Pjesa e Plote e Numrit. Teori Dhe Shembuj

Pjesa e Plotë e Numrit
Teori dhe Shembuj
Pjesa e plotë e numrit
Përkufizimi. Pë një numër real x ∈ R, pjesa e plotë e tij, që shënohet me bxc është numri i
plotë më i madh që është jo më i madh se vetë x−i.
Ndërkohë që funksioni f (x) = bxc, x ∈ R quhet funksioni Gausian.
Përkufizimi. Pë një numër real x ∈ R, pjesa dhjetore e tij, që shënohet me {x}, është
e barabartë me vlerën e x − bxc.
Veti
1. 0 ≤ {x} < 1, dhe {x} = 0 atëherë dhe vetëm atëherë kur x ∈ Z.
2. x − 1 < bxc ≤ x < bxc + 1 dhe x≤y ⇒ bxc ≤ byc.
3. ∀ n ∈ Z, bn + xc = n + bxc.
Pra, kemi që, n + x = n + bxc + {x} ⇒ bn + xc = n + bxc
4. {x + n} = {x}, ku n ∈ N.
Pra, kemi që, {x + n} = x + n − bx + nc = x + n − bxc − n = x − bxc = {x}.
5. ¨
−bxc − 1, në qoftë se x nuk është i plotë
b−xc =
−bxc, në qoftë se x është i plotë
Kemi,
nëse x > 0 ⇒ bxc ≤ x < bxc + 1

⇒ − bxc − 1 < −x ≤ −bxc
⇒ b−xc = −bxc − 1
nëse x < 0 ⇒ bxc ≤ x < bxc + 1

⇒ − bxc − 1 < −x ≤ −bxc
⇒ b−xc = −bxc − 1
Në rastin kur x ∈ Z atëherë, b−xc = −x = −bxc
6. bxc + byc ≤ bx + yc ≤ bxc + byc + 1, ∀ x, y ∈ R.
Përgjithësisht,
bx1 c + · · · + bxn c ≤ bx1 + · · · + xn c ≤ bx1 c + · · · + bxn c + n − 1, xi ∈ R, i ∈ {1, 2, ..., n}.
Kemi, x = bxc + {x}, y = byc + {y}, pra,
⇒ x + y = bxc + {x} + byc + {y}

⇒ bx + yc = bbxc + byc + {x} + {y}c = bxc + byc + b{x} + {y}c
⇒ bx + yc = bxc + byc, kur 0 < {x} + {y} < 1
⇒ bx + yc = bxc + byc + 1, kur 1 ≤ {x} + {y} < 2.
Pra,
¨
bxc + byc, në qoftë se 0 < {x} + {y} < 1
bx + yc =
bxc + byc + 1, në qoftë se 1 ≤ {x} + {y} < 2.
Duke përdorur metodën e induksionit matematik tregohet lehtë vërtetësia e mosbarazimit të
dyfishtë edhe për n numra realë.
7. {x + y} ≤ {x} + {y} ≤ {x + y} + 1.
Përgjithësisht,
{x1 + · · · + xn } ≤ {x1 } + · · · + {xn } ≤ {x1 + · · · + xn } + n − 1, xi ∈ R, i ∈ {1, 2, ..., n}.
Kemi, {x} = x − bxc, {y} = y − byc, pra,
⇒ {x} + {y} = x − bxc + y − byc = x + y − bxc − byc = (x + y) − (bxc + byc)

⇒ {x} + {y} = x + y − bx + yc = {x + y}, kur 0 < {x} + {y} < 1
⇒ {x} + {y} = x + y − (bx + yc + 1) + 1 = {x + y} + 1, kur 1 ≤ {x} + {y} < 2.
Pra,
¨
{x + y}, në qoftë se 0 < {x} + {y} < 1
{x} + {y} =
{x + y} + 1, në qoftë se 1 ≤ {x} + {y} < 2.
8. bxc · byc ≤ bx · yc, ∀ x ≥ 0, y ≥ 0.
Përgjithësisht,
bx1 c · · · · · bxn c ≤ bx1 · · · · · xn c, xi ≥ 0, i ∈ {1, 2, ..., n}.
Kemi, x = bxc + {x}, y = byc + {y}, pra,
⇒ x · y = (bxc + {x}) · (byc + {y}) = bxcbyc + bxc{y} + {x}byc + {x}{y}

⇒ bx · yc = bbxcbyc + bxc{y} + {x}byc + {x}{y}c
⇒ bx · yc = bxcbyc + bbxc{y} + {x}byc + {x}{y}c
⇒ bx · yc ≥ bxcbyc, meqë bxc{y} + {x}byc + {x}{y} ≥ 0.
bxc x
9. n
= n
, n ∈ N, x ∈ R.
Numri i plotë bxc në pjestimin me n ∈ N shkruhet si bxc = an + b, ku, 0 ≤ b < n. kështu,

bxc an + b b b
= = a+ =a+ =a
n n n n
Meqë, x = bxc + {x}, ku 0 ≤ {x} < 1, atëherë kemi që b + {x} < (n − 1) + 1 = n. Pra,

jxk an + b + {x} b + {x} b + {x}
= = a+ =a+ = a.
n n n n
Identiteti i Hermitit. ∀x ∈ R, n ∈ N, është i vërtetë identiteti i mëposhtëm,

1 2 n−1
bxc + x + + x+ +···+ x+ = bnxc.
n n n
Ndërtohet funksioni ndihmës,

n−1
X k 1 2 n−1
f (x) = x+ − bnxc = bxc + x + + x+ +···+ x+ − bnxc.
k=0
n n n n
Qëllimi është që të tregohet se ky funksion është identikisht zero për çdo vlerë reale të x,
pra f (x) = 0, ∀x ∈ R.
Meqë,
j
1 1 2 2 n−1 nk 1
f (x + ) = x + + x+ + x+ +···+ x+ + x+ − n x+
n n n n n n n

1 2 2 n−1
= x+ + x+ + x+ +···+ x+ + bx + 1c − bnx + 1)c
n n n n

1 2 2 n−1
= x+ + x+ + x+ +···+ x+ + bxc + 1 − bnxc − 1
n n n n

1 2 2 n−1
= x+ + x+ + x+ +···+ x+ + bxc − bnxc
n n n n

1 2 2 n−1
= bxc + x + + x+ + x+ +···+ x+ − bnxc
n n n n
= f (x).
1
atëherë rezulton se ky funksion f (x) është periodik me periodë T = . Ngelet të tregohet
n
1
se funksioni është kostant edhe në një interval me gjatësi sa perioda e tij, p.sh. për x ∈ 0; .
n

1
Për x ∈ 0; , kemi’
n
1 k k 1 k k+1 (n − 1) + 1
0≤x< ⇒ 0≤ ≤x+ < + = ≤ =1
n n n n n n n
1
dhe 0 ≤ nx < n · = 1.
n
k
⇒ x+ = 0, ∀k ∈ {0, 1, 2, ...., n − 1} dhe bnxc = 0.
n
n−1 n−1
X k X
⇒ f (x) = x+ − bnxc = 0 − 0 = 0.
k=0
n k=0
Rast i veçantë i identitetit të mësipërm është kur n = 2, pra,

1
bxc + x + = b2xc.
2
Shënim. Formulohet edhe pjesa e plotë e sipërme e tij, që shënohet me dxe, që është
numri i plotë më i vogël i cili është jo më i vogël se vetë x−i. Si rrjedhim, pjesa e plotë e numrit
ështe një njësi më e vogël se pjesa e plotë e sipërme e tij, pra, dxe = bxc + 1.
Vetitë e tij janë rrjedhojë e menjëhrshme e vetive përkatëse të pjesës së plotë të numrit trajtuar
më lartë.

Pjesa e Plote e Numrit. Teori Dhe Shembuj

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pjesa e Plote e Numrit. Teori Dhe Shembuj

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Pjesa e Plotë e Numrit

Teori dhe Shembuj

Pjesa e plotë e numrit

1. 0 ≤ {x} < 1, dhe {x} = 0 atëherë dhe vetëm atëherë kur x ∈ Z.

2. x − 1 < bxc ≤ x < bxc + 1 dhe x≤y ⇒ bxc ≤ byc.

Pra, kemi që, n + x = n + bxc + {x} ⇒ bn + xc = n + bxc

Pra, kemi që, {x + n} = x + n − bx + nc = x + n − bxc − n = x − bxc = {x}.

nëse x > 0 ⇒ bxc ≤ x < bxc + 1

nëse x < 0 ⇒ bxc ≤ x < bxc + 1

6. bxc + byc ≤ bx + yc ≤ bxc + byc + 1, ∀ x, y ∈ R.

Kemi, x = bxc + {x}, y = byc + {y}, pra,

⇒ x + y = bxc + {x} + byc + {y}

{x1 + · · · + xn } ≤ {x1 } + · · · + {xn } ≤ {x1 + · · · + xn } + n − 1, xi ∈ R, i ∈ {1, 2, ..., n}.

Kemi, {x} = x − bxc, {y} = y − byc, pra,

⇒ {x} + {y} = x − bxc + y − byc = x + y − bxc − byc = (x + y) − (bxc + byc)

8. bxc · byc ≤ bx · yc, ∀ x ≥ 0, y ≥ 0.

bx1 c · · · · · bxn c ≤ bx1 · · · · · xn c, xi ≥ 0, i ∈ {1, 2, ..., n}.

Kemi, x = bxc + {x}, y = byc + {y}, pra,

⇒ x · y = (bxc + {x}) · (byc + {y}) = bxcbyc + bxc{y} + {x}byc + {x}{y}

Identiteti i Hermitit. ∀x ∈ R, n ∈ N, është i vërtetë identiteti i mëposhtëm,

Ndërtohet funksioni ndihmës,

Rast i veçantë i identitetit të mësipërm është kur n = 2, pra,

You might also like