Adı ve Soyadı: Utku ÇAKMAK 21/10/2021

Öğrenci Numarası: 19248002

Deney Grubu 2

DENEY 3
Ön Bilgi

KIRPICILAR

Girişine uygulanan sinyalin bir bölümünü kırpan devrelere kırpıcı devreler adı verilir.
En basit kırpıcı devre, Şekil 1 'de görülmektedir. Diyodun yönüne bağlı olarak giriş
sinyalinin pozitif veya negatif alternansı kırpılır. Temelde bir diyot kırpıcı bir direnç ve
bir diyottan meydana gelir.

Diyotun yönüne göre kırpıcılar şu şekilde sınıflandırılabilir:

◼ Pozitif kırpıcılar
◼ Negatif kırpıcılar
◼ Birleşik kırpıcılar
Kırpıcılar iki ana grupta incelenir:
◼ Seri kırpıcılar
◼ Paralel kırpıcılar
Pozitif Kırpıcılar: Pozitif kırpıcı giriş geriliminin pozitif alternansını kaldırırlar. Şekil
2’de ideal diyot kullanılan bir pozitif kırpıcı devresi gösterilmektedir. Görüldüğü gibi,
giriş geriliminin pozitif alternansında diyot iletime geçerve çıkış terminalleri kısa devre
gibi görülür. Bu durumda çıkış gerilimi sıfırdır. Negatif alternansta ise, diyot açık
devredir ve giriş işareti çıkışta görülür. Uygulamada diyot iletimdeyken silikon diyot
üzerine yaklaşık 0.7V düştüğünden kırpılma gerçekleştiğinde çıkış gerilimi 0.7V’tur.

Negatif Kırpıcılar: Negatif kırpıcı giriş geriliminin negatif alternansını kaldırırılar.

Pozitif kırpıcı devrede diyot ters çevrilecek olursa negatif kırpıcı devresi elde edilir.
Şekil, negatif kırpıcı devresini göstermektedir. Kırpılma -0.7V’ta gerçekleşir.

Seri Kırpıcılar: Seri kırpıcıda diyot ve yük seri bağlıdır. Şekil 4, seri negatif kırpıcıyı
göstermektedir. İdealde, girişin pozitif alternansında diyot iletime geçer ve pozitif
alternansın tamamı çıkışta gözükür. Negatif alternansta diyot açık devredir ve çıkışa
sıfır volt gerilim düşer. Bu devre bir yarım dalga doğrultucu devresi gibi davranır.
Şekil 5’de ise, pozitif seri kırpıcı devresi görülmektedir. Pozitif kırpıcı, negatif kırpıcının
tam ters fonksiyonu olarak çalışmaktadır. Girişin pozitif alternansında diyot açık
devredir ve çıkışta sıfır volt görülmektedir. Negatif alternansta diyot kısa devredir ve
giriş gerilimi çıkışta gözükecektir.

Polarlamalı Kırpıcılar: İdeal bir pozitif kırpıcıda, kırpılma gerilim seviyesi 0 volt iken,
pratikte ise 0.7V’tur. Eğer kırpılma gerilim seviyesi değiştirilmek isteniyorsa devreye
bir DC gerilim kaynağı bağlanmalıdır. DC gerilim kaynağı diyota seri bağlayarak
polarlamalı kırpıcı elde edilir. Eklenecek DC kaynağın gerilimi, giriş gerilimi
maksimum değerinden (Vm) küçük olmalıdır. Şekil 6 ve Şekil 7’de sırasıyla pozitif
polarlamalı ve negatif polarlamalı kırpıcılar verilmiştir.
KENETLEYİCİLER

Kenetleyiciler, AC sinyalin özelliklerini değiştirmeden sadece DC seviyesini pozitif

veya negatif yöne kaydırma özelliğine sahip devrelerdir. Şekil 8’ de temel kenetleyici
devreleri, giriş ve çıkış sinyalleri verilmiştir.

Şekil 8
Gerilim Katlayıcı Devreler - Çoklayıcılar

Kondansatörlü filtre devresi üzerinde yapılacak bir değişiklik, doğrultulmuş gerilimin

tepe değerinden daha büyük gerilimlerin elde edilmesine imkan verir. Bu tip devrenin
kullanımı, transformatör geriliminin tepe değeri düşük değerde tutulurken, tepe çıkış
geriliminin, doğrultulmuş gerilimin tepe değerinin iki, üç, dört veya daha fazla katına
yükseltilmesini mümkün kılar.

Gerilim Çiftleyiciler:

Yarım dalga gerilim çiftleyici (ikiye katlama devresi) şemasında, transformatörün

uçlarındaki pozitif gerilimin yarım saykılı boyunca, C1 kondansatörünü doğrultulmuş
tepe gerilimine (Vm) kadar dolduran senkonder diyotu D1 iltimdedir, D2 diyotu
tıkamadadır. Sekonder geriliminin negatif yarım saykılında, D1 diyotu kesimdedir ve
C2 kondansatörünü dolduran D2 diyotu iletimdedir.

Gerilim Üçleyici, Dörtleyici veya Daha da Çoklayıcılar:

Bu çoklayıcılarda aslında katlama sayısı arttırılarak yüksek voltajlar elde edilebilir.

Dörtleyici, beşleyici veya onikileyiciler de aynen ikileyicinin tekniği ile çalışır. Şekilde
görülen dizini devam ettirirseniz. istediğiniz katlamaya kadar çıkarabilirsiniz.
Deney Simülasyon Sonuçları

Deney 1
Deney 2
Deney 3
Sonuçlar ve Yorumlar:

Bu deneyde kırpıcıları, kenetleyicileri ve voltaj çoğaltıcıların devrelerini kurduk.

Kırpıcılarda seri kırpıcı ve paralel kırpıcı örneklerini gördük ve seri kırpıcı cevresini
kurarak osiloskopta sonuçları gözlemledik. Aynı şekilde pozitif ve negatif kırpıcı
devrelerini araştırarak nasıl kurulacağını ve ne işe yaradıklarını öğrendim. Pozitif
kırpıcı ile negatif kırpıclarının farkının diyotunun yönü olduğunu gözlemledim.
Kenetleyiciler AC sinyalin özelliklerine bağlı kalarak sadece DC seviyesini pozitif veya
negatif yöne kaydırır.
Gerilim çoklayıcılar girişinden uygulanan işareti isteğe bağlı olarak birkaç kat yükseltip
çıkışına aktaran devrelerdir. Gerilim çoklayıcılar ; gerilim kenetleyici ve doğrultmaç
devreleri ile birlikte kullanılarak tasarlanır.
Gerilim çoklayıcı devreler; yüksek gerilim alçak akım gereksinilen yerlerde kullanılır.
Tv alıcıları kullanım alanlarına örnek olarak verilebilir.
Gerilim çiftleyiciler girişlerine uygulanan gerilim değerini , ikiye katlayarak çıkışa
aktarır. Gerilim çiftleyicilerin girişlerine uygulanan gerilim , AC veya darbeli bir işaret
olmalıdır. Gerilim çiftleyicilerin çıkışından ise doğrultulmuş DC gerilim elde edilir.
Gerilim çiftleyici devrelerin çıkışlarından yapıları gereği sürekli olarak büyük akımlar
çekilemez .

Referanslar
http://dosya.kmu.edu.tr/eemuh/userfiles/files/Dersler/Elektronik-I/Elektronik-
I%20Deney4.pdf

https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/40556/mod_resource/content/1/K%C4%B1rp%C
4%B1c%C4%B1%20devreler%28Clippers%29.pdf

http://www.bilgiveuygulama.com/index.php?git=1104

http://dosya.kmu.edu.tr/eemuh/userfiles/files/Dersler/Elektronik-I/Elektronik-
I%20Deney4.pdf