و ﺗﺠﻤﻊ آن ﻫﺎ در ﮐﻨﺎر ﭼﺎﻟﻪ ﻫﺎ ي ﻧﻬﺎل‬

‫ﮐﺎر ي )زﻣﺴﺘﺎن ‪ ،(1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 7 -3‬روﯾﺶ ﺑﺬر از ﻻﻧﻪ ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬ﮐﺎﻧﻮن ﺷﻤﺎره ‪ 1‬ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر )ﺑﻬﺎر ‪ ،(1397‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫‪۴۹‬‬
‫ﺑﺎرش ﻫﺎي ﺳﺎل ﺟﺎري ‪ 1397-98‬ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺷﺪ ﺗﺎ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺷﻮرﭘﺴﻨﺪ و ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﺎﻧﻮن‬

‫ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬روﯾﺸﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻣﻨﻄﻘﻪ داﺷﺘﻪ و از ﻓﺮﺻﺖ‬

‫ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه در ﺟﻬﺖ ﺑﻘﺎي ﺧﻮد ﺳﻮد ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻣﯿﺪاﻧﯽ در ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر )ﺑﻪ ﺧﺼﻮص‬

‫ﺷﮑﻞ ﻫﺎي ‪ 7-3‬و ‪ (4-3‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺬر ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﺎك ﺑﻪ دﻟﯿﻞ وﺟﻮد ﺑﺬرﻫﺎي ﺧﺎردار اﻧﻮاع‬

‫ﯾﻮﻧﺠﻪ ﻫﺎ و اﺳﭙﺮس ﻫﺎي ﯾﮏ ﺳﺎﻟﻪ ﻏﻨﺎي ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺬر دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺬرﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ‬

‫ﺗﻨﺶ زاي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻘﺎوم ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭘﺲ از ﮔﺬراﻧﺪن دوره ﻫﺎي ﺧﻮاب ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﻮدن ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ‪،‬‬

‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻪ زدن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﻮﺷﺶ ﻋﻤﺪه ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻮر ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺗﯿﺮه اﺳﻔﻨﺎﺟﯿﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺬر ﻓﻨﺪﻗﻪ‬

‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻓﺮاوان و ﭘﻨﻬﺎن در اﻧﺪاﻣﮏ ﻫﺎي ﺑﺮگ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﺎ در ﻣﺤﻮر ﺳﺎﻗﻪ ﯾﺎ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺑﺎل ﻫﺎي ﻏﺸﺎﯾﯽ‬

‫ﻧﺎزك ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺬرﻫﺎ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ از اواﯾﻞ ﻣﻬﺮ ﺗﺎ آذر رﺳﯿﺪه و ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫ﮔﺎه روي ﭘﺎﯾﻪ ﻣﺎدري ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ و در ﻓﺼﻞ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ )آﺑﺎن ﺗﺎ دي( ﺑﺎ اوﻟﯿﻦ ﺑﺎرش ﻫﺎ و ﭘﺲ از ﺷﺴﺘﺸﻮي‬

‫ﻧﻤﮏ ﺳﻄﺤﯽ ﺧﺎك ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ زﯾﺮ ﺗﺎج ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ‬

‫)ﺷﮑﻞ ﻫﺎي ‪ 8-3‬و ‪ .(9-3‬ﺑﺬر ﺳﺎﯾﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎ داﺷﺘﻦ‬

‫ﮐﺮك )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺗﯿﺮه ﻣﯿﻨﺎ ‪ 5‬و اﻧﻮاع درﺧﺘﭽﻪ ﻫﺎي ﮔﺰ ‪ ، 6‬رﯾﺴﮏ )اﺳﮑﻤﺒﯿﻞ ‪ (7‬و زواﺋﺪ ﺧﺎرﻣﺎﻧﻨﺪ )ﺗﮑﻤﻪ‬

‫ﺷﻦ ‪ (8‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از روش ﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﻮﻣﯽ‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺬرﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺸﺮات و ﺟﺎﻧﻮران ﻣﻬﺮه دار ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪.(10-3‬‬

‫‪5‬‬
‫‪Asteraceae‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Tamarix spp‬‬
‫‪7‬‬
‫‪calligonum imtertextum‬‬
‫‪8‬‬
‫‪Neura - da procumbens Emex SpinoSUS‬‬

‫‪۵۰‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ 8 -3‬روﯾﺶ ﺑﺬر ﮔﻮﻧﻪ ﮔ ﯿ ﺎﻫ ﯽ اﺷﻨﺎن ‪ Seidlitzia rosmarinus‬زﯾﺮ ﺗﺎج ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﭘﺲ از اوﻟﯿﻦ ﺑﺎرش ﻫﺎ ي ﺑﺎران ا ﻃﺮاف‬

‫ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ ) ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪ (1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -9 -3‬ﺗﺠﻤﻊ و رو ﯾ ﺶ ﺑﺬر ﮔﻮﻧﻪ ﮔ ﯿ ﺎﻫ ﯽ ﮔﺪ ك ‪ Halocnemum strobilaceum‬ز ﯾ ﺮ ﺗﺎج ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﭘﺲ از اوﻟ ﯿ ﻦ ﺑﺎرش ﻫﺎ ي‬

‫ﺑﺎران اﻃﺮاف آﺑﺎدان )ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪ (1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫‪۵۱‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ 10 -3‬ﮔﺴﺘﺮش وﺳﯿﻊ ﺑﺬر ﺑﺎﺑﻮﻧﻪ و ﺳﺎ ﯾ ﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ي ﮐﺮك دار و ﺟﻘﻪ دار ﺗ ﯿ ﺮه ﻣ ﯿ ﻨﺎ در اﻃﺮاف ﺗﺎﻻب ﺷﺮﯾ ﻔ ﯿﻪ )اﺳﻔﻨﺪ‬

‫‪ - (1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫‪ -4-3‬ﻧﻘﺶ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﭘﺮﺳﺘﺎر در ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‬

‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮏ‪ ،‬ﺧﺮدزﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ در زﯾﺮ ﺗﺎج ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﭘﺮﺳﺘﺎر اﯾﺠﺎد‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺎﻣﯿﻦ رﻃﻮﺑﺖ دﻣﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎك را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﯾﺠﺎد ﺟﺰاﯾﺮ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ ﺟﻬﺖ‬

‫اﺳﺘﻘﺮار و رﺷﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ آورد]‪ .[36‬ﺟﻨﮕﺠﻮ و اﺟﺘﻬﺎدي )‪ (1398‬ﻧﯿﺰ در ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺷﮑﻞ‬

‫زﯾﺴﺘﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﻔﻆ ﺗﻨﻮع ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺮﺗﻌﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ و درﺧﺘﭽﻪ‬

‫ﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﻣﺮﺗﻊ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ از ﻧﻈﺮ دﻣﺎ‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ در زﯾﺮ ﺗﺎج ﺧﻮد ﻓﺮاﻫﻢ و ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮار‬

‫ﺳﺎﯾﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرﮐﻠﯽ در ﻃﺒﯿﻌﺖ ﮐﻨﺶﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﯿﻦ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺗﻌﯽ و‬

‫ﮔﯿﺎﻫﺎن زﯾﺮاﺷﮑﻮب ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت رواﺑﻂ ﻣﻨﻔﯽ )رﻗﺎﺑﺖ( ﯾﺎ رواﺑﻂ ﻣﺜﺒﺖ )ﺗﺴﻬﯿﻞ(‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺮﺗﻌﯽ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر زﯾﺴﺘﯽ ﭼﺮاي دام‪ ،‬ﺗﻌﺎدل ﺑﺮﻫﻢ ﮐﻨﺶ ﻫﺎي ﺗﺴﻬﯿﻠﯽ و‬

‫رﻗﺎﺑﺘﯽ ﻣﯿﺎن ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﮐﺎﻫﺶ رﻗﺎﺑﺖ و اﻓﺰاﯾﺶ رواﺑﻂ ﺗﺴﻬﯿﻠﯽ ﭘﯿﺶ ﻣﯽ رود‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ‬

‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﯿﺎن ﮔﯿﺎﻫﺎن ﭘﺮﺳﺘﺎر و ﮔﯿﺎﻫﺎن زﯾﺮاﺷﮑﻮب ﻧﯿﺰ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﮑﺎﻧﯽ‪،‬‬

‫ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻘﺎ ﺑﺮاي ﺗﻨﻮع زﯾﺴﺘﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن زﯾﺮاﺷﮑﻮب ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن در ﻓﻀﺎي ﺑﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد]‪.[41‬‬

‫‪۵۲‬‬
‫ﭘﻬﻨﻪ ﻫﺎي ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻤﺒﻮد رﻃﻮﺑﺖ‪ ،‬ﻧﺒﻮد ﺧﺎك ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ‪،‬‬

‫دﻣﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﭼﺮاي دام و اﻧﻮاع ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻫﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﻮر ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻮﺗﻪ اي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺷﻨﺎن ‪Seidlitzia‬‬

‫‪ rosmarinus‬و ‪ Anabasis setifera‬ﺑﺎ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي درﻫﻢ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ و ﺗﺎﺟﯽ ﭘﺸﺘﻪ اي‪ ،‬ﻣﺤﻠﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي‬

‫ذﺧﯿﺮه ﺑﺬر ﮔﯿﺎﻫﺎن دﯾﮕﺮ ﺑﻮده و ﺿﻤﻦ اﯾﺠﺎد ﺷﺮاﯾﻂ دﻣﺎﯾﯽ و رﻃﻮﺑﺘﯽ ﻣﺴﺎﻋﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻠﯽ اﻣﻦ از ﮔﺰﻧﺪ ﭼﺮاي دام‬

‫و ﺟﻮﻧﺪﮔﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )ﺷﮑﻞ ﻫﺎي ‪ 11-3‬ﺗﺎ ‪ .(13-3‬ﺑﺎرش ﻫﺎي ﺳﺎل اﺧﯿﺮ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي روﯾﺶ‬

‫ﺑﺬرﻫﺎي ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه زﯾﺮ ﺗﺎج ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ و درﺧﺘﭽﻪﻫﺎي ﺧﻮدرو و ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪه )ﻧﻬﺎﻟﮑﺎري ﻫﺎ( ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه در ﮔﯿﺎﻫﺎن ﮐﻢ زي ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺟﻤﻌﯽ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ‪،‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮد ﻏﯿﺮزﻧﺪه اي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻨﻪ ﺧﺸﮏ ﺷﺪه ﯾﮏ ﮔﯿﺎه ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﮔﻠﺪان ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از ﻧﻬﺎل ﮐﺎري‪ ،‬ﻧﻘﺶ‬

‫ﭘﺮﺳﺘﺎري ﯾﺎ ﺑﻪ دام اﻓﺘﺎدن ﺑﺬر و ﺣﻔﺎﻇﺖ از آن را اﯾﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ﻫﺎي ‪ 14-3‬و ‪(15-3‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 11 -3‬روﯾﺶ ﺳﺎ ﯾ ﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﺟﻮار ﺑﻮﺗﻪ اﺷﻨﺎن ‪ Seid litzia rosmarinus‬و ﻧﻘﺶ ﭘﺮﺳﺘﺎر ي ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ي ﻣﻨﻄﻘﻪ )اﺳﻔﻨﺪ‬

‫‪ ،(1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫‪۵۳‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 12 -3‬ا ﯾ ﺠﺎد ﺧﺮدز ﯾ ﺴﺘﮕﺎه و ﺗﺠﻤﻊ ﺑﺬر ﺳﺎ ﯾ ﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ زﯾﺮ ﺗﺎج ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ي ﺑﻮﺗﻪ ا ي ‪ Anabass setifera‬در اﻃﺮاف‬

‫ﻫﻨﺪ ﯾ ﺠﺎن )ﺑﻬﺎر ‪ ،(1397‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 13 -3‬ﺗﺠﻤﻊ ﺑﺬرﻫﺎ ي ﺳﺎ ﯾ ﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ زﯾﺮ ﺗﺎج ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ي ﺑﻮﺗﻪ ا ي ‪ Anabasis setifera‬در اﻃﺮاف ﻫﻨﺪ ﯾ ﺠﺎن )ﺑﻬﺎر‬

‫‪ ،(1397‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫‪۵۴‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 14 -3‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﻠﺪان ﭘﻼﺳﺘ ﯿ ﮑ ﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻬﺎل ﮐﺎر ي ﺑﻪ ﺧﺮدز ﯾ ﺴﺘﮕﺎﻫ ﯽ ﺑﺮا ي ﺑﻪ دام اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺬر ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ي ﮐﻮﺗﺎه ز ي‬

‫ﺑﻮﻣ ﯽ )اﺳﻔﻨﺪ ‪ (1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 15 -3‬روﯾﺶ ﺑﺬر رو ي ﺗﻨﻪ ﻓﺮﺳﻮده ﺳﺎ ﯾ ﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ي اﻃﺮاف ﺗﺎﻻب ﻣﻨﺼﻮرﯾﻪ ) اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،(1398‬ﻋﮑﺲ از‪ :‬د ﯾ ﻨﺎروﻧﺪ‬

‫‪ −‬در اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺮد؟‬

‫ﺑﺮﺧﻼف ﺣﻀﻮر ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﺼﻠﯽ و ﺑﺎرش ﻫﺎي ﺳﺎل زراﻋﯽ اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ‬

‫ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي و اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ در راﺳﺘﺎي اداﻣﻪ ﭘﺮوژه ﻫﺎي‬

‫ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ )درﺧﺘﮑﺎري و ﺑﻮﺗﻪ ﮐﺎري ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﺎ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻮﻣﯽ( و ﺑﺬرﭘﺎﺷﯽ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﮐﺮد‪ .‬ﻫﺪاﯾﺖ و ﻣﻬﺎر ﺳﯿﻼب ﻫﺎ و رواﻧﺎب ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي دﺷﺖ ﻫﺎي ﺧﺸﮏ )در ﻗﺎﻟﺐ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﭘﺨﺶ آب( و ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺎﻧﺪاب ﻫﺎ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﺮق و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭼﺮا‬

‫‪۵۵‬‬
‫)زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼﺮا‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﭼﺮاي ﻣﻔﺮط‪ ،‬ﺧﺮوج ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ دام از ﻋﺮﺻﻪ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻣﺮﺗﻊ ﺟﻬﺖ ﺑﺎزﺳﺎزي‬

‫و اﺣﯿﺎي ﻣﺠﺪد( ﺑﻪ وﯾﮋه در ﻣﺤﻞ ﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﻻب ﺷﺮﯾﻔﯿﻪ و ﻣﻨﺼﻮرﯾﻪ و ﻣﺤﻞ ﺗﺠﻤﻊ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻮﺗﻪ اي‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎﯾﺶ ﻣﺎﻫﯿﺎﻧﻪ و ﻓﺼﻠﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮات اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﻃﯽ ﺳﺎل اﺧﯿﺮ و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ آن ﺑﺎ ﺳﺎلﻫﺎي ﻗﺒﻞ‬

‫و ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻟﮕﻮي ﮐﺎري ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮان‪ ،‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻓﻨﯽ و ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﺎﯾﺖ ﻫﺎﯾﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻔﺖ ﮔﺎﻧﻪ ﮐﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮي‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻇﺎﻫﺮي ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺳﺒﺐ ﮔﻤﺮاﻫﯽ ﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺴﯿﺎري از اﯾﻦ‬

‫ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﯾﮏ ﺳﺎﻟﻪ و ﮐﻤﺰي ﺑﻮده و از اواﺳﻂ ﺑﻬﺎر از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﺬف ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺎرش‬

‫ﻫﺎي ﭘﯿﺶ آﻣﺪه ﺗﻮﺟﻪ ﻻزم ﻧﺸﻮد‪ ،‬در ﻓﺼﻮل ﺑﺪون ﺑﺎران‪ ،‬ﺑﺎ دﯾﺮﮔﯽ ﺧﺎك زﯾﺮ ﺳﻠﻪ ﻫﺎي ﺷﮑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ‬

‫ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﺧﺎك و ﻇﻬﻮر ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر دوﺑﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ]‪ .[40‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﯽ ﺗﺮدﯾﺪ در ﻣﮑﺎنﻫﺎي ﺗﺨﺮﯾﺐ‬

‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﯿﻼب‪ ،‬ﻇﻬﻮر ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻫﺎي اﺟﺮاﯾﯽ‪ ،‬دﺳﺖ‬

‫اﻧﺪرﮐﺎران ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰان ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺗﻼش ﺧﻮد را در ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮي از ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻪ‬

‫ﮐﺎر ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻞ ﺑﺮﻧﮕﺮدد و ﭘﺪﯾﺪه ﺷﻮم ﺑﺮوز رﯾﺰﮔﺮد‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﮔﺮﯾﺒﺎن ﮔﯿﺮ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫‪ -5-3‬وﺳﻌﺖ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻧﺴﺒﯽ اﺳﺘﺎن‬

‫اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺘﯽ ﺣﺪود ‪ 64236‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ )‪ 4‬درﺻﺪ از ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﻞ ﮐﺸﻮر(‪ ،‬وﺳﯿﻊ‬

‫ﺗﺮﯾﻦ اﺳﺘﺎن در ﻧﯿﻤﮥﻏﺮﺑﯽ ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺘﺎن ﺑﯿﻦ ‪ 47‬درﺟﻪ و ‪ 41‬دﻗﯿﻘﻪ ﺗﺎ ‪ 50‬درﺟﻪ و ‪ 39‬دﻗﯿﻘﻪ ﻃﻮل‬

‫ﺷﺮﻗﯽ از ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎر ﮔﺮﯾﻨﻮﯾﭻ و ‪ 29‬درﺟﻪ و ‪ 58‬دﻗﯿﻘﻪ ﺗﺎ‪ 33‬درﺟﻪ و ‪ 4‬دﻗﯿﻘﻪ ﻋﺮض ﺷﻤﺎﻟﯽ از ﺧﻂ اﺳﺘﻮا‬

‫ﻗﺮار دارد‪ .‬اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن از ﺟﻨﻮب ﺑﺎ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و از ﻏﺮب ﺑﺎ ﮐﺸﻮر ﻋﺮاق ﻫﻢ ﻣﺮز اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎن ﻫﺎي‬

‫ﺑﻮﺷﻬﺮ در ﺟﻨﻮب ﺷﺮق‪ ،‬ﮐﻬﮑﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ و ﭼﻬﺎر ﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﯿﺎري در ﺷﺮق ﻟﺮﺳﺘﺎن و اﯾﻼم در ﺷﻤﺎل‬

‫‪۵۶‬‬
‫آن واﻗﻊ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﺎن ﮔﯿﻼن‪ ،‬ﮔﻠﺴﺘﺎن و ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻫﻢ داراي ﻣﺮز آﺑﯽ و ﻫﻢ‬

‫ﺧﺸﮑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺘﺎن از ‪ 23‬ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن‪ 51 ،‬ﺑﺨﺶ‪ 53 ،‬ﺷﻬﺮ و ‪ 130‬دﻫﺴﺘﺎن و ‪ 6315‬آﺑﺎدي ﺗﺸﮑﯿﻞ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻫﻮاز ﻣﺮﮐﺰ اﺳﺘﺎن ﺑﻮده و ﺳﺎﯾﺮ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﺎي آن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬آﺑﺎدان‪ ،‬اﻧﺪﯾﻤﺸﮏ‪ ،‬اﯾﺬه‪ ،‬اﻣﯿﺪﯾﻪ‪،‬‬

‫ﺑﺎﻏﻤﻠﮏ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻬﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺪراﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ‪ ،‬دزﻓﻮل‪ ،‬ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ‪ ،‬ﺷﻮش‪ ،‬ﺷﻮﺷﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ‪ ،‬دﺷﺖ آزادﮔﺎن‪ ،‬ﮔﺘﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻻﻟﯽ‪،‬‬

‫راﻣﺸﯿﺮ‪ ،‬ﺷﺎدﮔﺎن و ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ]‪.[71‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 16 -3‬ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎ ن ﻫﺎ ي ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫‪ -6-3‬وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ و ﻧﺎﻫﻤﻮاري ﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن از ﻧﻈﺮ ﭘﺴﺘﯽ و ﺑﻠﻨﺪي ﺑﻪ دو ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ و ﺟﻠﮕﻪ اي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﻪ‬

‫ﺟﻠﮕﻪ اي ﺧﻮزﺳﺘﺎن از ﺟﻨﻮب دزﻓﻮل‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬راﻣﻬﺮﻣﺰ و ﺑﻬﺒﻬﺎن آﻏﺎز ﺷﺪه ﺗﺎ ﮐﺮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس‬

‫و اروﻧﺪ اداﻣﻪ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﺟﻠﮕﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً داراي ﺷﯿﺐ ﮐﻢ اﺳﺖ و در ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﻘﺎط آن ﮔﻨﺒﺪ ﻫﺎي ﻧﻤﮏ ﻣﺮﺑﻮط‬

‫ﺑﻪ دوران ﮐﺎﻣﺒﺮﯾﻦ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در ﺷﻮر ﮐﺮدن اراﺿﯽ و آب ﻫﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻤﺪه دارد وﺳﻌﺖ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‬

‫‪۵۷‬‬
‫‪ 65‬درﺻﺪ ﮐﻞ اﺳﺘﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﺟﻮد رﺳﻮب ﻫﺎي رﯾﺰداﻧﻪ‪ ،‬ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺎﺳﻪ‬

‫اي را ﻧﯿﺰ در ﺟﻠﮕﻪ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮاﮐﻢ ﻋﻤﺪه اﯾﻦ ﻋﻮارض در ﻣﻐﺮب اﻫﻮاز‪ ،‬ﺷﻤﺎل ﺣﻤﯿﺪﯾﻪ‬

‫و ﺳﻮﺳﻨﮕﺮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎدﻫﺎي ﻏﺎﻟﺐ ﻏﺮﺑﯽ و ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ ﮐﻪ از ﺳﻮي ﺑﯿﻦ اﻟﻨﻬﺮﯾﻦ و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻣﯽ وزد را‬

‫ﻣﺴﺌﻮل اﯾﺠﺎد ﺗﭙﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪ اي اﻃﺮاف ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﻄﻮر ﻋﻤﺪه در ﺷﻤﺎل و ﺷﺮق اﺳﺘﺎن‬

‫)رﺷﺘﻪ ﮐﻮه زاﮔﺮس ﺑﺎ روﻧﺪ ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﯽ‪ -‬ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ( ﺣﺪود دو ﭘﻨﺠﻢ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﻞ اﺳﺘﺎن را ﺷﺎﻣﻞ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﻮﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﮐﻮه ﭼﻮ‪ ،‬ﮐﻮه دﻻ‪ ،‬ﮐﻮه ﻣﻨﺎر‪ ،‬ﮐﻮه آب ﺑﻨﺪان‪ ،‬ﮐﻮه ﺳﯿﺎه‪ ،‬ﮐﻮه‬

‫ﻣﻨﮕﺸﺖ‪ ،‬ﮐﻮه ﺳﻠﻄﺎن و ‪ ...‬ارﺗﻔﺎع ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ از ﺟﻨﻮب ﺑﻪ‬

‫ﺷﻤﺎل و از ﻏﺮب ﺑﻪ ﺷﺮق اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ارﺗﻔﺎع ﺻﻔﺮ درﺟﻪ در ﺳﻮاﺣﻞ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺗﺎ ﮐﻮه ﻫﺎي ﺑﯿﺶ‬

‫از ‪ 3400‬ﻣﺘﺮ در ﺷﻤﺎل و ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﯽ ﻣﯽ رﺳﺪ]‪.[71‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 17 -3‬ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ و ﻧﺎﻫﻤﻮاري ﻫﺎي ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫‪۵۸‬‬
 ‫‪ -7-3‬اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن وﯾﮋﮔﯽﻫﺎ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ‬

‫ﺣﺪود ‪ 40‬درﺻﺪ از وﺳﻌﺖ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﻮه ﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﮐﻮه ﻫﺎي زاﮔﺮس‬

‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮐﻪ در دورة ﺗﺮﺷﯿﺎري در ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺣﺮﮐﺖ ﺻﻔﺤﮥ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻃﺮف ﺻﻔﺤﮥ اوراﺳﯿﺎ‪،‬‬

‫رﺳﻮﺑﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺴﺘﺮ درﯾﺎي واﻗﻊ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو ﺻﻔﺤﻪ )درﯾﺎي ﺗﺘﯿﺲ( دﭼﺎر ﭼﯿﻦ ﺧﻮردﮔﯽ ﺷﺪه و در‬

‫اﺛﺮ آن ﮐﻮﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢ زﻣﺎن ﺑﺎ آن در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﮐﻮه ﻫﺎ ﭼﺎﻟﻪ ﻫﺎﯾﯽ )ﻧﺎودﯾﺲ ﻫﺎ( ﺑﻪ‬

‫وﺟﻮد آﻣﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﻫﺎ )در دورة ﮐﻮاﺗﺮﻧﺮي( در ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺗﺠﻤﻊ آﺑﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻫﺎي ﻫﻤﻮار ﮐﻢ‬

‫وﺳﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم دﺷﺖ ﻫﺎ درآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻣﺮﮐﺰي و ﺟﻨﻮب اﺳﺘﺎن را ﺳﺮزﻣﯿﻦ وﺳﯿﻊ و ﻫﻤﻮاري ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻠﮕﮥ‬

‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن در ﺑﺮﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺟﻠﮕﻪ ﮐﻪ وﺳﯿﻊ ﺗﺮﯾﻦ ﺟﻠﮕﮥ اﯾﺮان اﺳﺖ ﺑﺎ ﺷﯿﺒﯽ ﻣﻼﯾﻢ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس‬

‫ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪة اﯾﻦ ﺟﻠﮕﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ رﺳﻮب ﮔﺬاري رود ﻫﺎي ﮐﺎرون‪ ،‬ﮐﺮﺧﻪ‪ ،‬ﺟﺮاﺣﯽ‪ ،‬دز و‬

‫زﻫﺮه )ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن( اﺳﺖ ﮐﻪ در دورة ﮐﻮاﺗﺮﻧﺮي‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﮥ اﯾﻦ رودﻫﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ﺣﺪود ‪ 54‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ از ﮐﺮاﻧﮥ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﮐﻪ ﻣﺠﺎورت‬

‫ﺧﺎك ﺧﻮزﺳﺘﺎن و ﮐﺸﻮر ﻋﺮاق ﻗﺮار دارد‪ ،‬در آب درﯾﺎ ﭘﯿﺸﺮوي ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﻨﺲ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪة‬

‫ﮐﻮه ﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻧﻮع آﻫﮏ‪ ،‬ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺎرون‪ ،‬ﮐﻨﮕﻠﻮﻣﺮا و ﮔﭻ اﺳﺖ]‪.[71‬‬

‫‪۵۹‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ 18 -3‬ﻧﻘﺸﻪ ز ﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫‪ -8-3‬ﺧﻮزﺳﺘﺎن وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب اﺳﺘﺎن‬

‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ورودي ﺑﯿﺶ از ‪ 33‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻣﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ آب در ﺳﺎل و دارا ﺑﻮدن ‪ 3‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻣﺘﺮ‬

‫ﻣﮑﻌﺐ آب ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه در ﺳﻔﺮه ﻫﺎي آب زﯾﺮ زﻣﯿﻨﯽ‪ ،‬از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻤﺘﺎزي در ﮐﺸﻮر ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 4‬درﺻﺪ از ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ‪ 30‬درﺻﺪ از آب ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﮐﺸﻮر را در‬

‫ﺧﻮد ﺟﺎي داده اﺳﺖ‪.‬آب ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﺳﺘﺎن ﻫﺎي ﻣﺠﺎور ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﭘﺲ از‬

‫ﻋﺒﻮر از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻠﮕﻪ اي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺗﺎﻻب ﻫﺎ و ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﻣﯽ رﯾﺰد‪ .‬در ﻣﯿﺎن رود ﮐﺎرون ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬

‫آﺑﺪﻫﯽ)دﺑﯽ( و ﻃﻮل را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎل داده اﺳﺖ]‪.[71‬‬

‫‪۶۰‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ 2-3‬ﻣﺸﺨﺼﺎت رودﻫﺎي اﺳﺘﺎن در ﺳﺎل ‪1398‬‬

‫رودﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎرون‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺗﺮﯾﻦ و ﭘﺮآب ﺗﺮﯾﻦ رود اﯾﺮان از ارﺗﻔﺎﻋﺎت دﻧﺎ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ‪ 4262‬ﻣﺘﺮ در اﺳﺘﺎن‬

‫ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ و ﮐﻮﻫﺮﻧﮓ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ‪ 4221‬ﻣﺘﺮ در اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎر ﻣﺤﺎل ﺑﺨﺘﯿﺎري ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ رودﺧﺎﻧﻪ ﭘﺲ از ﻋﺒﻮر از دره ﻫﺎي ﺗﻨﮓ و ﻋﻤﯿﻖ زاﮔﺮس و ﺧﻠﻖ ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬از‬

‫ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺷﻮﺷﺘﺮ‪ ،‬ﮔﺘﻮﻧﺪ و اﻫﻮاز ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎرون در ﺷﻤﺎل ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﺑﻬﻤﻨﺸﯿﺮ و ﺣﻔﺎر‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه و ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﺟﺰﯾﺮه آﺑﺎدان‪ ،‬در ﺗﻼﻗﯽ ﺑﺎ رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮﮐﺰي اروﻧﺪرود وارد ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس‬

‫ﻣﯽﺷﻮد]‪.[71‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 19 -3‬ﻧﻘﺸﻪ و ﺿﻌﯿﺖ آب ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ورود ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫‪۶۱‬‬
 ‫‪ -9-3‬ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ‪ 500‬ﻫﺰار ﻫﮑﺘﺎر ﺟﻨﮕﻞ و ‪ 5/2‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻫﮑﺘﺎر ﻣﺮﺗﻊ وﺟﻮد دارد‪ .‬از‬

‫ﮐﻞ ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎي اﺳﺘﺎن ‪ %10‬داراي ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﻮب و ‪ %30‬ﺗﻨﮏ و ﺑﻘﯿﻪ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺷﺪه و ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﻨﺲ درﺧﺘﺎن ﺟﻨﮕﻠﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻧﻮع ﺑﻠﻮط اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ %95‬ﺟﻨﮕﻞ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد و ‪ %5‬ﺑﻘﯿﻪ از ﻧﻮع ﺑﺎدام‬

‫وﺣﺸﯽ و ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮاﺗﻊ از ﻧﻮع ﻣﺮاﺗﻊ ﻗﺸﻼﻗﯽ ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب اﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﺘﻨﻮع‬

‫از ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرش ﺑﯿﺶ از ‪ 500‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﺟﻨﮕﻞ ﻃﺒﯿﻌﯽ‬

‫ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﺷﻤﺎﻟﯽ و ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﯽ اﺳﺘﺎن دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺰء ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎي‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮏ زاﮔﺮس اﺳﺖ و درﺧﺘﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻧﻮع ﺑﻠﻮط‪ ،‬ﺑﺎدام و ﮔﺮدو ﺣﺪود ‪ 13‬درﺻﺪ از‬

‫ﻣﺴﺎﺣﺖ اﺳﺘﺎن را درﺑﺮﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎي دﺳﺖ ﮐﺎﺷﺖ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎﯾﯽ از ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﺎي ﺷﻮش‪ ،‬اﻫﻮاز‪،‬‬

‫دﺷﺖ آزادﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ‪ ،‬اﻣﯿﺪﯾﻪ و ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻏﺎﻟﺐ ﮔﯿﺎﻫﯽ اﯾﻦ ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎ ﺗﺎغ‪ ،‬ﮔﺰ‬

‫و اوﮐﺎﻟﺒﯿﭙﺘﻮس اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﻫﺪاف ﺟﻨﮕﻞ ﮐﺎري در اﺳﺘﺎن ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از‪ :‬ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎي روان‪ ،‬ﺗﻌﺪﯾﻞ‬

‫آب و ﻫﻮا‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺧﺎك‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻣﺮاﺗﻊ اﺳﺘﺎن را ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻋﻠﻮﻓﮥ ﺧﺸﮏ در ﻃﻮل‬

‫ﯾﮏ ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺿﻌﯿﻒ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺴﺎﺣﺖ اﺳﺘﺎن را ﻣﺮاﺗﻊ ﺿﻌﯿﻒ‬

‫ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻓﻘﻂ‪ 200‬ﻫﺰار ﻫﮑﺘﺎر آن را ﻣﺮاﺗﻊ ﺧﻮب ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﮥ ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرش ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺮاﺗﻊ‪ ،‬راﺑﻄﮥ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ وﺟﻮد دارد؛ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ‬

‫ﻣﺮاﺗﻊ در ﻧﻮاﺣﯽ ﭘﺮﺑﺎرش اﺳﺘﺎن ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﻮاﺣﯽ ﺧﺸﮏ ﭘﯿﺶ ﺑﺮوﯾﻢ از ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺮاﺗﻊ‬

‫ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد]‪.[71‬‬

‫‪۶۲‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ 20 -3‬ﻧﻘﺸﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫‪ -10-3‬اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن و اﻗﻠﯿﻢ آب و ﻫﻮا‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ؛ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن در ﻣﻨﺘﻬﯽ اﻟﯿﻪ ﺟﻨﻮب ﻏﺮب ﮐﺸﻮر واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از دو‬

‫ﺑﺨﺶ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت ﺟﻠﮕﻪ اي و ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ و ﻣﺮﺗﻔﻊ‪ ،‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻫﺎي‬

‫ﻣﻌﺘﺪل و زﻣﺴﺘﺎن ﻫﺎي ﺳﺮد و در ﻧﻮاﺣﯽ ﮐﻮﻫﭙﺎﯾﻪ اي داراي آب و ﻫﻮاي ﻧﯿﻤﻪ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ و در ﻧﻮاﺣﯽ ﭘﺴﺖ‬

‫ﺟﻠﮕﻪ اي ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻨﻮب و ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ ﭘﯿﺶ ﻣﯽ روﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت آب و ﻫﻮا از ﻧﯿﻤﻪ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ‬

‫ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﮐﻨﺎره اي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎً زﻣﺴﺘﺎن ﻫﺎي اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ‪ ،‬ﮐﻮﺗﺎه و ﻣﻌﺘﺪل و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎنﻫﺎ ﻃﻮﻻﻧﯽ و ﮔﺮم‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺮ ﭼﻪ از ﻃﺮف ﺷﻤﺎل ﺷﺮق اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻃﺮف ﺟﻨﻮب ﻏﺮب اﺳﺘﺎن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪ زﯾﺮ‬

‫اﻗﻠﯿﻢ ﻫﺎي ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﺗﺮ ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ زﯾﺴﺘﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي وﺳﯿﻌﯽ از اﺳﺘﺎن را ﻣﯽ‬

‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺎﻧﻨﺪ روش ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﮐﻮﭘﻦ‪ ،‬دﻣﺎرﺗﻦ‪ ،‬آﻣﺒﺮژه‪ ،‬ﺗﻮرﻧﺖ‬

‫‪۶۳‬‬
‫واﯾﺖ‪ ،‬اﯾﻮاﻧﻒ و ‪ ...‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ روش ﻫﺎي ذﮐﺮ ﺷﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻗﺎﻟﯿﻢ زﯾﺮ در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ]‪.[71‬‬

‫‪ −‬اﻗﻠﯿﻢ ﻓﺮاﺧﺸﮏ ﮔﺮم؛ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎ و ﻧﻮاﺣﯽ ﻏﺮﺑﯽ و ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬

‫اﺳﺖ و ﺷﻬﺮ ﻫﺎي ﻣﻬﻤﯽ ﻫﻤﭽﻮن آﺑﺎدان‪ ،‬ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ و ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ در اﯾﻦ اﻗﻠﯿﻢ اﺳﺘﻘﺮار ﯾﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ −‬اﻗﻠﯿﻢ ﺧﺸﮏ ﮔﺮم؛ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي وﺳﯿﻌﯽ از اﺳﺘﺎن در ﻧﻮاﺣﯽ ﻏﺮﺑﯽ و ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﻧﻮاﺣﯽ اﻫﻮاز‪ ،‬ﺷﻮش‪،‬‬

‫ﺷﻮﺷﺘﺮ‪ ،‬ﺣﻤﯿﺪﯾﻪ‪ ،‬ﺻﻔﯽ آﺑﺎد‪ ،‬ﮔﺘﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﺗﭙﻪ‪ ،‬دﺷﺖ آزادﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺷﺎدﮔﺎن‪ ،‬راﻣﺸﯿﺮ‪ ،‬ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن‪،‬‬

‫ﺑﻬﺒﻬﺎن‪ ،‬راﻣﻬﺮﻣﺰ‪ ،‬آﻏﺎﺟﺎري در اﻗﻠﯿﻢ ﺧﺸﮏ ﮔﺮم ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ −‬اﻗﻠﯿﻢ ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮏ؛ ﻧﻮاﺣﯽ ﺷﻤﺎﻟﯽ اﺳﺘﺎن از اﻧﺪﯾﻤﺸﮏ آﻏﺎز و ﺑﺎ ﺟﻬﺘﯽ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺗﺎ ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن‬

‫اﻣﺘﺪاد و ﺑﺎ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﯽ ﺟﻨﻮب اﺳﺘﺎن از ﻫﻔﺘﮕﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺗﺎ ﺷﺮق ﺑﻬﺒﻬﺎن و دزﻓﻮل اداﻣﻪ‬

‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ −‬اﻗﻠﯿﻢ ﻧﯿﻤﻪ ﻣﺮﻃﻮب ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪ؛ اﯾﻦ اﻗﻠﯿﻢ ﺑﺨﺶ ﮐﻮﭼﮑﯽ از اﺳﺘﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎرﯾﮑﻪ اي از ﺷﻤﺎل‬

‫ﺳﺪ دز ﺗﺎ ﺟﻨﻮب ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﯾﺬه را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد]‪.[71‬‬

‫‪۶۴‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ 21 -3‬ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻨﺪي ا ﻗﻠﯿﻤﯽ ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ روش د ﻣﺎرﺗﻦ‬

‫‪ -11-3‬ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺎرش وﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﺎرش در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫ﺑﺎﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ اﺳﺘﺎن دﯾﺪﮔﺎﻫﯽ ﮐﻠﯽ از وﺿﻌﯿﺖ ﻣﯿﺰان ﻧﺰوﻻت ﺟﻮي و ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت آن را ﻣﯽ ﺗﻮان‬

‫اراﺋﻪ داد‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي در اﻣﻮر ﮐﺸﺎورزي و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ ﺑﺎ دﯾﺪ واﻗﻊ ﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ و ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞﻫﺎي‬

‫آﺑﯽ اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪.‬در اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرش ﺳﺎﻻﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﺑﺎراﻧﯽ و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎرش ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ در‬

‫ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺟﺪول ‪ 3-3‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﺪول‪-3‬‬

‫‪ 2‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﺳﺘﺎن ﻃﯽ دوره آﻣﺎري ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ‪ 284,3‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪) .‬ﺑﺮاﺳﺎس‬

‫آﻣﺎر ‪ 20‬اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﺧﻮزﺳﺘﺎن( در اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرش ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬

‫‪۶۵‬‬
‫اﯾﺴﺘﮕﺎه اﯾﺬه ﺑﺎ ‪ 614,8‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرش ﺳﺎﻻﻧﻪ در آﺑﺎدان ﺑﺎ‪ 149,7‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ]‪) [71‬ﺟﺪول ‪.(3-3‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-3‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ وﭘﺎرﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﺎﻻﻧﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ‬
‫ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي‬
‫دوره آﻣﺎري‬ ‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ‪24‬‬ ‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ )ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ(‬ ‫اﯾﺴﺘﮕﺎه‬ ‫ردﯾﻒ‬
‫ﺑﺎراﻧﯽ‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻪ‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪54,4‬‬ ‫‪29,0‬‬ ‫‪149,7‬‬ ‫آﺑﺎدان‬ ‫‪1‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪78,6‬‬ ‫‪28,0‬‬ ‫‪204,1‬‬ ‫آﻏﺎﺟﺎري‬ ‫‪2‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪103,2‬‬ ‫‪38,0‬‬ ‫‪254,2‬‬ ‫اﻣﯿﺪﯾﻪ‬ ‫‪3‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪107,4‬‬ ‫‪37,0‬‬ ‫‪202,5‬‬ ‫اﻫﻮاز‬ ‫‪4‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪113,7‬‬ ‫‪80,0‬‬ ‫‪614,8‬‬ ‫اﯾﺬه‬ ‫‪5‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪154,3‬‬ ‫‪34,0‬‬ ‫‪192,5‬‬ ‫ﺑﺴﺘﺎن‬ ‫‪6‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪102,4‬‬ ‫‪40,0‬‬ ‫‪318,3‬‬ ‫ﺑﻬﺒﻬﺎن‬ ‫‪7‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪112,9‬‬ ‫‪42,0‬‬ ‫‪373,8‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ‬ ‫‪8‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪95,1‬‬ ‫‪42,0‬‬ ‫‪307,7‬‬ ‫دزﻓﻮل‬ ‫‪9‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪89,7‬‬ ‫‪56,0‬‬ ‫‪532,9‬‬ ‫دﻫﺪز‬ ‫‪10‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪126,6‬‬ ‫‪40,0‬‬ ‫‪290,0‬‬ ‫راﻣﻬﺮﻣﺰ‬ ‫‪11‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪51,3‬‬ ‫‪28,0‬‬ ‫‪116,2‬‬ ‫ﺷﺎدﮔﺎن‬ ‫‪12‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪84,0‬‬ ‫‪32,0‬‬ ‫‪213,4‬‬ ‫ﺷﻮش‬ ‫‪13‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪97,9‬‬ ‫‪38,0‬‬ ‫‪289,2‬‬ ‫ﺷﻮﺷﺘﺮ‬ ‫‪14‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪76,1‬‬ ‫‪32,0‬‬ ‫‪174,7‬‬ ‫ﮐﺸﺎورزي اﻫﻮاز‬ ‫‪15‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪50,0‬‬ ‫‪37,0‬‬ ‫‪268,4‬‬ ‫ﮔﺘﻮﻧﺪ‬ ‫‪16‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪76,6‬‬ ‫‪43,0‬‬ ‫‪385,8‬‬ ‫ﻻﻟﯽ‬ ‫‪17‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪86,9‬‬ ‫‪33,0‬‬ ‫‪193,0‬‬ ‫ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ‬ ‫‪18‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪122,9‬‬ ‫‪46,0‬‬ ‫‪401,5‬‬ ‫ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن‬ ‫‪19‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪80,5‬‬ ‫‪26,0‬‬ ‫‪203,7‬‬ ‫ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن‬ ‫‪20‬‬

‫‪۶۶‬‬
 ‫‪39,0‬‬ ‫‪284,3‬‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 22 -3‬ﻧﻤﻮدار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﻻﻧﻪ ا ﯾﺴﺘﮕﺎ ه ﻫﺎ ي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪1397 -1399‬‬

‫‪ -1-11-3‬ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﺑﺎراﻧﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ آﻣﺎر و اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪول ‪ 3-3‬اﯾﺴﺘﮕﺎه اﯾﺬه ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ‪ 80‬روز ﺑﺎراﻧﯽ در ﺳﺎل و اﯾﺴﺘﮕﺎه‬

‫آﻏﺎﺟﺎري ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ‪ 28‬روز ﺑﺎراﻧﯽ در ﺳﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ وﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد روز ﺑﺎراﻧﯽ را در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎن دارا ﻣﯽ‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻌﺪاد روز ﺑﺎراﻧﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻧﯿﺰ ‪ 39‬روز درﺳﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ]‪.[71‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 23 -3‬ﻧﻤﻮدار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻌﺪاد روز ﻫﺎي ﺑﺎراﻧﯽ ا ﯾﺴﺘﮕﺎ ه ﻫﺎ ي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪1399 -1397‬‬

‫‪۶۷‬‬
 ‫‪ -2-11-3‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ آﻣﺎر و اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪول ‪ 3-3‬رﮐﻮرد ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎرش ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن در اﯾﺴﺘﮕﺎه‬

‫ﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 154,3‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬ﺑﺮرﺳﯽ آﻣﺎر واﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪول ‪ 3-3‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ‬

‫دوره آﻣﺎري ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ‪ 8‬اﯾﺴﺘﮕﺎه اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎرش ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺛﺒﺖ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ]‪.[71‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 24 -3‬ﻧﻤﻮدار ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ا ﯾﺴﺘﮕﺎ ه ﻫﺎ ي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪1399 -1397‬‬

‫‪۶۸‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ 25 -3‬ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرش ﺳﺎﻻﻧﻪ ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪1399 -1397‬‬

‫‪ -12-3‬وﺿﻌﯿﺖ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‬

‫رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻫﻮا‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪار آب ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻮ ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻘﺪار آﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻮ در ﻫﻤﺎن دﻣﺎ‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺪ اﺷﺒﺎع ﺑﺮﺳﺪ‪.‬ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﺟﺪول ‪ 4-3‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻻﻧﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي‬

‫‪ 1397-1399‬در ﺳﻄﺢ ﮐﻞ اﺳﺘﺎن ‪ 3/42‬درﺻﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺎ ‪50,3‬درﺻﺪ‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه دزﻓﻮل و ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪار آن ﺑﺎ‪ 34,2‬درﺻﺪ ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ ﺗﻌﻠﻖ دارد]‪) .[71‬ﺟﺪول ‪-3‬‬

‫‪(4‬‬

‫‪۶۹‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ 4-3‬رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﺎﻻﻧﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫دوره آﻣﺎري‬ ‫رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ )درﺻﺪ(‬ ‫اﯾﺴﺘﮕﺎه‬ ‫ردﯾﻒ‬

‫‪1397-1398‬‬ ‫‪44,1‬‬ ‫آﺑﺎدان‬ ‫‪1‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪37,4‬‬ ‫آﻏﺎﺟﺎري‬ ‫‪2‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪42,5‬‬ ‫اﻣﯿﺪﯾﻪ‬ ‫‪3‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪43,3‬‬ ‫اﻫﻮاز‬ ‫‪4‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪41,2‬‬ ‫اﯾﺬه‬ ‫‪5‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪45,5‬‬ ‫ﺑﺴﺘﺎن‬ ‫‪6‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪42,6‬‬ ‫ﺑﻬﺒﻬﺎن‬ ‫‪7‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪50,3‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ‬ ‫‪8‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪38,7‬‬ ‫دزﻓﻮل‬ ‫‪9‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪37,8‬‬ ‫دﻫﺪز‬ ‫‪10‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪44,5‬‬ ‫راﻣﻬﺮﻣﺰ‬ ‫‪11‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪43,6‬‬ ‫ﺷﺎدﮔﺎن‬ ‫‪12‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪38,6‬‬ ‫ﺷﻮش‬ ‫‪13‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪43,6‬‬ ‫ﺷﻮﺷﺘﺮ‬ ‫‪14‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪48,1‬‬ ‫ﮐﺸﺎورزي اﻫﻮاز‬ ‫‪15‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪48,1‬‬ ‫ﮔﺘﻮﻧﺪ‬ ‫‪16‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪40,1‬‬ ‫ﻻﻟﯽ‬ ‫‪17‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪46,7‬‬ ‫ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ‬ ‫‪18‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪39,5‬‬ ‫ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن‬ ‫‪19‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪44,7‬‬ ‫ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن‬ ‫‪20‬‬
‫‪42,3‬‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺳﺘﺎﻧﯽ‬

‫‪۷۰‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ 26 -3‬ﻧﻤﻮدار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ر ﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ا ﯾﺴﺘﮕﺎ ه ﻫﺎ ي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪1399 -1397‬‬

‫‪ -13-3‬وﺿﻌﯿﺖ دﻣﺎﯾﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫دﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﯾﻪ اي از ﺷﺪت ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺳﺎﺳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﻮاﺳﺖ اﮔﺮﭼﻪ اﺻﻠﯽ ﺗﺮﯾﻦ‬

‫ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎد دﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺎﺑﺶ ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺧﻮرﺷﯿﺪي در ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻧﺎﻫﻤﻮاري و ﺟﻬﺖ آﻓﺘﺎﺑﮕﯿﺮي‪ ،‬ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ اﻓﻘﯽ‬

‫و ﻋﻤﻮدي ﻫﻮا‪ ،‬اﺑﺮﻧﺎﮐﯽ و ﺟﺮﯾﺎن ﻫﺎي اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﯽ در ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ دﻣﺎي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه‬

‫اﻧﺪ]‪.[71‬‬

‫‪ -1-13-3‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ دﻣﺎي ﺳﺎﻻﻧﻪ‬

‫اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﻗﻠﯿﻤﯽ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺸﻤﺎر ﻣﯽ رود و در ﺑﺴﯿﺎري از ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ‬

‫ﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪،‬‬

‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﮔﯿﺮي از ﺣﺪاﻗﻞ و ﺣﺪاﮐﺜﺮ دﻣﺎي روزاﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻫﺎي ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ و ﺳﺎﻻﻧﻪ آن‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺮرﺳﯽ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي دﻣﺎ ﻃﯽ دوره آﻣﺎري ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫‪۷۱‬‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻻﻧﻪ دﻣﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي آﻏﺎﺟﺎري‪ ،‬ﺷﻮﺷﺘﺮ وراﻣﻬﺮﻣﺰ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ‬

‫‪ 26,8 ، 27,6‬و ‪ 26,7‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻻﻧﻪ دﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه دﻫﺪز ﺑﺎ ‪ 18,9‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ‬

‫ﮔﺮاد ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ ..‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬ﮐﻤﯿﻨﻪ و ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ دﻣﺎ ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن در ﺟﺪول ‪ 5-3‬اراﺋﻪ‬

‫ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪[71] .‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 5-3‬دﻣﺎي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﺎﻻﻧﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ دﻣﺎي‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﮐﯿﻤﻨﻪ‬

‫دوره آﻣﺎري‬ ‫اﯾﺴﺘﮕﺎه‬ ‫ردﯾﻒ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ )‪(°c‬‬ ‫ﺳﺎﻻﻧﻪ )‪(°c‬‬ ‫ﺳﺎﻻﻧﻪ )‪(c°‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪26,4‬‬ ‫‪33,8‬‬ ‫‪19,0‬‬ ‫آﺑﺎدان‬ ‫‪1‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪27,6‬‬ ‫‪33,8‬‬ ‫‪21,4‬‬ ‫آﻏﺎﺟﺎري‬ ‫‪2‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪26,1‬‬ ‫‪33,8‬‬ ‫‪18,4‬‬ ‫اﻣﯿﺪﯾﻪ‬ ‫‪3‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪26,3‬‬ ‫‪33,4‬‬ ‫‪19,2‬‬ ‫اﻫﻮاز‬ ‫‪4‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪21,2‬‬ ‫‪28,8‬‬ ‫‪13,7‬‬ ‫اﯾﺬه‬ ‫‪5‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪24,8‬‬ ‫‪32,9‬‬ ‫‪16,6‬‬ ‫ﺑﺴﺘﺎن‬ ‫‪6‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪24,8‬‬ ‫‪32,5‬‬ ‫‪17,2‬‬ ‫ﺑﻬﺒﻬﺎن‬ ‫‪7‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪26,3‬‬ ‫‪31,6‬‬ ‫‪21,1‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ‬ ‫‪8‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪24,3‬‬ ‫‪32,3‬‬ ‫‪16,3‬‬ ‫دزﻓﻮل‬ ‫‪9‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪18,9‬‬ ‫‪23,9‬‬ ‫‪13,9‬‬ ‫دﻫﺪز‬ ‫‪10‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪26,7‬‬ ‫‪33,3‬‬ ‫‪20,1‬‬ ‫راﻣﻬﺮﻣﺰ‬ ‫‪11‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪26,3‬‬ ‫‪33,5‬‬ ‫‪19,1‬‬ ‫ﺷﺎدﮔﺎن‬ ‫‪12‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪25,8‬‬ ‫‪33,5‬‬ ‫‪18,0‬‬ ‫ﺷﻮش‬ ‫‪13‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪26,8‬‬ ‫‪33,1‬‬ ‫‪20,5‬‬ ‫ﺷﻮﺷﺘﺮ‬ ‫‪14‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪25,8‬‬ ‫‪33,9‬‬ ‫‪17,7‬‬ ‫ﮐﺸﺎورزي اﻫﻮاز‬ ‫‪15‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪25,1‬‬ ‫‪33,4‬‬ ‫‪16,7‬‬ ‫ﮔﺘﻮﻧﺪ‬ ‫‪16‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪25,2‬‬ ‫‪32,0‬‬ ‫‪18,3‬‬ ‫ﻻﻟﯽ‬ ‫‪17‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪25,9‬‬ ‫‪32,8‬‬ ‫‪19,1‬‬ ‫ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ‬ ‫‪18‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪25,6‬‬ ‫‪31,9‬‬ ‫‪19,3‬‬ ‫ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن‬ ‫‪19‬‬

‫‪۷۲‬‬
 ‫‪1397-1398‬‬ ‫‪26,1‬‬ ‫‪33,5‬‬ ‫‪18,7‬‬ ‫ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن‬ ‫‪20‬‬
‫‪25,3‬‬ ‫‪32,4‬‬ ‫‪18,2‬‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺳﺘﺎﻧﯽ‬

‫در ﺟﺪول ‪ 5-3‬ﮐﻤﯿﻨﻪ وﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ﻫﺎي دﻣﺎي اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬

‫ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮﯾﻦ ﮐﻤﯿﻨﻪ دﻣﺎ در اﯾﺴﺘﮕﺎه دﻫﺪز ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 13,9‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ دﻣﺎ در‬

‫اﯾﺴﺘﮕﺎه ﮐﺸﺎورزي اﻫﻮاز ﺑﺎ ‪ 33,9‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬اﺷﮑﺎل ‪ 27-3‬و ‪[71] (28-3‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 27 -3‬ﻧﻤﻮدار د ﻣﺎي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻻﻧﻪ ا ﯾﺴﺘﮕﺎ ه ﻫﺎ ي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪1399 -1397‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 28 -3‬ﻧﻤﻮدار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ د ﻣﺎي ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ا ﯾﺴﺘﮕﺎ ه ﻫﺎ ي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪1399 -1397‬‬

‫‪۷۳‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 29 -3‬ﻧﻤﻮدار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ د ﻣﺎي ﮐﻤﯿﻨﻪ ا ﯾﺴﺘﮕﺎ ه ﻫﺎ ي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪1399 -1397‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 30 -3‬ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻨﺪي د ﻣﺎي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ا ﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دوره ‪1399 -1397‬‬

‫‪۷۴‬‬
 ‫‪ -2-13-3‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺪاﻗﻞ و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻄﻠﻖ دﻣﺎي ﺳﺎﻻﻧﻪ‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺪاﻗﻞ و ﺣﺪاﮐﺜﺮﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ دﻣﺎ در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎن در ﺟﺪول ‪ 6-3‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬

‫ﻣﯿﺰان ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻄﻠﻖ دﻣﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻫﻮاز ﺑﺎ ‪ 53,7‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻄﻠﻖ دﻣﺎ ﺑﺎ‬

‫‪ 42‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه دﻫﺪز ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺣﺪاﻗﻞ دﻣﺎ در اﯾﺴﺘﮕﺎه آﻏﺎﺟﺎري ﺑﺎ ‪ -0,6‬درﺟﻪ‬

‫ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان آن ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﯾﺬه ﺑﺎ‪ -8,4‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪).‬ﺟﺪول‪-3‬‬

‫‪[71](6‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 6-3‬وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي آﻣﺎري دﻣﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫دوره آﻣﺎري‬ ‫ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﺎﻻﻧﻪ)‪(c°‬‬ ‫ﮐﻤﯿﻨﻪ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﺎﻻﻧﻪ)‪(c°‬‬ ‫اﯾﺴﺘﮕﺎه‬ ‫ردﯾﻒ‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪52,3‬‬ ‫‪-2,2‬‬ ‫آﺑﺎدان‬ ‫‪1‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪51,2‬‬ ‫‪-0,6‬‬ ‫آﻏﺎﺟﺎري‬ ‫‪2‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪52,4‬‬ ‫‪-2,4‬‬ ‫اﻣﯿﺪﯾﻪ‬ ‫‪3‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪53,7‬‬ ‫‪-1,2‬‬ ‫اﻫﻮاز‬ ‫‪4‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪48,2‬‬ ‫‪-6,8‬‬ ‫اﯾﺬه‬ ‫‪5‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪52,6‬‬ ‫‪-3,8‬‬ ‫ﺑﺴﺘﺎن‬ ‫‪6‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪50,6‬‬ ‫‪-3,2‬‬ ‫ﺑﻬﺒﻬﺎن‬ ‫‪7‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪51,0‬‬ ‫‪-1,0‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ‬ ‫‪8‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪51,8‬‬ ‫‪-3,0‬‬ ‫دزﻓﻮل‬ ‫‪9‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪42,0‬‬ ‫‪-8,4‬‬ ‫دﻫﺪز‬ ‫‪10‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪52,0‬‬ ‫‪-1,8‬‬ ‫راﻣﻬﺮﻣﺰ‬ ‫‪11‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪51,2‬‬ ‫‪-1,2‬‬ ‫ﺷﺎدﮔﺎن‬ ‫‪12‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪52,4‬‬ ‫‪-1,8‬‬ ‫ﺷﻮش‬ ‫‪13‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪52,6‬‬ ‫‪-1,0‬‬ ‫ﺷﻮﺷﺘﺮ‬ ‫‪14‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪52,4‬‬ ‫‪-3,6‬‬ ‫ﮐﺸﺎورزي اﻫﻮاز‬ ‫‪15‬‬
‫‪1397-1399‬‬ ‫‪53,0‬‬ ‫‪-1,8‬‬ ‫ﮔﺘﻮﻧﺪ‬ ‫‪16‬‬

‫‪۷۵‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪50,8‬‬ ‫‪-4,0‬‬ ‫ﻻﻟﯽ‬ ‫‪17‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪51,4‬‬ ‫‪-2,6‬‬ ‫ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ‬ ‫‪18‬‬
‫‪1398-1399‬‬ ‫‪52,0‬‬ ‫‪-3,6‬‬ ‫ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎن‬ ‫‪19‬‬
‫‪1397-1398‬‬ ‫‪52,0‬‬ ‫‪-2,6‬‬ ‫ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن‬ ‫‪20‬‬
‫‪53,7‬‬ ‫‪-8,4‬‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺳﺘﺎﻧﯽ‬

‫‪۷۶‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي‬

‫‪۷۷‬‬
‫ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻦ در ﻣﻨﺎﻃﻖ دﺷﺖ رﺳﻮﺑﯽ و رﺳﻮﺑﺎت رﯾﺰ‬

‫داﻧﻪ ﺗﺎﺣﺪودي ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎ ﺷﻨﺰارﻫﺎ و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺟﻬﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻤﺎﻟﯽ و‬

‫ﺷﺮﻗﯽ )ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﮐﻮﻫﭙﺎﯾﻪ اي و ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ اﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻏﻨﺎي ﮔﻮﻧﻪ اي ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ]‪ 39‬و ‪ .[43‬ﻣﺸﺎﻫﺪات‬

‫ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﺎك ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻃﯽ ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1397‬ﺗﺎ ‪ 1399‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت‬

‫ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺧﺎك‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﻫﺎ و دﺧﺎﻟﺖﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺳﺒﺐ ﺗﻨﻮع ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ‬

‫و ﺳﯿﻤﺎي ﻓﺼﻠﯽ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﻦ دﺷﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪ 35‬و ‪ .[39‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ در ﺑﯿﺎﺑﺎن ﻫﺎي ﺟﻨﻮب‬

‫ﻣﺼﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك‪ ،‬ﻣﯿﺰان رﻃﻮﺑﺖ‪ ،‬درﺻﺪ ﺷﻮري و ﻗﻠﯿﺎﺋﯿﺖ ﺧﺎك‪،‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻣﻮاد آﻟﯽ و ﺳﻄﺢ آب در دﺳﺘﺮس ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪ ]‪ .[48‬ﻣﺴﺎﺣﺘﯽ ﻣﻌﺎدل ‪ 349254‬ﻫﮑﺘﺎر از دﺷﺖ ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪،‬‬

‫ﻣﻨﺸﺄ ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻪ ‪ 7‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺟﻨﻮب‬

‫ﻏﺮب ﻫﻮﯾﺰه‪ ،‬ﺷﻤﺎل و ﺷﺮق ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ‪ ،‬ﺷﺮق و ﺷﻤﺎل ﺷﺮق اﻫﻮاز‪ ،‬ﺟﻨﻮب و ﺟﻨﻮب ﺷﺮق اﻫﻮاز‪ ،‬ﻣﺤﺪوده‬

‫ﺑﻨﺪر اﻣﺎم ﺑﻪ اﻣﯿﺪﯾﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺪوده ﻣﺎﻫﺸﻬﺮ ﺑﻪ ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن‪ ،‬ﺷﺮق ﻫﻨﺪﯾﺠﺎن ]‪ .[35‬ﺑﺎرش ﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده در ﻓﺼﻞ ﭘﺎﯾﯿﺰ‪،‬‬

‫زﻣﺴﺘﺎن و ﺑﻬﺎر ‪ 1398-99‬ﺳﺒﺐ ﺗﺤﻮل و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮔﺴﺘﺮده اي در ﺳﯿﻤﺎي ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن و ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي‬

‫ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﺧﺴﺎرت ﻫﺎ‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﺳﯿﻼبﻫﺎ و ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻫﺎي آﺑﯽ‪ ،‬از ﯾﮏ ﺳﻮ و ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻧﻤﮏ‬

‫ﺳﻄﺤﯽ ﺧﺎك‪ ،‬ﺗﺄﻣﯿﻦ رﻃﻮﺑﺖ ﻻزم‪ ،‬ذﺧﯿﺮه آب در ﺳﻔﺮه ﻫﺎي زﯾﺮﺳﻄﺤﯽ و آبﻫﺎي ﺟﺎري و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن‬

‫رﺷﺪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻮﻣﯽ ﯾﮏ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﮐﻮﺗﺎه زي و ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺮﮐﺖ ﻃﺒﯿﻌﺖ در ﭼﺮﺧﻪ‬

‫ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺧﻮد ﺷﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ در اﯾﻦ وادي ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﻮد ﺗﻄﺎﺑﻖ و ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از‬

‫ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎي اﻧﺪﮐﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﯾﻦ ﺧﻄﻪ روي آورده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ اﻫﻤﯿﺖ دارد‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺣﺎﻓﻈﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ از ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬در راﺳﺘﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻮﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬

‫ﺑﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪۷۸‬‬
‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ورودي ﺑﯿﺶ از ‪ 33‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻣﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ آب در ﺳﺎل و دارا ﺑﻮدن ‪ 3‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻣﺘﺮ‬

‫ﻣﮑﻌﺐ آب ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه در ﺳﻔﺮه ﻫﺎي آب زﯾﺮ زﻣﯿﻨﯽ‪ ،‬از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻤﺘﺎزي در ﮐﺸﻮر ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺗﻨﻬﺎ ‪4‬درﺻﺪ از ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ‪ 30‬درﺻﺪ از آب ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﮐﺸﻮر را در ﺧﻮد‬

‫ﺟﺎي داده اﺳﺖ‪.‬آب ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﺳﺘﺎن ﻫﺎي ﻣﺠﺎور ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﭘﺲ از ﻋﺒﻮر‬

‫از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻠﮕﻪ اي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺗﺎﻻب ﻫﺎ و ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﻣﯽ رﯾﺰد‪ .‬در ﻣﯿﺎن رود ﮐﺎرون ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ آﺑﺪﻫﯽ)دﺑﯽ( و‬

‫ﻃﻮل را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎل داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫رودﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎرون‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺗﺮﯾﻦ و ﭘﺮآب ﺗﺮﯾﻦ رود اﯾﺮان از ارﺗﻔﺎﻋﺎت دﻧﺎ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ‪ 4262‬ﻣﺘﺮ در اﺳﺘﺎن‬

‫ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ و ﮐﻮﻫﺮﻧﮓ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ‪ 4221‬ﻣﺘﺮ در اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎر ﻣﺤﺎل ﺑﺨﺘﯿﺎري ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ رودﺧﺎﻧﻪ ﭘﺲ از ﻋﺒﻮر از دره ﻫﺎي ﺗﻨﮓ و ﻋﻤﯿﻖ زاﮔﺮس و ﺧﻠﻖ ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬از‬

‫ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺷﻮﺷﺘﺮ‪ ،‬ﮔﺘﻮﻧﺪ و اﻫﻮاز ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎرون در ﺷﻤﺎل ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﺑﻬﻤﻨﺸﯿﺮ و ﺣﻔﺎر‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه و ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﺟﺰﯾﺮه آﺑﺎدان‪ ،‬در ﺗﻼﻗﯽ ﺑﺎ رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮﮐﺰي اروﻧﺪرود وارد ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮاﻓﻖ ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ‪ WMO‬ﻫﺮﮔﺎه در اﯾﺴﺘﮕﺎﻫﯽ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد از ‪ 15‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ‬

‫ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺗﺠﺎوز ﮐﻨﺪ و دﯾﺪ اﻓﻘﯽ ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﺮﺳـﺪ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﮔﺰارش ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻃﻮﻓﺎنﻫـﺎي‬

‫ﺷﻦ ﺑﻪ ﺑﺎدي اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ذرات ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 0/15‬ﺗﺎ ‪ 0/03‬ﻣﯿﻠـﯽ ﻣﺘـﺮ را ﺗﺎ ارﺗﻔﺎع ‪ 15‬ﻣﺘﺮ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ‬

‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻃﻮﻓﺎنﻫـﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر از ذرات ﺑﺴﯿﺎر رﯾﺰ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 0/5‬ﺗﺎ ‪ 0/1‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه‪ ،‬در‬

‫ارﺗﻔﺎع ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮي از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻤﻮده و ﻣﺴﺎﻓﺖﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻮﻻﻧﯽ را ﻣﯽﭘﯿﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬

‫ﭘﻮﺷﺶ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﯾﮏ ﮐﺸﻮر و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﯾﮏ ﻗﺎره ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي‬

‫ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در ﺳﻄﺢ ﻣﻨﻄﻘﻪاي و ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺛﺮات ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي اﯾـﻦ ﺑﻼي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺷﻤﺮده‬

‫ﺷﺪه ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧـﯽ اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﺜﺒﺖ و ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫‪۷۹‬‬
‫اﺛﺮات اﯾﻦ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ را ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﮐﻠﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﻘﺴـﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﺛﺮات ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﯽﺗﻮان‬

‫ﺑـﻪ ﺳـﺨﺖ ﺷـﺪﮔﯽ ﺳﻨﮓﻫﺎ‪ ،‬زوال ﺻﺨﺮهﻫﺎي ﻣﺮﺟـﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺧـﺘﻼل در ﻧﯿﺮوي ﺗﺎﺑﺸﯽ‪ ،‬ﺗﺸﺪﯾﺪ اﻣﻮاج ﺷﺮﻗﯽ و‬

‫اﻓﺰودن ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﺑﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن اﺷﺎره ﮐﺮد آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا‪ ،‬ﺟﻨﻮن ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﺑﺮوز آﺳﻢ‪ ،‬ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ ﮐﺴـﺐ و ﮐﺎر‪،‬‬

‫ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺎﺷﯿﻦ آﻻت و آﻟﻮده ﺳـﺎزي آب آﺷـﺎﻣﯿﺪﻧﯽ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﺛﺮات اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و‬

‫ﻏﺒﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر وﻗﺘﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎرش ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از‬

‫ﺑﺎرش ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﻠﻨـﺪ ﻣـﺪت ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ در اواﺧﺮ زﻣﺴﺘﺎن و اواﯾﻞ ﺑﻬﺎر در ﺷﺒﻪ ﺟﺰﯾﺮه‬

‫ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن دﻣﺎي ﻫﻮاي ﻣﺠﺎور ﺳﻄﺢ ﺧﺎك اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣـﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ﺗﻼﻃـﻢ و وزش‬

‫ﺑﺎد درﻻﯾﻪﻫﺎي زﯾﺮﯾﻦ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ وزش ﺑﺎد از ﺳﺮﻋﺖ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻓﺰوﻧﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﻣﻘﺪار‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از ذرات ﺧﺎك از ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮد ﺟﺪا ﺷﺪه و ﺑﻪﺻﻮرت ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﻪ داﺧﻞ ﺟﻮ وارد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺜﻞ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬دﻣﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ وﯾﮋﮔـﯽ‬

‫ﻫـﺎي ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻣﺜﻞ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮف روي ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ و ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك دارد‪ .‬ﻋﺪهاي از‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮق آﺳﯿﺎ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ زﯾﺎدي ﺑﯿﻦ وﻗﻮع رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ و‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد در ﻣﺠﺎورت ﺳـﻄﺢ زﻣـﯿﻦ وﺟـﻮد دارد درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ در ﺑﺮﺧـﯽ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻨﺸﺄ ﻣﺤﻠﯽ‬

‫داﺷﺘﻦ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻗﺎﺑﻞﻗﺒﻮﻟﯽ ﺑﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد و ﻓﺮاواﻧﯽ وﻗﻮع رﯾﺰﮔﺮد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺑﺮ وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﺎزي‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ دﻣﺎي ﺑﺎﻻي ﻫﻮا‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﮐﻢ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻓﻘﯿﺮ و ﺳﺮﻋﺖ زﯾﺎد ﺑﺎد‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪي ﺑﺮاي وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻟﯽ و ﻫﻤﮑﺎران ﻧﺸﺎن داد‬

‫ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﺑﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﺑﺎدي در ﻣﻮﻧﮕﻮﻟﯿﺎي ﭼﯿﻦ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻧﺸﺎن‬

‫ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺪاﯾﺶ و ﺷﺪت اﯾﻦ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ ﻋﻼوهﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻣﺜﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد اﺳﺖ ﻣﺘﺄﺛﺮ‬

‫از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻣﺜﻞ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎك و ﻏﯿﺮه ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﯾﻨﮓ ﮐﻮﯾﯽ وﻗﺎﯾﻊ‬

‫‪۸۰‬‬
‫ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دادهﻫﺎي ﻣﺎﻫﻮاره ‪NOAA ، NDVI‬‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دادهﻫﺎي اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮد‪ .‬وي ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨـﯽ داري ﺑـﯿﻦ وﻗﺎﯾﻊ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد‬

‫و ﻏﺒﺎر و دﯾﮕﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺗﻤﺴﻔﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ و دﻣﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ‬

‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺑﺎرش ﺑﺮف و ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك )را در رﺧﺪاد ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺛﺮﮔﺬار ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬وي‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎرش ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﺮ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ رﺧﺪادﻫﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد‪ .‬اﻧﺼﺎري ﻣﯿﺰان ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬دﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد و ﺑﺎرش را ﺑﺎ وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در اﺳﺘﺎن زاﻫﺪان‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ از ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﻨﺎدار و رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‬

‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﻌﮑﻮس را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﭘﯿﺸﯿﻦ؛ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﻓﺮاواﻧﯽ وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در اﺳﺘﺎن‬

‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﺳﺘﺎن ﻃﯽ دوره آﻣﺎري ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬

‫‪ 284,3‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪) .‬ﺑﺮاﺳﺎس آﻣﺎر ‪ 20‬اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﺧﻮزﺳﺘﺎن( در اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرش ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه اﯾﺬه ﺑﺎ ‪ 614,8‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﺎرش ﺳﺎﻻﻧﻪ در‬

‫آﺑﺎدان ﺑﺎ ‪ 149,7‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺟﺪول ‪ .(2-3‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ آﻣﺎر و اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪول ‪ 2-3‬اﯾﺴﺘﮕﺎه اﯾﺬه‬

‫ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ‪ 80‬روز ﺑﺎراﻧﯽ در ﺳﺎل و اﯾﺴﺘﮕﺎه آﻏﺎﺟﺎري ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ‪ 28‬روز ﺑﺎراﻧﯽ در ﺳﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ وﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬

‫ﺗﻌﺪاد روز ﺑﺎراﻧﯽ را در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎن دارا ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻌﺪاد روز ﺑﺎراﻧﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻧﯿﺰ‬

‫‪ 39‬روز درﺳﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ آﻣﺎر و اﻃﻼﻋﺎت رﮐﻮرد ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎرش ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن در‬

‫اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 154,3‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ آﻣﺎر و اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‬

‫ﮐﻪ ﻃﯽ دوره آﻣﺎري ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ‪ 8‬اﯾﺴﺘﮕﺎه اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎرش ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪100‬‬

‫ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺮرﺳﯽ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي دﻣﺎ ﻃﯽ دوره آﻣﺎري ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎن‬

‫‪۸۱‬‬
‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻻﻧﻪ دﻣﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي آﻏﺎﺟﺎري‪ ،‬ﺷﻮﺷﺘﺮ وراﻣﻬﺮﻣﺰ ﺑﻪ‬

‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ‪ 26,8 ، 27,6‬و ‪ 26,7‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﻻﻧﻪ دﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه دﻫﺪز ﺑﺎ ‪18,9‬‬

‫درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬ﮐﻤﯿﻨﻪ و ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ دﻣﺎ ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن در ﺟﺪول‪-3‬‬

‫‪ 3‬اراﺋﻪ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺪاﻗﻞ و ﺣﺪاﮐﺜﺮﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ دﻣﺎ در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎن در ﺟﺪول ‪ 3-3‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‬

‫ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻄﻠﻖ دﻣﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه اﻫﻮاز ﺑﺎ ‪ 53,7‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ‬

‫ﻣﻄﻠﻖ دﻣﺎ ﺑﺎ ‪ 42‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه دﻫﺪز ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺣﺪاﻗﻞ دﻣﺎ در اﯾﺴﺘﮕﺎه آﻏﺎﺟﺎري ﺑﺎ‬

‫‪ -0,6‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان آن ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﯾﺬه ﺑﺎ‪ -8,4‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۸۲‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪۸۳‬‬
‫‪ .۱‬اﻧﺼﺎري رﻧﺎﻧﯽ‪ ،‬م‪ .1390 .‬ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎري‪ -‬اﻗﻠﯿﻤﯽ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﺳﺘﺎن زاﻫﺪان در ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﯽ )‪-2005‬‬

‫‪ .(1986‬اوﻟﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮه ﺑـﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﺪﯾﺪه ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﺛﺎر زﯾﺎﻧﺒﺎر آن‪26-28 .‬‬

‫ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه‪ .1390‬اﻫﻮاز‪.‬‬

‫‪ .۲‬ﺟﻌﻔﺮي‪ ،‬ر‪ .1390 .‬اﻫﻤﯿﯿﺖ و ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‪ .‬ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺟﻨﮕﻞ و ﻣﺮاﺗﻊ‪ .‬ﺷﻤﺎره ‪.89‬‬

‫‪ .۳‬ﺟﻼﻟﯽ‪ ،‬م‪ ،.‬ح‪ .‬ﺑﻬﺮاﻣﯽ و ع‪ .‬دروﯾﺸﯽ ﺑﻠﻮراﻧﯽ‪ .1390 .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻗﻠﯿﻤﯽ ﺑﺎ‬

‫وﻗﻮع ﻃﻮﻓﺎنﻫـﺎي ﮔـﺮد و ﻏﺒـﺎر در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮه ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﺪﯾﺪه ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و‬

‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﺛﺎر زﯾﺎﻧﺒﺎر آن‪ 26-28 .‬ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه‪ . 1390‬اﻫﻮاز‬

‫‪ .۴‬ﻋﺒﺪوﯾﺲ‪ ،‬س‪ ،.‬ف‪ .‬ذاﮐﺮي ﺣﺴﯿﻨﯽ‪ ،‬م‪ .‬ﻧﯿﺮي راد‪ ،‬و ن‪ .‬ﻇﻬﺮاﺑﯽ‪ .1390 .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﺑﺮ ﻓﺮاواﻧﯽ وﻗـﻮع ﭘﺪﯾﺪه ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮه ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﺪﯾﺪه ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‬

‫و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﺛﺎر زﯾﺎﻧﺒﺎر آن ‪ 26-28 .‬ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه‪ .1390‬اﻫﻮاز‬

‫‪ .۵‬ﻋﻄﺎﯾﯽ‪ ،‬ه‪ .‬و ف‪ .‬اﺣﻤﺪي‪ .1389 .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﻀﻼت زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ‬

‫ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﻮردي اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ .‬ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮه ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺟﻐﺮاﻓﯽداﻧﺎن ﺟﻬﺎن‬

‫اﺳﻼم‪ .‬زاﻫﺪان‪.1389‬‬

‫‪ .۶‬ﻓﺮجزاده‪ ،‬م‪ .‬و م‪ .‬رازي‪ .1390 .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻮزﯾﻊ زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ و ﺑﺎدﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ در اﯾﺮان‪.‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي آﺑﺨﯿﺰداري‪ .‬ﺷﻤﺎره ‪ .91‬ص ‪.23-22‬‬

‫‪ .۷‬ﻣﺎرﺻﻔﺮي‪ ،‬م‪ ،.‬م‪ .‬ا‪ .‬آﺳﻮدار و س‪ .‬ﮐﺮدي‪ .1390 .‬ﻋﻮاﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﭘﺪﯾﺪه ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي آن در‬

‫ﺑﺨﺶ ﮐﺸـﺎورزي ‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮه ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﺪﯾﺪه ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﺛﺎر زﯾﺎنﺑﺎر آن‪26-28.‬‬

‫ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه‪ . 1390‬اﻫﻮاز‬

‫‪۸۴‬‬
‫ ﺑﺮرﺳﯽ ﺧﺴﺎرت اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﮐﺸﺎورزي و‬.1390 .‫ ﻧﺼﻮري‬.‫ ﺗﻮﮐﻠﯽ و م‬.‫ ك‬،.‫ م‬،‫ ﻧﻮذر‬.۸

‫ اوﻟﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮه ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﺪﯾﺪه ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ‬.‫رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ ﺑـﺮ ﺗﻮﻟﯿـﺪات ﮔﯿـﺎﻫﯽ اﺳـﺘﺎن ﺑﻮﺷﻬﺮ‬

.‫ اﻫﻮاز‬. 1390‫ ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه‬26-28.‫ﺑﺎ آﺛﺎر زﯾﺎنﺑﺎر آن‬

9. Cao, J. Z., J. C. Shen and J. G. Chow. 2009. Seasonal variations and sources of mass
and chemical composition for PM10 aerosol in Hangzhou. China. J .Particuol. 7:
161-168.
10. Li, N. and W. GU. 2004. Threshold value response of soil moisture to dust storms.
Functioning and management.Cambridge universe- a case study of Midwestern of
Inner Mongolia. Journal of Nat. Disast.13(1): 44-49.
11. Nastagdori, L. and D. Jugder. Y. Schung. 2002. Analysis of dust storms observed.
Mongolia during 1937-1999. 12p.
12. Yoshino, M. 2002. Climatology of yellow sand (Asian sand, Asian dust or Kosa) in
East Asia. Science in china series dearth. Science 45. PP: 59-70.
13. Ziqiang, M. and Z. Quanxi. 2007. Damage effects of dust storm PM2.5 on DNA in
Alveolar Macrophages and Lung cells of rates. Food and Chemical Toxicology. PP:
1363-1374.
14. www.amar.org.ir
‫ ﺧﺮداد‬29. ‫ رادﯾﻮزﻣﺎﻧﻪ‬.«‫»ﻧﺎﺑﻮدي ﺗﺎﻻبﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻨﻬﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ورود رﯾﺰﮔﺮد ﺑﻪ اﯾﺮان اﺳﺖ‬ .۱۵

. 2015 ‫ ﻓﻮرﯾﻪ‬8 ‫درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در‬. 1393

‫ ﻓﻮرﯾﻪ‬8 ‫درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در‬. 1393 ‫ ﺑﻬﻤﻦ‬13. ‫ رادﯾﻮزﻣﺎﻧﻪ‬.«‫»ﻫﻮاي اﻫﻮاز ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‬ .۱۶

. 2015

‫(»ﺧﺸﮑﯽ ﺗﺎﻻبﻫﺎ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ورود‬12:33–1393 ‫ آﺑﺎن‬24) 558075 :‫ﺷﻨﺎﺳﻪ ﺧﺒﺮ‬ .۱۷

‫درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در‬. ‫ ﺗﺴﻨﯿﻢ‬.«‫ درﺻﺪ ﺗﺎﻻبﻫﺎي ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬40 ‫ ﻧﺎﺑﻮدي ﺑﯿﺶ از‬/ ‫رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺸﻮر‬

(‫|ﺗﺎرﯾﺦ =را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ)ﮐﻤﮏ‬،=‫ﺗﺎرﯾﺦ وارد ﺷﺪه در |ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎزدﯾﺪ‬. ‫ ﻣﯿﻼدي‬2017/25/2

۸۵
‫»ﻧﺎﺑﻮدي ﺗﺎﻻبﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻨﻬﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ورود رﯾﺰﮔﺮد ﺑﻪ اﯾﺮان اﺳﺖ«‪ .‬رادﯾﻮزﻣﺎﻧﻪ ‪ 29.‬ﺧﺮداد‬ ‫‪.۱۸‬‬

‫‪. 1393‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪ 2017/25/2‬ﻣﯿﻼدي ‪.‬ﺗﺎرﯾﺦ وارد ﺷﺪه در |ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎزدﯾﺪ =را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‬

‫)ﮐﻤﮏ(‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ‪-‬اﯾﺠﺎد‪-‬و‪-‬ﺗﻮﺳﻌﻪ‪-‬رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ‪-‬در‪-‬ﮐﺸﻮر‬ ‫‪.۱۹‬‬

‫‪/http://zistboom.com/fa/news/28694‬و‪-‬راه‪-‬ﻫﺎي‪-‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ‪-‬ﺑﺎ‪-‬آن‬

‫‪20. CURTIS J. RICHARDSON AND NAJAH A. HUSSAIN (June 2006). "Restoring‬‬

‫‪the Garden of Eden: An Ecological Assessment of the Marshes of Iraq" (PDF).‬‬
‫‪www.biosciencemag.org. Archived from the original (PDF) on 6 June 2012.‬‬
‫‪Retrieved 19 February 2017.‬‬
‫»ﻣﻨﺸﺄ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر اﻫﻮاز ﮐﺠﺎﺳﺖ؟« ﻫﻤﺸﻬﺮي آﻧﻼﯾﻦ ‪ 11.‬ﺑﻬﻤﻦ ‪. 1393‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪8‬‬ ‫‪.۲۱‬‬

‫ﻓﻮرﯾﻪ ‪. 2015‬‬

‫»دو ﺳﺎزﻣﺎن درﺑﺎرهي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺧﻮزﺳﺘﺎن و اﯾﻼم ﺑﻪ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﮔﺰارش ﻣﯽدﻫﻨﺪ«‬ ‫‪.۲۲‬‬

‫ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ‪ 13.‬ﺑﻬﻤﻦ ‪. 1393‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪ 8‬ﻓﻮرﯾﻪ ‪. 2015‬‬

‫»ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮔﺮد و ﺧﺎك ‪ 9‬و ‪ 10‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1393‬ﺧﻮزﺳﺘﺎن«‪ .‬وبﮔﺎه ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﯾﺮان ‪.‬‬ ‫‪.۲۳‬‬

‫‪ 21‬ﺑﻬﻤﻦ ‪. 1393‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪ 30‬دي ‪.1396‬‬

‫»ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي ﮔﺮد و ﺧﺎك اﻫﻮاز ‪ 2‬ﺑﺮاﺑﺮ وﺳﻌﺖ ﺷﻬﺮ ﻧﯿﻮﯾﻮرك« وﺑﮕﺎه ﺧﺒﺮآﻧﻼﯾﻦ ‪ 4.‬ﺑﻬﻤﻦ‬ ‫‪.۲۴‬‬

‫‪.1396‬‬

‫»دﻟﯿﻞ اﺻﻠﯽ ﺑﺮوز ﭘﺪﯾﺪه رﯾﺰﮔﺮد در ﺟﻨﻮب ﻏﺮب اﯾﺮان ﭼﯿﺴﺖ؟«‪ .‬ﭘﺮﺳﺸﺎ ‪ 5.‬دي ‪. 1397‬‬ ‫‪.۲۵‬‬

‫ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽﺷﺪه از اﺻﻠﯽ در ‪ 29‬دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪. 2018‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪ 18‬ژاﻧﻮﯾﻪ ‪. 2019‬‬

‫»ﻧﻔﺲ اﻫﻮازيﻫﺎ ﺗﻨﮓﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬دﻟﯿﻠﺶ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ«‪ .‬ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ‪ 4.‬آذر‬ ‫‪.۲۶‬‬

‫‪. 1392‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪ 8‬ﻓﻮرﯾﻪ ‪. 2015‬‬

‫‪۸۶‬‬
‫»اوراﻧﯿﻮم‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎي ﺣﻞ ﻧﺸﺪه رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ«‪ .‬رادﯾﻮزﻣﺎﻧﻪ ‪ 25.‬ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪. 1393‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪8‬‬ ‫‪.۲۷‬‬

‫ﻓﻮرﯾﻪ ‪. 2015‬‬

‫»اوراﻧﯿﻮم ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪه در ﻫﻮاي ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه از ﺣﻤﻠﻪ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﻋﺮاق«‪ .‬ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ‬ ‫‪.۲۸‬‬

‫ﻓﺎرﺳﯽ ‪ 7.‬آذر ‪. 1392‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪ 8‬ﻓﻮرﯾﻪ ‪. 2015‬‬

‫»ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ 22‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ در ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻣﺮاﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا«‬ ‫‪.۲۹‬‬

‫رادﯾﻮزﻣﺎﻧﻪ ‪ 1.‬دي ‪. 1393‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪ 8‬ﻓﻮرﯾﻪ ‪. 2015‬‬

‫»ﺑﺎران اﺳﯿﺪي' ﺳﻪ ﻫﺰار ﺧﻮزﺳﺘﺎﻧﯽ را راﻫﯽ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﮐﺮد«‪ .‬ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ‪ 30.‬اﮐﺘﺒﺮ‬ ‫‪.۳۰‬‬

‫‪. 2015‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪ 30‬اﮐﺘﺒﺮ ‪. 2015‬‬

‫ﺳﺮوﯾﺲ‪ :‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ )‪ 24‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ - 11:55–1395‬ﺷﻨﺎﺳﻪ ﺧﺒﺮ‪» .(1325742 :‬ﺧﺎﻧﻢ اﺑﺘﮑﺎر!‬ ‫‪.۳۱‬‬

‫ﻓﺮﯾﺎد ﻣﺮدم ﺧﻮزﺳﺘﺎن از زﯾﺮ »ﺧﺮوارﻫﺎ ﺧﺎك« ﺑﻪ ﮔﻮش ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽرﺳﺪ«‪ .‬ﺗﺴﻨﯿﻢ ‪.‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در‬

‫‪ 2017/25/2‬ﻣﯿﻼدي ‪.‬ﺗﺎرﯾﺦ وارد ﺷﺪه در |ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎزدﯾﺪ=‪|،‬ﺗﺎرﯾﺦ =را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ )ﮐﻤﮏ(‬

‫‪http://www.dw.com/fa-ir/‬ﺑﺎ‪-‬ﻗﻄﻊ‪-‬آب‪-‬و‪-‬ﺑﺮق‪-‬ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪-‬ﺑﻪ‪-‬ﺣﺎﻟﺖ‪-‬ﻧﯿﻤﻪ‪-‬ﺗﻌﻄﯿﻞ‪-‬‬ ‫‪.۳۲‬‬

‫درآﻣﺪ ‪/a-37508718‬‬

‫‪33. http://khouzestan.isna.ir/default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=86391‬‬
‫ﺑﺎﺑﺎﯾﯽ اﺑﺮﻗﻮﯾﯽ‪ ،‬غ‪ .1397 ،‬اﮐﻮﻟﻮژي ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺑﺬر ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻮرﭼﻪ )ﻣﯿﺮ ﻣﮑﻮﭼﺮي(‪ ،‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ ‫‪.۳۴‬‬

‫ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ‪41-45 :(43)11 ،‬‬

‫ﺑﯽ ﻧﺎم‪ .1398 ،‬ﮔﺰارش ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺄ داﺧﻠﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪،‬‬ ‫‪.۳۵‬‬

‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ ﮐﺸﻮر‪ 1151 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‬

‫ﺟﻌﻔﺮي‪ ،‬ا‪ ،.‬ﻗﻨﺒﺮﯾﺎن‪ ،‬غ‪ ،‬اﻓﻀﻠﯽ‪ ،‬س‪ .‬ﻓﯽ‪ .‬و ﺣﺴﻦ ﻟﯽ‪ ،‬ع‪ .1397 ،.‬ﻧﻘﺶ ﺗﺴﻬﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﮔﯿﺎه‬ ‫‪.۳۶‬‬

‫ﭘﺮﺳﺘﺎر ﮐﻨﺎر )‪ (Ziziphus spina-christiL WWII.‬ﺑﺮ اﯾﺠﺎد ﺟﺰاﯾﺮ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰ و اﺛﺮ آن ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫‪۸۷‬‬
‫ﮔﯿﺎﻫﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺧﺎك ﻧﺎﺣﯿﻪ روﯾﺸﯽ ﺻﺤﺎري ‪-‬ﺳﻨﺪي در ﺟﻨﻮب ﻓﺎرس‪ .‬ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ‬

‫ارﺷﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﯿﺮاز‪ 77 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‬

‫ﺟﻨﮕﺠﻮ ﺑﺮزل آﺑﺎد )ﻓﺮزام(‪ ،‬م‪ .‬و اﺟﺘﻬﺎدي‪ ،‬ح‪ .1398 ،.‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ در ﺣﻔﻆ ﺗﻨﻮع‬ ‫‪.۳۷‬‬

‫ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺮﺗﻌﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺸﮏ ﺳﺎﻟﯽ‪ .‬ﭼﮑﯿﺪه ﻣﻘﺎﻻت ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ ﻣﺮﺗﻊ و ﻣﺮﺗﻌﺪاري‬

‫اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ 7-5 ،‬آﺑﺎن‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪.114‬‬

‫ﺧﺴﺮوﺷﺎﻫﯽ‪ ،‬م‪ .1397 ،.‬ﻗﻠﻤﺮو ﺑﯿﺎﺑﺎنﻫﺎي اﯾﺮان از درﯾﭽﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‪ .‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﯾﺮان‪،‬‬ ‫‪.۳۸‬‬

‫دﯾﻨﺎروﻧﺪ‪ ،‬م‪ ،.‬ﮐﻨﺸﻠﻮ‪ ،‬ه‪ .‬و ﻓﯿﺎض‪ ،‬م‪ .1398 ،.‬ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎي ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در‬ ‫‪.۳۹‬‬

‫اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ .‬ﻧﺸﺮﯾﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﯾﺮان‪42-32 :(3)3 ،‬‬

‫ﻋﺒﺎﺳﯽ‪ ،‬ح‪ .‬ر‪ .1398 ،.‬آﯾﺎ ﺑﺎرش ﻫﺎي ﺳﯿﻞ آﺳﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد؟‪ .‬ﻧﺸﺮﯾﻪ‬ ‫‪.۴۰‬‬

‫ﻃﺒﯿﻌﺖ اﯾﺮان‪8-6 :(4)1 ،‬‬

‫ﻣﻬﺎﺟﺮ‪ ،‬ن‪ ،.‬ﺟﻮري‪ ،‬م‪ .‬ح‪ ،.‬ﻣﻬﺪوي‪ ،‬م‪ ،.‬ﻣﻬﺎﺟﺮ‪ ،‬ن‪ .‬و ﺑﺎﻏﺴﺘﺎﻧﯽ ﻓﺮ‪ ،‬م‪ .1397 ،.‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ‬ ‫‪.۴۱‬‬

‫ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎر )ﺣﺎﻣﯽ( ﺑﺮ ﺣﻔﻆ ﺗﻨﻮع ﮔﻮﻧﻪ اي در ﺳﻪ ﺗﯿﻤﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭼﺮاﯾﯽ )ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎي ﭼﺮاﯾﯽ‬

‫ﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻗﺮق(‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي‪ :‬در ﻣﺮاﺗﻊ ﯾﯿﻼﻗﯽ ﺳﺮ ﻋﻠﯽ آﺑﺎد ﮔﺮﮔﺎن‪ .‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫ﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﮔﯿﺎﻫﯽ‪.15-24 :(8)2 ،‬‬

‫ﻧﻈﺮي‪ ،‬س‪ ،.‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ج‪ ،.‬زاﻟﯽ‪ ،‬م‪ .‬ح‪ .‬و ﺗﻤﺮﺗﺎش‪ ،‬ر‪ .1292 ،‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮔﯿﺎﻫﯽ و ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺬر‬ ‫‪.۴۲‬‬

‫ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺬر ﺧﺎك ﻋﻠﻔﺰار ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ در داﻣﻨﻪ ﺷﻤﺎﻟﯽ اﻟﺒﺮز‪ .‬ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ‬

‫)ﻣﺠﻠﻪ زﯾﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ اﯾﺮان(‪.310-219 :(2)27،‬‬

‫اژدري‪ ،‬ع‪ ،.‬ﺣﯿﺪرﯾﺎن‪ ،‬پ‪ ،.‬ﺟﻮدﮐﯽ‪ ،‬م‪ ،.‬دروﯾﺸﯽ ﺧﺎﺗﻮﻧﯽ‪ ،‬ج‪ .‬و ﺷﻬﺒﺎزي‪ ،‬ر‪.1399 ،‬‬ ‫‪.۴۳‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي ﻣﻨﺸﺄ رﯾﺰﮔﺮد در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ و اﮐﺘﺸﺎﻓﺎت ﻣﻌﺪﻧﯽ‬

‫ﮐﺸﻮر‪ ،‬اداره ﮐﻞ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ و اﮐﺘﺸﺎﻓﺎت ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻨﻮب ﺑﺎﺧﺘﺮي )اﻫﻮاز(‪ 55 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪.‬‬

‫‪۸۸‬‬
44. Aguilera, L. E., Armas, C., Cea, A. P., Gutierrez, J. R., Meserve, P. L. and Kelt, D.
A., 2019. Rainfall, microhabitat and small mammals influence the abundance and
distribution of soil microorganisms in a Chilean semi-arid. Journal of Arid
Environments, 126: 37-46.
45. Liu, H., Zhang, D., Yang, X., Huang, Zh., Duan, Sh. And Wang, X., 2018. Seed
dispersal and germination traits of 70 plant species inhabiting the Gurbantunggut
desert in northwest China. The Scientific World Journal., 2014: 1-12.
46. Pardini, E A., Vickstrom, K. E. and Knight, T. M., 2018. Early successional
microhabitats allow the persistence of endangered plants in coastal sand dunes. Pols
One, 10 (4): 1-15 p.
47. Qureshi, R. and Bhatti, G. R., 2018. Diversity of Micro-Habitats and their plant
resources in Nara desert, Pakistan. Pakistan Journal of Botany, 40 (3): 979-992.
48. Salama, F., Abe El-Ghani, M., Gadallah, M., El-Naggar, S. and Amro, A., 2019.
Characteristics of desert vegetation along four transects in the arid environment of
southern Egypt. Turkish Journal of Botany, 40: 59-73
49. Silva, K. A., Santos, J. M. F. F., Andrade, J. R., Lima, E. N., Albuquerque, U. P.,
Ferraz, E. M. N. and Araujo, E. L., 2019. The influence of microhabitat on the
population dynamics of four herbaceous species in a semiarid area of northeastern
Brazil. Brazil Journal of Botany, 76(1): 1-10.
50. Tao, Y., Zhang, Y. M. and Downing, A., 2020. Similarity and difference in
vegetation structure of three desert shrub communities under the same temperate
climate but with different microhabitats. Botanical Studies, 54: 1-14.
51. Zhang, J., Drummond, F. A., Liebman, M. and Hartke, A., 2018. Insect predation of
seeds and plant population dynamics, MAFES Technical Bulletin 163, 32 p.
52. Goudie, A. S. (2020). Dust storms in space and time. Progress in Physical
Geography, 7(4), 502-530.
53. Ochirkhuyag, L., & Tsolmon, R. (2018). Monitoring the source of trans-national dust
storms in North East Asia. Remote Sensing and Spatial Information Sciences,1(1),
835–839.
54. .Rashki, A., Kaskaoutis, D. G., Goudie, A. S., & Kahn, R. A. (2019). Dryness of
ephemeral lakes and consequences for dust activity: the case of the Hamoun drainage
basin, southeastern Iran. Science of the Total Environment, 463(1), 552-564.

۸۹
55. McTainsh, G. H., & Pitblado, J. R. (2019). Dust storms and related phenomena
measured from meteorological records in Australia. Earth Surface Processes and
Landforms, 12(4), 415-424.
56. Boloorani, A. D., Nabavi, S. O., Bahrami, H. A., Mirzapour, F., Kavosi, M., Abasi,
E., & Azizi, R. (2020).Investigation of dust storms entering Western Iran using
remotely sensed data and synoptic analysis. Journal of Environmental Health Science
and Engineering, 12(1), 124.
57. Xiao, F., Zhou, C. and Liao, Y., 2018. Dust storms evolution in Taklimakan Desert
and its correlation with climatic parameters. Journal of Geographical Sciences, 18(4),
pp.415-424.
58. Kim, J. (2018). Transport routes and source regions of Asian dust observed in Korea
during the past 40 years (2018 - 2020). Atmospheric Environment, 42(19), 4778-
4789.
59. Indoitu, R., Orlovsky, L., & Orlovsky, N. (2020). Dust storms in Central Asia: spatial
and temporal variations. Journal of Arid Environments, 85, 62-70.
60. Schepanski, K., Tegen, I., & Macke, A. (2019). Comparison of satellite based
observations of Saharan dust source areas. Remote Sensing of Environment, 123, 90-
97.
61. Rezazadeh, M., Irannejad, P., & Shao, Y. (2019). Climatology of the Middle East
dust events. Aeolian Research, 10, 103-109.
62. O’Loingsigh, T., McTainsh, G. H., Tews, E. K., Strong, C. L., Leys, J., hin field,.
Tapper, J. (2018). The Dust Storm Index (DSI): a method for monitoring broadscale
wind erosion using meteorological records. Aeolian Research, 12, 29-40.
63. Tan, M., Li, X., & Xin, L. (2020). Intensity of dust storms in China from 2018 to
2020: A new definition. Atmospheric enironment,21.20-20
64. Kang, L., Huang, J., Chen, S., & Wang, X. (2018). Long-term trends of dust events
over Tibetan Plateau during 2018 - 2020. Atmospheric Environment, 125, 188-198.
65. Kwon, H. J., Cho, S. H., Chun, Y., Lagarde, F., & Pershagen, G. (2018). Effects of
the Asian dust events on daily mortality in Seoul, Korea. Environmental Research,
90(1), 1-5.

۹۰
‫رﺿﺎﯾﯽ ﺑﻨﻔﺸﻪ‪ ،‬ﺷﺮﯾﻔﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺮ ﺧﻀﺮاﻧﯿﺎن؛ ﻣﺠﯿﺪ‪ ،‬ﻟﯿﻼ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﻟﻘﻤﺎن )‪(1397‬؛ )ﺑﺮآورد ﻣﯿﺰان ﮔﺮد‬ ‫‪.۶۶‬‬

‫و ﻏﺒﺎر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي‪ :‬اﺳﺘﺎن ﮐﺮدﺳﺘﺎن((؛ ﻣﺠﻠﻪ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ‪،‬‬

‫ﺳﺎل ‪ ،5‬ﺷﻤﺎره ‪ ،18‬ﺻﺺ ‪.13 -22‬‬

‫زﯾﻨﺎﻟﯽ؛ ﺑﺘﻮل )‪(1398‬؛ ))ﺑﺮرﺳﯽ روﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﺮاواﻧﯽ روزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎي ﮔﺮد‬ ‫‪.۶۷‬‬

‫و ﻏﺒﺎر ﻧﯿﻤﻪ ﻏﺮﺑﯽ اﯾﺮان((؛ ﻣﺠﻠﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮات ﻣﺤﯿﻂ ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،5‬ﺷﻤﺎره ‪ ،7‬ﺻﺺ ‪. 87-100‬‬

‫ﻋﺰﯾﺰي‪ ،‬ﺷﻤﺴﯽ ﭘﻮر‪ ،‬ﻣﯿﺮي‪ ،‬ﺻﻔﺮ راد؛ ﻗﺎﺳﻢ‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀﯽ‪ ،‬ﻃﺎﻫﺮ )‪(1397‬؛ ))ﺗﺤﻠﯿﻞ‬ ‫‪.۶۸‬‬

‫آﻣﺎري‪-‬ﻫﻤﺪﯾﺪي ﭘﺪﯾﺪه ﮔﺮدو ﻏﺒﺎر در ﻧﯿﻤﻪ ﻏﺮﺑﯽ اﯾﺮان((؛ ﻣﺠﻠﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،38‬ﺷﻤﺎره‬

‫‪ ،13‬ﺻﺺ ‪.123-136‬‬

‫ﻟﺸﮑﺮ‪ ،‬ﮐﯿﺨﺴﺮوي؛ ﺣﺴﻦ‪ ،‬ﻗﺎﺳﻢ )‪)) :(1397‬ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎري ﺳﯿﻨﻮﭘﺘﯿﮑﯽ ﺗﻮﻓﺎن ﻫﺎي ﮔﺮد و‬ ‫‪.۶۹‬‬

‫ﻏﺒﺎر اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮي در ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﯽ ))‪((((2020-2018‬؛ ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي‬

‫ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،65‬ﺷﻤﺎره ‪ ،17‬ﺻﺺ ‪.33-65‬‬

‫ﻣﯿﺮﺷﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻧﮑﻮﻧﺎم؛ دارﯾﻮش‪ ،‬زرت )‪)) ،(1398‬ﺑﺮرﺳﯽ آﻣﺎري ﭘﺪﯾﺪه ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و ﺗﺤﻠﯿﻞ‬ ‫‪.۷۰‬‬

‫اﻟﮕﻮي وزش ﺑﺎدﻫﺎي ﮔﺮدو ﻏﺒﺎرزا در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺒﺰوار((؛ ﻣﺠﻠﻪ اﻧﺠﻤﻦ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي اﯾﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ‪،22‬‬

‫ﺷﻤﺎره ‪ ،73‬ﺻﺺ ‪.104-83‬‬

‫ﮔﺮوه ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺎرﺑﺮدي ﺧﻮزﺳﺘﺎن )‪ ،(1399‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ واﻗﻠﯿﻤﯽ‬ ‫‪.۷۱‬‬

‫اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ ،‬وزرات راه و ﺷﻬﺮﺳﺎزي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر‪ ،‬اداره ﮐﻞ ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن‬

‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬

‫‪۹۱‬‬