Heograpiya at

Kasaysayan ng Pilipinas
Araling Panlipunan – Ika-Limang Baitang
Ika-apat na Markahan – Modyul 3: Pagtatalakay ng Partisipasyon ng La
Liga Filipina at Kilusang Propaganda sa pagsulong ng kamalayang
Pambansa
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring
magkaroon ng karapatang-sipi ang sinuman sa anumang akda ng Pamahalaan ng
Pilipinas. Gayunpaman, kailangan na may pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng
pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga
maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang
bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o
brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa
modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang
malikom ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi
inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang
anumang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga
orihinal na may-akda.

Walang anumang bahagi ng nilalaman nito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anumang paraan nang walang pahintulot sa kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Dibisyon ng Lungsod ng Pasig.

Komite sa Pagsulat ng Modyul

Manunulat: Rose Impuesto, Bernadette C. Graspela at Veda Anne Chavez
Editor:
Tagasuri:
Tagaguhit:
Tagalapat:
Tagapamahala: Ma. Evalou Concepcion A. Agustin
OIC-Schools Division Superintendent
Aurelio G. Alfonso EdD
OIC-Assistant Schools Division Superintendent
Victor M. Javeña EdD
Chief, School Governance and Operations Division and
OIC-Chief, Curriculum Implementation Division
Education Program Supervisors

Librada L. Agon EdD (EPP/TLE/TVL/TVE)

Liza A. Alvarez (Science/STEM/SSP)
Bernard R. Balitao (AP/HUMSS)
Joselito E. Calios (English/SPFL/GAS)
Norlyn D. Conde EdD (MAPEH/SPA/SPS/HOPE/A&D/Sports)
Wilma Q. Del Rosario (LRMS/ADM)
Ma. Teresita E. Herrera EdD (Filipino/GAS/Piling Larang)
Perlita M. Ignacio PhD (EsP)
Dulce O. Santos PhD (Kindergarten/MTB-MLE)
Teresita P. Tagulao EdD (Mathematics/ABM)

Inilimbag sa Pilipinas, Kagawaran ng Edukasyon – Pambansang Punong Rehiyon

 Tanggapan ng mga Paaralan ng Sangay-Lungsod Pasig

Araling
Panlipunan 5
Ika-apat na Markahan
Modyul para sa Sariling Pagkatuto 3
Partisipasyon ng La Liga Filipina at
Kilusang Propaganda sa pagsulong ng
kamalayang Pambansa.
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Araling Panlipunan 5 Modyul ukol sa

Pagtatalakay ng partisipasyon ng La Liga Filipina at Kilusang Propaganda sa
pagsulong ng kamalayang Pambansa.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan.
Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-
aralan. Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

MGA INAASAHAN
Sa bahaging ito malalaman mo ang mga dapat mong
matutuhan pagkatapos mong makumpleto ang Modyul.
PAUNANG PAGSUBOK
Dito masusukat ang dati mo nang kaalaman at mga dapat mo
pang malaman sa paksa.
BALIK-ARAL
Dito masusukat ang iyong natutuhan at naunawaan sa mga
na unang paksa.
ARALIN
Tatalakayin sa bahaging ito ang paksa sa Modyul na ito. 

MGA PAGSASANAY
Pagbibigay ng guro ng ibat ibang pagsasanay na dapat sagutan
ng mga mag-aaral.

PAGLALAHAT
Sa bahaging ito ibunuod ang mahahalagang konsepto na
dapat bigyan halaga.
PAGPAPAHALAGA
Sa bahaging ito ay titiyakin kung ang mga kasanayang
pampagkatuto ay naiuugnay nailalapat sa inyong mga
pagpapahalaga..

PANAPOS NA PAGSUSULIT
 Dito masusukat ang mga natutuhan ng mga mag-aaral.

MGA INAASAHAN

Pagkatapos ng mga gawain sa modyul na ito, ikaw ay

inaasahang nakatatalakay ng partisipasyon ng La Liga Filipina at
Kilusang Propaganda sa pagsulong ng kamalayang Pambansa .

PAUNANG PAGSUBOK

Ipares ang mga pahayag sa Hanay A sa inilalarawan nito sa

Hanay B. Isulat ang letra sa bawat patlang.

Hanay A Hanay B
______1. Mga makabagong Pilipino na humingi ng A. Repormista
pagbabago sa pamahalaan ng mga Espanyol
______2. Kilusang itinatag ni Jose Rizal na naglalayong B. El Filibusterismo
magpatupad ng mga reporma
______3. Babasahin na nagpaparating sa mga pinunong C. La Liga Filipino
Espanyol ng mga katiwalian sa Pilipinas
______4. Kilusang inilunsad ng mga ilustradong na D. Kilusang
nagtungo sa Espanya upang isagawa ang Propaganda
matahimik na pakikibaka para sa
pagbabago sa Pilipinas.
______5. Ito ay isang samahan na itinatag ng mga E. La Solidaridad
Pilipino sa pangunguna ni Dr. Jose Rizal

BALIK-ARAL

Ano-ano ang kahalagahan ng partisipasyon ng mga Muslim,

Ilokano, Boholano, Tagalog at Cebuano sa pagsulong ng kamalayang
pambansa?
 ARALIN

Partisipasyon ng La Liga Filipina at Kilusang Propaganda sa Pagsulong

ng Kamalayang Pambansa

1) La Liga Filipina

Ito ay isang samahan na itinatag ng mga Pilipino sa pangunguna ni

Dr. Jose Rizal noong Hulyo 3, 1892 para ipagpatuloy ang kampanya
para sa paghingi ng reporma.

Mga nahalal na opisyal ng La Liga Filipina

Ambrosio Salvador – Pangulo
Deodato Arellano – Kalihim
Bonifacio Arevalo – Ingat-yaman
Agustin dela Rosa – Piskal

Layunin ng samahan na humiling ng mga pagbabago:

1. Pag-isahin ang buong kapuluan sa isang katawang buo, malakas at
magkakauri.
2. Magbigay ng tulong sa lahat ng oras ng kagipitan at pangangailangan.
3. Ipagtanggol ang mga mamamayan sa lahat ng uri ng karahasan at
kawalan ng katarungan.
4. Paunlarin at palakasin ang edukasyon, agrikultura at pangangalakal.
5. Ipagpatuloy ang pag-aaral at pagpapatupad ng reporma.

 Ang La liga ay nabuwag dahil sa pagkakadakip kay Rizal.

Pinaghinalaan ng mga Espanyol na ang samahang ito ay may
kaugnayan sa rebolusyon o kilusang laban sa pamahalaang Espanyol.
Hindi lamang ikinulong si Rizal sa Fort Santiago. Siya ay ipinatapon
pa sa Dapitan, Zamboanga noong Hulyo 7, 1892.
 Kagaya ng Kilusang Propaganda, nagkawatak- watak at nabigo ang
La Liga Filipina dulot ng kawalan ng pagkakaisa ng mga kasapi at ang
pagtutol ng grupo nila Bonifacio.
2. Kilusang Propaganda

Ang Kilusang Propaganda ay tawag sa kilusang inilunsad ng mga

ilustradong nagtungo sa Espanya upang isagawa ang matahimik na
pakikibaka para sa pagbabago sa Pilipinas.

MGA KASAPI SA KILUSANG PROPAGANDA

 1. Jose P. Rizal 7.Antonio Luna
2. Marcelo H. del Pilar 8. Pedro Paterno
3. Graciano Lopez Jaena 9. Mariano Ponce
4. Juan Luna 10. Gregorio Sanciangco
5. Jose Ma. Panganiban 11.Antonio Ma Regidor
6. Isabelo delos Reyes

PARAAN NG PAGLABAN NG KILUSANG

PROPAGANDA
1. Pagsusulat
2. Pagtatalumpati
3. Pagguhit o Pagpipinta

LAYUNIN NG KILUSANG PROPAGANDA:

1. Pagkakapantay-pantay ng mga Pilipino at Espanyol.
2. Pag-alis ng tribute at polo
3. Mabigyan ng karapatang ang mga Pilipino na makahawak ng
tungkulin sa pamahalaan.
4. Maibalik ang kinatawan ng Pilipinas sa Cortes.
5. Sekularisasyon ng mga parokya.
6. Maibalik ang karapatang pantao at pampulitika ng mga Pilipno.

 DON MIGUEL MORAYTA – manunulat na kastila na tumulong sa

mga
propagandista at nagsikap na pag-isahin ang mga propagandista at
Liberal na Kastila na tinawag na Asosacion Hispano-Filipino.

 LA SOLIDARIDAD – tawag sa opisyal na pahayagan ng kilusan at ito

ay lumalabas kada 2 linggo. Itinatag ito ni Graciano Lopez Jaena at
siya ang nagging unang patnugot nito na sinundan ni Marcelo H. del
Pilar. Ang mga palihim na lathalaing ito ay naipapamahagi sa
Pilipinas.

PEBRERO 15, 1889 –unang lumabas ang pahayagang La Solidaridad at

Nobyembre 15, 1895 ang huling labas dahil sa kakulangan ng pondo nito
na naglalaman ng mga kritikal na pahayag laban sa kalayaan ng Pilipinas at
pang- aabuso ng mga Prayle.

MGA ALYAS NA GINAMIT NG MGA PROPAGANDISTA PARA DI SILA

MAKILALA.
1. Laong Laan (Jose P. Rizal)
2. Taga- Ilog (Antonio Luna)
3. Plaridel (Marcelo H. del Pilar)
 4. Jomapa (Jose Maria Panganiban)
5. Graciano Lopez – Jaena (Diego, Laura)
6. Mariano Ponce (Naning,Kalipulako, Tikbalang)
REPORMANG NAKAMIT NG KILUSANG PROPAGANDA SA KABILA NG
KANILANG KABIGUAN.
 Pag-alis ng tributo
 Pagbabawas ng polo mula sa 40 araw sa 15 araw nalang.
 Pagtatag ng mga lalawigang civil sa ilalim ng pamamahala ng
sibilyang
 gobernador
 Pagbabago sa pamahalaang lokal
 Pag-aalis ng monopolyo ng tabako.

DAHILAN NG PAGKABIGO NG KILUSANG PROPAGANDA:

1. Kawalan ng pagkakaisa ng mga repormista at mga tagasuporta nito.
2. Kakulangan ng salaping panustos.

 Hindi man lubusang nagtagumpay ang Kilusang Propaganda pero

malaki ang naging ambag nito sa pagkamulat ng mga Pilipino sa
pag-usbong ng nasyonalismo sa ating bansa.

MGA NATATANGING PROPAGANDISTA:

1.Dr. Jose Rizal

Sinulat niya ang dalawang sikat na nobela ang Noli
Me Tangere at El Filibusterismo. Ibinunyag ang mga
pang-aabuso ng mga opisyal at paring Kastila. Ito ang
gumising sa damdaming makabayan ng mga Pilipino
at naging daan ng Himagsikan sa Pilipinas.

2. Marcelo H. Del Pilar Y Gatmaitan

Tumuligsa sa mga Prayleng Espanyol sa kanyang
kauna-unahang pahayagang tagalog ang
“Diyaryong Tagalog”. Ipinag-utos ng mga Kastila
na siya ay hulihin pero nakatakas siya papuntang
Spain at naging patnugot ng La Solidaridad ang
pahayagan ng Kilusang Propaganda. Siya ay
namatay noong Hulyo 4,1896.

 Diyaryong Tagalog – kauna-unahang diyaryong

bilingual (Tagalog / Wikang Kastila)
3.Graciano Lopez - Jaena
Tumuligsa sa mga kawalang hiyaan at
pagmamalabis ng mga kastila sa pamamagitan
ng kanyang mga akda tulad ng Fray Botod, La
Hija del Fraile at Esperanza. Inutusan ang
mga sundalong Espanyol na siya ay arestuhin
ngunit siya ay nakatakas papuntang Spain at
nagtatag ng pahayagang La Solidaridad

 La Solidaridad- Opisyal na pahayagan ng Kilusang Propaganda.

Nakalahad dito ang mga kalupitan ng mga Espanyol sa Pilipinas.

MGA PAGSASANAY

A. Salungguhitan ang salita/pangkat ng mga salita at pangalan na

walang kaugnayan sa mga konsepto/salita na nasa kaliwa.

1. La Solidaridad (Jose Rizal, Andres Bonifacio, Graciano Lopez Jaena,

Marcelo H. del Pilar)
2. Graciano Lopez Jaena (Fray Botod, La Hija del Fraile at Esperanza,
Diyaryong Tagalog)
2. La Liga Filipina (Jose Rizal, Ambrosio Salvador,Deodato Arellano,
Marcelo H. del Pilar)
4. Dr. Jose Rizal (Noli Me Tangere, El Filibusterismo, Mi Ultimo Adios,
Esperanza)
5. Kilusang Propaganda (Pagsulat, Pagtatalumpati, Pagguhit/Pagpipinta,
Pagpoprotesta)

B. Punan ang patlang. Isulat ang salita/mga salitang tinutukoy sa bawat

patlang.
1. Ang _____________ ang tawag sa opisyal na pahayagan na itinatag ni
Graciano Lopez Jaena at siya ang naging unang patnugot nito na
sinundan ni Marcelo H. del Pilar. Ang mga palihim na lathalaing ito
ay naipapamahagi sa Pilipinas.
2. Ang ___________ tawag sa kilusang inilunsad ng mga ilustradong
nagtungo sa Espanya upang isagawa ang matahimik na pakikibaka
para sa pagbabago sa Pilipinas.
 3. Ang La Liga Filipina ay samahang na itinatag ng mga Pilipino sa
pangunguna ni ___________ noong Hulyo 3, 1892 para ipagpatuloy ang
kampanya para sa paghingi ng reporma.
4. Si _________________ ang sumulat ng mga nobelang Noli Me Tangere at
El Filibusterismo na nagbinunyag ang mga pang-aabuso ng mga
opisyal at paring Kastila. Ito ang gumising sa damdaming makabayan
ng mga Pilipino at naging daan ng Himagsikan sa Pilipinas.
5. Ang ___________ kauna-unahang diyaryong bilingual (Tagalog /
Wikang Kastila) na itinatag ni Marcelo H. del Pilar.

C. Binagong Tama o Mali. Isulat ang salitang TAMA kung ang isinasaad
ng pangungusap ay katotohanan. Isulat ang MALI at palitan ang
salitang may sungguhit upang maitama ang pangungusap. Isulat ang
sagot sa patlang.
______1. Ang Fray Botod, La Hija del Fraile at Ezperanza ay mga akda na
isinulat ni Graciano Lopez Jaena na tumuligsa sa mga
kawalang hiyaan at pagmamalabis ng mga kastila.
______2. Si Don Miguel Morayta ay manunulat na kastila na tumulong sa
mga propagandista at nagsikap na pag-isahin ang mga
propagandista at Liberal na Kastila na tinawag na Asosacion
Hispano-Filipino.
______3. Ang pangunahing layunin ng Kilusang Propaganda ay makamit
ang kalayaan sa pamamagitan ng dahas.
______4. Hindi man lubusang nagtagumpay ang Kilusang Propaganda
pero
malaki ang naging ambag nito sa pagkamulat ng mga Pilipino
sapag-usbong ng nasyonalismo sa ating bansa.
______5. Ang La Liga Filipina ay samahang itinatag ng mga Pilipino sa
pangunguna ni Andres Bonifacio noong Hulyo 3, 1892 para
ipagpatuloy ang kampanya para sa paghingi ng reporma.

PAGLALAHAT

Kompletuhin ang pangungusap upang mabuo ng diwa ng bawat

pahayag.

1. Ang La Liga Filipina ______________________________________________

__________________________________________________________________
2. Ang Kilusang Propaganda ________________________________________
__________________________________________________________________
 PAGPAPAHALAGA
Maraming paraan upang maging bayani. Sina Dr. Jose Rizal, Marcelo
H. Del Pilar, at Graciano Lopez Jaena ay ilan lamang sa mga bayani na
ipinagtanggol ang ating kalayaan sa pamamagitan ng mapayapang paraan.
Bilang isang mag-aaral, sa paanong paraaan mo maipapakita ang pagiging
bayani?

PANAPOS NA PAGSUSULIT
Bilugan ang titik ng tamang sagot.

1. Ang Fray Botod, La Hija del Fraile at Esperanda ay mga akda ni Graciano
Lopez-Jaena. Ano ang isinasaad nito laban sa mga Espanyol?

A. Timuligsa sa paniningil ng tribute.

B. Ito ay naglalarawan ng mga kabaitan ng mga Kastila
C. Nagsasabi ng mga kabutihang dulot ng mga Espanyol sa ating buhay.
D. Tumuligsa ito sa mga kawalang hiyaan at pagmamalabis ng mga
Kastila

2. Ano ang partisipasyon ng Kilusang Propaganda para sa pagsulong ng

kamalayang Pambansa?
A. Ginising nito ang mga natutulog na mga Pilipino
B. Tinuruan ang mga Pilipino na lumaban sa pamamagitan ng dahas
C. Natulungan ang mga Pilipino upang isulong ang kanilang mga
karapatan
D. Tumulong upang mamulat ang mga Pilipino sa pag-usbong ng
nasyonalismo sa ating bansa

3. Alin sa mga sumusunod ang layunin ng La Liga Filipina?

A. Ipagpatuloy ang kampanya para sa paghingi ng reporma sa

pamamagitan ng mapayapang paraan.
B. Ipagpatuloy ang rebolusyon o pag-aalsa sa pamamagitan ng dahas
C. Gawing malaya ang Pilipinas sa kamay ng mga Espanyol
D. Iparating sa kinauukulan ang mga katiwaliang nagaganap sa Pilipinas

4. Alin sa mga sumusunod ang layunin ng Kilusang Propaganda?

 A. Pagkakapantay-pantay ng mga Pilipino at Espanyol.
B. Mabigyan ng karapatan ang mga Pilipino na humawak ng tungkulin
sa pamahalaan.
C. Maibalik ang karapatang pantao at pampulitika ng mga Pilipno.
D. Lahat ng sagot ay tama.

5. Ano ang ginawa ng mga Pilipino upang makamit ang pagbabago mula sa
pamahalaang kolonyal?

A. Nagtatag sila ng mga kampo upang sugpuin ang mga kastila.

B. Nagtatag sila ng mga samahan o kilusan na lumaban sa mga
Espanyol.
C. Sinanay nila ang kapwa Pilipino sa paghahawak ng baril.
D. Bumili sila ng maraming armas upang labanan ang mga Kastil
 SUSI SA PAGWAWASTO

Paunang Pagsubok Panapos na Pagsusulit

1. B 1. D
2. A 2. D
3. A 3. A
4. A 4. D
5. B 5. B

Mga Pagsasanay
A. C.
1. Andres Bonifacio 1. Tama
2. Diyaryong Tagalog 2. Tama
3. Marcelo H. del Pilar 3. Mapayapang paraan
4. Esperanza 4. Tama
5. Pagpoprotesta 5. Jose Rizal
B. 1. La Solidaridad
2. Kilusang Propaganda
3. Jose Rizal
4. Jose Rizal
5. Diyaryong Tagalog

Sanggunian
 Antonio, Eleanor D. et.al. 2017. Kayamanan 6. Rex Printing Company,
Inc. Manila Philippines. Pp.34-36.

 Capina Etelita B, et.al. 2000 Pilipinas: Bansang Papaunlad. SD

Publication, Inc. Philippines. pp.180-181
 https://www.google.com/search?q=Graciano+Lopez+-
+Jaena&rlz=1C1CHBF_enPH873PH873&source=lnms&tbm=isch&sa=
X&ved=
 https://www.google.com/search?q=Marcelo+H.
+Del+Pilar&rlz=1C1CHBF_enPH873PH873&source=lnms&tbm=isch&s
a
 https://i.pinimg.com/originals/af/1a/27/af1a27ca1fdfafce8ac404a62
73a3d38.jpg