Dhammar

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 356

omoemawmfESpf - 2553? aumZmouú&mZf - 1371?

uqkefvjynfhaeY/
c&pfESpf - 2009? arv (8)&uf/
(earm wó b*0awm t&[awm or®morÁK'¨ó)3
t&[H*P
k af wmf
- udavom[l wGif;&efolwkdY rjyL0hHa&Smif; a0;awmfrlaom taMumif;aMumifhvnf;
]t&[H-t&[} rnfawmfr\l /
- oHo&mpuf uefYtuGufudk r*fav;atmufxuf tajrmufpufjzifh azsmufzsuf
eif;acs twif;arTvsuf &Si;f apcgxGuf tvmysuaf tmif ememESuaf wmfrl Ny;D xaom
taMumif;aMumifv h nf; ]t&[H-t&[} rnfawmfr\ l /
- vlewfjA[®m owå0gwkYd\ 0yfpif;aumfa&mf ylaZmftxl;udk cHawmfrlxdkufaom
h nf; ]t&[H-t&[} rnfawmfr\
taMumif;aMumifv l /
- avmb a'go arm[wnf;[laom udavomwku Yd kd nufnufEyk Ef yk f ckwxf iG yf ,f&mS ;
h nf; ]t&[H-t&[} rnfawmfr\
awmfrNl y;D aom taMumif;aMumifv l /
- ygynpfusL; raumif;rIwkdYjyKzkdYae&m qdwfuG,f&m r&Sdawmfrlaom taMumif;
aMumifhvnf; ]t&[H-t&[} rnfawmfr\ l /
or®morÁK'¨*Pk af wmf
- tbdan,sm? y&dnmESifh y[mwAÁ opädu[k r*¾bm0em av;opömudk q&mrqdk
tvdvk vkd Qif r*fzv
kd Ef iId ;f axmufrazmufrjyef {uefow
d wf aMumif;wpfpyfaMumifh
]or®morÁKa'¨g - or®morÁK'¨} rnfawmfrl\/
- ocFg&? 0dum&? vu©P? edAmÁ ef? ynwfwnf;[laom aÚ,s"H w&m;ig;yg;udk q&mrqdk
tvdvk v kd Qif r*fzv
kd Ef iId ;f axmufrazmufrjyef {uefow
d wf aMumif;wpfpyfaMumifh
]or®morÁKa'¨g - or®morÁK'¨} rnfawmfrl\/
b*0g*kPaf wmf
- £ó&d, "r® ,o? oD&d umr y,wårnf bkef;ajcmufvDESifh jynfhpkHawmfrl
aomaMumifh ]b*0g-b*0g} rnfawmfr\
l /
aus;Zl;awmf&Sif "r®mEkyóem yckuúLq&mawmfbk&m;BuD;
b'´EÅ £aE´mbmo r[max&f (tedpöq&mawmf) \
qHk;rMo0g' oHaygufvuFmrsm;
- a,mp Ak'ͨ ö "r®Íö oHCÍö o&PH*awm? pwåm&d t&d,opömed or®yn
Ü m, yówd/
a,mp-
a,mp-tMuifolonf? Ak'¨Íö "r®Íö oHCÍö o&PH*awm - bk&m; w&m; oHCmudk
qnf;uyf\? pwåm&d-xdo k ol nfav;yg;aom? t&d,opömed- t&d,opömw&m;ud?k
or®yn Ü m,yówd-0dyóem ynmESijhf rif\/
- Aka'¨g aomb*0g aAm"em,s "r®aH 'aowd?
rkawåm aomb*0g armpem,s "r®Ha'aowd?
wdaPÖm aomb*0g wma&em,s "r®Ha'aowd/
Aka'¨gjrwfpmG bk&m;onf opömav;yg;w&m;udk odawmfr\ l ? oHo&mrS (0g) 'kuo© pömrS
vGwaf jrmufawmfr\ l ? oHo&mwpfbufurf;udk ul;ajrmufEikd yf g\? xdt
Yk wl owå0g
rsm;udv k nf;odapawmfr\ l ? vGwaf jrmufapawmfr\
l ? ul;ajrmufapawmfr\ l /

'kuo
© pömteufav;csuf
yDVem ocFwa|mp? wayg 0dy&dPmrem? 'kuo
© pöH pwkaw¬[?d 0dbwåm0ð rkeð ear/
yDVemp - ESyd pf ufjcif; teufvnf;aumif;?
ocFwa|mp - jyKjyifc&H jcif; teufvnf;aumif;?
oEÅmaygp - ylyefjcif; teufvnf;aumif;?
0dy&dPmarmp - azmufjyefjcif;teufvnf;aumif;?
£wd - þodkY? 'ku©opöH - 'ku©opömudk? pwkaw¬[d - av;yg;aomteufwkdYjzifh?
0dbwåm0ð - a0zefí a[mMum;awmfrlaom? Ak'¨H - jrwfpGmbk&m;udk? ear ermrd -
&Scd ;kd yg\/
- oufawmfxif&Sm;bk&m;&Sdao;w,f? trSm;eYJtrSef? bk&m;qdk ]ÓPf}? trSm;udk
trSefrvkyfeJY? w&m;qdk ]emrf½kyf}uGJU? [efrvkyfeJY a[h? ]uH} jyKwfatmif BudK;pm;Mu/
aus;Zl;awmf&Sif "r®mEkyóem yckuúLq&mawmfbk&m;BuD;
b'´EÅ £aE´mbmo r[max&f (tedpöq&mawmf) \
qHk;rMo0g' oHaygufvuFmrsm;
- 0dygu0#ftcsi;f csi;f qufo, G v f sO;f r,Gi;f udavo0#fjzpfownf;/
udavo0#fomjzpfavyg ur®0#f[mjzpfownf;/
ur®0#fomjzpfavyg 0dygu0#f[mjzpfownf;/
- 0dygu0#ftcsi;f csi;f tqufo, G u
f if; tvsO;f udavo0#frjzpfownf;/
udavo0#fomrjzpfyg ur®0#f[m rjzpfownf;/
ur®0#fomrjzpfyg 0dygu0#f[m rjzpfownf;/
- 0dygu0#fom rjzpfyg ol[m t&d,mjzpfownf;/
0#foHk;yg;om odvdkufyg vGwfrSm aocsmonf/
oH;k yg;txuf ydí k pGuf vGw&f ufr&SNd y/D
- rsufpdu 0dygum? qJcsifwmu udavom? qJvdkufwmu ur®m/
- qJcsifwmu udavom? qJvdkufwmu ur®m? t&om&Sdwmu 0dygum/
- qJcsi½f okH mqJcsiyf g? rqJvu kd yf geJ?Y t0dZmÆ aMumifo
h m qJcsiw
f m? 0dZmÆ rqJcsi/f
- 0dyóemqdw k m b,fv[ kd m b,frmS ½Iíjzpfoenf;/
tjypfjzpf&m uHoHk;jzm? aocsm½Ií odownf;/
aocsmav;om ½Ivdkufyg? tmoa0g[mukefownf;/
tjypfawGom rjzpfyg? ol[mt&d,mjzpfownf;/
- olwpfyg;tjypfuo kd m ½Iavyg tmo0[mjzpfownf;/
uJh&JUíomaeavyg rSwfyg tmoa0gwdk;ownf;/
- r½d;k om; rjzLpif þtjrif þwGif ykxZk Ofjzpfownf;/
½d;k om;jzLpif þtjrif þwGit f &d,mjzpfownf;/
t&d,momjzpfavyg ½d;k om;jzLpifjzpfownf;/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 1

]] vlr&Sad ompdw?f pdwrf &Sad omvl w&m;awmf }}


" Mind without man, Man without mind "

£ro®ð owd £'H a[mwd? £ro®ð towd £'H ea[mwd/


£ro®ð - þemrf½yk o f nf? owd - &Scd ahJ omf? £'H - þrsupf ?d em;? ESm? vQm?
ud,
k ?f pdww Ykd nf? a[mwd - jzpf\/
f o
£ro®ð - þemrf½yk o f nf? towd - r&Scd ahJ omf? £'H - þrsupf ?d em;? ESm? vQm?
ud,
k ?f pdwf wdo Yk nf? ea[mwd - rjzpf/

emrf½yk yf &J w
dS ,f
]emrf½kyf} &SdvQif rsufpdawG em;awG &Sdw,f? ]emrf½kyf} r&SdvQif rsufpdawG
em;awGvnf; r&Sb d ;l qdak wmh? 'Drsupf ad wG em;awGu b,frmS jzpfovJqakd wmh? rsupf ad wG
em;awGu ]emrf½yk }f rSmyJjzpfw,f/
'gqdk cifAsm;wdrYk mS vnf; rsupf ad wG em;awG r&Sb d ;l vm;? &Sw
d ,fqv kd Qif vlawGrmS
vJ&w
dS ,f? NrKd UxJrmS a&m rsupf ad wG em;awG r&Sb d ;l vm;? olwaYkd &m bmawGvJ ]emrf½yk af wG}yJ
r[kwv f m;? awmxJrmS vnf; rsupf ad wG em;awG r&Sb d ;l vm;? olwaYkd &m bmawGvJ
]emrf½yk af wG}yJ r[kwv f m;? 'Dvq kd kd vlawGrmS rsupf ad wG em;awG &So d vm;/

vlr&Sad ompdw?f pdwrf &Sad omvl


vlawGrmS rsupf ad wG em;awG&w dS ,fqv kd Qif ]vlawG} rSmvnf;&Sw d ,f? ]emrf½yk }f
rSmvnf; &Sw d ,fqakd wmh ESpcf k jzpfaerSmaygh? 'Dae&m w&m;&zdt Yk wGuf t"du (Main)yJ?
'g Ph.D bGUJ &awmhrmS ]vlawG} rSm rsupf ad wG em;awGr&Syd gbl;? 'Dawmh ]vlawG} a&m
&So
d vm; r&Sb d ;l aemf/
uJ qdkMunfhprf; ]vlr&Sdaompdwf} b,fhES,faeovJ Nidrf;at;aerSmaygh?
]pdwrf &Sad omvl} t"dygÜ ,fu eifEh , S [f ,f pdwrf &Sw d v
hJ vl ykd J qJrem qdrk em? qJvQif
vnf; ]vl} r&Sad wmh ]em;} ]em;}qJwmyJjzpf&r,f? uJ&h UJ vQiv f nf; em;yJ uJ&h UJ w,fvrYkd w
S ?f
2 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tJ'v f J ]ig
D rkd [kwb ]igh}h udu
k &hJ UJ w,fqv kd Qif emwmawG cHjyif;wmawG jzpfw,f? ]vl} r&Sad wmh
]ig} vnf; r&Sad wmhbJ pdwq f ;kd p&m taMumif;vnf; r&Sad wmhb;l aemf/

rsupf jd rifwkH ½lyg½Hk vlyY rkH rSw&f ? rsupf u


d jrif rEdiI ;f ,SOf þwGif w&m;&/
b,fou l jrifwmwk;H - ]rsupf }d u jrifwmaemf? b,forYl supf w d ;kH - ]emrf½yk &f UJ
rsupf }d ? 'Dawmh I See rvky&f bl;? The eye sees vdyYk q J &kd r,f? ]rsupf }d u jrifwm ]½lyg½H}k yJ
(0g) ]tqif;}yJ/
a&S;vlawG ajymcJw h hJ - ol? ig? a,mufsm;? rde;f r? Muuf? iSu?f acG;? aMumifpwJh
yHak wGvYkd rrSwef ?YJ ]rsupf }d ujrifwt hJ cgrSm txufuajymovdk csUJ xGif EdiI ;f ,SOrf jyKbJ 'g
]½lyg½H}k (0g) ]tqif;} yJvYkd trSet f wdik ;f jrifEidk &f if 'gw&m;&wmyJ/

em;uMum;wHk o'´g½Hk vlyY rkH rSw&f ? em;uMum;vQif rEdiI ;f ,SOf þwGiw


f &m;&/
b,fou l Mum;wmwk;H - ]em;} uMum;wmaemf? b,foeYl m;wk;H - ]emrf½yk &f UJ em;}
em;}aemf?
'gqdk I hear rvky&f bl;? The ear hears vdyYk q J &kd r,f? Mum;wmu ]toH} yJ/
a&S;u vlawG ajymcJw h hJ vlo?H a,mufsm;oH? rde;f roH? Muufo?H iSuo f ?H acG;oH?
aMumifoH pwJh toHawGvYkd rrSwef ?YJ ]em;} uMum;wJt h cgrSmvnf; txufuajymovdk
csUJ xGif EdiI ;f ,SOf rjyKbJ 'g ]toH} yJvYkd trSetf wdik ;f jrifEikd &f if 'gw&m;&wmyJ/

ESmacgif;ueHwkH *E¨m½Hk vlyY rkH rSw&f ? ESmacgif;ueHvQif rEdiI ;f ,SOf þwGiw f &m;&/
b,fou l eHwmwk;H -]ESmacgif;} ueHwmaemf/ b,foEYl mS acgif;wk;H - ]emrf½yk &f UJ
ESmacgif;}}? 'gqdk I get the smell rvky&f bl;? The nose gets the smell vdyYk J qd&k r,f? eHwmu
teHyY /J
a&S;uvlawGajymcJw h hJ yef;eY?H a&arT;eH?Y ig;n§eD ?YH bmeH?Y nmeHY pwJh teHaY wGvYkd
rrSwef ?YJ eHwt hJ cgrSmvnf; txufuajymovdk csUJ xGiEf iId ;f ,SOrf jyKbJ 'g ]teH}Y yJvYkd
trSet f wdik ;f jrifEikd &f if 'gw&m;&wmyJ/
vQmu pm;wHk &om½Hk vlyY rkH rSw&f ? vQmu pm;vQif rEdiI ;f ,SOf þwGiw
f &m;&/
b,fou l pm;wmwk;H ? t&omudk ]vQm} uodraI Mumifh ]vQm} u pm;w,fvYkd
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 3

qdak emf? b,foYl vQmwk;H - ]emrf½yk &f UJ vQm}}? I taste rvky&f bl;? The tongue tastes vdyYk q J kd
&r,f? ]vQm} u cHpm;wmu ]t&om} yJ/ a&S;uvlawGajymcJw h hJ csKd wm? csOw
f m? pyfwm?
cg;wm? iefwm pwJh t&omawGvYkd rrSwef ?YJ pm;wJt h cgrSmvnf; txufuajymovdk
csUJ xGiEf iId ;f ,SOrf jyKbJ 'g ]&om½H}k yJvYkd trSet
f wdik ;f jrifEikd &f if 'gw&m;&wmyJ/

ud,
k u
f xdwkH azm|AÁm½Hk vlyY rkH rSw&f ? ud,
k u
f xdvQif rEdiI ;f ,SOf þwGiw
f &m;&/
b,fou l xdwmwkH; ]uk, d }f uxdwmaemf? b,fou Yl , f ;Hk - ]emrf½yk &f UJ ud,
kd w k }f ?
'gqdk I touch rvky&f bl;? The body touches vdyYk q
J &kd r,f/
]xdawGU} wmu ]ud, k }f eJyY q
J akd wmh a&S;uvlawGajymcJw h hJ ]ig} uxdw,f? ]ig} u
udik w
f ,f? ]igh} udx
k w d ,f? ]igh} udk udik w f ,fvYkd rrSwef ?YJ xdawGUwJt h cgrSmvnf; txufu
ajymovdk csUJ xGiEf iId ;f ,SOrf jyKbJ 'g ]azm|AÁm½H}k yJ vdYk trSet f wdik ;f jrifEikd &f if 'gw&m;&wmyJ/

pdwu
f Buw
H kH "r®m½Hk vlyY rkH rSw&f ? pdwu
f Buv
H Qif rEdiI ;f ,SOf þwGif w&m;&/
b,fou l Buw H mwk;H ]pdw}f uBuw
H maemf? b,foYl pdww f ;Hk - ]emrf½yk &f UJ pdw}f ?
tJ'D ]pdw}f u bmudBk uw H mvJqakd wmh ]"r®m½H}k udyk BJ u&H rSm? 'gaMumifh I think rvky&f bl;?
The mind thinks vdy
Yk J qd&k r,f/
]Buw H m} u ]pdw}f eJyY q
J akd wmh a&S;uvlawG ajymcJw h hJ ]ig} Buw
H ,f? ]ig} awG;w,f
qdNk y;D ud,
k t hf aMumif;? olt Y aMumif;? [dt k aMumif;? 'DtaMumif;? awmifBu?H ajrmufBu?H
[dak wG;? 'DawG; rvkyef ?YJ BupH nfwt hJ cgrSmvnf; txufuajymovdk csUJ xGiEf iId ;f ,SOrf jyKbJ
]"r®m½H}k vdoYk m trSet f wdik ;f jrifatmif MunfEh ikd &f if 'gw&m;&wmyJ/

uJ ----awmfMuOD;pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸
4 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] tmo0jywfvQif edAmÁ efjrifw&m;awmf }}


yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D ud,k w
f ikd f (18.2.2006)? paeaeY? &efuek w
f ikd ;f ?
ykZGefawmifNrdKUe,f? usDawmf"r®m½Hkü uvsmPDomoemjyKtoif;BuD;rS usif;yaom
tmp&d,ylaZmfyw JG iG f a[mMum;aomw&m;awmfjzpfonf/

odwmu rZÑrd y#dy'g usw,f


odwmu]emrf}? uJ od od od odeq YJ kd qdak e&w,faemf? odwmxufrydb k ;l qdv
k Ykd
&S&d if tJ'D odwmu ]rZÑrd y#dy'g} usw,f? odwmu [db k uf avmbbufykd oGm;w,f?
a'gobufa&mufomG ;w,fq&kd if odwmu ]rZÑrd y#dy'g} rusb;l ? a[m odwmu
]rZÑrd y#dy'g} usatmif [db k ufvnf;ra&muf 'Dbufvnf;ra&muf tv,facgifow d m
av;wifae&w,f? tv,facgif odwmav;wifae&awmh tJ'g od od od tJvkd
qd&k w,f? tJ'v D o d mudk ]rZÑrd y#dy'g wxm*awe}? tJ'g ]or®m'd|d} eJY odw[
kd w hJ mrsKd ;?
ol[ Y modw[ hJ mu tif; xdik w f mrjzpfcif ]odwm} &Sw d ,f? rsupf ed rYJ jrif? em;eJrY Mum;cif
xdik w hJ mrSm ]emrf½yk }f ? tJ emrfe½YJ yk rf jzpfcif ]odwm} jzpfw,f? tJ'g ]odwm} rjzpfcifu
f [
]rodwm} jzpfw,f? tJ'g ]{nfo h nfemrf}/
tJ ]rodwm} jzpfawmh a[m ]rodwodav;} jzpfwmu [dt k yd rf uf rufovdrk sKd ;
jzpfw,f? tJ ]rodwodav;} v;}? tJ odwt hJ cgusawmhrS tJ'g ]0dygufpw d }f jzpfw,f? tJ'D
]0dygufpw d }f u [dk vkyx
f m;wJh a&av;vdk wnfNird af ewJt h csed rf mS tJ'g ]0dygufpw d }f vdYk
ac:w,f? tJ'D ]0dygufpw d }f Ny;D rS wpfcgwnf; tJ'D ]odwm}m}? tJ'gu xdik w f m ]emrf½yk }f
rjzpfcif tJ'D ]odwm} jzpfw,f? tJvrkd w S f emrf½yk rf jzpfcifow d mu tJ'D ]odwmu emrf}
qdpk rf; (odwmuemrf)? ]rodwmu ½ky}f (rodwmu ½ky)f ? tJ tJvkd xdik w f mBu;D awG
oGm;wmBu;D awG vmwmBu;D awG vufu tJvv kd yI w
f mBu;D awG/

odwmu emrf? xdik w


f mu ½ky?f emrf½yk f
vufu txJvyI w f mawGu rodb;l ? a[m odw[ hJ mawGu &Sw d ,f? tif;
odwmawGu ]emrf} wJ?h tJ'g ]emrf
emrf½yk }f ? ]£ro®-ð þemrf½yk o
f nf}? a[m ]emrf} qd&k ifo\
d ?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 5

od odav; [d[k m 'D[mawG avQmufow d mr[kwb f ;l ? odwmu ]emrf} qd&k if odwmu


]odw,f odw,f}vdYk tJvqkd &kd w,f? 'grSukd owdxm;&w,f? 'grSukd ]oawm0- owd
d nfjzpfíomvQi}f ? owdeYJ od&w,f/
&So
]odwmu emrf? xdik w f mu ½ky?f emrf½yk }f /
£ro®ð - þemrf½yk o f nf? owd - &Scd ahJ omf? £'H - þrsupf ?d em;? vQm? ud, k ?f
pdww f o Ykd nf? a[mwd - jzpf\/
£ro®ð - þemrf½yk o f nf? towd - r&Scd ahJ omf? £'H - þrsupf ?d em;? ESm? vQm?
ud, k ?f pdww f o Ykd nf? ea[mwd - rjzpf/
tif; rsupf ad wG em;awGjzpfr?S rsupf ad wG em;awG b,fujzpfw;Hk qdak wmh ]emrf½yk }f
u jzpfvmw,fw?hJ ]emrf&w dS ½hJ yk }f ? ]emrfr&Sw
d ½hJ yk }f tJvckd &JG w,f? qdpk rf; (emrf&w dS ½hJ yk ?f
emrfr&Sw d ½hJ yk )f ? tJ 'Dvu kd v k m;xdik af wG bmawGu ]emrfr&Sw d ½hJ yk }f u rsupf ad wG em;awG
jzpfrvmbl;? ]emrf&w dS ½hJ yk }f u rsupf ad wGbmawG jzpfvmw,fvYkd tJvkd emrfeYJ ½kyu f kd
cG&J w,f? tif; ]£ro®ð - þemrf½yk o f nf? owd-&Scd ahJ omf} tJ tJ'v D kd emrf½yk &f w
dS hJ vlawG
bmawG r[kwb f ;l wJ?h tJ'D ]emrf½yk }f uvnf; bmaMumifjh zpfw;Hk qdak wmh ]ZD0w d ½ky}f
awG&v dS /Ykd
f nf? owd- &Scd ahJ omf? £'H- þrsupf ?d em;? ESm? vQm? uk,
]£ro®-ð þemrf½yk o d ?f
pdww Ydk nf? a[mwd- jzpf\}/
f o
tJ rsupf ad wG jrifw,f? em;awG Mum;w,fqw kd mu tJ'D ]emrf½yk af wG} jzpfNy;D rS
rsupf ad wG em;awGjzpfw,fw?hJ tJ Mum;w,fqw kd mNy;D awmhrS tJ'D ]emrf½yk af wG} rjzpfb;l wJ?h
tif; ]emrf½yk af wG} jzpfNy;D rS rsupf jd rifwmom jzpfw,fw?hJ jrifw,fqw dk m Ny;D awmhrS
]emrf½yk }f rjzpfawmhb;l vdYk tJvkd rSw&f w,f? a&SUeJaY emufukd tJvrkd w S x f m;/
]£ro®ð - þemrf½yk o
f nf? towd - r&Scd ahJ omf? £'H- þ rsupf ?d em;? ESm? vQm?
uk,
d ?f pdww Ydk nf? ea[mwd- rjzpf} /
f o
tJ a&SUu ]emrf½yk af wG} jzpfv&Ykd &dS if rsupf ad wG em;awG rMum;bl;wJ?h ]emrf½yk }f
rjzpfrS Mum;w,fw?hJ ] teEÅ& ed½'k g¨ } ac:w,f? ]tjcm;rJch sKyu f ek Nf y;D aom}
aom}? a[m csKyu
f ek Nf y;D rS
6 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

Mum;wmudk tJ'g ]oEÅw}d ac:w,f? tif; rsupf ad wG em;awG b,frmS jzpfw;Hk (emrf½yk rf mS
jzpfygw,fb&k m;)? ]rsupf }d u wjcm;? ]emrf½yk }f u wjcm;aemf (rSeyf gbk&m;)? odcsiw
f ,f
odcsiwf ,fqNkd y;D rS odwmyJ? [kwu
f v
hJ m; (rSeyf ghb&k m;)/
tJ odcsiw f ,f odcsiw f ,fqw kd mawGu ]emrf} ac:w,f? tJ'gawGvnf; oday;
&w,f? rsupf ad wG em;awG b,frmS jzpfw;Hk (emrf½yk rf mS jzpfygw,fb&k m;)? rsupf ad wG
em;awGjrif&if bmawGvYkd od&rSmwk;H (emrf½yk v Ykd &d ygr,fb&k m;)? ]emrf½yk af wG}qdw
f o k m
vlawGr[kwb f ;l vdq
Yk v
kd w
kd maemf? a,mufsm;awG rde;f rawG r[kwb f ;l ? tJvq kd v
kd w
kd m/

owå0gaysmufrS edAmÁ efa&mufrmS


a,mufsm;awG rdef;rawGr[kwfrS? owå0gr[kwfrS? owå0gaysmufrS edAÁmef
a&mufrmS ? [kwu hJ m;? owå0graysmuf&if owå0gawGcaH e&awmh ]'d|}d qdak wmh ]ig}
f v
jzpfomG ;w,f? vlawG&&dS if ]ig} jzpfomG ;w,f? ]ig} qdw k mu I aygh? ]vlawGu} You aygh?
I, You tJ'[ D mawG aysmufatmifvyk &f w,faemf (rSeyf ghb&k m;)? I, You udk pGe&Yf w,f?
tif; rsupf ad wG em;awG &Sv
d &Ykd &dS if bmawGvo
Ykd &d rwk;H (emrf½yk v
f o
Ykd &d ygr,fb&k m;)? tJ'g
tif; ]opömawm emr½ly}H qdak wmh ]opöm} udk ]emrf½yk }f uomvQif odw,fv/Ykd
]emrf½yk f - emrf½yk }f tJvakd v;qdk qdak e&w,f? 'grS ]vlawG}u aysmuf aysmuf
oGm;w,f? ]vlawG} aysmufomG ;&if tJ'D ]emrf½yk -f emrf½yk }f vdqYk akd e&if; rwfwwf ]vlawG}
udk pdwrf a&mufb;l qd&k if tJ'g ]'d|}d ruyfbaJ ewm? 'gaMumifh ]emrf½yk -f emrf½yk }f vdYk
qdkay;&w,f? NrdKUxJu vlawGrSm rsufpdawG em;awGr&Sdbl;vm; (&Sdygw,fbk&m;)?
olwv Ykd nf; bmawGw;Hk (emrf½yk af wGygbk&m;)? tif; ]emrf½yk }f ? awmxJu usm;awG
qifawGaum (emrf½yk yf gbk&m;)/
emrf½yk v
f nf; tedp?ö 'ku?© tewå yJ
tJ'D ]emrf½yk }f vdo Yk &d wm b,frmS oGm;ta&;Bu;D wk;H qdak wmh usm;udu k w f mwdYk
k cf sKd ;vdYk usKd ;yJeh mwmawGukd ]a0'em}
'l;½du ]a0'em}? ]a0'em} udck mG ívdq Yk akd wmh cGmwJah e&mrSm
]emrf½yk }f a&mufrS a0'emcGmNy;D om;jzpfomG ;w,f? a0'emudk ESv;kH oGi;f awmh ]emrf½yk }f
qdwk mvnf; a[m tedpö 'ku© tewåyv J ?Ykd ]emrf½yk }f a&mufrS 0dyóemvdq Yk okd vdyk ?J
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 7

tJ'aD 0'emukad &mufae&if a0'emNy;D awmh ]wPSm} oGm;Ny;D awmh 0ifwwfw,f? tJ'g
]a0'em} uae ]wPSm} oGm;jzpfwwfw,f? ]emrf½yk }f vdq Yk vkd u f &Ykd &dS if tJ'D ]a0'em}
kd v ]a0'em}[m
]wPSm} rjzpfawmhb;l vdYk tJvrkd w
S x
f m;? tJvu
kd ;l &r,f? tJvrkd wS x f m;/
awmxJu acG;awG MuufawGa&m rsupf ad wG em;awGr&Sb d ;l vm;(&Syd gw,fb&k m;)?
olwv Ykd nf; bmawGw;Hk (emrf½yk af wGygbk&m;)? at; ]emrf½yk }f udu k w f ,fq&kd if rembl;?
acG;udu k wf ,fq&kd if emw,f? tJvkd ]ynwf} udk tJvkd azsmuf&r,f? ]emrf½yk -f emrf½yk }f qdk
a[m zsm;&ifvnf; ]emrf½yk }f ? tJ ]emrf½yk }f ? tJvykd q J kd ]a0'em} ra&mufbJ tedpö 'ku©
a&mufomG ;vd&Yk &dS if tJ'D ]a0'em} r&Sad wmh tJ'[ D mwif ]emrf½yk }f u csKyof mG ;w,f? tJvkd
rSwfxm;? ]a0'em} qdkwmu a0'emBuD;emaeawmh wPSmeJY qdkawmh yl;aeawmh
J ,f? ]emrf½yk }f eJq
csKycf w f nf; edAmÁ efa&mufwmyJ? ]wPSm} csKyv
Y akd wmh ]emrf½yk }f ucsKyv f nf;
edAmÁ efa&mufwmyJ? tJ'aD wmh ]emrf½yk }f u csKyv f ,G w
f ,f? a0'emqdak wmh wPSmeJeY ;D vdYk
tJ'gudk *½kpu kd &f w,f/
]vlawG}rSm rsupf ad wG em;awG&o dS vm; (&Syd gw,fb&k m;)? tJ jyefajym ]emrf½yk }f rSm
rsupf ad wG em;awG&w dS ,fq&kd if vla&m rsupf ?d em;&Sw d ,fqakd wmh rsupf ?d em;&Sw d m
ESpcf jk zpfaerSmaygh? wpfcw dS Ykd rjzpfb;l ? ]vlawG}rSm rsupf ad wG em;awG
k nf;&Srd S jzpfrmS ? ESpcf &k v
&So
d vm; (&Syd gw,fb&k m;)? tJ jyefajym (r&Syd gbl;bk&m;)? tJ tJ'gav;yJ ta&;Bu;D wmu
tJ'gav;yJ? vlawG vlawG ajymNy;D Ny/D
awmxJrmS vnf; usm;awG qifawGr&Srd ?S rsupf ad wG em;awG&adS wmh usm;awGu
vnf;&Sw d ,f? usm;udu k w
f ,fq&kd if usm;udu
k w f hJ &[ef;Bu;D u usm;udu k wf ,fvYkd qdv
k ukd f
vd&Yk &dS if ol[m ]wPSm} jzpfomG ;w,f? ]owå0g} jzpfomG ;w,f? usm;udu k w f m r[kwb f ;l ?
usm;r[kwb f ;l ? ]½kyef mrfBu;D }}u udu
k w
f ,fvYkd ajymvd&Yk &dS if olremawmhb;l ? aMumufvnf;
raMumufb;l ? usm;Bu;D vnf; raMumufawmhb;l /
tckawmh usm;udu f ,fq&kd if aMumufw,f? aMumufv&Ykd &dS if ]a'go} jzpfomG ;&if
k w
edAmÁ efra&mufawmhb;l ? awmxJvnf; w&m;vnf; tm;xkw&f ao;w,f? edAmÁ efvnf;
ra&mufb;l qd&k if b,faumif;yghrwH;k ? awmxJrmS rsupf ad wG em;awGr&Sb d ;l vm; (&Syd g
w,fb&k m;)? olwv Ykd nf; bmawGw;kH (emrf½yk af wGygbk&m;)? tJ awmxJrmS awmif ]emrf½yk }f
8 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

jzpfaerSawmh 'DNrKd UxJu vlawGrmS a&m rsupf ad wG em;awG&o dS vm; (r&Syd gbk&m;)? tJ'g
aocsmrSwaf emf? w&m;emw,fqw kd m aocsmrS aocsmw,f? odrYk v Ykd &Ykd &dS if raocsm
ao;bl;? jyefjyef *½kpu kd af emf/
]emrf½yk }f &Sv
d o
Ykd mvQiw f hJ rsupf ?d em;awG&w dS ,fw?hJ ]emrf½yk }f r&Sv d &Ykd &dS ifwhJ rsupf ?d
em;awGr&Sb d ;l wJ?h tJ'g rlwnfxm;wm? [dk y#dpo ö rkygÜ 'fxrJ mS vnf; ]emr½lyypö,m
oVm,weH? oVm,weypö,m zaóm? zóypö,m a0'em} vdYk 'Dvykd gw,f? [d[ k m
y|mef;uvnf; ]tm&r®Pypö,m}? ]rsupf jd rifwkH ½lyg½H}k eJY qdw k muvnf; y|mef;uvnf;
vlawGrygbl;? owå0g rygbl;? y#dpo ö rkygÜ 'fuvnf; owå0g rygawmh tukev f ;kH ]emrf½yk }f
csn;f yJ jzpfaewmqdak wmh? tukev f ;kH ]emrf½yk }f csn;f yJ jzpf&rSmaygh? ]vl}qdw k m r&Sad wmhb;l ?
acG;qdwk mvnf;r&S?d usm;qdw k mvnf; r&S?d ]owå0gawG} r&Sad wmhb;l /
obm0a&mufrS edAmÁ efa&mufw,f
]obm0} wJ?h ]obm0} omvQif a&mufomG ;w,fw?hJ tJ'D ]vlawG} r&Sad wmh
]obm0} omvQiaf &mufrS edAmÁ efa&mufw,fw?hJ ]obm0} qdw k m t0dZmÆ rzH;k wJ[ h mudk
obm0vdYk ac:w,f? tJ'D ]obm0} a&mufrS 'kuo © pöma&mufw,f? ]'kuo © pöm} a&mufrS
rvdck siw f [hJ m jzpfomG ;w,f? ]vlawG} qdak wmh vdck siw f [ hJ mawG jzpfomG ;w,f? rsupf d
awG&w dS ,fq&kd ifvnf; vdck siw f [hJ mawG jzpfomG ;w,f? ]vlawG}rSm rsupf ad wG em;awG
d vm; (r&Syd gbl;bk&m;)? tJ tJ'gqd&k w,f? tJ'gudk ]y#dpo
&So ö rkygÜ 'f} xJvnf;&Sm? ]y|mef;}
xJvnf;&Sm? b,fxJrSm ]vlawG} &SdwkH;? vlawG&Sd&if ewfawG&Sdw,f? ewfawG&Sd&if
ewfjzpfcsiw f ,f? jA[®m&S&d if jA[®mvnf;jzpfcsiw f ,fqakd wmh vlawGr&Sb d ;l ]emrf½yk f}
yJ&wdS ,f? ]emrf½yk }f usawmh emrf½yk u f rS csKyrf mS ud;k /
]emrf½yk }f uawmifrS ]zó} Ny;D &if a0'em? ]a0'em} Ny;D awmh wPSmeJeY ;D awmh
]emrf½yk }f u csKyv f ,G w f ,f? ]a0'em} u emaewmeJY atmfaewmeJY olrcsKyEf ikd b f ;l ? tJ'aD wmh
a0'emudk *½krpdu k &f bl;? a0'emudk ausmv f eG &f w,fqw kd m ]emrf½yk }f udak &mufaerS/
vlawGrmS rsupf ad wG em; em;awaw
awG&G o
dS vm; (r&Syd gbl;bk&m;)/
vlawGaum&So d vm; (r&Syd gbl;bk&m;)/
]vlawG}uudk apwoduÓ f PfxrJ mS r&S&d awmhb;l wJ?h tJvkd rSwx f m;aemf? ]vlawG}
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 9

r&Sb
d ;l wJ?h a[m tm½Hjk yKMunfv kd ?f ]vlawG
h u awG}r&Sb
d ;l /
vlawGr&Sw
d hJ t,lu or®m t,l
]vlawG}r&Sb d ;l vd?Yk tJvkd tm½Hjk yKMunfv kd ?f ]vlawG} &Sw
h u d t hJ cgusawmh ]avmb
'd|d arm[} qdw k m&Sw d ,f? vlawG&&dS if avmb&,f 'd|&d ,f arm[ &,f&w dS ,f? tJ'D
avmb 'd|d arm[u ]tmoa0gw&m;} ac:w,f? tJ'D ]tmoa0g w&m;} &Sv d &Ykd &dS if
vlawG&w dS ,f? vlawG&&dS if ukvm;awG&w dS ,f? w½kwaf wGvnf;&Sw d ,f? trsKd ;rsKd ;&Sad wmh
vlawGtcsi;f csi;f u vlawGqakd wmh rwnfMh ubl;? tJ'rD wnfb h J a'goawG jzpfwwfw,f/
tJ ]vlawG}r&Sb d ;l qdw k hJ jrwfpmG bk&m;&JUt,lu tmoa0gw&m;r&Sw d hJ t,l
vdrYk w
S x f m;? ]vlawG&w dS thJ ,l}u tif; ]'d|t d ,l}? vlawG&w dS hJ t,lu bmt,lw;Hk ('d|d
t,lygbk&m;)? tif; tJ'grSwx f m;? rdpmä 'd|?d ouúm,'d|d ]'d|t d ,l}vdYk ac:w,f? ]vlawG
r&Sw d thJ ,l}u bmt,lw;Hk (or®m'd|t d ,lygbk&m;)? tif; ]or®mt,l}vdYk ac:w,f?
]vlawG} r&Srd S edAmÁ efa&mufrmS aygh/
]vlawG} &Sad evd&Yk &dS if atmufarhrw d meJY wpfcgwnf; v,fwq D &mawmf [dk
c&rf;vm;? oH;k cGvm; tJ'rD mS w&m;a[mawmh olvrf;avQmufawmh [dk bke;f Bu;D Bu;D u
wpfcgwnf; acgif;xrf;vmw,f? [m bmjyKvYkd b,fow l ;Hk [m wynfah wmf 'Dausmif;u
[dak v;vwke;f u ysv H eG af wmfrw l hJ bke;f Bu;D ygbk&m;wJ?h ausmif;xdik b f ek ;f Bu;D ygbk&m;?
bmjyKvYkd vlwumudak wmh [d[ k mjzpfatmif a[mwwfNy;D awmh ud, k [
hf mud, k f usawmh
atmufuvGwaf tmif rvkyEf ikd b f ;l vdq
Yk akd wmh wynfah wmfuvGwaf tmif vkyw f mygyJ?
tedpö 'ku/©
'gayr,fh 'umrBu;D wpfa,muf wpfcgwnf; t&Sib f &k m; 'Dausmif;Bu;D udak &m
b,fvv kd yk rf mS vJb&k m;? ausmif;vnf;rtyf&ao;bl;eJY tJ'D ausmif;Bu;D oGm; trSw&f
vduk w f meJY tJ'v D okd mG ;jzpfw,f? tJvakd usmif;awG tdraf wG ydu k q f aH wG oGm;oGm; trSwrf &
&bl;? ]emrf½yk }f vdyYk J trSw&f &w,f? tJ'v D kd ]vlawG}rygbl;qdw k hJ t,lukd ,lxm;&w,f/
vlawG&&dS if t0dZmÆ o0
]vlawG}rSm rsupf &d odS vm; (r&Syd gbl;bk&m;)? tJ tJvkd olwumh oGm;ar;vdYk
&S&d if tJ'gr,Hb
k ;l ? r,H&k ifvnf; r[efao;bl;? vlr&Sb d ;l ? tJvkd jrifr?S ]vlawG}vdaYk um
10 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

&So
d vm; (r&Syd gbk&m;)? tJ'vD u
kd akd jymrS y#dpo
ö rkygÜ 'f tajym? y|mef;ajym tajymrsKd ;eJY
tJvakd jymrS ]vl} r&S&d ma&mufrS ]tmoa0gw&m;} ukeo f mG ;rSm? ]avmb 'd|d arm[}
arm[}?
]arm[} u t0dZmÆ ac:w,f? tJ'D ]t0dZmÆ u rodtyfaom a,mufsm; rde;f rtp&So d nfukd
odwwf\ } wJ/h
rde;f rvnf; r&S&d bl;? a,mufsm;vnf; r&S&d bl;? w&m;emNy;D &if pdwx f rJ mS rde;f r
a,musmf ;awG&rdS ae&bl;wJ?h tJ pdwx f rJ mS a,mufsm;awG? rde;f rawG&o
dS vm; (r&Syd g
bk&m;)? tJ tJ'v D kd pdwxf rJ mS r&Sv
d &Ykd &dS if tmoa0gw&m;u rde;f rawG a,musmf ;awG
vlqwkd m t0dZmÆ odawmh ]t0dZmÆ o0} ac:w,f? ]t0dZmÆ o0}rS t&ifrjzKwv f Ykd &S&d ifawmh
vlawGa&m wd&pämefawGa&m umrmo0awGa&m? tJ'gt&ifqHk; ]t0dZÆmo0} o0}udk
t&ifjzKwxf m;&w,f? ]t0dZmÆ o0} o0}ubmwk;H qdak wmhrS vlawG? ]t0dZmÆ o0} o0}qdw k m bmwk;H
(vlawGygbk&m;)/
rde;f rawG a,mufsm;awG&v dS &Ykd &dS if ]umrmo0}
]umrmo0}ac:w,f? a,mufsm;awG rde;f rawG
ubmwk;H (umrmo0ygbk&m;)? vlawGu bmawGw;Hk (t0dZmÆ o0ygbk&m;)? tJvkd
jzpfw,faemf? tJ'gud&k mS w,f? 'gaMumifh ]vlawG}rSm rsupf &d o dS vm; (r&Syd gbk&m;)? tJ'g
cP cP ud, k u
hf ,
kd u
f kd jyefar;&w,f? y#dpo ö rkygÜ 'frmS vnf;&Sw
d ,f/
]emr½lyypö,m oVm,weH? oVm,weypö,m zaóm}zaóm}? zóu a0'em
ra&mufcifuwnf;u? ]a0'em} a&mufv&Ykd &dS if wPSmem;ul;wwfw,f? 'gaMumifh
]emrf½yk }f uav;eJY tomav; eJY ae&w,faemf/
]vlawG}vdaYk um&So
d vm; (r&Syd gbk&m;)? ]vlawG}vd&Yk &dS if b,fvtkd jypfa&mufowk;H
Yk akd wmh ]t0dZmÆ o0}
vdq o0}awG? vlawG&&dS if b,fvt kd jypfa&mufowk;H (t0dZmÆ o0awGyg
bk&m;)? tJ ]t0dZmÆ o0} jzpfwwfw,f? ]t0dZmÆ o0} jzpfawmh vdck siw f wfw,f? awmifwh
wwfw,f? rawmifw h bl;vm; (awmifw h ygw,fb&k m;)/
uJ ]vlawG}r&Sad wmh awmifw h ao;vm; (rawmifw h ygbk&m;)? tJ ]t0dZmÆ o0}
vnf; rjzpfawmhb;l ? tJvrkd w f m;? tJ'g ]&if&h ifu
S x h suu
f suf &J&w
J if;wif;udk tJ'v D kd
vky&f r,f? aysmah ysmah v;eJrY &bl;} ([kwyf gw,fb&k m;)? tJ aysmah ysmah v;eJY r&bl;/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 11

vlr&Sad ompdwo
f nf 0dZmÆ ÓPf
bmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh ]vlawG}rSm rsupf ad wG&o dS vm; (r&Syd gbk&m;)? tJ'D tar;u
y#dpo ö rkygÜ 'frmS vnf; ]vl}r&Sb d ;l ? y|mef;xJrmS vnf; ]vlawG} r&Sb d ;l ? tJ'D ]tm½k}H aMumifh
jzpfawmh avmbawG a'goawGjzpfw,f? ]a[wkypön;f }}awGjzpfvmw,f? tJ'g ]a[wk
ypön;f }}qdak wmh y|mef;eJu Y quf qufaew,f? tJ'yD |mef;eJu Y tqufjzwfay;&w,f?
'grS jywfomG ;rSm odrYk v Ydk &Ykd &dS if rjywfb;l ? ]vlawG} vdaYk um &So d vm; (r&Syd gbk&m;)? tif;
]vl}r&Sb d ;l qdak wmh ]vlr&Sad om pdw}f qdpk rf; (vlr&Sad ompdw)f /
pdwef v YJ rl &Sw d meJY rwlb;l ? ]vlr&Sad om} qdw k mu r&Sw d ÓhJ Pf ]ÓPorÜ,w k }f
ayghav? ÓPf ÓPf ÓPf [kwu f vhJ m; (rSeyf ghb&k m;)? ]tarm[}? ]tarm[} ]tarm[}? t0dZmÆ
r[kwb f ;l 0dZmÆ ? ]0dZmÆ O'yg'd} qdw k hJ 0dZmÆ ? ]vlr&Sad om} qdpk rf; (vlr&Sad om)? tJ tJ'g
]'d|rd &Sad om} qdw k meJY twlwyl ?J ]0dZmÆ ÓPf&adS om} tJv[ kd mrsKd ;aemf? ]vlr&Sad ompdw}f
a[m tJ'v D kd pdwq f w kd m tm½Hjk yKMunfv h u kd pf rf;? ]vlr&Sad ompdw}f b,fEh , S af ewk;H ? ÓPf
jzpfaew,f? ]0dZmÆ O'yg'd} jzpfaew,f/
tJ'yD mG ;onf&adS omf ]arm[} ]arm[}udk y,fw,fqw kd m tJ'g ]arm[r&Sw d phJ wd f} jzpfae
w,f? ]arm[}
]arm[}r&Sv d &Ykd &dS if t0dZmÆ r&Sb d ;l ? ]t0dZmÆ }}r&Sv d &Ykd &dS if ]t0dZmÆ o0} vnf;r&Sb d ;l ?
tJ'gaMumifh tJ'[ D mawGukd jznf;jznf;av;qd&k w,f? ]vlr&Sad ompdw}f qdpk rf; (vlr&Sad om
pdw)f ? tif; vlr&Sad omqdw k mu ]0dZmÆ }}? ]igh} pdwx f rJ mS ]vl} &Sad eovm;vdYk ud, k uhf , kd u f kd
pOf;pm;? vlBu;D awGvnf; pOf;pm;? ]igh} pdwx f rJ mS ]vlawG} &So d vm;? acG;awG &So d vm;?
]y#dpo ö rkygÜ 'f} udv k nf; vSr;f vSr;f Munf&h ao;w,f? tJ ]y#dpo ö rkygÜ 'fÓPf}? jrwfpmG bk&m;u
olb&k m;jzpfcgeD;&if ]y#dpo ö rkygÜ 'f} udv k nf; qifjcifw,f? ]y|mef;} udv k nf; qifjcifw,f?
vlr&Sad om pdw?f pdwrf &Sad om vl
tJ'v D [
kd mav;udk qifjcif qifjcifNy;D awmh aMomf olb&k m;jzpfwek ;f u b,fvkd
bk&m;jzpfygvdr?hf ]vlr&Sad ompdw}f ? Ny;D awmhrS ]p]pw
d rf &Sad omvl}? tif; pdwrf &Sad om qdw
]pd k mu
avmbawG a'goawGukd pdwv f aYkd c:w,f? t0dZmÆ awG avmbawG a'goawGukd pdwf
ac:w,f? ]tbdZÑm}}eJY ]a'greó} r&Sw d phJ w
d uf ]vlr&Sw d phJ w
d }f [kwu hJ m;? ]vl r&Sad om
f v
pdw}f qd&k if avmbawG a'goawG r&Sad wmhb;l /
12 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]vl r&Sad om pdw}f u b,fvakd ewk;H qdak wmh ]eifEh ,S [


f ,f pdwrf &Sw d v
hJ Bl u;D vdyk /J
ajymrem qdrk em qJrem qdrk emeJ}Y wJ?h 'gw&m;a[mvdaYk jymaewm? w&m;u yxrwef;
aumif;aewJw h &m; [kwu f vhJ m;? ]vl r&Sad om pdw}f qdak eaygh? ud,
k t
f yd &f m 0ifwt hJ cg
us&if ]vlr&Sad om}
om}qdak wmh ]½kyef mrf} a&mufaew,f? vlr&S&d if ½kyef mrfa&mufaew,f/
]vlr&Sad ompdw?f pdwrf &Sad omvl}? pdwrf &Sw d mu [dpk wd Bf u;D r&Sad wmh ]avmbeJY
a'go}? ]tbdZÑmeJY Asmyg'}
yg'}? vdck siw f meJY pdwq f ;kd wm pdww
f w
kd m? tJ'pD w d u f kd pdw&f w dS ,fvYkd
ac:w,f? tJ'[ D mr&Sad wmh ]pdwrf &Sad omvl} ac:&w,f (pdwrf &Sad omvl)? ]pdwrf &Sad omvl}
qdw
k mu ]eifEh , S [
f ,f pdwrf &Sw d vhJ v
l ykd J qJrem qdrk emeJ}Y [kwu f vhJ m;? tif; ]vl}
r&Sad wmhb;l aemf? qJ&if b,foYl qJwmwk;H (em;udk qJwmygbk&m;)? ]vl} r&Sb d ;l qdrk S
em;a&mufomG ;wm? odrYk [kw&f if vl&&dS if ]igh} qJw,fqakd wmh ]ig} ]ig}u emwm? a[m
]em;}
]em;}u emwmr[kwfbl;? ]em;} ]em;}u Mum;½HkyJMum;wm [kwfuJhvm;? tJvdk t"dyÜm,f
a&mufatmif w&m;em [kwu f vhJ m;? 'grS yxrwef; [efw,faemf? odrYk v Ydk q
Ykd &kd if Ny;D Ny;D
oGm;a&m rvkyef aYJ emf (rSeyf ghb&k m;)/

ynwfrygaom pdwf
]vlr&Sad ompdw?f pdwrf &Sad omvl}? tJ'g ]y&rw¬opöm}}? ]ynwfrygaompdw}f ?
]ynwf} rygaom qdw k m ]olawmfaumif;w&m;} ynwfrygwm? ]ynwfygaompdw}f ?
]ynwf} ygvd&Yk &dS if t0dZmÆ ygrSmaygh? ]t0dZmÆ } yg&if [dk wPSmawGjzpfwmaygh? qJv&Ykd &dS if
b,foq Yl w J mwk;H (em;udq k w
J mygbk&m;)? tJ uJ&h UJ vd&Yk &dS ifaum b,foYl uJ&h UJ wmwk;H
k &hJ UJ wmygbk&m;)? olt&ifwek ;f uawmh ]ol}Y uJ&h UJ w,f? ]igh} uJ&h UJ w,feYJ qdNk y;D awmh
(em;udu
emwm? tJ'grSukd wpfcgwnf; ]igh} uJ&h UJ w,f qdNk y;D xqJwmyJ? tJ'g r*Fvm r&Sad wmhb;l /
tck ]igh}qJwmr[kwb f ;l ? ]em;} qJwm? [kwu f v hJ m; (rSeyf ghb&k m;)? uJ&h UJ vdYk
&S&d ifvnf; b,fou Yl &hJ UJ wmwk;H (em;udu k &hJ UJ wmygbk&m;)? tJvkd olwt Ykd vSLBu;D u b,fvkd
vSLoGm;wm uJ&h UJ wwfw,f? vSLwJo h ul vnf; tJvu kd &hJ UJ vd&Yk &dS ifvnf; ]igh} uJ&h UJ wm
r[kwb f ;l vdYk qd&k w,f? [kwu f v hJ m; (rSeyf ghb&k m;)? uJ&h UJ vd&Yk &dS ifvnf; b,fou Yl &hJ UJ wmwk;H
(em;udu k &hJ UJ wmygbk&m;)? tJ'D ]em;}]em;}udk uJ&h UJ wmudk ud, k u f cHjyif;w,fqv kd &Ykd &dS if tJ cHjyif;
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 13

aew,fq&kd if ]ighukd w&m;a[maew,f} qdpk rf; (ighuw


kd &m;a[maew,f)? uJ&h UJ wJh
olukd tJ'v
D akd jym&w,f/
ighukd w&m;a[maew,f
tJvakd jymawmh b,fvjkd zpfomG ;wk;H qdak wmh ]a,medaom reodum&} jzpfomG ;
w,f? bmjzpfomG ;wk;H (a,medaom reodum& jzpfomG ;ygw,fb&k m;)? [du k aoewf
eJY xkaew,f? 'Du umAmxJ0ifxm;vd&Yk &dS if usnq f rH rSeaf wmhb;l ? [kwu f v hJ m;? tJ'v D kd
]a,medaom reodum&} u ]or®mouFy}Ü uae ]or®m'd|}d jzpfomG ;w,f? ]or®m'd|}d
jzpfomG ;awmh tJ'jD rifwmMum;wmawGukd ]opömav;yg;} cHomG ;w,f? tJ'g or®m'd|ed YJ
opömav;yg;cHomG ;w,f? emwJch sed rf mS jzpfawmh olrY mS bmjzpfomG ;wk;H qdak wmh wpfcgwnf;
[dk edAmÁ efjzpfomG ;w,f (eda&m"opöm jzpfomG ;ygw,fb&k m;)? tJ'g ]ighqw J m r[kwb f ;l
ighukd w&m;a[maew,f}vdYk qJwv hJ al wG uJ&h UJ wJv
h al wGukd &,fawmif&,fcsiw f ,f? tJ'g
jrwfpmG bk&m;u ][Jh ykPmÖ ;wJh rif;[m tdref ;D csi;f awGukd [if;cGuaf y;zl;w,f r[kwv f m;}
wJ?h ]ay;zl;ygw,fb&k m;}wJ?h ]olwu Ykd r,l&if rif;b,fE, S vhf yk w
f ;Hk } qdak wmh ]ud, k [hf mud, k f
jyef,w l mayghb&k m;}wJ?h ]tJ'v D ykd w J hJ ud,
k u
hf kd uJ&h UJ wmudk cHwv hJ u
l rcHjyif;bl;qd&k if
ol[ Y mol jyef,o l mG ;w,f}? [kwu f v hJ m;? tJ'v D kd rSwx f m;aemf/

y#dpo
ö rkygÜ 'f\ rsupf ?d em;? ESm? vQm? ud,
k ?f re
]rsupf jd rifwkH ½lyg½Hk vlyY rkH rSw&f ? rsupf u
d jrif rEdiI ;f ,SOf þwGiw f &m;&}/
b,fou l jrifwmwH;k (rsupf u d jrifwmygbk&m;)? b,forYl supf w d ;Hk (y#dpo
ö rkygÜ 'f
rsupf yd gbk&m;)? tJovdrk S tjrifreS af wmhw,faemf/
]em;uMum;wHk o'´g½Hk vlyY rkH rSw&f ? em;uMum;vQif rEdiI ;f ,SOf þwGiw f &m;&}/
b,foeYl m;wk;H (y#dpo ö rkygÜ 'fem;ygbk&m;)? b,fou l Mum;wk;H (em;uMum;wmyg
bk&m;)? tJovdu k kd vky&f r,faemf/
]ESmacgif;ueHwkH *E¨m½Hk vlyY rkH rSw&f ? EESmS acgif;ueHvQif rEdiI ;f ,SOf þwGif w&m;&}/
b,fou l eHwmwk;H (ESmacgif;ueHwmygbk&m;)? b,foYl ESmacgif;wk;H (y#dpo ö rkygÜ 'f
ESmacgif;ygbk&m;)? tJ y#dpo ö rkygÜ 'fEmS acgif;qdak wmh bm&,f nm&,f rvkyaf wmhb;l ?
14 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tif; ]ESmacgif;} ueHwm? ]i


]igg } u eHwmr[kwb f ;l /
]vQmu pm;wHk &om½Hk vlyY rkH rSw&f ? vQmu pm;vQif rEdiI ;f ,SOf þwGif w&m;&}/
b,fou l pm;wmwk;H (vQmupm;wmygbk&m;)? b,foYl vQmwk;H (y#dpo
ö rkygÜ 'f
vQmygbk&m;)/
tif; ]vlawG} r&Sad wmhb;l ? ]vlawG} r&Srd S ]tmo0}
]tmo0}r&Sb Ykd &Ykd &dS if ]igh} qdw
d ;l ? odrYk v k ,f?
]igh} qJw,f? ]ig} vSw,f? ]ig} Ekw,f? ]ig} ubmBu;D nmBu;D eJY tJvkd ud, k u hf ,kd u f kd
xifwwfw,f? tJ ]y#dpo ö rkygÜ 'f} &Sad wmh ud, k u
hf ,
kd uf kd xifao;vm;(rxifawmhygbk&m;)?
tJ ]'d|}d r&Sb
d ;l ? ]avmb} vnf;r&Sb d ;l ? ]arm[} vnf;r&Sb d ;l ? ud, k u
hf , kd u f Bkd u;D rS r&Sb d eJ YJ
uJ r&Sbd ;l qdak wmh b,fvBkd u;D jzpfomG ;wk;H ? av[mjyifBu;D vdk jzpfroGm;bl;vm; (jzpfomG ;
ygw,fb&k m;)? uJ bmpOf;pm;ao;wk;H (bmrSrpOf;pm;awmhygbk&m;)? ESmacgif;rSr&Sb d eJ YJ
ESmacgif;vnf;r&Sad wmh vlvnf;r&Sad wmhb;l ? [kwu f vhJ m;/
]ud,
k u
f xdwkH azm|AÁm½Hk vlyY rkH rSw&f ? ud,
k u
f xdvQif rEdiI ;f ,SOf þwGif w&m;&}
w&m;&}/
b,fou l xdwmwk;H (ud, k u
f xdwmygbk&m;)? b,fou Yl ,kd wf ;Hk (y#dpo
ö rkygÜ 'f
ud, k Bf u;D udk r&Sad wmhb;l ? udik ;f --uJ&adS o;vm;? ]ÓPf} xJrmS uJ
k yf gbk&m;)? tJ'D ud,
]ÓPf} xJrmS &Sad o;vm; (r&Sad wmhygbk&m;)? tif; ud, k Bf u;D udk r&Sad wmhb;l ? tJovdk
pHck sxm;ay;&w,f? ud, k [hf mud, k f qdq k akd y;&w,f/
tJvdkqdk qdkaeMuwmyJ r[kwfvm;? ]y|mef;w&m; w&m;}ac:w,f? bmw&m;wkH;?
(y|mef;w&m;ygbk&m;)? tJ'D ]y|mef;w&m;} urS wpfcgwnf; tvGwu f kd tkycf sKyo
f mG ;
w,fvYkd bk&m;a[mzl;wmu y|mef; [kwu f vhJ m;(rSeyf ghb&k m;)? tJ'v
D rkd w
S x
f m;? tck
]y|mef;w&m;} a[maew,fvYkd rSwx f m;aemf (rSeyf ghb&k m;)/
tif; ]azm|AÁm½H}k qdwk mu yx0D awaZm 0ga,m? acsmwm Murf;wmu
]yx0D}ac:w,f? acsmwm Murf;wmu? tom;u ]yx0D} jzpfwm? tif; tJ'g rSwx f m;?
]tmayg}
]tmayg}u pkzUJG xm;w,f? tif; ]awaZm}
]awaZm}u ylaEG;w,f? ]0ga,m}
]0ga,m}u vIyw f ,f? wGe;f w,f?
wdk;w,f? 'gawGudkyJ rdef;rawG a,mufsm;awGvdkY qdkaewm? [kwfw,fr[kwfvm;?
tJ'aD wmh ]t0dZmÆ } jzpfwmaygh? ]t0dZmÆ } jzpfawmh wPSmjzpfwmaygh? ]wPSm} jzpfawmh
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 15

]Oyg'gef} jzpfwmaygh? tck tJ'DoHk;ckr&SdvdkY&Sd&if ]aemufb0eJY Zmwd Z&m r&P}


r&Sad wmhb;l wJ?h tJvkd rSwx
f m;aemf/
]pdwu
f Buw
H kH "r®m½Hk vlyY rkH rSw&f ? pdwu
f Buv
H Qif rEdiI ;f ,SOf þwGiw
f &m;&}/
b,fou l Buw H mwk;H (pdwu f Buw H mygbk&m;)? b,fopYl w d w
f ;Hk (y#dpo ö rkygÜ 'f
pdwfygbk&m;)? udk,fhudk,fudkawmif pdwfr&Sdawmhbl;? 'gaMumifh ]vlr&Sdaompdwf
pdwrf &Sad omvl}? tJ'gudk jyefjyefNy;D r0drv tJ'v D [kd m atmfatmfNy;D jyefa&;prf;? at;
tJ'v D v kd yk ?f tJ'w D &m; tJ'rD mS a[mwJw h &m; jzpfygonfvaYkd emf (rSeyf ghb&k m;)? tJ'g
pdwaf wmifrS ud, k phf w
d f r[kwb f eJ aYJ emf? ]pdwuf BuwH kH "r®m½H}k ? ]pdw}f ubmBuw H ;Hk qdak wmh
]"r®m½H}k udk Buw H ,f? ]"r®m½H}k u ]vlawG} jzpfaew,f? tJ'v D kd ]vl} qdwk m ]ynwf}
ac:w,f? ]ynwf "r®m½H}k ? tJ'D ]ynwf} r&S&d if edAmÁ ef&w dS ,f/

vlr&Sb
d eJ YJ ynwfukd cGmvdu
k v
f &Ykd &dS if edAmÁ ef jzpfomG ;w,f
]ynwf edAmÁ ef xdEk pS w
f ef rSw&f ef "r®m½H}k ? ]vl} r&Sb d eJ YJ ]ynwf} udk cGmvdu k vf &Ykd &dS if
]edAmÁ ef} jzpfomG ;w,f? ]vlawG} zH;k aevd?Yk ]vl} zH;k w,fqw kd m ]t0dZmÆ } zH;k aevd?Yk ]edAmÁ ef}udk
rjrifwm? ]vl} r&S&d if edAmÁ efBu;D u e*dk uwnf;u ol[ Y mol &Sad ew,f? tJ'grSwx f m;/
ynwf edAmÁ ef xdEk pS w f ef rSw&f ef "r®m½H/k
pdwf apwoduf aumif;qd;k pdwf rSwyf rd hf "r®m½H/k
ckewke;f u pdwyf ?J ]vlr&Sw d phJ w d }f u tJ'pD w
d uf ]ynwfawG? vlawG}udk tm½Hk
jyKvu kd af wmh tJ'D ]vlawG}u raumif;bl;? aumif;w,feYJ ]ynwf} ujzpfawmh ud, k phf w d f
uvnf; raumif;bl;? aumif;w,feYJ pdwrf aumif; pdwq f ;kd w,fjzpfomG ;w,f? tJ'g
]vlawG}aMumifv h Ykd rSwxf m;? [kwu f v hJ m;? ]vlawG}qdw k m ]ynwf} r[kwv f m;? tJ'g
]ynwf} aMumifh [du k olawmfaumif;w&m;u ]ynwfrygwJw h &m;u olawmfaumif;
w&m;ac:w,f} vdrYk w S xf m;? tJvrkd S [efrmS vdaYk emf/
uJ---awmfMuOD;pd/Yk
om"k ... om"k ... om"k
¸¸¸¸¸
16 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] avmuBuD;onf rNrb
J ;l w&m;awmf }}
1.12.2006
oóawm avmaumqd&k if t,lrmS ;w,f
rsufpdrSdwfxm;&if bmawG&dSvJ jrif&wJh[mawGr&dSbl;? rsufpdrSdwfxm;&if
jrif&wJ[ h mawG r&db S ;l ? uJ vlawGa&m r&db S ;l vd, Yk rl ?S rsupf zd iG x hf m;wke;f &dw S ,f? tJ
tJvo kd rd ?S odrYk &Ykd if rzGihf zGizhf iG hf &daS ew,fvq Ykd vkd &Ykd &Sd if Nro J mG ;w,f? ]oóawmavmaum}
qdw k m jzpfomG ;w,f? ]avmaum - avmuBu;D onf? oóawm - Nr\ J } wJ/h
rsupf zd iG w hf ek ;f vlawG &dw S ,f? rsupf rd zGi&hf if vlawGr&db S ;l ? rsupf zd iG zhf iG hf rzGizhf iG hf
vlawG &dw S ,f vdq Yk &kd ifvnf; toufu&Sw d ,f? trd0rf;xJ 0ifuwnf;u aoonfh
wdik af tmif&w dS ,f? aemufvnf; &dw S ,f? Nrw J ,fvYkd jzpfomG ;a&m? ]oóawm avmaum}?
]avmaum-avmuBu;D onf? oóawm-Nrw J ,f} vdYk 'Dvjkd zpfomG ;a&m? rsupf d zGiw hf ek ;f
&dwS ,f? a[m rzGi&hf if r&daS wmhb;l ? rSw d xf m;&if vlawGr&db S ;l ? ud, k phf wd xf rJ mS ? ]pdwef YJ
rsupf }d ? ]pdwef rYJ supf }d u vlawG jzpfaew,f? 0rf;xJupdwu f rsupf zd iG w hf ek ;f vlawG
&dw
S ,f? rsupf rd w dS v f u kd w
f thJ cgusawmh vlawGr&Sb d ;l ? rsupf u d vnf; wpfcgwnf; cP
cPrSw d ?f vlawGuvnf; cPcP r&d/S
tJ ]rsupf }d u ]tqif;} jrifwmud;k ? tqif;qdw k mvnf; tqif;wdYk toHwYkd
tarSmifoaH vwd?Yk ]t&dyt f a&mif tarSmifoaH v} qdw k m ½kyyf ?J ]toH} uvnf; ½kyyf ?J
toH&w dS ek ;f em;&Sw d ,f? em;&Sw d ek ;f toH&w dS ,f? toH&w dS ek ;f em;&Sw d ek ;f ]aomwavmu}
]aomwavmu}?
em;&S&d if toH&w dS ,f? em;r&S&d if toHr&Sb d ;l ? tJv, kd rl S rNrb J ;l ? ]avmuBu;D [m rNrb J ;l }}?
AujA[®mBu;D u Nrw J ,f? olNraJ ewm Mum MumvSaygh? urÇmcsND y;D NraJ ew,f? AujA[®mBu;D
u ]r[mjA[®meH {aumuayÜg } wJ?h tm,kuyf wpfuyfv;kH wnfw,f? touf&n S w
f ,f?
q,fEpS w f ef;uae toacsw F ef;xdatmif tJ'g tm,kuyfac:w,f? tJ'aD vmufukd
touf&n S wf ,f? Nrw J ,f? 'gudo k u l edAmÁ efyv J ?Ykd ]oów} udk edAmÁ efxifwwfw,f/

'Gg& ajcmufyg;? tm½Hk ajcmufyg;rSm avmujzpfw,f


tckvnf; rsufpdzGifhwkef; owå0gawG&Sdw,f? rsufpdrSdwfxm;wJhtcgusawmh
opfyifawGa&m awmawmifawGa&m r&Sad wmhb;l ? zGiwhf ek ;f &Sw
d ,f? rsupf ed q
YJ ikd w
f [
hJ m
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 17

qdak wmh opfyifawG awmawmifawGuvnf; ]tqif;} awG? 'Dv,


kd rl S ]tm½Hak jcmufyg;}
cG&J w,f? tJvkd ]tedp}ö qdw
k m? ]'d|} jrifrmS aygh/
]tedpv ö u©aP 'da| - tedpv ö u©Pmudk jrifonf&adS omf? £w&'G,H - þrS
wpfyg;aom 'ku?© tewåvu©Pmudv f ,f}? tJ'v
k nf; jrifEikd w D kd ]ÓPf} uav;eJ?Y
rsupf zd iG w
hf ek ;f udk um;awGa&m bmawGa&m opfyifawG a&m&Sw d ,f? rSw
d vf u kd af wmh
r&Sad wmhb;l ? rsupf ed q f hJ avmuBu;D ? 'gaMumifh olu ]tqif;avmu}
YJ ikd w avmu}? 'Gg&ajcmufyg;?
tm½Hak jcmufyg;? AujA[®mBu;D u wpfcgwnf; olvnf; owå0gyJ olNryJ ?kH ighaemufrS
vlawGu jzpfjzpfvmw,f? igut&if jzpfw,f? tJ'D ukvm;awG [dEL´ awGusawmh
r[mjA[®mac:w,f? bk&m; ]ydwmr[} ac:w,f? olu zcifBu;D ? olaY emufrS vlawGjzpfjzpf
vmw,f? oluawmh Nrw J ,f? Ny;D awmh oltY &ifvnf; tJ'jD A[®mawGu uG,u f ,G f
oGm;w,f/
tJ't D cgusawmh ]{upöoów} qdw k m jzpfomG ;w,f? oluawmh oów -
tJ vlawGvnf; oufwrf;u toufwpf&mqdak wmh wpfcgwnf; aow,f? 'Dv, kd &l if
vnf; tJ'g ]oów} jzpfomG ;w,f? 'gaMumifh 'd|jd zpfwmawGu? Nrw J ,f qdw
k [hJ mawGu
owå0g,l&if 'd|u d ]yk*v ¾ 'd|}d vnf; jzpfw,f? ]oów'd|}d vnf; jzpfw,f? ]{upö
oów'd|}d vnf;jzpfw,f/
]rsupf &d w
dS ek ;f vlawG&w
dS ,f? rsupf rd &S&d if vlawGr&Sb
d ;l }/
]rsupf }d qdw k mu tqif;? ]tqif;}}qdw k mu ½ky?f a[m ]½ky}f qdw k mu tvif;?
]tvif;}}qdw k m ½ky?f ]t&dyt f a&mif tarSmif oH av} (t&dyt f a&mif tarSmif oH av)?
tarSmifqw kd m tvif;vnf;ygwmaygh? tvif;uvnf; ]½ky}f ? tarSmifuvnf; ]½ky}f ?
rsupf zd iG w hf ek ;f vlawG&w dS ,f? uJ tdyaf ewke;f rsupf rd zGi&hf if vlawGr&Sb
d ;l ? em;Mum;aewke;f
vlawG&w dS ,f? rMum;&if vlawGr&Sb d ;l ? ESmacgif;eHwek ;f vlawG&w dS ,f? reH&if vlawG
r&Sb
d ;l ? 'Dv, kd rl /S
½kyBf u;D u ysuaf ew,f
rsupf u d ,f? ]pu©Kavmau} qdv
d tqif;&Sw k u
dk pf rf; (pu©Kavmau)? tJvkd ygVd
uvnf;&SmwwfrS r&SmwwfvdkY&Sd&if w&m;qDra&mufbl;? ]pu©Kavmau} (pu©K
18 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

avmau)? ]½lyavmau} (½lyavmau)? ]tqif;}}uvnf; avmuBu;D wpfc?k ]rsupf }d


tMunfuvnf; avmuBuD;wpfck? tJ'DxifvmwJh[mawGudk owå0gvdkYxifawmh
]owåavmuBu;D } jzpfomG ;wmaygh? AujA[®mBu;D u ig Nrw
J ,f? jrwfpmG bk&m;u 'DjA[®mBu;D
t,lrmS ;aew,fwhJ ? uJ jrwfpmG bk&m;t,leYJ AujA[®mBu;D t,lcMJG u? rcGv J &Ykd &dS if tJ'g
AujA[®mBu;D vdk igwdNYk rw
J ,f ]oóawm avmaum}? ]avmaum - avmuBu;D onf?
oóawm - Nr\ J }? tJ'D ]oóawm} qdw k m ]cE¨mig;yg;wnf;[laom avmu}
avmu}ac:w,f/
]tqif;} uvnf; ½ky?f ]rsupf }d uvnf; ½ky?f 'gaMumifh ]pu©K½yl H ½lyu©aE¨m}}?
qdvk u kd pf rf; (pu©K½yl H ½lyu©aE¨m)? tJ pu©KeYJ a[m'Dtqif;eJu Y ]½lyu©Em¨ } wJ?h 'Dvokd rd ?S
tJ'g ]pu©K} uvnf; avmuwpfc?k ]tqif;} uvnf; avmuwpfc?k tJ'g ]½ky}f yJu;kd /
]½ky}f qdak wmh rsupf w d pfrw dS rf mS uka#ig;axmifqakd wmh tJ'D ]½kyBf u;D }}u tckysuaf ewm
tJ't D &dyaf wGvakd ygh? t&dyt f a&mif tarSmif oH av (t&dyt f a&mif tarSmif oH av)?
tJ tJ'gtqif;yJ? ½kyyf /J ]ta&mif}uvnf; ywåjrm;wdYk aewdt Yk a&mif&w dS ,f r[kwv f m;?
ae&JUta&mif? tck vif;aewm [dk [dk rD;&JUta&mif? tJ tJ tJ't D a&mif? rsupf ed YJ
jrif&wJ[ h m tJ'g ]½kyt f &dy}f ? ck acsmif;qd;k w,f? ]av&JUt&dy}f ? acsw,f b,fo&Yl UJ t&dyw f ;Hk
(av&JUt&dyyf gbk&m;)? avr&Sb d eJ YJ acsrvm; (racsygbl;bk&m;)? tJ'v D kd ÓPfuav;eJY
&SmrSaygh/

ÓPf&&dS if arm[udk y,fw,f


a&S;wke;f u q&mawmfawGu ]tedpu wum;}? ckawmh 'Dvkd r[kwf
ö kd 'd|jrif\wum;}
awmhb;l ? [dk ]&m*awG}csn;f yJ jzpfjzpfaew,f? ]xderd'}¨ uvnf; &m*yJ wPSmyJ?
]O'¨pu
ö u
k Kú p}ö uvnf; wPSmyJ? tJ ]owå0g} &Sv d Ykd ]wPSm} &Sw
d m/
ÓPf&&dS if ]yndNE, d´ H bm0aEÅm}? ]yndNE, d´ H - ynda`Eu ´ ?kd bm0aEÅm - yGm;rsm;aom
olonf? arm[H - arm[ud?k y[memwd - y,f\}? ]yZmemwd} u od\? ]y[memwd} u
y,f\? tJ'v D ckd v
JG u f &Ykd &dS if arm[Bu;D r&Sad wmhb;l wJ?h odrYk Ukd &if ]arm[&S&d if t0dZmÆ &Sw
kd v d ,f?
t0dZmÆ &S&d if ocFg&&Sw d ,f} qdk 'Dvkd jyefvmw,f? tedpaö umif 'kua© umif xifatmif
ESv;kH oGi;f /
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 19

rsupf Ed pS v
f ;kH rSm vlawG&w dS ,f? tzGm;wd&Yk w
dS ,f? tarawG&w dS ,f? ta':&Sw d ,f?
rsupf rd w dS xf m;ygvm;? &Sad o;vm;? tzGm;qdw k mvnf; ]tqif;avmuBu;D }}u jrifwm?
]rsupf ad vmuBu;D }}u jrifw,f? tzGm;wdYk tarwdYk [kw&f UJ vm; ]ocFg&avmu} ac:wm?
tJ'g ]ÓPf? ÓPf}? 0dyóemqdw k m ]ÓPf} xkw&f wm? ]ÓPf} u b,fxrJ mS &Sw d ;Hk
qdak wmh ud, k 0hf rf;xJrmS &Sw d m? ]owå0gawGr&Srd S ÓPf&w dS ,f}? owå0gawG&&dS if ÓPfr&Sd
jyefb;l ? ]owå0gawG} &Sad wmh &m*awGjzpfomG ;? avmbawGjzpfomG ;? ]owå0gawG} r&Srd S
ÓPf&w dS m? ]owå0g} &Sad wmh arm[awG t0dZmÆ awG&adS &m? ]t0dZmÆ } &Sad wmh wPSmawG
a&m&Sw d maygh/
tJ'g ]owå0gawG} &Sv d ?Ykd tck ]vlawG} qd&k if rsupf u d jrifw,f? ]rsupf u d jrif
tqif;jrif}? ]tqif;} qdw k muvnf; ½ky?f ]t&dyt f a&mif tarSmif oH av} av}? rD;ta&mifvykd ?J
rD;ta&mifuvnf; [dk 'dik ef rdu k vnfaew,f? 'dik ef rdu k vnfawmh wpfcgwnf; [dk
aMu;acsmif;csif;uvnf; wpfcgwnf; qufNyD; vnfaew,f? uGdKifawGuvnf;
vnfaew,f? tJ'gvnfaeawmh tvif;Bu;D vdyk J rsupf zd iG x hf m;&if jrifae&ovdyk ?J
ckvnf;vnfwkef; vif;aewmyJ/ rvnfbl;qdk&if &yfoGm;a&m? tJ'gutvif;/
]t&dyt f a&mif tarSmifoaH v} v}? tJ'gav;qdq k akd e --- ]tedpö vu©Pm} yg xifomG ;w,f/
tedpv
ö u©Pmudk jrif&r,f
]tedpv ö u©aP 'da|} |}? tJ ygVdu ae&mwdik ;f &&w,f? ae&mwdik ;f r&awmh
[dvk akd wG; 'Dvakd wG;? ]0dpu d pd mä awG}u jzpfuek af &m? a,mufsm;awG &Sad vovm; r&Sad v
ovm;? tJ rde;f rawGvnf; &Sad vovm; r&Sad vovm;? tJvakd wG ]0dpu d pd mä awG} jzpfuek f
a&m? [,f &Sdygw,f[,fqdkawmh ]wPSmawG} jzpfua&m? a,mufsm;awG r&Sdbl;?
owå0grSr&Sb d ?J ]t&dyt f a&mif tarSmifoaH v} v}vdYk xm;vduk af wmh b,fowå0g&Sad wmhrvJ?
tJ ]tedp}ö udk jrifcsivf Ykd &S&d if t&dyt f a&mif tarSmifoaH v (t&dyt f a&mif tarSmifoaH v)?
tJ tJ tJ'g ]tedp}ö yJ/ ]tqif;} uvnf; ]t&dy}f yJ? ck acsmif;qd;k w,fqw kd m ]av&JUt&dy?f }
tJ av&JU t&dyx f u
G wf maygh? ESmap;w,fqw kd m aqmif; aqmif; at;vdaYk ygh? tJ at;wm
½kyyf J at;vdEYk mS ap;wm? tJvkd ]at;wm} u½kyaf ygh? ]ESmap;wm} u t&dyaf ygh? tJ tJvkd
]ÓPf} av;vnf;xkwfrS? ]ÓPf}rxkwf&ifawmh ]vl} yJjzpfw,f? ]vl} yJjzpfawmh
20 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

&m*yJjzpfw,f? aemufusawmh uav;awGjzpf? aemufwpfcg owå0gawGquf? tJ tJv/kd


]t&dytf a&mif tarSmifoaH v}
v}/

Nr&J if edAmÁ efvYkd xifomG ;w,f


]tedp}ö taMumif; ajymcsi&f if tJovdak jym? tJvkd ]owå0g} awG &Sad e&if; rwfwwf
tedpaö jym&if? AujA[®mBu;D u r,Hb k ;l ? ]tm; t&Sib f &k m; <u <u t&Sib f &k m; <uwm
aumif;w,f? t&Sib f &k m; wynfah wmfvu kd sib
hf &k m;} wJ?h tJ atmifr,fou l ]wynfh
awmfu Nrw J m MumvSaygh} wJ?h ]wynfah wmfu edAmÁ efa&mufaeNy}D ? tJ Nr&J if ]edAmÁ ef} vdYk
xifomG ;w,f? Nr&J if bmvdx Yk ifomG ;wk;H (edAmÁ efvx Ykd ifomG ;ygw,fb&k m;)? bmudx k ifw;Hk
qdak wmh ]oów'd|}d udk ]edAmÁ ef}vdYk xifomG ;w,f? ]oów} olNrw J mBu;D udk ]edAmÁ ef}
vdYk xifomG ;w,f/
tJ'g ]oóawm avmaum}
avmaum}? vlawGusar;wmu tJ'u D p ar;wm? avmuBu;D
u Nro J vm;bk&m;? Nr&J if edAmÁ efa&mufaeayghyJ bmvkypf &mvdak o;ovJ bmrSrvdak wmh
bl;? tJ'v D kd a[m avmuBu;D qdw k m rsupf zd iG w d ,f? ]rsupf ad vmu}
hf ek ;f &Sw vmu}? tJ rsupf d
zGiw d ,f? a[m toHu ]em;avmu} ? tJ't
hf ek ;f &Sw D oHu toH&w dS ek ;f em;&Sw
d ,f? tJovdk
'Dvkd xdik w f mBu;D bmBu;D vkyrf aeeJY ]azm|AÁ&w dS ek ;f ud, k &f w
dS ,f}/
tJ ]azm|AÁ} qdw k m yx0D awaZm 0ga,mudak c:wm? tJ'gu aoG;wd;k aewm?
wpfcgwnf; jzwfcsvdkufwm wpfcgwnf;aoa&m? a&csdK;rSm;oGm;wm? wpfcgwnf;
acgif;u rvIyaf wmhb;l ? wpfcgwnf; wpfu, kd v
f ;kH aooGm;w,f? acgif;avQmwf mawG
bmawG *½kpu kd ?f [dk 'umrBu;D acgif;rSm tzkBu;D jzpfaeawmh cGv
J u
kd w
f m wpfcgwnf;?
vufwpfbuf ajcaxmufwpfbuf rvIyEf ikd af wmhb;l ? a&TUay;rS vIyEf idk af wmhw,f? tJvkd
tJv?kd ysi;f ysi;f acGacGBu;D raeeJY wpfcgwnf; tJv/kd
udk,fh[mudk,fvnf; &Sdw,frxifeJY? &Sdw,fxif&if ]ig} ]ig}vdkY jzpfoGm;jyefa&m?
ud,
k [
hf mud, dS ,f xifMuw,f? rsupf &d &dS ifvnf; ]ighrsupf }d vdYk jzpfomG ;jyefa&m? tJovdk
k &f w
]vuf} qdw
k mubmwk;H ('d|yd gbk&m;)? ]ighvuf} qdw k mu bmwk;H (wPSmygbk&m;)? tJ
tJ tJovdk tJovdk tJv[ kd mrsKd ;awG av½SLw,fqakd wmh xGuaf vudk ]ighav} vdYk qdv k Ykd
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 21

&vm; (r&ygbk&m;)? csucf si;f ysuof mG ;w,f? tJvkd ]tedp}ö odatmif vkyyf gw,fvYkd qdk
xGuaf v 0ifavod&ifvnf; edrw d &f atmif vkyaf ewmyJ? edrw d q
f w
kd m ol&csirf &S wm?
]tewå} ud;k ? tJv[
kd mrsKd ;/
&Spjf zm"mwfpk ay:atmif½I
toH? toHeeYJ m;? ]t&dyt f a&mif tarSmifoaH v} xJrmS em;? tJ'g rsupf ed YJ udu k Nf y;D
vkyx
f m;wm? a&S;q&mawmf rd;k n§i;f q&mawmf v,fww D Ykd rd;k n§i;f wd/Yk ]t&dyt
f a&mif
tarSmifoHav? aeESifhteHY El;nHhvSpGm ½kyfwdkYrSm &Spfjzm"mwfpk ay:atmif½I}? tJ'D
t&dytf a&mif rD;a&mifxrJ mS ]"mwf&pS yf g;} &Swd ,fw?hJ yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,mawG
wpfcu h m? ]r[mbkw}f udk rSND y;D awmh ]Oyg'g½ky}f u jzpfw,f? ck
k kd oH;k cku rSND y;D jzpf&wJ[
tqif;aygh? rsupf ed jYJ rif&wJh tqif;? r[mbkwrf NDS y;D Oyg'g½kyjf zpfwm? tJ'gu Oyg'g½ky?f
k r[mbkw?f ]r[mbkw}f u yx0D? awaZm? 0ga,m/
[du
vlawG owå0gawG r&Sad om todonfomvQif vd&k if;jzpfonf
'Dvt kd BuaH wG ÓPfawGr&Sb d eJ YJ BuaH wmh? [d&k m*awGjzpfawmh arSmifomG ;wmaygh?
vlawG&o dS mG ;wmaygh? ]vlawG owå0gawGr&Sad om todonfomvQif vd&k if;jzpfonf}
qdw
k m 'gawG[m yxrwef;vdu k &f wJ[ h mrsKd ;? a[m rsupf q d wkd mu ]tqif;} aygh? t&dyf
uvnf; ]tqif;}}yJ? ta&mifuvnf; ]tqif;} yJ? tarSmifBu;D uvnf; ]tqif;}}yJ? tarSmif
Bu;D xJus raMumufb;l vm; (aMumufygw,fb&k m;)/
]oef;aumifvuG,f awmtkyv f ,fü &Spef ,fywfu;kH ? tjynfch sKe;f onf? rd;k vH;k
wdrw f ukd f vQyrf BuKd uo f m;? trdu k tf jym;? tifav;yg;xuf eifum;&maxmif? ru arSmif
\}wJh wpfcgwnf; v,fwq D &mawmfu pyfxm;wm/ ]rd;k BuKd ;wdu k Bf u;D xJrmS ? trdu
k u
f hJ
bmom? tjrifraiGU? tcsed af &TUeJo Y m? tavh&mS vsuf tcgem&D a&GUa&GUi,fcs?D wdxD
apmifah &Smuf &wktpOf vkvik ,fEiS hf toGicf sKyv f rYkd Ykd okwof wk u f &hJ ufa&? Z&m vufom
toufoma<uawmhr,f? ocFw½kyef mrfukd t[kwÓ f Pfrwifp;D Edik &f 'Dr;D wmb,f
wude;f rSmrS Nird ;f yghr,fvUkd } wJh v,fwq D &mawmf Ni;D wm? ]ocFw½kyef mrfukd t[kwÓ f Pf
rwifp;D Edik &f 'Dr;D wm b,fwude;f rSmrS Nird ;f yghr,fv}Ykd qdNk y;D wpfcgwnf;pyfomG ;w,f/
22 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

taumifrxif&bl;
tJ ]t&dyt f a&mif} qdw k mu rsupf u d jrif&wJh ]tqif;}}? a[m vlawG owå0gawG
qdw k m ]raem}
]raem}u jrifwt hJ aumif ]t&dyef t YJ aumif}? a[m taumifq&kd if ]'d|}d jzpfomG ;Ny?D
taumifrxif&bl;? rsupf u d taumifrxif&bl;? ]t&dyt f a&mif tarSmifoaH v aeeJY
teH}Y ? qHyifawGuvnf; teHaY wGy?J ]"mwf&pS yf g;omcGv J ukd yf g qHyif[m aysmufomG ;Ny}D
qdak wmh ÓPfxrJ mS tqif;awG toHawG? em;&Sv d Ykd 'DutoHu Mum;wm? em;uvnf;
]½ky}f ? toHuvnf; ]½ky}f ? Mum;wm ]0dnmPf}/
]aomwo'´H ½lyu©aE¨m}? ]em;uvnf; ½ky?f toHuvnf; ½ky-f ½lyu©Em¨ }? ]o0eH
0dnmPu©aE¨m}? ]o0eH- Mum;jcif;onf? 0dnmPu©aE¨m-0dnmPu©E¨mrnf\}/ uJ
b,favmufNrw J ;Hk ? ]Mum;½Hak v;} yJ&w dS ,f? ]tedp}ö wJ?h 'gaMumifh tedpaö umif? 'kua© umif?
xifatmifEv S ;kH oGi;f ? ]aomwo'´H ½lyu©aE¨m o0eH 0dnmPu©aE¨m}}/
toHu ]½ky}f wJh ½lyu©Em¨ ? em;uvnf; ]½ky}f wJ?h yom' tMunfav;ac:w,f?
em;xJrmS vufpyG u f iG ;f uav;vdyk J tacgif;uav;u tJ'u D iG ;f uav;rSm tarG;av;awG
aygufaew,f? [dk {&d,mwdik v f akd ygh? avu 'DutoHu tJ[ekd m;xJu tarG;av;awG
&JU tzsm;udk oGm;oGm;wd;k w,f? tJ'gvTwNf y;D toHu tajrm§ ufBu;D eJY Ake;f ueJq&kd if
tJ'eD m;pnfuo JG mG ;Ny;D aemufrMum;&awmhb;l ? ck omreftoHuav;uawmh ruGb J ;l /
'gayr,fh puf½akH wGxrJ mS tvkyv f yk w
f v
hJ al wG Mum&ifem;xdik ;f oGm;wwfw,f?
tJ'eD m;u vufpyG u f iG ;f uav;vdyk J taygufuav;? tJ't D aygufuav;udk pdu k pf u
kd f
Ny;D awmh tarG;av;awG&w dS ,f? avwd;k vd&Yk &dS if tJ'[ D meJw Y ;kd Ny;D [dk ]yom'} eJY oGm;quf
w,f? qufwt hJ cgrSm tJ'gav;u ]Mum;wm} jzpfomG ;w,f? tJ'g ]aomwOö yZmemwd}
qd&k if eifwYkd ]em;}
]em;}vnf;rod bmvnf;rodawmh ]ighem;} jzpfomG ;w,f/

Oyg'g½kyf tquftoG,v
f yk f
]em;eJt
Y oHawGUqHjk yef ig[ef ol[ef xifMuonf}? tJ ]em;eJY toH} awGUawmh
]tr,fav; &Sib f ,fuvmwk;H bmwk;H } eJ?Y acsmvdYk armvd?Yk olwaYkd jymvdu
k Mf uwmawGukd
]em;eJtY oH} rSe;f vnf;rod/ ]t&dytf a&mif tarSmifoaH v? aeeJt Y eHY El;nHvh pS mG ½kyw
f rYkd mS ?
&Spjf zm"mwfpk ay:atmif½}I /
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 23

tJ'D ]toH} xJrmS toHu Oyg'g½ky?f ]toH} u bm½kyw f ;Hk (Oyg'g½kyyf gbk&m;)/
]em;} uvnf; bm½kyw f ;Hk (Oyg'g½kyyf gbk&m;)? ]Oyg'g½kyt
f quftoG,v f yk f wpfr[k w
k f
0dnmPf jzpfownf;}}? tJ olu ae&mwdik ;f ygw,f? em;uvnf; ]Oyg'g½ky}f yJ? toH
uvnf; ]Oyg'g½kyk }f yJ/

em;u edó,ypön;f
em;xJrmS vufpyG u f iG ;f Bu;D vdrk mwJah e&mu yx0D? awaZm? 0ga,m? tJ'D tarG;
av;awGuvnf; yx0D? awaZm? 0ga,mwJ?h olu ]av} xJrmS udyk J "mwf&pS yf g;&Sw d ,f?
]av} xJrmS toH&w dS ,f? ]em;} u Mum;wmaemf? toH&rdS S ]em;} u Mum;wmaemf? ]av}
xJrmS ]toH}? 'D ]toH} uae wpfcgwnf; vdiI ;f vdo k mG ;w,f? vdiI ;f eJY oGm;Ny;D awmh?
]toH} qdw k m ]½ky}f qdak wmh wkecf gwwfwo hJ abm&Sw d ,f? tJ wkecf gwwfw,fqw kd m
jrwfpmG bk&m;a[movdq k kd ]em;}
]em;}u ]edó,- rS&D m}?}? ]edó,ypöa,e ypöa,m} wJ?h [du k
wHjYk yefvukd wf m wpfcgwnf; yJw h ifoBH u;D vdk jzpfomG ;w,f/
'Hq
k Nkd y;D awmh aMu;pnfBu;D oGm;acgufygvm;? acgif;avmif;Bu;D oGm;xd;k vdu k af wmh
[duk toHu wHjYk yefvmw,f? eifwYkd ]em;} ]em;}eJY 'Du ]toH}uvnf; rsupf ed YJ jrif&wm
r[kwb f ;l ? ]av} yJ? tJ'g [do k mG ;wd;k vdu
k af wmh 'deqf kd acgif;avmif;Bu;D oGm;xd;k vdu
k af wmh
'deq f x kd uG v f movdk rif;wdYk ]em;} xJu[mu 'Du ]av} eJY oGm;wd;k vdu k af wmh 'deq f kd
xGuo f mG ;wm? 'Durke;f p&mawG csppf &mawGrsm;ajymvdu k rf ,fq&kd if[m wpfu, kd v
f ;kH
udk wkecf gNy;D awmh tJ wkecf goGm;w,f? aMu;pnfBu;D u wkerf oGm;bl;vm; (wkeo f mG ;yg
w,fb&k m;)? tJ'g ]r[mbkw}f awG quf quf Ny;D awmh aMu;pnfBu;D wkecf goGm;ovdk
wpfcg wnf; csppf w d af wG rke;f pdwaf wG ay:oGm;w,f? tJ tJ tJvkd odv&Ykd &dS if csppf w d af wG
rke;f pdwaf wGray:bl;? ray:&if edAmÁ efa&mufomG ;a&m? tvGeaf umif;wJw h &m;udk aumif;
rSe;f vnf;rod qd;k rSe;f vnf;rod? ]t&dyt f a&mif} tJ'[ D musawmh rjywf&bl;/

t&dyt
f a&mif tarSmif oH av
]t&dyt f a&mif? tarSmif oH av? aeESit hf eH}Y ? a[m teHx
Y rJ mS vnf; "mwf&pS cf k
ygw,f? udik ;f ESmacgif;eJeY aH wmh yef;av; eHvu
kd w
f ,f? ig;ydav; eHvu kd w
f ,f/ [if;csuf
24 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

apmfav; arT;vku d w f ,f? cke 'umrBu;D vrf;aMumif;oGm;awmh Muufom;av;aMumf


aewm? arT;vmvdu k w f meJY [mt&Sib f &k m; trSw&f vdu k wf mqdNk y;D awmh Muufom;aMumf
av;0,fvmw,f/ tJ teHYxJu tJvdk[mrsdK;jzpfoGm;w,f? teHYu wpfcgwnf;
pm;csiv f mw,f? [kwu f vhJ m; [dk ig;uav;i,fwmav; ig;uav;i,fwmav;udk
aemufausmuav;udk ig;rQm;csw d u f av;eJY csw d xf m;w,f? [dk a0;a0;Bu;D oGm;rcsw d &f bl;?
enf;enf; [dk tzsm;av;csw d &f w,f? [m csw d af wmh ig;uav;u vIyv f yI ef aYJ &xJ
ul;aew,f? tJ'g ig;Bu;D uaeNy;D awmh wpfcgwnf; pm;csiv f mw,f/
]pm;csi½f o kH m pm;csiyf g rpm;vdu k yf geJ?Y t0dZmÆ aMumifo h m pm;csiw f m 0dZmÆ rpm;csi}f /
tJ tJ ae&mwdkif;&wmyJ? tJ'Dig;BuD;u wpfcgwnf; oGm;[yfvdkufua&m?
tJ'aD emuf[yfvu kd af wmh wpfcgwnf; olt Y macgifxJ ig;rQm;csw d Bf u;D ucswd af wmh olu
tedp?ö 'kur© a&mufb;l vm; (a&mufygw,fb&k m;)? tJ'g bmjyKvaYkd &mufw;Hk ? pm;csiv f Ykd
aygh? pm;csiw f mubmwk;H (wPSmygbk&m;)? tJ eifwaYkd wmh tJovdk pm;csi&f if tJovdk
jzpfwwfw,f? bmaMumifh pm;csiw f ;kH ? tpmvdo Yk w d m? ig;vdo Yk w d m? ]tpm} udk ]owå0g}
vdo Yk w d m? ]MoZm} udk ]tpm} ac:w,f/
]yx0D tmayg awaZm 0ga,m 0PÖ *E¨ &o MoZm} Zm}? a[m eifwYkd cspw f m
BuKd uw f mawGu tJ'g ]0PÖ} uvmwm? [dik g;uav;udk pm;csiw f muav;uvnf;?
tJ'D t&omav;u pm;csiw f m? tJ'geJY twlwyl ?J ]0PÖ? *E¨} ? ckewke;f u Muufom;eHY
uav; olrsm;tdru f [if;csuaf pmfuav;rsm; arT;&if tvGepf m;csiw f m/
[dk rpä&, d aumod,olaX;Bu;D tJ'rD ek q Yf aD Mumfukd olrsm;tdrf tvnfomG ;awmh
pm;csiw f m? tJ pm;csiw f meJ?Y [dk wpfcgwnf; ol ESarsmwmeJ?Y tJvakd eawmh olyed cf sKH ;
Ny;D awmh ]bmjyKvw Ydk ;Hk bmjyKvw Ykd ;Hk aeraumif;vdv Yk m;} 'Dvakd r;awmh ]ig csijf cif;wwfae
wmu rkeq Yf aD Mumfpm;csiw f ,f}? ]rkeq Yf aD Mumfpm;csiw f m bmcufw;Hk b,fEpS af wmif;
aMumfay;&rvJ}? ]trav; eif olaX;r jzpfwmodygw,f? tJ'aD vmufBu;D rvkyyf geJ}Y ?
]'Dvq kd &kd if wpf&yfuu G v f ;kH pm;avmufatmif}? ][m 'Dvv dk nf;r[kwb f ;l }?
]'gjzifh wpftrd f om;vH;k pm;zdYk rkeq Yf aD Mumfav; aMumfr,fqakd wmh}? ][m rvkyyf geJY
eif olaX;rrSe;f odMu ygw,f}/ ]'gjzifh &Sief YJ uRerf eJY ESpaf ,mufwnf; pm;zdaYk Mumfr,f}
qdak wmh ][m eifvnf; rpm;csiyf geJ}Y wJ?h tJ'D tJ'o D al X;Bu;D u tJv[ kd mawGvnf;&dw S ,f?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 25

Zmwfxyk u f tJ'D Zmwfxyk t f rsKd ;rsKd ;od&w,f/ tJ'gudk aZw0efausmif;awmfrmS aewJh


jrwfpmG bk&m;u ta0;Bu;D uaeNy;D odw,f? ]arm*¾vmef} wJ?h ]ig 'DaeY qGr;f cHrxGub f ;l wJ}h ?
&[ef;ig;&mESiw hf uG qGr;f cH rxGub f ;l qdak wmh &Sirf [marm*¾vmefu ]jrwfpmG bk&m;
bmjyKvYkd b,f[mudk &nfNy;D awmh rdeyYf gvdrrhf wk;H } qdak wmh tJ &Sirf [marm*¾vmefuvnf;
odw,f? aMomf 'D'umBuD;u bHkckepfqifhrSm oGm;NyD;awmh ',ftdk;uav;&,f?
olpm;avmuf½kH rket Yf jzLeJY xef;vsut f ;kd av;&,f axmywfuav;&,fayghav/
rkefYqDaMumf? ck wdkYpm;wJh rkefYqDaMumfrdsK;aygh? tJ [dkay:rSm oGm;aMumfrvdkY
wpfcgwnf; avSum;Bu;D awGew YJ ufNy;D vifr,m;ESpaf ,mufwnf; rD;zdak v;eJY wufomG ;
w,f? rD;zdak v;udk 'umBu;D u r w,f? 'umrBu;D u qDaMumfz[ Ykd mav; r w,f?
ESpaf ,mufwnf;wufomG ;Ny;D rkeq Yf aD Mumf aMumfaewm? wpfcgwnf; &Sirf [marm*¾vmef
u aMomf jrwfpmG bk&m; 'g jrifvaYkd jymwmud;k ? tJvkd odwhJ vlcsi;f usawmh jyóemu
tvGe&f iS ;f wm? tJ eifwu Ykd sawmh ]t&dyt f a&mif tarSmif oH av} rSe;f vnf; rodawmh
&m*awGcsn;f jzpfjzpfaewm? 'Dawmh ]t&dyf ta&mif tarSmif oH av} av;udk qdq k akd y;
'gyJ&wdS ,f? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
t0dZmÆ aMumifo
h m pm;csiw
f m 0dZmÆ rpm;csif
Oyg'g½kyf tquftoG,v f yk f wpfr[ k wk f 0dnmPfjzpfownf;/ tJ tJ'u D
pm;csiwf mu b,fow l ;Hk --- vQm --- [kwv f m;/ ]pm;csi½f okH m pm;csiyf g rpm;vdu k yf geJ?Y
t0dZmÆ aMumifo
h m pm;csiw f m 0dZmÆ rpm;csi}f /
uJ pm;vdu k af wmh 0g;vdu k af wmh vQmxJ aumif;ovm;? axG;Munfv h ukd af wmh
vnf; wu,fMh uufom;Bu;D awG taumif;pm;Bu;D awG 0g;Ny;D awmhvnf; raumif;bl;?
tJ'g ]t&dytf a&mif}av;udk rSwx f m;? rif;wdYk a&TvrSm t&dyt f a&mifjyw,f zd;k vewfom;?
]t&dytf a&mif} qdw k m tJvkd ]Oyg'g½kyaf wG}u jywm - ]Oyg'g½ky}f ? tJ'D rkeq Yf aD MumfBu;D
&Sifr[marm*¾vmefu wpfcgwnf; jyLwif;aygufu oGm;NyD;&yfwm? qGrf;&yfw,f?
wpfcgwnf; aMumfNyq D akd wmh tJ qGr;f &yfwhJ t&Sirf [marm*¾vmefuv kd nf;jrifa&m
wpfcgwnf; ]rkeuYf av;i,fi,fav; vkyyf g[ tBu;D Bu;D rvkyyf geJ?Y cs wpfpufuav;cs
wpfcgwnf; 'Davmufuav;udk vSLvdu k &f if oljyefomG ;&if at;oGm;a&m? odrYk Ykd rvSL&if
26 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

jyefrmS r[kwb f ;l }? 'umBu;D u ajymwm/


'geJY rkepYf ufuav;csvu kd af wmh rkeBYf u;D u tBu;D Bu;D jzpfomG ;w,f? ',ft;kd Bu;D
avmuf tBu;D Bu;D jzpfomG ;a&m? ][ 'gBu;D u Bu;D vGe;f w,f? ,lxm;tH;k ,lxm;tH;k ?
aemufwpfcg 'ghxufi,fi,f} 'umrBu;D vkyv f u
Ykd awmh ti,fav;r&bl;? ]ay;prf;
eifu rvkyw f wfvYkd igvkypf rf;r,f} qdak wmh oluvnf; olvyk rf ,f BuaH wmh wpfpuf
uav;csvu kd w f m rkeBYf u;D u wpfcgwnf; {&mrtBu;D Bu;D jzpfomG ;jyefwmyJ? wpfcg
rkeBYf u;D u awmif;xJrmS uyfaewm? tJ'gcGmawmh cGmvdrYk &bl;? wpfcgwnf; armaewm/

uodP
k ;f awGukd tvGeaf &vnf&w,f
'Duvnf; &Siaf rm*¾vmefu rD;cd;k awG vTwx f m;vdu k wf m rD;cd;k awGeq YJ akd wmh
wpfcgwnf; rsu&f nfawGvnf; &Tv J ?Ykd pm;csipf wd af wG aysmufomG ;w,fw?hJ tJ'D 'umBu;D
pm;csipf w d af wG aysmufomG ;awmh olwYkd wpfcgwnf; tJ'rD ek BYf u;D uvnf; cGmvdrYk &bl;?
'DawmhrS &Sirf [marm*¾vmefu w&m;a[mwmud;k ? tJ tJovdk w&m;uvnf; ]'geH
o*¾óaomygeH} aygh? vSL&wm tvGet f usKd ;Bu;D wJh taMumif;/
tJ tJ'rD ek aYf wmif;Bu;D vnf; olwYkd r rEdik b f ;l rkeaYf wGu trsm;Bu;D jzpfaeNy?D tJ
tJ'g ]igbkO;f ay;bdYk tvSLcHvmwmr[kwb f ;l ? jrwfpmG bk&m; aZw0ef ausmif;awmfrmS
&Sw
d ,f? tJ tJ'g jrwfpmG bk&m;u 'DaeY qGr;f cHrxGub f ;l ? jrwfpmG bk&m;vSLzkYd tvSLcH
vmwm? oifwYkd ausmif;udv k u kd cf yhJ g} vdYk olu ajymwJt h cg ] [m ausmif;ua0;w,f
bk&m;} ? ][m a0;ayr,fvYkd avSum;tqif; a&mufvrd rhf ,fvyYkd J rSwx f m; wpfcgwnf;
vduk cf }hJ qdak wmh wpfcgwnf; vdu k o f mG ;awmh wefc;kd eJaY c:vdu k wf m? tJ'gu ajraMum½HKS U
vdu k wf mvdaYk c:w,f? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
ta0;Bu;D u teD;jzpfatmif vkyEf ikd w f ,f? r[kwb f ;l vm; (wifyghb&k m;)? a[m'D
ajrBu;D udk a&jzpfatmif vkyEf ikd w f ,f ]tmayg uodP k ;f } 0ifpm;&w,f? ]uodP*k g¢ #du}
ac:w,f? uodP k ;f awGukd tvGef a&vnf&w,f? [dk ud&k ifav; wpfcgwnf; wm0wðom
udk a&mufomG ;awmh? ewforD;awGu ajymifMu avSmifMuw,f/ ][,f ud&k ifav;uvnf;
acgif;rSm 'ufawG bmawGe}YJ ud&k ifuav;u wpfcgwnf; [dk ydou k maygh? xdyzf sm;Bu;D udk
'Dvckd wfwm r&bl;? a[; r&av atmufu ewforD;av; awGu atmfavyJ? nmavyJ?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 27

'geJY &SuNf y;D olq Y &mqD jyefvmNy;D ]wynfah wmf 'Dvkd vkyv f rYkd &bl;} 'Dvakd vQmufawmh
][m rif;}qdNk y;D EGm;acs;cJuav; a&xJcsay;vdu k w f m? ][m odNyb D &k m;vd}Yk qdNk y;D wpfcgwnf;
tJ'eD m;&So d rQukd ]a&vd}Yk zefqif;vdu k w f ,f/ ]a&vd}Yk qdv k u
kd &f if a&jzpfomG ;w,f? 'Dv?kd
]0duAk eÁ 'd }d¨ ac:w,f/
tJ'g wpfcw k nf;u wpf&m wpfaxmif zefqif;Edik w f ,f? ppfwyfBu;D zefqif;Edik f
w,f? tJ'g ]raem} ]raem}? ]raem} [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)? wpfaxmifBu;D u wpfcw k nf;
jzpfatmif zefqif;Edik w f ,f? [du k vufypfA;kH awG bmawG usnq f aH wG b,favmuf
vmvm ]oJreI q Yf }kd oJreI jYf zpfomG ;w,f? 'Dra&muf&bl;qdk ra&muf&bl;? jrwfpmG bk&m;
Munfyh ghvm; [dk ]eaE´myeE´} wd?Yk ]tmVm0u}wdeYk YJ wdu k w f mawG[m tJvkd psmefe?YJ olwu Ykd
vufeufe?YJ onfu psmefeYJ tJvkd vTwv f u kd vf &Ykd &dS if 'Dt0SmawGvnf; ]a&} jzpfqkd
tPkjrLawGu ]a&} jzpfomG ;w,f? tJ'D [du k csaewJh tcsed ef ?YJ *syefrmS ? 0if;ueJqNkd y;D awmh
wpfcgwnf; vlawGbmawG aysmufomG ;wm? jymawG jzpfuek af &m? a&xJxnfph rd v f nf;
r&bl;? tom;awG tukefyJhukefwm? tPkjrLqdkwm a&mifjcnfyJ/ ]t&dyfta&mif
tarSmifoaH v aeESit hf eHY El;nHv h SpGpmG ½kyw
f rYkd mS &Spjf zm"mwfpk ay:atmif½}I /

ork',y,f&if edAmÁ efa&mufw,f


Oyg'g½kyf tquftoG,v f yk f wpfr[ k w k f 0dnmPfjzpfownf;/
[duk ]em;} eJ?Y 'Du]toH} eJv Y yk wf thJ cgusawmh tJ'g toHuvnf; ]Oyg'g½ky}f
em;uvnf; ]Oyg'g½ky}f ? tJ'v D kd ESpcf v k yk w f thJ cgusawmh Mum;wmBu;D jzpfomG ;w,f/
Oyg'g½kyf tquftoG,v f yk f wpfr[ k wk f 0dnmPfjzpfownf;/ 0dnmPfjzpf&m cE¨mrSm
Oyg'geu©Em¨ ac:ownf;/ 'kuo © pöm jzpfownf;/
tJ tJ'gawG ]'kuo © pöm} jzpfNy;D awmh vdck siw f m r&Sad wmhb;l ? [kwu
f v
hJ m;? tJ
f mr&Sad wmh ]ork',} y,fvu
vdck siw kd w f ,f? wpfcgwnf; tJ'aD e&m ]edAmÁ ef} a&mufomG ;wmyJ?
]vlawG}qdw k hJ ]onm} udk y,frjS zpfownf;/ uJ --- awmfMuawmh/
om"k ... om"k ... om"k
¸¸¸¸¸
28 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] rjyKjyif rpD&if&wm edAmÁ ef w&m;awmf }}


2.12.2006
taMumif;ESiw
hf uG jzpfwt
hJ usKd ;
]oypö,} qdkwmu taMumif;eJYwuGjzpfwJh tusdK;aygh? olYo'´geufaygh?
taMumif;ESiw hf uGjzpfwhJ tusKd ;? olvnf; ]pdwf apwoduf ½ky}f ygyJ? olMum;w,f?
Mum;wm[m 'Du ]toHeeYJ m;} aMumif?h em;u yom'½ky?f toHuvnf; taMumif;
tJ'gaMumifh Mum;wmjzpfw,f? ]oypö, - taMumif;ESiw hf uGjzpfwt hJ usKd ;} &w,f? ]o'´}
toHa&m &w,f? ]aomw} em;a&m&w,f? ]aomw0dnmPf}qdw k hJ oH;k ckvnf; &w,f/
tJ'vD kd ]oypö,} vdq Yk v
kd u kd &f if ]oypö,} qdw k m ]taMumif;ESiw hf uGjzpfwhJ tusKd ;} ? tJ
tJ'g ,l&wm/
rsupf ad &m 'Dvykd ?J rsupf &d ,f? tqif;&,f? jrifwm&,f? ]taMumif;} u tqif;eJY
rsupf t d Munf a[m pu©KtMunf ud, k Ef ikd o
f avmuf vky&f w,f/ tvif;jzifh tvif;?
tmumoqdk tmumo? jrifwmvnf; 'Dvykd J ]taMumif;ESiw hf uG jzpfwt hJ usKd ;} &w,f?
taMumif;eJY taMumif;tusdK;vdkYqdkawmh a[m odNyD;om;vluawmh ½IvdkY &w,f?
taMumif;tusKd ;vd?Yk ]taMumif;ESiw hf uG jzpfwt hJ usKd ;} udk tJ'g ]w'n} ac:w,f/
]ypöa,eo[ - ypöa,etaMumif;ESi?hf o[ - wuG} qdw k m taMumif;a&m ygw,f?
vlEpS af ,mufvmaeovdak ygh? taMumif;vnf;ygw,f? tusKd ;a&mygw,f? ]taMumif;
a&m tusKd ;a&m vmMuw,fa[h} 'Dvakd ygh? taMumif;ESiw hf uG jzpfwt hJ usKd ;/
t0dZmÆ jzpfwm ynwftm½kaH Mumifh
]raem}vnf; 'Dvykd ?J ]raemeJ"Y r®}? "r®m½Hu
]raem} k ?kd ]ynwfeAd mÁ ef xdEk pS w
f ef rSw&f ef "r®m½H}k ?
a[m raemusawmh ynwf? edAmÁ efr[kw&f if ynwf? ynwfxif&if udavom awG
bmawG ygvmw,f/ ynwfu emrnfwYkd oP²mefw?Ykd tJ'g ]raemynwf}? ]tm½Hyk nwf}/
]tm½Hyk nwf xdEk pS &f yf t0dZmÆ jzpfaMumif;rSw}f ? ]t0dZmÆ } jzpfwm tm½Hak Mumif?h
]tm½H}k u ]ynwftm½H}k jzpfaewm? ynwf qdw k m vlawG? emrnfawG? oP²mefawG?
tvkyt f udik af wGaygh? tJ tJ'g ynwf? ]ynwfeYJ raem}raem}eJ?Y ynwfeYJ raemeJu Y ]taMumif;}}?
Ny;D awmh ]raem0dnmPf} qdak wmh pdwf jzpfomG ;w,f? tJ'rD aemu bmwk;H bk&m;qdak wmhrS
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 29

qifjcifwm? ]qifjcifpw
d f b0ifpw
d f xdEk pS pf w
d f rSwyf rd hf raemjzpfownf;}}/
t0dZmÆ jzpf&if ocFg&jzpfNyD
tJ'D ]raem} u qifjcifvu f m? raemeJY ynwfe?YJ ]ynwf} u tm½H?k raemu
kd w
rsupf vd ykd ?J 0rf;xJu qifjcifw[hJ m ]tm½Hyk nwf} vdv Yk nf;&w,f? tJ ]ynwf} qd&k if
olu t0dZmÆ jzpfNy?D ]t0dZmÆ } jzpfv&Ykd &dS if ocFg&awGjzpfwmaygh/ tJ'vD kd jzpfaevd&Yk &dS if
Mum;aevd&Yk &dS if ]aomwtvsO}f vdaYk c:w,f/ tJ'g ]t0dZmÆ ypö,m ocFg&m} vdYk qdv k u
kd &f if
&yfomG ;w,f? wpfv;kH wnf;qd&k w,f/ ]t0dZmÆ eda&m"m ocFg&eda&ma"m} qdak wmh ynwf
ygvdYk &S&d if t0dZmÆ ygw,f/ ]t0dZmÆ eda&m"m ocFg&eda&ma"m}
&ma"m}qdwk m ynwfreS ;f odawmh
a[m &yfomG ;w,f/
raem y&rwf? pdw"f mwf r*¾if edAmÁ ef0if/
raem ynwf? pdw"f mwf 0dnmPf oHa,mZOf/
raem ynwf? pdw"f mwf 0dnmPf qHv k Qif zójzpfownf;/
]raemeJY ynwf} *½kpu kd &f w,f? ]ynwf edAmÁ ef xdEk pS w
f ef} vdqYk akd wmh ynwf
r[kwb f ;l qdv
k &Ykd &dS if tJvkd eda&m"jzpfomG ;vd&Yk &dS if ynwfawG csKyo f mG ;vd&Yk &dS if tJ tJ'g
eda&m"? ]ynwfr&Sb d ;l } qd&k if ]tocFwedAmÁ ef}? ]ynwfrygwJh pdw}f qd&k if ]ocFw}? ]ynwf}
yg&if emrnfygawmh tJ'g ]apwodu}f vdaYk c:w,f/
raemeJY ynwfw&JG if pdwq
f ;kd oGm;w,f
tJ ynwfeYJ pdwf apwodu?f ynwf apwoduf pdw?f tJ tJ'gawG ]oypö,}
ac:w,f? ]taMumif;ESifhwuGjzpfwJhtusdK;};}? a[m &m*awG a'goawG jzpfw,f?
pdwqf ;kd w,f? a[m tJ'g taMumif;ESiw hf uGjzpfwt hJ usKd ;? ]raemynwf} aMumifh jzpfwm
awGjzpfawmh pdwq f ;kd wm? raemeJY ynwfew YJ v
JG &Ykd &dS if pdwq
f ;kd oGm;w,f? ynwfu emrnfwYkd
oP²mefw?Ykd tJ pdwq f ;kd wmeJY taMumif;ESiw hf uG jzpfwt hJ usKd ;udk tJvkd ,l&w,f/
tJ'g ]oypö,"r®m} "r®musawmh owå0gr[kwb f ;l wJ?h pdwaf wG apwoduaf wG?
ocFww&m;awGaygh? tJ'g ]oypö,m} tJvkd oGm;w,f/ ]oypö,m - taMumif;ESihf
hJ usKd ;}? olu olo
wuGjzpfwt Y '´g&JUteufu tJ'v J ,f? ]ocFw}}usawmh olu
D kd cGw
30 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]ocFa&mEÅw D d ocFwm} vdYk 0dN*Kd [q f Nkd y;D ]ocFw}}rSm rlvu ]oHoHu&&} &Sw
d ,f/ tJ'rD mS ]u}
udk ]c} jyKNy;D awmh ]ocFw}}vdjYk zpfomG ;wm/ aemufwpfrsKd ;uawmh/
]oH*r® - aygif;í? uw - jyKjyifp&D iftyfuek \ f / £wdwo®m - xkaYd Mumif?h
ocFw-H ocFw} wJ?h olu teufuawmh ]aygif;í jyKjyifp&D iftyfw[ hJ m}? tm½Hek YJ
pdwef aYJ ygif; tJ tJ'v D kd aygif;rS aygif;rS aygif;wJ[ h mawGu ]tZÑw}å eJ?Y ]A[d'}¨ eJaY ygif;?
tJ ocFwrSm ]oif} uaygif;wm? ocFwrSm ]oif} u- ]oH*r®}teuf? ]oH*r®} aygif;í
pkíaygh? aygif;ípkí tZÑweå YJ A[d'e¨ v YJ nf;aygif;w,f? pkw,f/
a&Tw*d b kH &k m;Bu;D a[m tJ'OD pömaygif;vdu k w
f m a[m'Dpwd ef YJ raemeJ?Y a&Tw*d kH
bk&m;Bu;D eJY aygif;vdu k wf ,f? ]oH*r®} - aygif;Ny;D awmh jyKjyifp&D ifvu kd w
f ,f? a&Tw*d kH
bk&m;BuD;[m b,folwnfoGm;vJ? b,fESpfckESpfu wnfw,f? rif;tqufquf
ud;k uG,Mf uw,f? tJ tJvkd jzpfomG ;w,f/ tJ tJ tJ'g ocFw? ]ocFwawm} qdNk y;D awmh
ud,
k u hf ,kd uf kd ]ocFw}}tm;jzifv h nf; ½I&w,f? vlawG a,mufsm;awG rde;f rawG r[kwb f ;l ?
]ocFw} yJ 'Dv½kd &I w,f/
aygif;Ny;D jyKjyifp&D ifwmudk ocFwac:w,f
tJ tJ'g ]tZÑw}å ? ]A[d'}¨ ? ]twdw}f a[m twdwu f [mav;awG atmufarh
w,f av;wef;? ig;wef;u[mav;awGjzpfjzpf [dNk y;D cJw h [
hJ mawGukd atmufarhw,f? 'D
]twdwef YJ raemeJ}Y aygif;vdu k wf m? o*Fr® qdw k mjzpfomG ;w,f? ]ouFw} ]uw} u uBu;D udk
cauG;jyKvu kd af wmh ]ocFw} jzpfomG ;w,f? ]uw} u jyKjyifp&D ifwm? aygif;Ny;D awmh
tvkyfvkyfw,faygh? jyKjyifpD&ifw,f? jyKjyifpD&ifw,fqdkwm twdwfu[mav;
trSw&f w,f? aygif;Ny;D awmh jyKjyifp&D ifvu kd wf m/ ]twdw}f u ]tm½H}k ? ck[mu ]ypöKyeÜ }f
u ]raem}
]raem}? twdwef YJ raemeJ?Y twdwu f tm½H?k raemu pdwaf ygh? ]raem} vdyYk aJ c:w,f?
Y kd raem0dnmPfvrYkd ac:bl;/ ]raemynwf pdw"f mwf0n
olu d mPf} a[m 'Dvkd raemu/
]b0ifpw d f qifjcifpw
d f xdEk pS pf wd f rSwyf rd hf raemjzpfownf;}? ]reÍö yZmemwd}wJ?h
]raem} od&w,f? tJ'gawGu aygif;rSjzpfw,f? cE¨mvnf; twlwyl ?J aygif;wmudk
]cE¨m}}ac:w,f? aygif;rSjzpfwmudk aygif;Ny;D jyKjyifp&D ifwmudk ]ocFw}}ac:w,f/ tJ tJ'v D kd
tJ'v D ?kd ]ocFw} aygif;Ny;D awmh tvkyv f yk w f ,f? pD&ifw,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 31

udavomrjzpf&if tocFw jzpfomG ;w,f


kH &k m;Bu;D zl;ovdak ygh? tJ'g ]ocFw}}? ckvnf; twdwu
ckewke;f u a&Tw*d b f [mawG
atmufarhw,f? ta&mif;t0,fawG atmufarhw,f? tJ'g]ocF ]ocFw}}/ bmvkyfvkyf
]ocFw}}? tukov f nf; ]ocFw}}yJ? ukov
kd v f nf; ]ocFw}}yJ/
kd v
ocFwawm? rm&mrdoawm? ]rm&mrdoawm} qdw k m rm&frif;&JUtpmqdak wmh
tJ udavomawG jzpfwwfw,f/ tJ ]ocFw} qd&k if? ]ocFw} rdv Yk Ykd udavomjzpfwm?
udavomrjzpfv&Ykd &dS if ]tocFw} jzpfomG ;w,f/ udavomrjzpf&if ynwfrjzpfb;l ?
ynwfjzpf&if udavom jzpfw,f? tJ ynwfqw kd m emrnfoP²mefac:w,f? jzpf&if
vnf; ]ocFw}}vdYk ½I&r,f/
udavom&S&d if ]rm&mrdoawm} vdYk ½Ivu kd w
f ,f/ rm&frif;&JU tpmac:w,f/
k m aorif;? ]cE¨rm&f? rpöKrm&f? tbdocFg&rm&f? a'0ykwrå m&f? udavorm&f}?
rm&frif;qdw
a[m rm&fqw kd mu owfwwfw[ hJ mudk rm&fac:w,f/ tJ ]rm&}
]rm&}? ]rm&} udk ]r&ygPpma*?
r&wDwd r&PH}? owfwwfwm? ]r&P} qdw k mowfwwfwm? aooGm;w,f? owfwwf
wm ]r&P} ac:w,f? tJ'gaojcif;? owfvYkd aooGm;w,f? owfwmuvnf; pdwf
apwoduyf ?J aowmuvnf; pdwf apwoduyf gyJ/ a[m vlBu;D --vlBu;D qdak wmh ynwf
jzpfoGm;w,f? vlBuD;aooGm;awmh idkoGm;w,f? aomuawGjzpfoGm;w,f? ]ocFw}
aow,fqakd wmh ridb k ;l ocFwrSe;f odw,f? aMomf ocFwqdw k m 'Dvykd gvm;? 'Dvykd J
jzpfwwfw,fvo Ykd w
d m? tJ'v
D kd rSwx f m;/ tem*grfawG &[EÅmawGwu Ykd sawmh ridb
k ;l ?
aomwmyef &Sit f meE´musawmh idw k ,f/ jrwfpmG bk&m; y&deAd mÁ efpaH wmh olb,fou Yl kd
vkyaf uR;&ygrwk;H ? tJ'g twdwaf wGaygh/

[kwmG tbm0awm tedpHö


[dk [dk tjyifbufu tm½Hak wGeYJ raygif;eJ/Y xGuaf v 0ifavjzpfjzpfvyk ?f oGm;w,f
vmw,fjzpfjzpfvyk ?f a0'emjzpfjzpfvyk ?f ]tEkyóemawG}aygh? ]tEkyóem} qdw k mu
rNrb
J ;l vdYk ½Iw[ hJ mrsKd ;udk ]tEkyóem} vdYk ac:w,f/ ]ocFw} qd&k ifvnf; rNrb J ;l a[m
rNrbJ ;l ? rNrbJ ;l qdwk mu ][kwmG tbm0awm tedp}Hö ? ][kwmG } jzpfNy;D &if r&Sad wmhb;l ?
32 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]tbm0} jzpfomG ;w,f/ [dk bk&m;Bu;D tm½Hjk yKw,f? [db k &k m;Bu;D qD a&mufomG ;w,f?
bk&m;Bu;D r[kwbf J tdrjf yefa&mufqkd a[m tdrjf yefa&mufjyefNy?D tJ'aD wmh tm½Hjk yK
wmawGa&m pdwaf wGa&mrNrb J ;l ? tJ ]ocFw} urNrb
J ;l / tJ'D ]ocFw} ausmo f mG ;w,f?
ausmv
f eG wf ,fac:w,f ]ocFwm wDawm} wJ/h
]oapocFwmwDawm b0dówd} wJ/h wu,fvYkd ]ocFw}}udk ausmo f mG ;onf
jzpft?hH tJ yGm;ae&if;rwfwwf? avmuBu;D arhomG ;w,f/ avmuBu;D rjzpfawmhb;l ?
ocFwrjzpfawmhb;l ? ]ocFw}}u aygif;pkNy;D awmh jzpfwmudk tJ'g ÓPfawmfawmfaumif;rS
ocFwaygif;pkw,f? aygif;pkw,f olu ocFw? ocFwvdq Yk &kd w,f/ ]ocFwawm} vdYk
]awmav;q,f} rSmygw,f/
'g --- 'g ]vlawG} r[kwb f ;l ? ]ocFw} aygif;pkvYkd jzpfaewJ[
h mawG atmufq*D sief YJ
[duk 'f ½d*k sief aYJ ygif;awmh bmawGjzpfw;Hk ? tJ a&awGjzpfovdk tJ aygif;pkNy;D rS jzpfw[ hJ mrsKd ;?
tJ'D a&awG ork'&´ mawGvnf; ]ocFw}}yJ? rD;vnf; xif;eJY xif;tqDeaYJ ygif;vdYk rD;
jzpfomG ;wmyJ? [kwu hJ m; (wifyghb&k m;)/ tJ aygif;&if ]ocFw} jzpfomG ;wmyJ/ tJ
f v
rD;eJY xrif;eJY a&eJcY supf m;vnf; tJ'gvnf; ]ocFw} yJ? 'D½yk ef YJ emrfev YJ nf; aygif;aew,f
tJ'gvnf; ]ocFw}}yJ? t0wfawG bmawGuvnf;aygif;vdkY csnfawGaygif;oGm;vdkY
vHck snaf wGjzpfomG ;wmaygh? tJ aygif;wJ[ h mu tvGeÓ f PfawG xkwEf ikd zf yYkd v
J w
kd ,f/

ocFwudk ausmv
f eG w
f m cE¨mudk ausmv
f eG o
f mG ;wmudk ac:w,f
]ocFwmwDawm- o ocFcFwudkausmfvGefonf}? ocFwudkausmfvGefwm ]pdwf
apwoduf ½ky}f udk ausmvf eG w
f ,f? cE¨mudk ausmv f eG of mG ;wmudk ac:w,f/
]ocFwmwDawm wm- ocFwudak usmv f nf? oapb0dówd-tu,fí jzpfjim;tH}h /
f eG o
'g ]ocFw} ac:wm? tedp?ö olu rNrrJ S rNrb J u
J ;kd ? rNraJ wmh olvY nf; ausmv
f eG &f rSmaygh?
r[kwfbl;vm;/ ]ocFw}}csnf;ae&ifawmh ocFwcsnf; jzpfwmaygh? tJ pdwfawG
apwoduaf wG ½kyaf wGjzpfwmudk ]ocFw} jzpfaew,fvYkd qd&k wmaygh/ tJ't D jzpfukd
ausmfvGefoGm;w,f/ tJ tJvdk ÓPfawG ÓPfawGxkwf [kwf&JUvm;? Mum;zl;&if
ÓPfxw k ?f Mum;zl;wmu ]y&d,wåÓ d Pf}? 'g y&d,wåd oifay;aewm/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 33

jzpfwmu ]ocFw}}? tjzpfukd ausmv f eG o


f mG ;wmu ]tocFw}}? ]y#dywåÓ d Pf}
uawmh ud, k t
f yd af e&if; oGm;&if; vm&if; tvkyv f yk &f if;? pdwu
f ;l &ifvnf; tJ'g jzpfwm?
]ocFw} aygif;w,f? aygif;&if ]ocFw}}? aygif;&if jyKNy?D raygif;&if rjyKb;l ? a,mufsm;av;eJY
rde;f uav; tJ'gaygif;&ifjyKNy?D tJ'g ]ocFw}}? tvGeÓ f Pfus,w f ,f? Ny;D vdu f m ]ocFw}
k w
ac:w,f? tJ'Ó D PfaysmufNy;D awmh vlawG? a,mufsm;awG? rde;f rawG jzpfomG ;w,f/
tJ ]ocFw} ÓPfaysmufomG ;&if bma&mufomG ;wk;H (vlawG? a,mufsm;awG?
rde;f rawG a&mufomG ;ygw,fb&k m;)/ tJ'v D al wG a,mufsm;awG rde;f rawG jzpfomG ;wmudk
]t0dZmÆ ypö,m ocFg&m} vdaYk c:wm? bmac:wk;H (t0dZmÆ ypö,m ocFg&mygbk&m;)/ tJ
tJ'g ]t0dZmÆ ypö,m ocFg&m} vdYk qdv k u
kd &f ifvnf; tJ'[ D mawG ydwo f mG ;w,f? [kw&f UJ vm;
(wifyghb&k m;)/ tJ tJ'gawGvnf;jzpfw,f? vlawGjzpfwmud/k
rjyKjyif rpD&if&wm ]tuw}udk edAmÁ efac:w,f
'gaMumifjh rwfpmG bk&m;u y#dpo ö rkygÜ 'fukd ]tEkv?kH y#dv}kH qifjcifw,fqw kd m
tJ'grsKd ;? a[m ]ocFw} uvnf; tm½Hak Mumifjh zpfwm? aygif;vdYk jzpfwm? bmvdo Yk cFw
ac:wk;H (aygif;vdjYk zpfwm)/ tJ tJ aygif;vdYk jzpfwm? jzpfw,fqw kd m jyKjyifp&D ifwmaygh?
[kwuf v h J m; (wifyghb&k m;)/ uwnL? tuwnLrSmvnf; 'D ]uw} ygwmyJ/
]rjyKjyifrpD&if&wm} udk odwm? tJ'aD wmh ]tuw} ]tuw}qdw k m ]edAmÁ ef}ac:w,f/
]tuwH? t*EÅ?H tblw}H eJ?Y tJv[ kd mawG[m usr;f *efrmS wpfcgwnf; yxrwef;ESpYH yf?
&nfreG f usiv f nf? yifv,fBu;D ul;cwfovdk wpfcgwnf; a&ul;usiv f nfaeovdk tJ
yd#uwfBu;D awGrmS vnf; tJ'v D kd a&ul;usiv f nfovdk usiv f nfaewm? tJ'v D Mkd unfh
pmawGzwf a[mwmawGvu kd ef m;axmif b,fou l b,fvakd jymvnf; bmajymvnf;
tBut H pnfuvnf; tJvjkd zpfwm/
raygif;rpk jym;rIr&Sd edAmÁ ef[í
l od
tJ'g aygif;w,f? xrif;pm;wmvnf; aygif;vdjYk zpfwmyJ? ]ocFw} yJ? xrif;eJv
Y Qm
Bu;D eJY raygif;bl;vm; (aygif;ygw,fb&k m;)/ vQmubmwk;H ]yom'} ? csKd wm? csOw f m
ray:bl;vm; (ay:ygw,fb&k m;)/ xrif;pm;wmvnf; ]ocFw} ? a&aomufwmvnf;
(ocFwygbk&m;)/ tck w&m;emwmvnf; bmwk;H (ocFwygbk&m;)/ 'Du w&m;eJY
34 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

[duk em;eJaY ygif;Ny;D awmh a[m MunfnKd whJ o'¨gw&m;awGjzpfaew,f/ tJ'g ]ocFw}}yJ?
edAmÁ efusawmh 'Dvrkd [kwb f ;l / ]raygif;rpk jym;rIr&Sd edAmÁ ef[í
l od}/
vlawG bmawGwYkd ta&mif;t0,fwo Ykd Nd y;D [dt
k jypfwif 'Dtjypfwif [dpk w
d q
f ;kd
'Dpw f ;kd wmuawmh ]ocFw} wJ/h [kwu
d q f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ ]t0dZmÆ ypö,m ocFg&m}
jzpfomG ;w,f/ tJ'g ]t0dZmÆ ypö,m ocFwH tbdocFa&mEÅw D d ocFg&} jzpfomG ;wm?
bmaMumifjh zpfw;Hk qdak wmh t0dZmÆ aMumifjh zpfomG ;w,f? bmaMumifjh zpfw;Hk (t0dZmÆ aMumifh
jzpfomG ;ygw,fb&k m;)/ tif; 'g yxrwef;aumif;oGm;w,f/

ocFw r&Sb
d eJ YJ ocFg& rjzpfb;l
]t0dZmÆ } jzpfcsiv
f &Ykd &dS if b,fou Yl vkd yk vf u kd w f mwk;H qdak wmh ]ocFw} udk vkyv f u kd f
wm? ]ocFw}}udk b,fou l vkyv f u kd wf ;Hk qdak wmh-]t0dZmÆ }}u vkyv f u kd wf ,f/ ]t0dZmÆ }}u
vlawGaygh? a,mufsm;? rde;f r ynwfawG? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
]t0d'w d H -rod&rnfw h &m;}} vd?Yk rod&rnf[ h mawG olomG ;od&if 'g ]t0dZmÆ }
jzpfomG ;w,f/ ]t0dZmÆ ypö,m ocFg&m} vdq Yk akd wmh t0dZmÆ u b,fojYl yKjyifw;Hk qd&k if
ocFwudk jyKjyifwm? 'gaMumifh ocFg&jzpfomG ;w,f/ 'g ]ocFw ocFg&} ac:w,f/ ocFw
rjzpfbeJ YJ ocFg&rjzpfb;l ? ]ocFwr&Sb d eJ YJ ocFg& rjzpfb;l } tJvrkd w S x f m;/ 'DygVd uawmh
]t0dZmÆ ypö,mocFg&m} &m}vdYk 'Dvo kd mG ;wm/ ]t0dZmÆ ypö,m ocFwH tbdocFa&mEÅw D }d vdq
Yk &kd if
]ocFw}}vdYk ac:w,f/ ]ocFwH tbdocFa&mEÅw D d ocFg&m}&m}/
tm½Hk ynwf xdEk pS &f yf t0dZmÆ jzpfaMumif;rSwf
]t0dZmÆ ypö,m ocFwH tbdocFa&mEÅw D d ocFg&m}? ]t0dZmÆ ypö,m - t0dZmÆ [laom
taMumif;aMumif?h ocFwH - ocFwudk? pdwf apwoduf ½kyfudk? tbdocFa&mEÅd -
jyKjyifwwfuek \f }/ 'Dae&m ]ocFw}H qdw k m pdwaf pwoduu f &kd w,f? pdwu
f jkd yKjyifvukd w f m?
a[m bk&m;uaejyKjyifawmh [dkaumifrav;awGqD a,mufsm;av;awGqDa&muf
oGm;awmh pdwu f kd wpfcgwnf; [d[ k mu bk&m;Bu;D ? [d[ k mu vrf;ay:uaumifrav;
awG armfawmfum;av;awG tJ'v D akd &mufomG ;awmh tJ'[ D m ]ocFw} udk jyKjyifvu kd f
awmh armfawmfum;av;awG bmav;awG ]ynwfawG} jzpfomG ;w,f? [kwu f v hJ m;
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 35

(wifyghb&k m;)/ ]vlawG} jzpfomG ;vd&Yk &dS if ]ocFg&} jzpfomG ;w,f [kwu f v
hJ m; (wifyghb&k m;)/
tJvkd ]vlawG} qdw k muvnf; tm½Hk - ]ynwftm½H}k [kwu f v
hJ m; (wifyghb&k m;)/ tJ
]ynwftm½H}k u ]t0dZmÆ }}aMumifjh zpfw,f/ ]tm½Hk ynwf xdEk pS &f yf t0dZmÆ jzpfaMumif;rSw}f /
ukov
kd v
f nf; ocFg&? tukov
kd v
f nf; ocFg&
]t0dZmÆ }}uvnf; ]ocFw}}ygyJ/ ocFwrdv Yk Ykd olwYkd jyKjyifajymif;vJaewmaygh? tJ
]ynwfeYJ pdwef }YJ oGm;aygif;vdu k af wmh t0dZmÆ Bu;D oGm;jzpfw,f-arm[? ]t0dZmÆ } qdw k m
]arm[}
]arm[}? tJ'gudk jrwfpmG bk&m;u y|mef;udk ]a[wkypöa,m} ,m}eJY oGm;vkyw f m [kwu f vhJ m;
(wifyghb&k m;)/ oluawmh ]"r®ó d &} ac:w,f/ bmwJw h ;Hk ("r®ó
d & ac:ygw,fb&k m;)/
]"r®ó
d &? "r®ómrd} [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;) ]w&m;ydik &f iS Bf u;D } olu bma[ma[m
w&m;jzpfomG ;w,f? [kwu f v hJ m;/
]"r®ó
d & "r®ómrd rkex d w f m; jrwfpmG bk&m;}? tJvkd ac:&ifvnf; ukov
G x kd &f w,f?
'gvnf; ]ocFw}}yJ/ ukov kd v f nf; ]ocFg&} jzpfomG ;w,f/ tukov kd vf nf; ]ocFg&}
jzpfw,f/ 'gaMumifh ]yknmbdocFg&? tyknmbdocFg&} qdpk rf;(yknmbdocFg&? tyknmbd
ocFg&)? tJ'g t0dZmÆ aMumifh jzpfomG ;w,f/ tJ'g b,fojl yKjyifvu f vJq&kd if ]ocFwH-
kd o
ocFww&m;ud?k pdwf apwoduf ½kyu f ?kd tbdocFa&mEÅd - jyKjyifwwfuek \ f }/
bmjyKvYkd jyKjyifwwfw;Hk qdak wmh t0dZmÆ aMumifh jyKjyifwwfw,f/ "r®pMumusawmh
]0dZmÆ O'yg'd}? ]ÓPH O'yg'd} usawmh rjyKjyifawmhb;l ? tJ tJ't D cgusawmh edAmÁ ef
a&mufomG ;w,f? ÓPfjzpfomG ;NyD rjyKjyifawmhb;l [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ ÓPfu
]or®m'd|Ó d Pf} rS? tJ tJvkd w&m;qdw k m tJvkd vSnw hf ,f? wpfcak jymvdu k vf Ykd &S&d if
tukepf &kH w,f? 'grS ]ocFw} vdYk ajymvdu k v
f &Ykd &dS if tukepf &kH w,f? a[mwJv h l uvnf;
tukepf NkH y;D odw,f/ a&S;wke;f uvnf; ocFwvd?Yk ]ocFwm "r®m} qdpk rf; (ocFwm "r®m)?
tJvkd a[mvdu k w
f m tukev f ;kH w&m;&ukew f ,f/
]ocFwm "r®m}? ]ocFwm - aygif;í jyKjyifp&D iftyfuek af om? "r®m edówå edZ0DÆ
obm0g
obm0g-owåvnf;r[kwf ZD0vnf;r[kwu f ek af om oabmw&m;wkUd onf? oH0Zd EÆ -dÅ
&Su f }/
d ek \
36 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

owå0gr[kww
f hJ w&m;onf t&Sw
d &m;
tJ ]owå0g}g}r[kww f hJ w&m;&Sw d ,fqw kd m ]t&Sw d &m;}
&m;}udk od&wm? ckawmh tJ'D
[mawG t&Sad wGy,fNy;D awmh vlawG bmawG a,mufsm;awG ypön;f OpömawGeYJ xrif;
pum; [if;pum;awGeaYJ jym&awmh tJ'[ D mawG [dk ajrBu;D xJz;kH xm;wJh a&Tt;kd Bu;D vdk
jzpfaew,f/ tJvakd Mumifh 'D[m azmfay;&wm/ ]þ[m ocFwm}m}? ]ocFwm - aygif;í
jyKjyifp&D iftyfuek af om? "r®m edówå edZ0DÆ obm0g - owåvnf;r[kwf ZD0vnf;
r[kwu f ek af om oabmw&m;wkUd onf}? 'Du, kd Bf u;D u ]½ky}f aemf? ckpum;ajymaewm
]½ky}f ? tJ pum;twGi;f xJrmS ]pdwf apwodu}f &Sw d ,f? pum;twGi;f xJrmS bm&Sw d ;Hk
(pdwf apwodu&f ydS gw,fb&k m;)/ pum;twGi;f xJq&kd if pum;rjzpfcif pum;rjzpfcif
qdak wmh a&S;aygh? a&SUeJaY emufukd ac:w,f/ pdwf jzpfNy;D oGm;&if pum;ysuo f mG ;w,f?
]jzpfw,f? ysuw f ,f}? ]jzpfw,f? ysuw f ,f} armif;oHBu;D vdyk ?J jzpfwm ysuw f mudk ]ocFw}
ac:w,f/ rjzpf rysuw f mukd ]edAmÁ ef} ac:w,f/ tJ ]½kyef mrf jzpfysu?f jywfvsuNf ird ;f onf}
qdw k hJ [mrsKd ;aygh/ ]ocFwm - aygif;í jyKjyifp&D iftyfuek af om}}/
tck tdrjf yefr,fq&kd if ]tdrfeYJ pdwef }YJ aygif;? tJ aps;oGm;r,fq&kd if ]aps;eJY pdwef }YJ
aygif;? tvkyo f mG ;r,f ]tvkyef YJ pdwef }YJ aygif;? ynmoifawmh ]ynmeJY pdwef }YJ aygif;? tJ'g
awGukd ]ocFw}}ac:w,f/ jrwfpmG bk&m;w&m;u rvGw&f bl;? ]pdwf apwoduf ½ky}f awGu
vlawGjzpfaewmud;k ? olu tukeo f wd mud;k ? ]oAÁnKKwÓPf wÓPfe?YJ tem0&PÓPfe}YJ ?
[dw k csKd U vlawGrsm; NraJ ewm? AujA[®mBu;D wdrYk sm;Nrv J Ykd wpfcgwnf; raobl;vdrYk wS af ewm?
rao&ifolu edAÁmefrSwfaewm? toufu &Snfwmudk;? &Snfwm uvnf; olu
ukov kd af umif;rIu touf&n S af pw,f/
]tm,k - touf&n S wf ,f? 0aPÖm - tqif;vSw,f? okcH - csr;f omw,f? AvH-
cGet f m;aumif;w,f}? tJ'grvdck sib f ;l vm; (vdck siyf gw,fb&k m;)/ vdck siaf wmh tJ'gaMumifh
oltoufawG &Snaf ewmaygh? tm,ku NrNJ y;D &Snaf ewm/
t0dZmÆ ocFg&wdo
Yk nf twdwu f mv
tJ raeYu 'DaeYu [dak eYu [m aeYawGajymif;oGm;wm aeYtrsm;Bu;D jzpfwmudk
touf&n S w
f ,fvaYkd c:w,f/ tJ'aD eYuvnf; em&Daygh? 24em&D trsm;Bu;D uvnf; rdepf
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 37

awGaygh/ rdepfawGrmS vnf; puúeaYf wGu trsm;Bu;D ? tJ tJ'gusawmh ]umv} vdaYk c:w,f/
]umv} udk ]ypöKyeÜ }f ? ]umv} u tJ ]umv} uvnf; a&GUvsm;wwfaomaMumifh olu Y kd
]umv} vdYk ac:w,f? tJ tJ'g twdwf tcsed /f tcsed q f w kd muvnf; ]obm0} r&Sb d eJ YJ
d ;l ? 'gaMumifh ]t0dZmÆ ocFg&m twDawm t'¨g}? ]t0dZmÆ ocFg&m - t0dZmÆ ocFg&
tcsed rf &Sb
Yk nf? twDawmt'¨g - twdwu
wdo f }/ uJ ]t0dZmÆ eJY ocFg&} twdwf
f mvwdrYk nfuek \
umvwJAh sm;? ]t0dZmÆ }}u arm[? ]ocFg&} uaum ukov kd f tukov kd ?f a[m 'gxm;awmh?
t0dZmÆ u bmwk;H (arm[ygbk&m;)/ ocFg&u bmwk;H (ukov kd t f ukov kd yf gbk&m;)/
tJ'[ D mudk ]twdw}f ac:w,f/
obm0udk umv ac:w,f
tJ'D ]t0dZmÆ eJY ocFg&} u ]o
]obm
]obm
bm0} 0}
0}? t0dZmÆ eJY ocFg&ubmwk;H (obm0ygbk&m;)?
]twdw}f qdw k m bmwk;H (umvygbk&m;)? obm0r&Sb d eJ YJ umv&So d vm; (r&Syd gbl;
bk&m;)? tJ ]obm0} udk ]umv} ac:w,f? a[m em&Dav; rvIyb f ;l vm; puúew Yf H
uav;u (vIyyf gw,fb&k m;)? bmjyKvv Ykd yI w
f ;Hk [dk "mwfcrJ ygbl;vm; (ygygw,f bk&m;)?
tJ"mwfcu J tylaMumifv f ,f? tJ'D awaZmeJY 0ga,mudk ]£'dr¨ EÅ"mwf} ac:w,f?
h yI w
0ga,mu vIyw f ,f? ayghyg;w,f? awaZmuvnf; ayghw,f? olwEYkd pS cf u k wnfw h ,f/
tJ ]awaZmeJY 0ga,m} u vIyw f ,f? tJ'v D yI w
f mu puúejYf zpfomG ;w,f? 'umBu;D
wdv
Yk nf; awaZmrygbl;vm; (ygygw,fb&k m;)/ 'umBu;D wdv Yk nf; 0ga,m rygbl;vm;
(ygygw,fb&k m;)/ 0ga,mu aoG;rwd;k bl;vm; (wd;k ygw,fb&k m;)/ bmjyKvYkd aoG;wd;k wk;H ?
ud, k af iGUaMumifh aoG;wd;k w,f? ]Oo®Ly *wH ZD0w d }H vd&Yk w dS ,f/ ]Oo®Ly*wH} qdv k u
kd pf rf;
(Oo®Ly*wH)? ]Oo®mOy*wH} (Oo®mOy*wH)? ]ZD0w d }H (ZD0w d )H ? tJ tJv[ kd mav;awGvnf;
odt;kH rS? tJ od&if yxrwef; tvGeaf umif;w,f? tvGe[ f efw,f/
tm,k? Oo®m? 0dnmPf
]Oo®Ly*wH ZD0w d }H ? ]ZD0w
d H - toufonf? Oo®Ly*wH - ud, k af iGUESiphf yfíae\}}/
]Oo®LyedAE¨}H vdv
Yk nf;jzpfw,f? ud, k af iGUaMumifh tJ't D oufu&Sad ewm? vTwf ud, k af iGU
k &f ifvnf; ]'[awaZm} qdNk y;D ud,
Bu;D wif;vdu k yf al wGusatmif[,f bm[,fqNkd y;D
awmh a&cJwifwmawG bmawGvyk &f w,f? Oo®Ly - Oo®Ly--Oo®m+ Oy*w? ]Oo®m} u
38 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

ud, k af iGUudak c:w,f/ ud, k af iGUqdw k m ]Oo®mawaZm} r&Sb d ;l vm; (&Syd gw,fb&k m;)/
]Oo®mawaZm oEÅyeÜ awaZm '[awaZm ygpuawaZm} ygpuawaZm}? awaZm av;ck?
tJ'gu "mwfcyJ ?J tJ'gu bmwk;H ("mwfcyJ gbk&m;)/ aoG;rwd;k bl;vm; (wd;k ygw,fb&k m;)/
tJ'gu vufwu H av;awG 'kwf 'kwf 'kwf tJvo kd mG ;wJ[h mav;awGuvnf; tJvv kd nf
oGm;wJ[ h mu pyfomG ;vdYk ]oEÅw}d jzpfomG ;w,f? [kwu f v hJ m;? ]oEÅwrd jzpf&if wd;k ½Hk
wd;k w,f}? um;rSm 0l; 0l;eJrY jzpfb;l vm; (jzpfygw,fb&k m;)/ wd;k wJ[ h meJY 0l; 0l; 0l;eJY
rjzpfb;l vm; (jzpfygw,fb&k m;)/ wd;k wJ[ h meJY 0l;0l;vdjYk zpfwm tJ'g ]oEÅw}d jzpfomG ;Ny/D
]Oyp,½kyf oEÅw½d yk f Z&wm½kyf r&Pwm½ky}f ? tJ'g ]vu©P½ky}f ac:w,f/
[kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ ck aoG;rwd;k bl;vm; (wd;k ygw,fb&k m;)/ b,foaYl Mumifw h ;Hk
(awaZmaMumifyh gbk&m;)/ tJ awaZmu "mwfc?J tJ'aD wmh aoG;wd;k wm wpfcgwd;k ?
ESpcf gwd;k ? oH;k cgwd;k ? av;cgwd;k ckepfcgwd;k awmh avwpfcg ½SLaygh? r[kwb f ;l vm;? tJ'aD v
½SLwmvnf; ]Oo®m} u? ]0dnmPly*wH} toufuvnf; tJ'0D n d mPfukd av½SLwmu
pdw?f pdwZå ½ky?f avu bmvd&Yk LS vJ (pdwZå ½kyrf yYkd gbk&m;)/
]b0ifpwd f qifjcifpw d f xdEk pS pf w
d f rSwyf rd rhf aemjzpfownf;}? tJ'gaMumifh &SLwm?
vlaoaumif&LS ao;vm; (r&SLawmhygbl;bk&m;)/ vlaoaumifrmS ]qifjcifpw d f b0ifpw d }f
awmif r&Sdawmhbl;? vl&Sifuawmh? ]b0ifpdwf qifjcifpdwf xdkESpfpdwf rSwfydrfh
raemjzpfownf;}}/ tJ'D ]raem} &Sv d v Ykd nf; ]ZD0w d ½ky}f u vIyw f mav; jzpfaewm?
]ZD0w d ½ky}f u awaZmav;aygh ? olu rykyrf od;k atmif apmifah &Smufwmudk ZD0w d ac:
w,f/ [if;csuu f kd aET;xm;ovdak ygh? a&cJaowåmBu;D vd[ k m? rykyaf tmifvyk x f m;wm?
]awaZm}
tJ'g-]awaZm}
]awaZm}yJ/ awaZm½kyu f toufjzpfomG ;w,f/ awaZm&Sv d &Ykd &dS if raobl;?
ud, k af iGUawG&v dS &Ykd &dS if rykybf ;l ? ud,
k af iGUr&Sb d ;l qd&k if ykyo f mG ;w,f? ½kyu f ykyo f mG ;w,f?
ZD0w d ½kyf r&Sad wmhb;l ? [du k ]ZD0w d emrf}? ud, k af iGUu ]ZD0w d ½ky}f ? Ny;D awmh ZD0w d emrf?
tJvpkd um;ajymEdik af tmif apmifah &Smufay;xm;wm ]ZD0w d emrf} ac:w,f/ ]ZD0w d ad `E´}
r&Sb d ;l vm;(&Syd gw,fb&k m;)/ tJvakd v; A[kow k &S&d w,f/ uJ -- awmfMutH;k pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k


¸¸¸¸¸
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 39

]] rwD;urjrnf wD;rSjrnfoH w&m;awmf }}


3.12.2006
pnfBu;D uvnf; vufcwfew YJ ;D rS jrnfw,f
w&m;oH? apmif;oH? vufcwfoeH aYJ ygif;&w,f? pnfq&kd if pnfeYJ vufcwfeYJ
aygif;&w,f/ ]pnfw;D rSejf yif} wJ?h pnfw;D rSejf yif? pnfq&kd if vufcwfBu;D eJY vufBu;D eJY
ykw&f w,f? 'de;f qdk jrnfvmatmif vufcwfBu;D eJyY w k &f w,f? ]pnfw;D rSejf yif? ESr;f oGif
tdyrf uf}? pnfBu;D uvnf; vufcwfBu;D eJY wD;&w,f? wD;awmhrjS rnfvmw,f/ ]rwD;u
rjrnf wD;rSjrnfoH pnfoH armif;oH acgif;avmif;oHuo hJ yYkd gwum;}
gwum;}? ]rwD;urjrnf wD;rS
jrnfo}H ? rwD;&if pnfBu;D u Nird Nf y;D aew,f/ cE¨mud, k Bf u;D uvnf; tJ'v D ykd J ywåvm;Bu;D
vdk rSwx f m;? ywåvm;tdrBf u;D ywåvm;tdrBf u;D xJrmS tjym;av;awG pDxm;w,f? pnfBu;D
uawmh wpfv;kH wnf;aygh? tJ'v D kd rjrnfb;l qk&d if Nird af ew,f? um;Bu;D puf&yfxm;
ovdak ygh? pufrEd;I bJeYJ &yfxm;ovdk tJovdk pum;ajymw,f oGm;w,f? vkypf &mudik pf &m
vkyw f ,fqrkd ?S a[m um;Bu;D uoGm;a&m ysuaf ejyef&ifvnf;roGm;jyefb;l /
jrwfpmG bk&m;uawmh [dk apmif; aomPola|;om;udk apmif;eJY Oyrmay;w,f/
BuKd ;avsm&h if olu 0D&, d ? orm"drQz?Ykd rSerf eS af v; ½SLoGm;w,f? avsmNh y;D awmhvnf; r½SLeJ?Y
emwJt h cgrSm rSerf eS ½f LS rSeS rf eS ½f LS ? tJ rSerf eS ½f LS w,f? ]em;Mum;w,f}qd&k if 'DutoH&rdS S
Mum;w,f? a[m]rs ]rsupf }d uvnf; tvif;&Srd jS rifw,f? ]ESmacgif;} uvnf; teH&Y rdS eS w H ,f/
tif; ]rwD;u rjrnf}wJ?h ESmacgif;Bu;D vnf; 'Dtwdik ;f yJ? teHrY vm&if reHb;l ? ]rwD;u
rjrnf}wJ?h ESmacgif;Bu;D ? em;uvnf; 'Dvykd ?J toHr&Sd rMum;bl;? Mum;csiyf gw,fqv kd Ykd
rMum;bl;? tJ ]obm0}
]obm0}? armfawmfum;wdYk oabFmwdo Yk mG ;wJt h cg vlawGarmif;awmhrS
oGm;w,f? um;vnf; ]emrfe½YJ yk }f vkyd ?J oluoGm;w,f/ ]emrf}u [kv d n
S hf 'Dvn S fh vSnwfh ,f/

] rwD;&if rjrnf } qkw


d mu ]0dygufcE¨m}
a[m ud, k u hf , f Mdk unfh ]um,mEkyóem} qdw
kd u k m ud, k u
hf ,
kd u
f dk odatmif
owdxm;Ny;D trSwjf yKwm? ]owdeYJ trSwjf yKwm}m}? tJ tJ'g cE¨m? ]wD;rSjrnfo}H tJ'D
toHvykd ?J wD;rSjrnfw,fw?hJ jrnfw[ hJ mu ]cE¨mig;yg;}
ig;yg;}? pnfBu;D wdYk apmif;Bu;D wdYk ywåvm;
Bu;D wd?Yk ]cE¨mtdrBf u;D } uawmh tJ'[ D muawmh olu½d;k ½d;k yJ? olu pm;w,f? pm;rS &Siw f ,f/
40 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

pnfBu;D vdk ywåvm;Bu;D vdyk ?J cE¨mtdrBf u;D vnf; oGm;w,f? xdik w f ,fqw kd hJ [mBu;D uawmh
tJ'v D ykd J ywåvm;tdrf ]rwD;awmhrjrnf}? ]wD;rSjrnf} wJ[ h mudrk S cE¨mjzpfomG ;w,f/
]jrnf}wJ[ h mu cE¨m? tJ'gudk raygif;bJaevd&Yk &dS if ]raygif;rpk jym;rIr&Sd edAmÁ ef[í l od}/
tm½Hek YJ oGm;raygif;vd&Yk &dS if oluNird Nf ird af v;aew,f? ]0dygufcE¨m} ac:w,f?
tJ'gudk ]e*dck E¨m} vdv Yk nf; ac:w,f/ cE¨mESprf sKd ;? ]wD;rSjrnf} wJt h cgrSm cE¨muwpfrsKd ;?
]rwD;&ifrjrnf} qdw k hJ cE¨mBu;D uwpfrsKd ;? e*d&k w
dS hJ cE¨mBu;D ? [duk ypfcsvu kd w f m ]0dygufcE¨m}
vdYk ac:wmaygh? [dk rath0rf;xJa&mufcgpuqd&k if rGpad emufuav;? aemufwpfpwpfp
Bu;D Bu;D Bu;D Bu;D vmw,f/ a&Munfu tjrK§ y?f tjrK§ yu f tcJ? tcJu om;wpfe?YJ aemuf
cufrig;jzmeJY tJvBkd u;D Bu;D vmwm? tjyifaveJY awGUvdu k af wmhrS ydNk y;D Bu;D Bu;D vmw,f/
]rwD;urjrnf wD;rSjrnfoH pnfoaH rmif;oH acgif;avmif;oHuo hJ yYkd gwum;}? tJ
tJvkd rSwx f m;? [dk cE¨mudk b,fvrkd eS ;f odatmif? 'DcE¨mu ]0dygufcE¨m} ac:w,f/ tJvkd
rwD;bJeYJ tomaewJ[ h mu cE¨mwpfrsKd ;? ]yÍöuE© m¨ } ac:w,f/

] wD;rSjrnf } qkw
d mu Oyg'geu©Em¨
tJ wD;rS jrnfoaH wGu ]Oyg'geu©Em¨ } ac:w,f/ tJvkd uGrJ ?S ]cE¨mESpcf }k &Srd eS ;f
odomG ;Ny/D ]rwD;urjrnf wD;rSjrnfoH pnfoaH rmif;oH acgif;avmif;oHuo hJ yYkd gwum;}/
tJvkd qifjcif&w,f/ pm;wmvnf; wD;vdu k v f Ykd jrnfw[
hJ myJ csKd w,f? iefw,f? toHu
vnf; Mum;vdu k v
f &Ykd &dS if toHu wD;vdu k w f myJ? em;xJMum;w,fqw kd m jrnfomG ;w,f/
tJvkd cE¨m? tJ'g ]Oyg'geu©Em¨ } ac:w,f/
]Oyg'g½kyf tquftoG,v f yk f wpfr[ k wk f 0dnmPf jzpfownf;}? ]Oyg'geu©Em¨ }
tcsi;f csi;f ? 'Du toHu ]Oyg'g½ky}f ? [du k vnf; ]Oyg'g½ky}f ? ]Oyg'g½ky}f qdw k mu 0PÖ?
*E¨? &o? MoZm? ]r[mbkw}f qdw k mu yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,m? ]0PÖ} u
tqif;? ]o'´} u toH? ]*E¨} u teH?Y ]&o} u t&om? ]azm|AÁ} xdw,f? Ny;D awmh
]raem} xJusawmhvnf; ynwfawG? ]raemBu;D }}u ]rSeBf u;D } vdak ygh/ yufvuftyd w f thJ cg
rdk;ay:Munfh&if bmrSrjrifbl;? vJSxm;vdkufvdkY&Sd&ifawmh/ ]rwD;urjrnf wD;rS
jrnfoH pnfoaH rmif;oH acgif;avmif;oHuo hJ yYkd gwum;}
gwum;}? tJ rwD;u rjrnfw?hJ ywåvm;Bu;D
vd[ k mBu;D apmif;Bu;D vd[ k mBu;D aygh/ cE¨mtdrBf u;D u tJ'golvnf; cE¨myJ? olu [db k 0u
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 41

'Db0u arG;zGm;Ny;D uav;av;awG oH;k ESp?f av;ESpf ud;k ESpf q,fEpS ?f tJ't
D cgusrS
]Oyg'geu©Em¨ awG} jzpfreS ;f odwmaygh/
Oyg'geu©Em¨ ? tEkyg'geu©Em¨
tJ tJ rsupf jd rifawG em;Mum;awG[m ]Oyg'geu©Em¨ awG}ac:w,f? tm½Hrk uyf&if
rjrnfb;l ? tm½Hu k yfrS jrnfvmw,f? tJ'g ]Oyg'geu©Em¨ } ? ]yÍöKyg'geu©Em¨ }}? tJ'rD mS
jrifwmwdYk Mum;wmwdu Yk ]cE¨mig;yg;} ac:w,f/ jrifwmawG Mum;wmawGu b,fEpS yf g;
jzpfw;Hk (cE¨mig;yg;ygbk&m;)/ a[m'Dvkd apmif;tdrBf u;D vd?k ywåvm;tdrBf u;D vdk 'DcE¨mtdrBf u;D
uvnf; ig;yg;yJ? [kwu hJ m; (wifyghb&k m;)/ tJ[kd toHuawmh toHvnf; ]cE¨mig;yg;}
f v
yJw?hJ olu ]Oyg'geu©Em¨ } ac:w,f/ 'Dvkd apmif;tdrBf u;D vdk cE¨mtdrBf u;D u ]yÍöuE© m¨ }}vdYk
ac:w,f/ jrwfpmG bk&m;wdYk cE¨musawmh ]tEkyg'geu©Em¨ } ac:w,f/ jrifwhJ Mum;wJh
[mawGukd ]Oyg'geu©E¨m} vdkYvnf;ac:w,f/ tJ'Dvdk cGJrS ÓPfawG jzpfvmw,f/
J &Ykd &dS if wpfv;kH wnf;qdk twåawG jzpfw,f/ jrifwmvnf; ]ig}
rcGv ]ig}? Mum;wmvnf; ]ig}
]ig}?
'Du, kd Bf u;D vnf; ]ig}
]ig}? bmqdv k nf; ]ig}
]ig}? 'Du, kd Bf u;D u olv
Y yk if ef; olvyk w f ,f? xrif;
qm&if pm;w,f? a&iwf&if aomufw,f? usiBf u;D usiif ,fpeG w Yf ,f? a&csKd ;w,f acs;awG
bmawGyw G wf ,f tJ'gawG[m ]yÍöuE© m¨ } wJ?h [d[ k mu ]Oyg'geu©Em¨ } wJ/h
]Oyg'gemeHcE¨m Oyg'geu©E¨m} aygh? ]Oyg'gemeH[dwm- Oyg'gefwdkY\tusdK;?
Oyg'gefw\ Ykd tpD;tyGm;}}? Mum;w,f? Oyrm qJqv kd ukd w
f ,f? qJvu f ,fqakd wmh ] igh}
kd w
qJw,fvq Ykd &kd if Oyg'geu©Em¨ ? ]em;} qJw,fq&kd if a[m Oyg'geu©Em¨ r[kwaf wmhb;l ?
tJ'v D kd ]ÓPf}? ]ÓPf} cGw J m? ]em;} u &Sw d hJ cE¨m? ] ig } u tyd?k tydk Mum;wJ[
h mtay:rSm
]i
]igg } vdYk jzpfvmw,f? ] ig } u 'd|rd v Ykd Ykd Oyg'geu©Em¨ wJ?h ] ig } u 'd|jd zpfomG ;w,f? tJ'g
Oyg'geu©Em¨ / ] ig } rjzpfb;l qdv k &Ykd &dS if tJ'g edAmÁ efa&mufomG ;w,f ]tEkyg'geu©Em¨ }}?
a[m tJvjkd zpfomG ;w,f? ]ig} rjzpfb;l qd&k if ]em;} qJw,f? ]em;} ]em;}u Mum;wmaygh? em;u
Mum;wmu ]toHeYJ em;} awGUvdu k v f &Ykd &dS if Mum;oGm;w,f? tJ'D Mum;wJ[ h m Mum;½Hk
wifMum;&if udprö &Sb d ;l ? ] igh } qJw,f? ]ig } Mum;w,fqrkd S 'd|d jzpfomG ;w,fw/hJ tJ'gudk
]Oyg'geu©Em¨ } ac:w,f/ 'd|w d Ykd avmbwdYk a'gowdYk tJ'D ]em;} ]em;}u Mum;wJt h cgrSm
jzpfomG ;w,fw?hJ tJovdck rJG S em;uMum;wm aumif;rSe;f odw,f/
42 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]em;uMum;wHk o'´g½Hk vlyY kH rrSw&f ? em;uMum;vQif rEdiI ;f ,SOf þwGif w&m;&}


w&m;&}/
at; ]em;} uqdw
k m tJ'v
D rkd wS x
f m;/
ouf&cdS E¨m? oufrchJ E¨m
]rwD;urjrnf wD;rS jrnfoH pnfoaH rmif;oH acgif;avmif;oHuo hJ yYkd gwum;}
gwum;}/
wD;vdu k v f Ykd jrnfomG ;wJh acgif;avmif;oH? tJ'[ D mrS wpfcgwnf; ]igh}wD;w,f? ]igh} wD;w,f
vd?Yk [dk pnfBu;D uvnf; rqdb k ;l ? ywåvm;Bu;D uvnf; ]igh} wD;w,fvYkd rqdb k ;l ? ouf&dS
cE¨mawGusawmh ]ig}hw;D w,f? ]igh} qdw k ,f? tJ ouf&udS jzpfomG ;w,f/bmu jzpfomG ;wk;H
(ouf&u dS jzpfomG ;ygw,fb&k m;)/ ]ouf&cdS E¨m}}eJY ]oufrchJ E¨m} tJ'v D kd ESpq
f ifh [kwu f v
hJ m;
(wifyghb&k m;)? at; 'Dvkd cGrJ u S ;kd /
wPSm 'd|w d o Ykd nf uyftyfaom uHonff
avmb? a'goawGu tvGeu f yfwm/ avmb? a'goqdw k m ]Oyg'geu©Em¨ }
qdak wmh uyfwm? ]wPSm 'd|w d o
Ykd nf uyftyfaomuHonf} qdw k m? 'd|q d w kd m wPSm
wPSm'd|?d avmbuvnf; wPSm? 'd|q d w kd muvnf; avmbrlpw d uf vmwm? rme
uvnf; avmbrlpw d uf vmwmyJ? a'gorlpw d u f a'govmw,f? arm[rlpw d uf
arm[vmw,f/ tJ'gudk ]a[wk}vdYk a[mwm/ avmb a'go arm[awGu a&aomuf
jrpfawGjzpfaevd?Yk tJ'D a&aomufjrpfBu;D udk z,f&rSmud;k ? z,f&rSmqdak wmh ]rwD;urjrnf
wD;rSjrnfoH pnfoaH rmif;o oHH acgif;avmif;oHuo hJ yYkd gwum;}
gwum;}? tJ'g tajcwnfvu kd w f m?
tajcwnfvu kd w f ,fqw kd m ZmwfyBJG u;D oGm;wJt h cg yEéu½f u kd vf ukd o f vdak ygh? tdraf wG
bmawG aqmufwt hJ cgrSm yEéu½f u kd &f ovdyk ?J ckvnf; tJ'v D ykd J tajcwnfvu kd w f maygh/
tJ'rD mS jrnfwt h J oHu jrwfpmG bk&m;wdu Y k sawmh jrnfwt h J oHtwdik ;f yJ?] igh } wD;w,fvYkd
qdok vm; (rqdyk gbl;bk&m;)/ ]ig} u toHxu G w f ,fvv Ykd nf; qdo k vm; (rqdyk gbl;bk&m;)/
] igh } udk raumif;ruef;wD;w,fvaYkd um qdo k vm; (rqdyk gbl;bk&m;)/ aumif;aumif;
uef;uef; wD;w,fvaYkd wmhqo kd vm; (rqdyk gbl;bk&m;)/ tJ'D ]ighu}kd ygvmw,fw?hJ ]Oyg'g
eu©Em¨ orm;} u bmygvmwk;H (]ighu}kd ygvmygw,fb&k m;)/ ]tEkyg'geu©Em¨ orm;} u
bmrygwk;H (]ighu}kd rygygbk&m;)/ tJvkd cGw J muG? yxrwef;eJY ajym&r,fqv kd &Ykd &dS if ]yxr
wef;od? yxrwef;aumif;? yxrwef; Nird o f uf} 'Dvakd jym&rSm? tJ'gav;udk rSwx f m;/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 43

&m*jzpfzYkd b,fou l wD;wk;H


]rwD;urjrnf wD;rSjrnfoH pnfoaH rmif;oH acgif;avmif;oHuo hJ yYkd gwum;}
gwum;}?
a[m ck &m*rjzpfb;l vm;? jzpfovm; (rjzpfygbl;bk&m;)? a[m Buv H u kd wf hJ tcgusawmh
rjzpfb;l vm; (jzpfygw,fb&k m;)? tJ'D wD;vdu k v f Ykd tJ'gb,fow l ;D wmwk;H qdak wmh ]ig}
uwD;wm? &m*jzpfzYdk b,fou l wD;wk;H (]ig} u wD;ygw,fb&k m;)? a'go jzpfzu Ykd sawmh
b,fou l wD;wk;H (]ig} u wD;ygw,fb&k m;)? arm[ jzpfzu Ykd sawmh b,fou l wD;wk;H
(]ig} u wD;ygw,fb&k m;)/
tJ avmb a'go arm[ tJ'u D xGuv f mw,f? tJ ]rwD;urjrnf}wJ/h [d[ k mawG
usawmh ]wD;vdjYk rnf}wJ/h toHav;u toHav;xGuv f m&if olu Y pd u ö Ny;D oGm;wm?
'gayr,fh avmb? a'go? arm[awGu wpfcgwnf; olu tpGt J vrf;awGeu YJ ;kd ?
tJ'aD wmh ]tyd}k vdjk zpfomG ;w,f? ]tydck E¨mawG} [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)/ qJw,f?
e*duk qJwm &So d vm; (r&Syd gbk&m;)/ e*du k &m* &So d vm; (r&Syd gbl; bk&m;)/ arm[vnf;
e*du k r&Sbd ;l ? ]£ómrpä&, d awG} vnf; e*du k r&Sb d ;l ? Munfv h u
kd f jrifvu kd w f t hJ cgusrS
&Sv
d mw,f? [kwu f vhJ m;? Munfvh u
kd f jrifvu kd w f t hJ cgusawmh Munfw h ,f a[m £óm
rpä&, d jzpfNyq D ykd gawmh? jzpfwmu t&ifjzpfwm? jzpfwphJ w d ef YJ [dk ½IvrYkd &bl;? jzpfwmudk
aemufu vdu k Nf y;D od&w,f? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
rwD;urjrnf wD;rSjrnfoH
tJ tJvkd odvu kd v
f &Ykd &dS if tckr&Sb d ;l aemifvnf;r&Sbd ;l qd&k if a[m a'goukew f hJ
tem*grfwYkd &[EÅmwdYk bmwdq Yk w kd mu tJ'v D kd a'go aemifrjzpfwmudk ac:w,f/ &m*wdYk
a&m a'gowdaYk &m rjzpfb;l qdv k &Ykd &dS if ]tem*grf} jzpfw,f? enf;enf;av;jzpfawmh jzpfw,f/
[dk t&ifuvdk odyrf jzpfb;l qdv k &Ykd &dS if ]ou'g*grf} jzpfw,f? ]ig } qdw k hJ 'd|rd jzpf&ifvnf;
]aomwmyef} jzpfw,f? [kwNf yrD [kwv f m; (wifyghb&k m;)/ ]rwD;urjrnf wD;rSjrnfoH
pnfoH armif;oH acgif;avmif;oH uJo h yYkd gwum;}
gwum;}/ tJ'gav;twdik ;f ,lNy;D Bu?H tJ'v D ykd J
'D aomPolaX;om;[m wpfcgwnf; olu tjyif;txef tm;xkww f mud;k ? [m vTwv f kd
csiwf mud;k ? w&m;qdw k mvnf; vTwrf vdck sif &bl;/ jznf;jznf; jznf;jznf;vky&f w,f?
vTwv f ckd siv
f eG ;f vdYk vTwv f yk jf yefawmhvnf; wpfcgwnf; ysUH vGio hf mG ;wwfw,f/
44 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

apmif;uvnf; vufecYJ wfrS toHjrnfw,f


'D aomPolaX;om;qdw k mu oluajcz0g;uawmif tarG;aygufw,f? ajrBu;D
rus&bl;/ atmufu aumfaZmawGeYJ uwåyD gawGcif;vdYk atmifr,f [dw k pfa,muf
vufu [dw k pfa,mufvuf? 'Dwpfa,mufvufu 'Dwpfa,mufvufeYJ tJ'v D kd vlcsr;f
om? tJ'g bmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh tJ tcif;awG vSLcJv h w
Ykd ?hJ xl;xl;qef;qef; ajcz0g;utarG;
aygufowJ?h El;nHw h m aumfaZmBu;D &JU tarG;vdak ygh? olu El;nhaH ewm xl;qef;awmh
vlwikd ;f Munfch siw f ,f? &Sib f &k ifuawmif Munfch siw f ,f? [kwrf S [kw&f UJ vm;uG tJ'D
oabmeJaY ygh? olu bk&m;w&m;udk ema&m? oluawmh pnfoaH rmif;oHr[kwb f ;l ? olu
apmif;oH apmif;uvnf; vufecYJ wfrS 'Dvjkd rnfwmyJ? r[kwb f ;l vm; (rSeyf ghb&k m;)/
olvnf; toHxu G w f ,f? rwD;&if oltoHxu G af o;vm; (rxGuyf gbl;bk&m;)/ rxGub f ;l
olu wD;rSxu G w
f ,f? tJ apmif;oHa&mygwmaygh/
tJ olu aemufu w&m;emwm ckewke;f u[m Mum;oGm;w,f? [dk ]pnfoH
armif;oH acgif;avmif;oHuo hJ }Ykd &m* a'go arm[awGuvnf; &Sad o;wmud;k ? tJ'g
b,fvdkjzpfvdkYjzpfrSef;rodbl;? tck tJvdkajymvdkufawmh aMomf &m* qdkwmu
wD;vdu k af wmhjzpfw[ hJ mrsKd ;? &m*qdw k m b,fvjkd zpfwmwk;H (wD;vdu k af wmh jzpfw[ hJ mrsKd ;yg
bk&m;)/ uJ rwD;&ifjzpfao;vm; (rjzpfygbl;bk&m;)/ ]rwD;u rjrnf} qdw k m olu
pmxJygw,f? ]pnfw;D rSejf yif? ESr;f oGit f yd rf uf}? ESr;f udv k nf; Buw d rf S qDxu G w f ,f?
tJv[ kd mrsKd ;? ]tdyrf uf} vnf; 'Dvykd ?J ]Oyg'gef}&Srd rS ufw,f/
tJ tJvakd [mawmh olrY mS u ae&wmu usO;f MuyfvYkd [m taz taru
&[ef;jyKbYkd cGirhf ay;bl;? ]qGr;f cHpm;vdrYk jzpfb;l bmnmeJ}Y ajymawmh ][m usKyu f awmh
&[ef;rjyK&&ifawmh xrif;rpm;awmhb;l } vdYk qdNk y;D awmh wpfcgwnf; aevdu k w f mu
ESp&f uf oH;k &uf av;ig;ajcmuf&uf jzpfomG ;awmh oli,fcsi;f awGu vmajym&w,f?
oltY az tarudk ]'Daumifu pdw"f mwftvGejf yif;xefwahJ umif 'Daumif aemufwpfcg
xrif;rpm;bJae&if aovdrrhf ,f? &[ef;jyKwmurS rsucf u G af v; bmav;jrif&vdrt hf ;kH r,f
wu,fvYkd aooGm;&if rsuEf mS av;awmifjrif&rSm r[kwaf wmhb;l ? cGiahf y;vdu k yf g} vdYk
awmif;yefMuawmhrS cGiahf y;ygw,fvq Ykd rkd S ol wpfcgwnf;xw,f xrif;pm;w,f/
tJ'v D ekd YJ &[ef;jyKNy;D wJt h cg oli,fcsi;f awGuvnf;aygawmh [du k vm 'DuvmeJY aemuf
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 45

rvmatmifqNkd y;D b,fomG ;wke;f qdak wmh ],if;wdu k af wm} wJ?h ,if;wduk af wm qdw k m
odvm; (rodygbk&m;)/ [dk oMum;vuf0g;yif? oMum;vuf0g;yifqdkwm odvm;
(rodygbk&m;)/ ql;awGeYJ vuf0g;Bu;D vdyk J wapmif;yifac:w,f/ tJ'gudk ],if;wdu k af wm}
vdaYk c:wm? tJ'D ],if;wdu k af wm} oGm;Ny;D awmh w&m;tm;xkww f ,f? vrf;avQmufw,f?
tJ'w D ek ;f u zdeyfp;D cGihf rjyKao;bl;? &[ef;awG zdeyfrpD;&ao;bl;? jrwfpmG bk&m;u
olvnf;zdeyfrpD;bl;? &Sifbk&ifhom;jzpfayr,fvdkY awmxJrSm zdeyfrpD;bl;? olvnf;
qif;qif;&J&aJ ygh? tJ'D t&Siaf omP[m tJ'v D kd pBueF af vQmufw&m;tm;xkwaf wmh
0D&, d vGeu f NJ y;D rem;rae tm;xkwv f ukd w
f m ajcaxmufuawmif aoG;awGxu G w
f ,fw/hJ
olpOf;pm;w,f wJ?h ]ig 'Davmuf BuKd ;pm;tm;xkww f mawmif w&m;r&bl;? vlxu G f
Ny;D awmhrS ukov kd f aumif;rIawG jyK&awmhrmS yJav} vdYk pdwu f tJ'v D kd Buw
H ,f/
jrifNy;D Mum;Ny;D aemuf Oyg'geu©Em¨ rjzpf&if
w&m;u tm;xkwv f rYkd &Edik vf Ykd 'Dvt kd BujH zpfwmud;k / ckeu ]pnfoH armif;oH
acgif;avmif;oH} jyif;jyif;Bu;D wD;&if jyif;jyif;Bu;D jrnfwmaygh? jyif;jyif;Bu;D wD;vdu k &f if
b,fvjkd rnfw;Hk (jyif;jyif;Bu;D jrnfygw,fb&k m;)/ toHaumif;w,f? tedp?ö 'ku?© tewå?
avsmah ejyefawmhvnf; toHuraumif;bl;/ tJ jrwfpmG bk&m;u ]apmif;Oyrm} eJaY y;w,f?
apmif;OyrmeJaY y;wm tJ'g olwu Ykd 0D&, d jyif;vGe;f vd?Yk avsmv
h eG ;f vdeYk YJ 'DavmufyJ odMu
w,f/ t"dygÜ ,fu pifppfuawmh tJ'D jzpfw,fqw kd m wD;rSjrnfw,f? rwD;&if rjrnfb;l
qdNk y;D awmhrS tJ'vD kd ÓPfawG jzpfomG ;wm? [kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)/
]rwD;urjrnf wD;rS jrnfoH pnfoaH rmif;oH acgif;avmif;oHuo hJ yYkd gwum;}
gwum;}?
tJvakd v; tJ'gav; t&if;wnfNy;D awmhukd tJ'D jrifwmawG? Mum;wmawG bmawGu
awmh jrifrmS aygh? Mum;wJ[ h mawGuvnf; Mum;rSmyJ [kwzf ;l vm;? tJ Mum;Ny;D wJh aemufrmS
tJ'D Oyg'geu©Em¨ qdw k m ]wPSm 'd|w d oYkd nf uyftyfaom uHonf} vdrYk jzpfb;l qdv k &Ykd &dS if
yxrwef;jzpfomG ;w,fw?hJ tJ tJvrkd w S ?f uJ--- awmfMutH;k pd/Yk
om"k ... om"k ... om"k
¸¸¸¸¸
46 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] ynmjzif½h I rNrrJ I w&m;awmf }}


4.12.2006
½kyrf jrifbJ vlawGvjYkd rifawmh rdpmä 'd|d jzpfomG ;w,f
]&m*}
]&m*}ruif;wm bmaMumifhvJqdk&if ]onm} ruif;vdkYaygh? ycHk;BuD;awG?
vufBuD;awG? udk,fBuD;awGusawmh wu,fhvlBuD;rSwfNyD;awmh aMumufoGm;w,f?
vlBuD;qdkwm b,favmufBuD;wkH;qdkawmh rkefnif;aphxJudk jrwfpGmbk&m;usawmh
rken
f if;aphxJ 0ifEikd w
f ,f? tJ'g vlBu;D owå0gBu;D ewfBu;D ? ud,
k u
hf ,
kd u
f kd acgif;Bu;D &,f
ajcaxmufBu;D &,f vufBu;D &,fvYkd rxm;eJ?Y xm;vd&Yk &dS if &m* a'goawGjzpfw,f/
b*0g £päaEÅm omoy *aAÇy?d
£awm pdawm puFrwd/
jrwfpmG bk&m;qdw
k m rken
f if;aphxu
J kd pBuaø vQmufEikd w
f ,f/
uJ tJvq kd akd wmh vlBu;D u b,favmufBu;D wk;H ? rken f if;aphxJ 0ifw,fqakd wmh
tPkjrLav;avmufy&J w dS ,f? b,favmuf&w dS w hJ ;Hk (tPkjrLavmufyJ &Syd gw,fb&k m;)/
[dk vlawGukd rsupf ed jYJ rifwm rrSeb f ;l ? [kwu
f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ tJ'g ]½ky}f rjrifb;l ?
]vlawG}vdjYk rifawmh ]rdpmä 'd|}d jzpfomG ;w,f? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ tJvkd aysmuf
atmifMunf&h w,f/ [dk AujA[®mBu;D wdYk a[m a[m'DajrBu;D atmufx0J ifomG ;w,f?
tyfzsm; avmufuav;&Sdw,f? olYudk,fBuD;udk tyfzsm;avmufuav; zefqif;NyD;
'Dvpkd u
kd xf ;kd vdu
k w f m wpfcgwnf; [dak jrBu;D atmufa&mufomG ;w,f? jrwfpmG bk&m;
olewYJ w l l yke;f wrf;vdk wefc;kd £'¨yd g'fawG jyKvyk w f ,f/ tJ'aD wmh vlawG bmawG[m
b,favmuf BuD;wkH;ar;&if tyfzsm;avmuf&dSw,f? vlawG b,favmufBuD;wkH;
(tyfzsm;avmuf &dyS gw,fb&k m;)/ tJ tJavmuf&w Sd ,fvYkd tJvkd rSwx f m;/
[dak eYu xGe;f azqdv k m; b,foq l vkd m;? ol aooGm;awmh a[m rath0rf;xJ
0ifcsiaf wmh xrif;yGxJ uJ kd a&mufomG ;w,f/ xrif;yGx J aJ evdu
k w
f m wpfcgwnf; rath0rf;
xJa&mufomG ;w,f? tJ'v D [kd mawG? aemuf tarh0rf;xJa&mufNy;D Mumawmh Bu;D vm
wmaygh? tJ tJvu kd srS igxifNy;D idMk u &,fMuwmawG tJvjkd zpfw,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 47

yx0D tmayg awaZm 0ga,m"mwfawG[m ÓPfeYJ Munfv


h u
kd af wmh vl&adS o;vm;
]uu©V vu©PH yx0D"mwk}? ]uu©V vu©PH- Murf;wrf;aom vu©Pmonf?
yx0D"mwk- yx0D"mwf rnf\}/ tJ Murf;wrf;wJh vu©Pm? El;nHw h hJ vu©PmawGu
]yx0D"mwf} wJ/h tJ ck rMum;bl;vm; (Mum;ygw,fb&k m;)/ tJ Mum;wmeJY em;eJ[ Y m
]cE¨mig;yg;}
ig;yg;}? Mum;wmeJY em;eJu Y bmwk;H (cE¨mig;yg;ygbk&m;)/ uJ jrif&ovm; (rjrif
&ygbk&m;)/ b,favmuf Bu;D wk;H odvm; (rodygbk&m;)/ tJ ckewke;f u rken f if;aphxu J kd
0ifomG ;Edik wf [ hJ mrsKd ; jzpfomG ;w,f/ tJ'g ÓPf --- ÓPf/
]uu©V vu©P-H Murf;wrf;aom vu©Pmonf? yx0D"mwk- yx0D"mwfrnf\/
tedapö- rNr}J / tJ'D ]yx0D"mwfuav;u rNrb J ;l } wJ/h 'Atom' av;udk vSnyhf wfaewm?
Nird af e&ifvnf; rvSnb hf ;l ? ckvkd xdik af e&ifvnf; 'kwf 'kwf 'kwf tJ aoG;wd;k wm?
vSnyhf wfw,f? aoG;awGu wd;k w,f? wGe;f wd;k wmu ]0ga,m} ]0ga,m}? [kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)/
]0dwr¬ eÇ vu©PH- wGe;f wd;k aom vu©Pmonf? 0ga,m"mwk- 0ga,m"mwf
rnf\}/ tJ wGe;f wd;k aewm txufeaYJ tmuf? ajcz0g;uacgif;? acgif;uae ajcz0g;
a&mufatmif tJvkd wGe;f wd;k aewmudk ]0ga,m"mwf} ac:w,f/ tck wdt Yk oHxrJ mS
]av} rygbl;vm; (ygygw,fb&k m;)/ tJ'g ]0ga,m"mwf} aygh? jrif&ovm; (rjrif&ygbl;
bk&m;)/ tJ tJ tJ'"D mwfu ]vl} jzpfomG ;w,fw/hJ
]tmAE¨evu©PH- zGUJ aomvu©Pmonf? tmayg"mwk- tmayg"mwfrnf\}/
tJ yx0DeYJ 0ga,meJY ruGmatmif ]tmayg"mwf} u zGUJ xm;w,f/ ]t0dead AÇm*} qdw k m
cGmvdrYk &bl;? "mwfav;yg; "mwf&pS yf g; cGmvdrYk &bl;? tJ tJvkd ]ÓPf} eJY Munf&h w,f/
tJ'yD x0D"mwf? tmayg"mwf? awaZm"mwf? 0ga,m"mwfawG[m]ÓPf ]ÓPf}eJY Munfvh u kd f
awmh ]vl} &Sad o;vm; (r&Syd gbk&m;)/
],'g ynm, yówd}? ],'g ],'g- tMuiftcgü? ynm, ynm,- ynmjzifh? yówd-
½I\}/ tJ'gu ]"mwfawG&UJ vu©Pm} udk ]ynm} eJY ]½I} wm/

aovmyx0D yHoyk x0D


]uu©Vvu©PH yx0D"mwk}? tJ ud,
k x
f rJ mS 'l;prf; Munfah wmhvnf; rmwmBu;D
48 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

rawGUbl;vm; (awGUygw,fb&k m;)/ tJ Murf;wrf;wJh cufxefw[ hJ mu ]yx0D"mwf} wJ?h


yg;awG ezl;awGuikd Mf unfh aysmw h mu? ]yx0D"mwf} u El;nH&h ifaysmw h ,f? ajrBu;D udu k
]aovmyx0D yHoyk x0D} eJY ajrBu;D udu d ,f/ ]aovmyx0D? yHoyk x0D}?
k ESprf sKd ;&Sw
yHoyk x0Dqw kd m ajrBu;D udk ac:w,f? bmudak c:wk;H (ajrBu;D udak c:ygw,fb&k m;)/
]aovmyx0D- ausmufyx0D? yHoyk x0D- ajryx0D}? [dk oJreI aYf wG ork'&´ m
xJrmS vnf; oJreI aYf wG&w dS ,f? tJ'g ]yHoyk x0D} ac:w,f/ &TUaH wGbmawGepYJ v kd ?Ykd ausmufcJ
awGeYJ [du k ek ;f acgifacgifuajrBu;D udk ]aovmyx0D} vdYk ac:w,f/ tJ'gudk ]Murf;wrf;wJh
vu©Pm yx0D"mwf} vdaYk c:w,f? tJ ud, k chf E¨mud, d ,f/ ]yx0D"mwf}
k rf mS vnf;&Sw
vdqYk v
kd u
kd vf &Ykd &dS if ]owå0gawG} aysmufomG ;w,f/
ynmeJY ½Ivu
kd af wmh vlawGr&Sad wmhb;l
"mwf&pS yf g;om cGv
J u
kd yf g qHyif[maysmufomG ;onf/
"mwf&pS yf g;omcGv
J u
kd yf g acgif;[maysmufomG ;onf/
"mwf&pS yf g;omcGv
J u
kd yf g vuf[maysmufomG ;onf/
tJ'v D akd ysmufomG ;wmudk ]ÓPf} eJMY unf?h ]ÓPf} eJMY unfah wmh olu wpfcck k
rSjD zpfawmh ysuaf ew,f? tJ'yD suw f mudk ]tedp}ö vdaYk c:w,f/ ysuw f mudk bmvdaYk c:wk;H
(tedpv ö aYkd c:ygw,fb&k m;)/ udik ;f ]vlawG} jrifao;vm; (rjrifawmhygbk&m;)/ ],'g ],'g-
tMuiftcgü? ynm, ynm,- ynmjzif?h yówd- ½I\}/ tJ ]ynm} eJY ]&I} vdu k af wmh ]vlawG}
r&Sad wmhb;l / twåqw kd hJ ]ig} r&Sad wmhb;l ? rsupf ed MYJ unfah wmh ]vlawG}&Sw d ,fvYkd 'Dvkd
xif&w,f? em;eJMY um;wmawmifrS toHqw kd m rjrif&bl;? rjrif&awmh aooGm;Nyv D Ykd
qdv k ukd af wmh wpfcgwnf; oluawmhjrif&w,f ab;vluawmh rjrif&bl;? ESi;f ar olu
]tar usKyf raobl;av 'Dr,fav} vdq Yk akd yr,fh ratBu;D u olt Y oH rMum;bl;?
b0jcm;wJt h cgusawmh tJvkd rjrif&awmhb;l ? rjrif&awmh r&Sb d ;l vm;vdq Yk v
kd rYkd &bl;?
bmaMumifhvJqdk&if olu&Sdw,f? &Gmtjyif xGufoGm;vdkufawmh rESpfuaoNyD;om;
aumifuav;eJY oGm;awGUw,f/
tJ ]ur®,EÅ - uHwnf;[laom ,EÅ&m;}} vdaYk c:w,f? tJ'geJY vSnyhf wfaew,f?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 49

tJovdv k nf; rSwx f m;tH;k / [dk wjcm;bmrS rqdw k wfv&Ykd &dS if ],'g ynm, yówd}
olu ynmeJY Munfah wmh ]vlawG} &Sad o;vm; (r&Syd gbl;bk&m;)/ tJ tJvkd pmar;yGcJ ef;xJ
0ifomG ;wmyJjzpfjzpf [dk &efoal wmxJ0ifomG ;wmyJjzpfjzpf ],'g ynm, yówd}vdYk
qdo
k mG ; a[m bmrS raMumufawmhb;l ? uJ aMumufao;vm; (raMumufawmhygbk&m;)/
[du k ,
kd uf rken f if;aphxaJ wmif0ifEikd af o;wm raobl;? edAmÁ efa&mufomG ;rS
aowm/ ,ckaowmu aoayr,fv h nf; ,ckom aowmudk ]0dnmOfBu;D } udk owfvYkd
aowmrS r[kwb f J ]wPSm}}udo k wfraS owm? cE¨mBu;D udk vlBu;D udk uJ NiKd ;vdYk rke;f vdYk
ckwv f ukd ?f owfvu kd vf aYkd ooGm;NyD aoayr,fh cE¨mBu;D uraobl;/ 'DbufvBl u;D uawmh
aooGm;wmaygh wH;k vH;k Bu;D roGm;Edik b f ;l ? 'gayr,fh [dk 0dnmOfuawmh raobl;? tJ
[dbk 0a&mufomG ;jyefa&m? tJovdk tJovd/k 'gaMumif-h --
],'g ynm, yówd}? ],'g ],'g- tMuiftcgü? ynm, - ynmjzif?h yówd-
&I\}? ]ynm} eJY ]½I}awmh 'Dvkd acgif;awG? uwH;k awG? t0wfawG? r,fov D awG bmawG
'Dvrkd &Sbd ;l ? olu rken f if;aphxu J 0kd ifEikd wf ,f/ tJ'g jrwfpmG bk&m;u ]"mwf} ay:atmif
olu wefc;kd eJv Y yk vf yk jf ywm? olu a&SUuoGm;wJv h u l ;kd / aMomf rsupf ed jYJ rifawmh bDv;l Bu;D
jrifawmh raMumufb;l vm; (aMumufygw,fb&k m;)/ ]ynm} eJMY unfah wmh aMumufao;
ovm; (raMumufawmhygbl;bk&m;)/ yÍöm0k" rif;om;av; wpfcgwnf; awmBu;D xJukd
0ifomG ;awmh? rif;om;av;u wuúov kd u f jyefvmwm ]rif;om;av; 'DawmxJurkd 0ife}YJ ?
][m 0ifr,f 'DuoGm;rSvrf;ajzmifhw,f}? ]r[kwfbl; awm0rSm bDvl;BuD;&Sdw,f?
bDv;l Bu;D u xef;yifavmufBu;D &Sw d m? tJ roGm;eJ}Y ? ]oGm;r,f? igh vufeufawGygw,f}?
tJ'gbk&m;avmif;? oGm;awmhawGUwmygyJ/
wpfcgwnf; ]eifvm;[Jh bDv;l } qdNk y;D jrm;eJyY pfvu kd w
f m? [dk jrm;u ud, k xf rJ pl;bl;
tarG;awGwifuyfaew,f? jrm;awGuek w f myJ jrm;av;ig;&maygh? tr,f jrm;ukeaf yr,fh
ravsmah o;bl;? wpfcgwnf; av;Bu;D eJ½Y u kd w
f m? av;Bu;D eJ½Y u kd af wmhvnf; av;Bu;D u
tarG;uyfaew,f? olqv JG rYkd &bl;/ [m ajcaxmufeaYJ jy;uefawmhvnf; ajcaxmufBu;D
uvnf; uyfaew,f/ vufeJYoGm;½dkufawmhvnf; 'Dtwdkif;yJ uyfaew,f/ [if;
ae&½d;k vm; qdNk y;D acgif;eJo Y mG ;wdu k af wmh [dk wpfcgwnf; acgif;Bu;D yguyfaew,f/
50 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

bDv;l Bu;D u ]uJ bmwwfEikd af o;wk;H }wJ?h tJ't D cgusawmh bk&m;avmif;u


]oifbvD ;l ighupkd m;vduk f pm;vduk &f if ighxrJ mS ]tjrKaw} qdw
k m&Sw d ,f/ tJ'gu eiftpm
aMurSmr[kwb f ;l / tpmraMu&if eifvnf;ao igvnf;ao bmrSrxl;bl;? uJ pm;csif
pm;awmh} qdak wmh ]tif; olajymwm [kww f ,f xifygh} qdNk y;D rpm;0Hb
h ;l ? wpfcgwnf;
]atmifr,fav; <uygawmh <uygawmh} vdaYk jymawmh ]igur<uao;bl; oifu h ikd g;yg;oDv
ay;&tH;k r,f} qdNk y;D bDv;l Bu;D udk ig;yg;oDvay;w,f/
tJ wdbYk &k m;tavmif;u b,favmufowåad umif;w,f rSwo f vJ? igwdv Yk kd
qdak oukerf mS bDv;l Bu;D qdwk meJyY J aoG;qkwo
f mG ;w,f/ acG;u usm;jrifv&Ykd &dS if wpfcgwnf;
cg;usKd ;oGm;w,f/ usm;&,f acG;&,f cg;&,f oH;k ck/ roGm;Edik af wmhb;l ol[ Y mol usKd ;
oGm;w,f/ tJ ]"mwfcu kd wf m} ac:w,f/ bDv;l eJv Y vl nf; 'Dvykd J "mwfcu kd w
f m? tJ
tJvkd tJvkd avhusi&hf w,f? 'grsKd ;av;awGvnf; tukeo f &d w,f/

oaAÁocFg&m tedpmö

aMomf cE¨mqdw k m rken f if;aphxaJ wmif0ifEikd wf ,f? ]cE¨mqdwk m oabmav;


vu©Pmav;&Sw d mygyJuvm;} vm;}? tJvkd od&w,f? [dk rsupf Bd u;D eJjY rifaevdYk vlBu;D awG
acgif;Bu;D awG olaX;Bu;D awG ol<u,fBu;D awG ynmwwfBu;D awG bmBu;D awG 'Dvrkd [kwf
bl;? ],'g ynm, yówd} ynmeJY ½Ivu kd af wmh ]oaAÁocFg&m tedpmö }}? tJ ]tedp}ö udk
ynmeJ½Y &I rSmwJ?h ck[mur½IbJ rsupf Bd u;D eJY ½Iawmh vlawGjrifvnf;aMumuf? acG;awG
jrifvnf;aMumuf? EGm;awGjrifvnf;aMumuf? um;awGjrifvnf; tukefaMumuf
oGm;w,f/ um;Bu;D eJw Y u kd vf Ydk 'DvBl u;D u pifomG ;w,f? arSmufvsuBf u;D ? pifomG ;ayr,fh
a[m ol [dak y: a&Tw*d b kH &k m;ay:a&mufaew,f? 'Dwidk ;f yJ wpfcgwnf; a&mufomG ;w,f?
a&Tw*d b
kH &k m;ay:a&mufawmh oln Y rD av;eJY ol&Y nf;pm;udk oGm;awGUawmh olu EIwq f uf
w,f? ][m; eifwb Ykd ,fuvmwk;H bmwk;H eJ}Y ? [du k Mum;vnf; rMum;bl;? olUvnf; rjrifb;l ?
b,fjrifyghrvJ olu rken f if;aphy?J olubmwk;H (rken f if;aphygbk&m;)/ tJvkd rSwxf m;?
'gayr,fh rken f if;aphu [dk vlBu;D udk oGm;jrifaew,f? [kd vlBu;D u rken f if;aphxufi,fvYdk
rjrifwmaygh/ bmvdYk rjrifwmwk;H (rken f if;aphxufi,fvyYkd gbk&m;)/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 51

cE¨mig;yg; Munfh
tJ tJ'g ]0dnmmPf
Pf} a&m&dw S ,f? ]½ky}f vnf;&dw S ,f/ 0dnmPfuav; tJ't D ay:rSm
½kyv f nf;ygoGm;w,f? ½kyyf goGm;awmhukd t&dyu f av;ygoGm;ovdak ygh? tJ tJvkd ½kyv f nf;
ygoGm;w,f? ½kyyf goGm;awmh [dk oln Y rD av;eJY ol&Y nf;pm;udk jrifw,f? jrifwmu bmcE¨m
wk;H --- ]0dnmPu©Em¨ }}? jrifwmu bmcE¨mwk;H (0dnmPu©Em¨ ygbk&m;)?? pum;ajymwmu
bmcE¨mwk;H (ocFg&u©Em¨ ygbk&m;)? [m eifwv Ykd mMuovm; bmvm;eJY oluEIwq f uf
w,f? igvnf; vdu k v
f mwmyJ [eJY bmeJY olu Y , kd of l um;wku d rf eS ;f rodb;l /
]onmvnf;ygw,f? a0'emvnf;ygw,f? ½kyv f nf;ygw,f? ocFg&vnf;ygw,f?
0dnmPfvnf;ygw,f}? tJ'g ],'g ynm, yówd} eJY &IykH &Iy?kH tJ aemufb0qdw k m
vnf; tJ'grsKd ;? ],'g ynm, yówd}? ],'g ],'g- tMuiftcgü}}? tJ'D ]tMuiftccgg } qdw k m
]ted,r} b,ftcgvdYk rqkb d ;l ? tJ ]jzpfEikd w
f t hJ cg}eJY ]jzpfEikd af jc&dwS t hJ cg}? tJ't
D cgudk
]tMuiftccgg } vdaYk jymwm/
],'g
],'g-tMuiftcgü? ynm,ynm,-ynmjzif?h yówd- ½I\/ yówd- jrif\}? jrifvnf;
jrif&w,f? ½Ivnf; ½I&w,f? tJvkd rSwx f m;/ ]0dnmPfvnf;ygw,f? ½kyv f nf;ygw,f?
onmvnf;ygw,f? ocFg&vnf;ygw,f? a0'emvnf;ygw,f}/ tJ ]cE¨mig;yg;} Munf/h
cE¨mqdw
k m aygif;wm pkwm
],'g ynm, yówd} qdw k m [dk *suaf v,mOfBu;D pD;wJt h cg [dak emufu
tcd;k awG rxGub f ;l vm; (xGuyf gw,fb&k m;)/ tJ oluwGe;f Ny;D roGm;bl;vm; (oGm;yg
w,fb&k m;)/ a&SUav,mOfysBH u;D udk wGe;f Ny;D aemuf uefxw k vf u kd w
f m wGe;f vdu k wf m
tJ'g ajy;wmac:w,f/ tJvykd J cE¨mBu;D uajy;w,f/ ½kyv f nf;ygw,f? a0'emvnf;
ygw,f? tJ'D ]cE¨m} u ]vl} aygh? ]vl}qdw k m cE¨mudk ac:wm? ]cE¨m}}udzk UJG awmh vljzpfomG ;
w,f? ]cE¨m} qdwk mzGUJ wm? ]cE¨m} qdw
k m aygif;wmpkwm? ]raygif;rpk jym;rIr&Sd edAmÁ ef[íl od}?
tJ ckewke;f u ],'g ynm, yówd} vdYk ½Iwmu jrifrh &kd af wmifBu;D ay:a&mufomG ;w,f/
ewfjynfeJYra0;bl;vm; (a0;ygw,fbk&m;)/ a0;ayr,fh tvSLawG vSLwJhvl? ckvdk
w&m;emwJh vlawG ra&mufEkdifbl;vm; (a&mufEdkifygw,fbk&m;)/ ,lZemaygif;
&Spaf omif;av;axmifa0;wJh ]wm0wðom} a&mufomG ;w,fw/hJ
52 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

i&Jjynf ewfjynfa&mufomG ;w,f


tJ i&Juvnf; ta0;Bu;D yJ? tJ [dk tukov kd wf eG ;f ydv
Yk ukd w f m? *suaf v,mOfysH
Bu;D udk rD;cd;k eJw
Y eG ;f ydvYk udk wf ,f r[kwb f ;l vm;? tJ tJvkd a&mufomG ;w,f? *suaf v,mOf
ysx
H uf jrefao;w,f/ 'gaMumifh ]eift h arwd}Yk bmwdYk qJNy;D awmhraoeJ?Y aovd&Yk &Sd if
pdwq f ;kd vdYk aovd&Yk &dS if tJ'iD &Ja&mufomG ;w,f? [kwu f vhJ m;? om"k om"k om"k vdq Yk Nkd y;D
ao? a[m ewfjynfa&mufomG ;jyefa&m/ tJ tJvkd b0rsKd ;awG/
],'g
],'g- tMuiftcgü? ynm, ynm,- ynmjzif?h yówd- jrif\}/ tJ ½Iwt hJ cgrSm
jrifw,fw?Jh wm0wðom a&mufomG ;Ny?D 'Du rat zatawG uawmh qGr;f oGwrf vkYd
bmvkyrf vkeYd ?YJ [kv d yk 'f v D yk ef YJ ouFe;f awG0,f bmawG0,f [du k awmh [dek wfjynfrmS
a&mufomG ;Ny/D ][m rif;vmovm;}? ]vmw,f? vmqdAk sm usKyu f bk&m;w&m;eJY b,fvkd
aewmyJ}? b,fvw kd &m;emw,f? ]oaAÁocFg&m tedpmö } qdw k hJ w&m;udek mw,f/
tJ'D ewfjynfa&mufomG ;wJh ½kyyf akH v;u b,favmufBu;D w,frw S w f ;Hk ? ckeajymwJh
cE¨mav;u rken f if;aphavmuf&w Sd hJ cE¨mav;? 'gayr,fh yHu k *suaf v,mOfysBH u;D vdak ygh?
aemufu wGe;f tm;eJ?Y ol"Y mwfqu D wpfrsKd ;? aemufweG ;f Ny;D a&SUajy;wm? tJvykd J ]ocFg&} &}u
wGe;f Ny;D ydv
Yk u kd wf m? ]apwem}
]apwem}qdw k m ocFg&u©Em¨ ? tJ olu ukov kd &f w
Sd mud;k ? ukov kd u f
apwemac:w,f/ tJ'aD pwemu *suaf v,mOfys?H *su"f mwfqv D akd ygh? tJ'geJY wGe;f ydYk
vduk w f m tJ[kd ewfjynfa&mufomG ;w,f? tJ'gudk jrwfpmG bk&m;u ]pkwyl ygwÓPf}
wJ?h ]pkwyl ygwÓPf- pkwd y#doaE¨ukd odaomÓPf}/

tbd"r®mÓPf
[dk ckewke;f u aumifuav; 0rf;vsm;arSmufuav; pufb;D uav;eJY tJ'g
d mG ;w,f? tJ a&GUoGm;wmudk ]pkw}d wJ?h bk&m;Bu;D ay:oGm;uyfwm ]Oyygw} wJ?h
pkwo
bk&m;Bu;D ay:oGm;a&mufwmbmwk;H ( Oyygwygbk&m;)/
]pkwyl ygw}
ygw}? pkwd + Oyygw/
]'Du aooGm;awmh pkwd? wm0wðom Oyygw} tif; aygif;vku
d af wmh ]pkwyl ygw
ygw-
pkwd y#doaE¨¨}? tJ'gudk tbd"r®mac:w,f/ ]tbd"r®mÓPf} qdw k m tJvÓ kd PfrsKd ;/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 53

]tbd"r®mÓPf} jzpfv&Ykd &Sd if edAmÁ efa&mufw,f/ aMomf ]pkwd y#doaE¨} qdw k m 'Dvykd gyJ
uvm;? i&JBu;D &dwS ,f? ud,k rf jrifz;l bl;? ud,
k rf jrifz;l awmh raMumufb;l / raMumufawmh
tarawG bmawGukd qJwmaygh? wpfcgwnf; ½dik ;f ½dik ;f pdik ;f pdik ;f ajymwm qJwmeJt Y wlwyl /J
tJvq kd aJ wmh [dk ta0;Bu;D yJ atmufxJ ta0;Bu;D ? tJ'u D dk b,fou l vTwv f ukd w
f ;Hk
qdak wmh tJ'u D u
H vTwv f ukd w
f m? qJwu hJ u
H vTwv f u
kd w f m? tJ'aD &mufomG ;w,f/
'ghaMumifh owå0gwdYk oHo&mwdq Yk wkd mu tJv[ kd mrsKd ;vdaYk c:w,f/
]uu©Vvu©PH- Murf;wrf;aomvu©Pmonf? yx0D"mw mwk- yx0D"mwfrnf\}/
tJ'D Murf;wmu t&ifMurf;wrf;wmeJY aemufMurf;wrf;wm rwlb;l ? tJ'D rwlwmudk
]0dy&dPmr} vdaYk c:w,f? a&SUaemufaygh? [dk *suaf v,mOfysBH u;D eJY wlw,f/ tckawmh
puf&yfxm;wJu h m;Bu;D vkad ygh? xdik af ew,f? pufuawmh 'ke;f 'ke;f 'ke;f 'ke;f eJaY ygh? &yfxm;
awmhvnf; roGm;bl;aygh? armif;rS [d[ k mav; qGv
J u
dk w
f t
hJ cgusrS a&SUajy;w,f? a&SUwGe;f
vduk &f ifvnf; aemufqw k o f mG ;w,f? tJ tJvakd ygh/

jzpfNy;D í r&Sjd cif;aMumifh tedprö nf\


'ghaMumifh ],'g ynm, yówd} qdw k m ynmu tawmfvw kd ,f? tJvkd Mum;zl;
zd&Yk efvo kd nf rSwx f m;aemf/ ]oaAÁocFg&m tedpmö }}qdw
k mu tJ'D ]yx0D"mwf} uav;awG
udk ]tedp}ö vdaYk c:w,f? rNrb J ;l /
][kwmG tbm0awm tedp}Hö ? ][kwmG - jzpfNy;D í? tbm0awm
tbm0awm- r&djS cif;aMumif?h
tedpH-ö tedprö nf\}? ckewke;f u ]yx0D"mwf} uav;aygh? Murf;wrf;wJv h u©Pmav;u
jzpfNyD;oGm;NyD? jzpfNyD;oGm;&if r&dSawmhbl;/ a[m aemuftopfa&mufvma&m? tJ
tJv[ kd mrsKd ;/
tbm0awm- r&djS cif;aMumif?h tedp-Hö tedprö nf\}? tJ ]tedp}ö
][kwmG - jzpfNy;D í? tbm0awm
qdw k m ][kwmG tbm0awm} udak c:w,f/ jzpfNy;D &if r&Sw d mudk ac:w,f/ r&Sad wmh
&ifvnf; aemufxyf topftopf jzpfay:vmw,f/ ckxikd af ewm vnf; topf
topfawG jzpfjzpfaew,f? tJovdk tJovdk Atom av;awGaygh? wpfae&mwnf;pkNy;D
vSnahf ewmr[kwb f ;l ? t&if Nucleus ae&m- aemuf Nucleus? t&if Proton ae&m-
54 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

aemuf Proton ? tJvkd a&SUeJaY emuf vSnahf ewm? [kwu f v


hJ m; (wifyghb&k m;)/ 'Dv½kd ;Id jyNy;D
'Dvykd BkH u;D eJY vSn0hf ikd ;f aewmr[kwb
f ;l ? a&SUeJaY emuf/
],'g
],'g- tMuiftcgü? ynm, ynm,- ynmjzif?h yówd- jrif\}? tJ'g ]ynmeJY jrify}kH wJ/h
b,fvdkjrifwkH;qkdawmh ][kwGm - jzpfNyD;í? tbm0awm tbm0awm-r&Sdjcif;aMumifh? tedpöH-
tedprö nf\}/ jzpfNy;D &ifr&Sad wmhb;l wJ/h jzpfNy;D &ifr&Sad wmh bmac:ovJ (tedpyö gbk&m;)/
ck Mum;Ny;D &if&adS o;ovm; (r&Sad wmhygbk&m;)/ aemufwpfcg rMum;bl;vm; (Mum;ygw,f
bk&m;)/ tJ tJvkd[mrsdK;ac:w,f? a&SUeJYaemuf *sufav,mOfysHBuD;om rSwfxm;?
*suaf v,mOfysv H ykd /J
'Du pkwq d &kd if [dyk #doaE¨ukd a&mufomG ;a&m? [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)/
pkwpd w d Ef iS hf y#doaE¨[m wkow d ma&mufr,fq&kd if rdik af ygif;&Spaf omif;av;axmif
ESpjf yefaqmif? oH;k jyefaqmif? av;jyefaqmif? wkow d mwd?Yk ,mrmwd?Yk [dk r,fawmf
rdewfom;Bu;D wkow d ma&mufomG ;w,fr[kwv f m;/ t&darawå,s bk&m;avmif;vnf;
wkow d m r[kwv f m;? tJ tJ'g *suaf v,mOfxuf jrefao;w,f/
][kwmG tbm0awm tedp}öH ? ][kwmG - jzpfNy;D í? tbm0awm tbm0awm- r&Sjd cif;aMumif?h
tedpöH- tedpörnf\}/ tJ'D r,fawmfrm,mBuD; aooGm;w,fqdkygawmh? ewf&GmpH
oGm;w,f qdyk gawmh tJ'x D rJ mS r,fawmfrm,m &Sad o;vm; (r&Sad wmhygbk&m;)/ ][kwmG -
jzpfNy;D í? tbm0awm- r&Sb d ;l } qdv
k &Ykd &dS if ][drk mS jzpfNy;D awmh- 'DrmS r&Sw
d m}udk ac:w,f?
][kwmG tbm0u}- [drk mS oGm;jzpf&if 'DrmS r&Sw d mudak c:w,f? [kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)/
[dk wkow d mjzpfNy;D awmh 'DrmS &Sv
d m; (r&Syd gbk&m;)/ [kwmG - [drk mS jzpf&if 'DrmS r&Sb d ;l
[kw&f UJ vm;/

aygif;í jyKwmu ocFw


tck tar&dueftm½Hjk yKvu dk pf rf;? tar&duefukd tm½Hjk yKvukd &f if tJ'D ]pdw}f
uav;u tar&duefrmS jzpfNy;D 'DrmS r&Sb d ;l ? tar&duefeYJ tJ'D ]raem}
]raem}eJY &Sad ew,f?
[kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)/ tJ tJvv kd nf; od&w,f? tJ'g aygif;vdu k w f mac:w,f/
bmac:wk;H (aygif;vdu k wf mygbk&m;)/ tar&duefeYJ 'Dupdwef YJ aygif;vdu k wf m? tJ'gudk
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 55

]ocFw}}rSm oHu ajymw,f? ]o*Fr®- aygif;í? uwH- jyKonf}?}? ]jyKonf} qdw k m ]jzpfonf}
aygh/ [du k tar&duef u oli,fcsi;f eJY 'Duoli,fcsi;f eJY [m 'Dupdwef YJ oGm;aygif;vdu k wf m?
ta0;Bu;D tJ'g ]'l&} vdaYk c:w,f? bmac:wk;H ('l&vdaYk c:ygw,fb&k m;)/ tJ'g ta0;
t*Fvyd u f vnf; ta0;udk ]Away} vdyYk aJ c:w,f? tJ'D ta0;eJY teD;? ]Away} eJY ] Near}
tJvckd sn;f oGm;w,f? [drk mS a&mufNy;D awmh 'DrmS r&Sbd ;l ? wpfpw d w
f nf;eJY touf&iS w f ,f?
[kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)? ]'D[G d pdawå[}d pdwEf pS pf wd ef YJ toufr&Snb f ;l wJ?h tJovdk
[mrsKd ;? 'guawmh A[kow k eJaY yghav aemifusawmh [efomG ;vdrrhf ,f? 'Dvkd a[mzl;w,f/

jyKjyifajymif;vJwmu ocFg&
tJ ]tedp}ö u tJ'v ]ynm}u ]tedp}ö udo
D ?kd ]ynm} k w
d m? tJ'g bmawGw;Hk bk&m;qd&k if
][kwmG tbm0awm-
tbm0awm-jzpfNy;D vdYk r&Sw d mudk tedp}ö ac:awmh tJ'D ]tedpaö wG}u bmawGw;Hk
bk&mhqrkd S ]ocFg&m} &m}wJ?h bmawGw;Hk (ocFg&m)? ocFg&qdw k m jyKjyifajymif;vJwmudk ]ocFg&}?
]ocFw}uvmwmygyJ? AtomwdYk tPkjrLwdq Yk w kd m jyKjyifxm;wm r[kwv f m;? 'umBu;D
wdkYvnf; jyKjyifxm;wm? xrif;wdkY bmwdkYeJY rjyKjyifbl;vm; (jyKjyifygw,fbk&m;)/
t0wfawG bmawGavQmf? bmvkyfvdkuf nmvkyfvdkufeJY aeYwdkif; jyKjyifw,f?
vrf;oGm;w,f? anmif;&if xdik w f ,f? xw,fqw kd mvnf; jyKjyifwmyJ/ tJ'jD yKjyifwhJ
]ocFg&}? ]ocFg&m &m- jyKjyifaom ocFg&wdo Yk nf}? um;oGm;jyifvu kd ?f a[m xrif;rpm;&ao;
bJeYJ tdrjf yefvu kd ?f tdru f srS pm;vdu k ?f tJv[ kd mawGaygh?
]ocFg&m&m- jyKjyifaom ocFg& wdo Yk nf? tedpmö - jzpfNy;D í r&Su d ek }f /
tJ ]r&Sw d mBu;D }}udk Munf&h w,f? 'D ]&S}d aewJh 'l;awG aygifawG cg;awGukd rMunfeh YJ
]r&Swd mBu;D }}udk Munfv h u kd af wmhrS tJ'grS edAmÁ efu ],'g ynm, yówd} qdNk y;D tJ'D
tedpx ö rJ mS edAmÁ efBu;D u&Sw d ,f? [kwu f v hJ m;? tJovdk jrifatmif ajym&wm? jrifomG ;w,f
r[kwv f m; (wifyghb&k m;)/ 'DuvlawG r&Sad wmhb;l av? ]vl}r&Sad wmh wPSmvnf;
r&Sdawmhbl;av? &m*vnf; r&Sdawmhbl;av? tJ r&SdawmhrS wpfcgwnf; ][kwGm
tbm0awm} [kwu f v hJ m;? 'Djh yifvrG ;f aer,f? oHa,mZOf&adS er,fq&kd ifawmh olu
edAmÁ efra&mufb;l ? tJ'u D awmh olaevdrYk jzpfb;l [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)/
][kwmG - jzpfNy;D í? tbm0awm tbm0awm- r&Sjd cif;aMumif?h tedpHö- tedprö nf\}/
56 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]tedp}ö qdwk m acgif;awG? ajcawG? vufawGrxm;&bl;aemf? [dk ]ocFg&} av;udak c:wm?


BuwH mav;? pnfwmav;? jrifwmav;? Mum;wmav;? tck rMum;bl;vm; (Mum;ygw,f
bk&m;)/ tJ'MD um;wm[m ]ocFg&} &}? bmjyKvMYkd um;wk;H qdak wmh 'DutoHeYJ [duk em;eJY
'DutoHuvnf; jyKjyifNyD; vTwfvdkufwm pdwful;pdwfoef;eJY oluajymwm? [dku
em;uvnf; ur®Z½kyu f vnf; em;ryif;bl;aygh? em;aumif;w,faygh? tJ'gMum;w,f?
tJvkd jyKjyifNy;D awmh Mum;wmav; jzpfomG ;w,f? tJ'gudk ]ocFg&} vdaYk c:w,f? [kwuf v
hJ m;
(wifyghb&k m;)/
]ocFg&m Yk nf? tedpmö -jzpfNyD;ír&Sduke}f /
&m-jyKjyifaomocFg&wdo

[kwmG tbm0awm tedpHö


tJ'D ]ocFg&} u wpfcw k nf;r[kwb f ;l ? ]oaAÁ - tvH;k pHak om}} vlawGa&m?
ewfawGa&m? jA[®mawGa&m? avmuBu;D a&m tukev f ;kH ac:w,f/ tJ'D ]oaAÁ} u t<uif;
tusef r&Sb
d ;l ? ola&m'Dvykd J ud,
k af &m 'Dvykd /J
]oaAÁ - tvH;k pHu
k ek af om? ocFg&m - jyKjyiforQ ocFg&wdo
Yk nf? tedpmö - jzpfNy;D í
d ek ?f ,'g - tMuiftcgü? ynm, - ynmjzif?h yówd - jrif\}/
r&Su
rjrifao;vd&Yk &dS if ]tx} roGm;eJ?Y ]txedAEdÁ w
´ 'd ak u©} vdYk qdw
k m&Sw
d ,f? tck
ajymNy;D oavmufom½It;kH ][kwmG }? raeYu bmeJY xrif;pm;wk;H ][kwmG }}? tJ'g jzpfNy;D NyD
r&Sad wmhb;l ? raeYu Buw H mawGvnf; 'Dvykd J ] [kwmG tbm0awm}
tbm0awm}? ckeu Buw H mvnf;
tbm0awm}? tckxikd af ewmvnf; ][kwmG tbm0awm}
'Dvykd J ][kwmG tbm0awm} tbm0awm}/
][kwmG - jzpfNy;D í? tbm0awm - r&Sjd cif;aMumif?h tedpHö - tedprö nfuek \
f }/
[dw
k ek ;f u t0SmawGvnf; 'Dvykd /J [dk tar&duefor®wawGjzpfNy;D r&Sad wmhb;l /
tJ'v
D kd r&Sv
d ukd f &Sv
d u
kd ef YJ topftopfawG jzpfaew,fw/hJ tJvkd rSwxf m;aemf/
uJ--- awmfMuOD;pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k


¸¸¸¸¸
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 57

]] "r®mEkyóem - ÓPfyxsm w&m;awmf }}


5.12.2006
arm[r&S&d if t0dZmÆ r&Sad wmhb;l
]raem}
]raem}eJY qHw k mudk ]"r®m½H}k vdaYk c:w,f? rsupf ed q
YJ w
kH mr[kwb f ;l raemeJq Y w
kH ,f?
[dk bmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh ]tm½H&k UJ oabmrSeu f kd rodwmu arm[apwodu}f ac:wmud;k ?
tJ'aD rm[udk &Si;f ypfae&w,f? arm[udk &Si;f vdu k af wmh ]toar®m[ orÜZOf} wJ?h
arm[r&Sad wmhb;l ? arm[r&S&d if t0dZmÆ r&Sad wmhb;l ? t0dZmÆ r&Sv d &Ykd &dS if tJ Nird ;f at;jcif;
edAmÁ efa&mufomG ;w,f/
]raem} rSm ]ynwf} u zH;k aewmud;k ? ]raemeJq Y kH "r®m½Hk tukef ynwfyg}g}? tJvkd
qd&k w,f? ]raemeJq Y kH "r®m½Hk tukeyf nwfyg}? tdyrf ufxu J ]tdyrf uftm½H}k ? tdyrf uf
tm½Hu k vnf; ]ynwf}yJ? tJ olt Y m½Hjk yKwmuawmh ]raem}
]raem}? ]b0ifpw d f qifjcifpw
d f
xdEk pS pf w
d f rSwyf rd rhf aem jzpfownf;}? b0ifpw d ef YJ qifjcifpw d u f kd ]raem} vdaYk c:w,f/
]b0ifpw
d f qifjcifpw
d f xdEk pS pf w
d f rSwyf rd rhf aem jzpfownf;}}/

raemudkvnf; od&r,f
tJ ]"r®mEkyóem} u raemudv k nf;od&r,fvq Ykd wkd mud;k / ]"r®mEkyóem} u
raemvnf; od&r,f? 0rf;xJu raemudv k nf;od&r,fw?hJ 0rf;xJu ]raem&JUtm½H}k
udv
k nf; od&r,f? tJ tJ'v D kd ]reÍöyZmemwd - raemudv k nf; od&r,f} vdaYk jymw,f/
tJ'D jrwfpmG bk&m;u ajymwm/
]"ar®p - "r®m½Hw k u
Ykd v kd nf;? yZmemwd - od\}/ ]"r®m½H}k qdw k m ]ynwf"r®m½H}k ?
uodP k ;f edrw
d af wGuvnf; ynwfy?J tbdnmOfwefc;kd &JU tm½Hak wGuvnf; ynwfy?J
raem&JUtm½Hk 0rf;xJtm½Hak wGuvnf; ynwfy?J qifjcifw[ hJ mawGvnf; tJ'g ]raem}
ac:w,f/
]b0ifpw d f qifjcifpw d f xdEk pS pf w
d f rSwyf rd hf raemjzpfownf;}}/
qifjcifw[ hJ muvnf; raem? tdyrf ufxrJ mS vnf; wpfcgwpfcgqifjcifwwfw,f?
tJ tJ'g ]raem} ac:w,f/ tJ'g ]reÍö - raemudv k nf;? yZmemwd - od\}/
58 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]raem} udk rod&if ]ig} vdrYk w f wfw,f? ]raem} udk rodwmu t0dZmÆ ? ]ig}
S w ]ig}vdYk
rSww
f mu 'd|/d

emrnfawG oP²mefawGyg&if ynwf


tJ "r®mEkyóemu ]reÍö - raemudv k nf;? yZmemwd - od\}? ]b,fomG ;tH;k r,f}
a[m 0rf;xJwiG jf zpfw[
hJ m 0rf;xJwiG jf zpfNy;D awmh yg;pyfuxGuv f mw,f? b,fomG ;
tH;k r,f? b,fomG ;&r,fe?YJ tJ'g 0pDxu
G w f mu ]0pD0n d wf½yk }f /
avmuBu;D taMumif;? wdik ;f jynftaMumif;? NrKd U&GmtaMumif; tJ'gawG ]ynwf}?
emrnfawG oP²mefawG ygvmNyq D &kd if tJ'g ]ynwf}? tpd;k &taMumif;? bmtaMumif;
tJ tJ'gawG ]ynwf}? pum;ajymwmuvnf; ]raem} eJrY S ajymvdjYk zpfw,f? rsupf ed YJ
pum;ajymvdYk rjzpfb;l ? rsupf u d ]½ky}f udk rjzpfapwwfb;l ? azmif;w,f ydew
f ,fqw
kd m
uvnf; ]ynwf} yJ? Adu k Bf u;D jrif&if ]ynwf}/

oabma&mufrS y&rwf
vIyw f muav;usrS ]y&rwf}? wd;k wmwGe;f wm vIyw f muav;urS ]y&rwf}?
Adu
k Bf u;D wdYk xdik wf ,fwqYkd &kd ifvnf; oP²mefawGu ]ynwf}? twGi;f u wd;k wd;k aewmu
rD;cd;k vdk wd;k wd;k aewmu tJ'gurS ]y&rwf}? ]0ga,mvu©Pm} av;awG wGe;f wGe;f
wd;k wd;k aewm tJ'g ]0ga,m}
]0ga,m}? taiGUvdk ylwmav;awG &Sed ;f &Sed ;f &Sed ;f &Sed ;f ylwmav;awG?
zsm;vdkYylwmav;awG? tjyif;ylwmav;awG? a&cJwifavmufatmif ylwmawG? tJ
tJ'u D awmh ]y&rwf awaZm}
awaZm}/
a[m emrnfryg&bl;? ylw,f Hot oabma&mufrS ]y&rwf} ? wGef;wdk;wJh
oabma&mufrS ]y&rwf}? emrnfu ]ynwf}? tJ tJ'g ]raem&JUtm½H}k ? yx0Dqw kd hJ tJ'D
acsmMurf;wmav;u ]yx0D}? tom;qdw k mu ]ynwf}? tom;awG raemeJY tm½Hjk yKvYkd
&w,f? tJ'g ynwf? umrpdw&f UJ tm½Hu k vnf; ynwfy?J tJ'gBu;D uvnf; yHak y:vm
w,f? umrpdw?f ]umr raem} vdaYk c:wmaygh? tJ'g umrpdw?f vdipf w d w f Ykd qdw
k mawGaygh?
tJ tJ'g umr? tJ'g ]raem&JU tm½H}k /
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 59

"r®m½Hu
k v kd nf; od&r,f
]reÍö yZmemwd- raemudv k nf; od&rnf}? ]"ar®p- "r®m½H}k qdw k mvnf;? raem&JU
tm½Hqk w kd mvnf; ]ynwf}? tJ'gvnf; tm½Hk yJ? ]"ar®p- "r®m½Hw k u kd nf;? yZmemwd -
Ykd v
od\}/ tJ'gynwf ]tm½Hyk nwf xdEk pS &f yf t0dZmÆ jzpfaMumif;rSw}f wJ?h tJ ]ynwftm½H}k
awGqv kd Qif t0dZmÆ jzpfNyv
D rYkd w
S /f
]"ar®p- "r®m½Hw
k u kd nf;? yZmemwd- od\ }? tJ'D ]raem&JUtm½H}k rSeo
Ykd v f rQ tukeo
f ?d
]raem&JUtm½H}k awGu ynwfawGrsm;w,f? ]ynwfeAd mÁ ef xdEk pS w f ef rSw&f ef "r®m½H}k
tJ'gvnf; edAmÁ efuvnf; "r®m½H?k ynwfuvnf; "r®m½H?k tJ raem&JUtm½H/k
]ynwf edAmÁ ef xdEk pS w
f ef rSw&f ef"r®m½H}k /

raem tm½Hk ESpyf g;qHk tukeo


f aH ,mZOf pGo
J wnf;
]ynwf} qdw k m emrnfwYkd oP²mefwu Ykd akd c:w,f/ emrnfwYkd oP²mefw[ Ykd m
ynwfaygh? tJ'gaMumifh ]emroP²mef ra&muf&ef trSef owdjyK}? a&muf&if a&mufw,f/
'g ]ynwftm½H}k ? tJ'o
D wd mu ]raem}
]raem}? tJ'D ]raemeJyY nwf}udk taMumif;jyKNy;D awmh [dk
oHa,mZOfjzpfvmw,f? Niw d ,
G rf ?I raemeJt
Y m½Hak ygh/
]raem tm½Hk ESpyf g;qHk tukef oHa,mZOf pGo
J wnf;} wJ/h
oHa,mZOfqdkwmu avmbwdkY? a'gowdkY? rmewdkY? £ómwdkY? rpä&d,wdkY?
ukuKú pw
ö ?Ykd xdewd?Yk rd'w
¨ Ykd tJ'g oHa,mZOfawGy?J tJ edAmÁ efqw
kd muawmh tJ'D oHa,mZOf
d mudk ac:w,f/ oHa,mZOfuvnf; ]ynwf} &Srd S oHa,mZOfjzpfw,f? ]ynwf}r&S&d if
r&Sw
oHa,mZOfrjzpfb;l ? tJynwfeo YJ aH ,mZOf? ynwf&&dS if oHa,mZOf&w
dS ,f/

oHa,mZOf r&Sw
d m edAmÁ ef ac:w,f
]ynwf}r&S&d if oHa,mZOfr&Sb d ;l ? oHa,mZOfr&Sv
d &Ykd &dS ifvnf; a[m edAmÁ efa&muf
oGm;w,f? oHa,mZOfr&Sw d m ]edAmÁ ef} ac:w,f/ oHa,mZOfu b,fuvmwk;H qdak wmh
'd|u
d vnf; oHa,mZOf/
]vuf} qdw
k mu 'd|?d ]ighvuf} qdw
k mu wPSm/
60 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]acgif;}}u 'd|?d ]ighacgif;} qdw


k mu wPSm/
]rsucf u
G }f u 'd|?d ]ighrsucf u
G }f qdw
k mu wPSm/
]&ifbwf} uvnf; 'd|?d ]igh&ifbwf} qdw
k mu wPSm/
]ajcaxmuf} uvnf; 'd|?d ]ighajcaxmuf} qdw
k mu wPSm/
tJ tJ'g ynwf/ ]wPSm 'd|w
d o
Ykd nf uyftyfaomuHonf}? tJ wPSm 'd|w
d jYkdzpfrS
um,uH? 0pDu?H raemuH jzpfvmw,f/
]vl} qdak wmh 'd|?d ]ighv}l qdak wmh wPSmjzpfomG ;w,f/
]vlrsKd ;} qdak wmh 'd|?d ]ighvrl sKd ;} qdak wmh wPSmjzpfomG ;w,f/
]ydu
k q
f }H qdak wmh 'd|?d ]ighyu
kd q
f }H qdak wmh wPSmjzpfomG ;w,f/
]wPSm 'd|w
d o
Ykd nf uyftyfaomuHonf}? tJ --- wPSm 'd|yd gwJu
h /H

wPSm 'd|rd ygbl;qd&k ifvnf; edAmÁ efyJ


wPSm 'd|u d a[m 0rf;xJu apwem? ]wPSm 'd|w d o Ykd nf uyftyfaom uHonf}?
]uH}qdw
k mu um,uH? 0pDu?H raemuH/ ]raemuH}qdw k m tJ'g 0rf;xJu apwem&w,f?
tJ'aD pwemxJrmS wPSm 'd|yd gvmw,f/ tJ ]wPSm 'd|}d rygbl;qd&k ifvnf; edAmÁ efy?J
tJ'[D mawGukd t&ifo&d w,f/ 0ga,m- ½kyv f qYkd akd wmh ]igh½yk }f vdq
Yk v
kd rYkd &bl;? [dk ½kyx
f rJ mS
vufrygbl;? ]ynwfeYJ ½kyef }YJ tJ'v
D ckd &JG w,f/ þ[m½ky?f þ[m a0'em? þ[m ynm?
þ[mocFg&? ylwmav;awG aEG;wmav;awGaygh? wGe;f wd;k wmav;awG? trmcHav;awG
aygh/ Nucleus vd?k Molecules vdk [mav;awG/
]þ[m½ky}f ? ]þ[m ½kyjf zpfaMumif;} vdq Yk akd wmh tjyifbufusawmh þ½kyu f
]awaZm}
]awaZm}aMumifjh zpfwm? tyltat;aMumifh tjyifbufu ½kyjf zpfw,f/ 'Du, kd Bf u;D
usawmh ]uH? pdw?f Owk? tm[m&} aMumifh ½kyjf zpfw,f/ ]t0dZmÆ } aMumifv h nf; ½kyjf zpfw,f?
]wPSm} aMumifv h nf; ½kyjf zpfw,f? ]Oyg'gef} aMumifvh nf; ½kyjf zpfw,f? ]uH} aMumifv h nf;
½kyjf zpfw,f? ]tm[m&} aMumifv h nf; ½kyjf zpfw,f? rsm;vGe;f vd&Yk &dS ifvnf; wpfcak vmuf
rSwrf v d &Ykd &dS if rqd;k ygbl;? 'grS taMumif; tusKd ;odrv S nf; ]0dpu d pd mä } u uGmwmud;k /
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 61

taMumif;tm;avsmpf mG jzpfaewm rSwyf gobm0


]"ar®m} udk ]obma0
]obma0gg } vdzYk iG w
hf ,f? ]obm0} qdw
k m taMumif;tm;avsmpf mG
jzpfwmudk obm0vdaYk c:w,f/ 'Du qJ&if qJoMH um;w,f? oDcsi;f qd&k if oDcsi;f qdo
k H
Mum;w,f? wH;k acguf&if wH;k acgufoMH um;w,f? um;vm&if um;oHMum;w,f/
]taMumif;tm;avsmpf mG jzpfaewm rSwyf gobm0}
gobm0}/
tJ jzpfwmudk od&w,f? jzpfwmod&if ]O',ÓPf} vdjYk zpfomG ;w,f? taMumif;
tm;avsmf p G m ]taMumif; vnf; od& w,f ? jzpf w mvnf ; od & w,f } ? ]taMumif ;
tm;avsmpf mG jzpfaewm rSwyf gobm0} wJ?h a[m em;Mum;w,f? Mum;wmu ]obm0}u
Mum;wm/ jzpfwmudk odv&Ykd &dS if ]O',ÓPf} ysuw f mudk odv&Ykd &dS if ]0,ÓPf}? tJ
tJ'gaMumifh Mum;&if Mum;w,f? ]Mum;w,f} vdq kd mu ]raem}
Yk w ]raem}? ]Mum;wm} u ]em;}
tJvdkuGJoGm;w,f/

tedpu
ö ÓPf&UJ tm½Hk
]taMumif;tm;avsmpf mG jzpfaewm rSwyf gobm0}
gobm0}? taMumif;tm;avsmpf mG
jzpfwmudk od&if ]O',ÓPf} ? ysuw f mudk od&if ]0,ÓPf} ? Ny;D awmh ysuw f ,f?
ysuw f ,fvYkd ysuw f mawGcsn;f odae&if ]b*FÓPf}? tJ'[ D mudk ]tedp}ö vdaYk c:w,f/
tJ'aD wmh ]b*FÓPf}a&mufrS tedpu ö o
kd wd ,f? ]tedp}ö qdwk mu jzpfNy;D &ifr&Sb
d ;l ?
jzpfNy;D &if t&if[mr&Sad wmhb;l ? aemufutopf? oHcReaf v; abmyifav; xdyrf mS
rken
f if;aph uav;csvu kd af wmh wifraeovdyk ?J tJ'D jzpfNy;D awmh ysuof mG ;w,fw?hJ tJ
tJ'gvnf; ]"r®m½H}k ac:w,f/ tJ'gusawmh ]toar®m[ orÜZOf} qdak wmh ]arm[r&Sw d hJ
ÓPf&UJ tm½H}k ac:w,f/ tedpu ö sawmh ÓPf&UJ tm½Hak c:w,f/ ]tedpu ö ÓPf&UJ tm½H}k ?
tJ'aD vmuf qdv k nf; rqd;k bl;/
uJ--- awmfMutH;k pd/Yk
om"k ... om"k ... om"k
¸¸¸¸¸
62 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]]opömav;wef teufreS f w&m;awmf}}


6.12.2006
'kuu
© avmuD? avmuDu avmb
]rkawåm aomb*0
aomb*0gg }? ]rkawåm}}qdw k m ]'kuo© pöm } rS vGwaf wmfrNl y?D tJ tJvukd
omNy;D aocsmw,f? ]'kuo © pöm} qdw k mbmwk;H bk&mhqakd wmh ]avmuD} ac:w,f/ avmuD
u jzpfwwf ysuw f wfw,f? avmuDpw d ?f tJ'[D mawGrS jrwfpmG bk&m;onf ]rkawåm-
vGwaf wmfrNl y}D wJ?h ]aomb*0g- xdjk rwfpmG bk&m;onf? rkawåm- 'kuo © pömrS vGwaf jrmuf
awmfrlNy}D / 'ku©a&m ork',a&maygh? 'ku©yg&if ork',ygw,f? 'ku©u avmuD?
avmuDu avmb/ tif; tJ'gyg&if 'kuj© zpfNy?D oGm;csiNf y?D vmcsiNf y?D tJ'gvnf; avmb
ygwmyJ/ yef;oD;av;u wpfvHk;wnf;eJYayr,fh [efcsif[efoGm;wm? ]rkawåm} u
vGwaf jrmufw,fqdkwm oHo&mwnf;[laomaxmifrS bmrSqdkayr,fh pifppfawmh
]'kuo
© pöm} rS vGwaf jrmufwm? ]'kuo © pöur®|mef;}/
]þ[m'kuo © pöm} ? tJ'D 'kuo© pömqdwk mbmwk;H qd&k if avmuD? ]'kuo © pöm} qdw
k m
bmwH;k (avmuDygbk&m;)/ olt Y aMumif;u ]ork',} ,}? ]avmb}
]avmb}? olt Y aMumif;u bmwk;H
(avmbygbk&m;)/

vlawG&&dS if avmb&Sw
d ,f
]avmb} qdw k m bmwk;H qdak wmh vlawG? avmbqdw k mbmwk;H (vlawGygbk&m;)/
tJ vlawG&&dS if avmb&Sw d ,f? ÓPfu 'Dvo kd mG ;rS roGm;vd&Yk &dS if [d&k mS 'D&mS ? ÓPf&adS wmh
odyrf &Sm&bl;/ avmbqdw k m bmawGw;Hk (vlawGygbk&m;)/ vlawG&&dS if avmb&Sw d maygh?
vlawGr&S&d if avmbr&Sb d ;l ? vlawGqw
kd m avmuD? vlawGqw kd m bmwk;H (avmuDyg
bk&m;)? vlawG ewfawG acG;awG 0ufawG MuufawG iSuaf wGqw kd m avmuD? edAmÁ efrmS
'gawG &So d vm; (r&Syd gbl;bk&m;)/ at; tJvkd tJvkd ]ÓPf} qdw k m ]ydik ;f jcm;} &w,f/

raemu ynwf tm½Hjk yKw,f? ÓPfurS edAmÁ ef tm½Hjk yKw,f


]rkawåm- 'kuo
© pömrS vGwaf jrmufawmfrNl y}D ? oHo&mrSqw
kd mvnf; 'kuo
© pömygyJ?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 63

oHo&mrS vGwaf jrmufawmfrNl y?D tcsKyf taESmifawG oHa,mZOfawGrS vGwaf jrmuf


awmfrNl y?D ]rkawåm}}qdw
k m vGwaf jrmufwm? ]rkw}å o'´gu vGwaf jrmufjcif; teufukd
a[mw,f/ ]vGwaf jrmufw,f} qdw k m avmuDuvGwaf jrmufwm? a[m ud, k [
hf mud,
k f
tomav;aeMunf?h avmuDbmpdwf ul;wk;H ? avmuDqw kd m pdwu
f ;l wm awG;awmwm?
atmufarhwm trSw&f wm? tJ'g ]raem} ac:w,f/ ]raem} ]raem}u ]ynwf} tm½Hjk yKw,f?
]ÓPf}urS ]edAmÁ ef}tm½Hjk yKw,f? ÓPfuawmh ]or®m'd|}d qdak wmh ynmaygh/

jrwfpmG bk&m;wdu
Yk sawmh ynmeJ½Y w
I ,f
],'g ynm, yówd}? jrwfpmG bk&m;wdu Yk sawmh ]ynm}
]ynm}eJY ½Iw,f? owdy|mefu
]owd}eJY &I&w,f? or®y"Ü mefu ]0D&,
d }}yg&w,f? aAmZÑiwf Ykd r*¾iw Ykd ]ÓPf} yg&w,f?
f u
£'dy¨ g'fu ]pdwaf wG} yg&w,f? ]qE´awG} yg&w,f/
]aomb*0g- xdjk rwfpmG bk&m;onf? rkawåm-'kuo
© pömrS vGwaf jrmufawmfrNl y}D /
]'kuo
© pömrS vGwaf jrmufw,f}qdak wmh olrY ,f ]eda&m"opöm} a&mufomG ;wmyJ?
'umrBu;D wdvYk nf; a[m tJ'[ D mu 'kuo © pöm? [dok mG ;&r,f? 'DomG ;&r,f? bk&m;zl;
oGm;csiw
f ,f? b,fomG ;&r,fqw kd mawGu tJ'g bmopömwk;H ('kuo © pömygbk&m;)/
avmuDawGrS vGwcf sio
f vm;
]0drw
k på w
d Hå 0drw d Eå dÅ yZmemwd? t0drw
k på w k på w d Hå t0drw k på wd Eå dÅ yZmemwd}/
owdy|mefvnf;ygw,f? pdwmå Ekyóemvnf;ygwmaygh? tJ ygVdawG bmawG
uvnf; tvGwf [du k & 'Du&eJY tvGe&f &w,f? odrYk [kwf ckevdk [d'k umBu;D ajymovdk
&Sm& wmaygh? [d&k mS 'D&mS &Sm&awmh qif;&Jwmaygh? tJ'v D kd bk&m;zl;awG oGm;wmawG
vmwm awG avmuDawGrS rvGwaf o;bl;? acwåuv kd wG cf sio f vm;? rvGwcf sib f ;l vm;?
vGwaf wmh vGwcf siw f ,f 'gayr,fh rvGwaf o;bl;? ud, k [hf mud, k f od&w,f/
avmuDawGrS rvGwaf o;bl;
]t0drw
k på w
d Hå t0drw
k å pdwEå dÅ yZmemwd}? ]'kuo
© pöm} rS rvGwaf o;aom ]pdw}f ud?k
[dkuawmh &m* a'gorS rvGwfao;aom pdwfudk? &m* a'gorS vGwf&ifvnf;
64 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

avmuDuvGww f mygyJ/ tJ tJ'aD wmh ]'kue© o


YJ rk',} u rvGwb
f ;l ? tJ'g ]t0drw k på w
d }å
ac:w,f? bmac:wk;H (t0drw k på w
d yå gbk&m;)/ tJ &m*awG bmawGu rvGwaf o;bl;?
k mvnf; avmuDygyJ? avmuDu rvGwaf o; &if ]t0drw
&m*qdw k på wd }å [kwu f vhJ m;?
'kuo
© pöm rvGwaf o;bl;? avmbuvnf; rvGwaf o; bl;? vlawGqw kd hJ emrnfawG
ynwfawGuvnf; rvGwaf o;bl;/

þ[m 'kuo
© pöm
pdwu f ul;csiaf o;w,f? [dt k vkyu f vnf; &Sad o;wmud;k ? pm;&zdYk 0rf;a&;uvnf;
&Sad o;w,feYJ vlraI &; olraI &;eJ?Y tJv[ kd mawGu trsm;Bu;D ? tJ ]avmuD} qdw k m 'kuo © pöm?
avmuDqw kd mbmwk;H ('kuo © pömygbk&m;)/ bmjyKvYkd opömwk;H qdak wmh rSev f -Ykd ]opöm}}?
rrSeb f ;l vm; 'kuu© (rSeyf gw,fb&k m;)/ tJ tJ'g 'kuo © pöm ac:w,f/
þ[m'kuo © pöm qdv k u kd pf rf; (þ[m'kuo © pöm)// tJ tJovdk 'gudk ]opöur®|mef;}
ac:w,f/ tJ'gudk ]ydwq f }Ykd wm? ]ynm&Sad wG}&JU ]tvsO}f udk ydwq f w
Ykd hJ ae&mrSmvnf;
tJ'v D &kd &I w,f? tJ'g 'kuo © pöm/

pdwx
f u
J kd vlr&Srd S &m*uvnf; r&Sw
d m
avmuDq&kd if tkww f u
kd af wGjyif&w,f? tdraf wGjyif&w,f? tvkyaf wG tukef
vkyf&w,f? tJ'DavmuDu avmb ]ork',opöm}}? vlawGuvnf; vlqdk&if
]ork',opöm}}? vl&&dS if &m*uvnf; &Sw d wfw,f? ]pdw}f xJukd ]vl} r&Srd S ]&m*}
]&m*}uvnf;
d m? tJ tJvkd ]ÓPf} ]ÓPf}? 'gu ]ÓPf} eJY oGm;&r,ft
r&Sw h vky?f oHo&mvGwaf tmifu
bmeJoY mG ;&vJ (ÓPfeo YJ mG ;&ygw,fb&k m;)/
],'g ynm, yówd} qdw k t
hJ wdik ;f ynmeJ&Y I ? wvIyv
f yI f w&G&eG YJ aewmawGy?J
&ifacgif;awG½?I ud,
k u hf ,
kd u
f Bkd u;D udv
k nf; yx0Dvx Ykd m;? yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,m?
tJ [dk t½d;k tom;awGuawmh ]ynwf}jzpfw,f/ yx0D? awaZm? t½d;k tom;awGu
]yx0DawG}? aoG;awGu ]tmaygawG}? xGufav 0ifavwdkY aoG;wdk;wmawGwdkYu
]0ga,mawG}? ud, k af iGUawG tyl&edS af wGu ]awaZmawG}/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 65

þ[m r[mbkwf
tJ ud, k uhf , f Mkd unf&h if awGUwmyJ/ tJ tJ'gaMumifh ]r[mblwmeH ork',Íö}?
kd u
]r[mbkw}f jzpfaew,f? ckxikd af ewm ]r[mbkw}f jzpfaew,f/ ckewke;f u 'kuo © pöm
qdv
k nf; tJ'x D J pm&if;0ifw,f/ ]r[mbkw}f &Sv d Ykd &S&d if tJ''D u © &S&d r,f/ ]r[mbkw}f
k u
qdak wmh enf;enf;'kua© vsmo h mG ;wmaygh/ tom;awG taoG;awGu ]vl}qd&k ifawmh
'kuu © jzpfNy?D tJ vlNy;D awmh oH;k q,fh ESpaf um|mo? tom;awG taoG;awGu 'kw, d ?
aemuftom;awG taoG;awGu ]r[mbkw}f ? ]r[mbkw}f a&mufomG ;w,f? ]r[mbkw}f
a&mufomG ;awmhrS ]r[mblwmeH ork',Íö} ? a[m acgif;av;iHNYk y;D awmh ud, k u
hf ,kd uf kd
Munf&h w,f? wjcm;oGm;Munfv h Ykd r&bl;? wjcm;oGm;Munf&h if ]½ky}f eJMY unfvh aYkd wmh&w,f?
]tqif;} qdw k mvnf; Oyg'g½kyaf wG? ]r[mbkw?f Oyg'g½ky}f a&mufawmhrS ½kyjf zpfwm/
þ[m ½kyf
'gaMumifh ]þ[m½kyf}? udk,fhudk,fudk iHkYMunfhvdkufawmh bmawGUwkH;qdkawmh
r[mbkw?f ]r[mblwmeH- r[mbkww f \ Ykd }? tJ'g ]rkawåm aomb*0g}
aomb*0g}? tJ vGwaf jrmufz?Ykd
]r[mbkw}f a&mufawmh enf;enf;vGwaf jrmufcsiv f mNy?D ]vl}uvGwcf siv f mNy?D ]vl}
uavmuD qdak wmh ]'kuo © pöm} xJygw,f? ]yxsm- jzefw Y ,f} qdwk m ]ÓPf} u tJvkd
]jzm}m}&w,f/ ]rkawåm aomb*0g}? ]aomb*0g
]aomb*0g- xkjd rwfpmG bk&m;onf? rkawåm- 'kuo © pömrS
vGwaf jrmufawmfrNl y}D ? ]'kuo© pöm}}? 'kuo © pömqdw k m bmwk;H qdak wmh avmuD? 'kuo © pöm
qdwk m bmwk;H (avmuDygbk&m;)? ]avmuDpw d f {umoDw}d vdYk ajymvd&Yk &dS if [dk rrSwEf ikd b
f J
aerSmpd;k vd?Yk avmuDpw d f {umoDwq d wkd m- avmuDpw d f (81) yg;ajymwm? tJ tJ'g
'kuo © pöm? avmuDpw d af wGu vGw&f ifvnf; csr;f omwmygyJ/

ÓPfukd jzef&Y w,f


tJ tJvkd BuH BuMH unf&h w,f? ]rkawåmaomb*0g}? ygVdav; wpfv;kH odvu kd v f &Ykd &dS if
tukef ]yxsm- jzefo Y mG ;w,f}?}? tJ'jD zefo
Y mG ;wJt
h cgrSm tJ'aD e&mrSm t&Sio
f m&dyMk wmrSm
]a,"r®m a[wkyb Ü 0g} vdYk qdvk u
kd w
f meJY wpfcgwnf; jzefo Y mG ;w,f? at; tJvkd rSwx f m;?
]rkawåm aomb*0g}
aomb*0g}? ]aomb*0g
]aomb*0g- xdkjrwfpGmbk&m;onf? rkawåm - 'ku©opömrS
66 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

vGwaf jrmufawmfrNl y}D ? 'kuo k m avmuD? ]'kuo


© pömqdw © pöm} qdwk mbmwk;H (avmuDyg
bk&m;)/ ]avmuD} qdw k mbmwk;H (vlawGygbk&m;)/ vlawGqw kd m ]avmb}
]avmb}? vl&&dS if
avmb&Sdw,f/

avmuDr[kw&f if avmukw&å m
tJ tJovdk vleYJ avmbuawmh nDtudv k akd wmfaew,f? tJ'gaMumifh 0rf;
xJrmS ]avmb} r&Sad tmif? ]vl} r&Sad tmifae&if avmuD &Sad o;ovm; (r&Sad wmhygbl;
bk&m;)/ avmuDr[kw&f ifbmwk;H ]avmukw&å m}m}? ]aomb*0g ]aomb*0g- xdjk rwfpmG bk&m;onf}?
tJ'gav;qdq k akd e wcsKd UuaxmifusrmS awG ck awmfawmfaMumufaeMuw,f? ig raeYu
tJ''D umBu;D udk tJ'[ D may;wm? tJ tJ'geJY w&m;ay:oGm;w,f? ]rkawåm aomb*0g}
vdYk &Gwu
f mG vd?Yk igu tJ'gudk &Gwcf ikd ;f wm? &Gwcf ikd ;f wm yxrwef;aumif;oGm;wJh w&m;Bu;D
jzpfoGm;w,f/ ]rkawåm aomb*0g}? ]aomb*0g- xdkjrwfpGmbk&m;onf? rkawåm-
'kuo © pömrS vGwaf jrmufawmfrNl y}D /

te0ZÆ okc
]rkawåm aomb*0g}
aomb*0g}? ]aomb*0g - xdjk rwfpmG bk&m;onf? rkawåm - 'kuo © pömrS
vGwaf jrmufawmfrNl y}D / tJvkd omomav; qd&k w,f? olu axmifuusr,f[ h mu
xGucf siaf ewm? trIav;awGu ]om0ZÆ} jzpfaevd&Yk &dS if 'kuj© zpfw,f? tjypf&&dS if aMumuf
vmw,f/ 'gaMumifh ]te0ZÆ}qd&k if 'umBu;D udprö &Sb d ;l ? tjypfr&S&d if ]te0ZÆock }?
tjypfr&S&d if axmifawG bmawG raMumuf&bl;? tjypf&&dS if axmifawG bmawG aMumuf
&w,f/ ]te0ZÆ} u okc? ]te0ZÆ}ubmwk;H (okcygbk&m;)/ ]om0ZÆ} ubmwk;H ('kuy© g
bk&m;)/ ]om0ZÆ} qdw k m tjypfEiS w
hf uG? ud,
k phf w
d x
f t
J jypfawG&adS e&if qif;&Jw,f? tjypf
r&Sb
d ;l qd&k if csr;f omaew,f? tJ'g avmuDu tjypf&w dS wfw,f? tJ'v D kd ÓPfawG
jzm&w,f/

rkawåm aomb*0g
]aomb*0g
]aomb*0g- xdjk rwfpmG bk&m;onf? rkawåm- 'kuo G af jrmufawmfrNl y}D /
© pömrSvw
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 67

ud,
k uf 'kuo © pömu rvGwaf o;bl;av? jrwfpmG bk&m;u vGwaf jrmufawmfrNl yD
wJ?h 0rf;omwJv h Bl u;D oGm;atmufarhawmh ud, k v
f nf;0rf;om&wmaygh? ud,
k rhf mS rvGwf
ajrmufvdkY qif;&Jaew,fr[kwfvm;? ]aomb*0g ]aomb*0g- xdkjrwfpGmbk&m;onf? rkawåm-
'kuo © pömrS vGwaf jrmufawmfrNl y}D ? tJ tJ'gav; teufuav;uvnf; tJ'gav;yJvyk /f

avmb&S&d if ork',opömjzpfw,f
aemufawmh ÓPfawGu ]'kuo © pöm} qdw
k m bmwk;H qdak wmh avmuD? 'kuo © pöm
k mbmwk;H (avmuDygbk&m;)/ ]avmuD} qdw
qdw k mbmwk;H qdak wmh vlawG? vlawGqakd wmh
avmbr&Sb d ;l vm;(&Syd gw,fb&k m;)/ tJ'gu ork',opöm/ avmuD&&dS if ]ork',opöm}
jzpfw,f? avmuDpw d [f m ork',opömtaMumif;? [kw&f UJ vm;? avmbqdw k m vdck sif
wmaygh? bmrqdv k ckd siwf myJ/ xrif;vnf; aumif;aumif;pm;csiw f ,f? rsupf Md unfvh nf;
aumif;aumif;Munfch siw f ,f? b,fawmhrS ol 'kuu© kd rawG;bl;? aumif;wmyJ oloabm
usw,f? tJ ]oabmus&if} avmbjzpfNy?D ]oabmrus&if}vnf; 'kuj© zpfNy?D tJ tJ'v D kd
]rZÑrd y#dy'g}
'g}udk jrwfpmG bk&m;u oGm;aew,f/

jzpfjcif; ysujf cif;udk 'kuo


© pömvdYk ac:w,f
]avmuD} qdw k m bmawGw;Hk - 'kuo © pöm? ]'kuo© pöm}}qdw
k m bmawGw;Hk ]avmuD}?
'kuo© pömqdw k m bmawGw;Hk (avmuDygbk&m;)/ ]avmuD}qdw k m jzpfjcif; ysujf cif;&Sw d m?
avmuDqw kd mbmwk;H (jzpfjcif; ysujf cif;&Sw d mygbk&m;)/ jzpfjcif; ysujf cif;&Sv d Ykd ckeajymNy;D
a[m ck ysuo f mG ;aygh? ]jzpfjcif; ysujf cif;}}udk ]'kuo
© pöm} vdv Yk nf;ac:w,f/ jzpfjcif;
ysujf cif;udk bmac:wk;H ('kuo © pömvdaYk c:ygw,fb&k m;)/ ]'kuo © pöm}}qd&k if tvGeaf vmuD
rSm ajymvdrYk qH;k awmhb;l / jrwfpmG bk&m;u tJ'aD vmuf ÓPfaumif;wm? 'kuo © pömawG
ajymjyvdu k w f mudk [m pm&GuBf u;D eJY wpf&u G rf ubl;/

avmuDqw
kd m 'kuo
© pöm
i&Juvnf; ]'ku}© ? rsupf ed m&if ]'ku}© ? ratao&if ]'ku}© ? om;orD;ao&if ]'ku}© eJ?Y
68 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]'kua© wG} avQmufajymvdu f m rukeaf wmhb;l ? Zmwdjzpf&if ]'ku}© eJY [m - ]'kuo


k w © pöm}}?
]Zmwdy'd uk o
© pöm}}? a[m 'gav;vnf;&wmyJ? ]avmuD}qdw k mbmwk;H qdak wmh ]Zmwd}
f m? tJ'gudk ]Zmwð edA'dÁ g, 0d&m*g, y#dyaEém "r®mEk"r®y#dyaEém}
jzpfwmyJ? jzpfwmeJyY suw
]avmukw&å m tm;avsmpf mG usiw hf yhJ *k Kd¾ v}f vdq
Yk &kd w,f/
]aomb*0g - xkjd rwfpmG bk&m;onf? rkawåm - 'kuo
© pömrS vGwaf jrmufawmfrNl y}D /
'Dv&kd w G af e&if ud, f nf; tJ'D ]'kuo
k v © pöm}}qdw
k m bmwk;H vdYk rawG;&awmhb;l /
]avmuD} qdw k m 'kuo © pöm? avmuDqw kd mbmwk;H ('kuo © pömygbk&m;)/ ]vlawG} qdw
k m
uawmh bmawGw;Hk ? vlawGuvnf; 'kuo © pömyJ? vlawG rawG;bl;vm; (awG;ygw,f
bk&m;)/ rBub H ;l vm; (BuyH gw,fb&k m;)/ pdwrf ul;bl;vm; (ul;ygw,fb&k m;)/ rvdck sibf ;l
vm; (vdck siyf gw,fb&k m;)/

vlr&Sad om pdwf
tJ vlawGq&kd if tukeaf vQmufjzpfuek w f ,f/ 'gaMumifh 'Du ]vlr&Sad ompdw}f
qd&k if uJ wpfcgwnf; a&mufroGm;bl;vm; (oGm;ygw,fb&k m;)/ tJvkd ÓPfawG tvGef
aumif;w,f/ tJ'gav; qdkqdkay;? ]vlr&Sdaompdwf} qdkprf; (vlr&Sdaompdwf)? uJ
]'kuo© pöm} &Sad o;ovm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)/ tJ ]0drkwåpdwfBuD;} jzpfomG ;w,f/
ÓPfawGuvnf; ajymrSow d ,f/ [dpk w
d af &muf 'Dpw
d af &mufeq
YJ akd wmh tJ'gavmuDawG
jzpfomG ;w,f/
]vlawG} [m bmawGwkH; (avmuDygbk&m;)/ ]avmuD} qdkwm bmopömwkH;
© pömygbk&m;)/ ]'kuo
('kuo © pöm}}qdw
k m bmawGw;Hk (vlawGygbk&m;)/ ]vlawG} qdwk m
bmaMumifjh zpfw;Hk (avmbaMumifyh gbk&m;)/ ]avmb}
]avmb}u ork',opöm? tJ'v D tkd m½Hjk yK
&w,f? vlawGukd tm½Hrk jyKe/YJ ]avmb} u bmopömwk;H (ork',opömygbk&m;)/
]vlawG}u bmopömwk;H ('kuo © pömygbk&m;)/

vlawGrS rvGwaf jrmufwhJ pdwf


]t0drw
k på w
d Hå- avmurSrvGwaf jrmufwphJ w
d }f ? tJ avmurS rvGwaf jrmufwhJ
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 69

f kd ]t0drw
pdwu k på w
d }f vdYk ac:w,f/ vlawGrS rvGwaf jrmufwphJ w d u
f kd bmpdwaf c:wk;H
(t0drw d yf g bk&m;)/ tJ'D ]t0drw
k på w k på w
d }f jzpf&if tJ [dk ]avmbawG} ujzpfrmS ? ]a'go}
vnf;jzpfr,f? ]arm[} vnf;jzpfr,f? ]rme} vnf;jzpfr,f? ]t0dZmÆ } vnf;jzpfr,f? ]wPSm}
vnf;jzpfr,f? ]Oyg'gef} vnf;jzpfr,f? jzpfvrYkd qH;k wpfr;kd csKe;f yJ? bmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh
]t0drw
k }å jzpfv?Ykd bmjyKvw Ykd ;Hk (t0drw
k å jzpfvyYkd gbk&m;)/
]t0drw k på wd Hå t0drw k på w
d Eå dÅ yZmemwd}? ]t0drw k på w
d Hå - vlawGrS rvGwaf jrmuf
aompdwu f ?kd t0drw k på w
d Eå dÅ - vlawGrrS vGwaf jrmufaom pdw[ l ? yZmemwd - od\}/
f í
[dkuawmh &m*? avmbrS rvGwfajrmufaompdwfqdkwmu avmbawG
jrifwmaygh? wdu Yk azmfazmfay;wm/ w&m;wdYk pmaywdq Yk wkd m 'Dvkd 'Dvkd ]vlawG} vdyYk gwm
r[kwb f ;l ? 'Du ]vlawG} u azmfajymrS odrmS rdv Yk Ykd azmfajym&wm? ]t0drw k på w
d }Hå vdqYk &kd if
a[m edAmÁ efa&mufomG ;Ny?D ]vlawG}u r&Sad wmhb;l ? tckawmh ]vlawG} &Sv d suo f m;eJY
]t0drw
k på wd }f udk ajymae&wm? ]vlawG} &Sv d m; (r&Syd gbk&m;)/ ]½kyef mrf} yJ&w dS m? ]'kuo © pöm}
ac:w,f? [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)/ bmopömwk;H ('kuo © pömygbk&m;)/
rdrpd w
d u
f kd rdrad umif;pGm aqmufwnf&jcif;onfvnf;aumif;
a[m wpfcck k jzpfNy?D pdwjf zpfNy?D qif;&Jp&muav;jzpfNy?D ]om0ZÆav;} eJY tjypfeYJ
wuGjzpfvYkd ]'kuo © pömav;} jzpfNyq D &kd if tJ'g wdrYk *Fvokwx f rJ mS vnf; ]twåor®m yPd"pd }
k hJ pdwyf gw,f? ]twåor®myPd"pd --rdrpd w
qdw d uf kd rdrad umif;pGm aqmufwnf&jcif;onf
vnf;aumif;}? tJ'g i,fi,fwek ;f u&wJ[ h m tJ'[ D meJY pdwu f av;udk wpfcgwnf;
aqmufwnf vdu k &f if tJ[kd avmuDawG r&Sad wmhb;l / avmukw&å mpdwf (0g) 0drw k på w
d f
jzpfoGm;w,f/ t&ifpdwfu ]'ku©opöm}}? t&ifpdwfubmwkH; ('ku©opömygbk&m;)?
aemufpw d uf ]eda&m"opöm}}? aemufpw d u f bmopömwk;H (eda&m"opömygbk&m;)/ ]r*¾}
jzpfvYkd eda&m" jzpfomG ;w,fw/hJ opömav;yg;u tJ'[ D m? tJ'rD mS &Sw
d ,f/ t&ifjzpfwhJ
pdwfomodvdkuf? t&ifjzpfwJh pdwfuavmuDpdwf? t&ifjzpfwJhpdwfu bmpdwfwkH;
(avmuDpw d yf gbk&m;)/ avmuDpw d u f bmopömwk;H ('kuo © pömygbk&m;)/ tJ'D 'kuo© pöm
udk wpfcgwnf; ]þ[m'kuo © pöm}}? tJvo kd v d ukd w
f hJ tcgusawmh wpfcgwnf; eda&m"
70 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

jzpfNy;D awmh ]r*¾}jzpfomG ;w,fw?hJ [kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)/ tJ'v


D kd ]opöur®|mef;}}u
tvGefvG,fwm? ]"r®mEkyóem} óem}u yxrwef;vG,fwmawG? tJ vG,fwmawGudk
cufatmifcsn;f oGm;oGm;vkyw f ,f? vkyaf wmh cufcufomG ;wmaygh/

vlawGr&S&d if y&rw¬ opöm


uJ tck pdwx f rJ mS &Si;f raebl;vm; (&Si;f ygw,fb&k m;)/ ]vlawG}a&m pdwx f J
&Sv
d m; (r&Syd gbl;bk&m;)/ 'kuo d J vlawGb,f&ydS ghrwk;H ? ]vlawG} &S&d if 'kuo
© pömrSr&Sb © pöm?
vlawG&&dS ifbmwk;H ('kuo © pömygbk&m;)/ 'g ]edAw Á då y&rw¬ 0aoe}
0aoe}? ]y&rw¬} oufouf
udak jymaew,fwhJ [kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)/ ]vlawG}qdw k mu ]ynwf} jzpfw,f/
vlawGqw kd mbmwk;H (ynwfygbk&m;)/
tJ'D ]vlynwf}&Sv d Ykd ]uav;ynwf} jzpfwm? ]vlynwf} &S&d if bmjzpfw;Hk (uav;
ynwfygbk&m;)? &dyrf &d UJ vm;? tJ'g 'umBu;D eJY 'umrBu;D u vlawGav? tJ ]vlynwf}
'umBu;D eJY 'umrBu;D eJu Y vlynwfqakd wmh uav;av;vnf; vluav;r[kwb f ;l vm;?
([kwyf gw,fb&k m;)? tJvjkd zpfjzpfomG ;awmh o&ufyifeYJ o&ufo;D vdk tJ ovdjk zpfwm?
tJ ]eda&m"opöm} usawmh tJ'grsKd ; o&ufyifBu;D r&Sad wmhb;l ? o&ufyifr&S&d if o&ufo;D
&Sad o;vm; (r&Syd gbl;bk&m;)/ udik ;f vlr&S&d if uav;&Sad o;ovm; (r&Sad wmhygbk&m;)/
tJ tJvrkd sKd ;/ 'gaMumifh vlr&Sad ompdwf (vlr&Sad ompdw)f /

'kuo
© pömrS vGwaf jrmufawmfrNl yD
]rkawåm aomb*0g
aomb*0g? armpem, "r®H a'aowd}? ]aomb*0g ]aomb*0g- xdjk rwfpmG bk&m;
onf? rkawåm- 'kuo © pömrS vGwaf jrmufawmfrNl y?D armpem,
armpem,- 'kuo © pömrS vGwjf cif;
tusKd ;iSm? "r®H- w&m;ud?k a'aowd- a[mawmfr\ l }/
tJ tJ'gav;eJq Y &kd if [dk ]avmuD} uvnf; 'kuu © vGww f ,f? ]avmukw&å m}
uvnf; vGww f ,f/ w&m;u tJ'v D kd ]yxsm-jzefEY ikd w
f ,f} wJ/h uJ awmfMutH;k pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k


¸¸¸¸¸
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 71

]] ypöKyÜerf mS ½kyef mrf&w


dS ,f w&m;awmf }}
7.12.2006
ypöKyÜeq
f w
kd m umv? ½kyef mrf qdw
k mu obm0
]raemudv k nf; od&r,f}? ]raem} ]raem}eJY ]raem0dnmPf}eJY rwlb;l / ]raemeJY twdw}f ?
]ypöKyeÜ u f kd ½kyef mrfajym&}
m&}? [dk ]½kyef mrf}qdw k m ypöKyeÜ rf mS &Sw d ,f/ tckMum;wm ypöKyeÜ af ygh?
tJ tJ'g½kyef mrfyJ Mum;wm? ]½kyef mrf}qd&k if ]ypöKyeÜ }f yJ&w dS ,f? ypöKyeÜ q f w kd m ]umv}
]umv}? ½kyef mrf
qdwk mu ]obm0} ]obm0}? umveJY obm0? ]ypöKyeÜ u f kd ½kyef mrfajym&} m&}wJ?h 0rf;xJu raem?
tm½Hu k twdw?f tm½Hq k wkd mu (11)yg;&Sw d ,f/ ]twdw}f uvnf; tm½Hyk ?J ]ypöKyeÜ }f
uvnf; tm½Hyk ?J tJ tm½Hq kd &Ykd w,f - ]ypöKyeÜ t
k v f m½k}H ? ½lyg½H?k o'´g½H?k *E¨m½H?k &om½k?H
azm|AÁm½kq H wkd m ]ypöKyeÜ tf m½H}k /
a[m rsupf ad wG? em;awG? ESmacgif;awG? vQmawG? ud, k af wG? tJ tJ'gawGu
yom'½kyaf wG? "r®m½Hak wG ]ypöKyeÜ "f r®m½H}k ? ]ypöKyeÜ t f m½H}k ac:w,f/ ]ypöKyeÜ u f kd ½kyef mrf
ajym&}
m&}wJ?h ]ypöKyeÜ }f xJrmS ]½kyef mrf} &Sw d ,f/ ypöKyeÜ uf ]umv}]umv}vnf;jzpfw,f? ]½kyef mrf}vnf;
jzpfw,f? umvuypöKyeÜ ?f tm½Hu k vnf; ypöKyeÜ t f m½H?k Mum;wmawG? jrifwmawG? eHwmawG
aygh? xdwmawG? pm;wmawG tJ'g ]ypöKyeÜ t f m½H}k ac:w,f/ wpfcpk D wpfcpk u D sawmh
a[m ]rsupf }d u ½lyg½Hk tqif;? ]em;} ]em;}u o'´g½Hk toH? ]ESmacgif;}}u *E¨m½Hk teH?Y ]vQm}}u
&om½H?k csKd csO?f ief? zef tJ'g &om½H?k Ny;D awmh xdw[ hJ mu ql;eJx Y &d if emw,f? t0wfE;l El;
nHn h ahH v;eJY xd&ifaumif;w,f? acsmw,faygh? tJ'g azm|AÁm½Hk ]ypöKyeÜ t f m½H}k /
rsupf u d vnf; ypöKyeÜ t f m½H?k em;uvnf; ypöKyeÜ t f m½H?k ypöKyeÜ q f w kd mu umv?
tm½Hu J ,f? ]ypöKyeÜ ½f yl g½H?k ypöKyeÜ o
k tm½Hyk ?J ypöKyKÜ e½f yl g½H?k ypöKyeÜ ef YJ ½lyg½Hek YJ wGw f '´g½H?k
ypöKyeÜ *f E¨m½H?k ypöKyeÜ &f om½H?k ypöKyeÜ af zm|AÁm½H}k ? toD;oD; rsupf u d ½lyg½H?k em;u o'´g½H?k
teHYu *E¨m½Hk? ESmacgif;tm½Hk ac:wmaygh/ t&omu vQmtm½Hk? tawGUtxdu
ud,
k t f m½H?k toD;oD; tJ'g ]ypöKyeÜ t f m½k}H ac:w,f/

yOö0n
d mPf? raem0dnmPf
]ypöKyeÜ u
f kd ½kyef mrf} qdak wmh jzpfNy;D ysuo
f mG ;w,f/ jcifuav; em; em; 0Dqkd
72 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tJ'gypöKyeÜ yf ?J tJ'D ]ig;yg;vH;k }}udk odwmu ]raem}]raem}? ]½lyg&r®P?H o'´g&r®P?H *E¨m&r®P?H


&om&r®P?H azm|AÁm&r®PH raem"mwk,m} qdak wmh ]raem"mwf} jzpfomG ;w,f/ ig;yg;vH;k
udk tm½Hjk yKEikd w f mu raem? wpfyg;wpfyg;udk tm½Hjk yKEikd w f mu a[m pu©K0n d mPf
pwmawGu ]yÍö0n d mPf} ac:w,f/ ]yÍö0n d mPf? raem0dnmPf} tJvrkd w S /f tJ't
D wdw?f
tem*wfawGudk tm½Hk jyKEdkifwmuvnf; ]raem} ]raem}yJ? twdwfawG tem*wfawG
ta0;teD;awG tJ'g tm½Hjk yKEidk f wmuvnf; ]raem} ]raem}yJ? t,kwaf wG? tjrwfawG? teD;awG?
ta0;awG? El;nHw h mawG? Murf;wrf;wmawG? tJ'gawG tm½Hjk yKEikd w f mu ]raem}
]raem}yJ/ ]½kyef mrf}
qd&k if ypöKyeÜ yf &J wdS ,f ]ypöKyEÜ é wpfcrk Qü avmutxk tukepf \ k }/
tck ]ypöKyeÜ }f vdq
Yk v
kd u
kd &f if tuke&f w,f? ]avmu} tar&duef? w½kwf tJ
ypöKyeÜ af wGaygh? bmtaMumif; nmtaMumif; bmjzpfjzpf pmoifwmjzpfjzpf ]ypöKyEÜ é
wpfcrk Qü avmutxk tukepf \ k } wJ?h &m*awGa&m? a'goawGa&m ypöKyeÜ xf J tJ'gawG
tuke0f ifw,f/ tJ'g ]umv} ]umv}ac:w,f/ ypöKyeÜ u f ]umv}
]umv}? [dk ½kyef mrfu ]obm0}
]obm0}?
obm0eJY umveJu Y tJvkd ,SOw f ,f/ oabmu wrsKd ;pD? ]obm0}
]obm0}uawmh obm0yJ?
]umv}
]umv}uawmh tJ'D obm0&Srd S umv&Sw d ,f? obm0r&S&d if umvr&Sad wmhb;l /
ypöKyEÜ é wpfcrk Qü avmutxk tukepf \ k /
ypöKyeÜ yf suf wpfcyk suEf iS hf avmutxk tukeyf su\ f /
tJ b,fjynfu bmtaMumif;jzpfjzpf [dzk v d pfyikd uf &TUH awGjrKyo
f mG ;Ny?D wpfavmu
vH;k u toHawGMum;? wpfavmuvH;k ypöKyeÜ x f pJ ok mG ;w,f/ tJ avmuqdw k muvnf;
vlawGaygh? vlawGqw kd muvnf; ½kyef mrfaygh? ]ypöKyeÜ ½f yk ef mrf}/
toHawGuvnf; ]ypöKyeÜ ½f yk ef mrf}/
jrifwmawGuvnf; ]ypöKyeÜ ½f yk ef mrf}/
Mum;wmawGuvnf; ]ypöKyeÜ ½f yk ef mrf}/

ypöKyÜe½f yk ef mrf tedrw


d å tedpö
jrifMum;ponfh Buo H od rQ ocFg&u tedrw
d å tedp{ö uef 'kur© eS o
f nf
ypöKyeÜ u
f kd ½kyef mrfajym& y&rw¬opömoabm ynmaZmyif/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 73

'gaMumifh ]jrifMum;ponfh Buo H od rQ ocFg&u tedrw d }å ? tedrw


d qå w
kd m 'Dvkd
vufawG ajcawGvUkd rjrif&bl;? odawmho&d w,f/ ]tedpö {uef? 'kur© eS o f nf} wJ?h tJ
tedpw ö ?hJ ]tedrw d å tedp}ö ac:w,f/ rjrif&wJh tedp?ö ypöKyeÜ af wGav? ]tedpö {uef
'kur© eS o f nf? ypöKyeÜ u f kd ½kyef mrfajym&} wJ?h tJ ]ypöKyeÜ }f od&if ½kyef mrf odw,f? ypöKyeÜ f
ypöKyeÜ ef qYJ /kd
]ypöKyeÜ f ½kyef mrf? tedrw d å tedp}ö ? ]ypöKyeÜ af v;}
v;}uvnf; tedpjö zpfomG ;w,f/ bmjyKvYkd
tedpw ö ;Hk q&mqdv k &Ykd &dS if ]obm0av;awG} rdv Yk ?Ykd ½kyef mrfu ]obm0} ac:w,f/ ½kyef mrfu
bmwk;H (obm0ygbk&m;)/ tJ ]obm0} u ½kyef mrfac:w,f/
obm0eJY ½kyef mrfukd rodvYkd avmuDawG jzpfuek w
f ,f
ck toHu ]obm0} aygh? olu ½ky?f Mum;wmu emrf? emrfr&Sb d eJ YJ ½kyv
f nf;
r&Sb d ;l ? ½ky&f adS yr,fh emrfr&S&d ifvnf; tvum;yJ? tcke ½kyef YJ emrfew YJ aJG eawmh ]toHu
½ky?f Mum;wmu emrf? ½kyef mr mrff }? Ny;D awmh ypöKyeÜ ?f ypöKyeÜ o
f &d if ½kyef mrfow d ,f? ½kyef mrfo&d if
ypöKyeÜ o f wd ,f? ]ypöKyeÜ ef YJ ½kyef mrf} tJovd?k tJvrkd odwmuawmh ]t0dZmÆ }? rodvYkd ]i ]igg }
jzpfwmuawmh ]'d|}d ? vdck sijf yefwmu ]wPSm}? tJvkd ]obm0eJY ½kyef mrf} udk tJvrkd od
vdYk tJ'v D ckd siw f mwdYk bmjzpfwmwdYk nmjzpfwmwdYk tJ'D avmuDawGjzpfuek w f ,f/
raemu twdwv
f nf;odw,f? ypöKyÜev
f nf;odw,f
rsupf ad wG? em;awGu ]ypöKyeÜ }f udo
k m tm½Hjk yKEikd wf ,f? ]twdw}f udk tm½Hrk jyK
f ;l / ]rsupf ad wG? em;awG? ESmacgif;awG? vQmawG? ud,
Edik b k af wG}aygh? ig;ck tJ'D ig;cku
]ypöKyeÜ }f om tm½Hjk yKEidk wf ,f? ]twdw}f udk tm½Hrk jyKEikd b f ;l / ]raem} uawmh raeYu
csKd vukd ?f csOvf u kd f pm;wmudo
k wd ,f? ]raem} u raeYu aecJw h [hJ mudk odw,f? Mum;cJwh hJ
[mudk odw,f? raeY wjrefaeYuayghav? twdwu f uav;xJu av;wef;xJu
]twdwu f o
kd wd muraem}
muraem}? tJ'D ]raem}
]raem}u ypöKyeÜ v
f nf; odw,f? twdwv f nf; odw,f/
'gayr,fh tJ'DtwdwfBuD;uvnf; ypöKyÜefjzpfvmw,f/ raeYu[mudk tck
atmufarhw,f? raeYu[mudk tckatmufarhawmh tckBu;D jzpfvmwmaygh? tcku
bmwH;k (ypöKyeÜ yf gbk&m;)/ tckqw kd mu ]£"} aygh? Now aygh? [dk twdwaf wGuvnf;
74 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

Now jzpfvmw,f? ],ck} jzpfvmwmaygh? tJ'gusawmh ]raem&JUtm½H}k (raem&JUtm½H)k ?


]raemtm½H}k u twdwu f kd tm½Hjk yKEikd Nf y;D ypöKyeÜ v f mjzpfw,f? &dyrf &d UJ vm; (&dyrf yd gNyD
bk&m;)/ t"dygÜ ,fu ]raem}
]raem}u ]twdw}f udk tm½Hjk yKvu kd w
f ,f? jzpfawmh ypöKyeÜ v f m
jzpfw,f? tJ'g ]raem}
]raem}/
av;wef;u[mudk oGm;atmufarhvu kd w f mu rsupf ?d em; r[kwb f ;l --- ]raem}
]raem}?
av;wef; ig;wef;u[mudk oGm;atmufarhvu kd w f mu twdw?f tJ'D twdwaf wGu
rsupf d em;awGr[kwb f ;l ? ]raem}
]raem}/ 'gayr,fh Now qdw k hJ tck jzpfomG ;w,f? av;wef;
ig;wef;u[m atmufarhvu kd wf mu twdwu f [mayr,fh tckjzpfomG ;w,f? Now
qdwk m ,ck? tJ'golu twdwv f nf;tm½Hjk yKEidk w f ,f? ypöKyeÜ v f nf;jzpfw,f? oluumv
ESpuf mv/

ukov kd ?f tukov kd f jzpfNyDq?kd olu Y kd raem0dnmPfrw S f


Ny;D awmh tJ't D xJrmS &m*awG? a'goawGqw kd hJ tukov kd af wG 0ifvmNyq D &kd if
tJ'g ]raem}
]raem}r[kwb f ;l ? ]raem0dnmPf}? ukov kd af wG tukov kd af wGjzpfvm&if tJ'g
bmwk;H (raem0dnmPfygbk&m;)/ ]pu©K0n d mPf}? ]raem0dnmPf} tJ tJ'v D /kd
rsupf u d jrif jrif½jHk rif qifjcif raemrSw/f
ukov kd f tukov kd jf zpfNyq
D kd olu Y kd raem0dnmPfrw S /f
tJ'g b,f ]umv} wk;H qdv k &Ykd &dS if ypöKyeÜ jf zpfomG ;w,f/ ukov kd f tukov kd v
f nf;
]raem}
]raem}u twdwu f [m tm½Hjk yKvu kd w f ,f? 'gayr,fh ypöKyeÜ jf zpfvu kd w
f ,f? aemuf
ukov kd f tukov kd jf zpfvu kd w f mvnf; tck jzpfvu kd w f ,f? Now jzpfomG ;w,f? ]tck}
jzpfomG ;w,f/ ]ypöKyEÜ w é pfcrk Qü avmutxktukepf \ k }}/ tJ ]raem0dnmPf} jzpfwmvnf;
tck Now jzpfomG ;w,f? twdwu f [mu ,ckjzpfomG ;wmaygh? tJovdk tJovdk tJ'D
]ypöKyeÜ uf kd ½kyef mrfajym&} m&}? ½kyef mrfocd si&f if ypöKyeÜ u f kd Munf&h w,f/

rysupf D;cif odvu


kd &f if þwGif ypöKyÜef
tck xdik w
f ,f? ]xdik wf ,f} qdv
k u kd pf rf;(xdik w f ,f)? tJ'g ypöKyeÜ yf ?J ]ypöKyeÜ u
f kd
½kyef mrfajym&} wJ?h tJ'D ypöKyeÜ u
f av;eJaY er,fqv kd &Ykd &dS if twdwu
f [mjzpfcNhJ y;D wmu
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 75

&m*awG a'goawGvnf;jzpfwmaygh? tJ'D twdwfu[mawG oGm;NyD;tm½HkrjyKbJ


ypöKyÜefeJYom aer,fqdkvdkY&Sd&if tJ'D½kyfemrfuav;[m MumMumraebl;? ypöKyÜefu
]Oyg'f? XD? bif} yJ&wdS m? ypöKyeÜ ef yYJ J aer,fqv
kd &Ykd &dS if ypöKyeÜ q kd mu ]toHuyk -HÜ rysupf ;D rD?
f w
toH[&D -H rajymif;a&TUrD}? rajymif;a&TUcif? rysupf ;D cifuav;udk ]ypöKyeÜ }f ac:w,f/ rajymif;
a&TUcif? rysupf ;D cif [kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)? ]rysupf ;D cif odvu kd &f if þwGif ypöKyeÜ }f ?
tJ ypöKyeÜ f odw,f? tckMum;w,f? Mum;aewke;f odwm? ]rysupf ;D cif odvu kd &f if þwGif
ypöKyeÜ }f ? tJ'gawG qdqk akd e&w,f? Mum;wke;f udk rysupf ;D cif Mum;w,fvYkd odvu kd &f w,f/

tedrw
d å tedp?ö obm0 tedpö
tJ odwmu ]obm0} ]obm0}? Mum;wmu ]umv} ]umv}? umvxJrmS tJ'D obm0&Sw d ,f?
]umveJo Y bm0} tJ'v D ?kd tJ em&D[m umvudo k zd ?Ykd tcsed u f o
kd zd ?Ykd odw,fqukd wnf;u
em&D[m ]taMumif;} umv? ]odwm} ubmwk;H ]tusKd ;} jzpfomG ;w,f? tJovdrk w S xf m;/
]ypöKyeÜ uf kd ½kyef mrfajym& tedrw d å tedp}ö ? ]tedrw d }å qdw k m taumiftxnfr&Sb d ;l ?
j'yfr&Sb d ;l ? tJ obm0uav;yJ&w dS ,f? tJ'gaMumifrh v Ykd Ykd olu ]tedp}ö csn;f yJjzpfaew,f/
Mum;vduk &f ifvnf; ]tedp}ö ? jrifvu kd &f ifvnf; ]tedp}ö ? eHvukd &f ifvnf; ]tedp}ö ?
xdvu kd &f ifvnf; ]tedp}ö ? Buv H ukd &f ifvnf; ]tedp}ö ? tJ tJ'g ]tedrw d å tedp?ö obm0
tedp}ö ? uJ 'Dvkd rqdEk ikd b
f ;l vm; (qdEk ikd yf gw,fb&k m;)/ obm0awG? tJ'v D kd tedpt
ö jzpfeYJ
obm0udk od&UJ vm;qdk rodawmhrS ]t0dZmÆ } jzpfawmh? ]vl} jzpfomG ;awmh t0dZmÆ jzpfomG ;
wmaygh? [kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)/ obm0udk rodb;l ? ]obm0} u tedp?ö 'gayr,fh
]vl} vdo Yk ad wmh ]t0dZmÆ } jzpfomG ;w,f? vlvo d mG ;rS ]&m* a'go} jzpfw,f/
Ykd o

þ[m tmo0
]obm0} od&if &m* a'go rjzpfb;l ?tJvkd ÓPfawGxw k &f w,f/ tJ'D ]ypöKyeÜ }f
yJ? ab;awG &efawG 'kua© wG bmjzpfjzpf tJ'D ]ypöKyeÜ }f om½I? ]twdwaf wG} bmawG
oGm;rvkyef ?YJ wpfcgwnf; aoawmhrmS vm;[Jv h Ykd oGm;rvkyef ?YJ aoawmhrmS vm;[Jv h Ykd
qdvk &Ykd &dS if tJ'g ]tem*wf}? raoao;bJeYJ oluaoawmhrmS vm;[Jh aoawmhrmS vm;[Jh
qdw k m ]ypöKyeÜ }f vm;? ]twdw}f vm;? b,f[mrS r[kwb f ;l ]tem*wf}? tJ't D em*wf
76 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

umvBuD;udk oGm;NyD;raoao;bJeJY? aoawmhrSmvm;[JhvdkYqdkawmh rpdk;&drfbl;vm;


(pd;k &dryf gw,fb&k m;)/ tJ'g ]tmo0} jzpfomG ;w,f/ tJ'gaMumifh ]þ[m tmo0}? tJ
tmo0 jzpf&ifavmb? 'd|?d arm[? ]arm[} ]arm[}u t0dZmÆ ? ]avmb}
]avmb}u vdck siw f m? ]'d|}d u
xifwm? vlvx Ykd ifwmaygh? ]vl}vdYk xifurkd xifb;l ? ,lukd ,laew,f? vlvYkd ,laew,f/

&Sw
d mu ½kyef mrf
tJ'D½kyfemrfudk? &Sdwmu ½kyfemrf? &SdwmubmwkH; (½kyfemrfygbk&m;)/ tJ'g
½kyef mrfqw kd m ]tw¬d ypöa,m}
,m}ac:w,f? tw¬yd pöa,m? ]½lyg&r®PH pu©K0n d mP "mwk,m
wHorÜ,w k u å meOö"r®meH tw¬yd pöa,eypöa,m} qdw k mtJ'g? tJ'gav;&Sw d ,f? ypöKyeÜ u f kd
½kyef mrfajym& qdpk rf; (ypöKyeÜ u
f kd ½kyef mrfajym&)? tJ ]½kyef mrf}udk odcsiv
f &Ykd &dS if ypöKyeÜ u
f kd
od&w,f? Ny;D awmh avmutxk/ ]ypöKyEÜ é wpfcrk Qü avmutxk tukepf \ k }}? tJ
bmyJjzpfjzpf ]wJ}h qd&k if avmurSm ]ypöKyeÜ }f jzpfomG ;w,f/ twdwaf wGuvnf; ]ypöKyeÜ }f
jzpfomG ;w,f/ ]Now} jzpfomG ;w,f/
ajymif;wmudk ocFg&ac:w,f
]tedrw d å tedp{ö uef 'kur© eS o f nf ypöKyeÜ u f kd ½kyef mrfajym&}
m&}/
tJ ]tedrw d }å qdw
k mu ]jrifMum;ponh}f qdv k u kd pf rf; (jrifMum;ponf)h jrifwma&m
Mum;wma&m tp&Sad omqdak wmh eHwma&m? xdwma&m? pm;wma&mygw,f/ Buw H mawG
vnf;ygwmaygh/
]jrifMum;ponhf Buo H od rQ ocFg&u tedrw d }å /
tJ'gudk ]ocFg&} ac:w,fw?hJ ajymif;oGm;vd?Yk ajymif;wmudk ]ocFg&} ac:w,f?
]oH[&D }H ac:w,f/ ajymif;oGm;w,f? ]ocFg&} &}qdw k m ajymif;a&TUw,fav? tJ'D ]ocFg&} &}u
'Dvkd ]taumiftxnf} r&Sb d ;l wJ?h jrifwm taumiftxnf&o dS vm; (r&Syd gbk&m;)?
'gayr,fh emrf? olu ½kyu f kd tm½Hjk yKw,f [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ tJ'[ D musawmh
vlawGrygao;bl;? ]jrifMum;ponhf Buo H o
d rQ}? BuNH y;D odwm? &dyrf &d UJ vm;? ud,k [
hf mud, k f
BuNH y;D odwm? uJ b,fojl rifw;Hk ? b,forl S rjrifb;l ? ud, k [ hf mud,
k yf J odw,f? [kwu f v
hJ m;
(wifyghb&k m;)/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 77

]jrifMum;ponhf Buo H o
d rQ ocFg&u}
&u}? tJ'gocFg&wJ?h t0dZmÆ aMumifjh zpfwmygyJ?
]t0dZmÆ ypö,mocFg&m
&m}}? olvnf; ocFg&yJ/
taumiftxnfr&Sw
d mudk tedrw
d å ac:w,f
]tedrw d }å ? jrwfpmG bk&m;u ]tedrw d Íå ö bma0[d} qdw
k m ]taumif txnfr&Sw d m}
udk ]tedrw d }å ac:w,f/ taumiftxnfr&Sw d m bmac:wk;H (tedrw d yå gbk&m;)/ tJ
j'yf j'yfawGr&Sw d m? j'yf&&dS ifonDaygh? tJ ]taumiftxnfr&Sw d m} udk ]tedrwd }å ac:w,f?
[dk ]edrw
d rf &S?d ermr&S}d r[kwb f ;l aemf? taumiftxnf r&Sw d [hJ mudk ]tedrw
d }å ac:w,f/
edAmÁ efqw kd mvnf; tJovdk taumiftxnfr&Sb d ;l / wpfcgwnf; tJ'g ]obm0}
a&mufomG ;w,f? odrYk [kwv J ]vl} csn;f yJjzpfaewm? ]obm0} udk rawG;
f &Ykd &dS if 'Dxu
wwfb;l ? jrifwmobm0/ ]jrifwm} bmwk;H (obm0ygbk&m;)/ ]Mum;wm} m;wm}aum bmwk;H
(obm0ygbk&m;)/ uJ Mum;wm taumiftxnf&Sdovm; (r&Sdygbl;bk&m;)/ tJ
tJ'gaMumifh ]tedrdwå} ac:w,f/ taumiftxnfr&Sdbl;qdkawmh j'yfr&Sdbl;aygh?
oP²mefr&Sb d ;l aygh? [kwu
f vhJ m; (wifyghb&k m;)/ tJ'grS ]y&rwf} jzpfomG ;w,f/
]Buo
H od rQ ocFg&u tedrw D akd v; qdk qdk ae&ifuykd J ]vlawG} u aysmuf
d }å ? tJ'v
oGm;w,f/ ]vlawG} raysmufb;l vm; (aysmufygw,fb&k m;)/ ]vlawG} aysmufomG ;&if
&m*jzpfao;vm; (rjzpfawmhygbk&m;)/ tJvkd edAmÁ efa&mufw,f? tvGeYf tvGef [efwhJ
[mrsKd ;? ]jrifMum;ponhf BuoH o
d rQ ocFg&u tedrw d }å ? ]tedrw
d }å qdw
k m taumiftxnf
r&Swd m? ]tedrw d }å qdw
k mbmwk;H (taumiftxnf r&Sw d mygbk&m;)/ a[m 'umBu;D
rarG;cifu taumiftxnf&v dS m; (r&Syd gbk&m;)/ aoNy;D awmhaum taumiftxnf
&Sv
d m; (r&Syd gbk&m;)/

tedrwd Oå ö bma0[d - edrw d rf &Sad tmif yGm;&r,f


tJ'v D ykd J ]jzpfNy;D ysu}f oGm;&if ]taumiftxnfr&S}d awmhb;l ? tck[mBu;D uawmh
]oówBu;D } vljzpfaew,f? ]edrw d }å jzpfaew,f/ edrwd u å kd obm0vdUk r,lb;l ? edrw
d u
å kd
jrwfpmG bk&m;u ]tedrw d Íå ö - edrw
d rf &Sad tmifymG ;&r,f} wJ/h ]&m[kv - cspo
f m;onf;csm
&m[kvm? tedrw d Íå -ö taumiftxnfr&Sad omtedrw d b å m0emud?k bma0[d-yGm;avmh}/
78 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tedrw d b å m0emqdw k m tedpb ö m0em ac:w,f


]tedpö} qdk&if ]taumiftxnf} r&Sdawmhbl;/ ]tedpö} qdk&if jzpfysufwmeJY
tedpyö &J adS wmhw,f/ tedpö jzpfysu?f taumiftxnfr&Sb d ;l / tJ'gudk ]tedrw d b
å m0em}
m0em}?
]tedrw d b å m0em} b,fvykd mG ;vJ (taumiftxnfr&Sb d ;l vdYk yGm;ygw,fb&k m;)/ taumif
txnfr&Sv f ;kH xJukd ]rxif} &bl;? acgif;xJ rsuv
d &Ykd &dS if acgif;xJ rsuv f ;kH xJ xifv&Ykd &dS if
&m*&ifvnf; jzpfr,f? a'go&ifvnf; jzpfr,f? arm[&ifvnf; jzpfr,f/ rsupf x d J
taumiftxnfBuD;xifaew,fav? olu tvkyfvkyf&ifvnf; taumiftxnf
xifaewm/ &m*jzpf&ifvnf; taumiftxnf rxifb;l vm; (xifygw,fb&k m;)/
]taumiftxnfrxif} wJh bm0emyGm;wJ/h

tedpö bm0em
]taumiftxnfrxif} wJh bm0emqdw k mu ]tedpb ö m0em}? [kwfuJhvm;
(wifyghb&k m;)/ taumiftxnfrxifwhJ bm0emu tedpv ö Ykd yGm;&rSm? bm bm0emwJw h ;Hk
(tedpb ö m0emygbk&m;)/ tJ tJ'[D m ],mewåa,[d - ,mOfo;kH yg;taygif;wdjYk zif?h edAmÁ eH-
edAmÁ efu?kd yayÜgwd - a&mufapawmfr\l }/
tJ ]tedp}ö jzifh edAmÁ efa&mufapw,fqw
kd m tJ'[ D mudk ajymwm? edrwd rf &Sad wmh
[dk rde;f roP²mef a,mufsm;oP²mefawGukd ]edrw d }f vdYk ac:w,f/ tJ'g edrw d rf &Sad wmh
&m*jzpfao;ovm; (rjzpfygbl;bk&m;)/ rjzpfawmh oleAd mÁ efra&mufb;l vm; (a&mufyg
w,fb&k m;)/ tJ tJ'gudk ]edAmÁ ef} ac:w,f/

y&rw¬ opömqdw
k m obm0opöm
]tedrw
d å edAmÁ ef} tJ tJ'aD &mufatmify&Ykd w,f? ]tedrw
d }å qdw
k m edAmÁ ef/
tedp{ö uef 'kur© eS o
f nf ypöKyeÜ uf kd ½kyef mrfajym&?
y&rw¬opömoabm ynmaZmyif/
tJ tJ'g ]ynmaZm}
]ynmaZm}wJh? ]y&rw¬opöm} ac:w,f/ ]obm0opöm} vdkYvnf;
ac:w,f/ bmac:wk;H (obm0opömvdaYk c:ygw,fb&k m;)/ tJ obm0opöm? tJvkd
jrifaeawmh ol0Y rf;xJ &m*&St d ;kH rvm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)/ tJ'gudk ]t&d,opöm}}vdYk
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 79

ac:w,f/ [dk r*Fvokwrf mS av ]t&d,opöme'óeH} vdYk rygbl;vm; (ygygw,fb&k m;)/


]t&d,opöme 'óeH? {wH r*Fvrkwrå }H ? ]t&d,opöm} qdwk m y&rw¬opömudk
jrifawmh? ]y&rw¬opöm} qdw
k m obm0opöm/
]jrifMum;ponhf Buo H o
d rQ ocFg&u tedrw
d }å /
edrwd f taumiftxnfr&Sd awmhb;l ? jrifwm Mum;wm edrw d rf &Sb
d ;l ? rsupf x
d u
J
rxifapeJY [kw&f UJ vm;/ [dak cgif;xJ xifwmu ]raem} d jrifwmu ]rsupf }d ? tJ'g
]raem}? rsupf u
]taumiftxnfr&Sw d hJ bm0em
bm0em}} ac:w,f? bm bm0em ac:wk;H (taumif txnfr&Sw d hJ
bm0emygbk&m;)/ ]obm0} taumiftxnf&Sdovm; (r&Sdygbl;bk&m;)/ tJ'g
obm0a&mufomG ;w,f? bmopömwk;H (obm0opömygbk&m;)/

obm0opömjrifwhJ yk*Kd¾ vf[m &m* a'go r&Sad wmhb;l


tJ'D ]obm0opöm} jrifwhJ yk*Kd¾ v[ f m a,mufsm;awG rde;f rawG rjrifawmhb;l /
olrY mS &m* a'gou r&Sad wmhb;l / a,musmf ;awG rde;f rawG jrifro S mvQif tJ'g ]edrw
d }f
ac:w,f? &m*u ]&m*edrw d }f ? a'gou ]a'goedrw d }f ? arm[u ]arm[edrwd }f ? tJ'D
&m*? a'go? arm[awGu edrw d uf jkd yKwwfw,f/ &m*? a'go? arm[ r&S&d if tJ'D
edrwd u f kd rjyKwwfb;l ? &dyrf &d UJ vm; (&dyrf yd gNyb
D &k m;)/
[m ]yxrwef; aumif;cef; tvGe?f vlwiG f ½kyaf csm} qdw k m? ]obm0opöm?
orkwo d pöm? t&d,opöm}}? tckae pum;ajymwJt h cg b,fol [kww
f ,f? b,fomG ;w,f?
bm nm ponf tJ'v D vkd yk wf mu ]orkwo d pöm}? avmu tajymtqdak wGaygh/ ]obm0
opöm} qdwk m tJ'D rde;f rawG? a,mufsm;awG r&Sad wmhb;l obm0yJ&adS wmhw,f/
rsupf ud jrif jrif½jkH rif? qifjcif raemrSw/f
ukov kd f tukov kd f jzpfNyq
D ?kd olu
Y kd raem0dnmPfrw
S /f
tJovdjk zpfomG ;wm tJovdjk zpfawmh uJ rsupf u d jrifwm? em;uMum;wmawGu
]obm0} jzpfomG ;w,f? taumiftxnfr&Sad wmhb;l ? [kwu hJ m; (wifyghb&k m;)/ ]tedp}ö
f v
jzpfomG ;w,f/ tJ'aD wmh olu Y kd ]obm0opöm} a&mufomG ;awmh olpY w d x
f rJ mS a,mufsm;
awG rde;f rawGu ]orkwo d pöm} vdq
Yk Nkd y;D odNy;D awmh r&Sad wmhb;l av? aMomfopömqdw k m
80 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

vnf;tedpyö ?J ]tedp{ö uef 'kur© eS o


f nf ypöKyeÜ u
f kd ½kyef mrfajym&}
m&}? tJ'gav; qdq
k akd e&
J vm;(rNryJ gbl;bk&m;)/ rNraJ wmh]ted
w,f/ tJ'yD pöKyeÜ af v;u Nro ]tedrw
d å bm0em}
bm0em}ac:w,f/

orkwo
d pöm? obm0opöm? t&d,opöm
[do
k rkwo d pömu vlawG a,mufsm;awG rde;f rawGu ]orkwo d pöm} qdak wmh
tJ'o
D pömtwdik ;f pdwu
f x
kd m;r,fqv kd &Ykd &dS if &m* a'goawGu vGwyf ghrvm; (rvGwyf gbl;
bk&m;)/ tck ]obm0opöm} a&mufwJhtcgusawmh &m* a'go rvGwfbl;vm;
(vGwyf gw,fb&k m;)/ tJ vGwo f mG ;w,f? &m* a'govGwo f mG ;awmh olpY w
d x
f rJ mS &m*
a'goawGjzpfao;ovm; (rjzpfygbl;bk&m;)/ tJ'gudk ]t&d,opöm}/
]t&d,opöme 'óeH} qdpk rf; (t&d,opöme 'óeH)/
r*Fvokwf ckraS &mufw,f/ uav;i,fi,fwek ;f u oifcw hJ hJ r*Fvokw?f ]t&d,
opöm} qdw
k m olwumhukd rNiKd ;wm t&d,opömqdw k m bmwk;H (olwumhukd rNiKd ;wmyg
bk&m;)/ olwumaum &Sad o;ovm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)/ olwumhukd cspw f ,fqwkd hJ
&m*vnf;r&Sad wmhb;l ? olwumhukd rke;f w,f? NiKd ;w,f tJv[
kd mawG&v dS &Ykd &dS if ]obm0
opöm} awG ra&mufao;bl; tJvrkd w S /f
jrifMum;ponhf Buo
H o
d rQ ocFg&u?
tedrw
d å tedp{ö uef 'kur© eS o
f nf?
ypöKyeÜ u
f kd ½kyef mrfajym&?
y&rw¬opömoabm ynmaZmyif/
]ynm}wJ?h ]avmuDopöm}? ]orkwo
tJ'g ]ynm} d pöm} qdw
k mu rrSebf ;l wJ?h vlawGao
oGm;&if vlawGu r&Sad wmhb;l ? pum;ajymNy;D oGm;&ifvnf; tJv[ kd mawG ynwfawG
r&Sad wmhb;l ? [kw&f UJ vm;? uJ--- awmfMutH;k pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k


¸¸¸¸¸
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 81

]] cHpm;a0'em cGpJ w
d jf zm w&m;awmf}}
8.12.2006
okca0'emESihf ,SOw
f hJ oabmw&m;
]okcg,g,- okcjzpfaom? a0'em,
a0'em,- a0'emESi}hf ? ]okc} jzpfaom a0'emwJ?h
]okcjzpfwhJ a0'em} &,f? ole,
YJ OS w hJ mu ]orÜ,w
f [ k }å ac:w,f? a0'emu cHpm;wm
aumif;wm? aumif;vdYk oabmuswm? tJ'gu ]orÜ,w k å "r®} ac:w,f/
]okcg,- okcjzpfaom? a0'em,- a0'emESi}hf /
tJ'v
D q kd &kd if okca0'em cHpm;w,fvq Ykd &kd if okca0'emudk oday;w,f? okc
a0'emb,fvjkd zpfw,f? okca0'emjzpf&if b,fvjkd zpfowk;H ? tJvu kd sawmh okca0'emESihf
,SOw
f hJ orÜ,w k w f &m;awG/]okca0'em}
a0'em}u okcudk cHpm;w,f? ]ole, YJ OS b
f uf orÜ,w k f
w&m;} u oabmusw,f? ole, YJ OS w f mu ]þ[m okca0'em} [kw&f UJ vm; (wifygh
bk&m;)/ ]orÜ,w k må - orÜ,w k w f &m;}}? olu ESprf sKd ;cG&J w,f? okcjzpfwt hJ cgrSm okc
uawmh csr;f omwm? ]cHpm;wm} m;wm}u wpfrsKd ;? okcjzpfawmh ]okceJ, Y OS w
f hJ oabmw&m;}
oabmw&m;}u
wpfrsKd ;? tJvkd ESprf sKd ;rSw?f tJvkd ESprf sKd ;&Sad Mumif;udk okcu odyrf xif&mS ;bl;/

'kua© 0'emESihf ,SOw


f hJ oabmw&m;
]'kum© , - 'kuj© zpfaom}? tif; 'kuj© zpfaewJh tcgudk *½kpu
kd ?f tyd'k u
k ?© pdw\
f 'ku?©
'kua© 0'em/ ]'kum© , - 'kuj© zpfaom? a0'em, - a0'emESi}?hf}? tif; ]'ku}© u wpfc?k
]a0'em} u wpfc?k tJ 'kua© 0'em? 'kua© 0'emcHpm;w,f? 'kua© 0'emcHpm;w,fvYkd
tJovdo k rd S ]'kua© 0'emESihf ,SOw
f o
hJ abmw&m;} udo k w
d ,f/
'kum© , a0'em, orÜ,w k må "r®m
'kua© 0'emESihf ,SOaf wmh raumif;bl;? pdwq f ;kd w,f? oabmrusb;l ? [dk jzpfomG ;
wm[m 'kua© 0'em ]cHpm;wm}m;wm}eJ?Y ]oleYJ ,SOaf zmf,OS zf ufjzpfww hJ &m;}
&m;}vdYk ESpcf k &Sw
d ,frw S /f
]'kum© ,- 'kuj© zpfaom? a0'em,- a0'emESi?hf orÜ,w k må - tnDtñGwf ,SOu f ek af om}?}?}?
]orÜ,w k må } qdw
k mu tJ 'kua© 0'emeJ, Y OS w
f thJ cgudk tJ'gudk *½kpu kd &f w,f/
82 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

'kua© 0'em cHpm;w,f/ 'kua© 0'emudk cHpm;w,fv?Ykd 'kua© 0'emudk cHpm;awmhrS wpfcg
oabmruswmwd?Yk rESpNf cKd uw f mwd?Yk ajymcsiwf mwd?Yk qdck siw
f mwd?Yk a'gotd;k aygufuJG
w,feYJ vlawGu tJ'v kd Mkd uw,f/ tJ'g ]a0'emESi,
D q hf OS w
f hJ orÜ,wk w f &m;} ac:w,f/
]'ku©m, a0'em, orÜ,kwåm"r®m}}? jyefqdkvdkufprf; ('ku©m, a0'em,
orÜ,w k må "r®m)? tJ tJ'D orÜ,w k må u ,SOw f o
hJ abmw&m;awGuvnf; edówå? edZ0DÆ g-
owå0g r[kwb f ;l wJ/h
apwodu 'kuu
© raemu taMumif;jzpfw,f
'umBu;D wdu Yk awmh a'gouvnf; ]igh} a'go? a'goaygufuw JG mvnf; ]ig}
aygufuw JG ,f? tJ a'go? a'goaygufuw JG ,f? a'gou 'kua© 0'em? 'kua© 0'emeJY
,SOaf zmf,OS zf ufu orÜ,w å &m;ac:w,f/ ]'kum© , a0'em, orÜ,w
k w k må "r®m}}?
bk&m;&[EÅmwdrYk mS ]apwodu'ku}© rjzpfb;l wJ?h ]um,d,'ku}© jzpfw,fw/hJ tJ'g *½kpu kd ?f
pdw'f u k u © ]apwodu'ku}© ac:w,f/ tJ'D ]apwodu'ku}© u ]raem} u taMumif;
jzpfw,f/
]raemrlvH apwodu'kum© eH}? ]raem- ]raem-raemonf? apwodu'kum© eH-apwodu
'kuw © \ Ykd ? rlv-H taMumif;&if;wnf;}/ tJ jrwfpmG bk&m;wdrYk mS ]apwodu'ku}© r&Sb d ;l ?
]raem}
]raem}u olu Y kd a0'em cHpm;wmyJvYkd tJovdk od&jcif;tusKd ;&Sw d ,f/
]'kum© , a0'em,}? ]'kum© ,- 'kuj© zpfaom? a0'em,- a0'emESi}/hf}/
'ku© jzpfwmu b,fvakd e&mrSm 'kuj© zpfw;Hk ? tJ'g ]um,du'ku?© apwodu'ku}©
ESprf sKd ;&Sw d ,f/ ]'kua© 0'em cHpm;w,f}? tJ'g ]a0'emEkyóem} ½I&w,f/ ]a0'em
Ekyóem} ½Iwt hJ cgusawmhh ]'ku}© ub,fv[ kd m? ]'kua© 0'em}
0'em}u b,fv[ kd m? 'kua© 0'em
jzpfNy;D awmh a'goawGaygufuw JG mu a'gowd?Yk £ómwd?Yk rpä&, d wd?Yk ukuKú pw ö u Ykd
tJ'g ]'kua© wGe, YJ OS w f w
hJ &m;awG} wJ?h ]'kue© YJ ,SOw f w
hJ &m;awG} u bmawGw;Hk (a'go?
£óm? rpä&, d ? ukuKú pyö gbk&m;)/ tJ £ómu jiLpl&ifvnf; ol 'kua© 0'emjzpfw,f?
[kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ rpä&, d 0efw&kd ifvnf; olrY mS 'ku© jzpfw,f/
a[m jrwfpGmbk&m;wdkY t&d,mwdkYusawmh 0efvnf;rwdkbl;wJh? rjiLplvnf;
rjiLplb;l qdak wmh £ómvnf;r&Sb d ;l wJh [kw&f UJ vm;? tJ'g a'goaygufuw JG m? a'go
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 83

aygufuw JG ,fqkd 0ke;f 'dik ;f qdNk y;D awmh xkxufypfvu kd v


f Ykd a'goaygufuw JG muwpfrsKd ;?
0rf;xJuwif 'kuj© zpfaewJ[ h muawmh Asmyg'wdYk a'gou jzpfw[ hJ m/ wEH EYk H cYk jH yif;ae
w,f oabmrusb;l rBuKd ub f ;l qdw
k m tJ'g'kua© 0'em&JU orÜ,w k w f &m;wJ?h orÜ,w k f
w&m;udvk nf; orÜ,w k w f &m;rSe;f od&w,f/
]'kum© , - 'kuj© zpfaom? a0'em,- a0'emESi?hf orÜ,w k må - tnDtñGw?f
{ukygÜ '- tp&Sad omtm;jzif, f ek af om}/}/
h OS u
'kua© 0'emu wpfck ('kua© 0'emu wpfc)k ? 'kua© 0'emESiw hf uG jzpfaomw&m;u
wpfck ('ku©a0'emESifhwuG jzpfaomw&m;uwpfck)? tJovdk ESpfckrSwfxm;&w,f?
]'kum© , - 'kuj© zpfaom? a0'em,
a0'em,- a0'emESi}hf ? tJ'aD 0'emuawmh a0'emu a0'emyJ?
'gayr,fh 'kuj© zpfaomqdw k m ]aom} uawmh 0daooe&w,f? 'Da0'em bmjyKvjYkd zpfw;Hk
qdak wmh 'kuj© zpfvYkd jzpfwhJ a0'em? 'kuu © txl;jyKwhJ ]0daooe}
ooe}? a0'emu ]0daoos}
ac:w,f/ txl;jyKtyfwt hJ &mjzpf oGm;w,f? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
wuGjzpfjcif;? wuGcsKyfjcif;? tm½Hw
k ?l rSD&mwl
]'kum© , - 'kuj© zpfaom? a0'em, - a0'emESi?hf orÜ,w
k må - tnDtñGw?f
{ukygÜ ' - tp&Sad omtm;jzifh ,SOu f ek af om}/}/
orÜ,kwåw&m;,SOfw,fqdkvdkY&Sd&if ]{ukyÜg'- wuGjzpfjcif;? {ueda&m" -
wuGcsKyjf cif;? {um&r®P - wlaomtm½H?k {u0w¬Ku -wlaomrS&D m}?}? tm½Hek v YJ nf;
tJ''D u k a© 0'em[m ol&Y UJ ,SOb f uf orÜ,w k wf &m;eJY wl&r,f/ txuft&m&Su d aiguf
vdu
k w f ,f? pdwq f ;kd vdu
k wf ,fq&kd if ud,k [
hf mav; wpfcw k pfck aysmufomG ;w,f? bmvkyf
vduk w f ,f? rnDñw G bf ;l qdyk gawmh tJovdq k kd 'kuj© zpfw,f/
'kuj© zpfw,fqw kd m? 'kuj© zpfwmu wpfc?k a0'emjzpfwmu wpfc?k a0'emeJ, Y OS w
f hJ
ajymwm? qdw k m? aygufuw JG mu wpfc?k oH;k ckrw S xf m;? 'kuu© wpfc?k a0'emuwpfc?k
tJ aygufuw JG mu wpfc?k tJovdk oH;k ck? oH;k ckqakd wmh raygufuaJG wmhb;l wJ?h [dk bk&m;
&[EÅmawGusawmh rayguf uGaJ wmhb;l ? raygufuaJG wmhb;l qdv k &Ykd &dS if 'ku© a0'emawG
cHpm;ae&ayr,fh olrY mS tJ'D 'kue© , YJ OS w
f w
hJ &m;awG r&Sad wmhb;l ? tJ'v D q
kd &kd if tJ'aD 0'em
84 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

uvnf; 'DwiG cf sKyo


f mG ;w,f? odrYk q
Ykd v
kd &Ykd &dS if tJ'aD 'goeJ,
Y OS w
f w
hJ &m;u wpfaeukef
cHjyif;aeawmhw,f/

ezl;prf;rdwikd ;f ra[mo"mudk pdwq f ;kd aew,f


[dak u0#fyP k mÖ ;Bu;D vdak ygh? ezl;prf;rdwikd ;f prf;rdwikd ;f ra[mo"mudk pdwq f ;kd
aew,f? ezl;prf;rdwikd ;f prf;rdwikd ;f bmjzpfaewk;H (ra[mo"mudk pdwq f ;kd aeygw,f
bk&m;)/ ra[mo"mu wpfcgwnf; *kwEf rdS w f NhJ y;D awmh? [dk cg;awmif;BuKd uBf u;D udq k ?JG
cg;awmif;BudKufBuD;u tNrD;udkqGJNyD;awmh? *kwfESdrfxm;NyD; ][m om;avmuf&SdwJh
uav;awGukd &Srd cd;k ygeJw Y }hJ ? bmjyKvv Ykd qJ akd wmh &Scd ;kd &ift½I;H ud;k ? olwaYkd r;Mu qdMk uw,f?
b,fou l Edik w f ,f? b,fou l ½I;H w,fu;kd ? tJ--- ½I;H vdu k v
f &Ykd &dS if ½I;H wJv
h u
l &Scd ;kd &rSm/
'Dawmh jyóemurar;&ao;bl;? ynm&Scd si;f ud;k ? ynm&Scd si;f b,fou l rSew f ,f?
b,fou l rSm;w,fqw kd m 'Dvrkd ar;&ao;bl;? wpfcgwnf; 0da'[&mZfrif;Bu;D u ar;
w,f? ]ra[mo"m bmvkw d ;Hk }? ][m uReaf wmfrsKd ; jynfwefywåjrm;vdyk gw,f}/ ]tJ
vd&k if ,lomG ; ,lomG ;} tJ olu vTwv f ukd w
f ,f? olu at;Ny;D a&mud;k ? vTwv f u
kd af wmh
wpfcgwnf; ywåjrm;Bu;D ,lvm? {nfo h nfvmvd&Yk &dS if tdro f nfu vufaqmifav;
bmav;ay;&if [du k tvGev f ckd siwf ,f ykPmÖ ;Bu;D u ]{nfo h nfvmvd&Yk &dS if wpfcgwnf;
tdro f nfuvufaqmifawG bmawGay;&wm? tck usKy{f nfo h nfvmw,f}/
tJvkd pum;ac:awmh ][m &ygw,f &ygw,f a[m'DrmS a[m'DrmS Munfyh g}
qdak wmh ywåjrm;Bu;D u eD&aJ ewmud;k ? tvGev f w
S mud;k ? ]uJ uJ vuf0g;cH vuf0g;cH}
qdak wmh vuf0g;cHvu kd w f ,f? wpfcgwnf; tJ'v D ufMum;xJuae aygufcsvu kd wf m
tJ'yD wåjrm;u ra[mo"majc&if;rSmvmusw,f/
'Dawmh olYwynfhuaumufxm;NyD;awmh? tJ'DtcgrSm au0#fykPÖm;BuD;u
tJ'yD wåjrm;udk vdu k af umufwm? vdu k af umufawmh ra[mo"majc&if; a&mufomG ;
wmaygh? 'Dvu kd v
k m;xdik Bf u;D eJY xdik af wmh? ajc&if;a&mufomG ;awmh wpfcgwnf; tJ'D
*kwEf rdS w
f NhJ y;D raumufEikd af tmifaygh? cg;awmif;BuKd uBf u;D ajrm§ ufNy;D awmh *kwEf rdS w
f ?hJ
Ny;D awmh tJ'eD zl;eJaY jrBu;D eJY yGwv f u
kd w f m wpfcgwnf; aoG;awGxu G f aygufNyaJ ewmaygh?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 85

'Dvakd ygufNyo
J mG ;&if tvGepf yfw[ hJ mud;k / 'Dawmh wpfcgwnf; [dk ]om;avmuf&w
dS hJ
uav;av;udk &Srd cd;k ygeJY &Srd cd;k ygeJ}Y wJ/h
]a[m au0#ftrwfBu;D u &Scd ;kd aew,f? &Scd ;kd aew,f} vdYk y&dwo f wfawG Mum;
atmifajymw,f/ [dk au0#ftrwfBu;D &JU wynfah wGuvnf; ]'dq Yk &mBu;D u [drk mS
&Scd ;kd aew,f} ½H;I Nyq D Nkd y;D awmh? ]a[ ajy;Mupd}Yk &JUqdNk y;D wpfcgwnf; ajy;vdu k w f m 'Du
ra[mo"my&dwo f wfawGuvnf; twif;vdu k w f mud;k / ]a[; vdu k Mf u[ vdu k Mf u[}
qdNk y;D tajy;vdu k Mf uwmud;k 'DtcgrSmra[mo"mu olu Y w kd pfcgwnf; ajrm§ ufypfcs
vdu k w f mud;k ? wpfcgwnf; ]wpfOob} avmuf a&mufomG ;w,fw?hJ wpfOobqdw k m
EGm;0ufcsed ;f oHMum;wJh ae&mrsKd ;? 'DuEGm;0ufcsed ;f oHqkd [du k Mum;w,f? tJ tJavmuf
a&mufoGm;w,f/
'DawmhrS olyY &dwo f wfaemufuv kd ukd Nf y;D ]r[kwb f ;l ? r[kwb f ;l ra[mo"mu
vdrfwm} 'Dvdkajymayr,fh r&bl;? [dkutwif;ajy;awmhwmyJ? 'geJY trwfBuD;a&mh
a&mhvq Ykd Nkd y;D jrif;ay;vdu k w f t hJ cgusrS wpfcgwnf; olujrif;eJpY ;D Ny;D awmh [dk rSaD vmufwhJ
ae&musrS ra[mo"mur[kww f m ajymvTwv f u kd w f m? wu,fr[kwb f ;l wJ?h 'Du
iHw
Yk m olaY &SUusomG ;vdYk oluzdNy;D awmh ezl;eJaY jrBu;D eJw Y u kd w f ,fw?hJ 'Dawmh a0;oGm;NyD
qdak wmhvnf; jyefrvmEdik af wmhb;l ? tJ'w D iG f wpfcgwnf; 0dik ;f xm;wJh ppfwyfBu;D u
wpfcgwnf; xGuaf jy;&wm vufeufawGaumufvYkd rqH;k bl;wJ/h
wdik ;f jynfrmS ynm&St d vGev f w kd ,f? ajymwJq h w kd t hJ cgrSm &zdYk jyKzaYkd wG tJ tJv[ kd m?
[du k 0dik ;f xm;wmeJY usKH ;awGajrmif;awGeYJ [dk rdausmif;awGvnf; vTwx f m;wm? wufr,f
qd&k ifvnf; rdausmif;awGuudu k v f rYkd wufEikd b f ;l / wHwikd ;f Bu;D uvnf; tus,Bf u;D ?
tBu;D Bu;D vkyx f m;Ny;D wHwikd ;f ay:rSm&TUH awGyNkH y;D pyg;awGpu kd x f m;w,f/ Mum½d;k MumpG,f
awGuv kd nf; 0g;vH;k Bu;D eJ&Y n S &f n S Bf u;D axmifxm;w,f? [m NrKd UxJrmS yGaJ wGuvnf; wNcrd hf
Ncrd ehf aYJ ygh? olu 0dik ;f vdrYk &bl;? 0dik ;f vdrYk &awmhrS wpfcgwnf;ynm&Scd si;f pum;ajymMuyg?
'Dbufuvnf; pm;eyf&u d m© awG ukeaf eNy?D [db k ufvnf; r0ifEikd b f ;l /
qif;&Jwv hJ al wG xkwx f m;awmhvnf; csr;f omwJv h al wGukd NrKd U½d;k twGi;f oGi;f
&w,f/ qif;&Jwv hJ al wG rpm;Ekid w f v hJ al wG tJ'D NrKd Utjyifbufxw k &f w,f/ xkwaf wmh
86 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tjyifbufrmS olv Y nf;r&S?d ud, k v hf nf;r&S?d odr;f p&m tdrv


f nf;r&S?d pm;eyf&u d m© odr;f
zdq
Yk w
kd mvnf; r&Sb d uJ ;kd ? vlcsr;f omawGr&Sad wmh olwrYkd mS pm;p&mur&Sb d ;l / tJ'geJY
ynm&Scd si;f pum;ajymMuygvdaYk jymawmh? ra[mo"mu tJovdk vkyv f w
T wf meJY xGuf
ajy;a&m? r&jyefb;l /
0da'[&mZf wdik ;f jynfBu;D udk jcaoFah pmifw h hJ NrKd UBu;D eJY wlowJ?h ynm&Sw
d pfa,muf
wnf;apmifw h m tjyifbufr,f qif;&Jwv hJ al wGukd xkwx f m;w,f? wpfaeYvyk rf S wpfaeY
pm;/ 'Dawmh tjyifbufu ppfwyfBu;D u olwq Ykd D ,lvrYkd &bl;/ 'Dawmh olwrYkd mS pm;p&mu
r&Sb
d ;l / ]oH} uvnf; tqufuvnf; vdu k Nf y;D rydEYk ikd b
f ;l / uJ 0dik ;f xm;awmhvnf; olwrYkd mS
pm;eyf&du©mukef? tJ'Dawmh tJ'Dezl;prf;rdwdkif;? prf;rdwdkif;? ra[mo"mudk pdwfqdk;
aew,fw/hJ
]'ku©m,- 'ku©jzpfaom? a0'em,- a0'emESifh? orÜ,kwåm- tnDtñGwf
f ek af om}}/
,SOu
tJ'g t&if&w G pf OfeYJ tm½Hw
k wl ,f? tjypfww l ,f? 0w¬Kww l ,f? [kwuf v
hJ m;
(wifyghb&k m;)/ tm½Hw
k wl ,f? 0w¬Kww l ,f? pdwq
f ;kd w,f? tJ pdwq
f ;kd wmu 'kua© 0'em/

igr&Sb
d ;l ? pdwq
f ;kd wmvnf; r&Sb
d ;l qd&k if tem*grfjzpfw,f
'kua© 0'emu wpfrsKd ;? ]um,du'ku?© apwodu'ku}© ? ql;eJxY ;kd rdr,f? wkwef x
YJ ;kd
rdr,fqv h mu tJ'g ]um,du'ku}© ac:w,f/ pdwx
kd &Ykd &dS if emwJ[ f u
J pdwq f ;kd aewmu
]apwodu'ku}© ac:w,f/
ql;ajimifx
h ;kd rdwmu bm'kuw
© ;Hk (um,du'kuy© gbk&m;)/
pdwx
f q
J ;kd aewmu bm'kuw
© ;Hk (apwodu'kuy© gbk&m;)/
tJ tJvu kd &JG w,f? ruGv J &Ykd &dS if ]ig} pdwq
f ;kd w,feYJ jzpfwmyJ? pdwq
f ;kd wmawmifrS
]ig} jzpfomG ;w,f? tJ ]ig} r&Sb d ;l ? pdwq f ;kd wmvnf; r&Sb d ;l qd&k if tem*grfjzpfw,f/ tJ
tJ'gyxrwef;aumif;wJw h &m; udk a[mvd?Yk 'g tbd"r®mw&m;? y&rw¬w&m;ac:w,f/
]'kue© ?YJ 'kue© ,
YJ OS wf w hJ &m;} odNyv D m; (rSeyf ghb&k m;)/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 87

owåvnf;r[kwf ZD0vnf;r[kwu f ek af om oabmw&m;wdo


Yk nf &Su d ek \
f
tJ 'kua© 0'em? 'kua© 0'emu cHpm;wmaemf/
]'kum© ,
,- 'kuj© zpfaom? a0'em,-
a0'em,-a0'emESi?hf orÜ,w k må - tnDtñGw, f OS f
ukeaf om}/}/
]"r®m edówå edZ0DÆ obm0g - owåvnf;r[kwf ZD0vnf; r[kwu f ek af om
oabmw&m;wko Yd nf? oH0Zd EÆ -dÅ &Su
d ek \f }/
igcHpm;w,f - rqdek YJ
tJ'g owår[kwb f ;l wJ?h bk&m;a[mwmu owå0g[kw&f UJ vm; (r[kwyf gbl;
bk&m;)/ 'umBu;D wdu Yk a&m [kwo f vm; r[kwb f ;l vm; ([kwyf gw,fb&k m;)/ [dk tJ'D
]a0'em} cHpm;wmav? ]i ]igg } cHpm;w,f rqdb k ;l vm; (qdyk gw,fb&k m;)/ tJ tJ'g owå0g
jzpfomG ;w,f/ ]ig}
]ig}cHpm;w,frqdek YJ [kwu f v
hJ m; (wifyghb&k m;)/ 'kuj© zpfovdyk J okcvnf;
'Dvykd J [kwu hJ m; (wifyghb&k m;)/ ]okc}}u wpfrsKd ;? ]aomreó}
f v ]aomreó}u wpfrsKd ;? [kw&f UJ vm;?
(wifyghb&k m;)/ ]'ku}© u wpfrsKd ;? ]a'greó}
]a'greó}u a0'em? ]'ku}© u um,du? 'kuu © bmwk;H
(um,duygbk&m;)/
]ud,
k }f üjzpfwmu'ku-© -- ]um,du'ku}©
]pdw}f üjzpfwmu a'greó--- ]apwodu'ku}©
uGNJ yv
D m;? vrf;aMumif;oGm;awmh rarmbl;vm; (armygw,fb&k m;)/ um;ysuf
wJt
h cg bD;aygufomG ;wJt h cgusawmh pdwrf qif;&Jb;l vm; (qif;&Jygw,fb&k m;)/ tJ
tJvdkaygh/
]pdwq
f if;&Jwmu a'greó}
a'greó}? ]ud,
k q
f if;&Jwmu 'ku}© ? tJ tJvrkd w
S rf S 'kur© eS ;f ?
okcrSe;f odw,f? okcrajymbl;? okcuvnf; 'Dvykd ?J [kwu
f v
hJ m; (wifyghb&k m;)/
uJ awmfMutH;k pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸
88 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] wPSmrSxu
G af jrmuf edAmÁ efa&muf w&m;awmf }}
9.12.2006
edAmÁ efqw
kd m- 0geawm eduE© w
Å må edAmÁ eH
]edAmÁ efukd & &ygvd\k t&Sib f &k m;vd}Yk [dk MoumouefawmhcsKd ;rSm rqdb k ;l vm;
(qdyk gw,fb&k m;)/ edAmÁ efqw kd m ]0geawm eduE© w Å må edAmÁ eH}? [dk ]wPSmrS xGuaf jrmufwm
edAmÁ ef} yJ? wPSmqdw k m rsupf u d vnf; jzpfwwfw,f? [kwu f v
hJ m; (wifyghb&k m;)/
]edAmÁ eH- edAmÁ efukd &ygvd\k t&Sib f &k m;} vdYk olwu Ykd efawmhw,f r[kwv f m; (uefawmh
ygw,fb&k m;)/ b,fae&mjzpfjzpf uefawmhaeMuwmyJ? edAmÁ efukd &ygvd\ k t&Sibf &k m;wJ?h
&ygvd\ k omqdw k ,f olwu Ykd rBuu H rBub H ;l ? b,fvv kd v
Ykd J rodb;l / 'gaMumifh edAmÁ ef
qdwk m ]0geawm eduE© w Å må edAmÁ eH}/

wPSmqdw
k m oHoAd w
Á d 0deE¨wd
]0geawm-wPSmrS}? ]wPSm}}qdw k m ]oHoAd w Á d 0deE¨w}d ? ]oHoAd w Á -d csKypf yfwwf\?
0deE¨wd-zmax;wwf\}? ]twdwfb0eJY ypöKyÜefb0? ypöKyÜefb0eJY tem*wfb0udk?
tyfcsKyo f rm;uJo h Ykd csKyw
f wf? pyfwwf? zmwwfax;wwfaom owåad Mumif?h 0ge[k
qdt k yfaom wPSmrS}? ]wPSm}}qdw k m [dk tyfcsKyo f rm;vdyk wJ /hJ 'Dv[ kd meJY pyfzmovdyk ?J
'Db0eJY [db k 0? [db k 0eJY 'Db0udk tJvckd sKyw f wf pyfwwfaomaMumifh tJvt kd yfcsKyf
orm;vdk csKyw f wf pyfwwfvYkd olu Y kd ]0ge}
]0ge}vdaYk c:w,f/ ]oHoAd w Á ?d 0deE¨w}d ? ]oHoAd w Á -d
csKypf yfwwf\? 0deE¨wd-zmax;wwf\}? ]£wdwo®m- xdaYk Mumif?h 0geH- 0gernf\}/ tJ
]wPSm}}[m 0geac:w,f/ ]rcsKypf yfcsi}f vd&Yk &dS if tJ'D 0geud?k wPSmudk a&Smifvu kd ?f
]csKypf yfcsi}f &ifawmh wPSmra&SmifeaYJ ygh/ wPSmu ]ypöKyeÜ b f 0ESihf tem*wfb0} 0}?
]twdwb f 0ESiyhf pöKyeÜ b
f 0}
0}? b0awGukd csKyw f wfpyfwwfzmwwfax;wwfaomaMumifh
olYudk ]0ge}
]0ge}vdkY ac:w,f/ 0ge[kqdktyfaomwPSmrS? ]0geawm edu©EÅwåm edAÁmeH}?
]0geawm
]0geawm-wPSmrS? eduE© w Å må -xGuaf jrmufonf\tjzpfaMumif?h edAmÁ eH- edAmÁ efrnf\}/
vl[k r,l? emrf½yk f ,l
'D ]wPSm}}rS xGuaf jrmufw,fqw kd mvnf; wjcm;rSr[kwb f eJ ?YJ [dk ]vlawG}udk
]pdwu
f a&Smif}vdu
k &f w,f? vlr&Sb
d ;l qdw
k m? [kw&f UJ r[kwv
f m; (wifyghb&k m;)/ vlvckd siw
f m
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 89

r[kwv f m; (wifyghb&k m;)/ wPSmqdw k m vlvckd siwf m? tJ'w D PSmudk a&Smifvu kd &f if
'g edAmÁ efa&mufomG ;wmyJ? r[kwb f ;l vm; (wifyghb&k m;)/ vlawG&adS evd/Yk
vl[rk ,l emrf½yk , f l xdo
k Ol yg'gefuif;ownf;/
Oyg'gefuif; uHawGuif; Zmwd ponfyguif;ownf;/
olu ]um,uH? 0pDu?H raemuH? oAÁa'go cyford ;f aomtjypfwu Ykd kd aysmufyg
apjcif;tusKd ;iSm}qdw k m tJ um,uHawGvnf;uif;w,f/ tJ'D ]vl[rk ,lemrf½yk , f }l
vdu k w
f meJyY /J
vl[rk ,l emrf½yk , f l xdo
k l Oyg'gefuif;ownf;/
Oyg'gefuif; uHawGuif; Zmwd ponfyguif;ownf;/
[du k ]um,uH? 0pDu?H raemuH? oAÁa'go? cyford ;f aomtjypfwu Ykd kd aysmufyg
apjcif;tusKd ;iSm}? [dk ]raemuH}xJrmS tbdZÑmawG r&Sb d ;l vm; (&Syd gw,fb&k m;)/ tbdZÑm
wd?Yk Asmyg'wd?Yk rdpmä 'dXw d u
Ykd tJ'g vluvmwm? b,fuvmwk;H (vluvmwmygbk&m;)/
tJ tbdZÑm? Asmyg'? rdpmä 'd|u d vluvmwmaygh? a[m ]vl[rk ,l emrf½yk , f }l vdu k af wmh
&Sad o;ovm; (r&Sad wmhygbk&m;)/ um,uH? 0pDu?H raemuH? oAÁa'go cyford ;f aom
tjypfwu Ykd kd aysmufygapjcif;tusKd ;iSm? Ny;D awmhrS bk&m;&wem? w&m;&wem? tJ'D ]vl[k
r,lw[ hJ mu w&m;&wem} yJ? tJ'D w&m;&wemudk qnf;uyfvu kd af wmh ]vl[rk ,l}
awmhb;l ? ]emrf½yk }f yJ,al wmhw,f/
raemokp½du k f jzpfawmh edAmÁ efa&mufomG ;w,f
tJ'D ]emrf½yk }f yJ,al wmh um,uH? 0pDu?H raemuHqw kd mu ]Oyg'geypö,m
ur®ba0g} qdpk rf; (Oyg'geypö,m ur®ba0g)? Oyg'gefaMumifh uHjzpfwm? vl[k ,lxm;wm
Oyg'gefaygh? 'd|ad ygh? rdpmä 'd|ad ygh? ]tbdZÑm Asmyg' rdpmä 'd|}d ? tJ'g ]raem'kp½du
k }f ? tJ'gbmwk;H
(raem'kp½du k yf gbk&m;)/ tJ'D raem'kp½du k u
f ruif;Edik bf ;l / ]tebdZÑmtAsmyg' or®m'd|}d ?
tJ'gu ]raem okp½du k }f ? ]vl[rk ,l&if} tebdZÑmjzpfomG ;wmyJ? or®m'd|v d nf; jzpfomG ;
wmyJ? 'Dawmhaum ]raemokp½du k }f rjzpfb;l vm; (jzpfygw,fb&k m;)/ tJ ]raemokp½du k }f
jzpfawmh ]edAmÁ ef} a&mufomG ;w,f? [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)/ uJ --- awmfMutH;k pd/Yk
om"k ... om"k ... om"k
¸¸¸¸¸
90 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] t0dZmÆ uif; edAmÁ efcsO;f w&m;awmf}}


10.12.2006
&m*uif;w,fqw
kd m &m*jzpfp&m pdwrf ul;wm
]0Dw&ma*g - &m*uif;w,f} qdw k m od&UJ vm;/ &m*jzpfp&m taMumif;r&Sv d Ykd
&m*uif;wmaygh? ]0Dw&ma*g}
&ma*g}? &m*uif;w,fqw kd m &m*jzpfp&m pdwrf ul;wm tJ'pD w d f
d maygh? 'gudk ]0Dw&ma*
r&Sw &ma*gg } vdYk ac:w,f/ awmxJomG ;vnf; ]0Dw&ma*g} ? NrKd UxJomG ;
vnf; ]0Dw&ma*g}
&ma*g}? 0Dw&ma*g &m*uif;vd&Yk &dS if? ]tbD½}k raMumufb;l wJ?h rvefb Y ;l wJ?h
atmifr,fav; vefv Y u
kd w
f meJ?Y acG;aemufuvdu
k v f m rvefbY ;l vm; (vefyY gw,fb&k m;)/

&m*uif;w,fqakd wmh owå0gvnf;r&Sb


d ;l ? vlvnf;r&Sb
d ;l
]0Dw&ma*g? 0Dwa'gaom? 0Dwarma [m}? arma[mu owå0g&Sw
arma[m}? d ,f/ acG;vdu k f
vmvnf;yJ vefv Y u kd wf myJ? usm;vdu
k v
f mwmvnf;yJ vefv Y u
kd w
f myJ? rvefb Y aJ eyghrvm;
bk&mheYJ ajymvdrrhf ,f? [dk olrY mS ]&m*} uif;w,fqakd wmh owå0gvnf; r&Sb d ;l ? vlvnf;
r&Sb d ;l ? ud,k u kd Bf u;D vnf; r&Sad wmhb;l av? ]a0'em} &Sw
hf , d ,faygh? ]onm} &Sd w,f? ]½ky}f
d ,f? ]0dnmPf} &Sw
&Sw d ,f? jrifwmawG Mum;wmawGu 0dnmPf? 0dnmPf&w dS ,f? a0'em
&Swd ,faygh? onm&Sw d ,f? tJ'aD 0'emonmawGu [dk jrwfpmG bk&m;usawmh bmrS
r[kwaf wmhb;l /

vlr&S&d ifvnf; igr&Sad wmhb;l


tJ'g ]½kyaf wG} &Sw d ,f/ ]½kyaf wG} uvnf; tlawG? tqkwaf wGu;kd / tlawG?
tqkwaf wG? tom;awG? ta&awG? r[kwb f ;l vm; ([kwyf gw,fb&k m;)/ &m* a'go
&Sw
d vhJ u l sawmh olu Y tkd rTe;f wif&w,f? acsmatmif? vSatmif? r[kwb f ;l vm; (wifygh
bk&m;)/ olu Y sawmh ]þ[m½ky}f ? udik ;f b,fEh , S v f yk yf ghrvJ ]½kyBf u;D } oeyfcg;rvdr;f csib f ;l ?
tJ'g ]ig} d ?Ykd ]vl} r&S&d ifvnf; ]ig} r&Sad wmhb;l ? vl&adS wmh ig&Sw
]ig}r&Sv d ,f? tJvakd ygh? 'gu
awmfawmfpw d &f ifrh S r&Swd m? odrYk Ykd ]igr&Sb
d ;l }}qd&k if rBuKd ub f ;l ? ]ig&Swd ,f} qdrk S BuKd uw
f ,f?
]ig} qdw k mvnf; vlw?Ykd a,mufsm;wd?Yk rde;f rwd?Yk owå0gwd?Yk tJ ola[mwJw h &m;xJrmS vnf;
owå0gqdw k mu rygbl;? okweå x f u
J sawmh xnfx h nfah jym&w,f? tJ olZY mwfawG
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 91

bmawGaygh? ol twdwb f 0wke;f u jznfch w


hJ hJ yg&rDawG ajym&w,f? 'grSvnf; enf;enf;
NrKd iq
f ikd o
f mG ;w,f? ckewke;f u 0w¬KaMumif;av; ajymvdu k af wmh &Dvmw,faygh? tJv/kd

þ[m 0dnmPf? þ[m 0dnmPfjzpfaMumif;


þ[m 0dnmPf? Mum;wmu 0dnmPf? 0dnmPfjzpfaMumif;usawmh em;eJt Y oH/
em;eJt Y oHu - Mum;aMumif;? em;eJt Y oHubmwk;H (Mum;aMumif;ygbk&m;)/ tqif;eJrY supf -d
]jrifaMumif;}}? teHeY EYJ mS acgif; - ]eHaMumif;}}? vQmeJUt&om - ]pm;aMumif;}}? eHwmu ]0dnmPf}?
teHeY EYJ mS acgif;u ]½ky}f ? pm;wmu ]0dnmPf}? vQmeJUt&omu ]½ky}f ? þ[m½ky?f vQmudk
½kyrf eS ;f odwmud;k / ckawmh vQmudk ½kyv f vYkd nf;rodb;l ? tpm;yJ? tpmqdak wmh? tpmr&S&d if
vnf;aorSmud;k / 'Dawmhief;ief;wuf? ief;ief;wufqw kd mpm;csiw
f ,f? qmw,f? tJovd/k
arm[u t0dZmÆ ac:wmaygh
]0Dw&ma*g? 0Dwa'gao a'gaom? m? 0Dwarma[m}
arma[m}? tJ'D ]arma[m} u ta&;Bu;D w,f/
arma[mu vlawG? owå0gawG jzpfwm? ]arm[} u ]t0dZmÆ } ac:wmaygh? ]t0d'w d }H
rodtyfw[ hJ mawGukd tJ'pD w d uf odw,f? rde;f rawG? a,mufsm;awG ]&m*} jzpfzo Ykd w
d ,f?
]a'go} jzpfzo d ,f? ]arm[} jzpfzo
Ykd w d ,f?? ]t0Dw &ma*g? t0Dw a'gaom? t0Dw
Ykd w
arma[m? tbD½?k tqrÇ}D ? raMumufb;l ? rvefb Y ;l ? ud, k cf ufxa&mfr&Sb d ;l ? Muufo;D
arG;nif;rxbl;? acgif;BuD; BuD;rvmbl;? tJ'Dvdk aMumufp&mBuD;eJYawGUayr,fvdkY
raMumufb;l / qifBu;D awG qifBu;D awGuvnf; olwt Ykd csi;f csi;f &efjzpfwmyJ? a>rBu;D
awGvnf; tcsi;f csi;f &efjzpfwmyJ? udu k Mf u owfMuwmyJ? wpfaumifeYJ wpfaumif
rcHcsibf ;l / vlBu;D awGvnf; owfcsi?f bmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh ]owå0g } &Sad ew,f/
tJ'o D wå0gxJrmS cE¨m&Sad wmh 0dnmPu©Em¨ ? ½kycf E¨m? þ[m½kyv f q Ykd &kd w,f?
k af umifBu;D a&m? acgif;Bu;D a&m? ajcBu;D a&m? vufBu;D a&m ½ky?f tJ'g ]oP²mef½yk }f
ud,
ac:w,f/ ]tedrw d }å qdw
k m tJ'o D P²mefr&Sad tmif ÓPfxw k &f wm? oP²mefr&Sad tmif
tedrw d qå w kd mu ] jrifMum;ponhf Buo H od rrQQ }? a[m jrifwmawG Mum;wmawG? tck
Mum;wmawG edrw d ;l ? ] jrifMum;ponhf Buo
d rf &Sb H o
d rQ ocFg& } - ocFg&qdw k m [dk 0g;vH;k ESpcf k
aygif;vdu k af wmh jrnfwmaygh? jrnfatmifvyk x f m;vdu k af wmh jrnfw,f/
92 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

jrifwm Mum;wmawGukd ocFg&ac:w,f


tJ jrnfatmifvyk x f m;wmu ]ocFg&} ac:w,f/ vkyx f m;wmudk ocFg&? ]um,
ocFg&? 0pDocFg&? pdwo å cFg&} eJY &Sad o;wm? tJ vkyx f m;vdYk jrnfwm? tJ'g ocFg&?
d vnf; 'Dvykd ?J tJ jrifwm Mum;wmawGukd ]ocFg&}
em;uvnf; 'Dvykd ?J rsupf u &}vdYk ac:w,f/
]jrifMum;ponhf Buo H od rQ ocFg&u}
&u}? ]awG;}vdu k af wmh ]BuH }oGm;wmaygh? toH &Sad wmh
Mum;vmwmaygh? a[m toHr&Sad wmh ysuo d ek ;f udk ]tw¬yd pön;f } ac:w,f/
f mG ;wmaygh? &Sw
]ew¬yd pöa,m}
,m}qd&k if rMum;awmhb;l / ]tw¬yd pöa,m} ,m}qdw k m toH&adS wmh Mum;w,f/
em;uMum;w,fq&kd if pdwq
f ;kd ao;vm;
[duk ]edó,ypöa,m} vdq Yk wkd ,f/ edó,? tw¬?d &Sv d Ykd Mum;wm? em;&Sv d o Ykd m
Mum;&w,fqo kd vdyk ?J em;u&Sad eawmh Mum;&w,f/ uav;awGqv l nf; Mum;ae&wm?
rMum;csiv f nf; Mum;ae&wm? tJ tJ'g ]tewå}? rMum;csiw f mu ]i ]igg } jzpfvYkd rMum;
f m? ]ig}
csiw ]ig}r&Sad wmh ol[ Y mol Mum;w,f? tJ tJvjkd zpfomG ;w,f/ pdwx f rJ mS pdwx f rJ mS ?
]em;
]em;}} u Mum;w,f? tJvkd jzpfomG ;awmh w&m;jzpfomG ;w,f/ tck 'gaMumifh em;u
Mum;w,f? ]i ]igg }u Mum;w,fq&kd if pdwq f ;kd w,f/ ]i
]igg }uMum;&if bmwk;H (pdwq f ;kd w,f)?
]em;
]em;}} uMum;w,fq&kd if pdwq f ;kd ao;vm; (rqd;k ygbl;bk&m;)/
tJovdk pdwrf qd;k &if a'go&So d vm; (r&Syd gbk&m;)/ tJ'g ]0Dwa'gaom} ac:w,f/
a'gouif;wm? jrwfpmG bk&m;wdu Yk sawmh ol 'Dvv kd yk vf Ykd uif;oGm;wm? uJ jrwfpmG bk&m;
olawmxJaeawmh aMumufao;ovm; (raMumufygbl;bk&m;)/ raMumufb;l ? awmxJyJ
aewm? *dZÑu#k af wmifBu;D ay:? tjrifBh u;D awmfawmfwuf&w,f? Ny;D awmh acsmufBu;D eJ?Y
]em;
]em;}} u Mum;w,f? tJvq kd &kd w,f/ ]i ]igg } Mum;w,f? ]i ]igg } Mum;w,f? 'Dvrkd qd&k bl;/
olu ]em;av;} yJ? 'Du ]toH} yJxu G w f ,f/ 'Du ]toH}? ]em;} em;jzpfatmifvyk w f m?
em;u vufpyG u f iG ;f uav;vd?k ab;u tarG;av;awGygw,f/ tJ't D arG;av; awGukd
avwd;k awmh? 'Du [dt k om;av;awGukd xdw,f? tJ'g ]aomwyom'} em; tMunfav;
ac:w,f/ tJ'gav;u ]Mum;}oGm;w,f/ tJ'gav;u Mum;atmifvyk w f m? ]em;}
]em;}uav;
vkyx f m;wmudk olu ]ocFg&} &}vdYk ac:w,f/ tJ'v D kd ]em;}
]em;}uav; vkyx f m;wm rSe;f odawmh
]em;}u Mum;w,f? tJ'v
]em;} D jkd zpfomG ;w,f/ b,fou l Mum;wk;H (em;uMum;ygw,fb&k m;)/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 93

½kyef mrfu Mum;w,fqakd wmh a'go rxGub


f ;l
tJ'gudk ]igu} qdak wmh vljzpfomG ;w,f/ ]tewå} qdak wmh ]vl}r[kwb f ;l ? ]em;}
]i
]igg }r[kwb f ;l qdak wmh ]vl}r[kwb f ;l ajymwmeJY twlwyl ?J ]ocFg&&}} u [kww f ,f? olu
]½kyf } yJ? ]em;}
]em;}xJrmS vufpyG u f iG ;f vdk tarG;av;awGe?YJ tJ aveJx Y d oGm;w,f? ]wdPHÖ
o*Fwd zaóm} qdw k mjzpfomG ;w,f/ ]zóypö,m a0'em} qdw k m jzpfomG ;w,f/ tJ'D
a0'emawGjzpfawmh ]cE¨m} qdw k m ]pk} oGm;w,f/ tJ'aD wmh ]½kyef mrf} u Mum;w,fqakd wmh
olu a'gorxGub f ;l / tJ'gaMumifh ]0Dwa'gaom} vd?Yk a'gorxGuaf wmhb;l /
tdrx f w J if a'gorxGuaf wmh? tdrx f w
J if aysmaf ewmaygh/ a'goxGuaf wmh
a[m tdru f xGuo f mG ;a&m? uav;awGu qlygw,f[,fqNkd y;D xGuo f mG ;? uav;
qdak wmh qlNrq J al ewmyJ? olwrYkd mS Nird af evdYk rjzpfb;l ? vIyaf e&wm/ ]0Dwa'gaom} a[m
olu tJvMkd um;wJt h cg a'gor&S&d if [dk ]&m*}]&m*}uvnf; r&Sb d ;l ? ]&m*}
]&m*}uvnf; [dk qefu Y sif
buf&rdS S rde;f rawGu a,mufsm;awGvkdY ESv;kH roGi;f &bl;? rde;f rawGu a,mufsm;awGvYkd
ESv;kH oGi;f vdu k &f if &m*jzpfomG ;w,f/ a,mufsm;awGuvnf; rde;f rawGvkYd ESv;kH oGi;f
vdu k &f if [dk ]&m*} jzpfomG ;w,f/
þ[m½kyv
f Ykd qdv
k u
kd v
f &Ykd &dS if &m*r&Sad wmhb;l
tJ'&D m*u rde;f rawGu ]£w¬b d m0½ky}f ? a,mufsm;awGu ]yk&o d bm0½ky}f ?
]þ[m½ky}f vdYk qdv k u f &Ykd &dS if &m*r&Sad wmhb;l / tJ'gaMumifh ]0Dw&ma*g-
kd v &ma*g-&m*uif;w,f}?}?
0Dw&ma*g-&m*uif;w,fqakd wmh a0;a0;aeEdik w f maygh? tif; &m*ruif;bl;qdak wmh twl
wlaewmaygh? tJ tJv[ kd mrsKd ;? ] 0Dw&ma*
&ma*gg }qdpk rf; (0Dw&ma*g)? jrwfpmG bk&m; 0Dw&ma*g
&m*uif;w,f? bmjyKvYkd &m*uif;vJvYkd 'umBu;D wdu Yk rBub H ;l / jrwfpmG bk&m;usawmh
[dk awmxGuv f muwnf;u wpfcgwnf; eef;awmfuw kd pfcgrS ratmufarhawmhb;l wJ/h
tJ bk&m;jzpfcsiw f phJ w d uf ? awmxGuv f mw,f/ jrif;Bu;D pD;Ny;D awmh eef;awmfxu J
xGuv f mw,f/ &[ef;jyKw,f? ajcmufEpS f 'ku&ú p&d,musiw hf ,f/ tJ'g ,aom"&mwdYk
bmwdu Yk kd odyu
f tkd rSwrf &bl;wJ/h udik ;f tJovdk tJovd?k 'umBu;D wdq Yk w
kd m [dk rEÅav;
oGm;vnf; tdrftrSwf&? b,foGm;vnf; tdrftrSwf&? tJ'g bmjyKvdkYwkH;qdkawmh
]edur© yg&rD} ac:w,f/ wpfcgwnf; Zeuúrif;Bu;D jzpfwek ;f u wpfcgwnf; oD0vda'0D
94 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

uvnf; armifErS wpf0rf;uGu J ;kd / oD0vda'0Du t&d|Zeuú&UJ orD;? olu aygvZeuú&UJ


om;? Zeuúrif;om;/ aemufawmh [dk 'umrBu;D u vdu k v f u kd v f mw,f? awmxGuyf g
w,f? [m oluvnf; a&Smifajy;w,f? tJv[ kd m? Zeuú awmxGucf ef;xJrmS av/]ed ]edur©
yg&rD}? tJ r,m;uuif;w,f? tavhtusiahf wG jzpfvmw,f? bmjyKvYkd tJ'v D kd jzpfwmwk;H
qdak wmh yg&rDu tavhtusihf jzpfomG ;w,f/ wu,fvq Ykd kd tpm; qif;&Jw,f? tae
qif;&Jw,f/ [du k awmh eef;awmfuawmh tpm;vnf; rqif;&Jb;l ? taevnf; rqif;
&Jb;l / 'gayr,fh bk&m;ujzpfcsiw f ,f/ 'gaMumifh tJ'D tEktvStyawG udk tMurf;twrf;
eJY wpfcgwnf; vJomG ;&wm? tJ'aD wmh trSwrf &bl;/
tJ'g trSwrf &wmuvnf; tJ'w D ek ;f uwnf;u ]owå0g } r&Sb d ;l / aemufyikd ;f
usawmh ol Ak'*¨ ,ma&mufrS tJ 'ku&ú p&d,musiNhf y;D vdYk tJ'D vJNy;D wnf;u tif; 'Dvkd
rjzpfao;bl;? ighxufusiw hf hJ vlr&Sad wmhb;l ? 'D[m tusiq hf ;kH yJ olrv
Ykd Ykd raowmud;k ?
'Djh yif vlqakd orSmaygh? csuef YJ aemufausmeJY tJ'u D yfaewmyJ? tJ'g ajcmufEpS u f siw hf ,f/
aemuf &m* a'gorukeb f ;l qdw k mu avmb&,f? 'd|&d ,f? arm[&,f? tJ'g ]tmoa0g
w&m;} ac:w,f/ ]avmb&,f 'd|&d ,f arm[&,f}? tJ'g ]tmo0} ac:w,f/ tJ'gu
aAm"dyifusrS ukerf mS ud;k ? ]arm[}
]arm[}qdw k mu t0dZmÆ ? [dk ]t0dZmÆ ypö,mocFg&m} vdq Yk w kd mawG
rodb;l / usiw hf myJ? udavom ukev f rd rhf ,f/
'Dvykd ?J 'DcE¨mud, k Bf u;D rSm udavomawG &Sw d ,f/ tJ'v D kd tm;xkwv f u kd v f &Ykd &dS if
udavomawGukefvdrfhr,f? 'Dvdkxifwm/ ]vlawG} &Sdaeawmh tJ'D&m*u&Sdwmaygh?
vlawG&w dS mud;k / tJ'D ]vlawG} &Sw d ,fvx Ykd ifwm ]arm[}]arm[}vdYk ac:w,f/ ]t0dZmÆ } jzpfw,f/
vlawGyJ tm½Hjk yKw,f? rde;f uav;awGu a,mufsm;awG tm½Hjk yKw,f? tJ'grS &m*u
rukeb f ;l / oluusiahf yr,fh &m*urukeb f ;l ? ]t0dZmÆ }}r&Srd S &m*u ukew f ,f/ t0dZmÆ u
vljzpfaewm? ud, k u
hf ,
kd u f kd vlrjzpf&bl;? rde;f rvnf; rjzpf &bl;? a,mufsm;vnf;
rjzpf&bl;? ]½ky}f vdjYk zpf&rSm/
½kyt
f &dyf emrft&dyf uHt&dyf
tJ jrifv&Ykd &dS if ]0dnmPf}? [dt
k jyifbuf[mu ]t&dy}f - ½ky&f yd ?f tjyifu bmwk;H
(t&dyyf gbk&m;)/ uifr&meJY "mwfy½kH u kd v
f u
kd af wmh ½kyt
f &dyBf u;D txJxJ 0ifroGm;bl;vm;
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 95

(0ifomG ;ygw,fb&k m;)/ tJ rD;eJxY ;kd vduk af wmh ½kytf &dy?f rsupf jd rifwm bmwk;H ]½kyt f &dy}f ?
vlBu;D ? a,mufsm;Bu;D ? rde;f rBu;D vdYk rodvu kd bf ;l vm; (odvu kd yf gw,fb&k m;)/ tJ'g
]emrft&dy}f ? tJ'g bmt&dyw f ;Hk (emrft&dyyf gbk&m;)/ tJ odvu kd wf m emrft&dy?f tJ
olu acsmw,f? vSw,f? racsmbl;? rvSb;l ? qif;&Jw,fq&kd if bmt&dyw f ;Hk - ]uHt&dy}f ?
bmt&dyw f ;Hk (uHt&dyyf gbk&m;)/
[do k pfyifBu;D u t&dyx f uG o
f vd?k opfyifBu;D uawmh wpf&yd x f uG wf m? oluawmh
]oH;k &dy}f xGuw f ,f? b,fEpS &f yd f xGuw f ;Hk (oH;k &dyx
f uG yf gw,fb&k m;)/ rsupf x d 0J ifwmu
½kyt f &dy?f wu,fh ausmif;Bu;D ? x&HBu;D r[kwb f ;l / ausmif;Bu;D ? x&HBu;D &JUt&dyu f
rsufpdxJ0ifwm rD;jcpfqHacgif;avmufuav;&Sdw,f/ tJ'DrSm aZmufxdk;uav;yJ
xifw,f? aemufusrS wpfcg - &dyx f ifarSmifcef;? t&dyx f ifwhJ arSmifcef;xJu a[m[dk
a[m[dk teufBu;D ? tJ't D eufBu;D u [dx k u J [mawG jrif&w,f/ [dt k eufBu;D xJu
rSeb
f 'D Bkd u;D u a[m[dx k q
J kd [db
k &k m;Bu;D udk jrif&w,f? tJ'D tarSmifcef;Bu;D aygh aemufaph
rSmygw,f? aemufaphrmS ygawmh vlBu;D xifomG ;w,f? wu,fv h Bl u;D rSwof mG ;w,f/
]þ[monm}
]þ[monm}? vlBu;D rrSwb f ;l vm; (rSwyf gw,fb&k m;)/ ukvm;xdik v f aYkd &m rrSwf
bl;vm; (rSwyf gw,fb&k m;)/ ]onm} ]onm}vdYk rodb;l ? ]i ]igg }vdo
Yk ad wmh rSm;oGm;a&m? ukvm;xdik f
vdrYk w
S w f m bmwk;H (onmygbk&m;)/ jrifw,f a[m jrifwmu ]½kyt f &dy}f ? jrifwmu
bmwk;H (½kyt f &dyyf gbk&m;)/ ukvm;xdik v f Ykd rSwv
f ukd wf mu (onmygbk&m;)/ onmu
emrfr[kwb f ;l vm; ([kwyf gw,fb&k m;)/ ]emrf&yd }f ? ukvm;xdik u f bmwk;H ? emrf&yd /f
tzd;k rsm;rsm;ay;&awmh raumif;bl;vm; (aumif;ygw,fb&k m;)/ tzd;k enf;enf;
ay;awmh aumif;ao;vm; (raumif;ygbl;bk&m;)/ tJ ]uH&yd }f ? tzd;k rsm;rsm; ay;Edik w f mu
ydu
k q f &H w dS mud;k ? tJ'g uH&yd /f ]½ky&f yd ?f emrf&yd ?f uH&yd af y:vm tJ'g b,frmS vJ owå0g}g}?
tJ ]owå0g } r&Sad wmhrS arm[ r&Sad wmhb;l ? ]arm[} r&Sad wmh owå0gr&Sad wmh &m*u
rsupf v d nfomG ;w,f? ]&m*} u owå0g&Srd S jzpfwmud;k / &m*u owå0g&Srd jS zpfwm/arm[u
wpfcgwnf; r&Sad wmhb;l qdak wmh? tJ'&D m*u r&SEd ikd af wmhb;l ? [kwu f v
hJ m; (wifyghb&k m;)/
D &k m;)/ ]t&dyo
&dyrf &d UJ vm; (&dyrf yd gNyb f ;kH yg; em;rvnf *so D il ,f usm;pmjzpfw,f}/ usm;
qdwk mu avmb? a'go? arm[awGu usm;&JUtpmawG/ avmb? a'go? arm[
96 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

r&Sad wmh usm;tpmtjzpf rcH&bl;/ ] 0Dw&ma* &ma*gg } [dw k ek ;f uwnf;u &m*udk b,fvu kd ek f
atmifvyk &f r,fqw kd m rodb;l ? [m rodawmh awmxJxu G v
f nf; &m* atmufarhwm
ud;k / om;awGjrifwmaygh? 'Dvkd t&dyrf eS ;f rodb;l ? rsupf u d xifvu kd w f myJ? 'umBu;D wdYk
rsupf x d J 'Duv k m;xdik Bf u;D rxifb;l vm;(xifygw,fb&k m;)/ xifvYkd jrifwmaygh? [du k
tMunfr&S&d if xifao;ovm; (rxifawmhygbl;bk&m;)/ tJ'D ukvm;xdik Bf u;D vnf; [dx k J
0ifomG ;ovm; (r0ifygbl;bk&m;)/ t&dyyf 0J ifw,f? [dx k J bm0ifw;Hk (t&dyyf 0J ifygw,f
bk&m;)/ ]t&dy}f bmjyKv0Ykd ifw;Hk qdak wmh ]tvif;} &Sv d /Ykd
]t&dyf } bmjyKv0Ykd ifw;Hk (tvif;&Sv
d yYkd g bk&m;)/ tvif;&Sv d Ykd ]csy}f qdk tck rD;awG
vif;vmw,f? tck "mwfyakH wGu r[kwb f ;l vm; (wifyghb&k m;)/ tJ tJ'g opfyifBu;D ?
aeu ta&SUuxGuv f mawmh taemufbufrmS t&dyrf xifb;l vm; (xifygw,fb&k m;)/
opfyif&UJ t&dy?f opfyif&UJ t&dyu f b,frmS xifw;Hk ? ajrBu;D rSm xifw,f? opfyif&UJ t&dyu f
b,frmS xifw;kH (ajrBu;D rSmxifygw,fb&k m;)/ opfyifBu;D uawmh b,fot Yl &dywf ;Hk qdak wmh
]rsKd ;aph&UJ t&dy}f ? opfyifBu;D u b,fot Yl &dyw f ;Hk (rsKd ;aph&UJ t&dyyf gbk&m;)/
arm[r&Sad tmif vkyw
f Ó
hJ Pf
a[m ]o&ufrsKd ;aph} aMumifh o&ufyifBu;D jzpfvmw,f/ o&ufrsKd ;aphaMumifh
bmjzpfw;Hk (o&ufyifBu;D jzpfvmygw,fb&k m;)/ o&ufaphr&Sv d &Ykd &dS if o&ufyif ayguf
ao;ovm; (raygufygbl;bk&m;)/ ÓPf ÓPf? tJ'Ó D Pfu ]arm[} r&Sad tmifvyk w f hJ
ÓPf? ]ÓPf} qdw k m bmvky&f vJ (arm[r&Sad tmif vky&f ygw,fb&k m;)/ o&ufaphBu;D
aum ajrBu;D ay:rpdu k bf ;l ? ausmufcaJ y:pdu
k w f ,fq&kd if &Siaf o;vm; (r&Siyf gbl;bk&m;)/
tJ'o
D &ufaphvnf; b,fot f ;Hk qdak wmh ]yx0D tmayg awaZm 0ga,m}
Yl &dyw 0ga,m}?
tJ'D rsKd ;aphBu;D u "mwfav;yg;aMumifh rsKd ;aphBu;D jzpfvmw,f/ tJ'rD sKd ;aphu tmaygrsm;vdYk
o&ufo;D ucsKd w,f/ tmaygrsm;vdYk o&ufo;D u bmjzpfw;Hk (csKd ygw,fb&k m;)/ ]tmay ]tmaygg }
rsm;vdYk tJ'D o&ufyifav;u tcsKd yifav; aygufvmNy;D awmh ajrBu;D rSm ]t&dy}f xifw,f?
[kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ csKd wm[m b,fot f ;Hk ]tmayg&JUt&dy}f ? tmaygqdw
Yl &dyw k m
jrif&&JUvm; (rjrif&ygbl;bk&m;)/ tJ'g t&dy?f ]½ky&f yd f }? tmaygqdw k mu tpdrk [kwv f m;?
rsm;&ifawmh pnf;vdyYk ?J rsm;&if bmvkyo f vJ (pnf;vdyYk gbk&m;)/ rQvYkd &S&d ifawmh bmjzpfw;Hk ?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 97

zGv
YJ ?Ykd zGUJ pnf;wm? o&ufaphxrJ mS tmaygygw,f/ tJ'D tmayg t&dy?f o&ufaphBu;D
jzpfomG ;w,fw?hJ tmayg&dyu f bmjzpfw;Hk (o&ufaph jzpfomG ;ygw,fb&k m;)/
"mwf&yd f
tJ'g ]"mwf&yd }f r[kwv f m; (wifyghb&k m;)/ tJ'jD rif&wJ[ h mu "mwf&yd ?f ]"mwf}
qdw k m Nro
J vm; (rNryJ gbl;bk&m;)/ o&ufyifBu;D u bm"mwfw;Hk (tmayg"mwfyg bk&m;)/
Yk ]awaZm"mwf}? csOv
tif; a&SmufyifBu;D ? oHy&k myifBu;D wdu f &Ykd &dS if awaZm"mwf? csOv f Ykd
&Sd&if bm"mwfwkH; (awaZm"mwfygbk&m;)/ cg;vdkY&Sd&if ]0ga,m"mwf} ? cg;vdkY&Sd&if
bm"mwfw;Hk (0ga,m"mwfygbk&m;)/ Muuf[if;cg;oD;awG? rcg;bl;vm; (cg;ygw,f
bk&m;)/ tJ'g ]0ga,m"mwf}? 0ga,m"mwfuae bmjzpfoGm;wkH;? Muuf[if;cg;oD;
jzpfoGm;w,f/ Muuf[if;cg;oD;u bmjzpfwkH;? Muuf[if;cg;yif aygufoGm;w,f?
Muuf[if;cg;yifaygufawmh 0,frcsufbl;vm; (csufygw,fbk&m;)/ csufawmh [dk
pm;awmh vlBuD;jzpfoGm;w,f/ tJ'g Muuf[if;cg;oD;qdkwmu ]onm} ]onm}? Muuf[if;
cg;oD;qdw k mu bmwk;H (onmygbk&m;)/ cg;wmu bmwk;H (0ga,m"mwfygbk&m;)/
Muuf[if;cg;oD;qdw k mu bmwk;H (onmygbk&m;)/ ]þ[monm}]þ[monm}/
tJ'D ]cE¨mawG} jzpfNyq D &kd if t0dZmÆ wPSmaMumifjh zpfwm/ ]t&dy}f udk t&dyrf eS ;f
odNyv
D m; (odygNyb D &k m;)/ a,mufsm;awGqw kd m bmwk;H (t&dyyf gbk&m;)/ acsmw,f?
vSw,fqw kd m bmt&dyw f ;Hk ]uH&yd f }/ acsmw,f? vSw,fqw kd m bmwk;H (uH&yd yf gbk&m;)/
a,mufsm;awG? rde;f rawGqw kd m bmawGw;Hk (emrf&yd yf gbk&m;)/ onm&Sv d Ykd emrf&yd ?f
olw&Ykd UJ yHBk u;D u ½ky&f yd ?f ]onm} u ]emrf&yd }f ? onmu bmwk;H (emrf&yd yf gbk&m;)/ acsmw,f?
vSw,fu bmwk;H (uH&yd yf gbk&m;)/ tJ uH&yd w f hJ tJvrkd w
S x f m;/

oaAÁ ocFg&m tedpmö


]½ky}f qdw
k mt&dy?f t&dyyf &J adS wmh ]tedrw d }å ? ]ocFg&u tedrw d }å ? tJvykd J t&dyf
r&Sb d ;l wJ?h ]tedrw d }å taumiftxnf qkw d [
hJ m? t&dyef rd w
d rf &Sb
d ;l ? [dk jzpfysuaf ewmyJ
&Sw
d ,fw?hJ bmwJw h ;Hk (jzpfysuaf ewmyJ&ydS gw,fb&k m;)/ 'gaMumifh ]oaAÁocFg&m tedpmö }
vdqYk wkd m? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
98 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tJ'v D kd t&if;vdu k w f thJ cgrSm tJ'aD wmh tedpx ö rJ mS vlawG a,mufsm;awG


&Sad o;ovm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)/ tJ'gudk ]0Dwarma[m} arma[m}/ a,mufsm;awG? rde;f rawG
r&Sdawmh &efjzpfao;vm; (rjzpfawmhygbl;bk&m;)/ ]0Dwa'gaom} a'gaom}/ a,mufsm;awG?
rde;f rawGr&Sad wmh &m*&Sad o;ovm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)/ ]0Dw&ma*g} &ma*g}/ ]]0D0Dw&ma*g?
0Dwa'gaom? 0Dwarma[m? tbD½?k tqrD?Ç tEkMwmoD tyvm,Dw}d / tJ ]tEkMwmoD}
u rvefw Y m ac:w,f/ acG;aemufuvdu k v
f m&if atmifr,fav; vefv Y ukd wf m? um;Bu;D
u wdkufr,fvkyfvnf; [,f vefYvdkufwm um;BuD;u tem;a&mufvm&if [,f
vefv Y u kd w f m? tJ'v D kd vefo
Y mG ;w,fw?hJ [kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)/
]&m*? a'go? arm[} arm[}? r&Sad wmh rvefb Y ;l ? rvefaY wmhaum aoawmh olpY w d xf rJ mS
&m*vnf;r&Sb d ;l ? a'govnf;r&Sb d ;l ? arm[vnf;r&Sad wmh aoawmh b,fa&mufomG ;wk;H
qdak wmh csKyo f mG ;w,f/ aoawmh b,fa&mufomG ;wk;H (csKyo f mG ;ygw,fb&k m;)/ bmjyKvYkd
csKyw f ;Hk qdak wmh avmbvnf;r&Sv d /Ykd
]0Dw&ma*g 0Dwa'gaom 0Dwarma[m arma[m}}? tJ ]0Dwarma[m}
arma[m}u ]vl}r&Sad tmif?
]t&dyf}r&Sdatmif vkyf&w,faemf/ ]jrifMum;ponhf BuHodorQ ocFg&u tedrdwå?
tedp{ö uef 'kur© eS o f nf ypöKyeÜ u f kd ½kyef mrfajym&} m&}/ uJ ]ypöKyeÜ u f kd ½kyef mrfajym&}m&}wJ?h
om;uav;qd&k if bmav;wk;H ]0dnmPf}? om;av; qd&k if bmav;wk;H (0dnmPfygbk&m;)/
bmcE¨mwkH; ]onmu©E¨m} (onmu©E¨mygbk&m;)/ tJ onmu©E¨m? onmu©E¨mudk
om;av;vdYk rac:bl;vm; (ac:ygw,fb&k m;)/ tJ'g bm&dyw f ;Hk ]emrf&yd }f ? om;av;u
ydu
k q f aH wGray;bl;vm; (ay;ygw,fb&k m;)/ ay;awmh oabmrusb;l vm; (oabmus
ygw,fb&k m;)/ tJ'g ]uH&yd }f ? bm&dyw f ;Hk (uH&yd yf gbk&m;)/ om;av;vdYk odwmu ]emrf&yd }f ?
olrY sucf u G u f av;xifwmu ]½ky&f yd }f r[kwb f ;l vm; ([kwyf gw,fb&k m;)? tJv/kd
]0Dw&ma*g? 0Dwa'gaom? 0Dwarma[m? tbD½}k ? ]tbD½}k qdw k m raMumuf
wmudk ac:w,f/ y&dowfxo J mG ;vnf; raMumufb;l ? awmxJomG ;vnf; raMumufb;l ?
rD;yHkxJqif;&ifa&m raMumufbl;/ rD;yHku [dkuvnf; rD;yHkBuD;? 'Duvnf; rD;yHkBuD;
r[kwb f ;l vm; ([kwyf gw,fb&k m;)/ ]awaZm} rygbl;vm; (ygygw,fb&k m;)/ [drk ;D yHx k J
a&mufomG ;awmh 'Dr;D yHBk u;D jzpfomG ;wmyJ? e*dw k nf;u rD;yHBk u;D r[kwb f ;l vm; ([kwyf gw,f
bk&m;)/ rD;yHt k csi;f csi;f aMumufao;vm; (raMumufygbl;bk&m;)/ tJ'v D kd ud,k u
f vnf;
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 99

rD;yHjk zpfatmif vky&f w,f/ ud, k u f vnf; aoewfjzpfatmifvyk &f w,f/ ud, k u
f vnf;
aoewf? [dkuvnf; aoewfqdkawmh a[m raMumufawmhbl;? raMumufatmif
ppfom;awGusawmh wpfcgwnf; 0D&, d xm;&w,f? acR;xGurf sm;rS aoG;xGuef nf;rSmud;k ?
&ifaumhxm;NyD; 0D&d,&Sdawmh raMumufawmhbl;? [dk aorSmvnf; raMumufbl;?
[kwu f v
hJ m; (wifyghb&k m;)/ ighwikd ;f jynftwGuv f qYkd Nkd y;D t"d|mefjyKxm;awmh aorSmvnf;
raMumufawmhb;l ? aorSm raMumufayr,fh ]i ]igg }aorSmvdkYqdk&ifawmh? [dkwyfxJu
trdefYray;bJeJY [dkwyfxJu rxGufbJeJY wapäjzpfaew,f/ xrif;awGpm;vdkuf
a*smif;a*smif; a*smif;a*smif; vkyv f u kd ef ?YJ [kwuf v hJ m; (wifyghb&k m;)/
owå0g&Sad o;&if arm[&Sw
d ,f
tJ tJvo kd rd S edAmÁ efa&mufw,f/ tJ ppfom;vnf; tJ'D ]owå0g} r&Sb d ;l qdw k hJ
tod odxm;&if edAmÁ efa&mufw,f? [kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)/ ]owå0g} &Sw d ,fqkd
&m*? a'gor&Sb d ;l vm; (&Syd gw,fb&k m;)/ tJ'aD wmh ]0Dwarma[m} arma[m}? arm[uif;w,f
qdwk m arm[&S&d if 'Djh yif[mawGjzpfawmhwmaygh? arm[qdak wmh ]t0dZmÆ }}ac:w,f/
]t0dZmÆ eda&m"m ocFg&eda&ma"m} &ma"m}? tJ ]ocFg&} csKyo f mG ;w,f/ ]t0dZmÆ eda&m"m ocFg&
eda&ma"m} qdw k m Mum;aew,fq&kd if ]0Dwarma[m} arma[m}? 0Dwarma[meJY twlwyl ?J arm[u
[dk b,fMunfrh wk;H qd&k if ud, k [hf mud,
k Mf unf?h ud, k [
hf mud, k f acgif;em;jzpfjzpf? ESmacgif;em;
jzpfjzpfMunfh? tJ ]owå0g} &Sdao;vdkY&Sd&if ]arm[} &Sdw,f? owå0g&Sd&if bm&SdwkH;
(arm[&Sw d ,f)/ 'gaMumifh
]t0dZmÆ &Sd vlawG&dS vIy\ f pdwx f rJ mS ? t0dZmÆ r&Sd vlawGr&Sd Nird ;f \ pdwx f rJ mS }/
tJvkd csay;&wmu ]0Dwarma[m} jzpfatmifv?Ydk arm[uif;atmifv?Ykd arm[uif;&if?
t0dZmÆ uif;&ifvnf; edAmÁ efy/J
arm[uif;&if? t0dZmÆ uif;&if edAmÁ efyJ
]t0dZÆmeda&m"m ocFg&eda&ma"m? ocFg&eda&ma"m edAÁmeH}? a[m eda&m"
jzpfomG ;&if edAmÁ efjzpfomG ;w,f/ 0rf;xJrmS wpfem&D avmufxikd af e ]owå0gawG}&Sv d m;/
[dk azmif;vduk ?f ydev f u f yk af eayr,fh ]owå0g } &Sad e&if rjzpfb;l / azmif;vdu
kd v k ?f ydevf u kd f
vkyw f muvnf; owå0gr&Sad tmifvyk rf /S 'gaMumifh azmif;vdu k ?f ydev
f ukd vf yk w
f t hJ cg
100 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

owå0gr&Sad tmif vky&f w,f/ ]azmif;wmu ½ky?f odwmu emrf? ½kyef mrf}? ]£roð® -
þ½kyef mrfonf? owd - &Scd ahJ omf? £'H - þrsupf ?d em;? ESm? vQm? ud, k ?f pdwo f nf?
a[mwd - jzpf\}/ tJ 'Dazmif;vdu k ?f ydevf u kd Bf u;D &Sv
d Ykd rsupf ad wG em;awGeYJ jrif& Mum;&wm?
vlaoaumif azmif;ao; ydeaf o;vm; (razmif;ydef ygbl;bk&m;)/ tJ'v D kd ÓPfe½YJ &I w,f?
ÓPferYJ ½I&if 'DaeYvnf; azmif;yde?f reufjzefvnf; azmif;yde?f tJvkd tJ azmif;ydev f nf;
r&Sb
d ;l ? owå0gvnf; r&Sbd ;l wJ?h tJvx kd ad tmifvyk rf S [kwu f v
hJ m; (wifyghb&k m;)/ tJ'g
ÓPfaygh? bmwk;H (ÓPfygbk&m;)/ ]azmif;wm} u bmwk;H (½kyyf gbk&m;)/ ]odwm} u
bmwk;H (emrfygbk&m;)/ ]½kyef mrf} (½kyef mrf)/
azmif;wmu ½ky?f odwmu emrf? ½kyef mrf
tJ azmif;wJ?h ydew f [ hJ m &Sv
d &Ykd &dS if rsupf ad wG? em;awG&w dS ,fw/hJ azmif;wJh ydew f [ hJ m
&Sv
d &Ykd &dS if bm&Sw d ;Hk (rsupf ad wG? em;awG&ydS gw,fb&k m;)/ tJ vlaoaumif azmif;wm?
ydewf m &Sad o;ovm; (r&Sad wmhygbk&m;)/ olrY supf d jrif&ao;vm; (rjrifygbl;bk&m;)/
tJ tJvv kd nf; BuaH y;&w,f/ odrYk q Ykd v kd &Ykd &dS if bmjyKvYkd azmif;wmvnf;? bmBu;D xifw,f?
nmBu;D xifw,f jzpfomG ;a&m? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ tckenf;u raumif;bl;vm;
(aumif;ygw,f bk&m;)/ azmif;wm? ydew f m bmvdv Yk yk &f wk;H qdak wmh azmif;wmu bmwk;H
(½kyyf gbk&m;)/ odwmubmwk;H (emrfygbk&m;)/ tJvkd azmif;wm ydew f m ½kyef mrfq&kd if
oGm;wmuvnf; ½ky?f xdik w f muvnf; bmwk;H (½kyyf gbk&m;)/ odwmu bmwk;H (emrfyg
bk&m;)/ rSww f [ hJ mawGu emrf? ]½kyef mrf}/
]£ro®ð - þ½kyef mrfonf? owd - &Scd ahJ omf? £' £'H - þrsupf ?d em;? ESm? vQm?
ud,k ?f pdwo f nf? a[mwd - jzpf\}/ rsupf ad wG? em;awGjzpf&if bmawGw;Hk (emrf½yk yf g
bk&m;)/ emrf½yk af wG? rsupf ad wG? em;awG&&dS if bmawG&w dS ;Hk (emrf½yk af wG&ydS gw,fb&k m;)/
emrf½yk q f w kd m azmif;w,f? ydew f ,f r[kwv f m; (wifyghb&k m;)/ azmif;wm ydew f m&S&d if
rsupf ad wG? em;awG&w dS ,f/ azmif;w,f? ydew f ,f&&dS if bm&Sw d ;Hk (emrf½yk af wG&ydS gw,f
bk&m;)/ rsupf ad wG? em;awG&&dS if bmvdrYk w S &f rwk;H (emrf½yk v f Ykd rSw&f ygr,fb&k m;)/ uJ
]vlawG} &Sdao;ovm; (r&Sdawmhygbl;bk&m;)/ ]vlawG} r&Sd&if &m*&Sdao;ovm;
(r&Sad wmhygbl;bk&m;)/ a'goa&m &Sad o;ovm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)/ tJ'v D q kd &kd if
azmif;w,f ydew f ,f igajymovdrk w S &f if uJ yxrwef;raumif;bl;vm; (aumif;ygw,f
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 101

bk&m;)/ tJ'v D kd ]"r®mEkyóem} u yxrwef;jzpfw,fqw


kd m tJ't
D ay:rSm MunfNh y;D
odEikd w
f ,f? [kwu f v
hJ m; (wifyghb&k m;)/
azmif;ydev f nf; tedpö
]azmif;wm} u Nro J vm; (rNryJ gbl;bk&m;)/ ]rSww f m}m}ua&m NroJ vm; (rNryJ gbl;
bk&m;)/ olu ]jzpfysu}f rodb;l vm; (odygw,fb&k m;)/ tJ ]jzpfysu}f odv&Ykd &dS if ]t0dZmÆ }
r&Sb d ;l wJ?h tJ &ifacgif;udk tJovdk Munf&h w,f/ Adu k Bf u;D u azmif;oGm;w,f? ]azmif;}
NyD;awmh r&Sdawmhbl;? ]ydef} NyD;&ifvnf; r&Sdawmhbl; [kwfuJhvm; (wifyghbk&m;)/
azmif;w,fvYkd ]od} Ny;D vnf; r&Sad wmhb;l ? ydew f ,fvYkd ]od} Ny;D awmhvnf; r&Sad wmhb;l ?
r&Sw d m bmac:wk;H ? ]tedp}ö ? ][kwmG tbm0awm tedp}öH ? ][kwmG -jzpfNy;D í?? tbm0awm tbm0awm-
r&Sjd cif;aMumif?h tedpHö - tedprö nf\}/ jzpfNy;D &if r&Sw d mbmac:wk;H (tedpyö gbk&m;)/
tJ'D ]tedrw d å tedp{ö uef 'kur© eS o
f nf ypöKyeÜ uf kd ½kyef mrfajym&}? azmif;w,f? ydew f ,f
qdw k m ½kyef mrfw?hJ odwmuemrf? azmif;wmu½kyf r[kwb f ;l vm; (wifyghb&k m;)/ ]tedrw
d }å
qdw k m azmif;wmBu;D udk od½ykH o J &d w,f? [dk Adu k Bf u;D rxif&bl;? vIyw f myJ od&w,f?
]0ga,m} a&mufomG ;w,f/
azmif;w,f ydew f ,f qdw k m obm0opöm
]tedpö{uef 'ku©rSefonf ypöKyÜefudk ½kyfemrfajym&? y&rw¬opömoabm
ynmaZmyif}/ tJ'g ]obm0opöm} wJ?h azmif;w,f? ydew f ,fqw kd m ]obm0opöm}}?
vIyw
f m uav;yJo&d w,f/ Adu k af wG? rsucf uG af wG? bmawG ray:&bl;/ rsucf u G af wG
bmawGvnf; ray:bl;qdak wmh ]tedrw d }å jzpfomG ;w,f/ edAmÁ efa&mufomG ;w,fw?hJ
[kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)/ [m a,mufsm;awG? rde;f rawG xifvu kd &f if rvefb
Y ;l vm;
(vefyY gw,fb&k m;)/ tJ vefaY wmh ]arm[} &Sad o;w,f? [kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)/
]0Dw&ma*g? 0Dwa'gaom? 0Dwarma[m? tbD½?k tqrÇ?D tEkMwmoD? tyvm,Dw}d ?
&m* a'go arm[awG r&Sv d &Ykd &dS if rvefaY wmhb;l rxdwaf wmhb;l ? Muufo;D arG;nif;vnf;
rxawmhb;l wJ/h [kwu f v
hJ m; (wifyghb&k m;)/ uJ---awmfMutH;k pd/Yk
om"k ... om"k ... om"k
¸¸¸¸¸
102 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] cE¨mig;yg;odjim;u rSw&f aomwmyef w&m;awmf}}


11.12.2006
cE¨mig;yg;om &Sad eyg owå0g[k ac:&onf
&xm;uvnf; taqmuftOD;? tdraf wGuvnf; taqmuftOD;? olt Y aqmuf
tOD;eJY ol? ]taqmuftOD;om &Sad eyg? um;[kac:&onf}? ]taqmuftOD;om &Sad eyg?
&xm;[kac:&onf}? &xm;vnf; t*FgtaqmuftOD;aygh? tJ'v D ykd J ]cE¨mig;yg;om &Sad eyg?
owå0g[kac:&onf? vl[k ac:&onf} / &xm;taqmuftOD;r&SdbJeJY &xm;[k
rac:&bl;/ um;vnf; 'DvdkyJ? olYt*Fg taqmuftOD;r&SdbJeJY um;[krac:&bl;/
tdrv f nf; 'Dvykd ?J tdrv
f nf; tJovdk taqmuftOD;awG&rdS S tdr[ f ak c:&w,f/ ]taqmuf
tOD;om&Sad eyg? tdr[ f k ac:&onf}/
tdrtf aqmuftOD;? tkww f u
kd f taqmuftOD;? armfawmfum; taqmuf tOD;?
vG,t f yd f taqmuftOD;? ukvm;xdik u f vnf; olt Y aqmuftOD;eJo Y l &S&d w,f? tJ'D
taqmuftOD;udk &xm;vdaYk c:&w,f/ pm;yGv J nf; oltY aqmuftOD;eJo Y ?l ukvm; xdik ?f
ukwif? armfawmfum;? taqmuftOD;jzpfomG ;vdYk olu Y kd tdrtf aqmuftOD;udk tdrv f Ykd
ac:w,f? &xm;taqmuftOD;udk &xm;vdaYk c:w,f? um;taqmuftOD;udk um;vdYk
ac:w,f? uGeyf sLwmtaqmuftOD;udk uGeyf sLwmvdaYk c:w,f? tJvkd ac:w,f/ tJ
Y aqmuftOD;uawmh cE¨mig;yg;wJ/h ]cE¨mig;yg;om&Sad eyg owå0g[k ac:&onf}/
vlt
cE¨mig;yg;udk owå0gvdaYk c:w,f/ taqmuftOD;uawmh [dk ]½ky}f aygh? &xm;wdYk
bmwdu Yk awmh olu emrfr&Sad wmh opfom;taqmuftOD;? opfom;udk taqmuftOD;
vkyxf m;w,f? vSn;f ? um;yHpk aH ygh/ vlawGusawmh ]½kyf } u taqmuftOD;aygh? vufBu;D
awG? ajcBu;D awG? acgif;Bu;D awG? aygifBu;D awG tJ'gawGu taqmuftOD;? ½kyt f aqmuf
tOD;? [dk vSn;f awG bmawGusawmh taqmuftOD;eJyY J vluwufNy;D armif;oGm;a&m/
]taqmuftOD;om&Sad eyg um;[k ac:&onf}/ tJ'grSwx f m;? taqmuftOD; &Sw d mudk
taqmuftOD;u ajymif;vJomG ;awmh tac:ajymif;vJomG ;w,f/
pdwyå pö, OwkZ½kyf
vlusawmhvnf; owå0gawGusawmhvnf;? ½kyu f taqmuftOD;? tJ'D um;wd?Yk
vSn;f wdYk b,fou
l vkyv f jYkd zpfwm ]pdwå ypö,
f jYkd zpfw;Hk qdak wmh tJ'D vlawGu vkyv
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 103

OwkZ½ky}f vdaYk c:w,f/ ]pdwyå pö,} pdwaf Mumifh Owkjzpfw[ hJ mudk Owku tom;awG?
tkwaf wG? bmawGqw k d m vlpY wd af Mumifjhzpfwh J taqmuftOD;udk tdrv f Y k d ac:w,f/ ]pdwyå pö,
OwkZ½ky}f ? oluwpfcw k nf;yJ? vlawGpw d ef YJ vkyx
f m;wm? tJ'D vSn;f wdYk ukvm;xdik w f Ykd
pm;yGw
J Ykd tJ'g taqmuftOD; yHpk t H wdik ;f [dk emrnfjzpfvm&w,f/
]taqmuftOD;om&Sad eyg &xm;[k ac:&onf}? tJ'g &xm; taqmuftOD;?
tdrf taqmuftOD;? ]'AÁorÇma&m} vdaYk c:w,f? ]'AÁ} u- j'yf? ]orÇ&} u- taqmuftOD;?
j'yf taqmuftOD;vdaYk c:w,f/ &xm;uawmh bD;awG? 0if½;kd awG? vSn;f oHawG? um;oH
awGaygh/ a&SUaemufeo YJ mG ;wm um;oH? bD;xJx;kd wmu 0if½ ;kd ? vSn;f oH? um;oH? xrf;yd;k
usawmh EGm;uwmudk xrf;yd;k vdaYk c:w,f/ tJ't D aqmuftOD;&Sv d &Ykd &dS if vSn;f qdw
k m
jzpfomG ;w,f/ ]taqmuftOD;om&Sad eyg vSn;f [k ac:&onf}/

½kycf E¨mwpfyg; emrfcE¨mav;yg;


taqmuftOD;udMk unfNh y;D vlawGuac:Muw,f? emrnfawG tJovd/k ]cE¨mig;yg;
om&Sad eyg vl[ak c:&onf}? vSn;f awGusawmh cE¨mwpfyg;wnf;jzpfw,f/ vSn;f awG?
armfawmfum;awG ½kyt f aqmuftOD;? ½kycf E¨mwpfcw k nf;aygh? owå0gawG? vlawGusawmh
]emrfcE¨m}}u av;yg;jzpfomG ;w,f? emrfcE¨mav;yg;? [du k ]½ky}f vdq Yk akd wmh r[mbkwf
av;yg;? Oyg'g½kyf ESpq f ,fah v;yg;? tJvq kd akd wmh ½kyEf pS qf ,f&h pS yf g; jzpfomG ;w,f/
vSn;f rSmvnf; tqif;wd?Yk toHw?Ykd teHw Y ?Ykd t&omwdYk &Sw d myJ/ tJ vSn;f rSmvnf;
&Sw
d ,f? um;rSmvnf;&Sw d ,f? tJ "mwf½pS yf g;? "mwf½pS yf g;aygif;vdu k af wmh vSn;f wdYk
um;wdq Yk w
kd mjzpfomG ;w,f? tJ tJvo kd &d w,f/ vlvnf; ]½ky}f uawmh "mwf½pS yf g;yJ?
]emrf}uawmhav;yg;/ ]odwmu emrf? emrfu av;yg;? xdik w f mu ½ky?f t|uvmyf½yk f
f mav;ayr,fh ]t|uvmyf½yk ½f pS yf g;}g;}ud;k / [dk ]ur®Z½kyaf wG} bmawGusawmh
&Spyf g;}/ xdik w
tJ'gawGu&Sad o;w,f/ rsupf ad wG? em;awG? ESmacgif;awG? tJ'g uvmyfig;yg;? £w¬b d m0?
ykrmÇ 0 tJ'gu uvmyfac:w,f/ £w¬b d m0? ykrmÇ 0? ]tm[m&Z½ky}f vnf;ygw,f?
]uH}aMumifjh zpfwhJ ½kyaf &mygw,f? ]pdw}f aMumifjh zpfwhJ ½kyaf &mygw,f? ]Owk}aMumifjh zpfwhJ
½kyaf &mygw,f? owå0gawGusawmh ]pwkork|medu½ky}f / ½kyu f vnf; tJvo kd &d w,f
wpfpwpfpaygh? odrYk &Ykd if vlawGbmawGe?YJ ]odwmmuemrf uemrf? emrfcE¨mav;yg;}av;yg;}/ ]½kycf E¨m}
104 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

k m ½lyu©Em¨ ac:w,f/ ]0dnmPu©Em¨ } u aemufq;kH jzpfaew,f/ pifppf


½kycf E¨mqdw
k mu ]ocFg&u©Em¨ }}? tpOftwdik ;f oGm;&w,f/
0dnmPu©Em¨ ? oH;k ckjzpfNy;D awmhrS zóqdw
]½lyu©Em¨ ? 0dnmPu©Em¨ ? ocFg&u©Em¨ ? a0'emu©Em¨ ? onmu©Em¨ }? tJvkd emrfcE¨m
av;yg;/ ]wdPo HÖ *Fwzd aóm} ]pu©KÍyö #dpö ½laypOyÜZw Æ d} u ]½lyu©Em¨ }}? ]pu©K0n d mPH}
qdak wmh oH;k ckjzpfomG ;w,f/ ]wdPHÖ o*Fwd zaóm} usawmh ]zó} jzpfomG ;w,f/
]ocFg&u©Em¨ } Ny;D awmhr?S ]a0'emu©Em¨ ? onmu©Em¨ } qdak wmh cE¨mav;yg; jzpfomG ;w,f/
tJvakd e&w,f? om;uav;? orD;uav;qdak wmh ]onmu©Em¨ }}? bmjzpfowJ[ h hJ nmjzpf
owJ[ h hJ qdwk muawmh ]a0'emu©Em¨ }}? oluzsm;w,f? emw,f? tJ'g ]ocFg&u©Em¨ }?
]a0'emu©Em¨ } tJvckd &JG w,f? rcGv J &Ykd &dS if jym;oGm;w,f? pdwaf wG jym;Ny;D awmh bmvky&f rSe;f
rodbJ jzpfwwfw,f? *½kpu kd &f w,f/
&Sw
d mucE¨mig;yg; ac:wmuowå0g
]taqmuftOD;om&Sad eyg vSn;f [k ac:&onf/ cE¨mig;yg;om&Sad eyg owå0g[k
ac:&onf}/ ]owå0g} ac:&wm cE¨mig;yg;&Sv d w Ykd ?hJ ]cE¨mig;yg;} r&S&d if owå0g rac:&bl;/
tJ'gcE¨mig;yg;udk ac:aewmu owå0g/ ]&Sw d mucE¨mig;yg; ac:wmuowå0g}g}? tJvkd
rSwxf m;? ]ac:wJ[ h m}m}udv
k u kd af wmh &m*? a'gojzpfw,f? ]&Sw d [hJ m}m}udk vdu k w f thJ cgusawmh
&m*? a'gorjzpfb;l ? tJvkd *½kpu kd &f w,f/ ]&Sw d mucE¨mig;yg; ac:wmuowå0g} tJvkd
acG; acG;vdu k wf ,fqakd wmh aMumufomG ;w,f/ acG;qdw k m ac:wm? &Sw d mu cE¨mig;yg;?
tJ tJvkd rSwx f m;? ]qifBu;D }}? qifBu;D qdak wmh ]qifBu;D uac:wm} uac:wm}? ]&Sw d mucE¨mig;yg;}
ig;yg;}?
tJ pG,pf q kH ifBu;D eJY tpG,rf ygwJh qifBu;D rwnfb h ;l / tpG,yf gwJh qifBu;D u wpfcgwnf;
tpG,rf ygwJh qifBu;D udk ][dik ;f }}vdaYk c:w,f? &m[kaygh? tpG,yf gwJh qifuawmh Ak'[ ¨ ;l /
wpfcgwnf; olaY wGUNyq D kd awmifBu;D qDomG ;Ny;D tpG,Bf u;D udk ESpx f m;&w,f? tJ
[dk [dik ;f qifBu;D u tpG,Bf u;D udk vdev f ed cf sKd ;w,f? rcsKd ;Edik af tmif wpfcgwnf; awmifBu;D
xJrmS tpG,Bf u;D awGukd pdu k pf ukd x f m;&w,f/ [m [dik ;f Bu;D u a'goxGuw f ,f? a&pyf
em;u ausmufcBJ u;D udu k ikd Nf y;D awmh 0ke;f qdk acgif;Bu;D udak ygufcsvu kd af wmh acgif;Bu;D u
aoG;awGxu G ?f [m qifBu;D emvdu k wf m emvdt Yk jyifbufxu G v f m? tjyifbufxu G f
vmawmh [dik ;f Bu;D u tpG,Bf u;D udck sKd ;vdu k w f m tpG,w f pfacsmif; usKd ;oGm;a&m/ [m
aoG;awGeYJ Munfah eNy;D awmh [dk tpG,rf ygwJh qifBu;D udk wpfcgwnf; tpG,yf gwJh
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 105

qifBu;D u ab;Bu;D xd;k vdu k wf m aygufomG ;jyefa&m [m awmifatmufxJ vdrq hf if;oGm;


Mujyefa&m? tedpö 'ku© awGjzpfomG ;jyefa&m? tJ'g qifBu;D awGu 'hjD yifae&m raobl;wJ?h
qifoif;csKd i;f qdw k m &dwS ,fw?hJ tJ'D qifoif;csKd i;f qD vdu k o f mG ;vd&Yk &Sd if tpG,af wG&w,f?
tJv[ kd mrsKd ;/ tedpaö umif 'kua© umif tJvkd ]owå0g } jzpfw,f/ ]owå0g } jzpfvYkd tck
vlawGjzpfNy;D awmh aeawmh? vlawGrmS vnf; NrKd UawGrmS jzpfwhJ vlawG qd&k ifoufomw,f?
odrYk v
Ykd q Ykd v
kd &Ykd &Sd if roufombl;wJ/h
]tm[m& y&da,oe} tm[m&&SmrS;D &wmvnf; roufombl;/ Ny;D awmh 'Dvkd
vSvyS y Nird ;f Nird ;f csr;f csr;f raeEdik b f ;l ? ckvt
kd csed q
f vkd &Ykd &Sd if aps;oGm;&Ny?D ud, k rhf ygvd&Yk &Sd if
olrsm;qDu ,lNy;D a&mif;&w,f? [if;&Guaf &mif;? tJ'D tjrwfuav;eJY tdrrf mS qefav;0,f?
tJ'gav;udk csuNf y;D pm; tJ'v D akd ew,f/ ]cE¨mig;yg;} &dv S ?Ykd ]½kycf E¨m} &daS wmh xrif;u
rpm;bJ raeEdik b f ;l / xrif;pm;&w,f? xrif;pm;&½Hw k iG rf ubl;? zsm;wJeh mwJh tcgusawmh
aq;pm;&w,f? aq;vnf;xnfrh /S ½kyu f ]½lyu©Em¨ } ac:w,f/ ½lyu©Em¨ raumif;awmh
]a0'emu©Em¨ } usawmh emw,f? Ny;D awmh aq;awGbmawGusawmh ]onmu©Em¨ }}? rSm;&if
vnf; emwmxJygoGm;w,f? Ny;D awmh ]ocFg&u©Em¨ } u jyKjyifw,f? tJ'g ]ocFg&u©Em¨ }
ac:w,f? odwmu ]0dnmPu©Em¨ }}? cE¨mig;yg;yJ/ uHEo k awåmwd yapöwd --b,f[mudk
owå0gvdaYk c:oenf;/ tJ'D ]cE¨mig;yg;udk owå0gvdaYk c:&wm} wJ/h ]&dw S m} uawmh
cE¨mig;yg;? ]ac:wm} uawmh owå0gvdYk ac:w,f/
cE¨mig;yg;csKyf&if edAmÁ efa&mufw,f
tJ'D ]owå0g} vdaYk c:wJh aemufvu kd Nf y;D awmh &m* a'gojzpfw,fw?hJ t&djS zpfwhJ
]cE¨mig;yg;} aemufvu kd &f if &m* a'go rjzpfb f ;l wh?J tJ'D ]cE¨mig;yg;} csKy&f if edAmÁ efa&muf
w,fw?hJ t&drS [kwb f eJ YJ tac:vdu k v f &Ykd &Sd ifawmh &m*? a'gojzpfw,fvYkd tJvkd rSw&f
w,f/ owå0gwd?Yk vlw?Ykd emrnfwq Ykd wkd m ]tac:}]tac:}wJ?h tJ'D tac:vdu k af wmh ]ynwf}
jzpfomG ;Ny;D awmh &m*? a'goawG jzpfw,fw/hJ ]t&d}S u cE¨mig;yg;qdak wmh udavom
rjzpfb;l wJ/h ]cE¨mig;yg; odjim;u rSw&f aomwmyef}? tJ cE¨mig;yg;od&if aomwmyef
jzpfw,fw?hJ uJ --- awmfMutH;k pd/Yk
om"k ... om"k ... om"k
¸¸¸¸¸
106 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] [db
k ufurf;ESihf 'Dbufurf; w&m;awmf }}
12.12.2006
owdy|mef b,foyl mG ;yGm; [efw,f
owdy|mefu b,foyl mG ;yGm;? 'umBu;D awGvnf; [efw,f/ wcsKd U'umBu;D awG
rSm [efw,f? aysmah ysmah jymif;ajymif; azmhza,mif;vdk teHrY xGu?f 'umrBu;D awGvnf;
[efw,f? ]owdy|mef? or®y"Ü mef? aAm"dyud, © }}/ ]owå"ar®p aAmZÑa*F} aAmZÑicf ek pfyg;wJ?h
]rm&aoem yr'´ae} wJ?h rm&frif;&JU ppfonfawGuv kd nf; ESrd ef if;Edik w f ,fqw kd m rpöK?
tbdocFg&? tJ'g ukov kd t
f ukov kd af wGukd ]tbdocFg&} ac:w,f? ]rpöK} u aorif;vnf;
ac:w,f/ udavomawGuv kd nf; rm&frif;&JU ppfonfawGuv kd nf; EdrS ef if;xm;awmh?
ykywf ,fjyKw,fqw kd mu [dk &TUH ykyaf wG tukov kd af wGu;kd ? 'Duowdy|mef? or®y"Ü mefawGu
tJ'gawGr&daS tmif aq;xd;k xm;ovdyk ?J tJvo kd rd S awmfawmf tzd;k wefw,f? bk&m;wpfql
ay:rS tJ'D ]aAm"dyud, © w&m;} qdw k may:wm/ ]aAmZÑi}f qdw k mvnf;ay:wm/
]aAmZÑi}f yGm;wJh vlawG[m raobl;vdUk qdv k &Ykd &Sd ifvnf;&w,f/ bmjyKvv Ykd nf;
qdak wmh? ]rpöK} aojcif;u rm&frif;&JUppfonfac:w,f? ]rm&aoem yr'´ae}? ]AkZÑw d mG
a,pdarowåm} tJ'D owå0gawG[m aAmZÑiyf mG ;whJ yk*K¾d vaf wG[ G m olwumawGuv kd nf;
&uf&ufpufpuf rowfb;l ? ]wdb0g rkwå ukwrå m} bHo k ;kH yg;rSvnf; vGww f ,fw/hJ
aAmZÑiu f rEÅmefvnf;rnfw,f? aq;vnf;rnfw,f
]tZmwd rZ&mAsm"ð t trrwH edA, Ç H *wm} wJ?h raowJah e&mwdYk ab;r&dw S ahJ e&mwdYk
a&mufNyw D ?hJ tJ olwu Ykd awmh ygVdvkd rajymwwfb;l ? ygVdawGxrJ mS tJ'gawGu ygw,f?
ygawmh vlawGusawmh ygVduruRrf;usifawmh bmaMumifh rykyfw,f? bmaMumifh
bmjzpfw,fqw kd m rodb;l ? a[m ]aAmZÑi}f omyGm;vdu k ?f awmfawmh a&m*gav; awmawG
rSm qdv k &Ykd &Sd if q&m0efrac:&bl;/
tJ tJvw kd pfcgwnf; ol[ Y meJo Y yl ?J wpfcgwnf; aAmZÑief yYJ ?J ]þ[m½ky}f ? ½kyf ½kyf
eJ?Y ]½ky}f qdw k m ]jzpfwm ysuw f m}m}yJ? ½kyqf wkd m vlr[kwb f ;l ? 'umBu;D wdYk ar;wmuawmh
b,fojl zifh rykyb f ;l ? b,fojl zifh bmjzpfw,f? ]½ky}f udk tJ'g wpfcgwnf; ]Moo"Oö
£rHrEÅ}H qdw k m 'gyJ? tJ aAmZÑiu f rEÅmefvnf; rnfw,f? aq;vnf; rnfw,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 107

pGe;f vGe;f q&mawmfu 0D&, d orm;


tck xkdifw,f a[m? ]xdkifwmmu½k u½kyf? odwmu emrf}? xkdifw,f tJ tJ'g
]owdy|mef} ac:w,f? ]xkid w f ,f[} vdYk qdv k u f &Ykd &Sd if tJ'g ]or®y"Ü mef} ac:w,f?
kd v
0D&, d awGeYJ ]xkid w f ,f[} pGe;f vGe;f q&mawmfu ][} ygw,f? ]xGuw f ,f[} eJ?Y 'g
0D&, d orm;? ynmorm;uaemufrS jzpfwm? olu tpuwnf;u 0D&, d eJY pmvnf;
rwwfbl;? [dk uBuD;cauG;awmif wu,fr&wm? [kwfw,f olu ,yfqGJwmyJ?
zatBu;D uawmh bmvkyw f ,f rodb;l ? tJ pma&;wdYk bmwdv Yk yk &f wmaygh? tJ'aD cwfu
'Dvykd efumawG bmawG r&db S ;l ? ,yfqw JG ,fqw kd m 'DvBkd u;D av (odygw,fb&k m;)? [drk mS
pufo;D wyf? 'Day:vnf;wyf 'DuaeqG&J w,f? atmufupma&;Bu;D u pm;yGJ ukvm;xkid ef YJ
aygh? tJ ol rtdu k af tmif ,yfqaJG y;&wm/
b,favmufMumovJqdk&if (15)ESpft&G,favmufuae touf (25)ESpf
t&G,af vmufxad tmifaygh? tJ tJ't D ouftpdwaf vmufusrS ra&T&eD YJ tdraf xmifus
wm? tJ'u D srS awmifov l yk &f wm wpfcgwnf; v,fxeG f tJ'v D ekd YJ (42)ESpf t&G,f
a&mufomG ;w,f? (42)ESpq f akd wmh paeN*Kd vx f aJ &mufomG ;w,f? wevFmom; (40) u
ausm&f if paexJa&mufw,f/
'umrBu;D vnf; (46)uausm&f if paexJa&mufw,f? tJ tJ't D csed rf mS *½kpu kd f
&w,f? paeeJY we*FaEGu rdwyf ?J 'gayr,fh paeqdak wmh tylay:vmwwfw,f? pae
qdwk m rD;awmuf? bmrSr[kwb f eJ YJ wpfcgwnf; aq;vH;k awG trsm;Bu;D pm;ypfvu kd w f m?
Bu;D w,f i,fw,fvnf; rrSwb f ;l ? tJ tJ'gjzpfyghrvm; jzpfyghrvm;? 'Dvakd r;awmh
[du k vnf;jzpfygw,f jzpfygw,faygh? 'Dyv k if;xJu'Daq;yJeYJ tJv[ kd mawG[m jzpfjzpf
vmwwfw,f/ tJ'g*½kpu kd ?f tJ aq;orm;rdv Yk Ykd aq;a&m*gjzpfomG ;wm? ud, k v
f yk w f [ hJ meJY
jzpfwwfw,f/ a>rtvrÜm,form;uvnf; tJ'D tvrÜm,feJY aowwfw,f/
tJv[ kd mrsKd ; rkq;kd vnf;'Dvykd ?J usm;eJb Y meJY aowwfw,f? usm;uvnf;acsmif;aewm/
]tZmwd rZ&mAsm""ðð } wh?J rtdb k ;l rembl; raobl;? raobl;qdw k m rykyb f ;l aygh?
xif;acsmif;Bu;D vdjk zpfomG ;w,f/ [dk xGu&f yfaygufovdak ygh? wpfcgwnf; aZmf*szD 0kd ifom;
awG aq;vHk;aygufvdkufwm wpfcgwnf; 'Dd"mwfvHk;uav;u oHk;vom;avmuf
jzpfomG ;w,f? tJ'h gjzpfomG ;wmudk r&Sib f eJ UJ aooGm;w,f? tJ'gaMumifh aZmf*szD 0kd ifom;vdYk
108 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

qdkNyD;awmhjzpfoGm;w,f? arT;w,f? tJ'gudk ]Aswf0deJYAswå}u awGUoGm;w,f? [dku


&Sibf &k ifqo
D mG ;wke;f ausmufzsmBu;D udk axGypfupm;vdu
k w
f m tJ olvnf;raoaq;yJ/
owdy|mef? or®y"Ü mefawGu raoaq;
'D ]owdy|mef? or®y"Ü mefawG}uvnf; raoaq;yJ? tJ'v D xkd ikd w
f ,f? oGm;w,f?
jrifw,faygh? owdxm;Munfw h ,f? vufauG;w,f? qefw Y ,f? [dk ]owdy|mef} ygVdxJ
ygwJth wdik ;f ay:wm? jzpfw,f? ysuw f ,f? oydwef t YJ aygufvykd ?J tayguf&&dS if oydwf
&Sw
d ,f? oydw&f &dS if tayguf&w dS ,f? ]tck} vdUk qd&k if tJ'g ]ocFg&}
&}? ]tck} qdw k m ]jzpfw,f?
ysuwf ,f? tedp}ö Ny;D oGm;Ny?D tJ tJ'h g owdy|mefy?J tJvrkd &Sad wmh rykyb f ;l /
]udavom} qkw d m qd;k oGr;f npfErG ;f w,f? tJ'gawGu ykywf ,f? bk&m; &[EÅm
awGu olwrYkd mS tJv[ kd mr&Sb
d ;l ? a0'em? ½kyf xkid wf mawGu ½ky?f ½kyNf y;D awmh 0dnmPf?
0dnmPfNy;D awmh zó? ocFg&ac:w,f? ]½ky}f Ny;D &if0n d mPf/ ]0dnmPf} Ny;D awmh ocFg&?
]ocFg&&} Ny;D awmhrS onm? ]onm} Ny;D awmhrS a0'em? tJ'aD emufq;kH onmrygapeJU?
onmu ]tedpo ö nm} yJaumif;w,f? vlawG a,musmf ;awGrw S wf mu bmvJ onmyJ/
onmu ]avmuD} jzpfw,f/
a0'em? a0'emvnf; ]omrdo a0'em} a0'em}ac:w,f? ]avmuDa0'em}? rm&frif;\
tpmjzpfwhJ a0'em/ &m* a'gouvnf; a0'emyJ? ]ocFg½kayu©meJY tEkavmr}vmr}u jzpfwm?
ysufwmodw,f? NidrfNyD;awmhjzpfwm?ysufwmodw,f? ]jzpfwm} m}u ]ocFww&m;}
w&m;}?
]a*gMwbl} usawmh ]rjzpfwm}m}odw,f? tJ'g ]tocFw w&m;}
w&m;}? rjzpfb;l qdw
k muawmh?
raobl;aygh? edAmÁ efa&mufwhJ yk*Kd¾ vu
f raobl;? raoawmh rykybf ;l /
tJ tJovdk pmeJUayeJUajymvdu k v
f &Ykd &dS if wpfcgwnf;jzpfomG ;w,f? rif;wdu Yk sawmh
pmpum; rajymwwfv?Ykd tJ'g w&m;yGm;wJh yk*Kd¾ vu f raobl;? tJ tJvrkd w S x
f m;? raovdYk
&S&d ifrykyb f ;l /tJ'v
D kd xdik w
f ,f?oGm;w,fowdav;eJaY ygh? tdyw f ,f? pOf;pm;w,f? ]emrf}
jzpfv&Ykd &dS if emrfjzpfw[ hJ mudk aemufuvdu k o f ?d olujzpfaewke;f rodb;l ? ]jzpfNy;D }}rS odw,f/
tJ aemufuvdkufod? wpf udk ESpf eJYod? odNyD;om;[mudk? aomufw,fqdk
aomufw,fvo
Ykd ?d tJ tJvo
kd o
d ad y;&w,f? tJ'vD kd owdeyJY mG ;? tqdyaf wG bmawG
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 109

awmifusw,f? tck tJ'v


D kd pdu
k pf u
kd pf ;l pl;vkyv
f u
kd &f if a&m*gawG bmawG ol[
Y mol
tefxu
G w
f wfw,f? aq;ruk&bl;/ *gxmawGu pGr;f w,f/
]Moo"Íö£rHrEÅ}H ? ]Moo"Íö-aq;vnf;rnfw,f/ rEÅÍö - rEÅmefvnf; rnfw,f}/
xdik w
f ,f oGm;w,f vkyw f ,f ½SLw,f ½du I w f ,f? tJ'gawGu rEÅmefref;rIwf
wmeJw Y wl ,f? ab;&efuif;w,f? a>rBu;D eJaY wGUayr,fvYkd [du k wkwef ½YJ u
dk w
f v
hJ o
l m
uduk cf siwf m? rmefzw
D m? wkwef rYJ ½ku
d b
f ;l ? udik ;f rif;vnf; rif;&JUvrf;oGm;uGm ighvnf;
&efr&SmeJ?Y rif;vnf;&efr&Smbl;uGm bmuGeq YJ vkd &Ykd &dS if ol[
Y mola&SmifomG ;wm? tJvkd
ajymvnf;&w,f? tJ'[ D m aq;vnf;jzpf? rEÅmefvnf;f jzpfomG ;w,f/
owd&Sdw,f ynm&Sdw,f 0D&d,&Sdw,f
[kd aMumufaMumufvefv Y efeY q
YJ &kd if NzaJ csmufwwfw,f? raMumufe?YJ aoab;
awGac:w,f? tJ'v D Bkd uKH vmvd&Yk &dS if [dw k pfaeYu 'umBu;D a[mcJw h ,f? nBu;D rif;Bu;D
tJvt kd csed Bf u;D aygh? (7) em&D? (8) em&D? 'umBu;D u q&m0efu vufvw T v f u kd Nf y?D
ydeaf jcmufNy;D t½d;k ay:ta&yJ&adS wmhw,f? rpm;Edik b f ;l ? t&nfyJ aomufEikd af wmhw,f?
]0D&,d &Sw d ,f}? 0D&, d &Sw d ,fqv kd nf; aAmZÑiyf mG ;wmyJ? ]owd&w dS ,f}? tJ'v
D q kd &kd w,f?
]ynm&Sw d ,f} udavomr&Sb d ;l ? udavom&S&d if ynmr&Sv d Ykd udavom &Sw d m/
]£ar[d - þoH;k yg;wdjYk zif?h 'dAHÁ - ewfüjzpfaom?? t&d,mblrð - t&d,bHo k ?Ykd
Mouúr® - oufa&mufí} qdak wmh tem*grfawmifjzpfomG ;w,f? 'Du a0'emudk owd
rpdkufbl;? a0'emudk owdpdkuf&if ]a0'emypö,m wPSm} jzpfrSmudk;? r½SLEdkifbl;/
r½duI Ef ikd b f ;l eJU tJ'vD akd 0'emudk *½krpdu k &f bl;? ]owd&w dS ,f? ynm&Sw d ,f? 0D&,
d &Sw d ,f}?
tJ tJ'D oH;k ck&&dS w,f? 0D&, d &Sw d ,fqw kd m 0D&,d oarÁmZÑi&f w dS ,f ac:w,f/
]0D&,d oarÁmZÑif oEÅmefwiG &f rdS &Sd odatmiftm;xkwf w&m;tvky}f /
0D&,
d &S&d if 'hjD yif[mawG tukex
f u
G af jy;ukeaf &m
tJ 0D&d,&Sd&if &Sdw,fvdkYqdk&w,f? tJ tJ'gu ]"r®mEkyóem} rSmygw,f?
'Djh yifrmS rygbl;? 'gaMumihf olwrYkd yGm;wwfwm? igwdu
Yk yGm;wwfw,f? 0D&,d &S&d if &Sw
d ,fqkd
'Djh yif[mawG tukex f u
G af jy;ukeaf &m? &m* a'goawG ud, k ehf m;rvmawmhb;l ? tJ
110 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]0D&, d oarÁmZÑi}f vnf;ac:w,f? ]0D&, d rr*¾*¾i}f vnf;ac:w,f? ]or®y"Ü mef} vnf;ac:w,f/


]0D&, d 'd yd¨ g'f} qd&k if £'dy¨ g'fvnf;ygw,f? tJ 0D&, d wpfck &Sv d u
dk wf meJyY J 'Djh yif[mawG
tukex f u G af jy;ukeaf &m/
wpfcsKd UawmxJrmS [dak &S;a&S;wke;f ubke;f Bu;D awGqv kd &Ydk &dS if a>rudu
k v f nf; tJ'v D ydk ?J
b,fraS q;rukEikd b f ;l ? yGm;w,f emw,f 'Dvv kd yk wf myJ? a>rqdyaf wG txufrwufb;l ?
atmufusomG ;w,f? oluraoaq;qdw k m ]aAm"dyu©, d w&m;awG} ygw,f? tck xkid w f ,f?
cHpm;w,f? odw,f? tJ tJvdkvkyfaewm? pGef;vGef;q&mawmfBuD;u ]odw,f} yJ
olvkyfw,f? ]xdwmudk odrIeJY owdjyK} yK}aevdkufwmyJ? olYrSm odkYrdkUqdkvdkY&Sd&if olYrSm
wevFmom; paea&mufaew,f? 42 ESp?f tJ'rD mS &GmxJu vlawGuvnf; a&m*gawGeYJ
aq;vnf; r&Sb d ;l ? 'Dvkd q&m0efvnf; raygbl;? &yfq&m? &Gmq&m 'gavmufy&J w dS ,f/
bmjzpfjzpf eef;wGif;vQmyGwfaq;? Zmwd0uFaq;? tJ tJ'gav;awGyJ?
q&mq,fqw kd mbd;k Bu;D tdk touf (80)avmuf&w dS ,f? rsucf ;kH arG;Bu;D uvnf;jzLvd?Yk tJ
oluY v kd nS ;f eJUoGm;ac:&w,f? tJ vku d vf m? Zmwd0uFwYkd eef;wGi;f vQmyGww f Ykd wduk v f ukd v f Qif
a&m*gaysmufomG ;w,f? ]aAmZÑi}f omyGm; aumif;wmawGjzpfw,f? ]blw-H [kwrf eS o f nf}ud?k
xdik af ewm [kwrf eS o f vm;? xkid wf ,f? vufauG;&if auG;w,f? qef&Y if qefw Y ,f? tJ
tJ'g t0wf0wf&if 0wfw,f? tuÐs0wf&if 0wfw,f? [dk[m usifBuD;usifi,f
pGewYf mawGawmifrS tukeyf gw,f? pGew Yf ,f pGew Yf ,f pGecYf siw f ,f? tukev f yk &f w,f/
jzpforQukd pdwx
f u
J qdk tydk vdk rxm;
]xdrI odrI owdjyK}? tJ'gawG aq;awGyJ tJ'aD q;awGeq YJ akd wmh oef&Y iS ;f Ny;D awmh
rykybf ;l ? (9)&uf (10)&uf? wpfcgwnf; vufawGauG;vdq Yk efvY v Ykd nf;&w,f? a0'em
cE¨muk,d jf zpfwmudk qd&k w,f? tJ'gaMumifh usKypf yfxm;wm ] jzpforQukd pdwx f u J qdk
tydk vdk rxm; }}? tJ atmif&h if atmifw h ,f? em&if emw,f? udu k &f if udu k w
f ,f? cJ&if
cJw,f? ]okcjzpfp&m zóaMumihf okca0'emcHpm;w,f? 'kuj© zpfp&m zóaMumifh
'kua© 0'emcHpm;w,f}? tckq&kd if ]Oayu©m jzpfp&m zóaMumihf Oayu©ma0'emawG
cHpm;w,f}? tJ'g ]a0'emEkyóem} óem}? pdwuf vnf; Buw H ,f Buw H ,f? jzpfwmawGukd
tukeaf vQmufNy;D ]a&SUujzpf - aemufu qd}k ? tJ'g yGm;wm? rEÅmefawG &Gww f meJw
Y w l ,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 111

ab;awGbmawG bmrSr&Sad tmif olu Y v


kd nf; NiKd ;wJph w
d af wGrxm;awmh ud,
k u
hf v
kd nf;
rNiKd ;bl;aygh? tJ tJv?kd ]a&SUujzpfwmu a0'em? aemufu odwmuÓPf}? a[m tJ'v D /kd
½lyg½Hk o'´g½Hk ajcmuftm½Hk ac:wHk [db k ufurf;
]½lyg½Hk o'´g½Hk ajcmuftm½H}k 'umBu;D r&ao;bl; (rSeyf ghb&k m;)/
]½lyg½Hk o'´g½Hk ajcmuftm½Hk ac:wHk [kb d ufurf;}? tJ'g ]owd} yJ? vlawG bmawG
xifrmS pd;k vk?dY vlawGbmawGxifNy;D &m*awG bmawGjzpfrmS pd;k vd?Yk tjyifbufu[mawGu
]tm½H}k ? tm½Hrk eS ;f rodawmh 'Dvkd rSww f wfw,f? teHu Y ]*E¨m½H}k ? t&omu ]&om½H}k ?
tawGUtxdu ]azm|AÁm½H}k ? raemu ]"r®m½H}k ? tJ ajcmuftm½Hu k [db k ufurf;eYw
J w l ,fw?hJ
b,fbufurf;eYJ wlowJw k ufurf;eJY wlygw,fb&k m;)? ][db
h ;Hk ([db k ufurf;} vdxYk m;awmh
&m*jzpfao;vm; (rjzpfawmhygbl;bk&m;)? tJ ][db k ufurf;} vdYk xm;&w,f/
rsupf ?d em;? ESm? vQm? ud,
k ?f re ajcmuf'gG & ac:Mu 'Dbufurf;
rsupf ?d em;? ESm? vQm? ud, k ?f re ajcmuf'gG & ac:Mu 'Dbufurf;/
[dk pdwu f ;l wmawGukd ]'Dbufurf;}}? tdru f tvkyaf wG bmawGu ][db k ufurf;}}?
][kb
d ufurf;eJY 'Dbufurf;} eJaY wGUNy;D awmh tJ'g tvkyaf wGvyk Mf uw,f? ][kb d ufurf;Bu;D }
xJvnf; tvkyrf vkyEf ikd bf ;l ? ]'Dbufurf;Bu;D } xJvnf; tvkyf rvkyEf ikd b
f ;l ? tJ tJvvkd nf;
od&w,f? tJ'g ud, k Ó
hf Pfeu JY kd od&wm/
urf;yg;udrk ?l igr,l? xdo
k l tyluif;ownf;
tdrqf w kd m ][db k ufurf;}}? tvkyaf wG? om;awG? orD;awGu ][kb d ufurf;}}? 'Du
f ;l wm pOf;pm;wmawGu ]'Dbufurf;}}/
pdwu
][db
k ufurf;} udk vlawGvo Ykd mG ;vkyx
f m;awmh oHa,mZOfawG jzpfuek w
f maygh?
rsupf ed m;awGqw kd hJ raemxJ? 0rf;xJupdwaf wGu ]'Dbufurf;}}/
½lyg½Hk o'´g½Hk ajcmuftm½Hk ac:wHk [db k ufurf;/
rsupf ?d em;? ESm? vQm? ud, k ?f re ajcmuf'gG & ac:Mu 'Dbufurf;/
urf;yg;udrk il gr,l xko d l tyluif;ownf;/
tJ tyluif;awmh edAmÁ efa&mufomG ;wmaygh/
112 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tm½Hk - tm½Ht
k wdik ;f xm;? raem - raemtwdik ;f xm;
]'&x
]'&x- ylavmifjcif;}? ]0d*w'&x} qdw k m ylavmifjcif;uif;w,fw?hJ ]0doaH ,m*}
qdw
k m ,SOjf cif;vnf; uif;w,fw/hJ tm½Hak wGeUJ oGm;r,SOb f ;l ? tm½Hak wGeUJ oGm;r,SOaf wmh
&m*? a'goawGrjzpfb;l ? [dt k m½Hk - tm½Hk twdik ;f xm;? raem-raemtwdik ;f xm;? tJ
tJvjkd zpfomG ;w,f? tm½Hrk eS ;f odw,f/ 'gaMumihf ]rsupf jd rifwkH ½lyg½H}k (rsupf jd rifwkH ½lyg½H)k /
tJ jrifvu kd wf mudk ½lyg½Hv k rYkd w
S ?f bmjyKvYkd ½lyg½Hjk zpfw;Hk rsupf u
d jrifv?Ykd b,foUl
d ;Hk ? ]emrf½yk f &JUrsupf }d ? tJ tJovdjk zpfomG ;w,f? b,fou
rsupf w l jrifw;Hk ? ]rsupf }d u
jrifw,f? ]i ]igg }ujrifwm r[kwb f ;l /
vlujrifwmvm;? t&ifu rodcifu vludk vlujrifw,f? 'Dvkdqdkwmaygh?
rsupf u
d jrifwm ? rrSeb
f ;l vm; (rSeyf gw,fb&k m;)? rSewf mawGqakd wmh aq;jzpfomG ;wmaygh?
tJ &m*wnf;[laom a&m*gBu;D udk aq;eJu Y v k u
kd w
f m? tJ tJ'aD &m*gr&Sad wmhb;l ? tJ'D
&m*a&m*gu t&ifuuk&mew¦ad q;r&Sb d ;l ? &m*emawG? a'goemaw?G udavomem
awG? tckawmh aq;awG&adS eNy?D aq;awG&adS yr,fh aq;awGu, G af ysmufaewm/
tif;cef;awmh v,fw?D v,fwaD wmh xGeq
f if;
]tif;cef;awmh v,fw}D qdak wmh? tif;cef;q&mawmfBu;D wdv Yk kd wpfyg;wavyJ?
wpfjynfv;kH oHCmwpfoed ;f ESpo f ed ;f avmuf&w dS [
hJ m w&m;u wpfyg;wavay:wwf
w,f? wdkY pGef;vGef;q&mawmfBuD;ay:oGm;w,fqdk pGef;vGef;q&mawmfBuD;aemuf
b,fEpS af ,mufrv S u
kd w
f ,f rMum;bl;? [ked m;uRe;f awm? uRe;f awm OD;0de,vnf; tJvydk J
½SLwmyJ? Adv
k pf Mumvnf; tJ'v D ykd ?J tif; enf;enf;awmhjzpfrmS / txifu& jzpfomG ;vdYk
]tif;cef;awmhv,fw}D ? ]v,fwaD wmhxeG q f if;} wJ/h
]tif;cef;q&mawmf}qdw k m&[EÅmjzpfw,fvYkd ausmMf um;w,f? ]oDvawG} bmawG
aumif;w,f? ausmMf um;w,f? ]oDv} eJU ]ynm}
]ynm}wdu Yk vnf; ]or®y"Ü mef} xJrmS ygw,f?
]oDvawG}qdak wmh ]ygPmwdygw? t'dEmé 'gem? umarokrpd mä pm&? rkom0g'? ok&mar&,
mar&,}}
awGqw J rf; t&uf&ifvnf;aomufw,f? ]rkom0g'} vdrv
kd mvlawGvyk af eusy?J tNrw f nf;
ajymw,f? rkom;ryg vuFmracsmqdNk y;D awmh? uke;f vnf;wdu k w
f ,f? avmuDawGcsn;f yJ/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 113

avmuDrmS vlawGu(9)wef;? (10)wef;? wdYk (4)wef;wke;f u (13)wef;txd&w dS ,f?


wpfjynfv;kH rS (13)wef;&Sw d ,f? OD;a&aygh? ig;q,fausmo f mG ;w,f? tJ'gu ]ygPmwdygw}
vnf; pm;p&mr&Sad wmh vkyMf u&w,f? ykwufawG? zGwaf wG a&mif;&w,f? ]t'dEmé 'gem}
olrsm;Opömvnf; cd;k wmyJ pm;p&mrS r&Sb d ?J 'Dvrkd vky&f if b,fuvm&yghrwk;H tcif;awG
pdu
k x
f m;? vpfNyq D &kd if yJawGc;l ? tdru
f srS jyKwpf m;&w,f? olrY mS tcif;uvnf; r&Sb d u J ;dk ?
]umarok rdpmä pm&} uvnf; oGm;ae&if; tJvykd ?J aemufNy;D ydu k qf aH v; enf;enf;&S&d if
t&ufuvnf; aomufcsiaf o;w,f? t&ufaomuf&atmifvnf; ydu k q
f u
H vnf; &Sm&
ao;w,f? cd;k &ao;w,f/
tJ'tD csed rf mS vlawGuvnf;aow,f? 0rf;usw,fq&kd if tukeaf oukeaf &m?
wpfcgwnf; jyKwaf vmufcrSe;f oGm;w,f? tif;awGuvnf;ydwo f mG ;Ny;D ? jrpfaMumif;Bu;D
uvnf;ydwfoGm;NyDqkd&if ig;awGuvnf; [m tJ'Dtif;xJrSm zrf;vdkYvG,fw,f??
ig;oavmufawG bmawG [m; aemuf tJ'eD m;rSmwapäawGuvnf; aygjyefa&m? tJ'D
txJrSm oGm;w,fvmw,feJY? owdeJYaewJhvlawGusawmh tJ'Dowdu aq;vnf;
rnfw,f? rEÅmefvnf;rnfw,f? a&m*gvnf;r&bl;? um;vnf; jznf;jznf;armif;?
ud,k [
hf mud,
k f jyKwmodygap? jrefreS ;f od/

omrn vu©Pm? obm0 vu©Pm


]rsupf jd rifw,f}qdwk m ½lyg½Hu k jkd rifwm? ]½lyg½H}k utqif;? ]tqif;}}qdw
k m r[mbkwf
udrk &DS w,f? tJ'g jzpfNy;D ysuo f mG ;w,f? oydwrf mS taygufygovdyk ?J tedpö 'ku© tewåu
]omrnvu©Pm}m}? jrifw[ hJ mu 0dnmPf&,f tqif;&,fu ]obm0vu©Pm}m}? a[m
obm0ac:w,f? tJ'gawGu jzpfysuNf y;D aewm? ajymw,fqkd ]ajym}m}wJ[ h muvnf;
]jzpfysu}f Ny;D ae? ]Mum;}
m;}wJ[ h muvnf; ]jzpfysu}f Ny;D aew,f/
]ocFg&&}} &S&d if jzpfysuu d ,f? ocFg&eJUjzpfysu?f jzpfysuef UJ ocFg&? ]em;Mum;wm}
f &Sw m;wm}u
ocFg&? ]jzpfysuw f m}m}u omrn? obm0 - ocFg&? tJ'gudk ]oaAÁocFg&m tedpmö }}vdYk
ac:w,f? iHUk Munfah wmhvnf; vSnyfh wfw,f? xGuaf v 0ifavvnf;jzpfw,f? 'umBu;D
ryleUJ ? xGuaf v 0ifavvky?f om;awG orD;awG bmawG pdwrf ul;eJU? tJ ]ynm&Sw d ,f}vdq
Yk ?kd
114 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

ynm&S&d if om;awG orD;awGeYJ ypön;f awG? bmawG? ynm&Sw d ,fq&kd if r&Sad wmhb;l ?
ewfawGvnf;r&Sad wmhb;l ? ]ynm} &S&d if ]cE¨mig;yg;} yJ &Sad wmhw,f/
]emr½lyy&dapä'ÓPf}wJ?h ÓPfy&J adS wmhw,f? emrfeYJ ½kyef UJ ydik ;f jcm;&if emr½ly
y&dapä'ÓPf/ tJ emrfeYJ ½kyu f m; t0dZmÆ ?wPSm? Oyg'gef?uHaMumihf jzpfw,fvq Ykd &kd if
a[m ]ypö,y&d*[ ¾ ÓPf}? tJ'gawG twdwu f vnf; 'Dvydk ?J tem*wfuvnf; 'Dvydk ?J
ck ypöKyeÜ v
f nf;'Dvykd vJ Ykd ypöKyeÜ f twdwf tem*wfeYJ oH;k oyfwmudk ]or®oeÓPf}?
tjzpfurkd odb;l ysuw f mawGyo J ad e&if tJ &ifacgif;xJrmS tJ'g ]b*FÓPf} [m ysuyf suf
aeawmh wpfcgwnf; urf;yg;Bu;D awGNyKd ovdjk zpfae&if tJ'g aMumuf aMumufvmw,f?
aorSmvm;[ bmvm;[ eJ?Y tJ'g ]b,ÓPf}/

xdwmawG? odwmawG r&S&d if edAmÁ efa&mufomG ;w,f


tJ'aD emuf ]tm'De0ÓPf? edAEdÁ Ó
´ Pf? rkÍwdö u
k rswmÓPf}? ]y#docFgÓPf&,f?
ocFg½kayu©m ÓPf}&,f? tJ'guvnf; twlwyl ?J oluawmh jzpfwmysuw f m jrif&if;eJU
Ni;D aiGUNy;D aeawmhwm? tJaemufrS ]ocFg½kayu©mÓPf} &,f? ]tEkavmrÓPf} &,f?
]a*gMwblÓPf}&,f? ÓPfajcmufÓPf? ]rkÍw dö uk rswmÓPf&,f? y#docFgÓPf&,f?
ocFg½kayu©m&,f}utv,fÓPfo;kH ÓPf? ]ocFg½kayu©mÓPf&,f? tEkavmrÓPf&,f?
a*gMwbl&,f} tJ'gutqH;k ÓPf? ]odcgywå 0dyóemÓPf} txG#t f xdyaf &mufw,f/
tJ xdwmawG odwmawGu xdwmvnf;r&Sad wmhb;l ? odwmvnf;r&Sad wmhb;l
qd&k if tJ'g ÓPfq;kH oGm;w,f? jzpfwmr&Sb d ;l ? tJ tJvjkd zpfomG ;w,f? tJ'u
D srS edAmÁ ef
a&mufomG ;w,f? tJ'D xdw,f odw,feUJ avQmufqakd e awmfMum xdwmawG odwmawG
r&S&d if ]edAmÁ ef} a&mufomG ;w,f? tJvrkd w
S &f w,f/
uJ --- awmfMutH;k pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k


¸¸¸¸¸
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 115

]] wPSmrul; w&m;xl; w&m;awmf }}


13.12 .2006
oVm,weqdw
k m tm,we ajcmufyg;
]oVm,we} qdw k m rsupf w d eYkd m;wdUk ? ]o} u ajcmufcu k akd jymwm? ]q}udk ]o}
jyKxm;vdYk ]o} u ajcmufcq k wkd m a[mEdik w f ,f? o'´grSm ]oqó0g} vd&Yk w Sd ,f? o'´g
okwpf Ofaygh tJ'o D w k ef YJ ]q}udk ]o} jyKNy;D awmh oVm,wevdjYk zpfaewm? 'gaMumihf ]o}udk
ajcmufcv k tYkd eufqw kd ,f? oVm,wevkadY c:w,f? rsupf ad wG em;awG oVm,we?
Ny;D awmh ]wdPHÖ o*Fwd zaóm? oVm,weypö,m zaóm} zaóm}? oVm,weypö,m zaóm
u aq;awG bmawG tpm;rSm;wJt h cg xdwv f efNY y;D roGm;bl;vm; (oGm;ygw,fb&k m;)?
tJvx kd w
d v f efoY mG ;w,f? tJ'g ]re} ]re}? ]raemoræó} ac:w,f/
]oVm,we} vdo Yk ad y;? oVm,weqdw k m tm,weajcmufyg;? ]oVm,we}
k mbmwk;H (tm,weajcmufyg;ygbk&m;)/ ]oVm,weypö,m zaóm}
qdw zaóm}? oVm,we
aMumihf zójzpfwmwJh zóNy;D a0'emaygh? tJ'w D iG f ypöKyeÜ rf mS qH;k oGm;Ny?D ]zó}
]zó}? ]a0'em}
[kd xdww f ,f vefw
Y ,fqw kd mudk ]wPSm} jzpfomG ;vdYk a'goaygh? ]a'go} ]a'go}qdw k m ]wPSm}
jzpfomG ;w,f? ]a0'emypö,m a'gaom} a0'emaMumifh a'gojzpfomG ;w,f? xdwv f efY
oGm;w,f? tJ tJovdk jymNy;D awmhomG ;w,f/

rxdwrf vefb
Y ;l ? raMumufb;l qd&k if [efomG ;w,f
wcsKd Ursm; ysm;wkwwf mwdYk a>rudu k w f mwd?Yk bmjzpfwmwdYk opfyifay:u uswmwdYk
um;awGbmawGwu kd w
f mawG tJ tJv[ kd mrsKd ; xdwv f efoY mG ;w,f? tJ'g ]oVm,we
ypö,m zaóm} yJ? oVm,weypö,m bmwk;H (zaómygbk&m;)? tJ xdwv f efo
Y mG ;w,f?
uRBJ u;D u um;Bu;D udk acGUypfvu kd w f m? yde½f UIH oGm;w,f? xdwv f efo Y mG ;w,f? zóu
]raemoræó} ac:w,f/ tJ'g rxdwrf vefb Y ;l qdv
k &Ykd &dS if a'goawGrjzpfb;l ? a'govnf;
rjzpfb;l ? arm[vnf;rjzpfb;l qdv k &dYk &dS if tJ'D ]oVm,weypö,m zaóm} zaóm}? ]zó
ur®|mef;} ac:w,f? tJ'grxdwrf vefb Y ;l ? raMumufb;l ? tJ'v D q
kd vkd &Ykd &dS if [efomG ;w,f/
116 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

ypöKyÜet
f udsK;uae ypöKyÜet
f aMumif;jzpfomG ;w,f
]a0'emypö,m}m}rSm wPSmu tJ a'gou aMumufwmawG? aMumufwmawGa&m?
vefwY mawGa&m? ]tbD½k tqrÇ}D ? jAKe;f ueJxNy;D awmh vefo Y mG ;Ny;D awmh tJ'eD m;wGif
f wfw,f? tJ'g ]a'goaZm} ac:w,f? tJ'gaMumifh wpfcgwnf; toufyg xGuo
ckew f mG ;
wwfw,f? toufxu G o
f mG ;w,fvYkd 'Dvq
kd okd mG ;w,f? pifppf ]zóypö,m a0'em?
a0'emypö,mwPSm}}? Oyg'gefawGjzpfomG ;w,f? tJ'g wPSm? Oyg'gefawGu bmwk;H qdrk S
wpfcgwnf; ]ypöKyeÜ t f aMumif;} jzpfomG ;w,f? ]ypöKyeÜ t
f usKd ;} uae ]taMumif;} jzpfomG ;
w,f? tJ'v D rkd w
S &f w,f/
t&ifuawmh a0'emyJ? zó a0'emyJ? tJ'D zóa0'emu oVm,weawG
aMumifh ]oVm,weypö,m zaóm} zaóm}? a[m ]zóypö,m a0'em} a0'em}? tJ ypöKyeÜ t f usKd ;
xJrmS ygw,f? a0'emypö,mrS tif; ],Hyó
d OyÜZw
Æ d okc0H g 'ku0H© g }? tJ'D zóudpk NJG y;D awmh
okcawGa&m 'kua© wGa&mjzpfw,fw?hJ zó a0'emwdjYk zpfw,f? tJ a0'emjzpfwt hJ cgrSm
a0'emeJY wPSm? [dk ]wPSm}}u ynwfygw,f? wPSmu avmbrl jzpfomG ;w,f? Ny;D awmh
olu ]ocFg&u©Em¨ } ac:w,f? ]þ[mocFg&} vdkYqdk? a[m ]þ[m ocFg&} ? olu
jyKjyifawmhrmS ? olu ocFg&/

ypöKyÜet
f usKd ;rSm ypöKyÜet
f aMumif;rqufawmhb;l
a0'emNy;D &if jyKjyifw,f a0'emudk wpfcgwnf; ]a0'emu©Em¨ }}vdYk qdv
k u
kd v
f &Ykd &dS if
olu rjyKjyifao;bl;? zóaMumifjh zpfwhJ a0'emyJ? zóaMumifjh zpfwhJ a0'em? a0'emu
[dk wPSm tJ'geJcY &JG w,f? a0'emawmhjzpfw,f? ]wPSmrjzpfb;l }}qd&k if tJ'g ypöKyeÜ f
tusKd ;rSm ypöKyeÜ t
f aMumif;rqufawmhb;l /
a[m taMumif;rqufawmh tJ'D wpfcgwnf; ]a0'emeda&m"m wPSmeda&ma"m
edAmÁ eH } qdNk y;D awmh tJ'D ]a0'emcsKy}f wJh ae&mrSm ]edAmÁ ef} &Sw
d ,fvYkd uJ tJ'v
D rkd w
S &f w,f/
edAmÁ efqw kd mu bmwk;H qd&k if a0'emcsKyaf wmh ]zóeda&m"m a0'emeda&ma"m &ma"m?
a0'emeda&m"m wPSmeda&ma"m} &ma"m}/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 117

ynwfrygaom zó? ynwfrygaom a0'em


]a0'emcsKyw
f ,f} vdq
Yk w
kd [
hJ mu b,fv[kd mwk;H bk&mhqakd wmh wPSmwdYk Oyg'gefwYkd
Yk ynwfygvmw,f? ]ynwf} ygawmh wPSm
rjzpfwmudak c:w,f? wPSmwdYk Oyg'gef wdu
Oyg'gefjzpfw,f? ]ynwf} rygawmh tJ'D a0'emcsKyw f ,fw/hJ
]ynwfrygaom a0'em? ynwfygaom a0'em? ynwfrygaom zó? ynwf
ygaom zó}zó}/ Oyrm bmvkyv f ukd f vdYk bmjzpfomG ;w,fq&kd if tJ'g ]ynwf}ygw,f?
Ny;D awmh b,fvjkd zpfomG ;w,f? tJ'v D kd pOf;pm;wmawGu ]ynwf}ygw,f? bmjzpfjzpf
olu ]jzpfNy;D awmh ysuo f mG ;wmyJ} vdq Yk &kd if tJ'D ]ocFg&udk Oayu©mjyKvu
kd w
f ,f} wJ/h

a0'emuvnf; jzpfNy;D awmh ysuo


f mG ;wmyJ
tJ'D ]ocFg&} &}u jzpfNyD;&ifysufoGm;wmyJ? a&SUr&Sdawmhbl;? ]zó} ]zó}uvnf;
jzpfNy;D awmh ysuo f mG ;wmyJ? ]a0'em}
]a0'em}uvnf; jzpfNy;D awmhysuo f mG ;wmyJqakd wmh ]wPSm
rul;bl;} ac:w,f? wPSmrul;awmh a0'emwGif csKyo f mG ;w,f? 'gaMumifh ]zóeda&m"m
a0'emeda&ma"m} &m"m}? ]a0'emcsKyo
&ma"m}? ]a0'emeda&m"m} f mG ;w,f} qd&k if tJ'D ]wPSm} ra&mufb;l
k &Ykd &dS if tJ'aD e&mrSm ]edAmÁ ef} &Sw
qdv d ,f? vefwY mawG xdww f mawG umrpäEa´ wG bmawG
tJ'gawGu wPSmawGac:w,f? umrpäEa´ wG? Asmyg'awG? xderd'a¨ wG? O'¨p?ö ukuKú paö wG
tJ'g ]raemoræó}}aMumifh jzpfw[ hJ mawG? a0'emNy;D awmh wPSmul;wJ[ h mawGu;kd /

jzpfay:wm r½I&if csKyfwm rodb;l


olu ]wPSm}}qdak wmh avmbqdak wmhvnf; ]ocFg&u©Em¨ }}ac:w,f? ]a0'em}
]a0'em}u
]a0'emu©Em¨ }}? avmbwdYk a'gowdu
Yk ocFg&u©Em¨ ? tJ'D a0'emuae ocFg&u©Em¨ udk
owdeYJ þ[m a0'em? þ[m zó? þ[m Cmeoræó? tJ zóqdw k m ]ocFg&} yJ?
þ[m Cmeoræó? þ[m Zd0gS oræó? þ[m um,oræó? tJ'v D kd jzpfay:wJh
[mawGukd ½I&w,f? jzpfay:wJ[ h m ½I&ygaomfaum/
] jzpfayy:: }wJ[
h mu jzpfwm? ]½I}vdu k af wmh csKyw f m? ½Ivu f &Ykd &dS if ]csKy}f oGm;w,f/
kd v
]jzpfay:} wJ[h mudk ]r½I} vdu
k vf &Ykd &dS if ]rcsKy}f bl;? csKyw
f mrSe;f vnf;rodb;l ? tJvkd jzpfomG ;
118 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

vd&Yk &dS if wPSm Oyg'gefawG qufw,f/ tJ ]zó? a0'em} a0'em}uaeNy;D awmh ]wPSm? Oyg'gef}
rqufb;l qdv k &Ykd &dS if tJ'g ]ypöKyeÜ t
f usKd ;} u&yfomG ;w,f? ]taMumif;} ray:awmhb;l qd&k if
tJ'gvnf; ]edAmÁ ef} a&mufw,f? tJ tJ'v D [
kd mav;awG *½kpukd &f w,f/
]£roð® - þoVm,weonf? owd - &Scd ahJ omf? £'H - þzóa0'emonf?
a[mwd - jzpf\}/
]£roð® - þoVm,weonf? towd- r&Scd ahJ omf? £'H- þzó a0'emonf?
ea[mwd - rjzpf}/
]oVm,we} qdw k m tm,weajcmufyg;? rsupf q d &kd if ]pu©Kyom'}
om'}ac:w,f/
em;qd&k if ]aomwyom'} ac:w,f? yom'u tMunf? ESmacgif;qd&k if ]Cmeyom'}
ac:w,f? vQmqd&k if ]Zd0gS yom'} ac:w,f? ud, f &kd if ]um,yom'}
k q ]um,yom'}ac:w,f/
]re}
]re}usawmh [',0w¬Kac:w,f? ]raem} ]raem}ac:w,f? tJ'[ D m tJ'rD aemxJrmS
d muawmh ]raemoræó}}ac:w,f? tJ'guawmh pdwu
&Sw f ;l awG awG;awmwmawG
atmufarhwmawG? trSw&f wmawGeYJ jzpfvmwJh ]zó}wJ?h tJ awG;awmwmxJrmS zó
ygw,f? zó? a0'em? pdwful;wmawG? atmufarhwmawG? trSwf&wmawG? tJ
tJ'gawGu ]raem} f ,fw?hJ ]raem} eJY qdik &f if tJ'g ]rem,we} ac:w,f? tJ'g
]raem}eJY qdik w
bmac:wk;H (rem,weygbk&m;)/
ork',opöm ray:&if eda&m"opöm
tJ ]rem,we} uvnf; ]wPSmOyg'gef}ygw,f rygbl;qdw k mawmh tJ'aD e&m
od&w,f/ ]wPSmOyg'gef} ygvd&Yk &dS if ]þ[mork',opöm}}vdYk qd&k w,f? wPSm Oyg'gef
yg&if b,fvq kd rkd vJ (þ[mork',opömygbk&m;)? ]zóeJaY 0'em} 0'em}qd&k ifawmh ]þ[m
'kuo
© pöm}}qdv k u kd pf rf; (þ[m'kuo © pöm)? tJ'g ]opöur®|mef;} ac:w,f? tJvkd qdv k u kd f
awmh 'kuo © pömrSe;f ? ork',opömrSe;f odomG ;w,f? 'kuo © pömvd?Yk ork',opömvd?Yk
ork', ray:vmawmhb;l qdv k &Ykd &dS if ]þ[m eda&m"opöm}}? ork',opömray:vmawmh
ray:vmwJ[ h mudk eda&m"opömac:w,f? ]ork',csKyw f ,f} ac:w,f? [kwu f vhJ m;
(wifyghb&k m;)/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 119

tJ [dk ]oVm,weawG}uawmh ]jzpfysu}f wm? oVm,weawGuawmhjzpfNy;D


ysuo f mG ;w,f? jzpfNy;D ysuo f mG ;vdYk igawG olawGqw kd hJ ]ynwfawG} ray:vmbl; qdv k &Ykd &dS if
]eda&m"opöm} jzpfw,f? ork',ray:&if 'ku©vnf;r&Sdbl;? 'ku©r&SdwmudkyifvQif
eda&m"opömvdaYk c:w,f? 'kur© &S&d if bmopömwk;H (eda&m"opömygbk&m;)? eda&m"opöm
jzpfomG ;wmu bmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh ]r*¾opöm}}aMumifq h Nkd y;D awmh tJ'v
D o
kd pömav;yg;udk
tJ'vD kd ½I&w,f? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
tJvkd zówdYk a0'emwdaYk y:wJt h cgrSm tJ'D ]ynwf} qdw
k m xdww f m? vefw
Y m
wdYk b,fE, S w hf ;Hk bmwk;H tJ'v D kd ]a0'emypö,m}m}? Ny;D awmh a0'em
D kd jymjymovJeYJ tJ'v
r[kwv f &Ykd &dS if tJ'[ D mjzpfwwfw,f? 'gaMumifh ]a0'emcHpm;w,f? þ[ma0'em? þ[m
a0'emjzpfaMumif;}}/
tJ ]a0'emjzpfaMumif;} uawmh zóaygh? zówdYk oVm,wewdu Yk a0'em
jzpfaMumif; jzpfw,f? ]a0'em}
]a0'em}u ]a0'emu©Em¨ }}? ]a0'emjzpfaMumif;}}u zóqdak wmh
]ocFg&u©Em¨ }}ac:w,f? [kwuf vhJ m; (wifyghb&k m;)/

edAmÁ efu a0'emeJY wPSmMum;xJrmS &Sw


d ,f
½kyaf wGa&m bmawGa&m? ]oVm,we} ]oVm,we}aMumifh zójzpfwmud;k ? ]zó} ]zó}aMumifh
a0'emjzpfwmud;k ? ]a0'em}]a0'em}aMumifv h nf; wPSmjzpfwmud;k ? tJ'g a0'emuae wPSm
rjzpfz?Ykd tJ'v D kd A[kow k av;eJ&Y x dS m;vd&Yk &dS if wPSmrjzpfb;l wJ?h ]wPSm} rjzpfw[
hJ mudk
]eda&m"opöm} vdaYk c:w,f? wPSmrjzpf&if bmopömwk;H (eda&m"opömygbk&m;)? tJ
'umBu;D awGvckd siw f hJ edAmÁ efu tJ'[ D mudk ac:w,f? a0'emeJY wPSmMum;xJrmS &Sw d ,f?
]wPSmrul;&bl;}}? tJ'v D rkd w
S af emf/

uJ --- awmfMutH;k pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k


¸¸¸¸¸
120 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] oydwBf uD;ESihf taygufo;kH aygufyrm ½ItyfpmG w&m;awmf }}


15.12.2006
bHo
k ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo
© pömrSwf
]bHo
k ;kH yg;} qdw
k mu tck[mudk ]umrbH}k vdaYk c:w,f? [dek wfjynf ajcmufxyfu
vnf;umrbHyk ?J i&Juvnf; umrbHyk ?J ]umr} ]umr}uq,fw dS ,f? ]½ly}}uq,fah jcmufbkH
h pfb&kH w
d ,f? (11) eJY (16)? bHak ygif; (27)bH?k ]t½ly} u av;bHk aygif;vdu
&Sw k af wmh oH;k q,fwh pfb/kH
]bHo
k ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo
© pömrSw}f ? tJ ]'kuo
© pöm}}qdw
k m ]jzpfwm}m}udak c:w,f?
tck]em;M
]em;Mum;wm}
m;wm}vnf; jzpfwmyJ? ]rsupf jd rifwm} vnf; jzpfwmyJ? tJ'D ]jzpfwmav;} mav;}rSm
wpfcgwnf; ]tedp?ö 'ku?© tewå} oH;k ckygw,f? jzpfwmxJrmS bmygwk;H (tedp?ö 'ku?©
tewå oH;k ckygygw,fb&k m;)/
oydwBf u;D rSm taygufo;kH aygufygw,f
tJ tJ oydwBf u;D rSm taygufo;kH ckygovkyd ?J tckMum;w,faemf (wifyghb&k m;)?
Mum;awmh ]jzpf}roGm;bl;vm; (jzpfygw,fb&k m;)? tJ ]jzpf}wJah e&mrSm ]tedp?ö 'ku?© tewå}
ygw,f? [du k jzpfysuq f wkd m ESpcf w
k nf;wGiyf goGm;w,f? tedp?ö 'ku?© tewå ygw,f?
]oydwBf u;D }}rSm ]taygufo;kH ck} &Sw d ,f? taygufo;kH ayguf&v dS &Ykd &dS if oydwBf u;D vdo
Yk &d r,f/
oydwBf u;D vdYk odNy;D vd&Yk &dS if taygufo;kH ayguf&w dS mudk od&r,f? tckMum;wJ[ h m ]jzpfwm}
yJ/ oydwBf u;D rSm taygufo;kH aygufygw,f? tedp?ö 'ku?© tewåygw,f? jrifwmrSmvnf;
tJ'D ]jzpfwm}m}yJ? ]jzpf}awmhvnf; tedp?ö 'ku?© tewåygw,f/
]bHo k ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ? bHo
k ;kH yg;rSm jzpfv&Ykd &dS if 'kuo © pömvdrYk w
S ?f
b,folb,f0gawGqdkwm avmuD Zmwfxkyfac:w,faemf (wifyghbk&m;)? vlawG
bmawGvYkd rvkyef ?YJ Mum;w,f (t[rf;)tck acsmif;qd;k w,fqw kd m ]jzpfwm}m}yJ? ]jzpf}
Ny;D awmh ]ysu}f oGm;wmyJ? oydwBf u;D jzpfomG ;w,f/

oydwBf u;D u ocFg&? taygufo;kH aygufu tedp?ö 'ku?© tewå


oydwBf u;D u taygufo;kH aygufygw,f? oydwBf u;D u bmygwk;H (taygufo;kH ayguf
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 121

ygygw,fb&k m;)? tJ taygufo;kH aygufygawmh wpfcgwnf; olu tedp?ö 'ku?© tewå?


yxrtaygufu tedpö? 'kwd,taygufu 'ku©? wwd,taygufu tewå? tJ
]oydwBf u;D }}u ]ocFg&}
&}? oydwBf u;D u bmwk;H (ocFg&ygbk&m;)? tJ ]ocFg&} qd&k if ]tedp?ö
'ku?© tewå} &Sw d ,f? ocFg&qd&k if bm&Sw d ;Hk (tedp?ö 'ku?© tewå &Syd gw,fb&k m;)/ tJ
]Mum;wm}
m;wm}u tedp?ö 'ku?© tewår&Sb d ;l vm; (&Syd gw,fb&k m;)/
]jrifwm}m}vnf; tedp?ö 'ku?© tewå? ]eHwm}m}vnf; tedp?ö 'ku?© tewå?
]pm;} h mvnf; tedp?ö 'ku?© tewå? ]xd}wJ[
]pm;}wJ[ h mvnf; tedp?ö 'ku?© tewå?
]Bu}H wJ[
h mvnf; tedp?ö 'ku?© tewå?
tJ'g bHo k ;kH yg;rSmjzpfvwYkd ?hJ tJ'[ ]rjzpfb;l }}qdak wmh oydwBf u;D vnf; r&Sad wmhb;l ?
D m]rj
taygufo;kH aygufvnf;r&Sad wmhb;l ? tJ'[ D m ]edAmÁ ef} ac:w,f/ tJ tJ'g ]a*gMwbl} eJu Y srS
f ,f? tJ [dk ]ocFg½kayu©meJY tEkavmr}
tm½Hjk yKEikd w vmr}ujzpfwmeJY tedp?ö 'ku?© tewåyJ
tm½Hjk yKEikd wf ,f? tedp?ö 'ku?© tewå tm½Hjk yK&if olurjzpfw[ hJ m rysuw f [hJ mudk
avmukw&å mudk tm½Hrk jyKEikd b f ;l ? ]avmukw&å m} tm½Hjk yKEikd w f mu a*gMwblu tm½Hjk yK
f ,f? a*gMwblu ]rjzpf} wJ[
Edik w h mudk tm½Hjk yKwm ]edAmÁ ef}? a[m tJvkd rjzpfw[ hJ mvnf;
tm½Hjk yKa&m tJ'D ]ykxZk Of}u ]aomwmyef} jzpfomG ;w,f/
tJ'g ]a*gMwbl}u ]a*gwå-H ykxZk OftEG,u f }kd ? ykxZk Ofvkd tajymtqdak wG? tae
txdik af wG tpm;taomufawG trlt&mawG ykxZk Ofvkd Murf;Murf;wrf;wrf; rvkyaf wmh
bl;? oluEl;nHo h mG ;w,f? tJ toGm;El;nHw h ,f? owdygwmud;k ? toGm;El;nHh w,f? tvm
El;nhw
H ,f? pum;ajymvnf; El;nHw h ,f? [dk [dk pum;ajymawmhvnf; onf;cHwt hJ cgvnf;
enf;enf; olucHEikd &f nf&o dS mG ;w,f/ pum;vnf; tEdik ef aYJ jymvnf; onf;cHEikd w f hJ t&nf
tcsi;f &So
d mG ;w,f/ tJ a*gMwblu avmukw&å m a&mufomG ;w,f/

a*gMwblu avmukw&å m a&mufomG ;w,f


]a*gwå
]a* f ?kd tbdb0wd - vTr;f rd;k wwf\? £wdwo®m - xdaYk Mumif?h
gwåH - ykxZk Of tEG,u
a*gMwbl - a*gMwblrnf\}/
kd af wGa&mufomG ;w,fw?hJ ]pdwu
tJ'aD emufrmS awmh r*fzv å P
© av;} eJY a&mufomG ;
122 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

w,fw?hJ tJ'vD kd rSwx


f m;aemf (wifyghb&k m;)? tJ tJ'[
D mav;u odv, G af tmifqv
kd &Ykd &dS if
]jzpfwm} udo
k &d w,f/ ]bHok ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo © pömrSw}f /
tJ bHo kd &Ykd &dS if ]'kuo
k ;kH yg;rSm jzpfw,fqv © pöm}}vdYk rSwvf u
kd w
f ?hJ olu tdw
k wf?
emwwf? aowwfwmud;k ? ewfb0a&mufvnf; tdv k u kd ?f vlb
Y 0 i&Jb0a&mufvnf;
tdw
k wf? emwwf? aowwfw,f? Nyw d må jzpfvnf; tdw k wf? emwwf? aowwf? tJ'u D
rvGwbf ;l /

avmb&S&d if vdck siw


f ,f? ,lcsiw
f ,f
'gaMumifh tJ'aD ocgeD;a&mufv&Ykd &dS if ]tedp?ö 'ku?© tewå}? tJ'gav; emem&Gw?f
]bHo
k ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo © pömrSw}f / tJ bHok ;kH yg; rSmjzpf&if 'kuo© pöm - tedp?ö 'ku?©
tewåeYJ tJ'v D kd &Gwaf ewJt
h cgusawmh tJ'b D okH ;kH yg;u vGwo f mG ;w,f? tJ'D vGwo f mG ;
awmhrS ]a*gMwbl}qkw d m tJvv kd w f mG ;wm? ]avmukw&å m} ac:w,f? tJvkd rSwx
G o f m;aemf
(wifyghb&k m;)/
tJ ]'k'kuo© pöm} jzpfNyq
D &kd if olu]ork',opöm}}uygw,f? ]ork',opöm} qdw k mu
]avmb}
]avmb}ac:w,f? avmbqdw k m ,lcsiw f mac:w,f? avmbqdw k m vdck siw f mwdYk
,lcsiw f mwd?Yk avmb&S&d if vdck siw f ,f? ,lcsiw f ,f? tm½Hak umif;aumif;av; jrif&if
vdck siw
f ,f? &csiw f ,f ,lcsiw f ,f? tJ tJ'g bmjyKvYkd &csiv f ckd siw
f ;Hk qdak wmh vlawG?
ewfawG? ydu k q f aH wG? OpömawG ]avmuDawG} aygh? tJ'gjzpfvYkd avmbu vdck sif w,fw?hJ
ewfawGuvnf; ewfcsr;f omawG&w dS myJ? olwvYkd nf; vdck siwf myJ? tJ vdck siv f &Ykd &dS if
]ork',opöm} rSww f /hJ

ork',opöm vdck siw


f m olrY mS &Sw
d ,frw
S f
]bHok ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo
© pömrSw}f ? tif; ]wPSmork'a,mba0}
a,mba0}wJ?h ]avmb}
udak c:w,f? ]avmuD} vnf;ac:w,f? olu avmuDqakd wmh vlawGaygh? olu avmuD
qdak wmh vlawG? ewfawG? vdck sipf &mawG jzpfomG ;w,f avmuD? ]vdck sipf &m}
&m}u ]'kuo
© pöm}}?
]vdkcsifwm}m}u ]ork',opöm}}? vdkcsifovm; rvdkcsifovm;qdkwm udk,fh[mudk,f
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 123

od&w,f? udk,fh[mudk,fodvdkY ]rvdkcsif} awmhbl;qdkvdkY&Sd&if ]edAÁmef} a&mufw,f?


]vdck siw
f ,f} qdak wmh ]jzpf}oGm;w,f/ jzpfwmbmjyKvjYkd zpfw;Hk qdak wmh vdck siv f Ykd jzpfomG ;
w,f? avmb&Sv d Ykd jzpfomG ;w,f? tJ'g avmbbmjyKv&Ykd w dS ;Hk qdak wmh ydu
k q
f aH wG? vlawG?
a,mufsm;awG? rde;f rawG? ewfawGvq Ykd Nkd y;D awmh avmuDukd tm½Hjk yKawmh vdck sio f mG ;w,f?
aemufaemufuvnf; tJ'v D kd vdck siv f Ykd jzpfcw S /f ]jzpf}wJ[
hJ ,fvrYkd w h mu ]'kuo © pöm}}?
]vdck siwf m}m}u ]ork',opöm}}/
]ork',opöm? vdck siw f m olUrSm&Swd ,frw S }f ? ork',opöm vdck siw f m&Sad e&if
ork',opöm&Sw d ,fw?hJ ]ork',opöm vdck siw f m olrY mS &Sw
d ,frw S }f ? ud, k v hf nf; &Sw d wf
w,f? tJ'v D rkd &Sb
d ;l qdrk S tJ'D ckewke;f u bHo k ;kH yg;rSm rjzpfrmS / tJ ork',&Sv d Ykd vdck sif
ae&ifawmh tJvjkd zpft;kH rSmyJw/hJ
]ork',opöm vdck siw f m}m}? ]ork',opöm} qdw k mu vdck siw f mudk ac:w,fw?hJ
vlb
Y 0Bu;D vnf;vdck si?f a,musmf ;vnf;vdck si?f rde;f rvnf;vdck si?f ydu k q f v H nf;vdck si?f
tvkyv f nf;vdck siwf ,f? csr;f vnf;csr;f omcsiw f ,f? olrY mS vdck siv f rYkd qH;k wpfr;kd csKe;f ?
vSvnf;vScsiw f ,f? *kPv f nf;&Scd siwf ,f? &mxl;vnf;&csiw f ,f? tJ'v D kd [mawGaygh?
tJ aocgeD;usawmh r&csief ?YJ ckawmh &csiv f nf;&? 'gayr,ft h qufyg roGm;atmif
vky&f r,f/ ]ork',opömvdck siw f m olUrSm&Sw d ,frw S }f /

bHo
k ;kH yg;rSm rjzpfwm eda&m"opömrSwf
t"dygÜ ,fuvnf; &Sn&f n S Bf u;D a&;xm;aemf? olrY mS bmawGvckd siwf ;Hk ? vdck siv
f &Ykd &dS if
avmb? avmbqdw k m vlawG? a,mufsm;awG? rde;f rawG? ydu k q
f aH wG? avmuDawG?
&mxl;awGaygh? ]vdck sipf &m} u ]'kuo © pöm} ? ]vdck siw
f m}m}u ]ork',opöm}}wJ?h tJvkd rSwf
&w,fw/hJ
]ork',opömvdck siw f m olUrSm&Sw
d ,frw
S ?f bHo
k ;kH yg;rSmrjzpfwm eda&m"opömrSw}f /
tJ bHok ;kH yg;rSmrjzpfwm eda&m"opömac:w,f wJ?h tck Mum;ae&if; rwfwwf
]avmb}
]avmb}vnf; rjzpfb;l ? ]a'go}]a'go}vnf; rjzpfb;l ? ]arm[} vnf; rjzpfb;l qd&k if olu
]eda&m"opöm} ac:w,fw?hJ [dk 'DcE¨mBu;D uawmh olu aemufu ay;vdu k vf jYkdzpfvmw,f?
124 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

aemufu ay;vdkufvdkYjzpfwm? tckay;vdkY 'DcE¨mjzpfwmr[kwfbl;? aemufb0u


ay;vdu
k v
f Ykd jzpfvmwm? tif; tJ'v
D rkd w
S /f
]bHo
k ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ? ]jzpfwahJ e&m} [m bHo k ;kH yg;yJjzpfw,f?
]avmukw&å m} u bHo k ;kH yg; r[kwaf wmhb;l ? avmukw&å mqdak wmh olrY mS jzpfp&m ae&m
d ;l ? 'gaMumifh ]eda&m"opöm}}vdYk ac:w,f? bHo
r&Sb k ;kH yg;rSmqdw
k mu a[m ck vlb Y kH
qdw
k mvnf; umrbHyk ?J tJ'g i&JbakH &mygw,f? umrok*wd ckepfbakH &m? ckepfbekH YJ
tyg,fav;bHek aYJ ygif;awmh q,hw f pfb?kH tJ'g umrq,fw h pfbkH ac:w,f/
a[m em; rMum;bl;vm; (Mum;ygw,fb&k m;)? tJ'gvnf; umrbHk ac:w,f?
k rJ mS em;uMum;wm[m jzpfomG ;wm? ]jzpfNy}D vdq
Mum;vdjYk zpfwm? bHx Yk &kd if olu oydwf
Bu;D rSm taygufo;kH aygufygovd?k a[m tayguf oH;k aygufu tedp?ö 'ku?© tewå? tJ
oydwBf u;D qdw k mu Mum;wJ[ h m? oydwBf u;D qdw
k mu bmwk;H (Mum;wJ[ h mygbk&m;)? tJ
tJ Mum;wJ[ h m? tJ'gudk ]ocFg&} &}ac:w,f? bmac:wk;H (ocFg&ac:ygw,fb&k m;)? 'grS
ocFg&rS tedp?ö 'ku?© tewå? ]Mum;wm} m;wm}uvnf; ]rNr}J vd?Yk Mum;wmuvnf; oydwBf u;D
taygufygaevd?Yk Mum;wmubmwk;H (oydwBf u;D taygufygaevdyYk gbk&m;)? tJ oydwBf u;D
taygufygaevdYk ]rNrb J ;l }}? [kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)/

0ga,m tqufquf 0ga,m oEÅwd


[dk puFmyluajymvdu k w f hJ avoHBu;D av 'Dem;xJ a&mufvma&mav? a[m
[du
k ajymvdu k w f mu wpfcgwnf; ]'l&}}ac:w,f? ta0;Bu;D uaeNy;D awmh 'DrmS vmNy;D
Mum;w,fav? tJ tJ'g ]yx0DawG}? ]bkwt f qufquf} r[mbkwq f ufw,f? Oyrm
k ufurf;eJY 'Dbufurf;eJaY &mufwm? tJ'g ]a&tqufquf}? ]tmayg
ork'&´ mBu;D vdk [db
oEÅw}d ? avvnf; puFmyleYJ em;eJY puFmylupum;ajymwmeJY 'DuaewmeJu Y ]0ga,m
tqufquf}? 'Du ]0ga,moEÅwd}? a[m a&uawmh a&rsm;w,f? avuawmh
avrsm;w,f? a&vnf;ygw,f/ r[mbkwaf v;yg; a&vnf; ygw,f? atmufxrJ mS vnf;
[dak &xJrmS vnf; avygw,f/
]t|uvmyf½yk f &Spcf }k ygw,f? ]0PÖ? *E¨? &o? MoZm}
Zm}? tJ'gu ]Oyg'g½ky}f ac:w,f?
]yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,m}
0ga,m}? tJ'g ]r[mbkw}f ac:w,f? a[m tck [dt k a0;Bu;D u
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 125

toHBu;D u tJ'g avuvnf; ]vdiI ;f }}vdyk ?J a&u ]vdiI ;f } &Srd o S mG ;wm? a>rBu;D awGuvnf;
wGev Yf rd Nf y;D rS oGm;wm? a>rBu;D awGubmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh olwu Ykd ajcaxmufrygbl;?
eH½;kd eJY [dek ½H ;kd eJY 'De½H ;kd eJY axmufvu kd af wmh a>rBu;D u ] &S}J qdw k hJ roGm;Edik b f ;l ? a[m
vdraf umufNy;D tJvkd oGm;w,f? tJ'g eH½;kd awGeYJ axmufaxmufomG ;vd?Yk wpfcgusrS
aemufq;kH usrS ]&S}J qdw k o
hJ mG ; vdu k w f muawmhe½H ;kd wpfacsmif;wnf;eJY ypfomG ;vdu k o f vdk
ajy;oGm;vdu k o f vdak xmufNy;D awmh jrefatmifomG ;vdu k v f Ykd vdu k v f u
kd wf m tJ'gaMumifh
jrefomG ;wm? a>rBu;D uvnf; wGew Yf ,f? wGev Yf rd Nf y;D awmh oGm;w,f/
tJ a&awGuvnf; vdiI ;f Bu;D awGvkd armufvu kd ef rd vhf u kd ?f armufvu kd ef rd vhf ukd f
tJ olwo Ykd mG ;&if armufvu kd ef rd v hf u kd f armufvu kd ef rd v
hf u kd of mG ;w,f? avuvnf; tJvkd
armufvu kd ef rd v hf ukd f armufvu kd ef rd v hf ukd ?f avuvnf; [du k vmwJah veJY 'DuaveJY
armufvu kd ef rd vhf ukd of mG ;w,f? r[mbkw?f tJ'g ]r[mbkw}f vdYk qdv k &Ykd &dS if tayguf
oH;k aygufygw,f? r[mbkwq f &kd if bmwk;H (taygufo;kH aygufygbk&m;)? ]av} ]av}ubmwk;H
]ocFg&} &}? avubmwk;H (ocFg&ygbk&m;)? at; pum;ajymwJah v? tJ tJ'g bHo k ;kH yg;rSm
rjzpfb;l vm; (jzpfygw,fb&k m;)/ ]bHo k ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSw}f /
a,mufsm;awG ? rde;f rawGreS ;f odwmu ]t0dZm¨ }
tJ tJvkd ]rNrw J m}m}&,f? oydwBf u;D taygufo;kH aygufygwm? tJ'grsKd ;udk Oayu©m
jyKEdkifrS ]ocFg½kayu©m} jzpfNyaD ygh? tJ'u D rS ]tEkavmr}
vmr}jzpfNy;D awmh? tJ'gjzpfysuu f
]tEkavmr} vmr}jzpfw,f? ]rjzpfwm}m}a&mufrS ]a*gMwbl} a&mufomG ;w,f? rjzpfwm a&muf&if
a*gMwblu ]rjzpfwm}m}udk tm½Hjk yKawmh ykxZk OftEG,u f v kd eG o
f mG ;w,fw/hJ
]a*gwåH - ykxZk OftEG,u f ?kd tbdb0wd - vTr;f rd;k íjzpfwwf\/ £wdwo®m -
xdaYk Mumif?h a*gMwbl -a*gMwblrnf\}/ a[m tJvq kd &kd if ]ocFg&} rSe;f odw,f? odrYk Ykd
qdv k &Ykd &dS if [du k vlBu;D udpk ;kd rif;? wdYk 'Duvnf; vlBu;D ? tJ avmuDawGjzpfaew,f? tJ
tJ'g avmuDawGjzpfw,fw/hJ
bHok ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSwf/ ork',opöm vdck siw f m olrY mS &Sw
d ,frw
S /f
ork',opömqdw k m vdck siw f ,f? ajymcsiw
f ,f? qdck siw f ,f? &csiw f ,fayghav?
[duk vnf; vlawG 'Duvnf; vlawG? avmbqdw k m vlawG vdck siw f mawG jzpfomG ;
126 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

w,fw?hJ tJ'D ]vdck siw


f m}m}[m ]ork',opöm}}ac:w,fv?Ykd tJ tJvkd od&w,f? t&ifwek ;f u
rodcJhvdkY tJ'Dvdk vlBuD;jzpfw,fvdkY tJvdkrSwf? opömav;yg;udkrodawmh t0dZÆm
jzpfomG ;w,fvYkd tJvrkd w S ?f a,mufsm;awG rde;f rawGreS ;f odwmu ]t0dZmÆ } ac:w,fv/Ykd

tm½Hu
k vlqakd wmhrS avmbjzpfw,f
ckewke;f u r[mbkwqf ufw,fvYkd ]oEÅw}d ac:w,f? a&uvnf; r[mbkw?f
avuvnf; r[mbkw?f tar&duefeYJ 'Dev YJ nf; wqufwnf;yJ? [dek wfjynfa&muf
oGm;w,f? i&Jjynfa&mufomG ;w,fqw kd hJ owå0gBu;D uvnf; vlBu;D uvnf; tm½Hek YJ
qufvukd w f m wpfcgwnf; i&Jjynfa&muf? wpfcgwnf; tm½Hek q YJ ufvu kd w
f m wpfcg
wnf;ewfjynfa&muf? tJ tJ'gvnf; tJvykd J oH;k q,fw h pfbu
kH tdvk u
kd ef mvduk ef YJ tJvkd
vnfaewmud;k /
bHo
k ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo
© pömrSwf/ ork',opöm vdck siw
f m olrY mS &Sw
d ,frw
S /f
oluavmbqdw k m vdck siw
f [
hJ mudak c:w,f/ vlr[kwb f ;l / olu ]tm½H}k u]vl
]vl}
qdak wmhrS avmbjzpfw,f? ]tm½H}k u ]vl} qd&k ifbmjzpfw;Hk (avmbjzpfygw,fb&k m;)/
]tm½H}k u ]ydu
k q
f aH wG} qd&k if avmbjzpfw,f/
]tm½H}k u ]t0wftxnfawG} qd&k if avmbjzpfw,f/
]tm½H}k u ]yx0DawG} qd&k if avmbjzpfao;vm; (rjzpfygbl;bk&m;)/
]tm½H}k u ]0ga,m} vdq Yk &kd if avmbjzpfao;vm; (rjzpfygbl;bk&m;)/
]tm½H}k u ]ocFg&awG}qd&k if avmbjzpfao;vm; (rjzpfygbl;bk&m;)/
]tm½H}k u ]tedp}ö vdq
Yk &kd if avmbjzpfao;vm; (rjzpfygbl;bk&m;)/
tJ avmb rjzpfawmh avmuDrjzpfawmh ]avmukw&å m} jzpfomG ;w,fw/hJ
]eda&ma"memr edAmÁ eH}/

avmuBu;D rS vGeaf v&m r*¾opömrSwf


bHo
k ;kH yg;rSmrjzpfwm eda&m"opömrSwf/
]eda&ma"memr edAmÁ eH}? ]eda&ma"m - csKyjf cif;onf? edAmÁ eHemr - edAmÁ efrnf\}/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 127

csKyw
f ,fqw k ;kH yg;rSm rjzpfwmudak c:w,fw?hJ a[m ckewke;f u ]a&vdiI ;f Bu;D }
kd m bHo
vnf; rjzpfawmhb;l ? ]avvdiI ;f Bu;D }}vnf; rjzpfawmhb;l ? ]avmb}
]avmb}vnf; rjzpfawmhb;l ?
tJ avmbuvnf; ]vl}xifvYkd avmbjzpfw,f? ]ydu k q
f }H xifvYkd avmbjzpfw,f? ]tdr}f
xifawmhvnf; avmbjzpfw,f? ]om;} ]om;}xifawmhvnf; avmbjzpfw,f? ]orD;} xifawmh
vnf; avmbjzpfw,fw/hJ olu tJvkd jzpfwmu vGeo f mG ;rS ]avmukw&å m} jzpfomG ;
w,fw?hJ avmukw&å m qdw k m ]ra*¾g - r*¾opöm}/
avmuBu;D rSveG af v&m r*¾opömrSwf/
cke ]yx0D? awaZmBu;D }}uvnf; vGeo f mG ;w,f? tJ'g ]ocFg&avmu}
&avmu}? yx0D
awaZmu bmwk;H (ocFg&ygbk&m;)? vlawGu bmwk;H ]owåavmu} vmu}? vlawGu bmwk;H
(owåavmuygbk&m;)? tJ ocFg&avmueJY owåavmu jzpfomG ;awmh? ]t0dZmÆ }}u
]ocFg&avmu}
&avmu}ujzpfomG ;w,f? [kwu f v
hJ m; (wifyghb&k m;) tJ tJvrkd w
S ?f 'Davmufq&kd if
'Davmufo&d if rqd;k bl;vd?Yk [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
bHo k ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo © pömrSw/f
ork',opöm vdck siw f m olrY mS &Swd ,frwS /f
bHo k ;kH yg;rS csKyaf v&m eda&m"opömrSw/f
bHok ;kH yg;rS csKyw f m eda&m"opöm jzpfomG ;w,f/
'kuH© awblruH 0¥H
]'kuH© awblruH 0¥H} tJ'gav;udk odxm;? ]awblruH - bHo k ;kH yg;üjzpfaom}
om}?
jzpfwmud&k w,f? bHo k ;kH yg;üqdw
k mu ae&m? ] ü} ay;&if ae&m? tm"m&[krw S wf ?hJ wdYk
t*Fvyd rf mS vnf; ]ü} ay;vd&Yk &dS if ae&m&w,f? tJ ae&m ae&m&Srd jS zpfw,f? [kwu f vhJ m;
(wifyghb&k m;)/
bHo k ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSwf/
tJ bHo k ;kH yg;ü ]ü} eJY ]rSm} eJY twlwyl /J b,frmS jzpfovJ? b,fuvmowk;H ?
b,frmS wk;H eJ?Y bHo k ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSw/f
tJ ]'kuH© awblruH 0¥H} vdaYk c:w,f? ]bHo k ;kH yg;rSm jzpfw[
hJ m}m}? jzpfw,fq&kd if
em;urMum;bl;vm;? tJ tJ em;uMum;wJ[ h m/
128 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

Oayu©mqdak wmh rZÑrd y#dy'g usaew,f


oydwBf u;D rSm taygufBu;D oH;k aygufygw,f? oydwBf u;D rSm taygufb,fEpS f
aygufygwk;H (oH;k aygufygygw,fb&k m;)/ oH;k aygufu ]tedp?ö 'ku?© tewå}? oH;k aygufu
bmwk;H (tedp?ö 'ku?© tewåygbk&m;)/ oydwBf u;D qdw k m bmwk;H (Mum;wmygbk&m;)/
Mum;wJ[ h m oydwBf u;D ? tJ'o D ydwBf u;D Mum;wmrSm tedp?ö 'ku?© tewåeYJ taygufBu;D
oH;k aygufygw,f/ tJvo kd od mG ;&if ]ocFg½kayu©m} jzpfEikd w
f ,f/ ]qV*kaF yu©m}}vnf;
jzpfomG ;Edik w
f ,f/ wpfcgwnf; ajcmufyg;aomtm½Hrk mS Oayu©m jzpfomG ;Edik w f ,f/ tJ'g
Oayu©mqdw k m tvGe&f ifw
h m/
okcga0'em {aum taEÅm? 'kum© a0'em 'kwad ,m taEÅm?
Oayu©ma0'em raZÑ/
]okc}}qd&k ifvnf; tpGe;f wpfbufa&mufw,f/ ]'ku}© qd&k ifvnf; tpGe;f wpfbuf
a&mufw,f/ ]Oayu©m} qdak wmh rZÑrd y#dy'gusaew,f? tJ tJ tJvrkd w S x
f m;/
oH;k q,fw h pfbrkH mS jzpfav&m 'kuo © pömrSw/f
tJ jzpfav&m[m 'kuo © pömqdak wmh tJ'o D ;kH q,fw
h pfbrkH mS rvdck sib
f ;l ? [kwvf m;?
rvdkcsifawmhrjzpfbl;? t&ifwkef;uawmh ]'ku©opöm}}rSef; [dkaemufb0u rodcJhvdkY
tcktv J v f m vlawGjzpfw,f? ]vdck sipf &m}
kd ckd siw &m}&,f? ]vdck siw
f m}m}&,f? vdck sipf &mu ]vl}?
f mu ]avmb}
vdck siw ]avmb}? vdck sipf &mu vlawG? vdck siw f mu avmb? tJvkd rSwx f m;aemf?
bmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh taygufBu;D oH;k aygufygrSe;f rodv?Ykd oydwBf u;D rSe;f vnf; rodv?Ykd
[kwv f m;? ]ocFg&} &}rSe;f vnf;rodvw ]t0dZmÆ } ac:w,faemf? a[m ]r[mbkw}f
Ykd ?hJ rodwmu]t0d
qdw k m ]tqufquf}? ta0;Bu;D u[m Mum;Edik w f ,f? a&awGuvnf; tqufquf?
]O'uoEÅwd-a&tqufquf}? ]0ga,moEÅwd - avtqufquf}? tJvkd Mum;wm/
w,fvzD ek ;f awG Mum;wmvnf; tckMum;ovdyk v J rYkd w
S ?f Mum;wJ[
h m bmBu;D wk;H ?
oydwBf u;D ? Mum;wJ[
h m bmBu;D wk;H (oydwBf u;D ygbk&m;)? oydwBf u;D rSm taygufb,fEpS f
aygufygwk;H (oH;k aygufygygw,fb&k m;)? tJ'o D ydwBf u;D u bmac:wk;H - ]ocFg&} &}/
]oydwBf u;D } u bmac:wk;H (ocFg&ygbk&m;)/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 129

]taygufBu;D oH;k ayg uf} u bmwk;H (tedp?ö 'ku?© tewåygbk&m;)/


ayguf
tJ tJvkd ]rsupf }d uvnf; oydwBf u;D wJ?h ]em;}
]em;}uvnf;oydwBf u;D ? ]ESmacgif;}}uvnf;
oydwBf u;D ? ]ud,
k Bf u;D } uvnf; oydwBf u;D yJ/ Ny;D awmh txJxuJ 0rf;xJu ]raem} ]raem}uvnf;
oydwBf u;D yJ? tJ oydwBf u;D qdw k m taygufBu;D oH;k aygufygw,f? tJ't D aygufBu;D
oH;k aygufu ]tedp?ö 'ku?© tewå}/ oydwBf u;D u ]ocFg&} Mum;wmac:w,f/
oydwBf u;D ubmwk;H (ocFg&ygbk&m;)? Mum;wm? jrifwm? xdwmawG pdwu f ;l wm
awG? tJ pdwu f ;l vd&Yk &dS if oydwBf u;D oydwBf u;D eJY tJvkd qdv
k u
kd ?f qdv
k u
kd Nf y;D awmh tJ'rD mS
tedp?ö 'ku?© tewåygw,f? tJvq kd &kd if ]tEkavmrÓPf}a&mufomG ;w,f? i&Jrus
awmhb;l ? wrÁ'gXduudk &Sio f m&dyMk wm a[mvdu k w
f m wpfcgwnf;? tJ'D tedp?ö 'ku?©
tewåu?kd ]rsupf }d uvnf; tedp?ö 'ku?© tewå? ]em;} ]em;}uvnf; tedp?ö 'ku?© tewåqakd wmh?
edAmÁ efjzpfomG ;awmh edp?ö okc? tewå? a[m ]eda&m"opöm} jzpfomG ;w,fw/hJ

ynwfawGq&kd if vdck siw


f ,f? ynwfrygatmif ½Ivu
kd &f if
oH;k q,fw h pfbrkH mS jzpfav&m 'kuo
© pömrSwf/
bHo
k ;kH yg;rSmrjzpfwm eda&m"opömrSwf/
tJ'gjzpfwm[m tedp?ö 'ku?© tewå? oydwBf u;D vdo Yk m rSwxf m;? ]bHo k ;kH yg;rSm
jzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ? tif; ]ork',opöm vdck siw f m}m}? ork',opömqdw k m vdck siw f m
aygh? ]ork',opöm}}qdk ]vdck siw f m}? tJ'g vdck siaf wmh ]'kuj© zpfaMumif;} rSw&f wmaygh?
ork',opöm vdck siw f mu bmjyKvv f ;Hk qdak wmh ]vlawG} jzpfomG ;&if vdck siw
Ykd ckd siw f ,f?
]rde;f r} f ,f? ]a,mufsm;} jzpfomG ;&if vdck siw
r}jzpfomG ;&if vdck siw f ,f? ]ydu
k qf aH wG}qd&k if
vdck siwf ,f? ]tdraf wG} qd&k if vdck siw
f ,f? ynwfawG/
]ynwfawG} qd&k if vdck siw
f ,f? ynwfrygatmif ½Ivukd &f if wpfcgwnf;eJY aysmuf
oGm;w,f? ynwfawGaMumifh jrwfpmG bk&m;uvnf; ]ynwfeeYJ Ad mÁ ef} od&r,fvaYkd jym
w,f? [kwu hJ m; (wifyghb&k m;)? ]vdck siw
f v f m}
m}u avmb/
ork',opömvdck siw
f m 'kuj© zpfaMumif;rSw/f
130 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tJ'v D ckd siw


f muvnf; rvdck siyf geJv
Y q Ykd v
kd rYkd &bl;? wpfcgwnf; vdck sipf &m&S&d if
vdck siaf ewmyJ? tJ'gbmjyKvYkd vdck sio f wk;H qdak wmh ]vlawG} jzpfaevd?Yk ]ydu k qf aH wG} jzpf
aevd?Yk ]ynwfawG} jzpfaevd?Yk tJvrkd w S xf m;aemf (wifyghb&k m;)/
bHok ;kH yg;rSmrjzpfwm eda&m"opömrSwf/
bHo k ;kH yg;rSmrjzpfwm eda&m"? ]em;} r&Sad wmhb;l ? ]rsupf }d uvnf; r&Sad wmhb;l ?
eda&m"opömudk;? edAÁmefa&mufoGm;w,f? jrwfpGmbk&m;u [dk a&S;wkef;u[mBuD;
xm;ypfcw hJ m? wu,fh jrwfpmG bk&m;Bu;D uvnf; eda&m"opömjzpfomG ;Ny/D
tJ ck jrwfpmG bk&m; eda&m"opöma&mufomG ;Ny?D 'DrmS tpm;uav; xm;ypfcw hJ m
ol ]eda&m"opöm} a&mufomG ;Ny?D tJ 'umrBu;D wdv Yk nf; odv&Ykd &dS if tJ'D ]eda&m"opöm}
a&mufomG ;r,f/

avmukw&å m[lonfrmS avmuDtvGerf w


S f
bHo
k ;kH yg;rSmrjzpfwm eda&m"opömrSwf /
tJ tJ bHo k ;kH yg;qdw
k m b,fow l ;Hk vdq
Yk akd wmh a[m umrbHk qdak wmh vlawGaygh?
wd&pämefbakH wmh wd&pämefawGaygh? wd&pämefawGvnf; bHo k ;kH yg;rSm jzpfaewm? olwv Ykd nf;
'kuo
© pöm? olu EGm;jzpfvu kd ?f acG;jzpfvukd ?f 0ufjzpfvu kd ?f vljzpfvu kd ?f ]awblruH 0¥H}
ac:w,f? ]'kuH© awblruH 0¥H} ? ]jzpfwmawG}u ]0#fw&m;} &m;}aygh? jzpfwmawGu bm
w&m;wk;H (0#fw&m;ygbk&m;)? ]jzpfwmawG}u bmawGw;kH ]ocFg&awG}? jzpfwmawGu
bmawGw;Hk (ocFg&awGygbk&m;)? ]ocFg&awG} u bmeJw Y wl ;Hk - ]oydwBf u;D } eJY wlw,f/
oydwfBuD;rSm taygufBuD;rygbl;vm; (ygygw,fbk&m;)? tJ oydwfBuD;rSm
]tayguf}ygvdYk igwdrYk mS ]tedp?ö 'ku?© tewå} jzpfw,fv?Ykd 'Dawmh tJ't D aygufay:
]Ni;D aiGU}}wmaygh? tJ Ni;D aiGUawmh ]rjzpf}awmhb;l ? a[m ]rjzpf}awmh ]rvdck si}f awmh ]edAmÁ ef}
a&mufomG ;w,f? avmukw&å m---]ra*¾ ]ra*¾g avmukwaå &m rawm} wJh? avmukwå&m
qdw k mu avmuDvkd rjzpfwmyJ? rjzpfaMumif;yJ/
r*¾opöm[lonfrmS avmukw&å mrSwf/
avmukw&å m[lonfrmS avmuDtvGerf w S /f
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 131

avmuDuom 'ku©opöm ac:wmudk;? [dk avmukwå&musawmh 'ku©opöm


rac:awmhb;l / ]ra*¾g avmukwaå &m rawm} wJh avmukw&å m[m avmuBu;D u
vGeo f mG ;wmud;k / ]ra*¾g - r*¾opöm} vdaYk c:w,fw/hJ
avmuBu;D rSveG af v&m oydwBf u;D rSveG af v&m r*¾opömrSwf/
oydwBf u;D u vGeaf Mumif;? ]Mum;wm}
m;wm}u tedp?ö 'ku?© tewåvYkd ]oydwBf u;D }}vdYk
jzpfaew,f? ]jrifwm}m}uvnf; ]oydwBf u;D }}vdq Yk akd wmh tedp?ö 'ku?© tewå? tJ jrifNy;D awmh
vnf; tedpjö zpfomG ;w,f? eHNy;D awmhvnf; oydwBf u;D u taygufu oH;k aygufygwmud;k /
tedp?ö 'ku?© tewå? Mum;wm jrifwmawG[m oydwaf wGaemf/

a*gMwblqw
kd m ykxZk OftEG,u
f kd vGeo
f mG ;w,f
tJ'D tedp?ö 'ku?© tewåqakd wmh tJ'aD vmuDBu;D vGeo f mG ;awmh tJ'D ]ocFg½kayu©m}
eJY ]tEkavmr}
vmr}uaeNy;D ]a*gMwbl}a&mufomG ;w,f? ]a*gMwbl} a&mufomG ;awmh tJ'D
]rjzpfwm} udk jrifw,f? tJ rjzpfwm? jAKwq f kd &yfomG ;w,f? tJ'aD wmh jzpfwmawGu
&yfomG ;wwfw,f? idu k o
f mG ;Ny;D awmhvnf; jzpfwwfw,f? ridu k bf eJ v
YJ nf; jzpfwwfw,f?
xderd'r¨ sm;vd&Yk &dS ifvnf; iduk uf swwfw,f? xderd'r¨ [kw&f ifvnf; olu vrf;oGm;&if;
vnf; ol[ Y mol &yfwwfw,f? tJ'gawGvnf; *½kpu kd /f
]a*gwåH - ykxZk OftEG,u f ?kd tbdb0wd - vTr;f rd;k í jzpfwwf\}/
]£wdwo®m - xdaYk Mumif?h a*gMwbl - a*gMwblrnf\}/
tJ ]a*gMwbl}qdw k m ykxZk OftEG,u f kd vGeo f mG ;w,f? olu ykxZk Ofr[kwb f ;l
t&d,mqdak wmh t&d,mr*fw?Ykd t&d,mzdv k w f ?Ykd t&d,mtjzpfukd jyKwwfaomaMumifh
tJ'gudk ]t&d,opöm}}vdaYk c:w,f/
wynfhawmfwdkY\ w&m;em&aomukodkvfonf? 0#fw&m;udk ausmfvGefí
0#fw&m;rS vGwaf jrmufaom edAmÁ efu?kd rjzpfw&m;ud?k avmuDcsKyaf omw&m;udk &ygvd\ k
t&Sib f &k m;/
om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸
132 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] bHo
k ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo
© pömrSwf w&m;awmf }}
16.12.2006
jzpf&mudk ]bH}k ac:w,f
bHok ;kH yg;rSm? bHo k m ]b0EÅd {w¬mwd blr}d wJ?h ]jzpf&m}m}ac:w,f? ]bHq
k ;kH yg;qdw k w
kd m
jzpf&m}m}ac:w,f? bHq kd mjzpf&m ]pdwaf wG? apwoduaf wG? ½kyaf wG} jzpfwahJ e&mudk ]bH}k
k w
vdkYac:w,f/ ckawmh owå0gawGvdkY jrifaeawmh owå0gwdkYjzpf&muvnf; bHkaygh?
pifppfpw d af wG apwoduaf wG ]ocFww&m;awG} aygh? jzpf&mudk bHak c:w,f/ ck em;u
em;vnf; jzpfwahJ e&mqdak wmhov l nf;bHak ygh? em;awGa&m? ESmacgif;awGa&m?vQmawGa&m/
]b0EÅd {w¬mwd blr}d ? ]{w¬ - þae&mü? owåm - owå0gwdo Yk nf? b0EÅd -
jzpfwwfuek \ f / £wdwo®m- xdo k Ykd owå0gwd\Yk jzpf&mjzpfaomowåad Mumif?h blrd -
bHrk nf\}/ jzpf&mudk bHak c:w,f? tJ'gNy;D awmh ]umrbH}k ? ]½lybH}k wJ?h tJ'v D ?kd ]t½lybH}k
qdw
k m tJ'g pdwu f pkd NJG y;D awmh? ]umrm0p&pdwf-umrbH}k ? ]½lyg0p&pdw-f ½lybH}k ? umrbHrk mS
usiv f nfwwf usupf m;wwfwphJ w d u f kd a[m umrm0p&pdwv f Ykd ac:w,f? umrbHük
usiv f nfwwfjzpfwwfww hJ &m;udk umrm0p&pdwaf c:w,f? umrq,fw h pfbükH umrbHk
qdw k m ckawmh ok*wdbjkH zpfaeawmh i&JbakH wG bmawG rjrif&bl;? t&ifwek ;f uawmh
jrif&w,f/
tJ ]tyg, - csr;f omuif;aomolw\ Ykd ae&m}} wJ?h - tyg,fac:w,f? vlb Y w
kH ek ;f
u arhavsmNh y;D awmh umr*kPaf wGvu kd pf m;? ukov kd af wGarh? tJ tJ'g csr;f omuif;wJh
bHak &mufomG ;w,f? tJ'g pdwef aYJ &mufomG ;wm? pdwu f usiv f nfwwf jzpfwwfw,f?
tJ'gaMumifh umrm0p&bH?k umrpdwaf c:w,f/

umrm0p&pdw?f ½lyg0p&pdwf
tck a[m Mum;w,f? tJ'pD w d u
f Mum;Ny;D pOf;pm;w,f? tJ'g jrifNy;D pOf;pm;w,f?
tJ'g ]umrm0p&pdwf} vdkY ac:w,f? umrbHkü usifvnfwwf jzpfwwfwmudk;?
umrm0p&pdwv f aYkd c:w,f/ ]½lyg0p &pdw}f usawmh ]0dwufawG? 0dpm&awG} r&Sb
g0p&pd d ;l ?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 133

]eD0&PawG} r&Sdbl;? tJ'gusawmh ½lyg0p&pdwfac:w,f? eD0&P t&ifr&Sd&bl;?


eD0&Pr&S&d bl;? eD0&Pr&Sbd eJ YJ 0dwuf 0dpm&awG r&Sw d [
hJ musawmh olu ½lyg0p&pdwf
jzpfomG ;w,f/ tJ tJovdk eD0&Pvnf; r&Sb d ;l ? 0dwuf 0dpm&awGr&Sb
d ;l ? a[m yDwd
aemufusawmh yDwv d ;l ? aemufus ]okc? {u*¾wmav;} eJaY ew,fqkd tJ'gus
d nf;r&Sb
]½lyg0p&pdw}f jzpfw,f/

t½lyg0p&pdwf
aemufusawmh bmawGrS ESvHk;roGif;bJ? ]emewåmum&H t reodum&m}
]txl;xl;aom tjcif;t&mwdu Yk kd ESv;kH roGi;f bJeYJ aewm}? ]½ky}f udk oluvGeaf jrmuf
oGm;w,f? ½kyu f v kd eG af jrmufomG ;w,f? ]t½ly}}qdw k m pdwef cYJ sn;f aew,f? pdwu f av;
u Nird ;f csr;f Ny;D aew,f? olu ]oEÅarwH? yPDwarwH? ,'d'H Oayu©m}}? Oayu©mav;eJY
Nird af umif;aew,f? tdycf geD;vdak ygh/
]ae0onm} qdw k m onm Murf;wrf;Bu;D u vlawG bmawGukd ol ratmufarh
bl;? rodb;l ? odraf rGUwJh onmuav;eJY aew,f? tJ'gt½lybH?k olu okcpsmef uav;eJ?Y
tJvq kd &kd if cGgvdrYk &awmhb;l ? cGgvdrYk &wwfawmh edAmÁ efusawmh tedp?ö 'ku?© tewåeYJ
oGm;&rSm? tJ'rD a&mufawmhb;l ? t½lybHek w YJ ifaeawmhw,f? wdYk a'0Dv &aohBu;D vdak ygh?
tmVm&? O'u&aohBu;D wd[ Yk m tJ'D t½lybHrk mS ? tJ ]t½lay t0p&wDwd t½lyg0p&H}?
tJ't D ½lybHrk mS usiv f nfwwf jzpfwwfwphJ w d ?f tJ t½lyg0p&pdwv f Ykd ac:w,f? a[m
'gaMumifh awblruqdw k m tJ tJ'b D u
kH akd c:w,f/
]awblruH-bHo k ;kH yg;ü? y0wåH-jzpfaom? 0¥H-0#fw&m;onf? 'ku-H© 'kuo © pömrnf\}?
]bHo k ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ckewke;f u bHo k ;kH yg;? ]umrbH?k ½lybH?k t½lybH}k ?
olujzpf&m? tck em;Mum;w,f? em;Mum;wmuvnf; jzpfwmyJ? rsupf u d jrifw,f? tJ
rsupf u d vnf; jzpfwmyJ? tJ'gu wdYk umrbHak c:w,f? jzpfwmav;udk 'kuo © pömac:w,f?
tJ Mum;w,f Mum;w,fqw kd m taumif;rrSwef ?YJ olu]Mum;} Ny;D awmh olu ]ysu}f vdYk
]'kuo © pöm}}vdaYk c:w,f? tJ Mum;&if ]þ[m'kuo © pöm}}vdqYk &kd w,f? b,fvq kd rkd vJ (þ[m
'kuo © pöm)? tif; tJ'grS aemifrmS umrbHrk v S eG rf ,f/ odrYk q Ykd v
kd &Ykd &dS if umrbH?k rvGeb f ;l ?
olu 'kuo © pömrSe;f rodvu Ykd ;kd /
134 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

jzpfwmu 'kuo
© pöm
Mum;wmjrifwmawGu jzpfwmac:w,f? olu ]y0wåH - jzpfaom}}vdq Yk wkd mud;k ?
]y0wåH - edrwd }f ? ]0k|me*grde0d yd óem} u tJ'D ]y0wåH - edrw d }f rS xrS? rjzpfrS ]0k|me*grde}d
jzpfw,f/
]bHok ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSw}f /
tJ ]jzpf}wJ[ h mudk ]'kuo © pöm} ac:w,f? atmifrm? a0'emvnf; jzpfwmyJ?
olvY nf; okca0'emjzpfw;Hk ]þ[m 'kuo © pöm}}qd?k 'kuo © pömudk olu 'kuo © pömrSe;f
rodb;l ? ]okc} jzpfNy;D awmh azmufjyefNy;D awmh ]0dy&dPmr} qdNk y;D awmh ]Oayu©mBu;D }
oGm;jzpfw,f/ Ny;D awmh Asmyg'awGvnf; oGm;jzpfcsijf zpfwmygyJ/ tJ'g tJ'g jzpfw[ hJ mu/
]bHok ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSw}f /
tJ bmjzpfjzpf ]'kuo © pöm} vdo
Yk mqdv k ukd ?f bmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh ]jzpfNy;D ysu}f vd?Yk
Oayu©mjzpf&ifvnf; jzpfNy;D awmh? ]'kuo © pöm}}qdwk mu y0wåd vu©Pm? ]y0wå}d - jzpfwhJ
vu©Pm ]'kuo © pöm}? [dek Ad mÁ efusawmh ]ty0wå}d - rjzpfw[ hJ mu ]eda&m"opöm}}ac:w,f
rjzpfwmudk tJ xdik af eayr,fvYkd pum;ajymayr,fvYkd [du k edAmÁ efukd ESv;kH oGi;f Nyq D v kd &Ykd &dS if
olrMum;bl;? tJ tJvkd [mrdsK;? tJ rMum;bl; rjzpfb;l ? ]jzpfwmu 'kuo © pöm} - qdv k u kd pf rf;
(jzpfwmu 'kuo © pöm)/

omrnvu©Pm? obm0vu©Pm
tJ'g jzpfwm bmjyKvjYkd zpfw;Hk qdak wmh tJ'g ]ocFg&} rdvYk jYkd zpfwm? bmjyKvjYkd zpfw;kH
Yk jYkd zpfwmygbk&m;)? tJ ]jzpfw,f}qd&k if ]ocFg&}
(ocFg&rdv &}omrSw?f ]ocFw}}vdrYk wS ?f jzpf&if
ocFwvdv Yk nf;ac:w,f? ]jzpfwm}m}u ]obm0vu©Pm}m}? [dk ]tedp?ö 'ku?© tewå} qdw k [
hJ m
u ]omrnvu©Pm}m}ac:w,f? jzpfNyq D rkd Nrb
J ;l qdw hJ mu ]omrnvu©Pm} ac:w,f/
k [
tJ'D ]jzpfw,f}qdw
k hJ ]pdw?f apwodu?f ½kyaf wG}u ]ocFwvu©Pm} ac:w,f ?
'gvnf; toD;oD;? rsupf u d jrifwm jrifwhJ vu©Pm? em;u Mum;wJv h u©Pm? tJ'gu
]ypöwå vu©Pm} ac:w,f? pdwu f ;l wmu ]pdEeÅ vu©Pm}m}? ud,
k ef YJ vufeYJ xdwmu
]zkoe vu©Pm}m}? tJ tJ'gu ]obm0vu©Pm}m}ac:w,f? ]yx0D}u acsmMurf;wJh
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 135

vu©Pm? ]0ga,m}
]0ga,m}u vIyw
f v
hJ u©Pm? tJ tJ tJv[
kd m tJ'gudk ]obm0vu©Pm}
ac:w,f? bmac: (obm0vu©Pmac:ygw,fb&k m;)/ tJ obm0 vu©Pm/
tJ'[ D mudk tJ'gu oydwBf u;D rSm taygufBu;D oH;k ayguf&w dS ,fw?hJ tayguf
oH;k aygufjrif&ifvnf; oydwBf u;D udjk rif&r,f? oydwu
f jkd rif&ifvnf; taygufo;kH aygufukd
jrif&r,f? tJ tJ tJ'v kd m? Oyrm - ]ocFg&} jrifv&Ykd &dS if ]tedp?ö 'ku?© tewå} jrif&r,f?
D [
[dk em;Mum;wmav tJ'gocFg&rdMYk um;wm-aomw0dnmPf? ]toH} u½ky?f ocFw½kyu f
tJ tJ'g ]omrnH0g obma0g0g} vu©PmESpfck jzpfw,f? ocFweJY tedpö? 'ku©?
tewåvu©Pm oH;k ck? oydwBf u;D rSm taygufBu;D oH;k ayguf tJ tJ tJvkd rSwx f m;?
]Mum;wm}
m;wm}u obm0? ]jrifwm}m}uvnf; obm0/

ocFg&awGyv
J Ykd Oayu©mxm;Edik af tmifusiw
hf mu - ocFg½kayu©m
tJ oydwBf u;D rSm taygufo;kH ayguf&o dS vdk olrY mS vnf; tedp?ö 'ku?© tewå
&Sw
d ,f? jrifp? jrifv,f? jrifq;kH / Mum;p? Mum;v,f? Mum;qH;k / tJovdk oH;k ck&w dS ,f?
tJ'g Mum;qH;k u Zmwd? Z&m? r&Pac:w,f? y#dpo ö rkygÜ 'fvq Ykd &kd if tJ ]Mum;}
m;}vd&Yk &dS if
hf m? ]jrif}vd&Yk &dS ifvnf; pdwrf qd;k atmifusiw
pdwrf qd;k eJ?Y tJ pdwrf qd;k atmifusiw hf m/
tJ owdaygh/ ]owd} u pdwrf qd;k atmifusiw hf m? jrifv&Ykd &dS ifvnf; pdwrf qd;k atmif
usiw hf m? Ny;D awmh &m*rjzpfatmifusiw hf m? ]jrif}vd&Yk &dS ifvnf; ]tedp?ö 'ku}© ? a'go
rjzpfatmifusiw hf m? tJ ocFg&awGyv
J Ykd Oayu©mxm;Edik af tmif usiw hf mudk ]ocFg½kayu©m}
vdaYk c:w,f? tJ'gusawmh ]ocFg½kayu©m} eJY ]tEkavmr} jzpfomG ;w,f? olu jzpfwm
ysuw f meJY tedp?ö 'ku?© tewå olujrifw,f/
]a*gMwbl}usrS [dk edAmÁ efujkd rifw,f? tJ'g rSwx f m;? tJ'g ]0k|me*grde}d [dk
ÓPfaumif;wJv h ?l uHaumif;wJvh al wGrS tJ'v
D kd ajymvdu k wf meJY a&mufomG ;wwfw,f?
&Sio
f m&dyMk wma[mvdu k w
f m wrÁ'g|du vlowfw'hJ umBu;D wpfcgwnf;udk tJ'aD &muf
oGm;w,f i&Jrusawmhb;l ? tJ tedpö 'kuo © mqdv k ukd f i&Jr;D awGjrifvnf; tedp?ö 'ku?©
tewåom qdv k ukd ?f wpfcgwnf; i&Jr;D awGaysmufNy;D awmh wpfcgwnf; ewfjynfawG
bmawG a&mufomG ;wwfw,f? ocFg&qdw k m tJvkd ]bHo k ;kH yg;rSmjzpfav&m'kuo © pömrSw}f /
136 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

þ[m 'kuo
© pöm? þ[m 'kuo
© pömjzpfaMumif;
tJ rsupf ad wG jrifwm? em;awGMum;wmawGukd ]þ[m'kuo © pöm} vdYk qd&k w,f?
'grS eda&m"opöma&mufrmS ud;k ? ] eda&m"opöm }udo k mG ;zdYk 'kuo© pömudk 'kuo © pömrSe;f
od&w,f? 'kuo © pömudo k rd S ork',uvnf; y,frmS ud;k ? 'kuo © pömrodb;l ? vlawG?
a,mufsm;awG? rde;f rawGqw kd mu tJ'g 'kuo
© pömudrk odbeJ YJ jzpfomG ;w,f/
'kuo
© pömudk rodbeJ YJ jzpfomG ;awmh tJ'rD ed ;f rawG? a,mufsm;awGqNkd y;D awmh
vdck siw f ,f ]tm'ge} uvmwm? ]tm'ge} qdw
f ,f? tJ vdck siw k mu ]wPSm}}ac:w,f?
,lwmudk ac:w,f? ,lwmudk wPSmvdaYk c:w,f? tJ'g ,lcsiw f ,f? tJ tJ'g ]ork',
opöm} ac:w,f? tJ'grSm ]wPSm ork'a,mba0} qdw k m tJ'g ]jzpf}wJ[
h m ]'kuo © pöm}}?
tJ'D ]wPSm}}u ]jzpfaMumif;} jzpfomG ;w,f/
]wPSm}}u ,lcsiw f ,f? ,lcsiaf wmh&w,f? &awmhjzpfomG ;w,f? tJ ]tm½H}k udk
,lw,f? ]pdw}f uvnf; tm½Hu k ,kd w
l ,f? tm½H&k rdS S aewwfawmh tm½Hrk eS ;f vnf;rodb;l ?
vlawGvo d mud;k ? tJ'g ]tm'ge} ,lw[
Ykd w hJ m? ,lNyq D &kd if avmbjzpfNy?D ,lcsiw
f ,fq&kd if
]ork',opöm}}qdw k m ,lwmvdck siw f mudk ac:w,f? avmb 'gaMumifh olu Y w
kd PSm
vdaYk c:w,f? tJ ]ork',opöm}}vdaYk c:w,f? & 'kuj© zpfawmhrmS rd/Yk
]bHkoHk;yg;rSmjzpfav&m 'ku©opömrSwf} ? tJ'gbmjyKvdkYjzpfwHk;qdkawmh olu
jzpfcsiwf ,f? vdck siw
f mudk olrw S wf mu 'kuo © pömvdYk rrSwb
f ;l ? vlawGvYkd a,mufsm;awG
rde;f rawGvYkd tJvkd rSwwf ,f? tJ jzpfwmyJ oabmusw,f? 'kuy© J olu oabmusovdk
jzpfaew,f? jzpfwmudk rodvu kd vf ?Ykd t&m&mrSmjzpfonf[ h m jzpfNy;D awmh ysuo
f mG ;w,f/

tóm'? tm'De0? edAEdÁ ´


[dk tedp?ö 'ku?© tewåqw kd mu ]tm'De0} w&m;ac:w,f? ]tedp?ö 'ku?© tewå}
jrifrS ]tjypf} jrifw,f? &m*udk tedpö? 'ku©? tewåvkdYrvkyfvdkufvdkY&Sd&if olu
wyfrufomG ;w,f? olu Y kd tedp?ö 'ku?© tewåvyk v
f u
kd v
f &Ykd &dS if rwyfrufawmhb;l ? tJ'g
tm'De0? okc? aomreóu ]½lyó tóma' tóma'gg } jzpfw,f/
okcjzpfw,f aomreójzpfw,fq&kd if tJ'g ½kyrf mS ½kyu
f ?kd a[m a0'emudk
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 137

rsupf jd rif&wmawGu?kd Mum;&wmawGukd tJ'gawGukd okc aomreó jzpfaer,fqv kd &Ykd &dS if


tJ'g ]tóm'w&m;} ac:w,fw?hJ ]om,mwm} ac:w,f? tJ'o D ck awG 'kua© wG
jzpf&ifvnf; ]tedp?ö 'ku}© vkyyf pfrS ]tm'De0} jzpfomG ;w,f/ ]tedp?ö 'ku}© rvky&f if
]tm'De0} rjzpfb;l ? ]tóm'} jzpfomG ;w,f? tJ tJvrkd w S x
f m;? okc aomreóvdYk
½Ivukd v f &Ykd &dS if bmjzpfowk;H ? (tóm'jzpfomG ;ygw,f)? tóm'qdw k m om,mwJ[ h m
jzpfomG ;w,f/ ]okc aomreó} jzpfwmudk bmac:owk;H (tóm'ac:ygw,fb&k m;)/
]tóm'} qdw k m bmwk;H (om,mwmygbk&m;)? tJ om,mw,fqw kd m tJ'g
wPSmjzpfomG ;w,f? tJ'g ]tóm'w&m;} ac:w,f/ tedp?ö 'ku?© tewåqw kd mbmwk;H
]tm'De0} 0}? ½kyaf wG emrfawG&UJ ocFww&m;&JU tm'De0vdaYk c:w,f? tJ tJ'g ]edAEdÁ w
´ d-
Ni;D aiGU\}}? tJ'grS Ni;D aiGUoGm;w,f/

qE´&m*udk y,fvu
kd v
f &Ykd &dS if edó&PvdaYk c:w,f
tJvdkqdk&if aysmfae&if rNiD;aiGUbl;/ tJ 0#fw&m;xJrSm aysmfaew,f? okc
aomreóawGeYJ aysmaf ew,f? aysmaf e&if ]tóm'} ac:w,f? tóm'jzpfae&if
rvGwaf jrmufEidk b f ;l ? tJ tJvrkd w
S xf m;? okc aomreó u ]tóm'w&m;} ac:w,f/
]qE´&m* y[meH qE´&m*0dea,m? t,H ½lyó edó&PH} vdaYk c:w,f? qE´&m*udk
y,fvu f &Ykd &dS if ]edó&P}
kd v &P}vdaYk c:w,f? ]xGuaf jrmuf&m} vdaYk c:w,f? tJ qE´&m*udk
kd &f w,f? edó&P edAmÁ efomG ;&Smw,fqkd wjcm;oGm;&SmvdrYk &bl;? ]qE´&m* 0de,m
*½kpu
y[meH qE´&m*0dea,m} wJ?h tJ tJ'g qE´&m*qdw k mu [dk okc aomreóav;udk
tJ'gav;awmifrS qE´ r&Sad wmhb;l / tJ tJ'D edAmÁ ef a&mufw,f qd&k if tJ tJ tJv[ kd mrsKd ;?
qE´qu kd wnf;u tJ'D ]&m*} ]&m*}qdu k wnf;u olu]ynwf}ygaeNy?D tJ'[ D m ]ynwf}udk
rod&ifvnf; qE´&m*u jzpfwmyJ/
tJ'D ]qE´&m*} bmaMumifhjzpfowkH;qdk&if ]ynwf} aMumifhjzpfw,f? vlwdkY?
rdef;rawGwdkY? a,mufsm;awGwdkY tJvdk emrnfawGaygh? emrnfoP²mefawGu tJ'D
qE´&m*udjk zpfapw,f/ okc aomreóu ]tóm' -om,mzG,}f ? tJ okc? aomreó
udk qE´&m*? qE´r&Sb d ;l qd&k if 'g ]edó&P- xGuaf jrmufwm}} jzpfw,f?
d ;l ? &m*r&Sb
138 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

xGuaf jrmuf&m &SmwJyh *k Kd¾ vaf wG/ tJ'[ D m qE´&m*u b,fvjkd zpfjyefw;Hk qdak wmh tJ'D
oH;k q,fw h pfbu
kH kd wpfcgwnf; vdck siw f ,f/ wPSmu tJ ]wPSm ork'k a,mba0}
wJ?h a[m ork',qdw k mu tJ'g jzpfcsiw f ,f? olu ]tm'ge - vdck siw
f ,f}? avmbud;k ?
olu avmbqdak wmh vdck siw f ,f? tJ'g ]ork',opöm}}/ olubmjyKvYkd vdck sijf yefowk;H
qdak wmh okcaomreóu jzpfaew,f? tJ'gaMumifh vdck sijf yefw,f? okcaomreó
jzpfv&Ykd &dS if ork',udk ry,fEikd b
f ;l ? 'kur© eS ;f vnf; rodb;l /

jzpfwmr&Sw
d mudk eda&m"opömac:w,f
jzpfwmysuw f m'kuo Yk ?d ]vlawG} bmawGvrYkd ode?YJ ]vlawG} bmawGvo
© pömvdo Ykd &d if
avmb&Sw d ,f? ]vl} &S&d if avmb&SNd yv S ?f ]vl}r&S&d if avmbr&Sb
D rYkd w d ;l ? a[m wpfcgwnf;
t"dygÜ ,fuay:oGm;w,f? 'ghaMumifh ]vlr&Sad om pdw}f vdYk 'Dvkd csay;xm;wmu tJ'v D kd
t"dygÜ ,fay:atmif? vl&&dS ifavmb&Sw d ,f? vl&&dS ifaiG? armfawmfum;? tkww f ukd ?f tJ'g
bmjyKvw Ykd ;Hk ? vl&vdS ?Ykd cke 'kuo© pömxJrmS vl&o dS vm;qdak wmh 'kuo © pömxJrmS ]vl} rygbl;/
]bHo k ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ? ]'kur© od vlvo Ykd d avmb&SNd yrD w S }f /
'kuu © [dk jzpfNy;D ysuo f mG ;w,f? ]'kur© od vlvo Ykd d avmb&SNd yrD w S }f ? vlvYkd
y,fvu kd &f ifvnf; ork',y,fvu kd &f ifvnf;a[m eda&m"uvlvYkd r&Sad wmhb;l ? tJ tJvkd
wpfcgwnf; ]'kur© od vlvo Ykd d avmb&SNd yrD wS }f / tJ ]avmb}
]avmb}qdw k m ]ork',opöm}
udak c:w,fw?hJ oluvdck siw f ,fw?hJ vdck si&f ifawmh igh0rf;xJrmS vdck sio f vm;qdw k m
ud,
k [ hf mud, k f od&w,f/
tJ'g ]þ[mork',opöm}}? tJ'grS rvdck siNf yq D akd v; vkyv f u
kd wf meJyY J ork',u
y,fomG ;w,f/ ork',u tJvykd ,fomG ;w,f? ]ÓPf}uav;eJ?Y ]ÓPf} uav;eJ?Y jrwfpmG
bk&m;u a&SUa&mufomG ;awmh? tJvkd jrwfpmG bk&m;u ]opömav;yg;} av;yg;}udk a[mvdu k w
f m?
jzpfwmr&Sw d mudk ]eda&m"opöm} ac:w,f? ]vl}vdrYk &Sv d &Ykd &dS if jzpfwmvnf; r&Sad wmhb;l /
&m*u tif; t&ifu ajymwwfw,f? 'DvdkrjyKbJeJY jzpf&JUvm;bk&m;qdkNyD;
a&S;wke;f ujzpfy?kH tJ'g opömav;yg;w&m;ac:w,f/ jrwfpmG bk&m; vufxufuqd&k if
tJovdo k &d w,f? opömav;yg;? odrYk &Ydk if ]vlawG}csn;f yJow
d m? vlawGcsn;f yJ? rsupf u
d
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 139

vlawGjrifawmh vlawGcsn;f yJow d ,f? [Jh ]vlawG} r[kwbf ;l ? 'g ]ocFg&} ac:w,f?
oydwBf u;D eJY wlw,f? oydwBf u;D rSm taygufo;kH aygufygw,f/
oydwBf u;D u ocFw? pdwf apwoduf ½kyf - obm0vu©Pmm/
taygufBu;D u tedp?ö 'ku?© tewå - omrnvu©Pmm/
[dk em;uMum;w,f? rsupf u d jrifw,f? vQmu pm;w,f? pdwu f ul;w,fqw kd m
awGu]ypöwv å u©Pm}m}ac:w,fw?hJ toD; toD; vu©PmrSm ud, k v
hf u©PmeJuY ,
kd &f w
dS m/

'kur© od vlvo Ykd d avmb&SNd yDrw S f


tm;vH;k vnf; ]tedp}ö ygyJumG vdq Yk &kd if tJ'grS ]omrn} ac:w,f? ]ormeó
orP} r[kwb f ;l / oluwlw[ hJ m wlw[ hJ mudk ]orme} ac:w,f/ tedp?ö 'kua© wG
tukev f ;kH bmjzpfjzpf tedp?ö 'kua© wG twlwyl q J wkd mudk ]omrn} ac:w,f/ ]ormeó
bma0gomrnH} &[ef;r[kwb f ;l ? wlwmudk ajymwm? ]'kur© odvv l o
Ykd d avmb&SNd yrD w S }f ?
tJ tJ'g ork',? vlawGvq Ykd v kd &Ykd &dS if [du k bmvlrsKd ; 'DubmvlrsKd ;vdq Yk vkd &Ykd &dS if [m
&efawGjzpfcsiMf uNy?D wdu k cf sicf u kd cf siMf uw,f? tJv[ kd mrsKd ;jzpfw,f/ jrwfpmG bk&m;u
jzpfw[ hJ m-'kuo © pöm? ]OyÜga'g'ku}H© ud;k ? Zmwdy'd u k m© ? 'g 'kuo © pömvdaYk c:w,f? ]vlawG}vdYk
rac:bl;/
tJovdak v;yJ ,lvu kd ½f ykH J tJ'g ]opöÓPf} ac:w,f? ]vlawG} vdYk r,lbeJ YJ
]'kuo© pöm}}vdYk ,lvu kd ½f akH v;yJ/ tJvrkd ,lv&Ykd &dS if [d[ k mu,lw[ hJ m? ]tem'geH} r,lv&Ykd &dS if
tJ'g ]edAmÁ ef} jzpfomG ;w,f? vlawG a,mufsm;awGvYkd r,lbaJ evdu k ½f ykH ?J tJ edAmÁ efu
tJvu kd kd jzpfomG ;w,f? ,lawmh 'kuo © pömBu;D &JU y#dpo ö rkygÜ 'fjzpfomG ;wmaygh? ]Zmwdyd
'kum© }}qdak wmh? Zmwd&&dS if Z&m r&P&Sw d ,f? Z&m r&P&S&d if cE¨m&Sw d ,f? [dk jrifw[ hJ m
Mum;wJ[ h m ]cE¨m}}yJ? ]cE¨m}}qdak wmh 'kuo © pömvdYk od&rSmaygh/
]bHok ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSwf? 'kur© od vlvo Ykd d avmb&SNd yrD w S }f /

jzpfwmr&Sd csKyfwm&Sd eda&m" [kod


tJ ]avmb} r&Svd &Ykd &dS ifawmh r,lb;l wJ?h avmbr&Srd S [kwuf v
hJ m; (wifyghb&k m;)/
tJ'aD vmbvnf;r&SNd yq
D akd wmh jzpfwmvnf; r&Sad wmhb;l ? csKyw f myJ &Sad wmhw,fw/hJ
140 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]eda&ma"memredAmÁ eH} wJ?h ]eda&ma"m


&ma"m- csKyjf cif;onf? edAmÁ eHemr - edAmÁ efrnf\}/
&m*vnf; jzpfwmr&Sbd ;l ? ]'kur© od vlvoYkd d avmb&SNd yrD wS }f ? a'govnf;jzpfwm
r&Sbd ;l ? rsupf u
d vnf; jzpfwmr&Sb d ;l ? em;uvnf; jzpfwmr&Sb d ;l ? tJvkd jzpfwmr&Srd S
]eda&m"} ac:w,f/
]eda&ma"m- csKyjf cif;onf? edAmÁ eHemr mr- edAmÁ efrnf\}/ tJ rsupf ud jrifvnf;
bmcsKywf ;Hk ? avmbcsKywf ,f? rsupf u d jrif&if avmb csKyw f ,f? a'gocsKyw
f ,f? arm[
csKyw
f ,f? tJ'D rsupf ed YJ edAmÁ efjzpfomG ;w,f/ tJ'gopöm odwmaygh? 'kuo © pömodwm/
]eda&ma"memredAmÁ eH - csKyjf cif;onf edAmÁ efrnf\ }/
avmbrjzpf ]avmbrjzpf csKyo f nfjzpf}? avmbr&Sad wmh csKyw
f mjzpfomG ;w,f
wJ?h [dk oGm;csiyf gw,fumG [d[ k mvdck siyf gw,fumG rvdck siaf wmhygbl;uGmqd&k if roGm;
awmhb;l ? tJ'v D kd oabmaygh/ 'kuu © [dk ]jzpf}wJ[
h mxJrmS u avmba'gorygawmhb;l ?
jrifwmyJ &Sad wmhw,f/ tJ'v D q kd akd wmh csKyw
f mom oload wmhw,f? avmbvnf;
rjzpfawmhb;l / ]jzpfwmr&Sd csKywf m&Sd eda&m"[kod? 'kuo© rk',csKyaf vu eda&m"[ko}d /

vlvo
Ykd &d if 'kuo
© pöm? ork',opömjzpfw,f
rsupf jd rif um;av;vSvu kd wf muGmvdo
Yk mG ;rvkyef ?YJ tJ tJ'g vdck sio
f mG ;Nyv D o Ykd m
rSwv
f u kd af wmh? vSvu kd wf muGmqdwk mu ]tqif;}}udak jymwm? vSvu kd w
f muGm qdw k mu
bmajymwmwk;H (tqif;udk ajymwmygbk&m;)/ tqif;u um;vm;? aiGvm;? ½kyyf /J
tqif;u um;vm;? ode;f av;q,fvm; (½kyyf gbk&m;)/ tJ'g ]½ky}f udk um;vdq Yk akd wmh
rvdck sibf ;l vm; (vdck siyf gw,fb&k m;)/ tJ'g vSvu kd w
f muGm/
]'kur© odvv
l o
Ykd d avmbjzpfNyrD w
S }f /
vG,v f ,G u f av;yJ vlvo d m/ ]'kuo
Ykd w © pöm} jzpf&if ysuw f ,fvYkd rodbeJ YJ um;wd?Yk
vlw?Ykd ode;f av;q,fwYkd bmwd?Yk tkww f u kd Bf u;D wd?Yk bmwdYk tJ'gawGu avmbjzpfvm
w,fw?hJ avmbqdw k m tJ'jD 'yfukd vlawGv&Ykd adS e&if avmbork', &Sw d ,fw?hJ vlawGvYkd
pdwx
f rJ mS rul;vd&Yk &dS if avmbvnf; r&Sb d ;l wJ/h [kww f ,f r[kwv f m; (wifyghb&k m;)?
tJ tkww f u dk Bf u;D eJY ode;f av;q,feYJ vleb YJ mxl;wk;H (rxl;ygbl;bk&m;)/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 141

]tkww
f u
kd Bf u;D }}vnf; rvdck sib
f ;l vm; (vdck siyf gw,fb&k m;)/
]um;Bu;D }}aum (vdck siyf gw,fb&k m;)/
]vl}a&m (vdck siyf gw,fb&k m;)/
tkww f ukd vf nf; r[kwb f ;l ? ode;f av;q,fvnf; r[kwb f ;l ? vlvnf;r[kwb f ;l
qd&k if uJ vdck siaf o;vm; (rvdck siaf wmhygbl;bk&m;)? tJ tJvykd J ]vl}vdYk t&if&x
dS m;vdYk
tJ'gawG vdck sio f mG ;w,fw/hJ

vlvYkd rod&if r*¾opömjzpfw,f


]vl}vdo
Yk v
d &Ykd &dS if 'g 'kuo
© pöm? ork',opömjzpfw,f? ork',opömrjzpf&if r*¾aemf
]ra*¾g avmukwaå &m rawm} wJ/h
]avmukw&å m [lonfrmS r*¾opömrSw}f /
tJ'g bmcufw;Hk ? ]avmukw&å m}m}qdwk m avmuBu;D vlawGu vGeo f mG ;wmudk
avmukw&å mac:w,f/ vlvYkd rjrifawmhb;l ? a,mufsm;? rde;f rvdYk rjrifawmhb;l ? ewfjynf
vdv
Yk nf;rjrifawmhb;l ? oluoH;k q,fw
h pfbu kH ;kd / oH;k q,fw h pfbu kH ausmvf eG v
f ukd w
f m
[m wpfcgwnf; avmukw&å mjzpfomG ;w,f/ [kwu f v hJ m; (wifygh bk&m;)/ tJ tJvrkd w S /f
]avmukw&å m [lonfrmS r*¾opömrSw}f /
'gaMumifh ]ra*¾gavmukwaå &m rawm} rawm}qdw k m oN*KØ [x f yJ gw,f/ ]avmukwaå &m-
avmukw&å mud?k ra*¾g - r*¾opöm[lí? rawm- rawm-qdt k yf\} -qdw k m vlawG rygawmhb;l /
vlawGukd avmuDvaYkd c:wmud;k / vlawGub kd mac:wH;k (avmuDvaYkd c:ygw,fb&k m;)/
tJ ]vl}vdo Yk &d if bmjzpfrwk;H ? ]ork',opöm}}? tJ tJvkd jzpfw,f? ]vl}vdYk rodv&Ykd &dS if
bmwk;H ? ]r*¾opöm}}? tJvkd vlvoYkd v
d &Ykd &dS if [dck sp&f 'Dcsp&f ? [drk ek ;f & 'Drek ;f &eJY 'Dvrkd jzpfb;l vm;
(jzpfygw,fb&k m;)/ tJ tJvkd jzpfomG ;w,f/ uJ --- awmfMutH;k pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸
142 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] awblru ocFg& w&m;awmf }}


17.12.2006
( q&mawmfb&k m;BuD;\ oufawmf - 85 ESpaf jrmufarG;aeY )
]£ro®ð owd} qdak wmh ]emrf½yk }f a&mufomG ;w,f
]emrf½yk }f a&mufawmh vlawGaysmufomG ;w,f/ ]£ro®ð owd} qdak wmh bmawG
a&mufw;Hk (emrf½yk af &mufygw,fb&k m;)/ ]emrf½yk }f a&mufawmh bmawG aysmufomG ;wk;H
(vlawGaysmufoGm;ygw,fbk&m;)/ ]vlawG} r&Sdbl;vdkY tJ'Dvdkvkyf&w,f? ]owå0g}
awGr&Sb d ;l vdYk ]emr½lyoð}® ? 'g y#dpoö rkygÜ 'f/ a&mufv, G w f ,f? ocFg½kayu©m xdatmif
a&mufomG ;w,f? ]£roð® owd} wke;f u emrf½yk af &mufomG ;w,f/ ]£roð® owd} wke;f u
b,fa&mufomG ;vJ (emrf½yk af &mufomG ;ygw,fb&k m;)/
]odwmuemrf? xdik w f mu½ky?f emrf½yk }f /
emrf½kyfa&mufoGm;awmh vlawGaysmufoGm;w,f/ ]bHkoHk;yg;rSmjzpfav&m
'kuo © pömrSw}f ? jrifwmawG Mum;wmawGu bHo k ;kH yg;rSm jzpfwt hJ &mwJ/h ]bHo k ;kH yg;rSm
jzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ? a[m jrifwmawG Mum;wmawGu tJ'g bHo k ;kH yg;rSmjzpfwt hJ &m
jzpfomG ;w,f/
]bHok ;kH yg;rSmjzpfav
av&m 'kuo
av&m © pömrSw}f ? tJ''D uk o © pömjzpfwt hJ &mBu;D u bmawGw;Hk
qdak wmh ]awblruocFg&} qdak wmh olu oydwBf u;D eJw Y wl ,fw/hJ bmeJw Y w l ;Hk (oydwBf u;D
eJYwlygw,fbk&m;)/ tayguf oHk;aygufygwJh oydwfBuD;eJYwlw,fwJh/ bmeJYwlwkH;
(taygufo;kH aygufygwJh oydwBf u;D eJY wlygw,fb&k m;)/ taygufo;kH aygufu tedp?ö
'ku?© tewå/ tJ vu©Pm,mOf tJ oleo YJ mG ;wm/ edAmÁ efukd - ]tedpaö wm? a&m*awm?
*@awm? ov’awm} eJY awmav;q,f&w dS ,f/
]a&m*awm} uvnf; a&m*gjzpfp&mBu;D 'gBu;D u? ]*@awm} qd&k if temawG
vnf; aygufwwfw,f? ]ov’awm} qd&k if jrm§ ;ajimifeh YJ xd;k ovdyk ?J i,fvBYkd u;D vd&Yk &dS if
[dkuxdk; 'Duxdk;eJY avawGydwfNyD; rqif;vdkY&Sd&if rvSnfhvdkY&Sd&if oluxdk;w,f?
]yavmuawm} ysupf ;D wwfw,f? olu ysupf ;D wwfw,f/ tJ'gaMumifh ]awblru
ocFg&} vdaYk c:w,f/ bmvdaYk c:vJ (awblru ocFg&vdYk ac:ygw,fb&k m;)/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 143

]awblru ocFg&} qdw k m 'kuo © pöm


tJ ]awblru ocFg&} a&mufomG ;vd&Yk &dS if rsupf ad wG em;awG aysmufomG ;w,f/
]awblru ocFg&} a&muf&if bmawGaysmufvJ (rsupf ad wG em;awG aysmufygw,f
bk&m;)/ rsupf ad wG em;awGvYkd trSwrf xm;eJ?Y olvnf; taygufo;kH aygufygwJh oydwBf u;D
vdyk wJ ?hJ olvnf; bmwk;H (taygufo;kH aygufygwJh oydwBf u;D vdyk gbk&m;)/ tJ rsupf w d Ykd
em;wdYk ESmacgif;wdv Yk Ykd 'Dvrkd ,leaYJ wmh? olvnf; taygufo;kH ayguf ygwJh oydwBf u;D vdyk w J ?hJ
olvnf;bmwk;H (taygufo;kH aygufygwJh oydwBf u;D vdyk gbk&m;)/ bmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh
olu ]awblru ocFg&} jzpfaew,f/ bmjyKvw Ykd ;kH (awblru ocFg&jzpfaevdyYk g bk&m;)/
]awblru ocFg&} &}qdw k m ]'kuo © pöm}}ac:w,f/ bmac:wk;H ('kuo © pöm ac:ygw,fb&k m;)/
]bHo
k ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ? tJvq kd kd ]opöÓPf} a&mufomG ;w,f/
]£'H 'kuE© dÅ ar bdua© 0 ykaAÁ teEkóak wok "ar®ok pu©KH O'yg'd? ÓPHO'yg'd?
ynmO'yg'd? 0dZmÆ O'yg'd? tmavmaum O'yg'd} qdw k m "r®pMumac:w,f/ tJ'g
t&ifwek ;f u ig ]'kuo © pöm} vdYk rodb;l wJ/h [kwu f vhJ m; (rSeyf ghb&k m;)/ vlawG bmawG
rsupf ad wG em;awGvyYkd J 'Dvykd J odaew,fw?hJ bmawGvyYkd o J v
d J (rsupf ad wG em;awGvYkd
odygw,fb&k m;)/ tJ rsupf ad wG? em;awG? vlawG? a,mufsm;aw?G rde;f rawG emrnfawG
'Dvykd oJ w d ,f? eifwv Ykd ykd gyJw?hJ 'Dvykd J odaew,fwhJ eifweYkd YJ rxl;ygbl;wJ?h [kwu f vhJ m;/
aAm"dyifeYJ a&Tyv’irf a&mufcifwek ;f uayghav? rsupf ad wGu vlawGjrif? em;awGu
toHawGMum;? [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)/ ESmacgif;awGu teHaY wGe?H vQmawGu
t&omawGpm;? ud, k Bf u;D u a[m xdp&mawGx?d pdwu f vnf; [dBk uH 'DBueH ?YJ opfyif
awGBu?H vlawGBu?H aiGawGBu?H tkww f ukd af wGBu?H tJ tJvBkd uw H m? tJ'g Buw H mudk
]awblru ocFg&} &}vkYd rodb;l wJ/h tJ Buw H ,fvyYkd J odwmayghw/hJ tJ'gawGukd ]awblru
ocFg&} &}vdaYk c:w,f/ ]awblru ocFg&} qdw k m 'kuo © pömvdYk rodb;l wJ/h

rsupf ad wG? em;awGqw kd mu 'kuo © pöm


]£'H 'kuE© dÅ ar bdua© 0 ykaAÁ teEkóak wok "ar®ok pu©KOH 'yg'd? ÓPHO'yg'd?
ynmO'yg'd? 0dZmÆ O'yg'd}? tJ'g "r®pMumrSm Am&mPoDrmS w&m;OD;a[mwJ[ h mwJ/h 'D
rsupf ad wG em;awG qdw k mu ]'kuo © pöm}}wJ?h rsupf ad wG em;awGu bmawGw;Hk ('kuo
© pöm
144 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

ygbk&m;)/ bmjyKvw Ykd ;kH qdak wmh ]awblru ocFg&} jzpfaevd/Yk bmjyKvw Ykd ;Hk (awblru
ocFg& jzpfaevdyYk gbk&m;)/ ]awblru} qdw k m ]bHo k ;kH yg;} ac:w,f/ ]umrbH?k ½lybH?k
t½lybH}k / tJ rsupf ad wG em;awGu&Sw d ,f? bHak wG? tJ'gawGukd igwdu Yk rsupf ad wGeYJ
[dMk unfh 'DMunf?h ]i ]igg awG}uvnf;rsKd ;pH/k
[m i&Jjynfa&mufawmhvnf; acgif;Bu;D u csKd Bu;D awGeYJ bmBu;D awGe?YJ vnfyif;
rygwmBu;D awG? acgif;rygwmBu;D awG? tuket f rsKd ;pH?k 'gxuf aMumufp&mawGa&m
&GpH &mawGa&m? [dk &ifbwfu rsupf ad wGxu G af ew,f? olwumhukd vnfyif;udk jzwfwo hJ l
awGaygh? a[m &ifbwfukd "m;eJx Y ;kd wJv
h al wG? a[m aoG;awGp;D vdYk wpfcgwnf; usaew,f?
ud, k ahf oG;udk ud, k af omuf&w,f? pm;p&mu r&Sb d ;l ? tJv[ kd mrsKd ; awG/ ckval wGuawmh
ok*wdbakH &mufaevd?Yk [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ ok*wdbkH a&mufwt hJ jyif? tJ'D
bk&m;yGifhwmeJYBuHKawmh opömav;yg;eJYuvnf; rukefao;bl;? acwfrukefao;vdkY
Mum;&w,f/ [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
tJ ocFg&a&mufawmh ]awblru ocFg&} &}a&mufawmh tayguf oH;k aygufygwJh
oydwBf u;D eJw Y al ew,fw/hJ taygufo;kH aygufygwJh bmeJw Y v l J (oydwBf u;D eJY wlygw,f
bk&m;)/ rsupf u d jrifwmvnf; taygufo;kH ayguf? rsupf u d ]jrifwm}m}vnf; bmwk;H
(taygufo;kH aygufygbk&m;)/ em;u]M]Mum;wm} m;wm}vnf; bmwk;H (taygufo;kH aygufygbk&m;)/
tJ tedp?ö 'ku?© tewå? igajymwke;f u toH&w dS ek ;f Mum;vdu k wf ,f? toHvnf;r&Sad &m
rMum;awmhb;l ? tJ'g taygufo;kH aygufqakd wmhukd b,fo&l ,f? ig&,fvrYkd vky&f bl;/
]ocFg&}
&}udk Oayu©mjyKvu kd af wmh ]ocFg½kayu©m} jzpfomG ;w,f/ ]tEkavmr} vmr}qdwk m
]ocFg&} &}udk Oayu©mjyKEidk w f ,fav/ ]vl}qdak wmh ajymygcifAsm?h vkyyf gcifAsmeh YJ tJ'v D kd
vky&f w,f/ ]ocFg&} &}qdak wmh Oayu©mjyKvu kd af wmh Nird o f mG ;w,f? ]Oayu©m} jyKw,fqakd wmh
]Nird }f oGm;w,f/ vlawGqakd wmh xdik yf gcifAsm?h <uygcifAsmeh ?YJ tJvkd tJvkd rqdjk yef&ifvnf;
olwu Ykd raumif;p&m? tJvjkd zpfomG ;w,f/ vlawGqakd wmh vlawGa&mufomG ;w,f? ocFg&
yJa&mufomG ;w,f/ ocFg&yJa&mufomG ;awmh oydwBf u;D taygufBu;D eJY wlomG ;w,f/
]ocFg&} qdw
k m rsupf ad wG? em;awGuakd c:w,f
]ocFg&u oydwBf u;D }}? ]ocFg&}
&}qdw
k m rsupf ad wG em;awGuakd c:w,f/ ocFg&qdw
k m
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 145

b,foaYl c:wk;H (rsupf ad wG em;awGukd ac:ygw,fb&k m;)/ tJ rsupf ad wG em;awG a[m'D


ud,
k Bf u;D a&mygw,f/ ud, k Bf u;D uvnf; ysuaf ew,f? ]tedp?ö 'ku?© tewå} yJ/ olwv Ykd nf;
taygufo;kH aygufeyYJ /J ]wl&, d mawG}vnf; bmawGw;Hk (taygufo;kH aygufygbk&m;)/
uJ ][kw d ,f qdik af wG} ua&m bmawGw;Hk (taygufo;kH aygufygbk&m;)/ ]abmvH;k yGaJ wG}
uvnf; bmawGw;Hk (taygufo;kH aygufygbk&m;)/ rsupf ed MYJ unfv h Ykd jrif&wmud;k / rsupf ed YJ
Munfv h Ykd jrif&wmawG[m ]awblru ocFg&} ac:w,f/ tJ'D awblru ocFg&u
'kuo© pömac:w,f/ [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)/ ]awblruocFg&m} (awblruocFg&m)
tJ'g ygVdvakd c:w,f/ jrefrmvdu k rsupf ad wG em;awG olu? tJ'g awblru ocFg&yJvYkd
tJvrkd w S af emf? ]bHo k ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSw}f /
]'kuo © pöm}}rSwfw,fqdkwm rsufpdeJYMunfhvdkY rsufpdvdkYrrSwfeJY? em;eJY Mum;&if
em;vdkYrrSwfeJYawmh? ESmacgif;eJYeHvnf; ESmacgif;vdkY rrSwfeJYawmh? olu]tedpö? 'ku©?
tewåawG} yJ jzpfawmhw,f/ xrif;pm;&ifvnf; ]tedpö? 'ku©? tewåawG} yJwJh/
bmjyKvw Ykd ;kH qdak wmh taygufBu;D oH;k aygufygvdw Yk ?hJ bmjyKvUkd wk;H (taygufBu;D oH;k ayguf
ygvdyYk gbk&m;)/ b,f[mutaygufBu;D oH;k aygufygwk;H (oydwBf u;D uygbk&m;)/

rsupf ud oydwBf u;D ? jrifwmu taygufo;kH ayguf


oydwBf u;D u taygufo;kH aygufygovd?k ]rsupf }d uvnf; taygufBu;D oH;k ayguf
ygw,f/ rsupf u d taygufb,fEpS af ygufygwk;H (taygufBu;D oH;k ayguf ygygw,fb&k m;)/
oH;k aygufu ]tedp?ö 'ku?© tewå} ac:w,f/ [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)/ ]rsupf }d udak wmh
]oydwBf u;D } vdaYk c:w,f/ rsupf u d akd wmh b,fvakd c:vJ (oydwBf u;D vdYk ac:ygw,fb&k m;)/
tJ oydwBf u;D vdaYk c:w,f? tJ'g rSwx f m;/ jrwfpmG bk&m;udk a&S;u t|uxmq&mwdu Yk
emrnfay;wm/ tJ'aD e&ma&mufv&Ykd &dS if? tJ'D taygufBu;D oH;k ayguf ygwJh oydwBf u;D yJvYkd
qdak wmh b,fou l bmBu;D yJ? b,fou l b,fv*kd P k Bf u;D eJ?Y b,fou
l 0efBu;D ? b,fou l
bmBu;D eJvY Ykd 'Dv&kd adS o;vm; (r&Syd gbl;bk&m;)/ r&Sad wmh wef;wl jzpfomG ;awmh ]ocFg&}
ukd ]Oayu©m} rjyKEikd b f ;l vm; (jyKEidk yf gw,fb&k m;)/
a[m vlawGqakd wmh 0efBu;D vmw,fqakd wmh xay;&ao;w,f? bmjyKay;&
ao;w,f/ tJ ]ocFg½kayu©m} - Oayu©musawmh ]Nird Nf ird af v;} yJjzpfomG ;w,f/ Oayu©m
146 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

usawmh b,fvjkd zpfomG ;wH;k (Nird Nf ird af v;yJjzpfomG ;ygw,fb&k m;)/ 'ghaMumifh ]ocFg½kayu©m}}?
tJ'ND ird Nf ird af v;qdak wmh ]ocFg&}
&}u ]Nird Nf ird af v;}
v;}qdak wmh ]edAmÁ ef}uvnf; ]Nird Nf ird af v;} v;}?
ocFg&u Nird Nf ird af v;qdak wmh bmwk;H (edAmÁ efuvnf; Nird Nf ird af v;ygbk&m;)/ tJ'aD wmh
[dk [dk edAmÁ efeYJ ravsmb f ;l vm; (avsmyf gw,fb&k m;)? tJ'gaMumifh ]tEkavmr} vdaYk c:w,f/
]tEkavmr} a&mufv&Ykd &dS if Nird Nf ird u
f av;aew,f? ]ocFg&} Nird Nf ird af v;ae&w,f
[kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ jrif½akH v; jrif? Mum;½Hak v; Mum;? tJvq kd &kd if ocFg&u Nird f
oGm;w,f? ]Nird }f awmh ]oEÅ}H ? edAmÁ efuvnf; Nird w f ,fvq Ykd akd wmh edAmÁ efeaYJ vsmo f mG ;w,f/
[dk rsupf ad wG? em;awGvYkd rrSwef aYJ wmh/ rsupf ad wG? em;awGvq Ykd w kd mu vlawGvnf;
ac:w,f/ olu ]awblru ocFg&} jzpfaew,f/ [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ 'Du [dk
]awblru ocFg&} &}udk avsmaf tmifvyk &f rSmud;k ? [kwu f v hJ m; (rSeyf gbk&m;)/ rsupf ad wG?
em;awGqakd wmh ]igh}rsupf ?d ]ol}Y rsupf u d vnf; &Sad o;w,f? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
]ig
]ighh }em; ]ol}Y em;vdvYk nf; &Sad o;w,f/ tJ'g ]awblru ocFg&} ac:w,faemf/

]'kuo
© pöm} vdq
Yk v
kd u
kd af wmh rsupf ad wG em;awGr&Sad wmhb;l
]bHo
k ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ? tck[m umrbHak c:w,f? tJ bHo k ;kH yg;rSm
jzpfav&m 'kuo © pömqdak wmh rsupf ad wGvnf;r&Sb d ;l ? em;awGvnf;r&Sb d ;l / ]ig
]ighh }rsupf v d Ykd
vnf; r&Sb d ;l ? ]ol}Y rsupf vd v
Ykd nf; r&Sb
d ;l / tJ 'kuo© pömjzpfomG ;w,f/ jrwfpmG bk&m;uawmh
]þ[m 'kuo © pöm} wJ?h tJ rsupf ad wG? em;awGr&Sb d ;l / ]£roð® owd}wke;f u ]emrf½yk }f
qdak wmh ]vlawG}r&Sb d ;l / tck[muawmh ]'kuo © pöm}}vdq Yk v
kd u
kd af wmh rsupf ad wG em;awG
r&Sad wmhb;l / olu [dk ]jzpfwm ysuw f m}m}qdak wmh oydwBf u;D eJY taygufo;kH aygufyJ &Sad wmh
w,f/ oydwBf u;D rSm taygufo;kH aygufygw,fw?hJ oydwBf u;D rSm bmygwk;H (tayguf
oH;k aygufygygw,fb&k m;)/ taygufo;kH aygufu tedp?ö 'ku?© tewå? oydwBf u;D u ]rsupf }d ?
oydwBf u;D ubmwk;H (rsupf yd gbk&m;)/ ]em;Bu;D }}u bmwk;H (oydwBf u;D ygbk&m;)/ Mum;awmh
tedp?ö 'ku?© tewå rygbl;vm; (ygygw,fb&k m;)/ olvnf; taygufBu;D oH;k aygufeyYJ /J
]em;} rSm taygufBu;D b,fEpS af ygufygwk;H (oH;k aygufygygw,fb&k m;)/
]ESmacgif;} rSmaumtaygufBu;D b,fEpS af ygufygwk;H (oH;k aygufygygw,fb&k m;)/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 147

]vQm} rSmaum taygufBu;D b,fEpS af ygufygwk;kH (oH;k aygufygygw,fb&k m;)/


]ud,
k Bf u;D } rSmaum b,favmufygwk;H (oH;k aygufygygw,fb&k m;)/
]pdw}f uvnf; bmwk;H (taygufBu;D oH;k aygufeyYJ gbk&m;)/
xdik af eayr,fh aoG;awGuwd;k ? bmuvIy?f nmuvIyef ?YJ olvnf; pdwu f vnf;
taygufBu;D oH;k aygufygw,f/ pdwu f vnf; taygufBu;D oH;k aygufygw,f/ em;u bmBu;D
wk;H ? em;u rMum;bl;vm; (Mum;ygw,fb&k m;)/ em;ubmBu;D wk;H (oydwBf u;D ygbk&m;)/
oydwBf u;D eJY tayguferYJ wlb;l aemf/
]em;} u bmwk;H (oydwBf u;D ygbk&m;)/ ]Mum;wm} u bmwk;H (taygufygbk&m;)/
]rsupf }d u bmwk;H (oydwBf u;D ygbk&m;)/ ]jrifwm} u bmwk;H (taygufygbk&m;)/
ÓPfawG vTwaf umif;wm/ tJ'D jrifwmudu k taygufBu;D oH;k aygufygw,f/
oydwBf u;D eJY taygufo;kH ayguf? bk&m;vufxufu tJ'v D akd &mufomG ;w,faemf/ rsupf u
d
bmwk;H (oydwBf u;D ygbk&m;)/ jrifwmubmwk;H (taygufo;kH aygufygbk&m;)/ taygufBu;D
oH;k aygufu tedp?ö 'ku?© tewå/ taygufBu;D oH;k aygufubmwk;H (tedp?ö 'ku?© tewåyg
bk&m;)/ tJvdk rSwfxm;/ tJ'Djrifwm Mum;wmawGu oydwfBuD;eJY taygufBuD;
oH;k aygufyv J q Ykd akd wmh ]Oayu©m}}rxm;Edik b
f ;l vm; (xm;Edik yf gw,fb&k m;)/

tm½kq
H u
D v
kd u
kd w
f m ocFg&ac:w,f? &m*jzpfw,f
tJ ]tm½H}k qDukd rvdu
k ef ?YJ ]oydwBf u;D eJY taygufBu;D oH;k ayguf}/
jrifwmu bmwk;H (oydwBf u;D eJY taygufBu;D oH;k aygufygbk&m;)/
Mum;wmubmwH;k (oydwBf u;D eJY taygufBu;D oH;k aygufygbk&m;)/
eHwmu bmwk;H (oydwBf u;D eJY taygufBu;D oH;k aygufygbk&m;)/
oydwBf u;D eJY taygufBu;D oH;k ayguf/ olu ]awblru} - bko kH ;kH yg; jzpfomG ;w,f/
]bHo
k ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo © pömrSw}f / rsupf ad wG em;awG r[kwaf wmhb;l / aysmufomG ;
w,f/ ]£roð® owd}wke;f u ]½kyef mrf} qdak wmh ]vlawG} aysmufomG ;w,f/ tck rsupf ad wG
em;awG r&daS wmhb;l ? ]'kuo © pöm} jzpfomG ;w,f/ oydwBf u;D taygufBu;D jzpfomG ;w,f/
bmBuD;jzpfoGm;vJ (taygufBuD;jzpf oGm;ygw,fbk&m;)/ ]bHkoHk;yg;rSm jzpfav&m
148 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

'kuo
© pömrSw}f ? tJ [dk Mum;wm bmawGw;Hk (taygufBu;D oH;k aygufygbk&m;)/ b,foUl rSm
taygufBu;D oH;k aygufygwk;H (jrifwm Mum;wmrSmygbk&m;)/ tJ'g rsupf q d w
kd m bmwH;k
(ocFg&ygbk&m;)/ ]ocFg& 'kuo © pöm Bu;D } olutaygufBu;D oH;k aygufeaYJ emf (wifyghb&k m;)?
tJvrkd w
S xf m;? 'DawmhrS ]tm½H}k qDukd odyrf vku
d af wmhb;l / taygufBu;D rSe;f odawmh ]tm½H}k
qDrvku d af wmhb;l / ]tm½H}k qDukd vduk w &}ac:w,f/ ]&m*} jzpfw,f/
f m ]ocFg&}

tm½kq
H u
D rkd vdu
k &f if &m*rjzpfb;l
]tm½H}k qDurkd vkud &f if &m*rjzpfb;l / Mum;½Hyk J Mum;oGm;w,f/ ]tm½H}k qDvu kd wf meJY
Mum;½HMk um;wmeJY b,fvu kd mG wk;H qdak wmh ]em;axmifw,f}? ]em;raxmifb;l }? ]em;axmif
w,f} qdkwm tm½HkqDvdkufwm/ em;axmifw,fqdkwmbmwkH; (tm½HkqDvdkufwmyg
bk&m;)/ ]em;raxmifb;l }}qdw k m (tm½Hq k D rvdu k w f mygbk&m;)/ tJ jrwfpmG bk&m;Bu;D udk
qJw,f/ qJwt hJ oHaemufrvdu k b f ;l ? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ tJ'g em;raxmifb;l eJY
twlwyl ?J ]tm½Hq k u
D v
kd ukd w f ,f em;axmifw,f}? tJ'g twlwyl ?J ]tm½Hq k uD kd rvduk bf ;l
em;raxmifb;l }}/
oydwBf u;D ? taygufBu;D oH;k aygufuo kd m ½Iw,f? Mum;ae&if;rwfwwf [dk ]toH}
u ]vdiI ;f }}udu
k ?G vdiI ;f qdak wmh tay:wufvu kd ?f atmufusvu kd /f tJ'gvdiI ;f ? toH
k mbmwk;H (vdiI ;f ygbk&m;)/ ]vdiI ;f } qdw
qdw k m ]½ky}f yJr[kwv f m; ([kwyf gw,fb&k m;)/
toHqw kd mbmwk;H (vdiI ;f ygbk&m;)/ em;uaum? em;uvufpyG u f iG ;f uav;vdyk ?J tJ'rD mS
tarG;av;awGe?YJ {&d,mwdik v f aYkd ygh? tJ'gtarG;av;awGe?YJ tJ'gavwd;k wm? em; tom;
oGm; oGm;xdw,f? tJ'gu jrnfw,f/
oydwfBuD;rSm taygufb,favmufygwkH; (oHk;aygufygygw,fbk&m;)/ tJ'g
b,f[mwk;H qdak wmh ]bHo k ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pöm rSw}f ? tJ'D ]'kuo © pöm}}rSeo f rQ
taygufBu;D oH;k aygufygwmyJ? 'kuo © pöm rSe&f ifbmwk;H (taygufBu;D oH;k ayguf ygygw,f
bk&m;)/ ]taygufBu;D oH;k ayguf} u ]tedpö 'ku© tewå}? tJ'g taygufBu;D oH;k aygufyg
vmw,f/ ]oydwBf u;D }}u ]ocFg&} &}? oydwBf u;D ubmwH;k (ocFg&ygbk&m;)/ taygufBu;D
ubmwH;k (tedpö 'ku© tewå ygbk&m;)? tJ'D tedpö 'ku© tewåu ]omrn vu©Pm}
ac:w,f/ tedpö 'ku© tewåubmac:wk;H (omrn vu©Pmac:ygw,fb&k m;)/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 149

tm½kaH wGukd Oayu©mxm;Edik &f if ]ocFg½kayu©m}


[dkoydwfBuD;u obm0? oydwfBuD;ubmwkH; (obm0ygbk&m;)/ ]obm0
vu©Pm}m}? jrifw[ hJ mu obm0vu©Pm? Mum;wJ[ h mu obm0vu©Pm? eHw[ hJ mu
obm0 vu©Pm? tedpö 'ku© tewåu ]omrnvu©Pm}m}? tJvu kd o
JG mG ;w,f/ a[m
tJ'g vu©PmESpcf ?k oydwBf u;D eJY taygufBu;D rSm vu©PmESpcf ?k oydwBf u;D eJY tayguf
Bu;D rSmbmwk;H (vu©PmESpcf yk gbk&m;)/
tJ jrifwm Mum;wmawGrmS vnf; tJ'v D kd vu©PmESpcf wk ?hJ jrifwm Mum;wmvnf;
bmawGw;Hk (vu©PmESpcf yk gbk&m;) oydwBf u;D vdyk aJ ygh? tJvo
kd ul ]tm½Hak wG}udk ]Oayu©m}
xm;Edik w
f ,f/ tm½Hak wGukd bmvkyEf ikd w
f ;Hk (Oayu©mxm;Edik yf gw,fb&k m;)/ tJ'gusrS
]ocFg½kayu©m}}/
]ocFg½kayu©m}}qdak wmh ocFg&udk Oayu©mjyKEikd w f ,f? ocFg&udb
k mwk;H (Oayu©m
jyKEikd yf gw,fb&k m;)? Oayu©mjyKEikd af wmh ]Nird Nf ird af v;} raebl;vm; (aeygw,fb&k m;)?
]Nird wf muedAmÁ ef}? tJ'ND ird w
f ehJ Ad mÁ efukd ocFg½kayu©m ua&mufomG ;awmh ]tEkavmr}
vmr}vdYk
ac:w,f/ bmvdaYk c:wk;H (tEkavmrvdYk ac:ygw,fb&k m;)/
tJ ]ocFg½kayu©m? tEkavmr} vmr}? tJ avmukw&å meJY avsmo f mG ;w,f/ edAmÁ efuvnf;
Nird Nf ird u
f av;yJ/ edAmÁ efuvnf; avNird w f x
hJ J rD;xGe;f xm;ovdk Nird Nf ird af v;? 'Dvrkd vIyb f ;l ?
'Dt&mawGu vIyaf ew,f/ ]pvawm} ac:w,f? bmac:wH;k (pvawmac:ygw,f
bk&m;)/ ]ocFg&} qdw k mvIyw f ,f? aoG;uvnf;wd;k aew,fr[kwv f m;? rsupf ad wG Munf&h if
vnf; vIyaf ewmyJ? ]pvawm} ac:w,f? rNird b f ;l ? ]Nird w
f m}m}u ]rZÑrd }}? tJ ]tedpaö umif
'kua© umif xifatmifEv S ;kH oGi;f }? tedpö 'ku© tewåvYkd ESv;kH oGi;f ae&r,fw?hJ [kwu f v
hJ m;
(wifyghb&k m;)/
uJ --- awmfMuOD;pd/Yk
om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸
150 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]]tbdan,sm y&dnmESihf y[mwAÁw&m;awmf}}


19.12.2006
ylyefw,fqw kd m udavomw&m;ac:w,f
]pdwyf w l ,f}qdw k mvnf; ]vl} &dw S ,f? vlawGpw l ,f? ]pdw}f uwpfc?k ]ylwm}m}u
d yf w
wpfc?k tJ pdwyf w l ,f? b,foUl twGuf b,f0ghtwGuef ?YJ tJovdk avQmufajymw,f?
pdwyf w l ,f/ ]ylyefapwwf ESyd pf ufwwfwhJ udavomw&m;wdo Yk nf}vdq Yk w kd hJ ]udavom
w&m;} udo k w
l rYkd odb;l / pdwyf w l momodw,f? b,foUl aMumifh b,f0ghaMumifeh ?YJ bmr&vdYk
bmjzpfv?Ykd om;av;twGuf bmav;twGuef YJ tJvkd pdwyf w l mom &dw S ,f? bmjyKvYkd
pdwyf rl eS ;f vnf;rodb;l /
pdwfylw,fqdkwm tbd"r®mxJuawmh ]oHudavodu}}wJh? tJ pdwfylw,f?
]ylyefapwwf ESyd pf ufwwfwhJ udavomw&m;wdo Yk nf}? ylyefw,fqw kd m udavom
w&m;ac:w,f/ rylyefb;l qdak wmh udavomw&m; r[kwb f ;l wJ?h tjyifomolwYkd tm½Hk
vdu k af ew,f/ b,fvakd Mumifv h Ykd rawG;vd?Yk yl&ifyw l ,f? bmaMumifyh w l ,f? bmaMumifh
at;w,feYJ tJ'v D /kd
pdwyf w l ,fqkd ]þ[m ocFg&} &}vdYk tJvq kd &kd w,f/ pdwq f &kd if ]þ[m 0dnmPf}vdYk
qdvk u kd &f w,f/ ]þ[m0dnmPf}? þ[m 0dnmPfq&kd if pdwrf eS ;f odw,f/ pdwyf w l ,fvYkd
qd&k if ]þ[mocFg&} &}vdq Yk /kd jrwfpmG bk&m;vnf; qdw k ,fvq Ykd akd wmh tJ pdwyf w l ,f? tJ
pdwq f &kd if ]þ[m0dnmPf} vdq Yk &kd w,f/ tJ tJ ]"r® "r®mEkyóem} a&mufawmh jrwfpmG bk&m;
]cE¨m}}½Ivu kd w f m? 0dnmPfu ]0dnmPu©Em¨ }}? olu tm½Hek YJ pdwef w YJ v JG u kd af wmh cE¨m
jzpfomG ;w,f? ½kyf ½kycf si;f wGv J u kd wf myg/
]Oyg'g½kyf tquftoG,v f yk f wpfr[ k w k f 0dnmPf jzpfownf;}}/
Oyg'g½kycf si;f tquftoG,v f yk ?f Oyg'g½ky?f 'Du ]raem} ]raem}? [du k ]ynwf}? tJ
tJvv kd nf; od&w,f/ pdwyf w l ,fq&kd if pdwu f ]þ[m0dnmPf}? ylw,fqw kd muawmh
]þ[mocFg&} &}? ocFg&aMumifyh w l m? a[m ocFg&? edAmÁ efrmS ocFg&r&daS wmhrylb;l /
pdwu
f ]0dnmPf}? ylwmu ]ocFg&}
tJovdk pdwyf &l if ]pdwyf w
l ,f}eJ?Y tJ'v
D o
l mylaewm? b,fvakd Mumifh b,fvkd
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 151

aMumifeh YJ avmuDvo kd majymwwfw,f? avmukw&å mvdu k rajymwwfb;l ? tJ'gaMumifh


rajzazsmufwwfbl;/ jrwfpGmbk&m;ajzazsmufenf;u pdwfylw,fvdkYqdk&if ]þ[m
0dnmPf}? tJvq kd v kd u kd &f if 0dnmPfu ]pdw}f ? ylwmu ]þ[mocFg&u©Em¨ }}/
ylw,fqw kd m udavomawGu;kd ? avmb a'go arm[ rme £óm rpä&, d
ukuKú pö 'd|d 0dpu d pd mä t0dZmÆ tJ'g udavomuylw,f? ylw[ hJ mu ]apwodu}f ? a0'em
onmr[kwaf wmh olu]ocFg&u©Em¨ } ac:w,f/ tJ'gaMumifh ]þ[mocFg&} vdq Yk &kd w,f/
cGjJ cm;qdv k ukd af wmh pdwu f ]þ[m0dnmPf}? ylwmu ]þ[mocFg&} &}/ tJ tJvkd ½Ivu kd f
&w,f/ tJ'g]Oyg'geu© ]Oyg'geu©Em¨ } ac:w,f/ 'DuOyg'g½kycf si;f tquftoG,f vkyv f u kd v f Ykd
]Oyg'g½kyf tquftoG,fvkyf wpfrk[kwf 0dnmPfjzpfownf;}}? tJ'g vSnfhMunfh
vdu k v f jYkd rifw[ hJ m/ [d[ k mu ]tqif;}}? 'Du]rsupf }d ? tJ'u
D rsupf u
d vnf; tMunfuav;
rSev f [kd mav;/ tJ'g½ky?f ]þ[m½ky}f ? tJ rvGaJ wmhb;l / 'Dursupf u d ]tMunf½yk }f ?
[du k ½lyg½ku H ]tqif;½ky}f ? tjyifbufrmS ]½kyaf wG} yJrsm;w,f/ ]t|uvmyf½yk }f ? ]tqif;}
rSmvnf; t|uvmyf½kyfygwmyJ? ]toH} rSmvnf; t|uvmyf½kyf? ]teHY}rSmvnf;
t|uvmyf½yk ?f ]t&om} rSmvnf; t|uvmyf½yk ?f ]xdwm}m}rSmvnf;½ky?f ]pm;wm} ]pm;wm}rSm
vnf;½kyyf ?J ]t&om} qdw k m½kyyf ?J xdwmrSmvnf; yx0D awaZm 0ga,mqdak wmh ½kyyf /J
ynwfr[kw&f if edAmÁ ef
'ghaMumifh ]þ[m½ky}f ? ]þ[m½ky}f qd&k if rrSm;bl;/ tJ'gav;awG qd&k rSmav;awG
rarhe/J ]þ[m½ky}f vdq Yk v
kd ukd &f if tJ rvGwaf wmhb;l ? ]þ[m½ky}f ? t|uvmyf½yk ?f tJvkd
odr?S toH? 0PÖ? *E¨? &o? MoZmqdw k m ½ky?f yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,mqdw k m½ky/f
tjyifbufrmS ½kyo f m&dS ud, k ehf mrfuoGm;íod pdwrf mS zsuq f ;D bd/
]emrf}qdw k mu ]apwodu}f udak c:w,f/ apwoduu f ynwfeYJ emrnfeo YJ mG ;wGJ
vdu
k w f m? emrnfeYJ apwoduef o YJ mG ;wGv J u kd wf m/ tJ'g pdwrf mS ydw k ,f? ]ocFg&u©Em¨ }
awGjzpfomG ;w,f/ ]pdwrf mS ydw k ,f} pdwu f awmh od½ykH o d m/ ]þ[mpdw}f ? a&jyifBu;D vdyk ?J
J w
ZvHx k uJ a&vdyk ?J a&uawmh od½o kH vd ukd w f m? Mum;vnf;odvu kd ?f jrifvnf;odvu dk ?f
eHvnf;odvu kd ?f tJ ]od½}kH odwmawmh ]0dnmPf}? tpdr;f wdYk teDwYkd tjymwdq Yk w kd mu
]tqif;}}? a[m a&av;ykwv f ukd af wmh jAyfjAyfqw kd mu ]toH}? ]teY}H a&uteHx Y u G w f ,f?
152 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]t&om}
]t&om}? ]þ[m½ky}f vdq Yk v
kd u
kd vf &Ykd &Sd if Mum;wJ[h mvnf; ½ky?f þ[m½kyv f Ykd ud,k u
f
½Ivu
kd w hJ mvnf; ]ocFg&u©Em© }}ac:w,f/ jrwfpmG bk&m;u tJvekd YJ bk&m;jzpfwm/ olu
f [
ynwfeYJ ynwfemrf½yk ?f ]ynwfeAd mÁ ef xdEk pS w f ef rSw&f ef "r®m½k}H ? ]pdwyf w
l ,f}qdw k m tJ'D
ynwfygw,f? ]pdwaf t;w,f}qdw k m edAmÁ efygw,f/ pdwaf t;w,fqw kd m edAmÁ ef? ]ynwf}
r[kw&f if ]edAmÁ ef}? ]edAmÁ ef}r[kw&f if ]ynwf}? olu aÚ,s"w H &m;? odtyfwhJ w&m;ud;k ?
]odtyfwhJ w&m;}
w&m;}/
tbdan,sm y&dnmESifh y[mwAÁ
]tbdan,s} udk trSwjf yKojzifh odtyfww hJ &m;udk trSwjf yKNy;D odw,f/ tJ'g
tbdan,s? w&m;udk tbdan,sjyKNy;D awmhow d ,f/ ]y&dan,s} w&m;udk ydik ;f jcm;
Ny;D awmhow d ,f/ ]y[mwAÁ} w&m;udk y,fNy;D awmhvnf; od&w,f? rsuaf rSmufvnf;jyK
&w,f/ rsuaf rSmufjyKNy;D awmh odtyfww hJ &m;udk rsuaf rSmufjyKNy;D awmhvnf; odtyfw,f/
tJ rsuaf rSmufjyKtyfwmuawmh edAmÁ ef? ynwf edAmÁ ef? a[m ]pdwyf w l ,f} qdk ynwf?
]pdwaf t;w,f}qd&k if edAmÁ ef? edAmÁ ef 'Dae&m&do S vm;q&mqdak wmh rylwhJ ]avmb} ]avmb}r&dw S hJ
edAmÁ ef? ]a'go} r&Sw d ehJ Ad mÁ ef? r&dw S hJ edAmÁ ef/
jrwfpmG bk&m;u t&ifuwnf;u arwåmrydcYk ifuwnf;u edAmÁ ef a[mNy;D om;/
],EÅ oEÅH y'H tbdoarpö oauúm OZlp ok[Zk pl } eJY edAmÁ ef&w Sd ,f? ]wH-xked Ad mÁ efuu kd yfí}
edAmÁ efukd t&ifa[mw,f/ pdwyf w l ,f? pdwaf t;w,f? tJ'g*½kpu kd ?f ]pdwyf }l &if ynwf?
]pdwaf t;}
t;}&if edAmÁ ef? ]ynwfeAd mÁ ef xkEd pS w f ef rSw&f ef "r®m½H}k ? pdwaf t;w,fqkd edAmÁ ef?
olu ynwfrygbl;/ ]pdw}f u ]ynwf}eJY oGm;aygif;vdu k af wmh ]apwoduaf wG} jzpfomG ;
w,f/ pdwu f awmh tJ'aD &ZvHx k u J a&vdyk ?J ynwfeo YJ mG ; aygif;vdu k af wmh ]ocFg&}&}qdwk m
tJrw S xf m;? rSwrf vS nf;&dyrf w d ,f? oYrkd v Ykd Ukd &d&S if r&dyrf b d ;l /
]þ[mocFg&} tJvq kd kd ? a0'emjzpf&ifvnf; ]þ[ma0'em} ]þ[ma0'em}? a0'emeJY onm
uawmh xif&mS ;ygw,f/ onmuawmh emrnfy?J trSwo f nmjyKw,f? ]þ[monm} ]þ[monm}?
þ[ma0'emeJ?Y cHpm;&ifvnf; þ[ma0'emvdYk qdv k u kd ?f rSwv f ukd ?f tJ'g ]tbdan,s}
ac:w,f? tbdan,sw&m;udk tbdnmac:w,f/ trSwfjyKojzifh odtyfwmudk
tbdan,svdkYac:w,f/ tJ'DawmhrS ]y&dan,s} qdkwm cGJjcm;wm? þ[mu½kyf?
þ[mua0'emeJY? tJvdk cGJjcm;vdkYod&ifvnf; y&dan,s ac:w,f? ]tbdan,sm
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 153

y&dnmESihf y[mwAÁ}? 'DxrJ mS ]ynwf}ygvmvdYk avmbygvmw,f? ynwfygw,f? tJ


avmbu ]y[mwAÁw&m;} &m;}? a[m y,f&w,f? 0rf;xJrxm;&bl;/ ]ynwf}eJY wGaJ wmh
f mjzpfvmw,f? tJ'D ]vdck siw
vdck siw f m}m}udk ]avmb} ac:w,f/
þ[m½ky?f þ[m0dnmPf? þ[mocFg&
]ynwf}u ]tqif;}}uav;udk vSvu kd w
f m[,f? tqif;u]½k ]½ky}f yJ? ]toHav;}v;}u
vnf;aumif;vduk wf m[,fqv kd &Ykd &Sd ifvnf; b,foUl toHyv J q Ykd &kd if ynwfeYJ a&moGm;
w,f? ta&mifq;kd ovdjk zpfomG ;&if ]þ[mocFg&} &}? tJ tJvq
kd kd bk&m;vufxufuvnf;
bk&m;u 'Dvo
kd ifay;wm/ olu þ[m½ky?f ck toHMum;&if ½kyv f o Ykd mqdv k ukd f rvGb
J ;l /
]þ[m½ky}f ? ]þ[m0dnmPf} Mum;wmudk 0dnmPfvq Ykd v
kd ukd ?f Mum;&if ]þ[m
0dnmPf}vdq Yk ?kd tJvo kd u l tJvq kd jkd yawmh bmjyKvq Ykd jkd ywk;H qdak wmh tbdan,sqw kd m
tJ'gqdw k [ hJ m ]tbdan,s}ac:w,f? tJvt kd rSwjf yKNy;D rSow d ,f? tJ'g ]tbdan,s
w&m;}
w&m;}ac:w,f/ trSwfrjyKvdkY&dS&ifawmh [dk emrnfawGavQmufodwmyJ? vlawG
a,mufsm;awG rdef;rawG b,folawG udkzdk;ndKwdkY rawmwdkY tJvdk vlemrnfawG
avQmufodaew,f? tJ'g tJvdkod&if tbdan,sw&m;r[kwfbl;/ 'g ]udavom
w&m;awG}aygh? udavomjzpfr,fh ]ynwfw&m;awG} ac:w,f/ tJ'D oHo&mrS xGucf siNf yD
vdq Yk &kd if ]þ[m½ky}f ? ]þ[m ocFg&} &}? tJ'gawGu b,fuvmwH;k qdak wmh ]ynwf}u
vmw,f? ]ynwf}qdw k m emrnf? ]emrnfawG} u ocFg&wdYk a0'emwdq Yk w kd m jzpfw,f/
tJvckd JG ]emrnf}qdw k m ynwf? ynwfqw kd mu emrnfrn S w hf [ hJ mudk ajymwm?
ukvm;xkid yf u kH kd ukvm;xdik v f aYkd c:w,f? pm;yGyJ u kH kd pm;yGv J aYkd c:w,f? AD½ykd u kH kd AD½v kd Ykd
ac:w,f? vlyu kH kd vlvakdY c:w,f? a,musmf ;yHu k kd a,musmf ;vdaYk c:w,f? rde;f ryHu k kd rde;f rvdYk
ac:w,f? yHu k akd c:wm? tJ'gyHBk u;D u tJ'g zsuq f ;D ypfvu kd &f if tJ'yD kH r&d&S if ac:vd&Yk ao;
ovm; (r&ygbl;bk&m;)/ tJvu kd mG w,f? ÓPfu tJvo kd ;kH wm? [d&k yfxJ &GmxJusawmh
'Djh yifavmuDawGajymae&awmh tJ'gawGarhaevd/Yk 'gaMumifh rarhev YJ q Ykd w kd mu tJvkd
[mudk rarhev YJ /Ykd pdwyf w l ,f a[m pdwyf w l ,f? 'g ]tbd"r®m} eJq Y &kd if pdwu f pdw?f
tJ'pD w d u f kd ]þ[m0dnmPf} vdYk qd&k w,f? ]pdw}f updw?f ]ighpw d }f r[kwb f ;l ? [dt k rSwjf yK
Ny;D awmh od&ifom? ]trSw}f rjyKvu kd v f &Ykd &Sd if ]ighpw d }f jzpfomG ;w,f/ igylw,fvyYkd J 'Dvykd J
154 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

jzpfomG ;w,f? 'Dvrkd [kwb f ;l ]pdwf ylw,f}? tJ pdwyf &l if ]þ[m0dnmPf}vdYk ac:w,f/
tJ'g vlUbHrk v
Ykd Ykd pdwyf o l mG ;w,f/ i&Jbu kH sawmh ylvcYdk sn;f yJ/ pm;zdaYk omufzYkd ud,k uhf , kd u
f kd
vnf; ta&;uvnf; Bu;D ao;wmud;k / ud, k &f w Sd m? cE¨m&daS wmh/ pdwyf wl ,f? ylw[ hJ mudk
]þ[m ocFg&} vdq Yk /kd ]ocFg&} &}qdw k mu ylw,fqu kd wnf;u pdwu f qd;k csiwf ,f/ ylaewke;f
wpfa,mufu rvm&if b,fomG ;aeygvdrrhf wk;H bmwk;H nmwk;H tJ'ga'goawGjzpf? tJ'g
l m?a'go jzpf&ifvnf;]þ[mocFg&}
pdwyf w &}vdq Yk ?kd ylwmuocFg&? aomuvnf;ylw,f?
y&da'0ylw,f?r&dS &ify/l qefr&db S ;l ? ydu
k q f rH &dbS ;l ? ylp&mawG? tJ'g ]ynwfawG} ac:w,f?
tJ'yD nwfaMumif/h
pdwef YJ tm½kH
'gaMumifh ]pdwf apwoduf au aumif mif;qd;k pdwf rSwyf rd "hf r®m½H}k wJ/h ]pdwf apwoduf
aumif;qd;k pdwf rSwyf rd "hf r®m½H}k qdwk mu tJ'gav;pyfxm;wm? tJ'g tvum; r[kwb f ;l /
tJ pdwf apwoduaf wG jzpfomG ;w,f? aumif;qd;k pdw?f tJ'g ]ocFg&u©Em¨ } ac:w,f/
pdwf apwoduf aumif;qd;k pdwf rSwyf rd hf "r®m½k/H
ynwf edAmÁ ef xdEk pS w f ef rSw&f ef "r®m½H/k
yom' okcrk xdEk pS 0f rSwMf u "r®m½k/H
pdwef YJ tm½Hak c:w,f? pdwu f pdwyf w l ,fu?kd pdwu f tJ'D "r®m½Hak wGaMumifh ylvm
w,f/ ]ynwf"r®m½Hak wG} aMumifh ylvmw,f? pdwaf t;w,fqw kd m ynwf r[kwb f ;l /
olu w&m;tvky?f pdwaf t;w,fu;kd qdw k m olu edAmÁ efeeYJ ;D oGm;w,f? ocFg½kayu©mawG
bmawG a&mufoGm;w,f/ oydwftaygufBuD;vdkaygh? oydwfMunfh&if taygufBuD;
oH;k aygufygw,f? tJ'D cE¨m&dv S Ukd &d&S ifvnf; taygufo;kH aygufygw,f/ ]tedpö 'ku© tewå}?
tJvdk ]od}Ny;D ]y,f} vdu f m ? ]od y,f} tJvjkd zpfomG ;w,f/ tJ'g pdwyf ?l pdwyf w
k w l mudk
o½kycf aJG ewm/ olwumhajymvdv Yk nf; em;vnfcsirf S em;vnfrmS / ud, k [
hf m ud,
k vf yk rf S
ud,
k [ hf mud, k ef m;vnf? em;vnfNy;D awmh ]tbdan,s} todtrSwjf yKNy;D awmh? ]y&dan,s}
u ydik ;f jcm;Ny;D awmh? ]bma0wAÁ}u yGm;Ny;D awmh? ]opdu ä mwAÁ}u rsuaf rSmufjyKNy;D awmh?
]y[mwAÁ}u y,f&w,f/ avmbwd?Yk a'gowd?Yk arm[wkq Yd w kd m y,f&w,f? a[m
]y[mwAÁ} ac:w,f/ ]y,ftyfww hJ &m;}
&m;}? y,fNy;D rSowd ,f? yGm;&ifvnf; y,fwmyJ/ vrf;oGm;
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 155

&if;vnf;vky&f w,f/ um;armif;&if;vnf;vky&f w,f/ tJ'g tbdnmudp?ö ]tbdan,sm


y&dnmESihf y[mwAÁ opdu ä [k r*¾ bm0em av;opömudk q&mrqdk tvdv k v kd Qif r*fzv kd f
EdiI ;f axmuf razmufrjyef {uefow d wf aMumif;wpfpyfaMumifh or®morÁKa'¨g or®morÁK'-¨
rnfawmfr\ l }}/ tJ'g bk&m;emrnfeYJ *kPaf wmfeYJ tudu k yf /J
tJ ]tbdan,s}qdw k m tJ'g pdwyf w l mud;k / ]þ[m0dnmPf}? ylwmusawmh
]þ[mocFg&} &}? tJvv kd yk vf u kd af wmh pdwyf w l maysmufomG ;w,f? at;oGm;w,f/ tJ'g
]ynwf}r&dv S Ykd at;oGm;wm? ynwfaMumifh ylw,f? ylw,fqkd ynwfygw,f/ tJ'gud-k --
]tbdan,s}u trSwjf yKNy;D awmh odw,f/
]y&dan,s} u ydik ;f jcm;w,f/
]y[mwAÁ}u ylwmawGukd y,fvu kd w f ,f/
]bma0wAÁ}u þ[m½kyv f qYkd v
kd u
kd w f ,f/
]opduä mwAÁ}u at;wmav;awG rsuaf rSmufjyKvu kd w
f ,f/
tJ'gav;u yGm;uwnf;u wpfcgwnf;ygoGm;w,f/ tJ'gaMumifh ]0dyóem}
qdw k m tbdnmOf? 0dZmÆ &Spyf g;xJrmS 0dyóemygw,f/ tJ'gaMumifh 0dyóemqdw k m tvGef
ÓPfaumif;w,f/ tvGeÓ f Pfaumif;rS w&m;awGwufw,f? pdwyf w l mawG r&daS wmh
bl;/ ylwmr&daS wmh udavomawG r&daS wmhb;l aygh/ tJ'g bk&m;jzpfomG ;w,fw?hJ tJvkd
[mrsKd ;/ tbdan,smqdw k mu ]tbdan,sm}}? tbdan,smqdw k m þ[m0dnmPf?
þ[m½ky?f þ[ma0'emvdYk tJv½kd w I mudk tbdan,smac:w,f/ ]tbdan,sm}}? a[m
tJ'gudk tbdan,smac:w,f/ ]y&dnmESi}hf ? ]y&dnm}m}qdw k m þ[m½ky?f þ[mu emrf?
þ[mua0'em? þ[mocFg&? þ[m'kuo © pöm? þ[mbmvdYk tJ'v D ykd ikd ;f jcm;vdu
k f
wmud?k þ[m'kuo © pöm þ[mork',opöm vky&f w,f? opömav;yg;eJcY &JG if av;yg;
&dw S ,f/ cE¨mig;yg;eJcY &JG if ig;yg;&dw S ,f/ tm,we q,fEh pS yf g;eJY ajym&if q,fEh pS yf g;yJ
&dw S ,f? bmrSr&db S ;l / tJ'D q,fEh pS yf g;wnf;&dw S m/

Am[d&m ,we
tif; raeYu xl;xl;qef;qef; &Sief m*odeu f dk rdvEd r´ if;Bu;D u ]t&Sib f &k m;
eda&ma"m emredAmÁ eH r[kwb
f ;l vm;? eda&ma"m - csKyjf cif;onf? edAmÁ eHemr - edAmÁ efrnf\
156 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

vdYk qdwk ,fr[kwv f m;}wJ?h ][kww f ,f}/ ]q&m b,fvckd sKyw f ;Hk }? oluar;wm/ ]eda&ma"m
emr edAmÁ eH}? ]eda&ma"m - csKyjf cif;onf? edAmÁ eHemr - edAmÁ efrnf\}/ b,fvckd sKyw f ;Hk ?
tm,weawGw?hJ olu ajymcsiw f mESpcf w k nf;yg? tm,we qdw k modvm;-tm½H/k ]½lyg½Hk
o'´g½Hk ajcmuftm½Hk ac:wHk Am[d&? ½lyg½kH o'´g½kH ajcmuftm½kH ac:wHk [db k ufurf;}}/
tJ'g ]Am[d&m,we} ac:w,f/ ckewke;f u t0SmrsKd ;r[kwb f ;l / [kwu f v hJ m;?
(wifyghb&k m;)/ ]½lyg½Hk o'´g½Hk ajcmuftm½kH ac:wHk Am[d&}?} ]Am[d&m,we} ac:w,f/
bmwJw h ;Hk (Am[d&m,we ac:ygw,fb&k m;)/ Am[d&m,we- tm,weac:w,f/
vlawG bmawG a,musmf ;awG rde;f rawGr[kwb f ;l ? rsupf ed YJ jrifwmu ]½lyg,we} g,we}?
em;eJY Mum;wmu ]o'´g,we} ,we}? ESmacgif;eJY eHwmu ]Cmem,we} ]Cmem,we}? vQmeJY pm;wmu
]Zd0gS ,we}
,we}? ud, k ef YJ xdwmu ]um,m,we}
]um,m,we}? rde;f rxdwm a,musmf ;xdwmr[kw k b f ;l ?
azm|AÁm½Hu k xkd wd m/ yx0D awaZm 0ga,mud?k aEG;aEG;av;&,f vIyv f yI f wGe;f wGe;f
wd;k wd;k av;&,f? tJ'gxdwm/ tJ'g ig;yg;u <uif;wJ[ h musawmh ]"r®m,we} aygh?
½lyg,we? o'´g,we? *E¨m,we? &om,we? azm|AÁm,we? "r®m,we? tJ'gu
]Am[d&m,we}m,we}/
Am[d&m,we ajcmufyg;&dSygonf? ajcmufyg;[laomfum;-½lyg,we?
o'´g,we? *E¨m,we? &om,we? azm|AÁm,we? "r®m,we? þodkYvQif
Am[d&m,we ajcmufyg;&dyS gonf? tJvckd say;rS oifay;rSow d ,f? odrYk rYkd odb;l / tJ'gu
]tm,we} vdkYac:w,f/ 'DwdkufwmawG bmawGr[kwfbl;? ukwifr[kwfbl;?
ukvm;xkid rf [kwb f ;l / 'g rsupf ed YJ jrifwhJ ]½lyg,we}
g,we}? toHMum;vdu k &f ifawmh ]o'´g,we}
yJ? tJvq kd &kd w,f/ tJvrkd w S x
f m;/
tZÑwu då m,we
rsupf ?d em;? ESm? vQm? ud, k ?f re ajcmuf'gG & ac:Mu tZÑw/å
rsupf ?d em;? ESm? vQm? ud,k ?f re aj cmuf'gG & ac:Mu 'Dbufurf;/
ajcmuf
tJ]tZÑ
]tZÑwu åd m,we}
m,we}ac:w,f/ oHaygufrv Ykd jYkdzwfvu
kd &f wm? um&efuukd af tmifv?Ykd
]rsupf ?d em;? ESm? vQm? ud, k ?f rree ajcmuf'gG & ac:Mu tZÑwu åd m,we}
m,we}? rsupf ad wG
em;awGukd ]tZÑwu åd m,we}
m,we}ac:w,fw/hJ igwdYk a,musmf ;wdYk rde;f rwdYk r[kwb f ;l wJ?h
tJvakd jymwm? ]tm,weq,fEh pS yf g;}g;}? tJ'geJyY J edAmÁ efa&mufEikd w f ,f/ tJ'q
D ,fEh pS yf g;wduYk kd
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 157

wJ?h vlru kd af wGu tvGeEf pS o f ufw,fw/hJ rESpo f ufb;l vm; (ESpo f ufygw,fb&k m;)/
]'Gg'ook-q,fEh pS yf g;aom tm½Hw k üYkd ? tbdeE´wd - ESpo f ufw,f}wJ/h tJ'D q,fEh pS yf g;
aom tm,wewdrYk mS ? ]tbdeE´wd- ESpo f ufw,f}wJ?h rESpo f ufb;l vm; (ESpo f ufygw,f
bk&m;)/ tJ ryGm;&if ESpo f ufwmyJ? vljzpfomG ;wmud;k ? 'gawGr&d&S ifvnf; 'kuu © a&muf
wmud;k ? vlU'ku© bm'kue© aYJ c:wm r[kwb f ;l ? vlU'kur© [kwb f ;l ? 'g 'kuo © pöm/
]bHo k ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ? rsupf ad wG? em;awGqw kd m r&db S ;l ? tJ'gawG
]'kuo © pöm}}vdaYk c:w,f/ ck tJ'D ]tm,we 'kuo © pöm}}vdYk qdv k u kd v f &Ykd &Sd if rsupf ad wG
em;awGG r&daS wmhb;l ? tJ'g 'kuo © pöm/ ]þ[m'kuo © pöm}}? tJ'v D kd ]tbdan,s}vkyrf S 'g
'kuo © pömrSe;f odw,f/ tJvkd rqdv k &Ykd &Sd if ]vl}vdyYk o J wd myJ? a,musmf ;vdyYk J odwmyJ? rde;f rvdyYk J
odwmyJ? tJ'gu]t0d ]t0dZÆmod}? bmodac:wkH; (t0dZÆmodygbk&m;)/ ]£w¬dod? umr
avmbod? a'good? arm[od}? tJ'aD ,musmf ;awG rde;f rawGvo Ykd &d if a'goeJo Y w d m?
avmbeJY odwm? rmeeJo Y wd m? &m*eJo Y w d m/ ]rmepum;ajymw,f? &m*pum;ajymw,f?
a'gopum;ajymw,f}/ tJ'g vlawG vdq Yk x kd m;vd?Yk ckewke;f u rrSwv f u kd v f ?Ykd [kwu f v hJ m;
(wifyghb&k m;)/ tJvckd jJG crf;&w,f/ pdwyf w l ,fu xGuv f mwJw h &m;awGaygh/ tJ'w D &m;
awGukd ]tbdeE´wd - tvGeEf pS o f ufw,f} wJ?h rESpo f ufb;l vm; (ESpo f ufygw,fb&k m;)?
]tbd0'wd} uvnf; ESpo f ufNy;D awmh oabmusaewm wajymwnf;ajymaew,f
qdw k mu oabmuswmudak c:w,f/ ]tbd0'wd - wajymwnf;ajymaew,f? tvGef
ajymw,f} qdw k m/
pdweå rd w
®d ? pdwu
å w? pdwo
å cFg&
[du D ]tbdeE´D - tvGeEf pS o
k eE´u f ufw,f}qdw k m ]tbd0'wd -tvGeo f abmus
w,f}aygh? r[kwfbl;vm; (wifyghbk&m;)/ udk,fhukd,fudkMunfh oabmrusbl;vm;
(usygw,fb&k m;)/ udik ;f t&ifwek ;f u [dak x&DrawGu ud, k u hf ,kd uf kd oabmusao;vm;
(rusygbl;bk&m;)? jrwfpmG bk&m;u ½lyeE´mud?k olu w&m;a[mawmhvnf; olu½kyyf akH v;
zefqif;jyw,fr[kwv f m; (jyygw,fb&k m;)/ aemufNy;D awmh q,fah jcmuf ESpt f &G,u f
tvSq;kH ? (16)ESpt f &G,Nf y;D awmh (20)t&G,f xd;k jyvdu k wf ,f "mwf&iS jf yovdk aygh? ck
uifr&mwdYk bmwdYk jyovdak ygh? uGeyf sLwmwdjYk yovd?k Ny;D awmh 'Dupdw?f 'Du edrw d® ½ky?f
]edrw
®d }}qdw
k mu ]pdwuf zefqif;wJ½h yk }f ? rif;wdaYk um [dk [dpk wd x f rJ mS tm½Hjk yKNy;D rMunfh
158 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

bl;vm;? aumifrav;awGr&db S eJ YJ wpfcgwnf; tm½Hjk yKNy;D rMunfbh ;l vm;? tJ'g ]pdweå rd w®d }
ac:w,f? ]pdwu å w} ? pdwef jYJ yKjyif zefqif;Ny;D awmh pdwu f ;l w,fav? [dak q;ajcmufawG
aq;awG&LS w,f? r[kwv f m; tck tckaq;awGav tJ'aD q;awG&LS Ny;D tJ'D tm½Hak wG
jrifw,f? ewforD;av;awGvykd ?J [m acsmvdu k f vSvu dk w f mav;awG? tJ'g bmtm½Hw k ;Hk
bk&m;wJ?h ighar;w,f [ rif;[mu ]ynwftm½k}H aygh? tif; igwdu Yk ajzEdik w
f ,f/
olUrSmawmh ½kyaf csmNy;D ? tJ'gav; [d0k rf;xJu oabmusaew,f/ tJ'gaMumifh
aq;urjzwfEikd b f ;l / tJ'[D mav;awG jrifaevd?Yk ydev f Ykd xrif;vnf;rpm;bl;? tJ'gBu;D u
aq;awGaomuf? pD;u&ufawGoyd af omuf rl;awmh rdiI ;f Ny;D awmh tJ'gawGyJ Munfah ewm?
tdycf geD;awmhpw d uf ;l w,fr[kwv f m; (pdwu f ;l ygw,fb&k m;)/ tJ ]pdweå rd w ®d }}ac:w,f?
bmac:wk;H (pdweå rd w d® ac:ygw,fb&k m;)/ ]pdwu f zefqif;w,f}/ zefqif;w,fqw kd m
]pdwuf tvkyv f yk w
f ,f}? tJvo S m ]pdwo
kd rd o å cFg&}&}? pdwu f jyKjyifw[hJ mawG tJvkd tJvkd
od&w,f? rodawmh igaumif;w,fqNkd y;D igvkyaf ew,f? tJv[ kd mrsKd ;awG q&morm;&JU
tqH;k trudrk cH&awmh tJ'u D , kd x f ifovdv k yk af ewm tJv[ kd m/
]tbdeE´wd - tvGeEf pS o f uf\? tbd0'wd - tvGeo f abmus\}? &dyrf Nd yv D m;
(&dyrf yd gNybD &k m;)/ ]vlawG} r[kwb f ;l aemf (rSeyf gbk&m;)/ at; tJ'g tm,we ]tjyif
tm,we}
tm,we}? odNyrD [kwv f m; (odygNyb D &k m;)? ]twGi;f tm,we} odNyrD [kwv f m; (odygNyD
bk&m;)? tJ'gawGukd ajymaewm? tJ'gudk ESpo f ufw,fw/hJ Amvmvlru kd w
f o
Ykd nf tJ'gudk
ESpo f ufv&Ykd &Sd if Amvmvlru kd wf oYkd nfw?hJ tJ'g &Sief m*odeu f ajymwm? [kd &[EÅmBu;D ?
[du k rdvEd r´ if;Bu;D uvnf; yxrwef;? rdvEd r´ if;Bu;D ukd ][Jh aumifav; [dt k rduI of eG f
vduk pf rf;} qdak wmh rMum;csiaf ,mifaqmifomG ;w,f/ ysi;f wmud;k ? roGecf sib f ;l / uJqNkd y;D
wpfcgwnf; wHjrufpnf;½d;k eJY acgufvu kd w
f m wpfcgwnf; idak &m? ud&k ifav;idNk y;D awmh
rvkycf siv f yk cf sief YJ wpfcgwnf; trdu I af wG oGm;pGeyYf pf&w,f/ trduI af wGomG ;pGeyYf pfvu kd f
awmhrS a&xJusawmh ]a0g} qdNk y;D vdiI ;f xawmhrS ]ighynmawG tJavmufBu;D ygapownf;}
ayghav/ udk&ifqkyefwJh[mudk OD;yÍöif;av;uMum;jyefawmh ]olvnf;ajzEdkifwJhol
jzpfygapownf;} eJ?Y tJvv kd yk vf u dk w f m wpfcgwnf; rdvEd e´ YJ &Sief m*odeaf y:vmwm/
qkawmif;awGeYJ ay:vmwm/ ]taZÑmom, - ouf0ifí? wd|wd - wnf\}? tJ'[ D m
av;yJ pdw0f ifpm;w,f/ pdw0f ifpm;w,fqw kd m ]taZÑmom, wd|wd-pdw0f ifpm;\}?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 159

ygVduvnf; 'Dvkd teufawG vnf;jzpfw,f/ atmifrm oabmusrS pdw0f ifpm;aew,f


r[kwv f m;/ aq;ajcmufawG aq;awGpm;wm oabmusvYkd r[kwv f m; ([kwyf gw,f
bk&m;)? rl;Ny;D awmh wpfcgwnf; tdycf siu f meD;vdjk zpfNy;D awmh ]oEÅarwH yPdwarwH
,'d'H Oayu©m} qdkwm atmifrm tbdnmOfqefqefuav;&,f tdyfcgeD;jzpfwJh
tm½Hu k av;? tMumBu;D jzpfw,f/
[m olwumawGtdyfoGm;w,f? olurtdyfbl;? tJ'Dtm½kHuav;eJYyJ? [m
vSvu kd w f m? 'Dupdwu f jyKH ;qd&k if [du k vnf; NyKH ;wmyJ? tJovdyk J olu b,fvakd v;qdk
[m [du k vnf; b,fvakd v;yJ? tJ jrwfpmG bk&m;em;udk ,yfcwfcikd ;f xm;wJh aumifrav;
uvnf; tJ'v D kd jrwfpmG bk&m;u pdwu f vkyv f u
dk w f m? ]pdweå rd w
®d - pdwu f zefqif;wm}?
tJ'eD m; [dk [dMk um;xJrmS ½lyeE´mav;uvmNy;D bk&m; w&m;emw,f/ w&m;emwm
olu cyfu, G u f , G af v;? 'DujrifrmS pd;k w,f/ [kd armifBu;D awmfwmaygh? jrifrmS pd;k w,f?
'Du tedpö 'ku© tewåvYkd a[maevnf;remcsib f ;l / remcsib f eJ YJ em&r,fvYkd trdeeYf YJ
xkwx f m;awmh vmemwm/
tJ vmemawmhrS 'DrmS wpfcgwnf; (16)ESpo f rD;av;? (16)ESpu f tacsmqH;k
t&G,af c:w,f/ aemufusawmh(20) jzpfomG ;wJt h cgusawmh Bu;D oGm;awmh? (16)ESpo f rD;
xuf odyfracsmawmhbl;/ aemufusawmh rsufcGufutzkav;bmav;aygufw,f?
ESr;f aphavmufuav;awG? rken Yf if;aphavmufuav;awG [dk rSUJ av;awG bmav;awG
aygh? rSUJ av;awG 0ufNcu H av;awGw[ Ykd m aemufus (20)u (30)? [m om;orD;&wJt h &G,f
awGjy? aemufus tdw k thJ &G,af wGjyvdu k af wmh? [dk ½kyu f 'Dtwdik ;f oGm;w,fqw kd m
jrwfpmG bk&m;u 'Dvakd jymwm/ ]þ[m½ky}f ? tJvq kd &kd w,f/
tJ oluY okd Ml unfNh y;D [m [dt k &ifwek ;f u acsmwke;f ursm; vSwek ;f ursm; ol[u kd
aeNy;D tJ'aD umifrav;udk ayGUcsiaf o;w,f? oleY m;rSm ,lNy;D ayGUvdu k af o;w,f/ tJ tJ
tJ'aD umifrav;udk [ked m;uae olUem;a&mufomG ;w,f/ tJ'gpdw?f pdwf zefqif;wm
[kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)? avmuDqw kd m bmvkyw f mwk;H (pdweå rd w ®d ygbk&m;)/
]pdwåedrd®w? pdwåuw? pdwåocFg&? pdwåedr®dw}}? avmuDaumif;w,fqdkwm
tJ'pD w d u f zefqif;wmwJ/h avmuDaumif;w,fqw kd m bmwk;H (pdwu f zefqif;wmyg
bk&m;)/ tJ tJ pdwu f rvky&f if aumif;ao;vm; (raumif;ygbl;bk&m;)/ tJv[ kd mrsKd ;
pdwu f aumif;aeawmh aumif;aewm ac:w,f/ ]'Gg'omed -wpfq,fEh pS yf g;ukeaf om?
160 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tm,wemed - tm,wewdu Yk ?kd tbdeE´wd - tvGeEf pS o


f uf\}/ 'umrBu;D wdu Yk kd
ajymwmr[kwb f ;l ? wpfq,fEh pS yf g;aom tm,weawG 'umrBu;D wdYk tJ'x D 0J ifomG ;Ny?D
[kwuf v
hJ m; (wifyghb&k m;)? vlawGr[kwaf wmhb;l /
wpfq,fEh pS yf g;aom tm,weawGukd rESpo f uf&if edAmÁ efa&mufw,f
]'Gg'omed -wpfq,fEh pS yf g;ukeaf om? tm,wemed - tm,wewdu Yk ?kd tbdeE´w-d
tvGeEf pS o f uf\? tbd0'wd -tvGeo f abmus\? taZÑmom, wd|wd - pdw0f ifpm;
\}}? ]wpfq,fEh pS yf g;aom tm,wewdu Yk kd pdw0f ifpm;\} wJ/h
]w'g -xdt k cgü?? wPSm- wPSmonf? OyÜZÆwd - jzpf\? wPSmypö,mm-
wPSm[laomtaMumif;aMumif?h Oyg'geH- Oyg'gefonf? a[mwd - jzpf\? Oyg'geypö,mm-
Oyg'gef[al omtaMumif;aMumif?h ur®ba0g a0g-ur®b0onf? a[mwd-jzpf\? b0ypö,mm-
ur®b0[laom taMumif;aMumif?h Zmwd - pdwjf zpfjcif;onf? a[mwd - jzpf\}? tJvkd
]pdw}f u jzpfomG ;w,fw?hJ [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ tJ'g ]tm,we} ]tm,we}udk ]pdw}f jzpfomG ;
wm/ ]wmed-xkdwpfq,fhESpfyg;ukefaom tm,wewdkYudk? embdeE´wd - rESpo f uf?
embd0'wd - oabmrus? eaZÑmom,wd|wd- pdwrf 0ifpm;? wó - xkyd *k K¾d vt f m;?
wPSm - wPSmonf? ed½Zk Ñwd - csKy\ f }/
wPSmeda&m"m Oyg'geeda&ma"m? Oyg'geeda&m"m b0eda&ma"m? b0eda&m"m
Zmwdead &ma"m? Zmwd eda&m"m Z&m r&PH? aomu y&da'0 'ku© a'greókyg,mom
ed½Zk sö E?Åd {0 arwó au0vó 'kuu © E© ó¨ eda&ma"m a[mwd/ tJ'w D pfq,fEh pS yf g;
aom tm,weawGukd tJ'v D rkd ESpo f ufbJ aevdu k v f &Ykd &Sd if edAmÁ efa&mufw,fwhJ ?
&dyrf Nd yv D m; (&dyrf yd gNybD &k m;)/ ]vlawG} r[kwb f ;l aemf/
½lyg½Hk o'´g½Hk ajcmuftm½Hk ac:wHk Am[d&m,we m,we/
rsupf ?d em;? ESm? vQm? ud, k ?f re ajcmuf'gG & ac:Mu tZÑwu åd m,we
m,we/
tJ'[D mawGukd ]rESpo f uf}vd&Yk &Sd if? ]Ni;D aiGU}}vd&Yk &Sd if tJ'g ]eda&m"opöm} jzpfomG ;
w,fw?hJ &dyrf Nd yv D m; (&dyrf yd gNyb D &k m;)/ uJ --- awmfMutH;k pdYk /
om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 161

]]a0'emapwoduf ESihf a0'emESi,


hf OS af ompdwf w&m;awmf}}
20 .12 .2006
okca0'em
a0'emu a0'emwpfc?k tJ'aD 0'emu 'kua© wGa&m? Oayu©mawGa&m? a'greó
awGa&m&Sv d Ykd tJ'geJY uGjJ ym;atmifvYkd ]okcg, - okc jzpfaom}}? tJ'D - ]aom} av;wyfrS
aMomf 'kuv © nf;r[kw?f Oayu©mvnf; r[kw?f aMumufvefw Y mvnf; r[kw?f a'greó
vnf;r[kwf olu okcjzpfoud;k / ESpNf rKd Uwm? ]okcg,- g,-okcjzpfaom? a0'em,-
a0'em,-a0'emESi}hf ?
wpfcw k nf;&w,f? ]aom} eJq Y akd wmh *kPv
f nf; *kPu f av;eJY vlcsr;f om? csr;f omaomol?
tJ'g jynf0h w,f/ ]r&Sq d if;&J} qif;&J&if? r&SNd yq
D &kd if qif;&Jw,f? tJ tJ'v D rkd w
S x
f m;?
&Sw
d ,fqakd wmh jynf0h w,f? csr;f omw,f? aygrsm;w,f? 'Dvkd vlawG ac:Muw,f/ tJ'D
xJrmS csr;f omw,fqw kd m aygrsm;w,f? pdwu f jynf0h oGm;w,f? pdwu f zlvw kH ,f? olu
jynfNh zKd ;oGm;w,f? tJ'g ]okcg, - okcjzpfaom}} qd&k if t0ef;t0dik ;f ? tNct H &HawG *½kpukd f
&w,f? okcjzpfwm b,fvjkd zpfw;Hk ? okcu 'Dvykd J aumif;oGm;w,f? csr;f omw,f?
jynfNh zKd ;w,f? yDwd ESpo f ufp&mawGvnf; aygw,f? okcu tJ'v D kd jzpfw,f? okcu
tJ'v D jkd zpfwhJ a0'emyJ/
okca0'emESihf ,SOaf ompdwf
a0'emu - zóNy;D &if a0'emaygh? a0'emeJY ]orÜ,w k å - ,SOuf ek af om}}?
okca0'emeJY ,SOw f ,fw/hJ ]um,duokc} uwpfrsd K;? ]apwoduokc}}u wpfrsKd ;? ud, k ef YJ
wlwchJ sr;f om? pdwef w
YJ w
l hJ csr;f omcG&J w,f? 'grS ud, k cf sr;f om? pdwcf sr;f om tJ'rD mS jzpfwhJ
okcawGu ]okcjzpfaom} om}? pdwaf wG jynfNh zKd ;w,f? jynf0h w,f? aygrsm;w,f? olpY w d x f rJ mS
bmrSrvdkbl;? qif;&JolawGusawmh vdkcsifw,f? qif;&Jw,fqdkawmh ]r&Sdqif;&J}
tJ'vD akd c:w,f/ okca0'emawGu csr;f omw,fqakd wmh jynfph w kH ,f? tJ'gudk okc
ac:w,f/ tJ'D tJ'aD 0'emeJY orÜ,w k , f ek af omvdYk qd&k w,f? ]a0'em}
å OS u ]a0'em}u apwodu?f
],SOwf m}m}u pdw?f tJ'pD w d u f av;u wpfcgwnf; aumif;oGm;w,f? a& a&ZvHx k rJ mS
Munfaeovdak ygh? oluaumif;oGm;w,f? tm½Hu k vnf;aumif;oGm;vdaYk ygh? pdwu f vnf;
aumif;oGm;w,f? okcuvnf;aumif;oGm;w,f? a0'emu tJ'gaMumifh ]okcg,-
okcjzpfaom? a0'em,
a0'em,-a0'emESiw hf uG ,SOw f ,f}? okcu b,frmS jzpfowk;H qdak wmh
ud,
k rf mS jzpfw,f? um,duokc? um,0dnmPfpw d ?f ud, k rf mS csr;f omw,f? t&dyx f J
162 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

ae&w,f? tJ'Dvdk okceJY ,SOfwJhtcgusawmh aomreó - ]okc aomreó} aomreó}/


]ok|Kraem
aem- aumif;aom raempdw?f okraem aem-aumif;aompdw}f ? pdwaf umif;av;aygh?
]pdwaf umif; Munfvif} - pdwaf umif;qdw
k m Munfvifw,f? ]okc aomreó} ac:w,f/
]pdwaf umif; Munfvif} a&ZvHx k u
J a&vdyk ?J a&oefb
Y ;l xJu a&vdak yhg? tJ'v
D kd pdwMf unf
vifoGm;w,f/ tJ'g pdwfaumif;MunfvifoGm;w,f? aomreóvnf; jzpfw,f?
rsuEf mS u vnf;NyKH ;vmw,f? &,fvmw,f? ]ok|Kraem- aumif;aomraempdwo f nf?
aem-aumif;aompdw}f ? aumif;aompdwef aYJ evmawmh olua0'em jzpfomG ;w,f/
okraem
aumif;aompdw&f adS om yk*Kd¾ vf
],w¬ - tMuify*k Kd¾ vt f m;? okraem - aumif;aompdwo f nf}? tJ'D aumif;aom
pdw&f o dS u l sawmh yk*Kd¾ v&f w,f/ ],w¬ - tMuify*k Kd¾ vt f m;? okraem - aumif;aompdwf
onf? tw¬d -&S\ d / £wdwo®m - xdak umif;aompdw&f adS omowå&d adS omaMumif?h okraem aem-
okrernf\}/ t&ifwpfcsuu f okraem-aumif;aompdw?f aemufwpfcsuu f aumif;
aompdw&f adS omyk*Kd¾ v?f tJ'v D Ekd pS cf &k w,f/ aumif;aompdwu f wpfrsKd ;? aumif;aom
pdw&f w dS hJ yk*Kd¾ vuf wpfrsd K;? tJ'v D kd cGo J mG ;w,f/ t&ifaumif;aompdwcf sn;f yJ usawmh
pdwyf &J w,f? tJ'D pdwu f vnf; ½kyrf &Sb d eJ YJ pdwv
f nf; rjzpfEikd b
f u
J ?kd 'gaMumifh ]aumif;aom
pdw&f adS om yk*Kd¾ v}f tJ'v D jkd zpfomG ;w,f/ ]okreó - aumif;aompdw&f adS om yk*Kd¾ v\ f ?
bma0g - jzpfaMumif; jzpf&monf? bm0 - jzpfonf}/ tJ'v D kd bmjzpfvYkd aumif;aompdwf
&So
d wk;H qdak wmhrS wpfcgwnf; aumif;aompdw&f adS omyk*Kd¾ vjf 'yfukd ñTejf ywwfaom
]apwodu okcaomreó} ac:w,f/ ]rmeodu} uvnf; pdwüf jzpfwhJ a0'em&w,f?
aumif;aompdw&f adS om yk*Kd¾ vjf 'yfukd a[mjywwfaom - ]rmeodu okca0'em} a0'em}&w,f/
pdwaf umif;Munfvif 0rf;ajrmufvQif
]aumif;aompdw&f w dS hJ yk*Kd¾ v}f u tJ'rD mS ]pdw}f ü jzpfwhJ ]a0'em}
]a0'em}&w,f/ tJ'aD 0'em
aMumifh olrY mS pdwaf umif;av;jzpfaew,f? 'gaMumifh pdwaf umif;Ny;D MunfvifomG ;w,f?
]aomreó} jzpfwt hJ cgrSm - pdwaf umif;MunfvifNy;D awmh 0rf;ajrmufygw,fb&k m;/
'Du aumif;wmav;ajymvdu k af wmh [du k oabmusawmh vufcyk af wGw;D Muw,f?
tJ'g pdwfaumif;Munfvif 0rf;ajrmufwmjzpfoGm;w,f/ ]okreóbma0g} usrS
]aomreó} qdw k m jzpfomG ;w,f? tJ'g a0'emjzpfomG ;w,f/ aomreóeJY okceJu Y
D pkd yfvmw,f? ]ao
tJ'v mreó}
]aomreó}
mreó}qdw k mu ]aumif;aompdw&f adS om yk*Kd¾ vjf 'yf} udk ñTejf y
wwfw,f? ]rmeoduokca0em} ud&k w,f? tJ'aD 0'emav;u okca0'em? okca0'emeJY
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 163

,SOwf yhJ *k Kd¾ vq f akd wmh olrY mS aysm&f iT v f rYkd qH;k aygh? orm"dvnf; &Sw d ,f? csr;f vnf;csr;f om
w,f? ]ok|Kraem} qdak wmh csr;f omwJt h cgrSm orm"d&w dS ,f? qif;&JaewJt h cgrSm O'¨paö wG
jzpfaeawmh tukov kd af wGjzpfaevdYk olrY mS orm"dr&Sb d ;l wJ/h
aumif;aompdw&f w dS hJ yk*Kd¾ v?f okca0'em&Sw d hJ yk*Kd¾ vrf mS pdww f nfwwfw,fw?hJ
orm"d&w dS ,fw?hJ tJ'g ]{u*¾wm} &Sw d ,f/ ckewke;f u a&xJrmS prf;wJh ud&, d mav;vdyk /J
tJ'v D pkd rf;vdu k af wmh okca0'emxJrmS 'gawG&ydS govm;? ]a0'em, orÜ,w k "å r®m}
a0'emuawmh okca0'emcHpm;wmyJ? oleYJ orÜ,w k jf zpfwmawGuawmh orm"dawGa&m?
]rmeodum&awG} uvnf; aumif;w,f? ]0dwufawG} bmawGvnf;r&Sb d ;l ? tButH pnf
vnf;r&Sb d ;l ? csr;f csr;f omomav;ae&w,f? bmjzpfvw Ykd ;Hk qdak wmh orm"durS wnfwnf
h ehH YJ MunfMunfcefcY efeY jYJ zpfomG ;awmh ]a0'emeJ,
wHw Y OS w f hJ orÜ,w k w
å &m;awG}wJ?h orm"d
ac:w,f? orm"djzpfvmw,f? ]okca0'emeJ, Y OS w f hJ w&m;awG}yJ/
'kua© 0'emESi, hf OS af ompdwf
qif;&Jwo hJ al wGu aeylxaJ e&w,f? tdru f vnf; rvHw Yk vHek YJ rd;k a&xJae&w,f?
tJ'g ]um,du'ku}© ? Ny;D awmh 'kua© 0'emeJY ,SOw f whJ &m;awGusawmh ]'k|Kraem 'kraem}
]'k|Kraem - raumif;aom raempdwo f nf? 'kraem - raumif;aompdw}f qdrk aS wmh
pdwq f ;kd w,f? rmefq;kd w,f? tjypfjrifw,f ]'k|Kraem 'kraem} aem}? ]'kreó} u raumif;wJh
pdw&f adS om yk*Kd¾ vw f ?hJ yk*Kd¾ v&f w,f? ]a'greó} usrS raumif;aompdw&f w dS yhJ *k Kd¾ vjf 'yfukd
ñTejf ywwfw,f? olu pdwüf jzpfaom 'kua© 0'em&w,f/ ]'k|K - raumif;aom? raem raem-
pdwo f nf? 'kraem - raumif;aompdw/f ,w¬ - tMuify*k Kd¾ vt f m;? 'kraem - raumif;
aompdwo f nf? tw¬d - &S\ d / wo®m - xdaYk Mumif?h 'kraem - raumif;aompdw?f 'kreó eó-
raumif;aom pdw&f w dS hJ yk*Kd¾ v\ f ? bma0g - tjzpfonf? bm0 - jzpfonf}/ ]raumif;aom
pdw&f w dS hJ yk*Kd¾ v\f tjzpf} qdw k m bmvJqadk wmh raumif;pdw&f w dS hJ yk*Kd¾ vjf 'yfukd ñTejf ywwf
w,f? olu ]rmeodu 'ku©a0'em} udk&w,f/ raumif;aom pdwf&SdwJh yk*¾dKvfeJY
'kua© 0'emeJt Y wlwyl ?J ]'kum© , - 'kuj© zpfaom? a0'em, - a0'emESihf avsmn f aD om}}
raumif;aompdw&f w dS hJ yk*Kd¾ v&f w,f/ olrY mS a'greó a0'emawG? 'kua© 0'emawG
&Sw
d ,f/ tJ'gaMumifh olrY mS ? raumif;aompdw&f w dS hJ yk*Kd¾ vrf mS pdwq f ;kd rmefq;kd Bu;D eJY
jzpfNy;D awmh? qJvu kd w f m? bmjyKvu kd w
f meJ?Y &efjzpfvu kd w f meJ?Y vmcJu h mG eJY bmuGe?YJ
ppfjzpfw,fq&kd if raumif;wJph w d af wGe?YJ wdu
k w
f mawGe?YJ cdu k w f mawGe?YJ &efjzpfwm awGe?YJ
164 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

twdkuftcHawGeJY? raumif;wmawGjzpfaeNyDqdk&if raumif;wJhpdwf&SdwJh yk*¾dKvfwJh/


]raumif;wJhpdwf&SdwJh yk*¾dKvf}udk ñTefjywwfwJhpdwfüjzpfwJh ]'ku©a0'em} 0'em}udk &w,f/
raumif;wJph w d &f w
dS hJ yk*Kd¾ v[
f m b,fv[ dk mwk;H qdak wmh ]pdw}f üjzpfwhJ ]'kua© 0'em} &w,f/
a0'emu cHpm;w,f? b,frmS jzpfw;Hk qdak wmh pdwüf jzpfw,f? tJ'v D &kd w,f/ 'gudk
]pdw&f adS omvl} vdaYk c:w,f/ 'gaMumifh olraumif;wJph w d &f adS omyk*Kd¾ v?f bmjzpfvYdk pdwq f ;kd
wk;H ? vmcJu h G bmjzpfr,f nmjzpfr,fqw kd m? yk*Kd¾ vpf ½ku
d af wGukd wpfcgwnf;azmfNy;D qJjcif;
ayghav? olu vkyaf eawmh? yk*Kd¾ vo f wå0gawGukd olutm½kjH yKw,f/ ]pdwrf &Sad omvl}
usawmh tJ'D 'kua© 0'emawG r&Sb d ;l ? a'greóawG pdwq f ;kd wmawG r&Sb d ;l / 'Duawmh
yk*Kd¾ vf owå0gawGukd tm½krH jyKb;l ? yk*Kd¾ vo f wå0g r&Sb d ;l qdak wmh? tJ'rD mS wGif tJ'pD w d af wG
r&Sb d ;l ? tJ'v
D kd vkyjf ywwf&w,f/ tJ'pD w d af wGr&Sad wmh pdwaf umif;&S&d w,f? ]pdwaf umif;
Munfvif 0rf;ajrmufvQi}f jzpfomG ;w,f/
okca0'emESihf ,SOaf ompdw?f 'kua© 0'emESihf ,SOaf ompdwf cJjG crf; Edik &f r,f
]aomreó} qdw k m - pdwaf umif;MunfvifNy;D awmh abmyGaJ wG bmawGEikd Nf y?D
oabmusNyq D &kd if vufcyk af wG bmawG wD;oGm;w,f? aomreóac:w,f/ raumif;wJh
[musawmh ]a'greó} ac:w,f/ ]a'greó} qdak wmh pdwrf mS 'kua© 0'em &Sad e&if
raumif;bl;? pdwrf mS raumif;wJah 0'em,SO&f if ]a'greóa0'em} jzpfw,f/pdwrf mS
aumif;wJh a0'em,SO&f if ]aomreóa0'em} jzpfw,f/ tJ'v D kd a0'emeJY pdwef YJ uGmw,f/
raumif;wmeJY aumif;wmudk tJ'v D ckd v GJ u
kd wf ,fw?hJ raumif;wmrjzpf&if rqif;&Jb;l ?
a[m - qif;&Jw,fqakd wmh i&Jw?Ykd tyg,fwYkd tJ'v D qdk if;&Jw,f/ wu,fph w d af umif;&Sw d hJ
yk*Kd¾ vuf sawmh? tem*grdr*fzv kd af wGusawmh a'goawG xGupf &m&S&d if rxGub f ;l wJ?h
bmjzpfvw Ydk ;Hk qdak wmh olu tJ'v D pkd w d af wGukd 'gu ]'kua© 0'emeJY ,SOw f phJ w
d }f ? 'gu
]okca0'emeJY ,SOw f phJ w
d }f ? 'kua© 0'emeJY ,SOw f phJ w
d uf raumif;bl;qdak wmh raumif;rSe;f
odw,f/ raumif;rSe;f odawmh odw[ hJ mu ]0dZmÆ }}? 'Dawmh olrY mS raumif;w phJ w d rf jzpfb;l
wJ?h ud, k uhf , kd u f kd tJ'v D dk pdwx f rJ mS cJjG crf;&w,fw/hJ cGjJ crf;Edik Nf yqD &kd if ynm&Sd jzpfomG ;w,f/
tJ'v D kd ynm&Sad wG jzpfMuapukeo f wnf;/ uJ --- awmfMuOD;pd/Yk
om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 165

]] tm½ku
H o
kd d ruyfNid vGw\
f oHo&m w&m;awmf }}
21.12.2006
toufqw
kd m "r®oEÅwd
yx0D tmayg awaZm 0ga,mu pwm? tmayg 0ga,m? ]t'¨Kaem - &Snv f sm;
vSpmG aomumvud?k tpöa,e - ausmv f jzif}h ? ysuaf ewJh urÇmBu;D u wpfurÇm?
f eG o
wpfurÇmvH;k ysuaf ew,f/ wnfaewJh urÇmBu;D uvnf;? rd;k awG&mG Ny;D vdYk pJomG ;Ny;D pMu0Vm
wpfcv k ;kH [dk a&awG jynfah ew,f/ tJ'aD &awG jynfNh y;D wpfpwpfp te,fawG xkid Nf y;D awmh
a&usomG ;w,f? ajrBu;D a&mufatmifusomG ;w,f/ txufay: (13)rdik af vmufwuf
aewJha&awG? wpfurÇmavmufMumrSusoGm;w,f/ ]tm,kuyf}? q,fEpS w f ef;uae
toacFs,swef;a&mufatmif tJ'gudk tm,kuyf ac:w,f/ tm,kuyfav;uyfrS
toacsaF c:wmud;k / tJ'D tm,kuyfaygif; (64)uyfusrS wpfurÇmac:w,f/
touf? toufqdkwmu? touf&Snfw,fvdkY vlawGuxifwm/ pifppf
]"r®oEÅw}d tpOfawG? ]obm0tpOfawG}ac:w,f/ ]"r®oEÅw}d - ]"r®}u oabm? ]oEÅw}d
u tpOf? "r®oEÅwd ac:w,f? ]w&m;oabmtpOf}/ tck [dek m;&Gmav;rSm y#doaE¨
aewmeJ?Y wm0wðoma&mufwmeJ[ Y m twlwyl ?J tm½Hjk yKvu kd af wmh? [dk a&mufomG ;
wmav;wpfc?k wm0wðomjyKwmvnf; a&mufwmyJ? [dek m;&Gmuav;awGukd tm½Hjk yK
wmvnf;a&mufwmyJ? wm0wðomeJY [dek m;/

"mwf&pS yf g; aygif;aew,f
tJ'g pwmu yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,mu a&awGBu;D wmu rD;awG?
yx0DawG? avawG? a[m ]oHk;yg;} yg;}aMumifh ]wpfyg;} g;}jzpfaewm? a&awGBuD;aew,f?
a&awGqw kd mvnf; ]"mwf&pS yf g;}g;}yJ/ [du
k x
f ½d*k siw f ?Ykd Edu
k Bf wK*d siw
f ?Ykd atmufq*D siw
f Ykd
umAGeaf wGa&m tukeyf gwmyJ/ tJ'D &Spcf ?k tJ'[ D m Ekwv f u kd &f if a&ur&Sad wmhb;l /
]"mwf&pS yf g;omEkwvf u
kd yf g a&[mr&SNd y}D vdq Yk &kd if "mwf&pS yf g;Bu;D aygif;Ny;D a&awG jzpfae
wm/ qHyifvnf; twlwyl ?J tarG;vnf; twlwyl ?J "mwf&pS yf g; aygif;aewm/ tJ
tom;vnf; twlwyl ?J ta&vnf; twlwyl ?J t½d;k vnf; tJ'"D mwf&pS yf g; aygif;aew,f?
166 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

a&Bu;D aygif;ovdk aygif;vd/Yk tom;wd?Yk t½d;k wd?Yk cke"mwfawGom raygif;&if a&rjzpfovdk


aygh? "mwfcw JG uhJ &d ,
d meJY a&xJcsvu dk af wmh wpfcgwnf; tJ'D a&xJ &So d rQ "mwfawG
tukeyf ga&m/ ]Edu k Bf wKd *si}f u a&awG? MoZmawG? ajrawG? opfyifawG tJ'ED u kd Bf wKd *sif
aMumif?h ][ku
d x f ½d*k si}f u avawG? ]atmufq*D si}f u rD;awG? ]"mwf&pS yf g;} qdw k m a&?
ajr? av? rD;? 0PÖ? *E¨? &o? MoZmyJ? tJ'g yx0D tmayg awaZm 0ga,mu jrif&wmu
]a&awG} jrif&w,f? ]ajrawG} jrif&w,f? ]rD;awG} jrif&w,f? ]tqif;awG} jzpfomG ;w,f?
tqif;awGu ½kyaf wG? tqif;awGjzpfomG ;w,f? ]toHawG} jzpfomG ;w,f? ]teHaY wG}
jzpfomG ;w,f/
tJ'rD [mbkwu f tJ'g ]yx0D} rsm;&if qdrw fh ,f? ]tmayg}
]tmayg}rsm;&if csKd w,f? ]0ga,m}
rsm;&if iefw,f? cg;w,f? tJ ]awaZm} ]awaZm}rsm;&if csOw f ,f pyfw,f/ tJvkd t&omajcmufyg;
uvnf; tJ'aD waZm 0ga,mu xGuw f myJ/ yx0D awaZm 0ga,mxJ tJ't D wH
uav;csvu kd &f if? tJ't D qif; toH teHY t&omawGtukef tJ'"D mwfcNJG y;D ud&, d m
awGxJ tukeaf y:vmw,f/ aemufusrS ]0dnmPu©Em¨ } qdw k muvnf; 0dnmPHqw kd m
uvnf; tJ'DurÇmBuD;xJrSm&dSwJh a&awGvdkyJ? avawGvdkyJ? ]0dnmPH teEÅH} wJh?
0dnmPfBuD;uvnf;teEÅBuD;yJ? tckodwJh 0dnmPfBuD;Munfhygvm;? csJUvdkufawmh
tar&duefa&mufvu kd ?f w½kwaf &mufvu kd ?f *syefa&mufvu kd ?f odwahJ e&mawG tukef
avQmufa&mufw,f/

tm½keH pYJ w
d f Niu
d yfwwfaomaMumifh owå0gac:wm
tJ'"D mwfav;yg;&,f? 0dnmPfBu;D &,f? tmumo&,f "mwfajcmufyg;? a[m
0dnmPfBu;D avQmufomG ;aewmu&,f? tmumo&dv S Ykd avQmufomG ;aewm "mwfajcmufyg;
]"mwfajcmufyg;} &dw
S ,fv?Ykd yuúKomwdrif;Bu;D udk jrwfpmG bk&m;a[mvdu k w
f m wpfcgwnf;
tem*grfjzpfomG ;a&m vlawGr[kwb f ;l ? "mwfajcmufyg;/
'ghaMumifh ]owå0gr[kw?f r[mbkw}f wJ?h tJ "mwfajcmufyg; jzpfomG ;w,f/ tJ'D
rsufpdawG? 0dnmPfawGay:awmh tck ]0dnmPf}u 'Du]rsufpd} Munfwmav;eJY
k ufu ]tqif;} eJ?Y Ny;D awmh ]em;}
[db ]em;}uvnf; ]tmumo}
]tmumo}taygufuav;eJ?Y rsupf u d vnf;
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 167

]tvif;} eJ?Y olurS 0dnmPfuav;u tJ'½D yk u f av;xJu jzpfvmw,f? ]t&S}d r[kwb f ;l ?


tck toHaygh? 0ga,mjzpfw,f? vIyw f mud;k ? vIyrf S toHjzpfw,f? rvIy&f if toHrjzpfb;l ?
yg;pyfuav; jzpfjzpfvyI &f w,f? 0rf;xJ ]pdwu f av;
av;}} uvnf; Ed;k vm&if vIy&f w,f? 0rf;xJu
odwwfwhJ pdwu f av; r&Sbd ;l / ]b0if}csn;f wnf;qd&k if olutdyrf ufrrufb;l ? ]pdw}f eJY
odaejyef&ifvnf; tdyrf uf rrufb;l / arsmufNr;D idu k o
f vdk tJvikd ukd Nf y;D awmh tdyaf ysmf
oGm;wmvnf; r[kwfbJeJY? pdwfvnf; r[kwfbJeJY tJ'DtaerS tdyfrufrufw,f/
tdyrf ufrufw[ hJ mu edrw d af Mumifrh ufw?hJ bk&m;avmif;tdyrf ufrw S pfyg;? edrw d af Mumifh
jzpfwhJ tdyrf ufwpfyg;wnf; rSew f ,f? tJ'g ]tm½Hek YJ pdwef }YJ ? Niu
d yfwwfaomaMumifh
owå0gac:wm? rNiu d yf&if owå0g r[kwb f ;l / cke "mwfajcmufyg;yJ/
tm½keH pYJ w d f uGaJ tmifBuw d f wd[w d f r*fac:ay/
tm½keH w YJ JG pdwuf ckd GJ renf;BuKd ;pm;av/
tm½Hu
k o kd d ruyfNid vGw\ f oHo&m/
tm½HkudkrNiduyfbJomaevdkuf? tm½HkudkNiduyfw,fqdkwm erf;csifw,f?
uyfcsiwf ,f? tJ Niu d yfw,f? olu yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,mrSe;f vnf;rodawmh
Niu
d yfwmaygh/

ÓPfxrJ mS owå0gaysmufomG ;wJt


h cg rNiu
d yfawmhb;l
t&nfu ]tmay ]tmaygg }yJjzpfomG ;w,f? ]tmayg} tmayg} qdak wmh csKd w,fvYkd jzpfomG ;w,f?
tmaygrsm;vdkY csdKw,f? aoG;wJh? oluvnf;aoG; [dkuvnf;aoG;qdkawmh csdKw,f/
'ghaMumifh rdcsKd vYkd rSnx hf m;w,f? tJ tJ'gudk aumif;w,fq&kd if okca0'emvdq Yk Nkd y;D awmh
a0'emeJ, f mG ;w,f? ]a0'em} eJY ]pdw}f eJv
Y OS o Y nf; ],SO}f oGm;w,f? tJ'gudk ESpo f ufwhJ
BuKd uwf ?hJ ]Niu
d yf} wJyh *k Kd¾ vu
f kd ]owå0g} vdaYk c:w,f? ]rNiu d yf} &if ]owå0g} r[kwaf wmhb;l ?
tem*grfjzpfoGm;w,f/ ckewkef;u yx0DeJY tmayg? awaZm? 0ga,m? 0dnmPf?
tmumoawGjzpfomG ;Ny;D owå0gaysmufomG ;wJt h cg? ]ÓPf} xJrmS ]owå0g} aysmufomG ;wJh
tcg rNiu d yfawmhb;l ? tJvkd rNiu d yfv&Ykd &dS if tem*grf/
]q"mwka,mbduK© t,H yk&d&ad om} om}? bduK© - &[ef;? yuúKomwdrif;Bu;D ukv d nf;
AdrodÁ m&rif;Bu;D u owif;ay;vdu k wf m? [m igwdq Yk D bk&m;yGiwhf ,f/ Adro
dÁ m& rif;Bu;D u
168 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

&mZN*Kd [rf mS ? [du k yuúKomwdrif;Bu;D u wuúov kd rf mS ? wuúov kd q f w


kd m tmz*efepöwef
Ekid if rH mS ? rjrifb;l bJeYJ oli,fcsi;f jzpfaewm? vufaqmifawG [du k ay; 'Duay;eJY [du k
taumif;awGay;vdu k w
f m? wuúov kd uf ay;vdu k w f m/ 'Du [if olx Y ufaumif;wJ[
h m
ay;r[,fvYkd qdw k NhJ y;D awmh? tif; ]£" avmau Aka'¨g OyÜaEém} 'DavmuBu;D rSm bk&m;yGihf
aeNy?D ]"ar®e oHaCe} w&m;eJ?Y oHCmeJ?Y [m wpfcgwnf; Muufo;D awG arG;nif;awG
xNy;D awmh xrif; (7)&ufrpm;bJ aeEdik w f ,f? tJ'D yDwad wGe?YJ [m w&m;em&awmhr,f?
uRwfawmhr,f/
olu t&ifwek ;f uwnf;u uRwcf siaf ewJv h al wGu;kd / uóybk&m; vufxuf
uwnf;u uRwcf siaf ewJyh *k Kd¾ v?f b,fvv kd yk vf Ykd uRw&f rSe;f rodv?Ykd ckexJu ]rl&if;}
jyefvu kd &f w,f? rl&if; b,fou l vm? zat ratawG vkyrf aeeJ?Y yx0D? awaZm?
0ga,mu vmw,f? ]rodwm}m}aMumifv h mw,f? yx0D? awaZm? 0ga,mygyJ/ tckpum;
ajymwm[m vIyw f m 0ga,maygh/ toHuvIyw f m rSND y;D jzpf&wJ[ h m? wH;k acgufvnf; 'Hk
'Hk 'Hek YJ jrnfw,f? aMu;aemifacgufvnf; aMu;aemifo?H armif;xk&if armif;oH? aMu;pnfxk
aMu;pnfo?H AHw k ;D AHo k ?H tJ tJovdk 'Dyg;pyfu vQmawGu jyifay;vdYk toHu jzpfomG ;w,f?
pum;jzpfomG ;w,f? rjyif&if tJ tJeYJ 'Dvykd aJ ew,f? tJ'gudk ]t t} vdaYk c:w,f? ]rl*}
wJ?h olu pum;omrajymwwfw,f odawmhow d ,f/
pdwf apwoduf uGaJ tmifBuw
d f wd[w
d f r*fac:ay
odwmu ]0dnmP"mwf} ? tayguftMum;u ]tmumo"mwf} ? rmwm
aysmwh mu ]yx0D"mwf}? vIyw f m&Sm;wmu ]0ga,m"mwf}? pdak tmif pGwaf tmif vkyw f m
u ]tmayg"mwf}? tajccHu yx0D"mwf? tmumo"mwf? 0dnmPfuvnf; tdycf geD;rSm
b,frrS odb;l ? b,forYl S ESv;kH roGi;f awmhb;l qd&k if tJ'g ]0dnmP"mwf}? ESv;kH oGi;f w,f
bmw,fqw kd m ]emrf"mwf}? emrf"mwfac:w,f? cHpm;w,f? rSwo f m;w,f? onmawG
aygh/ a0'emawG? onmawG? 0dwufawG? emrf"mwfac:w,f/ apwodufawG?
apwodurf Ykd emrf"mwfa&mufatmif ]pdwfeJeaYJ pwoduf uGaJ tmifBuw d }f /
]0dnmP"mwf}u od½o d ,f? ]emrf"mwf} u ynwfEiS w
kH w hf uGvmw,f/ ]emrf}u
a[m puFmylu zke;f vmw,f? puFmylomG ;r,fvq kd &Ykd &dS if tJ'g ]emrf"mwf}? ]ynwfeYJ
Ykd v
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 169

emrf} jzpfomG ;w,f/ oGm;r,f? tJ'eD mrf? ]pdw}f uawmh pdw?f odaewJph wd ?f Ed;k vdo
Yk ad ewJph w
d ?f
puFmylomG ;r,f? xrif;csurf ,f? t0wfavQmrf ,f? bmvkyrf ,fqw kd mu ]emrf"mwf}?
tJ'gapwoduaf wG? 'ghaMumifh ]pdwf apwoduf uGaJ tmifBuw d f wd[w d f r*fac:ay}/
emrf"mwfawG? emw,fqw kd m ]a0'em"mwf} ac:w,f/ a0'emqdw k m emrf"mwf?
vlawGbmawG trSw&f wmu onm? pmoifvYkd trSw&f wJ[ h mawG uvnf;]onm}
yJ? tJ'g ]emrf"mwf} ? ]emrfocFg&} vdaYk c:w,f/ ]emrfocFg&? ½kyo f cFg&? pdwo f cFg&} ?
tukeaf ygif;vdu k af wmh ]tukeo
f cFg&} jzpfomG ;w,f/
onmemrf"mwf? wHvQyo
f P²mef
tJ'D ocFg&awGu ]t0dZmÆ ypö,m ocFg&m} &m}vd?Yk emrfu t0dZmÆ u rcGjJ crf;awmh
]vl}vdo Yk o d mG ;w,f? tJ ]t0 ]t0dZd mÆ }}u emrf? rcGjJ crf;awmh? t0dZmÆ u rcGjJ crf;bl;? olu
tarSmif"mwf? rcGjJ crf;awmh tvif;rygbl;? odwm rygbl;? vlqv kd yl J odw,f? vlvo Ykd w d m?
EGm;vd?Yk acG;vdo d m tJ'g onm? onmemrf"mwf/ ]onmemrf"mwf? wHvQyo
Yk w f P²mef}?
wHvQyef w YJ w l ,f? onm wHvQyo f P²mef? a&awGvYkd xif&w,f/ avvdiI ;f awGaygh?
jrLrIeaf wG xaewm? v,fuiG ;f Bu;D xJ aEGacgifacgifMunfah wmh &dy&f yd f &dy&f yd ef YJ tJ'gudk
a&vdrYk w S w f ,f/ orifawG om;aumif awGu? olu a&iwfaewJv h ?l a&iwfaewJv h ul
a&vdrYk w S w f ,f? a&riwfb;l qd&k if a&vdrYk w S rf mS r[kwb f ;l / ]a&iwf} awmh tJ'D ]wHvQyaf wG}
udk ]a&} vdYk 'Dvrkd w S w
f ,f/
tJvykd J owå0guvnf; ]wPSm}}uiwfawmh tJ'g ]vl}vdx Yk ifw,f/ 'Duvnf;
]tiwf}? [du k vnf; a&r[kwb f eJ YJ ]wHvQy}f ? ]tm½Hu k wHvQy}f jzpfw,f? ]vl} jzpfomG ;w,f/
]onm wHvQyf emrf"mwf}? tJ'o D nmu w&dy&f yd ef aYJ ewJ[ h m wHvQyv f x Ykd ifw,f/
'Duvnf; a,mufsm; rde;f ruvnf; onm? tJ'D onmu emrf"mwf? ]onm emrf"mwf}
u [dk wHvQyef YJ aEGacgifacgifrmS [dx k J Munfv h u
kd wf thJ cgusawmh &dy&f yd f &dy&f yd ef YJ a&vdYk
xif&w,f a&vdiI ;f vdx Yk if&w,f/ wHvQyef YJ wlw,f? a&r[kwb f ;l / 'gayr,fh a&iwfaewJh
om;orifu? tJ'gawG a&vdx Yk ifNy;D vdu k wf ,f? [m ajy;av vdu k af v vdu k &f mS ? vdu k &f mS
awmh a&rawGUbl;? wHvQyx f J a&mufomG ;wmud;k ? iwfvsuf om;Bu;D eJY aooGm;w,f?
raomuf&bJeYJ a&iwfNy;D awmh aooGm;w,f/
170 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tJvykd J owå0gawG ]tm½Hak wG} udk ]vl}vdx Yk ifomG ;w,f/ 'Du bmjyKw;Hk ? ]wPSm}}u
]iwf}aewm? a0'em wPSm a&iwfwhJ vlvykd ?J a&iwfwhJ om;orifvakd ygh? iwfawmht'J D
a&av;vdx Yk ifwm? a&av;vdx Yk ifNy;D tJ'g a&awG qdNk y;D awmh vku d vf ukd w f m? a&r[kwb f ;l ?
a&aomuf&wmr[kwfbl;/ a0'em? wPSm? Oyg'gefawGjzpfoGm;w,f/ wPSm?
Oyg'gefawGvnf; emrf"mwfy/J ]onmemrf"mwf wHvQyo f P²mef}? onmu emrf"mwf
ac:w,f/ emrf"mwfu aEGacgifacgifrmS v,fuiG ;f xJrmS Munfah wmh vIyv f yI f vIyv f yI ?f
wHvQyaf c:w,f/ tJ'w D vH Qyu f kd 'DuorifwYkd a&iwfwo hJ wå0gawGu tJ'D wHvQyu f kd
a&vdxYk ifw,f? a&vdx Yk ifNy;D awmh a&aomufzq Ykd Nkd y;D awmh tJ'D vdu
k vf u kd f vduk vf ukd o
f mG ;?
a&rawGUbl;? a&rS r&Sb d eJ ?YJ wHvQyaf wGqw kd m? ola& iwf&if; rwfwwfyaJ ooGm;/

Oyg'gefr&Sw
d mudk edAmÁ efac:w,f
tJ'o D wå0gawGvnf; tJ'D onmtwdik ;f ? ]onm} ]onm}u ]0dyv’mo} o}? 'g rde;f r?
'ga,mufsm;? 'gu EGm;r? [du k EGm;xD;eJ?Y usm;r usm;xD;? <uufr <uufx;D ? aMumifr
aMumifxD;eJY? tJvdk onmu tJ'Dvdkvkyfvdkufawmh a&iwfovdkyJ? olu ]wPSm}
uvnf;iwfwmaygh? ]jrif}awmh wPSmjzpfw,f? ]Mum;} m;}awmh wPSmjzpfw,f? tJ'v D kd
vdu
k wf mvdu k w f m? vku d &f if; rwfwwfwPSmu rukeb f ;l ? vluawmh aooGm;w,f?
wPSmuawmh rukeaf wmh [db k 0a&mufomG ;w,f/ tJ'g wPSmrukeaf wmh Oyg'gef
vnf; rukeb f ;l / t&Sif em*odeu f awmh tJ'g ]tEkyg'gef tusKd ;iSm} &[ef;0wfw,fw?hJ
w&m;xdik w f ,fqw kd m tEkyg'gef? Oyg'gefr&Szd ?Ykd Oyg'gef r&Szd q
Ykd wkd m owå0grxifz?Ykd
a,mufsm; rde;f r rxifz?Ykd tJvu kd srS emrf"mwfu onmu ]tedpo ö nm} jzpfomG ;w,f?
onmr[kwaf wmhb;l ? orifawGu ]wHvQy}f udk ]a&onm} xifovdak ygh? vlawGuvnf;
owå0gawGuvnf; trvdaYk c:wm? tr <uufr acG;r? truvnf; [dk aMumifx;D ?
acG;xD;? wHvQyaf wGjzpfomG ;w,f/ wHvQyaf wGjzpfawmh arsmufr arsmufx;D ? wHvQyu f kd
a&xifNyD;vdkufawmh? Oyg'gefr&SdzdkY&m edAÁmefudk Munfhwm? tEkyg'gef rawGUbJeJY
Oyg'gefeaYJ wGUaewmud;k / 'gaMumifh ol tEkyg'gefukd ra&mufb;l / ]tEkyg'gef}qdw k mu
Oyg'gefr&Sdwmudk edAÁmefac:w,f/ tJ'g tpGJtvrf; rxm;eJY? Oyg'gefvw G af tmif?
]umrkyg'gef 'd|Kyg'gef}qdw k m ]ig}aygh? ]twå0g'kyg'gef} vnf; ]ig}yJ? 'd|yd ?J ]oDvAÁwyk g'gef}
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 171

vnf; 'd|yd ?J avmbeJY 'd|&d w,f? tJ'g ]t0dZmÆ } aMumifjh zpfw,f? ]avmb 'd|d arm[}
r&Sv d ;l ? ]Oyg'gef} r&S&d if tEkyg'gef qdw
d &Ykd &dS if tJ'g Oyg'gefr&Sb k mjzpfomG ;w,f? tEkyg'gef
jzpfomG ;vd&Yk &dS if owå0gawG rjzpfawmhb;l ? owå0gawG jzpfwmu ]Oyg'gefvrf;pOf}wJ?h
owå0gawGrjzpfwmu ]tEkyg'gefvrf;pOf}wJ/h ]onmemrf"mwf wHvQyo f P²mef? tedpyö J
rNr{J uef? ruif;bJrYkd qif;&Jyyl ef? tewårw S Mf u {0uef}? ]onmemrf"mwf}u Oyg'gef
jzpfoGm;w,fwJh/ tJ'Donmudk ]tedpö} ajymif;vdkuf&w,f? tedpöu wpfcgwnf;
oydwBf u;D rSm taygufo;kH aygufygovdk tJ'D rsupf ad wGrmS vnf; em;awGrmS vnf; tayguf
oH;k aygufygw,f? ESmacgif;rSmvnf; taygufo;kH ayguf? ud, k Bf u;D rSmvnf; tayguf
oH;k ayguf? pdwrf mS vnf; taygufo;kH ayguf? pdwrf mS vnf; tedpö 'ku© tewå? ud, k Bf u;D rSm
vnf; tedpö 'ku© tewå/
]onm emrf"mwf wHvQyo f P²mef}? tedpyö qJ akd wmh oydwaf ygufBu;D a&mufomG ;
w,f? ]½kyef mrf} rSm oydwaf ygufBu;D ygw,f? tJvrkd w S ?f tm,we? rsupf ad wG? em;awG?
½kyef mrfu rsupf ad wG? em;awGygvd&Yk &dS if ]½kyef mrf} jzpfomG ;w,f/ vlawG rygbl;? tJ'D
]½kyef mrf tedp}ö vkq Yd akd wmh ]bHok ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ? jzpfwt hJ &m[m
'kuo © pömqdak wmh rsupf ad wG? em;awG? ESmacgif;awG rygawmhb;l ? r&Sad wmhb;l ? ]'kuo © pöm}
qdwk m ]jzpfwmeJyY suw f m} yJ&adS wmhw,f/ ckeu yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,m?
0dnmP"mwf? tmumo"mwf? ]"mwfajcmufyg;} qdkawmh avmuBuD;u jzpfwmeJY
ysuw f myJ &Sad wmhw,f/ vlawG? a,mufsm;awG? rde;f rawGeYJ Oyg'gefrpJv G &Ydk &dS if ]tEkyg'gef
vrf;pOf} vkaYd c:w,f/
r[mbkwo
f ;kH yg;pGNJ y;D wpfcak omr[mbkwjf zpf&w,f
tJ'D 'DurÇmBu;D u yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,mu bk&m;zefqif;w,fqw kd m
ud;k / bk&m;uvnf; aeawGrzefqif;cif opfyifawGzefqif;w,fqakd wmh tzefqif;u
rSm;oGm;w,f/ bmjzpfvv Ydk q
J akd wmh aeawG? vawG t&ifzefqif;rS? aea&mif va&mif&rdS S
opfyifawGu&Siw f mud;k / opfyif&iS w f mudk zeftyk af qmif;xJtyk v
f u kd af wmh avr&awmh
atmufqD*sifr&awmh wpfcgwnf; opfyifu n§dK;n§dK;oGm;yguvm;/ tJ'g olu
zefqif;wmu opfyifawG? awmawmifawG t&ifzefqif;vdu k af wmh aeu aemufrS
172 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

zefqif;awmh rSm;oGm;awmh avmu"mwfq&mBu;D awGu zefqif;wJb h &k m;udo


k yd rf ,Hb
k ;l /
tJ'gaMumifh Ak'a¨ *gwru cke yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,m a&awGBu;D aew,f/
rD;awGavmifw,f/ wpfcgwnf; "mwfo;kH yg;aMumif?h a&awGBu;D wmvnf; "mwfo;kH yg;
aMumif?h rD;awGavmifwmvnf; "mwfo;kH yg;aMumif?h ajrBu;D yJwwnfwnf; wnfwhH
aew,f qdw k mvnf; "mwfo;kH yg;aMumif?h ]wdPEÖ éH r[mblwmeH y#dpö {uH r[mblw}H ud;k /
r[mbkwfoHk;yg;pJGNyD;awmh wpfckaom r[mbkwfjzpf&w,f/ wpfckaom
r[mbkwrf NDS y;D awmh oH;k ckaomr[mbkwjf zpf&w,fe?YJ y|mef;u tnrnwd?Yk o[Zmw
wdu
Yk vmawmh urÇmajrBu;D u a&? ajr? av? rD;aMumifh ol[ Y moljzpfwm? oH;k ck tBu;D
tao;vdu k Nf y;D awmh? tJ'gbk&m;u zefqif;vdu k w
f mu opfyifawG t&ifzefqif;vku d f
awmh aea&mif&rdS S opfyifutouf&iS w f ,f/ avmu"mwfq&mawGu opfyifuav;
zefaygif;acsmifeYJ tkyx f m;vdu
k af wmh avawG atmufq*D siaf wGr&vdYk opfyifav;udk
,dkifvdkY? 'Du zefaygif;acsmifeJY rtkyfwJhopfyifuawmh wpfcgwnf; vef;NyD;awmh
wufomG ;w,f/ zefaygif;acsmifeYJ tkyx f m;wJt
h yifuawmh n§Kd ;acGNy;D awmh aooGm;w,f/
tJ'gaMumifh bk&m;u opfyifukd t&ifzefqif;w,f? opfyifawmawmif zefqif;
vdu
k wf ,fqakd wmh tJ'g tzefqif;rSm;oGm;w,f? odyq HÜ &mu awGUoGm;w,f? aeawG
vawGudk oluaemufrSzefqif;wmudk;/ owå0gawGu jA[®mawGqdkawmh t&if
a&uswmeJY a&mufvmw,f? a&awGu tMumBu;D Bu;D aeawmh oef&Y iS ;f Ny;D awmh tJ'D
a&awGu teHaY wGxu G vf mw,f/ ajrqDajrvTmawGu? a&TawGavmif? a&eHawGavmif?
ajrBu;D awGavmif? atmufq*D siaf wGavmif? rD;awGu tukeaf vmifwmud;k ? tukef
avmifawmh wpfcgwnf; arT;BuKd iof mG ;wm? tJ'D ajrBu;D teHu
Y [dk txufa&mufw,f/
t&ifwek ;f uawmh jA[®mBu;D awGupsmefe?YJ aumif;uifrmS usupf m; oGm;vmaewmygyJ?
aemufawmh tm½Hkig;yg;ay:vmawmhrS psmefavQmoGm;w,f? r&Sdawmhbl;? vlawG
jzpfomG ;w,f/ uJ --- awmfMuOD;pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k


¸¸¸¸¸
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 173

]]um,ocFg& 0pDocFg& pdwo


å cFg& w&m;awmf}}
23.12.2006
ZD0twå
rSerf eS ½f LS ay; txGuef YJ t0ifreS rf eS ?f aq;½Hrk mS aq;xk;d wJt h cgusawmh? aq;emwJh
tcgusawmh rSerf eS ½f LS ? avrSerf eS ½f LS 'Dvckd ikd ;f w,f? [kww f ,f/ rSerf eS ½f LS &if oufomw,f?
atmifNh y;D awmh tHBuw d af er,fq&kd if emw,f? avrSerf eS &f LS awmh *Pef;a&w,f? wpf
ESpf oH;k av; ig;eJY tJv&kd LS vdu k ?f a&vdu k v f &Ykd &dS if avrSew f ,f? ig; ajcmuf &Spf ud;k
wpfq,fxad tmif txuf? wpfq,fxufyrkd &SL? ig;xufatmuf ravsmb h rJ eS rf eS &f LS wm?
aemufusawmh rqd&k awmhb;l ? txGut f 0if rSeo f mG ;w,f? tJ'g ]um,ocFg&} &}? um,
ocFg&xJukd olu ZD0qdNk y;D touf&w dS ,fvYkd xifw,f? ZD0qdw k m toufqakd wmh ]ynwf}
jzpfomG ;w,f/ toufqakd wmh txGuef YJ t0ifeYJ tpyfjzpfw,f? tJ'g touf&n S w f ,f?
]ZD0twå} ac:w,f/
umrm0p&pdwf
ukov kd pf wd &f pS yf g;? 0dygufpw d &f pS yf g;? Bu, d mpdw&f pS yf g;? &Spo f ;kH vD (24)? tJ'g
]umrm0p&pdw}f ac:w,f/ ukov kd pf wd &f pS yf g;? ukov kd jf zpf&ifvnf; tJ'D ukov kd f pdwef ?YJ
aomreóo[*kwf ÓPorÜ,w k f tocFg&dupdw?f aomreóo[*kwf ÓP
0dy,
Ü wk f tocFg&dupdw?f ]orÜ,w k ef YJ 0dy, Ü w k ef }YJ ? Oayu©mo[*kwf ÓPorÜ,w k ?f
av&SLaewm? yk*Kd¾ vaf wG owå0gawGrygrS ]ÓPorÜ,w k }f jzpfw,f? yk*Kd¾ vaf wG owå0g
awGyg&if ]ÓP0dy, Ü w k }f jzpfw,f? ukovm"r®m ukov kd of abmaygh? tJ'g &Sw d ,f/
aomreóo[*k w f ÓPorÜ , k w f tocF g &d u ? oocF g &d u ? aemuf w pf c g
aomreóo[*kwf ÓP0dy, Ü w k f tocFg&du? oocFg&duqdak wmhav;ckjzpfomG ;w,f/
aemufwpfcg Oayu©mo[*kwf ÓP0dy, Ü w k f tocFg&du oocFg&du? ]tocFg&du}}u
rwduk wf eG ;f bJejYJ zpfwm? ]oocFg&du} u wdu k wf eG ;f rSjzpfwm? ukov kd wf Ykd tukov kd wf Ykd
tJovd?k 0dygufuvnf;&Spyf g;? ukov kd f tukov kd f rjzpfv&Ykd &dS if 0dyguf? aomreó
o[*kwf ÓPorÜ,w k ?f ÓPfeYJ ,SOv f &Ykd &dS if yk*Kd¾ vaf wG owå0gawG rygbl;? ½kyaf wG
emrfawGukd ½Iw,f? ÓP0dy, Ü wk u f sawmh vlawG bmawG a,mufsm;awG rde;f rawG
½Iw,f? ½kyaf wG emrfawG r½Ib;l /
174 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

umraombPpdwf (24)yg; (umrm0p&pdw)f


1/ aomreó o[*kwf ÓPorÜ,w k f tocFg&dupdwf
2/ aomreó o[*kwf ÓPorÜ,w k f oocFg&dupdwf
3/ aomreó o[*kwf ÓP0dy, Ü w k f tocFg&dupdwf
4/ aomreó o[*kwf ÓP0dy, Ü w k f oocFg&dupdwf
5/ Oayu©m o[*kwf ÓPorÜ,w k f tocFg&dupdwf
6/ Oayu©m o[*kwf ÓPorÜ,w k f oocFg&dupdwf
7/ Oayu©m o[*kwf ÓP0dy, Ü w k f tocFg&dupdwf
8/ Oayu©m o[*kwf ÓP0dy, Ü w k f oocFg&dupdwf
ukovkd pf wd &f pS yf g; + 0dygufpw d &f pS yf g; + Bu, d mpdw&f pS yf g; = 24yg; (8 _ 3 = 24yg;)
ÓP0dy, Ü wk f tukov kd f avmuDuo kd m tm½Hjk yKpNr/J
ÓPorÜ,w k f tbdnmOf t&[wåzv kd Mf uOf tuket f m½kjH yKpNr/J

tukov
kd pf w
d f
a[m tukodkvfu avmbrlpdwf? aomreóo[*kwf? 'd|d*worÜ,kwf
'd|d*worÜ,kwfqdkwm ]igigolol vlyJ ewfyJ txifvGJvsuf} qdkwJh[mawGu
'd|*d worÜ,w k f ac:w,f/ ]rsupf }d eJY jrifw,f igig olo?l em;eJMY um;wmvnf; igigolo?l
tJ'g 'd|*d worÜ,w k f ac:w,f? 'd|*d w0dy, Ü wk uf vnf;av;ck? tJ tJ'gawG jzpfaew,f?
igig olov l Ykd rxife?YJ xif&if 'd|*d worÜ,w k f jzpfw,f? Ny;D awmh Oayu©mo[*kwf
'd|*d worÜ,w k ?f a[m tJ'g 'd|*d w0dy, Ü wk ?f tJ'g tukov kd u f &Spcf /k
avmbrlpw
d f &Spyf g;
1/ aomreóo[*kwf 'd|*d worÜ,w k f tocFg&dupdwf
2/ aomreóo[*kwf 'd|*d worÜ,w k f oocFg&dupdwf
3/ aomreóo[*kwf 'd|*d w0dy,Ü wk f tocFg&dupdwf
4/ aomreóo[*kwf 'd|*d w0dy,Ü wk f oocFg&dupdwf
5/ Oayu©mo[*kwf 'd|*d worÜ,wk f tocFg&dupdwf
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 175

6/ Oayu©mo[*kwf 'd|*d worÜ,w k f oocFg&dupdwf


7/ Oayu©mo[*kwf 'd|*d w0dy,
Ü w
k f tocFg&dupdwf
8/ Oayu©mo[*kwf 'd|*d w0dy,
Ü w
k f oocFg&dupdwf
]igig oloal wG}&Sad wmh a'greóawG a'goawG arm[awG &Sjd yefw,f/ tJ
avmbu igig olol &Sw d ,f ]'d|*d worÜ,w k }f ? ]'d|*d worÜ,w k }f &Sad wmh a'goawG
arm[awGuvnf; &Sv d mjyefw,f/ tJ'aD wmh a'gorlu ESpcf ?k arm[rlu ESpcf ?k ]arm[rl}
u O'¨pö 0dpu d pd mä ? ]a'gorl} uawmh a'greóo[*kwf y#dCorÜ,w k ?f olu a'goeJY
,SOw f ,f? a'goeJ, Y OS Nf y;D awmh tocFg&du oocFg&du vkyv f ukd u f mG ½duk v f ukd uf mG eJY
r½duk ef u
YJ mG ? olwum wdu k wf eG ;f rS ½du
k w f m&,f? olwum rwdu k w f eG ;f bJ ½du
k wf m&,f?
tJ'g a'greóo[*kwf y#dCorÜ,w k f tocFg&dupdw?f vufo;D eJx Y ;kd wm? xd;k vdu k uf mG
qdrk S xd;k wm&,f? xd;k vdu k u f mG rqdb k x J ;kd wm&,f? a'greóo[*kwf y#dCorÜ,w k ?f
]vlawG} qdw k mu ]arm[ arm[}}/

ykxZk Ofpw
d f
a'gorlpw
d f ESpyf g; 1/ a'greóo[*kwf y#dCorÜ,wk f tocFg&dupdwf
2/ a'greóo[*kwf y#dCorÜ,wk f oocFg&dupdwf
arm[rlpw
d f ESpyf g; 1/ Oayu©mo[*kwf 0dpu
d pd mä orÜ,wk pf w
d f
2/ Oayu©mo[*kwf O'¨pö orÜ,w k pf w
d f
igh[m,louG ol[ Y m,louGqw
kd mu avmb? avmb&,f? a'go&,f? vlawG
vdx
Yk ifwmu arm[&,f? tJ'gu tukov kd u
f (12)ck? (12)ckeYJ (16)ckeYJ aygif; (28)ck?
(28)ckeYJ (17)ckeYJ aygif; (45)/
tukov kd pf wd f avmbrl(8) + a'gorl(2) + arm[rl (2) = 12yg;
ukov kd pf wd f (8)yg; + 0dygufpw d f (8)yg; = 16yg;
t[dwpf w d f (17)yg; ([odwyk gÜ 'fpw d f ryg) = 17yg;
ykxZk Ofpw d f pkpak ygif; = 45yg;
ykxZk OfawG tJ'[ D mawGu? tJ'pD w D rJ mS ]0dygufpw
d af wGeYJ jzpfw,f? tJ'x d }f ?
176 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

xGuaf v0ifavudk jzpfapwwfwhJ pdwu f 0dygufpw d ?f raorcsi;f raobJev YJ nf; olu


a&SUb0awGeq YJ ufw,f? ]pdw}f qdak wmh olu ]od}aew,f? pdwq f akd wmh odaew,f?
vlaoaumifusawmh tJ'D odaewm r&Sb d ;l ? a[m tdyaf ewke;f vnf; odaewmyJ? tJ'D
vluawmh? acG;awGa&maygh? 0ufawGa&maygh? aorS aowmu 'Db0rSmom aowm
[dbk 0rSm raobl;/ tJvkd 'Db0eJY [db k 0? ]oów} qdw k m tJ'v D kd qufaew,f
Nrw
J ,fe?YJ a[m tckMum;w,f? tckysuw f ,f? tJvrkd ?S tckajymw,f? tckysuw f ,f?
tJvrkd sKd ;? ]jzpfw,f ysuwf ,f}? ]csr;f w,f}? csr;f wm ]jzpfw,f ysuw f ,f} yJ/
tómo yómom um,ocFg&m
oydwf taygufBu;D vdak ygh? ocFg&awGac:w,f? xGuw f ,f 0ifw,fuvnf;
tJ'vD ykd ?J [dk pdwu
f &Sad ewmud;k / xGuw f ,f 0ifw,fjzpfaew,f/ tJ xGuw f ,f? 0ifw,f
tJ'gu ]um,ocFg&} ac:w,f/ ]tómo yómom um,ocFg&m} &m}? xGuaf v
0ifavudk ]um,ocFg&} ac:w,f/ ol&SdrS touf&Sifw,f? olr&Sd&if touf
r&Siaf wmhb;l / ud, k u f kd jyKjyifwwfww hJ &m;? tJ'g ]tómo yómo} ac:w,f?
xGuaf v0ifav? tJ'gudk ]ynwf}rygatmif&LS ae? a[m awmfawmfav;Mumawmh ynwf
rygawmh olu t&SLu rrSeb f eJ YJ &yfomG ;wwfw,f? ynwfuawmh tm½Hak ygh? xGuaf v
0ifavuvnf; ynwfy?J ]y&rwf} uawmh ae&mra&GUbl;? ]ae&m} ra&GUbJeYJ ysurf S
tJ'g y&rwfysu?f tomav;ukw?f ,m;vdu Yk w
k v
f u
kd w
f ,f/
]ae&m} ra&GUbJ ysuw f [hJ m ]y&rwf}? ]ae&m} a&GUw,fq&kd if ]ynwf}? jrifw[ hJ m
Mum;wJ[h m tJ'g ]ypöKyeÜ uf av;eJyY &rwf}? csr;f wm at;wmvnf; ypöKyeÜ u f av;eJY y&rwf?
ylw,f? i&JawGusawmh ylwmawGu xif&Sm;w,f/ avmuEÅ&dufi&Jqdk&if? ½k&Sm;?
qdkufab;&D;,m;? vufuav;awG? ESmacgif;av;awG? em;awGa<u a<uusw,f?
]awaZm} rD;? a&cJvykd ?J qdu k af b;&D;,m; wpfcgwnf; wpfuRe;f orm; awGq&kd if tJ'D
qdu
k af b;&D;,m;ydvYk u
dk wf ,f/ wpfcgwnf; vHak tmifae? rae&if ol[ Y mol tom;av;
awG a<u a<uuswmeJY aooGm;a&m/ wpfuRe;f orm;awG qdu k af b;&D;,m; ydvYk ukd &f if
aoukefa&m/ tJvdkyJavmuEÅ&dufi&Jqdkwm avmuBuD;&JUtMum;? avmuBuD;u
oydwBf u;D arSmufxm;ovdyk ?J awmif0if½;kd pGe;f ? ajrmuf0if½;kd pGe;f qdak wmh 'Duawmif0if
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 177

½dk;pGef;? [dkbufuRef;u ajrmuf0if½dk;pGef; oydwfBuD;oHk;vHk;arSmufxm;ovdk? tJ'D


tv,facgifu [dk atmufu a&awGcaH ew,f? tJ'aD &awGu aeawG ra&mufb;l ?
aeawGvawG ra&mufb;l ? arSmifv?Ykd tJ'g avmuEÅ& ac:w,f/ ]avmuEÅ&u d if &J}
tJ'rD mS wHwikd ;f Bu;D awGvakd ew,f? wHwikd ;f Bu;D awGumxm;ovd?k tJ'rD mS vuf0g;Bu;D
awGew YJ if? qGpJ &mr&Sb d ;l ? udik pf &mr&Sb
d ;l ? vuf0g;Bu;D eJY uyfNy;D awmh twif; uyfuw k f
aewm? awmfMum anmif;oGm;jyefawmh jyKwu f svu kd wf m tJ atmufu avmuBu;D udk
cHwahJ &awGxaJ &mufomG ;a&m? tJ qdu k af b;&D;,m;u a&vdyk ?J wpfcgwnf; jyKwjf yKwf
jyKwjf yKwef YJ ajcaxmufawG bmawGyg tukev f ;kH a<uus aoukeaf &m? r&Sad wmhb;l ? tJ
aemufwpfcg jyef&iS Nf y;D jyefNy;D awmh tJ'D wHwikd ;f Bu;D ay: wuf&jyefa&m/
tJvkd ]yÍömeEÅ&, d uH} awG vkyw f yhJ *k Kd¾ vaf wGrmS [dk 'DurÇmBu;D rD;avmif&ifawmifrS
tJ'u D rÇmudk ajymif;a&TUNy;D cHMuw,fw/hJ owå0gawG 'gaMumifh rrdu k &f bl;? rdu
k w
f ;l qdw
k mu
bmrSrodbJ rdu k w
f v hJ al wGuawmh vli,fawG (35)? Av'ou (35) (40) atmufrmS
rdu
k w f wfw,f? (40)ausmrf S enf;enf;oufomw,f? qifjcifwwfw,f? rde;f rawGvnf;
'Dvykd J i,fi,fqrkd u kd w f wfw,f? tom;awG taoG;awGu tm;ay;w,f? pdwu f vnf;
jrefw,f? Ny;D awmh 'Dvt kd Mum;tjrifvnf; r&Sb d ;l qdv k &Ykd &dS if ]ig}uvnf; xifao;w,f/

jrifw,f qifjcifw,f ukov


kd f tukov
kd f
]rsupf }d jrifw,f? ]ig}xifw,f? rsupf u d jrifNy;D &if ]raem}uvnf; a&mufomG ;
w,f? ]rsupf }d ujrif ]raem}u qifjcif? tJ'rD aemeJY rsupf u d igjrifNy;D &if rif;uqifjcif?
igqifjcifNy;D awmh rif;ujrifeYJ 'Dvkd wpfa,mufwpfa,muf tay;t,lawGr&Sb d ;l ?
]obm0}
]obm0}u rsupf jd rifNy;D &if qifjcifwmyJ? tJ'gbmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh ] edEw é må ? 'Gg&wåm}}wJ?h
]edEwé må - udik ;f ½SKd i;f onf\tjzpfaMumif}h ? jrifNy;D &if tJ'D qifjcifz?Ykd qifjcif&if ]raem}
jzpfomG ;Ny?D tukov kd vf nf;jzpfvu
kd wf ,f? tJ'guvnf; ]edEw é må }}? rd;k rd;k &Gmw,f qdv k &Ykd &dS if
a&awG[m tJ'aD tmufxq J if;oGm;w,f? tJ qif;oGm;w,f? tJvkd pD;usomG ; w,f? tJ
]edEw
é må } edrw
hf ahJ e&mpD;oGm;w,f? tJ'v D kd ]edEw
é må }}? ]'Gg&wåm} taygufuvnf; tJ'rD mS &Sad eawmh
]tayguf&SdwJh ae&mpD;aew,f}? a&wdkYvdk qDwdkYvdkaygh? NyD;awmh ]ork'gpdPÖwåm}
tavhtusiu hf vnf; jzpfaeNy?D ]jrifwm? qifjcifwm? ukov kd f tukov kd }f oH;k ck? pu©KeYJ
178 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

raem ? em;eJY raem? ESmacgif;eJY raem? vQmeJrY aem? ud, k ef rYJ aem? um,Bu;D eJY raem? tJ
raem a&mufa&mufoGm;w,f? tJ'g jzpfaeusrdkY? ]ork'gpm&} qdkwm jzpfaeus
tavhtusiv hf kd jzpfaew,f? tavhtusiv hf rkd jzpfatmif ]jrifw,f? qifjcifw,f?
ukovkd f tukov kd }f ? a[m ukov kd f tukov
kd u f ]raem0dnmPf} jzpfomG ;Ny?D jrifw,f?
qifjcifw,f? ukov kd f tukov
kd /f
rsupf u d jrif jrif½jkH rif? qifjcifraem jzpfownf;/
ukov kd f tukov kd jf zpfNyq
D kd olu Y kd raem0dnmPfrw
S /f
jrwfpmG bk&m;wdu Yk sawmh jrif jrifw,f? qifjcifw,fwifjzpfomG ;w,f? ukov kd f
tukodkvf rjzpfbl;? tJvdk ukodkvf tukodkvfra&muf&if ]raem0dnmPf} txd
ra&mufb;l ? tJvkd ]owdeo YJ rÜZOfe}YJ ? 'gaMumifh ]ukovmukovH Z[H - ukov
kd f tukov kd f
udv
k nf; pGewYf ,f}? pGeaYf wmhrS olwrYkd mS y#doaE¨raeawmhb;l /
vdck si&f ifavmb
tck vlawGusawmh ukov kd v f ,f? ]vdck si}f wJ[
f ckd siw h musawmh ]avmb} ygoGm;
w,f? ]vdck siw f m}m}uvnf; tJ'D edAmÁ efz?Ykd y#doaE¨raezd?Yk vdck siw f ,f qd&k ifaumif;w,f?
y#doaE¨raezd?Yk tmoa0gw&m;ukezf ?Ykd avmb 'd|d arm[ukezf ?Ykd tJvkd vdck si&f w,f?
ukov kd q
f &kd if? odrYk Ykd vlcsr;f om ewfcsr;f omqd&k if tJ'D arsmjyefa&m? awaZmjzpfvnf;
csr;f ? i&JawaZmu yl? i&JawaZmu at;/ avmuEÅ&u d f i&Juat;? [m jymyli&Juyl?
tJ'jD ymyli&J[mBu;D u um,okc &Sw d ,f? um,okcu [dk csr;f omw,f? tJ'cD sr;f om
wmu cHpm;oavmuf olwumh r,m;wdYk bmwd, Yk wl ,f olwumh r,m;eJY t0SmjyKw,f?
tJ'aD y;qyf&wm 'Ducsr;f omoavmuf tJ'iD &JrmS ylawmhwmyJ? ]ta<u; qyfwm}
ac:w,f/ [dkolaX;om;awG uóybk&m;vufxufu olaX;om;awG? olwumh
r,m;awGeyYJ J aewmyJ? ydu k q H aygawmh aemufusawmh tJ'D ]avm[ukr}DÇ wJ?h ]avm[}
f u
qdw
k m aMu;td;k ac:w,f? aMu;eDawG BuKd xm;wJ[ h mawGxJ tJ'gawGusomG ;wm/ 'Du
aumif;oavmuf [drk mS oGm;'kua© &mufw,f? vlwek ;f uaumif;oavmuf? vlwek ;f u
oluaumif;w,fvx Ykd ifwmud;k ? tJ'D rde;f rawGeYJ a,mufsm;awGeYJ aewmud?k tJvBkd u;D
aysmaf ewm? w[D;[D;w[m;[m;eJaY ygh? tJvykd w l ,f? ylaewm? tJ'g a<u;qyfw,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 179

'kur© eS ;f odwt
hJ cg rvdck siaf wmhb;l
tckvnf; 'D ur®|mef;awG bmawG vkyw f ,f? xdik &f wmuvnf; anmif;w,f?
anmif;w,f? xrif;&Smpm;&wmvnf;? xrif;pm;&wmvnf; 0g;&wmuvnf; tMumBu;D
0g;rS wpfcgrsKd &w,f? 0g;w,f 0g;w,f 0g;wJNh y;D awmh rsKd w,f pm;csiw
f ,f pm;csiw f ,f?
pm;csiwf ,f Edu I w
f ,f vSr;f w,f? 0g;w,f 0g;w,f rsKd w,f? xrif;wpfvyk uf kd 'kua© wGu
awmfawmfrsm;wmud;k ? tJvkd 'kur© eS ;f odwt
hJ cgusawmhrS tJ'aD vmbbufu rvdck sif
awmhb;l ? tJovd/k
ckewke;f u (45) ck rlwnfNy;D awmh ukov kd u f &Spcf ?k 0dygufu&Spcf ?k tukov kd u
f
(12)ck? (12)ckeYJ (16) eJaY ygif;awmh (28)? tJ'g ukov kd ef YJ tukov kd uf (28)? t[dwf
(18)xJrmS [odwyk gÜ 'fu rjzpfb;l ? bk&m;rS jzpfw,f? (18)xJrmS wpfcak vsmv h ukd af wmh
(17)ck useaf wmhw,f? tJ'D (17) cku cke[meJaY ygif;vdu k af wmh (45) ckjzpfomG ;w,f?
(45) ckrmS ÓPorÜ,w k ?f 'd[
G w
d f Ekwv
f u
kd v
f &Ykd &dS if? ÓPorÜ,w k af v;ck Ekw&f if
wpfcgwnf; (41) yJ&adS wmhw,f/
tJ i&JawGbmawGusawmh ukov kd pf w
d &f pS cf Ek wk v
f ukd ?f [m 0dygufpw d f &Spcf k
Ekwv f ukd af wmh ruseaf wmhb;l ? tJ'[ D meJaY tmfNy;D a'gorlawGeYJ atmfNy;D ae&wm? ]a'gorl?
arm[rl}? uRwcf siw f ,f? tJ't D ylBu;D i&JBu;D rSvw G cf siw f ,f? olu tukov kd u
f H rukef
rcsi;f u rvGw&f bl;? vGwcf siw f ,fqkd avmbujzpfaeawmh [m pdwq f ;kd w,f? ]avmb
a'go arm[awG} eJcY sn;f aeawmh rvGwjf yefb;l ? wpfcgwnf; xyfxyfw;kd w,f? ESpw f ;kd
vdak ygh? axmifxrJ mS wpfcgwnf; axmifxu J sawmh aumif;aumif;raebl;? olwumh
[do k mG ;½du
k vf u kd f 'DomG ;½du
k v
f u kd ef ?YJ tJ'aD xmifxrJ mS vnf; wd;k w,f? tJvkd ESpw f ;kd vdYk
vGw&f ufr&So d vd?k i&J tJ'aD wG bmawGvnf; vGw&f ufr&Sb d ;l ? olwuYkd s 'kuj© zpfw,f?
vGw&f ufr&Sb d ;l /

wd&pämefeYJ i&Jua<u;qyfw,fac:w,f
wdvYk b
Yl u
kH sawmha[m wd&pämefbu kH sawmhvnf; tJ olwumh bmawG nmawGeYJ
qdak wmh a<u;awGbmawGeq YJ akd wmh tJ ]a<u;qyf&wJoh abm}
abm}? tJ jrif;awG? [dk &xm;awG?
jrif;&xm;awG? vSn;f awG EGm;awG ½ke;f &w,f? bmjyK&w,f qdw k mvnf; a<u;qyf&wJh
180 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

oabm? vlawGuawmh tJ'D uHaumif;av; axmufrNy;D awmh vlcsr;f omav; jzpfaewJh


oabm? tJ'gav;u tJ'aD tmuf ra&mufatmif? atmufa&mufomG ;&if ]wd&pämef} eJY
]i&J} u a<u;qyfw,f ac:w,f? tckvnf; tJovdyk J vluawmh enf;enf; oufomwJh
oabm? tukov kd af wG r&Sb d ;l ? 'd|ad wGqw kd mu vlawGr[kwb f ;l ? ukov kd f tukov kd f
0dyguf Bu, d mawG tJ'v D qkd rkd S ukov kd af wG? tukov kd af wG? vGwo f mG ;NyD vdqYk rkd S tJ
ok*wd 'k*w ¾ u d vGwo f mG ;wmud;k ? tJ'gudk ]t&d,m} vdaYk c:w,f/
]vdkcsifwm}m}vnf; *½kpdkuf&w,f? [dk i&Jjynfusawmh i&Ju vGwfcsifw,f?
tJvw G cf siaf yr,fh tukov kd uf uH rukeaf o; rvGw&f ? vGwcf siw f m rvGw&f awmh
a'goxGu?f i&JrmS tJ'D ]avmb a'go arm[} arm[}? vlawGrmS vnf; tJ'v D kd vGwcf siw f ,f?
avmb&Sjd yefvnf; rjzpfjyef? a'goawGjzpfjyef? arm[awGeYJ tJvkd avmb a'goawG
arm[awG rjzpfatmifae&w,fjyK&w,f? rsupf ed jYJ rifvnf; avmbawG? a'goawG
rjzpfatmif arm[uawmh owå0g? toufw?Ykd tJovd/k arm[? avmb? a'go?
r&&if pdwq f ;kd jyefw,f? avmb a'go arm[? tJ'gudu k ]ÓPorÜ,w k }f a[m ÓPfeYJ
,SOw f ,f? tJ ÓPfe, YJ OS of mG ;w,f? xGuaf v 0ifav a[m xGuaf v ]odw,f}? 0ifav
]odw,f}? tJ ]odwmu emrf}? ]xGuaf v 0ifavemrfEpS af wG}? emrfu ]emrf}? xGuaf v
0ifavu ]½k½ky}f ? a[m ]emrf½yk }f jzpfomG ;w,f? emrfjzpfomG ;w,f? xGuaf v 0ifavu?
]um,ocFg&} ac:w,f/
0dwuú 0dpm&m 0pDocFg&m
0dwuf 0dpm&awGuawmh ]0pDocFg&} &}ac:w,f? pum;ajymcsifw,f? 0dwuf
0dpm&u tm½Hak wGviG w hf ,f? tm½Hak wG a&mufa&mufomG ;w,f? tJ'g 0dwuf 0dpm&
ac:w,f? tJ'g bmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh pum;ajymcsiw f ,f? a[m tdref ;D em;csi;f ud, k t
hf rd f
wpfa,mufwnf;aeawmh ysi;f awmh tdref ;D em;csi;f qDtvnfomG ;w,f? oli,fcsi;f qD
tvnfomG ;w,f? bmjyKvYkd tvnfomG ;wk;H pum;ajymcsiv f ?Ykd tJ'g 0dwuf 0dpm&u
&Sad wmh pum;ajymcsiw f ,f? 0dwuf 0dpm&r&S&d if pum;rajymcsib f ;l / ]0dwuú 0dpm&m
0pDocFg&m}
&m}? yg;pyfu vIyv f yI f vIyv f yI ef YJ pum;ajymcsiw f ,f? ]0pDocFg&} u 0dwuf
0dpm& ac:w,f? ]ig}r[kw?f ]ocFg&} qd&k if t0dZmÆ aMumifjh zpfwmyJrw S /f ]t0dZmÆ ypö,m
ocFg&m}? a[m xGuaf v0ifavuvnf; um,ocFg&? ]tómo yómom um,
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 181

ocFg&m}&m}? bmjyKvYkd ]um,ocFg&} ac:owk;H qdak wmh wpfcgwnf; tJ'u D m,Bu;D udk
jzpfapwwfw?hJ xGuaf v 0ifav&Srd S um,jzpfw,f? aq;½Hrk mS vnf; tJ'D *Gr;f uav;eJY
ESmacgif;em;wdkY wdkYMunfhw,f? vIyfvIyfoGm;&if xGufav 0ifav &Sdao;w,f?
raoao;bl;? xGuaf v 0ifav r&Sb d ;l qd&k if q&m0efu acgif;&rf;w,f? tJ xGuaf v
0ifav r&Sad wmhb;l ? tJvrkd &Sad wmhwt hJ cgrSm xGuaf v 0ifavem; *½kpu kd af e? xGuaf v
0ifav csKyo f mG ;NyqD &kd if odwmvnf; csKyo f mG ;Ny?D 'Dem;wGif csKyo f mG ;w,fq&kd if ]edAmÁ ef}
a&mufomG ;w,f? odrYk v Ykd rYkd csKyb f ;l qd&k if 'Djh yifa&mufomG ;w,f/ tdrv f nfomG ;csif w,f?
tJ 0dwuf 0dpm&u pum;ajymcsiv f /Ykd
]0dwuú 0dpm&m 0pDocFg&m}? tdrv f nfomG ;csiw f ,fq&kd if tJ'D ESmacgif;em;rSm
pdwfr&Sdawmhbl;? pdwfr&Sdawmh tdrfvnfxGufoGm;w,fqdkawmh tJ[dk ae&mrSm
pum;ajymaew,f? ][Jh eif rESpu f aoygw,f}? ]at; [kww f ,f? tck eifvnf; aoNy}D ?
ESi;f arwdYk aorSe;f raorSe;f rodb;l ? 'Duab;uawmh *Gr;f uav;eJY cHMunfah wmh olrY mS
r&Sb
d ;l ? olu b,fa&mufomG ;wk;H qdak wmh 'Djh yif&mG xJa&mufomG ;w,f? rESpu f aowJv h el YJ
oGm;awGUw,f? tJ'g ESmacgif;em;u xGuo f mG ;vdYk tJ 0dwuf 0dpm&jzpfawmh tdrv f nf
oGm;vku d wf m tJ'aD &muf oGm;w,f? 'ghaMumifh rxGuaf peJ?Y ]xdrI odrI owdjyK} qdw k m/
tJvkd ESmacgif;em; wpfcgwnf;awhqw JG m? yGwq f wJG v hJ v l akd ygh yGwv f ;kH vkyw f m
[m wpfcgwnf; BuKd ;uav;eJaY tmufeif;vdu k &f if tJ'D 'kwu f av;u opfom;uvnf
w,f? tJ'aD e&mudk aqmufex YJ x d m;? aqmufex YJ od mG ;rS eif;vdu k af wmh? tJ acsmoGm;
w,f? tJ yGwq f w JG vhJ [l m xdwahJ e&mudk odxm;&w,f? ESmacgif;eJY aveJY xdwahJ e&mudk
od&w,f? ESmacgif;eJY aveJw Y ;kd awmh xdw,f? xdawmh owdjyKw,f? pGe;f vGe;f q&m
awmfBu;D tJ'D ]xdrI odr}I eJyY J edAmÁ efa&mufomG ;w,f? [ xdw,f xdw,f[eJY tJvkd
vky&f w,f? tm;eJb Y meJY tm;xnf&h w,f? OD;oef;a&T ajymovdk tm;xnfrh S 0D&, d
jzpfomG ;w,f? tm;rxnfb h eJ YJ qd&k if tJ't D rd vf nfxu G x f uG o f mG ;w,f pum;ajymcsiv f Ykd
tJv?kd tJ'g ]0dwuú 0dpm&m 0pDocFg&&m} m}m}/
onma0'em - pdwo å cFg&m
]onma0'em pdwo å cFg&m}
&m}? ]onma0'em
]onma0'em-onma0'emwdo Yk nf? pdwo
å cFg&m
&m-
pdwjf zpfatmif jyKjyifwwfuek \ f ? 0dwuú0pd m&m - 0dwuf0pd m&wdo
Yk nf? 0pDocFg&m -
182 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

pum;ajymatmif jyKwwfukef\? tómo yómom um,ocFg&m &m-xGufav


0ifavwdo Yk nf ud,k u f jkd yKjyifwwfuek \ f ? um,y#dA'¨g - ud, f }/xGuaf v
k Ef iS phf yfuek \
0ifavu ]um,y#dA'¨g}}wJ?h ]um,y#dA'¨g} qdw k m ud, k ef pYJ yfw,f qdak wmh? tJ xGuaf v
0ifavr&S&d if tJ'u D ,kd Bf u;D r&Sbd ;l wJ?h ud,
k q
f w kd mb,fow l ;Hk qdak wmh tJ'D ]xGuaf v
0ifav} wJ?h ]um,y#dA'¨g}}? ]0dwuf 0dpm&} uvnf; ]0pDy#dA'¨g}}? onma0'emuawmh
onmuawmh a[m b,fou l oli,fcsi;f u [do k il ,fcsi;f rub,fo?l ausmif;aebuf
bmeJt Y rSw&f w,f? b,foel YJ EIwq f ufz;l w,f? raeYu EIwq f ufw,f tJ'gonm?
a0'emu cHpm;wJah 0'em? tJ'D ]onm a0'em} &Sv d &Ykd &dS if ]pdwu f kd jyKjyifwwfw,f}wJ?h
]pdw}f &Sw
d ,f? ]onma0'em} r&S&d if ]pdw}f r&Sad wmhb;l ? tJvkd rSwx f m;/
]onma0'em}
]onma0'em}u bmocFg&wk;H (pdwo å cFg&ygbk&m;)/
]0dwuf0pd m&}
m&}u bmocFg&wk;H (0pDocFg&ygbk&m;)/
]xGuaf v 0ifav} bmocFg&wk;H (um,ocFg&ygbk&m;)?
at; tJvkd tJ'g ocFg&oH;k yg;? tJ'D ocFg&oH;k yg;udEk ikd rf /S

ud,
k af pmifph w
d f EIwaf pmifph w
d f pdwaf pmifph w
d f
]xGuaf v 0ifav} v}u bmeJpY yfw;Hk ? ud,k Bf u;D eJpY yfw,f? um,eJpY yfw,f? xGuaf v
0ifavubmeJpY yfw;Hk (um,eJY pyfygw,fb&k m;)? ]tómo tómo yómom um,ocFg&m &m}?
]um,y#dA'¨g--ud, k Ef iS phf yfw,f}? xGuaf v 0ifav&Sad wmh aoG;uvnf;wd;k w,f? touf
qdwk [ hJ muvnf;&Siw f ,f? ]ud,k af iGU&,f 0dnmPf&,f touf&,f}vd?Yk olu xGuaf v
0ifavygyJ? xGuaf v 0ifav&,f ud, k af iGU&,f/
tck ]xGuaf v 0ifav} v}udk jzpfapwwfwphJ w d &f ,f? ]ud, k af pmifph w
d }f bmapmifh
pdwf (ud, k af pmifph w d yf gbk&m;)/ 0dwufeYJ 0dpm&u ]EIwaf pmifph w d }f ? 0dwufeYJ 0dpm&ubmwk;H
(EIwaf pmifph w d yf gbk&m;)/ onmeJY a0'emu ]pdwaf pmifph w d }f ? ]onma0'em} u&S&d if
]pdw}f &Sw d ,f? onma0'em&S&d if pdw&f w dS ,fvrYkd wS x f m; [kwu f vhJ m;? ]onma0'em}
r&S&d if ]pdw}f r&Sad wmhb;l ? tJ'grS ]eda&m"ormywf}udk 0ifpm;wJyh *k Kd¾ vaf wGusawmh ]pdw}f
r&Sb d ;l ? ]pdwZå ½kyaf wG} csKyaf ew,f? ]xGuaf v 0i 0ifaf v}
v}aum csKyw f ,f? ]onm a0'em}
aumr&Sb d ;l ? tJ'v D kd csKyw f ,f? tJ'g eda&m"ormywfac:w,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 183

]onma0'emawG} &Sw d ,fq&kd if ]pdw}f &Swd ,f? ]xGuaf v 0ifav} &S&d if ]ud, k }f &Sd
w,f? ]0dwuf 0dpm&} m&}&S&d if ]EIw}f &Sw
d ,f? ]'kw, d psmef}usawmh 0dwuf0pd m&r&Sb d ;l ? EIwrf &Sb
d ;l ?
]wkPb DS al wm}
wm}- r>rufoaH jc qdwq f wd Nf ird o
f ufaewJt h cgusawmh 0dwuf 0dpm& r&Sw d hJ
[mudak c:w,f? 0dwuf0pd m&r&S&d if pum;r&Sad wmhb;l ? 0dwuf 0dpm&r&S&d if bmr&Sad wmhw;kH
(pum;r&Sad wmhygbl;bk&m;)? pum;qdw k m 0dwuf0pd m&eJY BuBH uNH y;D ajymwm/
]0dwauúwmG 0dpma&wGm- Buí H ? pOf;pm;í? 0gpH- EIwu f ?dk edpmä a&wd- >rufq\ kd }
BuNH y;D awmh pnfNy;D awmh pum;ajymw,f? aeygtH;k [Jh aeygtH;k [J?h igpum; ajymygtH;k r,f/
bm[Jeh ?YJ olupum;ajymavmBu;D wmac:w,f? eifaeygtH;k igajymygtH;k r,fe?J Y tJ'gu
pum;ajymavmBu;D w,f? ajymygapqdNk y;D em;axmifae&w,f? em;axmifaerS ynm
&w,f? olwumh pum;em;axmifEikd &f if ynm&w,f? ud, k u
f csn;f yJajym&ifawmh ay;&
wmaygh? tJvrkd w S xf m;/

onma0'em&S&d if b0jzpfomG ;w,f


]xGuaf v 0ifav} &Sv d &Ykd &dS if ]ud,k }f &Swd ,f? xGuaf v 0ifav&Sv d &Ykd &dS ifbmwk;H
(ud,k &f ydS gw,fb&k m;)? tJ'u D , kd Bf u;D uav a[m a&oD;oGm;w,f? a&0ifvo JG mG ;w,f?
a&oD;oGm;w,fqw kd m toufur&SLEdik af wmhb;l ? tJ'aD e&musawmh rsuv f ;kH Bu;D jyL;Ny;D
awmh a[m wpfcgwnf; aooGm;w,f? xGuaf v 0ifav r&Sv d ?Ykd xGuaf v 0ifav?
[if;csuaf wGvnf; jiKyo f ;D ygwJh [if;csuu f kd aomufMunfv h &Ykd &dS ifvnf; oD;oGm;Nyq D &kd if
xGuaf v0ifav r&Sad wmhb;l ? r&S&d ifaooGm;&if [du k ESyd f 'DuqGJ xGuaf v0ifav jyefjzpf
atmifvyk &f wm Adu k u
f av;udEk ydS cf saD zmif;cseD v YJ yk ?f tqkwu f Ekd ydS cf saD zmif;cs?D xGuaf v
0ifavjzpfvmrS toufu &Siv f mawmhw,f? odrYk v Ykd &Ykd &dS if tJ'u D ,kd Bf u;D vnf; aoa&m?
tJ'x D uG af v 0ifavvnf;r&Sb d ;l ? ud, k af iGUBu;D uvnf; r&Sb d ;l ? a[m'D 0dnmPfuvnf;
r&Sb
d ;l / tJvkd 0dnmPf/
]Oo®m um,0dnmPH ,'gum,H Z[EÅrd }H wJ?h ud, k af iGU&,f? tJ'x
D u
G af v
0ifav&,f? tJ'0D nd mPf&,f r&Sb
d ;l qd&k if aooGm;w,fw?hJ aooGm;wJt h cgusawmh
onmu [m ighoil ,fcsi;f awGukd trSw&f w,f? tJvkd trSw&f wJt h cgusawmh onm
jzpfomG ;w,f/ onma0'em? trSw&f &if bmjzpfw;Hk (onma0'emygbk&m;)? ]onm
184 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

a0'em}
a0'em}u olubmocFg&wk;H (pdwo å cFg&ygbk&m;)/ ]pdwo
å cFg&}
&}qdw k m onma0'em
&Sw
d ahJ e&m tJ'D y#doaE¨av;u a&mufomG ;w,f? bmav;a&mufomG ;wH;k (y#doaE¨av;
a&mufomG ;ygw,fb&k m;)? tJ'g ]b0} jzpfomG ;w,fac:w,f? tJv[ kd mawGukd od&w,f/

onma0'em r&S&d if b0rjzpf


'Dawmh ]b0}
]b0}rjzpfcsiv f &Ykd &dS if tJ'D ]onm a0'em}
a0'em}awGukd tedp?ö 'ku?© tewåeYJ
&Ivdkufawmh a[monma0'emjzpfao;vm; (rjzpfawmhygbl;bk&m;)/ ]rjzpf}awmh
b,fa&mufomG ;wk;H (edAmÁ efa&mufomG ;ygw,fb&k m;)? tJ tJvkd ]edAmÁ ef} a&mufcsiv f Ykd
&S&d if onma0'emudk tedp?ö 'ku?© tewåeUJ ½I/ tJ'g ]t0dZmÆ wPSm Oyg'gefaf wG} u
]onmjzpfaMumif;}}wJ/h ]þ[monm þ[monmjzpfaMumif;}/
]onma0'em pdwo å cFg&m}&m}? ]onma0'em
]onma0'em- onma0'emwkUd onf? pdwo å cFg&m &m-
pdwjf zpfatmif jyKjyifwwfuek \ f }? tJovdk rodawmhb;l qd&k if tJvkd ]b0} ]b0}oGm;wwfw,f?
'Dvo kd &d if ]b0} roGm;bl;? onmqdw k mu ighoil ,fcsi;f yJ&w dS ,f[m? ighaqGrsKd ;awGyJ
&Sw
d ,f? tJvo kd mG ;csiw f m? tcktrd w f pfa,mufwnf;aeawmh pum;ajymcsiw f ,f? pum;
ajymcsiaf wmh tdrv f nfw,f? a[m tdrrf vnfawmh wcsKd UNrKd UywfNy;D um;awG bmawG
pD;oGm;w,f? aysmo f mG ;atmif? NrKd Uywfum;awG oGm;pD;w,f? tJv[ kd mrsKd ;? tJ tJ'gu
pum;ajymcsiw f mu ]0dwuf 0dpm&} m&}? pum;ajymcsiw f ,f/
]0dwuú 0dpm&m m&m- 0dwuf0pd m&wdo Yk nf? 0pDocFg&m &m- pum;jzpfatmif jyKwwf
uke\ f }? tJ'g ]igjyKw,f}vdYk tJvkd rodv&Ykd &dS if ]igjyKw,f}vdjYk zpfw,f? tJvo kd vd &Ykd &dS if
]ig} r&Sad wmhb;l ? ]ig} jyKwmr[kwaf wmhb;l ? olo Y cFg&eJo Y ?l tJ'D ]ocFg&}qdw k muawmh
rNrb J ;l qdw k m odxm;rS? okrYd q Ykd &kd if tJ'o D cFg&eJaY ysmaf eawmh b0Bu;D udk aysmaf ew,f
ac:w,f? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
xGuaf v? 0ifavwdo Yk nf ud,k Ef iS phf yfuek \
f
]tómo yómo yómo- xGufav 0ifavwdkYonf? um,y#dA'¨g - udk,fESifh
pyfuek \ f ? wo®m- xdaYk Mumif?h um,ocFg&m &m-um, ocFg&wdrYk nfuek \ f / (0g) ud,
k uf kd
f }? tJ xGuaf v 0ifav&Sv
jyKjyifp&D ifwwfuek \ d Ykd tJ'u
D ,
kd Bf u;D u &Siaf ewm? tJ'D xGuaf v
0ifavBu;D udk ]um,ocFg&} &}ac:w,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 185

]tómo yómom um,ocFg&m} &m}? ]uo®m um,ocFg&m &m-tb,fah Mumifh


um,ocFg&wdYk rnfuek o f enf;? um, y#dAa'¨e - uk, d ef pYJ yfaomaMumif?h um,ocFg&m &m-
um,ocFg&wdrYk nfuek \ f }/ xGuaf v 0ifav ]ig}touf&iS w f ,fqNkd y;D awmh ]ig}qdNk y;D awmh
rmeBu;D raeeJ?Y xGuaf v 0ifavav;u a&oD;vdu k ½f ekH vYJ nf; aoEdik w f ,f? jiKyo
f ;D ygwJh
[if;csuaf omufvu kd v
f Ykd [if;oD;&ifvnf; aoEdik w f ,f? avur&SLawmh wpfcgwnf;
rsuv
f ;kH Bu;D jyL;Ny;D awmh aooGm;w,f? aooGm;&ifvnf; bmrS aomur&Sb d ;l qdv k &Ykd &dS if
bmrSupd rö &Sb d ;l ? tr,fav;vkyyf gtH;k vkyyf gtH;k eJY tJvo kd mG ;vky&f ifom 'kua© &mufw,f/
t0dZmÆ aMumifo
h m ajymcsiw
f m 0dZmÆ rajymcsif
]0dwuú 0dpm&m 0pDocFg&m} &m}? ]0dwuú 0dpm&m - 0dwuf 0dpm&wdo Yk nf? 0pDocFg&m &m-
0pDocFg&wdrYk nfuek \ f ? uo®m - tb,fah Mumif?h 0pDocFg&m - 0pDocFg&wdYk rnfuek f
oenf;/ 0dwauúwmG - Buq H í? 0dpma&wGm - pOf;pm;í? 0gpH - pum;ud?k edpmä a&wd -
>rufqw kd wf\/ wo®m - xdaYk Mumif?h 0dwuú0pd m&m - 0dwuf0pd m&wdo Yk nf? 0pDocFg&m &m-
0pDocFg&wdrYk nfuek \ f }/
tJ'v D kd rodv&Ykd &dS if ]ig} jzpfomG ;wwfw,f? 0dwuú 0dpm& ]ig}vdYk xifwwfw,f?
0dwuf0dpm&udk ]ig}vdkY pGJoGm;vdkY&Sd&if pum;uajymcsifw,f/ [m bvpf bvpf
aomMumorD;wdYk pum;awGutvGeaf jymw,f? pum;ajymcsiw f ,f ]ol} &Sw d ,f ]ig}
&Sw
d ,fqw kd m tJ'gt0dZmÆ &Sv d Ykd ajymcsiw f m/
ajymcsi½f o kH m ajymcsiyf g rajymvdu k yf geJ/Y
t0dZmÆ aMumifo h m ajymcsiw f m 0dZmÆ rajymcsi/f
]ol}r&Sd ]ig}r&Sad wmh rajymcsiaf wmhb;l ? tJ'[ D myJ? w&m;&oGm;w,f? pum;
rajymcsiaf wmhb;l qd&k if w&m;&oGm;w,f? olu igqdNk y;D awmh ajymcsiw f mud;k ? 0dwuf
0dpm&uvnf; ]ig}vdYk xifwmud;k ? ajymcsiw f mu wpfcgwnf; ]olig}&Sw d hJ ]'d|mEko,}
ac:w,f? ]'d|t d Eko,} ,}? tEko,qdw k m 'd|ad wGued ;f aewm igolawGued ;f aewm?
tJ'aD wmh pum;uajymcsiv f mw,f? tdrrf mS ae&wm ysi;f oGm;w,f? [m pmtkyf uav;
jzpfjzpf zwfvu dk rf ?S a[m pmtkyzf wfvu kd wf mvnf; tJ'g 0do'k cd¨ ef;xJ0ifomG ;wmyJ?
tdrv f nfwmeJY pm&ifawmh awmfao;wmaygh/
186 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

onma0'em trSw&f Ny;D awmhcpH m;w,f


]onma0'em-
]onma0'em-onma0'emwdkYonf}? ]onm} ]onm}u trSwf&wm? ]a0'em} ]a0'em}u
cHpm;w,f? trSw&f Ny;D awmhcpH m;w,f? tJ'g onma0'emac:w,f/ ]onma0'em -
onma0'emwdo Yk nf? pdwo å cFg&m - pdwo
å cFg&wdrYk nfuek \ f }/ [dk eda&m"ormywf
0ifpm;wJyh *k Kd¾ vrf mS onmav;jzpfvmw,f? tJ'D onmav;jzpfvmawmhrS [dk eda&m"
ormywfuxNy;D awmh w&m;awG bmawG a[m&w,f? olwu Ykd ]þ[monm}
]þ[monm}rSe;f
odw,f? [dk wdyYk x k Zk Ofwu Ykd awmh onmudk ig? onmvdYk igvdo Yk ad eawmh olu ruRwb f ;l ?
tJvkd ]onm}
]onm}[m ]ig}r[kwb f ;l ? ]þ[monm}
]þ[monm}/ olu t0dZmÆ wPSmaMumifh jzpfwhJ
onmvdYk qdv k u
kd v f Ykd &S&d if tJ'o D nm rjzpfawmhb;l ? tJvkd od&w,f/
]þ[monm? þ[monmjzpfaMumif;}? tJ ]onm} ]onm}qdw k m ]cE¨m}}? onmqdw k m
bmwk;H (cE¨mygbk&m;)? ]cE¨m}}qdw
k m ]twdwf tem*wf ypöKyeÜ }f eJpY &k w,f? pkrcS E¨mjzpfw,f?
twdwyf g&w,f? tem*wfyg&w,f? ypöKyeÜ yf g&w,f? tJ'grS onmjzpfw,f? ]tZÑw}å yg
&w,f? ]A[d'}¨ yg&w,f? tJ'grS onmjzpfw,f? ]'l& tmoEé - ta0;teD;} yg&w,f?
]tjrwft,kw}f yg&w,f? tJ'grS onm jzpfw,f? tJ'[ D mryg&if onmrjzpfb;l ? a[m
tJvkd ]onmjzpfaMumif;}? ]onmrjzpfaMumif;} udk od&ifvnf; tJ'g ]eda&m"ormywf}
0ifpm;w,fqw kd m tJv[ kd mawGord /S
um,'kp½du
k f 0pD'pk ½du
k f raem'kp½du
k f
]cE¨m} odawmh aomwmyefjzpfomG ;awmh cE¨mcsKyw f m rylawmhb;l ? odrYk vYkd qYkd &kd if
cE¨mcsKyrf jS zifh tr,fav; igaoawmh b,fa&mufrmS wH;k bmwH;k eJY tJvkd ylwwfw,f?
tJ ]cE¨mudk igruyfeJY}? ]onm}
]onm}vnf;cE¨myJ? ]a0'em} ]a0'em}vnf;cE¨myJ? ]½kyf}vnf;cE¨myJ?
[kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)? ]onmudk igruyfeYJ Nird ;f &mrSm &yf}? onmwdYk a0'emwdYk
r&SdwJh[m edAÁmefyJ? tJ'D[mudk &yf&w,f? cE¨mudk &yfxm;&w,f? [kwf&JUvm;
(wifyghb&k m;)/ ]cE¨mudk igruyfeYJ Nird ;f &mrSm &yf? 'kp½duk uf kd a&SmifMuOfyg}g}/ tJ'x D rJ mS
'kp½duk rf eS ;f od&w,f/ ]raem'kp½du k }f rSm - tbdZÑm Asmyg' rdpmä 'd|?d tJ'g ]raem'kp½du k }f
[kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)? ]um,'kp½du k }f u ygPmwdygwm? t'dEmé 'gem? umarok
rdpmä pm&m? tJ'g ]um,'kp½du k }f ? tJ'g a0&rPdusrS oDvjzpfw,f? a0&rPdr&Sw d o hJ rl mS
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 187

oDvrjzpfb;l ? ygPmwdygwmu a0&rPd jzpfomG ;w,f? ygPmwdygwmqd&k if 'kp½du k f


jzpfomG ;w,f? ygPmwdygwm? t'dEmé 'gem? umarokrpd mä pm&m? tJ'g um,'kp½du k f
ac:w,f? tJ'g um,okp½du k u
f a0&rPd vkyv f ukd w f myJ? ]ygPmwdygwm a0&rPd?
t'dEmé 'gem a0&rPd? umarokrpd mä pm&m a0&rPd}? tJvq kd &kd if ]um,okp½du k }f ?
rdrdrSm&Sdaew,fqdkNyD;awmh ryleJY? ighrSm um,okp½dkufawG &Sdw,f? [kwfuJhvm;
(wifyghb&k m;)? [d[ ]um,'kp½du
k m]um,'k k }f u b,fomG ;rwk;H qd&k if 'k*w ¾ ?d um,'kp½du k u f
b,foGm;rwkH; ('k*¾wdygbk&m;)? ]um,okp½ku d }f u b,foGm;wkH; (ok*wdygbk&m;)?
ok*wdomG ;w,f? tJvrkd w S x f m;aemf? odrYk vYkd &Ykd &dS if um,'kp½du k cf sn;f yJ? 'k*w ¾ cd sn;f yJ
rrSwef ?YJ a&Smif&if ok*wd jzpfomG ;w,f/
]0pD'pk ½du k }f ? ]rkom0g'g? ydoP k 0gpm? z½ko0gpm? oræyv Ü myg}? ]rkom0g'g a0&rPd?
ydoP k 0gpm a0&rPd? z½ko0gpm a0&rPd? oræyv Ü myg a0&rPd}? ]a0&rPd}qdw k m
]0d&wD}ac:w,f? tJ'g oDvac:w,f? tJ'g ]okp½du k }f ac:w,f? tJ'D ]okp½du k }f eJY
]ok*wd}ac:w,f? ok*wda&mufw,f? 'kp½du k v f yk af eNy;D awmh ok*wd a&mufygw,fqw kd m
igbk&m;rjrifbl;wJh? ]okp½dkuf}omvkyfae ]ok*wd} awmh wpfcgwnf; rxifbJeJY
a&mufomG ;a&m/ ]tbdZÑm Asmyg' rdpmä 'd|}d ? tJ'gu ]raem'kp½du k }f wJ?h tJ oluY sawmh
]raem'kp½du k }f jzpfwt hJ wGuaf Mumifh ]a0&rPd} eJrY vmbl;? 'gayr,fh a0&rPd vkyv f u kd f
&ifvnf; aumif;ygw,f? ]tbdZÑm} qdw k mu olwpfyg;udk a&S;½IBuw H m? tbd + psm ?
]psm} u- Buw H m? ]tbd}u-a&S;½Iwm? olwpfyg; pnf;pdru f kd a&S;½Iwm? olwumhpnf;pdru f kd
&atmifb,fvv kd yk rf wk;H ? tJvkd a&S;½Iwmudk tbdZÑm? ]tbd} u a&S;½Iwm? ]psm} uBuw H m?
]tbdZÑm-a&S;½IBuw H m}}/
tJ'g tbdZÑmjzpf&if olwpfyg;pnf;pdraf &S;½IBuw H ,f? &atmifb,fvv kd yk rf wk;H eJY
[kwfuJhvm; (wifyghbk&m;)? olYudk b,fvdkjzKwfrwkH;eJY? tJvdk[mawGaygh/ ]Asmyg'-
aMumifMh uaewm}}? ighuo k v kd rf vky&f ao;bl;vdYk qd&k ifvnf; tJ'gvnf; aMumifMh uwwf
w,f? ]igh}ukov kd f rvky&f ao;ygvm;qdNk y;D awmh tJvakd MumifMh uae&w,f? tukov kd u f kd
vnf;vkyfNyD;NyD? tukodkvfudk ]igh}vkyfxm;yguvm;vdkYvnf; tJvdkaMumifhMuw,f?
Muufowfxm;yguvm;? t&ufaomufxm;yguvm;? [drk aumif;wmawG vkyx f m;yg
uvm;vdq Yk &kd ifvnf; tJ'g Asmyg' jzpfwwfw,f? ukov kd rf vky&f ao;vd&Yk &dS ifvnf; Asmyg'
188 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

jzpfwwfw,f? tJ'gAsmyg'ac:w,f/ ]rdpäpmä bdead 0aom - rSm;aomtm;jzifh ESv;kH oGi;f jcif;


onf? rdpmä 'd|d - rdpmä 'd|rd nf\}? rSm;aomtm;jzifh ESv;kH oGi;f w,fqv kd &Ykd &dS if ]or®m'd|}d r[kwf
wmudk ESv;kH oGi;f w,f? ]or®m'd|}d u bmwk;H qdak wmh ]þ[m'kuo © pöm? þ[m ork',
opöm? þ[meda&m"opöm? þ[mr*¾opöm}? tJ'gu ]or®m'd|}d ? tJ'o D r®m'd|d r[kwv f &Ykd &dS if
awmh tJ'g ]rdpmä bdead 0aom - rSm;aomESv;kH oGi;f jcif;onf? rdpmä 'd|-d rdpmä 'dXrd nf\}/
]rSm;aom ESv;kH oGi;f jcif;} qdw k m ighorD;wd?Yk ighom;wd?Yk ighr,m;wd?Yk ighyu kd q
f w
H ?Ykd bmwdYk
nmwdaYk yghav? [dak vQmufEv S ;kH oGi;f / ]or®m'd|}d u þ[m'kuo
S ;kH oGi;f ? 'DavQmufEv © pöm/
]bHo
k ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ? bHok ;kH yg;rSmjzpfwm[m 'kuo © pömqdak wmh
rsupf ad wG em;awGa&m r&Sad wmhb;l ? jzpfwmudk ]'kuo © pöm} aumufypfvu kd w f ,f? bmudk
'kuo© pömaumufw;Hk (jzpfwmudk 'kuo © pöm aumufygw,fb&k m;)? bmjyKvYkd jzpfwmudk
© pömaumufw;Hk qd&k if ]Zmwdyd 'kuo
'kuo © pöm}? ]OyÜga'g'ku}H© ? ]OyÜga'g} jzpfwmudk 'kuo © pöm
aumufw,f? tJ'D jzpfwmu b,fu jzpfw;Hk qdak wmh [dk rsupf w d ?Ykd em;wd?Yk ESmacgif;wd?Yk
vQmwdu Yk jzpfwmaygh? tJ'gawGukd jzpfwmudk 'kuo © pömvdYk ,lvu kd ?f jzpfNy;D &if ysuwf ,f?
tJ'D jzpfwmudk 'kuo © pömvdYk ,lvu
kd af wmh rsupf ad wGu jzpfwwfw,f? rsupf ad wGu
bmvkyw f wfw;Hk (jzpfwwfygw,fb&k m;)? em;uaum (jzpfwwfygw,fb&k m;)? rsupf ad wG
bmawG r&S&d ifjzpfao;vm; (rjzpfygbl;bk&m;)/
£a`Ew
´ u
Ykd kd NcKd ;NcpH mG usi&hf jcif;onfvnf;aumif;
]waygp - £a`Ew ´ u Ykd kd NcKd ;NcpH mG usi&hf jcif;onfvnf;aumif;}? tJ'g £a`Ew ´ u Ykd kd
NcKd ;NcpH mG usiv hf ukd af wmhrjzpfawmhb;l ? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)? tJ'g ]*kw}å vdaYk c:w,f/
]£a`Ew ´ uYkd kd vHNk cKH &jcif;onfvnf;aumif;}? ]reda`E}´ &Sw d ,f? tJ'D reda`Ev kd &f if ]*kw}å
´ NkH cKH vu
jzpfomG ;w,f? NrKd UxJrmS bPfBu;D &Sw d ,f? tJ'b D PfrmS tapmif&h w dS ,f? tJ'g vHNk cKH w,f?
NrKd UjyifbufuwHcg;awG&w dS ,f? tJ'g rvHNk cKH ayr,fh odyu f pd rö &Sb d ;l ? [dk bPfwu kd u f
vHNk cKH w,fq&kd if bPfwu kd rf mS tcd;k rcH&bl;? tjyifbufuawmh vHNk cKH w,f? bPfwu kd rf mS
vHNk cKH jcif;r&Sb d ;l qd&k if a[m olrY mS tcd;k cH&w,f? ig;cku ]tjyif£a`E}´ ? raemu ]twGi;f
£a`E}´ ? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)? ]waygp - £a`Ew ´ u Ykd kd NcKd ;NcpH mG usi&hf jcif;onf
vnf;aumif;}? tJ'g ]*kw}å ac:w,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 189

tJ'[ D mbmawGw;Hk qdak wmh £a`Eq ´ w


kd m ]pu©Ka`E?´ aomwda`E?´ Cmeda`E?´ Zd0adS `E?´
um,da`E?´ reda`E}´ ? tJ'g ]£a`Ea´ jcmufyg;} ac:w,f? tJ'D £a`Ea´ jcmufyg;Ny;D awmh okc
'kuj© zpfwmvnf; 'D[maMumifjh zpfwmyJ/ ]okcad `E?´ 'kuad© `E?´ aomreóda`E?´ a'greóda`E?´
Oayu©ad `E}´ ? tJ'guvnf; ]a0'em£a`E}´ ac:w,f? [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)/ ZD0wd ad `E-´
tJ'gudk ]touf} ac:w,f? £w¬ad `E´ - tJ'gudk ]£w¬b d m0½ky}f ac:w,f? yk&o d ad `E´ -
tJ'gudk ]yk&o d bm0½ky}f ac:w,f/ rde;f rawG a,mufsm;awGuvnf; tJ'g ]£a`E}´
ac:w,f? ]£NE, ´d ½ky}f ac:w,f? igawG olawGrvkyw f m tJ'v D kd q&mu pm&if;av;jy
rxm;vd/Yk ½kyu f kd ig a,mufsm;? igrde;f reJY tJvkd xifwwfw,f/ tJ'g ]£a`E}´ vdYk
xifvu kd v
f &Ykd &dS if tJ'gvGwo f mG ;wmyJ/ tJ tJ'gu ]avmuD£a`E}´ awGaygh/
Ny;D awmhrS ]avmukw&å m} usawmh ]o'¨ad `E?´ 0D&, d ad `E?´ owda`E?´ orm"da`E?´
ynda`E}´ ? tJ'g ]0dyóem£a`E}´ ac:w,f? o'¨gw&m;&S&d w,f? 0D&, d &S&d w,f? owd
&S&d w,f? orm"d? ynmig;ck? Ny;D awmh tJ'iD g;ck&adS wmh q&mhbmtusKd ;&Srd mS wk;H vdq Yk rkd S
]tenmwnómrdwad `E}´ ? ]tenmwH -rodtyfao;aomopömav;yg;ud?k wnómrd-
odatmiftm;xkwt f }hH / tJ'gawGu tusKd ;csucf si;f csucf si;f a&mufomG ;w,f? rodtyf
ao;aom£a`Eq ´ wkd mu ]opömav;yg;urodtyfao;wJ£ h a`E}´ ac:w,f? aomwm
ywård *f udk ac:w,f? ]aom wmywård *f} u rodtyfao;aom £a`Ea´ c:w,f/
]aomwmywå
avmuD£a`E´ q,fah v;yg;
'Gg&£a`E´ ajcmufyg; a0'em£a`E´ ig;yg;
- pu©Ka`E´ - okcad `E´
- aomwda`E´ - 'kuad© `E´
- Cmeda`E´ - aomreóda`E´
- Zd0adS `E´ - a'greóda`E´
- um,da`E´ - Oayu©ad `E´
- reda`E´ - twGi;f £a`E´ bm0da`E´ ESpyf g;
touf£a`E´ wpfyg; - £w¬ad `E´
- ZD0w d ad `E´ - yk&o
d ad `E´
190 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

avmukw&å m £a`E´ &Spyf g;


0dyóem £a`E´ ig;y
ig;yg;g; t&d,m£a`E´ oH;k yg;
- o'¨ad `E´ - tenmwnómrDwad `E´
- 0D&,d ad `E´ - tnda`E´
- owda`E´ - tnmwm0da`E´
- orm"da`E´
- ynda`E´
avmuD£a`E´ (14) yg; + avmukw&å m £a`E´ (8) yg; = £a`E´ (22) yg;
jzpfwmudk 'kuo
© pömac:w,f
tJ ]aomwmywård *f}odatmif b,fvv kd yk rf wk;H vdq
Yk akd wmhrS ]rodtyfao;wJh
£a`E}´ udo bHo
k ad tmif ]bH k ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ? tckqw kd mvnf; ]umrbH}k
yJ? tJ'grSvnf; jzpfwm? ]rsupf }d u rjzpfb;l vm; (jzpfygw,fb&k m;)? ]em;} uaum
(jzpfygw,fb&k m;)? ]ESmacgif;} uaum (jzpfygw,fb&k m;)? b,frmS jzpfowk;H (bHo k ;kH yg;rSm
jzpfygw,fb&k m;)? ]bHo k ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo© pömrSw}f /
jzpfwmudk ]'kuo
© pöm} qdak wmh vlawG bmawG&adS o;ovm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)?
tJ'aD wmhavmb&Sad o;vm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)? tJ'g ]ork',opöm} y,fvu kd w
f myJ?
&dyfrdoGm;&JUvm; (&dyfrdygNyD bk&m;)? jzpfwm[m 'ku©opömudk;? rsufpdu jzpfw,f
r[kwb f ;l vm; (wifyghb&k m;)/
]bHok ;kH yg;rSmjzpfav&m 'kuo © pömrSwf}? bHo k ;kH yg;qdak wmh umrbHBk u;D aygh? jzpfwm
awGu b,fujzpfw;Hk qdk ]rsupf d }}u jzpfw,f? b,fujzpfw;Hk (rsupf u d jzpfygw,fb&k m;)?
]em;}
]em;}uaum (jzpfygw,fbk&m;)? ]rsufpd} ujzpfw,f? jzpfwmudk bmopömac:wkH;
('kuo © pöm ac:ygw,fb&k m;)? 'gqd&k if vlawG bmawG&adS o;vm; (r&Syd gbl;bk&m;)? tJ
vlawG bmawGvYkd r&Sad wmhb;l ? ]'d|}d qdw hJ ,laygh? ]'d|d 0dpu
k t d pd mä } r&Sbd ;l ? [kw&f UJ vm;
(wifyghb&k m;)? vlawG&rdS S ]'d|}d &Sw
d ,f [kw&f UJ vm; (wifyghb&k m;)? ]'kuo © pöm} ygqdak wmh
vlawG&adS o;vm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)? tJ'g ]'kuo © pöm} odwmyJ? vlawGr&Sw d mudk
'kuo© pömodw,f? vlawG&adS wmh avmb r&Sb d ;l vm; (&Syd gw,fb&k m;)/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 191

'kuo
© pömqdak wmh vlr&Sad wmhb;l
]vlr&Sad om pdw}f ? ]vl} &Sad wmh bmjzpfowk;H ? ]ork',opöm} jzpfw,f? vl&adS wmh
bmopömjzpfw;Hk (ork',opömjzpfygw,fb&k m;)? tck ]'kuo © pöm} ygqdak wmh ]vl} &Sad o;
vm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)? tJ'aD wmh bmukeo f mG ;wk;H (ork',opömukeo f mG ;ygw,f
bk&m;)? ]ork',opöm} ukeo f mG ;w,f? ]avmb} ukeo f mG ;w,f? [kwu f v
hJ m; (wifygh
bk&m;)? avmbukeaf wmh rNird ;f bl;vm; (Nird ;f ygw,fb&k m;)? tJ'g ]eda&m"opöm} a&muf
oGm;w,f? avmbukeaf wmh ]or®m'd|}d rjzpfb;l vm; (jzpfygw,fb&k m;)? tJ'g ]r*¾opöm}
aygh? 'ku©opömwpfckwnf;odvdkufvdkY&Sd&ifyJ 'hDjyif[mawG tukefvHk;odoGm;w,fwJh?
]opömav;yg;} odomG ;w,f/
]tenmwnómrdwad `E}´ ? ]tenmwH - rodtyfao;aom aomwmywård *f
ÓPfu?kd wnómrd - odatmiftm;xkwt f ?hH £wd - þodjYk zpfaom £a`Eo ´ nf?
tenmwnómrdwad `E´ - tenmwnómrdwad `Er´ nf\}? ]aomwmywård *fÓPf}
qdak wmh ]opömav;yg;} odomG ;w,f? aemufusawmhukd avmbawG? &m*? a'goawG
enf;oGm;vdrrfh ,fw?hJ aemufusawmh ]Niu d yfjcif;} r&Sb
d J jzpfomG ;vdrrfh ,fw?hJ [kwuf vhJ m;
(wifyghb&k m;)? jzpfwt hJ &m[m 'kuo © pömqdak wmhu;kd uJvyk w f mbmwk;H ? jzpfwmr[kwf
vm;(wifyghb&k m;)? aemufvyk cf siw f mawG yg;yg; oGm;vdrrhf ,f? tJ'aD wmhrS ]ou'g*grdr*f}
awGjzpfw,f? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)? tJvkd rSwx f m;aemf/
]bHo k ;kH yg;rSm jzpfav&m 'kuo © pömrSw}f ? tJ'gav; qdq k akd y;? tJ'g jzpfwmudk
]'kuo© pöm}}vd?Yk ]igh} jzpfovm; rjzpfb;l vm; rjzpfb;l qdak wmh ]eda&m"opöm} a&mufomG ;
wmaygh? vlawGvYkd jzpfao;vm; (rjzpfawmhygbl;bk&m;)? tJv[ kd m/
]wynfah wmfw\Ykd ukov
kd o
f nf}? tJ qkawmif;rawmif;&ygbl; qkawmif;u
ed*;kH csKyw
f m ac:wmyg? ]tenmwnómrdwad `E[ ´ al om? aomwmywård *fÓPftusKd ;iSm
jzpfygapownf;}/
om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸
192 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]]wPSm'd|w
d o
Ykd nf uyftyfaomuHonf w&m;awmf}}
24.12.2006
0dnmPf? emrf? ½kyf
]emrf}uodrfarGUw,f? ]½kyf}uodvG,fw,f? ]emrf}u todcufw,f? ]½kyf}u
odv, G w f ,f? 'D ]emrf½yk }f eJyY J y#doaE¨aeovm;wJ?h ]emrf½yk }f ? odwmu ]emrf emrf}? xdik w f mawG
oGm;wmawG vIyw f mawGu ]½ky}f ? acsmwmawG Murf;wmawG zGUJ wmawG ,dw k m½kyf ac:
w,f? ]odv, G w f mu½kyf todcufwmuemrf}? a[m emrfu odawmhow d ,f? ]emrf½yk }f /
]emrfeYJ uH}? 'gu ]emrf}? 'gu ]uH}? ajymcsiw f ,f ajymcsiw f ,f? ajymw,f ajymw,f?
qdwk mu ]0pDu}H ? pdwu f Buw H mu ]raemuH}? ud, k u f vkyw f mu ]um,uH}? tJ'u D sru S JG
oGm;w,f? ]emrfeu ]apwem}yJ? ]emrf}uvnf; ]emrfw&m;}
YJ }H ? a[m ]uH}uvnf; ]apwem} &m;}yJ? vSnhf
csiwf ,f/ ,m;w,f a0'em? ,m;awmhuw k cf siw
f ,f? azsmufcsiw f ,f? ,m;awmh? a0'em?
ukwcf siw f ,f? ]emrf}u jzpfvmw,f? ukwcf siw f ,f? ukwv f udk wf ,f/ emrfujzpfw[ hJ m?
emrfEiS u hf ?H ]emrf}u wpfcgwnf; ]wPSm}}? vdck siw f mvnf; emrfujzpfwm/ ]wPSm?
Oyg'gef}? ]tpGt J vrf;} qdw k mvnf; emrfujzpfwmyJ? emrf a[m wPSm Oyg'gef/
]uH} qdw k mvnf; tJ'eD mrfuyJ emrfy?J emrftyk pf k ]0dnmPf}uvnf; emrfy?J
0dnmPfuodw[ hJ m Mum;wm? jrifwm? tJ'gawGu]emrf emrf}? ]emrf
emrf}qd&k if tJ'[ D m od&w,f?
]0dnmPf}uvnf; emrf? Mum;wmjrifwmawG emrf 0dnmPfemrf? Mum;wm? jrifwm?
pdwu f ;l wm? eHwm? aygifev YJ ufex d m? tJ'g xdwmu ]½ky}f ? odwmu]emrf
YJ w ]emrf}? vuf
vufcsi;f u rodb;l -½ky?f rodwmu ]½ky}f ? odvu kd wf mu ]emrf}? ]emrfeYJ ½ky}f ? ]0dnmPf?
emrf}? ½kyfrxnfheJYtHk;? 0dnmPf&,f? emrf&,f? zó&,f? a0'em&,f? wPSm&,f?
Oyg'gef&,f? uH&,f 'gu ]emrftyk pf }k ? 0dnmPf&,f? emrf&,f? zó&,f? a0'em&,f?
wPSm&,f? Oyg'gef&,f? uH&,f? ckepfc?k ]½ky}f uwpfc?k ½kyw f pfcEk iS ehf mrfcek pfc?k aygif;&Spcf ?k
ypöKyeÜ rf mS &Spcf ?k 0dnmPf&,f? 0dnmPfu jrifwmawG? Mum;wmawG? eHwmawG? xdwmawG?
0rf;xJu Buw H m odwmawG tJ'g ]0dnmPf}? ]emrf}? a[m ]emrf}u zówd?Yk a0'emwd?Yk
wPSmwd?Yk Oyg'gefw?Ykd uHwYkd tJ'guemrf? 0dnmPf a[m 0dnmPfu odw[ hJ m? xdik v f nf;
odw,f? ESmacgif;avxGuw f mvnf; odw,f? xdwmvnf; odw,f? bmrqdo k w d ,f
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 193

olu ]0dnmPf}? ]emrf}? emrfu zówd?Yk a0'emwd?Yk a[m ]onm} ]onm}vnf; emrfaygh? ]wPSm}
uvnf; emrfy?J ]Oyg'gef}uvnf; emrfy?J ]uH} uvnf; emrfy?J uHu apwem&w,f?
]Oyg'gef}u 'd|yd ?J ]wPSm}}u avmb&w,f? ]a0'em} ]a0'em}u cHpm;wm&w,f? ]zó} ]zó}u
tm½Hek aYJ wGUwm&w,f? ]0dnmPf? emrf}? ½kyu f xGuaf v 0ifavwd?Yk xdik w f mwd?Yk oGm;wmwdYk
vIywf mwd?Yk ]emrftyk pf }k u 0dnmPf? emrf? zó? a0'em? wPSm? Oyg'gef? uHqNkd y;D tJvkd
uHxad tmif ckepfc&k w,f/ ]½ky}f uawmh emrfrw S pfyg; oGm;wmvmwmawGaygh? ul;wm
0dnmPf? 0dnmPf emrf zó a0'em wPSm Oyg'gef uH tJ'gu ]0dnmPf? emrf? ½ky}f u
rsupf wd ?Ykd em;wd?Yk ESmacgif;wd?Yk vQmwd?Yk tJ ud,
k wf ?Ykd [',0rf;xJu [',ESv;kH ]½ky}f ?
tJ't D ay:rSm jzpfwmu ]emrf}? ]emrfe½YJ yk }f ? tJvo kd wd ,f ]emrf}? xdik wf ,f ]½ky}f ? tJ'D
emrf½kyfwdkY? zówdkY? a0'emwdkY? wPSmwdkY? Oyg'gefwdkY? uHwdkYudk ckvdk ]owå0g}g}vdkY
jzpfomG ;w,f/

taMumif;u ig;ck? tusKd ;u ig;ck


wPSm&,f? Oyg'gef&,f? uH&,f? tJ'gu ]vl}bufukd a&mufomG ;w,f? wPSm?
Oyg'gef? zó? a0'em emrfawG? y#dpo JG m ]ypöKyeÜ }f rSm &Spyf g;&w,f? ]emrf½yk }f
ö rkygÜ 'ftaeeJcY w
a&mxnf&h if &Spyf g;&w,f? ]raZÑ t|} t|}? ]ypöKyaÜ Eém t'¨gwd wa,mt'¨g? raZÑt|} |}&w,f/
t|u 0dnmPfu pa&&w,f? tusKd ;ig;ck-0dnmPf emrf½yk f oVm,we zó a0'em?
taMumif;ok;H ck-wPSm? Oyg'gef? uH? tJ'&D pS cf &k w,f? tusKd ;uig;ck? taMumif;uok;H ck?
&Spcf x k rJ mS qd&k if aygif;vdu
k af wmhr?S tusKd ;u ig;ck? taMumif;u ig;ck? a[m 0dnmPf
emrf½yk f oVm,we zó a0'emqdw k m? a0'emxdatmif tJ'g tusKd ; ig;ck? t0dZmÆ &,f
wPSm&,f Oyg'gef&,f uH&,f ocFg&wpfpdwf&,faygh? tJ'Dig;ck taMumif;ig;ck
xGuo f mG ;w,f/ odwmu ]emrf}? El;nHw h mu ]emrf}? odraf rGUwmu ]emrf}? odv, G w f mu
]½ky}f ? olwYkd ]MoVm&du½ky}f vdaYk c:w,f? xdik w f mawG oGm;wmawG vIyw f mawG &Scd ;kd wmawG?
]emrf}uodraf rGUw,f? 'ghaMumifh ]odw,f odw,f}eJ?Y pGe;f vGe;f q&mawmfvkd ]odw,f
odw,f} eJ?Y vkyyf grsm;awmh odw,fuo d mG ;w,f? ]odw,f odw,f}qdw
kd o k m t&m&mrSm
odw,f? ]t&m&mrSm odonf[ h m cE¨m0dnmPfrw S }f qdak wmh cHpm;wmvnf; ]odw,f}?
J rf;wmvnf; ]odw,f}? t&ifwek ;f u odwmu cHpm;wmudk odw,f? pGv
pGv J rf;wmawG
194 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

bmawG rodb;l ? oday;&w,f? odro S wd ,f odw,fe?YJ tJvkd xGuaf vvnf; ]odw,f}?


0ifavvnf; ]odw,f}? um;auGUr,fqv kd nf; armif;w,f? jznf;w,fqw kd m ]odw,f}?
aES;w,fvv Ykd nf; ]od}? jrefw[ hJ mvnf; ]od}? olu t&m&mod&wmud;k ? pdwq f ;kd wmvnf;
]od}? pGv
J rf;wmvnf; ]od}? cHjyif;wmvnf; ]od}? tukeaf vQmufo&d w,f? vufu
EGm;pmpOf;vnf; ]od}? a&cyfw,f a&xrf;w,fvnf; ]od}wmyJ? xrf;yd;k udik w f ,fvnf;
]odw,f} ? pGef;vGef;q&mawmfBuD;odwm a&cyfw,f? olu awmifol vkyfwmudk;?
awmifov l yk o f rQawG tukef ]od}? ra&T&BD u;D qlatmifw h mvnf; ]od}? olw&m;xdik af e&if
wpfcgwnf; Murf;awGukd ukwifay:uMurf;awGukd qGq J EJG w
k ?f Murf;av; enf;enf;av;
eJv
Y nf; ayxdik af ewmyJ? bmjyKvEYkd w k w f ;Hk qdak wmh x½duk af tmifv?Ykd pdwq f ;kd atmifvYkd
vkyfwm 'umrBuD;u? x½dkufatmifvdkY vkyfw,fwJh? ]r½dkufygbl;Asm} 'umBuD;u
ajymw,f? ]r½du k yf gbl;Asm}? EGm;csnx
f m;&ufom;eJY ]a[m EGm;Bu;D vGwo f mG ;Ny?D vkyyf gtH;k
vkyyf gtH;k } eJY wpfcgwnf; xdik &f mu x&ao;? xNy;D EGm;Bu;D oGm;Ny;D awmh csnx f m;&
ao;w,f? 'umrBu;D aMumifh vky&f wJt h vkyaf wG? tJ'gawGuvnf; ]odw,f}/

t&m&mrSm odonf[
h m cE¨m0dnmPfrw
S f
]t&m&mrSm odonf[ h m cE¨m0dnmPfrw S }f qdak wmh oluodw[ hJ m 0dnmPf
]0dnmPu©Em¨ }}vdYk aumufw,f? ]ig} ]ig}vdYk raumufb;l ? tJvkd uGmoGm;w,f? ]odw,f}
]odw,f}vdYk qd&k w,f um;armif;&if ]odw,f}? vSn&hf if ]odw,f}? jref&ifvnf; ]odw,f}?
b&dwt f mvnf; ]odw,f}? um;a&SUu jzwfarmif;wmvnf; ]odw,f}? ud,
f yk w k ehf m;wdu
k f
oGm;r,fh vkyw f mvnf; ]odw,f}? od½w kH ifow d m&,f? pdwrf qd;k bl;? tJ um;armif;&if;
rwfwwfw&m;&wm? 'gawmifrS um;armif;w,f? um;armif;w,f? um;armif;w,f?
]odw,f}? jrefwmvnf; ]odw,f}? b&dwt f mvnf; ]odw,f}? tem;uyfNy;D armif;Ny;D
f yk w
ausmw f ufwmvnf; ]odw,f}? rjyif;bl;? um;udk auGUNy;D awmh ud, k ahf &SUujzwfx;kd Ny;D awmh
[dbk ufauGUvdu k w
f ,f? uHaumif;vdYk rwdu d ,f? 'gvnf; ]odw,f}? pdwrf qd;k bl;?
k rf w
pdwq f ;kd &ifvnf; ]odw,f}? tJ pdwrf qd;k bJ od½ykH o J ad ew,fq&kd if ]0dnmaw 0dnmwrwå}H ?
]0dnmaw - odonf&adS omf? 0dnmw rwåH - odcgrQonf? b0dówd - jzpfvwå}H qdak wmh
]od&if odcgrQ} jzpfv&Ykd &dS if tJ'g w&m;&wm? um;armif;&if;w&m;&w,f? a>rawGbmawGukd
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 195

reif;&bl;? awmawGrmS a>rawGu jzwfjzwfu;l w,f? acG;awGu;l w,f? um;&yfNy;D xm;&


w,f? armif;w,f ]odw,f}? rqd;k &bl;? ygPmwdygwawG rvky&f bl;? t'dEmé 'gemawG
olu rD;yGKd iw
hf b
Ykd mwdYk ausmrf wuf&bl;? olu rD;wdik af wGukd oGm;rwdu
k &f bl;? tJ'g
]odw,f}? um;armif;&if;rwfwwf? tvkyv f yk &f ifvnf; b,fou l b,favmufay;
&r,f ]odw,f}/

pdwrf qd;k &if w&m;&w,f


pGe;f vGe;f q&mawmfBu;D vnf; olu vlb Y 0wke;f u a&cyfwmqdak wmh a&cyfwm
iifwm ]odw,f}? avmif;wm ]odw,f}? EGm;pmpOf;wm ]odw,f}? EGm;awGauR;wm e,fzwf
auR;wm ]odw,f}? vGwfoGm;wm ]odw,f}? txGefoGm;wm ]odw,f}? ysdK;BuJwm
]odw,f}? jyefvmwm ]odw,f}? xrif;qmwm ]odw,f}? EGm;awGauR;zdYk ]odw,f}?
ra&T&DBuD;u wpfcgwnf; Murf;awGqGJEkwfwm ]odw,f} ? r½dkufbl;? pdwfrqdk;bl;?
tJ'v D pkd w
d rf qd;k &if w&m;&w,f/ um;armif;&ifvnf; 'Dvykd J 'umrBu;D wdYk aps;0,fxu G f
pdwrf qd;k bl; qdv f ;kd wmu ]Oyg'gef} jzpfomG ;w,f? pdwrf qd;k bl;qdak wmh ]wPSm?
k &Ykd &dS if pdwq
Oyg'gef} r&Sdawmhbl;? tvG,fav;yJ tdrfae&if;vnf; 'DvdkyJ? uav;awGqlw,f?
avS u m;ay: 0k e f ; 0k e f ; wuf w ,f ? ]od w ,f } vd k Y y J q d k & w,f ? pd w f r qd k ; bl ; qd k & if
tdraf e&if;vnf; ]pdwf rqd;k &if} w&m;&w,f? 'ghaMumif-h --
pdwq
f ;kd pdwn
f pf ud,
k ahf Mumifjh zpf y,fypf olwum
pdwn
f pfy,fcsKd ; pdwrf qd;k a&muf½;kd edALÁ wm
wm/
tJ'g ]odw,f}? ]odw,f}qdw k meJY ]odur®|mef;}}ac:w,f? ]xd od ur®|mef;}
ac:w,f? ]xdwm}m}u zó? ]odwm}m}u 0dnmPf? xdwmu bmwk;H (zóygbk&m;)?
odwmu bmwk;H (0dnmPfygbk&m;)? pdwrf qd;k &if ]y#dpo ö rkygÜ 'f} jywfomG ;w,f? wPSm
uaejzwfvu kd wf m? wPSm Oyg'gefu jzwfwm tJvjkd ywfomG ;w,f? tdraf e&if;rwfwwf
]y#dpo
ö rkygÜ 'f} jywfw,f? ]xdwm}m}eJY ]odwm}m}yJ? avSum;ay:'ke;f 'ke;f wuf [dk uav;csi;f
&efjzpfw,f? &efjzpfawmh ud, k ehf m;xJ vmxdwmyJ? ]Mum;w,f}qdw k m ]xdwm}m}ac:w,f?
]odw,f} - ]xdw,f}? ]odw,f}? tJ pdwrf qd;k bl;? vufuav;qGw J NhJ y;D awmh zifwakH v;
]bef;} qdk r½du k v f u
kd b
f ;l ? tJ tJvkd qdvk &Ykd &dS if Oyg'gefrjzpfawmhb;l ? wPSmOyg'gefu
196 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

pdwq
f ;kd wmeJY ½du
k w
f mud?k ½du f mu ]uH} jzpfomG ;w,f? qJ&ifvnf; ]uH
k w uH} jzpf? pum;ajym&if
vnf; ]uH}jzpfomG ;w,f? tJ'x D w
J iG f cG&J w,f? tJ'xD rJ mS qd;k wmu pdwq f ;kd wm a'gojzpf
wm&,f? ½du k w f mu ]uH} jzpfwm? qJwmu ]uH} jzpfwm&,f? tJ ]Oyg'gefeYJ uH} rjzpfb;l qd&k if
tdraf e&if; rwfwwfw&m;&w,f? odrYk w Ykd &m;xJomG ;Ny;D awmh tJ'g tdrjf yefvmawmh
wpfcgwnf; w&m;ur&jyefb;l ? tJ'aD wmh ]y#dpo ö rkygÜ 'f} xJwif 0dnmPf&,f? emrf½yk &f ,f?
oVm,we&,f? zó&,f? a0'em? wPSm? Oyg'gef? uH/

emrf½yk u
f uHujkd zpfapw,f
a[m ]wPSm? Oyg'gef? uH} rjzpfzyYkd ?J [d[ k muusawmh odw,f odw,feo YJ mG ;?
]wPSm Oyg'gef uH} u tJ'g ]uH}uawmh½u f ,faygh? &efjzpfw,f? ]wPSm Oyg'gef}u
kd w
uHjzpfomG ;w,f? 'D ]emrf½yk }f u ]uH}udk jzpfapw,fw?hJ ]odwmuemrf? xdik w f mu½kyf}?
]t&Sib f &k m; 'Demrf½yk u f y#doaE¨aeovm;} wJq h akd wmh 'Demrf½yk u f uHujkd zpfapw,f?
'Demrf½yk uf bmwk;H (uHujkd zpfapygw,fb&k m;)? tJ'u D u H aeNy;D awmh y#doaE¨omG ;jzpfw,f
wJ?h ]uH}rjzpf &if ]emrf½yk }f wifyaJ ew,f? ]uH rjzpfao;bl;qdv k &Ykd &dS if y#doaE¨ raeawmhb;l }?
tJ tJvkd cGjJ crf;&w,f? jrifw,f jrifw,f a[m jrifw,fqNkd y;D awmh 'umrudk jrifw,f
'umudk jrifw,f? ]jrifw,f}? ]jrifw,f}? jrifwmwifae&if tJ'g ]emrf½yk }f yJ? om;pdwf
r,m;pdwu f ;l vdu
k w
f ,fqv kd &Ykd &dS if tJ'g ]uH} pdwjf zpfomG ;Ny?D emrfuae ]uH} oGm;jzpfw,f/
]wPSm? Oyg'gef? uH} ? tJvdk rjzpfbl;qdkvdkY&Sd&if tJ'Dem;wifw&m;&w,f?
um;armif;&if; bm&if; rwfwwf a&S;wke;f u'Dvykd ?J w&m;a[mvdu k w
f ,f? a[mvdu k f
w,fqv kd &Ykd &dS if ]wPSm? Oyg'gef? uH} rjzpfb;l ? w&m;&w,f? ]wPSm? Oyg'gef? uH}?
jzpfw,f rjzpfb;l qdw k mu ud, k [ k f odw,f? ]uH}qdw
hf mud, k mu ]ta[modu}H vdyk ?J
]ajymumrwå} av;&,f? olx Y rJ mS qJcsiw
f mawG bmawG tukov kd rf ygbl;? tJ uHayr,fh
]wPSm 'd|w d o Ykd nf uyftyfaomuHonf} - wPSm 'd|w d u
Ykd yfrS uHjzpfw,f/
]wPSm 'd|w d o
Ykd nf uyftyfaomuHonf}? ]uH}qdw
k m wPSm 'd|u d yfrS uHjzpfw,f?
]wPSm 'd|}d ryg&if uHrjzpfb;l ? uHrjzpf&iftusKd ; olwpfyg;owfw,f bmw,fqw kd m
uvnf; wPSm'd|?d tJ'D ]wPSm 'd|}d bmjyKvjYkd zpfowk;H qdak wmh jrifvjYkd zpfw,f? bmjyKvYkd
jzpfw;Hk (jrifvjYkd zpfygw,fb&k m;)/ jrifwmu tm½Hjk yKvYkd jrifwm/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 197

wPSm 'dXw
d o
Ykd nf uyftyfaomuHonf
]tm½Hjk yKaomtm;jzifh wPSm 'd|w d o
Ykd nf uyftyfaomuHonf}? tJ'D ]tm½H}k
jyKrS um;armif;oGm;w,f? olwumhum;ausmw f ufomG ;w,fq&kd if tJvkd ]tm½H}k jyKvYkd
]uH} jzpfomG ;w,f? ]wPSm 'd|}d jzpfomG ;w,f? olu Y m; ud, k u hf m; jzpfomG ;w,f? olu Y m;
ud, k u hf m;qdw k mu ]wPSm 'd|}d ? ]tm½H}k jyKvu kd w f ,f? olu Y m;u a&SUu jzpfomG ;w,f?
ausmw f ufomG ;w,f? tJ'g tm½Hjk yKwm? ]tm½Hjk yKaomtm;jzifh wPSm 'd|w d oYkd nf}? tJ'g
olu Y m; ud, k u hf m; jzpfomG ;w,f? olr&S&d bl; ]I and You } yJ olu, kd qf w
kd m ] I You } yJ?
] I and You } yJ? igeJY igjrif w,f? I and YouyJ? I eJY you r&S& d bl;/
]rsupf u d jrif rEdiI ;f ,SOf þwGiw f &m;&}
&m;&}? olu Y m; ud, k u hf m; rvkyw f mudk ]rEdiI ;f
,SOb f ;l } vdaYk c:w,f? olu Y m; ud,k u hf m;vky&f if ]EdiI ;f ,SOw f ,f}ac:w,f? olu Y m;u
ausmw f ufw,f? ab;ujzwfNy;D awmh a&SUu jzwfu;l vdu k w f ,f? olujrefwmud;k ? 'Du
aES;aES;av;armif;aewm? [du k vnf; vGwv f rd rhf ,f xifNy;D awmh wpfcgwnf; jzwfcs
vdu k w f m 0ke;f qdak uGUvdu k w f m wpfvn S w hf nf;vSn&hf wm? tif; 'Duawmh tdtd tdted YJ
armif;wke;f [du k jzwfu;l oGm;w,f? tJ'rD mS pdwq f ;kd wm? olu Y m;ujzwfu;l w,f? ighum;udk
wdu k rf v d &Ykd &dS ifumG bmuGmeJY tJ'v D kd olu Y m; ud, k u hf m;vdYk ]EdiI ;f ,SO}f oGm;vd/Yk
]rsupf u
d jrif rEdiI ;f ,SO}f ? ]rEdiI ;f ,SOb f ;l } qdw k m olu Y m; ud,
k u
hf m;vdYk rEdiI ;f ,SOb f ;l vdYk
ac:w,f? jzwfausmw f ufwmvnf; r[kwb f ;l ? [dk ]0ga,m} yJ? ]½ky}f yJ? ]emrf½yk }f bmwk;H
(emrf½yk yf gbk&m;)? emrf½yk jf zpfwm [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)? ]tod} u vdu k v
f u kd &f w,f?
'ghaMumifh ]odw,f? odw,f} eJY pGe;f vGe;f q&mawmfBu;D u EGm;ausmif;&if;? ,mxGe&f if;
rwfwwf? tJ'Dvdk tem*grfjzpfoGm;w,f? tem*grfjzpfNyD; ]armif&ifay:acsmuf}
a&mufawmhrS &[EÅmjzpfomG ;w,f? ]vl} wnf;uudu k tem*grfjzpfw,f? 'umBu;D
wdvYk nf; pdwrf qd;k &if tem*grfjzpfw,f? 'umrBu;D awGukd cspw f ,f rke;f w,f/ tJ Oayu©m
od&w,f? cspcf si&f if ]odw,f? odw,f} eJY tJ'v D vkd yk ?f uJ --- awmfMutH;k pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸
198 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]]tm½Hak jcmufyg;wGif rESpo


f ufvQif þwGif y@dw w&m;awmf }}
25.12.2006
emrfuñGww
f ,f
[dk tedp?ö O', 0, em;Mum;Ny;D awmh ]O',} u jzpfwm ]0,} ]0,}u ysuw f m?
tJ'g ]t'¨K0}}? ]t'¨K0} qdw k m rNrw J m? ]O', ]O',-jzpfwm}}? ]0,- ]0,-ysuw f m}}? ]O',}
]O',}u jzpfwm
odwÓ hJ Pf? ]0,}
]0,}u ysuw f modwÓ hJ Pf? xGuw f ahJ veJY odwmeJY ]emrf½yk }f ? xGuw f ahJ vu
]av}
]av}? odwmu ]emrf emrf}? ]emrfuñGww f ,f}? xGuaf v0ifavqD ñGww f ,f? azmif;w,f
ydew f ,f Adu k q f ñD w G wf ,f? ajconf;av;awG? ajconf; vufonf; tJvq kd kd qdMk unfh
ñGwrf eS ;f od&w,f? oGm;? a[m tJ'g emrfuav;awG ñGww f myJ? vufonf;? oGm;?
ta&? a[m ta&a&muf&if ajconf; vufonf;u emrfawG r&Sad wmhb;l ? ajconf;
vufonf;? oGm;? ta&? ajconf;qdw k m ]emrf} u ñGwo f mG ;w,f a&mufomG ;w,f?
]pdw}f u a&mufomG ;w,f? tJ'g 0dwufuav;awGaygh? 0dwuf 0dpm&av;awG? ajconf;?
oGm;? ta&? xdik w f ,f? xdw,f? xdwahJ e&mav; a&TUay;&ifvnf; tJ'gñGww f m? xdw,f
ycH;k xdw,f? vufarmif;xdw,f? wawmifqpfxw d ,f? vufzsm;xdw,f? ]xdw,f?
odw,f}? tJ'gav;awGu ]tedp}ö uav;awGaygh? 0dyóem odrYk [kwv f &Ykd &dS ifvnf; &ifcsKd i?hf
&ifcsKd ix hf m;w,fq&kd ifvnf; vIyv f yI f vIyv f yI ef /YJ
vufyw H ef;&ifcsKd ihf pdwu f pkd u
kd f ½Ivu kd f "mwfw&m;
'Gwo ðå mpHk &wemyH?k Munf½h kH a0blxm; m;/
]Munfh½Hka0blxm;} m;}? a0bluawmh Munfh½Hkuav;vkyfaewmeJY xGufvdkuf
arG;uwnf;u [m xGuv f u kd f 0ifvu kd ?f 0ifwm odw,f? tJ'D 0ifwmawG xGuw f mawGu
jzpfwmawG ysuw f mawGu ESyd pf ufwmudk ]'ku}© vdYk ac:w,f? rESyd pf ufygeJv Y Ykd qkawmif;vdYk
r&bl;? tJ'g ]tewå} vdaYk c:w,f? rdvEd r´ if;Bu;D u t&Sief m*odeu f kd ]t&Sib f &k m; edAmÁ efukd
b,fvdkvkyf&rwkH;}? ]eda&ma"memr edAÁmeH}? ]eda&ma"m- csKyfjcif;onf? edAÁmeHemr-
edAmÁ efrnf\}wJ?h ]t&Sib f &k m; csKyjf cif;onf edAmÁ efrnfw,f r[kwyf gvm;bk&m;}wJ?h
]xGuaf v} csKyo f mG ;w,f? ]odwmav;} csKyo f mG ;w,f? tJ'g ]bif} ucsKyw f m? ]eda&ma"m
eda&m"opö}H ? ]ededa&ma"m -csKyjf cif;onf? eda&m"opöH - eda&m"opöm rnfoavm}}? bifu
csKyw f m? csKyw f momrnfw,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 199

tjyiftm,we twGi;f tm,we


]vlrdkufawG} [mwJh? ]tZÑwådum,we Am[d&m,we- tZÑwådu Am[d&
jzpfuek af om? tm,wae - tm,wewdüYk } wJ?h twGi;f ujzpfwm ]tZÑwu då } ac:w,f?
tjyifujzpfwm ]Am[d&} ac:w,f? tJ't D m,wewdüYk wJ?h ]tZÑwu då Am[d&} ESpyf g;?
tZÑwu då u ajcmufyg;? Am[d&uvnf; ajcmufyg;qdak wmh q,fEh pS yf g;? tJ'g tm,we
q,fEh pS yf g;ac:w,f? tJ'gwdüYk ]tbdeE´wd - tvGeEf pS o f ufw,f} wJ/h tm,we
ajcmufyg; - tjyifajcmufyg; twGi;f ajcmufyg; ? ]tjyif} u ½lyg,we? o'´g,we?
*E¨m,we? &om,we? azm|AÁm,we? "r®m,wevdaYk c:w,f? ajcmufyg;/ ]twGi;f }}u
pu©m,we? aomwm,we? Cmem,we? Zd0gS ,we? um,m,we? rem,wevdYk
ac:wJh ajcmufyg;/ ]Amvm - vlru kd w f o Ykd nf? tZÑwu då m,we Am[d&m,we - tZÑwu då
Am[d& jzpfuek af om? twGi;f tjyifü jzpfuek af om? tm,wae - tm,we wdüYk ?
tbdeE´wd- tvGeEf pS o f ufw,f} wJ?h tvGeEf pS o f ufw,f? ]tjyifbuf} ½lyg½Hk udk vnf;
tJ'D ESpo f ufw,f? ]twGi;f }}u rsupf ad wG em;awGuv kd nf; ESpof ufw,f? tJ'g *½kpu kd ?f
]tZÑwu då Am[d&jzpfuek af om tm,wewdüYk } ]tbdeE´wd - tvGeEf pS o f uf w,f}?
odyfrESpfoufeJY? tvGefESpfoufw,fqdkwm odyfESpfoufw,fqdkwmeJY twlwlyJ?
aysmw f ,f oluvnf; oabmusw,f ESpo f ufw,f/
]A[d'}¨ - ½lyg½Hk o'´g½Hek aYJ ygh? ]tZÑw}å rSmvnf; tvGef ESpo f ufw,f? A[d'u ¨ vkd nf;
tvGeEf pS o f ufw,f? twGi;f tZÑwu då m,we ajcmufyg;? tjyifAm[d&m,we ajcmuf
yg;ac:w,f/ cE¨mNy;D awmh tm,we? tJ'D tm,weudk vnf;cE¨mzGUJ &w,f? ]tZÑwu då
Am[d&m,wewdüYk }wJ?h ]tbdeE´wd - tvGeEf pS o f ufw,f} wJ?h ESpo f ufawmh ]wPSm}
jzpfw,fw?hJ ]Am[d&m,we} ½lyg½Hk o'´g½Hak wGuv kd nf; tvGef ESpo f ufw,f? ESpo f ufvYkd
&S&d ifawmh 'g ]wPSm}}jzpfwmyJ? wPSmjzpfv&Ykd &dS if ]Oyg'gef} jzpfwmyJ? Oyg'gef jzpfv&Ykd &dS if
]uH}jzpfwmyJ? uHjzpfv&Ykd &dS if [dk ]Zmwd} jzpfwmyJ? Zmwdjzpfv&Ykd &dS if ]Z&m r&P} jzpfwmyJ?
]aomu y&da'0awG} vnf;jzpfw,f? tZÑwu då Am[d&m,weudk ESpo f ufaevd/Yk
tm,werSe;f od&if rESpo f ufb;l
]y@dw--ynm&Sad omyk*Kd¾ vw Ykd nf? tZÑwu
f o då m,we Am[d&m,we -tZÑwu då ?
Am[d& jzpfuek af om? tm, wae
wae-tm,wewdüYk ? embdeE´wd - rESpo
tm,wae f ufb;l }/
200 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tm,werSe;f odw,f/
'Du ]rsupf }d uvnf; tm,we? [du k ]½lyg½H}k uvnf; tm,weyJ/
'Du ]em;} uvnf; tm,we? [du k ]toH} uvnf; tm,weyJ/
'Du ]ESmacgif;} uvnf; tm,we? [du k ]teH}Y uvnf; tm,weyJ/
'Du ]vQm} uvnf; tm,we? [du k ]t&om} uvnf; tm,weyJ/
'Du ]ud, k }f uvnf; tm,we? [du k ]ud, k }f uvnf; tm,weyJ/
'Du ]re - pdw}f uvnf; tm,we? [du k ]"r®m½H}k uvnf; tm,weyJ/
tJvdk ]tm,we}
]tm,we}wdkYü odwJhtcgusawmh ]rESpfoufbl;}}wJh? tm,weudk
ESpo f ufwmr[kwb f ;l ? tm,weqd&k if rESpo f ufb;l ? ½lyg½Hk o'´g½Hak wGq&kd if ESpo f uf
w,f? rsupf ad wG? em;awGq&kd if ESpo f ufw,f? tJvq kd &kd w,f? rESpo f ufb;l qdv k &Ykd &dS if
a[m ]wPSm}}csKyw f ,f? ]wPSmeda&m"m? Oyg'ge eda&ma"m} &ma"m}wJ?h Oyg'gefcsKyw f ,f? ]Oyg'ge
eda&m"m ur®b0eda&ma"m? ur®b0eda&m"m Zmwdead &ma"m? Zmwdead &m"m Z&mr&P
eda&ma"m? Z&mr&P eda&m"m} &m"m}? a[m]aomu ]aomu y&da'0awG} a&m tukecf sKyu f ek af wmh
w,f? tJ'g ]eda&ma"m} ac:w,fw?hJ ]eda&m"edAmÁ ef} qdw k m tJ'[ D myJ/ ]rESpo f uf}&if
csKyNf y;D awmh? ]ESpo f uf}&if rcsKyb f ;l /
]tm½Hak jcmufyg;wGif ESpo f ufvQif þwGif AmvrSw}f ? tif; ]Amv} ]Amv}qdw k m vlru kd w f ?hJ
vlru kd af wG[mwJ?h tJ'D ]tm½Hak jcmufyg;} üvnf; ESpo f ufw,fw?hJ ]tZÑwu då m,we} -
rsupf ?d em;? ESmawGvnf; ESpo f ufw,fw?hJ t&Sib f &k m;wJ?h ]eda&ma"memr
&ma"memr-eda&ma"m
csKyfjcif;onf? edAÁmeHemr mr-edAÁmefrnfygovm;}}wJh? [kwfygw,fwJh? ]csKyfjcif;onf
edAmÁ efrnfygw,f}wJ?h ]b,fvekd Ad mÁ efrnfygovJ} qdak wmh vlru kd af wG[m ]tm½Hak jcmufyg;}
rSmvnf; ESpo f ufw,fw?hJ tJ'D rsupf ?d em;? ESm qdw k hJ ]tZÑwu då m,weajcmufyg;}
rSmvnf; ESpo f ufw,fw?hJ ESpo f ufv&Ykd v dS &Ykd &dS ifwhJ ]wPSm} jzpfw,fw?hJ wPSmjzpf&if
]Oyg'gef} jzpfw,fw?hJ Oyg'gefjzpf&if ]uH} jzpfw,fw?hJ tJ'gav;yJ? tZÑwu då m,wevnf;
jrifw,fvo Ykd mqdv k ukd ?f Mum;w,fvo Ykd m qdv k u kd ?f odyrf ESpo f ufe/YJ ½lyg½Hk o'´g½Hak wGukd
vnf; odyrf ESpo f ufe?YJ ]tbdeE´w-d tvGeEf pS o f uf\} vdq Yk w kd ,f? tm½Hak jcmufyg;udk
]tbdeE´wd - tvGeEf pS o f uf\} wJ?h tvGeEf pS o f ufw,fqakd wmhukd ]wPSm} jzpfw,f?
]wPSmypö,mOyg'geH Oyg'geypö,mba0g} vdq Yk w kd m jzpfomG ;w,f? twGi;f tm,we
ajcmufyg;? tjyiftm,weajcmufyg;? tif; tvGef ESpo f ufw,f? tjyifuawmh tm½Hk
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 201

ajcmufyg;aygh? 'DutwGi;f uawmh tZÑwu då ajcmufyg;aygh? tZÑwu då ajcmufyg;vnf;


rESpof ufe?YJ tvGerf ESpo tZÑwu
f ufe?YJ ]tZÑ då ajcmufyg;wGif ESpo f ufvQif þwGif AmvrSw}f ?
olu ]Amvm - vlru kd w
f oYkd nf} vdYk tJ'vD akd jymw,f? ]Amvm - vlru kd w f oYkd nf} qdak wmh
tjyiftm,weudv k nf; ESpo f ufw,f? twGi;f tm,weudv k nf; ESpo f ufw,f? tJ'D
f ufaevd&Yk &dS if ]wPSm} jzpfw,f? wPSmjzpf&if ]Oyg'gef} jzpfw,f? Oyg'gefjzpf&if
ESpo
]b0} jzpfw,fqw kd m rcsKyb f ;l wJ/h
tm½Hak jcmufyg;wGif rESpo f ufvQif þwGif y@dw
tJ'D tjyiftm,wewdüYk vnf; rESpo f ufb;l ? a[m rESpo f ufb;l qdw k m odyNf y;D
rvdu k pf m;bl;? tJ -tJvjkd zpfomG ;w,f? ]tm½Hak jcmufyg;wGif rESpo f ufvQif þwGif y@dw}?
]y@dw}}qdw k m ynm&S?d tjyiftm½Hk ajcmufyg;rSe;f odv?Ykd odyrf ESpo f ufb;l ? [kwu f v hJ m;
tm½Hak jcmufyg;rSe;f rod&if ESpo f ufw,f? tm½Hak jcmufyg;udk odyrf ESpo f ufb;l qd&k if
tm½Hak jcmufyg;rSe;f od&w,f? od&if odyrf ESpo f ufb;l ? odyrf ESpo f uf&if y@dwwJ?h ynm&Sd
ac:w,f? ]tm½Hak jcmufyg;wGif ESpo f ufvQif þwGif AmvrSw}f ? ESpo f ufv&Ykd &dS if vlru kd f
jzpfw,f? ud, k uhf ,
kd u f kd tm½kaH jcmufyg;rSm odyEf pS o f ufaeao;w,fqv kd &Ykd &dS if Amv
jzpfw,fw?hJ ]Amv} qdw k m rpOf;pm;wJ[ h m/
]tm½Hk ajcmufyg;} qdw k mvnf; ]½ky}f ? ]½ky}f qdak wmhtoHu ½ky?f teHv Y nf; ½ky?f
tqif;uvnf; ½ky?f ½kyq f akd wmh ]jzpfysu}f aew,f? ]t'¨K0} ac:w,f rNrb J ;l ? tm½Hk
ajcmufyg; ]Nrw J ,f} qdrk S ]twå} jzpfomG ;w,f/ ]twå} jzpfomG ;&if ]vlru kd }f jzpfomG ;w,f/
tm½Hak jcmufyg; ]rNrb J ;l }}vdq
Yk akd wmh ]tewå} jzpfomG ;w,f/ ]tewå} jzpfomG ;&if ]ynm&S}d
jzpfomG ;w,f? tm½kaH jcmufyg; tJvrkd w S ?f ]tjyifbufrmS ½kyo f m&S}d ? a[m ]½ky}f yJ? [dk ]toH}
qdwk mvnf; ]½ky}f yJ? a[m ]ysu}f oGm;Ny?D ]teH}Y uvnf; ]½ky}f yJ? wpf&LS yJcw H ,f? ½kyu f vnf;
]ysu}f oGm;Ny?D rsupf u d vnf; zGiw hf ek ;f yJ? jrifvukd wf ,f? Ny;D awmh ]ysu}f oGm;Ny?D t&omvnf;
'Dvykd ?J vQmay:wGif ]ysu}f oGm;Ny?D tJvkd ]½ky}f ? tjyifbufrmS [dk ½kyaf wG ½kyaf wGqw kd mu
rsupf w d pfrwdS v f Qyw f pfysuf rcHb;l ? tJvkd rNrb J ;l ? ]t'¨K0}}ac:w,f/
tjyifbufrmS ½kyo
f m&Sd ud,k ehf mrfu oGm;íod pdwrf mS zsuq f D;bd
tjyifbuf½yk ?f a[m ]tjyifbufrmS ½kyo
f m&Sd ud,k ehf mrfu oGm;íod}? ud,
k ehf mrfu
oGm;íodawmh b,foyl J b,f0gyJvYkd jzpfomG ;w,f? t&ufy?J pm;aomufqikd yf ?J aps;yJ?
aps;BuD;u olY[molaeawmh ]½kyfBuD;}}y?J pm;aomufqdkifBuD;uvnf; ]½kyfBuD;} yJ?
202 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

ud, k ehf mrfu pm;aomufqikd v f Ykd oGm;odawmh pm;p&mawG aomufp&mawG&w dS ,fvYkd


oGm;odvu kd af wmh pm;aomufqikd Bf u;D jzpfomG ;w,f? pifppfawmh ]½kyBf u;D } yJ? vlawGu
rvkyaf wmhvnf; xrif;yGJ [if;yGaJ wGu ol[ Y mol Nird af ew,f? pm;aomufqikd u f ]½kyBf u;D }}/
]tjyifbufrmS ½kyo f m&Sd ud, k ehf mrfuoGm;íod pdwrf mS zsuq f ;D bd}? [m 'g ]½ky}f ?
]emrf}? tJ'g ]tedp}ö vdq
'gu]emrf Yk v kd &Ykd if a[m zsuq f ;D ypfvu kd wf myJ? tJ'D zsuq f ;D ypfvu kd af wmh
]wPSm}}r&Sad wmhb;l / ]wPSmeda&m"m Oyg'geeda&ma"m? Oyg'geeda&m"m b0eda&ma"m?
b0eda&m"m Zmwdead &ma"m? Zmwdead &m"m Z&mr&P? aomu y&da'0 'ku© a'greó?
Oyg,mom ed½Zk Ñ EÅ/d {0arwó au0vó 'kuu © E© ó ¨ eda&ma"m a[mwd}? tJvkd
jzpfomG ;w,fw/hJ ]tjyifbufu½kyaf wG}? ½kyq f w kd mu ]jzpfysu}f Ny;D aewJh ]½kyaf wG}aygh?
[dk rD;cd;k av;vdk rD;Bu;D cJav; oGm;vufew YJ v Ykd u kd ?f tif qdk ylNy;D awmh csKyo f mG ;w,f?
vufuav; aemufqw k o f mG ;w,f? tNrw J rf; ylaew,fq&kd if tNrw J rf; 'kua© &mufae
w,f? i&Jusawmh tNrw J rf;ylaew,f? vuferYJ ;D oGm;xd;k ? 'Duawmh ylawmhaemufqw k f
w,f? rylawmhb;l ? i&Jusawmh vufeYJ xd;k xm;ovdk xd;k awmh cdik ;f ovdv k yk &f w,f?
a[m vkyv f u kd af wmh a[m ylvcYkd sn;f aew,f? tJ'g ]tZÑwu då m,we}
m,we}? [du k i&Jr;D u
tjyifbuf? tjyifbufi&Jr;D u ylwm&Sw d ,f? ylwm[m ]½ky}f ? i&Jqw kd mvnf; ]½ky}f yJ?
ewfjynfqw kd mvnf; ]½ky}f yJ? tJ aumif;vdu k w f m qdw k mvnf; ]½ky}f yJ/
]tjyifbufrmS ½kyo f m&Sd ud, k ehf mrfu oGm;íod pdwrf mS zsuq f ;D bd}? aMomf ]pdw}f u
'gr[kwb f ;l ? [d[ k mu ]½ky}f ? 'D[mu ]emrf}? emrfqNkd y;D awmh rESpo f ufyaJ evdu k v f &Ykd &dS if
]wPSmeda&m"m Oyg'geeda&ma"m? Oyg'geeda&m"m b0eda&ma"m? b0eda&m"m
Zmwdead &ma"m}&ma"m}? tJ'aD e&mav;u ]½ky}f rSe;f odNy;D rESpo f ufbJ aevdu k w f myJ? ½kyrf eS ;f odNy;D
rESpo f ufbaJ ewm vlreS ;f odw,f? t&ufreS ;f odw,f? 0uftal wmifah wG bmacsmif;awG
aumif;w,fqw kd m odawmhomG ;csiw f ,f? oGm;csiaf wmh wPSmjzpfw,f? roGm;csiaf wmh
wPSmrjzpfb;l ? wPSmjzpfw,f? rjzpfb;l qdw k m tJ'[ D myJ? ½kyrf eS ;f rodb;l ? pm;aomuf
qdik vf o Ykd w d ,f? abmvH;k yGv J o Ykd w d ,f? uvyfvo Ykd w d ,f? oli,fcsi;f awGu zdwx f m;wm
awG zdwx f m;wmvdYk odw,f? tvSLyGv J Ykd odw,f? r*Fvmaqmifvo Ykd w d ,f/ pifppf tjyif
bufrmS ]rsupf }d eJY jrif&if bmwk;H (tqif;ygbk&m;)? ]em;} eJY Mum;&if bmwk;H (toHygbk&m;)?
]ESmacgif;} eJY eH&if bmwk;H (teHyY gbk&m;)? ]vQm} eJY pm;&if bmwk;H (t&omygbk&m;)?
]ud, k }f eJY xd&if bmwk;H (azm|AÁm½Hyk gbk&m;)? azm|AÁm½Hq k w
dk m yx0D awaZm 0ga,m
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 203

ac:w,f/ tJ'g ½kyaf wGy?J ]t ]tjjyifbufrSm ½kyfom&Sd}? r*FvmaqmifwdkY? xrif;yGJwdkY?


bke;f Bu;D qGr;f auR;wd?Yk bmwdYk tJvykd gw,f? 'gayr,fo
h &d rSmu tm½Hk ajcmufyg;yJ/
tm½Hak jcmufyg;wGif ESpo f ufvQif þwGif AmvrSw/f
tm½Hak jcmufyg;wGif rESpo f ufvQif þwGif y@dw/
tm½Hak jcmufyg;ESpof ufwmeJY rESpof ufwmudk ]y@dw} eJY ]Amv} cGaJ wmhwmyJ/
Oyg'gefr&S&d if aemufb0 y#doaE¨raebl;
]Amv}
]Amv}qd&k if ESpo f ufNy?D ]ESpo f uf}vd&Yk &dS if wPSm Oyg'gefawGjzpfNy;D rESpo f ufb;l ?
ody]rESf]rESpof uf}bl;qdv k &Ykd &dS if wPSm Oyg'gefawGr&Sb d ;Hk qdk ]½ky}f rSe;f odvYkd
d ;l ? bmvdrYk &Sw
]emrf}rSe;f odv?Ykd bmvdrYk &Sw d ;Hk (½kyrf eS ;f odvYkd emrfreS ;f odvyYkd gbk&m;)? ]tjyifbuf} u bmwk;H
]½ky}f ? ]twGi;f buf} ubmwk;H ]emrf}? ]tZÑwu då emrf}ac:w,f? emrfqakd yr,fh olu
olvnf; ½kyyf ?J [du k ½lyg½Hk 'Dursupf ?d [du k ]½lyg½H}k ? 'Du ]rsupf }d ? tJ'g bmwk;H (½kyyf gbk&m;)?
tJ ½ky?f jrifw[ hJ musrS ]emrf}? jrifw[ hJ mus bmwk;H (emrfygbk&m;)? tJvjkd zpfomG ;w,f/
[duk ]toH}? 'Du ]em;} ]em;}? ]tJ'g½ky}f ? ]þ[m½ky}f vdYk qdq k o kd mG ;&ifvnf; jzpfw,f? ]tJ'g½ky}f
tjyifbufu [if;csuaf pmfawG teHaY wG reHb;l vm; (eHygw,fb&k m;)? tjyifbufu
]teH}Y ? twGi;f u ]ESmacgif;}}? ]ESmacgif;eJt Y eH}Y ? ]tJ'g½ky}f ? eHwmu ]emrf}? tJvkd cGv J u kd af wmhrS
ynm&Sjd zpfomG ;w,f/ ]ynm&S}d jzpfomG ;&if ]wPSm}}rjzpfb;l ? wPSmrjzpfv&Ykd &dS if tJ'aD e&m
]edAmÁ ef} a&mufomG ;w,f? ]wPSmeda&m"m Oyg'geeda&ma"m} &ma"m}? tJ'D olwumawGu tvGef
pm;csiw f ,fuav;awGac:oGm;w,f? tvSLawG bmawGayghav? tJvkd tvGeEf pS o f uf
w,fq&kd if tJ'g ]Amv} ]Amv}? [m rjzpfvYkd rjzpfvYkd oGm;&w,fq&kd if tJ'genf;enf;]y@dw}
jzpfomG ;w,f? [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)? cGw J wfNyv D m; (cGw J wfygNyb D &k m;)/
]Amv}
]Amv}jzpfwv hJ [l m tJ'v D kd ]eda&m"} rodb;l wJ?h ]ynm&S}d wJo h [l m tJ'D ]eda&m"}
odw,fw?hJ wPSmcsKy&f if Oyg'gefcsKyw f myJw?hJ ]wPSm} csKy&f if bmwk;H (Oyg'gef csKyyf gw,f
bk&m;)? ]Oyg'gef} csKy&f if bmwk;H ]b0csKyw f ,f}? tJ'gonfyifvQif ]edAmÁ ef}yJw/hJ tJ'g
&Sief m*odeaf jymwm t&Sib f &k m; aemufb0 y#doaE¨ aetH;k rvm;qd&k if ]Oyg'gef} &S&d if
aew,fw?hJ ]Oyg'gef} r&S&d ifraebl;wJ?h oluajymwm [kwu f v
hJ m; (wifyghb&k m;)/
om"k ... om"k ... om"k
¸¸¸¸¸
204 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]]Oy"dav;yg;wd&Yk UJ pGev
Yf w
T &f mae&m w&m;awmf}}
27 .12.2006
rNrw J m&S&d if Nrw
J m&Sw
d ,f
]wH yaewH} - Nrw J m&Sv d Ykd rNrw J m&Sw d ,f? rNrw J m&Sv d &Ykd &dS if Nrw J m&Sw d ,f? tJovdk
[dk edAmÁ efuNrw J m a&mufomG ;w,f? acgif;awGbmawGwu Ykd rNrw J m? 'kua© &mufv&Ykd &dS if
b,f[m edAmÁ efreS ;f rodjzpfaewwfw,f? tJ'g ]Nird ;f csr;f wm} &Sv d Ykd ]qif;&Jwm} &Sw d ,f/
qif;&Jwmu ]'kuo © pöm}? Nird ;f csr;f wmu ]eda&m"opöm}}? tJvw kd zufvn S hf vSnNhf y;D awmh
]tEkrme} rsuaf pmif;xd;k &w,f? aemufus ]opäu d &P} rsuaf rSmufjyKomG ;wJt h cgusawmh
tJ'D rjzpfwmBu;D xJ? Nrw J mBu;D xJ a&mufomG ;w,f? ]edAmÁ ef}ra&muf&ifawmh rNrw J mawG
csn;f jzpfaerSmyJ/ 'gaMumifh ]edAEdÁ ´-Ni;D aiGUw,f}? [m rD;yHBk u;D xJjzwfomG ;wJh vlvakd ygh?
tJvkd tEÅ&m,fxJ jzwfomG ;wJv h v l ykd ?J tEÅ&m,fawGUw,f? tdw k ,f emw,f aow,f
tEÅ&m,fawGaygh/
NyD;awmh ]awmav;q,f} u ]tedpöawm wm? 'ku©awm} wm}? rNrJbl;qif;&Jw,f?
]a&m*awm}
]a&m*awm}? ]ov’awm - jrm;ajimifeh x YJ ;kd ovd}k ? 'Dvckd &H w,f? tJ'D ]{wHoEÅ-H þ[m
f ufw,f}? þedAmÁ efuNird o
Nird o f ufw,f/ ]{wH yPDwH- þedAmÁ efu rGejf rwfw,f}? tJ
],'d'H oAÁocFg& oraxm}
oraxm}? ]oAÁocFg&oraxm &oraxm- tvH;k pHak omocFg&Nird ;f at;jcif;onf}/
Nird ;f at;jcif;onfaygh? tck ESv;kH awGuvnf; vIyaf ew,f? ]t'¨K0awm} rNrb J ;l ? a[m
ajrivsifawGvnf; rNrJbl;? a&awGvnf;rNrJbl;? [m a&awGvnf; vIyfaewmyJ?
pD;aewmyJ vIyaf ewmyJ/
'Dowå0gawGvnf; tJvdkyJ udk,faiGUawGa&m? av&SLwmawGa&m? tJ'gawG?
½kyaf wG? [dk vlawGqNkd y;D awmh tm½Hik g;yg;eJY aysmaf ewm? tm½Hik g;yg;qdw k mvnf; ½kyaf wG?
tJ'gawGraysmrf S oleaYJ ysmaf evdv Yk nf; udpNö y;D Nyv D m;qdak wmh rNy;D bl;? ewfawGvnf;
aysmw f myJ? umr*kPaf wGeYJ aysmw f myJ? 'gayr,fh tdw k xhJ J emwJx h ?J aowJx h d a&mufa&muf
oGm;w,f? tJ'D ]umr*kPaf wG} u rNrb J ;l / olvnf; ]umr*kPt f edp?ö umr*kP'f u k }© eJY
qdk&w,f? jrifwmvnf; ]tedpö}? ]½kyf}vdkYqdk&ifvnf; ]tedpö}yJ? ]'ku©} yJ? ]tewå}yJ?
jrwfpGmbk&m;u tJ'gawGUNyD;awmhrS tJvdk ]rNrJwm} &Sd&ifvnf; ]NrJwm} &Sdw,fwJh?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 205

tJvq kd ifjcif&w,f? rNrw J m&Sv


d &Ykd &dS if Nrw
J m&Sw
d ,f? qif;&Jwm&Sv
d &Ykd &dS ifvnf; csr;f omwm
d ,f? rD;oH;k yg;- ]wd0*¾}d wJ?h oH;k yg;aomrD;qdw
&Sw k m &m*? a'go? arm[? ]rD;} &Sv d &Ykd &dS if
r&Sw d hJ ae&m&Sw d ,f? tJvkd ÓPfu edAmÁ efeYJ qifjcif&w,f? ]a&m*g} &Sv d &Ykd &dS if a&m*gr&Sw d hJ
ae&m&Sw d ,f? ygVdvu kd ]{wHoEÅH ? {wH yPDw?H ,'d'H oAÁocFg&oraxm} &oraxm}? ]oAÁocFg&
oraxm}
oraxm}qdkwmu ]tvHk;pHkaomocFg&awG Nidrf;at;wJhae&m}udk BuHwmawG;wm?
xGuaf v 0ifavawG a[m aoG;wd;k wmawG ,m;wm ukww f mawGaygh? raeEdik f rxdik Ef ikd f
Nird rf aeEdik wf mawGaygh? tJ'gawG Nird ;f at;wJh ae&mawG &Sw d ,f? ]oAÁocFg& oraxm}
vdq Yk wkd ,f? tif; xGuaf v 0ifavawGa&mNird ;f at;w,f/ tBut H pnfawGvnf;r&Sb d ;l ?
]oAÁocFg&oraxm} ac:w,f/
Oy"dav;yg;wd&Yk UJ pGev
Yf w
T &f mae&m
]oAÁLy"dy#deó d a*¾g}}? ]Oy"d} qdw k m cE¨mOy"d? udavomOy"d? tbdocFg&Oy"d?
rpöKOy"d? tif; ukov kd f tukov kd af wGukd ]tbdocFg&} ac:w,f? [dk ukov kd f tukovkd f
awGaygh? psmefuo k v
kd af wG bmawGayghav? Bu;D us,w f hJ ukov kd af wGukd ]tbdocFg&}
ac:w,f? tJ psmefawGeb YJ mvky?f [do k mG ; 'DomG ;eJaY ygh? [dv
k yk 'f v
D yk ?f avmuDawGvyk af ewm?
tJ'g ]tbdocFg& oraxm}oraxm}? ]tbdocFg&} ac:w,f? tJ'g ]tbdocFg½ky"d} vdv Yk nf;
ac:w,f? tJ'gawG Nird ;f at;rS psmefawG bmawGaygh/ avmuDawG Nidrf;at;NyD;awmh
[dk Mum a&xJaeayr,fh Mum&Gurf mS a&rwifb;l wJ?h tJovdyk J ud, k o
hf EÅmefrmS ]&m*?
a'go? arm[} rD;awG r&Sw d ahJ e&mu ]edAmÁ ef}? ]&m* a'go arm[} &Sw d hJ ae&mu ]avmuD-
'kuo © pöm}? tJvkd ÓPfuav;u cG&J w,f/ tvH;k pHak om ocFg&wd\ Yk Nird ;f at;&m? Oy"d
wd\
Yk Nird ;f at;&m/
]oAÁLy"d y#deó
d a*¾g}}qdwk m ]oAÁLy"d-Oy"dav;yg;wd&Yk UJ ? y#deó d a*¾g - pGevYf w T &f m}}?
cE¨mBuD;a&mr&Sdbl;-]cE¨]cE¨Ky"d}? ]udavoky"d-udavomvnf;r&Sdbl;}? udavomvnf;
pGexYf m;w,f? Oy"d cE¨mu ]cE¨Ky"d} ac:w,f? olu tedp?ö 'ku?© tewåBu;D ? rNrw J [ hJ mBu;D ?
rNrw hJ m tJ'g ]cE¨Ky"d} ac:w,f? ]tbdocFg½ky"d} u tJ'D ukov
J [ kd af wG [dk psmefawGeYJ
[dok mG ;'DomG ;? [dbk 0 atmufarhvu kd ?f 'Db0 atmufarhvu kd ?f psmefuo k v
kd af wGaygh?
tJ'g tbdocFg&? ]tbdocFg½ky"d} - Oy"dac:w,f? pGv J rf;p&m pGv J rf;wwfw,f/
206 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

[dk &[EÅmjzpfNy;D awmh yGm;rsm;&ifawmh rpGv J rf;bl;? ykxZk OfawG tJ'D psmefupm;
vd&Yk &dS ifawmh pGv
J rf;wwfw,f? jrif;awG? wd& pämefawG acG;awG avmuBu;D u rjrifb;l
wmawGjrif? aMumufp&mawGaMumuf? vefpY &mawGjrif&if vefeY YJ i&JawGa&m? bmawGa&m?
]Oy"dav;yg;} cE¨Ky"d? udavoky"d? tbdocFg½ky"d? rpöKy"d? a[m aojcif;w&m;vnf;
&Sw
d ,?f 'DcE¨mud, k Bf u;D &S&d if ]aojcif;w&m;} &Sw
d ,f/ ]edAmÁ ef} u aojcif;w&m;r&Swd mudk
þav;yg;ukew f ,fw/hJ
]oAÁLy"d y#deó d a*¾g- tvH;k pHak om Oy"dav;yg;wd&Yk UJ pGe&Yf m}?}? pGe&Yf m ]edAmÁ ef}
ac:w,f/ ]0d&ma*g eda&ma"m} &ma"m}? ]0d&ma*g - &m*uif;wJah e&m? eda&ma"m -csKyNf ird ;f wJah e&m}}?
tJ'aD e&mawGu ]oEÅH - Nird o f ufw,f? yPDwH - rGejf rwfw,f}? ]eda&ma"m edAmÁ ef}
ayghav? edAmÁ efu trsm;Bu;D yJ/ ]edAmÁ ef}u rGejf rwfw,f? Nird of ufw,f? tJvEkd v S ;kH oGi;f rS
rjzpfwmudk 'DcE¨mBu;D u vGeo f mG ;w,f? jzpfwmBu;D u tJvkd ]tedpö 'ku© tewå} qdw k m
]y0wåerd w
d }f ac:w,f? cE¨mBu;D u xdvnf; jzpfw,f? Mum;vnf;jzpfwmyJ? eHvnf;
jzpfwmyJ? jcifuu kd w
f mvnf; jzpfwmyJ? y0wåerd w d f ac:w,f? Mum;wmuvnf;jzpfwmyJ?
eHwmuvnf; jzpfwmyJ? pdwu f ;l &ifvnf;jzpfwmyJ? tJ'D ]y0wå edrw d }f ac:w,f/
tJ'eD rd wd rf S xajrmufwmrS ]0k|me*grde}d vdaYk c:w,f? ]0k|me - xajrmufwm}}?
todawG bmawG 0dnmPfawGurNrb J ;l ? cE¨mac:w,f? vIyw f mu 0ga,mac:w,f?
½kyaf c:w,f? tJ'[ D mawG cE¨mig;yg;Bu;D u vGwaf jrmuf&mvdYk ]oAÁLy"d y#deó d a*¾g}
qdwk m ]tvH;k pHak om Oy"dw&Ykd UJ vGwaf jrmuf&m}? tJvakd v;awG qdq k akd y;&if trSw&f w,f?
tJ'gawGrS Nird ;f at;w,f/

cE¨mu pGv J rf;p&mjzpfvYkd Oy"dac:w,f


[dk &m* a'go arm[wnf;[laom rD;ok;H yg;r&S&d m a[m ]rD;ok;H yg;} &Sw d ahJ e&m&Sv
d Ykd
&S&d if? ]rD;ok;H yg;} r&Sw
d hJ ae&muvnf;&Sv d rd rhf ,f? tJvkd edAmÁ efukd ]tEkrme}eJY tJvkd ½I½aI y;?
]tedp}ö ? rNrw J ahJ e&m&Sw
d mu NrwJ ahJ e&m&Sv d ?Ykd rNrw
J ahJ e&mawG jzpfaew,f? 'DavmuBu;D u
rNrb J ;l ? avmukw&å musawmh Nro J mG ;w,f? tJvakd ygh? 'gaMumifh ]bHo k ;kH yg;rSm jzpfav&m
'kuo © pömrSw}f qdw k m jzpfwmawG[m ]y0wåerd w d }f ac:w,f? Mum;wmvnf;jzpfwmyJ?
eHwmvnf; jzpfwmyJ? aoG;wd;k wmwd?Yk tylaiGUwd?Yk xGuaf v 0ifavwdYk tJ'gawGu
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 207

jzpfwmyJ/ jzpfwmawGukd Ni;D aiGUw,fq&kd if 0dyóemÓPfaygh/ vGwv f ckd siw


f ,fq&kd if
]rkÍödwkurswmÓPf}? NiD;aiGUw,fqdk&if ]edAÁdE´ÓPf}? ]y#docFgÓPf} qdkwmuawmh
vGwaf tmiftm;xkww f ,f? tedp?ö 'ku?© tewå? a&m*? *@? ov’eYJ y&- plZumBu;D vdyk J
ud,k t hf vdtk wdik ;f rjzpfb;l ? ]awmav;q,f} vd[ k mawG usuNf y;D awmh tJv[ kd mawG
yGm;&w,f? tJ'aD wmhrS tJ'cD E¨mr&Srd ?S ]Oy"d}qdwk m ]cE¨m}}ac:w,f? olupGv J rf;p&mBu;D
ajcaxmufawG? aygifawG? vufawG? ajcawG? rsucf ;kH awG vQmawG? oGm;awGayghav?
tJ'g pGv J rf;p&mBu;D ? vQmuvnf; pGv J rf;w,f? vQmraumif;&ifvnf; wpf'u k ?© pum;
rajymEkid b f ;l ? vnfacsmif;awGuvnf; pGv J rf;p&mBu;D ? uifqm? vnfacsmif;uifqm
aygufw,fq&kd if 'kua© &mufNy?D ESmacgif;uifqm? [m wcsKd U rsupf ad wG bmawGxv J nf;
bmaygufw,f nmaygufw,feJY tJvdkqdk&if tJ'g pGJvrf;p&mjzpfvdkY tJ'g ]Oy"d}
ac:w,fw/hJ
cE¨mBu;D u ]cE¨Ky"d} ac:w,f? pGv J rf;p&m rsuv f ;kH ? pGv J rf;p&m yg;awGukd tzk
aygufw,fq&kd ifyJ pGv J rf;p&m? uifqmawG avQmuf[akd yguf 'DaygufeYJ tJ'gawGuvnf;
pGv
J rf;p&mawGjzpfw,f? edAmÁ efawGu 'gawGrsKd ; r&Sb d ;l vdq Yk Nkd y;D awmh tJ'vD kd edAmÁ efew YJ vGJ
wjcm;udk qifjcifvu kd wf t hJ cgusawmh tJ'D jzpfwahJ e&mBu;D &yfomG ;wwfw,f? tJ'g
]y0wåerd wd }f rS xw,f? ]0k|me*grded 0dyóem} ac:w,f? tJ'g ]edAmÁ ef} yJvq Ykd w
kd NhJ y;D ? [dk
tdyaf ysmw
f mr[kwb f ;l ? xdik af e&if; rwfwwf? rtdycf siyf eJ YJ &yfomG ;wJ[ h m tJvkd jzpfw,f/

ypö,y&d*[
¾ ÓPf or®oeÓPf O',AÁ,ÓPf b*FÓPf
Ny;D awmh yDwad wGaumif;ae&ifvnf; &yfaewwfw,f? wcsKd Upsmeform;awGvnf;
&yfw,f? ]psmefawG} &yfwm? ]yDw}d aMumifh &yfwmvnf;&Sw d ,f? ]Oayu©m}}aMumifh &yfwm
d ,f? ]orm"d}aMumif&h yfwm&Sw
&Sw d ,f? ]0dyóem}
óem}aMumif&h yfr/S ckewke;f u qif;&Jw,f?
tedpö 'ku© tewå? edAmÁ efyaJ t;w,fqw kd NhJ y;D awmh tedp?ö 'ku?© tewåawG &yfomG ;wm
udk ac:w,f? tedpö 'ku© tewå? jzpfwm ysuw f mu ]O',AÁ,ÓPf}wJ?h tJ jzpfwm
ysuw f mudk od&w,f? ]or®oe} e}- twdwu f vnf; 'Dvykd ?J ypöKyeÜ vf nf; 'Dvykd ?J tem*wf
jzpf&ifvnf; 'Dvykd v J q
Ykd Nkd y;D awmh twdw?f tem*wf? ypöKyeÜ af wGuv kd nf; yGm;&w,f?
jzpfjcif; ysujf cif;udv
k nf; yGm;&w,f/
208 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tJ ]jzpfaMumif;} jzpfwhJ t0dZmÆ wPSm Oyg'gefawGuv


kd nf; yGm;&w,f? tJ t0dZmÆ
aMumifjh zpfwm? wPSmaMumifjh zpfwm? Oyg'gefaMumifjh zpfwm? uHaMumifjh zpfwm? zó
aMumifjh zpfw,f? emrf½yk af Mumifjh zpfw,f? tm[m&aMumifjh zpfw,fvYkd jzpfw[hJ mawG
k nf;qifjcif&w,f? jzpfaMumif;u ]ypö,y&d*[
udv ¾ ÓPf} vdYk ac:w,f? ÓPfq,fyg;/
Ny;D awmhrS ]b*FÓPf} qdNk y;D awmh ysuw
f mawGjrifw,f? tJ'aD cgif;rl;wmawG bmrl;
wmawG? xdik af e&if;rwfwwf rl;oGm;aemufomG ;wmawG? vJomG ;wmawGjzpfomG ;wmawG?
atmfuvDqefwmawG bmawG tJv[ kd mawGjzpfw,f? tJ'gawGxuf aor,fvaYkd wmif
jzpfw,f? tJjzpfwmyJ? aocsiaf o[Jh qdNk y;D awmh tJ'D ]cE¨meJY edAmÁ efe}YJ vJ&w,f/

ed½yk "dqw
kd m cE¨mr&Sw
d m
]Oy"d} qdw k m cE¨m? ]ed½yk "d} qdw k m cE¨mr&Sw d m/ edAmÁ efev J m? ]ed½yk "d}qdw
YJ w k m
edAmÁ efac:w,f? cE¨meJt Y v
J kd vJ&w,f? cE¨mudk pGev Yf u kd &f Ny;D awmhum; edAmÁ efxaJ &muf
oGm;w,f? ]tEky0da|m} edAmÁ efoYkd a&mufomG ;w,f? q&majymorQukd vkyw f ,fw?hJ tJ'g
]or®my#dyaEém}}- aumif;pGmusiw hf yhJ *k Kd¾ v[ f m ]edAmÁ eHopäu d a&mwd} qdw k mu ygVdvkd
jzpfoGm;w,f? tJ'D &yfoGm;wmBuD;? rjzpfoGm;wmBuD;udk odoGm;w,fwJh? tJvdk[m
jzpfatmif tJvakd v; qifjcifNy;D awmh ,l&w,f/
avmuBu;D qdw k mu ]rNrb J ;l }? tdw k mawG? emwmawG? aowmawG? pd;k &drw f mawG?
ylaqG;wmawG? om;orD;awGa&m? bmawGa&m 'Dv[ kd mawG&w dS ,f? tJ'g ivsiv f yI w f m
wdYk rkew
f ikd ;f awGeYJ a&awGeYJ jrK§ yyf pfvu kd w f mwd?Yk wpfcgwnf; ajrBu;D ivsiv f yI Nf y;D awmh
ywfMum;tufBu;D xJ0ifomG ;wm? [m ajrBu;D u zdcsvu kd w
f m aooGm;wmyJ? tJ'gBu;D u
aoNy;D awmh tJvakd owmawG aocJw h b hJ 0awGuvnf; renf;bl;? 'gayr,fh tJvrkd odb;l ?
tJvjkd zpfjzpfomG ;w,fw?hJ tJvv kd nf; ½I½aI y;&w,fvYkd rSww f /hJ
uJ---awmfMuOD;pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k


¸¸¸¸¸
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 209

]]tMunfay:rSm emrfrDv
S m igvnf;ryg csKyfwmudo
k &d rSm w&m;awmf}}
31.12.2006
igvdrYk odbJ emrfvYkd od&r,f
]emrf½yk }f ? oGm;vdw k mawGu ]emrf}? avSeYJ 'Dvakd ygh wufrBu;D udik o f mG ;vd?Yk b,fomG ;
csiw f ,f? tJ'g vlu emrfew YJ w
l ,f? [dk oGm;csiw f ,f? ]emrf}? trSww f rJq h akd wmh emrfvYkd
rodb;l ? igvdo Yk w d wfw,f? pifppfu ]emrf}udo k zd ?Ykd ]ig}
]ig}vdrYk odbeJ YJ emrfvo Ykd zd ?Ykd iguvnf;
emrfy?J igu ]'d|ed mrf} jzpfaew,f? igvdrYk odz?Ykd oGm;csiw f ,fq&kd if oGm;csiw f ,fqw kd mudk
oday;zd?Yk ]avSev YJ }l vdyk ?J vlu ]emrf}? avSBu;D uawmh qdyu f rf;qduk x f m;&if ol[ Y mol
aewmyJ/ vlu wufavSmfawmhrS b,foGm;csifw,f? qefcsifw,f? oGm;csifw,f?
[dbk ufurf;oGm;csiw f ,f? [d&k mG oGm;csiw f ,f? tJ'gu vl? ]avSev YJ }l ? tJvrkd w S x f m;?
oGm;csiw f ,f? oGm;r,f? ,m;w,f? ukwcf siw f ,f? tJ ,m;w,fqw kd mu ]a0'emawG}?
jcifuu kd w f ,f onmawG? jcifuonm? ,m;wmua0'em? tJ ,m;wmu azmufjyefwm?
,m;wmu ½kyaf zmufjyefomG ;wm? jcifu EIwo f ;D eJY xd;k vdu k wf ,f tom;xJ? tom;xJ
xd;k vdu k w f ,f? yom'xJx;kd vdu k af wmh tJ ]½ky}f u azmufjyefomG ;w,f/
]½ky}f uazmufjyefomG ;awmh ,m;oGm;w,f? tJ'D ,m;oGm;wJt h cgrSm cHjyif;oGm;
w,f? ukwcf siv f mw,f? tJ'g ]onm} ]onm}? ,m;wma&m bma&m? ½kyu f azmufjyefw,f?
tJ'u D srS ]cE¨mig;yg;} jzpfomG ;w,f? jcifuu kd w f ,f? jcifqw kd muonm? ]onm} ]onm}qdw k m
owå0gjzpfomG ;awmh ]'d|}d jzpfomG ;w,f? jcifuu kd wf ,fvYkd rxm;&bl;? azmufjyefw,f
,m;w,fq&kd ifawmh ½kyw f ?Ykd a0'emwdYk ]½ky?f a0'em? onm} jcifuu kd w
f ,f jzpfomG ;w,f?
½ky?f a0'em? onm/ jcifuu kd af wmh ukwcf siv f mw,f? ]ocFg&} &}? wpfcgwke;f u jcifu
EIwo f ;D eJY xd;k vdu
k wf m tom;xJ? yom'xJx;kd vdu k af wmh pyfomG ;w,f? emoGm;w,f?
tJv[ kd mrsKd ;? EIwo f ;D eJx
Y ;kd vdu k wf ,f? olu oleY mrnfu ]olprd ck } wJ?h ]olprd ck } qdw k m
]olp}d u tyf? ]rkc} u yg;pyf? cHwiG ;f ? tyfew YJ w l chJ wH iG ;f wJ?h oluwpfcgwnf; xd;k csvu kd w
f m/
usKywf Ykd [dk t&ifwek ;f u qeftw
d af wGrmS xd;k xd;k Munfwh [hJ mrsKd ;vdak ygh? tJvkd
xd;k xd;k Munfah wmh qefawGygvmw,f? Ekwv f ukd af wmh tJ'u D srS 'Duqefaumif;w,f
210 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

raumif;bl;? tJ tJvkd jcifu EIwo f ;D eJx


Y ;kd ? t&ifu odz;l vdo
Yk w d m? Ny;D awmh jcifa,mif
aqmifNy;D udu k wf hJ 'Djh yiftaumifawGuvnf;&Sad o;? olu jcifrw S wf ,f? tJ'gxJrmS ½ky?f
jcifuu f mu ½kyaf zmufjyefomG ;w,f ]½ky}f ? ,m;wm;wm; jzpfomG ;w,f ]a0'em}
kd w ]a0'em}?
Ny;D awmh jcif ]onm}
]onm}? udu k af wmhuwk cf siw f ,f ]ocFg&}
&}/ tpwke;f uwnf;u odw[ hJ kd
[dk ]0dnmPf}uawmh ygoGm;Ny?D 0dnmPfu t&ifjzpfwmud;k ? ]wdPHÖ o*Fwd zaóm} wJ?h
[dk emrfu 'Dvq kd wkd ,f? tom;u yom'eJY jcifutm½Hek ?YJ xd;k csvu kd w
f m 0dnmPf?
0dnmPfuodw,f? odwmu ]0dnmPf}? zifx;kd vdu f ,f? tJ'gu ]zó}
k w ]zó}? emrfcE¨m
wpfcgwnf;ygoGm;w,f? ukwfcsifw,f ]ocFg&} &}? ukwfw,fu ]½kyf} jzpfoGm;w,f?
vIyw f maygh? [duk aysmufomG ;w,f? tJ'gu omrn jcifuu kd w f m/

cE¨mig;yg; odjim;u aomwmyef


EGm;acGUwmwdYk bmwdYk tBu;D tus,u f sawmh tBu;D tus,af ygh? arhomG ;atmif
jzpfomG ;w,f? tJv[ kd mrdsK;usawmh ynwfuakd usm&f w,f? ]ynwåð orwdurú w d mG } qdak wmh
jcifvnf;ausm&f w,f? ajcovH;k wdYk aygifwq Ykd w kd mvnf;r&S&d bl;? ezl;wdYk bmwdq Yk w kd m
]ynwåð } ynwfuakd usm&f r,fqw kd m cke jcifuu kd w f hJ ezl;wd?Yk ycH;k wd?Yk 'l;wdq
Yk w
kd m r&S&d bl;?
usm;udkufwJh bkef;BuD;wdkY? 'l;½dkufcsdK;wJh bkef;BuD;wdkY? tJ'D[dk[mrsdK;awGusawmh
]a0'em}
]a0'em}awGu [dk ]pdwu f kd jyKjyifwwfw,f}? pdwq f ;kd atmif vkyw f wfw,f/
a0'emu Ny;D awmh &m*jzpfatmifvnf; vkyw f wfw,f? a0'emeJo Y nmu 'l;wd?Yk
aygifw?Ykd cg;wduYk kd usm;udu
k w f ,f? usm;wdYk cg;wdYk rvky&f bl; a>rwd?Yk ]ynwåð - ynwfu?kd
orwdurú w d mG - ausmv f } qdw
f eG í k m[m 'l;awGbmawG? 'l;rSe;f vnf;rod&bl;? jcifuu kd f
rSe;f vnf;rod&bl;? tJ'g ,m;wmav;u tJ azmufjyefw,f ½ky?f a0'emjzpfw,f?
onmjzpfw,f? þ[monm? þ[m½ky?f tJ'jD cifuu kd w
f mav;xJrmS tJvckd &JG w,?f
anmif;wmav;awG 'l;emwmav;awG - jyifcsiw f mav;awG tJ tJ'gav;awGcrJG ?S cE¨mudk
ÓPfeaYJ &mufomG ;w,f/ tJ'g ]jzpfysu}f bmrSrvkyEf ikd &f if ]odw,f} ]odw,f}? tJvkd
odw,f xdw,f em&if emw,faygh? tJ'aD vmufav;eJq Y &kd if ig;ckuJG uGo
J mG ;w,f
em&ifvnf;ig;ck? oGm;csi&f ifvnf;ig;cky?J ]cE¨mig;yg;} yJ? ckxikd af e&ifvnf; cE¨mig;yg;yJ?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 211

]vl} aysmufoGm;atmif cE¨mig;yg;a&mufawmhrS? ]cE¨mig;yg;odjim;u aomwmyef}?


a&S;wke;f u cE¨mig;yg; odatmif w&m;xdik &f wm? bk&m;vufxufu ]½lyH bdua© 0} eJ?Y
]½lyb H u d a© 0}vdq Yk &kd if tJ'D jcifuukd vf u
kd vf Ykd a[m ,m;oGm;w,f? tom;xJ olEY w I o
f ;D u
xd;k vdu k w f ,f/ tJ ]½lyb H ud a© 0} tJ wpfv;kH wnf; qd&k w,f? ]½lyb H ud a© 0} jrwfpmG bk&m;u
a[mvdu k f w,f? ½lyH ½kyf þ[m½kyf a[m olwv Ykd ufxufu bk&m;vufxufu ]½ly}H
½Iy?kH ]½lyH tewåm? ½lyH tedp}Hö ? tJ'g 'l;awGaygifawGr[kwb f ;l ? jcifu EIwo f ;D uvnf;
½kyyf x J ;kd vduk w
f m? wGe;f wd;k vdu k w f m ]0ga,m}
]0ga,m}? 'l;wdYk aygifwuYkd ]yom'½ky}f /
]blwyÜom'0do,m} a[m rarh&bl;? ]blw} u-blw½ky?f ]yom'} u- yom'½ky?f
]0do,m}
,m}u - tm½H½k yk ?f tif; ]blwyÜom'0do,m}? a[m 'grS ½kyrf eS ;f odomG ;w,f/
]bma0g [',} [',}? ]bma0g} u £w¬b d m0 ykrmÇ 0½ky?f ][',} u [',0w¬K½yk ?f [',0w¬K
½kyxf uJ ]raem} jzpfw,f/ ],H½yl H edóm,} m,}- edó,? edó,ypön;f jzpfomG ;w,f?
]raemtMunf}rSm emrfrv DS mw,f? raemtMunfrmS emrfrw DS ,f/ ckow
d mawGu Mum;wm
awGu? Mum;wmawGuawmh ]em;tMunf}rSm emrfrDS vmw,f? igvnf;ryg tJvq kd kd ½I&
w,f? ]um,tMunf} rSm 'l;awGemw,f? vufawGa&manmif;w,f? vufvrYkd &Sb d ;l ?
um,tMunfyJ&Sdw,f? um,tMunfrSmemrfrSDvm? yg;awG bmawG ezl;awG jcif
uduk wf ,f? anmif;w,f,m;w,f? tJ'gawGaygh? pdwu f ;l w,fqakd wmh ]raemtMunfrmS
emrfrv ryg}? igvnf;rygbl;? tJ'gu ]csKyw
DS m igvnf;ryg} f mudk od&rSm}}? csKycf sKyo
f mG ;wJh
[mawGukd od&rSm? tJvakd wG ½I&w,f/

tMunfay:rSm emrfrv
DS m igvnf;ryg csKyfwmudo
k &d rSm
k af y:rSmqd&k if ]um,}
ud, ]um,}tay:rSm xdwmav;odvu kd w hJ cg ]emrfr}DS vmw,f?
f t
jcifuu kd w
f ,f? ,m;w,f? cg;atmifw h ,fe?YJ at;w,fe?YJ &ifxu J at;w,fqw kd mvnf;
tJ'gyJ? emrfrv DS mw,f? yg;pyfxrJ mS at;w,f? at;wm ]awaZm}
]awaZm}? at;w,fvYkd odwmu
]emrf}? ]um,0dnmPf} ac:w,f? anmif;wJ[ h mvnf; 'Dvykd J ]um,tay:rSm emrfrv DS m}
emrfuodw[ hJ maygh? odwmu ]0dnmPf}? cHpm;wmu ]a0'em} ]a0'em}? rSww f mu ]onm} ]onm}?
jyKjyifwmu ]ocFg&} &}? emrfuavS? avSBu;D ay:rSm vl&yfomG ;w,f? wufrBu;D udik v f u kd f
212 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

w,f? ,ufvu kd wf thJ cg oGm;a&m? avScsn;f xJqkd 'Dwikd ;f yJ? ]rsupf t d MunfrmS emrfrv DS m}m}?
tckMum;w,f? w&m;emvdkY Mum;wJh[mvnf;? ]em;tMunfrSm emrfrSDvm} m}? a[m
emrfuqdw k m 0dnmPf&,f zó&,f? ]wdPo HÖ *Fwzd aóm}
aóm}? ]wdP}HÖ u em;usawmh
em;&,f toH&,faygh? ]em;tMunfrmS }}-toH&adS wmh ]emrfrv DS m}m}? Mum;wmrSv D mw,f?
Mum;wmrSaD wmh Mum;vdaYk umif;w,f raumif;w,fqw kd m ]zó}
]zó}a&mygw,f? ]a0'em}
a&m ygw,faygh? Mum;wmu ]cE¨mig;yg;} ig;yg;}? 0dnmPfa&mygw,f? a0'ema&mygw,f
onmu ]onmu©Em¨ }}aygh? 0dnmPfu ]0dnmPu©Em¨ }}? a0'emu ]a0'emu©Em¨ }}? zówdYk
apwemwkYd ESv;kH oGi;f wmwdu Yk a[m ]ocFg&u©Em¨ }}? tJvjkd zpfomG ;w,f/ ]em;tMunfrmS
emrfrSDvm}m}? emrfrSDvmw,f? Mum;wJh[mu emrfjzpfoGm;w,f? Mum;wmu yom'/
h l xdik ;f wmu rMunfb;l ? rMunfvYkd xdik ;f wm? ]em;tMunfrmS emrfrv
em;rxdik ;f wJo DS m
igvnf;ryg} igrygrS? tJ'g ]'d|}d rygbl;? ]igvnf;ryg ryg? csKyw f mudo k &d rSm}}? Mum;Ny;D &if
csKyo
f mG ;w,f? csKyw f mudo k &d r,f? Mum;Ny;D &if csKyw
f ,f? jrifNy;D &ifvnf; csKyw f ,f/
]rsupf t d MunfrmS ? emrfrv DS m? igvnf;ryg? csKyw f mudo k &d rSm}}/
tJ'g ]0dyóem} tJ'g 0dyóemaygh? ]av;ck} jzpfomG ;w,f/ xdik w f ,fqw kd m
xdw,faygh? xdkifwmuvnf; ]um,tMunfrSm}}? xdwmuusawmh ]emrfrDSvm} m}?
]igvnf;ryg} tJ'gu 'd|drygawmhbl;? ]csKyfwmudk od&rSm} xdNyD;&ifcsKyfoGm;w,f?
jcifuukd Nf y;D vnf;csKyof mG ;w,f? Mum;Ny;D &ifvnf; csKyof mG ;w,f? jrifNy;D vnf; csKyo f mG ;w,f?
tJ'gudk ]eda&ma"m}
&ma"m}? ]eda&ma"m} vdYk jrwfpmG bk&m; u½Iw,f? eda&ma"mqdw k m rMum;zl;bl;?
a[m rMum;zl;bl;vdkY toHuvnf;qHk;a&m Mum;wJhem;uvnf; r&dSawmhbl;? tJ'g
]eda&m"}
&m"}ac:w,f? ]w'*Fead &m"} ac:w,f? ]Oyg'f} tpGe;f ? ]bif} tpGe;f qdw k m tJv[ kd mrsKd ;
ac:w,f? eda&m" csKyw D &kd if a[m ]tedp}ö vnf; odomG ;w,f/
f mudk odNyq
]tedp}ö odomG ;&if ]oów} aysmufomG ;w,f? tJvykd J jzpfwmyJvq Ykd akd wmh ]Oapä'}
vnf;aysmufomG ;w,f? aMomf ]tMunfay:rSm emrfrw DS m} udyk J vlawG bmawG ajymqdk
aewmawG jzpfomG ;w,f? 0rf;xJu Buw H musawmh ]raemtMunfrmS }}? ajymcsiw f mav;
awGqckd siw f mav;awGaygh? raemxJu]raem'Gg&} &}rSm? ]raemtMunfrmS emrfrv DS m igvnf;
ryg csKyw f mudo k &d rSm}? tJ'g eda&m"yJ? tJ'g ]0dyóem} ac:w,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 213

rsupf t
d MunfrmS emrfrv DS m igvnf;ryg csKyw f mudo k &d rSm/
em;tMunfrmS emrfrv DS m igvnf;ryg csKyw f mudk od&rSm/
ESmacgif;tMunfrmS emrfrSrv DS m igvnf;ryg csKywf mudo k &d rSm/
vQmtMunfrmS emrfrv DS m igvnf;ryg csKyw f mudo k &d rSm/
ud,k t
f MunfrmS emrfrv DS m igvnf;ryg csKyw f mudo k &d rSm/
raemtMunfrmS emrfrv DS m igvnf;ryg csKyw f mudo k &d rSm/

eda&m" "r®mEkyóD 0d[&wd


]eda&m"mEkyóD tómod ómrDwd oduw © }d - qdNk y;D xGuaf v 0ifavvnf;
tJ'vD kd ]csKyw
f mudk od&w,f}? tJ'grS ÓPfaumif;oGm;w,f? tJ'g b,frmS wk;H qdak wmh
]tAsmuw} tAsmuw ac:w,f/ ]0dyguf} ac:w,f/ ]rsupf }d uvnf; 0dyguf? ]Mum;wm}
uvnf; 0dyguf? rqJcsiv f Ykd &dv
S &Ykd &Sd if 0dygufy?J qJcsivf mrS tukov kd jf zpfomG ;w,f?
cHjyif;wmwdYk qJcsiw f mwd?Yk tJ'v D rkd jzpfb;l qd&k if w&m;&Ny?D tJvrkd w S ?f pdwx f u
J eifu h eJ
ckueJ cHjyif;oGm;w,f? qJcsio f mG ;w,f? tJ'[ D mawGu tukov kd af c:w,f/
]tAsmuw obm0} obm0}? ]tAsmuw}
uw}qdw k mu ]0dyguf}ac:w,f? ukov kd f tukov
kd f
r[kww f [ hJ mudk ac:w,f/ ]em;} ]em;}uMum;w,f? ]0dyguf}u Mum;wm? ]ig} ]ig}u Mum;wm
r[kwb f ;l ? 0dygufu Mum;wm iguMum;w,fvrYkd rSw&f bl;? ]ig} ]ig}u Mum;w,fq&kd if
]'d|}d jzpfomG ;w,f? ]0dyguf}u Mum;w,fqakd wmh ]obm0} jzpfomG ;w,f? wynfah wmfr
Mum;w,fr[kwb f ;l ? iguMum;w,f r[kwb f ;l ? ]tAsmuw} u Mum;w,f? ]tAsmuw}
qdwk m 0dyguf? ]0dyguf}qdw k mu ukov kd f tukov kd f jzpfwwfw,f/ olu rjzpfb;l
q&mvdq Yk &dk if ]ukovm ukovHZ[H} qdw k m a[m ukov kd f tukovkd rf jzpfb;l q&mvdYk
qdvk &Ykd &Sd if edAmÁ efa&mufomG ;w,f/
]rsupf td MunfrmS emrfrv SD m igvnf;ryg csKyw f mudok &d rSm}}/
csKyfwmvnf; oday;vdkuf&ao;w,f? em;Mum;vdkYodoGm;w,f? toHvnf;
r&daS wmhb;l ? em;vnf; r&daS wmhb;l ? tJ'g - eda&m"m EkyóD? ]csKywf m} uko
d &d if ]eda&m"m
EkyóD}? ]jzpfwm}m}udk od&if ]ork', "r®mEkyóD}/ ]ork', "r®mEkyóD? eda&m" "r®mEkyóD?
214 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

a0'emok0[ d &wd? um um,oð ,oð0® [ d &wd}? ]um, ]um,}}xJrmS tJ'gawGukd ]jzpfwm? ysuw f mawG}
udk ½Iae&w,fvYkd tJvkd tJvakd jymwm? tJ'x D rJ mS ]vl}vnf;rygawmhb;l ? tJ'x D rJ mS oGm;wJh
vmwJt h xJrmS um;awG bmawGeYJ oGm;wJv h mwJt h xJrmS ? pdwq f ;kd wm rjzpfb;l pdwt f 0Sg
jyKwm rjzpfb;l qd&k if tJ'g tpawmh enf;enf;onf;cHw,f? aemufawmh tukeo f nf;
cHEikd of mG ;w,f? tJv J kd rSwx f m;? tJ'D av;ckukd qkd qdk ae&r,f/ a[m jrifvu kd vf &Ydk &Sd if
]csKy}f ? a[m um;u a&SUuwufomG ;Ny?D ab;uoGm;w,f? aemuf a&SUu wufomG ;w,f
qk&d if a[m a&SUa&mufomG ;Nyq D Ndk y;D awmh? olu ]csKyw f m}m}? t&ifu[m ]csKyw f m}m}/
]ork', "r®mEkyóD? eda&m" "r®mEkyóD? a0'emok 0d[&wd? um,o®ð 0d[&wd}?
]twDwH ½ly}H ? ]twDwH-twdwjf zpfaom? ½lyH-½kyo f nf? twDawa,0 wa,0-twdwüf omvQi?f
ed½'k H¨ - csKyNf y}D / a[m ud, k u
hf m;a&SUuwufomG ;? ud, k u
hf m;ab;uaewufomG ;? ausmw f uf
oGm;w,f? a[m ud, k x hf uf a&SUa&mufomG ;w,fq&kd if aemufu[mawG t&ifu [mawG
u csKyf csKyf Ny;D a&SUa&muf a&mufomG ;w,f? a&SUa&mufw,fqkd aemufu[m csKyw f myJ?
um;oGm;&m? vlcsi;f NyKd i&f ifvnf; vlcsi;f oGm;&ifvnf; ud, k u f a&SUa&mufw,f? a&SUa&muf
awmh 0rf;romeJ?Y aemufucsKyw f m? ]½ky}f usawmh ]edó,ypön;f } jzpfomG ;w,f/ ]emrf}
usawmh ]teEÅ&ypön;f } jzpfomG ;w,f/ a&SUucsKyf a&SUucsKyaf wmh topftopf jzpfomG ;
w,f? ]ta[mif; ta[mif;} csKyNf y;D awmh ]topftopf} jzpfw,f? tJ'g ac:w,f/
jzpfwmudk ]ork',} vdaYk c:w,f/ csKyw f mudk ]eda&m"} vdaYk c:w,f/ ]eda&m"m
EkyóD? um,oð® 0d[&wd}? a[m csKyw f ,fqw kd m ]ud, k Bf u;D } yg csKycf sKyof mG ;w,f? ]pdw}f rSm
vnf; csKyw f myJ ]0dnmPoð}® vdYk qdv k u kd ½f ykH ?J ]eda&m"mEkyóD-csKyjf cif;udk ½Iavh&o Sd nfjzpfí?
0dnmPoð® -0dnmPfü? pdwo å ®ð- pdwüf ? 0d[&wd - ae\}}/ pdwüf pdwüf vnf; csKyw f myJ/
]raemtMunfrmS ? emrfrv DS m? igvnf;ryg ryg? csKyw f mudk od&rSm}}/
tJ'D av;ckqkd qdk ay;&w,f/ oGm;&if; vm&if;? csKyw f m a&SUoGm;vnf; a&SUu
nmu a&SUwufvu dk w f ,fqv kd Ykd &d&S if a[m aemufwpfcg b,fwufNyq D &dk if nmcsKyNf y?D
nmwufNyq D kd b,fcsKyNf y?D b,f½yk f b,f½yk f [dk ajcaxmufBu;D r[kwb f ;l ? vIyw f ½hJ yk f
ajymwm? b,f½yk f ]½ky}f csKyw f m/ ]eda&m"mEkyóD? ½lyoð® 0d[&wd}? ]eda&m"mEkyóD -
csKyjf cif;udk ½Iavh&o dS nfjzpfí? ½lyoð® - ½kyüf ? 0d[&wd - ae\}}/ ]csKyw f ,f} qdw k m ½kyrf mS
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 215

MunfNh y;D awmhvnf; ae&w,f? ]a0'em}]a0'em}vnf; csKyw f myJ? tJ'v D n S w


hf m oGm;wmawGa&m
]topfjzpf&if ta[mif;csKyw f ,f}? topfjzpf&if bmjzpfowk;H (ta[mif;csKyyf gw,f
bk&m;)? tJ'D topfta[mif;ajymif;wmudk od&w,f? topfta[mif; [kwu f v
hJ m;
(wifyghb&k m;)? topfta[mif;eJY ]igwd}Yk vdq Yk v dk &f iff ]ig} u a[mif;oGm;Ny?D ]wd}Yk u
kd u
opfomG ;Ny?D tJv[kd mrsKd ;? tJ'tD opfta[mif;uvnf; tJv[ kd mrsKd ;? ]em;tMunfrmS }}?
em;utckrMum;ao;bl; toH ajym&if Mum;vm w,f? em;u t&ifu edó, ac:w,f?
]edó,ypöa,e ypöa,mawG} ? ESmacgif;awG? vQmawG? pdwfawGudka[mwm? tJ'g
]edó,ypöa,e ypöa,m} qdw k m/
0dyóemÓPf y|mef;ÓPf {uefwo
l nfrw
S f
]edó,} u em;tMunfrmS ? emrfrv SD mm? tJ'g em;tMunfrmS u ]edó,ypön;f }
ac:w,f/ ]edó, - rS&D mjzpfí aus;Zl;jyKw,f} wJ?h olutaMumif; ]rS&D mjzpfí aus;Zl;
jyKw,f}? tJvkd y|mef;? 0dyóemqdw k m y|mef;ÓPf a&muf a&mufomG ;w,fvYkd tJvrkd w S /f
]0dyóemÓPf y|mef;ÓPf {uefwo l nfrw
S }f ? 0dyóemÓPfeYJ y|mef;ÓPfeYJ wl&w,f?
[kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)? ]0dyóemÓPf y|mef;ÓPf {uefwo l nfrw S }f ? tJ'grS
ÓPfaumif;awmh tJ'v D kd ÓPfaumif;awmh jrwfpmG bk&m;rSmawmh a&mifjcnfawmfawG
xGuw f ,f? eifwv Ydk nf; pdwx f rJ mS n n &Gw&f if tJvkd rsupf ad wGu bmawGu 0if;0if;
0if;0if; xGuw f wfw,f? tJv[ kd mawGrw S x f m;/
]0dyóemÓPf y|mef;ÓPf {uefwo l nfrwS }f ? ]em;tMunfrmS emrfrv SD m}m}/
rDw
S ,fqw kd m edó,ac:w,f/ em;tMunfu [dek m;tMunfac:w,f? vufpyG u f iG ;f
avmuf&w Sd ,f? vufpyG u f iG ;f avmufrmS tarG;av;awGu twGi;f uaygufaew,f? tJ'D
toHviId ;f u tJ'x D o J mG ;Ny;D awmhvyI w f ,f? tJ'D tarG;zsm;av;awGvyI af wmh yom'oGm;
xdw,f? tJ'gav;uMum;w,f/ ]em;tMunfrmS }}? tJ'gu ]edó,} ,}? ]emrf rDv
S m}m}? tJ'gu
]edów d }}? ]rD&S m}m}ubmwk;H (edó, ygbk&m;)? ]rDw S wfwm} ubmwk;H (edów d ygbk&m;)/
rS&D m&Srd S rSw
D m&Sw d ,f
emrfrv l aus;Zl;jyKowk;H qd&k if ]rD&S m} &drS S ]rDw
DS mawmh b,fou S m} &dw
S ,f? rD&S m
216 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

&d&S if bm&dw S ;Hk (rDw


S m&d&S ygw,fb&k m;)/ rD&S mr&d&S if rDw S m&d&S UJ vm; (r&dyS gbk&m;)/ rsupf d
tMunf em;tMunfr&d&S if jrifwmwkYd Mum;wmwdYk r&db S ;l ? rsupf t d Munf em;tMunf
r&d&S if bmawGr&dw S ;Hk (Mum;wmwdYk jrifwmwdYk r&dyS gbk&m;)/ jrifwmawG Mum;wmawG
r&db S ;l wJ?h jrifwmawG Mum;wmawG&w Sd m ]taMumif;tusKd ;} &dv S /Ydk jrwfpmG bk&m;u
]taMumif;tusdK;} yJvdkYajymw,f? ]vlawG}vdkY bmawGvdkY ra[mbl;? [kwu f v
hJ m;
(wifyghb&k m;)/ tbd"r®mrSm [kwu f v hJ m; (rSeyf ghb&k m;)? tJvdk rSwx f m;aemf/
]rsupf t d MunfrmS ? emrfrv SD m? igvnf;ryg} tJvkd y|mef;udk odawmhrS ]ig} ]ig}rygbl;
qdkwmodw,f? ]pu©m,weH? pu©K0dnmP"mwk,m? edó,ypöa,e ypöa,m} ,m}?
vG,af tmif wpfcck say;&w,f/ ]pu©m,weH}u rsupf t d Munfac:w,f/ ]aomwm
,weH} u em;tMunfac:w,f/ ]tm,we} qdw k m jzpf&mac:w,f? ]oÍÆmwda'aom}
vdkYac:w,f? jzpf&mac:w,f? XmewdkY XmeDwdkYvdkY Mum;zl;w,f? tJvdk[mrsdK;aygh?
]rsupf t d MunfrmS emrfrv SD m}m}? tJ'g ]edó,} &dv S rYkd w
SD [ hJ m ]pu©K0n d mPf} uav;? ]aomw
0dnmPf} uav;jzpfvmw,fw?hJ 0rf;xJu raemuvnf; ]raem0dnmPf} ac:w,f/
]raemtMunfrmS ? emrfrv SD m? igvnf;ryg? csKyw f mudo k &d rSm}}/
tJ'g 0dyóemu tJ'yD |mef;jzpfomG ;w,fw?hJ 0dyóemu bmjzpfomG ;wk;H (y|mef;
jzpfomG ;ygw,fb&k m;)/ ]0dyóemÓPf y|mef;ÓPf {uefwo l nfrw S }f ? tJvkd y|mef;ÓPf
Mum;cJw,f? vufav; vIyv f ukd v f Ykd avav;wdu k v f u kd vf Ykd odvu kd w f [hJ muvnf;'Dvykd /J
]um,tMunfrmS ? emrfrv SD m? igvnf;ryg? csKyw f mudk od&rSm}/
jzpfwm&Sv
d Ykd csKyfwm&Sw
d ,f
tJ'gusawmh ]eda&m"mEkyóD - csKyw f mudo k &d rSm}? b,fow d ;Hk qdak wmh ud,
k q
f &dk if
]um,oð0® [ d &wd}? pdwq f &dk if ]pdwoå ®ð 0d[&wd}? a0'emqd&k if ]a0'emok0[ d &wd}aygh?
a[m ]ocFga&ok0[ d &wd}eJ?Y jzpfwahJ e&mudjk zpfwahJ e&myJ ysuo f mG ;w,fw/hJ jzpfwahJ e&m
bmjzpfoGm;wkH; (ysufoGm;ygw,fbk&m;)/ at; tJvdk ysufoGm;w,fqdkawmh tJvdk
rSwx f m;aemf? [kd a'goawG bmawGukd y|mef;a&mufomG ;&if a'goawG? avmbawG
jzpfp&mr&daS wmhb;l ? y|mef;a&mufomG ;&if jzpfp&mr&daS wmhrS jrwfpmG bk&m;rSm wpfcgwnf;
a&mifjcnfawmfawG vTww f ,f/ txufyikd ;f u rD;awGcsn;f yJ? atmufyikd ;f u a&awGcsn;f yJ?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 217

a&eJrY ;D eJY tpHak c:w,f? ],rujym#d[m}m}? ],ru} qdw k m tpHu k kd a[mw,f? 'G,ESpcf k
,rueJY 'G,eJY twlwyl J ESpcf Ek pS cf k jzpfwm? ]yg#d[m&d,} u wefc;kd [kwu f v hJ m;
(wifyghb&k m;)? ,rujym#d[mm? jym#d[mu wefc;kd ? tpHt k pHk wefc;kd ac:w,f? ]wefc;kd tpH}k
ac:w,f/
rsuv f ;kH wpfzufu a&awG? rsuv f ;kH wpfzufu rD;vQaH wG/
em;wpfzufu a&awG? em;wpfzufu rD;vQaH wG/
ESmacgif;wpfzufu a&awG? ESmacgif;wpfzufu rD;vQaH wG/
cg;atmufu a&awG? cg;txufu rD;vQaH wG/
a&eJrY ;D uodP k ;f u tJvpdk akH tmifqw kd m? tJvb kd &k m; w&m;wdu Yk kd &Sirf [m
arm*¾vefeYJ bk&m;wdu Yk pHpk v kH w T w f wfw,f? vkyw f wfw,f? &Sirf [marm*¾vef awmif
rpHyk gbl;? &Sirf [marm*¾vmefu rD;cd;k qdk rD;cd;k csn;f yJ vTwcf svu dk w
f m? [m olUcsn;f vTwrf mS
vm;qdrk S wpfcgydwv f u dk w f ,f? tJvkd jrwfpmG bk&m;uawmh a&rD;tpHk jzpfw,f? a&awG
rD;awGtpH?k ud, k w f pfjcrf;u a&awGq?kd ud, k w f pfjcrf;u rD;vQ?H 'g olwumawGrjrifz;l awmh
olUMunfv h ukd af wmh Munfw h meJyY J tJ'D ]eD0&PawG}u r&daS wmhb;l /
ck rsupf ad wG em;awG ESmacgif;awG pdwaf wGrmS vnf; &m*? a'goawG ruyf
awmhb;l ? a[m wpfcgwnf; edAmÁ efa&mufomG ;a&m a&S;u tckvnf; tJovkw d al tmif
vTwNf y;D jywwfv&Ykd &Sd if vlawGpw d x f rJ mS [ef [efomG ;w,f? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
tJvdkrSwfxm;aemf? ]ESmacgif;tMunfrSm}}? NyD;awmhaum (emrfrDSvm)? NyD;awmhaum
(igvnf;ryg)? Ny;D awmhaum (csKyw f mudo k &d rSm)? tJvadk v; qdq k akd y;? ud, k [ hf mud, k f
vkyaf wmh uk, d [ hf mud, k o f w d ,f? okrYd &Ykd if rodb;l ? csKyw f mudo k ad wmh jzpfwmudv k nf;
odwmaygh? jzpfwmu edó,ypön;f u ]edó,} ,}u ]taMumif;}}? a[m jzpfNy;D awmh
ysuo f mG ;wmu? ]csKyw f m}m}u ]tusKd ;}}aygh? jzpfwmeJY ysuw f m jzpfwm&dv S Ykd ysuw f m&dw S m?
]jzpfwm}m}&dv S Ykd ]csKyw f m}m}&dw S m? ]jzpfwm}m}r&d&S if ]csKyw f m}m}r&db S ;l /
tJvkd [dk avrkew f idk ;f Bu;D wdu k o f mG ;w,f? jzpfwm&daS wmh a[m rDeD rDemqdv k m;?
tJ'D avrkew f ikd ;f vlawGaooGm;w,f? csKyo f mG ;w,f? avrkew f ikd ;f wku d f vku d af wmh
[d[k mBu;D u jzpfwm&d&S if csKyw f m&dw S ,f? rDemrD avrkew f ikd ;f csvYkd aow,fvYkd vlawGu
218 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

'Dvykd o
J w d m? r[kwb f ;l ? jrwfpmG bk&m;u jzpfwmod&w,f? csKyw f mod&w,f? rDemrD
avrkew f idk ;f wkud &f if [m vlawGaor,f? csKyw f m jzpfwmcsKyw f m? 'DurÇmBu;D uvnf;
]jzpfwmm? csKyw f m} yJ odw,f/ tMurf;zufw,fqv kd nf; jzpf&ifcsKy?f um;AH;k azgufw,f
qdv k nf; jzpf&ifaowmyJ&w Sd ,f? jzpfwmeJY csKywf mudak c:w,fw?hJ 'gaMumifh ]jzpfcsKy}f
qdwk mu ]O',0,ÓPf} vdaYk c:w,f? ]vlawG}r[kwb f ;l ? ]owå0g} r[kwb f ;l vd?Yk tJ'D
urÇmBu;D udak ygh? vlawGaysmufomG ;vd&Yk &Sd if ]tJ'g'kuo © pöm}}? 'kuo© pömqdw
k m wpfavmu
vH;k oH;k q,fw h pfb/kH
]oH;k q,fw h pfbrkH mS jzpfav&m 'kuo © pömrSw}f /
tJvkd ]'kuo© pöm} qdw
k m?? vlawGr&daS wmh ork',awGy,fNy;D awmh ]eda&m"}
a&mufomG ;w,f/ tJvkd ÓPfu xkwaf y;&w,f [kwu f v
hJ m; (wifyghb&k m;)? avrkew f ikd ;f
wku
d w
f ,fqw kd m rMum;bl;vm; (Mum;ygw,fb&k m;)? Mum;w,fvq Ykd &dk ifvnf;
]em;tMunfrmS ? emrfrvSD m? igvnf;ryg
ryg? csKyw
f mudo k &d rSm} /

udavomxGufayguf
0dyóemeJY y|mef;eJ?Y rDw S ,fq&kd if ]edó,ypön;f }}? trDcS &H w,fq&kd if a[m
]edó,ypön;f &JU ypö,yk eÜ }f ac:w,f/ ]ypön;f ? ypö,yk eÜ }f udk ]taMumif;? tusKd ;} vdYk
ac:w,fvrYkd w S x
f m;? tJvkd odomG ;awmh vlawGr&daS wmhb;l ? y|mef;ÓPfa&mufomG ;awmh
]vlawG}r&daS wmhb;l ? tJ'w D if pdwx f rJ mS ayghNy;D awmh wpfcgwnf;vlawGukd ratmufarhb;l ?
uk,d u hf kd [dk wpfcgwnf; qif;&Jatmifvyk w f v hJ v l nf; tjypfrwifb;l ? csr;f omatmif
vkyw f v hJ v l nf; bmrSrvkyb f ;l ? tJvkd pdwx f rJ mS tJvakd wG jzpfwwfw,fw?hJ tJvkd rSwx f m;?
odrYk vYkd &Ykd &Sd if 0dyóemvkyw f hJ tusKd ;u bm&dw S ;Hk ? tJvpkd w
d x
f rJ mS bmrS tjypfawGr&db
S J
taumif;csn;f yJ jzpfwwfw,f? [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)/
'ghaMumifh ]ud,
k t
f MunfrmS emrfrv
SD m igvnf;ryg csKyw
f mudo
k &d rSm}}/
tJ'D csKyfwmu em;tMunfwdkY? bmwdkYu]tAsmuw}
uw}udk;? tAsmuww&m;?
ukovkd f tukov f ;l ? tJ'g ]tAsmuwobm0}
kd f r[kwb uwobm0}/ tJ'D ]tAsmuwobm0}
uwobm0}rS
tJ'g tJ'Dae&mu ]xGufayguf}udk &Sm&wmwJh? ]xGufayguf}u b,f&dSwkH;qkd tJ'D
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 219

]em;awG}u &dw S ,f? ]rsupf ad wG}u &dw S ,f? xGuaf ygufu b,fvw kd ;Hk qdak wmh? olu
vQmxkwf ajymifw,f/ a[m ud, k u
f b,fEh , S rf S r&db
S ;l ? oluqJw,f? ud, k uf b,fEh , S rf S
r&dbS ;l ? tJ'g em;uae xGuaf ygufa&mufawmh tJ'g ]0drw k }då qdak wmh? udavomawGu
b,fuxGuo f mG ;wk;H qdak wmh em;uxGuo f mG ;w,f? cHjyif;ao;vm; eifq h v J u
kd rf ,fqkd
cHjyif;w,fb&k m;qd&k ifawmh xGuaf yguf r&ao;bl;l ? rcHjyif;bl;qd&k if tJ'gxGuaf yguf
jzpfomG ;w,f? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
tJ'tD wkid ;f yJ ]em;}
]em;}u xGuaf yguf? ]rsupf }d u xGuaf yguf? edAmÁ efawGukd wjcm;udk
rjyK&bl;? 'g y|mef;ÓPfxaJ &mufomG ;w,f? [kw&f UJ vm;/ ]pu©m,weH? pu©K0n d mP
"mwk,m? wH orÜ,w k u å meÍö "r®meH}? 'gua0'emawG onmawG ocFg&awGukd ajymwm/
]pu©K0n
d mP} qdw k mu jrifw[ hJ mudak jymwm? [d[ k mu jrifaumif;raumif;awGukd
ajymwm? ]pu©m,weH}? tJ'gu rsupf t k meJY twlwyl ?J ]pu©K0n
d MunfrmS qdw d mP
"mwk,m}m}? tJ'gu emrfrv SD mwmeJY twlwyl /J
]pu©K0nd mP"mwk,m? wH orÜ,w k u å meÍö "r®meH? edó,ypöa,e ypöa,m} ,m}?
]edó,ypöa,e ,e- rD&S m[laomtaMumif;jzif}h wJ?h ]rD&S m}m}qdw k m ]taMumif;} jzpfomG ;w,f?
]ededó,ypöa,eypöa,m Oyum&aum - aus;Zl;jyKonf} wJ?h xrif;pm;ygtH;k bmtH;k eJ?Y
{nfch v
H Ykd bmjyKvYdk aus;Zl;jyKvu kd w f maygh? tJvkd aus;Zl;jyKvu dk w
f meJY tJ'rD mS jrifwmav;
jzpfomG ;w,fvrYkd w S ?f tJ ]ig}]ig}jrifwm r[kwb f ;l vd/Yk
]0dyóemÓPf y|mef;ÓPf {uefwo l nfrw S }f /
tJvkd wlvu kd vf &Ykd &Sd if ]i f mG ;w,f? ]ouúm,'d|ad wG} jyKwo
]igg } jyKwo f mG ;w,fw?hJ
a,musmf ;awG rde;f rawG [kw&f UJ vm; (wifyh gbk&m;)? tJ'aD wmh a,musmf ;awG? rde;f rawG
taMumif;awG rpOf;pm;bl;qdak wmh pdwaf wGu rvGwv f yfb;l vm; (vGwv f yfygw,f
bk&m;)? aMomf vGwv f yfw,fqakd wmh ]0drw k eåd Ad mÁ ef} qdw
k m tJv[ kd mrsKd ;/
uJ---awmfMutH;k pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸
220 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] avmifpmodr;f rD;Nird ;f jynfeAd mÁ efw&m;awmf }}


a0'em[m ig r[kwb
f ;l
]a0'em} udk ]a0'em}
]a0'em}vdYk ESv;kH roGi;f &bl;/ ]tedpö 'ku© tewå}vdYk ESv;kH oGi;f &w,f/
a0'emudk ESv;kH oGi;f &if a0'emu oufom&mudk awmifw h wwfw,f/ a0'emu
oufom&mudk awmihw f awmh ]wPSm} jzpfw,f/ a0'emudk rcHEikd b f ;l qdak wmhvnf;
]a'go} jzpfomG ;w,f/ a0'em[m ]ig} ]ig}r[kwb f ;l ? a0'em[m ]ocFg&} &}? ]tedp?ö 'ku?©
tewå}vdYk qdv
k ukd af wmh a0'emaysmufomG ;jyefw,f/
ynwfryg&if wPSmrjzpfawmhb;l
awmrD;Bu;D avmifvmw,f/ awmrD;Bu;D avmifvmawmh a&pyfvnf; a&mufa&m
D ykd J ]wPSm}}rjzpfw?hJ ]t0dZmÆ }
tJ'D awmrD;Bu;D Nird ;f roGm;bl;vm;? Nird ;f oGm;w,f/ tJ'v
rjzpfwhJ ae&mrSm ol[mol ]Nird ;f }}oGm;w,f/ a0'emuae wPSmudk rul;awmhb;l /
tJ'v
D rkd w f m;? a0'emeJY wPSm jcm;xm;aemf? ]wPSm} jzpfawmhr,fq&kd if ynwfygvm
S x
w,f? ]ynwf} ygrS wPSmjzpfw,f? ]ynwf} ryg&if wPSm rjzpfawmhb;l /
tm½HEk iS w
hf JG pdwu
f ckd JG
aemufNyD; ]tm½Hk}aygh/ tJ'Dtm½Hku ]pdwf}jzpfoGm;w,f/ tJ'Dtm½HkudkpdwfeJY
wG&J w,f/ 0#f'u k q© w
kd m ydu
k q
f &H v
dS nf; rsm;wmyJ? r&Svd nf;rsm;wmyJ? edAmÁ efa&mufatmif
oGm;ygawmhr,fqdk&if ]wPSm}}r&SdwJh ae&ma&mufoGm;w,f/ ]wPSm}}r&SdwJhae&mudk
a&mufcsi&f if tJ'aD 0'emudk *½kpu kd &f w,faemf/ ]a0'eH O*¢ga#wGm - a0'emudck mG í}}
qdw k mu ]a0'eH t reodu&dwmG -a0'emudk ESv;kH roGi;f rlí} vdYk qdv k wkd ,f/ ]a0'em}
]a0'em}u
jcifuu kd wf ,f? 'l;emw,f? cg;emw,f? acgif;udu k w f ,fvYkd jzpfw,f/ tJ'jD cifuu kd w
f m?
'l;emwm? cg;emwm? acgif;udkufwmawG ryg&bl;/ tJ'gawGudk ESvHk;roGif;&bl;/
tJ'gawGu ]ynwf} jzpfw,f/
a0'emvdYk ESv;kH roGi;f bJ tedpö 'ku© tewå vdYk ESv;kH oGi;f &r,f
]a0'eH- a0'emud?k O*¢ga#wGm- cGmí? t reodu&dwmG -ESv;kH roGi;f rlí? 0dyóeH-
0dyóemud?k 0a¹kaEÅm - yGm;onf&adS omf? t&[wåH - t&[wåzv f ?Ykd tygykPd-
kd o
qduk af &mufNy}D / Owå&omraPav;[m rsuEf mS opfaewke;f rSm olc;kd awGu omraP&JU
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 221

oydwxf J cd;k vmwJh ypön;f awGxnfch w hJ ,f/ tJ'v D x


kd nfch ahJ wmh olc;kd zrf;wJh vlawGu
omraPudk txifvNJG y;D olc;kd xifNy;D zrf;qD;oGm;w,f/ omraPudk wHusiv f QKd Ny;D uifNy;D
owfawmhr,fvyk af wmh jrwfpmG bk&m; <uawmfrv l mNy;D ,ckvjkd zpf&wm[m a&S;b0u
uHaMumifh jzpf&w,f/ ]a0'em} udk ESv;kH roGi;f eJ?Y ]tedpö 'ku© tewå} vdYk ESv;kH oGi;f &r,f/
oaAÁocFg&m tedpmö 'kum© tewåm
]tedpmö 'kum© tewåm} vdYk a[mawmfryl gw,f/ omraPav;u ]ocFg&} udk
yGm;w,f/ vlawG? jrm;awGukd *½krpdu k b
f ;l / emaewmawGuv kd nf; *½krpdu
k b
f ;l / ocFg&&Sv d Ykd
emwmyJvYkd yGm;rsm;w,f/ ]cE¨mig;yg;} qdw k mvnf; ocFg&yJ/ ]t0dZmÆ wPSm Oyg'gef}
qdwk mvnf; ocFg&yJ? ocFg&&Sv d Ykd wPSm Oyg'gefjzpfwmaygh/ Murf;yd;k awG jcifawGuu kd &f if
Murf;yd;k awG jcifawGvYkd rrSwef YJ ]oaAÁocFg&m tedpmö 'kum© tewåm}}vdYk yGm;rsm;? tJ'v D kd
yGm;rsm;vdu k af wmh ]a0'em}
]a0'em}u ]wPSm}}udk rul;awmhb;l /
wPSmqdw k m ]ynwf}ygrSu;l wm ynwfrygbJ tedpö 'ku© tewåeYJ ul;vdu k af wmh
'Dbufuae [db k ufeAd mÁ efa&mufomG ;a&m? ]a0'em}
]a0'em}rjzpfwhJ ae&ma&mufomG ;a&m? ]wPSm
Oyg'gef}vnf; rjzpfawmhb;l ? ]Oyg'gef}u ]vlawG} jzpfaew,f/ acG;? 0uf? Muuf? iSuw f Ykd
jzpfaew,f/ ]Oyg'gef} NyD;awmh ]b0} ]b0}r[kwfawmhbl;/ ]Oyg'geypö,m ur®ba0g?
b0ypö,m Zmwd} tJ'gawG rjzpfawmhb;l / vSLcJh wef;cJw h mawGu tJ'D ]b0} ]b0}eJY ]Zmwd}
jywfzyYkd ?J ]ocFg&} udk ESv;kH oGi;f atmufarh&w,f? trSw&f &w,f/
a0'em r&Sw
d m edAmÁ efyJ
tdref ;D csi;f vlawG bmawG a,mufsm; rde;f rawGu ]igh}ajymw,fqNkd y;D rrSw&f bl;
aemf/ vlawG bmawGrw S w f ,fq&kd if ]igh}udak jymw,f? ]ol}Y udak jymw,feYJ twdwu f kd
atmufarh&if tukov kd jf zpfwwfw,faemf/ ]oaAÁocFg&m tedpmö 'kum© tewåm}}vdYk
rSw&f if atmifw h m emwmawG r&Sad wmhb;l / vufuav;udk rqdwb f J ]r} vdu
k af wmh
a0'emr&Sad wmhb;l / ]a0'em}]a0'em}r&Sw d m[m ]edAmÁ ef} yJ/ ]a0'em}
]a0'em}[m a&pyfem;a&mufawmh
rD;awGNird ;f ovdk ]Nird ;f }}oGm;w,f/ ]wPSm}}vnf; tJ'v D ykd J ]Nird ;f }}oGm;w,f/
avmifpmodr;f rD;Nird ;f jynfeAd mÁ ef
qdpk rf;--- avmifpmodr;f rD;Nird ;f jynfeAd mÁ ef (avmifpmodr;f rD;Nird ;f jynfeAd mÁ ef)/
222 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]cE¨m}}u avmifpm? ]wP


]wPSmS }}u rD;? ]cE¨m}}r&S&d if avmifpmr&Sad wmhb;l / acgif;udu k f
w,fqw kd m a0'em? ]a0'em}
]a0'em}u cE¨m? ]cE¨m}}u avmifpm? ]avmifpmodr;f } vdu k af wmh
]rD;Nird ;f }}w,f/ ]wPSm Oyg'gef uH}? ]wPSm} &Srd S ]ig} &Sw d ,f/ ]wPSm} r&S&d if ]ig} r&Sad wmhb;l /
]ynwfawG} rxm;eJY a,mufsm;awG? rde;f rawGvYkd rrSwef /YJ tJ'v D kd rrSwaf wmh pdwu f vnf;
rul;awmhb;l / pdwrf ul;awmh &m*awG Nird ;f aew,f/ uJ tm;vH;k qdpk rf;---
yk*Kd¾ vrf yg "r®om "r®pu©Kjzpfownf;/
yk*Kd¾ vyf gvQif olig0if þwGif 'd|jd zpfownf;/
'd|jd zpfvQif csprf ek ;f 0if þwGif avmujzpfownf;/
avmuqdwk m cspw
f mrke;f wmawG&w
dS ,f/ edAmÁ efa&mufawmh cspw
f m rke;f wmawG
r&Sad wmhb;l /
cE¨ oEÅmaem yk*a¾ vm
cE¨mtpOfjzpfrS yk*Kd¾ vjf zpfw,f? ]cE¨meH cE¨ynwåd yk*v ¾ meH yk*v¾ ynwå}d /
Mum;w,f Mum;wmu ]cE¨m}}? Mum;Ny;D aemuf BuKd uw f m? oabmruswmawG jzpfomG ;
w,f/ tJ'g ]tpOf}ac:w,f/ ]cE¨ oEÅmaem yk*a¾ vm} vm}? ]cE¨oEÅmaem - cE¨mtpOfonf?
yk*a¾ vm - yk*Kd¾ vrf nf\}/ ]cE¨mtpOf} jzpfomG ;&if yk*Kd¾ vjf zpfomG ;w,f/ ]cE¨mtpOf} rjzpf&if
yk*Kd¾ vrf jzpfb;l / ]yk*Kd¾ vf rjzpf&if} t0dZmÆ wPSmrjzpfb;l / tJ'gedAmÁ efa&mufomG ;w,f/
]cE¨meH cE¨ynwå}d ? ]tm½Hek YJ 'Gg&} aygif;vdu k af wmh ]cE¨m} jzpfomG ;w,f/ toHeYJ
em;eJaY ygif;vdu k af wmh Mum;wmjzpfomG ;w,f/ tJ'gu ]aygif;pkwchJ E¨m} vdaYk c:w,f/
]cE¨oEÅmaem -cE¨mtpOfonf? yk*a¾ vm vm-yk*Kd¾ vrf nf\}/
]cE¨mtpOf} [m yk*Kd¾ vjf zpfomG ;w,f/ Mum;wmucE¨m? Mum;Ny;D awmh aumif;wm
qd;k wmudk vufcpH Of;pm;wJh orÜ#d päKd e;f wdYk oEÅ&D PwdYk 0ka|mwdYk aZmwdq Yk w kd m &m*
a'go jzpfp&m&S&d ifjzpfomG ;w,f/ tJ'v D kd jzpfomG ;awmh yk*Kd¾ vjf zpfomG ;w,f/ yk*Kd¾ vrf jzpf&if
edAmÁ efa&mufw,f/
]cE¨meÍö y#dyg#d? taAÇmpäEd mé ? y0wårmem? oHoma&mwd y0kpw ö }d / ]cE¨meÍö-
cE¨mwd\ Yk ? taAÇmpäEd mé -rjywf? y0wårmem mem-jzpfaom? y#dyg#d-tpOfu?kd oHoma&mwd -
oHo&m[lí? 0kpw ö d- qdt k yf\}/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 223

0dyóemÓPfukd uHjzwfwhJ tvkyv f aYkd c:w,f


]cE¨mtpOf}rjywfjzpfaewmudk ]oHo&m} &m}vdYk ac:w,f/ tJ']oH D]oHo&m} jzpfwmxJrmS
aysmaf e&if? ]oHo&m} &m}vnfw,fvaYkd c:w,f/ Mum;wmjrifwmu ]cE¨m}}? jrifNy;D Mum;Ny;D
ysuo f mG ;wmudk jrif&if ]yk*Kd¾ v}f udk rjrifawmhb;l / ]yk*Kd¾ v}f udk rjrifawmh&if &m* a'go
rjzpfawmhb;l / tJ'v D kd rjzpfwmudk ]oHo&m} &m}jywfw,fvaYkd c:w,f/ pdwu f ;l w,fqw kd m
]cE¨m}}jzpfwmyJ? ]tpOf} jzpfomG ;&if aeYawGjzpfomG ;w,f/ tJ'gu tcsed f umv&,f Xme&,f
obm0&,fqw kd mu? pdwBf uaH wG; jrifMum;w,fqw kd mu ]obm0}
]obm0}/ tJ'D obm0u
]tcsed }f xJrmS jzpfw,f/ Mum;w,fqw kd m ]tcsed }f rygbJ rjzpfb;l / tJ'D ]tcsed }f rygbl;
qdak wmhrS ]umv0drw k }f qdw
k hJ edAmÁ efjzpfomG ;w,f/ Ny;D awmh ]udavo0drw k ?f cE¨0rd w k }f ?
]udavom} rjzpfb;l qd&k if udavo0drw k ?f ]cE¨m}}rjzpf&if cE¨0rd w
k /f
]jrifMunfqif;oH Oyg'fXb D if ppOftakd o} o}? tjrifukd rpGeJ ?YJ tjrifupkd &JG if Oyg'ge
ypö,m ur®b0/ igu ukov kd v
f yk w
f ,fq&kd if tpGyJ goGm;w,f/ tpGyJ goGm;awmh vlcsr;f
omawG ewfcsrf;omawGjzpfwmaygh/ edAÁmefusawmh ]tpOf}jywfoGm;a&m? ]tpOf}
jzwfwmudk ]uH} jzwfwmvdaYk c:w,f/ ]0dyóemÓPf} udk ]uH} jzwfwhJ tvkyv f aYkd c:w,f/
cE¨mtpOf jzwfwehJ nf;
jrif&if jrifw,f rSwMf uuG,f rSwMf uuG,f owdy|mefenf;uvG,/f
Mum;&if Mum;w,f rSwMf uuG,f rSwMf uuG,f owdy|mefenf;uvG,/f
Bu&H if Buw
H ,f rSwMf uuG,f rSwMf uuG,f owdy|mefenf;uvG,/f
pOf;pm;&if pOf;pm;w,f rSwMf uuG,f rSwMf uuG,f owdy|mefenf;uvG,/f
tJ'gu ]tpOf}jzwfwehJ nf;aemf? ]owd}eJjY zwfwm? ]owd} xJrmS ]or®m'd|}d ygoGm;
awmh ork',jywfomG ;w,f/ ]ork',} jywfomG ;awmh 'kuo © pöm odomG ;w,f/ ]cE¨m}}[m
'kuo© pöm? ig a,mufsm; rde;f rvdYk xifwmu 'kuo © pöm? ]'kuo © pöm} udk odawmh ork',udk
y,fEikd w f ,f/ ]ork',} jywfomG ;awmhrS a,mufsm;a&m rde;f ra&mqdw k m r&Sad wmhb;l /
'kuN© ird ;f &mudk ]pdwef Ó
YJ Pf} u ñGwo f mG ;w,f/ ]ñGw}f oGm;awmhrS wpfcgwnf; edAmÁ ef
a&mufomG ;w,f? ]r*¾opöm} jzpfomG ;w,f/ ud, k u hf ,
kd u
f kd wpfaeYwpfaeY ighrmS ukov kd f
awGrsm;vm;? tukodkvfawGrsm;vm;vdkYawG;yg/ ukodkvfawGrsm;oGm;&if opömawG
rsm;oGm;w,f/ ]owå0geJY ocFg&} &}? Mum;wm jrifwmawGu ]ocFg&} aemf? ]owå0g}g}bufukd
224 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

pdwt
f a&mufenf;&if ]ocFg&} bufukd pdwt f a&mufrsm;r,f/ ]ocFg&} &}bufukd pdwf
ta&mufrsm;&if ]tedpö 'ku© tewå}bufukd ta&mufrsm;r,f/ pdwx f rJ mS owå0gawG
a,mufsm;awG rygawmh &ifxrJ mS at;w,f? tJ'grsKd ;udk ]edAmÁ ef}ac:w,f/ ]owå0g}g}rygbJ
f J at;w,f? tJ'gudk ]eda&m"opöm}}vdYk ac:w,f/ ]owå0gawG}udk ]cE¨mtpOf}vdYk
aerS pdwx
ac:w,f/ ]cE¨mtpOf} &Srd S owå0gjzpfw,f/ ]tpOf} r&Sv d Ykd cE¨mjywfomG ;awmh edAmÁ efa&muf
oGm;w,f/
rsupf ud jrif rEdiI ;f ,SOf þwGiw f &m;&/
csp&f if'u
k © csKyrf S edAmÁ ef/
cE¨mqdw k m jzpfwo hJ abm edAmÁ efqw
kd m csKyw
f ohJ abm/
tusKd ;ig;yg;u taMumif;ig;yg;udk rquf&if tJ'aD e&mrSm aomwmyefjzpfomG ;w,f
rsupf ed YJ jrifNy;D qufrawG;bJae&if ]yk*Kd¾ v}f rjzpfb;l ? yk*Kd¾ vrf jzpf&if ]t0dZmÆ }
rjzpfb;l ? t0dZmÆ rjzpf&if ]wPSm} rjzpfb;l ? tusK;d ig;yg;- 0dnmPf? emrf½yk ?f oVm,we?
zó? a0'em/ taMumif;ig;yg;-t0dZmÆ ? wPSm? Oyg'gef? uH? zó? tudsK;ig;yg;u
taMumif;ig;yg;udk rquf&if tJ'aD e&mrSm ]aomwmye aomwmyeff} jzpfomG ;w,f/ umr&m*awG
enf;oGm;&if ]ou'g*grf}jzpfomG ;w,f? umr&m*awG jywfawmufomG ;&if ]tem*grf}
jzpfomG ;w,f/ rmeawG xderd'a¨ wGr&Sad wmh&if ]&[EÅm} jzpfomG ;w,f/
]xderd'g¨ bdb-l xderd'u ¨ kd vGr;f rd;k Edik af om &[ef; yk*Kd¾ vo f nf? oAÁm'k*w ¾ ad ,m-
tvH;k pHak om 'k*w ¾ w d u Ykd ?kd Za[ - y,fpeG EYf ikd \ f }? ]xderd'}¨ udk vTr;f rd;k Edik &f if raoawmhb;l ?
]xderd'}¨ udk vTr;f rd;k Edik af tmifvyk &f r,f/ ]t0dZmÆ wPSm Oyg'gef}u oH;k ck? ]0dnmPf? emrf½yk ?f
oVm,we? zó? a0'em} u ig;ck? oH;k eJY ig;eJaY ygif;awmh &Spcf ?k &Spcf u k ]ypöKyeÜ u
f mv}
ac:w,f/ ]a0'em}
]a0'em}udk t0dZmÆ wPSmbuf rul;&bl;/ rul;&if bk&m;jzpfwm? aomwmyef
vnf; tJ'aD e&m jzpfwm? ou'g*grf tem*grfvnf; tJ'aD e&mjzpfwm/ bmjzpfvv Ykd J
qdak wmh a0'emrSmyJaewm ]t0dZmÆ } ra&mufb;l / ]t0dZmÆ }}qdw k m yk*Kd¾ vo f wå0gawGukd
ac:wm/ ynwfeYJ t0dZmÆ eJY &m*a'goeJY twlwyl /J ]&m* a'go jzpfav&m ynwfawG
yg&yg}? ]zóypö,m}m}- 0dnmPfaMumifh zójzpfonf? ]0dnmPfypö,m} - 'Gg&aMumifh
vnf;yg&yg}
0dnmPfjzpfonf/ pu©K'gG &udk ]yom'} ]yom'}vdYk ac:w,f/ yom'½kyu f Munfawmh jrifwmawG
jzpfomG ;w,f/ jrifwmawGu 0dnmPf? MunfwmawGu yom'/ ]'Gg&ypö,m}m}- uHaMumifh
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 225

'Gg&jzpfonf/ ]uH} qdw k m um,uH 0pDuH raemuH ukov kd u


f H tukov kd f uHaemf/
]uHypö,m}m}- udavomaMumifh uHjzpfonf/ ]udavom}vom}u 'd|Ed iS hf wPSm? 'd|u d ]ig}
]ig}?
wPSmu ]igh} Opöm? tJ'g ]wPSm 'd|}d aMumifh uHjzpfw,f/ ig &[ef;cHr,f/ tJ'g ]ig}
r[kwb f ;l aemf/ ]opömEkavmrduÓPf} ac:w,f/ opömrSm EG,w f ÓhJ Pf? Ny;D awmhrS
]opöÓPf udpÓ ö Pf uwÓPf}/
udavomawG[m ynwfaMumifh jzpfw,f
]udavoypö,m} - ]ynwf} aMumifh udavom jzpfonf/ ]udavom} jzpfwm
ynwfaMumif?h ol&,f ig&,f a,musmf ;&,f rde;f r&,f vljY ynf ewfjynf&,fv&Ykd w dS ,f/
tJ'gawG[m ]udavoypö,m} - &m* a'go arm[qdkwm udavomawG? tJ'D
udavomawG[m ]ynwf}aMumifhjzpfw,f/ ]ynwf} z,fxm;vdu k &f if ]udavom}
rjzpfawmhb;l / ]udavom} rjzpfawmh&if ]uH}rjzpfawmhb;l / ]uH} rjzpfawmh&if ]'Gg&}
rjzpfawmhb;l / ]'Gg&} rjzpfawmh&if ]0dnmPf} rjzpfawmhb;l ? ]0dnmPf} rjzpfawmh&if
]zó} rjzpfawmhb;l / ]zó} rjzpfawmh&if ]a0'em} rjzpfawmhb;l ? ]a0'em} rjzpfawmh&if
]t0dZmÆ } csKyNf y;D edAmÁ efa&mufomG ;w,f/ tJ'v D kd tjyeftvSeaf v;awGukd odxm;aemf/
]okcypö,m}m}- zóaMumifh okca0'emcHpm;onf? ]zóypö,m}m}- 0dnmPfaMumifh
zójzpfonf? ]0dnmPfypö,m} - 'Gg&aMumifh 0dnmPfjzpfonf? ]'Gg&ypö,m}m}- uHaMumifh
'Gg&jzpfonf? ]uHypö,m}m}- udavomaMumifh uHjzpfonf? ]udavoypö,m} - ynwfaMumifh
udavomjzpfonf/ ]udavom} rjzpf&if uHrjzpf? ]uH} rjzpf&if 'Gg&rjzpf? ]'Gg&} rjzpf&if
0dnmPfrjzpf? ] 0dnmPf } rjzpf&if zórjzpf? ]zó} rjzpf&if a0'emrjzpf? ]a0'em}
rjzpf&if t0dZmÆ rjzpf? ]uH} [m udavomaMumifjh zpfw,f/ ]udavom} [m ynwfaMumifh
jzpfw,f? ynwfq&kd if ukov kd u
f aH wGjzpfr,f/ ukov kd u
f aH wGjzpf&if vlcsr;f omrBu;D awG
ewfcsr;f omrBu;D awGjzpfr,f/ vlrzd &k m;Bu;D awG? ewfrzd &k m;rBu;D awGjzpfvu kd ?f ewfom;
ewforD;awG arG;vdkufeJY? ewfom; ewforD;awGudk cspfw,f? oHa,mZOfjzpfw,f?
okcypö,m zóaMumifh okca0'emcHpm;onf/ [dk i&JMuawmh 'kuy© pö,m zóaMumifh
'kua© 0'em cHpm;onf/ ]zóypö,mm}} - 0dnmPfaMumifh zójzpfonf/ Oayu©mypö,m
zóaMumifh Oayu©ma0'em cHpm;onf? rsupf ad wG em;awG[m ]uH} aMumifjh zpfw,f/
uH[m ]udavom} aMumifh jzpfw,f/ rod&rnf[ h modawmh &m* a'go jzpfwmaygh/
226 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

arm[vnf; jzpfwmaygh/ ]udavom} rjzpf&if zórjzpfb;l / yg;pyfuajym ud, k u f vky?f


pdwu f Buw H mawG[m ]uH} aygh/
tJ'D ]uHawG} [m bmaMumifjh zpfwmwk;H ? ]udavom} aMumif?h igawG olawG[m
]'d|}d ? igeJo
Y el YJ csp&f if ]wPSm}}? igeJo
Y el rYJ ek ;f &if ]a'go} jzpfw,f/ igeJw
Y w
l ,fqNkd y;D xif&if
]arm[} jzpfw,f/ igqdw k m ]ynwf}? ]ynwf} r&S&d if ]wPSm}}r&Sad wmhb;l / ]wPSmeda&m"m
Oyg'geeda&ma"m? Oyg'geeda&m"m Zmwdead &ma"m} &ma"m}? 'Db0 aemufq;kH xm;/

'kuo
© rd S ork',y,f eda&m"0,f jrifw
h ufr*fpw
d f
]t0dZmÆ ocFg&m twDawmt wmt''g¨ ? Zmwd Z&m r&PH tem*awmt'¨g? raZÑ t|
ypöKyaÜ Eémt'¨gwd? wa,mt'¨g}}/ ypöKyeÜ u f &Spcf k [ku d 0dnmPf? emrf½yk ?f oVm,we?
zó? a0'em? 'Du t0dZmÆ ? wPSm? Oyg'gef? tJ'D 'Dbufu t0dZmÆ wPSm Oyg'gefxJ
ra&muf&if at;oGm;Ny/D t0dZmÆ wPSm Oyg'gefqw kd m ]ynwf} yJ/ 0#fqif;&Jukd Ni;D aiGUrS
]edAEdÁ H´ 0d&ZÆwd }? ]edAEdÁ -H´ Ni;D aiGUonf&adS omf? 00dd &ZÆwd-wyfrufjcif;uif;\? 0d&m*g- m*g-wyfjcif;
uif;onf&adS omf? 0drpk w ö -d vGwaf jrmuf\/ 0drw k oå -ð® vGwaf jrmufonf&adS omf? 0drw k rå w D -d
vGwaf jrmufNy[ D í l ? yZmemwd-od\}/ vGwaf jrmufw,fqw kd mudk odomG ;w,f/
]Zmwd - y#doaE¨ae&jcif;onf? cDPm - ukeNf y?D jA[®p&d,H - jrwfaomtusiu hf ?kd
0kow d H - usio hf ;kH tyfNy?D u&PD,H - jyKz, G u f pd ö wpfq,fah jcmufcsurf *fupd u ö ?kd uwH-
jyKtyfNy?D £w¬wm¬ , - þr*fzv f usKd ;iSm? ty&H - wpfyg;aomjyKz,
kd t G u ö nf? ew¬-d
f pd o
r&Sad wmhNy}D ? ]'d|}d aMumifv h nf; ynwfjzpf&w,f/ ]emroP²mefra&muf&ef trSeo f wdjyK}
]or®m'd|}d u edAmÁ efukd a&mufapw,f/ 'gaMumifh ] 'kuo © rd S ork',y,f eda&m"0,f
jrifwh uf r*fpw d }f edAmÁ efukd csucf si;f oGm;wm r*fpw d yf /J ynwfrygbl;/ tJ'g ]eda&m"opöm}
rSe;f odomG ;w,f/ ]ynwf}u udavom? ]y&rwf}u edAmÁ efjzpfomG ;w,f/ 'gaMumif-h
]o o'¨r® *PkwårH-olawmfaumif;wdkYwnf&m y&rw¬jzifhjrwfaomw&m;? ewfvl
taygif;wdx Yk ufjrwfaom? Ekwt f yfNy;D aom t0dZmÆ &Sad om? t&d,myk*Kd¾ vf taygif;ESiw hf uG
jzpfawmfral om}}qdak wmh ]ynwf}udk Ekwv f u kd &f if ]t&d,m} jzpfomG ;w,f/ ]vlr&Sad ompdw}f
qdwk m? om;r,m;r&Sad wmh aiGray;&awmhb;l / ]pdwrf &Sad omvl} qdw k m qJwmudk cHEikd w f m
]pdwrf &Sw d vhJ }l yJ? a'gopdwrf &Sw d m edAmÁ efy/J 'g ]igh} qJwmr[kwb f ;l / ]em;} qJwm/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 227

qE´u ork',opöm? qE´aMumifh jzpfvmwmu 'kuo © pöm


jrwfpmG bk&m;udk &[ef;wpfyg;u avQmufw,f? ]oHcad wåe "r®H a'aowd}-
]tusO;f tm;jzifh w&m;a[mawmfryl g}vdYk avQmufw,f/ t&Sib f &k m;xHrS w&m;Mum;em
&onf &Sad omf? ]tmwmyDy[dawåm}}- ]w&m;tm;xkwyf ghr,fb&k m;} vdYk avQmufw,f/
'Dawmh ],H tedpHö ww¬ qaE´m y[mwaAÁm}}wJ/h ],H-tMuifw&m;onf? tedp-Hö tNrrJ &S?d
ww¬- xdt k NrrJ &Sad om w&m;ü? qaE´m- qE´u?kd y[mwaAÁm- y,ftyf\}wJ/h
tNrrJ &Sad omw&m;ü qE´ukd y,f&r,fw?hJ tJ'g twdq k ;kH w&m;yJ? ]½ly-H ½kyof nf?
tedp-Hö rNr/J a0'em-
a0'em-a0'emonf? tedp-Hö rNr/J onm- onmonf? tedpHö - rNr/J ocFg&m &m-
ocFg&wdo Yk nf? tedpHö-rNr/J 0dnmPH-0dnmPfonf? tedpHö-rNr/J ww¬ - xdck E¨mig;yg;ü?
qaE´m - qE´udk? y[mwaAÁm -y,ftyf\/ &ma*g- &ma*g-&m*udkvnf;? y[mwaAÁm -
y,fxu kd \ f }/ ]cE¨mig;yg;} u rNrb J ;l ? rNraJ wmh vlawGbmawGvnf; r[kwaf wmhb;l /
avmuvnf; r[kwaf wmhb;l / r*¾eYJ edAmÁ efyJ a[mawmhw,f/ ]qE´}u ork',opöm?
]qE´}aMumifh jzpfvmwmu 'kuo © pöm? vlawGbmawGu ]cE¨mig;yg;} yJ? ]cE¨m} r&S&d if
'kur© &Sad wmhb;l / ],H 'kuH© ww¬ qaE´m y[mwaAÁm}}? ],H -tMuifw&m;onf? 'kuH© -
qif;&J\? ww¬- xdq k if;&Jjzpfaomw&m;ü? qaE´m- qE´u?kd y[mwaAÁm- y,fxu kd \f }/
"r®m½Hu
k v
kd nf; od&r,f
]ynwfeAd mÁ ef xdEk pS w
f ef rSw&f ef"r®m½H}k ynwfuvnf; "r®m½Hyk ?J edAmÁ efuvnf;
"r®m½Hyk /J ]pdwf apwoduf aumif;qd;k pdwf rSwyf rd "hf r®m½H}k apwoduu f a'go? a'gojzpf&if
Murf;wrf;w,f/ ]yom' okcrk xkEd pS 0f rSwMf u"r®m½H}k rsupf ?d em;? ESm? vQmwdq Yk [
kd m
]yom'½ky}f vdYk ac:w,f/ ]rsupf }d uvnf; oluMunfw h ,f? ]em;}uvnf;em;axmifw,f?
]"r®m½H}k jzpfomG ;awmh olu Y jkd yefNy;D tm½Hjk yKomG ;w,f/ £w¬b d m0qdwk mvnf; ]"r®m½H}k yJ?
ykrmÇ 0qdw k m vnf; ]"r®m½H}k yJ? udik wf u hJ m,0dnwf? ajymwJ0h pD0nd wfqw kd mvnf; ]"r®m½H}k yJ?
ayghyg;wJ[ h m El;nHw hJ mvnf; ]"r®m½H}k yJ/ ]Oyp, oEÅwd Z&wm tedpw
h [ ö m}m}qdw
k mu½kyf
&JU vu©PmawG? tpjzpfjcif; tpOfjzpfjcif; tdjk cif; aojcif;qdw k mu ½ky&f UJ vu©PmawGy/J
raemudv
k nf; od&r,f
]qifjcifpw
d f b0ifpw
d f xdEk pS pf w
d }f ? tm0ZÆe;f ESiw
hf uGjzpfwhJ b0ifpw
d u
f kd raemvdYk
228 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

ac:w,f/ b0ifpw d q f w kd m rqifjcif&if tdyw f ,f? qifjcifae&if rtdyb f ;l / ]qifjcifpw


d f
b0ifpdwf xdkESpfpdwf rSwfydrfhraem jzpfownf;}}? ]reÍö-raemudkvnf;? yZmemwd-
od\}qdw
k m "r®m½Hu k tJvrkd aemudo d m/ ]"r®Íö-"r®m½Hu
k w kd nf;? yZmemwd-od\/ ,Íö
k v
w'kb, k ?kd y#dpö- pGí
,H-xdEk pS yf g;pHu J ? oHa,mZeÍö- oHa,mZOfuv kd nf;? yZmemwd-od\}/
oHa,mZOfuv
kd nf; od&r,f
]BuH Munf ½Hk oH Oyg'f XD bif p pOf tdk ao þav;axG odavw&m; jzpfownf;}}/
tJ'gawG odv&Ykd &dS if w&m;jzpfomG ;w,f/ ]raem}
]raem}vnf;odw,f/ ]"r®m½H}k vnf;odw,f?
]oHa,mZOf}vnf;odw,f? oHa,mZOfrjzpf&if w&m;&oGm;wmyJ/
jzpfjcif;onf ocFg&? rjzpfjcif;onf edAmÁ ef
d jrifzefrsm;? em;uMum;zefrsm;awmh Ni;D aiGUwmyJ/ ]edAEdÁ H´ 0d&ZÆwd - Ni;D aiGU&if
rsupf u
wyfrufjcif;uif;w,f? 0d&m*g0drkpöwd - wyfrufjcif;uif;&if vGwfajrmufw,f}/
vGwaf jrmuf&if edAmÁ efa&mufomG ;w,f/ tJ'v D rkd w f m;? ]OyÜga'gocFg&m}
S x &m}? ]OyÜga'g a'g-
jzpfjcif;onf? ocFg&m &m- ocFg&wdrYk nfuek \ f }? em;Mum;wmu ocFg&yJ? ]tEkygÜ a'gedAmÁ eH}?
]tEkygÜ a'g - rjzpfjcif;onf? edAmÁ eH- edAmÁ efrnf\}? rjzpfwm[m edAmÁ efy/J ]ork',
"r®mEkyóD pdwo å ð® 0d[&wd}? ]pdwo å -ð® pdwüf ? ork',"r®mEkyóD- jzpfjcif;udk ½Iavh&o dS nf
jzpfí? 0d[&wd- ae\}}/ pdwx f rJ mS jzpfwmudk ½Iavh&NdS y;D aew,fw/hJ jzpfwm[m ]ocFg&} &}?
ocFg&qdw k m jzpfwm? ]t ]tededpmö 0w ocFg&m} qdw k m tJ'D ocFg&u tedpjö zpfomG ;wm/
jzpfw,fqw
kd m wPSm&Sv
d Ykd jzpfwm
]ocFg&m&m- ocFg&wdo Yk nf? tedpmö - tedpw ö rYkd nfuek \ f ? tedpmö - tedpw ö oYkd nf?
ocFg&m &m-ocFg&wdrYk nfuek \ f }/ ocFg&eJY tedpö twlwyl /J ]OyÜg'0, "r®ad em}? ]OyÜg'g 'g-
jzpfjcif;wdo Yk nf? 0,"r®ad em em-ysujf cif;vQit f qH;k &du
S ek \ f ? jzpfjcif;ysujf cif;oabm&du S ek \
f ?
OyÜZw Æd mG - jzpfuek Nf y;D í? ed½Zk ÑE-Åd csKyuf ek \f }/ ]OyÜg'}
'}-jzpfNyq D &kd if? ]OyÜga'g 'ku}H© t&jzpfwm
av;u'ku?© tJ''D u k x © rJ mS ork',&dw S ,f/ ork',qdw k m wPSmudk ac:w,f/ 'gaMumifh
jzpfw,fqw kd m wPSm&dv S jYkd zpfwm? ]edAmÁ ef} usawmh ]tEkygÜ '} '}eJY wpfw?JG ]wPSm}}eJY ]OyÜg'}'}eJY
wpfw?JG ]jzpfwm}m}u 'kuo © pöm? ]ork',} aMumifh 'kuj© zpfw,f/ uHaMumifh em;jzpfw,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 229

tJ'g jzpfjcif;yJ/ jzpfysuf ESyd pf ufwmudk 'kuv


© aYkd c:wm? Mum;Ny;D jzpfNy;D awmh ysuo
f mG ;w,f/
]jzpfysuEf pS w
f ef ESyd pf uf[efaMumifh wpf&rH pJ vGeq f if;&J\} wh?J tJ'g ]yDVe} ac:w,f/

jzpfcsiv
f rkd I y,fpeG rYf I csKyfrI xd'k u
k ?H© þav;ckjzpfrI aomwmyef
jzpfysuEf ydS pf ufwmudk ]yDVe} vdaYk c:w,f/ ESyd pf ufwmud&k mS vdu
k af wmh ]ocFwa|m a|m-
ocFww&m;wJ/h ]ocFw} qdw k m pdwf apwoduf ½ky?f ]½ky}f qdw k m vIy&f mS ;Ny;D aew,f/
]ocFww&m;} u ESyd pf ufw,f? ESyd pf ufawmhyw l ,f? ]wayg} ylyefw,f? ]tEkygÜ a'g} -
rjzpfawmhb;l qdak wmh Nird o
f ufw,f? Nird o f ufawmh rESyd pf ufb;l ? ]Zmwd}-jzpfw,fvq Ykd &kd if
]Zmwdyd 'kum© } - jzpfwmu 'ku© opöm? ]yk&rd wPSm} onf ork',opöm/
]jzpfcsiv
f rkd I y,fpeG jYf yK csKyrf I xd'k u
k ?H© þav;ckjzpfrI aomwmyef}/

tedpö 'ku© tewå vu©PmoH;k yg;rS vGwaf om w&m;r&Sb


d ;l
jzpfcsivf &Ykd &Sd if ]ynwf}ygw,f/ &m* wPSmawG? jzpfvrkd aI wGjzpfNyq D &kd if ]ynwf}
ygw,f/ ]ynwf} jzpfvYkd wPSmjzpfw,f/ ]wPSm} jzpfawmh uHjzpfw,f/ ]uH} jzpfawmh
&m*jzpfw,f/ ]&m*} jzpfawmh 0dnmPfjzpfw,f/ ]0dnmPf} jzpfawmhzójzpfw,f/]zó}
jzpfawmha0'emjzpfw,f/ ]a0'em} jzpfawmha0'emcHpm;w,fvo Ykd w
d ,f? toufvQif
tqH;k &daS oma0'emcHpm;w,f/ ao&wm[mvnf;'kuB© u;D yJ? ]r&PHy'd u k }H© wh?J ]wdvu©P
0derd ak wåm? "ar®memrH ewd}¬ ? ]wdvu©P 0derd ak wåm--tedp?ö 'ku?© tewåvu©Pm oH;k yg;rS
vGwaf om? "ar "ar®m® -w&m;onf? ewd¬-r&d}S / ]tedpö 'ku© tewå} vu©PmoH;k yg;rS vGwaf om
w&m;r&db S ;l wJ/h ]a0'em}
]a0'em}udEk v S ;kH roGi;f &bl;? ]jzpfjcif;ysujf cif;}}udk ESv;kH oGi;f &w,f/
(qkay;) r*fzv
kd Ef iS hf edAmÁ efu&kd awmfrMl uukeNf y;D aom bk&m;tp&Sad om t&d,m
olawmfaumif;wd\
Yk *kPu f kd tm½Hjk yKí ½dak ojrwfE;kd vufprkH ;kd í &Scd ;kd ylaZmf zl;arQmrf mefavsmh
uefawmhvdkuf&aom aumif;rIaMumifh rdrdwdkYonf ig;uaeNyD; oHk;odkY rul;aom
olawmfaumif; oljrwfavmif;rsm; jzpfMuygapukeo f wnf;/

om"k ... om"k ... om"k


¸¸¸¸¸
230 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]]y&rwfurkd arh&if aow,frrnfb;l w&m;awmf}}


olawmfaumif;wdw
Yk &m;
]"r®mEkyóem}
óem}u pHv k nf;pHw
k ,f? &vnf;&vG,w f ,fu/G ynwfeyYJ &rwfrmS
b,fupwkef;qdk&if ]oo'¨r® *PkwårH}- olawmfaumif;wdkY w&m;udk rodvdkY&Sd&if
oHo&m&Snwf ,f/ ]olawmfaumif;wdw Yk &m;}
&m;}eJY pvdu k wf m/ ]olawmfaumif;wdw
Yk &m;}
&m;}qd&k if
y&rwfygoGm;NyD/ y&rw¬tm;jzifh xif&Sm;&Sdaomw&m;qdk&if y&rw¬w&m;u pdwf
apwoduf ½kyf edAmÁ ef/ y&rw¬vYkd qdv k &Ykd &dS if ]edAw
Á wdå y&rw¬ 0aoe- ynwfrzuf
oufoufaom y&rw¬}? 'Dvv kd mwmud;k uG/
ynwf y&rwftaMumif;
]emroP²mefra&muf&ef trSefowdjyK} yK}/ ynwfqdkwm emrnfeJYoP²mefudk
ac:w,f? ]emroP²mefra&muf&ef trSeo f wdjyK}? emrnfu emrynwf? oP²mefu
oP²meynwf? oP²mefu ]orl[} u vmwmayghu/G ]orl[}}u y&rwfuvmwm/
yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,mqkw d hJ "mwfBu;D av;yg; aygif;ygrsm;awmh ]orl[} jzpfomG ;
w,f/ ]t|uvmyf½yk af wG}ayghumG ? ]yx0D}qdw k mu acsmwm Murf;wm? ]Murf;acsmckc}H
Murf;wm acsmwmu vu©Pm? ckwmu ]yx0D} qdw k mu atmufutcHy?J olt Y ay:rSmyJ
rS&D w,f/ oluvnf; olwumtay:rSm rS&D w,f? wpfcak y:rSm oH;k ckr&DS w,f/
wpfcak om r[mbkwu f kd pGNJ y;D ok;H ckaom r[mbkwjf zpfw,f/
ok;H ckaom r[mbkwu f pkd NJG y;D wpfcak om r[mbkwjf zpfw,f/
ESpcf ak om r[mbkwu f pkd NJG y;D ESpcf ak om r[mbkwjf zpfw,f/
]½ky}f qd&k if ]r[mbkw½f yk }f &,f? ]Oyg'g½ky}f &,f/ ]Oyg'g½ky}f u- 0PÖ? *E¨? &o?
MoZm av;ck? 0PÖu tqif;? *E¨u b,f[mav;rqdk erf;Munfh teH&Y w dS ,f? yx0Dajr
uvnf; *E¨y/J rkeeYf rf;MunfMh unfh bmerf;MunfMh unfh teH&Y w dS ,f/ xif&mS ;wJth eHeY YJ odraf rGU
wJh teHaY ygh/ teHq Y wkd m *E¨y?J *E¨qw kd m ]Oyg'g½ky}f yJ/ ]ESmacgif;u eHwkH *E¨m½Hyk }J emrnf
awG vlawG bmawGvx Ykd if&if ]ynwf}? *E¨m½Hu k ]y&rwf}/ y&rwf ynwfuaJG wmh
ynwfawGr&Sb d ;l qdak wmh ]y&rwf} rSm &m*a'go rjzpfb;l uG/ &m*a'gojzpf&if ynwf
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 231

ygNyu D /G 'gaMumifh ]&m*a'go jzpfav&m ynwfawGvnf;yg&yg} vdYk pyfxm;w,f/


]ESmacgif;u eHwkH *E¨m½H}k qdak wmh *E¨m½Hk y&rwf? tJ']*E¨ ]D *E¨m½H}k u b,fou Yl kd rS&D owk;H qdak wmh
]r[mbkw}f udk rS&D w,f? ]yx0D tmayg awaZm 0ga,m}udk ]r[mbkw}f ac:w,f/
]r[mbkw}f udk ]r[mwHbw l m}m}? ]r[mwH- tBu;D tus,jf zpfí? blwm- jzpfownf;/}}
tBu;D tus,f jzpfonfph Mum0Vm? awm? awmif? urÇmawG tukejf zpfw,f/ Bu;D us,w f hJ
ork'&´ mBu;D awG? ajrBu;D awG? awmawmifawGjzpfwm ]r[mbkw}f wJ/h tJ'D ]r[mbkw}f
&Sv
d &Ykd &dS if tJ'rD [mbkwu f i,fwmav;upwmaemf/
]vu©Pm} qdw k mu ol&Y UJ trSwf tom;yJ/ Murf;wm? acsmwmu ]yx0D}&JU
trSwftom;/ Murf;wm? acsmwmu ckcHjcif; udpö&dSw,f/ olutcktcHyJ&dSw,f/
yx0DrygbJeYJ 'Djh yif[mawG rjzpfb;l / tJ'D ]yx0D} tmayg? awaZm? 0ga,mudk rS&D w,f/
teHq Y &kd if ]ESmacgif;u eHw*kH E¨m½H}k yJ/ b,f[myJerf;MunfMh unfh uRe;f om;av; erf;Munfh
vnf; teH&Y w Sd myJ/ yef;yGiahf v; erf;Munfv h nf; teH&Y w Sd myJ/ yef;yGiahf v;u arT;w,fvYkd
eifwu Ykd 'Dvq kd w
kd ,f/ yef;yGiahf v;u arT;wm r[kwb f ;l / *E¨m½Hu k arT;wm/ tJ'*D E¨m½Hu k
b,foUl rDo S wk;H qdak wmh r[mbkwu f kd rDw S ,f/ 0wfqaH wGu yx0D? tmayg? awaZm?
0ga,mawG/
y&rwf? ynwfEikd w f o hJ u l r[kwb f ;l [kww f ,fqw kd m od&w,f/ rde;f ru
arT;w,f/ a,musmf ;u arT;w,fvq Ykd wkd m r[kwb f ;l / ]teH}Y u arT;w,fqrkd S ]y&rwf}
a&mufwm/ rde;f ru arT;w,f? a,musmf ;u arT;w,fq&kd if &m*? a'go jzpfuek w f maygh/
'gaMumifh y&rwf? ynwfu&JG w,f/ tpu 'gaMumifh igu ]emroP²mef ra&muf&ef
trSeo f wdjyK} vdYk qdw k maygh/ yef;qdw k m oP²mefjzpfomG ;wmaygh/ qHyifqw kd m 0PÖ?
*E¨? &o? MoZm? qHyiferf;Munfv h nf; eHwmyJ/ eHw,fqw dk mvnf; yx0D? awaZm
S ?Ykd yx0D? awaZmponfu ]r[mbkw}f ? eHwmu ]Oyg'g½ky}f /
&dv
]Oyg'g}
]Oyg'g}qdw k m ]pGíJ jzpfwmudk Oyg'g} vdaYk c:w,f/ "mwf&pS cf ak ygif;vdu k &f if qHyifvYkd
jzpfomG ;w,f/ &Spcf u k kd wpfcpk cD v JG ukd &f if qHyifr&daS wmhb;l / tJ'g "mwfcw JG ,fac:w,f/
vlawGbmawG r&dSawmhbl;/ "mwf&SpfckcGJvdkufawmh qHyif[laomorkwfjcif;[m
r&daS wmhNy/D qHyifr&d&S if acgif;vnf;r&daS wmhb;l / acgif;vnf;r&daS wmh&if a,musmf ; rde;f r
232 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

r&daS wmhb;l / a,musmf ; rde;f r r&d&S if bmudrk S &m* a'go rjzpfEikd b f ;l / &m* a'go
jzpfw,fqw kd m ynwfaMumifjh zpfwm/
]ESmacgif;u eHwkH *E¨m½Hk vlyY rkH rSw&f / ESmacgif;u eHvQif rEIid ;f ,SOf þwGif w&m;&}?
]rkaw rkw rwH}å eH&if eHumrQy/J b,fou l eHw,f/ b,f0gu eHw,frvkyaf wmh bl;/
]ynwf}udk rpGv J &Ykd &Sd if eH&if eHNy;D ysu?f jzpfNy;D awmh ysuo f mG ; r&daS wmhb;l / jzpfNy;D awmh
r&daS wmhb;l qdrk ?S r&dw S mudk pJv G rf;Ny;D awmhrS um,uH 0pDujH zpfwm 'grSr[kwf um,uH
0pDurH jzpfwm? ]rjzpfwm}m}udu k tJ'gvnf; edAmÁ efy/J um,uH 0pDurH rS jzpfbJ udavom
b,fE, S hf jzpfrwk;H / tJ'v D kd ÓPfu yxrwef;a&muf&w,f/ ewfawGbmawGq&kd if
wpfcw k nf;eJY ode;f csND y;D &[EÅmjzpfw,f/ ESmacgif;u eHvQif eHumrQyaJ e? b,foal wG
b,f0mS awGvYkd ]uH} rvkyef ?YJ ]uH} jyKwaf tmif BuKd ;pm;&w,f/
]trSm;eJt Y rSe?f bk&m;qdÓ k Pf? trSm;udk trSerf vkyef ?JY w&m;qdk emrf½yk u f UJG ?
[efrvkyef aYJ [h? uHjyKwaf tmifBuKd ;pm;Mu} vdYk pyfxm;w,f/ eHw,fqw kd mu teHu Y eHwm?
teHu Y Oyg'g½kyu f ;kd ? Oyg'g½kyu f r[mbkwu f kd rD&S oud;k ? ]½lyH yZmemwd 0dZmÆ } ½kyu f kd
½kyvf o Ykd &d if 'g ]0dZmÆ ÓPf} jzpfw,f/ ]½ky}f udk ½kyv f Ykd rodb;l / ]vl}vdo Yk &d if &m*? a'gojzpfwm
aygh/ tvkyaf wG tudik af wG jzpfNy;D awmh ydu k q f aH wG&mS &wmaygh/ xrif;awGpm;zdaYk ygh/
tJ'gu ],HuOd dö 'kuH© oarÁm"d oAÁw H H tm[m&ypöa,m} ,m}? tm[m&aMumifh 'kuj© zpfw,f/
tJ'D tm[m&aMumifv h nf; vlawGxrif;pm;&wmud;k uG/
tJ'v J G ]rsupf d jrifwkH ½lyg½H}k ? rsupf q
D ykd u d w kd mu emrnfy/J rsupf u d pu©K? pu©Kukd
rsufpdvdkY jrefrmvdk emrnfay;wm/ pu©Ku rm*"emrnf? rsufpdu jrefrmemrnf/
]tmpduE© 0ÅH , d a[m[d} pum;ajym&ifjrifrS pum;ajymvdjYk zpfw,f/ ]pu©K} uvnf; Oyg'g
½ky?f 'D]tqif
]tqif;}}uvnf; yx0D? tmayg? awaZmudk rDNS y;D jzpf&wJt h qif;? tqif;u tpdr;f ?
teD? tjym? t0gudk ac:w,f/ tJ'gudk tqif;ac:w,f/ tJ'D ]tqif;}}uvnf; Oyg'g½ky?f
'D]rs
]rsupf }d uvnf; Oyg'g½ky?f tJ'D ]tqif; Oyg'g½ky}f eJY ]rsupf Od yg'g½ky}f tquftoG,f
vkyv f u kd af wmhrS ]Oyg'g½kyf tquftoG,v f yk f wpfr[ k w
k 0f n
d mPf jzpfownf;} qdw k mu
jrifw,fqw kd hJ ]0dnmPf}jzpfwm? rif;wdu Yk jrifwmr[kwb f ;l / 'Dupu©Ku rsupf t d Munf?
[duk tqif;u ½lyg½H?k vlawGr[kwb f ;l aemf? 'g y&rwfudk ajymaewm/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 233

jrwfaomÓPf\ tm½H[ k m y&rwfac:w,f


]rsupf jd rifwkH ½lyg½H}k [m rsupf ed jYJ rifwm vlr[kwb f ;l / ½lyg½Hu
k kd jrifwm? 'Dvrkd S
y&rwfÓPfjrifvYkd ac:w,f/ 'grS ]y&rw¬ ÓPó taw¬m a*gpa&m y&rw¬awm}
]y&rw¬ÓPó- jrwfaomÓPf\tm½k}H [m ]y&rwf}ac:w,f/ 'gu oAÁnKwÓPfeYJ
a[mwJhÓPf/ 'gy&rw¬ac:w,f/ rsufpdeJY jrifwmr[kwf/ ÓPfeJY jrifwmaemf/
ÓPfqw kd mu odwm? 0dnmPfuvnf;odwm? onmuvnf;odwm? 'gaMumifh odw,f
odw,fqw kd muvnf; cGjJ cm;&w,f? [kwu f vhJ m;/
'gaMumifh ]rsupf jd rifwkH ½lyg½Hk vlyY kH rrSw&f }}? at; vlawGvYkd rrSwef ?YJ vlawGvYkd
rSwv f u
kd v f &Ykd &Sd if onm0dyv’mojzpfNy/D pdwå 0dyv’mojzpf&if 'd|d 0dyv’mojzpfNy;D ? 'd|d
0dyv’mojzpfv&Ykd &Sd if &m*awGygoGm;Ny/D 'gaMumifh ]rsupf jd rifwkH ½lyg½H}k / 'gaMumifh ]'d|-ð
jriftyfaom ½lyg½Hük }vdYk 'Dvt kd eufay;&w,f/
]'d|-ð jriftyfaomvlü}vdYk vlurkd supf u d jrifwmr[kwb f ;l / ynwfawGuom
vludkrsufpdeJY jrifaewm? [kwfvm;? tJ'DvdkrSwfxm;/ ]vlYyHkrrSwf&} vlawGbmawG
ajymw,fvYkd rrSwef w YJ /hJ ]½lyg½H}k yJxm; tJawmh jrif&if jrifwhJ twdik ;f yJxm;wJh pGv J rf;w,f
qdwk m ]wPSm Oyg'gef}ac:w,f/ pGv J rf;wJh Oyg'gefu ]y&rwf}aMumifh rpGv J rf;bl;/
]ynwf}aMumifh pGv J rf;w,f/ ynwfeYJ y&rwfuv JG &Ykd &dS if rpGv
J rf;awmhb;l /
]rEdiI ;f ,SO}f qdw
k hJ pum;[m awmfawmfta&;BuD;w,f
]rsupf jd rifwkH ½lyg½Hk vlyY rkH rSw&f ? rsupf u d jrif rEdiI ;f ,SOf þwGiw
f &m;&}
&m;&}/
rsupf ud jrif rEdiI ;f ,SOq f w kd m ]y&rwf}jrif&if rEdiI ;f ,SOaf wmhb;l / EdiI ;f ,SOw f ,f
qdw k m ]ynwf} eJ?Y twdt k &Snq f w kd m ]ynwf}aygh/ tjzL? trnf; tJ'g ]ynwfawG}aygh/
vSw,f? acsmw,f ]ynwfawG}? ykw,f? &Snw f ,f ]ynwfawG}? Bu;D w,f toufi,f
w,f? 'gawGu EdiI ;f ,SOw f mawG? tJ'v D kd EdiI ;f ,SOv
f &Ykd &dS if w&m;r&bl;/ rEdiI ;f ,SOb
f ;l
qd&k ifvnf; pum;bmajymrwk;H / ]0pDu}H bmajymrwk;H ? rajymawmhb;l / ]uH}r&Sad wmhb;l /
]ÓPf}aMumifh ]uH}r&Sw d m/ [efrvkyef aYJ wmh ]uH} jyKwaf tmif BuKd ;pm;Mua[h/
uHurkd jzpfawmhb;l / ÓPf&v dS &Ykd &dS if 0pDuw H Ykd raemuHwYkd odw,f r[kwv f m;/ tbdZÑm?
Asmyg'r&S&d if tem*grfwnfatmifjzpfw,f/
234 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]raemuH} jyKwaf tmif eifwYkd uHjyKwaf tmif? ][efrvkyef aYJ [h uHjyKwaf tmif
BuKd ;pm;Muawmh}? [efvyk v f &Ykd &dS if a,m*D a,mifa,mif 0dyóemvdu k pf m;wJah ,mifa,mif
bma,mifa,mifeJYqdkNyD; wcsdKUawG tJ'grsdK;aMumifh&oGm;wm/ w&m;awGbmawG
vduk Mf u&if;eJMY unfnKd [hJ bm[Jh jzpfMu&if;eJY tJ'[ D mrsKd ; rvky&f bl;/ ]vlyY rkH rSw&f }}wJ?h
]rsupf u d jrif rEdiI ;f ,SO}f tJ'v D kd rEdiI ;f ,SO&f bl;/
a,mufsm;awG? rde;f rawGvYkd tJ'v D kd rEdiI ;f ,SO&f bl;/ ]y&rwf}rSm a,mufsm;rde;f rrS
r&Sb d u J ;kd ? r[kwb f ;l vm;/ yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,mrSm b,frmS wk;H a,mufsm;
rde;f r&So d vJ/ pdwf apwoduf ½kyrf mS &SmMunf?h ynwfrygbl;/ 'gaMumifh ]ynwf rygaom
pdwf-y&rwf}vdkY qdkxm;wmaygh/ ]em;uMum;wHko'´g½Hk vlYyHkrrSwf&? em;uMum;vQif
rEdiI ;f ,SOf þwGiw f &m;&}
&m;&}/ tJ'gav;awG qdq k akd e/ qdak ewmu ]or®mouFy}Ü jzpfw,f/
ESi;f arvdk rjzpfapeJY
em;uMum;wm ]o'´g½H}k ? tckigvdYk rrSwef ?YJ igw&m;a[mw,fvYkd rrSwef /YJ o'´g½Hk
o'´g½Hq k w kd m tckMum;Ny;D tckysuf ]jzpfysu}f ? ]jzpfysu}f qdw k m tedp?ö ]tedp}ö qdw k m cE¨m?
]cE¨m}}qdw k m tedp?ö tJ'v D kd ]tedpö tedp}ö vd&Yk w G rf ?S r&Gwaf wmh b,fvjkd zpfomG ;owk;H
qdak wmh aumifrav; wpfa,muf? tJ'v D kd ½SLwm ½du I w f m? r½SLEdik f r½du
I Ef ikd af wmh
armwmaygh/ armawmh wpfcgwnf;aooGm;w,f/ aooGm;awmh tarBu;D u ayGUzufNy;D
idw
k ,f/om;trdEpS af ,mufyJ &Sw d mud/k olu aorSe;f rodao;bl;/ emrnfu ESi;f ar?
ESif;aru aoNyD? tJ'gypöKyÜefavmu/ wrvGefavmuu wrvGefqdkwm b,fu
teufxGufrSef;vnf;rodbl;/ y&avmu? wpfyg;aomavmu? tck[mu ypöKyÜef
avmu? tckpum;ajymaewm ypöKyeÜ af vmuaemf/
rsufpdu ypöKyÜefavmuyJ&w,faemf/ [dk[mu raemavmu/ tcktJ'D
ESi;f arav; aooGm;a&m? aooGm;awmh tarBu;D u idak ewmaygh/ ]tar usKyrf aobl;/
usKy'f rD mS &Swd ,f}/ taru Mum;vnf; rMum;bl;/ tJ't D oHvnf; rMum;bl;/ olv Y nf;
rjrifb;l /aowJw h ;kH vH;k Bu;D om jrifwm/ tJ'v D kd jrifawmh tJawmh igajymwm tarvnf;
rMum;ygvm;/ aow,fvnf; rrSwfao;bl;/ tJ'g ]onm} ]onm}/ tJ'g ]oów'd|d}?
[kwu f vhJ m;/ tJ'geJY ol&mG tjyifxu G of mG ;awmh aumifav;wpfa,mufeYJ awGUw,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 235

tJ'g 0if;xde?f ][Jh 0if;xdef eifeiYJ g uHrukeaf o;awmh jyefq&kH ao;wmaygh[m} eJaY jymw,f/
][ eifrESpu f aoNyrD [kwv f m;}/ ][kww f ,f igrESpf uaoNy/D eifvnf; tckaoaeNy[ D }/
][igb,faorwk;H ? igtck&w dS ,f}qdak wmh ]eift
h rd jf yefomG ;Munfyh gvm;} qdak wmh tJ'g
tdrjf yefomG ;awmh tJ'aD umifrav;u yufvufav;? olt Y 0wftpm;topfuav;awGudk
olt
Y avmif;ay:tkyx f m;w,f/ [m tJ'aD wmhrS ol0rf;enf;w,f/ ][migaoNyx D if&UJ }/
tJ'aD wmhrS aorSe;f odw,f/ tJ'gbmwk;H qdak wmh---
qifjcifpw d f b0ifpw d f xdEk pS pf wd f rSwyf rd rhf aem jzpfownf;/
ynwf edAmÁ ef xdEk pS w f ef rSw&f ef "r®m½Hjk zpfownf;/
tJ'g oleAd mÁ efrodao;bl;/ y&rwfvnf; rodao;bl;/ olynwfyo J wd ,f/
'golt Y ar? 'golt Y avmif;Bu;D yJqNkd y;D awmh 0rf;enf;Ny;D aew,f/ oGm;p&m vmp&mvnf;
r&Sdawmh &GmtjyifbufxGufoGm;w,f/ NyD;awmh tJ'Daumifav;eJYawGUw,f/ tJ'D
aumifav;uenf;enf; t½kyq f ;kd w,f? rESpu f oluaoxm;wm/ 'geJY ]eifvu kd cf -hJ
vdu k cf }hJ qdNk y;D awmh olv Y nf;tm;ud;k p&mr&Sad wmh vdu k of mG ;w,f/ [du
k sawmh anmifyif
tdBk u;D awGU&w,f/ 'Db0u anmifyifr[kwb f ;l / [db k 0u anmifyiftBkd u;D / *GqBkH u;D rSm
vlu 00Bu;D ? wif;ykwBf u;D eJY udik v f ?Ykd ]rif;wdYk topfpufpuf vmMuoud;k uG? at;uGm
vmuGm}/ ]uReaf wmfwYkd aep&mr&Sv d Ykd ae&may;ygcifAsm;}/ ]at; rif;wdYk [du k ikd ;f oGm;ae}/
'DawmhrS olwYkd vlr[kwrf eS ;f odomG ;Muw,f/ 'geJY tJ'b D 0u ESi;f ar yJ&w dS ,f/ tJ'g
]oów'd|}d ? tckjzpfw,f? tckysuw f ,fqw kd m rodb;l / tckjzpfwm tckysuw f m
rodawmh edAmÁ efra&mufb;l / 'Dvyl J 'DemrnfyJ rSwx f m;w,f/ emrnfu ynwfr[kwf
bl;vm;/ 0if;xdeu f aum (ynwfygbk&m;)/ tJ'g ]oów'd|}d /
],m,HwPSm aygaemAÇ0dum eE´D&m* o[ *wm wMw wMwm bdeE´deD
ao,sx'd H umrwPSm b0wPSm 0db0wPSm}/
]umrwPSm}}qdw k m rsupf ad wG em;awG jrif&wJih g;ckteuf jrif& Mum;&wJ[ h mudk
]umrwPSm}}vdYk ac:w,f/ ckewke;f u ]rsupf jd rifwkH ½lyg½H}k vdYk rpGb J eJ YJ a,mufsm;av;?
rdef;uav;vdkYjrifwm tJ'g ]umrwPSm} (rSefygbk&m;)/ 'Dudk,fBuD;udk ESif;aryJvdkY
emrnfrw S x f m;wJ[ h mu ]oów}
]oów}wJ?h ]b0 wPSm}}ac:w,f/ [kd ]Oapä''d|}d uawmh
xm;awmh [kwu f v hJ m;? ]b0jywf}wJh[m/
236 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]ynwfeAd mÁ ef xdEk pS w
f ef rSwf
w&f ef"r®m½H}k ? 'gynwf "r®m½Hw k ?hJ ynwfyJ odaew,f/
odaeawmh vluaow,f jzpfomG ;w,f/ ynwfukd rodb;l / tJ'D tbd"r®mw&m;awG
udrk arhravsmah eawmh tJ'gvlr[kw&f if aowmr&Sb d ;l / vl[w k rf S aow,f/ [kwv f m;/
]tyÜrma'g trwHy'H}qdw k m ]y&rwfukd rarhavsm&h if aow,frrnfb;l }wJ/h
tckow l Ykd aooGm;w,f/ aooGm;awmh tckow l Ykd tpm&SmxGu&f w,f/ 0if;xdeu f
xGuw f ,f/ oluawmh rxGu&f ygbl;/ tJ'geJY tpm&Smpm;Ny;D tJ'*D q G ukH vlBu;D udk t&if
ay;&w,f/ ray;&if olu½du k wf m/ wif;ykwef YJ xkwm? aowmyJ/ b0ul; i&Ja&muf/
tJ eifwYkd ]umrwPSm? b0wPSmawG} *½kpu kd /f Ny;D awmh wpfEpS af vmufMumoGm;w,f/
wpfEpS Mf umoGm;awmh uav;awG &vmw,f/ wapäuav;av;aygh/
'geJY ESif;arav;u olYtarBuD;wdkY&GmqD Munfhvdkufawmh olYtarBuD;u
ocsKØif;ukef;vmNyD;awmh ESif;artkwf*lrSm &yfNyD;awmhidkw,f/ ]nnf;wdkYudkvnf;
igzdwyf gw,f/ igy&dww f &m;emrvd/Yk reufjzefcg eifwt Ykd azmfawGev YJ mcJMh u/ ig&Gmu
tydik t f qdik af wGaum igajymxm;w,f/ vmEdik w f o hJ l tukev f mMu} vdYk tJ'v D akd jymwm
olMum;w,f/ oltJ'Dudk xGufoGm;w,f/ 0if;xdefu tpm&SmoGm;w,f/ ESif;aru
tarqDuo kd mG ;w,f/ tdref m;a&mufawmh tdraf pmifeh wf? &Gmapmifeh wfawGu rwm;bl;/
'geJY y&dww f &m;emawmh ]r,H- tuREykf w f oYkd nf} qdak wmh oluodNy/D w&m;emwmvnf;
Mum;w,f/ trQa0r,fh tcsed u f sawmh ]a[h ESi;f ara& igwdu Yk t kd rSw&f ygOD;[J}h qdNk y;D awmh
olaY ,mufsm;u uav;av;csND y;D vmwJt h cgMuawmh ]om"k? om"k} vdYk ac:r,fBuw H ek ;f
tmcHwiG ;f xJukd tmap;xnfo h vdk rac:Edik b f J jzpfNy;D awmh tJ'b D 0u ruRwrf vGwb f eJ YJ
a,mufsm;aemufvdkufoGm;w,f/
]b0wPSm}}u w,faMumufzaYkd umif;w,f/ tJ'v D ykd J owå0gawG[m a&muf&m
ae&m cif&maqGrsKd ;eJY ]oHo&mMoC} C}xJrmS aysmaf eMuw,f/ w&m;vdu k w
f ,fqw kd m
yxrwef;jzpfrS w&m;jzpfwm [kw&f UJ vm;/ 'gaMumifh ]em;uMum;wHk o'´g½Hk vlyY rkH rSw&f }}?
ESi;f arvdaYk c:&if ESi;f arvdYk wu,frxife/YJ emrnfu emrnfy/J [d[ k mu oAÁnKw
ÓPfeYJ a[mwJw h &m;/ wapä? y&avmu? wrvGeaf vmuwdYk tJ'v D [kd mawGeYJ &Snf
Ny;D awmh owå0gawG [dak &mufvu kd f 'Da&mufvu kd jf zpfaewm/ tJ'g y#dpo ö rkygÜ 'fukd
rjrifv/Ykd ]0dnmPf}qdw k m csucf si;f jzpfNy;D csucf si;f rysub f ;l vm;/ ]Mum;} m;}&if csucf si;f rjzpf
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 237

bl;vm;/ rysub f ;l vm;/ ]jzpfysu}f yJqw kd m 'kuo© pömyJac:w,f/ ]'kuo © pöm}}yJ od&
w,f/ ESi;f arqdw k hJ emrnfukd rod&bl;/ [d[ k mu ]ynwf raem}? [kww f ,f r[kwv f m;/
tJ'g b0oHo&m ]oów} ]oów}&Snw f wfw,f/
ÓPfu ]y&rwfÓPf}/ [d[ k mu ]uH}? 'DuÓPf]trS ]trSm;eJt Y rSef bk&m;qdÓk Pf}?
]Aka'¨g oAÁnKwÓaPm} Aka'¨g- bk&m;qdw k m oAÁnKwÓPfukd ac:w,f? ]"ar®m
avmukwaå &me0} w&m;qdw k m- avmukw&å mw&m; udak c:w,f/ avmuDawG rygbl;/
y&rwfawG a[m&w,f/ "ar®m avmukwaå &m aemufu ]r*¾ zva|m oHaCmp}
r*fzdkvfü wnfwJhyk*¾dKvfudk oHCmac:w,f/ tJ'grS &wemoHk;yg;tppfac:w,f/
[kwfw,fr[kwfvm;/ tJ'DvdkrSwfxm;? ]em;uMum;wHk o'´g½Hk}? em;uMum;vQif
bmvdrYk w S &f rvJ (o'´g½Hv k rYkd w S &f ygw,fb&k m;)/ o'´g½Hu k Nro J vm; (rNryJ gbk&m;)/ tJ'g
]½ky}f ? rNrw J mu ]½kyt f edp}ö vdYk qd&k w,f/ ]o'´g½Hk tedp}ö vdq Yk &kd w,f/ tJ'grS rSew f ,f/
Ny;D awmh ]aomwtedp}ö tJ'grS rSew f maygh/ [kw&f UJ vm;/ ]tedp}ö usrS ]cE¨mig;yg;}
a&mufomG ;w,f/ ]tedp}ö r[kwb f q J &kd if oówjzpfomG ;w,f? ]tedp}ö jzpfreS ;f od
ysufrSef;od&if ]oów'd|d} jyKwfoGm;w,f/ jzpfwmodatmifvkyf&if ]Oapä''d|d}
jyKwo f mG ;wmyJ/ tJ'v D rkd wS x f m;/
y&rw¬ y*k Kd¾ vfqw
kd m
rif;wdÓ Yk Pfu avmbrlpw d af vmuf tm;rjyif;bl;/ avmbrlpw d uf avmbwdYk
a'gowdYk arm[wdu Yk tvGet f m;jyif;wm/ eifwu Ykd ynwfukd tvGezf ufw, G x
f m;
Muwm/ ynwfukd rzufw, G yf geJq
Y kd ysi;f oGm;Ny/D ysi;f Ny;D awmh w&m;rvkycf siaf wmhb;l /
]ynwf}rSe;f rod&if &m*jzpfw,f/ ]ynwf} rSe;f od&if &m*rjzpfb;l / ]ynwf}rSe;f
odvdkufNyDqdk&if &m*jzpf&ifvnf;&yfoGm;wm/ tJ'DvdkyJ &[EÅmwdkY bk&m;wdkYqdk&if
Muufawmifav; rD;eJYwdkYvdkufvdkY&Sd&if wGefYoGm;w,f/ tJ'DvdkyJ ]ynwf} qdkvdkY&Sd&if
wpfcgwnf; olpY w f rJ mS ynwfray:bl;/ ]y&rw¬tm½H}k yJjzpfw,f/ 'gaMumifh bk&m;?
d x
&[EÅmwdu Yk kd ]y&rw¬tm½H}k vdaYk c:w,f/
om"k ... om"k ... om"k
¸¸¸¸¸
238 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

7.7.2002wGif &efuek Nf rKd Uawmfpnfyif"r®m½Hük a[mMum;awmfral om


]]eD0&Pz,f&iS ;f edAmÁ efvif; w&m;awmf}}
w&m;oabmwku
Yd dk ½Iavh&o
dS nfjzpfí ae\
]oEÅH ar tZÑwHå umrpäEH´ tw tw¬ad¬ r tZÑwHå umrpäaE´mwd yZmemwd}/
]tZÑwH-å tZÑwo å EÅmefü? oEÅH- xif&mS ;&Sad om? umrpäEH-´ umrpäEu ´ ?kd ar
ar- ig\?
oEÅaH rr- oEÅmefü? tZÑwHå- tZÑwüå ? umrpäaE´m- umrpäEo ´ nf? tw¬d- &S\ d / £wd-
þod?Yk yZmemwd- od\}wJ/h Mum;&wJ[ h m? eH&wJ[ h m? vsu&f wJ[ h m? xd&wJ[ h mawGrmS
rsupf u d jrif&ifawmh ]½lyg½H}k yJrw S ?f em;uMum;&if ]o'´g½H}k ? ESmacgif;u eH&if ]*E¨m½H}k ?
vQmupm;&if ]&om½H}k aygh? ]azm|AÁm½H}k qdw k mu ud, f xdwm? tJ'g ]tm½Hik g;yg;}
k u
aygh/ ud, k u f xd&ifqw kd hJ ]azm|AÁm½H}k u yx0D? awaZm? 0ga,mudak c:wm/ yx0D?
awaZm? 0ga,m[m vlvnf;r[kwb f ;l ? ewfvnf;r[kwb f ;l wJ/h
]£wd "ar®ok "r®mEkyóD 0d[&wd}? ]£wd "ar®ok - þuJo h Ykd "r®wüYkd ? w&m;
oabmwdüYk ? "r®mEkyóD- w&m;oabm wdu Yk kd ½Iavh&o dS nfjzpfí? 0d[&wd- ae\}} wJ/h
w&m;oabmwdüYk qdw k m b,f[mwH;k qdak wmh ]cE¨m}}aygh/ cE¨mu bmw&m; oabmwH;k
qdak wmh ]ocFw} oabm&wmaygh/ ]ocFw} oabma&muf&if ]tocFw}}eJu Y eD;oGm;NyD
vdYk w&m;emy&dwo f wfwYkd tJvkd rSw&f w,f (rSeyf gbk&m;)/ jrifwt hJ m½Hu k kd ]y&rw¬}vdYk
ac:w,f/ tJ'D ]y&rw¬} a&muf&v dS &Ykd if ]edAw Á w då y&rw¬ 0aoe} 0aoe}wJ/h ]ynwfrzuf
oufoufaom y&rw¬\ tpGr;f tm;jzif}h wJ/h ynwfryg&bl;? emrnfawGryg&bl;?
oP²mefwYkd ryg&bl;/ ]qE´}qdw k m ]emrnf}/ ]umrpäE}´ u bmvdYk jzpfowH;k qdak wmh qE´u
umreJY oGm;aygif;vdu k w f ,f/ 'gaMumifo h rYl mS ]umrpäE}´ &,f vdjYk zpfomG ;w,f/ wu,fvYkd
ukov kd ef oYJ m oGm;aygif;vdu k &f if ]ukovmqE´} qdNk y;D jzpfrmS aygh/ tJ'q D E´u umreJY
oGm;aygif;&w,f/ tJ'D umr[m bmwH;k vdq Yk akd wmh ]"ar®} wJh (rSeyf gbk&m;)/
ig\tZÑwo å EÅmefü umrpäEe´ 0D P &Sw
d ,f r&Sbd ;l
'Djh yifae&musawmh raemwJ?h ]reÍö yZmemwd "ar®p yZmemwd} qdak wmh ]yZmemwd}
qdw
k m od&w,fvYkd t"dymÜ ,fxu f ,f/ ]"ar®p- "r® tm½Hw
G w k u kd nf;? yZmemwd-
Ykd v
od\} wJ?h tckjzpfaewJh raemusawmh tJvo kd &d w,f/ ]ar- ig\? tZÑwHå - tZÑwå
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 239

oEÅmefü? umrpäaE´m- umrpäEo ´ nf? tw¬-d &S\ d /£wd£wd- þod?Yk yZmemwd- od\}/
]yZmemwd} qdak wmh bmjzpfomG ;owH;k qdak wmh ]ÓPf} eJ, f hJ ]raem} jzpfomG ;w,fwhJ
Y OS w
(rSefygbk&m;)/ tJ'gaMumifh ]umrpäE´udkodw,f? umrpäE´udkodw,f}vdkY qdkay;
(rSeyf gbk&m;)/ umr rygbJ qE´oufoufukd od&ifvnf; omaumif;wmaygh/ ]umrygwJh
qE´}? ]umr rygwJh qE´}? Oyrm- aps;0,fomG ;csiw f ,f? ausmif;oGm;csiw f ,f? tvkyo f mG ;
csiw f ,f? tJ'v D kd qE´awmhoMd uw,f/tJ aps;0,f roGm;csiw f q hJ E´? tvkyrf oGm;csiw f hJ
qE´? umr*kPf rrS0D cJ siw f hJ qE´rsKd ;udu
k sawmh qE´&,fvYkd odyrf odMubl;wJh (rSeyf gbk&m;)/
tJ'q D E´uv kd nf; odatmifvYkd jrwfpmG bk&m;u ]ew¬d ar tZÑw}Hå / ]ar- ig\?
tZÑw-Hå tZÑwo å EÅmefü? umrpäaE´m- umrpäEo ´ nf? ew¬-d r&S}d ? umrjzpfwhJ pdw&f &dS if
&Sw
d ,fvo Ykd wd /hJ umrjzpfwhJ pdwrf &S&d if r&Sb d ;l vdo
Yk w d /hJ jzpfaewJh pdwo f EÅmefrmS jzpfaewJh
oabmtwdik ;f trSeo f d oday;ygwJh (rSeyf gbk&m;)/ ]pdw}f rSmjzpfaewJh oabmw&m;wdik ;f
[m ]"r®}ygyJ/ ]"r®uv kd nf; od&r,f}/ olaY Mumifjh zpfwhJ ]oHa,mZOfuv kd nf; od&r,f}/
ud, k ohf EÅmefrmS jzpfr,f"h r®av;awG qE´av;awGukd ]ocFw"r®} vdaYk c:w,f/ tJ'"D r®av;
udk &nf&, G Nf y;D awmh ]£wd"ar®ok "r®mEkyóD} wJ/h ]oHa,mZOf}uawmh ]umr"r®awG}
jzpfomG ;w,f/ umrpäEN´ y;D awmh ]qE´&ma*g} ma*g}vdYk qdw k m&Sad o;w,f/ qE´rmS &m*ygvm
Ny;D jzpfw,f/ ]qE´&ma*g} ma*g}- tJ'q D E´&m*eJY ygvmwJq h E´ukd y,fvu kd af wmh ]qE´&m* y[meH
qE´&m* 0dea,m} vmjzpfw,f/
t&d, 0d[m&
]{wå qE´H 0d&mZdwmG ? {{0H0H 'kuH© yrkpw
ö }d / tJ'v D kd qE´awGvw G uf if;r,f qdv
k &Ykd &dS if
'kua© wGu vGwu f if;r,fw/hJ &m*udk tJv*kd ½kpu kd &f w,f/ 'gaMumifh ]£wd tZÑw0Hå g
"ar®ok "r®mEkyóD 0d[&wd}/ tJ'v D akd er,fvYkd qdv k &Ykd &dS if ]t&d, 0d[m&D}wJ/h bmjzpfvYkd
wH;k qdak wmh ]tedóad wmp 0d[&wd} wJ?h ]tedóad wm- rrSrD í l ? 0d[&wd- aew,f}wJ/h
&m*awG qE´awGukd rrSb D aJ ew,fw?hJ tJ'v D akd ewm ]t&d,0d[m&} ac:w,fw/hJ t&d,m
yk*Kd¾ vwf \Ykd aejcif;yJw/hJ
jA[®0[
d m&
]rmwm,xm ed,yH w
k }å ? rdcifu om;orD;awGtay: tqd;k rjrifb;l ? q&mu
240 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

wynfah wGtay: tqd;k rjrifb;l wJ/h taumif;jrifw,faygh/ tJvkd owå0gawGtay:rSm


tqdk;rjrifbJ ½IvdkY&Sd&if rdcif½IwmrdsK;eJYwlvdkY tJ'gudk ]jA[®0d[m&}
m&}vdkY ac:w,f/
bmvdkYac:wHk; (jA[®0d[m&ygbk&m;)/ jA[®mBuD;aewJhyHkuJhodkY aewJhvlwJh/ tJ'Dvdk
aeEdik af tmifvnf; BuKd ;pm;Muyg/ b,fvykd jJ zpfjzpf olwumawGtay:rSm tqd;k rjrifbJ
taumif;yJjrifatmif BuKd ;pm;Muyg/
ig\tZÑwo å EÅmefü Asmyg'eD0P &Sw d ,f r&Sbd ;l
rdrud , kd u
f kd a'gojzpfatmif raeeJ/Y rdru d kd a'gojzpfv&Ykd &dS if ]oEÅH 0g oEÅH tZÑwHå
Asmyg'H? tZÑwHå Asmyg'H} vdq Yk akd y; (tZÑwåH Asmyg'H? tZÑwHå Asmyg'H)/ &if;ES;D atmif vdYk
qdck ikd ;f Munfw h m/ vlawG ygVdav;eJY &if;ES;D oGm;atmifv/Ykd [kwv f m; (rSeyf gbk&m;)/
]oEÅH tZÑwHå Asmyg'H}? ]tZÑwH-å tZÑwo å EÅmefü}? tZÑwo å EÅmefq&kd if rsupf ad &m?
em;a&m? ESmacgif;a&m? vQma&mygw,f/ tJ'w D pfu, kd v f ;kH raema&mygw,f/ tm;vH;k [m
tZÑwaå wGy/J tm;vH;k bmwH;k (tZÑwaå wGygbk&m;)/ tZÑwu å kd bmrSe;f rodbJ aerSmpd;k vd/Yk
tZÑwq å w kd m wpfu, kd vf ;kH ? [kwu f v hJ m;/ tJ'D ]tZÑwå oEÅmefü}}wJ/h ]oEÅ-H xif&mS ;&Sad om?
Asmyg'H- Asmyg'ud}k ? tckawmh r&Sad o;bl;? [kwu f v hJ m; (rSeyf gbk&m;)/ ]Asmyg} qdw k m
AsmygawG rsm;aew,f/ tvkyu f pd aö wG rsm;aew,faygh/ jrwfpmG bk&m;u tvkyu f pd aö wG
enf;& r,f? wm0efawG enf;&r,fw/hJ ]tyÜuad pömp} aygh/ olrY mS wm0efawGrsm;aer,f/
]AsmygawG} rsm;aer,fq&kd iforYl mS a'goawG rsm;aer,f/
'gaMumifh ]tZÑwHå- tZÑwo å EÅmefü? oEÅH- xif&mS ;&Sad om? Asmyg'H- Asmyg'ud}k
qdw k hJ tJ'D ]'H}uav;*½kpu kd &f w,f/ ]'H}uav;udk *½kpu kd &f w,f/ tJ'g tm½Hyk ?J bmtm½Hk
wH;k qdak wmh ]"ar®}wJ/h Asmyg'Hvnf;&w,f? "ar®vnf;&w,fw/hJ ]"ar®p yZmemwd} eJv Y nf;
rudkufbl;vm; (udkufygw,fbk&m;) ]"ar®}/ tJ'D ]"ar®av;} v;}udk odygqdkrodMubl;/
wpfcgwnf; qJcsifqJvdkufwmyJ/ qdkcsifqdkvdkufwmyJ/ aigufcsifaigufvkdufwmyJ?
[kww f ,frv Ykd m; (rSeyf gbk&m;)/ tJ'gaMumifh ]qJcsi½f o kH m qJcsiyf g rqJvu kd yf geJ?Y t0dZmÆ
aMumifo h m qJcsiw f m 0dZmÆ rqJcsi}f ? ]0dZmÆ O'yg'd? ÓPHO'yg'd} vdq Yk v
kd &Ykd &dS if rqJcsif
awmhb;l / t0dZmÆ aMumifh olq Y cJ siw f mjzpfwm/ tJ'D ]t0dZmÆ }}u b,fot Yl m½Hjk yKw;kH
qdv k &Ykd &dS if xif&mS ;r&Sw d hJ vlawG? a,mufsm;awG? rde;f rawGukd tm½Hjk yKw,f/ ]t0dZmÆ }}u
b,fot Yl m½kjH yKw,f? xif&mS ;r&Sw d hJ vlawG? a,mufsm;awG? rde;f rawGukd tm½Hjk yKw,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 241

a,mufsm;? rde;f rawGukd tm½Hjk yKNyq D &kd if ]t0dZmÆ } jzpfNyv


D Ykd 'Dvo kd ?d [kwv
f m;(rSeyf gbk&m;)/
a,mufsm;awG rde;f rawGukd ud, k t hf m½Hx k J wpfcgwpfcg a&mufrvmbl;vm; (a&mufvm
ygw,fb&k m;)/ a,mufsm;awG rde;f rawGukd tm½Hjk yKNyv D qYkd &kd if uav;av;yJjzpfjzpf
b,foyYl jJ zpfjzpf t0dZmÆ jzpfNyv
D rYkd w S f (rSeyf gbk&m;)/
"r®eYJ aeavh&o
dS nfqw
kd m
a,mufsm;av; rdef;uav;awGudk tm½HkjyKawmh? or®m'd|d rjzpfawmhbJ?
tJ't D 0dZmÆ u ]opömav;yg;} av;yg;}udk zH;k w,fvYkd qdw k maygh/ 'gaMumifh rdrw d oYkd EÅmefrmS a,mufsm;
awG rde;f rawGr&Sw d mudyk if ]"ar®ok "r®mEkyóD 0d[&wd} wJ?h rdrw d oYkd EÅmefrmS a,mufsm;awG
rde;f rawGr&Sb d J aeaewmonfyif ]"ar®ok "r®mEkyóD 0d[&wd}wJ/h "r®eYJ aew,fwhJ
(rSeyf gbk&m;)/ "r®eYJ aeavh&o dS nfjzpfíqdw k m tJ'gyk*Kd¾ v&f w,f/ ]"r®mEkyóD}qd&k if
]yk*Kd¾ v}f &w,f/ ]"r®mEkyóem} óem}qd&k if ]ÓPf} &w,faemf (rSeyf gbk&m;)/
]"r®mEkyóem½IyakH v;} u ighpw d rf mS raemrSm a,mufsm;awG rde;f rawGerYJ ae&if
]0dZmÆ }}aygh? ae&ifo[ l m ]t0dZmÆ } jzpfomG ;Nyv D Ykd tJv½kd /I tJ']t0d
D]t0dZmÆ }}u bmjyKvjYkd zpfw;kH
qdak wmh a,mufsm;awG rde;f rawGeaYJ evdYk t0dZmÆ jzpfomG ;wm (rSeyf gbk&m;)/
]yk*Kd¾ vrf yg "r®om "r®pu©Kjzpfownf;} qd&k if yk*Kd¾ vo f wå0gr&Sb d ;l ? r&Sad wmh
bm&So d vJqakd wmh "r®oufoufy&J w dS ,f (rSeyf gbk&m;)? yk*Kd¾ vrf ygbJeYJ 'D]yx0D ]yx0D zó}
av;yJ ½Iae&ifawmh wpfcgwnf; tJ't D 0dZmÆ [m ]0dZmÆ Bu;D } jzpfomG ;w,f/ tJ't D 0dZmÆ [m
bmjzpfomG ;wH;k (0dZmÆ jzpfomG ;ygw,fb&k m;)/ ]0dZmÆ ÓPf} jzpfawmh qJaumqJcsiaf o;vm;
(rqJcsifawmhygbk&m;)/ rqJcsifawmh&if tem*grfjzpfoGm;NyD;awmh ok'¨g0gobHkudk
a&mufomG ;w,f/ tJ'g yxrwef;w&m;awGukd em,l&vdYk tJvrkd w S x f m; (rSeyf gbk&m;)/
]"ar®ok "r®mEkyóD 0d[&wd}? tJ'Dvdk ]"ar®okeJY "r®mEkyóD 0d[&wd}vdkY
qdvk u kd &f ifyJ tvGex f ;l qef; jrifjh rwfomG ;w,fwhJ (rSeyf gbk&m;)/ 'gaMumifh ud, k u
hf ,kd uf kd
]"r®mEkyóD} jzpfatmifvyk rf ,f/ tJ'D ]"r®mEkyóD}u bmjzpfw;kH qdak wmh "r®mEkyóem
&Sv
d jYkd zpfwm/ "r®mEkyóD bmjyKvjYkd zpfw;kH ("r®mEkyóem&Sv d yYkd gbk&m;)/ ]"r®mEkyóem}
qdw k mu bmwH;k (ÓPfygbk&m;)/ ]"r®mEkyóD}u bmwH;k (yk*Kd¾ vyf gbk&m;)/ tJ'v D kd
*½kpu kd &f r,f/ tJovdk od&r,f (rSeyf gbk&m;)/
242 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]Asmyg'}r&Sb
d ;l qdw
k meJY ]tZmwH} rjzpfb;l qdw
k meJw
Y w
l ,f
Ny;D awmh jrefrmvdk ]Asmyg'&Sod vm;}? ]Asmyg'r&Sb d ;l vm;}? r&S&d ifb,fEh , S af er,f/
Nidrfaer,f/ ]Asmyg'} r&Sdbl;qdk&ifNidrfaer,f/ tJ']Asmyg'} ]Asmyg'} dbl;qdkwmeJY ]tZmwH}
D]Asmyg'}r&S
rjzpfb;l qdw k meJY wlw,f? [kwu f v hJ m;? ]tZmwH? tuwH} qdw k mawG rodb;l vm;/
t"dygÜ ,fu jzpfrvmbl;wJ/h tJ'g jzpfrvmawmh rjzpfb;l qdak wmh ]tZmw w&m;} w&m;}qdw k hJ
]edAmÁ ef} &Sw
d ,fw/hJ rif;wdYk ajymoHMum;w,fvv Ykd m; (rSeyf gbk&m;)/
]tZmww&m;} wJ/h ]rjzpfwm} bmwH;k (edAmÁ efygbk&m;)/ tJ'v D kd rSwx
f m;/ tJvkd
tJvkd t"dymÜ ,fu eD;vsuef YJ a0;a0;aewwfw,f/ r*Fvokwu f vnf; ]edAmÁ eopäu d &d ,
d m
p? {wHr*Fv rkwrå }H vdq Yk w
kd ,f/ qdwk mu edAmÁ efukd rsuaf rSmufjyK a&mufomG ;w,fq&kd if
]t&d,opöme 'óeH} jzpfvyYkd J a&mufomG ;wmaygh/ tJovdk *½kpu kd af emf (rSeyf gbk&m;)/
yxrwef;jzpfatmif vky&f r,faemf
]umrpäE´ eD0&P? Asmyg' eD0&P} wJ?h ]eD0&P} &P}[m raumif;ygbl;? ]umr}
]umr}uvnf;
raumif;ygbl;/ tv,faumifjzpfwhJ ]qE´}u ]ocFww&m;} w&m;}aemf/ tJ'v D kd *½kpu kd &f r,f
aemf/ w&m;qdw k m xd;k xGi;f &w,f/ "r®y#dorÇ'd g aygh/ cGjJ crf;&w,f? Analytical insight
rcGjJ crf;bJeYJ pmawGavQmufrzwf&bl;/ bk&m;a[mxm;wmawGu oAÁnKw ÓPfBu;D eJY
a[mxm;wm/ av;oacFseJYurÇmwpfodef; qnf;yl;NyD;&vmwJhw&m;udk cifAsm;wdkYu
]omrnav;} vkyaf evdYk rjzpfb;l aemf/ [kwu f v hJ m;/ 'Dawmh yxrwef;jzpfatmifvyk f
&r,f/ tJ'gav;awGukd tdru f s&ifvnf; qdq k akd eyg (rSeyf gbk&m;)/
]umrpäE´ eD0&P} &P}? Oyrm ]umrpäE´ eD0&P} &P}rSm umrpfu ]umr} ]umr}qdw k m b,fvkd
t"dymÜ ,f? ]qE´}qdw k m b,fvt kd "dymÜ ,f? ]eD0&P}
&P}qdw k m b,fv[ kd m? tJ']eD D]eD0&P}
r&S&d ifb,fvakd ygh/ tJ'v D kd wpfcck si;f pD&UJ t"dymÜ ,fay:atmif jznf;jznf;av; pOf;pm;
&w,f/ tJ'v h mu ]pdEmÅ r,ynm} ac:w,f/ tJ'yD nmu tv,fr*fÓPf
D kd pOf;pm;wJ[
awGukd oGm;aus;Zl;jyKw,f/ umr&m*enf;zd?Yk Asmyg'enf;zdYk twGuf oGm;aus;Zl;jyKw,f
[kwv f m;/ tJ'gawGukd *½kpu kd af emf (rSeyf gbk&m;)/ tJ'g ]umrawG} yJvYkd od½o kH &d w,f/
]umrpäE´ eD0&P} wJ?h ]umr} ]umr}qdw k m bmvJw?hJ ]umr} k m ]tm½Hik g;yg;} udk
]umr}qdw
ac:w,f/ tckjrif&wJ[ h mawGu tm½Hak wG? tJ't D m½Hak wGukd qE´rvkyef aYJ wmh/ jrif&if
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 243

awmh jrif½ykH x J m; (rSeyf gbk&m;)/ qE´Bu;D xnfNh y;D awmh bmawGUcsiv f u kd w f m? bmvkycf sif
vdu k w f m oGm;rvkyef ?YJ [kwu f vhJ m;/ tJ'g umrawGvYkd od½kH od&w,f/ b,fvkd odrwH;k
(od½o kH &d ygw,fb&k m;)/ 'gaMumifh ]½layp yZmemwd}wJ/h tJ'g od½o kH vd Ykd ajymwmyJ/
wu,fvYkd od½rkH odbeJ YJ oGm;Ny;D awmh olu Y ckd spcf ifEpS o
f ufvu kd rf ,fq&kd if umrpäEj´ zpfNy;D
awmh w&m;u bmw&m;jzpfomG ;rvJqakd wmh ]eD0&Pw&m;} oGm;jzpfw,faemf/ tckyJ
r*fzv kd ef Ad mÁ efukd wm;jrpfomG ;w,f (rSeyf gbk&m;)/ ]eD0&P} qdw k mbmwH;k (r*fzv kd ef Ad mÁ efawG
udk wm;jrpfomG ;w,f)/ tJ'D eD0&Pr&Sad tmifvYkd ae&w,f/ [kwu f vhJ m; (rSeyf gbk&m;)/
]£wd "ar®ok "r®mEkyóD 0d[&wd}? jrwfpmG bk&m;a[mwmu tvGeaf umif;wm/
jznf;jznf;av;eJY a[moGm;wm/ 'umrBu;D wdu Yk rMunfw h wfvYkd rpOf;pm;wwfv?Ykd ud, k rhf mS
aps;eJt Y rd ?f tdref aYJ ps;yJ ajy;ajy;ae&awmh b,frmS vmNy;D 'DÓPfawG&rvJ? r&bl;aygh/
'gaMumifh 'DÓPfawG&atmif ]umrpäEe´ 0D &P}? ]Asmyg'eD0&P}? ]eD0&P}wJ?h a[m
uav;awGu qlae? aps;uvnf; oGm;&OD;r,f? a<u;uvnf; vmawmif;OD;r,fvYkd
pdwyf yl ifaewm? tJ'g Asmyg'eD0&P? ]Asmyg' eD0&P} &P}? tJ'g qdv k u f meJyY J ]Asmyg'eD0&P}
kd w
&Srd eS ;f odomG ;w,f/ &Srd eS ;f odawmh tJ'q D yl w l mawG? qJqakd ewmawG Mum;ae&ayr,fh
tJ'D ]Asmyg' eD0&P} rjzpfb;l ? r&Sb Yk &kd if tJ'g ]edAmÁ ef}a&mufomG ;NyD (rSeyf gbk&m;)/
d ;l vdq
]yZmemwd- od\} qd&k if od½ykH o
J d
avmurSm ]Asmyg'} jzpfp&mawG ajymajymwwfMuw,f/ ]Asmyg'} jzpfp&mawG
ajymw,faygh/ ajymyifajymjim;aomfvnf; 'Durdrrd mS ]Asmyg'} r&Sb d ;l qd&k if ]ew¬ad r tZÑwHå
Asmyga'g? ew¬w D d yZmemwd} wJ?h ]ar- ig\? tZÑw-Hå tZÑwüå ? Asmyga'g - Asmyg'onf?
ew¬-d r&S/d £wd- þod?Yk yZmemwd- od\}wJ?h jrwfpmG bk&m; w&m;awmfu ygVdawmf
&Sw hJ wdik ;f yJ/ ]yZmemwd- od\}qd&k if od½ykH o
d t J &d w,f/ ]od½ykH o J }d (rSeyf gbk&m;)/ olY
]Asmyg'Bu;D } oGm;rsm;raeeJ/Y oGm;Ny;D awmh qlyNl y;D qJqNJ y;D raeeJ?Y [kwu f v hJ m;/ tJ'gud,k rhf mS
]Asmyg'} &S&d if &Srd eS ;f od½akH v;od&w,f/ oGm;Ny;D rvky&f bl;/ xyf&adS tmif oGm;rvky&f bl;/
d ,f? jzpfw,fvyYkd J od&w,f(rSeyf gbk&m;)/ tJvakd v; odoad eawmhrS ]£wd "ar®ok
&Sw
"r®mEkyóD} jzpfw,f/ tJ'rD mS ]"ar®o}k qdw k m avmukw&å mw&m;a&m? avmuDw&m;udk
a&m ]"ar®o}k vdaYk c:w,f (rSeyf gbk&m;)? ]" ar®o}k qdw
]"ar® k m tJ'gavmuDeYJ avmukw/f
244 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

avmukw&å mw&m;udk bmac:vJ ("ar®oyk g bk&m;)? avmuDw&m;udak &m ("ar®oyk g


bk&m;)/ ]þ[mavmuD}? ]þ[mavmukw&å m}m}? avmuDpw f kd ]þ[moOwå&pdw}f ?
d u
avmukw&å mpdwu f dk ]þ[mtEkw&å pdw}f / tJovdk avmuDeYJ avmukw&å mudv k nf;
uG&J w,f/ tJ'v D ckd jJG crf;wmrS y#dorÇ'd g eJwY uGjzpfwhJ bmawGjzpfomG ;Nyv D Ykd ajymMuwmaygh/
tJ'g"r®mEkyóemwd?Yk owdy|mef w&m;wdu Yk kd jrwfpmG bk&m;a[mNy;D wJt h qH;k rSm &[EÅm
oH;k aomif;avmuf jzpfomG ;Muw,f/ w&m;&oGm;Muw,faygh (rSeyf gbk&m;)/
w&m;&w,f? r&bl;qdw k mvnf; olrsm;ar;p&mrvdyk gbl;? ud, k [ hf mud, k f eD0&P
&So
d vm; r&Sb d ;l vm;? 'gav;yJ *½kpu kd &f w,f (rSeyf gbk&m;)/ 'Djh yif[mawG oGm;oGm;
*½kpu kd af evdYk y&dowfawGrmS w&m;r&bl;jzpfaewm/ 'D[mom *½kpu kd v f ukd &f if [d[
k m
r&Sb d ;l vm;? [kwv f m;/ tJ'v D &kd w
dS m r&Sw d mav;yJ *½kpu kd af emf (rSeyf gbk&m;)/
ig\ tZÑwo
å EÅmefü xderd'¨ eD0&P &Sw
d ,f r&Sb
d ;l
]umrpäEe´ 0D &P? Asmyg'eD0&P? xderd'e¨ 0D &P} &P}? ]xderd'}¨ qdw
k m ysi;f &d xdik ;f rdiI ;f
wm/ ud, k u
hf ,
kd u
f kd ysi;f wmvnf; &Sv d &Ykd rdS eS ;f rodMubl;/ ysi;f &if tdyyf pfvu kd w
f myJ/
ysi;f wmav;udk aMomf 'g w&m;av;ygvm;vd?Yk ]"ar®ok "r®mEkyóD} jzpfatmif? a[m
tJvakd v;awmh oday;OD;rSaygh (rSeyf gbk&m;)? ysi;f ae&if bmjzpfw;kH / ]eD0&P} jzpfw,f/
ysi;f Ny;D &ifaum bmjzpfw;kH (eD0&Pygbk&m;)/ ]eD0&P} qdw k mbmwH;k ]r*fzv kd u
f kd wm;jrpf
wwfw,f}/ ]wHcg;rif;wke;f Bu;D }vd?k ]rif;wke;f Bu;D } vdk wm;jrpfwmaygh (rSeyf gbk&m;)/ tJvkd
rSwx f m;aemf? odrYk [kwv f &Ykd &dS if ud,
k [
hf mud, k f ysi;f wmudk tjypfvYkd rxifwwfb;l ? tjypfvYkd
rjrifwwfb;l (rSeyf ghb&k m;)/
ig\ tZÑwo
å EÅmefü O'¨pö ukuKú pö eD0&P &Sw
d ,f r&Sb
d ;l
]umrpäEe´ 0D &P? Asmyg'eD0&P? xderd'e¨ 0D &P? O'¨pö ukuKú peö 0D &P} &P}? tJ'g ]£wd
"ar®ok "r®mEkyóD} yJ/ aps;oGm;&if;vnf; ]"ar®ok "r®mEkyóD- "r®ukd "r®twdik ;f ½Ir,f}vdYk
tJ'gav;awG qdq k okd mG ;? 'grSb&k m;vufxufueJw Y rl mS / tckawmh aps;oGm;&if owd
vufvGwfeJY/ olYrSm]Asmyg'awG
]Asmyg'awG} csnf;rsm;aew,f/ qdkNyD;oGm;awmh bmbmnmnm
rawG;awmhb;l / [kwu f v &P}? ]O'¨p}ö qdw
hJ m; (rSeyf gbk&m;)? ]O'¨pö ukuKpú ö eD0&P} k m ysUH vGiw
hf m?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 245

ud, k u hf ,
kd u f kd ysUH vGirhf eS ;f odwmygyJ/ ysUH vGiw hf m ]ig} r[kwb f ;l ]"r®}yJvYkd odvu kd &f ifuykd J
]"ar®ok "r®mEkyóD0[ d &wd} "r®mEkyóemjzpfomG ;w,f/ odwmeJu Y ykd J "r®mEkyóem
jzpfomG ;wm/ 'Dvrkd S rod&if ]O'¨pö ukuKú paö wG} jzpfv&Ykd &dS if ]ighE, S }f ukuKú paö wGrsm;vdu k w f meJyY J
]ighE, S }f qdw k moGm;jzpfw,f/ ]ukuKú p}ö &Sw d ,fvo Ykd &d if ]ighE,S }f qdw k mr&Sbd ;l / tJ'u D wnf;u
]'d|}d u wpfcgwnf; jyKwo f mG ;Ny/D tJvt kd v J kd ½IyakH v; ½IyakH v;(rSeyf gbk&m;)/
]O'¨pö ukuKú p}ö ? ]O'¨p}ö qdw k m ysUH vGio hf nf/ ysUH vGiahf ewJph w d /f bmrSvnf;t&m
ra&mufygbl;/ olysUH vGiw hf myJ? vGiahf ewJph w d u f o kd &d if olrY mS yxrwef;jzpfw,f/ vGiahf e
awmh olubmjzpfw;kH qdak wmh ]eD0&P} &P}oGm;jzpfw,f/ bmoGm;jzpfw;kH (eD0&PoGm;jzpf
ygw,fb&k m;)/ ]eD0&P} &P}qdw k m wm;jrpfw[ hJ mrsKd ;? r*fzv kd w f u Ykd kd wm;jrpfw,f (rSeyf gbk&m;)/
]eD0&P}
&P}rjzpfawmh r*fzv kd af wGuw kd m;jrpfao;ovm; (rwm;jrpfawmhygbl;bk&m;)/ rwm;
jrpfawmh olubmjzpfomG ;wH;k qdak wmh olrY mS ]uif;qdww f w hJ &m;} oGm;jzpfw,f/ ]0da0u}
wJ/h ]0d&m* edów d ?H 0da0u edów d }H ? tJ'gawGjzpfomG ;w,f/ ]0d&m*} qdw k m r*fzv kd u
f kd
ac:w,f/ ]0da0u} 0u}u edAmÁ ef&w,f (rSeyf gbk&m;)/

t½IawGvaJG e&if "r®mEkyóemrjzpfb;l


]edó&PH 0da0uÍö tocFwm rwH ww¬m} qdw k m edAmÁ ef&UJ teufawGy/J ]0da0u}
k m edAmÁ ef&UJ teufawG/ ]0da0u} qdw
qdw k mbmwH;k (edAmÁ ef&UJ teufygbk&m;)/ tJ'eD Ad mÁ ef
awGukd ud, k u f a0;atmif vkyyf pfwwfw,f/ bmaMumifw h ;kH qd&k if ]"r®mEkyóem- "r®ukd
½IwhJ tEkyóem}}r&Sv d w
Ykd /hJ vlawG½?I [dtk 0SmawG oGm;½I? bmawG nmawG &m*jzpfp&mawG
oGm;½IvaYkd ygh/ tJvkd t½IawGuvGaJ eawmh ]"r®mEkyóem} jzpf&UJ vm; (rjzpfygbl;bk&m;)/
"r®mEkyóemaum [kwu f v
hJ m; (r[kwyf gbl;bk&m;)/ 'gaMumifh r[kww f mawG r½Ie/YJ
]r[kww f mtomae? [kww f m&SmazG? emrf£a`EN´ ird Nf ird af e? tJvrdk S 'kut
© &Sed af o}
o}/
tJ'g 'kua© wG t&Sed af or,feh nf;yJwhJ (rSeyf gbk&m;)/ ]O'¨pö ukuKú pö eD0&PH}?
a[moGm;vd&Yk &dS ifawmh odawmhow d maygh/ tckvkd cscsay;awmh ]eD0&PawG} uif;oGm;
w,f/ t&ifwek ;f uqdk w&m;emae&if;udk yxrwef;ukov kd af wGvw T &f wm (rSeyf gbk&m;)/
'gaMumifh ]eD0&PawG} uif;atmif tJvrkd w f m; (rSeyf gbk&m;)/vlawGrmS ]ukuKú paö wG}u
S x
tvGet Yf vGejf zpfMuwm/ 'DuaeYvyk cf rhJ w d m igrSm;w,f? vkycf rhJ w d m ightrSm;ygvm;/
246 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

vkyfNyD;awmh bmrSvnf;rwwfEkdifawmhwJhtrSm;udk olYrSm rSm;aew,f? bmrSvnf;


rwwfEidk bf ;l / tJ'g ]O'¨pö ukuKú pö eD0&PH}/
ig\ tZÑwo
å EÅmefü 0dpu
d pd mä eD0&P &Sw
d ,f r&Sb
d ;l
]0dpu
d pd mä eD0&PH}? 0dpu
d pd mä eD0&P qdw
k muawmh odaYk vm odaYk vm awG;awm
,Hrk mS ;wmygyJ/ tJovdv k nf; rqdw k wf/ q&morm;u ajymay;vdv Yk nf; rqdwk wfeYJ
(rSeyf gbk&m;)/
ig\ tZÑwo
å EÅmefü t0dZmÆ eD0&P &Sw
d ,f r&Sb
d ;l
]t0dZmÆ }}u bmwH;k ]t0dZmÆ eD0&P}
&P}? ]t0dZrÆ meH £w¬d yk&ó
d 'ð Za0wDwd t0dZmÆ }
wJ/h ]t0dZrÆ meH- y&rw¬tm;jzifh xif&mS ;r&Sad om? £w¬d yk&ó d 'ð- rde;f r a,mufsm;tp
d nfu?kd Za0wDw-d apmwwf\/ £wdwo®m- xdaYk Mumif?h arma[m- xkad rm[onf?
&So
t0dZmÆ - t0dZmÆ rnf\}? ]arm[}
]arm[}udk t0dZmÆ vYakd c:w,f/ arm[udk bmac:wH;k (t0dZmÆ
ac:ygw,fb&k m;)/ ]t0dZmÆ } udk bmac:wH;k -arm[? arm[udk bmac:wH;k -t0dZmÆ ?
]arm[} jzpf&if avmbjzpfw,f? ]arm[} jzpf&if a'gojzpfw,f/ tJ'aD vmb a'goeJY
ao&ifawmh i&Jw?Ykd wd&pämefw?Ykd Nyw d må wd?Yk tol&um,fwjYkd zpfw,f/ tif;qufw?Ykd ig;wd?Yk
vdyw f ?Ykd bmwdYk jzpfwmawG[m ]arm[}
]arm[}udk arm[rSe;f rodMuvdYk (rSeyf gbk&m;)/
t0dZmÆ wpfv;kH wnf;ydik f awmfawmf yxrwef;aumif;
]arm[} qdw k m owå0gawGuykd J tm½Hjk yKw,f/ ]arm[} qdw k m bmtm½Hjk yKowH;k
(owå0gawGuykd J tm½Hjk yKygw,fb&k m;)/ acG;u acG;csi;f yJ tm½Hjk yKw,f? acG;u wjcm;acG;
jrif&if olrY mS udu
k zf yYkd t
J m½Hjk yKaew,f? r[kwb f ;l vm;/ vluvnf; vlvcl si;f yJ &efaxmif
rvdYk oGm;Ny;D awmhtm½Hjk yKaew,f/ tJ'v D kd &efraxmifMucsief aYJ emf/ &efaxmifcsi&f ifawmh
vlvcl si;f tm½Hjk yKaeNy/D a,mufsm;uvnf; rde;f rawGukd [dt k 0SmjyKcsiw f phJ w
d ef yYJ J tJovdk
tm½Hjk yKwwfw,f? [kwu f vhJ m; (rSeyf gbk&m;)/ tJ'g ]umrpäE´ eD0&PawG}? aemufxyf
bmvJqakd wmh ]t0dZmÆ }}/ t0dZmÆ u bmwH;k (eD0&Pygbk&m;)/ t0dZmÆ [m eD0&P/
tJ'D ]eD0&P} ajcmufv;kH xJu ]t0dZmÆ } wpfv;kH wnf;udk ydik Ef ikd w f o
hJ [l m awmfawmf
yxrwef;aumif;wJo h ?l ]t0dZmÆ eD0&P}
&P}udk tJvrkd w S xf m;aemf (rSeyf gbk&m;)? ]t0dZmÆ }
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 247

bmtm½Hjk yKwwfowH;k (a,mufsm;awG rde;f rawGut kd m½Hjk yKygw,fb&k m;)/ &m*jzpfzyYkd J


tm½Hjk yKw,f/ tJvjkd zpfv&Ykd &Sd if ]t0dZmÆ eD0&P}
&P}/
a'gav;armav;eJv
Y nf; vkyaf y;
]ighoEÅmefrmS t0dZmÆ eD0&P&dw S ,f? igh oEÅmefrmS t0dZmÆ eD0&Pr&db S ;l }}? tJ'vD akd v;
a'gav; armav;eJv Y nf;vkyaf y;? 'Dvrkd rS [kw&f if [du k ad vomu Edik w f wfw,f/ 0D&, d
rygvd&Yk &Sd if [kwu f v hJ m;? 'gaMumifh 0D&, d xm;ay;&w,faemf (rSeyf gbk&m;)/ ]t0dZmÆ
eD0&P}
&P}/ t0dZmÆ u ]0d'w d H e0dEw
´ wD d t0dZmÆ } wJ?h ]0d'w d -H odtyfaomy&rw¬w&m;wdu Yk ?kd
e0dEw ´ d - rodwwf? £wdwo®m - xdaYk Mumif?h t0dZmÆ - t0dZmÆ rnf\}wJ/h
]t0dZmÆ }}[m bmwH;k ? odtyfaomy&rw¬urkd odb;l wJ/h odtyfwhJ y&rw¬ukd
rodb;l / ]t0d'w d -H rodtyfaom? £wdy¬ &k o d m'ð- rde;f r a,mufsm; tp&do S nfu}dk ? a[m
om;uav;udk oGm;owd&? orD;av; oGm;owd&eJ/Y owd&awmhyw l maygh/ [dyk l 'Dyal ygh/
tJ'g ]t0dZmÆ eD0&P} &P}? om;uav;uvnf; bmwH;k qdak wmh ]t0dZmÆ eD0&P} jzpfapwJh
taMumif;av;yJ/ orD;av;vnf; ]t0dZmÆ eD0&P} jzpfapwJh taMumif;av;yJ (rSeyf g
bk&m;)/ aocgeD;rSm t0dZmÆ av; r&db S ;l qdv
k &Ykd &Sd if tJ'vD [l m edAmÁ efwpfcgwnf;a&muf
w,f/ om;av; orD;av; pdwx f rJ mS rxm;eJ/Y 'gaMumifh ]"r®mEkyóem} qdw k m ]ÓPf}
Y ;kH ygvd/Yk ]ÓPf} eJY taecdik ;f wmudak c:wm [kwv
eJo f m;/ bmeJY taecdik ;f wmwH;k (ÓPfeYJ
taecdik ;f wmygbk&m;)/ ]ÓPf}eJY taecdik ;f wmudk tckawmhjzifh ]arm[} ]arm[}eJcY sn;f oGm; oGm;
aeaew,f (rSeyf gbk&m;)/
wpfNrKd UvH;k eD;yg; arm[eJUcsn;f yJ
tckval wG vlawGawmfawmfrsm;rsm;yJ? wpfNrKd UvH;k eD;yg; ]arm[} eJcY sn;f rae
bl;vm; (aeygw,fb&k m;)/ aeawmh&efawGjzpf bmawGjzpfe?YJ ½H;k a&muf *wfa&mufe?YJ
yduk q f aH wGvnf;ukeef ?YJ aumif;udrk aumif;ygbl;/ wkid ;f jynfawGa&m bmawGa&m bmeJY
aevdw Yk ;kH (arm[eJaY evdyYk gbk&m;)/ ]arm[} eJaY evdw Yk ?hJ ]arm[} Ny;D vd&Yk &Sd if avmbvnf;
&dw
S ,f? a'govnf;&dw S ,f? om;vnf;&dw S ,f? orD;vnf;&dw S ,f/ &efjzpfr,hw f idk ;f jynfw?Ykd
Ekid if aH &;awG bmawGvnf;&dw S ,f [kwv f m;/ tJ'gbm&dv Ykd ;kH qdak wmh ]arm[} &dv
S w S ?Ykd
bm&dv S Ykd wH;k qd&k if (arm[&dv S yYkd gbk&m;)/ ]arm[} bmaMumif&h w
]arm[} Sd ;kH (t0dZmÆ &dv
S yYkd gbk&m;)/
248 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]t0dZmÆ }}qdw k m bmwH;k (arm[ygbk&m;)? ]t0dZmÆ }}qdw k m rodtyfwmudk odwm/


t0dZmÆ qdw k mbmwH;k (rodtyfwmudk odwm)? ]t0dZmÆ eD0&P &dw S ,f? t0dZmÆ eD0&P
r&dbS ;l }}? tJ'ED pS cf u
k kd em;vnf&ifw&m;&Ny/D tJ'D ESpcf ak v;yJ *½kpu kd yf g/ 'Djh yif[mawG
rsm;rsm; pm;pm;Bu;D vkypf &mrvdyk gbl; (rSeyf gbk&m;)/
]t0dZmÆ eD0&P &dw S ,f? t0dZmÆ eD0&P r&db S ;l }}wJ?h rdro d EÅmefrmS ay:vmNyq D &kd if
&dw
S ,f/ ay:vmNyq ]Zmww&m;}ac:w,f/ ]Zmww&m;av;} ay:rvmbl;
D &kd ifjzpfw,f/ ]Zmww&m;}
qd&k if rjzpfwm/ rjzpfwm ]tZmww&m;} ]tZmww&m;}/ tJ'gawGeYJ edrw d af wGukd tm½Hrk jyKb;l vdq Yk &kd if
wpfcgwnf; edAmÁ efa&mufomG ;w,f/ tJ'v D akd v; edAmÁ efa&mufomG ;atmif w&m;av;
ememay;Mu? odoad y;Mu [kwu f vhJ m; (rSeyf gbk&m;)/
t0dZmÆ udk &dv
S &Ykd rSd eS ;f rodMubl;
'Dawmh tJ'D ]t0dZmÆ }}u wpfcgwnf; olu ]t0dZrÆ meH- xif&mS ;r&daS om rde;f r
a,musmf ; tp&do S nfu}kd wJ/h rif;wdYk a,musmf ;awG tckaooGm;&if bm&daS o;owH;k
bmrSr&db S ;l / rsupf rd w dS x f m;&if bm&daS o;owH;k ? rde;f rawG &daS o;ovm; (r&dyS gbl;bk&m;)/
rde;f rawGqw kd m rsupf ad wG em;awGuakd c:wm (rSeyf gbk&m;)/ rsupf rd &db S J a[m [dk
wdik Bf u;D rSm rde;f rawG&v Sd m; (r&dyS gbl;bk&m;)/ r&drS S r&db S eJ ?YJ rde;f rawG r&db S ;l / &dw
S ,f
xifNy;D awmh r&dw S v hJ al wGukd oabmususaeMuw,f [kwu f v hJ m; (rSeyf gbk&m;)/ tJ'g
vlawGr[kwb f ;l wJh (rSeyf gbk&m;)/ vlawG a,musmf ;awGu b,fu vmowH;k qdak wmh
]t0dZmÆ } u vmw,f/ b,fuvmowH;k (t0dZmÆ uvmygw,fb&k m;)/ tJ'D ]t0dZmÆ }}udk
&dv
S &Ykd rSd eS ;f rodMubl; (rSeyf gbk&m;)/
]ar- ig\? oEÅH - oEÅmefü? t0dZmÆ eD0&PH- t0dZmÆ eD0&Ponf? twd-¬ &d\ S }/
]t0dZmÆ eD0&P} &dv S &Ykd &Sd if &dw S ,fvYkd 'Dvo kd o d ad y;yg/ &d&S UJ om;eJY r&db S ;l vdYk [efaqmifvYkd
vnf; r&ygbl;? ud, k u hf , kd uf kd todq;kH yJu;kd ? oabmw&m;awGukd nmvdrYk &bl;/ jrwfpmG
bk&m;w&m;u tvGeyf xrwef;aumif;wm (rSeyf gbk&m;)/
]t0dZmÆ eD0&P &dw S ,f? t0dZmÆ eD0&P r&db S ;l }}? tJawmh ]t0dZmÆ }}[m wpfcgwnf;
oluxif&mS ;r&dw S hJ rde;f rawG a,musmf ;awGukd tm½Hjk yKwwfw,f/ xif&mS ;&dw S hJ y&rw¬awG
udk tm½Hrk jyKwwfb;l / ]t0dZmÆ }}u tm½Hjk yKvu kd af wmh olUudb k mac:wH;k qdak wmh aocgeD;
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 249

usawmh ]t0dZmÆ eD0&P y&duad© wåe- t0dZmÆ jzifh Nc&H w H ,f}wJ/h aocgeD;rSm a,musmf ;awG?
rde;f rawG? uav;awG? v,f,mawG? ajrawGowd&Nyq D &kd if ]t0dZmÆ Nc&H NH y}D vdo
Yk ad wmh/
tJvo kd ad wmh ]t0dZmÆ eD0&P} rNc&H aH wmhb;l (rSeyf gbk&m;)/ ]t0dZmÆ Bu;D } u Nc&H x H m;wm/
tckqE´av;u ]apwodu}f ? avmbav;u ]apwodu}f ? ]apwodu}f w&m;awG[m
]"r®}w&m;av;awG/ tJ'D "r®w&m;av;awG[m ]ocFw} ac:Ny;D awmh jzpfNy;D ysuo f mG ;wJh
w&m;av;/ [dk rjzpfNy;D rysuw f whJ &m; ]edAmÁ efw&m;}
&m;}udak wmh tJ'D ]t0dZmÆ }}u tm½Hk
rjyKwwfb;l / tm½Hrk jyKwwfawmh olu Y kd ]t0dZmÆ y&duad© wåe}}? qdpk rf; ]t0dZmÆ y&dua©d wåe}
(t0dZmÆ y&duad© wåe)/ tJ'v D kd csay;wmu b,fvrkd eS ;f odatmifvyYkd g/
]t0dZmÆ Nc&H aH om? Nc&H t
H yfaom t0dZmÆ jzif}h ? t0dZmÆ u 0ef;&HaeMuwm/ 'Djh yifae&m
ok;H q,fw h pfbu kH xGurf oGm;&atmifv/Ykd 'Djh yifae&m roGm;&atmif t0dZmÆ Bu;D u Nc&H H
xm;wm (rSeyf gbk&m;)/
t&if;cHu wPSm
]wPSmEko, rlvaue} aue}? ]wPSmu t&if;cHw,f} wJ?h ]wPSm}}u t&if;cHw,f/
]t0dZmÆ }}u Nc&H w H ,f/ olu vlawGbmawGvo Ykd ad wmhu?kd ]t0dZmÆ }}qdwk mu [dv k al wG
bmawGvYkd tm½Hjk yKawmhu?kd 'Dv&l UJ pdw[ f m ]xGuaf jrmuf&m}m}qdw k ehJ Ad mÁ efukd a&mufEidk f
yghrvm; (ra&mufEidk yf gbl;bk&m;)/ vlawGqyD J a&mufa&mufomG ;w,f/ ]xGuaf jrmuf&m}
qDukd ra&mufawmhb;l / ]t0dZmÆ y&duad© wåe- t0dZmÆ Nc&H o H jzif}h ? ]t0dZmÆ } Nc&H vH Ykd ol
xGuaf jrmuf&mvrf; r&Smwwfb;l / 'gaMumifh ]xGuaf jrmuf&mvrf;} &SmwwfatmifvYkd
]t0dZÆmeD0&P&Sdw,f} ? &SdrSef;odatmif ]xGufajrmuf&mvrf;} &SmwwfatmifvdkY?
'Dvrkd rS [kw&f if vrf;r&Smwwfb;l / t0dZmÆ eD0&PBu;D eJY ]xGuaf jrmuf&mvrf;} &SmzkYd
b,fEh , S &f rwH;k r&bl;wJ/h 'DbbkH 0awGxyJ J jyefa&mufrmS yJ/ 'Dt0dZmÆ eD0&P&Si;f Ny;D
&Smvdu k rf yS J ]xGuaf jrmuf&m} a&mufomG ;w,fwhJ (rSeyf gbk&m;)/
xGuaf jrmuf&mudak &mufzYkd t0dZmÆ rSe;f odzv
Ykd kd
]t0dZmÆ Eko, y&dua©d wåe? wPSmEko, rlvaue? ocFga&e Zed,rmeH}?
]ocFg&av;} qdw k mu apwem]uH]uH}uav;/ tJ'D ]uH}uav;u ]0dnmPfav;} udk &TUH xJukd
250 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

cJav;xnfv h u kd o
f vdk wpfcgwnf; tarh0rf;xJomG ;a&mufw,f? ewfjynfawGqD oGm;
a&mufw,f? wd&pämef0rf;xJ oGm;a&mufw,f/ tJ'g bmaMumifjh zpfw;kH qd&k if ]t0dZmÆ
eD0&P} &Srd eS ;f rodMuvd?Yk odv&Ykd &dS if a&mufp&mbHb k 0awGr&Sad wmhb;l (rSeyf gbk&m;)/
'gaMumifh ]t0dZmÆ eD0&P &Sw d ,f? t0dZmÆ eD0&P r&Sb d ;l }}? tJ'v
D kd &Srd eS ;f r&Srd eS ;f odv&Ykd &dS if
tJ'w D &d pämefb0awG? tyg,fav;bHb k 0awGuae vGeaf jrmufw,fw/hJ xGuaf jrmuf&m
udvk nf; a&mufw,fvYkd tJvkd rSwx f m;Muaemf (rSevf yS gbk&m;)/
ocFw w&m;awG odNy;D &if tocFw w&m;ukd odr,f
aemufNyD;awmh qE´awG O'¨pöawGu bmawGwHk;qdkawmh apwodufawG?
bmawGw;kH (apwoduaf wGygbk&m;)/ ]£ómrpä&, d oHa,mZOf}? ]£ómrpä&, d }
qdwk mvnf; apwoduaf wGygyJ/ ]£ómrpä&, d } u bmwH;k (apwoduyf gbk&m;)/
]£ómrpä&, d oHa,mZOf? umr&m* oHa,mZOf? Asmyg' oHa,mZOf? xderd'¨ oHa,mZOf}?
tJ'D ]oHa,mZOfawG} u tukeaf pwoduaf wGcsn;f yJ/ ]apwodu}f qdw k m ]ocFww&m;}
aemf/ ]ocFww&m;awG}rSe;f odNy;D awmh ]tocFww&m;} rSe;f odatmifvyk zf u Ykd kd tJ'eD m;rSmyJ
eD;uyfe;D uyfaeNy;D ajymae&wmaemf/ odrYk [kwv f &Ykd &dS if tJ'D ]ocFww&m;} qDra&mufbJ
]vlawG}qDa&mufa&mufNy;D awmh vnfvnfaewmaemf/ ]vlawG}qD a&mufwmuvnf;
]t0dZmÆ eD0&P}
&P}wJh [kwu f v
hJ m;/ tJvrkd w
S x
f m;aemf(rSeyf gbk&m;)/
ocFwESihf ocFg&
]oHa,mZOf}qdw k mvnf; twlwyl gyJ/ oHa,mZOf qdw k mxuf ]apwodu}f qdw k hJ
]ocFww&m;}
w&m;}udk ajymcsiw f myg/ apwoduq f w kd m bmw&m;wH;k (ocFww&m;ygbk&m;)/
]ocFww&m;} ajymawmhrS ]ocFwH tbdocFga&mEÅw D d ocFg&m}/ ]ocFw}}udk ]t0dZmÆ }}u
jyKjyifvu kd af wmh ]ocFg&} jzpfomG ;w,f/ tJ'gaMumifh ]t0dZmÆ ypö,m ocFwH tbd
ocFga&mEÅw D d ocFg&m} wJ?h t0dZmÆ uaeNy;D ocFwqdw k hJ pdwf apwoduf ½kyaf wGukd jyKjyif
vdu k af wmhrS ]ocFg&} jzpfomG ;w,fw?hJ tJ'D ]ocFg&} jzpfwmudk ]ig} vkyw f ,f? ]ol} vkyw f ,feYJ
qdMk uw,f/ tJvrkd [kwb f ;l wJ?h ]ur®ó um&aum ew¬-d uHujkd yKvyk w f o d ;l }/
hJ l r&Sb
]0dyguóp a0'aum- tusKd ;udck pH m;wwfwo hJ l r&Sbd ;l }wJh qdw
k mawG&w dS ,f/ ]tusKd ;
jzpfwm}m}udo k m cHpm;w,fvaYkd c:wm/ ]t usKd ;jzpfwm}m}udk bmac:owH;k (cHpm;w,fvYkd
]tus
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 251

ac:ygw,fb&k m;)/ ]tusKd ;} udk cHpm;wmr[kwb f ;l ? ]tusKd ;}}udck pH m;wJh a,mufsm;yk*Kd¾ v?f
rdef;ryk*¾dKvfr&Sdbl;/ a,mufsm;yk*¾dKvf rdef;ryk*¾dKvf&Sdw,fqdkNyD;awmh tusdK;cHpm;w,f
qdNk y;D awmh tdraf xmifawGjyK bmawGjyKeYJ tJ'gawGr[kwb f ;l / 'g ]0dyguóp a0'aum-
tusKd ;udck pH m;wwfwhJ olr&Sb d ;l }wJ/h ]tusKd ;jzpfwm} udo k mqdw k ,f/ ]tusKd ;jzpfwm} udk
bmqdw k ;kH -cHpm;w,f vdq Yk w kd ,f (rSeyf gbk&m;)/
opfyiftoD;oD;awmh ]oD;w,f} vdq kd ,f/ a0'emjzpfwm ]zóypö,m a0'em}
Yk w
a0'emjzpfwmyJ r[kwb f ;l vm;/ tJ'jD zpfwmudk cHpm;w,fvq Ykd Nkd y;D awmh rif;wdu Yk wPSm
jzpfwm/ cHpm;w,fvYkd r[kwv f &Ykd &dS if wPSmrjzpfb;l ? [kwv f m; (rSeyf gbk&m;)/ 'gayr,fv h Ykd
a&S;ut&d,mawGu tdraf xmifawGe/YJ tJ'gawG *½kpu kd ?f tdraf xmifawGeYJ t&d,m
jzpfMuwm/ 'umrBu;D wdv Yk nf; bmrSryle/YJ ]t0dZmÆ eD0&P&Sw d ,f} vdo Yk m tJvq kd v kd u kd ?f
wpfcgwnf; &oGm;a&m (rSeyf gbk&m;)/
]t0dZmÆ eD0&P&Sw d ,f}? ]t0dZmÆ eD0&P} bmjzpfv&Ykd w dS ;kH qdak wmh rsupf rd w dS v f u kd &f if
t0dZmÆ u pdwx f rJ mS rde;f rawG a,mufsm;awG ay:aygufvmw,f/ tJ'v D kd ray:apeJ/Y
ESmacgif;em; avem; jzpfjzpf owduyfxm;? ]yx0D zówð e vbwD t0dZmÆ } wJ/h
]yx0Dzówð- yx0D zótp&So d nfu?kd evbwD- rpGw J wf? £wdwo®m- xkaYd Mumif?h
t0dZmÆ - t0dZmÆ rnf\}/ rmwJh aysmw h ahJ e&mav;u yx0Dav;yJ/ xdwahJ e&mav;u
zóav;aygh/ tJ'gav;eJY wpfcgwnf; uyfq&JG w,f/ ]psm,awm ,awm- uyfí½Iaom?
tmwmyDp- jyif;xefaom0D&, d &Sad om? jAm[®aPm Pm- raumif;rIukd tyjyKNy;D aom?? ar ar-
igbk&m;tm;? "r®H- w&m;wko Yd nf? ygwkb0EÅd- xif&mS ;jzpfuek \ f }wJ/h tukov kd v f nf;
r&Sd&bl;? w&m;tm;xkwfwJhae&mrSm tukodkvfvnf; r&Sd&bl;/ tJ'DoHk;ckwnf;yJ
(rSeyf gbk&m;)/
]psm,awm
,awm- uyfí½Iaom? tmwmyD- jyif;xefaom 0D&, d &Sad om? jAm[®Pó ó-
raumif;rIr&Sad om}}? pkawwke;f ]eD0&P} r&S&d if raumif;rIr&Sb d ;l ? ]eD0&PawG} &S&d ifawmh
raumif;rI &Sw d ,f/ tJ'gaMumifh ]eD0&PawG} udk t&ifajym&w,f/ w&m;udk tv,f
ajym&w,f/ ]eD0&PawG} udk t&ifajymxm;awmh ol[mxrif;csu&f ifvnf; ]eD0&P}
r&Sdbl;/ ]oHa,mZOf}uvnf; ]umr&m*oHa,mZOf? Asmyg'oHa,mZOf? b0&m*
252 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

oHa,mZOf? xderd'¨ oHa,mZOf? O'¨pö ukuKú po ö aH ,mZOf? £ómoHa,mZOf? rpä&, d


oHa,mZOf}? tJ'g]oH ]oHa,mZOfawG}? raumif;wJ[ h mawG[m]oH]oHa,mZOfawG} jzpfomG ;w,f/
tJ'gbmawGw;kH qdak wmh tpqH;k qdw k hJ £ómwdYk xderd'w ¨ aYkd ygh/ tJ'gawG[m apwoduf
awG/ tJ'gawG bmawGw;kH (apwoduaf wGygbk&m;)? ]apwoduaf wG} [m bmawGw;kH
]ocFww&m;}
w&m;}? ]apwoduaf wG} [mbmawGw;kH (ocFww&m;ygbk&m;)? ]ocFww&m;}
[m taMumif;aMumifjh zpfw,f/ ]ocFww&m;} w&m;}[m bmwH;k (taMumif;aMumifjh zpfygw,f
bk&m;)/ ]ocFww&m;} w&m;}qdw k m taMumif;aMumifjh zpfwm/ taMumif;r&Sv d &Ykd &dS if tJ'D ]qE´}xJ
]umr} r&Svd &Ykd &dS ifrjzpfb;l / oleAd mÁ efjzpfomG ;wmyJ? [kwwf ,frv Ykd m; (rSeyf gbk&m;)/
taMumif;aMumifjh zpfwm ocFw
]ocFw}}qdw k m bmaMumifjh zpfwmwH;k ? ]taMumif;} &Sv d jYkd zpfwm/ ]ocFw}}qdwk m
bmjzpfwmwH;k (taMumif;&Sv d jYkd zpfwmygbk&m;)/ ]taMumif;} aMumifjh zpfw,f? tJ'gudk
ocFwac:w,f/ ]edAmÁ ef} usawmh taMumif;&Sad o;vm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)/ taMumif;
r&Swd m ]edAmÁ ef}? taMumif;r&Sw d mbmwH;k (edAmÁ efygbk&m;)? tJovdk w&m;udk vlawGpOf;pm;
wwfatmif? qifjcifwwfatmif? ESv;kH oGi;f wwf atmifa[mrS t0dZmÆ awGuuGmrSm/
t0dZmÆ uGmNy;D awmh wpfcgwnf;[efrmS / odrYk [kwv f Ykd &S&d if bmrawG;wwf nmrawG;
wwfeYJ jzpfwwfw,f (rSeyf gbk&m;)/
]umr&m* oHa,mZOf}? tJ'o D aH ,mZOf&&dS ifvnf; ]&Sw d ,f}vdYk od&w,f? r&Sb d ;l
qd&k ifvnf; ]r&Sb d ;l }}vdYk od&w,f/ "r®mEkyóemu bmjyKvYkd "r®mEkyóemac:wH;k qdak wmh
]"r®}qdw
k mu apwodu?f ]"r®}qdw k mubmwH;k (apwoduyf gbk&m;)? ]um,mEkyóem} óem}u
um,udak [mw,f? ]a0'emEkyóem} óem}u a0'emudk a[mw,f/ ]pdwmå Ekyóem} óem}rSmu
pdwu f akd [mw,f/ ]"r®mEkyóem} óem}usawmh apwoduu f kd oGm;a[mw,f? [kwv f m;/
tJolwdkYvnf; "r®ygyJ/ ]apwoduf} u bmawGwHk; ("r®ygbk&m;)/ bm]"r® ]"r®} wHk;
(ocFw"r®ygbk&m;)/ ]ocFw"r®}qdw k mbmwH;k taMumif;&S&d if jzpfw,f (rSeyf gbk&m;)/
tck]em;}
]em;} Mum;w,faygh? ]toH}&Sv d Ykd Mum;wmjzpfw,f/ toHuakd wmh rsupf ed YJ
jrif&ovm; (rjrif&ygbl;bk&m;)/ uJjrifvnf; rjrif&bl;? tJ'v D kd ]tbd"r®m obm0}
obm0}qdw k m
tJvdk[mrsdK;/ pOf;pm;ay;&w,f? rpOf;pm;bJ rae&bl;/ pOf;pm;rS ÓPfay:w,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 253

tJvrkd wS xf m;aemf (rSeyf gbk&m;)? ]Asmyg' oHa,mZOf? xderd'¨ oHa,mZOf? O'¨pö ukuKú pö
oHa,mZOf? b0&m* oHa,mZOf}? ]b0&m* oHa,mZOf} qdw k mu b0u 'Dxikd af ewm
Bu;D awG Nrw J ,fvx Ykd ifwm/ oów'd|ed w YJ uGjzpfwhJ &m*udk 'd|ed w
YJ uGjzpfwhJ &m*udk
]b0&m*}
]b0&m*}vdYk ac:w,f/ xkid af ewJu h ,
kd f ckewke;f u xkid wf mvnf; ]ig} yJ/ tckvnf; ]ig}
yJvYkd xifaewm/ tJ'v D kd r[kwbf ;l (rSeyf gbk&m;)/ ckewke;f u ]umrpäE}´ aysmufysuo f mG ;Ny?D
]em;}
]em;}u Mum;cJw h mvnf; aysmufysuo f mG ;Ny/D olub,fawmhrS Nrw J [
hJ m r[kwb f ;l /
tukev f ;kH yJ [kwu
f v hJ m; (rSeyf gbk&m;)/ tJvrkd w S x
f m;/
½lyb
H u
d a© 0 ewkrmS uH
]tEkyEÜ mé OyÜZEÆ }dÅ ? rjzpfao;wJ[
h m ol[Y mol jzpfvmw,fw?hJ [kwu hJ m;/ ]OyÜEmé p
f v
ed½Zk Ña&}
&}? tJvw kd &m;yGxJ rJ mS tJvckd scsay;&if vlawGwpfv;kH &&? ESpv f ;kH &&? wpfv;kH &vnf;
tyg,fuif;w,f/ wpfv;kH &vnf; qdk qdk aeyg/ [dak &S;a&S;wke;f u ]½lyH bdua© 0 ewkrmS uH}
qdwk meJyY J wpfcgwnf; w&m;&oGm;w,f/ ]½lyb H u d a© 0 ewkrmS uH} wJ/h ]bdua© 0- &[ef;wd?Yk
½ly-H ½kyo f nf? ewkrmS uH- oifwOYkd pömr[kwb f ;l } vd?Yk 'Dv]ocF
kd]ocFww&m;}
w&m;}vdYk 'Dvakd jymvdu k f
wmeJYyJ edAÁmefa&mufoGm;w,f/ ]ocFww&m;} aemf? ]oifwdkYOpömr[kwfbl;}}/ tJ'D
apwoduaf wG ½kyaf wG em;Mum;wmawG[m ]oifwOYkd pöm r[kwb f ;l }}/
]½lyb
H ud a© 0 ewkrmS uH? a0'embdua© 0 ewkrmS uH? onmbdua© 0 ewkrmS uH
ocFg&mbdua© 0 ewkrmS uH? 0dnmPH bdua© 0 ewkrmS uH}? tJ'gawG em;awG Mum;wmawG
oifwv Ykd nf;r[kwb f ;l ? oifwOYkd pömvnf; r[kwb Z[x}wJ/h ]wH- oifwv
f ;l ? ]wHyZ[x} Ykd nf;
r[kw?f oifwOYkd pömvnf; r[kww f mawGu?kd yZ[x- y,fpeG MYf u} wJ?h tJvakd [mxm;w,f
(rSeyf gbk&m;)/
½ly-H ½kyu
f Bkd ujJ zefyY pfavmh zsupf ;D ypfavmh
]&m"
]&m"- &m"&[ef;? ½lyH- ½kyfudk? 0dud&x x- BuJjzefYypfavmh}wJh/ 'umBuD;wdkY
'umrBu;D wdu Yk sawmh ½kyaf wG [dak &muf 'Da&muf a&mufomG ;rSm raMumufb;l vm;
(aMumufygw,fb&k m;)/ jrwfpmG bk&m;uawmh BucJ ikd ;f xm;w,f? [kwu f vhJ m;/ ½kyu
f kd
BujJ zefyY pfvudk w f /hJ ]½lyH &m" 0du&d x} qdMk unfph rf; (½lyH &m" 0du&d x) &if;ES;D atmifvYkd
ajymwm/ ]0du&d x x- BujJ zefyY pfavmh} wJ/h ]0d'a¨H ox
ox- zsuqf ;D ypfavmh}? ]0duPd eÖ u
H a&mx
a&mx-
254 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

rIwvf iT yhf pfavmh}? ]&m*0de,m,}? ]&m*0de,m,- &m*ukeaf tmif}wJ?h &m*ukeaf tmif


½kyu
f Bkd ujJ zefY ypfavmhw/hJ ½kyaf wG &m*jzpfapwJ½h yk af wG? ud, k rhf supf x d rJ mS ay:vmNy?D
&m*yHo k P²mef ay:vmNyq D &kd if tJ'½D yk uf rkd wI v f iT yhf pfvukd ?f ]½ly&H m" 0duP d eÖ uH a&mx}?
]&m"-
]&m"-&m"&[ef;? ½lyH-½kyu f ?kd 0duP d eÖ uH a&mxa&mx- rIwv f iT yhf pfvu kd }f ? uav;awGt½kyf
aqmh&if; t½kyaf wGukd BujJ zefyY pfovdak ygh[w k v f m;? tJvrkd w S x f m;/ uav;awGupm;wJh
upm;p&mav;awGukd vkyyf pfvu kd w
f /hJ ud, k o hf EÅmefrmS tJ'v D kd ½kyrf sK;d rxm;eJw Y /hJ
ay:&ifay:wJ&h m*½kyu
f kd zsuq
f ;D ypfvu
kd f
tJ'gb,f[mwH;k qdak wmh rsupf x d rJ mS &m*jzpfp&m½kyaf wG ay:wwfw,f/ ay:&if
ay:wJh &m*½kyu f kd zsuq f ;D ypfvukd /f ay:vmao;vm; &m* (ray:awmhygbl;bk&m;)?
]&m* 0de,m, ,m,- &m*ukejf cif;tusK;d iSm? ½lyH - ½kyu f ?kd 0du&d x - BujJ zefyY pfavmh}? rsupf x d J
rdeS ;f aevd&Yk &dS if [dtk wdw[ f mawG? tem*wf ypöKyeÜ f tJvakd wG rxm;&bl;wJah emf/
]½ly&H m" 0d'aH¨ ox}
ox}? ]&m"- ]&m"-&m"&[ef;? ½lyH-½kyu f ?kd 0d'aH¨ oxox- zsuq f ;D ypfavmh}?
wpfcck q k wkd maygh? [dv k rkd &&ifvnf; ]0d'H¨ aox} wpfcck k qdw k mudk &m*awG ud, k o hf EåmefrmS
uif;w,f/ [kwo f vm;/ &m*uif;atmif b,fvv kd yk &f rSe;f rodMubl;/ tJvv dk yk wf m
]½lyH &m"}
&m"}? ]&m"- &m"&[ef;? ½lyH- ½kyu f ?kd 0du&d xx- BujJ zefyY pfavmh? 0d'aH¨ ox ox- zsuq f ;D
ypfavmh? 0duP d eÖ H ua&mx
ua&mx- rIwv f iT yfh pfavmh}? 0 vH;k Bu;D wif (0d) tprSwx f m;aemf?
]0d'aH¨ ox? 0du&d x? 0duP d eÖ H ua&mx}
ua&mx}? tJvrkd w S x f m; (0d)csn;f yJ (rSeyf gbk&m;)/
]½lyH &m"}
&m"}? ]&m"
]&m"-&m"&[ef;? ½lyH- ½kyu f ?kd &m*0de,m, ,m,- &m*y,fazsmufjcif;
tusKd ;iSm? 0du&d x x- BujJ zefyY pfavmh}wJ/h ]½lyH - ½kyu f ?kd 0d'H¨ aox
aox- zsuq f ;D ypfavmh}?
acgif;xJrmS ay:wJh ]½ky}f udk ajymwmaemf/ pdwrf mS ay:wJh ]½ky}f udk ajymwm/ tjyifu]½ky}f udk
ajymwmr[kw/f acgif;xJrmS ay:wJh ]½ky}f udk zsuq f ;D ypfw/hJ acgif;xJrmS ay:wJh ]½ky}f udk
'Dtwdkif;rxm;bl;/ ighom;av;ES,faemfqdkNyD; bmrsm;jzpfygvdrfh nmrsm;jzpfygvdrfheJY
pd;k &draf omu jzpfwmawGuvnf; 'DuvmwmawG [kwu f vhJ m; (rSeyf gbk&m;)? ]½ly&H m"
0du&d x? 0d'aH¨ ox} 'Dxu J wpfcck &k atmifq/kd zsuq f ;D ypfavmhaygh[w k v f m;/ ]a0'em}
a0'emudv k nf; zsuq f ;D ypf&r,fw/hJ ]onm} ]onm}udv k nf; zsuq f ;D ypf&r,f/ emrnfav;
trSw&f vmvd&Yk &dS if zsuq f ;D ypf&r,f/ emrnfav; trSw&f vdu k v f Ykd 'Dtwdik ;f xm;vdu k rf ,f
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 255

qd&k if ud, k mawG bmawGjzpfwwfw,f (rSeyf gbk&m;)? ]tmoa0g


k rhf ,f aomuawGeYJ idw
w&m;awG} eJY idw k mawGjzpfwmyg/ ]tmoa0gw&m;} jzpfwm? ]tmoa0gw&m;} &,fvYkd
olurodygbl; (rSeyf gbk&m;)/
owå0gvd,
Yk &l if tmoa0gjzpfNyD
]tmoa0gw&m;} ub,fvjkd zpfovJqakd wmh ]pu©Kemm- rsupf jd zif?h ½lyH- ½lyg½Hu k ?kd
'domG - jrifonf&adS omf? t,H- þ½lyg½Ho k nf? oawåm- owå0gonf? tó tó- jzpf\/
£wd- þod?Yk *[Pawm *[Pawm- ,laomyk*Kd¾ vt f m;? 'd|moa0g
moa0g- 'd|mo0onf? OyÜZw Æ d-
jzpf\}/ uJ rsupf jd zifh ½lyg½Hu k kd jrifvu kd w f meJY 'D[m owå0gyJ? a,mufsm;yJ? rde;f ryJvYkd
pdwxf , J v l u
kd w Y rYl ,f ]'d|mo0} jzpfNy/D uJ 'Drsupf ad umif;ao;&JUvm; (raumif;ygbl;
f meJo
bk&m;)/ tJ'gawGrw S x f m;/ 'gaMumifh jrwfpmG bk&m;u ]pu©K}udk apmifph nf;wJ/h [d[ k mawG
Munfh 'D[mawGMunfh rMunfeh w YJ /hJ wu,f vlxifvrd rhf ,f? ]vlawG} r[kwb f ;l / 'gaMumifh
]rsupf jd rifwkH ½lyg½Hk vlyY rkH w
S &f }}? jrwfpmG bk&m;u ]½lyg&r®PH - ½lyg½Ho k nf? pu©K0n d mP
"mwk,m - pu©K0n d mP"mwftm;? tm&r®P ypöa,e- tm&r®Pypön;f jzif}h wJ?h
'Dvq kd &kd UJ om;eJY 'umrBu;D wdYk 'umBu;D wdu Yk vlawG owå0gawGyv J Ykd pdwx
f xJ m;aew,f/
pdwx f rJ xm;&bl;/
jrwfpmG bk&m;udk ]owå0ed mou} yk*Kd¾ vfBuD;vdYk qdMk uw,f
owå0gawGub kd mxJ rxm;&bl; (pdwx f rJ xm;&ygbl;bk&m;)/ ÓPfxv J nf;
rxm;&bl;/ owå0g&Sw d ,fqw kd m ÓPfxrJ xm;eJ?Y [kwu hJ m;/ jrwfpmG bk&m;udk ]owå
f v
0demou} yk*Kd¾ vBf u;D vdYk qdMk uw,fr[kwv f m;/ ]owå0gudk zsuq f ;D ypfw,f} vdYk (rSeyf g
bk&m;)/ ud,
k u hf ,kd uf kd ]owå0g} xifae&if ]owå0g} ao&if [db k 0 'Db0a&mufrmS aygh/
]owå0g} r[kwb f ;l ? ]owå0g} vdrYk ,lb;l qdak wmh bHb k 0awGa&mufao;&JUvm; (ra&muf
ygbl;bk&m;)/ ]ocFw} Ny;D &if ]tocFw}}? ]ocFw} qdw k m bmwH;k qdak wmh taMumif;aMumifh
jzpfw,f/ ]ocFw}}qdw k m bmac:wH;k (taMumif;aMumifh jzpfygw,f bk&m;)/ Ny;D awmh
]tocFw}}usawmh taMumif;r&Sad wmhb;l ? jzpfp&mr&Sad wmhb;l / tJovd[ k mrsKd ;/ 'gaMumifh
]tZmwH} ac:w,f? tJ'g edAmÁ efaygh/ ]tZmwH tuwH edó&PH ynm,wd} wJ/h
256 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]'gudok rd S t"dwyf? tbdqakd wmh tydu k mG ? todrmS awmh tukepf ifovdyk }J wJ?h
pmawGrSm tyHkyJ&Sdygw,f/ tJvdkrSwfxm;aemf 'umrBuD;wdkY/ enf;enf;av;jzpfjzpf
&atmifvyYkd g (rSeyf gbk&m;)? ]t0dZmÆ eD0&PH? t0dZmÆ oHa,mZOf} tJ'v D kd jrifvmNyq D &kd if
ud,k o hf EÅmefrmS ]oHa,mZOf&w dS ,f? oHa,mZOfr&Sb d ;l } vdYk odaer,fqvkd &Ykd &dS if aocgeD;
tcsed rf mS oHa,mZOfr&Sb d ;l / r&Sbd ;l &Sw
d ,fvYkd owduyfxm;Ny;D awmh ESmacgif;em;uyfuyfNy;D
avav;xkw?f avav;xkwt f /hH
]em[k tómo yómaom? Xdw pdwó å wm'daem} em}/
]Xdw pdwó å - wnfMunf aompdw&f adS wmfral om? wm'daem- em-ajrBu;D ESit hf wl
onf;cHawmfrEl idk af om? wó - xkd jrwfpmG bk&m;tm;? tómo yómaom - xGuaf v
0ifavonf? em[k- rjzpfawmhNy}D ? tJ'g bk&m; w&m;eJY &if;ES;D atmifvyYkd g/ r&if;ES;D bJ
pdr;f pdr;f Ny;D aeawmh &efoBl u;D vdk jzpfomG ; wwfw,f/ tJ'grpdr;f MueJY (rSeyf gbk&m;)/

&m*ukeo
f mG ;&if 'kuu
© ek o
f mG ;NyD
]&m*u©,m 'kuu © a© ,m}
,m}? ]&m*} ukeo f mG ;&if 'kuu © ek o f mG ;w,f/ ]'ku}© uke&f if
edAmÁ efywJ hJ [kwv f m; (rSeyf gbk&m;)/w&m;a[mw,fqw kd m tJ'D ]edAmÁ ef} udo k ad tmifvYkd
awmfawmf a[m ,l&wm (rSev f yS gbk&m;)/ ]&m*u©,m 'kuu © a© ,m}
,m}? ]&m*} ukeo f mG ;&if
'kuu © ek o D ?hJ ]umr&m* oHa,mZOf}? ]&Sw
f mG ;Nyw d ,f}? ]r&Sb d ;l }}? tJ'D r&Sb k hJ ]ÓPf}
d ;l qdw
uav;u wpfcgwnf;jzwfjzwf jzwfjzwfay;vdu k w
f m/
]ÓPf} "m;av;eJaY ygh? ]ÓPf} "m;uav;eJY jzwfvu kd w
f m aemufawmh wpfcgwnf;
udk b,fawmhrS ay:rvmawmhb;l ? (rSeyf gbk&m;)? ay:vmao;w,f qd&k ifawmh ]ÓPf}
"m;uwH;k ao;w,f? "m;wH;k ao;w,f? tJvrkd w f m;Mu? tJovdk ]&m*u©,m 'kuu
S x © a© ,m}
qdo
k nfth wdik ;f &m*ukeí
f tvH;k pHak om 'kut
© aygif;rS vGwNf ird ;f aom olawmfaumif;rsm;
jzpfMuygapukeo f wnf;/ tm;vH;k om"k ac:Mu/

om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 257

2.1.2006 wGif prf;acsmif;NrKd Ue,f uHjrifah usmif;wdu


k f "r®m½Hük a[mMum;awmfral om
]]tcsed af e&mvGww
f m rao&m w&m;awmf}}
£roð® owd £'H a[mwd/ £roð® towd £'H e a[mwd/
£roð® - þemrf½yk o f nf? owd - &dcS ahJ omf? £'H - þrsupf ?d em;? ESm? vQm?
ud,k ?f pdwof nf? a[mwd- jzpf\/
£roð® - þemrf½yk of nf? towd- r&dcS ahJ omf? £'H - þrsupf ?d em;? ESm? vQm?
ud, f nf? e a[mwd - rjzpf/
k ?f pdwo
þodkY jrwfpGmbk&m; rdefYMum;awmfrltyfonfESifhtnD rsufpdawG em;awG
ESmacgif;awG r&d&S mjzpfaom edAmÁ eokcudk &vG,f a&mufv, G af om olawmfaumif;
oljrwfavmif;rsm; jzpfMuygapownf;/
'd|&d v
Sd Ykd 0dpu
d pd mä jzpf&w,f
]tyl}- tylcyford ;f uif;Nird ;f &mjzpfaomqdak wmh ]0dpu d pd mä awG} vnf; qif;&Jp&myJ/
taMumif;wdYk tusKd ;wdo Yk &d if 0dpud pd mä uif;w,f/ ]0dpu d pd mä } u acgif;xJrmS uif;&ifvnf;
csrf;omw,f/ 'gaMumifh 0dpdudpämuif;atmifqdkNyD;awmh? ]0dpdudpäm}}wnf;[laom
a&aMumif;ud?k ]aomwmywdrå *f} wnf;[laom avSavmif;jzifh ul;ajrmuftyfw,fw/hJ
'gaMumifh acgif;xJrmS ]0dpu d pd mä } rxm;MueJ/Y acgif;xJrmS pdwx f rJ mS ]0dpud pd mä awG}
Sd wH;k ? bmjzpfvrYkd sm;owH;k ? tJvakd r;Munf&h if tajzu ]'d|}d &dv
bmjzpfv&Ykd o S /Ykd 'd|u
d
b,foal wGw;kH qdak wmh ]'d|}d u vlawG? a,musmf ;awG? rde;f rawG? acG;awG? 0ufawG?
owå0gawG &dw S ,fvYkd xifwt hJ xifu ]'d|}d /

tbd"r®mxJrmS &SmMunfh ]owå0g} qdw


k m rygbl;
jrwfpmG bk&m;a[mwJh tbd"r®mxJrmS &SmMunfh ]owå0g} qdw k m rygbl;? 'gaMumifh
owå0gtodeYJ pdwrf ul;MueJ/Y tJ'vD qkd &kd if pdwx
f &J iS ;f oGm;w,f/ tbd"r®mxJrmS owå0g
rygbl;vdo
Yk &d if wpfcgwnf; 'd|v
d nf; r&daS wmhb;l ? 0dpu d pd mä vnf; r&daS wmhb;l / 'gaMumifh
]edówå edZ0DÆ obm0g} vdaYk c:wm/ vlawG bmawG a,musmf ;awG r[kwaf wmhb;l ? 'g
]obm0awG}/ 'gaMumifh &Sio f m&dywk &å mwdYk a[m&ifvnf; ]a,"r®m} yJ? ]"r®m} xJ0ifw,f?
258 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

Ny;D awmh ]"r®mEkyóem}


óem}wJ?h tJvv kd mw,f? ]"r®}qk&d if ]obm0} yJ/ ]obm0} qdw k mu
taMumif; tm;avsmpf mG jzpfwm/ taMumif;u bmvJqakd wmh ab;uqJ&ifvnf; qJoH
Mum;wmyJ? oDcsi;f qd&k ifvnf; qdo k H Mum;wmyJ? tJ'grsKd ;aygh/ ]taMumif;tm;avsmpf mG
jzpfaewm rSwyf g obm0}/ ud, k u hf ,kd u
f kd vlawGv?Ykd a,musmf ;awGvYkd ? rde;f rawGvYkd
rxife?YJ ]obm0awG}vdUk xif&w,f/ ]obm0} ]obm0}qdw k mu taMumif;tm;avsmpf mG jzpfwm/
rsupf ud zGivhf u
kd &f if jrifwm? [du
k vQmxkwaf jymifvu kd &f ifvnf; jrifwmyJ? qJ&ifvnf;
Mum;wmyJ? oDcsi;f qd&k ifvnf; Mum;wmyJ? uJ&h UJ &ifvnf; Mum;wmyJ? cs;D rGr;f &ifvnf;
Mum;wmyJ/
obm0rus&if qJwmudv
k nf; emwwfw,f
csD;rGrf;awmh oabmusNyD;? uJh&JU&ifawmh oabmrusbl;/ tJvdk[mawGu
b,fuvmwmwH;k wJ/h 'g ]obm0awG} u vmwmr[kwb f ;l / tJvkd rSwx f m; (rSev
f yS g
bk&m;)/ at; obm0awG[m ]obm0rusb;l } eJY tJvq kd Mkd uw,f/ rif;[m obm0rus
ygbl;uGmeJ/Y obm0rus&if qJwmudv k nf; emwwfw,f/ aigufwmudv k nf; emwwf
w,f/ emwwfwmawGcsn;f rsm;aew,f/ tJ'gaMumifh rNird rf oufbJ jzpfaeNy;D awmh
aeawmhw,f/ edAmÁ efqw kd muawmh Nird o f ufwmud;k / ]obm0} rusawmh rNird o f ufbJ
jzpfaew,f/ 'gaMumifh ]edAmÁ eH - edAmÁ efukd Nird o f ufjcif;} vdaYk c:w,f/ Nird o f ufw,f
qdwk mu [dk ]vIid ;f rxwJh a&tdik vf kd } aygh/ cJerYJ ypfvukd b f ;l qd&k if a&vIid ;f rxbl;vdak ygh/
tJvkd Nird af ew,f/ tJ'gu ]0dygu "r®m} ac:w,f/ ]0dygum? 0dygu"r®m}? ]0dygum -
tcsi;f csi;f xl;ukeaf om}}? bmeJY bmeJx Y ;l wH;k qdak wmh rsupf ed YJ em;eJrY wlb;l / em;eJY ESmacgif;
eJv
Y nf; rwlb;l / ESmacgif;eJY vQmeJv Y nf; rwlb;l / vQmeJ0Y rf;xJu raemeJv Y nf;rwlb;l /
tJ'gudk tcsi;f csi;f xl;wJh rwlw[ hJ mudk ]0dyguf} vdYk ac:w,f/
tJ'g ]0dygu "r®m}
acG;eJY 0ufevYJ nf; rwlb;l / aMumifeYJ usm;eJv Y nf; rwlb;l ? tJ'g ]0dyguf}? vleYJ
acG;eJv
Y nf; rwlb;l / at; tJ'v D /kd tJ'gudk 0dyguf ]0dygum - tcsi;f csi;f xl;ukeaf om}}?
tcsi;f csi;f xl;wmodNy/D rde;f rawG a,mufsm;awGev YJ nf; rwlb;l / 'g ]0dygufawG} ac:w,f/
]0dygufawG} udk [dk 'Djh yifvkd BuvH rYkd &bl;l / taMumif;eJBY urH &S w,f/ ]"r®m edówå edZ0DÆ
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 259

obm0g
obm0g-owåvnf;r[kwf ZD0vnf;r[kwu f ek af om oabmw&m;wdo Yk nf? oH0Zd EÆ dÅ -
&Su f }/ tJ'g ]0dygu"r®m} vdaYk c:w,f/ ]ukov
d ek \ kd f tukov kd w
f &Ykd UJ tusKd ;awG}wJ/h
tusKd ;awGeYJ taMumif;awG/ tJ'hD ]tusKd ;jzpfwmudk cHpm;w,f} vdaYk c:w,f (rSev f yS g
bk&m;)/ cHpm;wJh yk*Kd¾ vf owå0gr&Sb d ;l / igcHpm;w,f/ olcpH m;w,fqNkd y;D awmh BuKd uBf uKd uf
Ny;D awmh cHpm;wm? pifppf BuKd uw f ,fqw kd mawGu ]avmb}
]avmb}? igcHpm;w,f? olcpH m;w,f
qdw k mu ]'d|}d ? tJvrkd eS ;f rodwmu ]arm[} tJvkd jzpfomG ;w,f/ tJ'gaMumifh 'gudk
]a[wkypöa,m} ,m}? tJvakd c:w,f/ ]0dyguypöa,m} ,m}? ]a[wkypöa,m} ,m}? tJ'v D akd v; qdq
k akd y;/
vlawGeYJ jrif&ifvnf;qdak y;/ b,fae&moGm;oGm;? aps;0,fomG ;oGm; ]0dyguypöa,m}
eJo
Y mqdo k mG ;? a[m bmjzpfjzpf bmrSrjzpfawmhb;l ? edAmÁ ef a&mufomG ;a&m/ 'g ]0dygu"r®}
jzpfw,f/ ]"r®} u ]edówå? edZ0DÆ } jzpfw,f/ owå0gr&db S ;l ? toufr&db S ;l / ]owå0gawG}
S ,f/ ]owå0gawG} r&d&S if ]bH}k r&daS wmhb;l (rSev
&d&S if ]bH}k &dw f yS gbk&m;)/
a&mufomG ;wJ[
h mrsKd ;r[kwb
f ;l ? csKyfomG ;wJ[
h mrsKd ;
Oyrm - ]r*¾opöm} qdyk gawmh? r*¾opöm? r*¾iq f wkd mu ]c&D;}}? vrf;oGm;w,f/
Oyrm- rEÅav;udk oGm;w,f? a&mufw,f? vrf;&dw S ,f/ &efuek o f mG ;w,f? a&mufw,f/
vrf;&dwS ,f/ tar&duefomG ;w,f? oGm;wmudk ]c&D;} vdYk ac:w,f/ r*¾iu f 'Dvokd mG ;vd?Yk
'Dvkd a&mufw,fvq Ykd akd yr,fh NrKd UBu;D awG? awmawG? &GmawGqD a&mufomG ;wJ[ h mrsKd ;
r[kwb f ;l ? ]csKy}f oGm;wJ[ h mrsKd ;/ bmwJw h ;kH (csKyo
f mG ;wJ[
h mrsKd ;ygbk&m;)/ a&mufomG ;wJh
[mrsKd ; r[kwb f ;l /
bmawGcsKyfwmwH;k
]eda&ma"m emr edAmÁ eH}? tJ edAmÁ efukd oGm;w,f/ ]eda&ma"m qdw k mu csKyw f ,f}?
]edAmÁ eH - edAmÁ efonf? eda&ma"memr - csKyjf cif;rnf\}? ]edAmÁ ef} &JU t"dymÜ ,fu ]csKyjf cif;
rnf\}wJ/h bmawGcsKyw f mwH;k qdak wmh 0rf;xJrmS jzpfwthJ yl"mwf? tavmif"mwfawG
csKyf[maygh/ 0rf;xJrSmjzpfwJh[mawG rjzpfbl;? tJ'Dvdk ]oEd´|du} jzpf&rSm? 0rf;xJ
rjzpfwmawG[m csKyw f myJ/
jzpf rjzpf y&rw¬ tppf
]jzpf rjzpf y&rw¬tppf} a[m jzpfwmu ]jzpfy&rwf}? ]jzpfy&rwf}u ]ocFw}
260 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

ac:w,f/ Mum;&if jzpfw,f? tJ'g toHMum;&if jzpfwhJ y&rwf? rjzpfwmuvnf; y&rwfy?J


]tocFw} y&rwfac:w,f/ ]tZmw} vdv Yk nf;ac:w,f/ ]jzpf y&rwf? rjzpf y&rwf?
jzpf rjzpf y&rw¬tppf}? ]rjzpfwmawG} vdu k v f u
kd Mf unf&h w,f/ ]rjzpfwmawG} vduk Mf unfrh S
Nird ;f rSm/ ]jzpfwmawG}om vdu k Mf unfv h &Ykd &Sd if qefr&dw S mawGa&m? ydu k q
f H r&dw
S mawGa&m
tukev f ukd Mf unfah wmh rNird ;f Edik af wmhb;l / 'Dawmh jrwfpmG bk&m;u edAmÁ efa[mxm;vsuef YJ
olwpYkd w d u f ylw,fqakd wmh r[efb;l ? tJ ]0dygu"r®m}}? ]0dygu ypöa,m} ,m}? 0dyguypöa,m
Ny;D awmh avmbawG a'goawGjzpfawmh ]a[wkypöa,m} ,m}? tJonfvkd 0dyóemeJyY |mef;u
tJv[ kd mrsKd ;/ tJvkd ]taMumif;tusKd ;} udk odwmudyk J ]yZmemwd oa[wk"rH}® wh/J
tpOD;qH;k taMumif;tusKd ;udo
k d
]taMumif;tusKd ;}}udk odvu dk af wmh vlr[kwaf wmhb;l ? owå0gawG r[kwaf wmh
bl;/ tJ'gawG aysmufomG ;w,f/ ]yZmemwd oa[wk"rH}® yxrtpOD;qH;k ]taMumif;
tusKd ;}}udk od&r,f/ ]taMumif;tusKd ;}}udk rodbeJ aYJ wmh a[m vlwb Ykd mwdYk odaewm?
jrifvukd vf nf;od? Mum;vduk vf nf;od? b,fou l b,fvw kd vhJ Ykd ajymvdu k v
f nf;od? tJ'g
]taMumif;tusKd ;} rodwmac:w,f/ ]taMumif;tusKd ;} odvu kd v f &Ykd &Sd if Nird ;f w,f? edAmÁ ef
a&mufw,f? [kwu f v
hJ m; (rSeyf ghb&k m;)/ at; tJvrkd w
S x f m;? ]0dygum}/
]rsupf ud 0dygum? qJcsiw f mu udavom}
vom}? tJ'g rsupf u d ]0dygu0#f}yJ/ ]0#f
oH;k yg;? 0dywdw å &m;av;yg;wdrYk S tcgcyford ;f uif;vGwNf ird ;f onfjzpfí} vdq Yk w kd ,f/
rsupf u d 0dyguBu;D jzpfaew,f? tcsi;f csi;f xl;ukew f ,f? ]ukov kd f tukov kd w f \
Ykd
tusKd ;w&m;Bu;D } ac:w,f? ]yom'½ky}f vnf; ac:w,f? ]ta[wku} vnf;ac:w,f?
]t[dw}f ac:w,f/ ]t[dw}f rSm olUrSm avmb a'go r&db S ;l ac:w,f/ 'g ]t[dw}f u
½kyu f ;kd ? 'Dawmh ]umrm0p&} vnf;ac:w,f? ]ta[wkuoypö,} vdv Yk nf;ac:w,f/
]taMumif;} &d&S ifjzpfw,f? tJ'rD supf ?d ]tmo0H- tmoa0gw&m;}} eJw Y uGvnf; jzpfw,f/
t0dZmÆ arm[&JUt"dymÜ ,f
]tmoa0gw&m;} qdw k mu avmb&,f 'd|&d ,f arm[&,f tJ'D oH;k ck rSwx f m;/
avmb&,f 'd|&d ,f arm[&,f? vlawGbmawG odaeNyq kd Ykd &d&S if tJ'g ]arm[}
D v ]arm[}aygh/
ur®|mef;½Iv&kYd &Sd if ]arm[}
]arm[}udk arm[rSe;f odatmif ]þ[m tmo0} vdYk qd&k w,f/ ]þ[m
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 261

tmo0}
tmo0}? vlawG bmawGvx Ykd if&if tJ'g 'd|u d ;kd ? arm[ud;k ? Ny;D awmh ]t0dZmÆ }}? ]t0dZmÆ }
vdoYk m ajymMuwm? ]t0dZmÆ } u pmvdk ygVdvjdk zifh a[mawmh? awmfaf wmh[m rodMubl;/
t0d'w
]t0d d H - rodtyfaom rde;f r a,musmf ; tp&dS onfu?kd 0dEw ´ -d odwwf\/ £wd
wo®m--xdaYk Mumif?h t0dZmÆ --t0dZmÆ rnf\}wJ/h
]t0dZmÆ } qdwk m rodtyfw[ hJ mawGuo kd w d m t0dZmÆ ac:w,f/ rodtyfwmu
rde;f r a,musmf ;awG? rodtyfwm odwmu arm[jzpfw,f/ tJ']arm[} D]arm[}ud
]arm[} k t0dZmÆ
vdaYk c:w,f/ 'gaMumifh ]a[wkypöa,m} rSm avmb? a'go? arm[vdYk 'Dvykd gw,f/
]t0dZmÆ }}vdYk rygbl;/ y#dpo ö rkygÜ 'fusawmh ]t0dZmÆ }}u pw,f/ tJ'D ]arm[} ]arm[}&JU taMumif;
t"dymÜ ,fukd odvu kd v f &Ykd &dS if ]0dpu
d pd mä awG} acgif;xJ&iS ;f oGm;w,f/[kwu f vhJ m;? tJ'v
D kd
rSwx f m;aemf/ tJ'vD akd v;0rf;xJukd &Si;f ay;vdu k wf mudk jrwfpmG bk&m;u ]w&m; w&m;}}ac:w,fw/hJ
]a[wkypöa,m} ,m}? ]tm&r®Pypöa,m} ,m}? a[m tm&r®Pypöa,mu ]rsupf jd rifw}kH ? tJ'g
bmudak [mwmwH;k qd&k if tm&r®Pypöa,mudk a[mwm? ]rsupf jd rifwkH ½lyg½Hk vlyY rkH rSw&f }/
onmawmh [kww f ,f? onmu©Em¨ awmhr[kwf
rsupf u d jrifwmawG[m ]vlawGajymwJyh }kH vdrYk rSwef w YJ ?hJ rSwv f u kd &f if bmac:wH;k
qdak wmh ]onm} ac:w,f/ tJ'o D nmudk ]'d|o d nm} vdaYk c:w,f/ ]onmu©Em¨ } awmif
rrnfb;l wJ/h bmaMumihv f q J akd wmh onmrppfv/Ykd ]onm} awmh[w k w f ,f? ]onmu©Em¨ }
awmh r[kwb f ;l ? [kwu f vhJ m; (rSev f yS gbk&m;)/ qdMk unfv h u kd &f w,f? vlawG bmawGudk
trSw&f vd&Yk &dS if ]onmu©Em¨ } r[kwb f ;l vk/Yd tJ'grS tbd"r®meJaY vsmpf mG jzpfomG ;w,f/
]rsupf u d jrif}? b,fou l jrifwmwH;k (rsupf u d jrifwmygbk&m;)/ rsupf u d ]½ky}f ?
jrifwmu ]emrf}? 'Dvadk c:w,f? rsupf u d bmwH;k (½kyyf gbk&m;)/ jrifwmu bmwH;k (emrfyg
bk&m;)/ tJ'D ]rsupf }d xJ ]vl} b,frmS wH;k (r&dyS gbl;bk&m;)/ ]rsupf u d jrif} tJ'v D adk v;
qdkqdkoGm;&w,f/ ]rsufpdujrifwHk} vdkYqdkqdkoGm;/ ]þ[m½kyf} vkdYqdkcsifqdkoGm;?
bmjzpfvw Ykd ;kH qdw k mh ]tqif;} qdw k mu ]½ky}f ud;k / ]tqif;}}qdw k m 'Dtvif;vdyk ?J tvif;
qdw k m ]rD;}}? rD;qdw k m ]cP}
]cP}? cPav;qdw k m ]tcsed }f ? tJ'D tcsed x f rJ mS jzpfaewJh ]obm0}
awGukd ]owå0g} vdYk vlawGu ac:aeMuwm/ pifppf ]owå0g} u r&Sb d ;l ? taemufwikd ;f u
avmu"mwfq&m awGvnf; owå0gqdw k m r&Sbd ;l ? ]j'yf}awmifrS r&Sb d eJ UJ b,fval wG
&SEd ikd yf ghrwH;k (rSeyf ghb&k m;)? tJvrkd w S xf m;aemf/
262 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

vljrif yd,½kyf
]rsupf ud jrif tqif;jrif vljrify, d ½ky}f ? rsupf u
d jrifwmu tqif;jrifwm?
pdwx f u
J vljrifvu kd v f &Ykd &dS if tJ'g ]yd,½ky}f jzpfomG ;w,f/ avmbrl? a'gorleYJ 'd|d
wd&Yk UJ tm½Hjk zpfwhJ ½kyjf zpfomG ;w,f/ tJ'gudk jrwfpmG bk&m;u wu,foad pcsiv f eG ;f vdYk
]tm&r®Pypöa,m} ,m}vdYk a[mvku d wf m wpfcgwnf; ewfjynfrmS ode;f oef;uka#csND y;D
w&m;awG&ukew f ,f (rSev f yS gbk&m;)/ olwYkd ½kyaf wGu aq;vdyrf ;D cd;k vdk ½kyaf wG/
rsupf jd rifwkH ½lyg½Hk vlyY rkH rSw&f ? rsupf u
d jrif rEdiI ;f ,SOf þwGif w&m;&/
rsupf u
d jrif tqif;jrif vljrif tmo0/
a[m vlawGbmawGreS ;f rjrifatmif Munf&h w,f/ rde;f rawGu a,musmf ;awGvYkd
rjrifatmif Munh&f w,f/ a,mufsm;awGu rde;f rawGukd rde;f rawGreS ;f rodatmif
Munh&f w,f/
0dygu uae udavomrjzpfb;l qdv k &Ykd &dS if
]rsupf u
d 0dygum? vdck siw f muudavom? &vdu k af wmhur®m}/
&vduk af wmh [k[ d mvkyf 'D[mvkyef YJ ]ur®m} jzpfomG ;wmygh/ um,uH? 0pDu?H
raemuHu tJ'D ]0dygu0#f}ujzpfwm/ ]0dygu} tjzpfu udavom jzpfw,fw/hJ tJ'D
]0dygu} uae udavomrjzpfb;l qdv k &Ykd &dS if w&m;aumif;oGm;wmyJ/ a&S;wke;f uvnf;
0dygumxJu udavomrjzpfb;l wJ/h ]0dygu} udk 0dygu rSe;f odw,f/ tck[mu vlawG?
a,musfm;awG? rdef;rawGvdkY 'Dvkdodw,f? tJ'Dawmh 'Dtodr[kwfbl;qdkNyD;awmhudk
]r[kwb f ;l r[kwb f ;l } vkjYd iif;&w,f/ tJvjkd iif;rSvnf; rSev f mw,fvYkd tJvrkd wS x
f m;/
rsupf u
d ae NcKd ;NcpH mG usifh
]rsupf u
d 0dygum}
gum}? tJ'rD supf ud bmawGjrifw;kH qdk ]pu©Kem ½ly'H o d mG eedrw d *å g¾ [D}wJ?h
jrwfpmG bk&m;u ]waygp} vnf;yg ygw,f/ ]waygp ]waygp- £a`Ew ´ u
Ykd kd NcKd ;NcpH mG usi&hf jcif;onf
vnf;aumif;} wJ?h rsupf u d Munfch siwf ikd ;f rMunf&h bl;/ &m*jzpfp&mqdrk Munhef ?YJ tJvkd
[mrsKd ;? tJ'gudk ]NcKd ;Ncw
H ,f} vdaYk c:w,f/ &m*jzpfp&mawGavQmufMunhaf e&ifawmh
&m*awG jzpfomG ;r,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 263

tEÅ&m,ftoG,o
f ,
G f edrw
d Bf u;D edrw
d if ,f
rsufpduMunhfawmh edrdwfBuD; edrdwfi,fawGudk jrifr,f/ ]edrdwfBuD;awG}u
rde;f rawG a,musmf ;awGukd ac:w,f/ tJ'aD ,musmf ; rde;f rqdw k m &m*udjk zpfapwwfvYkd
oluY kd ]edrw
d Bf u;D }}vdaYk c:w,f/ tJ'[ D mawG rjrifeUJ ? tJ'[ D mawGjrif&if rSm;Ny;D awmh 'Djh yif
wjcm;a&mufuek w f ,f/ Ny;D awmh ]edrw
d if ,f}u vufawG? ajcawG? oP²mefawG? acgif;
awG? rsuEf mS awG? &ifbwfawG tJ'gawGukd edrw d if ,fvaYkd c:w,f/ udavomukd tzef
zefjywwfaomaMumihf olu Y kd ]tEkAsÍeÆ }}vdaYk c:w,f/
]edrw
d Bf u;D edrw
d if ,f toG,o
f ,
G f rsupf 0d ,f rjrif&}? ]waygp ]waygp- £a`Ew ´ u
Ykd kd
NcKd ;NcpH mG usi&fh jcif;onfvnf;aumif;? jA[®p&d,Íö- jrwfaomtusiu hf u
kd si&hf jcif;onf
vnf;aumif;}? ]£`E´d,oH0&} usawmhudk ]waygp} wnf;uudk w&m;u&NyD;om;/
]jA[®p&d,Íö} qdw k mjzpfw,f/ tJvkd £a`Ew ´ u
Ykd kd NcKd ;NcpH mG usirhf S jrwfaomtusiu hf kd
usiw hf ,frnf\/

t&d,opöme'óeH
Ny;D awmh ]t&d,opöme 'óeH}? t&d,opömqdw k m t&d,mwdYk odwo hJ pöm/ t&d,
opömt&ifu y&rw¬opöm&Sw d ,f/ tJ'D y&rw¬opömu ]jrifMum;ponfh Buo H o d rQ
ocFg&u tedrw d }å ? tJ'g tedrw d aå wG/ edrw d rf &Sb
d ;l / jrifwmav;u edrw d rf &Sbd ;l tJvkd
rSwx f m;? ]jrifMum;ponfh Buo H o d rQ}? tJ'gBuw H mawG[m ]ocFg&} ac:w,f/ jzpfwm
jzpfay:wmudk ocFg&ac:w,f/ 'gaMumihf ]oaAÁocFg&m} &m}vdaYk c:w,f/ ]ocFw}}vdv Yk nf;
ac:w,f/ ]jrifMum;ponfh Buo H o d rQ ocFg&u tedrw d }å ? a,musmf ; rde;f r edrw d wf v Ykd nf;
r½Sb
d ;l ? vuf ajc oP²mefqw kd hJ edrw d vf nf; r&Sb d ;l ? pdwx f w
J iG f r&Sbd ;l ? pdwx f w J iG f
a&mufomG ;wm/ pdwx f wJ iG f *½kpu kd af emf/ a&S;a&S;wke;f u[mawG rxm;eJ?Y [kwu f v hJ m;/

ypöKyÜet
f odwpfv;kH tjrwfq;kH
]jrifMum;ponfh Buo H o
d rQ ocFg&u? tedrw d å tedp{ö uef 'kur© eS o
f nf? ypöKyeÜ u
f kd
½kyef mrf ajym&}? ypöKyeÜ u
f av;yJ ½kyef mrf/ ypöKyeÜ yf &J w
dS ,f/ yl&if ylwhJ oabmav;yJ&w dS ,f?
oabmqdw k m ypöKyeÜ af c:w,f/ ]ypöKyEÜ é wpfcrk Qü avmutxk tukepf \ k }}/ tckajym
264 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

aewm Mum;vdu k wf m ypöKyeÜ u f av;yJ&w dS ,f/ 'Djh yif r&Sad wmhb;l / tJ'gypöKyeÜ u f av;yJ?
]ypöKyEÜ Hé ylycJG ?H tem*wH ab;Bu;D &H} pk;d &drw f ,fqv kd nf; ypöKyeÜ uf av;yJ? ypöKyeÜ u f kd rpd;k &drb f ;l
qd&k if rpd;k &draf wmhb;l / ]tem*wH ab;Bu;D &H} tckvpkd ;kd &draf er,fqv kd nf; aemufvnf;
pd;k &draf e&rSmyJ/ 'gaMumifh ]tem*wH ab;Bu;D &H? twDwu H m; tokO;f xm; þodrYk w S &f m\}/
ypöKyeÜ yf J avmuBu;D rSm&Sw d ,f? ypöKyeÜ yf /J tJ'D ypöKyeÜ q f wkd mvnf; ]y#dpö OyÜE}Hé
wJ/h ]y#dpö- taMumif;udpk í JG ? OyÜEH-é jzpfonfwnf;/ ypöKyEÜ -Hé taMumif;udpk í JG jzpfonf}/
tJ'D Mum;wmav;vnf; taMumif;udpk NJG y;D jzpfwmav;udk ]ypöKyEÜ }Hé ac:w,f/ ]jzpf
wmav;} u ]obm0} ]obm0}? ]tcsed af v;} u ]umv} ]umv}/ tJ'pD uúeafY v;xJrmS jzpfwmav;eJY
puúeaYf v;eJ[ Y m twlwyl /J ]umv} xJrmS ]obm0av;} jzpfw,f/ tJ'o D bm0av;xJrmS
]ig}
]ig}rygeJv Y Ykd ]em[H uGp}d qdw k hJ ygVdu&Swd ,f/ tJ'x D rJ mS ]ig} rygbl;wJ?h [kwu f v hJ m;/
]Mum;wmxJrmS igryg jrifwmxJrmS igryg} tJvrkd S 'd|u d pifpifumG wmud;k /
'DawmhrS 'd|pd ifawmhrS &Si;f w,f/ ]igh} b,fEh , S af eygvdrrhf vJ? ]ig}]ig}udk xnhrf pOf;pm;awmhb;l ?
tJ'D ]ig}]ig}ygvk&Yd &dS if pOf;pm;wJ[ h mawGu ]igh[mBu;D }}yJ ygaew,f/ raeYub,fomG ;w,f?
ighyu kd qf H r&ao;bl;? ighE, S f b,fvkd tJvpkd Of;pm;wmawG ygvmw,f/ t&d,r*fqv kd Ykd
&S&d if ]t&d,opöm}}qd&k if tJv[ dk mawGr&Sb d ;l wJ?h tJvckd cJG jJG cm;jcm;av; odoad y;aemf/
odrYk [kwv f &dYk &dS if a&ma&moGm;wwfw,f/
olu 'd|*d w0dy, Ü w k u f vnf;&Sad o;w,f/ tJ'D ]igawG} *½kpu kd &f w,faemf/
]rsupf u d 0dygum} tJ'D rsupf u d vnf; ]0dygu} gu}vnf;ac:w,f/ ]£`E, d´ } vnf;ac:w,f/
b,fvakd c:vJ (£`E, d´ vnf;ac:ygw,fb&k m;)/ ]£`E, d´ } pu©Kyom'u £a`E/´ [kd
jrifwmusawmh ]reda`E}´ jzpfomG ;w,f/ pu©Kw?Ykd aomwwd?Yk Cmewd?Yk Zd0gS wd?Yk uk, d w f q Ydk w
kd m
]um,da`E}´ ac:w,f/ Ny;D awmh jrifwmawG Mum;wmawGuawmh ]re} ]re}ac:Ny;D reda`Ex ´ J
oGi;f vdu k af wmh ]£a`Ea´ jcmufyg;} jzpfomG ;w,f/
tcsed af e&m obm0awGu vGwaf jrmufatmif
tJ'D ]£a`Ea´ jcmufyg;} u bmwk;H qdak wmh pu©Ku ]½ky}f ? tqif;u ]½ky}f ? jrifwmu
]emrf}? toHu ]½ky}f ? em;u ]½ky}f ? Mum;wmu ]emrf}? ]£a`Ea´ jcmufyg;}g;}qdw k mvnf;
]½kyfemrf}yJ&Sdawmhw,faemf/ ]½kyfemrf}udk vufrvTwfeJY? tJ'grS [kdNrdKUawG &GmawGqD
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 265

ra&mufb;l / csKyw f ahJ e&mqD a&mufrmS / 'grS r[kw&f if NrKd UawG &GmawG bHak wGqaD &muf
oGm;rSm/ acG;awGaewJh ae&mawG? 0ufawG aewJh ae&mawG? i&JaewJh ae&mawG tJ'g
]ae&mawG} u ]tcsed }f xJrmS ]obm0} xJrmS &Sw d ,f/ tJ'x D rJ mS acG;ae&m? 0ufae&m?
i&Jae&m? wapäae&mawGu ae&mac:w,f? tJ'aD e&mudk ]tmumo} ac:w,f/
tmumoeJY Time qdw k hJ puúeaYf v;u tcsed yf /J tJ'gav;u ]tem'd teEÅ}
Infinity qdak wmh wpfcgwnf;Edi I ;f ,SOv f rYkd &bl;/ tJ'gav;awGukd ÓPfxu J aexkwrf S
pOf;pm;rS? ud, k u hf , kd uf dk rxkwv f &Ykd &dS if ]umv}
]umv}xJeYJ ]ae&m} ]ae&m}xJyJ w0JvnfvnfjzpfNy;D awmh
0#fxv J nfvrd rhf ,f? umvxJuvnf; rvGwb f ;l ? ae&mxJuvnf; rvGwb f ;l /jA[®mBu;D
awG ok;H q,fw h pfbu kH ae vGwaf tmifomG ;wm olwrYkd vGwb f ;l ? tJvykd J w0J vnfvnf
jzpfaew,f/ okcav;awG bmav;awGukd csr;f omw,fvYdk edAmÁ eftjzpf rSwcf sirf w S af ewm
(rSev f yS gbk&m;)/ tJvrkd w S x f m;aemf/
]oaAÁocFg&m} &m}? ocFg&qdw k mjzpfwmudak c:w,faemf/ ]OyÜga'g ocFg&m} &m}? tckNird f
aew,f? rjzpfb;l ? awmfMumMum;vdu k &f if ]OyÜg'} jzpfvmw,f/ jzpfvmw,fq&kd if
ocFg&yJ/ ]ocFg& 'a,m0 0wåE-dÅ ocFg&wdo Yk nfomvQif jzpfw,f}vdYk tJ'v D q Ykd &kd r,f/
b,fEh , S q f rdk ,f (ocFg&wdo Yk nfomvQif jzpfygw,fb&k m;)/ tJvkd ESv;kH oGi;f &w,f/
tJvq kd &kd w,f ]ocFg&wdo Yk nfomvQif jzpfw,f}vd?Yk ]t0dZmÆ 'd a[wk[}d ? ]t0dZmÆ - tp
d nfwaYkd Mumif?h ocFg&&- tp&So
&So d nfwo Ykd nfomvQi?f 0wåEd-Å jzpfuek \ f }/ ]jzpfw,f}qdw k m
]ocFg&} &}yJ/ 'gaMumifh jrwfpmG bk&m;u ]oaAÁocFg&} vdaYk c:w,f? ]ocFg&awG}u ]OyÜg'}
ujzpfwhJ [mawG/ ]"r®awG}u ]obm0awG}u jzpfwm/
'gaMumihf &Sio f m&dyw k &å m? &Sirf [marm*¾vmefwu Ykd awmh ]a,"r®m a[wkyb Ü m0g}
eJtY wlwyl /J y#dpo ö rkygÜ 'f&,f? y|mef;&,f? a[wkyb Ü m0g&,f? uH pdwf Owk tm[m&&,f
twlwyl /J tJ'[ D mawGr&dw S mudk ]ypö,meH c,H}taMumif;awGuek w f mudk jrwfpmG bk&m;u
odomG ;w,fwhJ [kwu f v
hJ m; (rSeyf ghb&k m;)/ taMumif;ukev f &Ykd &dS if edAmÁ ef&w
dS ,fw/hJ tJvkd
rSwx f m;aemf? ]ypö,meH c,H ta0'd}/ ]ypö,meH- ypön;f wd\ Yk ? c,H- ukejf cif;ud}?k}? 'g
]a[wkypön;f ? tm&r®Pypön;f } qdw k mawGvnf; ypön;f yJ/ apmapmwke;f u ]0dyguypön;f }
qdw k muvnf; ypön;f yJr[kwv f m;? rsupf ad wGu ]0dygu} gu}yJ? rsupf ad wG qdw k mu ]0dygu
ypön;f }}? [dt k m½Hak wGu ]tm&r®Pypön;f }/ tm½Hak wGubmwH;k (tm&r®Pypön;f ygbk&m;)?
266 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]rsupf jd rifwkH ½lyg½H}k ? tJvkd y|mef;eJo Y mG ;vk&Yd &dS ifvnf; ]y|mef;w&m;} w&m;}vdYk qdq k ?kd ]y|mef;
ur®|mef;} vdq Yk q kd jkd zpfw,f/ y|mef;w&m;udk &Gwq f v kd u kd vf &Ykd &dS if wapäawG bmawGuvnf;
ruyfEikd b f ;l wJ?h cE¨mud, k u
f apwDxu kd af ew,f/ y#dpo ö rkygÜ 'fwYkd y|mef;wdYk tJ'[ D mawGukd
qifjcifvnf;qifjcif? &Gwv f nf;&Gw?f &Gwrf ,fqv kd &Ykd &dS if tJ'D wdw k adk v;yJ&w
G v
f nf;&w,f/
ud,k &hf UJ pD;yGm;a&;a&m bmawGa&m tukeaf umif;? Ny;D awmh y|mef;qdw k m jrwfpmG bk&m;
yGixfh eG ;f rS ay:wJ[ h mawG/
ygVda[mpOf eJY jzpfpOfa[mpOf
]a[wkypöa,m} ,m}? ]a[wkypöa,m} ,m}eJY qdw k muawmh ygVdtwkid ;f &Gww f m/ tcku
jzpfwt hJ wdik ;f [m ]y0wå}d jzpfpOfac:w,f/ tJ'gu ]ygVd a[mpOf} ac:w,f/ tck[mu
]jzpfpOfa[mpOf}? ]pu©m,weH pu©K0n d mP "mwk,m}? ]pu©K0n d mP}
mP}qdw k m jrifw[hJ mudk
ac:w,f/ ]pu©m,wem} ,wem}qdw k m jrifwm? ]rsupf u d jrif} tJ'g ]edó,ypön;f } vnf;
jzpfwmyJ? ]twdy¬ pön;f } vnf;jzpfwmyJ/ tJvrkd w S x f m;aemf? a[m ]pu©m,weH}? tJ'g
vlvm;qdak wmh ]pu©m,weH}wJ/h pu©Ky?J rsupf u d akd jymwm? tJ'[ D mawG ajym&ifvnf;
&wmyJ/ ckawmh rsupf ad v;wifyJ ajymvdu Yk rukeEf ikd b f ;l / rsupf u d vnf; ]ig} xifwmud;k /
]pu©KH twåawm orEkyówd} vdq Yk akd wmh rsupf ad v;yJ ]ig} xifaewmu&Sad o;/ tck
rsupf ad v; ]ig} ]ig}xifao;ovm; (rxifawmhygbl;bk&m;)/
at; tJvkd ]ig} rxifawmhrS ]pu©KH tewåawm tEkyówd} wJ?h ]tedpaö wm
tEkyóaEÅm edpo ö nm yZ[wd}? ]tedpaö wm} vdYk tedpv ö ½Ykd w
I hJ yk*Kd¾ vt f m; ]edpo
ö nm}
nm}udk
y,f\/ ]'kuo © nm} - 'kuo © nmudk ½IwyhJ *k Kd¾ vt f m; ]okconm} onm}udk y,f\/ ]tewå}-
vdYk ½IwhJ yk*Kd¾ vt f m; ]twåonm} nm}udk y,f\wJ/h rsupf ad v;udk rsupf ad v; wpfv;kH wnf;udk
ajymaewm/ Ny;D awmh ]edAEdÁ a´ EÅm-Ni;D aiGUonf&adS omf? eEð´ - ESpo f ufjcif;ud?k yZ[wd-
y,f\} vkaYd [mw,f/ ]&m*H - wyfrufjcif;ud?k yZ[awm -y,fpeG o Yf nf&adS omf? 0d&m*
m*-
wyfjcif;uif;\}}wJ/h ]tm'geH -ork',jzpfjcif;ud?k yZ[awm yZ[awm- y,fonf&adS omf}? ]tm'geH-
,ljcif;ud}k ? rsupf u d kd igvkYd r,lvu kd vf &Ykd &dS ifvnf; tJ'gvnf; y,fwmyJ? ]igh[m} vdYk
pGeEYf ikd v
f &Ykd &dS ifvnf; y,fwmyJ? tJvkd rSwx f m;aemf? at; 'gaMumihf ]rsupf u d jrif tqif;jrif
vljrif yd,½ky}f ? a[m rsupf u d jrifw,f? vlawGjrifNyq D &kd if ]yd,½ky?f omw½ky}f jzpfr,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 267

vlawGrjrifb;l ? tqif;yJjrifw,fq&kd if tmoa0gawmifuek w f ,fw?hJ ]rsupf ud


jrif tqif;jrif vljrif tmo0}
tmo0}? tJ'v D jl rifwmu bmjyKvYkd tmo0udk b,fvu kd ek &f rwH;k
qdak wmh ]psmeawm[H bdua© 0 yóawm tmo0u©,H 0'grd aem tpsmeawm aem
tyóawm} odwyhJ *k Kd¾ vrf mS tmoa0gukew f ,f? odwyhJ *k Kd¾ vu
f b,fvokd o
d wH;k qdak wmh
]'kuE© dÅ yZmemwd}? a[m ]£'H 'kuE© dÅ yZmemwd}? ]þ[m 'ku}© vdYk od&w,f/
c,o®ð yxrHÓPH
tJ'g 'kuq © wkd m b,fvo kd &d owH;k qdak wmh- ]c,o®ð yxrH ÓPH}? ]c,o®ð -
ukejf cif;ü? yxrH - yxrü? ÓPH - odaomÓPfonf? c,ÓPH - c,ÓPfrnf\}/
'kuo© pömudk odcsiv f &Ykd &dS if ]ukew
f ,f} qdw k hJ t"dymÜ ,fukd t&ifo&d r,fw/hJ ukew f ,fvYkd
k m ]c,a|e tedp}Hö ? ukew
qdw f ,fvo dYk wd mudk t&ifq;kH odw,fw/hJ rD;awGxeG ;f &if
rukefbl;vm; (ukefygw,fbk&m;)? um;armif;oGm;&if "mwfqDaum rukefbl;vm;?
(ukeyf gw,fb&k m;)? xrif;awGpm;&ifaum rukeb f ;l vm; (ukeyf gw,fb&k m;)? ydu
k qf aH wG
aum rukeb f ;l vm; (ukeyf gw,fb&k m;)/
tukev f ;kH ]c,}
]c,}? ukew f meJY ywfouforQawmh tukev f ;kH ]'kuo © pöm}}csn;f yJ?
ukew f meJyY wfouf&if bmac:rwH;k ('kuo © pömygbk&m;)? uJ ]þ[m 'kuo © pöm}}? tJvakd v;
qdqk akd y;&w,f? 'grS ukew f wfwo hJ abmawG[m ]'kuo © pöm}}? ]ig} wdv Yk nf;ukew f myJ/
igwdv Yk nf; 'kuo © pömBu;D qdak wmh ]'kuo © pöm} rSeo f rQ vdck siaf o;vm; (rvdck siyf gbl;bk&m;)/
]ork',} ,}udk y,fvu dk af wmhwmyJ/ 'gaMumifh odz&Ykd mu yxrOD;qH;k ]c,o®ð } yJ? ]c,o®-ð
ukejf cif;ü? ÓPH - ÓPfonf? yxrH- a&S;OD;pGmjzpfaom ÓPfonf}? ]'kuo © pöm}}odz&Ykd m
a&S;OD;pGmodaom ÓPfonf? ]tmoa0g} ukezf &Ykd m a&S;OD;pGmodaom ÓPfjzpfonfvdYk
tJvkd rSwx f m;Mu/ ]c,o®ð yxrH ÓPH? wa'g tnm teEÅ&m} wJ?h at; tJ'aD emuf
rSmawmh ]wa'g tnm 0drw k óå }}wJ/h 0drw k o
då mG ;w,f? [kwu f vhJ m; (rSeyf ghb&k m;)/ 0drw k då
oGm;Ny;D awmhrS ]c,}
]c,}? ukew f modwmu ]yxr} ]yxr}? Ny;D awmhrS ]oHa,mZOf} ukew f mu ]'kw, d }
aemufjzpfomG ;w,f? ukew f mvnf;oda&m ]oHa,mZOf} vnf; r&Sad wmhb;l / tJ'w D if
edAmÁ efa&mufomG ;a&m [kwu f vhJ m; (rSeyf gbk&m;)/ tJvkd vG,w f ahJ e&m tJ'gawG&w dS ,f/
yxrwef;awG tJvrdk w S xf m;/
268 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]c,o®ð yxrH ÓPH}? ]c,o®-ð ukejf cif;ü? ÓPH - 'kuo © pömudk odaomÓPfonf?
yxrH - a&S;OD;pGmwnf;}? wpfco k v d udk v f &Ydk &Sd if ]opömav;yg;} tukev f ;kH ygoGm;w,f?
tJvrkd wS x f m;/ aemuf ]0drw k }då jzpfwmyJ/ ]tedpHö c,a|e} vdYk qdq k akd y;/ ]tedpHö c,a|e}
c,a|e}?
]c,a|e- ukew f wfaomaMumih?f tedp-Hö tedprö nf\}/ uJ vlawG&adS o;vm; (r&Sad wmh
ygbl;bk&m;)/ vlawGr&S&d if ]tedrw d eå Ad mÁ ef} a&mufomG ;w,f? vlawGrS tm½Hrk jyKbeJ [ YJ m
[kwu f v hJ m; (rSeyf ghb&k m;)/tJ aemufwpfcgusawmh ]b,a|e 'kum© }}? ]b,a|e -
aMumufwwfaomaMumih?f 'kum© - 'kur© nf\}/
a[m vlawG? a,musmf ;awG? rde;f rawG? acG;awG? 0ufawG? owå0gawGqakd wmh
aorSmraMumufb;l vm; (aMumufygw,fb&k m;)/ tJ aMumufwmudk 'kua© c:w,f/
raMumufv&dYk &dS if 'ku&© adS o;vm; (r&dyS gbl;bk&m;)/ ]raMumufatmif} avhusi&fh w,f/
rsupf ed MYJ unf&h ifvnf; ]raMumufatmif}? toHMum;&ifvnf; ]raMumufatmif} [kwu f hJ
vm;/ uJ ajymr,fvYkd qdrk ,fvYdk Buv H u
kd af wmha&m rukebf ;l vm; (ukeyf gw,fb&k m;)/
]ukewf m}m}uudk ]a&S;OD;pGm} jzpfjzpfomG ;w,f/ a[m rBueH OYJ ;D ? ukeaf wmhrvk?Yd Buv
H u
kd &f if
ukeof mG ;Nyw D /hJ tJ'g ]c,a|e tedp}Hö / tJ'g ]'kuo © pöm} [kwu f v
hJ m;/
]OyÜga'g 'ku}H© ? ]OyÜga'g - jzpfjcif;onf? 'kuH© - 'kuo © pömrnf\}? tJvo kd pöm
a&mufatmif ajym&w,f? opöma&mufatmifvnf; Bu&H w,f? tJawmhrS opöma&muf
oGm;a&m/ ukeaf wmhuek &f if 'ku&© adS o;vm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)/ r&Sad wmh b,hEf , S f
vkyq
f rl wH;k / qlvrYkd &awmhb;l / [kwu f v hJ m;/ &m* a'govnf; jzpfao;ovm; (rjzpf
awmhygbk&m;)/ ukeu f ek yf J oGm;ygw,fqakd wmhrS bmvdv k yk f jzpfyghrwH;k ? ukew
f [ hJ m
]c,a|e tedp}Hö tJ'gawG &Gw&f w G af y;/
]c,a|e tedp}Hö ? ]c,a|e- ukew
f wfaomaMumih?f tedp-Hö tedprö nf\}/
]b,a|e
]b,a|e- aMumufwwfaomaMumih}f ? tJvakd MumufwwfaomaMumihf 'kur© nf
vk&Yd &dS if raMumufatmifvyk &f w,f? raMumufv&Ydk &dS if 'kur© &Sad wmhb;l ? aMumuf&if
awmh [kad Mumuf& 'DaMumuf&qdak wmh 'kua© wG? tckawmh bmrSraMumufawmhb;l qk&d if
bmrS'u k r© &Sad wmhb;l (rSeyf ghb&k m;)/ bmjzpfvaYdk Mumufw;kH qdak wmh igaorSmaMumufw,f
wJ?h aowmr[kwb f ;l ? jzpfNy;D ysuw
f m [kwu f v hJ m; (rSeyf ghb&k m;)/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 269

aow,fqw
kd m
aow,fqw kd mu vlawG? a,musmf ;awG? rde;f rawGrS aowm? ]obm0awG}
u aowmr[kwb f ;l ? ]jzpfNy;D ysuo f mG ;wm}? tPkjrLAH;k csvu kd vf nf; ]jzpfNy;D ysuo
f mG ;wm}/
[kwu f v hJ m;/ aowmawmif r&Sad wmhb;l ? trIef jzpfomG ;w,f/ tJ'g ½kyaf wG obm0awG
[kwu f v hJ m; (rSeyf ghb&k m;)/ tckuaeNy;D awmh w&m;yGBJ u;D Ny;D oGm;wJt h cg jyefomG ;&if
taMumufawGrarG;eJU/ taMumufawGarG;&if 'kua© wGjzpfr,f/ ]wynhaf wmfwYdk 'ku©
vGw&f ygvk\ d } vdYk qkawmif;ayr,fh aMumufaerSjzihf b,fEh , S rf v
S w
G vf dYk u,fxw k v
f Ykd
r&bl;? uk, d [ f muk, d f raMumufb;l qd?k bmjzpfvrYdk rS aMumufb;l (rSeyf ghb&k m;)/ aowm
vnf; r[kwb f ;l / [kwu f v hJ m;/ aow,fqNkd y;D aMumufaMumufaeMuwm/
[ku d vnf; pmuvnf; ]Zmwd Z&m r&PH}vkYd qdw k mud;k / ]Zmwd Z&m r&PH}
qdwk m ]jzpfysuw f m}m}udak c:w,f/ ]c,a|e} ukew f wfaomaMumifh ]tedp}ö vdaYk c:w,f/
[kwu f v hJ m; (rSeyf ghb&k m;)? ukew f wfaomaMumifo h m ]tedp}ö vkadY c:? aowwfaom
aMumihfvdkYrvkyfeJY? b,folaow,f b,f0gaow,f 'gawGuorkwdynwfawG?
ynwfqw kd m rrSeb f ;l ? ac:½Hrk eS w
f m/ [kwu f vhJ m; (rSeyf ghb&k m;)/ y&rw¬xrJ mS ]0dygu"r®m}
vkYd qdu k wnf;u ]owå0g} rygawmhb;l ? rsupf u d wnf;udu k owå0gawG rygawmhb;l
(rSeyf ghb&k m;)/
edAmÁ efxrJ mS ol&o
dS vm; ig&So
d vm;
]rsufpdu0dygum? qJcsifwmuudavom? qJvdkufwmu ur®m}}? rsufpdu
udavomrjzpfv&Ykd &Sd if rqJcsiaf wmhb;l ? rqJcsiaf wmh ]qJcsi½f o kH m qJcsiyf g rqJvu kd yf geJ?Y
t0dZÆmaMumihfomqJcsifwm 0dZÆmrqJcsif} od&ifvnf; tvG,fav;yJ/ ]0dZÆmO'yg'd
ÓPHO'yg'd} jzpf&if w&m;&oGm;w,f/ qJcsiw f m bmjzpfvdYk qJcsio f wH;k ? ]ol} &Svd Ydk ]ig}
&Sv
d q dYk cJ siwf m? r[kwb f ;l vm; (rSeyf ghb&k m;)? ]edAmÁ ef}rSm ]ol} &Sad o;vm;? ]ig} ]ig}&So
d vm;
(r&Syd gbl;bk&m;)/ tJ'v D adk evku
d v
f &dYk &dS if wpfcgwnf; edAmÁ efa&mufaewm/ wpfcgwnf;
]qJcsiw f m}m}u vmao;w,f? yg;csr,f[hJ bm[Jh nm[Jeh /YJ 'Dvrkd vkyef UJ ? [kwu f v hJ m;
(rSeyf ghb&k m;)/ ]cd;k csiwf mawG}a&m? ]pm;csiw f mawG}a&m? ]0Sucf siw f mawG}a&m tJ'v D kd
]csiw f mawG} jzpfuek w f ,f? [kwu f v hJ m;(rSeyf ghb&k m;)/
270 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

qJcsi½f o
kH mqJcsiyf g rqJvu
kd yf geJY
wcsKd U tJ'gav;eJUyJ w&m;&w,f/ ]'umBu;D b,fE, S wfh ;kH } ]t&ifwek ;f u pdwf
rxde;f Edik b f ;l bk&m;wJ?h tckt&Sib f &k m;pyfxm;wJh ]qJcsi½f o kH m qJcsiyf g rqJvu kd yf geJ}Y
uav;eJyY J tJ'gav;eJw Y &m;&w,f}wJ?h [kwu f v hJ m; (rSeyf ghb&k m;)/
ajymcsi½f o kH majymcsiyf g rajymvdu k yf geJ?Y
t0dZmÆ aMumiho f m ajymcsiw f m 0dZmÆ rajymcsi/f
tJ'x D u J ]t0dZmÆ }}csKy&f if ]ocFg&}&}csKyNf y;D ? ]0dnmPf}csKyNf y;D ]emrf½yk }f csKyo f mG ;w,f/
odvdkufuJhvm; tJ'g (rSefyghbk&m;)? ajymcsifwm b,folYajymcsifwmvnf;qdkawmh
oluY akd jymcsiw f m [kwu hJ m; qdak wmh/ y&rw¬rmS ]ol} &S&d UJ vm; (r&Syd gbk&m;)? ajymvdYk
f v
vnf;rjzpfawmh ajymcsiaf o;vm; (rajymcsiaf wmhygbk&m;)? a[m ]t0dZmÆ } r&Sad wmhb;l /
ajymcsi½f o kH majymcsiw f m rajymvdu k yf geJ?Y
t0dZmÆ aMumifo h majymcsiw f m 0dZmÆ rajymcsi/f
qJcsiw f mvnf; 'Dvydk ?J cd;k csiw f mvnf; 'Dvykd ?J vdrcf siw f mvnf; 'Dvydk ?J tJ'v D dk
ajymif;Ny;D qdv k &Ykd w,f/ owfcsiw f mvnf;&w,f? cd;k csiw f mvnf;&w,f? ydrk aumif;
wmvkycf siw f mawGvnf;&w,f/ vkycf siNf yq D v kd &Ykd &dS if ]t0dZmÆ aMumifh vkycf siw f ,f}vkdY
tJvq kd Nkd y;D / t0dZmÆ awGom r&Sad peJY rvkycf siaf wmhb;l / a[m yxrwef;Nird ;f oGm; Ny;D awmh
0dZmÆ jzpfomG ;awmh ]0dZmÆ O'yg'd? ÓPHO'yg'd} qdw k mu tJ'gb,fa&mufomG ;vJ qdak wmh
]"r®pu©K}a&mufomG ;w,f/ ]"r®pu©K}qdw k mu yk*Kd¾ vrf ygawmhb;l /
tJ'g OD;qH;k ay:wJh "r®pMumw&m;yJ
yk*Kd¾ vrf yg "r®om "r®pu©Kjzpfownf;/
yk*Kd¾ vyf gvQio
f il g0if þwGi'f |d jd zpfownf;/
'd|jd zpfvQif csprf ek ;f 0if þwGiaf vmu jzpfownf;/
tJ'g OD;qH;k ay:wJh ]"r®pMumw&m;} yJ/ ]"r®pu©K} qdw k m yk*Kd¾ vof wå0g rygbl;wJ/h
tJ'v
D dk b,forl qdk Mum;zl;vd&Yk &dS ifyJ jrefrmvlrsKd ;rSeof rQ yk*Kd¾ vrf ygatmif ½Ivu kd vf &Ykd &dS if
[efomG ;wmyJ/ tJvykd J cd;k csiv
f nf; 'Dvydk ?J rcd;k vdu
k w
f meJyY J [d[k kd OD;okca&;wJh bmav;wH;k
(wpfyg;oDvygbk&m;)? tJ'g rvkycf siw f meJyY J ol ola|;Bu;D jzpfomG ;w,f? [kwu f vhJ m;/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 271

olwumhr,m;vnf; tJv?kd ]vkycf si½f o Hk mvkycf siyf grvkyv f u


dk yf geJ?Y t0dZmÆ aMumiho f m
vkycf siw f m 0dZmÆ rvkycf si}f /
tJ'g wpfyg;oDvwnf;eJYJ ola|;Bu;D jzpfomG ;w,f/ tJvv kd yk cf siw
f mawG? raumif;
wmvkycf siw f mawG y,fvu f nf; tJ'g ]0dZmÆ O'yg'd}jzpf? ]ÓPHO'yg'd} jzpfNy;D ]aomwm
kd v
ywård *f} a&mufomG ;Ny;D ]"r®pMum}m}udk ydik wf yhJ *k Kd¾ vjf zpfomG ;w,f/ tJovd/k odrYk [kwv f &Ykd &Sd if
[d[k m&Sm& 'D[mvky&f eJY (rSeyf gbk&m;)/ tckawmh ]rsupf u d 0dygum? qJcsiw f muudavom?
qJvu kd w f muur®m}}/ tJ'gaMumifh [dv k yk w f v hJ u l ]topf}wJ?h cH&wJo h ul ]ta[mif;}}wJh
[kwu f v hJ m;/ tJv[ kd mawG jzpfjzpfomG ;w,fw/hJ tckawmh tJv[ kd mawG r&db S ;l vdq
Yk akd wmh
jrwfpmG bk&m; omoemu ]"r® pu©KH O'yg'd}u pw,f/ olu ]obm0} ]obm0}u pw,f? Ny;D awmh
edAmÁ efrmS qH;k w,f/ edAmÁ efqw kd mvnf; b,fv[ kd mrsKd ;rSe;f vnf;vdYk rodatmif rodbJ
raeMueJ/Y edAmÁ efqw kd m ]oEÅ}d ac:w,f/
&SmrS;D jcif;uif;oGm;NyD
]taeaZm oEdÅ rm&AÇ}? ]taeaZm ]taeaZm- &SmrD;S jcif;uif;onfjzpfí}? jrwfpmG bk&m;wd?Yk
&Sio f m&dyw k &å mwd?Yk &Sirf [marm*¾vmefw[ Ykd m ]&SmrD;S jcif;}}uif;oGm;w,f/ tck ud, k phf wd f
xJrmS &Smao;ovm; tJ'gvdu k Mf unf/h ]&SmrD;S jcif;} ruif;ao;bl;qd&k ifvnf; wPSmruif;
ao;bl;/ ]&SmrD;S jcif;}}uif;oGm;Nyq D kd ]wPSm}}uif;oGm;Ny/D vdck siw f m? a,musmf ;vdck sif
a,musmf ;&Sm&? rde;f r&Sm&? a&T&mS &? qefvckd sif qef&mS &? tvkyv f ckd sif tvky&f mS &eJ/Y
jrwfpmG bk&m;u ]taeaZm oEdÅ rm&AÇ}? ]taeaZm- &SmrD;S jcif;uif;onfjzpfí}?
owå0gawG ]&SmrD;S jcif;} ruif;Mubl;? ]&SmrD;S jcif;}}uif;Nyq D kd bmrSrpd;k &dref ?YJ a[m edAmÁ ef
a&mufomG ;Ny/D olU[m olaoaoraoao? pd;k &drrf aI wGrvmeJ/Y ]&SmrD;S jcif;} uif;Nyq D kd
edAmÁ efa&mufomG ;wmyJ/ ]&SmrD;S w,f}qdw k m ]{Z} qdw k m ]wPSm}}ac:w,f/ olu ]vlawG}u
&Smwmr[kwb f ;l / vlawGrmS tJ'D ]wPSm}}uyfawmh &SmwmjzpfomG ;w,f/ ]vlawG} &Smwm
jzpfoGm;w,f/ ]wPSm}}u &Smwm? ]wPSm}}r&dS&if &Smwmr&dSawmhbl;/ tJovdkav;
rSwx f m;aemf (rSeyf gbk&m;)/ ]taeaZm- &SmrD;S jcif;uif;onfjzpfí? o oEEÅ ð - Nird ;f at;aom
edAmÁ efu}kd ? ]o
]oEEÅ ð } qdw
k m Nird ;f at;wJ[ h mac:w,f/ Nird ;f at;wmu ]Oayu©m}}eJY wlw,f/
Oayu©mav;u Nird w f ,f/ tJ'D Oayu©mav;u ]Oayu©m ye oEÅwmå } wJ?h ]Oayu©mav;}
272 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

u Nird o f ufwmeJw Y w l ,f/ a,m*DawGvnf; ]Nird o f uf}rS csKywf ,f? ]rNird o


f uf}&ifrcsKyb
f ;l /
rNird o Yk nf;r&bl;/ ]taeaZm oEdÅ rm&AÇ} av;&atmif tJ'gav;
f ufbeJ YJ csKycf siaf evdv
qdk qdak y;/ qdak ewmeJyY J ]OyormEkówd} uvnf;jzpfaew,f/ ]taeaZm- &SmrD;S jcif;
uif;onfjzpfí} tJ'gav; vdu k q
f w ]edAmÁ ef}yJ? 'g wPSmr&dw
kd meJyY J 'g]ed S myJ? wPSm&daS e&if
&SmrD;S rSmyJ/ ewfjynfwYkd &Smcsi&f if &Smayr,fv h ?Ykd &SmwmqDra&mufbeJ YJ wjcm;a&mufcsif
a&mufomG ;w,f? r&SmrS;D wm r&db ]oEEÅ ð - Nird ;f at;aom edAmÁ efu}kd Nird ;f at;wmudk
S ;l / ]o
ac:w,f/ vIy&f mS ;wmudk ]ocFw} ac:w,f/
vIy&f mS ; rvIy&f mS ; owdxm;
vIy&f mS ;vd&Yk &Sd if ]ocFw} ac:w,f/ rvIy&f mS ;vd&Yk &Sd if ]tocFw} ac:w,f/
ac:wmav;awG odvdkufvdkY&dS&if tvGefvG,fwmawG/ [kwfuJhvm; (rSefygbk&m;)/
vIy&f mS ;&if bmwH;k (ocFw)? rvIy&f mS ;&if bmwH;k ]tocFw} [kwu f v hJ m; (rSeyf gbk&m;)/
]Oayu©m ye oEÅwåm? okc rdapä0 bmodwm}? ]Oayu©mESifh,SOfjcif;onf
Nird o
f ufonf? xdo k NYdk ird of ufjcif;onf csr;f om[lí qdt k yf\}}? ]Oayu©m}}u Nird v f w Ykd Jh
]okc}}vdYk qdw k ,f/ tJ'[ D mu Oayu©mudk ]oEÅ}vdYk Nird o f ufvYkd olu Y kd ]okc} vdq Yk w kd ,f/
bmaMumifh ]okc} vdkYqdkowHk;vdkYqdkawmh jrwfpGmbk&m;eJY AdrdÁom&rif;BuD;wdkYeJY
okccsi;f NyKd iMf uwm &[ef;awGu[m ]&Sib f &k if Adro Ád m& rif;Bu;D u csr;f omw,f}? ][m-
- jrwfpmG bk&m;u csr;f omw,fe}YJ / ]rif;wdYk Adro Ád m&rif;Bu;D wpfem&DavmufrvIyb f J
aeEdik o f vm;}wJ?h ]raeEkid b f ;l }/ ]ESpef m&Daum rvIyb f J aeEdik v
f m;}eJ?Y tJvkd tqifq h ifah r;Ny;D
]wpf&ufvHk;vHk; rvIyfbJ aeEdkifovm;}wJh/ ]raeEdkifbl;bk&m;}wJh? ]igbk&m;uawmh
ckEpS &f ufwikd af tmif rvIyb f J aeEdik w f ,f}wJ/h
tJvkd ]oEÅ} udk Nird o f ufwmudk ]edAmÁ ef}vdaYk c:w,f/ orm"dav; wnfNy;D awmh
ae&ifvnf; ol[ Y mol xkid Nf y;D awmh olU[mol Nird af ewmyJ/ Nird o f ufwm[m edAmÁ ef
ac:w,f/ [kwu f v hJ m; (rSeyf gbk&m;)/ tJ'grS psmefeYJ Nird &f ifvnf; ]psmEkayu©m} aygh?
]ocFg&} &}udk jzpfysuw f meJY Nird &f ifvnf; ]ocFg½kayu©m} aygh/ tJ'D ]ocFg½kayu©m} Nird w f mu
aMumufwm? ESpo f ufwmawGuif;w,f/ aMumufEpS o f ufjcif;uif;Ny;D awmh Nird v f &Ykd &Sd if
'g ]ocFg½kayu©m} ac:w,f/ odrYk v Ykd &Ykd &Sd if jrwfpmG bk&mu Nird Nf y;D awmhrS ]eda&ma"m emr
edAmÁ eH}qdak wmh csKyo f mG ;w,f? edAmÁ efay:wm/ tJ'g ]rjzpfwm}m}udk edAmÁ efac:w,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 273

jzpfcsijf zpf rjzpfcsif rjzpf


jzpf rjzpf y&rw¬tppf? jzpfcsif jzpf rjzpfcsif rjzpf? opömav;yg; tppf/
tJ'D jzpfwmuaeNy;D awmh jzpfcsiaf wmh jzpfvmw,fw/hJ tJ'g ork',opömu
]{Z} &SmrS;D wmu jzpfcsiv f mw,fw/hJ jzpfcsiw f m jzpfw/hJ a[m jzpfawmh jzpfcsiw f mu
ork',opöm? jzpfwmu 'ku©opöm? at; ]jzpfcsif jzpf}/ jzpfcsiff wmu bmwHk;
(ork',opöm)? jzpfwmu bmwH;k ('kuo © pöm)/
]jzpfcsif jzpf? rjzpfcsirf jzpf? opömav;yg;tppf}/
tJ'v D vkd nf; ]opömav;yg;} tppfukd MunfNh y;D awmhvnf;ae&w,f/ [dk ]&SmrD;S wm}
awG bmawGrvkyef /YJ bmvdck siw f ,f nmvdck siwf ,fawG[w k &f UJ vm; (rSeyf gbk&m;)/
]taeaZm oEdÅ rm&AÇ em[k tómo yómaom}? ]tómo yómaom yómaom- xGuaf v
0ifavonf? em[k- rjzpfawmhNy}D / jrwfpmG bk&m;Bu;D ]xGuaf v 0ifav} rjzpfawmhb;l wJ/h
]xGuaf v 0ifav} rjzpfb;l / ]xGuaf v 0ifav} udk 'umrBu;D wdu Yk jzpfcsiwf ,f/
tcsed rf &dw
S hJ ]tocFw"mwf}
]taeaZm oEdÅ rm&AÇ tumvH ru&D rke}d ? ]tumvH - tcgr[kwo f nfukd
tcsed rf [kwo f nfu?kd rked - jrwfpmG bk&m;onf? tu&D - jyKawmfral vNy}D / jrwfpmG bk&m;Bu;D
b,fa&mufomG ;wH;k qdak wmY ]tcsed rf &Sw d m udjk yKomG ;w,f} [kwu f v
hJ m; (rSeyf gbk&m;)/
d mudk &dyrf &d UJ vm; (rSeyf gbk&m;)? ]obm0} &Sad o;vd&Yk &dS if tcsed &f w
tcsed rf &Sw dS ,f/ ]obm0}
&S&d if tcsed &f wdS ,f/ ]obm0} r&S&d if tcsed rf &Sad wmhb;l / tJ'D tcsed rf &Swd hJ ]tocFw"mwf}?
d mu ]ocFw"mwf}/ tcsed &f w
tcsed f &Sw dS mu bmvJ(ocFw"mwfygbk&m;)? tcsed rf &Sw d m
ubmvJ (tocFw"mwfygbk&m;)? tJovdk ]ÓPf}? tJ'guvnf; rsuaf rSmufjyK&w,f?
[kwfuJhvm;/
orm"djzpfaeawmhrS
rsuaf rSmufjyKw,fqw kd muvnf; ]edp-Hö tNr}J ? ]edpH-ö tNr}J orm"dav; vkyw f ,fqkd
pl;pl;pdu
k pf u
kd f tyfepYJ u
kd of vd?k ]edp-Hö tNr}J &Srd ?S ]tNr}J &Srd S tJ'g rsuaf rSmufjyK&ma&mufw,f/
]orm"d}r&Sb d eJ YJ rsuaf rSmufjyKcsiv f Ykd rjzpfb;l / ]rsuaf rSmufjyKw,f}qdw k m jrwfpmG bk&m;
274 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

*kPaf wmfukd atmufarhw,fqv kd &Ydk &dS if tNrw


J rf;atmufarhovdak ygh/ tNr½J aI e&w,f?
tNrJ½IaeawmhrS orm"djzpfoGm;w,f/ orm"djzpfaeawmhrS tJ'D[mu ]edpöH- tNrJ}
jzpfoGm;w,f/ ]edp-Hö tNr}J ½IaerS? orm"du tm½Hw k pfcwk nf; tNr½J aI erS? ]edp}Hö u Nro
J mG ;
NyD;awmh wpfcgwnf; rsufarSmufjyK&m a&mufoGm;w,f/ tJvdkrSwfxm; odkYrdkYvdkY &Sd&if
rsufarSmuf rjyKwwfbJvnf; aewwfw,f/
]edAmÁ e opäud &d ,
d mp {wHr*Fv rkwrå }H ? ]opäd ud&, d mp - rsuaf rSmufjyKw,f}
qdw k mu twåaem? opä?d ]tpä}d u rsupf ?d ]twåaem tpäd opäd- rdrrd supf }d ? rdrrd supf ed YJ
wpfcgwnf; ESmacgif;wdYk em;wdYk jzpfjzpf ajconf;jzpfjzpf bmjzpfjzpf tyfeYJ pdu k o
f vdk
ae&mra&GUatmifpu kd /f ]ae&mra&GUvd&Yk &dS if tpöKw}d ? ]tpöKwd &oH- ra&GUavsmjcif; udp&ö \ dS /
pkwrd &Pwm
&Pwm- a&GUavsmjcif;onfaojcif;rnf\}/
a[ma&GUa&GUaeawmh tJ'g cPcP aow,fw/hJ ra&GUatmif wpfcgwnf;
ESmacgif;em;jzpfjzpf? aoG;wd;k wm bmem;jzpfjzpf wpfcgwnf; taoompdu k x f m;vdu k ?f
ra&GUawmhb;l ? b,fb0rSvnf; oGm;p&mr&Sad wmhb;l ? rvIyaf wmhb;l qd&k if[m wpfcg
wnf; ]eda&m"} jzpfomG ;a&m (rSev f yS gbk&m;)/
tcgr[kwo
f nfudk <uoGm;w,f
]taeaZm oEÅd rm rm&& AÇ? tumvH ru&D rke}d ? ]taeaZm - &SmrS;D jcif;uif;awmfrl
aomjrwfpmG bk&m;onf? oEðÅ -Nird ;f csr;f aomedAmÁ efu?kd tm tm&& AÇ-tm½Hjk yKí? tumvH-tcg
r[kwo f nfu?kd tcsed rf [kwo f nfu?kd rked- jrwfpmG bk&m;onf? tu&d- jyKawmfral vNy}D /
aemufxyf b,f<urwH;k qd&k if ]tcgr[kwo f nfukd <uoGm;w,f}/ ]igwkvYd nf;
tcgr[kwo f nfukd a&mufr}S tJovdk jzpfr,fqw kd mudk rSwMf uuke&f mownf;/
wynfah wmfwYkd ,ckw&m;em&aom þaumif;rIonf jrwfpmG bk&m;y&deAd mÁ efpH
ouJo h Ykd ]xGuof uf0ifoufrjzpfjcif;? &SmrS;D jcif;rjzpfjcif;? tcsed f umvr&Sjd cif;} [laom
edAmÁ efukd pHjref;Edik af om yk*Kd¾ vjf rwfrsm; jzpfMuygapukeo f wnf;/

om"k ... om"k ... om"k


¸¸¸¸¸
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 275

]] ESv;kH oGi;f rSe&f ef w&m;awmf }}


23.1.2007 (puFmylEikd if )H
a,medaom reodum& eJY pdwaf wGukd zrf;Ny;D ynmeJU udavomudk jzwfw,f
]w&m;tm;xkww f ,fqw kd m ESv;kH oGi;f wmyJ} 'umBu;D (wifyghb&k m;)/ 'umBu;D
aumuf&wd yf kH &dwef nf;udo
k &d UJ vm; (odygw,fb&k m;)/ b,fv&kd w d o
f vJqakd wmh b,f
bufvufeYJ aumufyifawGuu kd ikd q
f yk (f wifygh)? nmbufvufeYJ wHpOfeYJ jzwfvukd w
f ,f/
aumuf&dwf vdkufwmayghav/ tJvdkyJwJh/ a,medaomreodum&eJY pdwfawGudk
zrf;xm;w,fw?hJ zrf;qkyx f m;w,f/ Ny;D awmh ynmeJY udavomudk jzwfw,f? jzwf
awmufvu kd wf ,f/ Oyrmaygh 'umBu;D &,f (wifyghb&k m;)/
ihgudw
k &m;a[maew,f
]a,medaom reodum&} qdw k mu rdru d dk olwyg;u qJvu kd v
f &Ykd &dS if ]ighuw
kd &m;
a[maew,f}/ udavomrjzpfatmif ESvHk;oGif;vdkufwmyJ/ tJ'g ]a,medaom
reodum&} yJ/ uJ&h UJ vd&Yk &dS ifvnf; ]ighuw kd &m;a[maew,f}/ tJ'g uJ&h UJ wJh toHMum;rSaemf
(wifyghb&k m;)/ qJoq H o kd MH um;vd&Yk &dS if ]ighuw
kd &m;a[maew,f}/
wcsKd Uum;armif;wJo h al wG wjcm;um;u rdru d m;udk ausmw
f ufomG ;&if rBuKd ub f ;l
r[kwv f m; (wifyghbh &k m;)/ 'Dvjdk zpf&ifvnf; ]ighuw kd &m;a[moGm;Ny}D ? tJ'v D kd ESv;kH oGi;f
vdu
k af wmh jzpfr,fah 'go[m rjzpfawmhb;l 'umBu;D &JU (wifyghb&k m;)? jzpfr,fah 'go
rjzpfb;l ? tJ'D ]rjzpfwm}m}[m edAmÁ efyw J /hJ
edAmÁ efukd rsuaf rSmufjyKw,fqw
kd m
tJ'gudk ]or®m'd|}d eJ/Y ]a,meda,m reodum&} qdw k m or®m'd|yd /J tJ'D ]or®m'd|}d eJY
tJ'rD jzpfwmudk a'gorjzpfwmudk tm½Hjk yKw,f (wifyghb&k m;)/ ]a'go} ]a'go}rjzpfwmudk
tm½Hjk yKw,f/ tJ'gonfyifvQif ]edAmÁ ef} udk ]opäd- rsuaf rSmufjyKjcif;} yJwhJ (wifyghb&k m;)/
edAmÁ efukd rsuaf rSmufjyKjcif;yJw/hJ ]edAmÁ e opäu d &d ,
d mp {wHr*Fv rkwrå }H ud;k / ]edAmÁ ef}
taMumif;udk rdvEd r´ if;Bu;D ESit hf &Sief m*odeef YJ a[mMuajymMuwm/ ]t&Sib f &k m; edAmÁ efukd
rsuaf rSmufjyKw,fqw kd m}ud;k ? olu wdu k ½f u
kd af r;wmyJ 'umBu;D / w&m;awGa0hvnf
276 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

aMumifywfawG bmrSr&Sb d ;l / a0hvnfaMumifywfawG rvkyb f ;l / ]t&Sib f &k m; edAmÁ efukd


rsuaf rSmufjyKw,fqw kd m b,fv[ kd mwk;H }/ tJ'v D ukd ;kd / ]t&Sib f &k m; 'gawGukd csex f m;zdYk
rawmfbl;}wJh/ ]'g av;eufatmifawGvnf; ajymaezdkYvnf; rawmfbl;wJh/ 'gawG
vlawGu t&ifu vdck siw f mbk&m;}wJ/h 'Dvv kd nf; ajymw,f/ [m ]'umBu;D aumuf&w d f
wmjrifz;l vm;}wJ/h olwEYkd pS af ,muf ajymyHq k ykd ukH ? olwEYkd pS af ,muf ajymyHu k ]jrifz;l wm
ayghb&k m;}? ]b,fvjkd rifz;l wk;H }? ]a[m b,fbufvufu aumufyifawGuu kd ikd ?f qkypf nf;
vdu
k w f ,f/ nmbufvufu wHpOfeYJ jzwfvu kd w f ,f}/ tJ'g OyrmeJEY iId ;f &wmud;k (wifygh
bk&m;)/ ]a,medaom reodum&} u pdwu f kd udik x f m;w,fw/hJ ]a,medaom reodum&}
qdw k m pdwu f kd udik x f m;w,f/ ]a,medaom reodum&} qdw k mu [dk ud, k t hf ukov kd f
jzpfr,fh[mudkaygh/ Mum;w,f? uJh&JUw,f? qJw,f? udk,fhudk uJh&JUw,f? qJw,f?
[dak eYvnfu jzpfcw hJ [ hJ mawGuv kd nf;? tJ'g ]ESv;kH oGi;f } rdv&Ykd &dS if [dt k &ifu ]ESv;kH oGi;f }
rdv&Ykd &dS if cHjyif;wJ[h mawG ay:vmw,f 'umBu;D [kwu f v hJ m;? aeYvnfu jzpfysuf
wmawGav/ tJ'g ]twdw}f ac:w,f/
ig rygrS w&m;&
]twdwt f m½k}H ? twdwt f m½Hq
k w kd m ynwfyJ 'umBu;D / twdwt f m½kqH wkd m
ynwfy?J tJ'g ]tm½H}k jyKNy;D awmh cHjyif;wmawGjzpfwmaygh? cHjyif;wmawGjzpfw,f/
rBuKd uw f m remvdw k mawG jzpfw,faygh/ aeYvnfuajymvdu k f qdv k u
kd w
f muawmh ]olu
ighuw kd &m;a[mvdu k w
f myJ}vdYk 'DvEkd v
S ;kH oGi;f vdu k /f ]olu ighuw kd &m;a[mvdu k w f myJ}?
'DvEkd v S ;kH oGi;f ? ESv;kH oGi;f awmh 'g a'go jzpfr,f[ h m rjzpfb;l 'umBu;D &JU/ a'gorjzpfwm
u ]a'gou©a,m edAmÁ eH} ud;k / ]a'gou©a,m ,m- a'gorjzpfb;l }/
Oyrm aocgeD;vnf; tJ'[ D mav;awGeYJ EdiI ;f EdiI ;f Ny;D vky&f wmyJ aocgeD;? &Sit
f Ek½'k g¨
uvnf; ]igh&iS f om&dyw k &å mwJ?h ig'dApÁ u©Kuv kd nf; jrifw,f}? jrifw,fw/hJ ]'gayr,fh
ig&[EÅmawmh rjzpfao;bl;}wJ/h tJ'grS ]t&Sib f &k m;rSm ]ig} &Sad ew,fw/hJ ]ig} 'dApÁ u©Kukd
&w,fqdkwm ]ig} &wmr[kwfbJeJY ]ig} &Sdaew,f/ tJ'g rmeaMumifh r&wm}wJh/
tJvakd jymMuwm qdMk uwmawG/ ]ig} ygvdYk ygrSe;f rodb;l 'umBu;D / ]ig} r&Sad tmifvyk &f wJh
[mrSm ]ig} ygaew,f/ [kwfuJhvm;/ w&m;½IrSwfw,f/ ½IrSwfwJhxJrSmvnf; ]ig}
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 277

ygaew,f/ vdck siaf ew,f/ ]vdck si}f aewmu avmb? txufr*fv[ kd mawG bmawG
vdck siaf ew,f/ ]0dyóemÓPfawG} udk vdck siaf ew,f/ vdck siaf ewm avmb/ ]igh}ES,f
ÓPfuvnf; rwufEikd yf gbl;qdak vmb/ tJ'g ]ig} ygaewmaMumifrh &wm w&m;
rwufwm? 'umBu;D / ]w&m;qdw k mu igrygrS&wm} ud;k /
tvif;u t&dyaf wGukd ac:vdu
k w
f m
jrifw[ hJ mvnf; jrifw,f/ jrifwek ;f udk jrifw,fvYkd qdv k ukd &f wmyJ/ jrifwmu
]rsupf }d ujrifwmav/ ]rsupf }d u jrifwmudk ]ig} jrifw,fvYkd qdv k u kd v f &Ykd &dS if tJ'g igyg
oGm;w,f/ ]rsupf }d qdw k mu b,f[mac:wk;H qdak wmh ]pu©KÍö yZmemwd}/ ]rsupf }d qdw k m
rsupf t d Munfav;udak c:wm 'umBu;D / ]t&dy}f xifwhJ ae&mav;/ a[m uRe;f om;
ESpv
f ;kH udak v yGwv f ukd af wmhav ajymifaeygvm;/ 'Dvakd v; ajymifaeawmh ]t&dy}f
rxGub f ;l vm;? ]t&dy}f xGuaf ewm? tJ'g ]pu©Kt&dy}f xGuaf ew,fqw kd m ]t&dy}f u
txJx0J ifomG ;w,f 'umBu;D a&? rsupf jd rifwm tvif;eJY xd;k vdu k af wmh ]tvif;}}u
]t&dy}f udk ac:vdu k w f m? a[m "mwfyv kH ykd ?J ]tvif;} u ]t&dy}f udk ac:vdu k wf m/
raeYu rD;yGm;rD;yef;uvnf; ]tvif;}}aMumifhom ]t&dyfawG} jzpfvmwmyJ
'umBu;D ? ]tvif;}}u ]t&dyaf wG} udak c:vdu k w f m? ]rsupf }d u Munfwmud;k / tJ'rD supf d
Munfw,fqdkawmhum MunfhwJhol&JUrsufpduMunfwm/ tJrsufpdMunfw,f ]pu©KÍö
yZmemwd}? ]pu©KÍö - pu©Kyom'}}udv k nf;qdak wmh rsupf t d Munfuv kd nf; ]yZmemwd -
od\} wJ/h 'Dvv kd mwmud;k 'umBu;D &JU? tJ ]pu©Kyom'- rsupf t d Munf} xJukd wpfcgwnf;
]tvif;} uxd;k vdu k af wmh ]t&dy}f u 0ifvmw,f 'umBu;D &/ [dk tpdr;f ? tjym? teD?
t0gawG wpfcgwnf; [dt k 0SmxJu t&dyv f nf; xd;k vTwv f u kd wf ,f/ ½kyyf u kH vnf; t&dyf
a[m oluvnf; uwmBu;D ay:vmw,f/ "mwf&iS v f akd ygh 'umBu;D a&/
]tqif;udv k nf; od&rnf/ ½lyg½Hu k v kd nf; od&rnf}/
]½lyg½H}k qdw k mu ]0PÖ} - tqif;yJ 'umBu;D /
tvif;xJrmS vnf; "mwf&pS yf g;&Sw
d ,f
]tqif;}}qdwk m ]t&dyt f a&mifawG} ac:w,f/ ]t&dyt f a&mif tarSmifoaH v?
aeESit
hf eHY El;nHv
h pS mG ½kyw
f rYkd mS ? &Spjf zm"gwfpk ay :atmif½}I wJ/h
ay:atmif
278 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

atmifrm tJ'D ]t&dy}f xJuykd J "mwf&pS yf g;&Sw d ,f/ a[m'D ]tvif;} xJrmS vnf;
"mwf&pS yf g;&Sw d ,f/ ]awaZm}
]awaZm}u olu tm;rsm;vdYk vif;oGm;wmud;k /'hjD yif "mwf&pS yf g;
vnf;ygw,f/ yx0D&,f tmaygwdaYk um awaZmwdaYk um 0ga,mwdaYk &maygh/ tJ'gu
av;yg; r[mbkwu f av;yg;? Oyg'g½kyu f 0PÖtqif;&,f *E¨teH&Y ,f teHv Y nf;
ygw,f'umBu;D &/ 0PÖ? *E¨? &o? MoZm Oyg'g½kyu f av;yg;/
'gaMumifh rD;awG[ek ;f qdk teHaY v;awGxu G v f m ESmacgif;udk eHw,f/ ]tqif;}
uvnf;ygw,f t&dy?f ]teH}Y uvnf; ygw,f? ]ta&mif} uvnf;ygawmh tqif;eJY
ta&mifeYJ twlwyl J 'umBu;D / ]t&dyf ta&mif tarSmifoaH v} - arSmifwt hJ xJrmS vnf;
arSmifwJhtxJ a&mufoGm;awmhvnf; "mwf&Spfyg;&SdwmyJ/ yx0D awaZm 0ga,m
olutmaygrsm;vdYk arSmifomG ;w,f? at;w,f/ tJ'[ D meJoY mG ; olu y|mef;qdv k &Ykd &dS if
wpfcu k oH;k ck? wpfcu k kd pGNJ y;D oH;k ckjzpfwm 'umBu;D &/ wpfcu k kd pGNJ y;D oH;k ckjzpfw,f/
Oyrm - awaZmudpk NJG y;D awmh 'Djh yif"mwfo;kH yg; yx0DawG tmaygawG 0ga,mawG
jzpfomG ;w,f 'umBu;D a&/ ]tmaygawG} jzpfawmh a&awGvnf; ygvmwmaygh/ ]a&awG}
ygvmawmh ]ta&mifawG} vnf; ygvmwmaygh/ tJ'g ]0PÖawG} yJ/ ]tqif;awG} yJ/ tJ
]t&dyt f a&mif}/
]t&dyt f a&mif tarSmifoaH v? aeESit hf eHY El;nHv h pS mG ½kyw f rYkd mS ? ½Spjf zm"mwfpk
ay:atmif½}I qdak wmh tJ'x D uJ rS [dk ]{uHr[mblwH y#dpö wa,mr[mblwm}? tJ'v D kd
y|mef;av;awG ESv;kH oGi;f &w,f 'umBu;D &/
tukev f ;kH ]tedpaö wG} ay:atmifav? y|mef;udk ESv;kH oGi;f rS ]tedp}ö udk ay:wmud;k /
tJ'D ]t"k0}}qdak wmh rNrb J ;l / ]tedp}ö uvnf; rNrb J ;l / ]edp}ö u [dk twåjzpfomG ;w,f
'umBu;D &/ ]edpt ö wå}qdw k m edpq ö w kd m vlawG a,musmf ;awG rde;f rawGjzpfomG ;w,f/
]tedp}ö qdak wmh vlawG rde;f rawG a,mufsm;awGr&Sb d ;l / tJ tJ'v D kd tJ'v D kd ]t&dyt f a&mif
tarSmifoaH v} v}qdak wmhvnf; tJ'jD rif&wJ[ h mawGuvnf; ]t&dyt f a&mif tarSmifoaH v}
qdak wmh a[m ]"mwfawG} omjzpfomG ;w,f/ [dv k al wG a,mufsm;awG rygbl; 'umBu;D &JU
r[kwb f ;l vm;/ ]t&dyt f a&mif tarSmifoaH v? aeESit fh eHY El;nHv h pS mG ½kyw f rYkd mS }}qdw k m
½ky&f pS cf ak ygh/ tJvykd J qHyifw?Ykd arG;nif;wd?Yk ajconf;? vufonf;? oGm;? ta&wd[ Yk mvnf;
'D]"mwf
]"mwf&pS yf g; omaygif;vdu k yf g qHyif[ak c:&onf}/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 279

"mwf&pS yf g;omaygif;vdu k yf g qHyif[ak c:&onf/


"mwf&pS yf g;omcGv J ukd yf g qHyif[mr&SNd y/D
aygif;vdu k v
f Ykd tJvkd qHyif[ak c:&wJ[ h m 'umBu;D ? vlvnf;tJ'v D kd aygif;vduk v f Ykd
vlvaYkd c:vd&Yk wJ[
h myJ&w dS ,f/ 'Djh yifwu,f ]tppf}udrk &Sb
d ;l / tJ'v S f ]t&dy}f vdyk ?J [dk
D rdk w
]t&dy}f xJu rsucf u G Bf u;D awG xGuv f mw,fav/
t&dyu
f kd ta&mifjyw,f
tJ'g ]t&dyt f a&mif}? ]t&dyu f tkd a&mifjyw,f zd;k vewfom;}/ tJvjkd zpfomG ;w,f/
]uav;awG tidw k wd af tmif}wJ?h ]uav;awG tidw k wd af tmif t&dyu f kd ta&mifjyw,f}/
'umBu;D wdYk tckpw d x f u J [mawGu ]ta&mif} jyaewmawG/ rsupf x d x J ifw[ hJ mawG
av/ a,musmf ;ysKd ? rde;f rysKd awG bmawGav/ tJ'g bmvdw Yk ;Hk qdak wmhuav;udk tidk
wdwaf tmifqw kd m aysmaf tmifvaYkd ygh/ ]ykxZk OfawG} aysmaf tmifvYkd 'umBu;D &/
tkwfwdkufBuD;awGeJY ]aysmfw,f}/ [dk[m a':vmawGeJY ]aysmfw,f}aygh/ tJ
&p&mawGeYJ ]aysmw f ,f}/ tJvakd ygh ]uav;udk tidw k wd af tmif t&dyu f kd ta&mifjyw,f
zd;k vewfom;}qdak wmh tJ'D ]"mwf&pS yf g;Bu;D }}aygif;vdu k af wmh tcgusawmh ]qHyif} vdaYk c:
vdu k &f w,f/ ]"mwf&pS yf g;}g;}om cGv J ukd yf gwJ?h a[m ]qHyif}[m aysmufomG ;onfw?hJ a[m
rmwJ[ h m qHyifrmS prf;Munh?f ESyd Mf unh?f acsMunh?f rmwmav;awG awGUvdrrhf ,f/ Murf;wm?
acsmwm? rmwm? aysmw h maygh/
tJ rmwm aysmw h mqd&k if ]yx0D}yJ/ ]yx0D} jzpfatmif olu ]tmayg}
]tmayg}u rmatmif
]yx0DawG}u a&mNy;D awmh arTNy;D awmh vH;k xm;w,f 'umBu;D &JU/ rkerYf eI v Yf akd ygh/ tJ
tJvq kd akd wmh ]tmayg}
]tmayg}vnf;ygw,f/ ]awaZm} ]awaZm}vnf;ygw,f/ ajzmifw h [ hJ m? wef;wJ[ h m
awGusawmh ]0ga,m} ]0ga,m}vnf;ygw,f/ Ny;D awmh qHyifueufawmh ]0PÖ}vnf;ygw,f/
Ny;D awmh qHyif[m teHv Y nf; ygawmh ]*E¨}vnf;ygw,f/ qHyif0g;Munh&f if cg;w,f
'umBu;D ? tJ ]t&om} ]t&om}vnf; ygw,f/ ]MoZm} Zm}vnf; ygwmaygh/
tckjzpfNy;D tckysuw
f ,f-- ysuv
f cYkd sn;f aew,f/
olu
Y kd qHyifawG bmawGvyk w
f ,f/ at; tJ'v kd m tJ'gaMumihf ]"mwf&pS yf g;}
D [
xJrmS yx0D rmwmaysmwh m tJ wpfcgwnf; olu ]ae&m} ra&GUbl; 'umBu;D / tck ]jzpf}
280 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

Ny;D ? tckysuwf ,f? ysuv f cYkd sn;f aew,f/ tJ'v D kd ]ESv;kH oGi;f }}&rSm? tJvkd ]ESv;kH oGi;f } vdu k rf S
]twåawG} aysmufomG ;w,fqw kd ,f? ]igawG} aysmufomG ;wm 'umBu;D &/ ]twåawG}
aysmufomG ;w,f/ ]igawG} aysmufomG ;w,fqw kd m ]twåe, d awG} qdw k hJ ]ighOpömawG}
aysmufomG ;wm 'umBu;D &/ tJvq kd akd wmh jrwfpmG bk&m; pdwx f rJ mS "mwfeYJ ÓPfawG
y&rwfawG raygufz;l vm; (aygufygw,fb&k m;)/ ]"mwfÓPfawG? y&rwfÓPfawG}
aygufawmh olrY mS &Si;f &Si;f Bu;D aew,f/ Ny;D awmh pdwu f vnf; MunfMunfBu;D aew,f/
'gaMumihf ]wMunfxJMunf? wat;xJat;? wNidrf;xJNidrf;? wvif;wnf;
vif;awmfral om}? tJ'v D dk ]jrwfpmG bk&m;*kPaf wmf}udk atmufarhvu kd vf &Ykd &dS ifvnf;
tJ'g ]0dyóem} yGm;Ny;D om;jzpfomG ;w,f/ ÓPfuvnf; tJvkd tJvkd ]jrwfpmG bk&m;ÓPf}
olu tJ'gaMumihv f nf; olrY mS ]t&[H} vlewfO;D cdu k f ylaZmfxu kd w f muvnf; &m* a'go
awGu r&Sv d [Ykd w
k uf v
hJ m;/
udavom[l wGi;f &efow l Ykd rjyL0Hah &Smif; a0;awmfral om taMumif;aMumif?h
t&[H- t&[ rnfawmfr\ l /
udavom[l wGi;f &efow
l Ykd
a[m ]udavom} qdkwm pdwfnpfwwfwmawGudkac:wmudk; 'umBuD;&/
]udavom[l wGi;f &efow l }Ykd ? twGi;f u&efo[ l m udavomyJ/ pdwq f ;kd atmif/ a'go
jzpfatmif? a'gojzpfwmu tif; udavomyJ/ ]a'go} jzpfatmif txJxu J ckewke;f u
"mwf&pS yf g;ra&mufbJ aewmuvnf; tJ'gu ]arm[} uvnf; udavomyJ 'umBu;D /
tJ'D ]udavom} wdrYk mS olrY mS a0;aew,fqw kd m olu [dk ]"mwGm&r®P}}ac:w,f/ [dk
bk&m;&[EÅm t&d,myk*Kd¾ vrf sm; ]"mwGm&r®P- "mwfut kd m½Hjk yKw,f}/
Yk nf; oGm;&if;vm&if;eJY ]ESv;kH oGi;f }}? xdik w
'umBu;D wdv f ,f xdik w
f ,fqw kd mvnf;
"mwfuakd &mufatmif ]ESv;kH oGi;f }}? jrif&ifvnf; "mwfa&mufatmif ]ESv;kH oGi;f } [kww f ,f
rvm;/ "mwGm&r®P? "mwktm&r®P? "mwfukd tm½Ht k jyKrsm;w,fwhJ [kwu f vm;/
tJ'gaMumiho f u
l tJ'gav; wpfv;kH wnf;eJyY /J
udavom[l wGi;f &efow l Ykd rjyL0Hah &Smif;? a0;awmfral om taMumif;aMumif?h
t&[H- t&[ rnfawmfr\ l /
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 281

jrwfpmG bk&m;- ]t&[H}qdak om ]udavom[l} qdMk unhpf rf; (udavom[l wGi;f &ef
olwYkd rjyL0Hah &Smif; a0;awmfral om taMumif;aMumifh t&[H- t&[ rnfawmfr\ l )/
tJvkd qdv k u
kd v f &Ykd &dS ifvnf; 0dyóemjzpfomG ;wmyJ 'umBu;D &/
pdwaf umif;Munfvifqw
kd m
Y sawmh ]eD0&PawG} uif;Ny;D awmh wpfcgwnf; tvif;awG
]bk&m;*kPaf wmf}eJu
eJ[
Y m eD0&PawGr&S?d Ny;D awmh wpfcgwnf; tJ'v D ykd J ]"mwf}udk tm½Hjk yKvu kd af wmh a[m
olpY w
d x f rJ mS wpfcgwnf; olrY mS aemufusLp&mr&Sad wmhb;l [kwv f m;/ 'gaMumihf olu
]wMunfxMJ unf}w,f/ 'gaMumihf usKyu f ]pdwaf umif;Munfvif} qdw k mu tJvkd [mrsKd ;/
tJ ]udavomawG} bmjzpfvYkd a0;awmfro l wk;H qdak wmh ]"mwf}udk tm½Hjk yKvw Ykd /hJ udavom
awG bmvdaYk 0;wk;H ("mwfut kd m½Hjk yKv)Ykd ? "mwfukd ]"mwGm&r®P} vdaYk c:w,f/
]"mwGm&r®P- "mwfukd tm½Hjk yK? "mwfvQif tm½H&k adS om}}? qHyifawG[mvnf;
"mwfy/J qHyifawG[m bmwk;H ("mwfawGygbk&m;)/ ]"mwf&pS yf g;} ac:w,f/ qHyifawG[m
bmawGw;Hk ("mwf&pS yf g;)/ ]igh} qHyifvYkd rqd&k bl;? qHyif[m "mwf&pS yf g;? ]udavom[l}
(udavom[l wGi;f &efow l Ykd rjyL0Hah &Smif; a0;awmfral omtaMumif;aMumihf t&[H-t&[
rnfawmfrl\)/ 'gvG,fvG,fav;eJY wdkwdkav;eJY w&m;vnf;jzpfatmif bmjyKvdkY
igwdrYk mS udavomawGjzpfowk;H qdv k ukd af wmh olu udavomqdw k m ynwfukd tm½Hk
jyKwmud;k ? udavomwdYk tukov kd qf w kd m ]ÓP0dy, Ü w
k }f tm½Hjk yKw,f/

avmuDukd tm½Hjk yKvd&Yk &dS if ]þ[m'kuo


© pöm}
]ÓP0dy, Ü wk f tukov kd f avmuDuo kd m tm½Hjk yKownf;}}? avmuDukd tm½Hjk yKvYkd
&S&d if tJ'g ]'kuo © pöm} qdv k u kd /f ]þ[m 'kuo © pöm} ? tJ'gqdk ]opöur®|mef;} jzpfomG ;w,f/
avmuDawG bufoYkd tm½Hjk yKw,f avmbqdw k m&zdvYk rf;aygh? [kwu f v
hJ m;? vlraI &;a&m
bmawGa&maygh pHv k aYkd ygh? ]avmuD} qdv k &Ykd &dS if [dk ]'kuo © pöm}}vdoYk mrSw?f olu ]jzpfjcif;
ysujf cif;}}yJ &Sw
d ,f/ 'hjD yifbmrSr&Sb d ;l / ]avmuD} qdk b,fv&kd w dS ,f (jzpfjcif;? ysujf cif;yJ
&Syd gw,fb&k m;)/ ]jzpfjcif; ysujf cif;} pdwu f ;l awGrmS om b,fv&kd &Sw d ,f/ bm&&Sw d ,fe?YJ
pdwu f ;l vdu
k wf mu ]raem}
]raem}r[kwb f ;l vm;/ rsupf v d ykd /J
282 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

raemtMunfu rSeef w YJ wl ,f
]rsupf u d rsupf t d Munfav;? raemuvnf; raemtMunfav;} v;}? ]raemtMunf}
u bmeJw Y w l ;Hk qdak wmh ]rSe}f eJw Y w l ,f/ ]raem}
]raem}u bmeJY wlw;kH (rSeef w YJ yl gw,fb&k m;)/
]rSe}f udk ta&SUu xdik Mf unfah wmh ]t&dyaf wG} rxifb;l vm; (xifyg w,fb&k m;)/ xifwmu
t&dyBf u;D ? EIwq f ufMunfah wmh oluajymovm; (rajymygbl;bk&m;)/ ac:vdaYk umxl;
ovm; (rxl;ygbl;bk&m;)/ ac:vdrYk xl;bl;? ajymvdv Yk nf; Mum;&ovm;? rMum;bl; olu
jrifwt hJ &dy?f tJ'v D ykd J ]rSe}f xJrmS ? ]rSe}f uraem/ rSeu f bmwk;H (raemygbk&m;)/
tJ &Sit f meE´mrSm tJ'rD eS ef w YJ &m;&wm ]rSe}f uraem/ raemudk igawG olawG
xifwmud;k ? ]raem} udk raemvdyYk x J m;? igwdYk olwYkd vmrxife/YJ w&m;u[efawmhwm/
bmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh ]w&m;} &p&mtaMumif;uig;ck/ ]tm,we} od&if? tm,wewd&Yk UJ
oabmrSeu f kd odv&Ykd &dS ifvnf; oluvnf; w&m;&w,f/ ]r[mbkw}f udk odv&Ykd &dS ifvnf;
w&m;&w,f/ ]Oyg'geu©Em¨ }}udk od&ifvnf; w&m;&w,f/ [kwu f v
hJ m; tif; Ny;D awmh
aum jzpforQawG[m ysuw f myJvYkd ]"r®pMum} od&ifvnf; w&m;&wmyJ r[kwv f m;/
]y#dpo ö rkygÜ 'f} od&ifvnf; w&m;&w,f/
tm,weu tvGew
f &m;&vG,w
f ,f
at; tJvadk v a&S;wke;f u &[ef;awG t&Sib f &k m;u b,fv&dk wk;H ? t&Sib f &k m;
u b,fv&kd wk;H qdk tJv&kd w,fqw kd hJ taMumif;ajymawmh olu oabmrusvYkd bk&m;qD
oGm;ar;wmaygh/ tJ'v D akd v aygufyifBu;D eJY Oyrm ay;vdu f vdak ygh/ tJ'D ]tm,we}
k o ]tm,we}?
rsupf ad wG em;awGqw kd hJ ]tm,we}
]tm,we}u tvGew f &m;&vG,w f ,f/
]cE¨m} u enf;enf;cufao;w,f/ ]cE¨mig;yg;} u cufao;w,f/ tm,we
uawmh rsupf t d Munf? em;tMunf? ESmacgif; tMunf? vQmtMunf? ud, k t
f Munf?
raemtMunf/ tm,weajcmufyg;&Sdygonf? tm,we ajcmufyg;[laomfum;?
pu©m,we? aomwm,we? Cmem,we? Zd0gS ,we? um,m,we? rem,we?
]Cmem,we} qdw k m ESmacgif;ac:w,f/ [kwu f vhJ m; (wifyghb&k m;)? tJ'g ]tm,we}
ajcmufyg;&Sw d ,f/ tJ'g ]tm,we} ajcmufyg;qdw k m ]pu©K} u ]0dygu} [kwu f vhJ m;/
]pu©K} qdwk m 0dygu? ]0dygu} qdw k m tusKd ;'umBu;D &/ ]0d0d - wpfv;kH ? ygu - u wpfv;kH }
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 283

dS ,f/]0dygum
ESpyf 'k &f w gum- tcsi;f csi;f xl;ukeaf om}}? rsupf d uvnf; ]0dygum}
gum}? em;uvnf;
]0dygum}
gum}? ]tcsi;f csi;f xl;w,f} qdw k m rsupf ed UJ em;eJY rwlb;l / em;eJY ESmacgif;eJvY nf;
rwlb;l / ESmacgif;eJv Y QmeJv
Y nf; rwlb;l / vQmeJY ud, k ef YJ vnf;rwlb;l / ud,k ef YJ raem
tMunferYJ wlb;l [kwu f v hJ m;/ tJ'gudk ]0dygu}
gu}ac:w,f/
0dygum - tcsi;f csi;f xl;ukeaf om? ukov
kd f tukov
kd w
f \
Ydk tusKd ;jzpfuek af om
]0dygum- tcsi;f csi;f xl;ukeaf om? ukov kd f tukov kd wf \Ykd tusKd ;jzpfuek af om}
tJ rsupf q d kd 'D[m? em;qdk 'D[m? ukov kd f tukov kd wf &Ykd UJ tusKd ;awGw?hJ [kwu f v hJ m;
(wifyghb&k m;)? ]0dygum- tcsi;f csi;f xl;ukeaf om? ukov kd f tukov kd wf \
Ykd tusKd ;jzpf
ukeaf om? "r®m edówå edZ0ÆD obm0g - owåvnf;r[kwf ZD0vnf;r[kwu f ek af om
oabmw&m;wdo Yk nf? oH0Zd EÆ -dÅ &Su f }? at; rsupf u
d ek \ d kd rsupf v d yYkd J od&w,f/ owå0gwdYk
a,mufsm;awGwYkd rde;f rawGwYkd rod&bl;/ od&iftodvNJG y;D &m*? a'goawGjzpfw,f/
rsupf vd Ykd odvu kd v f &Ykd &dS if bmrS jzpfp&mrvdb k ;l / &m*a'gorjzpfb;l /
rsupf ud 0dygum? qJcsiw f mu udavom? qJvu kd w f mu ur®m/
rsupf ud 0dygum? tjypfajymcsiw f mu udavom? ajymvdu k w f mu ur®m/
tJ'gav;awG ajymvdu k af wmh ]0pDu}H jzpfomG ;wmaygh/ tJvu kd aeuGu J o
JG mG ;w,f/
igwdkYcscsay;wmu tJ'g ]ÓPfawG} aumif;w,f/ ÓPfawGaumif;awmh olYrSm
pdwq f ;kd p&mvnf; r&Sb d ;l / ]ÓPfawG} aumif;awmh pdwt f 0SmjyKp&mvnf;r&S/d &m*?
a'goqdkwm ]ÓPf} r&SdrS jzpfwmudk;/ tJvdkaumif;w,f/ 0rf;xJawG aumif;ae
awmhw,f? [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/
0dygu "r® "r®m - tusKd ;udjk zpfapjcif; oabm&Su
d ek af om
]0dygum
gum- tcsi;f csi;f xl;ukeaf om? ukov kd f tukov kd w Ykd tusKd ;jzpfuek af om}}
f \
tJ'g rsupf ad wG? em;awG? ESmacgif;awG? vQmawG? uk, d af wG&w,f/ 'gaMumiht f ck
csr;f omwmu a&S;a&S;wke;f u ukov kd &f UJ 0dyguf? owfowfxm;OD;? ]0dygu "r® "r®m-
tusKd ;udjk zpfapjcif; oabm&Su d ek af om}
om}? tJ'gu ukov kd f tukov kd u
f akd c:w,f/ tJ'g
tusKd ;udjk zpfapjcif;oabm ]0dygu "r® "r®m- tusKd ;udjk zpfapjcif;oabm&Su d ek af om}}?
tJ'gu rsupf w d ?Ydk em;wd?Yk ESmacgif;wd?Yk vQmwdUk ? ud, k Bf u;D wd?Yk pdwBf u;D wdu Yk kd ]jzpfjcif;&JU
284 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

taMumif;}}/ tJ'D ]t aMumif;eJt


]taM Y usKd ;}ud
} k rodawmh b,fou l zefqif;w,f/ b,f0gu
zefqif;w,feYJ tJvv kd yk w
f m/ oH;k ck oH;k ckxyJ &J wdS ,f/
0dygu "r® "r®m-
(1) tcsi;f csi;f xl;ukeaf om
(2) ukov kd f tukov kd wf \Ykd tusK;d jzpfuek af om
(3) tusK;d udk jzpfapjcif;oabm&Su d ek af om
]"r®m edówå edZ0DÆ obm0g obm0g- owåvnf;r[kw?f ZD0vnf;r[kwu f ek af om
oabmw&m;wdo Yk nf? oH0Zd EÆ Å-d &Su f }? ]y&rw¬w&m;} udk oH;k ckpak jymwmudak c:w,f/
d ek \
[kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ tJ'geJY ukeaf &m/ ]y&rw¬w&m;oH;k ck}/ a[m ]0dyguf} u?
rsupf ad wG? em;awGu ]0dygu"r®}/ tJ olu Y jkd zpfapwmu ]ukov kd f tukov kd &f UJ tusKd ;}}/
a[m tcktck w&m;emvmwmawGaygh/ qGr;f awGauR;wmaygh/ tJ'gawGu ausmif;
tvSLausmif;tjzpfeYJ vSLwmawG? ausmif; trBu;D awGjzpfuek w f ,f/ tJ'g bmrSwv f wYkd ;Hk
ausmif;trBuD;awG jzpfukefw,f/ tJ'g ]ukodkvf tukodkvftusdK;udkjzpfapwJh
oabm&Sw d hJ w&m;awG}vdt Yk vJ rkd w S /f onf;cH&if onf;cHEikd af v ]ukov kd }f &av/ onf;rcH
Edik &f if a'gojzpf&if tJ'u D o k vkd x f J a'gou a&moGm;w,f/ t½kyq f ;kd wwf w,f/ a'go
ra&meJ/Y [kwu f v hJ m;/ vSwv hJ al wG Munh&f if olua'goodyrf Bu;D wJh vlvaYkd c:w,f/
ukov kd xf rJ mS olua'gorygbl;/ [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ ]0dygu "r® "r®m- tusKd ;udk
jzpfapjcif; oabm&Su d ek af om}}/
tJ'g vlawGeYJ udu k af tmif igpyfpyfxm;wmawG? tJ'g jrwfpmG bk&m;a[mwm
iga[mwmr[kwb f ;l (wifyghb&k m;)/ tJ'godatmifvYkd a[ma[may;wm? aMomf ]ukov kd f
tukov kd f tusKd ;} [m tusKd ;udjk zpfapjcif;? a[m tJ't D rd Bf u;D ? rD;Bu;D awG bmBu;D awGu
]tusKd ;awG} [kwu f vhJ m;/ ydu k q f aH wG? a':vmawGo;kH axmif? ]0dygu "r® "r®m- tusKd ;udk
jzpfapjcif; oabm&Su d ek af om}}? oabm&Sw d ,f/ ]vlawG}? ]ig} wku Yd kd bmvdrYk ygbl;/ tJ'g
jrwfpmG bk&m;a[mwJh [m [kwu f v hJ m;/ ]tusKd ;udjk zpfapjcif;oabm} wJ/h olu ]ZeuuH}
ac:w,f/ ]ukovm ukovH ur®?H 0dygumeH cE¨meH? ur®ypöa,e ypöa,m} ,m}? y|mef;awGu
bmawGu ]0dyóem} ac:w,f? [kwu f v hJ m;? tJ'D apwemav;[m qdv k &Ykd &dS if uJ
vlvm; a,musfm;vm; rdef;rvm; qdkvdkufawmholY ]obm0av;} ]obm0av;}yJ? tJ'DrsufpdawG
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 285

em;awGu ]½kyef mrf}rSm ]uH} udjk zpfapw,fw?hJ [kwu hJ m;? tJ'D ]uH}urS tusKd ;awG
f v
jzpfapwm ]0dygum} gum}? ]0dygum} gum}qd&k if tusKd ;&w,f/
]0dygum
gum- tcsi;f csi;f xl;ukeaf om? ukov dk f tukov kd w
f \ Ykd tusKd ;jzpfuek af om}}?
rsupf ed YJ em;eJY rwlb;l av/ tJ'[ D mudk qdv k u kd o f jzihf ]rsupf }d uvnf; ]0dygu} vdYk
qdv
k ukd af wmh ]vl} jyKwo f mG ;awmh ]ig} r[kwaf wmhb;l ? ]'d|}d jyKwo f mG ;w,f/ tJvkd
tbd"r®mu tck ]tbd"r®macwfBu;D } jzpfaeNy/D
wd&Yk efuek rf mS rcifvw S ifuvnf;[m tbd"r®mawG bmawGcsNy;D #Dumausmf
awGcsNy;D ][m eifw[ Ykd mu ]owå0g} rygatmifa[m&w,f}/ igu q&mBu;D oGm;vkyf
w,f/ ]vlawGrygatmif a[mOD;[/ 'grS r[kw&f if eifwdYk &m*awGjzpf? a'goawG jzpf/
igpmwwfw,f? olpmwwfw,f? igatmifw,f? olatmifw,f? vkyrf aeeJ}Y vd/Yk ]0dygu"r®
"r®m- tusKd ;udjk zpfapjcif; oabm&Su d ek af om}}? ]"r®m - edówå edZ0DÆ obm0g? owåvnf;
r[kwf ZD0vnf;r[kwu f ek af om oabmw&m;wdo Yk nf? oH0Zd EÆ dÅ - &Su
d ek \f }/
ae0 0dygu e0dygu "r® "r®m
tJ'geJaY [mwm ewfjynfrmS tukev f ;kH udk ]aomwmyefawG} tukejf zpfuek w f ,f/
wpfcgwnf; ]oabm} a&mufuek w f ,f/ ck tJ'gav;awGenf;enf; t0SmjyKv/Ykd ]ae00dygu
e0dygu "r® "r®m}}? tJ'ED pS cf w k nf;udk wpfcv k yk v f u kd w f m? ESpcf u k kd wpfcv k yk v
f u kd w f m?
]ae00dygu} gu}? ]ae0} eJY non eJt Y wlwyl ?J no eJt Y wlwyl ?J rmeYt J wlwyl ?J mis- eJv Y nf;
twlwyl ?J r-r-wGuw f ,f/ ]ae00dygu e0dygu "r®m-tcsi;f csi;f xl;ukeaf om? ukov dk f
tukov kd wf \
Ykd tusKd ;vnf;r[kwu f ek }f ? uJ ]ÓPf}? tJ'g rsupf ad wGvnf; r[kwb f ;l wJh
vdaYk jymwm [kww f ,faemf (wifygh)/ ]tcsi;f csi;f xl;ukeaf om? ukov dk f tukov kd w f \ Ykd
tusKd ;vnf;r[kwu f ek }f ? tJ'g tusKd ;vnf;r[kwb f ;l qdak wmh rsupf ad wG em;awGvnf;
r[kwb f ;l wJh ud, k Bf u;D vnf;r[kwb f ;l ? vlawGvnf;r[kwb f ;l ? bmawGvnf;r[kwb f ;l ?
[kwu f vhJ m;? ]e0dygu "r® "r®m - tusKd ;udjk zpfapjcif; oabmvnf;r&Su d ek af om}
om}? ]tusKd ;}
vnf; r[kwb f ;l ? ]taMumif;} vnf; r[kwb f ;l qdw k meJY twlwyl /J ]ÓPf}u wpfcgwnf;
jrwfpmG bk&m; ydyYk kH ydyYk kH tJvkd ydNYk y;D awmhrS tvkyv f yk v f Ykd &S&d if tvGe[ f efwm [kwu f v hJ m;
(wifygh)/ tJ'g jrwfpmG bk&m; ydyYk kH ydyYk /kH ]ae00dygu e0dygu "r® "r®m}? ]tcsi;f csi;f xl;ukeaf om?
286 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

ukokdvf tukodkvfwdkY\ tusdK;vnf;r[kwfukef? tusKd;udkjzpfapjcif;oabmvnf;


r&Su
d ek af om}
om}? tJ'g ]ae0} ygvk?Yd tJ'gu ]edAmÁ ef} udk ajymawmhrvd?Yk ]avmukw&å m} udk
ajymawmhrvd/Yk ]ÓPfawG}u b,favmufpu kd o f mG ;w,fqw kd [hJ m ]oabm}
]oabm}udk b,f
avmufa&mufomG ;w,f bmawGay:oGm;atmifvYkd [kwu f v hJ m;/ ]owåad v;} v;}udk jyvduk f
wm/ ]tbd"r®mowå}d ac:w,f/ ]obm0owd}å vnf;ac:w,f/ ]y|mef;owå}d vnf;
ac:w,f/ tJ'g ]a[wkypön;f } qd&k ifvnf;&w,f? y|mef;u [kwu f v hJ m;? 'gu enf;enf;
av;pay;wm? ]ÓPfawG} aumif;atmifv/Ykd
[dk ]pdwaf wG}u rde;f rysKd awG a,musmf ;ysKd awGxu J kd ]pdw}f u a&mufveG ;f vdYk
orD;awG? om;awG? aiGawG? tdraf wG? wdu k af wGwmawGxu J kd ]pdw}f u a&mufveG ;f vd/Yk
]oligawG} a&mufveG ;f vd?Yk ]a&m*gawG} [kwu f v hJ m; (wifygh)? ]a&m*gawG} u ]0dygu} gu}xJ
ygw,f? [kwfNyDvm;? 'ku©rjzpfbl;vm; (jzpfygw,fbk&m;)/ ]ae00dygu} gu}? ESpfyk'fudk
wpfy'k x f J vkyvf u kd w
f m? bmwJwh ;Hk (ESpyf 'k u
f kd wpfy'k x f J vkyv f u kd w f mygbk&m;)/
]tcsi;f csi;f xl;ukeaf om? ukov kd f tukov kd w
f \
Ykd tusKd ;vnf;r[kw?f tusKd ;udk
jzpfapwwfaomoabmvnf; r[kwu f ek af om}? ]ukov kd ef JY 0dygufe}YJ ? ]taMumif; tusKd ;}
udwk pfcw k nf;vkycf svu kd w f m/ ]ae00dygu e0dygu "r® "r®m-tcsi;f csi;f xl;ukeaf om?
ukov kd f tukov kd w f \ Ykd tusKd ;vnf;r[kw?f tusKd ;udjk zpfapwwfaom oabmvnf;
r[kwu f ek af om}}? vSLwJw h ef;wJt h cgawGrmS ]edAmÁ ef} a&mufatmifwpfcgwnf; tJ'g a&muf
oGm;apEdik w f ,f [kwu f v hJ m;? tusKd ;udk eifwYkd tckvLS wmawG[m ]tusKd ;udk jzpfapwJh
oabm} &Sad ew,f? [kwu f v hJ m; (wifygh bk&m;)? ]tusKd ;udjk zpfapcsiw f hJ oabm} r&Sad tmif
b,fvdkvkyfrwHk;qdkwJh tBuHawG ÓPfawGuvnf; wpfcgwnf; xGufcsvmw,f/
ukov kd f tukov kd vf yk af wmh tukov kd jf zpfwt
hJ cgrSm vlawG yk*Kd¾ vaf wG owå0gawG
rygbl;vm;/ vSLwJt h cga&m bke;f Bu;D awG bmawG bk&m;awG tarawG tazawG
rygbl;vm; (ygygw,fb&k m;)/ tJv[ kd mawG rygbJeUJ obm0av;awG? tedpö 'kua© v;
awG? jzpfysuf aeyHak v;awG? jrwfpmG bk&m;uvnf; oaAÁocFg&m tedpmö av;awGuvnf;
a[mNyD;om;/ t0dZÆmypö,m ocFg&mvnf;a[mNyD;om;? jzpforQawG[m tukef
ysuw f mawGyv J nf; a[mNy;D om;r[kwv f m;/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 287

ae00dygu e0dygu "r® "r®m


(1) tcsi;f csi;f xl;ukeaf om
(2) ukov kd f tukov kd w f \
Ykd tusK;d vnf;r[kwf
(3) tusK;d udk jzpfapwwfaom oabmvnf;r[kwu f ek af om
]"r®m edówå edZ0DÆ obm0g - owåvnf;r[kwf ZD0vnf;r[kwf ukeaf om
oabmw&m;wdo Yk nf? oH0Zd EÆ Åd - &Su f }/
d ek \
owå0gr&Sad om todonfomvQif vk&d if;jzpfonf
]owå0g} qd&k if owåynwfygao;w,f? ]owå'|d }d ac:w,f? [du k ]t"k0 }
]tedp}ö rNrwJ mqdak wmh ]owå0gawG}qdak wmh Nro J mG ;w,f? jzpfomG ;w,f? tJ'gaMumihf
]owå0gawG} vdYk jrwfpmG bk&m;u r,lapcsib f ;l wJ?h [kwu hJ m; (wifyghb&k m;)? ]owå0g
f v
awG} vdYk r,lcsib
f ;l ? tm,wewdYk cE¨mwdYk emrf½yk w
f Ykd tJ'[D mudyk J ,lapcsiw
f ,f/ odwmu
]emrf}? oGm;wm xdik w f mawGu ]½ky}f eJY [kwu f v hJ m;? tJvakd ygh/
pm;aomufwmawG bmcsuef YJ nmcsuef UJ aumif;vd&Yk &dS if 'g ]ukovkd f tukov kd f
wd\
Yk tusKd ;} yJ? [if;csuaf umif;&ifbmwk;H ]ukov
kd f tukov kd w
f \ tusKdsKdsKdsKd;};}?;} csr;f om
Ykd tu
&ifvnf; ]ukov
kd f tukov
kd wf \
Ykd tusKd ;}}? ydu
k qf aH wGayg ]ukov kd f tukov kd w f \
Ykd tusKd ;}}?
'Davmufom,lapcsiw f ,f [kwu f v
hJ m;? igwdYk olwUkd udk r,lapcsib f ;l ? igwdYk olwq Ykd w
kd mu
vlawG a,mufsm;awG rde;f rawG jzpfomG ;w,f? [kwu f v
hJ m;/
vSw,fqw kd mu vlawG? vlvw S ,f? igvSw,fqakd wmh a,musmf ;ysKd awG? rde;f rysKd
awGrjzpfb;l vm; (jzpfygw,fb&k m;)/ tJvkd ukov kd f tukov kd f wd\
Yk tusKd ;awGaysmuf
rukeb f ;l vm;/ uH? uH&UJ tusKd ;awG aysmufrukeb f ;l vm;/ tJvq kd akd wmh ÓPfrygyJ
jzpfomG ;wmaygh/ ]ÓPf} rygawmh ]vl} a&mufomG ;awmh rmeawG NyKd iw f mawG jzpfomG ;
w,f/ [kwu f v hJ m; (wifyghb&k m;)/ NyKd iw
f mawG jzpfomG ;awmh tukov kd af wG £óm
rpä&,d awG jzpfomG ;wmaygh/ ukov kd af v;u enf;enf;av;aygh/ [d0k mS awGu rsm;oGm;
w,f/ tJv[ kd m &Nyv D m; (&ygNyb
D &k m;)/ qkpd rf; &&if (q&mawmfBu;D rSmwmawGu
rsm;jym;awmh r&Gww f wfawmhb;l bk&m;)/ r&Gww f wfawmhb;l vm;/ tcsi;f csi;f xl;ukef
288 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

aom? at; ]tcsi;f csi;f xl;ukeaf om ukov


kd f tukov
kd w
f \
Ykd tusKd ;jzpfuek af om}
om}/ ]ig}
]igwd}Yk [k[
d mwdYk bmwdYk ynwfawGom ac:yavhap/ wu,f rrSwef YJ [kwu f vhJ m;/ uJ
'Davmuf awmfO;D r,fumG / ajymwmr&vnf; igawmh txyfxyf tcgcg jzpfaeNy/D

]ig} rygzdYk ta&;BuD;w,f


wpfcgwpfcg ]av&SLíom vljzpfwm} eJY pcsipf ay;vdu f ,f? ]av&SLíom
k w
vljzpfwm? avr&SL vlrjzpf? pifppf rSwu f ek &f mownf;}}? tJ'gav;awGvnf; wpfcg
wpfcg[efw,f/ av&SLwm ]0dnwf} xJygw,f/ ]pdw}f aMumihjf zpfaewm/ ]pdw}f u ]pdw}f u
tdyaf ewke;f vnf; jzpfaewmyJ/ wcsKd Uu ]pdwef b YJ 0ifpw d }f udk rodb;l / ]b0ifpwd }f udk
rodwphJ w d v f nf; r[kwb f ;l wJ/h Acting jzpfaew,fw/hJ taemufEikd if yH nm&Sad wGu
]pdw}f udk rodw,fqw kd m r[kwb f ;l wJ/h Acting tvkyv f yk af ew,fw?hJ tJ oluajymwm?
tJvdk (t&Sifbk&m; 'gqdkawmh 'Dw&m;rSwfaewkef;vnf; 'DvdkyJvm;bk&m;)? 'DvdkyJ
rSwrf mS aygh? ]pdw}f u [k[ d mjyK&ifvnf; tJ't D wkid ;f /
]ig} rygzdUk ta&;Bu;D w,f/ rSww f phJ w
d u f vn;f ocFg&u ocFg&udo k mvQif
½Iw,fvYkd 'Dvrkd w S rf ?S usKycf say;wm bmawGv?J ]tZÑwåH A[d'H¨ xdEk pS w f ef t[H igryg}
tJ'vD kd csay;wm&Sw d ,f/ ]tZÑ tZÑwåH A[d'H¨ xdEk pS wf ef t[Higryg}gryg}/ uJ 'D[mrsupf ud ]tZÑw}å
r[kwfvm;? [dk[m ½lyg½HkawGuvnf; ]A[d ' ¨ } r[k w f v m;? 'D a wmh b,f r S m
igvkyv f jYkd zpfawmhrwk;H /
]tZÑwåH A[d'H¨ xdEk pS w
f ef t[H igryg
igryg/ twdwf tem*wf ypöKyeÜ f t[H igryg igryg/
Xme umv obm0g t[H igryg} igryg}/ ]Xme} tckxikd af ewmawGxu J kd ]ig} ryg&bl;? XmeyJ?
'g Xme-XmeBu;D yJ? tJ'gawGxJ ]ig} ryg&bl;? ]tZÑwåH A[d'H¨ umv Xme obm0}?
]obm0} xJvnf;igrygbl;/ tck Mum;wmvnf; 'umBu;D ]ig} qdv k rYkd jzpfb;l / ]em[HupG ed}
tJ'g ]obm0} yJ/ Mum;wm[m ]obm0} ]obm0}/ 'gaMumihrf Ydk ]Mum;wwfwhJ obm0 [m
tewå}? Mum;wwfw]obm0}hJ]obm0} k ]ig} vdYk qdjk cif;iSmroifb
]obm0}ud h ;l / tJ'MD um;wwfwhJ oabm
w&m;Bu;D tMuifa[wktaMumif; ypö,taMumif;uvnf; rNrb J ;l wJ/h xdk ]taMumif;}
u rNrwJ [hJ m ]tusKd ;}}vnf; b,fNrJ rwk;H ? Mum;wmu tusKd ;? tJ'v D kd jzpfomG ;w,f?
tJ'gaMumihf ]tZÑwHå A[d'H¨ xkEd pS wf ef}/ ]tZÑw}å -'D ]tZÑw}å ? 'umBu;D wdYk rsupf ad wG?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 289

em;awG? ESmacgif;awGu ]tZÑw}å ac:w,f/ ]tZÑw½å yk }f ac:w,f/ ]tZÑw}å ? tJ'g


]t"dtwå} qdw k m ]twå} vGeu f wJ ,f/ igvdt Yk xif trsm;qH;k awGukd ]tZÑw}å vdaYk c:w,f?
rsupf w d Ykd ESmacgif;wdYk ]ig} ]ighpw d }f vdYk olu t"dutm;jzihf awG;,lwwfveG ;f vdYk olukd
]tZÑw}å vdaYk c:w,f? ]t"dtwå} vdYk yk'jf zwf&w,f? tJ'v D kd aocsmwJeh nf;u ]twå}
vGeu f wJ ,faygh? ]twå} udk pGNJ y;D awmh ]tZÑw}å jzpfomG ;w,f? ]A[d'}¨ qdw k mu rsupf ed YJ
jrif&wJh [mawGav? 'umBu;D wdaYk ygh? tJ'gawGaygh/
] tZÑwHå A[d'H¨ xkEd pS w f ef t[Higryggryg? twdwf tem*wf ypöKyeÜ f t[Higryg }}/
'umBu;D wdYk rlvwef;wke;f u aumifrav;? aumifav;awGeYJ aysmyf g;cJw h mawG
trSwrf &bl;vm;/ tJ'gawG ]twdw}f u[mawG/ ]twdw}f qdw k m ]umv} yJ/ ]umv}
qdw k mtcsed yf /J ]tcsed }f qdw k mu [dk ]obm0} &Srd S tcsed jf zpfw,f/ ]obm0} r&S&d if
tcsed rf jzpfb;l / ]obm0} udpk NJG y;D tcsed jf zpfwm'umBu;D / tJ'gaMumihf em&Dav;awG
bmawGpwm/ usKyfwdkUuawmh oJem&D? a&em&DawGeJYpwm/ olwdkYuawmh 'Dvdk
'DvufawGeYJ aoG;xd;k wmeJeY m&Dpwm [kwu hJ m;/ tJ ]twdw}f qdw
f v k muvnf; umv
udak c:wm 'umBu;D ? usKyw f Ykd ]t0dZmÆ ypö,m ocFg&m? t0dZmÆ ocFg&m twDawmt wmt'' g¨ }/
]t0dZmÆ ocFg&m} qdw k m twdwuf mvwJ?h q&mbmjyKvYkd ]t0dZmÆ ocFg&m} udk
twdwu k wk;H / ]obm0} r&Sb
f mvvdYk qdo d eJ YJ umvqdw d ;l wJ/h uJ ]obm0} u
k mr&Sb
]ocFwobm0} aemf/ ]tocFwobm0} r[kwb f ;l / ]tocFwobm0} u ]rjzpf}
wJo
h abm[kwu f vm;/ ]ocFwobm0} u ]jzpf} wJo h abm? tJ'x D rJ mS ]obm0} aMumihf
omvQif ]umv} qdw k mjzpfwm/

jrifwm Mum;wmvnf; igryg&bl;


'gaMumihf umv ]twdwf tem*wf ypöKyeÜ f t[H igryg} igryg}? [dk ]'l& tmoEéawG}
awmh xm;awmh? Ny;D awmh ]Xmeumv o bm0g t[Higryg}
obm0g gryg}? a[m 'Dxikd af ewmxJukd
]ig} ryg&bl;? tckjrifaewmxJ ]ig} ryg&bl;? Mum;ae&wJt h xJ ]ig} ryg&bl;? tJ'gae
tckMum;w,fr[kwv f m;? ]ae&m} &Sw
d ,f? Mum;wJh ]ae&mav;} &Sw d ,f? ]em;}
]em;}-em;u
'umBu;D Mum;wJh ]ae&mav;} yJ? tJ'g ]Xmeav;}
]Xmeav;}yJ? tJ'D ]Xmeav;} udk ]ig} rygwm ]ig}
r&Swd m? bmjyKvw Ykd ;Hk qdak wmh ]Xmeav;} u aomwyom'av;aygh? Mum;wJh ]ae&m
290 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

av;} u Mum;wJh ]ae&m} ]ae&m}udk ]ig} vdq Yk jkd cif;iSm roihb f ;l ? bmjyKvw Ykd ;Hk 'Du ]toH} r&Sb d eJ JY
'umBu;D Mum;vdu Yk kd rjzpfb;l / ]av[m} qdw k hJ ]tmumo} r&Sb d eJ v YJ nf;Mum;vdrYk jzpfb;l /
tJ'gaMumihf ]Xmeumv obm0} wJ/h ]umv} tcsed u f v kd nf; ]ig} vdq Yk jkd cif;iSm roifb
h ;l /
]tcsed }f udk wm;vd&Yk ovm;/ (r&ygbl;bk&m;)/ wm;vdrYk &vdYk aowJ[ h mvnf; tcsed x f J
aooGm;w,f/ tJ'jD rwfpmG bk&m;u ]tumvH ru&D rke}d ? jrwfpmG bk&m;u ]umvr&Sjd cif;
udk jyKomG ;w,f} qdw k m usKyaf [mwm yxrwef;a[mwmawG/
]em[k tómo? yóm yómaom aom
aom}} 'Dvv kd mwm 'umBu;D &/ ]tómo yómaom -
xGuaf v 0ifavonf? em[k - rjzpfawmhNy}D wJ/h jrwfpmG bk&m;Bu;D y&deAd mÁ efpaH wmh ]Xdw
pdwó å wm'daem - ajrBu;D eJUtwl onf;cHawmfrEl ikd af om}} b,fvykd J emvnf; emem?
emvnf; emonfjzpfjzpf? uJ&h UJ wmav;? cs;D rGr;f wmav;jzpfjzpf? avmu"Hav; &wmawG
r&wmawG jzpfjzpf tJ'gawGukd ]wm'd}vdaYk c:w,f/ tJ'gawGukd onf;cHEikd &f if ]wm'd*P k }f
vdaYk c:w,f/ avmu"HawGa&m onf;cHEikd w f ,f? ]Xdwpdwó å - wnfMunfaom pdw&f dS
awmfral om}} pdwu f rvIyb f ;l ? pdwu
f rvIyaf wmh? vIyw f mu a'goac:w,f/ vIyw f ,f
qdw k m ]pvawm} ac:w,f/ ]yb*Fak wm} rNrb J ;l / ]t"k0awm} tJvakd c:wmud;k /
]wm'daem - ajrBu;D twl onf;cHawmfrEl ikd af om}} ajrBu;D twlu wHawG;axG;vnf;cH
MuwmyJ/ wkwef x YJ ;kd vnf; cHMuwmyJ/ "m;eJcY w k v
f nf;cHwmyJ/ tJ'v D kd onf;cHEikd w f ,f/
&SmrS;D jcif;uif;wmudk wPSmuif;w,fac:w,f
Xdwpdwóå - wnfMunfaompdw&f adS wmfral om? wó - xdjk rwfpmG bk&m;tm;?
tómoyómaom - xGuaf v0ifavonf? em[k - rjzpfawmhNy/D bmjyKvYkd ]xGuaf v
0ifav} r&Sdawmh b,foGm;wkH;? ]xGufav 0ifav} r&Sd&if olwumawG[dka&muf
'Da&mufw,fr[kwv f m;/ olu ]taeaZm oEÅrd m&AÇ}? ]taeaZm} qdw k m ]e{Z}]e{Z}? ]{Z}
qdw k mwPSm? ]&SmrD;S jcif;}uif
} ;wmudk wPSmuif;w,fac:w,f? ]{Z} uwPSm? ]wPSm}
qdwk m &SmrS;D wm? ]&SmrS;D jcif;} uif;wmudk ]taeaZm}
]taeaZm}ac:w,f/ ]&SmrS;D jcif; uif;awmfral om
jrwfpmG bk&m;onf xGuaf v0ifav r&Sad wmhNy}D / tem;em; xdik af ewJh oluMunhw f m/
]oEÅÅ -ð Nird ;f csr;f aom edAmÁ efu}kd ? ]rjzpf}ojzihf
tJ'gbmudk tm½Hjk yKowk;H qdak wmh ]oEÅrd m&AÇ}/ ]oE
]rjzpf} at; at;wm edAmÁ efac:w,f [kwu f vhJ m;/ ]a'goawG} rjzpfb;l / ]avmbawG}
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 291

rjzpfb;l / ]rmeawG} rjzpfb;l / ]£óm rpä&, d awG} vnf; rjzpfb;l / ]rjzpf} at; at;wmudk
]oEÅ}d ac:w,f/ wpfcgwnf; ]edAmÁ efukd tm&AÇtm½Hjk yKí}}? ]tumvH - tcgr[kwo f nfukd
tcsed f r&So d nfu?kd rke-d jrwfpmG bk&m;onf tu&D - jyKawmfral v\}}/ wpfcgwnf;
aowwf atmif usKyaf [mvdu k wf myJ yxrwef;/ tJ'g ]edAmÁ ef} udk tm½Hjk yKNy;D awmhraS o/
'grS ]edAmÁ eH tm&AÇ &m*u©a,m cDPEÅ}d ? ]edAmÁ ef} udk tm½Hjk yKrS ]edAmÁ ef} aMumiho f mvQif
&m*awG ukew f ,f/ &m*ukew f ,f qdwk m ]edAmÁ ef} udk tm½Hjk yKrS ukew
f [
hJ mrsKd ;? [kwuf vhJ m;/
em[k tómo yóm aom? Xdw pdwó
yómaom? å wm'daem?
taeaZm oEÅrd mm&& AÇ? tumvH ru&D rke/d
]Xdwpdwó å - wnfMunfaompdw&f adS wmfral om? wm'daem - ajrBu;D eJUtwl
onf;cHawmfrEl ikd af om? wó - xdjk rwfpmG bk&m;tm;? tómo yómaom yómaom-xGuaf v
0ifavonf? em[k - rjzpfawmhNy?D taeaZm - &SmrS;D jcif;uif;awmfral om jrwfpmG
tm&& AÇ - tm½Hjk yKí? tumvH - tcg
bk&m;onf? oEÅd -H Nird ;f csr;f aom edAmÁ efu?kd tm
r[kwof nfukd tcsed rf [kwo f nfu?kd rked - jrwfpmG bk&m;onf? tu&D - jyKawmfral v\}/

ajrBu;D ESit
fh wl onf;cHEikd af tmif touf&w
dS ek ;f u avhusio
fh mG ;&rnf
'gaMumihf ]tumvH ru&D rke}d ? ]tumv} qdw k m tJ't D cgr&Sw d m edAmÁ efy/J
]oEÅ}d tJ'g ]tjzpf} r&Sb d ;l aygh/ ]jzpf} awmh ]umv} xJrmS jzpfwmr[kwv f m;/ tJ'g
aemufq;kH y&deAd mÁ efpw H mudk a[mw,f/ vlawG aowwf aewwfjzpfomG ;wmayhg/
onf;cHNy;D awmh [kwu f vhJ m;/ ajrBu;D eJt Y wl onf;cHEikd af tmif touf&w dS ek ;f u avhusifh
oGm;&r,f/ 'umBu;D wdv Yk nf; avhusiNfh y;D awmh tJvo kd mG ;rS tJv[
kd efrmS aygh/ om"k
qdv
k u kd pf rf; (om"k om"k om"k ygbk&m;)/ at; oGm; oGm; oGm;/ tJ'gawG vlawG
trsm;Bu;D odomG ;&ifaumif;r,f 'umBu;D &? 'grSb,fvakd er,f? b,fvpkd m;r,f? ]pdwf
xm;wwfawmh jrwfomG ;w,f}/
uJ - - -awmfMuOD;pk/Yd

om"k ... om"k ... om"k


¸¸¸¸¸
292 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

20.4.2007 wGif prf;acsmif;NrKd Ue,f uHjrifah usmif;wdu


k f "r®m½Hük
a[mMum;awmfrlaom

]]&m*ponfh q,fw
h pfrD; Nird ;f NyD; xdek Ad mÁ efw&m;awmf}}
&m*ponfh q,fw h pfr;D wJ?h rD;Nird ;f wJ[ h mudk edAmÁ efac:wmaygh? vdu k q f pkd rf; ]&m*
ponfh q,fw h pfr;D Nird ;f Ny;D xdek Ad mÁ ef} (&m*ponfh q,fw h pfr;D Nird ;f Ny;D xdek Ad mÁ ef)? ]&m*}
pwJh q,fw h pfr;D awG Nird ;f w,fw/hJ ]&m*awG}u bmjyKvjYkd zpfowH;k wJ/h ]&m*awG} uawmh
'D ]twåabm} aMumifh jzpfw,fw?hJ 'Du, kd Bf u;D &S&d if &m*jzpfw,f/ ]&ma*gp a'gaomp
ukawmed'gem} gem}/ &m*awG a'goawG[m tb,faMumifjh zpfoenf;? &m*awG a'goawG
rjzpfMubl;vm; (jzpfygw,fb&k m;)? tJ'g bmaMumifjh zpfowH;k wJ?h jrwfpmG bk&m; a[mwm
uawmhv, G v f , G yf gyJ? ]£awmZm} wJ?h ]þtwåabm} bm}aMumifjh zpfw,fw/hJ &m*awG?
a'goawG? bmaMumifjh zpfowH;k ? ]þtwåabm} aMumifjh zpfw,fw/hJ tJvrkd w S x f m;/
]twåabm} r&Sad peJ?Y pdwx f J ÚmPfxrJ mS ? vlawGvnf; r&Sad peJ?Y a,mufsm;
rde;f rvnf;r&Sad peJ?Y 'Dtodukd t&ift h &ifu BuKd wifox d m;&r,f/ ]y#duad pö0r,m
tmeE´m or®'u©wm}m}? ]tmeE´m-igBuKd wifa[mcJw h ,f r[kwv f m;} wJ?h at; tJ'v D kd
]twåabm} jzpf&if &m*jzpfvrd rhf ,fqw kd m BuKd wifo&d w,f (rSev f yS gbk&m;)/ BuKw d if
odawmh &m*rjzpfb;l aygh/ ]twåabmvnf;r&Sb d ;l }}/ 'D[m ]twåabm} bm}qd&k if [d[ k mvnf;
]twåabm} bm}/ 'Du ]ighu, kd }f qd&k if? [du k ]olu Y , kd }f jzpfomG ;w,f/ 'gaMumifh ]olu Y , kd }f vnf;
r&Sb d ;l / ]ighu, kd }f vnf;r&Sb d ;l [kwu f v hJ m;/ 'D[mBu;D [m 'Du]twåabm} u ]ighu, kd }f
qdak wmh? [ku d ]olu Y ,
kd }f aygh/ tJ'v D kd pdwx f rJ mS jzpfwwfw,f/ &Sv d nf; &Sw d wfw,f/
tJ'v D [ kd mawG r&S&d bl;wJh [kwu f v hJ m;/ pdwx f rJ mS r&S&d bl;/ BuKd wifNy;D awmh
od&r,f/ jrwfpGmbk&m;&JUw&m;u ]&m*} ]&m*}udkNidrf;apw,f? ]&m*} r&SdatmifjyKapw,f/
]&m*} r&Sw d m bmjzpfvrYkd &Sw d ;kH wJ/h 'Du, kd Bf u;D awGr&Sv d Ykd ]&m*} r&Sw d m/ ]&m*} rjzpfapwm/
rde;f rawG a,mufsm;awG r&Sv d /Ykd jrwfpmG bk&m;u ]edówå edZ0DÆ obm0g} wJ/h ]owå0gawG}
vnf;r&S/d ]touf} vnf; r&Sb d ;l wJh [kwu f vhJ m;/ tJ'v D kd r&Sb d ;l qdwk mudk BuKd wif
od&w,f/ tJ'v D kd BuKd wifNy;D odxm;awmh wu,fr&Sw d hJ yk*K¾d vf owå0gawGqD b,fvkd
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 293

oGm;Ny;D pdwu f ;l rwH;k (pdwrf ul;ygbk&m;)/ r&Sad wmh pdwrf ul;awmh ol&Y m* jzpfO;D rvm;
(rjzpfygbk&m;)/ ]&ma*gp a'gaomp ukawmed'gem} gem}? ]&m*onfvnf;aumif;? a'goonf
vnf;aumif; tb,faMumifjh zpfoenf;}? ]&ma*gp a'gaomp £awmZm} £awmZm}? ]&ma*gp -
&m*onfvnf;aumif;? a'gaomp - a'goonfvnf;aumif;? £awmZm- þtwå
abmaMumifh jzpfw,f}wJ/h ]twåabm} qdw k m ]twåbm0} yJ? ]twå} wnf;[laom
]cE¨mud, k }f yJ? twåabmqd&k if ]ud, k thf wåabm} vnf; r&S&d bl;? ]olwumh twåabm}
vnf;r&S&d bl;? &m*rjzpfcsief /YJ
&m*ponfh q,fw
h pfr;D Nird ;f Ny;D xdek Ad mÁ ef/
]&m*ponfh q,fw h pfr;D Nird ;f wm edAmÁ ef} qdak wmh ]&m*} bmvdjYk zpfovJqw kd m
od&rSmaygh/ odNy;D t&if? t&ifox d m;vdYk &S&d if rjzpfatmif aevdu k v f &Ykd &dS if rjzpfawmhb;l /
tJ'g &m*ponfh q,fw h pfr;D Nird ;f wJ[ h myJ? [kww f ,frvYkd m;/ at; odrYk v Ykd &Ykd &dS if aemufrS
jzpfw,fvYkd rSwrf aeeJ/Y &m*awGu ]twåabm} r&S&d if rjzpfb;l qdak wmh ]twåabm} u
ud,
k hf ÚmPfxrJ mS r&Sb d ;l vkq Yd &kd if tJ'&D m*u jzpfp&mtaygufr&Sb d ;l / 'gaMumifh ]&m*
ponfh q,fw h pfr;D Nird ;f Ny;D xdek Ad mÁ ef}/ tJ'vD kd Nird ;f Ny;D w,fv/Ykd Nird ;f Ny;D om;vdYk tJvq kd &kd r,f/

ysi;f jcif;aysmjf cif; bmaMumifjh zpf


]tm&wD &wDp ukawmed'gem} gem}? ]tm&wDp - ysi;f jcif;onfvnf;aumif;? &wDp-
aysmjf cif;onfvnf;aumif;? ukawmed'gem - tb,faMumifjh zpfoenf;}/ jrwfpmG bk&m;
uawmh ]£awmZm} yJ? ]þtwåabm} aMumifjh zpfw,f? ]þtwåabm} &Sv d &Ykd &dS if 'g[m
]oltY wåabm} &Sw d ,f? ]olt
Y wåabm} &S&d if olu a,mufsm;Bu;D ? olu rde;f rBu;D jzpfw,f?
olu a,mufsm;Bu;D ? olu rde;f rBu;D jzpf&if olu ]vl} vdjYk zpfomG ;w,f? ]vl} jzpfrS a,mufsm;
rde;f r&Sw d m? ]vl} rjzpf&if a,mufsm; rde;f r r&Sbd ;l ? 'gaMumifh ]vl} qdw k m r&Sb
d ;l qdw k mudk
t&ifu od&w,f/ tJ'v D okd ad wmh 'D&m* a'goawGu b,fuvmNy;D awmh tayguf&mS
rwH;k / b,furStayguf&mS vdYk r&bl;wJ?h tJvrkd w S x f m;? jrwfpmG bk&m;uawmh ]£awmZm}
wJ?h ]þtwåabm} bm}? twåabmqdw k m ]twåóbma0g twåabm}? ]rdr}d ud, k Bf u;D yJ?
]rdr}d &S&d if olwpfyg;&Sw
d ,f? ]olwpfyg;} &S&d if rdr&d w
dS ,f? ]rdr}d &S&d if a,mufsm;&Sw d ,f? ]rdr}d
294 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

&S&d if rde;f r&Sw d ,f? tJv?kd ]olig} vnf;r&S&d bl;? r&Srd S ]&m*ponfh q,fw
h pfr;D Nird ;f Ny;D
xdek Ad mÁ ef} wJ/h &m*eJt
Y wl a'goa&m arm[a&m tukeNf ird ;f w,fw/hJ

jzpfwmu olig &Sv


d kdY jzpfwm
Ny;D awmh ]Zmwd}? ]Zmwd} qdw k m jzpfw[ hJ m? jzpfw[ hJ mqdw k m ]twåabm} &Sv d Ykd
jzpfwm? ]olig} &Sv d jYkd zpfwm? pdwu f ;l Munfh ]ol} r&S&d if 'Du ]ig} u pdwu f ;l vdrYk jzpfb;l ?
tJ'pD w d u f ;l w,fqw kd m jzpfwm? jzpfwm[m ]'kuo © pöm}}? jzpfwm[mbmvJ ('kuo © pömyg
bk&m;)/ jzpfwmud;k ? ]Zmwdyd 'kuo © pöm}}? tJ'ZD mwdyd jzpfwmu ]olig} &Sv d jYkd zpfwm? ]olig}
r&S&d bl;? ]olig} qdw k mvnf; ]twåabm} aMumifjh zpfwm? ]twåabm} udk ÚmPfxrJ xm;
&bl;/ twåabmqdw k m rsupf ed jYJ rifwm/ rsupf ed rYJ S jrifEikd w
f m? ÚmPferYJ [kwb ÚmPó
f ;l / ]]Ú
a*gpa&m y&raw¬m} wJ/h y&rwfqw kd m ÚmPferYJ S od&wJ[ h mrsKd ;? [kwNf yv D m;/ at;
aemufNy;D rsupf jd rif em;Mum;awGukd r,l&bl;/
]rsupf jd rif em;Mum; pdwrf oGm;? olum; 'kua© t;ownf;}? rsupf jd rif? em;Mum;
awGukd pdwu f oGm;ra&mufapeJ?Y a&mufv&Ykd &dS if rsupf u d ]vl} jrifwmud;k ? ]vl} jrifawmh
tJ't D aMumif;yJajymwmyJ? 'grSr[kwf tdrv f nfomG ;Ny;D awmhomG ;ajymwm (rSev f yS gbk&m;)?
aysmw f m ysi;f wm[m tJ'D ]twåabm} aMumifjh zpfw,f/ tJ'D ]twåabm} &Sv d &Ykd &dS if
&m*a'gojzpfw,f/ &m*a'gojzpfv&Ykd &dS if ]&m*ponfh q,fw h pfr;D Nird ;f Ny;D xdek Ad mÁ ef}
tJ'g ratmifbJ jzpfomG ;w,fw/hJ &m*pvdYk &m*ponfh q,fw h pfr;D Nird ;f &if edAmÁ efy?J
tJonfh ]Zmwd} qdw k hJ ]tjzpf} vnf;Nird ;f rSm/ ]tjzpf} qdw k mvnf; ]olig} &Sv d Ykd jzpfwm/
]olig} &Sad wmh pum;ajymwm (rSev f yS gbk&m;)/
olawG igawG &Sv
d Ykd ajymcsiw
f m
ajymcsi½f o kH m ajymcsiyf g rajymvdu k yf geJ?Y
t0dZmÆ aMumifo h m ajymcsiw f m 0dZmÆ rajymcsif/
tJ'D rajymcsiw d ef YJ ]0dZmÆ O'yg'd? ÓPH O'yg'd} qdw
f phJ w k hJ ]"r®pMum} a&mufomG ;Ny;D
awmhum ]opöÓPf} &oGm;w,f/ tJ'g ajymcsiw f m? bmjzpfvYkd ajymcsiwf mvJ/ ]ol}
&SdvdkY ]ig} &SdvdkYajymcsifwmyJ/ 'umBuD;wdkY tJvdkpOf;pm;&ifjzpfw,f/ pOf;pm;wmu
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 295

aumif;w,f/ ]"r ]"r®0® pd , oarÁmZösi}f ac:w,f/ Ny;D awmh or®m'd|?d ]or®mouFyÜ a*gpa&m}
qdkwmu ]or®mouFyÜ&JU tm½Hk} jzpf&w,f/ ]or®mouFyÜtm½Hk} qdk&if vlawG
a,mufsm;awG rde;f rawG r&Sb d ;l / ]or®mouFy&Ü UJ tm½H}k u ]emrfe½YJ yk }f yJ &Sw d ,f/ odwmu
]emrf}? xdik w f mu ]½ky}f yJ? tJ'gyJ/ a[m odrv S nf; xdik f jzpfw,f/ rodwt hJ acgif;xJ
a&mufomG ;Ny;D rD;xJa&mufomG ;Nyq D k d rodawmh rxdik Ef ik d af wmhb;l / ]½ky}f &Srd vS nf; xdik Ef ikd w
f ,f/
]½ky}f r&S&d if rxdik Ef ikd af wmhb;l / odwmu ]emrf}? xdik w f mu ]½ky}f ? tJ'g ]emrf½yk }f ? tJ'D
]emrf½yk af wG} &S&d if rsupf ad wG em;awG&w dS ,f/ rsupf ad wG em;awG qdw k mu ]oVm,we}
ac:w,f/
]rsupf ed m;om jrifavyg ol[m vlr[kwNf y}D / ]vl} vdYk Munfv h u
kd v
f &Ykd &dS if tJ'g
]rdpmä 'd|}d eJMY unfwh m/ ]vl} r[kwNf yv D Ykd Munfv h u kd wf mu ]or®mouFy}Ü eJY Munfw h m/
olaY emufrmS ]or®m'd|}d vdu k wf ,f/ [kww f ,frv Ykd m;/ odwmu ]emrf} xdik w f mu ]½ky}f
]emrf½yk }f ? ]emrf½yk }f qdak wmh ]emr½ly ypö,m oVm,weH}? ]emrf½yk }f aMumifh rsupf ad wG?
em;awG? ESmacgif;awG? vQmawG? a[m'D ud, k Bf u;D a&m? 0rf;xJua&m tJ'g ]oVm,we}
ac:w,f/ olu ]zóm,we} jzpfwmvdYk ac:w,f/ tJ'gjzpfvmvd&Yk &dS if igbk&m;u
]opömav;yg;}
av;yg;}udk ynwfw,fw?hJ tJvkd ajymxm;wm? ]a0'emawG} ygvmvd&Yk &dS if tJ'g
cPxm;OD;/
e*duk wnf;udu k vlr&Sw d thJ odukd ydik af erS
]rsupf ed m;om jrifavyg ol[m vlr[kwNf y}D /
]vlawG}vkdY rMunfeh w YJ /hJ rsupf d em;awGqw kd m ]oVm,we} ac:w,f/ rsupf d
em;yg&if ]emrf½yk }f yJw/hJ ]vl} vdrYk w S &f if 'd|jd zpfomG ;w,f/ tJ'g rdpmä 'd|?d rdpmä 0g,r?
rdpmä owd? rdpmä orm"dawGeYJ w&m;tm; xkw&f ifvnf; w&m;r&bl;vd?Yk tJvrkd w S xf m;/
]e*duk wnf;udu k ]vl} r&Sw
d t f mu ]½ky}f ? odwmu ]emrf} eJY
hJ odudk ydik af erS}? [drk mS xdik w
S Nf y;D tdrjf yefvmawmh ]emrf½yk }f aysmufNy;D ]vlawG} a&mufomG ;jyefa&m/ tJvjkd zpfawmh
½Irw
]&m*} uvnf; rukeEf ikd /f ]&m*ponfh q,fw h pfr;D } uvnf; rukeEf ikd b f jJ zpfaew,fw/hJ
tckawmh wpfcgwnf; ]&m*} ukeaf tmif wpfnwnf;eJY ukeaf tmifcs&r,f [kwu f vhJ m;/
vlawGqw kd m ]jzpfwm} r[kwv f m;? rsupf jd rif&if ]jzpfwm} ac:w,f? rsupf u d jrifwmudk
296 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

bmac:wk;H (jzpfwmygbk&m;)? 'grS ]Z ]Zmwd


mwdy'd u k m© }}? jrwfpmG bk&m;a[mwmaygh/ odrYk q Ykd kd
]Zmwdy'd u k m© awG} b,fa&mufuek o f wk;H ? a0;ukeNf y;D ]'kuo © pöm} rodbJ jzpfaer,f/ 'Dawmh
rsupf jd rifw,fvq Ykd akd wmh ]rsupf jd rif} jrifwmu jrifwmaygh/
]jrifw,f} vdkYtod[m vlwumvnf;odwmyJ/ ]jzpfwm}m}odrS/ ]rsufpdujrif
oHa,mZOf ÓPfwiG o f íd y,f&rnf}/ wpfcgwnf;udk a&mufomG ;wm? jrwfpmG bk&m;u
]pu©KÍö yZmemwd? ½layp yZmemwd? ,Íö w'kb,H y#dp?ö OyÜZw Æ d oHa,mZeH? wÍö
yZmemwd}? ]oHa,mZOf} y,fo&d r,f? wpfcgwnf; odomG ;&r,f? ]rsupf d ujrif oHa,mZOf}
rsupf ud jrif? jrifw,f jrifw,fvYkd qdw k mxuf rsupf u d jrifw,fvq Ydk rkd o
S mNy;D aumif;
oGm;w,f? jrifw,fvYkd qdak wmh 'Djyifh Mum;0ifEikd af o;wmaygh? ]rsupf u d jrifw,f} vdq Yk rkd S
rsupf u
d jrifwm r[kwb f ;l vm;? tJ'g ]opöÓPf}? ]rsupf u d jrifw,f} vdq Yk akd wmh vlvnf;
r[kwb f ;l ? a,mufsm;vnf; r[kwb f ;l ? rde;f rvnf;r[kwb f ;l /
vlujrifwmvm; rsupf u
d jrifwmvm;
]vl} ujrifwmvm;? ]rsupf }d ujrifwmvm; (rsupf u d jrifwmygbk&m;)? tJ'g ]vl}
r&Sad wmhb;l ? ]rsupf u d jrifw,f} qdak wmh ]emrf½yk }f aMumifh jrifw,f jzpfomG ;w,f? [kwNf yD
vm;? ]rsupf }d ujrifw,fvYkd 'Dvo kd ad evdu
k v
f &Ykd &dS if b,f &m*? a'go vmOD;rwH;k ? rsupf u d
jrifw,fvYkd rodbeJ ?YJ ]ig} ujrifw,fvYkd odvo Ykd m &m*? a'gouvmwm? 'gaMumifh
]rsupf u d jrif jrif½jkH rif qJcsiu f ad vom}
vom}? rsupf u d jrif&if jrif½jkH rifvu kd &f if w&m;&w,f?
qJcsi&f if ]udavom} jzpfomG ;w,f/
d jrifwmu ]0dygu0#f}? qJcsiw
rsupf u f mu ]udavo0#f}? qJvu f mu ]ur®0#f}?
kd w
]0#fo;kH yg;} wpfcgwnf; r&Sad wmhb;l ? ]rsupf u d jrif jrif½jkH rif? qJcsiu f ad vom? qJvu kd af wmh
ur®m}? rsupf jd rifwmuaeNy;D ]0#fo;kH yg;} jzpfomG ;w,fw?hJ 'gaMumifh rsupf d jrif&if
jrif½akH v;xm;rS? odrYk q Ykd kd udavomjzpfNy;D ]jzpfaMum} &Snw f wfw,f? ]jzpfaMum} r&Sn&f bl;?
jrefjrefNy;D &r,f/
rjzpfwmu eda&m"opöm
vlawGbmawGqw kd m pdwu
f ;l wm? pdwu
f ;l awmh pdwaf wGtrsm;Bu;D jzpfw,f/
f rsm;Bu;D rjzpfapeJ?Y ]rjzpfwm} u ]eda&m"op
pdwt &m"opömö } ac:w,faemf/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 297

]rjzpfwm}m}u bmopömwH;k (eda&m"opömygbk&m;)/


]jzpfwm}m}u bmopömwH;k ('kuo © pömygbk&m;)/
]jzpfaMumif;} u bmopömwH;k (ork',opömygbk&m;)/
]vl} &Sv d Ykd ork',jzpfwm? ]vl}r&Svd &Ykd &dS if ork',rjzpfb;l ? &dyrf v d m; (rSev f yS g
bk&m;)/ ]avmb? avmb} eJY ajymajymaeawmh ud, k [ hf mud,
k f b,fvjkd zpfvYkd jzpfreS ;f
vnf;rodMubl;/ aMomf ]avmb} ]avmb}qdkwm vdkcsifwmygvm;/ ydkufqHrvdkcsifbl;vm;?
xrif;vnf;rpm;csib f ;l vm;/ bmvdv
k kd vdck sivf &Ykd &dS if ]avmb} yJ/ tuÐsrvdck sibf ;l vm;/
f &Ykd &dS if ]avmb} &Sw
vdck siv d ,f/

jrwfpmG bk&m;u tcufBu;D awG a[mxm;wmr[kwyf gbl;


]avmb} qdw k m ]vlawG} &Sv d /Ykd 'gaMumifh ]vl} r&S&d bl;/ e*du k wnf;u ]vl}
r&Sb
d ;l vdYk qdv
k u f &Ykd &dS if tJ'D ]avmb} jzpfO;D rvm;/ ]vl} r&S&d if om;orD;vnf; r&Sb
kd v d ;l ?
a,mufsm;vnf; r&Sb d ;l / rde;f rvnf; r&Sbd ;l / tJ'v
D kd r&Sbd ;l qdrk S b,fEh ,
S vf yk v
f jYkd zpfrwH;k /
w&m;yGBJ u;D awmfawmfauseyfomG ;Ny/D vG,v f nf; vG,af tmif odvnf;odv, G af tmif
a[m&wm/ jrwfpGmbk&m;u tcufBuD;awG a[mxm;wmr[kwfygbl;/ ]a0ae,s}
tm;avsmpf mG a[ma[moGm;wmyg/ jrwfpmG bk&m; a[mNy;D oGm;vd&Yk &dS if ]a0ae,sawG}
w&m;awG &&oGm;w,f/ jrwfpmG bk&m;u vG,v f , G af v;a[mwmyJ/

oHa,mZOfqw
kd mbmvJ
]oHa,mZOf} qdw k m bmvJvYkd jrwfpmG bk&m; a[mwmu ]EGm;eDeYJ EGm;euf} wJ/h
EGm;eDeYJ EGm;eufukd BuKd ;eJcY snxf m;awmh EGm;eDu EGm;euf&UJ ]oHa,mZOf} vm;/ 'grSr[kwf
EGm;eufu EGm;eD&UJ ]oHa,mZOf} vm;? ar;awmh EGm;eDu EGm;euf&UJ ]oHa,mZOf} vnf;
r[kwyf gbl;/ EGm;eufuvnf; EGm;eD&UJ ]oHa,mZOf}vnf; r[kwyf gbl;/ ]BuKd ;}}uom
]oHa,mZOf} ygwJh (rSeyf gbk&m;)/ tJovdyk J rsupf u d vnf; ]oHa,mZOf} r[kw?f tqif;
k vnf; ]oHa,mZOf} r[kw?f xdEk pS cf u
½lyg½Hu k kd rSND y;D pGNJ y;D jzpfwhJ ]ESv;kH oGi;f } rSm;wJh pdwu
f rkd S
]oHa,mZOf} vdYk ac:w,f/ rsupf ed t YJ qif;u ]oHa,mZOf} r[kwaf yr,hf ]oHa,mZed,}
awmh [kww f ,f/ ]oHa,mZOf} eJY ]oHa,mZed,} eJY uG&J r,f? rsupf u d ]oHa,mZOf}
298 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

jzpf&m olu ]jzpfwahJ e&m} k m© } u olMY unf&h w,f/ olu ]jzpfwahJ e&m}
e&m}/ ]Zmwdy'd u e&m}/
olu ]rjzpf} &if ]eda&m"opöm}}/ tJovdk tvGeef ;D pyfw[
hJ mrsKd ;/

t&d,opömqdw
k m
]jzpf rjzpf y&rw¬tppf}? tJ'g ]jzpf} wmeJY ]rjzpf} wm[m ]y&rw¬} a&mufomG ;&r,f/
]vlawG}bmawG ra&mufe/YJ ]y&rw¬} a&mufomG ;&if w&m;&oGm;w,f/ ]obm0opöm}
ac:w,f/ Ny;D rS ]t&d,opöm}}/ t&d,m&JU tjzpfukd jyKwwfaomaMumifh ]t&d,opöm}}/
]t&d,opöm} b,fvjkd zpfwmwH;k bk&m;qdak wmhrS ]pdwjf zLpifwm}m}? ]pdwjf zLpifwm}m}ac:w,f/
]opdwå y&da,m'yeH} qdw k m ]t&d,opöm}}ac:w,f? pdwu f b,fvkd ]jzLpif}owH;k qkad wmh
]vlawG} r[kwaf wmh ]&m*} r&Sb d ;l av? tJvq dk akd wmh ]jzLpifwm}m}aygh? ]&m*} r&Sad wmhrS
or®m'd|pd wJh ]t&d,r*¾i}f wdu Yk a&mufvmwm/ tJ'v D akd v; &Si;f &Si;f uav;? vG,v f ,
G f
av;eJU wdw k akd v;eJY tJ'v
D rkd wS ?f cufcufBu;D awGqv kd nf; cufomG ;vdYk awmfMum cufomG ;
wwfw,f/
odwmu ]emrf}? xdik w f mu ]½ky}f ? ]emrf½yk }f ? ]emrf½yk }f &Svd &Ykd &dS if rsupf ad wG em;awG
&Sw
d ,f? rsupf ad wG em;awG&&dS if bmvdrYk w S &f rwH;k ? ]emrf½yk }f vdYk rSw&f r,f? tckxikd af ewJh
y&dowfBu;D ubmBu;D wH;k (emrf½yk af wGygbk&m;)? NrKd UxJrmS vnf; rsupf ad wG em;awG
r&Sbd ;l vm; (&Syd gw,fb&k m;)/ olwv Ykd nf; bmawGw;kH (emrf½yk af wGygbk&m;)? awmxJrmS
a&mrsupf ad wG em;awGr&Sb d ;l vm; (&Syd gw,fb&k m;)? olwaYkd &mbmawGw;kH (emrf½yk af wG
ygbk&m;)? ewfjynfa&m bmwdn Yk mwdrYk mS vnf; rsupf ad wG em;awGr&Sb d ;l vm; (&Syd gw,f
bk&m;)? olwdkYvnf; bmawGwHk; (emrf½kyfawGygbk&m;)/ a&xJrSmvnf; bmawGwHk;
(emrf½yk af wGyg bk&m;)? ]emrf½yk }f qdak wmh uJ ig;0,fcsiaf o;vm; (r0,fcsiyf gbl;bk&m;)?
vG,v f , G u f av;yJ? ]emrf½yk }f ygqdk ig;0,fcsiaf o;vm;(r0,fcsiaf wmhygbk&m;)? uJ
r0,fcsiaf wmh ydu k qf uH ek vf nf; oufomao;w,f? ]ork',} ,}vnf; y,fvu kd af o;w,f/
tckvkd 0drw
k ,
då *k acwfrmS w&m;vdu
k w
f m
]emrf½yk }f qdw k m ]'kuo © pöm} jzpfomG ;NyaD v/ jzpfvYkd ysuv
f Ykd ]emrf½yk }f vdYk ac:wm/
Yk mG ;odawmh ]ork',} jzpfw,f? 'gav;yJ? ]opöm}}qdw
tck ]emrf½yk }f vdrYk odbJ ]vl}vdo k mvnf;
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 299

jrwfpmG bk&m;vufxufu vG,v f ,


G yf ?J tckvnf;'Dv0kd rd w k ,då *k acwfrmS w&m;vduk w f m
vG,v f , G af v;eJY tJvjkd zpfatmifvyk Mf u? 0rf;xJrmS &m*a'gor&S&d if 'g at;oGm;wmyJ/
]&m*ponfh q,fw h pfr;D Nird ;f Ny;D xked Ad mÁ ef}? ]&m*awG} bmawGu ol[ Y mol&cdS si&f dS
r&Scd siaf e/ ]rjzpf}bJae&if eda&m"opöm r[kwv f m;? ]&m*} uawmh ]jzpf} &if raeEdik b f ;l
bk&m;wJ?h r[kwb f ;l ]&m*}
]&m*}qdwk m olu ]jzpf}w,fr[kwv f m;? ]jzpf} &if olu ]'kuo© pöm}
jzpfomG ;Ny?D [kwv f m;? tJ'g ]&m*ponfh q,fw h pfr;D } qdwk m tJ'gac:w,f/ uJ ]&m*}
rjzpf&if bmopömxdu k af eowH;k (eda&m"opömygbk&m;)/ wpfcgwnf; tJ'g ]eda&m"opöm}}?
]&m* rjzpfwm} eda&m"opöm/

'gyxrwef;jzpfww
hJ &m;awG
opömqdwk m ]opöm 0derd ak wåm "ar®memrHew¬}d wJ?h ]opöm}}u rvGwaf p&bl;? tJ'g
]opöÓPf} wdYk ]udpÓö Pf} wd?Yk 'g yxrwef;jzpfwhJ w&m;awG? rsupf ad wG em;awG jrif&if
bmvdrYk w f Ykd rSw&f ygr,fb&k m;)? ]emrf½yk }f vdrYk w
S &f r,f (emrf½yk v S &f r,f/
]rsupf ed m;om jrifavyg ol[m vlr[kwNf y}D /
rsupf ed m;jrifawmh ol[m ]vl} r[kwb f ;l vdYk odvukd af wmh olrY mS ]&m*} jzpfao;vm;
(rjzpfygbk&m;)? ]rjzpf} &ifub kd J ]eda&m"opöm} jzpfaeNy?D tJ'v D kd awmufavQmuf ]rjzpf}?
ao&ifvnf;]rjzpf}? b,fawmhrS ]rjzpf}bl;? b,fb0rS ]rjzpf}bl;qd&k if edAmÁ efa&muf
oGm;wmaygh? [kw&f UJ vm; w&m;u vG,v f , G ?f [d[k mu pmawG qdw k mawGu&Sw d ,f?
[kw&f UJ vm;? 'umBu;D 'umrBu;D wdYk qdw k m tJvkd a[mrSov d , G wf ,f/
]odwm} u emrf ? ]odwm} r&Sb d ;l vm;? ]t&m&mrSm odonf[ h m cE¨m0dnmPfrw S }f ?
jrifvnf; odw,f? Mum;vnf; odw,f? ]od} qd&k if 'gcE¨m ]0dnmPu©Em¨ }? tJ'D 0dnmPfukd
0dnmPftjriftwdik ;f rxm;&bl;/ ]0dnmPfajcmufjzm ol&Y edS 0f gaMumifh igigolol vlyJ
ewfyJ txifvv JG suf i&Jtyg,f toG,o f , G vf Qif 0#fE, G &f nS vf sm; wrm;rm;onf
ajcmufyg;0dnmPfprG ;f &nfwnf;} wJ/h
]emrf½yk }f xJrmS tJ'D ]0dnmPf} ygw,f/ tJ'[ D mudk ]þ[m 0dnmPf} vdq Yk /kd
]£wd 0dnmPH - þ[m0dnmPf? £wd0n d mPó ork'a,m - þ[m0dnmPf
jzpfaMumif;? ]£wd0n d mPó tw¬*aF rm - þ[m0dnmPfcsKyaf Mumif;}? jrwfpmG bk&m;
300 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

½IwmvkaYd wmif igajymxm;ao;w,f? vlawG½w I wfatmifvYdk ajymwm ]þ[m 0dnmPf}


vkYd (rSev f yS gbk&m;)? ]0dnmPfjzpfaMumif;}}uvnf; 'D ]'Gg&} eJY ]tm½H}k yJ? ]t0dZmÆ awG}
]wPSmawG} tJ'g ]0dnmPfjzpfaMumif;} ac:w,f? odwmu ]emrf}? xdik w f mu ]½ky}f
]emrf½yk }f ? odwmu ckeu ]0dnmPf}? ]0dnmPf} qdw k mu ]{uH cE¨H y#dpö wa,mcE¨m}?
aemufrS usu J seJ YJ enf;enf;av; oGm;&w,f? ]0dnmPf} odwhJ tcgrSov d Ydk b,foYl odwm
wH;k qkad wmh rSwv f o d mu ]onm} ac:w,f/ trSwjf yKNy;D odwmu ]onm} ac:w,f?
Ykd w
tJvkd ud, k [ hf mud, k ½f &I if; rwfwwf? ½I&if;rwfwwf odomG ;w,f/ jrwfpmG bk&m;vnf;
pmawG ayawG rygao;bl;aemf/ jrwfpmG bk&m; bk&m;jzpfwmvnf; Munfah v? ol[ Y mol
awmxJrmS 'ku&ú p&d,m oGm;usiw hf ,f? Ny;D awmh ol[ Y mol aAm"dyifa&mufcw hJ ,f?
aAm"dyifrSmvnf; xdkifw,f? xdkifNyD;awmh tJvdkjzpfw,f? ]emrf½kyf}yJ? ]emr½lyar0
£'w¬o d pömawm} awm}wJh (rSev f yS gbk&m;)/
]opöm} tm;jzifah wmh ]emrf½yk }f onfomvQif &Sw d ,fvYkd 'Dvx kd m;vdu k vf ?Ykd 'Dvkd
pdwx f uJ ]emrf½yk }f onfomvQif &Sw d ,fvYkd qdv k ukd vf &Ykd &dS ifvnf; tukef udpNö ird ;f oGm;wJh
[mrsKd ;yJ? a0;a0;Bu;D r[kwb f ;l av? ]emrf½yk }f csn;f yJ&w dS ,fqkd bmawGjzpfvmOD;rSmwH;k /
]jzpf} vm&if 'kuo © pömyJ ½Ivu kd ?f [kww f ,fr[kwv f m;? ]jzpfaMumif;} uawmh ork',?
]rjzpf}Nyq D kd eda&m"opöm? ]rjzpfaMumif;}}u or®m'd|?d [d[ k mu ]or®mouFyÜ a*gpa&m}
u ½kyef mrf? ]or®mouFyÜ a*gpa&m} xm;OD;? aemufwpfcgrS/
rsupf ad wG bmawGjzpfv&Ykd &dS if b,fvakd tmufarh&rwH;k (emrf½yk v f Ykd atmufarh
ygr,fb&k m;)? vlv?Ykd a,mufsm;vd?Yk rde;f rvdYk oGm;ratmufarhe?YJ tJ'g atmufarhv&Ykd &dS if
]rdpmä 'd|?d rdpmä ouFy?Ü rdpmä 0g,r? rdpmä orm"d} jzpf? tJ'geJyY J ]rdpmä ouFy}Ü jzpf&if ]rdpmä 0g,r}
awGvyk af wmhrmS aygh? 'g b,foal jymp&mvdak o;wH;k ? ]rdpmä ouFy}Ü omBu&H if rde;f rawG?
a,mufsm;awGomBu&H if ]rdpmä 0g,r}u wpfcgwnf;vkyaf wmhrmS yJ/
tJ'gq,fEh pS yf g; &Sw d ,fav? r*¾i&f pS yf g;xJukd av;yg;xnf&h w,f? av;yg;xnfh
vdu k v f &Ykd &dS if ]rdpmä ouFy}Ü jzpfw,f/ ]rdpmä ouFy}Ü u ]or®mouFy}Ü eJY qefu Y sibf uf/
rdpmä ouFyq Ü kd vlawGtm½Hjk yKNy?D uJ vlawG tm½Hjk yK&if b,fvv dk yk rf wH;k ? ol ]rdpmä 0g,r}
qdak wmh olw?Ykd acG;wd?Yk EGm;wdv Yk kd vkyaf wmhrmS aygh? pdwx f rJ mS ? pdwx f rJ mS 'gupdwx f rJ mS
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 301

jzpf&if raemuH/ pdwx f rJ mS jzpf&if bmuHw;kH (raemuHygbk&m;)/ vkyv f u kd &f if bmuHw;kH


(um,uHygbk&m;)/ pum;ajymvdu k &f if bmuHw;kH (0pDuyH gbk&m;)/
]uHo;kH yg;rSm 'k ryg ol[m rdaxG;awmfjzpfownf;/}
uJ b,favmufv, G x f m;owH;k ? uHo;kH yg;qdak wmh um,uH? 0pDu?H raemuH
[kww f ,frv Ykd m;? uHo;kH yg;rSm ]'k} ryg? ]'k} rygqdw k m ]'kp½duk }f r&S&d ifuykd J w&m;&w,f?
a&S;wke;f u? uJ 'umrBu;D awG 'Dvkd rMum;zl;ygbl;? 'DrmS 900-1000 &SNd y?D w&m;emvd?Yk
uJ [drk mS ]'kp½du k }f rygwJ[ h meJyY J oka'¨g'erif;Bu;D vnf; w&m;&w,f/ rdaxG;awmf
a*gwrDvnf; ]'kp½dkuf} rygwmeJYyJ w&m;&w,f? ]'kp½dkuf}xJrSm tbdZÑm? Asmyg'?
rdpäm'd|dawGr&Sdbl;vm; (&Sdygw,fbk&m;)? ]rdpäm'd|d} qdkwm vlawG? a,mufsm;awG?
rde;f rawGukd Buw H m[m ]rdpmä ouFy}Ü ? olwumawG? rde;f rawG? a,mufsm;awG? om;orD;wd?Yk
ydu
k q f rH &Sb d ;l wd?Yk [dv k u
l 'Dvw kd Ykd tJ'gBuw H mawG[m bmouFyw Ü ;kH (rdpmä ouFyyÜ gbk&m;)?
]rdpmä ouFy}Ü qdak wmh ]rdpmä 0g,r}? &efraxmif csib f ;l vm;? olwumh r½du k cf sib
f ;l vm;?
tJvjkd zpfw,f? tJ'g ]rdpmä r*¾i}f vdYk odxm;vdu k &f if rvkyb f aJ e&ifNy;D rSmyJ/
tJ'g ]uHo;kH yg;rSm 'k ryg ol[m rdaxG;awmfjzpfownf;}/
'gu rdaxG;awmfvYkd qdw k m wu,fawmh cDPmo0g &[EÅmrBu;D jzpfomG ;w,f
r[kwb f ;l vm;? tJ'gom *½kpu kd ?f uHo;kH yg;rSm um,uH? 0pDu?H raemuHxrJ mS ]'kp½du k }f
u tbdZÑm? Asmyg'? rdpmä 'd|?d ]rdpmä 'd|}d jzpf&if 'd|ad ygh? avmbu ]tbdZÑm} jzpfv&Ykd &dS if
avmbaygh? ]Asmyg'} jzpfv&Ykd &dS if a'goaygh? tJ'grjzpfv&Ykd &dS if 'g [efaewJo h abmyJ/
a&S;wke;f u tJv[ kd mav;awGeyYJ J oGm;wm? oH;k ckeYJ oGm;wm? 'gaMumifh olww Ykd &m;&
vG,w f ,f/ 'Duawmh trsm;Bu;D qdak wmh vdu k &f wm trsm;Bu;D jzpfNy;D awmh r&Edik b f J
jzpfaew,f/ tck &vG,af tmif ]uHo;kH yg;rSm 'k ryg ol[m rdaxG;awmfjzpfownf;}}/
rdaxG;awmf a*gwrDukd 'Djh yifbu d L© eDrawGu remvdv k ?Ykd olwrYkd jzpfb;l bduL© eDr?
igwdu Yk jzpfwm bmnm? olu ur®0grzwfb;l bmbl; ajymwJah e&mrSm jrwfpmG bk&m;u
igay;Ny;D om;wJ?h uHo;kH yg;xJrmS ]'kp½du k }f rygvd&Yk &dS if raumif;rIr&Sad wmhb;l wJ?h at; tJvkd
vG,fvG,fav;yJ/ udk,fh[mudk,frSwf? uHoHk;yg;xJrSm ]'kp½dkuf} rygeJY? aocgeD;usrS
[dvk al wG tm;us? uRaJ wG? EGm;awG? ydu k q f aH wG? aqGrsKd ;awG? &yfawG? &GmawG owd&eJ/Y
302 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tJ'gawG ]or®m'd|}d xJrmS r&Sb d ;l ? ]y&rw¬} xJrmS vnf; &GmawG &yfawGr&Sb d ;l ? r&Sw d mawG
udv k nf; odO;D rS? odrYk Ykd pdwu f 'Djh yif&mG a&mufvv Ykd nf; vl0ifpm;awG bmawGjzpfvu kd ?f
a<u;awG bmawG wifNy;D vnf; EGm;awGjzpfvu kd ?f acG;awGjzpfvu kd ?f rjzpfb;l vm;? tJ'g
uHo;kH yg;rSm ]'k} ygvd?Yk ]uHo;kH yg; rSm 'k ryg ol[m rdaxG;awmfjzpfownf;}}? vG,v f , G af v;
rSwx f m;/ [ ighuH oH;k yg;xJ ]'k} ygoGm;vm; rygbl;vm; ppfMunf?h ]rygbl;} qdk 'g[efomG ;
wmyJ/ tJ'g uHo;kH yg;rSm um,uH? 0pDuu H a&m bmjyKv&Ykd o dS wH;k qdak wmh ]vlawG} &Sv d /Ykd
vlawG? a,mufsm;awG rde;f rawG&adS wmh pum;udk ajymcsiaf ewm (rSeyf ghb&k m;)/ 'gaMumifh
ajymcsi½f o kH m ajymcsiyf g rajymvdu k yf geJ?Y
t0dZmÆ aMumifo h m ajymcsiw f m 0dZmÆ rajymcsi/f
wu,fvYkd pum;vnf;rajymcsiaf wmhb;l ? tdrv f nfvnf; roGm;csiaf wmhb;l ?
[dtk wif; 'Dtwif;vnf; rajymcsiaf wmhb;l qd&k if ol ]0dZmÆ O'yg'd? ÓPHO'yg'd} qdw k hJ
"r®pMumw&m;&aew,f? tckawmh ysif;wmaygh/ ]tm&wD &wDp ukawmed'gem}?
]tm&wDp--ysi;f jcif;onfvnf;aumif;? &wDp- aysmjf cif;onfvnf;aumif;? ukawmed'gem-
tb,faMumifh jzpfoenf;}/
]tm&wDp - ysi;f jcif;onfvnf;aumif;? &wDp - aysmjf cif;onfvnf;aumif;}?
abmvH;k yGo J mG ;awmh raysmb f ;l vm; (aysmyf gw,fb&k m;)/ abmvH;k yGu J b,foal wG
uefwmwH;k (vlawGuefwmygbk&m;)? tJ'g ]twåabm} aMumifjh zpfw,f? ]olig} aMumifh
twåabmaMumifjh zpfw,f? ]olig} qdw k m a,mufsm; rde;f r&Sv d jYkd zpfw,f? a,mufsm;
k m ]vl} &Sv
rde;f rqdw d Ykd jzpfw,f? uJ ]emrf½yk }f vdq Yk akd wmh jzpfao;vm;? ]rjzpf&if} bmopömwH;k
(eda&m"opömygbk&m;)/ ]rjzpfaMumif;}}u bmopömwHk; (r*¾opömygbk&m;)/ tJvdk
wpfcgwnf; w&m;em&if; rwfwwfoNd y;D awmh ajymoGm;&w,f/
]O'*¾pw d Hå yoEépw d }Hå wJ?h 'Dvkd jzpfomG ;w,f/ &Siaf um@nvdk a&S;wke;f u
a&S;wke;f u? a&S;wke;f u enf;twdik ;f rSwx f m;aemf/ a&S;w k ek ;f u tJvykd v J rYdk w S xf m;
[kwfNyDvm;/ ]rsufpduom jrifavyg ol[m vlr[kwfNyD} ? ]vl} r[kwfawmh
&m*jzpfao;vm;? a'goeJaY um b,fou Yl kd &efaxmifrwH;k / ]rjzpf} &if bmopömwH;k
(eda&m"opömygbk&m;)/ ]rjzpfaMumif;}}u bmopömwH;k (r*¾opömygbk&m;)/ ud, k rhf mS
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 303

r*¾opöm&Sd&if ]owdoarÁmZÑa*Fg tw¬dyd yZmemwd} qdkwmawGvnf;&Sdw,f/


aAmZÑiyf ikd ;f usawmhygw,f/ tJ'gu "r®mEkyóem/ ]owd}? ]&S}d &if &Sw d ,fvo Ykd &d w,f/
]r&S}d &if r&Sb d ;l vdo Yk &d w,f (rSeyf g)/ ]owdoarÁmZÑa*Fg acg uóy r,mor®'u©mwm}
qdw k mawGvnf;&Sw d ,f/ owdarhae&if tJ'gawGjzpfwwfw,f/ aAmZÑiaf wGu]&S}d w,fqkd
&Sw
d ,fvo Ykd /d ]r&S}d &if r&Sb d ;l vdoYk &d w,f/ tJ'gu ]aAmZÑiyf AÁ} rSm/ tcku ]tm,weyAÁ}
usawmh rsufpd udkvnf; rsufpdvdkYod&w,f/ igvdkYrodeJY/ vlYrsufpdvdkYrodeJY/
rsupf rd eI w f ,fvv Ykd nf; rode?YJ rsupf v d yYkd oJ /d
]pu©KyH d 'kuo © pöm} eJY a[mvdu k w f mvnf;&Sad o;w,f (rSev f yS gbk&m;)/ pu©K
Ny;D awmh ]rsupf ed m;om jrifavyg ol[m vlr[kwNf y}D / ]vl} r[kw&f if bmwH;k qdak wmh
]emrf½yk }f / b,f[mu emrfw;kH ? odwmu ]emrf}/ b,f[mu ½kyw f ;kH ? xdik wf mu ]½ky}f /
xkdifwmu ]0dnwf½kyf} ac:w,f/ jrwfpGmbk&m;u ]£wd½lyH £'H½lyH {wåu½lyH
e£awmbdanm} awGeJY qufqufNyD; wpfpwpfp ododoGm;&w,f/ xdkifwmu
bm½kyv f ?J ]0dnwf½yk }f yJ/ pum;ajymwmu ]0pD0n d wf½yk }f yJ/ ]£wd½yl H - þ[m½ky}f
vdq Yk wkd meJyY J awmfawmf[efw,f/ ]£wd½yl H - þ[m ½ky}f /
w&m;emwJo h al wG bmawGw;kH (½kyaf wGygbk&m;)/ tJ'geJv Y nf;Ny;D wmyJ? pdwrf ul;
wm½kyaf wGvYkd 'Dvq kd v kd u kd &f if a[movdak v; Nird Nf y;D awmh a[movdak v; bmrSukd
rjzpfb;l ? pdwrf ul;bl;? tJ'g ]þ[m½ky}f vdYk 0dyóemav;½Ivu kd wf meJyY J ]0dyóem} qdw k m
uvnf;tbdnmOfxu kd w f ,f? ]tbdnmOf}xJrmS 0dyóemygw,f/ tJ'g ]eda&m" opöm}
vdq Yk ?kd tJ't D wdik ;f oGm;Ny;D ]vl} r[kwb f ;l vdq Yk ?kd uJ b,fb0ul;rSmwH;k ? ]emrf½yk }f eJY omae/
NrKd UxJrmS vnf; rsupf ad wG em;awG r&Sb d ;l vm; (&Syd gw,fb&k m;)/ olwv Ykd nf; bmawGw;kH
(emrf½yk af wGygbk&m;)/ awmxJrmS a&m rsupf ad wG em;awG r&Sb d ;l vm; (&Syd gw,fb&k m;)/
olwv Ykd nf; bmawGw;kH (emrf½yk yf &J ydS gw,fb&k m;)/ tJ'gu ta&;Bu;D qH;k yJ? vlawGrmS
rsupf &d w dS ,fq&kd if bk&m;a[mu ]emr½lyypö,m oVm,weH} vdq Yk w kd ,f/
'gu awmfawmfta&;Bu;D wJyh pk mä
tckval wGrmS rsupf &d wdS ,fq&kd if tJ'D ]emr½lyypö,m oVm,weHBu;D } aysmufomG ;
w,f? tJ'g y#dpo
ö rkygÜ 'fukd ,Hrk mS ;&musomG ;awmh ykxZk Ofu rvGwb
f J jzpfaew,f/
304 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tck ykxZk OfuvGwaf tmifvYkd jyefar;r,f/ vlawGrmS rsupf ad wG em;awG&o dS vm; (r&Syd g
bk&m;)? ]emrf½yk }f rSmom rsupf ad wG em;awG&w dS ,fav? tJ'v D akd jymEkid &f if Ph.D bGUJ ay;w,f?
'g usKyu f omay;wmyg? 'Djh yifu ray;ygbl;? 'gu awmfawmfta&;Bu;D wJh ykpmä /
vlawGrmS rsupf ad wG em;awG&o dS vm; (r&Syd gbk&m;)? &S&d ifawmh Ph.D bGUJ r&
ao;bl;? a'gufwmbGUJ r&ao;bl;? ar;Munf?h tJ'g ]&Syd gw,f} Mum;vd&Yk &dS if r[efao;bl;?
]vl} rSr&Sb d J r&Sw d [hJ mudk ykpmä vkyx f m;wm [kww f ,f r[kwv f m;? tJ'g ya[Vdac:w,f?
jrwfpmG bk&m;&Siv f ufxufuvnf; 'Dvkd ykpmä awG&w dS ,f/
vlawGrmS rsupf ad wG em;awG &So d vm; (r&Syd gbk&m;)/ vl&,fvaYkd um &So d vm;
(r&Syd gbk&m;)/ ]vlr&Sad ompdw}f ? uJ 'gb,fvakd er,fxifw;kH ? ]vlr&Sad ompdw}f [kw&f UJ vm;?
tawG;awGbmawG ray:awmhb;l ? tawG;awG bmawG[m ]0D&, d } r&Sw d mudk tawG;
ac:w,f? ]0D&, d } - yÍö'gG &m0ZÆe 'dyG Íö'gG &m0ZÆe orÜ#d pKdä i;f oEÅ&D P tm0ZÆe;f awG bmawG?
qifjcifwmawGu ]0D&, d } r&Sv d Ykd tJvjkd zpfwm? ]0D&, d oarÁmZÑi}f &S&d if tJ'v D kd vlawG?
rde;f rawG? a,mufsm;awG &Sw d [ hJ mawG rawG;bl;/ [kwu f v hJ m;? aAmZÑiu f 0rf;xJ
arG;&w,f? [kw&f UJ vm;? tJvrkd w S xf m;aemf/
]vlr&Sad ompdw}f (vlr&Sad ompdw)f ? tJ'pD w d u f bmoGm;Ny;D &m*awG bmawG
oGm;vkyv f &Ykd rwH;k (r&ygbl;bk&m;)? tJvrkd &awmh &m*awG bmawGjzpfao;vm; (rjzpf
awmhygbl;bk&m;)/ ]rjzpfwm} bmopömwH;k (eda&m"opömygbk&m;)/ ]Zmwd r&PH a[mwd}
wJ?h 'g ]jzpf}vd&Yk &dS if aowmysuw f myJ? ]rjzpf} &if ]tZmwd tr&PH a[mwd} wJ?h pmawGu
tyHyk &J w dS ,f/ 'gayr,fh qdik &f mqdik &f mav;awG ajym&w,f? 'grSvnf; y&dowfvnf;
rNi;D bl;? aysmv f nf;aysmw f ,f [kwu f v
hJ m;/
]vlr&Sad om pdw}f (vlr&Sad ompdw)f ? Mind without Man ---qdv k u kd pf rf; (Mind
without Man)? a[m 'Dvjkd yefvu kd af wmh ]vlr&Sad om pdw}f (vlr&Sad om pdw)f ? tJvu kd srS
]pdwrf &Sad omvl} (pdwrf &Sad omvl)? a[m ]eifeh YJ [,f pdwrf &Sw d v hJ Bl u;D vdyk J qJrem qdrk emeJ}Y /
qJ&if b,folYqJwHk; (em;udkqJwmygbk&m;)? vQmxkwfajymif&if b,folYajymifwHk;
(rsupf u d akd jymifwm)? rsupf u d b,forYl supf w d ;kH (emrf½yk &f UJ rsupf yd gbk&m;)? ]emrf½yk }f
&JUrsupf ?d ]vl}Y rsupf &d &dS UJ vm; (r&Syd gbk&m;)? ]vl} qdak wmh a'goxGuw f ,f? ]vl} r&S&d if
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 305

a'gorxGub f ;l / ]&m*ponfh q,fw h pfr;D Nird ;f Ny;D xdek Ad mÁ ef}? um;eJo Y mG ;aomfvnf;aumif;?
aps;0,fomG ;aomfvnf;aumif; tJvakd v; qdq k kd ay;vd&Yk &dS if aps;0,fwv hJ v l nf; ]edAmÁ ef}
a&mufw,f? aps;a&mif;wJv h v l nf; ]edAmÁ ef} a&mufw,f/ 'Dvrkd [kw&f if aps;0,fwv hJ el YJ
aps;a&mif;wJv h el YJ &efjzpfaewwfw,f? r[kwv f m;? &efjzpfwm vlawG&adS wmh jzpfwmaygh?
tJvkd bmnmeJ?Y [Jah umifr bmnmeJ?Y 'gu vlawGukd ac:wJeh mrnf? 'gawGr&S&d bl;?
[kwu f v
hJ m; (rSev f yS gbk&m;)/
]pdwrf &Sad omvl}? tJ'grSvQmxkwaf jym&if b,fou Yl kd ajymifwm (rsupf u d akd jymif
ygw,fb&k m;)? b,forYl supf w d ;kH (emrf½yk &f UJ rsupf )d ? bmaMumifh jzpfw;kH vdaYk r;&if&ao;
w,f? [kwu f v hJ m;? ]vl} rSm rsupf &d &dS UJ vm; (r&Syd gbl;bk&m;)? ]vlawG}vdaYk um &S&d UJ vm;
(r&Syd gbl;bk&m;)? uJ ]vl} &,fvrYkd &Sb d eJ YJ ajymifwmudk ighajymifwmvdYk oGm;vkyaf wmh
a'gorxGub f ;l vm; (xGuyf gw,fb&k m;)? ]vl} &Sw d mudk ]rdpmä ouFy}Ü wJ?h ]rdpmä r*f} 0ifomG ;
wm (rSeyf ghb&k m;)? tJ'D ]rdpmä r*f}rSe;f odvu kd v f &Ykd &dS if r0ifawmhb;l ? tJ'v D kd r0ifawmh
]Nird ;f } aevdu k w f m/ jrwfpmG bk&m;Bu;D usawmh qGr;f cHomG ;vnf; ]Nird ;f }}? xdik af e&if;rwfwwf
vnf; ]Nird ;f }}? bmjzpfjzpf ]Nird ;f }}aewmyJ r[kwb f ;l vm; (rSeyf gbk&m;)? 'umrBu;D wdu Yk sawmh
wpfa,mufwnf;ae&if ysi;f w,f? pum;ajymazmf&w dS q
hJ D oGm;w,f? tJv?kd tJ'g emrf½yk f
omrSwx f m;aemf (rSev f yS gbk&m;)/
rsupf u d v kd nf;od&rnf? tqif;udv k nf;od&rnf? oHa,mZOfuv kd nf; od&rnf?
oH;k ckov d Qif edAmÁ efciG f vsiv f siaf jy;awmhonf/
tJ'rD supf jd rifwmxJrmS ]oHa,mZOf} rjzpfb;l qd&k if bmac:owH;k ? ]rjzpfwm}m}av?
]tZmwd}? ]tZmwd}/ ]tZmwd r Z&m Asm""dd t H rwH edA, Ç H *wm {0rm'd *kPal ywH}awG
r&Sb d ;l vm; pmawGrmS (&Syd gw,fb&k m;)? rsupf u d vnf; ]oHa,mZOf} rjzpfbJ ae&if&w,f?
em;awG ESmacgif;awGua&maygh? yxrwef; ususeeav; pdwu f ;l ay;vdu k pf rf;/
oHa,mZOfr&Sw d meJY rEdiI ;f ,SOw
f m bmxl;owH;k
tvGeÓ f Pfaumif;wJh wdjYk refrmjynfom;awG bmvd'Yk v D t
kd ukov kd af wGjzpfae
&rvJ? [kwu f v hJ m; (rSevf yS gbk&m;)? tJ'gaMumifrh Ykd ]rdpmä ouFy}Ü wdrYk eS ;f oday;? 'gu
]rdpmä ouFy}Ü ? 'gu ]or®mouFy}Ü vdYk tJvo kd ad y;aemf (rSev f yS gbk&m;)/ ]rsuf p d u jrif
306 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

rEdiI ;f ,SO}f ? rsupf u d ]½lyg½H}k udjk rifawmh bmudEk iId ;f ,SOrf mS wH;k (rEdiI ;f ,SOyf gbk&m;)? ]vl}udk
jrif&ifom [du k acsmw,f? 'Duracsmbl;? [du k ylw,f? 'Du at;w,feYJ ]ESpcf }k &Srd S
EdiI ;f ,SOw f m? ]ESpcf }k r&S&d if rEdiI ;f ,SOb f ;l ? ]{aum"ar®m} jzpfomG ;w,f (rSev f yS gbk&m;)?
tJ'g yxrwef; jzpfomG ;wm/ ]rsupf u d jrif rEdiI ;f ,SOf þwGif w&m;&} w&m;&}/ ]oHa,mZOf}
r&Sw d meJY ]rEdiI ;f ,SO}f wmeJY bmxl;owH;k (twlwyl gyJb&k m;)? twlwyl gyJ? uJ olwumu
vQmeJx Y w k af jymif&if qJcsiaf o;ovm; (rqJcsiyf gbl;bk&m;)? qJcsiw f m u ]jzpf} ao;vm;
(rjzpfawmhygbl;bk&m;)/
]jzpf}wmu bmopömwH;k ('kuo © pömygbk&m;)/
]jzpfaMumif;} u bmopömwH;k (ork',opömygbk&m;)/
]rjzpf} &if bmopömwH;k (eda&m"opömygbk&m;)/
]rjzpfaMumif;} u bmopömwH;k (r*¾opömygbk&m;)/ tJovdk ]opömav;yg;}
udv k nf; ae&mwdik ;f ae&m wdik ;f rSm azmfjy&w,f (rSev f yS gbk&m;)? tJ'v D kd rsupf u d vnf;
]opömav;yg;} &Sw d myJ? em;uvnf; ]opömav;yg;} &Sw d myJ/ ]rsupf u d v kd nf; od&rnf}?
]od&rnf} vdq Yk w kd mu ]pu©KÍö yZmemwd} qdw k m ]y&dan,s} udak [mwm/ ]tbdan,sm
y&dnmESihf y[mwAÁ opäu d [k r*¾bm0em av;opömudk q&mrqdk tvdv k vkd Qi}f qdw
k m
]or®morÁK'¨ *kPaf wmf}? 'gu teuf/ ]yZmemwd} qdw k mav (rSeyf gbk&m;)/
rsupf u d v kd nf; od&rnf? tqif;udv k nf; od&rnf? ]tqif;} qdw k mbmwH;k
od&UJ vm; ]0PÖ"mwf}? ]0PÖ"mwf}[m vlvm;? a,mufsm;vm; (r[kwyf gbl;bk&m;)?
tJ'x D u J udu k ]vlr[kwaf ompdw}f qdw k mu tJ'gw,freS w f hJ pdwv f nf;jzpfaew,f?
[kwu f v hJ m; (rSeyf gbk&m;)? tJ'gawGukd tao;pdwo f o d ad y;? odav [efav? odav
[efavyJ? ]vl} r[kwb f ;l qdw
k t hJ odu tvGet f zd;k wefw,f? jrwfpmG bk&m;u ]owå0g
r&S[ d al om todonfomvQif vd&k if;jzpfw,f}wJ/h tJ'gbmvdv Yk w kd ;kH qdak wmh 'Dvkd ]a'guf}
vdq Yk v kd u kd af wmh 'Du ]a'guf}vdYk toHrMum;bl;vm; (Mum;ygw,fb&k m;)? em;xJ a&muf
oGm;&if tJ'g ]t½lyemrf} jzpfomG ;w,f? 'DrmS u ]a'guf} vdYk qdv k u kd wf mu ]½ky}f -toH/
]oyÜwd aomw0dnmPH bm0H*päww D d oa'´g} wJ?h ]a,mobma0g - tMuifoabm
w&m;onf? aomw0dnmP bm0H - aomw 0dnmPf\tjzpfu?kd *päwd - a&mufwwf
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 307

\}}? ]r[mbkwaf v;yg;} udu k ]aomw0dnmPf} oGm;jzpfw,f? 'gaMumifh ]0dnmP} mP}eJY


]"mwfig;yg;} jzpfomG ;w,f? ]tmumo} eJY jrwfpmG bk&m;u a[mvdu k af wmh ]"mwfajcmufyg;}
jzpfomG ;w,f? yuúKomwdrif;Bu;D [m wpfcgwnf; ]tem*grf} jzpfomG ;w,f? ]vl} r[kwb f J
jzpfomG ;w,f? ]tem*grf} jzpfomG ;awmh bmac:owH;k ? ]vl} r[kwb f J jzpfomG ;w,f?
vl[w k &f if &m*? a'goawGjzpfrmS aygh (rSev f yS gbk&m;)? tJvkd 'umBu;D wdu Yk vTw*f ½k
pdu
k af y;? em½Hw k ifr[kwb f ;l ? yxrwef;vnf; BuaH y; (rSev f yS gbk&m;)/ BuaH y;rS ]or®m
ouFy}Ü jzpfw,f? rBub H eJ rYJ sm; a[mvdu k w f ikd ;f 'Dvx kd ikd af e? ]or®mouFy}Ü rjzpfb;l ?
]or®mouFy}Ü rjzpf&if ]or®m'd|}d rjzpfb;l ? ]or®m'd|}d rjzpfv&Ykd &dS if ]emrf½yk }f ra&mufb;l ?
]emrf½yk }f ra&muf&if jzpfysuaf wG rjrifb;l ? [kwu f v
hJ m; (rSev f yS gbk&m;)? b,fEpS ef m&D
xd;k Nyw
D ;kH ? &Spef m&DcaJG wmhrmS ? a[m&if yxrwef;awG awmfawmf&adS o;wm? [kwu f v hJ m;/
em;uMum;wHk o'´g½Hk vlyrkH rSw&f ? em;uMum;&if rEdiI ;f ,SOf þwGif w&m;&/
em;udv k nf; od&rnf? toHuv kd nf; od&rnf? oHa,mZOfuv kd nf; od&rnf/
oH;k ckov d Qif edAmÁ efciG f vsiv f siaf jy;awmhonf/
tJ'gu ]"r®mEkyóem} u ]oabmw&m;awG} udk ajymwmaemf? vlawG bmawGukd
ajymwmr[kwb f ;l ? [kwu f v hJ m; (rSeyf gbk&m;)? vlawG bmawGukd ]t&S}d rxm;&bl;?
pdwx f u J kd ]r&Sb d ;l ? r&Sbd ;l } eJv Y nf; qdak e&w,f (rSev f yS gbk&m;)? odrYk Ykd [dt k aygufu
0ifvm? 'Dtaygufu 0ifvm? ]raemayguf} awmh Nird ;f raebl;vm; (Nird ;f aeygw,fb&k m;)?
tJv[ kd m ]jzpf&m}m}ac:w,f? ]raemayguf} u jzpf&m? ]'kuo © pöm} 'Duod&w,f? pGe;f vGe;f
q&mawmfu ]um,aygufBu;D }}u Munfw h m? 'gaMumifh olcY rsmrSm wpfcgwnf; acR;awG
wvH;k vH;k eJY r[kwb f ;l vm; (rSeyf gbk&m;)/ ]"r®mEkyóem} óem}u ]raemayguf}u Munfv h nf;
&w,f? ]rsufpdayguf}u Munfhvnf;&w,f? tm,weudkwJh ]ork',Íö tw¬*FrÍö
,xmblwH yZmemwd} wJ/h ]{w¬aue ar0 - þrQavmufomvQi?f bduK© aem - &[ef;\?
'óeH - tjrifonf? ok0o d 'k H¨ - aumif;pGmpifMu,fNy?D a[mwd - jzpf\} wJ/h tJ'D
rsupf ad wG em;awGukd ]tjrifpifMu,f}&ifvnf; 'gvnf; yxrwef;yJw?hJ [kwu f v hJ m;
(rSeyf gbk&m;)? uJ awmfMuOD;pdYk (om"k om"k om"k)/ uJ -a&pufcs&rSmqd/k w&m;yGJ
rwnfwm aumif;ygw,f? tm;vH;k vdu k q f /kd ]baEÅ-t&Sib f &k m;? £rHyn k H - þnw&m;yGJ
308 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

pDpOfjcif;aMumifjh zpfaom ukov kd of nf? tmo0u©,H - td;k aygufrS a&,du k souJo h Ykd
'Gg&ajcmufyg;rS wzGm;zGm; w'D;'D; ,dpk ;D wwfaom? avmb 'd|d arm[wd\ Yk uke&f m
ukeaf Mumif;jzpfaom edAmÁ efu}kd ? avmbwdYk 'd|w d Ykd arm[wdq Yk w kd mu vlawGukd odwhJ
todrsKd ;/ ]arm[} ]arm[}qdw k m ]t0d'w d H 0dEw ´ w D d t0dZmÆ }? rodtyfaom rde;f r? a,mufsm;
tp&So d nfukd odaomaMumifh arm[udk ]t0dZmÆ } vdaYk c:w,f (rSev f yS gbk&m;)/ vlawGvYkd
od&if ]t0dZmÆ } jzpfNyv D Ykd qd&k vdrrhf ,f/ ]þ[m tmo0} (þ[mtmo0)? ]tmoa0gw&m;}
rSe;f od&if 0rf;xJrmS tmoa0grjzpfb;l / ]tmoa0g w&m;} rSe;f rod&ifjzpfw,f/ 'gaMumifh
avmb 'd|d vlawGudktrSwf&NyD; atmufarhNyD; [dktjypfudk 'Dtjypfudk qdkvdkY&Sd&if
]þ[mtmo0? þ[mtmo0jzpfaMumif;? þ[m tmo0csKyf&m}? tJvdkvnf;
½I½aI y;&w,f/
]þ[m'kuo © pöm? þ[mork',opöm? þ[mr*¾opöm}/
tJovdv k nf; qdk qdk ay;&w,f/
]þ[m½ky?f þ[m½kyjf zpfaMumif;? þ[m½kycf sKyaf Mumif;}?
]þ[ma0'em? þ[ma0'emjzpfaMumif;? þ[ma0'emcsKyaf Mumif;}/
]a0'emcsKyaf Mumif;} uvnf; t0dZmÆ ? wPSm? Oyg'gef? uHawGuvnf; vlawG
d yYkd gyJ? ]t0dZmÆ }}aMumifq
&Sv h kd rrSm;awmhb;l / ]t0dZmÆ }}qdw k mvnf; vlawGow d hJ todrsKd ;/
]£rHyn k H - þw&m;yGJ usi;f yay;&aom aumif;rIonf? tmo0u©,H - bHt k m;jzifh
b0*f? "r®tm;jzifh a*gMwblwikd af tmif}? t0Dpd uvnf; bHx k yJ gw,f/
tJ'aD wmh ]tmoa0g w&m;} qdw k m a&mufw[ hJ mawGukd ajymwm? ]a*gMwbl}
usawmh ra&mufEidk af wmhb;l aygh? ]r*fzv kd }f jzpfomG ;w,f? ]r*fzv kd }f qdw k m ]ÓPf}? ]ÓPf}
qdwk mu b,f[mwH;k vdq Yk akd wmh? ]ÓP0dy, Ü w
k f tukov kd f avmuDuo kd m tm½Hjk yK
ownf;}? ]ÓP0dy, Ü w k }f u vlawG bmawGvYkd jzpfomG ;Ny;D awmh ]tukov kd }f vnf; jzpfjyefNyD
qd&k if tJ'g ]avmuD} yJ tm½Hk jyKw,f? tJ'g ]avmuD} tm½Hjk yKv&Ykd &dS if ]'kuo © pöm} yJ?
opömqdw k mvG,v f ,G af v;yJ/ ]ÓP0dy, Ü w k f tukov kd f avmuDuo kd m tm½Hjk yKownf;}?
olww Ykd &m;em&ygapqdw k hJ apwemeJY usi;f ywmu ukov kd af umif;rI&w,f/ ]þ[m
tmoa0gw&m;}? ]þ[mtmoa0gw&m;} ukefw,f r&Sdbl;vdkY qdkvdkufvdkY&Sd&if
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 309

'gyxrwef ; w&m; jzpf o G m ;w,f ? ]yxrwef ; uk o d k v f B uD ; } vT w f j zpf o G m ;w,f


(rSev
f yS gbk&m;)? omrefav;jzpfwmr[kwb f ;l ? enf;enf;av;r[kwb f ;l ? tvGet Yf vGef
aumif;wJh ukov kd v
f rYkd wS &f r,f (rSev f yS gbk&m;)/ wynfah wmfw\ Ykd ukov kd o f nf? trSL;
xm;í usi;f y&aom ukov kd o f nf? ]emr oP²mef ra&muf&ef trSeo f wdjyK}? emrnfawG
oP²mefawGa&muf&if ukov kd af wmh&w,f (rSev f yS gbk&m;)? tukov kd vf nf; jzpfwwf
w,f? 'gaMumifh emrnfawG oP²mefawGukd usKyu f odyrf oH;k bl;? [kwu f v hJ m; (rSev f yS g
bk&m;)/ ]&m*a'go jzpfav&m ynwfawGvnf; yg&yg} yg&yg}/ emrnfwYkd oP²mefwYkd rygeJ?Y
tck rsupf u d jrifwmu ]ynwf} ygoGm;vdYk ]vl}jzpf oGm;wm? ynwfryg&if ]½lyg½H}k yJ&w dS ,f?
jrwfpmG bk&m;wdu Yk ]y&rwf}yJ? jrwfpmG bk&m;wdu Yk 'gawGjrif&if ]½lyg½Hak wG} yJ jrifwmyJ
(rSevf yS gbk&m;)? 'grS ]y&rwf} jzpfw,f/
þaumif;rIukd ]tmoa0gukeaf Mumif;} jzpfaom w&m;yGpJ &D ifaom ukov kd u f ?kd
r,H -wynfah wmf wynfah wmfrwdo Yk nf? ua&mr - jyKyguke\ f ? £r
£rH - þaumif;rIonf?
tmo0u©,H - vlawGbmawG r&Sw d murS tmoa0gukew f m? vlawGbmawGuv kd nf;
odxm;&w,f? tJvo kd ad wmhrS ]vl} qdw k m ]tmoa0gw&m;}
]tmoa0gw&m;}xJygw,f? ynwfu;kd ?
ynwfqw kd m ]&m*ponfh q,fw h pfr;D Nird ;f Ny;D xdek Ad mÁ ef}udk ra&mufb;l (rSev f yS gbk&m;)/
]&m*awG} r&Srd u S ;kd ? vlawGbmawGqakd wmh &m*&Sw d wfw,f? 'gaMumifh ]&m*aysmuf
w&m;? a'goaysmufw&m;} ac:w,f (rSev
w&m; f yS gbk&m;)/ wynfah wmf\ aumif;rIonf
]&m*aysmuf? a'goaysmuf} jzpfaom ]edAmÁ ef} tusKd ;iSm vSL'gef;yguke\ f ? þaumif;rIukd
trdtb? q&morm;wdt Yk m; tpxm;í a0ae,swt Ykd m;vnf; trQay;a0yguke\ f /
tuREykf wf u
Ykd o
hJ Ydk tmoa0gukecf ef;aom? ukecf ef;aMumif;jzpfaom ukov kd u f jkd yKí
]ukecf ef;jcif;} [laom tusKd ;ud&k í ]&m*ponfh q,fw h pfr;D Nird ;f Ny;D aomyk*Kd¾ vrf sm;}
jzpfMuygapukeo f wnf;/
uJ---awmfMuOD;pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸
310 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]]tmoa0gy,fazsmufw&m;awmf }}
15. 8. 2007
owdjzifh tbdZÑm a'greóudk y,fazsmufae&r,f
]oawm bdua© 0 bduK© }? ]oawm
]oawm- owd&o dS nfjzpfí}? owduawmh ukov kd af ygh?
bk&m; &[EÅmwdu Yk sawmh Bu,d mac:w,f? ykxZk Ofvo l m;wduYk sawmh ukov kd /f ]oawm
- owd&o dS nfjzpfí? tbdZÑm a'greóH - tbdZÑm a'greóud?k 0dae,s - y,fazsmufí?
0d[&wd - ae\}}? ]owd} &SNd y;D awmh ]tbdZÑm a'greó}
a'greó}udv k nf; r&Sad p&bl;wJ?h ]tbdZÑm
a'greó} qdw k mu ]tbdZÑm} u avmb? ]a'greó} u Asmyg'? ]a'greó} qdw k mu
a'go? avmb a'goudk ]0dae,s- y,fazsmufí ae&\}}/ ]owd&o dS nfjzpfí tbdZÑm
a'greóudk y,fazsmufae&r,f} wJ/h
olig&Svd Ykd &S&d if tbdZÑm a'greó &So d mG ;w,f
t"dygÜ ,fuawmh ]owd} &S&d r,f/ ]olig} &Sv d &Ydk &dS if ]tbdZÑm a'greó} &So
d mG ;w,f/
]olig} &Svd &Ykd &dS if vlawG a,musmf ;awG rde;f rawG&&dS if ]tbdZÑm a'greó} r&Sad tmif
awmfawmfapmihaf &Smufae&w,f/ pdwx f rJ mS vlawG&adS evd&Yk &dS if? ]oawm
]oawm-owd&o dS nf
jzpfí}? ]owd} &Sw hJ cgusawmh ]tbdZÑm a'greó} rjzpfatmif aeEdik w
d t f ,f? vlawG
a,musmf ;awG rde;f rawGr&Srd v S nf; ]tbdZÑm a'greó} u aysmufrmS ud;k ? vlawG
a'greóawG r&Sad tmifuawmh ]owd} &S&d r,fqakd wmh ]owd&UJ tm½H}k /
]oawmbdua© 0 bduK© }? ]owd} &S&d w,fqw kd m xGuaf v 0ifavuvnf; owd
d mygyJ? ]xGuaf v 0ifav} eJUcsn;f yJ aer,fq&kd ifvnf; ]oawm0}
&Sw ]oawm0}rSm ]tbdZÑm
a'greó} yJ? ]a'greó} ]a'greó}u pdwq f ;kd wwfw,f? ]avmb} ]avmb}u vdck siw f wfw,f? tJ'g
]owd} eJUrS y,fazsmufaeEdik w f ,f? ]owd&UJ tm½H}k uawmh owdy|mef? ]xGuaf v 0ifav}
yJ½aI er,f? ]vlawG}vnf; aysmufaer,fq&kd if ]tbdZÑm a'greó} a'greó}aysmufw,f? ]tbdZÑm
a'greó}
a'greó}udu k ½kyv f Ykd emrfvYkd rodb;l ? vlvo Ykd w
d ,f? avmbeJY a'goudu k vlvoYkd wd ,f/
tJvckd rJG S ygVdawmfu enf;enf;av;? jrwfpmG bk&m;wdu Yk ÓPfaumif;awmh
a&S;a&S;wke;f uolawGu ÓPfBu;D awmh ]tbdZÑm a'greó} udk y,fazsmufae&r,f
qdak wmh? ]avmbeJUa'go} a'go}udk y,fazsmufae&r,f? avmbeJU a'gouvnf; ]vl} r&Srd ?S
]emrnfawG} r&SrSd ?S ]oP²mefawG} r&Srd ?S 'grS ]avmb a'goawG} y,fazsmufaeEdik w f ,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 311

ta&mif;t0,feaYJ e&ifvnf; ]avmb a'go} y,fazsmufae&r,fqakd wmh vlawG


azsmufNy;D aps;a&mif;/
rsupf u
d jrif½kH em;uMum;½Hk
]a'greó} pdwfqdk;w,fqdkawmh? ]toHawG}u pdwfqdk;wwfwmudk? ]toH}
udek m;u Mum;w,f? pdwq f ;kd wmu ]a'go}
]a'go}? jrwfpmG bk&m; taecdik ;f wmu ]avmbeJY
a'go} y,fazsmufNy;D ae&r,f? ]avmbeJY a'go} y,fazsmufaeEdik Nf yb D &k m;vkYd qd&k ifawmh
tJ'g yxrwef;yJ/ y,fEikd af tmifqw kd muawmh? rsupf u d jrifwm em;uMum;wm tJ'g
]0dyguf}? olu rsupf ud ]jrif½}kH ? em;u ]Mum;½H}k omqd&k if ]a'go}
]a'go}rxGub f ;l ? ]avmb}
]avmb}vnf;
h kd oli,fcsi;f csi;f vnf; aemufMu? ajymifMuqd&k ifvnf; ]Mum;½H}k ?
rjzpfb;l ? Mum;½H?k tJv
]jrif½}kH /
owdu um,mEkyóem
tJ'g ]oawm
]oawm-owd&o dS nfjzpfí}? ]owd}u ]um,mEkyóem}
óem}? ]xGuaf v 0ifav}
aMumihf touf&iS w f ,f? Ny;D awmh 0rf;xJu tlawG? tonf;awG? qHyifarG;nif;awG?
vufonf;ajconf;awG? t½d;k ? tom;awG tJvx dk if&ifvnf; ]um,} yJ? oGm;w,f?
vmw,f? £&d,mykxf av;yg;uvnf; ]um,} yJ? xdik w f ,fqw kd mvnf; ]um,} yJ?
tJ'g ]owd&o dS nfjzpfí} yJ/ ]owd} &SNd y;D awmh tbdZÑm? a'greójzpfapwwfwhJ ]rdpmä 'd|}d ?
d vlawG jzpfwwfw,f? a,musmf ;awG? rde;f rawGjzpfwwfw,f? tJ'g ]'d|}d b,fou
'd|u l
jzpfowH;k qdak wmhrS t0dZmÆ ujzpfw,f? ]t0dZmÆ }}u 'd|jd zpfw,f? ]'d|}d u vljzpfw,f? ]vl}
jzpfawmh avmbjzpfw,f? vkcd siw f ,f/
þ[m tmo0
]avmb 'd|d arm[}
arm[}? tJ'gu ]tmoa0gw&m;}
]tmoa0gw&m;}ac:w,f? ]avmb 'd|d arm[}?
]avmb 'd|d arm[} tJovdk qdq k akd y;ae&w,f? yGm;awmh yGm;w,f t&mrxifbJ
jzpfaew,f? yGm;vduk &f if wpfcgwnf;yGm;? wpfcgwnf; t&mxif? ]tmoa0gw&m;}
]tmoa0gw&m;}u
avmb? 'd|?d arm[? ]arm[} uvl? 'gaMumihf rsupf o d yd zf iG w
fh m raumif;bl;? rsupf u
d
vlawG rde;f rawG a,musmf ;awG jrifwwfw,f? tJ'gaMumifh ]£NE, ´d oH0&} a[m&wm?
pifppfuawmh avmb&,f 'd|&d ,f arm[&,f r&S&d if tmoa0gukew f myJ? ]tmoa0g}
312 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

uke&f if bk&m;? &[EÅmjzpfwmyJ/ pifppfu vG,v f ,


G af v;yJ? avmb? 'd|?d arm[? tJ'g
]tmoa0gw&m;} ac:w,f/ ]arm[} ]arm[}u ]vl}? tJ'g 'd|jd zpfomG ;w,f? vIyw f m? xdik w f m
]vl}r[kwb f ;l ? tJvrdk ?S ]odwmu]emrf}? xkid w
f mu]½ky}f ? ]emrf½yk }f xkid w
f ,f? ]xdik w
f ,f}
qdwk m ]emrf ½ky}f xdik w f mvnf; ]emrf½yk }f xdik w
f ,f? w&m;xdik w f myJ? odwmu ]emrf}?
xdik wf mu ]½ky}f ? tJ'grS vlaysmufrS a,musmf ;? rde;f raysmufrS ]'d|}d u aysmufrmS ud;k /
]'d|}d aysmufrS arm[uvnf;aysmufrmS / pifppfou l ]arm[} u pwmud;k ? avmb?
'd|?d arm[? vlvx Ykd ifaeNyqD &kd if ]þ[m tmo0}
tmo0}vdq Yk /kd
vlvx Ykd if&if 'd|mo0
]vl}vdx Yk if&if bmvJqakd wmh ]avmb 'd|d arm[}arm[}udk vlvx Ykd ifawmh ]tmo0}
jzpfw,f? ]'d|mo0} jzpfw,f? vlvx Ykd if bmtmo0vJ? ]'d|mo0} jzpfw,f? a,musmf ;
rde;f rjzpf&ifvnf; ]'d|mo0} mo0}? vlvYkd b,fou l xifovJqakd wmh arm[u xifwm?
y#dpo ö rkygÜ 'f tajymu ]t0dZmÆ }}? vlawG bmawGajymwmu ]arm[} ]arm[}? tJ'gutajym
enf;w,f? tmo0udk igwdyYk J tajymrsm;w,f/ ]£ar tmo0g}? ]£ar- þavmb
'd|d arm[wko Yd nf? tmo0g- tmoa0g w&m;wdYk rnfuek \ f }/
avmb? 'd|?d arm[wdu Yk ]rlv} jzpfaew,f? tJ'gawGukd y,fazsmuf&rSm? ]owd}
u avmb? 'd|?d arm[udk y,fazsmuf&rSm? ]owd} u vl? vlvq Ydk &kd if 'd|?d 'd|&d ,f?
avmb&,f? ]vl}qd&k if avmbjzpfvmw,f? ]vl}vdx Yk ifapwm jrifapwmu ]rsupf ad wG}?
rsufpdawGu vlvdkYxifapw,f? tJ'g ]arm[} tm;ay;BuD;/ rsufpdawG? em;awG?
ESmacgif;awG? vQmawGu ]arm[} udk tm;ay;w,fqakd wmh? rsupf u d ]vl} jrifw,f?
em;u ]vlo}H Mum;w,f? ESmacgif;u ]vle}YH eHw,f? ud, YJ ad wmh vnf; ]vl}udx
k ef x k w
d ,f?
raemu pdwt f Buu H vnf; ]vl}vdBYk uw H ,f/
£`E, d´ oH0&oDv apmif&h w,f
]arm[} udktm;ay;wmuawmh rsufpd? em;? ESmacgif;awG? olYudk ]£NE´d,
oH0&oDv}}? tJ'gapmif&h w,f? tJ'g ]waygp} xJvnf;ygNy;D om;? r*Fvokwrf mS vG,f
vG,yf ?J ajymvnf;ajymwwfatmif? qdvk nf;qdw
k wfatmif? vkyv f nf; vkyw
f wfatmif
igwku Yd oifay;w,f? yxrwef;? ]avmb? a'go? arm[awG} udk tm;ay;wmu rsupf ?d
em;? ESmacgif;? vQmawGu tm;ay;w,f? tJ'gud,k [ d f odzaYkd umif;wmaygh/ ]£ar
f muk,
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 313

tmo0g}? ]£ar - þavmb 'd|d arm[wdo Yk nf? tmo0g - tmoa0g w&m;wdYk


rnfuek \ f }/ ]tmoa0gw&m;}
]tmoa0gw&m;}wkYd rnfuek w f ,fqw kd m pD;,du k swm? oEÅmefaygh? t&ufvydk ?J
b,ftcgaomuf aomufr;l wmyJ? ]tmoa0g}]tmoa0g}qdw k m xHw k ,f? xHw k ,f ac:wmrl;wmyJ?
t&ufaomufvu dk &f if rl;oGm;w,f? t&ufew YJ w l ,f? t&ufaomuf csiw f ,f? ]vl}vdk
aecsifvdkY? ]vl}vdk umr*kPf tbdZÑm? avmbvkycf siv f ?Ykd ]vl}vdk qJcsivf Ykd t&uf
aomufw,f? t&ufaomufawmh ]avmb} ]avmb}eJY ]arm[} jzpfw,f? ]'d|}d vnf;jzpfw,f?
]ig} jzpfw,f? tJ'aD vmb? 'd|?d arm[ tmo0udk tm;ay;wmu rsupf ad wG? em;awG?
ESmacgif;awGu tm;ay;w,f? ud, k [hf mud,
k yf J *½kpu kd /f

vlr&Sw
d mudk odwhJ owdrsKd ;yJ
]vl}vdx ]arm[}
]arm[}? vlqakd wmh ]avmb} jzpf? ]&m*} jzpf? ]tbdZÑm} jzpf?
Yk ifwmu]arm[}
]Asmyg'} aMumifMh uvnf;jzpfw,f? ]avmb} vdck siw f hJ wPSmvnf;jzpfw,f? rde;f rawGeYJ
a,mufsm;awG tJ'g ]avmb} ]avmb}? rde;f rawG a,mufsm;awGqw kd mu ]'d|}d ? vdck siw
f mu
]avmb}? ]tbdZÑm} ac:w,f? owdy|mefenf;tm;jzifh ]tbdZÑm} ac:w,f? Ny;D awmh
aMumifMh u? pm;zdaYk omufzYkd vH;k yef;&w,f? aMumifMh u&? tJ'g ]Asmyg'}
yg'}? tJ'ga'go? tJ'g
]vl}&Sv
d ?Ykd tJ'vD al wG bmawGukd ]tmo0}
]tmo0}tm;ay;wmu t&ufutm;ay;ovdk rsupf ?d
em;? ESmacgif;? vQmawGu jrif&ifvnf; ]vlBu;D }}? Mum;&ifvnf; ]vlo}H /
tJ'g rsupf u d jrif&if ]vl} r&Szd ?Ykd ]Asmyg'} r&Szd ?Ykd tJ'gawG r&Szd Ykd b,fvw kd ;kH bk&m;
qdkawmhrS ]oawmbdu©a0 bdu©K}? ygVdawGu&SdNyD;om;? owd&Sd&r,f? owd&Sd&r,f
k mu ]um,mEkyóem owd} qdw
qdw k m ]vl}r&Sw d mudk odwhJ owdrsKd ;yJ? tom;? ta&?
t½d;k vdq Yk v kd &f if ]vl}r&Sad wmhb;l ? ]vl}r&Srd S avmbr&Srd mS ? ]avmb}
kd u ]avmb}r&Srd S a'govnf;
r&Srd mS ? tJ'grS ]owd}? xGuaf v 0ifavav;eJb Y &k m; ]vl} r&Sad tmifjzpfygvm; jzpf&ifvyk ?f
oGm;wm vmwmav;eJY ]vl}r&Sad tmifjzpfygvm; q&mh? tJ'gvky?f tJ'g owdy|mefy/J
t½d;k ? tom;ta&? qHyif? arG;nif;? ajconf;? vufonf;? oGm;? ta&? tom;? taMum?
ta&? ½d;k wGi;f jcifq?D tndKU twuf? tJovdek YJ ]vl}aysmufygvm;? aysmuf&if tJ'eD nf;vky?f
qHyif arG;nif;eJaY ysmuf&if qHyif arG;nif;vky?f bmjzpfvw Ykd ;kH qdak wmh ]oawm bdua© 0
bduK© }? ]oawm-
]oawm-owd&o dS nfjzpfí}qdw k m? bmjzpfvYkd owd&&dS rvJqw kd m? ]vl}aysmuf
314 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

f m? 'grS ]'d|}d aysmufrmS ? ]'d|}d aysmufw,f? ]vl}aysmufw,fqrkd S avmb?


atmifvyk w
a'goaysmufrmS /
vlaysmufrS tbdZÑm a'greó aysmufrmS
xGuaf v 0ifavav;eJY raysmufao;bl; q&mqd&k if? vkyf tlord ?f tlr? tonf;?
tpmopf? tpma[mif;? OD;aESmuf tJovdk vkyEf ikd w f ,f? rHoH tom;? ESm½k taMum?
t|d t½d;k tJ'geJY ]vl}aysmufrvm;? ]vl} aysmufwehJ nf;eJY vkyo f mG ;w,fq&kd if? oGm;wmu
]½ky}f ? oGm;w,fqw kd mu ]pdw}f ? ]½kyef mrf}? vlaysmufwehJ nf;eJo Y mvky?f tJ'g ]oawm
bdua© 0 bduK© } yJ? tJ'g ]vl}raysmufb;l qd&k if owdr&Sb d ;l ? 'gaMumifh ]oawm bdua© 0
bduK© }? owd&,f? 0D&, d &,f? ynm&,faygh? tJ'g ]vl}aysmufrS ]tbdZÑm a'greó}
aysmufrmS /
]0dae,savmau tbdZÑm a'greó} a'greó}? tJ'D ]avmu}]avmu}qdw k mvnf; ]Oyg'geu©Em¨ }
udk ac:w,f? ]Oyg'geu©Em¨ }}? ]avmu} qdw k m rsupf jd rif? em;Mum;wmudk ac:wm? rsupf u d
jrifw,f? em;uMum;w,f? ESmacgif;u eHw,f? tJ'cD E¨mudk ]Oyg'geu©Em¨ } ac:w,f?
rsupf jd rif em;Mum;wmawGukd ]vl} vdrYk rSwef YJ ]Oyg'geu©Em¨ }}? tJ'g ]Oyg'geu©Em¨ } qdw k m
em;qdw k mu jzpfysu?f tedpö 'ku?© ]em;} u tedpö 'ku?© ]rsupf }d tedpö 'ku?© tJ'g ]Oyg'g
eu©Em¨ }}? tJ'g ]vl}azsmufvu kd w f myJ? ]rsupf }d u tedpö 'kuj© zpfomG ;? ]vl} r&Sad wmhb;l ?
tJ'w D if ]edAmÁ ef} a&mufomG ;w,f? yxrwef; a&mufomG ;? ÓPfu tvGeaf umif;wm/
]rsupf }d u tedpö 'kuq © &kd if vlraysmufb;l vm; (aysmufygw,fb&k m;)/
]em;}
]em;}u tedpö 'kuq © &kd if vlraysmufb;l vm; (aysmufygw,fb&k m;)/
]ESmacgif;}}u tedpö 'kuq © &kd if vlraysmufb;l vm; (aysmufygw,fb&k m;)/
]vl} aysmuf&if bmaysmufovJ? ]'d|}d raysmufb;l vm; (aysmufygw,fb&k m;)/
]vl} uajymwwf? qdw k wf? vkyw f wf? udik w f wfrS tvkyrf mS uRr;f usiw f ,f?
qefa&mif; qef0,fawG tJovdk vkyu f ikd w
f wf&if uRr;f usio f vd?k ydu
k qf &H ovd?k 'D
]ur®|mef;}}udk vkyw f wf udik w f wf&if tusKd ;&w,f? ]vl} aysmufrcS sr;f omrSmud;k ? [dk
]tbdZÑm}}r&Srd ?S wdu Yk oif½o kH ifay;Edik w f ,f? ]vl}aysmufatmifu ud, k [f mud, k v
f yk rf S
jzpfrmS ? ]vl}aysmufrS tbdZÑmaysmufrmS ud;k ? ]vl} aysmuf&if bmaysmufw;kH (tbdZÑm
aysmufygw,fb&k m;)? ]tbdZÑm} qdw k m bmwH;k odvm; - avmb? ]avmb} udk &m*vdYk
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 315

ac:w,f? bmcufwm rSwv f ?Ykd rde;f rawGjrif&if a,mufsm;awGu om;r,m;jzpfcsiw f ,f?


rde;f rawGuvnf; vifom;vkycf siw f ,f? tJ'gawGuxHv k mw,f? ]xHv k mw,f}? tJwm
bmwHk; ]tmo0}
]tmo0}/ rdef;rawGjrif&if vdkcsifraebl;vm;? a,mufsm;awGjrif&ifvnf;
vdck siaf ewmyJ? ESpaf ,mufwnf; bmwnf;eJ?Y oDcsi;f awGbmawGvakd ygh? tJ'gbmac:wH;k
]tmo0}
]tmo0}? 'Dvo kd rd S olaY zsmufEikd w f ;l ? ]tmo0}
f ,f? rod&if razsmufEikd b ]tmo0}? bm tmo0wH;k
]'d|mo0}? ]vl}vdx Yk if&if ]'d|mo0} mo0}? ]&m*awG} bmawG vkycf si&f if bmtmo0wH;k
]umrmo0}
]umrmo0}? olu Y pkd w f ;kd &if bmtmo0wH;k ]'d|mo0}
d q mo0}ygyJ? ]umrmo0? b0go0?
'd|mo0? t0dZmÆ o0} vdyYk yJ gawmh ]a'go} 'DxrJ ygayr,fh a'govnf;ygvd&Yk w,f? tJvkd
*½kpu kd &f w,f? ]vl}aysmufrS 'd|ad ysmufrmS ? ]vl}aysmuf&if aomwmyefjzpfomG ;Ny?D ]avmb}
aysmuf&if ou'g*grf? tem*grf jzpfomG ;Ny/D
tbdZÑm a'greó aysmuf&if tem*grfjzpfomG ;w,f
]vl}aysmuf&if bmjzpfw;kH q&mqd&k if ]tbdZÑm a'greó} aysmufw,f? ]tbdZÑm
a'greó} aysmuf&if bmjzpfw;kH q&mqd&k if ]ty,fav;yg;} v;yg;}uG,Nf y?D ]vl}vnf;uG,Nf y?D
]ewf}vnf;uG,Nf y?D wpfcgwnf; ]jA[®mBu;D } jzpfomG ;w,f? ]tem*grf} jzpfomG ;w,f?
]ok'g¨ 0gojA[®m}}ac:w,f? ]ok'g¨ 0gojA[®m - oef&Y iS ;f pifMu,faom jA[®m}}? tbdZÑm
a'greó oef&Y iS ;f pifMu,faom jA[®m}}? tJ't D xd oGm;Murvd?Yk aemuftukejf yKwaf tmif?
tJvo kd rd S tJvjkd yKww f ,f/
]£ar tmo0g}? ]£ar- þavmb 'd|d arm[wdo Yk nf? tmo0g- tmoa0g
w&m;wdYk rnfuek \ f (0g) txHw f }? t&ufew
k &m;wdrYk nfuek \ l Ykd ]txH}k vdaYk c:wm?
YJ v
rl;,pfvYkd csn;f aecsio f vdk umr*kPef yYJ J aecsiwf ,f? bmrSwv f w Ykd ;Hk ? a,musmf ;awG
rde;f rawGecYJ sn;f aecsiw f ,f? a,mufsm;awG rde;f rawGr&Sw d hJ axmifxu J sawmh a,musmf ;
csi;f csi;f ? rde;f rcsi;f csi;f cGx
J m;&w,f? tedpö 'kua© wG? tJ'gawGrsm;oGm;&if axmifxJ
a&mufomG ;&if a,musmf ;csi;f vnf; tedpö 'kua© wG jzpfuek w f ,f/

ÓPfynmtqiftjcif
]oawm- owd&o dS nfjzpfí? orÜZmaem- ÓPfynm&So
d nf jzpfí}? ]ÓPfynm
tqiftjcif}? tJ'gigajymwmu qifjcifwwfatmifv?Ykd tJ'xD ad tmif rqifjcif&if
316 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

wd& pämef acG;awG? MuufawGq&kd if? a>rawGq&kd if vH;k vdu


k w
f mrS urÇmvH;k Bu;D vdk tvH;k Bu;D
jzpfomG ;w,f? a>rawG wpfaumifwnf;r[kwb f ;l ? 10aumif? 20? 30? 40 wcsKd Uqd&k if
opfuikd ;f ay:uMunhaf e? toHawGay;w,f? tJ't D vH;k Bu;D vmNyq
D &kd if tukevf u kd w
f myJ?
tJ'ga>rta&vJwm? tedpaö umif? 'kua© umifawG? vlawGvnf;vljzpfwhJ tcdu k t f weYrf mS
a>rawGvkd odyrf vkyef ?YJ Oykoaf wG bmawGapmih/f

rsupf u
d jrif tqif;jrif? vljrif tmo0
]£ar tmo0g}
tmo0g}? ]£ar - þavmb 'd|d arm[ wdo Yk nf? tmo0g- t&ufEiS fh
wluek \ f }? t&ufew YJ al om owåad Mumihf ]tmoa0g} wdrYk nfuek \ f ? tJ'D ]'d|}d qdw
k m
vlqw kd [ hJ m? ]vl}vdYk bmvdYk vkycf sio f vJq?kd tJ'D ]&m*} jzpfcsiv f m? ]vl}
f Ykd vlvyk cf siw
r[kwb f ;l wJ?h jrwfpmG bk&m;u ]edówå edZ0DÆ } owå0gr[kwb f ;l qdrk S tJ'gawGaysmufrmS ?
'gaMumihfigwdkYu ]vlr[kwfbl;vdkY} ajymaewm? tJ'Dvdk[mrsdL;? ]tmo0} ]tmo0}u tvGef
jzpfcsiw f ,f? rsupf zd iG v hf u f meJY tJ'D ]tmo0}
dk w ]tmo0}u jzpfcsiw f ,f/
rsupf ud jrif tqif;jrif? vljrif tmo0/
em;u Mum;vQif toHyif? vlxif tmo0/
]tmo0} qdw k m ]avmb arm[} arm[}? tJvokd rd S bmudq k rkd S ]avmb 'd|}d ? ]arm[}
]arm[}u
avmbjzpfw,f? a'gojzpfw,f? ]arm[} ]arm[}uvlxifw,f? tJ'gudak jymwm? tJ'g yxrwef;
w&m;? tJ'geJu Y u
kd wf ,f? tJ'aD wmh ]rsupf }d vnf; owdrxm;&bl;vm;? xm;&rvm;
(xm;&ygw,fb&k m;)? ]em;} aum(owdxm;&ygw,fb&k m;)? olu ]tmo0} ]tmo0}udk tm;ay;
wm? eifwu Ykd tm;ay;tm;ajrmufawGukd qkawmif;,lMuw,f? qkawmif;vkdY jzpfwhJ
rsupf ad wG? jrwfpmG bk&m;wdu Yk awmh rawmif;csiaf wmhb;l ? ]£ar tmo0g} tmo0g}? ]£ar-
þavmb 'd|d arm[wdo Yk nf? tmo0g - tmoa0gw&m;wdrYk nfuek \ f }? ]avmb 'd|d
arm[awG}u xdik af ewmawGukd ]vlawG} xdik w f ,f? ]ig}
]ig}xdik wf ,f? tJ'[ D m ESpcf k xifwmyJ?
NrKd UxJaewmvnf; ]vlawG}vdx Yk ifwmyJ? ]vlawG}vdx Yk ifNy;D vlajym ajymwmyJ? ]avmb
'd|d arm[}
arm[}udk ]ig} vdv Yk nf;xifwmyJ? ]arm[} u tJovdk ]owd}r&S&d if arm[&Sw d ,f?
]owd}r&S&d if bm&Sw d ;Hk (arm[&Syd gw,fb&k m;)? rsupf d em;awGu bmtm;ay;wk;H (tmo0
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 317

Ykd ]tmo0}
tm;ay;ygw,fb&k m;)? owdwYkd orÜZOfwu ]tmo0}udk owfw,f? ]oawm - owd
d nfjzpfí? tbdZÑm a'greóH - tbdZÑm a'greóud?k 0dae,s - y,fazsmufí?
&So
0d[&wd - ae\}}? tJ'D ]tbdZÑm a'greó} qdw k m avmbeJY a'go? tJ'D ]avmb eJY
a'go} aysmufatmifuawmh ]'d|}d aysmufrS aysmufw,f/
emrf½yk q
f akd wmh vl&adS o;ovm;
]'d|}d u bmjyKvjYkd zpfw;kH qdak wmh ]t0dZmÆ }}? ]arm[} aMumihjf zpfw,f? tJ ]arm[}
u vlawGvYdk rxifb;l vm; (xifygw,fb&k m;)? ]vlawG}vdYk bmudx k ifwmwH;k qdak wmh?
ta&awG? tom;awG? t½d;k awGudk xifw,f? tJ'gaMumihf rif;wkYd ]owd} &S?d ta&?
tom;? t½d;k vnf;vky?f oGm;w,f? vmw,fvnf;vky?f 0ifavxGuaf vvnf;vky?f
tJ'gu owdy|meftvky?f ]um,mEkyóemowdy|mef} ac:w,f? a0'emawGem&if
]a0'emEkyóem} ac:w,f? pdwaf wGjzpf&ifvnf; ]pdwmå Ekyóem} óem}/
'gayr,fh rsm;ukefwwfw,f? ]vl}r&Sdatmifomvkyf? ]vl}r&Sdatmifuawmh
igajymovk?d ]odwmuemrf xdik w f mu½kyf emrf½yk }f ? ]emrf½yk }f qdak wmh vl&adS o;ovm;?
odwmu ]emrf}? xdik w f mu ]½ky}f ? ]emrf½yk }f ? ]emrf½yk }f &S&d if bmawG&v dS J (rsupf ad wG
em;awG&ydS gw,f)? tJ'D rsupf ad wG em;awGu b,fot Yl m;ay;owH;k (tmo0ygbk&m;)?
tJ'D ]tmo0} tm;ay;wJh rsupf ad wGuvnf; ]vlawG}udo k yd rf Munhef ?YJ odyrf ajymeJ?Y
]vl}vdv
Yk nf;rxifeYJ ]odwmuemrf xdik w f mu½kyf emrf½yk }f /
]emrf½yk }f &Sv
d Qif bmawG&o dS wH;k (rsupf ad wG? em;awG&ydS gw,fb&k m;)? rsupf ad wG
em;awG&w dS m vlvm;? a,mufsm;vm;? rde;f rvm; (r[kwyf gbl;bk&m;)? tJ'v D o
kd ad wmhrS
yxrwef;? tmoa0gBu;D rukeb f ;l vm; (ukeyf gw,fb&k m;)? ]t0dZmÆ } razsmufb;l vm;?
azsmufovm; (azsmufygw,fb&k m;)? ]t0dZmÆ }}azsmufawmh 0dZmÆ rjzpfb;l vm; (jzpfygw,f
bk&m;)? ]0dZmÆ } jzpfawmh udavom rvGwb f ;l vm; (vGwyf gw,fb&k m;)? tJ'g ]0dZmÆ
0drw
k }då ac:w,f/ tJvjkd zpfatmif vTwo f ifay;&wm? b,favmufoif&wH;k rSwo f vJ?
wpfEpS f oifvnf; rNy;D bl;? 2 ESpv f nf;rNy;D bl;? jrwfpmG bk&m;qdk 45 ESpv f ;kH oifomG ;&wm?
tJ'vD kd tmoa0gBu;D r&Sad tmif oifay;&wm? igwdu Yk olajymwJt h wdik ;f vky&f wm/
]£ar tmo0g} av;awmh qdq k akd y;/
318 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

rsupf jd rifwkH ½lyg½H?k txHak zsmufuek &f m


]£ar- þavmb 'd|d arm[wdo
Yk nf? tmo0g- tmoa0gw&m;wdYk rnfuek \
f }?
tb,faMumifh tmoa0gw&m; rnfovJq&kd if t&ufvkd ]xH}k wwfaomaMumifh
rqdw
k wf&if vdu k vf ukd q
f akd y;&w,f? b,fvx kH vJq&kd if ]avmb} qdw
kd o k m naeus&if
&m*awGrvkycf sib f ;l vm;? tJ'g ]xHw
k ,f} ac:w,f? rde;f rcsi;f jrif&if ud,k x f ufom&if
remvdw k m rxifb;l vm;? tJwm ]xHw k m- tmo0} ac:w,f? tJ'v D kd ]xH}k rSmpd;k vd?Yk
]rxH}k eJ/Y
rsupf jd rifwkH ½lyg½H?k txHak zsmufuek &f m/
em;uMum;wHk o'´g½H?k txHak zsmufuek &f m/
txHak zsmufuek &f mownf;/
rsupf ed jYJ rifawmh ]½lyg½H}k jrifw,f? ]txHak zsmufuek &f mownf;} qdak wmh ud,
k u
f
]owd} eJaY eawmh olrY pGv J rf;awmhb;l ? [kw&f UJ vm;? ]txH}k udk azsmufxm;wm? ]txH}k
azsmufw,fqdkwm ]tmoa0gw&m;}
]tmoa0gw&m;}udk azsmufxm;wm? ]tmoa0gw&m;} ukef&if
bmjzpfrmS vJqakd wmh bk&m;&[EÅmawmifjzpfrmS ? 'gaMumifh tJ'x D jd zpfatmif yxrwef;
jzpfatmif yxrwef;w&m;awG vkyaf e&w,fvYkd rSwx f m;/
tmo0vdYk odwm owd? vlvo
Ykd w
d m 'dXd
]£ar tmo0g}
tmo0g}? ]£ar- þavmb? 'd|?d arm[wdo Yk nf? tmo0g- tmoa0g
w&m;wdYk rnfuek \ f (0g) pdwu f x kd wkH wfaom owåad Mumifh t&ufeYJ wluek \ f }/ t&uf
rl;&if rde;f rawGeaYJ ezdyYk J olpw d uf ;l w,f? acG;vdk acG;vnf; acG;rqDukd pdwu f ;l w,f? t&uf
rl;&if rde;f rawG a,mufsm;awGqD Buw H myJ? tJ'g ]xHw k m} ac:w,f/
tJ'g bmwH;k - tJ'g ]tmo0} ]tmo0}/
tJ'g b,fow l ;kH - tJ'g ]tmo0}]tmo0}/
tJ'g ]tmo0}
]tmo0}rSe;f odvm;? rodb;l vm;? rodwmu ]t0dZmÆ }}? t0dZmÆ uvnf;
]t0dZmÆ o0}
o0}uvnf; rodwmbJ? oluvnf; ]tmo0} ]tmo0}vdYk rodb;l ? ]vl} vdo Yk w d m? ]tmo0}
vdo d m ]owd}? ]vl} vdo
Yk w Yk w d m ]'d|}d ? 'Dem;av;wif a0hvnfaMumifywfav;eJY 0Jvv kd nS hf
aew,f? tJ'0D v J v kd nS ahf ewmav;udk jzKwv f u f &Ykd &dS if? ]vl} jzKwv
kd v f ukd v
f &Ykd &dS if jyKwo f mG ;
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 319

wmudk ]tmo0} odw,fvaYkd c:w,f? ]'d|mo0} jyKw&f if ty,fra&mufb;l / ]umrmo0} ]umrmo0}?


Asmyg'av; enf;oGm;vd&Yk &dS if ou'g*grfjzpfomG ;w,f? tJ'g ]vl} r[kwrf S jzpfwm?
vltwdik ;f xm;vdu Yk awmh naeus&if t&ufaomufvmwJh vlvkd rl;vmNy?D bmra&
nmra&ac:? bmcsuw f ;kH nmcsuw f ;kH r[kww f rf;w&m;awG avQmuf ajym? tJ'gawGeYJ
jzpfuek Mf uNy?D tedpaö umif 'kua© umif/
tedpaö umif 'kua© umif xifatmif ESv;kH oGi;f /
tedpw ö ;kH 'kuw© ;kH vH;k vH;k rSwMf urif;/
tJ'gNy;D &JUvm;vdYk 1 ESpv f nf;rNy;D ? 2 ESpv f nf;rNy;D / tJ'g tedpw
ö ;kH ac:w,f?
Ny;D oGm;rS tedprö &Sad wmhw,f? olvnf; tedpyö /J
avmb 'dXd arm[wdo
Yk nf tmoa0gw&m;wdYk rnfuek \
f /
tJ'D ]tmo0jzpfaMumif;} u ]tmo0} u t&ufew YJ wl ,fqakd wmh avmb?
'd|?d arm[ jzpfawmh? tJ']tmo0j D]tmo0jzpfaMumif;} t&ufukd bmjzpfvYkd aomufcsio f vJ?
tcsed uf s&if t&ufukd aomufcsiw f m? ]avmb}
]avmb}wd?Yk ]qE´}wdYk r[kwb f ;l vm;? 'D ]tmoa0g
w&m;} udu k ]tmoa0gjzpfaMumif;} jyefjzpfw,f? &dyrf v d m;? naeus&if t&ufu
rrl;csifbl;vm; (rl;csifw,fbk&m;)? tJ'g b,folwHk;? avmb? tJ'Dhavmbqdkwm
b,fow l ;kH qdak wmh? tJ'aD vmbqdw k m]vl ]vl}? rl;csiaf ew,f? tJ'v D u l b,fow l ;kH ? ]arm[}
u vljzpfaew,f/ ]arm[} ]arm[}u vljzpfawmh raomufcsib f ;l vm;? aomufcsiyf gw,f?
]tmoa0gjzpfaMumif;} u b,fow l ;kH ? ]tmo0} yJ? avmbwJ?h tJ'gaMumifh ]ork',opöm}
vdaYk c:w,f? tJ'v D u kd kd q&majymrSu&kd yd rf w d ;l / ]£ar tmo0g}? ]£ar-
d m? odrYk rYkd &dyrf b
þavmb 'd|d arm[wdo Yk nf? tmo0g- tmoa0g w&m;wdrYk nfuek \ f }/

owdy|mef ryGm;&if tmo0uyJ jyefNy;D tmo0jzpfaMumif; jyefjzpfw,f


]£ar- þowdy|mef ryGm;rsm;jcif;wdo Yk nf? tmo0g-
tmo0g-tmoa0gw&m; jzpfaMumif;
wdkYrnfukef\}/ tJ'gvTJajymwm? owdy|mef ryGm;bl;? qHyif? arG;nif;? ajconf;?
vufonf;? tom;ta&awG rvkyb f ;l ? oGm;wm xdik wf m ]½ky}f vdrYk [kwb
f ;l ? ]ig} yJ
f ,fq&kd if owdy|mefryGm;bl;/ ]owdy|mef} ryGm;&if ]tmoa0gw&m;} jzpfjcif;&JU
xkid w
taMumif;yJ jyefjzpfawmh? b,foal wGvq J &kd if ]tmo0awG} yJ jyefjzpfw,f? vlawG
320 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

a,mufsm;awG rde;f rawG? ]'d|ad wG}yJaygh? tJ'gavmb arm[ 'd|?d tJ'D ]tmoa0gw&m;}
]tmoa0gw&m;}yJ
jyefjzpfw,f? ]tmoa0g w&m;}w&m;}u b,fvt kd aeeJY jyefjzpfovJqakd wmh pHak xmufawG
f eJ YJ ]vla,mifaqmif}ovdak ygh/
vdak ygh? vlr[kwb
vlr[kwb
f eJ YJ vlvYkd ta,mifaqmifwm 'd|d
]avmbawG} u t&ufaomufcsiw f ,f jyefjzpfw,f? ]a'goawG}u pdwjf yefq;kd
w,f? ]avmb} uvl? ]'d|}d uvljzpfatmifvyk ?f ]vl}uavmb? 'd|jd zpfatmifu ]arm[} ]arm[}?
tJ'[ D myJ? ]ta,mifaqmifw,f} odvm;? odvu kd w
f mu avmb? a'gojzpfaMumif;
qdwk m ]ta,mifaqmifwm} [m avmb? a'go? arm[qdw k hJ tmo0gjzpfjcif;&JU
taMumif; ]ta,mifaqmif}? ]vlta,mifaqmif} u b,fow l ;kH odvm; ]'d|}d ? ]'d|}d
ta,mifaqmifu ]arm[} ]arm[}? ta,mifaqmifev YJ l wlovm;? vlawmhvyl ?J ]vlta,mif
aqmif}? Oyrm- pydik w f v
Ykd akd ygh? pHak xmufw?Ykd poH;k vH;k wdaYk ygh? olwu Ykd ]vl} yJ? vluvlxJ
0ifaew,f r[kwv f m;? ]vl}u vlx0J ifNy;D olu b,fou l kd zrf;owH;k ? tJvkd ]tmo0
jzpfaMumif;} &dyrf v
d m;? ]tmo0} uyJjyefNy;D ]tmo0jzpfaMumif;} jyefjzpfw,f &dyrf v d m;?
]t0dZmÆ avmb 'd|}d / ]£ar- þavmb 'd|d arm[wdo Yk nf? tmo0g- tmoa0g
w&m;wdYk rnfuek \ f }/
tmo0 ta,mifaqmifu vlawG a,mufsm;awG rde;f rawG
]£ar- þta,mifaqmifwo Ykd nf? tmo0ork',- tmo0jzpfaMumif;wdYk
rnfuek \ f }/ ]vl} r[kwb f eJ YJ vlvYkd ta,mifraqmifb;l vm;? vlvYkd ]ta,mifaqmif}
wm ]'d|}d ? vlvYkd ta,mifaqmifNy;D w&m;cHawG rvdck sib f ;l vm;? ]vdck siw
f m} u ]avmb}
aygh? tJ'gu bmujzpfowH;k qd&k if ]arm[} ]arm[}ujzpfwm? tJovdjk yefjzpfw,f? tJovdrk eS ;f
rodvYkd tJovdk ]tmoa0gw&m;} jzpfw,f/ ]ta,mifaqmif} rSe;f od&if tJovdk ta,mif
aqmifxm;tH;k rvm;/ ]£ar- þavmb 'd|d arm[wdo Yk nf? tmo0g- tmoa0g
w&m;wdYk rnfuek \ f }/ avmb 'd|d arm[yJ ]tmoa0g jzpfaMumif;}}vdYk qdv k &Ykd &dS if tJ'g
raumif;wwfvYkd ta,mifaqmifv?Ykd ]avmb 'd|d arm[} ta,mifaqmif/ ]£ar-
þavmb 'd|d arm[ ta,mifaqmifwo Ykd nf}? tJ'D ]ta,mifaqmif} qdw k m vl?
a,mufsm;? rde;f r? tJ'g tmoa0gujzpfvmwJh ]ta,mifaqmifaumifawG}? tJ'gudk
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 321

]tedpaö umif 'kua© umif} qdpk rf; (tedpaö umiff 'kua© umif)? tJ'gu ]vl}vdYk rjzpfb;l vm;?
wu,fv h Bl u;D qdNk y;D acgif;aygif; pBu;D ? awmif&n
S f ykq;kd Bu;D eJY roGm;bl;vm;/ tJ'g
]tmoa0gta,mifaqmifvlaumif}? ]tmoa0g ta,mifaqmifrdef;raumif}?
]tmoa0gta,mifaqmif a,mufsm;aumif}/
tJ'g ]tmoa0g} ukeaf tmifvyk af y;wm? oeyfcg;awG bmawGeYJ wu,fh rde;f r
Bu;D rSwaf ewm? wu,frh ed ;f rBu;D r[kwb f ;l ? ]ynm&S}d jrifwhJ tjrifajymwmyg? a,mufsm;
uawmh wu,frh ed ;f rBu;D jrifNy;D &m*pdw?f a'gopdwf jzpfrmS aygh/ ]ynm&S}d u rde;f rawGukd
tmoa0gta,mifaqmif? rde;f rta,mifaqmif? bmaMumifh rde;f rta,mifaqmifv?J
vlu t½dk;awG? tom;awG? tlawG? tpmopf? tpma[mif;awG r[kwfbl;vm;?
oH;k q,fEh pS af um|movkyaf wmh? ]tmoa0g} ta,mifaqmifvm;? rde;f rta,mifaqmif
vm;? tJ'gudk rde;f rawGvx Ykd ifawmh? vlt vm;? vlyg;vm;? tJvkd w&m;udx k ifatmif
ajym&w,f? a,mufsm;t vm;? rde;f rt vm;/
jrwfpmG bk&m;us tJovdv k yk af y;wm? eef;awmfu xGuv f mNy;D tJovdv
k yk f
ay;wm? rif;wdu Yk vlyg;Bu;D awG rvkyb f ;l vm;? ]ig}
]ig}u awmfw,f? ]ig} u wwfw,f?
pifppf ]tmo0ta,mifaqmif}? tmo0u bmwH;k ? ]tmo0} u ]avmb 'd|d arm[}
]tmo0 ta,mifaqmif} ubmwH;k ? ]tmo0 ta,mifaqmif} u vlawG? a,mufsm;
awG? rde;f rawG tJ'gaMumifn h aeus t&ufaomufw,f? tdref ;D csi;f awG qJcsif qJw,f/
tJvkd vkyw f wfwmaygh? tJ'g ]tmoa0g ta,mifaqmif} ac:w,f? rde;f rawG a,mufsm;
awGvYkd rxife/YJ
tmoa0g ur®|mef;w&m;
odwmu ]emrf}? xdik w f mu ]½ky}f ? uJ rde;f r a,musmf ;[kwaf o;ovm;? tJ'hD
r[kww f mudb k J t[kwrf vkyb f ;l vm;? t[kwv f yk wf mudk ]ta,mifaqmif} rSe;f odawmh
tJ'D ]tmoa0g} &Sad o;vm; (r&Sad wmhygbl;bk&m;)? tJ'g yxrwef;jzpfomG ;wJ[ h m
tJvrkd w S ?f a&mif;wm0,fwmudk todeYJ a&mif;wm0,fwm raumif;bl;vm;? tJ'g
yxrwef;jzpfw,f? tJ'gaMumifh ]tmoa0g ur®|mef;w&m;} ac:w,f? owdorÜZOf
av;eJYyJ r[kwfbl;? [kwfw,f vkyfvdkuf&wm? rif;wdkYuawmh wpfESpfvkyfvdkYrNyD;?
ESpEf pS v
f yk vf Ykd rNy;D ? tck wpfxikd w
f nf;eJY vlr[kw?f a,mufsm;r[kw?f rde;f rr[kw?f
322 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

tJvakd v;odwmeJY [efomG ;wm/ ]£ ]£ar tmo0g}? ]£ar- þavmb 'd|ad rm[wdo
]£ar Yk nf?
tmo0g- tmoa0g w&m;wdrYk nfuek \ f }/ avmb? 'd|?d arm[qd&k ifvnf; vlawG?
rde;f rawG? a,mufsm;awG ac:wmyJ? vlawG? a,mufsm;awG? rde;f rawG[m tmoa0g
w&m;wd\ Yk ]ta,mifaqmif}? wu,fh tmoa0gw&m;Bu;D u tmoa0gw&m; ta,mif
aqmifNy;D vlawG? a,mufsm;awG? rde;f rawGjzpfomG ;w,f? ]arm[} u vljzpfw,fumG ?
d ;l vm;? ]twå'|d ad wG} bmawGe?YJ
]'d|}d jzpfomG ;w,f? vlu 'd|ad vuGm? ]twå0g'kyg'gef} eJrY &Sb
]vl} qd'k |d ad ygh/
ta,mifaqmifreS ;f od&if tmo0csKyfaMumif;jzpfomG ;w,f
]vl} jzpfawmh avmbjzpf t&ufraomufcsib f ;l vm;? wcsKd U0DpuDav;eJY 5axmif?
7axmif? 4 aomif;? 5 aomif;eJ?Y ]tmoa0gw&m;} vdrv f Ykd vdrrf eS ;f rodb;l ? tJ'gvlawG
ay;vdu k vf &Ykd &dS if b,favmufaus;Zl;wifrvJ olu wpfyv k if;udk ol½Y ;kH ay;vdu k w f ,f?
a,mufsm;? rde;f rudk ]tmoa0gw&m; ta,mifaqmif} ac:w,f/
]tmoa0gw&m; ta,mifaqmif} qdw k m ]tmoa0gw&m;jzpfjcif;&JU taMumif;}}?
rsupf ad wG? ESmacgif;awGu ]tmoa0gw&m;} udt k m;ay;w,f? olwv Ykd nf; ]tmoa0g
w&m; ta,mifaqmif} ygyJ? ]tmoa0gw&m; ta,mifaqmif} r&S&d if ]tmoa0gw&m;}
&SEd ikd af o;ovm; (r&Sad wmhygbk&m;)/ pdwx f rJ mS rde;f rawG? a,mufsm;awGr&Sb d ;l ? rde;f rawG?
a,mufsm;awGu ]tmoa0g ta,mifaqmif} vdYk pdwx f rJ mS a,mufsm;awG? rde;f rawG
r&S&d if 'D ]tmoa0g} u pdwx f J &SEd ikd af o;ovm; (r&SEd ikd yf gbl;bk&m;)/
]þ[m tmoa0gcsKyaf Mumif;}}? ]ta,mifaqmif} rSe;f od&if ]tmo0csKyaf Mumif;}
jzpfomG ;w,f/ ]ta,mifaqmif} rSe;f odNyv D m;? aqGawGrsKd ;awGa&m? a,mu©rawGa&m
tJ'g ]ta,mifaqmifawG}yJ? rif;wdu Yk wu,frw S wf muG? ]tmo0ta,mifaqmif
vlaumif ewfaumif}? ]tmo0ta,mifaqmif} rSe;f od&if ]or®m'd|}d ? ]or®mouFy}Ü u
tckrS jzpfwm? ]tmo0 ta,mifaqmif} rSe;f od&if ]or®m'd|d? or®mouFy}Ü jzpf&if
aemif 'D ]tmo0} jzpft;kH rvm; (rjzpfawmhygbk&m;)/ uJ --- awmfMutH;k pd/Yk
om"k ... om"k ... om"k
¸¸¸¸¸
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 323

]]txl;xl;trsKd ;rsKd ;jzpfaom tjcif;t&mw&m;awmf}}


14. 9. 2007
ememy0wåd tmum&H
]ememy0wåd tmum&H}wJ?h ]emem
]emem-txl;xl;trsK;d rsK;d ? y0wåd-jzpfw?hJ tmum&
tmum&-
tjcif;t&m}}? tck xdik af ewmawGa&m? rD;vkyw f mawGa&m bmawGa&maygh? ukxm;xdik f
awGa&m? acgif;awGa&m? ajcawGa&m tJ'g ]emem} ac:w,f? ]emem y0wå-d txl;xl;
trdsK;rsKd ;awGjzpfaewJ?h tmum& - tjcif;t&m}} udak c:w,f? ]jzpfaewJh tjcif;t&mawG}/
]ememy0wåd tmum&H}? tJ'grsKd ; bmrSe;f rodbJ aerpd;k vd?Yk xdik w
f mawG? bmawG? vkyw f m
awG? udik w f mawG u bmawGw;Hk q&mhvYkd ar;vd&Yk &dS if ]ememy0wåt d mum&H}? &Scd ;kd w,f?
0yfcsw,f? bmvkyw f ,f? pum;ajymw,f? rsupf ud [dMk unfh 'DMunfh Munfw h ,f? vlBu;D
awGa&m? acgif;Bu;D awGa&m? ajcaxmufBu;D awGa&m? &ifbwfBu;D awGa&m tJ'gawG
tJ'gawGbmawGw;kH q&mhq&kd if ]ememy0wåd tmum&H} bmwJw h ;kH (ememy0wåd tmum&H)/
rsuaf wmifuav;awG cwfw,f? rSw d w
f ,f? tJ'h gu tJv h kd ]txl;xl;aom tjcif;
t&mawG}ud?k ]jzpfwhJ tjcif;t&mawG} udk rodv&Ykd &dS if igwd?Yk olw?Ykd vlw?Ykd acG;wd?Yk 0ufwYkd
jzpfoGm;w,f [kwf&JUvm;? igwdkY? olwdkY? vlwdkY? acG;wdkY? 0ufwdkY tJvdkjzpfwm[m
]ememy0wåd tmum&H} bmwJw h ;kH (ememy0wåd tmum&H)/

rEkaómqdak wmhvl jzpfomG ;w,f


0ufawGuvnf; wpfrsKd ;? acG;awGuvnf; wpfrsKd ;? aMumifawGa&m rjrifb;l vm;?
tJ'gawG aMumifawGa&m? acG;awGa&m? usm;awGa&m? a>rBu;D awGa&m tJ'gavmuBu;D rSm
jzpfwmawGu tukef tukef tuke/f 'gaMumifh jrwfpmG bk&m;u ]oAÁnK}vdaYk c:wm?
h kd odatmifvYkd tukef tukef ]oAÁH -tm;vH;k pH}k ? ]ememy0wåd tmum&H - txl;xl;
tJv
trsKd ;rsKd ;jzpfaom tjcif;t&m}} ? ]jzpfaew
ewJhJ tjcif;t&mawG}wJ?h ]txl;xl;jzpfwhJ tjcif;
t&m}
t&m}? ig olawG? a,mufsm;awG rde;f rawG tJ'gawGukd ac:wmawG? ]0dZÆ rmeó rmeó-
xif&mS ;&Sad om? tw¬ó- teuf\}? ]tw¬ó} qdw k m teufaygh? ]tw¬ynwf} ac:w,f?
tJ'g bmac:wk;H (tw¬ynwf)/
324 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]ememy0wåd tmum&H} ? arharhaerSmpd;k vdYk vlawG bmawGuvd?Yk bmjyKvjYkd zpfw;Hk


qdak wmh a,mufsm;qdw k m t&ifrjzpfao;bl;? a[m ]r} wpfv;kH wnf;eJY vlvrYkd jzpfao;bl;?
]r} uwpfc?k ]e} uwpfc?k ]re} ]re}? reNy;D awmh ]Oó}
]Oó}? ]rEkó} ud;k / ]re} uwpfc?k ]Oó}
uwpfc/k ]reodZmemwd rEkaóm} óm}? a[m - tJ'g o'´g? o'´gac:av;awG? vlrjzpfao;bl;?
teufu? ]omoeH - taMumif;tusKd ;ud?k reodZmemod - odwwf\? £wdwo®m -
xdaYk Mumif?h rEkaóm - rEkórnf\}/
]rEkaóm} qdak wmh ]vl} jzpfomG ;w,f? av;vH;k aygif;rS vljzpfomG ;w,f? ]r }}wpfv;kH ?
]e} wpfv;kH ? ]Oof} wpfv;kH ? ]o} wpfv;kH ? av;vH;k ? tJ av;vH;k aygif;rS ]vl} jzpfomG ;w,f?
av;vH;k raygif;&if ]vl} rjzpfao;bl;? ]vl} qdak wmh pdwx f rJ mS tBuBH u;D jzpfrvmbl;vm;?
]vl} qdak wmh a,mufsm;Bu;D rde;f rBu;D qdNk y;D awmh &m*awG bmawG jzpfomG ;w,f? tJ'g
awGu tJo h vdak Mumifjh zpfw,f? rde;f rBu;D ? a,mufsm;Bu;D eJq
Y akd wmh tJ'h gu olrY jzpfcifu
]tw¬}? teufray;&if rde;f rBu;D vdYk teufray;&ao;bl;? a,musmf ;Bu;D vdv Yk nf; teuf
ray;&ao;bl;qdv k Ukd &S&d if &m*? a'gourjzpfao;bl;? tJv h rkd w
S x
f m;/
'grS ÓPfynmBu;D wJh txufwef;ÓPfaygh
tJ'gu ]0dZrÆ meó meó- xif&mS ;&Sad om? tw¬ó- teuf\ (0g) tw¬ynwf\
ememy0wåd tmum&H- txl;xl;trsKd ;rsKd ;jzpfaom tjcif;t&mud}k ? a[m vSnMhf unfw h ,f?
iHw
Yk ,f tJ'gawG? EIwq f ufw,f? pum;ajymw,f tJ'gawG/ ]ememy0wåd tmum&H -
txl;xl; trsKd ;rsKd ;jzpfaom tjcif;t&mud?k Oyg'g, - pGí J }? tJ pGNJ y?D olvnf; ]y#dpö
orkygÜ 'f}yJ? tJ'D ]y#dpo ö rkygÜ 'f} u tajymenf;ao;w,f? igwdu Yk tJovdak jymw,f?
tJ't D jcif;t&mudk ]txl;xl;trsKd ;rsKd ;jzpfaom tjcif;t&mudk pGí J }}wJ?h tJ'D ]tjcif;t&m}
t&m}udk
rpGb J ;l qd&k if b,fEh ,
S ahf ewH;k ? tJv h kd ]y&rwf} jzpfomG ;w,f? y&rwfeyYJ nwfqw kd m tJo
h vd?k
]y&rw¬} qdw k m obm0? tJ'[ D mudu k ]obm0} u tJ'h v D jkd zpfvmwm? tJovd*k ½kpu kd ?f
tJ'h grS ÓPfynmBu;D wJh ]txufwef;ÓPf}aygh? jrwfpmG bk&m;uvnf; ]ÓPf} ud;k /
udavomawGu 0rf;xJrmS tpm;xd;k aew,f
]trSm;eJYtrSef bk&m;qdkÓPf}? ]ÓPf} &SdrS udavomawGu t&ifwkef;u
udavomawGu 0rf;xJrmS tpm; xd;k aew,f[wk v f m;? ukwifay:rSm 'Djh yif[mawGu?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 325

ol&adS evd&Yk &dS if 'hjD yif[m&Sv


d rYkd &bl;? tJvh t kd pm;xd;k aew,f? ]avmb a'go arm[awG}
u tpm;xd;k aew,f? olwYkd r&Sw d hJ ae&musawmh 'Djh yif[mawG tJ'aD e&m a&mufw,f?
olwYkd ae&ma&mufaevd&Yk &dS if 'Djh yif[mawG r0ifEidk b f ;l / tJvh kd ]avmb a'goawG}u
t&if&adS eawmh 'Djh yif ]ynmawG}u ]or®m'd|}d - ]or®m ouFyaÜ wG} u r0ifEikd b f ;l ?
a&arSmaf wGvykd ?J tJval wGoEÅmefrmS 0rf;acgif;xJrmS ? 'gaMumifh ]vlawG}r&Sed v YJ aYkd jymwm?
]vlawG}qdw k m tJ'D ]tw¬ynwf\}}? tJ'h gudk ]pdweå - pdwjf zif?h o0d*[ ¾ H - ud,
k Bf u;D &Swd ,f}?
]0d*[
¾ } u ]ud, k }f ac:w,f? tJ'D ]ud, k Bf u;D } &Sw
d ,fqNkd y;D tJ'h gawG ,lxm;w,f/
&Sio
f m&dyw
k &å m &Sirf [marm*¾vm’ efwYkd ÓPfeMYJ unh&f ifb,hEf ,
S rhf S r&Sb
d ;l
]o0d*[ ¾ H - ud, dS nfu?kd *a[wGm - ,lí}wJ?h tJ'gBu;D u ud,
k &f o k Bf u;D &,f?
tvH;k tcJBu;D &,f? tvH;k txnfBu;D &,f? rsucf u G Bf u;D &,f? rsupf Bd u;D &,f? rsucf ;kH Bu;D &,f?
tJ'gawGukd ]tvH;k tcJ}vdYk ac:oGm;w,f? a,musmf ;awG? rde;f rawG&v dS mawmh tJ'D
[mBu;D udv k nf; ,lxm;w,f/ ]o0d*[ ¾ H - ud,
k Bf u;D &Sod nfu?kd *a[wGm - ,lí}/
]uk, d Bf u;D } &Swd ,fvv Ykd nf; ,lxm;w,f? [du k vnf; ]txl;xl;trdsK;rsKd ;jzpfaom
tjcif;t&m}
t&m}jzihf rde;f uav;awG? yGaJ wGa&m aumifrav;awG? ½d;I awGaygh? olwjYkd ywJh
[mawGukd 'DuMunfw h hJ olu]ÓPf}? &Sio f m&dyw k &å m? &Sirf [marm*¾vm’ efwYkd ]ÓPf}
eJMY unh&f if b,ferYJ rS &Sb d ;l [kw&f UJ vm;? ]ÓPf}eJrY Munfb h eJ YJ ]vl} vdMYk unf&h if bmjzpfw;kH
(&m*awGjzpfygw,fb&k m;)? &m*awGjzpfw,f/
]ud, k Bf u;D } &Swd ,fvv Ykd nf;,lw,f? 'D ]uk, d Bf u;D } &Sw
d ,fqw kd m vufBu;D awGa&m?
ajcBu;D awGa&m? acgif;Bu;D awGa&m? aygifBu;D awGa&m wyfxm;wmudk tJ'g ]uk, d Bf u;D }
vkaYd c:w,f? tJv h v kd nf; ,lxm;awmh tJ'g ]pdw}f ujzpfvmwm? ]pdwrå a,m} a,m}wJ?h ]pdw}f
u tJv h jkd zpfvmw,f? ]raem} xJwif ]raem} xJwif? ]pdw}f ujzpfvmw,f/
a&SUu oGm;½Hak v;eJaY wmh rif;wku
Yd tedpö 'ku© rjzpfeYJ
rde;f rBu;D yH?k a,musmf ;Bu;D yH?k EGm;awG? acG;awGrmS vnf; EGm;rBu;D yH?k acG;rBu;D yH?k
acG;xD;BuD;yHk? qifBuD;yHk? tJ'g ]ememy0wåd tmum&H - txl;xl;trsdK;rsdK;jzpfaom
tjcif;t&mud?k Oyg'g, - pGí J ? o0d*[ ¾ H - ud, dS nfu?kd *a[wGm - ,lí? pdwrå a,m
k &f o a,m-
pdwjf zihNf y;D aom}}? tJ'h g ]raempdw}f ac:w,f? tJ'h pD w d u
f tJ'h v
D kd ,lvu
kd w
f ,fw?hJ tJv h kd
326 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

r,lb;l qd&k if &m*? a'gojzpfao;vm; (rjzpfawmhygbl;)? tJo h vdk tJo h vdk ]ÓPf} eJY
]ÓPf} eJ?Y tJ'h gBu;D u ]tw¬ynwf}? ]o'´ynwf}? o'´qw kd m toH? o'´qw kd m bmwH;k
(toHygbk&m;)? ]toH} vdv Yk nf; ac:w,f? ]okw}d vdv Yk nf; ac:w,f/ ]yk} qdw k m tu©&m
wpfv;kH wnf;? ]yk} qdw k m toHrxGuzf ;l vm; (xGuyf gw,fb&k m;)? ]&d} qdw k mvnf; toH
rxGuzf ;l vm;? ]yk&o
d }}? tJ'h g ]o'´ynwf}? pifppf ]yk&o
d } qdw k m ]&J&ifw
h m}m}? ]yka& *päww
D d
yk&ad om} qdwk m 'umrawG&UJ a&SUu oGm;wwfMuaomaMumihf olwYkd ]a,mufsm;} vdYk
ac:owJ?h tJ'g ]o'´g} qdw Yk ]o'´g} rvkyv
k m rif;wdu f /Ykd
&-a&SUu? *päwd- oGm;wwf\}? rde;f rawGa&SUoGm;wwfaomaMumihf olu
]yka&- Y kd
]a,musmf ;} vdaYk c:w,f? tJ'g ]o'´g} avmuBu;D jzpfw[ hJ m ajymwmyg? avmuBu;D rSm
rjzpfz;l vm; (jzpfygw,fb&k m;)/ ]ememy0wåd tmum&H - txl;xl; trsKd ;rsKd ;jzpfaom
tjcif;t&mud}k ? tJ'D ]tjcif;t&m} twdik ;f rif;wd, Yk Ml uw,f? r,lb;l vm; (,lygw,f
bk&m;)/ rde;f rawG a&SUuoGm;vkYd ]a,musmf ;} ac:wm/ pifppf ]rmwmyDwek H [',H
yla&wDwd yk&ad om} qdw k m trd tzwd\ Yk pdwEf v S ;kH udk jynhNf zKd ;apwwfaomaMumifh
]yk&o
d } ac:w,f qd&k if awmfao;wmayghu?G r[kwb f ;lk vm;? tJ'gvnf; a&S;u q&mawG
ynwfxm;wm? ]a,musmf ;awG} qdw k m trd? tzwd&Yk UJ pdwEf v S ;kH ]tar ryle?YJ usKy&f o
dS m;yJ?
at;at;xdik pf m;}? tJvakd jymwwfvYkd tJ'h gaMumihf ]a,musmf ;} rnfw,f? [kw&f UJ vm;?
at; - tJv h ukd kd a&SUuoGm;½Hak v;eJaY wmh rif;wdu
Yk tedp?ö 'ku© rjzpfe?YJ tJ'gaMumifh
]ememy0wdå tmum&H} tJ'gav;wpfv;kH wnf;qdx k m;? ]txl;xl; trsKd ;rsKd ;jzpfaom tjcif;
t&mud}k ? tJ'D ]tjcif;t&m} udk ]Oyg'g,
]Oyg'g,- pGwJ m}?}? tJ'gu ]o'´gpG}J [kw&f UJ vm;/

ÓPfu ajcajcjrpfjrpfuav; &S&d w,f


]0d*[ ¾ H - ud, d nfu?kd *a[wGm - ,lí}/ tJ'ga,musmf ;wd?Yk ud,
k Bf u;D &So k Bf u;D &Sw
d ,f
vd,
Yk w l m vufawG ajcawG raygif;bJeYJ b,fev k &f rdS wH;k ? aygif;wmudk ]orl[
YJ yk f ud,
ynwf} ac:w,f? bmac: (orl[ynwf ac:ygw,f)? aygif;xm;Ny;D awmh [dv k v dk yk vf u
kd f
'Dvv dk yk vf ukd qf akd wmh wpfcw k nf; rSwxf m;? ]ememy0wdå tmum&H - txl;xl;jzpfaom
tjcif;t&mud?k Oyg'g, Oyg'g,-pGí J ? o0d*[¾ H- ud, d nfu?kd *a[wGm - ,lí}/
k Bf u;D &So
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 327

]pdw}f xJrmS ]ud, k Bf u;D } &Sw


d ,fvv Ydk nf; r,le?YJ ],l} &if ]pdw}f vdrYk w
S ?f ]r,l} rS
]ynm} jzpfomG ;w,f? ]xGuaf v 0ifav} av;yJ? ]av} av;yJqkd ,lao;vm;? ]ud, k Bf u;D }
r&Sb dY rl ?S ,lv&Ykd &dS if acgif;Bu;D a&m? ajcBu;D a&m tJ'h g ]ynwfBu;D } jzpfNy?D ]xGuaf v
d ;l vk,
0ifav} uawmh ,lyg&JU a,musmf ;Bu;D ? rde;f rBu;D u raysmufawmh &m*awGu a&mufvm
w,f? tckvakd jymvdu k af wmh &m*awG a&mufao;vm; (ra&mufawmhygbl;)? at; tJv h kd
bmjyKvYkd ra&mufw;Hk qdak wmh ]ÓPf} eJq Y akd wmh ra&mufb;l [kw&f UJ vm;? ]ÓPf}u ajcajc
jrpfjrpfuav; &S&d w,f/ tajccHu vm&w,f/

ud,
k Bf uD;&Sw
d ,fvYkd r,l&bl;
]o'´gokw}d toHuaeNy;D vmvdu f m ]yk} qd&k if a,musmf ;rjzpfao;bl;? ]&d}qd&k if
k w
a,musmf ;rjzpfao;bl;? ]aom} qd&k if a,musmf ;rjzpfao;bl;? ]yk&ad om} vdq Yk vkd u
kd af wmhrS
teufu ]a,musmf ;} jzpfomG ;w,f? ]o'´g} u yk&ad om? ]teuf} u bmjzpfomG ;wH;k
(a,musmf ;jzpfomG ;ygw,f)? o'´gubmwH;k (yk&ad omygbk&m;)? ]yk&ad om} awmifrS wpfv;kH
wpfv;kH wnf;eJrY S jzpfao;vm;? rjzpfb;l ? aygif;vdu k af wmhrS ]o'´g} jzpfomG ;w,f? ]yk&ad om} om}?
]yk} wpfv;kH wnf;eJY a,musmf ;jzpfao;vm; (rjzpfygbl;bk&m;)? ]a,musmf ;} qdw k muteuf?
]a,musmf ;} qdw k mubmwH;k (teufygbk&m;)? ]yk&ad om} qdw k mbmwH;k (o'´gygbk&m;)?
o'´geJt
Y euf? tJ'[ D mawGukd ]ememy0wdå tmum&H - txl;xl;jzpfaom tjcif;t&mud?k
Oyg'g,
Oyg'g,-pGí J ? o0d*[ ¾ H- ud, d nfu?kd *a[wGm - ,lí}? tJ'D ]uk,
k Bf u;D &So d Bf u;D } &Swd ,fvYkd
r,l&bl;/

pdwzf efqif;wm jzpfomG ;w,f


]ud,
k Bf u;D } &Sw
d ,fq&kd if ]olu Y ,kd }f ? ]ighudk,f} eJY r&Sbd ;l vm;? tJ'D ]ud, k Bf u;D }
taMumif;udk ajymwm? ]ud, k Bf u;D } &Sw
d ,fvYkd r,lr?S ,lvu kd vf &Ykd &dS if ]ud,
k Bf u;D } vnf;
&So
d mG ;a&m---
]pdwrå a,m - pdwjf zifNh y;D aom? pdweå rd ad® wm - pdwu f zefqif;aom}}? tJ'g ]pdw}f
zefqif;wmjzpfomG ;w,f? wu,fv h l r[kww f mudk rif;wkYd ]pdwaf wG} &JU todjzpfomG ;
w,f? ]ÓPf} &JU tod[w k af o;vm; (r[kwyf gbl;bk&m;)? tJvkd rSwx f m;/
328 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

emrf½yk f ra&mufbeJ YJ b,ferYJ S w&m;urjzpfEikd b


f ;l
trSm;eJt
Y rSe?f bk&m;qdÓ k Pf? trSm;udk trSerf vkyef YJ? w&m;qdk emrf½yk u
f UJG
[efrvkyef YJ a[h? uHjyKwaf tmif BuKd ;pm;Mu/
tJ ]emrf½yk }f a&mufatmif ajym&w,f? ]emrf½yk }f ra&mufbeJ YJ b,ferYJ S w&m;u
rjzpfEikd b
f ;l tJvkd *½kpu kd ?f tck aps;oGm;w,f? ajymajymjyrSvnf; odwmud;k ? aps;a&mif;
0,fw,f? tJvkd vufvyI w f mawGu ]ememy0wåd tmum&H?
f ,f? rD;xGe;f w,f? bmvkyw
o0d*¾[H} ? tJ'DESpfrsdK;&SdvdkY&Sd&if ]pdwf} ay:vmw,f? ]pdwf} ay:vmw,fqdkwm
a,musmf ;vm;? rde;f rvm; (r[kwyf gbl;)? tJ'[ D maMumihf ]pdw}f ay:vmw,f? [kw&f UJ vm;/
pdwo
f d 0dnmPfod
]pdw}f eJY zefqif;vdu
tJ'g]pd k w f mudk avmuBu;D awmifrS bk&m;zefqif;w,fqw kd m?
]pdw}f eJY zefqif;vdu k w f ,fqkd awmfao;w,f? [kw&f UJ vm;? ]pdwrå a,m}? ]pdweå rd ad® wm}
]pdw}f uzefqif;vdu k w f m? ud, k [fh mud, k f wpfa,mufwnf;tdyaf ewJt h cgus uJ tazmf
&SmNy;D awmh? uJ - &m* a'gojzpfatmif rzefqif;bl;vm;? zefqif;ovm; (zefqif;ygw,f)?
wpfa,mufwnf;&Sw d o hJ u
l kd ajymygw,f? ESpaf ,muf&w dS o
hJ u
l awmh zefqif;p&mrvdk
awmhb;l zefqif;Ny;D om;? wpfa,mufwnf; tdyaf evd&Yk &dS if zefqif;p&mvdak wmh ]pdwå
edra®d wm - pdwu f zefqif;aom? pdwå y&duyÜad wm - pdwjf zihf Buq H tyfaom? pdwå
y&duyÜad wm emr - pdwjf zihBf upH nfjcif;rnfonf? pdwt f odrnfonf? a[mwd - jzpf\}/
tJ'g ]pdwo f ?d 0dnmPfo}d ac:w,f? w&m;r[kwaf o;bl;? w&m;ajymrvdYk
tajccHvyk x f m;wm tJ'grsKd ;udak c:w,f? odrYk v Ykd &Ykd &dS if w&m;awGa&mufomG ;yvm;qd&k if
w&m;awGa&mufomG ;&if b,fEh , S vhf yk f &m*jzpfrvJ? w&m;ra&mufao;vdYk &m*jzpfwm
aygh}? tJ'gaMumihf ]vl} &Sad eao;vd&Yk &dS if &m*jzpfw,f? ]vl} r&Srd S &m* a'gou rjzpfrmS /
pdwu
f ay:Ny;D awmh BupH nfvu
kd v
f &Ykd &dS if
rd;k ay:rSm qif½yk Bf u;D awG? jrif;½kyBf u;D awG? wdraf wG rjrifz;l vm;? tJ'[
D m b,fou l
jzpfwmwk;H ? wdraf wGu jzpfomG ;awmh t½kyBf u;D vdYk atmufurxifb;l vm; (xif&ygw,f)?
tJ'qD ifawG av,mOfyseH w YJ ufMunfah wmh &Sad o;vm; (r&Sad wmhygbl;)? tJ'v D kd ]pdw}f eJu
Y
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 329

Buq H Ny;D awmh odNy;D awmh &m*jzpfw,f? tJv h [ kd mawG rBuaH wmh? tJ'D ]pdw}f eJY Buw
H m[m
]owåm'daum} um}wJ?h ]owåy*k v¾ } tp&Sw d ?h J yk*Kdv
¾ o
f wå0gawG tp&Sw d mawG[m ]pdwyå &duyÜad wm
wm-
pdwjf zifBh uqH tyfaom}}? ]pdwå y&duyÜad wm emr - pdwjf zihf BupH nfjcif;rnfonf}? tJ'pD w d ef YJ
odwm? ]0dnmPf} eJY odwmac:w,f? ]0dnmPfo}d ac:w,f? tedpö ygao;vm; (rygygbl;)?
rygawmh tJvkd ]0dyóem} ra&mufao;bl;wJ/h [kw&f UJ vm;/ 0dyóema&mufatmif
tJ'h g bmwk;H ? tJ'D ]raem} ac:w,f? tJ'g ]raem} ]raem}/
'Du "r®mEkyóemu ]reÍö yZmemwd? "ar®p yZmemwd? ,Íö w'kb,H y#dp?ö
OyÜZw Æ d oHa,mZeH? wÍö yZmemwd}? ]reÍö yZmemwd}? ]reÍö - raemudv k nf;? yZmemwd-
od&rnf}? ]"ar®p yZmemwd}? ]"ar®p - "r®m½kw H u kd nf;? yZmemwd - od&rnf}? ],Íö
Ykd v
w'kb,H y#dpö - xkEd pS yf g;pHu k pkd í GJ ? oHa,mZeH - oHa,mZOfonf? OyÜZw Æ d-jzpf\? wÍö-
xdok aH ,mZOfuv kd nf;? yZmemwd-od\}? ]oHa,mZOf} b,fuay:vmNyq D w kd m odvm;?
]pdw}f u ay:Ny;D awmh BupH nfvu kd v f &Ykd &dS if tJ'g ]oHa,mZOf} jzpfomG ;w,f? ]oHa,mZOf}
qdkwm b,folYaMumihf jzpfwkH; (pdwfaMumihfygbk&m;)? ]pdwf} eJYjzpfwm[m ]ÓPf}
[kwo f vm; (r[kwyf gbl;)? ]ÓPf} r[kwb f ;l ? tckawmh ]ÓPf} jzpfatmifv/Ydk
avmu"HjzpfomG ;w,f
tJ a&cyfw,f? xrif;csuw f ,f? t0wfavQmw f ,f? a0,sm0pö aumif;awmhw,f
awmfvu kd w
f m cs;D rGr;f a&m r[kwb f ;l vm;? w,f awmfvu kd w
f mvdYk rcs;D rGr;f bl;vm;
k af wmh bmjzpfomG ;wH;k (avmu"HjzpfomG ;w,f)? ]yoHo}?
(cs;D rGr;f ygw,fb&k m;)? cs;D rGr;f vdu
]yoHo} u bmwH;k ? cs;D rGr;f wm? ysi;f aew,f tdy, f murxbl;qd&k if ruJ&h UJ bl;vm;/
(uJ&h UJ ygw,f)? tJ'h gbmwH;k ? ]avmu"H} jzpfomG ;w,f/
txl;k xl;trsKd ;rsKd ;jzpfaom tjcif;t&m
]ememy0wdå tmum&H - txl;xl; trsKd ;rsKd ;jzpfaom tjcif;t&mud?k Oyg'g, -
J }? ysi;f aewJyh ekH YJ 0D&,
pGí d aumif;wJyh ekH YJ wlovm; (rwlygbl;)? tJ wpfrsKd ;pDy?J rde;f uav;
yHek YJ a,musmf ;av;yHk wl&UJ vm; (rwlygbl;)? ]ememy0wåd tmum& tmum&H - txl;xl; trsKd ;rsKd ;
jzpfaom tjcif;t&mud?k Oyg'g, - pGí J ? o0d*[
¾ H - ud,
k Bf u;D &So l ? *a[wGm -
d nf[í
,lí (0g) ,lonf&Sdaomf? pdwåra,m a,m- pdwfjzihfNyD;aom? pdwåedr®dawm - pdwfjzihf
330 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

zefqif;tyfaom? oawåm? yk*a¾ vm - owå0g? yk*v ¾ [laom teufonf? y&duyÜw d


oda'¨gemr -pdwjf zihf BupH nfíNy;D aom? taw¬m emr - oabmrnf\}? ]taw¬m} teuf
t"dymÜ ,fjzpfomG ;w,f/ tJv h kd teuft"dymÜ ,fjyKvu kd af wmh/ vlawG a,musmf ;awGqu D kd
tJoh vdyk aJ er,fq&kd if wpfurÇmvH;k tJv h tkd wdik ;f yJ aerSmaygh r[kwb f ;l vm;/ aMomf
]txl;xl; trsdK;rsdK;jzpfwJh tjcif;t&m} t&m}? ppfwdkufw,fqdkwmvnf; bmvkyfwmwHk;?
txl;xl; trsKd ;rsKd ;jzpfwm? ppfwu dk w
f mbmwH;k (txl;xl;trsKd ;rsKd ;jzpfwm)? uJ&h UJ wm bmwk;H
tJ'h gvnf; (txl;xl;trsKd ;rsKd ;jzpfwm)? xrif;pm;wmawG? a&aomufwmawG tJvkd
]txl;xl; trsKd ;rsKd ;jzpfwm}m}/
wpfa,mufup wpf&mjzpfomG ;wmaygh
owå0gawGvYkd tJv h kd pdwx f rJ mS ,lxm;awmh ]pdweå rd ad® wm? pdwyå &duyÜad wm} wm}?
]y&duyÜw d oda'¨gemr - BupH nfjcif;jzifNh y;D onfrnfonf? a[mwd - jzpf\}? tJ'h u D
rwufb;l wJ?h [kw&f UJ vm;? tJ'h u D vGeo f mG ;rS wpfcgwnf; ]½kyef mrf} a&mufomG ;r,f/
odwmu ]emrf}? xdik w f mu ]½ky}f ? tJ'x D ikd wf mu ]½kyaf wG}udvk nf; ]ememy0wåd tmum&H-
txl;xl;trsKd ;rsKd ;jzpfaom tjcif;t&mud}k tckxikd af ew,f? awmfMumxjyefNy?D awmfMum
oGm;jyefNy?D a&aomufjyefNy?D tJ'h D ]txl;xl;trsKd ;rsKd ;jzpfwhJ tjcif;t&mawG} udk rSwx f m;?
rSwv f u kd vf &Ykd &dS if ]½ky}f jzpfomG ;Ny?D aMomf txl;xl;trsKd ;rsKd ;jzpfwmawGu ]½kyEf iS phf w d }f
ygyJuvm;? ]emrfEiS ½hf yk }f yguvm;? odwmu ]emrf} ? xdik w f mu ]½k½ky}f ? ]emrf½yk }f ? tJ'D
]emrf½yk }f &Sv d &Ykd &dS if rsupf ad wG em;awG&w dS ,f? ]emrf½yk }f uvnf; ]txl;xl;trsKd ;rsKd ; jzpfwm}m}?
r[kwb f ;l vm; (rSeyf ghb&k m;)/
]ud,k Bf u;D } &Sw d ,fvv Ykd nf; r,le?YJ ]jzpfNy;D ysuw f ,f}vdYk ,lvu kd vf &Ykd &dS if tJ'g
[efao;w,f? odrYk v Ykd &Ykd &dS if &m*a'goawGujzpfaerSm? &m* a'goawG rjzpfrS tJ ]ÓPf}
u tJovdak &mufatmif olwumhajymjy&w,f? wpfa,mufup wpf&mjzpfomG ;wmaygh?
wpfa,mufup wpf&mjzpfatmif tJovdk ajymjy? rif;wdYk ]ememy0wåd tmum&H} qdw k m
rodb;l / odatmifvyk q f kd a[movdk tJo h vdk w&m;av;eJY pmayav;eJY pm&Guf uav;eJY
½du
k ½f ukd Nf y;D ]ememy0wåd tmum&Hav;} v;}taMumif; avmuBu;D udk zGijhf yvdu k vf &Ykd &dS if tJ'h g
]avmu0d0&P wefc;kd } qdw k m tJo h vd[ k mrsKd ;? avmuBu;D rodwmawGukd odatmif
vkyaf y;w,fqw kd hJ ]ÓPf} [m awmfawmhÓPfr[kwb f ;l ? avmuBu;D udk ausmo f mG ;
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 331

atmifvYkd ]avmukw&å m} jzpfatmifvYkd vkyw f thJ vkyuf kd tJv h rkd w


S ?f ckvyk w f hJ tvkyu f
wpfa,mufupNy;D tJv h akd jymvdu k af wmh wpf&m jzpfomG ;w,f? tJ'h g ]avmukw&å m}
tvky?f bmtvkyw f ;Hk (avmukw&å m tvkyyf gbk&m;)? ]avmukw&å m} tvkyu f /
]ememy0wåd tmum&H - txl;xl; trsKd ;rsKd ;jzpfaom tjcif;t&mud}k ? ]txl;xl;
trsKd ;rsKd ;jzpfwhJ tjcif;t&mawG} &Sad o;vm;? r&Sad wmhb;l ? csKyw f [hJ myJ rjzpfw[ hJ myJ
jzpfomG ;r,f? ]avmukw&å m} qdw k m [kw&f UJ vm;? tJv h kd ÓPf? ÓPf? ÓPf? tJv h ]ÓPf
kd]ÓPf}
u tJv h kd vky&f w,f? 'gaMumifh pma&;awG rysi;f eJ?Y pm&Guu f av;awG vlwpfa,muf
vlwpfa,muf odatmifvyk ?f ]ememy0wåd tmum&H} wdYk arG;xJuu kd rodcw hJ mud;k ?
q&mawGuvnf; 'Dvpkd pkH v kH ifvifu oifray;yJu;kd ? bmud;k eJaY [m ud, k [ hf m ud, k f
q&mBu;D jzpfomG ;w,fvYkd tJv h rkd w
S ?f tJ'h grS awmfw,f? tJ'h g/
]owåm yk*v ¾ m'daum - owå0g yk*Kd¾ vt f p&Sod nfwnf;? y&duyÜw d oda'¨gemr emr-
BupH nfjcif;jzifh Ny;D onfrnf\}? ]pdw}f u BupH nfwm? ]pdw}f u Bu&H if Buw H ,fvq Ykd ?kd
]jzpfysu}f vdaYk jymrS tJ'h grS ]avmukw&å m} jzpfomG ;w,f? tJv h o kd rd S odrYk rYkd odbeJ q YJ kd jyefay:
vmw,f? aMomf ]ememy0wåd tmum&H} qdw k m ]tw¬ynwf} u vmwmyJv?Ykd ]o'´ynwf}
u vmwmyJvYkd 'Dvrkd odv&Ykd &dS if tJ'h gBu;D eJyY J aer,fqv kd &Ykd &dS if wpfcgwnf; [dk Oyrm
taeeJY awG;wwfygw,f/
acG;awGvnfyif;BuKd ;Bu;D wwfNy;D awmh b,fvBkd uKd ;Bu;D eJY qGo J mG ;Ny;D wdik cf snw f ,f?
'Dvkd vSnahf ew,f? vSnahf ewm rvSnchf sib f eJ YJ bmvdv
Yk nS whf ;kH qdak wmh tJv h kd ]ememy0w¬d
tmum&H} r&Sv d &Ykd &dS if tJ'h g vSnphf &m rvdak wmhb;l ? BuKd ;rSr&Sb d ?J bmr&Sw d ;kH (BuKd ;rSr&Sb
d )J ?
BuKd ;rSr&Sb
d J tJ'aD cG;csnv f jYkd zpfao;vm; (rjzpfawmhygbl;)? vnfywfBu;D a&m &Sad o;vm;
(r&Sad wmhygbl;)? tJv h rkd &Sad tmif t&ifvyk &f w,f? &Sw d mawGu aemufrv S yk &f w,f? &Sv d Ykd
vnfvnf;oGm;? vnfwmBu;D b,fvjkd zKwrf wH;k q&mhajymrSjzifh tjzKwu f awmfawmf
cufw,f/ tckawmh tJ'h D ]ememy0wåd tmum&Hav;} r&Sv d u kd v
f &Ykd &dS if jzKwNf y;D om;Bu;D
jzpfomG ;w,fw?hJ tJv h rkd wS ?f uJ awmfMuOD;pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k


¸¸¸¸¸
332 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]] t&dyef rd w
d f w&m;awmf }}
15.9.2007
tw¬pmä ,mvdYk ac:w,f
w&m;emrnfav;awGu tpuav; bmav;awG xnf&h w,f? tck]rs ]rsupf }d xJrmS
'Dvkd tvif;xd;k w,f? ]rsupf }d u tvif;rygbJerYJ &bl;? ]rsupf }d xJrmS tvif;xd;k atmif
aeawG bmawGMunfw h ,f ]rsupf }d rSm tvif;vdw k ,f? ]tvif;} xd;k rS t&dy0f ifw,f?
]rsupf }d xJrmS t&dyyf &J w dS ,f? 'umrBu;D wdYk ]rsupf }d xJrmS wu,fvh Bl u;D r&Sbd ;l ? a,mufsm;Bu;D
vnf;r&Sb d ;l / rde;f rBu;D vnf; r&Sb d ;l ? tJ'h gudk ] tw¬pmä ,m} vdaYk c:w,f/
]tw¬} u teuf? ]qm,m} u t&dy?f ]tw¬ynwf} &JU t&dyaf c:w,f? ]rsupf }d
xJrmS wu,fv h Bl u;D ? wu,fah ,mufsm;Bu;D ? wu,frh ed ;f rBu;D tJv h xkd ifvYkd cspwf mawG?
rke;f wmawG? cifwmawGjzpfwm? ]rsupf }d xJrmS t&dyyf 0J ifw,f [kw&f UJ vm;? ]tw¬pmä ,m}
ac:w,f? bmac:wH;k (tw¬p, ä mygbk&m;)/

t&dyef rd w
d rf &Sw
d hJ w&m;qdw
k m edAmÁ efw&m;ac:w,f
]tw¬} u t&dy?f ]t&dyef rd w d }f ? ]t&dy}f &,f? ]edrw d }f &,f? ]tm½H}k &,f twlwyl ?J
tJ'h D ]t&dyef rd w
d }f r&S&d bl;wJ?h [dk &Si&f m[kvmudk a[mawmh? ]tedrw d Oå ö bma0[d}
tJvkd rsupf x d rJ mS t&dyef rd w
d f rxifatmifymG ;wJ?h tJv h akd jymw,f? 'ghaMumifh tck[mu
]t&dyef rd w
d w
f &m;} aygh? ]t&dyef rd w d }f tJv h kd w&m;&JU emrnf tvH;k av;awGay;csiv f &Ykd &dS if
a&SUu[mav;ay;? ]t&dyef rd w d w
f &m;}
&m;}wJ?h ]t&dyef rd wd rf &Sw d whJ &m;}
&m;}qdw
k m edAmÁ efw&m;
ac:w,f? ]t&dyef rd w d rf &Swd whJ &m;} udk bmac:wH;k (edAmÁ efw&m;ygbk&m;)/

pdwx
f x
J ifvYkd yg;pyfu ajymwm
]t&dyef rd w d }f r&Sad tmif tck[mu ]t&dyaf wG} 0ifw,f? ]rsupf }d xJrmS bm0ifw;kH
(t&dyaf wG0ifygw,fb&k m;)? ]t&dy}f 0ifwm? ]vl} 0ifwmr[kwb f ;l ? a,mufsm;0ifwm
r[kwb f ;l ? rde;f r0ifwm r[kwb f ;l ? acgif;xJrmS vnf; ]t&dy}f yJ 0ifw,f? ]t&dyjf rif} tJ'h gudk
]pdw}f xifvYkd yg;pyfu ajymwm? rsupf x d rJ mS ]t&dy}f 0ifwm [kww f ,frv Ykd m;? tJ'h gudk
]pdw}f xJu? ]pdw}f qdw k m raem? ]vl} xifNy;D yg;pyfuajymwm/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 333

]tedrw d }å qdw k m edAmÁ efac:w,f


]rsupf u d awmh t&dyjf rif}? ]t&dy}f qdw k m ]tw¬pmä ,m} ac:w,f? ]qm,m} u
t&dyaf c:w,f? ]t&dy}f wd?Yk ]edrw d }f wd?Yk ]tm½H}k wdaYk ocsm*½kpukd ?f tJ'h gu ta&;Bu;D w,f?
tJ ' gr&S d & if ]ted r d w å } qd k w m ed A Á m ef a c:w,f ? ]rsuf p d } uvnf ; ed r d w f j rif ?
tm½Hkudkjrifw,fqkdwm ]qm,m} t&dyfyJ? ]t&dyf}qdkwmu wpfcgwnf; rsufpdrSm
tv,fu [drk supf u d av;xJrmS ]rsuef uf0ef;av;} av;}xJrmS rD;jcpfqaH cgif;avmufuav;
i,fwmav;? tJ'h gav;u tJ'D rsupf x d rJ mS apmufx;kd av;xifw,f? rsupf x d rJ mS ? 0rf;xJ
a&mufawmhrS OD;aESmuf aemufrmS ]t&dyx f ifarSmifcef;}}qdwk m&Sw d ,f? tJ'h uD srS ]vlvYkd
xifw,f}? ]t&dy}f jrifwm?

jrifpwd uf kd ÓPfu tkyzf v Ykd w


kd ,f
]rsupf u d awmh t&dyjf rif vlvx Ykd ifí yg;pyfajym}m}? pum;jzpfvmwm tJ'h gu
jzpfvmwmyJ? 'Dvt kd aMumif;tusKd ;awGukd od&w,f/ ]rsupf u d awmh t&dyjf rif}? t&dyv f Ykd
jrif? wu,fv h v l kd aoNyq D &kd ifvnf; t&dyo f mjrif? ]pdw}f xJawmh rxife?YJ ]pdw}f xJxifawmh
raema&mufoGm;w,f? tJ'DrSm ]pdwf}xJuawmh rsufpd&Sdawmhvnf; t&dyfxdk;awmh
jrifawmhjrifrmS ygyJ? jrifayr,fh tJ'h ]pd D]pdw}f udk ]ÓPf} utkyzf v Ykd w
kd ,f/ r[kwb f ;l vm;?
]tedrw d }å qdw k mu edrw d rf &Srd S edAmÁ efa&mufrmS /
]tedrw d }å qdw k m bmwH;k (edrw d rf &Srd S edAmÁ efa&mufrmS ygbk&m;)? tJ'eD m;rSm ]ÓPf}
uav;yJvw kd ,f? a&S;wke;f u bk&m;a[mawmh ]ÓPf}? tckvnf; ]ÓPf} yJvw kd ,f/
t&dyjf rifw&m;vdYk teufay;&ifvnf;jzpfw,f
rsupf u d awmh t&dyjf rif}? tJ'g ]t&dyjf rifw&m;} vdYk teufay;
d jrifawmh ]rsupf u
&ifvnf;jzpfw,f? [kw&f UJ vm;? tJv h kd tpav; [mav;udk ay;&w,f(wifyghb&k m;)?
tJ emrnfvnf; ay;wwfatmifv?Ykd ]t&dy}f rjrifb;l vdYk qdv k u
kd &f if edAmÁ efa&mufw,f?
]t&dy}f rjrif&if bmjzpfw;kH (edAmÁ efa&mufygw,fb&k m;)? ]rsupf }d u t&dyrf jrifb;l wJ?h
acgif;xJrmS bmrSrxifb;l wJ?h uJ 'D ]&m*} jzpfO;D rvm; (rjzpfawmhygbl;bk&m;)? at;
tJv h ?kd ]t&dy}f jrifawmh a[m t&dyjf rifwmygyJvm;? ]qm,m}
h kd tJv ]qm,m}ac:w,f? bmwH;k
(qm,mac:ygw,fb&k m;)? tJ'h D ]qm,m} u ]t&dy}f u b,fvw kd ;kH qdak wmh ]0dZrÆ meó
meó-
334 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

xif&mS ;&Sad om? tw¬ó--teuf} [m ]qm,mav;} yJ? ]t&dy}f yJ? ]tw¬ynwf} ac:w,f?
bmac:wH;k (tw¬ynwfygbk&m;)? ]tw¬ynwf}qdw k mu ]tw¬}qdwk m t&dyaf c:w,f?
]tw¬} qdw k mbmwH;k (t&dyyf gbk&m;)? ]t&dyef rd w
d }f ac:w,f? ]t&dy}f uvnf; rsupf d
usawmh ]edrw d }f jzpfomG ;w,f? ]tm½H}k jzpfomG ;w,f/
"mwfoabmuawmh y#dpö
tck igajymwmawGvnf; ]ÓPf} xJu rxifb;l vm;? tJ'gu ]raem} ]raem}u xifvu kd f
wm? ]rsupf }d uvnf;jrifvu kd wf ,f? ]raem}
]raem}uvnf; xifvu kd w f ,f? t|omvdeD ]wpfck
wpfcak om tm½Ho k nf? ESpcf k ESpcf ak om 'Gg&wdüYk jzpfw,f} wJ/h ]rsupf }d uvnf; jrifw,f?
]raem}
]raem}vnf;jzpfw,f? ]raem} ]raem}qdw k m pdwaf ygh? tJ'h [ D m ]rsupf u d awmh t&dyjf rif}w,f?
]pdw}f ua&mufomG ;w,f? ]pdw}f xJxifvu kd w f t
hJ cg yg;pyfajym ]nnf;eJaY t? bmeJaY t}?
tJ'h g yg;pyfajymwmu ]pdwx f xJ ifvYkd yg;pyfuajymwm} mwm}wJ/h ]"mwfoabmujzifh y#dp}ö ?
"mwfoabmuawmh bmwH;k ("mwfoabmujzifh y#dpyö gbk&m;)? t&dyjf rifw[ hJ mu
yp}? tJ'h D ]½lay}
]pu©KOyö #dpö ½layp} y}u t&dyu f av;yJ? ]½layp OyÜZw Æ d pu©K0n d mPH} wJ?h tJ'g
]jrifwJhpdwfuav;} jzpfoGm;w,f? tJh'gav;u ]"mwf oabmuawmh y#dpö} yJwJh?
]y#dpo ö rkygÜ 'f} vdaYk c:w,f? ]taMumif;pGv J t Ykd usKd ;jzpfwm}m}wJ?h tJv h kd *½kpu
kd &f w,f/
vljrifv&Ykd &dS if b,fw&m;[kwv
f rd rfh wH;k
odrYk v
Ykd &Ykd v
dS &Ykd &dS if vlBu;D jrifw,f? a,mufsm;Bu;D jrifw,f? rde;f rBu;D jrifw,feYJ tJv h kd
jzpfomG ;w,f? tJ'g tJ'w D &m;udk ]t&dyjf rifww hJ &m;} vdYk rSwx f m;? ]vljrifww hJ &m;}
vkrYd [kwb f ;l ? ]vl} jrifv&Ykd &dS if ]w&m;} b,f[w k v f rd rfh wH;k ? ]vl} jrifv&Ykd &dS if &m*awG
a'goawGjzpfawmh tJ'g ]r ]rw&m;} udjk rifwm? vljrif bmjrifw;kH (rw&m;jrifwmygbk&m;)/
]rw
olu&m*? a'gojzpfw,fqakd wmh w&m;ovm;? uJ olu Y kd vifpw d f om;pdwaf wG? om;pdwf
r,m;pdwaf wG rul;bl;vm; (ul;ygw,fb&k m;)? tJah wmh w&m;ovm; (rw&m;ygbl;
bk&m;)? tJ'h g rw&m;wJh pdwyf ?J 'gw&m;rS r[kwb f eJ u
YJ kd rsupf ed YJ jrifvukd af wmh vifpw d f
om;pdwaf wG? a,mufsm;uvnf; r,m;pdwf om;pdwaf wG tJ'h g jzpfomG ;w,f? &m*
a'gojzpfw,fvYkd ajymwmygyJ? ,Of,Ofaus;aus;uawmh [kw&f UJ vm;? tJ'h grsupf u d
jrifvjYkd zpfwm r[kwb f ;l vm;/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 335

tJ'h yD #dprö &Sv


d &Ykd &dS if edAmÁ efa&mufomG ;wmyJ
]rsupf }d u jrifvjYkd zpfwmudk ]pdw}f a&mufomG ;w,f? tJv h kd aoaocsmcsm od&if
w&m;jzpfomG ;w,f? ]rsupf }d u jrifwmeJyY J ]w&m;} jzpfomG ;w,f? odrYk [kwv f &Ykd &dS if
]rw&m;} jzpfw,f? q&majymrjyvd&Yk &dS if ]ig} jrifw,faygh? ]ighrsupf }d u jrifwmyJ?
a[m ]twå? twåe, ]ig}u twå? ]ighrsupf }d u jrifwmyJ qdak wmh uJ
d } jzpfomG ;Ny/D ]ig}
]rsupf }d qdwk hJ rsupf Bd u;D u ]tvif;} rygbJ jrifovm; (rjrifygbl;bk&m;)? 'gaMumifh
]tmavmu}
]tmavmu}wJh? ]tvif;} yg&w,f? ]tvif;} NyD;rS ]tqif;} qdkwJh[mu ]tm½Hk}
ac:w,f? tqif;qdw k m ]0PÖ} ac:w,f/ ]0PÖ} qdw k muvnf; t&dyyf gyJ? t&dyyf J
rsupf xd 0J ifwmu ]t&dy}f yJ? ]qm,m} ]qm,m}yJ? ]tw¬pmä ,m} vdaYk c:w,f? ]tw¬ynwf}&JU
]t&dy}f yJ? ]tw¬ynwf} qdw k mu wpfcgwnf;/
]yxrH}? ]yxrpdwf} u ]tqif;}}qdkwJh[mudk ]tm½Hk} jyKw,f? ]'kwd,pdwf}
urS wpfcgwnf; twdwjf zpfomG ;awmh ]twdw}f tm½Hjk yKomG ;w,f? ]wwd,}}usawmh
tJ'h D ]tw¬ynwf} qdw k m a&mufomG ;w,fwhJ - ]ynwfawG}? tJ'h gawG a&mufomG ;rS
wpfcgwnf; rsupf x d rJ mS tJ'h gudk ]jrifw,f jrifw,f} vdq D rJ mS ]"mwfoabm}
Yk akd wmh tJ'x abm}?
"mwfoabmu y#dpo ö rkygÜ 'f"mwf? ]"mwfoabmu y#dp}ö ? tJ'h D ]y#dp}ö r&Sv d &Ykd &dS if edAmÁ ef
a&mufoGm;wmyJ/
ynm&Srd S oDv&So
d mG ;w,fwhJ
]tvif;t&dy}f ? ]pu©K}H qdw f aYkd c:w,f? ]pu©K}qdw
k mu rSev k m rSev
f kd olrY supf rd mS
rMunfb;l vm;? Munfw[ hJ mudk pu©KvaYkd c:w,f/ ]rMunf}wJh tvH;k Bu;D u ]rHopu©K}
vdaYk c:w,f/ ]Munf}wJh pu©Ku ]yom'pu©K} vdaYk c:w,f/ tJ ]ÓPf}? tJ'gudo k rd S
]ÓPpu©K} vdaYk c:w,f/ tJ'h grS ]ÓPHO'yg'd} jzpfomG ;w,f? odrYk &Ykd if ]ÓPf}udrk jzpfawmh
rdef;rawG a,mufsm;awGjzpfawmh 'Dpdwfu a'goeJYyJ? ukd,fhMunfhvnf;jzpfvdkuf?
olMY unfv kd ?f tJ'h gaMumifh ]£`E,
h nf; jzpfvu d´ oH0&} &}? rMunfeh v
YJ Ykd ajym&wmu tJ'gawG
ajym&wm/
pifppf ]ÓPf} &Sv d &Ykd &dS if ],w¬ÓPH? ww¬ov D }H wJ?Y ],w¬- tMuify*k Kd¾ vüf ?
ÓPH - ÓPfonf? tw¬d - &S\ d ? ww¬-xdyk *k Kd¾ vüf ? oDvH - oDvonf? tw¬d - &S\ d }wJ/h
336 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

]ÓPf}eJMY unfrh S vlrjrifw,f? ]ÓPf} eJrY Munfb h eJ YJ ]rsupf }d eJMY unfrh ,fqkd ]vlawG} jrifawmh
a[m &m* a'goawG jzpfw,fw?hJ ]ynm&S}d rS ]oDv} &So d mG ;w,fw?hJ tJv h rkd w
S ?f tJv
h q
kd &kd if
rsupf ed YJ Munfyh kH av;eJw
Y if tJ'h g bk&m;oifay;wm/

y&rwfrmS t&dyrf &Sb


d ;l
]rsupf u
d awmh t&dyjf rif}? ]rsupf }d ubmjrifwmwH;k (t&dyjf rifygw,fb&k m;)?
]t&dyjf rifw,f}vdq f ,f? ]vljrifw,f}qd&k ifrrSeb
Yk rkd S rSew ]tw¬ynwf} ac:w,f?
f ;l ? tJ'gu]tw¬
t&dyfBuD;u ]tw¬ynwf} ? ]y&rwf} rSm t&dyfr&Sdbl;? rmwJhoabmav;yJ&Sdw,f?
]yx0D}qd&k if rmwJo h abm aysmw h ohJ abm? ]awaZm} qd&k if ylwo hJ abm&Sw d ,f? ylvYkd
vif;vmwm? rylbeJ YJ rvif;bl;? tJ'g ]awaZmoabm} ]awaZmoabm}? olurS ]tvif;} jzpfvmNy;D rS
]t&dy}f jzpfvmwm? ajrBu;D &Sad wmh opfyifBu;D &Sad wmh opfyifrmS ]t&dy}f rjzpfb;l vm;?
]t&dy}f jzpfw,f? rif;wdYk rsupf x d rJ mS ]t&dyaf wG} &Sw
d ,f? tJ'h D ]t&dy}f qdw k m tm½Hk
ac:w,f/ ]t&dyef rd w d f tm½H}k ? bmMunfMh unfh ]tm½H}k yJ? vlr[kwb f ;l ? vlvYkd rMunfeh YJ
a,mufsm;vdYk rMunf&h bl;? rde;f rvdYk rMunf&h bl;? bmMunfMh unfh ]tm½H}k yJ/

rsupf jd rifayr,fh rjrifovdk ae&w,f


]rsupf jd rifwkH ½lyg½Hk vlyY rkH rSw&f }? tJ'h w D nf;u tJ'h gav;udk oifay;xm;wm?
tpwnf;u ]rsupf }d eJY jrifwm? rsupf ed jYJ rifawmh ]½lyg½H}k jrifwm? tJ'h D ]½lyg½H}k udv k v l Ykd
qdv
k u kd af wmh ]*r® "ar®m} jzpfomG ;w,f? ]vl}qd&k if bmjzpfomG ;wH;k (*r®"ar®m jzpfomG ;
w,f)? ]*r®"ar®m} qdw k m &Gmolw&Ykd UJ Opömac:w,f? &GmxJrmS aewJh olawG&UJ Opöm ]nnf;eJY
at? bmeJaY t} eJ?Y tJv h kd pum;ajymw,f? olu w&m;rygbl;/
]*r® "ar®m- &GmolwdkY&JUOpöm? aygxkZÆedaum um- udavomawGudk rsm;rsm;BuD;
jzpfwwfw,f? te&da,m ,m-t&d,mr[kwb f ;l ? tew¬o[ H ad wmwm- tusKd ;rJu h kd jzpfap
wwfw,f}? [kw&f UJ vm;? tJv h rkd sKd ; rSw&f w,f? &GmxJae&if *½kpu kd &f w,f/ tJ'h g ]"r®pMum}
udk tJv h akd &mufomG ;w,f? 'gaMumifh rsupf Bd u;D awGu aumif;wdik ;f avQmufavQmuf
rMunfeh ?YJ ]rsupf }d jrifayr,fh rjrifovdak e&w,f? 'grS w&m;oabmeJY udu k w f ,f?
Ykd &Ykd &dS if rsupf Bd u;D u ]ighrsupf Bd u;D }}? ysi;f &if [do
odrYk v k mG ; Munfv h u kd ?f 'DomG ; Munfv h ukd ?f
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 337

um;awGay:wufMunfhvdkuf? aysmfvdkufeJY? tJhvdkeJY tcsdefukefoGm;wmaygh? ]rsufpd&JU


oabm} rodawmhb;l ? a[m rodawmh tJv h v
kd nf; aysmw f maygh? rodwmu ]t0dZmÆ }
ac:w,f/
bmawG&w
dS ;kH qd&k if bmrS r&Sad wmhb;l
]rsufpdu t&dyfjrif ? pdwfxJxifvdkY yg;pyfajym jym? "mwfoabmu y#dpö} ?
]"mwfoabm} abm}u ]y#dpo ö rkygÜ 'f"mwf} vdaYk c:w,f? tJ'h rD mS ]"mwfoabm} r&Sad wmh
Yk &kd if edAmÁ efa&mufomG ;w,f? ]y#dpo
bl;vdq ö rkygÜ 'f} jywfomG ;w,f? tJ'h D ae&mac:w,f?
]"mwfoabmu y#dpö? ry#dpöawmh bmawG&Sd}? ]y#dpöorkyÜg'f} r[kwf&if
bmawG&w dS ;kH qd&k if bmrSr&Sad wmhb;l ? tJ'h v
D [
kd mrsKd ;/
ÓPfu yxrwef; ÓPfjzpfomG ;w,f
]ememy0wåd tmuma& tmuma&- txl;xl;trsKd ;rsK;d jzpfaom tjcif;t&mwdu Yk }kd ? uJ-
acgif;Bu;D uvnf; ]tjcif;t&m} r[kwb f ;l vm; (rSeyf ghb&k m;)? rsucf u G Bf u;D uvnf;
]tjcif;t&m}? ]jzpfwt hJ jcif;t&m} ac:w,f? bmac:wH;k (jzpfwt hJ jcif;t&myg bk&m;)?
uJ - ]jzpfwt hJ jcif;t&m} [m bmopömwH;k ('kuo © pömygbk&m;)? ]'kuo © pöm}}? jrif&if
'kuo © pömyJ? rsucf u G Bf u;D jrifa&m? jrifawmh [dv k jkd zpf 'Dvjkd zpf jzpfua&m? jzpfawmh tJ'h g
]'kuo © pöm}}rSe;f vdYk odao;vm; (rodygbl;)? ]rodwm}m}bmwH;k (t0dZmÆ ygbk&m;)? ]t0dZmÆ }
qdwk mbmwH;k ? ]y#dpo ö rkygÜ 'f}? tJ'v D kd ÓPfu yxrwef;ÓPf jzpfomG ;w,f/

t0dZmÆ ypö,m ocFg&m


tJ'h gudk ]tw¬pmä ,m}
,m}? [dk ]tw¬ynwf&UJ t&dy}f wJ?h vlawG bmawGvjYkd rifw,f/
opfyifawG? awmawmifawG? tdraf wG bmawGjrifwm bmac:wH;k qdk ]tw¬pmä ,m-
tw¬ynwf&UJ t&dy}f ? ]tw¬ynwf} qdw k mvl? ]tw¬ynwf}qdw k m bmwH;k (vlygbk&m;)?
]vl}vdYk rsupf x
d rJ mS 0ifomG ;w,f? ]rsupf }d xJawmh ]t&dy}f yJ xifwmyJ? rsupf x d J bm
xifw;kH (t&dyx f ifygw,fb&k m;)?]rs]rsupf u
d awmh t&dyjf rif? pdwx
f x
J ifvYkd yg;pyfajym}m}?
rde;f rawG atmifrm pum;ajymaumif;w,f? aumif;w,f rrSwef ?YJ ]pdw}f xJ xifvYkd
yg;pyfajymwwfwm? ]ocFg&} &}ac:w,f? bmac:wH;k (ocFg&ac:ygw,fb&k m;)? ]0pDocFg&}
338 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

bmac:wH;k (0pDocFg&)? ]ocFg&} qdw k m bmaMumifjh zpfowH;k ? ]t0dZmÆ ypö,m ocFg&m}


tdref ;D em;csi;f oGm;oGm; pum;ajymw,f? w,fvzD ek ;f eJY pum;ajymw,fq&kd if ]t0dZmÆ
ypö,mocFg&mawG} tJ'gawGvnf; rodb;l /

rsupf u
d MunfvYkd t&dyjf rifw,f
]rsufpduawmh t&dyfjrif} ? t&dyfeJYpdwfeJYu wpfcgwnf; ]{auum&r®PH-
wpfcw k pfcak om tm½Ho k nf} tckem;u Mum;wmuvnf; ]wpftm½H}k ? rsupf ed jYJ rifwmu
]wpftm½H}k ? tJ'[ D m ]rsupf }d vnf; wpfcgjzpfw,f? ]pdw}f xJvnf; wpfcgjzpfw,f/
]'Do
G 'k gG a&ok- wpfck wpfcak omtm½Ho k nf? ESpcf k ESpcf ak om'Gg&wdüYk ? y0wåd - jzpf\}/
]raem}
]raem}xJa&mufr?S ]rsupf }d uawmh ]tqif;}}yJjrifw,f? ]rsupf }d uawmh tqif; qdw k m
]0PÖ} ac:w,f/
]rsupf u
d jrif tqif;jrif}? tJ'g tJ'h rD mS ]tqif;} jrifrS rSewf ,f? ]½lyH- ½lyg½Hu
k ?kd
y#dpö- pGíJ }? ]pu©KOyö #dpö ½layp OyÜZw
Æ d pu©K0n
d mPH} qdw
k m tJ'h gudk ac:w,f? ]t&dy}f udk
jrifw,f? ]t&dyf} u bmjzpfvdkY t&dyfjzpfowHk;vdkY qdkawmh ]pu©K} uMunfvdkY?
]rSe}f rMunfb;l vm; (Munfygw,f)? ]rSe}f Munfawmh rsucf u G Bf u;D rxifb;l vm; (xifyg
w,f)? ]rSe}f rMunf&if rsucf u f ifao;ovm; (rxifygbl;)? ]rSe}f MunfvYkd rsucf u
G x G f
xifovdk ]rsupf Md unf}vdkY ]t&dy}f jrifw,f/

wJw
h ;kd ajym&ifawmifrS vGNJ y;D ,lcsi,
f w
l m
]t&dy}f udk ]½lyg½H}k vdrYk w f m;? ]vl}vdrYk rSwef ?YJ ]vl}vdrYk w
S x S &f if raema&mufomG ;
w,f/ ]vl}vdrYk w S &f ifbmwH;k (raema&mufomG ;ygw,f)? ]tw¬pmä ,m} ,m}qdw k m ]tw¬ynwf
&JUt&dyf} vdkYjzpfoGm;w,f/ ]vl} a&mufoGm;&if t&ifubmjzpfwHk;qdkawmh t0dZÆm
arm[jzpfw,f? ]vl} vdrYk &Sw d mudk vlvaYkd &mufomG ;wmud;k ? ]vl} &S&d UJ vm; 'Duar;awmh-
r&Syd gbl;eJ/Y
vlawGrmS rsupf d em;awG&v dS m; (r&Syd gbl;)? vl&,fvaYkd &m&Sv d m; (r&Syd gbl;)/
tJhvdkrS ]vlr&Sdaompdwf} udk a&mufatmifoGm;aew,f? b,foGm;aewHk;
(vlr&Sad ompdwu f kd a&mufatmifomG ;aew,f)? uJ ]vlr&Sad ompdw}f u bmpdww f ;kH ?
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 339

vlr&Sb d eJ YJ olb Y mvkyOf ;D rSmwH;k ? ]&m*} jzpfO;D rSmvm; (rjzpfawmhygbl;)? ]a'go} a&m
jzpfO;D rSmvm; (rjzpfygbl;)/
]a'go} rjzpf&if b,fomG ;aewmwH;k (edAmÁ efomG ;aeygw,fb&k m;)? edAmÁ efomG ;ae
w,f? tJ'h v D kd ]t&dy}f uvnf; r&dyrf b d ;l ? wJw
h ;kd ajym&ifawmifrS vGNJ y;D awmh &dyrf cd sif
&dyrf w
d m? wJw h ;kd ajym&ifawmifrS vGNJ y;D awmh ,lcsi, f w
l m/

vlr&Sw
d phJ w
d f ra&mufb;l vm;
jrwfpmG bk&m;u ]ud,k &f ifav; bmtm½Hjk yKovJ? iguawmh edAmÁ ef tm½Hjk yKw,f}
qdak wmh? edAmÁ efqw
kd m r[kwEf ikd b
f ;l ? bmbl; nmbl;eJY rSew
f [hJ mawmifrS tvGu
J kd ,lcsif
,lwwfao;w,f? [kwf&JUvm;? tJhvdkrSwfxm;? rsufpduawmhbmjrifwHk; (t&dyf
jrifygw,fb&k m;)/
rsufpduawmh t&dyfjrif? pdwfxJxifvdkY yg;pyfajym? "mwfoabmu y#dpö?
ry#dpaö wmh bmawG&?Sd 'gawGord S oabmjrif? oabmjrifrS ocFw/
tJ'h g ]ocFw} a&mufomG ;w,f? ]ocFw"mwf}? bm"mwfw;kH (ocFw"mwfyg
bk&m;) ]ocFw}}qdkwm ]t0dZÆm ypö,m ocFwH tbd ocFga&mEÅDwd ocFg&m} wJh/
]t0dZmÆ ypö,mm- t0dZmÆ wnf;[laom taMumif;aMumif?h ocFwH- ocFw}/ ]ocFw}
qdw k m pdwf apwoduf ½kyu f akd c:w,f? ]ocFw} qdw k m bmwH;k (pdwf apwoduf ½kyyf g
bk&m;)? uJ 'umBu;D awG 'umrBu;D awG&adS o;vm; (r&Sad wmhygbl;)? uJ r&Sad wmh ]vl
r&Sad ompdw}f ra&mufb;l vm; (a&mufygw,fb&k m;)? tJ ]ocFw} a&mufomG ;w,f
[kw&f UJ vm;? ]ocFw}}udk b,fou l jyKjyifw;kH - ]t0dZmÆ }}ujyKjyifw,f/
]t0dZmÆ } u ]t0d'w d H 0dEw ´ wD d t0dZmÆ }}? ]t0d'w
d H - rodtyfaoma,mufsm;
rde;f rponfu?kd 0dEw ´ d - odwwf\? £wdwo®m - xdaYk Mumif?h t0dZmÆ - t0dZmÆ rnf\}/
uJ a,mufsm; rde;f rod&if bmawGw;kH (t0dZmÆ ygbk&m;)? ]t0dZmÆ } eJY odae&wm?
]0dZmÆ } eJo
Y wd m r[kwb f ;l ? ]t0d'w d H- rodtyfaom a,mufsm; rde;f r ponfu?kd 0dEw
´ d-
odwwf\? £wdwo®m- xdo k Ykd rodtyfaom a,mufsm; rde;f r ponfukd odjcif;[laom
oabmaMumif?h t0dZmÆ - t0dZmÆ rnf\}/
340 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

t0dZmÆ vdYk jrwfpmG bk&m;u emrnfay;xm;w,f


]t0dZÆm}}qdkwm emrnf? uJ ]rodwm}m}udk emrnfay;w,f? jrwfpGmbk&m;u
b,favmufÓPf&x Sd m;vJ? ]rodwm}m}udk tck rde;f rawG a,musmf ;awGvYkd odraebl;vm;?
ckewke;f u ]t&dy}f ygvdYk odao;vm;? rod&r,f[ h mudk ]od} Ny;D awmho&d r,f[ h mudk
]rod } aomaMumif h ]t0d Z Æ m }}wJ h ? tJ ' D [ mud k ]t0d Z Æ m }}vk d Y jrwf p G m bk & m;u
emrnfay;xm;w,f? b,fvakd y;xm;wH;k (t0dZmÆ ygbk&m;)/
tJ'u D pwmyJ? ]t0dZmÆ ypö,m ocFg&m} qdw k m 'Duvmwm? tJ'g r&dv S &Ykd &Sd if
yxrwef; jzpfomG ;w,f? 'gaMumifh *½kpu kd ?f tJ'[
D mav;u ta&;Bu;D w,f? rsupf u d
[dMk unfh 'DMunfh MunfNh y;D awmh [d[
k mawG0if 'D[mawG0ife?YJ tJ'[
D m r0ife?YJ t&dyf
awG0ifwm ]tvif;xdk;vdkY t&dyfjrif} /
tJvkd csay;&ifvnf; [kwcf sirf [S wk w f m? ]tvif;xk;d vdYk t&dyjf rifwm} wu,f
[kww f ,f? 'gayr,fh vlawGukd oabmusv?Ykd oabmusawmh avmbu 0rf;xJu
ae&m,laew,f? tJ'0D rf;xJu avmbqdw k hJ ae&mr,lEikd af tmif ]or®m'd|}d oGi;f ay;awmh
]or®m'd|Bd u;D } 0rf;xJa&mufomG ;awmh 'Dv&l UJ oEÅmefrmS uJ ]t&d,m} rjzpfb;l vm;
jzpfovm; (jzpfygw,fb&k m;)/

[efuswhJ w&m;udk [efrusatmifawG;


]t0dZmÆ }}csn;f &daS eawmh vlrnf;Bu;D vlru kd Bf u;D jzpfaew,f? ]t0dZmÆ } csn;f &daS e&if
bmawGwHk; (vlrnf;BuD; vlrdkufBuD;ygbk&m;)? ]vlrdkufBuD;} qdkawmh r*Fvokwfu
]tao0empAmvmeH}? ]AmvmeH- vlru kd u
f }kd ? tJ vlru kd af wGjzpfaew,f [kw&f UJ vm;/
]t0dZmÆ Bu;D } jzpfaeawmh vlru kd af ygh? ]arm[} rjzpf bl;vm; (jzpfygw,f)? ]arm[}
bmjyKvYdk jzpfw;kH ? vlawG rde;f rawG a,musmf ;awG&v Sd /Ykd vlawG a,musmf ;awG rde;f rawGukd
r,l&if bmjzpfowHk; (tarm[ygbk&m;)? ]tarm[} ]tarm[}qdkwm bmwHk;? ]or®m'd|d}?
ÓPfawG r[kwb f ;l vm;? at; 'gaMumifh ]ÓPH O'yg'd} qdw k m "r®pMumrSm tJ'h vD kd
a[mw,f? 'gaMumifh tvGet Yf vGe?f tvGeu f kd [efuswhJ w&m;udk [efrusatmifawG;Ny;D
]&m*awG} u ae&m 0if 0if,w l ,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 341

&m*uif;wJh 0d&m*udk wpfcgrS r&bl;


rde;f rawG oEÅmefrmS ]&m*} ]&m*}? ]&m*} qdw
]&m*}? a,musmf ;awG oEÅmefrmS ]&m*} k m tJvh kd
]arm[}
]arm[}uvmwJh ]&m*} ]&m*}? tJ'h gBu;D ae&m0if,al wmh ]or®m'd|d or®mouFy}Ü u rjzpfb;l ?
rjzpfawmh b0oHo&mxJu tJ'h ]wPS D]wPSm &m*}
&m*}aMumihf a>rawGjrifvu dk v f nf; ]&m*}
]&m*}?
acG;awGjzpfvu kd vf nf; ]&m*}
]&m*}? vljzpfvu kd v ]&m*}? ]&m*}
f nf; ]&m*} ]&m*}uif;wJh ]0d&m*}
m*}udk wpfcgrS
r&bl;/
'gaMumihf ]0d&ma*g aoa|m "r®meH} ? ]"r®meH - w&m;taygif;wdw Yk iG ?f 0d&ma*g
ma*g-
&m*uif;aomw&m;onf? aoa|m aoa|m- tjrwfqHk;aywnf;}? tJhvdkodrS ]&m*} ]&m*}uif;rSm?
odkYrdkYvdkY&Sd&if ]&m*}
]&m*}ucsn;f ae&m,lw,f? vlawG oEÅmefrmS ? a,musmf ;awG oEÅmefrmS ?
rde;f rawG oEÅmefrmS ? acG;awG oEÅmefrmS ? 0ufawG oEÅmefrmS ? a>rawG oEÅmefrmS ? jcifawG&UJ
oEÅmefrSm? yk&Gufqdwf&JU oEÅmefrSm ]&m*} ]&m*}uae&m,lw,fqdkwmod&JUvm;? tckvdk
ajymwmudk 0rf;xJra&mufb;l /
tck igwdaYk jymwJ[ h mawGukd 0rf;xJa&muf&UJ vm; (a&mufygw,fb&k m;)? tJ
a&mufv&Ykd &dS if ]&m*} ]&m*}u ae&mr,lb;l ? ]a'go}
]a'go}u ae&mr,lb;l ? ]arm[}
]arm[}u ae&mr,lb;l
qd&k if? tJ'h g ]y#dpo ö rkygÜ 'f} rjzpfb;l vm; (jzpfygw,fb&k m;)? tJv h rkd w
S x f m;/
tpwnf;u t0dZmÆ jzpfaew,f
]rsufpdu t&dyfjrif? wpfckwpfckaom tm½Hkonf? ESpfckESpfckaom 'Gg&wdkYü
jzpf\}}/ 'grS ]raem} ]raem}uvnf; bmwH;k ('Gg&ygbk&m;)? ]rsupf }d uvnf; bmwH;k ('Gg&yg
bk&m;)? ]'Gg&} &}vko d m; ]vl}vdo
Yd v Yk vd m; (vlvo Ykd Md uygw,f)? tJ'h grrSm;bl;vm;? rSm;ovm;
(rSm;ygw,fb&k m;)? rsupf u d ]wpfck wpfcak om tm½Ho k nf}? rsupf u d jrifwmbmwH;k
(½lyg½Hb k &k m;)? rsupf ud ]½lyg½H}k wpfcw k nf; jrifygw,f? 'gayr,fh ]raem} xJukd wpfck
a&mufomG ;w,f? tJ'h D ]toH}vnf; 'Dvykd ?J ]toH}u ]wpfcw k pfcak om tm½H}k yJ? ]pdw}f
xJvnf; a&mufomG ;w,f? ]aumif;vdu k wf m[,f? qd;k vku
d w f m[,f} r&Sb d ;l vm;? aumif;
wmqd;k wm b,fa&mufvw Ykd ;kH (pdwx f aJ &mufvyYkd gbk&m;)? tJv h kd jzpfwwfw,f? ]'Gg&}
ESpcf Ek pS cf k jzpfw,f? tJ'h gawG *½kpu kd ?f tpwnf;u ]t0dZmÆ }}udk jzwfaewm? tpuwnf;u
]t0dZmÆ } jzwfawmh ]ocFg&} vmao;vm; (rvmawmhygbl;bk&m;)? tpwnf;u ]t0dZmÆ }
jzwfaew,f/
342 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

yg;pyfajymwmu 0dwuf
]rsupf }d u bmjrifw;kH (t&dyu f jkd rifygw,fb&k m;)? ]t&dy}f udjk rifawmh pdwx
f J
rxifb;l vm; (xifygw,fb&k m;)? ]pdw}f xJxifawmh yg;pyfrajymbl;vm; (ajymygw,f
bk&m;)? tJ'g ]0dwuf} jzpfomG ;w,f? yg;pyfajymwmu ]0dwuf}? ]pdw}f xJuxifwm/
tJ'gav; *½kpu kd af e&ifukd ]pdw}f xJu rxifb;l qd&k if ]tedrw d b
å m0em} rjzpfb;l vm;
(jzpfygw,fb&k m;)/
]tedrw d b å m0em
m0em- edrw d rf xifaombm0em tm½Hrk xifaombm0em}}?
]tedrdwåÍöbma0[d - t&dyfedrdwfr&Sdaom 0dyóemtm½Hkudk? bma0[d -
yGm;avmh}? tJ'DxJu jrwfpGmbk&m;u ]&m[kvmokwf}udk a[mw,f? tJ'g ]tedpö}
ac:w,f? bmac:wH;k (tedpyö gbk&m;)? ]tedp}ö u ]edpBö u;D } jzpfomG ;w,f/
vlr&Sw d phJ w
d uf kd oGm;aewm
rsufpdu t&dyfjrif ? pdwfxJxifvdkY yg;pyfajym jym? "mwfoabmu y#dpö
]pu©KÍyö #dp?ö ½laypOyÜZw Æ ?d pu©K0n d mPH? wdPHÖ o*Fwzd aóm? zóypö,m
a0'em? a0'emypö,m wPSm}? tJh'gjzpfoGm;w,f? tJh'g*½kpdkuf&w,f? ]vlawG}
[kwfovm;? ]y#dpö}[kwfovm; (y#dpöygbk&m;)? ]vlr&Sdaompdwf}udk oGm;aewmu
]y#dpoö rkygÜ 'f} u vlrrS &Swd [
hJ mud?k e*kw
d ek ;f wnf;u vlr&Sb d ;l ? qkpd rf;--- (pu©KÍö y#dp?ö
½layp OyÜZw Æ ?d pu©K 0dnmPH? wdPo ÖH *Fwd zaóm? zóypö,m a0'em? a0'emypö,m
wPSm)? tJ'h D ]wPSm} a&mufomG ;w,f? bmjyKvw Ykd ;kH qdak wmh ]vl} wif&yfraeawmhb;l ?
]wPSm} jzpfomG ;w,f? ]wPSm}}u ae&m,lomG ;vdu k af wmh 'Djh yif ]orm"dawG}? ]or®m
'd|ad wG} u tJ'h aD e&m ra&mufawmhb;l ? ]wPSm}}eJyY J ]Oyg'gef} jzpfomG ;w,f? ]wPSm}
u bmjzpfomG ;wH;k (Oyg'gefjzpfomG ;ygw,fb&k m;)? uJ ]vl} vd, Yk v kd af wmh ]Oyg'gef}
l u
awGjzpfvmw,f? ]vl[kr,l emrf½kyf,l xkdol Oyg'gefuif;ownf;}/
em;uMum;wmvnf; t&dyyf J
jym}? ]pdwf}xJxifwmu raem?
]rsufpdu t&dyfjrif pdwfxJxifvdkY yg;pyfajym}
yg;pyfu ajymwmu ]0dwuf}? [kwfw,f r[kwfvm;? tJ'gav;u ]y#dpöorkyÜg'f}
ac:w,f? yg;pyfuajymvdu k af wmh ]ocFg&} jzpfomG ;w,f/
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 343

tJh'gudk ]tedrw d Íå ö bma0[d}? ]rsupf }d ujrifwm ]t&dy}f jrifwmaemf? ]em;}


u Mum;wmvnf; t&dyyf MJ um;wmyJ? tckem; rMum;bl;vm; (Mum;ygw,fb&k m;)? tJ'D
Mum;wmBu;D u b,fEh , S ahf ewH;k ? 0rf;xJrmS ]pdw}f xJa&mufomG ;w,f? qJv&Ykd &dS if ]pdw}f
xJrmS rcHcsib f ;l rcHEikd b f ;l ? tJ oabmuswmajymrS aumif;w,f/ tJ'guvnf; ]em;}
eJMY um;wm uvnf; y#dpo ö rkygÜ 'fy?J ]em;}
]em;}eJMY um;wmbmwH;k (y#dpo ö rkygÜ 'fygbk&m;)? ]ESmacgif;}
eJY eHwmaum bmwH;k (y#dpo ö rkygÜ 'fygbk&m;)? tJ'g olY ]y#dpo ö rkygÜ 'f} eJY olac:w,f/
tJ'h D ]y#dpo ö rkygÜ 'f}r&Sw d m bmac:wH;k ]tedrw d å bm0em}
bm0em}? tJ'D ]y#dpo ö rkygÜ 'f}
r&Sdwm bm bm0emwHk; (tedrdwåbm0emygbk&m;)? tJh'gudk jrwfpGmbk&m;u
]&m[kvmokw}f wJ?h bmwJw h ;kH (&m[kvmokwyf gbk&m;)? ]&m[kvmokw}f ac:w,f? tJ'v D kd
t"dymÜ ,fo&d UJ vm; (rodygbl;bk&m;)? ]rod} awmh ]&m*} rjzpfb;l vm; (jzpfygw,fb&k m;)/
]od} awmh ]&m*} ]&m*}jzpfao;vm; (rjzpfawmhygbl;bk&m;)? tJv h ]&m*}
kd]&m*} rjzpfatmif ]&m*}
rjzpfawmh bmwH;k (0d&m*ygbk&m;)/
]0d&ma*gaoa|m "r®meH}? ]"r®meH- w&m;taygif;wdw Yk iG ?f 0d&ma*g
ma*g-&m* uif;aom
w&m;onf? aoa|m - tjrwfq;kH aywnf;}? ]&m*} ]&m*}u w&m;a[mNy;D oGm;&if ]&m*} ]&m*}udk
uif;&w,f/ 'grS&,fwmawG armwmawG 'gawGr[kwb f ;l ? ]vlawG} r&Sad wmh ]&m*}
uif;oGm;w,f? ]vl} r&S&d if bmuif;oGm;wH;k (&m*uif;oGm;ygw,f)? ]&m*uif;wJh w&m;}
raumif;bl;vm;? aumif;ovm; (aumif;ygw,fbk&m;)? bmjyKvdkY &m*uif;wHk;
(vlr&Sv d yYkd gbk&m;)? ]vl}qdw k m bmwH;k (pdwx f x J ifvYkd yg;pyfajymygbk&m;)? ]vl} &Sw d ,f
qdw k mbmwH;k (pdwx J ifwmygbk&m;)? uJ 'D]pd
f x ]pdw}f u rSm;ovm;? rSeo f vm; (rSm;ygw,f
bk&m;)/

t0dZmÆ aMumifh vIyw


f mac:w,f
uJ trSwrf &bl;vm;? awmawG &GmawG aecJw h mawG trSwrf &bl;vm; (&ygw,f
bk&m;)? tJ aoawmh tJ'aD e&moGm; vl0ifpm;jzpfwmyJ? tJ'[ D m rSwx f m;? tJawmh
b0jywfao;vm; (rjywfygbl;)? vl0ifpm;awGyjJ zpfwmrsm;w,f? Ny;D awmh e*g;jynfu
vmoav; bmav;qdw k mvnf; tJ'uD jzpfwmyJ? ]pdw}f xJxifvYkd yg;pyf ajymwmawG
ac:w,f? wu,frrSwef YJ [kww f ,frvYkd m; ([kwyf gw,fb&k m;)/
344 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

rsupf u d awmh t&dyjf rif? pdwx f x J ifvYkd yg;pyfajym? "mwfoabmu y#dp?ö


ry#dpaö wmh bmawG&?dS 'gawGord S oabmjrif? oabmjrifrS ocFw/
tJvh kd ]y#dpo ö rkygÜ 'f} a&mufomG ;&if ]ocFw} a&mufomG ;w,f? tJ'D ]ocFwH
tbdocFga&mEÅDwd ocFg&m}? ]ocFw} udk jyKjyifvdkufwJh/ ]t0dZÆmypö,m ocFwH
tbdocFga&mEÅw D d ocFg&m}
&m}? ]t0dZmÆ ypö,mm- t0dZmÆ wnf;[laom taMumif;aMumif?h
ocFwH- ocFwud}k ? ]ocFw}H qdw k m pdwf apwoduf ½ky?f rsupf ad v;awG [dMk unfh
'DMunfh ]½ky}f udjk yKjyifwm? ]pdw}f uav;awGuvnf; [dv f nfvyI ?f ]t0dZmÆ } aMumifh
k yI o
vnf; vIyw f mac:w,f/

pifppf t&dyBf u;D 0ifwmyJ


t0dZÆm&Sd vlawG&Sd vIyf\ pdwfxJrSm/
t0dZmÆ r&Sd vlawGr&Sd Nird ;f \ pdwx
f rJ mS /
tJ'h uD kd w&m;u a&mufa&mufomG ;w,f [kww f ,frv
Ykd m;? tJ'D oabma&muf
atmifv?Ykd ]rsupf }d ujrifvnf; bmjrifw;kH (t&dyjf rifygw,fb&k m;)? ]em;} uMum;&if
bmMum;wH;k (t&dyyf MJ um;ygw,fb&k m;)? ]ESmacgif;} ueH&ifaum bmudek w H ;kH (t&dyyf J
eHygw,fb&k m;)/ uJ ESmacgif;xJ ig;ydew YH ?hJ tJ'tD eHBY u;D u ESmacgif;xJ b,fv0kd ifomG ;wH;k ?
t&dyyf J odwmyJ? ig;ydBu;D 0ifovm; (r0ifygbl;bk&m;)? aocsmajymrS aocsmodwm?
atmifrm 'gawmif [d[ k merf;? onf[merf;Munfeh ?YJ ESmacgif;xJ erf;Munfv h v
Ykd nf;
]tm½H}k 0if? ]t&dy}f 0ifw,fqw kd m rodb;l / wpfcgwnf; ]ig;ydBu;D 0ifomG ;w,f? ig;yd
apmfevH ukd wf m? bmapmf eHvu
kd w
f m} eJY tJvh kd [mawG? pifppft&dyBf u;D 0ifwmyJ? ESmacgif;u
eH&if bm0ifw;kH (t&dy0f ifygw,fb&k m;)? bmeHw;kH (t&dyyf eJ yH gw,f)? 'ghaMumifh t&dyf
d f aysmuf&if bmjzpfomG ;wH;k ]tedrw
edrw d }å ac:w,f? ]tedrw d Íå b
ö ma0[d}/
tJ'D]ted
]tedrdwå}- edrdwfaysmufoGm;vdkY&Sd&if ]rmemEko, rkZÆa[} [}? ]rme}
r&Sad wmhb;l ? ]rme} qdw k m vl? ]rme} qdwk mbmwH;k (vlygbk&m;)? ]'d|}d uvnf;bmwH;k
(vlygbk&m;)? ]arm[}
]arm[}uvnf; bmwH;k vly?J tJv h kd ]vl}aysmufatmif vlaysmufrS ]t&dyf
edrw
d }f aysmufrmS ? tJ'h ]vl
D]vl}aysmufaewJh ]pdw}f u b,fuakd &mufaewH;k (edAmÁ efa&muf
"r®mEkyóemw&m;awmftESpcf sKyf 345

h vdk y&dowfBu;D yxrwef;jzpfw,f? tJ'aD &muf&r,f? ]t&dyef rd w


aeygw,f)? tJo d }f
aysmuf&if b,fa&mufw;kH (edAmÁ efa&mufygw,fb&k m;)? ]tedrw
d Íå ö bma0[d} bk&m;
ra[mbl;vm; (a[mygw,fb&k m;)/
tedrwd Íå bö ma0[d rmeEko, rkZaÆ [ --- qdv k u
kd pf rf;? ig;acguf/
(tedrw d Íå ö bma0[d rmemEko, rkZaÆ [)5 tJ'gav;qdq k akd e? tJ'g ]Oyorm
Ekówd} yJ? ]t&dyfedrdwf} aysmufatmifvdkY a,mufsm;awG rdef;rawG acgif;xJvm
rxifatmif tJ'h g rxifatmif ]tedrw d Íå ö bma0[d}? tedrw d å tedp?ö ]tedp?ö tedp}ö qdk
tJ'h g ]tedrw
d }å ac:w,f/

t&dyef rd w
d af ysmufaom bm0em
]azmufjyeftm½HkrjyKukef ac:wHktedpö}? ]tedpö}? ]tedpö} qdkwm ]tedrdwå
bm0em} ac:w,f? rsupf x d u J kd ]t&dyef rd w
d }f rxifatmif? ]rsupf }d xJrxif&if ]raem}
xJrxifb;l ? ]em;}
]em;}xJrMum;&if ]raem} ]raem}xJ rMum;bl;? ]ESmacgif;}}xJreH&if ]raem}
]raem}xJreHb;l ?
]eHwm}m}u b,fueHw;kH (ESmacgif;uygbk&m;)/ ig;ydqw kd m b,fuwH;k ]pdw}f u? ajymajym
jyrS odwm? ig;ydqw kd m b,fuwH;k (pdwu f ygbk&m;)? tJ ig;ydqw kd m ]pdw}f xJrmS &Sw
d m?
ig;ydu ]ynwf} rygbl;vm; (ygygw,fb&k m;)? tJ'g ]tw¬pmä ,m} ac:w,f? ]t&dyf
edrw
d }f ac:w,f? ig;ydr&Sb d ;l qdak wmh uJ b,fa&mufomG ;wH;k ? edAmÁ efa&mufomG ;w,f?
]teH}Y a&mr&Sb d ;l ? ]ig;yd}a&mr&Sb d ;l ? b,fa&mufomG ;wH;k (edAmÁ efa&mufomG ;ygw,f)? tJ'g
]tedrw d Íå ö bma0[d}? ]tw¬pmä ,m} ac:w,f? ]t&dyef rd w d af ysmufaom bm0em}
bm0em}udk
]bma0[d- yGm;avmh} wJ/h

vlxifwmawG tukeEf w k yf pfvukd w f ,f


]tedrw
d Íå ö bma0[d? rmemEko, rkZaÆ [}? ]tedrw d Íå ö-t&dyef rd w
d rf &Sad om
0dyóemtm½Hu k ?kd bma0[d-yGm;avmh? rmemEko,H- igigolol vlyJ ewfyJ txifví JG ?
jzpfqjJ zpfaom rmeud?k OZÆ[- y,fEw k af vmh}? ]vl} xifwmawG tukeEf w k yf pf vdu k w
f ,f?
]pdw}f xJ vlray:apeJ?Y uJ b,fEh ,S ahf ewH;k ? tJ'g ]rmemEko, rkZ[Æ } vkyw
f myJ? a&S;wke;f u
w&m;- jrwfpmG bk&m;w&m;? wu,fo&d if wu,faumif;wm? wpfv;kH wnf;eJaY umif;wm?
346 yckuLú q&mawmfb&k m;Bu;D \

trsm;Bu;D rvdbk ;l ? ]rmemEko, rkZ[


Æ } qdak wmh vlawG bmawG a,mufsm;awG rde;f rawG
rxifb;l / ]vl} eJY ywfoufwmawG bmrSrxifb;l ? ]vl} eJyY wfoufwmawGu ]twåe, d }
ac:w,f? ]vl} qkw d m ]twå}ac:w,f/

0drw
k u
då dk &ifu
h suaf tmif vky&f r,f
]wawmrmembdor,m} --- qdkprf; ig;acguf (wawmrmembdor,m)5/
]vl}xifw[
hJ mudk ]rmemEko,} y,fvu
kd w
f myJ/
]tedrw d Íå ö bma0[d? rmemEko,rkZaÆ [? wawmrmembdor,m? 'kuo © aEÅm
p&dówd}? ]tedrdwåÍö- t&dyfedrdwfr&Sdaom 0dyóemtm½Hkudk? bma0[d -yGm;avmh?
rmemEko,H -igigololvlyJ ewfyJ txifvGJí? jzpfqJjzpfaom rmeudk? OZÆ[-
y,fEw k af vmh? wawmrmembdor,m r,m-xdk ig ig [laom txiftjrifukd y,fEw k rf S
omvQi?f 'kuo © aEÅm-'kuN© ird ;f aomedAmÁ efu?kd p&dówd-jyKvwåUH /
]tedrdwåÍöbma0[d? rmemEko,rkZÆa[? wawmrmembdor,m? 'ku©
oaEÅm p&dówd} ---qdv k u
kd pf rf;? ig;acguf (tedrw d Íå bö ma0[d? rmemEko,rkZaÆ [?
wawmrmembdor,m? 'kuo © aEÅm p&dówd)5? tJh'g ]&Sif&m[kavm0g'okwf} yJ?
wpfcgwnf;eJYyJ [efoGm;w,f? ]0drkwådy&dygped,} ac:w,f? ]0drkwåd&ifhusufjcif;&JU
taMumif;} jzpfw,f? tJ'[ D mav; ]0drw k }då ESv;kH oGi;f awmhrS jzpfw,f? tJ'h D ]0drw
k }då
ESv;kH oGi;f awmhrS ]0drw
k då &ifuh suw f ,f} ac:w,f/
]0drwk adå wG} &ifu
h surf S wpfcgwnf; bk&m;&[EÅmawG jzpfomG ;w,f? tJ'g ]0drw k då
y&dygped,} ac:w,f? ]0drkwåd} udk&ifhusufatmifvkyfwm? ]0drkwådawG}u enf;enf;
av;eJY yd;k pke;f MuL;avmufuav;jzpfaeawmh tJ'D ]0drw k }då [m r&ifu
h sub
f ;l ? vif;ae
atmifvyk af wmhrS ]0drw k }då u &ifu
h suo
f mG ;w,f? tJ'grS bk&m; &[EÅmjzpfomG ;w,f?
tJv
h rkd w
S /f uJ --- awmfMuOD;pd/Yk

om"k ... om"k ... om"k

¸¸¸¸¸

You might also like